บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น แ ผ่ น ดิ น 135th Anniversary (1885-2020)
ค�ำอธิบายปกหน้า
อภินันทนาการจาก สมาคมอัสสัมชัญ เลขที่ 4810 ถนนพระราม 4 แขวงพระโขนง เขตคลองเตย กรุงเทพฯ 10110 โทร 0-2390-1062
อัสสัมชัญแห่งนี้ นมนาน ปีแห่งพรรษากาล กว่าร้อย วัดสวนท่านสมภาร ฝรั่งเศส นาพ่อ ปรุงปรับทรัพย์ใช่น้อย ก่อสร้างอัสสัมชัญ พระมหากรุณาธิคุณมากล้น เกินกานท์ สมเด็จ ธ พระราชทาน ทรัพย์ไว้ เบญจมรัชกาล ทรงช่วย สมเด็จพระบรมราชินีนาถได้ ก่อสร้างกุศล สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชเจ้า จอมใจ ท่านเอย วชิรุณหิศ พระลูกยาใน ผ่านฟ้า เสด็จพระราชด�ำเนินไป วางศิ-ลาราก เป็นสรรพมงคลกล้า เปี่ยมล้นยินดี สมเด็จพระมงกุฎเกล้า พระราชทาน แตรเพราะบรรเลงในงาน กล่าวไว้ สภากาชาดไทยสราญ ตาโลก ก็อัสสัมชัญให้ ทรัพย์ด้วยไมตรี สมเด็จพระปกเกล้า ยินดี สมเด็จพระนางเจ้าร�ำไพพรรณี เยี่ยมไว้ รัชกาลที่ ๘ มี ค�ำเล่า ลือนา ธ เสด็จพระราชทานให้ เลิศหล้าก�ำลังใจ พระบาทสมเด็จพระเจ้า ภูมิพล สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ยล ลึกซึ้ง คอนเสิร์ตจัดช่วยคน มิตรญาติ หวานประดุจน�้ำผึ้ง หล่อเลี้ยงใจคน เสด็จพระราชด�ำเนินเยี่ยมทั้ง สามครา ใจอิ่มเอมปรีดา ใช่น้อย พระราชทานโล่ตรา งามเด่น เกียรติเฮย ศตวรรษอัสสัมชัญร้อย ยิ่งด้วยปีเดือน อัสสัมชัญรักยิ่งแล้ว ราชวงศ์ ถวายภักดิ์ทุกพระองค์ เที่ยงแท้ ขอจักรีด�ำรง คงมั่น เนานาน สถิตคู่ผองไทยแม้ ยิ่งด้วยนิรันดร…เทอญ อาเศียรวาทพระบรมราชจักรีวงศ์ ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ขอเดชะ ข้าพระพุทธเจ้า อัสสัมชัญรวมรุ่นสมานมิตร (นาวาเอก ธรรมนูญ วิเศษสิงห์ร้อยกรอง)
สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
15 สิงหาคม ค.ศ.1887 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงประทับเกยริมท่าน�้ำ (ริมห้างเดอเบแต่ก่อน) บาทหลวงกอลมเบต์น�ำกระบวนนักเรียนมาถวายตัว แล้วเชิญเสด็จฯ ไปทรงเป็นประธานในพิธีวางศิลาราก โรงเรียนแอสอาซัมซันคอเลช (จากราชกิจจานุเบกษา เล่ม 4 ตอน 20 วันที่ 23 สิงหาคม พ.ศ. 2430) QR CODE #2
สมเด็จพระนางเจ้าร�ำไพพรรณี พระบรมราชินี มีพระปฏิสันถารกับท่านสังฆราช พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่นักเรียนโรงเรียนอัสสัมชัญ ในการเสด็จพระราชด�ำเนิรเยี่ยมโรงเรียน วันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2469 ที่จริงโรงเรียนนี้ ข้าได้คิดมานานแล้วว่า อยากจะมาดูสักทีหนึ่ง เพราะว่า ในการที่พวกคณะโรมันคาโธลิค อุสาหะสร้างโรงเรียนนี้ขึ้น ก็นับว่า เปนกุศลเจตนา บุญกิริยาซึ่งน่าชมเชยและน่าอนุโมทนาเปนที่สุด ด้วยเหตุนี้เองสมเด็จพระบรมชนกนาถของข้า จึงได้ทรงอุดหนุน มาเปนอันมาก และก็การที่โรงเรียนนี้ได้รับความอุดหนุน รับ พระมหากรุณาของพระเจ้าอยู่หัวมาทุกรัชกาลนั้น ก็ไม่เปนการเปล่า ประโยชน์และผิดคาดหมาย เพราะโรงเรียนนี้ได้ตั้งมั่นคง และได้ ท�ำการสั่งสอนนักเรียนได้ผลดีเปนอันมาก สมกับที่ได้รับพระมหากรุณา ในพระเจ้าแผ่นดินเปนล�ำดับมา โรงเรียนนี้ได้เพาะข้าราชการ และพลเมืองที่ดีขึ้นเปนอันมาก นักเรียนเก่าของโรงเรียนนี้ได้รับ ราชการในต�ำแหน่งสูง ๆ อยู่เปนอันมาก อ้างอิงจาก อัสสัมชัญ อุโฆษสมัย เล่มที่ 51 มิถุนายน ค.ศ. 1926 QR CODE #3
ภราดาไมเกิลรับพระราชทานรางวัลกีฬา จากสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ค.ศ. 1939 ทอดพระเนตร์นักเรียนเข้าห้อง ทรงพระราชด�ำรัสตอบ ทรงรับค�ำชัยมงคล 4 พฤษภาคม ค.ศ. 1946 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล และสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชด�ำเนินเยี่ยมอาสนวิหารอัสสัมชัญ
15 สิงหาคม ค.ศ. 1959 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชด�ำเนิน ไปทรงเปิดงาน “อัสสัมชัญ วชิรสมโภช” เนื่องในโอกาสที่โรงเรียนอัสสัมชัญครบรอบ 75 ปี
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระด�ำเนินกับภราดายอห์น แมรี่ (อธิการ) บรรดานักเรียนตั้งแถวรับเสด็จบริเวณหน้าตึกเก่า
ภราดายอห์น แมรี่ กราบบังคมทูลถวายรายงานในหอประชุมสุวรรณสมโภช มีพระราชด�ำรัส ตอบพระสังฆราชโชแรง เข้าเฝ้าฯ ในการนี้ด้วย
“พระองค์ทอดพระเนตรตึกกอลมเบต์โดยมีภราดายอห์น แมรี่ น�ำชม แต่ภราดายอห์น แมรี่ ไม่ถนัดใช้ค�ำราชาศัพท์ พระองค์ทรงอนุญาตให้ใช้ภาษาที่ถนัด ภราดายอห์น แมรี่ จึงใช้ภาษาฝรั่งเศสถวายรายงาน” “พระองค์ทอดพระเนตรนิทรรศการตามพระราชอัธยาศัยจนเกินก�ำหนดเวลาที่ต้องเสด็จกลับ แต่ทรงยืนยันที่จะไปทอดพระเนตรให้ครบทุกห้อง เพื่อมิให้นักเรียนที่รอรับเสด็จ ที่เหลืออยู่เสียก�ำลังใจ” ไพศาล อัศวโสภณ (อสช. 17778) ฟังจากค�ำบอกเล่าของ ม.บรรณา ชโนดม ครูประจ�ำชั้นของไพศาล ขณะเรียนอยู่ระดับชั้น ม.4 แผนกฝรั่งเศส ซึ่งเล่าไว้ หลังจากเหตุการณ์นี้ไม่นานนัก
21 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1972 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเปิดตึก ฟ.ฮีแลร์ โดยมี พล.ต.ต.จ�ำรัส มัณฑุกานนท์ (อดีตนายกสมาคมอัสสัมชัญ) ยืนอยู่ด้านหลัง ขณะที่เดินน�ำเสด็จพระองค์ท่านอยู่ตรงชั้น 3 ตึก ฟ.ฮีแลร์ พระองค์ทอดพระเนตรไปทางตึกกอลมเบต์ ขณะนั้นโรงเรียนอัสสัมชัญศึกษายังไม่ได้สร้างตึก พระองค์ท่านทอดพระเนตรเห็นวัดสวนพลู จึงตรัสว่า ‘พุทธและคริสต์ก็อยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข’ สัมภาษณ์ ภราดาวิริยะ ฉันทวโรดม 1 สิงหาคม ค.ศ. 2020
ทอดพระเนตรนิทรรศการต่าง ๆ ตามอาคาร โดยมีภราดาวิริยะ ฉันทวโรดม (อธิการ) น�ำชม ภราดาวิริยะ ฉันทวโรดม ส่งเสด็จ
อาเศียรวาทพระบรมราชจักรีวงศ์ : 2 Timeline of Asssumption College : 20 Unseen Assumption 1 34 มิสซังสยาม : 94 บาทหลวงเอมิล ออกุสต์ กอลมเบต์ : 96 ไดอารี่ของบาทหลวงกอลมเบต์ ค.ศ. 1898 : 98 อาสนวิหารอัสสัมชัญ : 102 ประวัติโรงเรียนอัสสัมชัญ : 104 ที่มาค�ำว่า อัสสัมชัญ : 110 โรงพิมพ์อัสสัมชัญ : 112 สารบัญ
ประวัติโรงเรียนอัสสัมชัญคอนแวนต์ : 116 ประวัติโรงเรียนอัสสัมชัญศึกษา : 117 ภราดามาร์ติน เดอ ตูรส์ & เจษฎาจารย์รุ่นแรก ของคณะภราดาเซนต์คาเบรียล : 118 วันที่ข้าพเจ้าไม่ลืม : 120 เจษฎาจารย์ ฟ.ฮีแลร์ และหนังสือดรุณศึกษา : 124 มรดกแห่ง “อัสสัมชัญ ดรุณศึกษา” : 148 Unseen Assumption 2 160
Hall of Fame 262 • เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา) 264 • พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) 266 • พระยาอนุมานราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ) 268 • หลวงโกวิทอภัยวงศ์ (ควง อภัยวงศ์) 270 • ดิเรก ชัยนาม 272 • หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช 274 • สัญญา ธรรมศักดิ์ 276 • เขตร ศรียาภัย 278 • ป๋วย อึ๊งภากรณ์ 280 • ถนัด คอมันตร์ 282 วารสารของโรงเรียน : 218 เล่าเรื่อง วีรธรรม : 224 AC Band แตรวงประจ�ำโรงเรียน : 232 Inside กองเชียร์อัสสัมชัญ : 238 จตุรมิตรสามัคคี : 242 กลุ่มอัสสัมชัญอาสาพัฒนาในความทรงจ�ำ : 244 ประวัติสมาคมอัสสัมชัญ : 254 สารบัญ
อัสสัมชัญวันนี้ 286 กิจกรรมและรายชื่อชมรมต่างๆ : 294 ตราของโรงเรียนในโอกาสต่าง ๆ : 306 แบบเรียนในยุคต่าง ๆ ของนักเรียนอัสสัมชัญ : 308 Certificate & Diploma : 310 ตารางเทียบรุ่นอัสสัมชนิก : 312 ที่เก่าเวลาเปลี่ยน : 314 รายนามสถาบันในเครือมูลนิธิ คณะภราดาเซนต์คาเบรียลแห่งประเทศไทย : 316 สารแสดงความยินดี : 317 บรรณานุกรม : 340 รายนามผู้จัดท�ำ : 342
18 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ เ เ ผ่ น ดิ น ผ่ น ดิ น หน้า 1 อธิบายหน้าปก หน้า 209 ภาพกิจกรรมรุ่นต่าง ๆ หน้า 51 อ่านเพิ่มเติม ใน แดง - ขาว ฉบับปฐมฤกษ์ 20 ธันวาคม 2489 หน้า 78 บทความ ตึกสุวรรณสมโภช โดย ม.เฉลิมวงศ์ ปีตรังสี หน้า 148 ต้นฉบับอัสสัมชัญ ดรุณศึกษา ตอนกลาง หน้า 4 ราชกิจจานุเบกษา การวางศิลาราก โรงเรียนแอสอาซัมซันคอเลช หน้า 65 อ่านเพิ่มเติม ใน กบฏ 9 กันยา 75 หน้า 87 อ่านเพิ่มเติม ประติมากรรมนูนสูง ส�ำหรับหอประชุมตึกสุวรรณสมโภช หน้า 148 ต้นฉบับอัสสัมชัญ ดรุณศึกษา ตอนปลาย หน้า 6 พระบรมราโชวาทรัชกาลที่ 7 หน้า 73 ระฆัง 1938 หน้า 97 ประวัติคุณพ่อกอลมเบต์ หน้า 119 ประวัติภราดามาร์ติน เดอ ตูร์ส หน้า 162 จากสนามเล็กถึงลานกรวด หน้า 20 Timeline หน้า 73 ระฆัง 1950 หน้า 75 อัสสัมชัญ อุโฆษสมัย เล่มที่ 51 ค.ศ. 1926 หน้า 103 ประวัติอาสนวิหารอัสสัมชัญ หน้า 138 บทความ ฟ.ฮีแลร์ที่ข้าพเจ้ารู้จัก โดย ส.ศิวรักษ์ หน้า 170 บทสัมภาษณ์ บ.หลุยส์ ทุบตึกเก่า สร้างตึก ฟ.ฮีแลร์ หน้า 43 ประวัติพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ หน้า 76 บทความ จามจุรี ไม้ระลึกชาติ ในอัสสัม โดย ส.ศิวรักษ์ หน้า 109 ประวัติโรงเรียนอัสสัมชัญ หน้า 147 ชีวิตและผลงาน ฟ.ฮีแลร์ หน้า 200 รูปถ่ายหมู่และความทรงจ�ำ สารบัญ QR CODE
UNSEEN ASSUMPTION 19 หน้า 222 อัสสัมชัญสาส์น หน้า 241 บทความ ต�ำนานการแปรอักษร หน้า 294 AC Drama Club หน้า 215 สารคดีประวัติโรงเรียนอัสสัมชัญ หน้า 223 AC Echo หน้า 253 อัสสัมชัญ อาสาพัฒนา 2511-2520 หน้า 295 อัสสัมชัญอาสาพัฒนา หน้า 297 Space AC หน้า 218 อัสสัมชัญ อุโฆษสมัย หน้า 224 วีรธรรม หน้า 254 เว็บไซต์สมาคมอัสสัมชัญ หน้า 298 กองร้อยพิเศษสุรสีห์ หน้า 220 แดง - ขาว หน้า 237 ประวัติ AC Band หน้า 256 ประวัติสมาคมอัสสัมชัญ จากอุโฆษสาร 2000 หน้า 262 บทความ โรงเรียนอัสสัมชัญของผม โดย เอนก เหล่าธรรมทัศน์ หน้า 341 AC Museum หน้า 314 อัสสัมชัญเมื่อวันวาน โดย อุดม AC95 อสช 26320 หน้า 221 อุโฆษสาร หน้า 241 บทความ แปรอักษรกับเด็กอัสสัม โดย ไชยันต์ ไชยพร หน้า 262 ประวัติ เซียว เม่ง เต็ก ปกหลัง เพลงเพื่อนเก่า ๆ เราไปไหน ปกหลัง อธิบายปกหลัง หน้า 341 ข้อมูลเพิ่มเติม หน้า 341 ปูมอัสสัมชัญ โดย นัฐสิทธิ์ AC 97 อสช 25454 วิธีการใช้งาน QR CODE เปิดแอปกล้องถ่ายรูป ส่องไปที่ QR Code ที่ต้องการอ่านข้อมูล ปรับโฟกัส QR Code ให้ชัดเจน จะปรากฏลิงค์ขึ้นมาอัตโนมัติ เมื่อเข้าลิงค์ จะปรากฏข้อมูล 1 2 3 และรูปภาพในส่วนเพิ่มเติม
20 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น ในแผ่นดิน รัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 2415 บาทหลวงกอลมเบต์เดินทางมายังประเทศสยาม หลังจากนั้นอีก 5 ปี ก็ได้รับมอบหมายให้ดูแล ‘วัดสวนท่าน’ ริมแม่น�้ำเจ้าพระยา ซึ่งเป็น 1 ใน 5 ของชุมชนคาทอลิก ในประเทศสยาม (ต�ำแหน่งของวัดสวนท่านคาดว่าคือต�ำแหน่ง ด้านหน้าของโบสถ์อัสสัมชัญในปัจจุบัน) 2420 คุณพ่อกอลมเบต์ได้ประกาศไปยังลูกหลาน สัตบุรุษคริสตังค์ (ชาวยุโรป) ว่าจะตั้งโรงเรียนส�ำหรับสอนเด็ก ในวัดสวนท่าน ให้เรียนรู้ภาษาไทยและภาษาฝรั่งเศส แต่ก็มีผู้น�ำเด็กมาฝากเรียนเป็นจ�ำนวนน้อยเหลือเกิน 2422 คุณพ่อกอลมเบต์ได้เปิดแผนกภาษาอังกฤษ ขึ้นอีกหนึ่งแผนก โดยใช้ที่ดินด้านหลังของวัดสวนท่าน พื้นที่ 8 ไร่ 3 งาน มีเรือนไม้ใต้ถุนสูงหลังหนึ่ง ซึ่งท่านสังฆราชปาเลอกัวได้สร้างไว้ กั้นเป็นห้องเรียนได้ ชั้นบน 1 ห้อง และชั้นล่าง 1 ห้อง ถือกันว่า เป็น ‘อาคารเรียนหลังแรก’ ของโรงเรียน โรงเรียนวัดสวนท่านได้มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า Collège de l'Assomption ด้วยจ�ำนวนนักเรียน 33 คน แยกเป็นแผนกอังกฤษ 26 คน แผนกฝรั่งเศส 7 คน และเพิ่มเป็น 80 คน เมื่อสิ้นปีการศึกษา By อสช. 22247 สมเด็จเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จฯ มาทรงวางศิลาฤกษ์ตึกโรงเรียนฯ โดยเรือพระที่นั่งกลไฟ อเลกซานดรา ขึ้นที่ท่าเรือริมห้างเดอเบ คุณพ่อกอลมเบต์รับเด็กก�ำพร้า เข้ามาอุปการะหลายคน และให้ เข้าเรียนแผนกภาษาฝรั่งเศสทั้งหมด เปิดสอนเป็นปีที่ 2 มีนักเรียนเพิ่มเป็น 130 คน คุณพ่อกอลมเบต์เซ็นสัญญาก่อสร้างตึกกับ ม.กราซี (Mr. Grassi) สถาปนิกชาวอิตาเลียน ด้วยเงิน 50,000 บาท เริ่มใช้งาน ตึก ‘โรงเรียนฯ’ เป็นปีแรก 5 สิงหาคม ค.ศ. 1887 รัชกาลที่ 5 ทรงเปิดคะเด็ตสกูล (ปัจจุบันคือโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า) ใช้รัตนโกสินทรศก (ร.ศ.) เป็นศักราชในราชการ ร่วมกับจุลศักราช (จ.ศ.) ที่ใช้มาแต่เดิม ทรงสถาปนาโรงเรียนเทพศิรินทร์ (รร.กรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย ค.ศ. 1852) (รร.สวนกุหลาบวิทยาลัย ค.ศ. 1882) สมโภช กรุงรัตนโกสินทร์ ครบ 100 ปี Timeline of Assumption College พ.ศ. 2424 2426 2428 2430 2432 ค.ศ. 1881 1883 1885 1887 1889 QR CODE #4
UNSEEN ASSUMPTION 21 หลังจากเปิดโรงเรียนได้ไม่นาน มีนักเรียนมาเข้าเรียนเพิ่มขึ้น นับเป็นความเจริญก้าวหน้าของโรงเรียน ในขณะเดียวกันก็เป็นภาระ อันใหญ่หลวงของคุณพ่อกอลมเบต์ ผู้ห่วงใยการศึกษาของศิษย์ใหญ่น้อย ทั้งชาวไทย ชาวจีน แขก ฝรั่ง ทั้งที่นับถือศาสนาพุทธ คาทอลิก โปเตสแตนต์ อิสลาม ซิกข์ ขงจื๊อ ฯลฯ จนท่านเริ่มมองหาคณะท�ำงานที่จะมารับช่วงต่อจากท่าน ในการบริหารโรงเรียนซึ่งก�ำลังเติบโตอยู่ตลอดเวลา โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 10 ปี จ�ำนวนนักเรียน เพิ่มเป็น 300 คน จ�ำนวนนักเรียน เพิ่มเป็น 400 คน คุณพ่อกอลมเบต์ล้มป่วย จนต้องเดินทางไปรักษาตัวที่ ฝรั่งเศสเป็นเวลาถึง 3 ปี ซึ่งท่านได้มอบภาระ ของโรงเรียนนี้ให้คณะภราดา เซนต์คาเบรียลมาดูแลต่อ ตั้งกรมรถไฟหลวง ต่อมาเริ่มก่อสร้างทางรถไฟ สายกรุงเทพฯ - นครราชสีมา เสร็จในอีก 5 ปีต่อมา ตั้งสภาอุณาโลมแดง (สภากาชาดไทย) 11 เมษายน การเดินรถไฟครั้งแรก ในแผ่นดินสยาม สมุทรปราการ - หัวล�ำโพง วิกฤตการณ์ ร.ศ. 112 ระหว่างไทยกับฝรั่งเศส (Franco-Siamese Incident ) ตั้งโรงไฟฟ้า และเริ่มกิจการรถรางไฟฟ้าอย่างแท้จริง (รถรางม้าลากมีมาตั้งแต่ ค.ศ. 1888) จัดท�ำ ‘งบประมาณแผ่นดิน’ ครั้งแรก 2434 2436 2438 2440 2442 1891 1893 1895 1897 1899
22 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น 2444 2446 2448 2450 2452 นักบวชคณะเซนต์คาเบรียลชุดแรกจ�ำนวน 5 ท่าน เดินทางถึงสยาม เพื่อมารับงานดูแล โรงเรียน โดย ภ.มาร์ติน เดอ ตูรส์, ภ.อาแบล, ภ.ออกูส, ภ.คาเบรียล ฟาเรตตี, ฟ.ฮีแลร์ เริ่มสร้างโบสถ์อัสสัมชัญ แล้วเสร็จ ค.ศ. 1918 เริ่มใช้ชื่อโรงเรียนใหม่ ตามที่ ฟ.ฮีแลร์ ได้ปรึกษาไปที่ พระยาวิสุทธิสุริยศักดิ์ อธิบดีกรมศึกษา ว่าจะขอเปลี่ยนชื่อ โรงเรียนเป็น ‘อาศรมชัญ’ ซึ่งท่านอธิบดีได้ให้ความเห็นว่า ควรปรับเปลี่ยนเป็น ‘อัสสัมชัญ’ เพราะได้เสียงใกล้เคียงเดิม และมีความหมายตามเดิม ในหลวงรัชกาลที่ 5 ทรงออก ‘พ.ร.บ.เลิกทาส ร.ศ. 124’ ให้ลูกทาสทุกคนเป็นไท หลังจากได้ออก พ.ร.บ.พิกัด เกษียณลูกทาสลูกไทย ตั้งแต่ ค.ศ. 1874 มอบรางวัล โนเบล ครั้งแรก เปลี่ยนแผ่นดินเป็นรัชสมัยรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ก่อตั้งธนาคารแห่งแรก ของประเทศไทย บริษัท แบงก์สยามกัมมาจล ทุนจ�ำกัด ต่อมาคือ ธนาคารไทยพาณิชย์ เปิด ‘พระรูปทรงม้า’ ตีพิมพ์ ‘อัสสัมชัญ ดรุณศึกษา ตอน กอ ขอ’ โรงเรียน อัสสัมชัญคอนแวนต์ เปิดการเรียนการสอน โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 20 ปี คณะเซนต์คาเบรียล ส่งภราดาเข้ามาเพิ่มอีก 4 ท่าน รวมเป็น 9 ท่าน เปิด ‘สโมสรนักเรียนเก่าอัสสัมชัญ’ มีที่ตั้งอยู่ที่ตึกสองชั้น ริมถนนบูรพา (เดิมเรียกว่า ตรอกโอเรียนเต็ล) เปิดเมื่อวันที่ 1 มิถุนายน ค.ศ. 1904 ต่อมาคือ ‘สมาคมอัสสัมชัญ’ บาทหลวงรอมิเออน�ำต้นก้ามปูที่ได้พันธุ์มาจาก ไซ่ง่อน มาปลูกที่โรงเรียน ซึ่ง ฟ.ฮีแลร์ ได้กล่าวถึงว่า เป็นต้นก้ามปูต้นแรกๆ ในสยาม (ปลูกก่อนที่คณะเซนต์คาเบรียลชุดแรก 5 ท่าน จะเข้ามาบริหารโรงเรียนไม่กี่เดือน) ค.ศ. พ.ศ. 1901 1903 1905 1907 1909
UNSEEN ASSUMPTION 23 2454 2456 2458 2460 2462 เริ่มก่อตั้ง AC Band เป็นวงขนาด 20 คน ลักษณะกึ่งออร์เคสตรา โดยเพลงฝึกซ้อม ในช่วงนั้นคือ Marche Pontificale โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 30 ปี ประเทศไทย ได้ส่งทหารอาสาสมัคร ไปช่วยฝ่ายสัมพันธมิตรรบ 1,284 คน ในวันที่ 22 กรกฎาคม ค.ศ. 1917 พระราชทาน ธงไตรรงค์ สงครามโลกครั้งที่ 1 สิ้นสุดลงด้วย ชัยชนะของฝ่ายสัมพันธมิตร โดยเยอรมนียอมสงบศึก ใน ค.ศ. 1918 จักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการี ประกาศสงครามกับเซอร์เบีย เริ่มต้น สงครามโลกครั้งที่ 1 ยุโรปแบ่งออกเป็น 2 ฝ่าย คือ มหาอ�ำนาจไตรภาคี (Triple Entente) เรียกรวมว่า ฝ่ายสัมพันธมิตร กับ มหาอ�ำนาจกลาง (Central Powers) ฟ.ฮีแลร์ได้เริ่มจัดพิมพ์หนังสือของโรงเรียน มีทั้งภาษาไทย อังกฤษ และฝรั่งเศส รวมอยู่ในเล่มเดียวกันชื่อ ‘อัสสัมชัญ อุโฆษสมัย’ (Echo de L’Assomption) ฉบับแรกออกในวันที่ 11 กันยายน ค.ศ. ค.ศ. 1913 และออกทุก 4 เดือน เพื่อเสนอเกี่ยวกับข่าวทั่วไปของโรงเรียน เช่น ข่าวเหตุการณ์ ข่าวกีฬา หรือข่าวมรณะ ตลอดจนบทความต่าง ๆ 10 กันยายน วง AC Band ได้ไปร่วมต้อนรับทหารไทย กลับจากสงครามโลกครั้งที่ 1 ที่ท่าน�้ำหน้าบริเวณวัดสวนท่าน เปิดโรงเรียนเพิ่มเติม ณ ฉะเชิงเทรา คือ ‘โรงเรียนเซนต์ ปอล’ ซึ่งต่อมาปิดตัวลงเมื่อ ค.ศ. 1945 ด้วยเหตุกรณีพิพาทจาก สงครามอินโดจีน ค.ศ. 1920 เปิดโรงเรียนเพิ่มเติม ณ ต�ำบลสามเสน คือ ‘โรงเรียน เซนต์คาเบรียล’ ซึ่งชาวบ้านแถวนั้น ช่วงแรกเรียกว่า ‘อัสสัมชัญบน’ หรือ ‘อัสสัมชัญสามเสน’ ตีพิมพ์ ‘อัสสัมชัญ ดรุณศึกษา ตอนกลาง’ 1911 1913 1915 1917 1919 ปฏิวัติประเทศจีน เปลี่ยนแปลงระบอบกษัตริย์ จักรพรรดิองค์สุดท้าย ปูยี ทรงสละราชสมบัติเมื่อ พระชนมายุได้ 6 พรรษา เรือ Titanic จมลง หลังชนภูเขาน�้ำแข็ง ในการเดินทางครั้งแรก
24 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น บาทหลวงเอมิล ออกุสท์ กอลมเบต์ ได้รับเครื่องอิสริยาภรณ์ ‘เลฌียงดอเนอร์’ (La Legion d’Honneur) จากรัฐบาลฝรั่งเศส ในฐานะที่ได้ประกอบคุณงามความดี ท�ำชื่อเสียงให้แก่ประเทศ 2464 2466 2468 2470 2472 ตีพิมพ์ ‘อัสสัมชัญ ดรุณศึกษา ตอนปลาย’ จัดงาน ‘สุวรรณสมโภช 50 ปี คุณพ่อกอลมเบต์อยู่เมืองไทย’ ขยายพื้นที่ออกไปนอกบริเวณโรงเรียน เป็นลานให้นักเรียนเล็กได้วิ่งเล่น และสร้างห้องเรียนอีกหลายห้อง ตามแนวถนนไปทางวัดสวนพลู ตราพระราชบัญญัติประถมศึกษา ฉบับแรก บังคับใช้ 25 พฤศจิกายน ค.ศ. 1921 งบประมาณแผ่นดิน ขาดดุลมาก ต้องกู้ เงิน 2 ล้านปอนด์ ดอกเบี้ยร้อยละ 7 ต่อปี จากอังกฤษ ตรากฎมณเฑียรบาลว่าด้วย การสืบราชสันตติวงศ์ พ.ศ. 2467 เปลี่ยนแผ่นดินเป็นรัชสมัยรัชกาลที่ 7 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว The Great Depression ภาวะเศรษฐกิจตกต�่ำครั้งใหญ่ ในทวีปยุโรปและอเมริกา ปัญหางบประมาณฯ ขาดดุลยังไม่บรรเทา จ�ำเป็นต้องกู้เงินเพิ่มอีก 3 ล้านปอนด์ ดอกเบี้ยร้อยละ 6 ต่อปี ท�ำให้ต้องเริ่มกระบวนการตัดทอน งบประมาณ และลดจ�ำนวนข้าราชการออกไปอย่างน้อยร้อยละ 10 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าร�ำไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จพระราชด�ำเนิน มาทรงเยี่ยมโรงเรียน และพระราชทานพระบรมราโชวาทว่า ‘...หวังให้โรงเรียนและนักเรียน ได้ช่วยให้ความส�ำคัญ เชิงพาณิชยการของประเทศชาติ ให้มั่นคงยิ่งขึ้นไป...’ โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 40 ปี ‘อัสสัมชนิกาภรณ์’ เครื่องหมายส�ำหรับ อัสสัมชนิก สังฆราชไดรเยอร์ สมณทูตวาติกัน มาเยี่ยมโรงเรียน ค.ศ. พ.ศ. 1921 1923 1925 1927 1929
UNSEEN ASSUMPTION 25 2474 2476 2478 2480 2482 คุณพ่อกอลมเบต์ ถึงแก่กรรม โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 50 ปี เริ่มลงมือสร้าง ‘อนุสรณ์สถาน บาทหลวงกอลมเบต์’ เริ่มต้นรัฐบาลชุดแรกในการปกครอง ระบอบประชาธิปไตย น�ำโดย พระยามโนปกรณ์นิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์) อสช. 961 ในหลวงรัชกาลที่ 7 ทรงสละราชบัลลังก์ ‘...ข้าพเจ้ามีความเต็มใจที่จะสละอ�ำนาจอันเป็นของข้าพเจ้า อยู่แต่เดิมให้แก่ราษฎรโดยทั่วไป แต่ข้าพเจ้าไม่ยินยอมยกอ�ำนาจทั้งหลายของข้าพเจ้าให้แก่ผู้ใด คณะใดโดยเฉพาะ เพื่อใช้อ�ำนาจนั้นโดยสิทธิขาด และโดยไม่ฟังเสียงอันแท้จริงของประชาราษฎร...’ เปลี่ยนแผ่นดินเป็นรัชสมัยรัชกาลที่ 8 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล เปิด ‘โรงเรียนมงฟอร์ต’ จังหวัดเชียงใหม่ รื้อฟื้น ‘สโมสรนักเรียนเก่าอัสสัมชัญ’ ย้ายมาที่ตึกสองชั้น สีไข่ไก่ ถนนสีลม ตรอกเวท ยกป้ายตัวทองผ่องอร่ามว่า ‘สมาคมอัสสัมชัญ’ นับเป็นที่ตั้งแห่งที่ 2 ของสมาคมฯ โดยมีนาวาเอก พระยาศราภัยพิพัฒ ร.น. (เลื่อน ศราภัยวานิช) ด�ำรงต�ำแหน่งนายกสมาคมอัสสัมชัญ ต่อมาย้ายสถานที่เป็นแห่งที่ 3 ไปที่ ‘บ้านอ้อลาย’ ริมถนนสีลม (ปัจจุบันเป็นที่ตั้ง รพ.กรุงเทพคริสเตียน ) นักเรียนชั้นโตของโรงเรียนอัสสัมชัญ และเซนต์คาเบรียล ได้ประท้วงโดย การหยุดเรียนและไปชุมนุมกันที่บ้าน เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี เสนาบดีกระทรวงธรรมการ นายธนิต ราชภัณฑารักษ์ (อสช. 9916) ซึ่งได้ศึกษาดนตรี จากนายโชติ สิงหเสนี (อสช. 8722) ได้แต่งค�ำร้องเพลง ‘สดุดีอัสสัมชัญ’ โดยใช้ท�ำนองเพลง Le Défilé du Régiment (เลอ เดฟิเล่ ดู เรฌิมังต์) เพลงสดุดีอัสสัมชัญจึงกลายเป็น เพลงประจ�ำสถาบันนับแต่นั้น สมเด็จฯ กรมพระยาด�ำรงราชานุภาพ เชิญเจษฎาจารย์ ฟ.ฮีแลร์ เข้าเป็นสมาชิกของสมาคมวรรณคดี เมื่อวันเสาร์ที่ 30 เมษายน ค.ศ. 1932 ณ ราชบัณฑิตสภา วันเปิดเรียนใหม่ด้วยเครื่องแบบใหม่คือ เสื้อราชปะแตนสีขาวแขนยาว, ติดกระดุมตรา AC 5 เม็ด, กางเกงขาสั้นสีน�้ำเงิน, ถุงน่องสีขาว, รองเท้าหนังสีด�ำ,หมวกทรงหม้อตาลสีขาว นักเรียนอัสสัมชัญทุกคน ใส่เสื้อมีอักษรย่อ ร.อ.ส.ช. ทั่วกัน เริ่มเข้าแถวเคารพธงชาติ ก่อนเข้าห้องเรียนตาม จดหมายตักเตือน จากทางการ เปิด ‘แผนกพาณิชย์’ ขึ้นในโรงเรียน โดยมีภราดา โรกาเซียงเป็นผู้ควบคุมดูแล ต่อมาย้ายไปเปิด เป็น ‘โรงเรียนอัสสัมชัญพาณิชย์’ ถนนเซนต์หลุยส์ 1931 1933 1935 1937 1939 นักเรียนขณะนั้นมอบนาฬิการาคา 3,100 บาทเศษ เพื่อติดตั้งบนตึกกอลมเบต์ ซึ่งเงินนี้ นักเรียนได้ช่วยกันเก็บรวบรวมเป็นเวลา 4 ปี คณะราษฎรได้ท�ำการเปลี่ยนแปลง การปกครองจากระบอบ สมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข
26 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น 2484 2486 2488 2490 2492 นายควง อภัยวงศ์ นายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 4 อสช. 2990 ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 6 อสช. 3567 เปลี่ยนแผ่นดินเป็นรัชสมัยรัชกาลที่ 9 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช 11 พฤษภาคม ค.ศ. 1949 ประกาศเปลี่ยนชื่อ จาก ‘สยาม’ เป็น ‘ไทย’ อีกครั้ง โรงเรียนอัสสัมชัญ, โรงเรียนเซนต์คาเบรียล, โรงเรียนเซนต์ปอล ฉะเชิงเทรา, โรงเรียนมงฟอร์ต เชียงใหม่ ได้รับการรับรองวิทยฐานะ เป็นโรงเรียนประถมศึกษาเทียบเท่าโรงเรียนรัฐบาล ในขณะเดียวกัน ต้องปิดการเรียนการสอนเพื่อความปลอดภัยจากสงครามโลก ในวันชิงชนะเลิศฟุตบอลรุ่นกลางระหว่างอัสสัมชัญกับอุเทนถวาย ม.เฉิด สุดารา ให้นักเรียนที่แต่งเครื่องแบบซึ่งเป็นเสื้อสีขาว กางเกงสีน�้ำเงินมาบรรจุเป็นตัวอักษรย่อของโรงเรียน และให้นักเรียนที่ เป็นยุวชนทหาร มานั่งเป็นพื้น จึงท�ำให้เกิดรูป ‘อสช’ อย่างชัดเจน นับว่าเป็นภาพประวัติศาสตร์ของการแปรอักษรภาพแรก ในประเทศไทย ณ สนามศุภชลาศัย หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เปลี่ยนเครื่องแบบเป็นเสื้อเชิ้ตแขนสั้นสีขาว, ปักอักษรชื่อย่อของโรงเรียน (AC) และเลขประจ�ำตัวสีแดงเหนือกระเป๋าเสื้อ ด้านซ้าย / ต่อมาเปลี่ยนชื่อย่อจาก AC เป็น อสช และย้ายมาปักตรงอกเสื้อด้านขวาแทน สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล พร้อมพระอนุชา เสด็จฯ มายังวัดอัสสัมชัญ และทรงเยี่ยมโรงเรียนอัสสัมชัญด้วย ออกนิตยสารรายทศ ‘แดง-ขาว’ ฉบับปฐมฤกษ์ โดยมี ม.เฉลิมวงศ์ ปีตรังสี เป็นบรรณาธิการ เปิด ‘โรงเรียนเซนต์หลุยส์’ ที่ฉะเชิงเทรา โรงเรียนอัสสัมชัญครบรอบ 60 ปี ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ระเบิดเพลิงลูกหนึ่ง ตกที่ตึกกอลมเบต์ชั้น 3 ใกล้หอนาฬิกา อีกลูกหนึ่งตกที่ข้างโบสถ์ ท�ำสัญญาสร้าง ‘ตึกสุวรรณสมโภช’ ด้วยงบประมาณ 5.4 ล้านบาท ในการนี้ ผู้ปกครองบางรายจ่ายเงินล่วงหน้าให้ โรงเรียนรายละ 10,000 บาท เพื่อให้ บุตรหลานของตนได้เรียนฟรีจนจบการศึกษา ซึ่งในยุคนั้นค่าเล่าเรียนปีละ 750 บาท นับเป็น จุดเริ่มต้นของต�ำนานแป๊ะเจี๊ยะในประเทศไทย เปิด ‘โรงเรียนอัสสัมชัญศรีราชา’ เป็นโรงเรียนส�ำหรับเด็กประจ�ำ และย้าย ‘เด็กใน’ จากอัสสัมชัญ ซึ่งมีทั้งเด็กประจ�ำแบบเสียเงิน และเด็กก�ำพร้า ไปอยู่ที่ศรีราชาทั้งหมด ค.ศ. พ.ศ. 1941 1943 1945 1947 1949 ม.บรรณา ชโนดม ได้รับการแต่งตั้งเป็นครูใหญ่แทน นายจ�ำลอง เก๋งประยูร ครูใหญ่คนเก่า เกิดสงครามมหาเอเชียบรูพา ฟ.ฮีแลร์ไปอาศัยอยู่ที่อุทกมณฑล (Ootacamund) ประเทศอินเดีย เข้าร่วมกับเสรีไทย (อ.ป๋วย) ท�ำหน้าที่แปลภาษาไทยให้หน่วยข่าวกรองในอินเดีย รัฐบาลประกาศให้ใช้ค�ำว่า ‘สวัสดี’ เป็นค�ำทักทาย เปลี่ยนปีใหม่ เป็นวันที่ 1 มกราคม จากเดิมถือวันที่ 1 เมษายน เป็นวันปีใหม่ ตั้งแต่ ค.ศ. 1889 / ท�ำให้ ค.ศ. 1940 มีเพียง 9 เดือน คือ เมษายนถึงธันวาคม
UNSEEN ASSUMPTION 27 2494 2496 2498 2500 2502 การประถมศึกษาขยายการศึกษาพื้นฐานจาก 4 ปี เป็น 7 ปี ( ป.1 ถึง ป.7 ) ประกาศห้ามสูบฝิ่น ทั่วประเทศ มีการเผาท�ำลาย ที่สนามหลวง ประกาศรวมกรุงเทพ ฯ และธนบุรี เป็นนครหลวงกรุงเทพธนบุรี 28 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1951 ไทยส่งทหารร่วมรบ ในสงครามเกาหลี 17 เมษายน ค.ศ. 1953 เปิดพระบรมราชานุสาวรีย์ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี เริ่มเผยแพร่ ‘อุโฆษสาร’ ฉบับแรก โดยมีสุลักษณ์ ศิวรักษ์ เป็นบรรณาธิการ โรงเรียนประจ�ำมิสซังต่างๆ จัดงานบุณยวาณิชย์ บริเวณโรงเรียนอัสสัมชัญ เพื่อระดมเงินและสิ่งของบริจาคให้กับผู้ยากไร้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชด�ำเนินมาทอดพระเนตรการแสดงคอนเสิร์ต ซึ่งจัดโดยสถานทูตฝรั่งเศส ณ หอประชุมสุวรรณสมโภช เปิด ‘โรงเรียนอัสสัมชัญล�ำปาง’ โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 70 ปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เสด็จมายังงานฉลอง 75 ปี งานวชิรสมโภช ของโรงเรียน และทรงเยี่ยมชมนิทรรศการ 1951 1953 1955 1957 1959 ย้ายที่ตั้งสมาคมอัสสัมชัญ ไปอยู่ที่ตั้งแห่งที่ 4 ณ อาคารเชิงสะพานเฉลิมหล้า 56 (สะพานหัวช้าง) โรงเรียนอัสสัมชัญศึกษา แยกตัวออกมาจาก โรงเรียนอัสสัมชัญคอนแวนต์ และบริหารการเรียนการสอนเอง
28 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น ครูทวี สุวรรณรัต ครูสตรีคนแรก ของโรงเรียนอัสสัมชัญ เริ่มสอนภาษาไทย ในระดับชั้น ม.ศ. 2 2504 2506 2508 2510 2512 สถาปนา ‘สมาคมประชาชาติ แห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้’ (ASEAN) ขึ้นเป็นครั้งแรก มนุษย์อวกาศคนแรก ของโลกชาวรัสเซีย ยูรี กาการิน ศาลโลกตัดสินคดี เขาพระวิหาร ให้ตกเป็นดินแดน ของเขมร 30 กันยายน ค.ศ. 1968 เดินรถรางวันสุดท้าย หลังจากที่ใช้งานมากว่า 80 ปี ซึ่งวิ่งบนถนน เจริญกรุง ผ่านหน้าโรงเรียนอัสสัมชัญ 16 กรกฎาคม ค.ศ. 1969 มนุษย์เหยียบดวงจันทร์ เป็นครั้งแรก เปิด ‘โรงเรียน อัสสัมชัญธนบุรี’ บริจาคที่ดินโดย ส.ส.ไถง สุวรรณทัต อสช. 5344 ‘ฟุตบอลจตุรมิตร’ ครั้งแรก ณ สนาม ศุภชลาศัย โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 80 ปี เปิด‘โรงเรียน อัสสัมชัญ อุบลราชธานี ’ ภราดาวิริยะ ฉันทวโรดม (หลุยส์ ชาแนล) เป็นอธิการ ผู้อ�ำนวยการโรงเรียนอัสสัมชัญ วาระที่ 1 เป็นอัสสัมชนิกคนแรก และ ชาวไทยคนแรกที่ได้รับแต่งตั้งเป็นอธิการ โรงเรียนในเครือมูลนิธิเซนต์คาเบรียล แห่งประเทศไทย ‘โรงเรียนอัสสัมชัญ แผนกประถม’ ถนนเซนต์หลุยส์ เปิดสอนเป็นวันแรก โดยย้ายนักเรียนชั้นประถม 1-4 มาที่นี่ (ขณะนั้นมีชั้นประถม 1-7) อาคารเรียนหลังแรกคือ ตึกมาร์ตินเดอตูรส์ เปิดวิทยาลัยบริหารธุรกิจ (ASB) หลักสูตรปริญญาตรี 4 ปี ณ โรงเรียนอัสสัมชัญพาณิชยการ ต่อมาคือ ABAC ก�ำเนิด ‘อัสสัมชัญสาส์น’ ฉบับแรก โดยชุมนุมภาษาและวัฒนธรรมไทย มี ม.ประถม โลจนานนท์ และ ม.ชาลี เชาวน์ศิริ เป็นที่ปรึกษา เปิด ‘โรงเรียนอัสสัมชัญนครราชสีมา’ เปิดโรงเรียนอัสสัมชัญอาชีวะ ที่บางแค ต่อมาปิดท�ำการ เมื่อ ค.ศ. 1974 เจษฎาจารย์ ฟ.ฮีแลร์ มรณภาพ ในวันที่ 3 ตุลาคม ค.ศ. 1968 ย้ายที่ตั้งสมาคมอัสสัมชัญไปอยู่ที่ตั้งแห่งที่ 5 ริมถนนพระรามที่ 4 คลองเตย และลงมือสร้างอาคารสองชั้นเป็นที่ท�ำการสมาคมฯ ซึ่งวางศิลาฤกษ์ตั้งแต่วันที่ 27 กันยายน ค.ศ. 1965 โดยเจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร ณ สงขลา) ค.ศ. พ.ศ. 1961 1963 1965 1967 1969
UNSEEN ASSUMPTION 29 2514 2516 2518 2520 2522 ขุดพบ ‘ศิลาราก’ (ศิลาฤกษ์) ที่สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ได้ทรงประกอบพิธีวางไว้ เมื่อ 84 ปีก่อน ณ มุมหน้ามุขตึกเก่า ย้ายวิทยาลัยบริหารธุรกิจ ไปที่หมู่บ้านเสรี หัวหมาก ใช้ชื่อว่า ‘วิทยาลัยอัสสัมชัญ บริหารธุรกิจ (ABAC)’ โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 90 ปี ‘กองลูกเสือโรงเรียนอัสสัมชัญ’ มีลูกเสือครบ 4 ประเภท ได้แก่ ลูกเสือส�ำรอง ลูกเสือสามัญ ลูกเสือสามัญรุ่นใหญ่ และลูกเสือวิสามัญ 6 ตุลาคม 2519 การล้อมปราบนิสิตนักศึกษา บริเวณหน้ามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ และท้องสนามหลวง Star Wars ตอนแรก เริ่มเข้าฉาย 14 ตุลาคม 2516 วันมหาวิปโยค ขบวนการนิสิตนักศึกษา ขับไล่เผด็จการ ม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช ท�ำพิธีเปิดอนุสาวรีย์ ฟ.ฮีแลร์ เปิด ‘โรงเรียนอัสสัมชัญส�ำโรง’ (อัสสัมชัญสมุทรปราการ) โดยมีจุดมุ่งหมายให้เป็นโรงเรียน ทดลอง มีฆราวาสร่วมรับผิดชอบ ในการด�ำเนินกิจการ มีอธิการเจ้าคณะแขวง ดูแลนโยบายการบริหาร สมเด็จพระนางเจ้าร�ำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 เสด็จฯ มาทอดพระเนตรละคร สมโภช ตึก ฟ.ฮีแลร์ เรื่อง อานุภาพแห่งความเสียสละ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เสด็จฯ มาทรงเปิดตึก ฟ.ฮีแลร์ พร้อมมีพระราชด�ำรัส ‘...ขอแสดงความยินดีที่มีตึกใหม่...’ ก่อตั้ง ‘สมาคมผู้ปกครองและครูโรงเรียนอัสสัมชัญ’ วันที่ 5 มีนาคม มีพิธีเปิดในวันที่ 24 มีนาคม นายสัญญา ธรรมศักดิ์ องคมนตรี เป็นประธานในพิธี มีการจัดตั้ง ‘สภานักเรียน’ ขึ้น ซึ่งต่อมา ได้เปลี่ยนรูปแบบเป็นคณะกรรมการนักเรียน โดยมีนายธัชชัย ศุภผลศิริ เป็นประธานสภาคนแรก เปิด ‘ศูนย์ฝึกนักศึกษาวิชาทหาร’ ณ โรงเรียนอัสสัมชัญ โดยมีนักเรียนจาก โรงเรียนโรจน์เสรีวิทยาเข้าร่วมฝึกด้วย 1971 1973 1975 1977 1979 30 เมษายน กรุงไซง่อนแตก สิ้นสุดสงครามเวียดนาม นายสัญญา ธรรมศักดิ์ นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 12 อสช. 3570
30 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรชายาในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จมาทอดพระเนตร การแสดงโขนชุด ‘สมโภชพระราม’ ในงานสมโภชอัสสัมชัญ 100 ปี ณ หอประชุมสุวรรณสมโภช เจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ และเจ้าหญิงไดอาน่า แห่งราชอาณาจักรอังกฤษ เสด็จเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ ในหลวงรัชกาลที่ ๙ ทรงจัดให้มีงานเลี้ยง ต้อนรับที่พระต�ำหนักจิตรลดารโหฐาน รัชกาลที่ 9 ทรงเป็นกษัตริย์ที่ครองราชย์ ยาวนานที่สุดในโลก หลังจากเจ้าชายฟรานซ์ โจเซฟ ที่ 2 ของลิกเตนสไตน์ ได้สิ้นพระชนม์ ไปเมื่อพระชนมายุได้ 83 พรรษา พิธีเฉลิมฉลองครบ 200 ปี ของกรุงรัตนโกสินทร์ และของราชจักรีวงศ์ โดยมีพระราชพิธีพยุหยาตรา ทางชลมารค สมเด็จพระสันตะปาปา จอห์น ปอล ที่ 2 เสด็จเยือนประเทศไทย โรงเรียนอัสสัมชัญพาณิชย์ เปลี่ยนหลักสูตร ตามกระทรวงศึกษาธิการ พร้อมเปลี่ยนชื่อเป็น ‘โรงเรียนอัสสัมชัญ พาณิชยการ’ โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 100 ปี สมเด็จฯ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ฯ เสด็จฯ แทนพระองค์ไปทรงเปิด ตึกอัสสัมชัญ 100 ปี และทอดพระเนตร งานสมโภชอัสสัมชัญ 100 ปี วิทยาลัยอัสสัมชัญ บริหารธุรกิจ (ABAC) ยกฐานะเป็น ‘มหาวิทยาลัย อัสสัมชัญ (AU)’ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ มาทรงเป็นประธานงานเฉลิมฉลอง เนื่องในโอกาสครบ 100 ปี ที่สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์อาคารเรียนหลังแรก 2524 2526 2528 2530 2532 สมเด็จพระสันตะปาปาจอห์น ปอล ที่ 2 อยู่ระหว่างเสด็จเยือนประเทศไทย และพระองค์ทรงเสกศิลาฤกษ์ ตึกอัสสัมชัญ 100 ปี ค.ศ. พ.ศ. 1981 1983 1985 1987 1989
UNSEEN ASSUMPTION 31 รถไฟฟ้า BTS เปิดให้บริการเป็นครั้งแรก 17 พฤษภาคม ค.ศ. 1992 เหตุการณ์พฤษภาทมิฬ เมื่อประชาชนได้ลุกฮือ ขับไล่รัฐบาล พลเอก สุจินดา คราประยูร สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ มาทรงเป็นประธานงาน ศุภวาระหิรัญสมโภชอัสสัมชัญ แผนกประถม และทรงเปิด ตึกหิรัญสมโภช หมวดคณิตศาสตร์เปิดตัว ‘โครงการโอลิมปิกคณิตศาสตร์’ หรือ ACMO ประจ�ำปี 2542 เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมนักเรียนสู่เส้นทาง การแข่งขันคณิตศาสตร์โอลิมปิก โดยมีนายศุภฤกษ์ สกุลชัยพรเลิศ ศิษย์เก่า ที่เคยได้รับรางวัลเหรียญทองแดงจากการแข่งขันคณิตศาสตร์โอลิมปิก มาเป็นวิทยากรถ่ายทอดประสบการณ์ คณะนักเรียนโรงเรียนอัสสัมชัญร่วมแปรอักษร กับ 4 สถาบันจตุรมิตรในพิธีเปิดการแข่งขันกีฬา เฟสปิกเกมส์ ครั้งที่ 7 ณ สนามศูนย์กีฬา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ รังสิต พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ เสด็จมาทรงเป็นประธานเปิดงาน CGA FAIR หรือนิทรรศการและ กิจกรรมทางการศึกษา จากสถาบันในเครือมูลนิธิคณะเซนต์คาเบรียล แห่งประเทศไทย ณ โรงเรียนอัสสัมชัญ 2534 2536 2538 2540 2542 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จๆ มาทรงเป็นประธาน ในโอกาส ‘ครบรอบ 108 ปี โรงเรียนอัสสัมชัญ’ โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 110 ปี สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จฯ มาทรงเปิดตึกอัสสัมชัญ 2000 แผนกประถม เปิด ‘ค่ายลูกเสือโรงเรียน อัสสัมชัญ’ ณ ค่ายลูกเสือ อัสสัมชัญ สามพราน จ.นครปฐม 1991 1993 1995 1997 1999 ค่าเงินบาทตกต�่ำอย่างต่อเนื่อง จนถึงระดับ 56.67 บาท ต่อ 1 ดอลลาร์สหรัฐ ประเทศไทยถูกโจมตีค่าเงินบาท จนเกิดวิกฤตต้มย�ำกุ้ง อันเป็นจุดเริ่มต้นของวิกฤต การเงินของโลก ประเทศไทยมีประชากรถึง 60 ล้านคนในวันนี้ ณ เวลา 09.48 น. โดยมีทารกแรกคลอดเวลานี้ ถึง 10 คนทั่วประเทศ
32 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น เปิดให้บริการ รถไฟฟ้าใต้ดิน (MRT) สายแรก สึนามิในมหาสมุทรอินเดีย จากแผ่นดินไหวอย่างรุนแรงถึง 9.3 ริกเตอร์ สร้างความเสียหายต่อทรัพย์สิน และอาคารบ้านเรือนในพื้นที่ริมมหาสมุทรอินเดีย เกือบทุกประเทศ และคร่าชีวิตผู้คนไปมากกว่า 230,000 คน ส�ำหรับไทยในพื้นที่ฝั่งทะเลอันดามัน ได้แก่ ระนอง, พังงา, ภูเก็ต, กระบี่, ตรัง, สตูล รวม 6 จังหวัด มีผู้เสียชีวิตไปมากกว่า 8,000 คน ทั้งนักท่องเที่ยวและชาวไทย เหตุการณ์ 9/11 อาคารเวิลด์เทรดเซ็นเตอร์ กรุงนิวยอร์ก สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินมาทรงเป็นประธาน ในพิธีเปิดอาคารศูนย์การเรียนรู้ และหอประชุมอเนกประสงค์ Saint Louis-Marie Memorial Building รื้อตึก สุวรรณสมโภช เปิดใช้งาน ตึกอัสสัมชัญ 2003 โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 120 ปี เริ่มพัฒนาโครงการ ‘อัสสัมชัญแคมปัสพระราม 2’ เปลี่ยนหัวเข็มขัดจาก ทองเหลืองเป็นตราโรงเรียน 2544 2546 2548 2550 ค.ศ. พ.ศ. 2001 2003 2005 2007 2009 ประเทศไทยเฉลิมฉลองทั่วประเทศ ในวาระที่ ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงครองราชย์ครบ 60 ปี โดยมีพระราชอาคันตุกะจาก 25 ประเทศ ที่ยังมีระบอบกษัตริย์มาเข้าร่วมพิธีที่พระที่นั่งอนันตสมาคม ขณะที่บริเวณพระลานพระราชวังดุสิต ประชาชน หลายแสนคนมาเฝ้ารอชมพระบารมีเต็มพื้นที่ จนถึงถนนราชด�ำเนินนอก Saint Louis-Marie Memorial Building 2552 จัดพิมพ์อุโฆษสาร 2553 อัสสัมชัญ 125 ปี "ที่นี่มีประวัติศาสตร์"
UNSEEN ASSUMPTION 33 สมเด็จพระสันตะปาปา (ฟรานซิส) เสด็จเยือนไทย ในนามองค์ประมุข แห่งศาสนจักรโรมันคาทอลิก เป็นครั้งที่ 2 ห่างจากครั้งแรกคือ สมเด็จพระสันตะปาปา (จอห์น ปอล ที่ 2) เมื่อ ค.ศ. 1984 โรค COVID-19 แพร่ระบาดครั้งใหญ่ ไปทั่วโลก ค.ศ. 2011 เกิดมหาอุทกภัยครั้งใหญ่ในประเทศไทย สร้างความเสียหายให้กับหลายจังหวัด ตลอดลุ่มน�้ำเจ้าพระยา เปลี่ยนแผ่นดินเป็นรัชสมัย รัชกาลที่ 10 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ครบรอบ 350 ปี การก่อตั้งคณะมิสซัง ในสยาม ครบรอบ 100 ปี อาสนวิหารอัสสัมชัญ ครบรอบ 20 ปี สมาพันธ์สมาคม ศิษย์เก่าโรงเรียนในเครือมูลนิธิ คณะเซนต์คาเบรียล (CGA) ครบรอบ 100 ปี โรงเรียนเซนต์คาเบรียล นักเรียนโรงเรียนอัสสัมชัญ ชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น จ�ำนวน 1,250 คน ได้ร่วมกันแปรอักษร เพื่อแสดงความอาลัยและน้อมร�ำลึก ในพระมหากรุณาธิคุณพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เนื่องในโอกาสเสด็จสู่สวรรคาลัย โรงเรียนอัสสัมชัญ ครบรอบ 130 ปี 25 มกราคม ค.ศ. 2013 เกิดเหตุการณ์ BLACK FRIDAY ในโรงเรียนอัสสัมชัญ ก่อตั้งกองบรรณาธิการ โรงเรียนอัสสัมชัญ จัดท�ำ นิตยสาร AC Echo แจกจ่าย ในโรงเรียนภายใต้แนวคิด ‘เพื่อนเขียน ให้เพื่อนอ่าน’ 2554 2556 2558 2560 2562 2011 2013 2015 2017 2019 นักวิทยาศาสตร์สามารถถ่ายภาพ หลุมด�ำ (Black Hole) ได้เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์
34 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น พระราชด�ำรัส สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ในพิธีวางศิลาราก อาคารโรงเรียนอัสสัมชัญ เมื่อวันที่ 15 สิงหาคม ค.ศ. 1887
UNSEEN ASSUMPTION 35
36 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น
UNSEEN ASSUMPTION 37 นักเรียนทั้งโรงเรียนถ่ายภาพร่วมกับพระสังฆราชแปร์รอส บาทหลวงกอลมเบต์ ภราดามาร์ติน เดอ ตูรส์ ฟ.ฮีแลร์ ภราดาไมเกิล พร้อมภราดาและครู ณ ลานด้านหน้า ตึกเก่า ข้างโรงไม้หลังคามุงจาก ราว ค.ศ. 1901 - 1914
38 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น ท่านสมณทูตดราเปียร์ (S.E. Mgr. Drapier) ผู้แทนสันตะปาปา มาเยี่ยมโรงเรียนอัสสัมชัญในวันศุกร์ที่ 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1938 ทางโรงเรียนได้ต้อนรับและกล่าวรายงานความเป็นไปของ โรงเรียนให้ท่านทราบ ท่านได้กล่าวอบรมนักเรียน โดยมี ฟ.ฮีแลร์เป็นผู้แปลความให้นักเรียนฟัง รูปหมู่นักเรียนอัสสัมชัญหลังเปิดการสอนได้ 3 ปี (ค.ศ.1888) ด้านขวามือคืออาคารเรียน หลังแรก ถ่ายพร้อม ม.ปาวี กงสุลฝรั่งเศส ประจำกรุงเทพฯ ผู้มีบทบาทในวิกฤต ร.ศ. 112 (ชุดขาวคนกลาง โดยมีคุณพ่อกังตองอยู่ ด้านซ้าย และคุณพ่อกอลมเบต์อยู่ด้านขวา ของภาพ) ภาพจากพิพิธภัณฑ์เก บร็องลีย์
UNSEEN ASSUMPTION 39 ภาพถ่ายภราดา ครู และนักเรียน Elementary Class B (นักเรียนชั้นมูล) ภราดา ที่นั่งอยู่ 4 ท่าน จากซ้ายไปขวา ภราดาหลุยส์ ชาแนล, ภราดาไมเกิล, ภราดามาร์ติน และไม่ทราบชื่อ ภาพถ่ายราว ค.ศ. 1912 - 1913
40 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น เดิมทีคุณพ่อกอลมเบต์ขออาคารบ้านเณรซึ่งว่างอยู่จากพระสังฆราชเวย์ มาทำ เป็นโรงเรียน แต่เมื่อเปิดโรงเรียนได้ไม่เท่าไร กลับมีนักเรียนมา สมัครเรียนเป็นจำ นวนมาก อาคารบ้านเณรจึงไม่เพียงพอ เป็นเหตุให้ต้อง สร้างอาคารเรียนใหม่ขึ้นมาเพื่อรองรับ โดยขอเรี่ยไรเงินจากสังคมไทย ทุกระดับ ตั้งแต่พระมหากษัตริย์จนถึงชาวบ้านทั่วไป อาคารเรียนหลังนี้ แล้วเสร็จใน ค.ศ. 1890 มีชื่อว่า “อาคารโรงเรียนอัสสัมชัญ Collège de l’Assomption” ต่อมารู้จักกันในชื่อ “ตึกเก่า” ภาพตึกโรงเรียนอัสสัมชัญ เป็นอาคาร อิฐหลังแรก ต่อมาเรียกว่า “ตึกเก่า” ก่อนบราเดอร์จากคณะเซนต์คาเบรียล จะเข้ามาดูแลกิจการแทนบาทหลวง กอลมเบต์ ราว ค.ศ. 1890 - 1901 ตึกเก่า Collège de l’Assomption
UNSEEN ASSUMPTION 41 คุณพ่อกอลมเบต์เซ็นสัญญาก่อสร้างตึกกับ ม.กราซี (Mr. Grassi) สถาปนิกชาวอิตาเลียน (ผู้ออกแบบกระทรวงกลาโหม) ด้วยเงิน 50,000 บาท ใช้เวลาการสร้างทั้งสิ้น 3 ปี (ค.ศ. 1888 - 1890)
42 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น
UNSEEN ASSUMPTION 43 อัสสัมชนิกเลขที่ 4272 พลเรือเอก หม่อมเจ้าครรชิตพล อาภากร ผู้บัญชาการทหารเรือ ค.ศ. 1964-1967 อัสสัมชนิกเลขที่ 4271 พันเอก นายแพทย์ หม่อมเจ้าดำแคงฤทธิ์ อาภากร อัสสัมชนิกเลขที่ 4270 นายเรือเอก หม่อมเจ้าสมรบำ เทอง อาภากร ภาพถ่ายนักเรียนโรงเรียนอัสสัมชัญใน ค.ศ.1917 พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตอุดมศักดิ์ (องค์บิดาของทหารเรือไทย) เสด็จเยี่ยม โรงเรียนอัสสัมชัญ พระองค์ส่งพระโอรสมาศึกษา จากทะเบียนที่สืบค้นได้ มีดังนี้ 1. หม่อมเจ้าสมรบำ เทอง อาภากร (อัสสัมชนิกเลขที่ 4270) 2. หม่อมเจ้าดำแคงฤทธิ์ อาภากร (อัสสัมชนิกเลขที่ 4271) 3. หม่อมเจ้าครรชิตพล อาภากร (อัสสัมชนิกเลขที่ 4272) เมื่อเสด็จเตี่ยเยือนอัสสัมชัญ สมุดทะเบียนนักเรียนอัสสัมชัญ พระโอรสทั้ง 3 พระองค์ ฉายพระรูปหน้าประตูใหญ่ ประวัติพระเจ้า บรมวงศ์เธอ กรมหลวงชุมพร เขตอุดมศักดิ์ QR CODE #5
44 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น ภาพถ่ายนักเรียนโรงเรียนอัสสัมชัญ ในงานฉลองพระราชพิธี บรมราชาภิเษกพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ครั้งที่ 2 ณ ทุ่งพระเมรุ (สนามหลวงทิศเหนือ) มีภราดาในชุดสีดำ ธงช้าง ซึ่งถือเป็นธงชาติในสมัยนั้น ป้าย Christian High School และ ด้านหลังคือ พระบรมมหาราชวัง ค.ศ. 1911
UNSEEN ASSUMPTION 45
46 บั น ทึ ก ไ ว้ ใ น เ เ ผ่ น ดิ น