เล่ม PowerPiont การจัดและบริหารสถานพัฒนาเด็กปฐมวัย

คำศั พท์ภาษาอังกฤษที่เกี่ยวข้องกับเด็กปฐมวัย






คำศั พท์ ความหมาย

ประเภทสถานศึ กษา - สถาบันที่ให้ความรู้, สถานที่ที่เด็กๆไป
เรียนหนั งสือ
1.School - สถาบันที่ให้ความรู้หรือทักษะพิเศษ,
2.Academy โรงเรียนที่ฝึกฝนทักษะพิเศษ

3.College - วิทยาลัย, สถาบันที่เน้ นการสอนเรื่อง
ทั่วไปหรือศิลปะค่อนข้างมากกว่าเทคนิ ค
4.Education หรือความชำนาญ
5.Institute - การศึกษา
6.Nursery school - สมาคม, องค์กร
7.Kindergarten
- โรงเรียนก่อนชั้นอนุบาล

- โรงเรียนสำหรับเด็กเล็ก

คำศั พท์ภาษาอังกฤษที่เกี่ยวข้องกับเด็กปฐมวัย

คำศั พท์ ความหมาย

บุคคลในสถานศึ กษา - บุคคลที่รับหน้ าที่ดูแลโรงเรียน
เอกชน, บุคคลที่มีหน้ าที่ดูแลโรงเรียน
1.Headmaster - บุคคลที่สอนอะไรบางอย่าง
- สมาชิกที่อยู่ในชั้นเรียนเดียวกัน
2.Teacher - บุคคลที่สอนและฝึกฝนให้กับนั กกีฬา
3.Classmate หรือนั กแสดง
4.Coach - บุคคลที่ทำอาหาร
- บุคคลที่ดูแลทำความสะอาดและซ่อม
5.Cook แซมเล็กๆน้ อยๆ
6.Janitor - บุคคลที่มีหน้ าที่ดูแลห้องสมุด

7.Librarian - บุคคลที่มีหน้ าที่ดูแลโรงเรียน, บุคคล
8.Principal ที่มีความสำคัญในองค์กร

คำศั พท์ภาษาอังกฤษที่เกี่ยวข้องกับเด็กปฐมวัย

คำศั พท์ ความหมาย

บุคคลในสถานศึ กษา - อาจารย์ที่อยู่ในระดับศาสตราจารย์
- เลขานุการ
9.Professor - นั กเรียน
10.Secretary - อาจารย์ผู้ชาย
11.Student
12.Schoolmaster

51

หลักการเบือ้ งต้นของการบรหิ ารทางการศึกษา
คณุ สมบตั แิ ละคุณลักษณะจาเป็นของผ้บู รหิ ารทางการศกึ ษา

ความรดู้ า้ นการจัดโครงสรา้ งทางการศึกษา
และการจดั ระบบงานบริหารทางการศกึ ษาท้งั 6 งาน
(งานวิชาการ งานบคุ ลากร งานอาคารสถานท่ี งานธุรการ

งานกิจกรรมนกั เรียน และงานประชาสมั พันธ์)

52

นางสาวโยษติ า เหมอื นทา่ ไม้ นางสาวอตกิ านต์ ปรใุ หม่ นางสาวสิรนิ ภา สินไชย นางสาวนชั มยี า พิณประดิษฐ์
รหัสนกั ศกึ ษา 60181860111 รหัสนักศกึ ษา 61181860003 รหสั นกั ศึกษา 61181860005 รหสั นักศึกษา61181860020

นางสาวจินตนา แขง่ ขัน นางสาวพนนภัส มมี ว่ ง นางสาวภควดี ปตั ถา
รหัสนกั ศกึ ษา 61181860033 รหัสนักศึกษา 61181860038 รหัสนกั ศกึ ษา 61181860039

หลักการเบื้องต้น
ของการบริหาร
ด้านการศึ กษา

หลักการเบื้องต้น
การบริหาร

หลักการ ความหมายของการบริหาร
บริหารทั่วไป

ธีระ รุญเจริญ (2550:12) กล่าวว่า การบริหาร หมายถึง กระบวนการของสังคมอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้น
กับกลุ่มคนกลุ่มหนึ่ งที่เข้ามาร่วมกันเพื่อกระทำกิจกรรมอย่างหนึ่ งหรือหลายอย่างเพื่อให้บรรลุถึงจุด
หมายตามที่ได้กำหนดไว้

พรพรรณ บุตตะวงศ์ (2552 : 14) กล่าวว่า การบริหาร หมายถึง การทำงานของบุคคล ตั้งแต่ 2 คน ขึ้นไป ร่วมกัน
ปฏิบัติงานขององค์การให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ โดยอาศัยปัจจัยทั้งทางด้านคน เงิน วัสดุอุปกรณ์ และการ
จัดการโดยใช้กระบวนการของการบริหาร คือ การวางแผน การจัดองค์การ สั่งการ และการควบคุม เพื่อให้การทำงาน
ขององค์การประสบความสาเร็จลุล่วงตามเป้าหมายที่ได้วางไว้

นัยนา ตรงบรรทัด (2557 : 12) ได้กล่าวว่า การบริหารเป็นการดำเนินกิจกรรมโดย กลุ่มบุคคลตั้งแต่ 2
คนขึ้นไป โดยใช้ทรัพยากรทางการบริหารต่าง ๆ ได้แก่ คน เงิน วัสดุ การจัดการ เป็นเครื่องมือในการดำเนิน
การเพื่อให้เบรรลุเป้าหมายขององค์การ

สรุป การบริหาร หมายถึง กิจกรรมหรืองานต่างๆที่ประกอบด้วยบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไปดำเนินงาน
ร่วมกันเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายที่ตั้งไว้ โดยใช้เทคนิคกระบวนการดำเนินงานอย่างมีระบบร่วม
ไปถึงทรัพยากรต่างๆอย่างเหมาะสม

จีรวัฏฐ์ บุญวัฒนาภรณ์. (2556). ผลสัมฤทธิ์การบริหารจัดการของกองบังคับการปราบปราม กองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง
สำนักงานตำรวจแห่งชาติ. (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีปทุม).

ความสำคัญของการบริหาร

จีรวัฏฐ์ บุญวัฒนาภรณ์ (255ุุ6) การบริหาร (Administration หรือ Management) เป็นกระบวน
การที่เกี่ยวกับการวางแผน (Planning) การจัดองค์การ (Organizing) การนำ (Larding) และการควบคุม
(Controlling) การใช้ทรัพยากรเพื่อให้การปฏิบัติงานบรรลุเป้าหมาย หรือการบริหารเป็นทั้งศาสตร์และ
ศิ ลปะในการระดมและใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดให้สามารถดำเนิ นงานจนสำเร็จตามวัตถุประสงค์ที่
องค์การกำหนดไว้ การบริหารเป็นสิ่งที่มีความจำเป็นและสำคัญ อย่างยิ่ง เพราะว่าในการดำเนินงานใดๆ
ก็ตามหากไม่มีการบริหารโอกาสที่จะประสบผลสำเร็จมีน้อยมาก หรือหากว่า สามารถดำเนินงานจน
ประสบผลสำเร็จแต่จะพบว่าการดำเนินงานนั้นไม่มีประสิทธิภาพ กล่าวคือ มีการใช้ทรัพยากรต่างๆ
มากมาย อาทิ คน วัสดุอุปกรณ์ งบประมาณและเงินลงทุน และเทคนิควิธีการเป็นจำนวนมากและ อาจใช้
เวลายาวนานการบริหารสามารถช่วยขจัดปัญหาเหล่านี้ได้ เพราะการบริหารจะมีการวางแผนไว้ล่วงหน้า
อย่างเป็นรแบบว่าจะทำอะไร( กำหนดวัตถุประสงค์) อย่างไร ( ระบุกิจกรรมเเละกำหนดทรัพยากรที่ใช้)
ที่ไหน (ระบุสถานที่) เมื่อใด (กำหนดวัน เวลา) และโดยใคร (ระบุบุคคลที่ รับผิดชอบ) ในขั้นตอนการดา
เนินงานตามแผนก็จะมีการประสานความร่วมมือกับผู้ที่เกี่ยวข้อง การติดตามและกำกับเพื่อดูความ
ก้าวหน้าของงาน คุณภาพของงาน ปัญหาอุปสรรคในการดำเนินงาน และหาแนวทางแก้ไขปัญหา
นอกจากนั้ นยังมีการประเมินผลและรายงานผลการดำเนิ นงานให้ผู้เกี่ยวข้องได้ทราบ

จากเหตุผลที่ยกมานี้ แสดงให้เห็นอย่างชัดแจ้งว่าการบริหารเป็นเรื่องที่สำคัญที่ผู้บริหารที่
ต้องดำเนินการและทำความเข้าใจกับการบริหารงานในทุก ๆ งาน เพราะเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการ
ปฏิบัติงานกับบุคคลอื่น เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้

จีรวัฏฐ์ บุญวัฒนาภรณ์. (2556). ผลสัมฤทธิ์การบริหารจัดการของกองบังคับการปราบปราม กองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง
สำนักงานตำรวจแห่งชาติ. (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีปทุม).

ปัจจัยการบริหาร

1.ทรัพยากรบุคคล 2. งบประมาณ

ติน ปรัชญพฤทธิ์ (2539, หน้า 24-26) กล่าวว่า การ ติน ปรัชญพฤทธิ์ (2539, หน้า 24-26) กล่าวว่า การงบประมาณ
บริหารงานบุคคล หมายถึง การ บริหารงานเกี่ยวกับบุคคลของ หมายถึง การจัดสรร ทรัพยากร หรือการทางบประมาณการเงิน วางแผน
หน่วยงาน โดยเริ่มตั้งแต่การแสวงหา การบรรจุ การแต่งตั้ง หรือโครงการในการจ่ายเงิน การบัญชีและการ ควบคุมดูแลการใช้จ่ายเงิน
การฝึก อบรม และการพัฒนาบุคคล การบำรุงขวัญ การเลื่อน โดยรอบคอบและรัดกุม
ขั้นลดขั้น ตลอดจนการพิจารณาให้พ้นจากงาน
จักรกฤษณ์ นรนิติผดุงการ (2541, หน้า 1-3) ได้กล่าวถึง การ
เพ็ญรัตน์ วิเศษปรีชา (2550, หน้า 13) ได้ให้นิยามว่า จัดการด้านการเงินไว้ว่า องค์การจะต้องหาเงินมาเพื่อใช้ในการดำเนิน
การบริหารงานทรัพยากรมนุษย์ เป็นกระบวนการในการจัดการ กิจกรรมตามที่กำหนดไว้ได้อย่างถูกต้องสอดคล้องกัน ดังนั้น จึงต้องมีการ
เกี่ยวกับบุคคลทางด้านการจัดหาบุคลากรที่มีคุณสมบัติเหมาะ พิจารณาในส่วนที่เกี่ยวข้องทั้งเรื่องแหล่งเงิน การจัดสรรเพื่อเป็นค่าใช้จ่าย
สมเข้า มาท างานในองค์กรและใช้บุคคลนั้นให้เกิดประโยชน์แก่ ใน กิจกรรม และรายการต่างๆ ให้เป็นสัดส่วนที่จะได้ผลตอบแทนสูงสุด
องค์กร โดยต้องมีการพัฒนาขีดความสามารถทั้งทางด้านความ และสามารถควบคุมการใช้ จ่ายได้อย่างถูกต้องตามหลักเกณฑ์ โดยไม่ปล่อย
รู้ ทักษะ และทัศนคติด้วยการฝึกอบรม รวมถึงการธำรงรักษา ให้เกิดการรั่วไหล หรือฟุ่มเฟือยโดยไม่จำเป็น แต่ ในขณะเดียวกันต้อง
บุคลากรให้ปฏิบัติงานอย่างมีความสุขด้วยการจัดให้มีสวัสดิการ สนั บสนุนให้การดำเนิ นงานเป็นไปอย่างราบรื่นจนสามารถบรรลุเป้าหมาย
ที่ดี ให้ค่าจ้าง ค่าตอบแทนที่ เหมาะสม จนกระทั่งพ้นจากการ ได้ อย่างมีประสิทธิภาพ
ปฏิบัติงานด้วยการลาออกหรือเกษียณอายุ
สรุปได้ว่า การบริหารงบประมาณ หมายถึง การวางแผนล่วง
สรุป การบริหารงานทรัพยากรมนุษย์ หมายถึง การ หน้าขององค์การสำหรับ การใช้จ่ายเงินโดยกำหนดให้ทราบล่วงหน้าและมี
ดำเนินการที่เกี่ยวข้องกับการ บริหารงานบุคคลขององค์กรใน ระยะเวลาการใช้จ่ายเงินที่แน่นอนได้อย่าง เพียงพอกับลักษณะของภารกิจที่
ด้านต่างๆ เพื่อช่วยให้การทำงานตามภารกิจขององค์การบรรลุ กำหนดขึ้น รวมถึงความสามารถในการเบิกจ่ายได้อย่างรวดเร็วทัน ตาม
วัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ กำหนดเวลา เพื่อช่วยให้การทำงานบรรลุผลสำเร็จได้อย่างมีประสิทธิภาพ

จีรวัฏฐ์ บุญวัฒนาภรณ์. (2556). ผลสัมฤทธิ์การบริหารจัดการของกองบังคับการปราบปราม กองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง
สำนักงานตำรวจแห่งชาติ. (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีปทุม).

3.วัสดุ อุปกรณ์ ปัจจัยการบริหาร

วรรณวิมล อัมรินทร์นุเคราะห์ (2541, หน้า 2) ได้กล่าวถึง 4. การจัดการ
ความหมายของการบริหารงาน พัสดุไว้ว่า เป็นการนำเอาวิทยาการ
หรือศิลปะในการบริหารมาใช้ในการจัดพัสดุต่างๆ ที่มีอยู่ในคลัง วิรัช วิรัชนิภาวรรณ (2551, หน้า 13) กล่าวว่า การจัดการ
และใช้อยู่ในกิจการให้มีประสิทธิภาพมากที่สุด เพื่อให้เกิดความ หมายถึง การดำเนินงานหรือ การปฏิบัติงานที่หน่วยงานและ
คล่องตัวและลดค่าใช้จ่ายต่างๆ ที่ เกิดจากการจัดหา เก็บรักษา และ บุคลากรของหน่วยงานนำมาใช้เพื่อน าไปสู่วัตถุประสงค์หรือ จุด
การขนย้ายพัสดุ หมายปลายทางที่ได้กำหนดไว้

เปรมชัย สโรบล (2550, หน้า 40) กล่าวว่า เครื่องมือวัสดุ จันทิมา ชุวานนท์ (2553, หน้า 48) กล่าวว่า การบริหาร
อุปกรณ์คือ ปัจจัยที่สำคัญและ จำเป็นอย่างยิ่งต่อการบริหารงานเพื่อ จัดการคือ กระบวนการที่คณะ บุคคลนำนโยบายที่กำหนดไว้ไป
ให้บรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายขององค์การอย่างมี ประสิทธิภาพ ปฏิบัติให้เกิดผล โดยการแปลงนโยบายให้เป็นแผนงานและ
เนื่ องจากวัสดุอุปกรณ์ จะเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยสนั บสนุนให้การ กิจกรรม มีการสั่งการ ดำเนินการ และควบคุมดูแลให้มีการ
ดำเนินการเป็นไปตามแผน และบรรลุวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ และ ปฏิบัติงานต่างๆ ร่วมกันเพื่อให้บรรลุ เป้าหมายขององค์การอย่าง
หากขาดวัสดุอุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องใช้ การดำเนินงานจะไม่ มีประสิทธิภาพ
สามารถดำเนิ นไปสู่ จุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้
สรุปได้ว่า การจัดการเป็นกระบวนการดำเนินงานอย่างเป็น
สรุปได้ว่า การบริหารวัสดุอุปกรณ์ หมายถึง การที่องค์การ ระบบ โดยนำปัจจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้องทั้งภายในและภายนอกของ
สามารถจัดหาวัสดุอุปกรณ์ ตามที่ต้องใช้ในการทำงานได้เพียงพอ องค์การมาใช้ร่วมกัน เพื่อช่วยให้บรรลุผลสำเร็จตาม
และสอดคล้องกับภารกิจในแต่ละช่วงปีงบประมาณ รวมถึง องค์การ วัตถุประสงค์ขององค์การอย่างมีประสิทธิภาพ
มีการจัดสรรงบประมาณเพื่อการบำรุงรักษาให้วัสดุอุปกรณ์อยู่ใน
สภาพที่พร้อมใช้งาน เพื่อช่วยให้การทำงานบรรลุผลสำเร็จได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ

จีรวัฏฐ์ บุญวัฒนาภรณ์. (2556). ผลสัมฤทธิ์การบริหารจัดการของกองบังคับการปราบปราม กองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง
สำนักงานตำรวจแห่งชาติ. (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีปทุม).

หลักการ
บริหารการศึ กษา

หมวด ๑
บททั่วไป ความมุ่งหมายและหลักการ

มาตรา ๖ การจัดการศึกษาต้องเป็นไปเพื่อพัฒนา มาตรา ๘ การจัดการศึกษาให้ยึดหลัก ดังนี้
คนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ สติปัญญา (๑) เป็นการศึกษาตลอดชีวิตสำหรับประชาชน
ความรู้ และคุณธรรม มีจริยธรรมและวัฒนธรรมในการดำรงชีวิต (๒) ให้สังคมมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา
สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข (๓) การพัฒนาสาระและกระบวนการเรียนรู้ให้เป็นไปอย่างต่อเนื่อง

มาตรา ๗ ในกระบวนการเรียนรู้ต้องมุ่งปลูกฝังจิตสานึกที่ถูก มาตรา ๙ การจัดระบบ โครงสร้าง และกระบวนการจัดการศึกษา ให้ยึดหลัก
ต้องเกี่ยวกับการเมืองการ ปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระ ดังนี้
มหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข รู้จักรักษาและส่งเสริมสิทธิ หน้าที่
เสรีภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศักดิ์ศรีความเป็น (๑) มีเอกภาพด้านนโยบาย และมีความหลากหลายในการปฏิบัติ
มนุษย์ มีความภาคภูมิใจในความเป็นไทย รู้จักรักษาผลประโยชน์ส่วน (๒) มีการกระจายอานาจไปสู่เขตพื้นที่การศึกษา สถานศึกษา และองค์กร
รวมและของประเทศชาติ รวมทั้งส่งเสริมศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม ปกครองส่วน
ของชาติ การ กีฬา ภูมิปัญญาท้องถิ่น ภูมิปัญญาไทย และความรู้อัน (๓) มีการกำหนดมาตรฐานการศึกษา และจัดระบบประกันคุณภาพการ
เป็นสากล ตลอดจนอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม มี ศึกษาทุกระดับและ ประเภทการศึกษา
ความสามารถในการประกอบอาชีพ รู้จักพึ่งตนเอง มีความริเริ่ม (๔) มีหลักการส่งเสริมมาตรฐานวิชาชีพครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการ
สร้างสรรค์ ใฝ่รู้และเรียนรู้ด้วย ตนเองอย่างต่อเนื่อง ศึกษา และการ พัฒนาครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษาอย่างต่อเนื่อง
(๕) ระดมทรัพยากรจากแหล่งต่าง ๆ มาใช้ในการจัดการศึกษา
(๖) การมีส่วนร่วมของบุคคล ครอบครัว ชุมชน องค์กรชุมชน องค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น เอกชน องค์กรเอกชน องค์กรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถาน
ประกอบการ และสถาบันสังคมอื่น

อ้างอิง : พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ และ (ฉบับที่ ๓) พ.ศ. ๒๕๕๓

ทฤษฎีองค์การแบบราชการ ทฤษฎีการบริหาร
ทฤษฎีการบริหารแบบวิทยาศาสตร์ การศึ กษา

ทฤษฎีการบริหารการจัดการ
ทฤษฎีการบริหารงานตามหลักมนุษยสั มพันธ์

ทฤษฎีทฤษฎีองค์การแบบราชการ

ประกอบด้วยหลัก 6 ประการ คือ (วีรสิทธิ ชินวัฒน.ออนไลน์. 2557)

1. หลักกฎหมายและเหตุผล ในการทํางาน 4. หลักการกําหนดหน้าที่และความรับผิด

ทุกอยางต้องเป็ นไปตาม ่ ระเบียบ กฎเกณฑ์ ชอบอย่างมีแบบแผน มีการ กำหนดหน้าที่และความ

และข้อบังคับ และคํานึงถึงเหตุผลประกอบด้วย รับผิดชอบของหน่วยงานและตําแหน่งต่างๆ ไว้อยาง

ทั้งนี้เพื่อให้งานนั้นสําเร็จและ เกิดประโยชน์ต่อ ชัดเจนไม่ซ้ำซ้อนกัน

ส่วนรวมเป็นสําคัญ 5. หลักการฝึกอบรม ผู้บริหารจะต้องมีการ
2. หลักสายการบังคับบัญชา การกํา พัฒนาบุคคลหรือเจ้าหน้าที ผู้ปฏิบัติงานเป็ นระยะ ๆ
ทั้งนี้เพื่อให้เขาได้รับความรู้ แนวคิด เทคนิคในการ
หนดตําแหน่งเรี ยงตามลําดับ จากสูงไปต่ำ เพื่อ ปฏิบัติงานใหม่ ๆ
ให้การบังคับบัญชาลดหลั่นไปตามหน้ าที่และ
ความรับผิดชอบ 6. หลักการไม่ยึดหลักบุคคล การปฏิบัติต่อผู้
ใต้บังคับบัญชาทุกคน ในเรื่องเดียวกันหรือเหมือนกัน
3. หลักระบบคุณธรรม ถือว่าบุคคลใน ไม่ควรเห็นแก่หน้ าหรือความสั มพันธ์ส่ วนตัวหรือผล
องค์การจะต้องมีสิทธิและโอกาสเท่าเทียมกันใน ประโยชน์ ที่ใครจะได้รับโดยถือการปฏิบัติตามเอกสาร
กลุ่มที่มีคุณสมบัติตามที่กาหนดไว้แบบเดียวกัน หรือระเบียบแบบแผนเป็ นสําคัญ เช่น การพิจารณา
เช่น การคัดเลือก การบรรจุ การแต่งตั้ง ความดีความชอบ การโยกย้ายตําแหน่ง การเลื่อนตํา
การเลื่อนขั้น เลื่อนตําแหน่ง โดยปลอดจาก แหน่ง เป็นต้น
อิทธิพลทางการเมือง

อรุณี ทองนพคุณ.(2558). การศึกษาบทบาทการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถม
ศึกษาฉะเชิงเทรา.(ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏรําไพพรรณี).

ทฤษฎีการบริหารแบบวิทยาศาสตร์

การบริหารงานแบบวิทยาศาสตร์ เป็นการบริหารงานที่มีระบบมีเหตุผลมีการกำหนดมาตรฐานการทํา
งานไว้แน่นอน เลือกวิธีที่ดีที่สุดในการทํางาน และกำหนดเครื่องมือควบคุมในการทํางานไว้เอยางเหมาะสม
เทย์เลอร์ (Taylor) วิศวกรชาวอเมริกัน เป็นผู้คิดค้นวิธีการบริหารงานแบบวิทยาศาสตร์ขึ้นเมื่อ ค.ศ. 1911 โดย
เขามีความเชื่อว่า คนแต่ละคนเปรียบเสมือนเครื่องมือที่ผู้บริหารสามารถปรับปรุงเพิ่มผลผลิตได้ โดยผู้บริหารจะ
ต้องจัดแบ่งงาน แบ่งเวลา กำหนดหน้าที่ของแต่ละคน และสังเกตการณ์ปฏิบัติงานอย่างมีระบบ เพื่อหาวิธีทํา
งานที่ดีที่สุดเพียงวิธีเดียว สําหรับใช้ในการเพิ่มผลผลิตโดยใช้จ่ายน้อยแต่่ได้ผลมากที่สุด วิธีการบริหารงานของ
เทย์เลอร์ (Taylor) จึงเป็นที่นิยมแพร่หลาย เทย์เลอร์ (Taylor) ได้รับสมญานามวาบิดาแห่งการบริหารงานแบบ
วิทยาศาสตร์ หลักการบริหารงานแบบวิทยาศาสตร์ตามแนวคิดของเทย์เลอร์ (Taylor) มี 4 ประการ คือ
(วีรสิทธิk ชินวัฒน. ออนไลน์. 2557)

1. พัฒนาระบบการทํางานให้เป็นระเบียบ
2. เลือกคนงานทีม ีความรู้ความสามารถสูง
3. ฝึกอบรมให้คนทํางานอย่างถูกวิธี
4. จัดให้มีการประสานสัมพันธ์กันอย่างดีระหว่างคนงานกับฝ่ายบริหาร

อรุณี ทองนพคุณ.(2558). การศึกษาบทบาทการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถม
ศึกษาฉะเชิงเทรา.(ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏรําไพพรรณี).

ทฤษฎีการบริหารการจัดการ

ฟาโยล์ (Fayol) ได้ให้เสนอหลักเกณฑ์ของการบริหารงานที่สําคัญไว้ 13 ประการ คือ
(วีรสิทธิ ชินวัฒน. ออนไลน์. 2557)

1. จัดแบ่งงานตามความชํานาญอยางมีสัดส่วน 7. ให้มีการรวมอํานาจไว้ที่ส่วนกลาง
2. กาหนดอํานาจหน้าทีแ ละความรับผิดชอบไว้ให้ชัดเจน 8. จัดให้มีสายการบังคับบัญชา
3. ต้องมีวินัย เพื่อเป็นหลักในการทํางานให้ราบรื่น 9. ให้มีระเบียบข้อบังคับอย่างเคร่งครัดเพื่อให้งา
4. ต้องมีเอกภาพในการบังคับบัญชา เพื่อให้ผู้ใต้บังคับบัญชารู้ นอยูในกรอบ
ว่าใครเป็นผู้บังคับบัญชาและเป็นผู้ออกคําสั่ง 10. ให้มีความเสมอภาคในการจัดหน่วยงาน
5. ให้มีเอกภาพในการอํานวยการ เพื่อให้งานดําเนินไปตาม 11. ผู้บริหารต้องสร้างความมันใจให้กับผู้ใต้บังคับ
แผนและบรรลุวัตถุประสงค์ บัญชา
6. ให้ปฏิบัติงานทุกคนได้รับค่าตอบแทน 12. ผู้บริหารต้องมีความคิดริเริ่มในการทํางาน
13. ผู้บริหารต้องรู้จักสร้างทีมงาน

อรุณี ทองนพคุณ.(2558). การศึกษาบทบาทการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถม
ศึกษาฉะเชิงเทรา.(ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏรําไพพรรณี).

หัวใจสำคัญของหลักการดังกล่าว คือ การกำหนดวิธีการทำงานที่ดีที่สุด (One best way)
จากวิธีการทางวิทยาศาสตร์ซึ่งเรียกกันในปัจจุบันว่า “ time and motion study” ด้วยการวิเคราะห์
สายพานการทำงาน แยกแยะงานออกเป็นส่วนๆ ตัดส่วนที่ไม่จำเป็นออกแล้วกำหนดวิธีการทำงาน
ที่จะช่วยลดเวลาค่าใช้จ่ายและแรงงานในการผลิตลง แต่ให้ได้ผลผลิตตามที่มาตรฐานกำหนด กรณี
การจัดระบบสิ่งจูงใจ Taylor เชื่อวา่ เงินเป็นปัจจัยจูงใจที่สำคัญ คนงานที่ทำงานเกินมาตรฐานที่
กำหนดจะไดำร้ับค่าตอบแทนพิเศษเพิ่มจากค่าจ้างปกติตามจำนวนผลงานที่ทา ไดเ้พิ่มขึ้นนั้นสำหรับ
หลักการของ Taylor มีผู้นำไปใช้กันมาก แต่มีข้อวิจารณ์กันว่า Taylor ให้ความสำคัญกับ สิ่งจูงใจที่
เป็นตัวเงิน เพื่อตอบสนองความต้องการด้านเศรษฐกิจและด้านกายภาพมากกว่าทางด้านสังคม และ
ไม่คำนึงถึงความเครียด อันกิดจากความต้องการด้านสังคม ไม่่ได้รับการตอบสนอง นอกจากนั้น
การแบ่งงานทำก็ไม่ได้หมายความว่าจะทำให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพ (วีรสิทธิ ชินวัฒน. ออนไลน์. 2557)

อรุณี ทองนพคุณ.(2558). การศึกษาบทบาทการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถม
ศึกษาฉะเชิงเทรา.(ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏรําไพพรรณี).

ทฤษฎีการบริหารงานตามหลักมนุษยสั มพันธ์

การบริหารงานตามหลักมนุษยสัมพันธ์ หรือ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า การบริหารงานตามหลักพฤติกรรม
ได้รับความสนใจอย่างจริงจังเมื่อปลายคริสต์ศตวรรษที่19 เป็นต้นมา บรรดานักจิตวิทยา นักมานุษยวิทยาและ
นักสังคมวิทยา ได้ให้ความสนใจในการทํางานของคนงานในด้านต่าง ๆ และเชื่อว่าคนเป็นองค์ประกอบสําคัญ
ของการบริหารงานกว่าวิธีการจัดการ เพราะคนมีชีวิตจิตใจเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงได้ ต้องการขวัญและกาลัง
ใจในการทํางาน การที่คนจะทํางานมีประสิทธิภาพหรือไม่ขึ้นอยู่กับสิ่งเหล่านี้
หลักการบริหารตามหลักมนุษยสัมพันธ์มีอยางกว้างขวาง โดยสรุปเป็นหลักการทั่วไปได้ ดังนี้
(ธร สุนทรายุทธ. ม.ป.ป. : 20)

1. บุคคลไม่ใช่เครื่องจักร แต่มีความต้องการ มีความคิดและมีความรู้สึกต่าง ๆ ดังนั้น ผู้บริหารจะต้องให้
ความสนใจ และศึกษาทําความเข้าใจกบพฤติกรรมของคนที่แสดงออกมาด้วย

2. ข้อมูลและข่าวสารต่าง ๆ ที่ได้วิเคราะห์ถูกต้องแล้วจะเป็นสิ่งที่ช่วยในการตัดสินใจ
ได้อยางถูกต้อง

3. การจัดโครงสร้างของหน่วยงานไม่เข้มงวด เพราะต้องการความรวดเร็วและถูกต้อง
4. การบริหารยึดหลักการบริหารเป็ นคณะ
5. การทํางานให้เน้นหาวิธีการทํางานเพื่อส่งเสริ มขวัญและกําลังใจ ตลอดจน
ความร่วมมือในการทํางานของบุคคลขึ้น เช่น ส่งเสริมให้ทุกคนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ

อรุณี ทองนพคุณ.(2558). การศึกษาบทบาทการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถม
ศึกษาฉะเชิงเทรา.(ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏรําไพพรรณี).

6. การบริหารงานจําเป็นต้องแสวงหาความชํานาญพิเศษ
ทุกรูปแบบจึงจําเป็ นต้องจัดองค์การเป็นแบบเปิดเพื่อขอรับ
ข่าวสารและใช้ข่าวสารนั้ นให้เกิดประโยชน์ มากที่สุด

7. องค์การนอกแบบเป็นองค์การที่มีบทบาทสําคัญในการ
ประสานงานและริเริ่มงาน

8. ความพึงพอใจในการทํางานของคน จะนําไปสู่ผลงาน
9. วัฒนธรรมในองค์การจะเป็นสิ่งที่ผลักดันให้องค์การ
เจริญหรือเสื่อมได้
10. องค์การเป็นสิ่งมีชีวิตและเปลี่ยนแปลงได้เสมอ

อรุณี ทองนพคุณ.(2558). การศึกษาบทบาทการบริหารงานของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถม
ศึกษาฉะเชิงเทรา.(ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยราชภัฏรําไพพรรณี).

หลักการบริหารสถานศึ กษา
มุ่งสู่ ความเป็นเลิศ

1. ผู้นำองค์กรต้องมีวิสัยทัศน์ชัดเจน
2. การที่ยึดการเรียนรู้เป็นแกนกลาง
3. การเรียนรู้ขององค์กร
4. การให้คุณค่ากับคณะครู บุคลากร และผู้มีส่วนร่วม
5. ความคล่องแคล่ว กระตือรือร้น
6. การมองอนาคต
7 . การจัดการเพื่อให้เกิดนวัตกรรม
8. ความรับผิดชอบต่อสาธารณะ
9. การมุ่งเน้นผลลัพธ์และการสร้างคุณค่า
10. การบริหารจัดการเชิงระบบ

อ้างอิง : สำนักงานคณะกรรมการศึกษาขั้นพื้นฐาน

ลักษณะการบริหาร

การบริหารแบบประชาธิปไตย

วิโรจน์ บรรดาศักดิ์ (2543) กล่าวว่า “ประชาธิปไตย” มีความหมาย 2 ประการคือความหมายในแง่รูป
แบบของการปกครองและความหมายในแง่ปรัชญาในการดำรงชีวิตร่วมกันของมนุษย์ในแง่รูปแบบของ
การปกครองหมายถึงการมีส่วนร่วมของประชาชนที่จะเข้าร่วมกำหนดนโยบายต่างๆอันเกี่ยวกับประโยชน์
ส่วนตนและส่วนรวมและความหมายในแง่ปรัชญาในการดำรงชีวิตร่วมกันของมนุษย์หมายถึงการมีส่วน
ร่วมของประชาชนในการใช้ชีวิตร่วมกันโดยสันติ

อเนก เหล่าธรรมทัศน์ (2545) กล่าวว่าประชาธิปไตยคือการส่งเสริมให้ประชาชนเห็นปัญหาของตัว
เองแก้ปัญหาของตัวเองมากกว่าอย่างอื่น

จากความหมายของประชาธิปไตยข้างต้นผู้วิจัยสามารถสรุปได้ว่า ประชาธิปไตยความหมาย 2 นัยคือ
นัยที่ 1 ทางระบอบการปกครองประเทศ นัยที่ 2 การปกครองโดยประชาชนเพื่อประชาชนยึดหลักเสียงข้าง
มากและเคารพเสี ยงส่ วนน้ อย

หลักการบริหาร

Neumann (1950) and Neumann (1956) ให้หลักการเกี่ยวกับประชาธิปไตยที่เรียกว่าทศ
บัญญัติหรือหลักการของประชาธิปไตยหลักสิบประการ (Democratic Decalogue) ดังดังนี้

1. อำนาจสูงสุดมาจากราษฎร
2. ขั้นตอนการเลือกผู้นำเป็นไปอย่างเสรี
3. ผู้นำมีความรับผิดชอบ
4. ระบอบความเสมอภาคยอมรับ
5. สนับสนุนพรรคการเมืองที่มีมากกว่าหนึ่ง
6. จึงเห็นความหลากหลายในชีวิตประจำวัน
7. ไม่กีดกันกลุ่มสำคัญ ๆ จากการมีส่วนร่วมในการบริหาร
8. เน้นการมีทัศนคติแบบประชาธิปไตย
9. ให้สำนึกเป็นพลเมืองดี
10. มีศรัทธาในมนุษย์ทุกคนหรือมีสุทรรศนีย์ต่อโลก

กระบวนการบริหาร

Koont (1990) ได้แบ่งกระบวนการบริหารออกเป็น 5 ด้าน ได้แก่
1. การวางแผน (Planing)
2. การจัดการองค์การ (Organization)
3. การจัดบุคลากร (Staffing) แบ่งออกเป็น 5 ด้านคือ (กิติมา ปรีดีดิลก 2547)
3.1 การวางแผนกำลังคน (Manpower planning)
3.2 การแสวงหาบุคคลเข้าทำงาน (Recruitment) จำเป็นต้องพิจารณาจัดหาตัว

บุคคลและเจ้าหน้ าที่มา
3.3 การคัดเลือกบุคคล (Selection)
3.4 การโยกย้ายและเลื่อนขั้น (Transfers and promotions)
3.5 การพัฒนาบุคคล (The Development of Staff)

4. การเป็นผู้นำ (Leading)
5. การควบคุมงาน (Controlling)

การบริหารแบบมีส่ วนร่วม

อุทัย บุญประเสริฐ (2543) การบริหารแบบมีส่วนร่วม (Praticipative Managment) หมายถึง
กระบวนการที่บุคคลได้มีส่วนเกี่ยวข้องในการปฏิบัติงานทั้งทางด้านการแสดงความคิดเห็น การ
ตัดสินใจ การรับผิดชอบ การวางแผนการปฏิบัติงานตลอดจนการประเมินผล โดยใช้ความคิด
สร้างสรรค์และความเชี่ยวชาญในการปฏิบัติงานเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์หรือแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่
อาจเกิดขึ้นจากการบริหารงานในองค์การ

แนวความคิดพื้นฐาน ดังนี้ (แมค เกรเกอร์)
1. ความเชื่อเรื่องธรรมชาติมนุษย์ (Assumption about human nature)
2. ความคิดเกี่ยวกับความเป็นองค์การของโรงเรียน (Concept of School Organization)
3. ในด้านรูปแบบการตัดสินใจ (Decision Making Style)
4. แบบภาวะผู้นำ (Leadership Style)
5. กลยุทธ์การใช้อำนาจ (Use of Power)
6. ทักษะเฉพาะในการบริหาร (Management Skills)
7. การใช้ทรัพยากร (Use of Resources)

องค์ประกอบของการบริหารแบบมีส่ วนร่วม

สวอน สเบิร์ก (1996)
1. การไว้วางใจกัน (Trust) ซึ่งเป็นปรัชญาพื้นฐานของการมีส่วนร่วม
2. ความยึดมั่นผูกพัน (Commitment)
3. การตั้งเป้าหมายและวัตถุประสงค์ร่วมกัน (Goals and objectives)
4. ความเป็นอิสระต่อความรับผิดชอบในงาน (Autonomy)

กระบวนการบริหาร

(The Management Process)

แนวคิดกระบวนการบริหารของ รอบบินส์และสจ๊วตโคท์ซ

เป็นสิ่งที่ระบุให้รู้ว่ากรอบของงานบริหารมีอะไรหรือผู้บริหารต้องทำหน้าที่อะไร ใน
การบริหารงานการจะเรียนรู้และเข้าใจเรื่องการบริหารองค์ การมีแนวการเรียนรู้หลาย
ทาง แต่แนวทางการศึกษาหน้าที่ การบริหารขั้นพื้นฐานที่ทำให้เข้าใจได้ง่ายเพราะมีขั้น
ตอนที่เป็นเหตุเป็นผลและเป็นขั้นตอน ตามลำดับก่อนหลังของการบริหารงานเดิม ขั้น
ตอนของการบริหารงานอาจมีมากกว่านี้ แต่ที่จะกล่าวต่อไปนี้เป็นที่ยอมรับกัน ในตำรา
บริหารสมัยใหม่ ส่วนใหญ่ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 หน้าที่ด้วยกัน (เสนาะเยาว์, 2551 หน้า 13
รอบบินส์และสจ๊วต Tavi (Robbins & Stuart Kotze, 1990, pp. 22-23),






ชาญชัย อาจินสมาจาร.การบริหารการศึกษา.กรุงเทพมหานคร: ศูนย์สื่อส่งเสริมกรุงเทพ. 2545
ภาวิดาธาราศรีสุทธิและวิบูลย์โตวณะบุตร. หลักและทฤษฎีการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง. 2542

แนวคิดกระบวนการบริหารของ รอบบินส์และสจ๊วตโคท์ซ (ต่อ)

4.1 การวางแผน (planning) คือการกำหนดขึ้นมาล่วงหน้าว่าเป้าหมายเป็น
อย่างไรและจะมีวิธีการอย่างไร ที่จะทำให้บรรลุเป้าหมายนั้นหน้าที่

4.2 การจัดองค์กร (Organizing) คือการจัดสรรทรัพยากรและการเตรียม
กิจกรรมที่จะมอบหมายให้คนหรือกลุ่มคนดำเนินการ ให้เป็นไปตามแผนที่กำหนดไว้

4.3 การนำ (leading) คือกระบวนการในการกระตุ้นส่งเสริมคนให้ทำงาน เพื่อ
บรรลุผลตามแผนงานที่กำหนดไว้

4.4 การควบคุม (Controlling) คือกระบวนการในการตรวจสอบผลการปฏิบัติ
งานเปรียบเทียบผลงานกับเป้าหมายหรือมาตรฐานและแก้ไขให้ได้ตามเป้าหมาย






ชาญชัย อาจินสมาจาร.การบริหารการศึกษา.กรุงเทพมหานคร: ศูนย์สื่อส่งเสริมกรุงเทพ. 2545
ภาวิดาธาราศรีสุทธิและวิบูลย์โตวณะบุตร. หลักและทฤษฎีการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง. 2542

กระบวนการบริหารการศึ กษา

จากหลักการบริหารทั่วไป 14 ข้อของ Fayol
ทำให้ต่อมา Luther Gulick ได้นำมาปรับต่อยอดเป็นที่รู้จักกันดีในตัวอักษร
ย่อที่ว่า “POSDCoRB” กลายเป็นคัมภีร์ของการจัดองค์การ ในต้นยุคของ
ศาสตร์การบริหารซึ่งตัวย่อแต่ละตัวมีความหมาย ดังนี้

1.Planning หมายถึง การวางแผน
2. Organizing หมายถึง การจัดองค์การ
3. Staffing หมายถึง การจัดคนเข้าทำงาน
4.Directing หมายถึง การสั่งการ
5.Coordinating หมายถึง ความร่วมมือ
6.Reporting หมายถึง การรายงาน
7. Budgeting หมายถึง งบประมาณ

นพพงษ์ บุญจิตราดุล. หลักการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: อนงค์การพิมพ์. 2527
สมศักดิ์ คงเที่ยง. หลักและทฤษฎีการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: มิตรภาพการพิมพ์และสตูดิโอ, 2542.

คุณลักษณะ
ของผู้บริหารสถานศึ กษา

คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้บริหารสถานศึ กษา

ผู้บริหารหรือผู้นำหรือผู้จัดองค์ก
าร หรือหัวหน้ างาน ไม่ว่า
หน่ วยงานเล็กหรือหน่ วยงานใหญ่ หน่ ว
ยงาน ราชการหรือเอกชน

ก็ตาม ย่อมมีบทบาทที่เป็นผลต่อการสำเร็จหรือประสิ ทธิภาพของงาน
เป็นอย่างยิ่ง บางครั้ง การจัดองค์การ แม้จะไม่เรียบร้อยถูกต้องอยู่
บ้าง ก็อาจได้รับผลงานสูงได้ หากผู้บริหารมีคุณลักษณะที่ดี แต่ถ้า
คุณลักษณะ หรือพฤติกรรมในการนำของผู้บริหารไม่ดี แม้การจัด
องค์การถูกต้อง หรือดีเพียงใดก็ตาม ผลงาที่เกิดขึ้นของหน่ วยงาน
นั้ นๆ ย่อมสมบูรณ์ ได้ยาก ดังนั้ นผู้บริหารหรือผู้นำจะต้องมีคุณสมบัติ
เหมาะสม มีพฤติกรรมในการนำที่ถูกต้อง เหมาะสมเพราะความ
สำเร็จของงานทุกด้านขององค์การ ขึ้นอยู่กับผู้บริหาร หรือผู้นำ
ซึ่งจะวินิ จฉั ยสั่ งการ หรือตัดสิ นใจแก้ปัญหาต่างๆ เพื่อให้งานเกิด
ประสิ ทธิภาพ ซึ่งคุณลักษณะ ที่พึงประสงค์ของผู้บริหารหรือผู้นำนั้ น
ควรที่จะประกอบด้วยเรื่องที่สำคัญ ได้แก่ คุณลักษณะด้านบุคลิกภาพ
คุณ
ลักษณะด้านความเป็นผู้นำ คุณลักษณะด้านความรู้ทางวิชาการ
และ คุณลักษณะด้านความสามารถในการบริหาร

นิพนธ์ กินาวงศ์. หลักเบื้องต้นเกี่ยวกับการบริหารโรงเรียนและการนิเทศการศึกษา. กรุงเทพมหานคร โรงพิมพ์พิฆเณศ.2555

คุณลักษณะของผู้บริหารสถานศึ กษา

1. คุณลักษณะด้านบุคลิกลักษณะ 2. คุณลักษณะด้านความเป็นผู้นำ
1.1 เป็นผู้มีความรู้ 1. ความมีชีวิตชีวาและทนทาน
1.2 เป็นผู้มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์
1.3 เป็นผู้มีความกล้าหาร (Vitality and Endurance)
1.4 เป็นผู้มีความเด็ดขาด 2. ความสามารถในการตัดสินใจ
1.5 เป็นผู้มีความแนบเนียน
(De3c.isคivวeาnมeสsาsม) ารถใน
การจูงใจคน
มีกิริยาวาจาที่ถูกต้องเหมาะสม
1.6. เป็นผู้มีความยุติธรรม (Persuasiveness)
1.7. เป็นผู้มีลักษณะท่าทางการแสดงออกที่ดี 4. ความรับผิดชอบ (Respensibility)
1.8. เป็นผู้ที่มีความอดทน 5. ความฉลาดไหวพริบ
1.9 เป็นผู้ที่มีความกระตือรือร้น
1.10 เป็นผู้ที่ไม่เห็นแก่ตัว (Intellectual Capacity)
1.11 เป็นผู้มีความตื่นตัวหรือระมัดระวังอยู่ 3. คุณลักษณะด้านความรู้ทางวิชาการ
เสมอ
1.12 เป็นผู้มีความพินิจพิจารณาสิ่งต่างๆ ความรู้ทางวิชาการได้แก่ การศึกษา
อย่างมีเหตุผล วิชาการทั่วไป การศึกษาด้านวิชาชีพ
1.13 เป็นผู้มีความสงบเสงี่ยม และการศึกษา ให้เกิด ความรอบรู้
1.14 เป็นผู้มีความสงรักภักดี เชี่ยวชาญในแขนงวิชาที่คนสนใจ
1.15 เป็นผู้มีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดี
1.16 เป็นผู้มีความสามารถควบคุมอารมณ์ได้ดี

นิพนธ์ กินาวงศ์. หลักเบื้องต้นเกี่ยวกับการบริหารโรงเรียนและการนิเทศการศึกษา. กรุงเทพมหานคร โรงพิมพ์พิฆเณศ.2555

คุณ

สมบัติ
ของผู้บริหารสถานศึ กษา

คุณลักษณะของผู้บริหารสถานศึ กษา

4. คุณลักษณะด้านความสามารถในการ คุณลักษณะผู้บริหารสถานศึ กษาในยุค
บริหาร ปฏิรู ปการศึ กษา

1.ใช้แผนเป็นเครื่องมือในการบริหาร 1. ปฏิรูป
โรงเรียน อย่างมีประสิทธิภาพ ได้แก่ การจัด
ระบบข้อมูลสารสนเทศให้ถูกต้อง 2. ประชาธิปไตย

3. ประสาน
2. สนับสนุนให้บุคลากรเกิดความมุ่งมั่น
ในการพัฒนา ได้แก่ การส่งเสริมให้ บุคลากร 4. ประนีประนอม
พัฒนาตนเองและพัฒนางาน
5. ประชาสัมพันธ์
3. จัดกิจกรรมหลากหลายเพื่อสนับสนุน
การเรียนการสอน ได้แก่ การจัดกิจกรรม ทาง 6. ประชาสงเคราะห์
วิชาการ การจัดบริการแนะแนว

4. ประสานความร่วมมือจากทุกฝ่ายเพื่อ
พัฒนางาน

5. ประเมินผลการปฏิบัติงานอย่างเป็น
ระบบดี







นิพนธ์ กินาวงศ์. หลักเบื้องต้นเกี่ยวกับการบริหารโรงเรียนและการนิเทศการศึกษา. กรุงเทพมหานคร โรงพิมพ์พิฆเณศ.2555

คุณ

สมบัติ
ของผู้บริหารการศึ กษา

คุณลักษณะผู้บริหารการศึ กษา

ผู้บริหารการศึกษา หมายถึง บุคลากรวิชาชีพที่รับผิดชอบการ
บริหารสถานศึกษาแต่ละแห่งทั้งของรัฐและเอกชน

ผู้บริหารการศึกษาต้องมีคุณลักษณะที่สำคัญ ดังนี้
1.ต้องเป็นคนที่ยังชีพด้วยงานนั้น คือ ต้องมีรายได้หลักจากการงาน
ในวิชาชีพที่ทำ และทุ่มเทเวลาให้กับงานในอาชีพนั้นจริง ๆ
2.ต้องมีการศึกษาและอบรม เพื่อให้มีความรู้ จนรู้ชัดและรู้จริง และมี
การพัฒนาทางวิชาชีพอย่างต่อเนื่ อง
3.ต้องนำศาสตร์ไปใช้ในการบริหารมีการฝึกฝนอย่างจริงจังในอาชีพ
นั้น ๆ จริง ๆ จนเกิดความเชี่ยวชาญ และมีประสบการณ์ที่มากพอ
4.ต้องมีการรับรองมาตรฐานแห่งวิชาชีพโดยมีการออกใบรับรอง
หรือใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ เ
5.ต้องมีจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ
สรุปได้ว่าผู้บริหารการศึกษา ผู้บริหารคนไหนเป็นผู้บริหารมืออาชีพ
ก็คือ มีคุณลักษณะตามมาตรฐาน วัดจากความสำเร็จของการปฏิบัติงาน
(Outputs) โดยวัดที่การบรรลุวัตถุประสงค์ขององค์กร

สุรศักดิ์ ปาเฮ. ผู้บริหารกับการสร้างคุณภาพโรงเรียนสู่ความเป็นเลิศ, วารสารวิชาการ 3 (10) : 6-12, 2543.

คุณสมบัติของผู้บริหารสถานศึ กษา

1. มีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพผู้บริหารสถานศึกษา 2 ดำรงตําแหน่งหรือ
เคยดำรงตำแหน่ ง

1.1 ตำแหน่งรองผู้อำนวยการสถานศึกษามาแล้วไม่น้อยกว่า 2 ปีและ
มีวิทยฐานะไม่ต่ำกว่ารองผู้อำนวยการานาญการ

1.2 ตำแหน่งครูที่มีวิทยฐานะไม่ต่ำกว่าครูชำนาญการพิเศษ
1.3 ตำแหน่งศึกษานิเทศก์ที่มีวิทยฐานะไม่ต่ำกว่าศึกษานิเทศก์
ชำนาญการพิเศษและมีประสบการณ์ การบริหารไม่กว่าหัวหน้ ากลุ่มหัวหน้ าหน่ วย
1.4 ต่ำแหน่งอื่นที่ ก.ค.ศ. เทียบเท่า คุณสมบัติเฉพาะตำแหน่ง มีใบ
อนุญาตประกอบวิชาชีพผู้บริหารสถานศึกษา ผู้อำนวยการสถานศึกษาต้องมีการบู
รณาการงานทั้ง 5 ด้านให้เชื่อมโยงและสอดคล้องกัน ดังนี้
1. ด้านการบริหารวิชาการและความเป็นผู้นำทางวิชาการ
2. ด้านการบริหารจัดการสถานศึกษา
3. ด้านการบริหารการเปลี่ยนแปลงเชิงกลยุทธ์และนวัตกรรม
4. ด้านการบริหารงานชุมชนและเครือข่าย
5.ด้านการพัฒนาตนเองและวิชาชีพ

วิจิตร (ธีระกุล) วรุตบางกูรและสุพิชญาธีระกุล. การบริหารโรงเรียนและการนิเทศ. กรุงเทพมหานคร ขนิษฐาการพิมพ์, 2523

คุณสมบัติข

องผู้บริหาร

การศึ กษา

คุณสมบัติของผู้บริหารการศึ กษา

คุรุสภา (2540) ได้ออกประกาศเกณฑ์มาตรฐานการบริหารการศึกษาของคุรุสภา
12 เกณฑ์ ดังนี้

1.ปฏิบัติกิจกรรมทางวิชาการเกี่ยวกับการพัฒนาวิชาชีพการบริหารการ
ศึกษา

2.ต้องตัดสินใจปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ โดยคำนึงถึงผลที่จะเกิดขึ้นกับการ
พัฒนาของบุคลากร ผู้เรียนและชุมชน

3.มุ่งมั่นพัฒนาผู้ร่วมงานให้สามารถปฏิบัติตามได้เต็มศักยภาพ
4.พัฒนาแผนงานขององค์กรให้สามารถปฏิบัติได้เกิดผลจริง
5.พัฒนาและใช้นวัตกรรมการบริหารจนเกิดผลงานที่มีคุณภาพสูงขึ้นเป็น
ลำดับ
6.ปฏิบัติงานขององค์กรโดยเน้ นผลถาวร
7.รายงานผลการพัฒนาคุณภาพการศึกษาได้อย่างเป็นระบบ
8.ปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดี
9.ร่วมมือกับชุมชนและหน่ วยงานอื่นอย่างสร้างสรรค์
10. แสวงหาและใช้ข้อมูลข่าวสารในการพัฒนา
11. เป็นผู้นำและสร้างผลงาน
12. สร้างโอกาสในการพัฒนาได้ทุกสถานการณ์
สรุปผู้บริหารการศึกต้องมีศักยภาพในการบริหารวางแผนงานและมีคุณสมบัติ
ผ่านเกณฑ์มาตรฐานผู้บริหารการศึกษาของคุรุสภา

วิโรจน์ สารรัตนะ. การบริหารการศึกษา: หลักการ ทฤษฎี หน้าที่ ประเด็นและบทวิเคราะห์, พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร : อักษรพิพัฒน์,2546

การบริหาร
สถานศึ กษา

Kim's

ความหมายของการบริหารสถานศึ กษา

การบริหาร (administration)

(สมศักดิ์ คงเที่ยง, 2542 : 1) กิจกรรมต่างๆ ที่บุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไป ร่วมมือกันดำเนิน
การ เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์อย่างหนึ่งอย่างใดหรือ หลายๆอย่างที่บุคคลร่วมกันกำหนดโดยใช้
กระบวนอย่างมีระบบและ ให้ทรัพยากรตลอดจนเทคนิคต่างๆ อย่างเหมาะสม

สถานศึ กษา

ภาวิดา ธาราศรีวิสุทธิ และวิบูลย์ โตวณะบุตร “สถานศึกษา” หมายความ ว่าสถานพัฒนา
เด็กปฐมวัย โรงเรียน ศูนย์การศึกษาพิเศษ ศูนย์การศึกษานอกระบบและตามอัธยาศัย ศูนย์การเรียน
วิทยาลัย วิทยาลัยชุมชน สถาบันหรือสถานศึกษาที่เรียกชื่ออย่างอื่นของรัฐที่มีอำนาจหน้าที่หรือมี
วัตถุประสงค์ในการจัดการศึกษาตามกฎหมายว่าด้วยการศึกษาแห่งชาติและตามประกาศกระทรวง
(พระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา, ๒๕๔๗ : ๒๓)

การบริหารสถานศึ กษา

ณัฐรฎา พวงธรรม (2553 : 14) กล่าวว่า กระบวนการบริหาร การพัฒนา และปรับปรุงวิธี
การบริหารงานด้านต่าง ๆ เพื่อนำพาสถานศึกษาสู่ความก้าวหน้าส่งเสริมความเจริญค้านความคิด
ความรู้ ควบคู่กับการสอดแทรกคุณธรรมแก่นักเรียนเพื่อให้ได้นักเรียนที่มีคุณภาพ

อ้างอิง : รัตนา กาญจนพันธุ์. (2563). การบริหารสถานศึกษาในสถานการณ์วิกฤตไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19). วารสารดุษฎีบัณฑิตทางสังคมศาสตร์, 10(3),
545-556. สืบค้นเมื่อ 4 ธันวาคม 2564,[เข้าถึงได้จาก] file:///C:/Users/HP/Downloads/248365-Article%20Text-871558-1-10-20201226.pdf

ความสำคัญของการบริหาร
สถานศึ กษา

สถานศึ กษา

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พศ.2542 และ ที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่2) พ.ศ.2545
สถานศึกษามีหน้าที่สำคัญในการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา การวางแผนและดำเนินการใช้
หลักสูตร การเพิ่มพูนคุณภาพการใช้หลักสูตรด้วยการวิจัยและพัฒนา การปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตร
การจัดทำระเบียบการวัดและประเมินผล

การบริหารสถานศึ กษา

การบริหารสถานศึกษาจึงมีความสำคัญใน ฐานะที่เป็นกระบวนการดำเนินกิจกรรมด้านต่างๆ ของ
สถานศึกษา ซึ่งประกอบด้วย ผู้บริหาร ครู อาจารย์ และ คณะบุคคลฝ่ายต่างๆ ของชุมชนในท้องถิ่น เพื่อร่วม
กัน วางแผนการจัดการศึกษาภายในสถานศึกษาอย่างเป็นระบบตามมาตรฐานและคุณภาพให้แก่เยาวชนที่
ทำให้ เกิดการพัฒนาในทุกๆด้าน อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล เพื่อความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์และ
สามารถ ดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข

อ้างอิง : รัตนา กาญจนพันธุ์. (2563). การบริหารสถานศึกษาในสถานการณ์วิกฤตไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19). วารสารดุษฎีบัณฑิตทางสังคมศาสตร์, 10(3),
545-556. สืบค้นเมื่อ 4 ธันวาคม 2564,[เข้าถึงได้จาก] file:///C:/Users/HP/Downloads/248365-Article%20Text-871558-1-10-20201226.pdf

1) งานวิชาการ 2) งานบุคลากร 3) งานงบประมาณ

งานวิชาการเป็นงานหลักหรือเป็น การบริหารงานบุคคลใน การบริหารงบประมาณ
ภารกิจหลักของสถานศึกษาที่พระ สถานศึกษาเป็นภารกิจสำคัญที่ ของสถานศึ กษามุ่งเน้ นความ

ราชบัญญัติ การศึกษาแห่งชาติ มุ่งส่งเสริมให้สถานศึกษา เป็นอิสระในการบริหาร
พุทธศักราช 2542 และที่แก้ ไขเพิ่ม สามารถปฏิบัติงานเพื่อตอบ จัดการมีความคล่องตัว
เติม (ฉบับที่ 2) พุทธศักราช 2545 มุ่ง สนองภารกิจของสถานศึกษา โปร่งใส ตรวจสอบได้
ให้กระจายอำนาจในการบริหาร
จัดการไปให้สถานศึกษามากที่สุด

4) งานบริหารทั่วไป 5) งานสัมพันธ์ชุมชน 6) งานอาคารสถานที่

การบริหารทั่วไปเป็นงานที่ เป็นการสร้างความสัมพันธ์ อาคารสถานที่เป็นปัจจัย
เกี่ยวข้องกับการจัดระบบ ระหว่างโรงเรียนกับชุมชนที่ สำคัญอย่างหนึ่ งที่ช่วยให้โรงเรียน
บริหารองค์การให้บริการ สำคัญต่อการบริหารงานของ ดำเนิ นงานไปได้โดยสะดวกอาคาร
บริหารงานอื่นๆ บรรลุผลตาม โรงเรียน สถานที่เป็นสิ่ งจำเป็นต่อการดำเนิ นงาน
มาตรฐานคุณภาพและเป้าหมาย ของโรงเรียนเช่นเดียวกับบ้านเป็นสิ่ ง
จำเป็นต่อการดำรงชีวิตของคนจึงควรที่
ที่กำหนดไว้ ผู้บริหารจะต้องให้ความสำคัญต่อการ
บริหารงานอาคารสถานที่ให้เหมาะสม

กับความสำคัญของงาน

อ้างอิง: การจัดระบบบริหารและสารสนเทศภายในสถานศึกษา ตามกฎกระทรวงว่าด้วยระบบ หลักเกณฑ์ และวิธีการประกันคุณภาพการศึกษา
พ.ศ. 2553 เล่มที่ 4. สืบค้นเมื่อ 4 ธันวาคม 2564,[เข้าถึงได้จาก] http://www.srv.ac.th/srv/manual/vol4-manage-it-system.pdf

บทบาทหน้ าที่
ของผู้บริหารสถานศึ กษา

1) การเป็นผู้นำทางวิชาการ
2) การบริหารแบบมีส่วนร่วม
3) การเป็นผู้อำนวยความสะดวก
4) การประสานความสัมพันธ์กับทุกฝ่าย
5) การส่งเสริมการพัฒนาครูและบุคลากรในโรงเรียน
6) การสร้างแรงจูงใจ
7) การประเมินผล
8) การส่งเสริม สนับสนุนการวิจัยและพัฒนา
9) การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ข่าวสารของโรงเรียน
10) การส่งเสริมเทคโนโลยี

อ้างอิง : ธีระ รุญเจริญ. (2543). สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. สืบค้นเมื่อ 4 ธันวาคม 2564,[เข้าถึงได้
จาก] https://kb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2010/8156/6/Chapter2.pdf

หลักการบริหารสถานศึ กษา

การบริหารจัดการศึกษาภายในสถานศึกษาให้เกิดพลังและมีประสิทธิภาพ จำเป็น
ต้องยึดเงื่อนไขและหลักการสำคัญ ดังนี้

1) การตัดสินใจที่ยึดโรงเรียนเป็นฐาน (School-Based Decision)
2) การมีส่วนร่วม (Participation)
3) การกระจายอำนาจ (Decentralization)
4) ความรับผิดชอบที่สามารถตรวจสอบได้ (Accountability)
5) ธรรมาภิบาล (Good Governance)
6) ความเป็นนิติบุคคล (A Juristic Person)

อ้างอิง: การจัดระบบบริหารและสารสนเทศภายในสถานศึกษา ตามกฎกระทรวงว่าด้วยระบบ หลักเกณฑ์ และวิธีการประกันคุณภาพการ
ศึกษา พ.ศ. 2553 เล่มที่ 4. สืบค้นเมื่อ 4 ธันวาคม 2564,[เข้าถึงได้จาก] http://www.srv.ac.th/srv/manual/vol4-manage-it-system.pdf

การบริหารการศึ กษา

ความหมาย ของการบริหาร

สมศักดิ์ คงเที่ยง (2542) การบริหาร หมายถึง กิจกรรมต่างๆ ที่บุคคล
ตั้งแต่สองคนขึ้นไปร่วมมือกันดำเนินการ เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์อย่างหนึ่ง
อย่างใดหรือหลายๆ อย่างที่บุคคลร่วมกันกำหนดโดยใช้กระบวนอย่างมีระบบ
และให้ทรัพยากรตลอดจนเทคนิคต่างๆ อย่างเหมาะสม

Simon A. Herbert (1950) ได้ให้ความหมายของการบริหารไว้ว่า การ
บริหาร คือ กิจกรรมที่บุคคลตั้งแต่ 2 คนขึ้นไปร่วมมือกันดำเนินการให้บรรลุ
วัตถุประสงค์อย่างใดอย่างหนึ่ งหรือหลายอย่าร่วมกัน

สรุป คือ การบริหารหมายถึง กิจกรรมที่บุคคลตั้งแต่ 2 คนขึ้น
ไป ดำเนินการร่วมกัน เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่กำหนดด้วยกัน
อย่างมีระบบ

อ้างอิง : วิโรจน์ สารรัตนะ. การบริหารการศึกษา: หลักการ ทฤษฎี หน้าที่ ประเด็นและบทวิเคราะห์, พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร : อักษรพิพัฒน์,2546
สมศักดิ์ คงเที่ยง. หลักและทฤษฎีการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: มิตรภาพการพิมพ์และสตูดิโอ, 2542.

ความสำคัญของการบริหาร

บุญรัตน์ โตทอง (ม.ป.ป. :2) กล่าวว่า ความ สรุป ความสำคัญของ
สำคัญของการบริหาร เป็นสังคมหนึ่งซึ่งประกอบไป การบริหาร คือ ทำให้การ
ด้วย บุคคลหลายๆ บุคคล ทำกิจกรรมปฏิบัติงาน ใน ทำงานที่วางแผนร่วมกัน
ระบบกลุ่มบุคคล และประสานประโยชน์ ให้เกิดแก่ บรรลุเป้าหมาย เป็นการ
บุคคล และกลุ่มบุคคลนั้น ร่วมมือร่วมใจกันทำงาน บริหารจัดการที่มีระบบและ
เพื่อให้เกิดการทำงานที่บรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ ดำเนินการอย่างต่อเนื่อง มี
บุคคล และหน่วยงาน ที่รับ
ปรัชญา เวสารัชซ์ (2554 : 3) กล่าวว่า ความ ผิดชอบเข้ามาร่วมดำเนิ นการ
สำคัญของการบริหาร เป็นการบริหารจัดการที่มี มีรูปแบบ ขั้นตอน
ระบบและดำเนินการอย่างต่อเนื่อง มีบุคคล และ
หน่วยงาน ที่รับผิดชอบเข้ามาร่วมดำเนินการมีรูป

แบบ ขั้นตอน กติกา และวิธีดำเนินการ




างอิง : วิโรจน์ สารรัตนะ. การบริหารการศึกษา: หลักการ ทฤษฎี หน้าที่ ประเด็นและบทวิเคราะห์, พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร : อักษรพิพัฒน์,2546
สมศักดิ์ คงเที่ยง. หลักและทฤษฎีการบริหารการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: มิตรภาพการพิมพ์และสตูดิโอ, 2542.

ความหมายของการศึ กษา

พลาโต (Plato) เป็นนักปราชญ์ชาว

กรีก ให้ความหมายของการศึกษาว่า การ สรุปว่า สรุปได้ว่า
ศึกษาคือ เครื่องมือที่ผู้ปกครองนำมาใช้ใน การศึกษา คือ กระบวนการ
การเปลี่ยนเปลงนิสัยของมนุษย์ เพื่อก่อให้ เรียนรู้เพื่อความเจริญงอกงาม
เกิดความสามัคคี มีความเป็นอันหนึ่งอัน ของบุคคล การสร้างเสริม
เดียวกัน ถ้าพลเมืองมีการศึกษา ก็จะ ประสบการณ์แก่ชีวิต
สามารถเผชิญเหตุฉุกเฉินต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น กระบวนการทางสังคม ซึ่ง
บุคคลได้กำหนดให้ปฏิบัติตาม
จอห์น ดิวอี้ (Dewcy, 1965) ได้ให้ อิทธิพลของสิ่ งแวดล้อมเพื่อให้
ความหมายของการศึกษาไว้หลายความ แต่ละคนสงมารถพัฒนา
หมายด้วยกัน ดังต่อไปนี้ ประสิทธิภาพการดำรงตนอยู่
ในสังคมได้ และมีทักษะใน
1. การศึกษา คือชีวิต การดำรงชีวิต
2. การศึกษา คือ ความเจริญ
งอกงาม
3. การศึกษา คือ การสร้างเสริม

ประสบการณ์แก่ชีวิต

4. การศึกษา คือ กระบวนการทาง

สังคม




อ้างอิง : วิโรจน์ สารรัตนะ. การบริหารการศึกษา: หลักการ ทฤษฎี หน้าที่ ประเด็นและบทวิเคราะห์, พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร : อักษรพิพัฒน์,2546
วิไลรัตน์ ลีลาคหกิจ. (2548). ความหมายการศึกษา. สืบค้น 4 ธันวาคม 2564. จาก https://www.gotoknow.org/posts/269867
วิจิตร (ธีระกุล) วรุตบางกูรและสุพิชญาธีระกุล. การบริหารโรงเรียนและการนิเทศ. กรุงเทพมหานครขนิษฐาการพิมพ์, 2523