แผนการจัดการเรียนรู้ภาคเรียนที่ 1 รายวิชาสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม นำยปก ครูคอม ต ำแหน่ง ครู วิทยฐำนะ - โรงเรียนบ้ำนปกครูคอม ส ำนักงำนเขตพื้นที่กำรศึกษำมัธยมศึกษำสกลนคร ส ำนักงำนคณะกรรมกำรกำรศึกษำขั้นพื้นฐำน กระทรวงศึกษำธิกำร นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ รหัสนักศึกษา 62100107128 นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู คณะครุศาสตร์ สาขาวิชาพุทธศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
แผนการจัดการเรียนรู้ รายวิชาสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม โรงเรียนเทศบาล 3 บ้านเหล่า นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ รหัสนักศึกษา 62100107128 นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู คณะครุศาสตร์ สาขาวิชาพุทธศาสนศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
ก คำนำ แผนการจัดการเรียนรู้รายวิชาสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สำหรับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 จัดทำ ขึ้นเพื่อใช้เป็นแนวทางในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ในรายวิชา สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ส 22101 และ ส 22102 เพื่อให้นักเรียนบรรลุตามมาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด ที่กำหนดไว้ในหลักสูตรแกนกลาง การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ผู้จัดทำจึงได้ศึกษาสาระการเรียนรู้พื้นฐานให้เข้าใจอย่างถ่องแท้และ นำปัญหาที่พบจากประสบการณ์และความรู้ที่ได้จากการอบรมสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา เทคนิคและวิธีการ สอน การวัดผลประเมินผล จิตวิทยาการเรียนรู้ตลอดจนความรู้ที่ได้จากการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง มาจัดทำ แผนการจัดการเรียนรู้ในครั้งนี้ ผู้จัดทำขอขอบคุณ ผู้บริหารโรงเรียน ผู้เชี่ยวชาญ และคณะครูกลุ่มสาระการเรียนรู้คสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม โรงเรียนเทศบาล 3 บ้านเหล่า ตลอดจนอาจารย์ที่ปรึกษา ที่ให้ความอนุเคราะห์ ตรวจสอบ ให้ข้อเสนอแนะ ข้อแนะนำในการปรับปรุง แก้ไข พัฒนาแผนการจัดการเรียนรู้เล่มนี้จนสำเร็จลุล่วง ไปได้ด้วยดีและผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่า แผนการจัดการเรียนรู้ฉบับนี้จะเป็นประโยชน์สำหรับครูผู้สอน ตลอดจนเป็นแนวทางในการจัดกิจกกรมการเรียนรู้ของกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ต่อไป ( นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู
ข สารบัญ หน้า คำนำ ก สารบัญ ข คำอธิบายรายวิชาภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 1 โครงสร้างรายวิชาภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 2 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 เรื่อง ปฐมนิเทศรายวิชาสังคมศึกษา ฯ ม.2 6 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 15 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 เรื่อง การนับถือพระพุทธศาสนากับประเทศเพื่อนบ้าน 24 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย 36 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 เรื่อง หลักธรรมของพระพุทธศาสนากับประเทศเพื่อนบ้าน 45 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 6 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน 54 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 7 เรื่อง การผจญมาร การตรัสรู้ การสั่งสอน 62 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 8 เรื่อง พุทธสาวก พุทธสาวิกา 70 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 9 เรื่อง ชาวพุทธตัวอย่าง 79 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 10 ชาดก 87 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 11 เรื่อง พระไตรปิฎก 97 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 12 เรื่อง พระรัตนตรัย 105 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 13 เรื่อง ทุกข์ สมุทัย 116 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 14 เรื่อง นิโรธ มรรค 124 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 15 เรื่อง กุศลกรรมบถ 10 อบายมุข6 134 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 16 เรื่อง ดรุณธรรม 6 กุลจิรัฏฐิติธรรม 4 144 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 17 เรื่อง สติปัฏฐาน 4 มงคล 38 155 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 18 เรื่อง การปฏิบัติตนที่เหมาะสมในศาสนพิธี 168 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 19 เรื่อง พุทธศาสนสุภาษิต 176 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 20 เรื่อง การพัฒนาจิตเพื่อการเรียนรู้โยนิโสมนสิการ 182 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 21 เรื่อง วิธีคิดแบบอุบายปลุกเร้าคุณธรรม 192 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 22 เรื่อง วิธีคิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ์ 201 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 23 เรื่อง การสวดมนต์แปล แผ่เมตตา 211 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 24 เรื่อง การบริหารจิตและเจริญปัญญาตามหลักสติปัฏฐานเน้นอานาปานสติ 223 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 25 เรื่อง การบริหารจิตและเจริญปัญญาในชีวิตประจำวัน 234 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 26 เรื่อง การปฏิบัติตนตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา 248 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 27 เรื่อง การเป็นลูกที่ดีตามหลักทิศ 6 263 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 28 เรื่อง มารยาทของศาสนิกชนที่ดี 272 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 29 เรื่อง ความหมายและคุณค่าของศาสนพิธี 283 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 30 เรื่อง การปฏิบัติตนถูกต้องตามศาสนพิธีที่สำคัญในทางพระพุทธศาสนา 290 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 31 เรื่อง หลักธรรมในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 297
ค สารบัญต่อ หน้า แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 32 เรื่อง ระเบียบพิธีการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 300 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 33 เรื่อง ศาสนพิธีและพิธีกรรมต่างๆของศาสนาอื่นๆ 304
1 คำอธิบายรายวิชา ส 22101 สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 เวลา 60 ชั่วโมง จำนวน 1.5 หน่วยกิต ศึกษาการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ความสำคัญของพุทธศาสนา ที่ช่วยส่งเสริมความเขา้ใจอันดีกับ ประเทศเพื่อนบ้าน สังคมไทย สรุป และวิเคราะห์พุทธประวัติ พุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดก ชาวพุทธตัวอย่าง พระไตรปิฎก หลักธรรม การพัฒนาจิตและเจริญปัญญา ทิศเบ้ืองตน้ ในทิศ6 มารยาทชาวพุทธ วันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา ศาสนพิธี พิธีกรรม ศึกษากฎหมายเกี่ยวกับตนเอง ครอบครัว ชุมชน และประเทศ สถานภาพ บทบาท สิทธิเสรีภาพ พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย สถาบันทางสังคม วัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมของประเทศในภูมิภาคเอเชีย การตรากฎหมาย การเมืองการปกครองที่มีผลกระทบต่อสังคมไทย โดยใช้กระบวนการคิด วิเคราะห์ อภิปราย สืบค้นข้อมูล เสนอความรู้ เพื่อน าความรู้ไปปรับใช้ในชีวติ ประจำวันอย่างมีเหตุผล อดทน เสียสละอยู่ร่วมในสังคมไดอ้ย่างมีความสุข รหัสตัวชี้วัด ส 1.1 ม.2/1 - ม.2/11 ส 1.2 ม.2/1 - ม.2/5 ส 2.1 ม.2/1 - ม.2/4 ส 2.2 ม.2/1 - ม.2/2 รหัสตัวชี้วัดทั้งหมด 22 ตัวชี้วัด
2 โครงสร้างรายวิชา สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม ชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1/2566 เวลา 60 ชั่วโมง/ภาค คะแนนเต็ม 100 คะแนน ลำดับที่ ชื่อหน่วยการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด เวลา (ชั่วโมง) น้ำหนัก คะแนน (100 ) 1. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ เพื่อนบ้าน ส.1.1 ม.2/1,ม.2/2,ม.2/3,ม.2/4 2 2 2. ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ช่วย เสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศ เพื่อนบ้าน ส.1.1 ม.2/1,ม.2/2 2 2 3 ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อ สังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของ วัฒนธรรม ส.1.1 ม.2/5,ม.2/6 1 1 4. ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการ พัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม ส.1.1 ม.2/6 1 1 5. สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ ส.1.1 ม.2/8 2 2 6. พุทธสาวก สาวิกา ชาดก และ พุทธศาสนิกชนตัวอย่าง ส.1.1 ม.2/8 3 3 7. พระไตรปิฎก ส.1.1 ม.2/7,ม.2/8 2 2 8. ธรรมคุณและข้อธรรมสำคัญในกรอบ อริยสัจ 4 ส.1.2 ม.2/1,ม.2/2 10 12 9 การพัฒนาจิตเพื่อการเรียนรู้และดำเนิน ชีวิตด้วยวิธีการคิดแบบโยนิโสมนสิการ ส.1.2 ม.2/3,ม.2/4 ,ม.2/5 5 5 สรุปทบทวนภาพรวม (สอบกลางภาค) 2 20 10. การสวดมนต์แปล แผ่เมตตา บริหารจิต และเจริญปัญญา ส.1.1 ม.2/10,ม.2/11 7 5 11. การปฏิบัติตนตามหลักธรรมทาง พระพุทธศาสนาเพื่อการดำรงตนอย่าง เหมาะสมในกระแสความเปลี่ยนแปลง ของโลก และการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ส.1.1 ม.2/11 2 2 12. การเป็นลูกที่ดีตามหลักทิศเบื้องต้น ในทิศ 6 ส1.2 ม.2/3 3 3
3 13. มรรยาทของพุทธศาสนิกชนที่ดี ส1.2 ม.2/3 2 2 14. คุณค่าของศาสนพิธีและการปฏิบัติตนได้ อย่างถูกต้อง ส1.2 ม.2/3 5 3 15. วันสำคัญทางทางพระพุทธศาสนาและ การปฏิบัติตนได้ถูกต้อง ส1.2 ม.2/4 5 3 16. ศาสนพิธี พิธีกรรม ตามแนวปฏิบัติของ ศาสนาอื่นๆ ส1.2 ม.2/5 3 2 สรุปทบทวนภาพรวม (สอบปลายภาค) 2 30 รวม 60 100
4 กำหนดการสอนรายวิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม รายวิชา สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม รหัสวิชา ส22101 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 เวลา 60 ชั่วโมง จำนวน 1.5 หน่วยกิต แผนการสอนที่ เรื่องที่สอน จำนวน(ชม.) 1 ปฐมนิเทศรายวิชาสังคมศึกษา ฯ ม.2 1 2 การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 1 3 การนับถือพระพุทธศาสนากับประเทศเพื่อนบ้าน 1 4 ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย 1 5 หลักธรรมของพระพุทธศาสนากับประเทศเพื่อนบ้าน 1 6 ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน 1 7 การผจญมาร การตรัสรู้ การสั่งสอน 2 8 พุทธสาวก พุทธสาวิกา 1 1 ชาวพุทธตัวอย่าง 1 10 ชาดก 1 11 พระไตรปิฎก 2 12 พระรัตนตรัย 1 13 ทุกข์ สมุทัย 1 14 นิโรธ มรรค 1 15 กุศลกรรมบถ 10 อบายมุข6 1 16 ดรุณธรรม 6 กุลจิรัฏฐิติธรรม 4 1 17 สติปัฏฐาน 4 มงคล 38 2 18 การปฏิบัติตนที่เหมาะสมในศาสนพิธี 2 11 พุทธศาสนสุภาษิต 2 20 การพัฒนาจิตเพื่อการเรียนรู้โยนิโสมนสิการ 1 21 วิธีคิดแบบอุบายปลุกเร้าคุณธรรม 2 22 วิธีคิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ์ 2 23 การสวดมนต์แปล แผ่เมตตา 3 24 การบริหารจิตและเจริญปัญญาตามหลักสติปัฏฐานเน้นอานาปานสติ 2 25 การบริหารจิตและเจริญปัญญาในชีวิตประจำวัน 2 26 การปฏิบัติตนตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา 2
5 กำหนดการสอนรายวิชาสังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม รายวิชา สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม รหัสวิชา ส22101 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 เวลา 60 ชั่วโมง จำนวน 1.5 หน่วยกิต แผนการสอนที่ เรื่องที่สอน จำนวน(ชม.) 27 การเป็นลูกที่ดีตามหลักทิศ 6 3 28 มารยาทของศาสนิกชนที่ดี 2 21 ความหมายและคุณค่าของศาสนพิธี 2 30 การปฏิบัติตนถูกต้องตามศาสนพิธีที่สำคัญในทางพระพุทธศาสนา 3 31 หลักธรรมในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 3 32 ระเบียบพิธีการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 2 33 ศาสนพิธีและพิธีกรรมต่างๆของศาสนาอื่นๆ 3 รวมทั้งหมด 60
6 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน เวลาเรียน 2 ชั่วโมง เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตน นับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด อธิบายการเผยแผ่พระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน (ส 1.1 ม. 2/1) 3. สาระสำคัญ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกฉียงใต้ ทำให้พระพุทธศาสนามีความเจริญรุ่งเรือง และปัจจุบันมีผู้นับถือพระพุทธศาสนาในประเทศต่างๆ ในภูมิภาคนี้มมากขึ้น 4. จุดประสงค์ 1.อธิบายเกี่ยวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของ ประเทศเพื่อนบ้าน (K) 2.วิเคราะห์ลักษณะการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของ ประเทศเพื่อนบ้าน (P) 3.เห็นความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ส่งผลต่อวิถีชีวิต วัฒนธรรม และความเชื่อของผู้คนในภูมิภาค เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (A) 5. สาระการเรียนรู้ • การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 1. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศมาเลเซีย 2. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศสิงคโปร์ 3. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศอินโดนีเซีย 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ขั้นที่ 1 นำเข้าสู่บทเรียน
7 1. ครูสร้างบรรยากาศและสิ่งแวดล้อมในการเรียนรู้เพื่อให้นักเรียนเกิดความศรัทธาเลื่อมใสในพระ รัตนตรัยที่เหมาะสม เช่น ก่อนเรียนให้นักเรียนสวดมนต์ไหว้พระ นั่งสมาธิ และแผ่เมตตา 2. ครูแจ้งตัวชี้วัดชั้นปีและจุดประสงค์การเรียนรู้ให้นักเรียนทราบ 3. นักเรียนร่วมกันสนทนาเพื่อรวบรวมความรู้จากประสบการณ์เดิมเกี่ยวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนา และการนับถือพระพุทธศาสนาของประเทศที่ได้เรียนไปในชั่วโมงที่แล้ว โดยใช้คำถาม ดังนี้ • การนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศเมียนมาในปัจจุบันมีสถานภาพอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ประชาชนร้อยละ 90 นับถือพระพุทธศาสนา และมีการสร้างวัดวาอาราม เพื่อเป็นสถานที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ) • การนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศลาวในปัจจุบันมีสถานภาพอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ประชาชนลาวมีความเคารพศรัทธาในพระพุทธศาสนาอย่างมั่นคง ยังรักษาวัฒนธรรมประเพณีแบบดั้งเดิมในพระพุทธศาสนาและผู้คนส่วนใหญ่ในประเทศนับถือ พระพุทธศาสนาเช่นเดียวกับประเทศไทย) • สถานการณ์พระพุทธศาสนาในประเทศกัมพูชามีความเป็นไปอย่างไรในปัจจุบัน (ตัวอย่างคำตอบ ประเทศกัมพูชาอยู่ในภาวะการฟื้นฟูประเทศ พระพุทธศาสนายังไม่มั่นคง เท่าที่ควร แต่มีแนวโน้มที่ดีขึ้นตามการฟื้นฟูประเทศ) • ปัจจุบันในเวียดนามมีคนนับถือพระพุทธศาสนามากน้อยเพียงใด (ตัวอย่างคำตอบ จำนวนผู้คนนับถือมีจำนวนลดลง เพราะประเทศเวียดนามเคยเป็นอาณานิคม ของฝรั่งเศสมาก่อน ทำให้มีผู้คนหันไปนับถือศาสนาคริสต์เพิ่มขึ้น) 4. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ เพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของประเทศเพื่อนบ้านในปัจจุบัน จากหนังสือเรียน และแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 กิจกรรมการเรียนรู้ 5.นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาและการนับถือพระพุทธศาสนาใน ประเทศเพื่อนบ้าน โดยใช้คำถาม ดังนี้ • พระพุทธศาสนาในประเทศมาเลเซียมีสถานภาพเป็นอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ประชาชนส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม แต่มีพลเมืองที่เป็นเชื้อสายจีนและไทย ยังนับถือพระพุทธศาสนาอย่างเหนียวแน่น) • การนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศสิงคโปร์มีสถานภาพเป็นอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ ชาวสิงคโปร์ส่วนใหญ่เป็นเชื้อสายจีน นับถือพระพุทธศาสนานิกายมหายานมี สมาคมองค์กรทางพระพุทธศาสนาเป็นจำนวนมาก เพื่อจัดกิจกรรมสังคมสงเคราะห์) 6.นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น 3 กลุ่ม เพื่อสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ เพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของประเทศเพื่อนบ้านในปัจจุบัน ดังหัวข้อต่อไปนี้ กลุ่มที่ 1 ประเทศมาเลเซีย กลุ่มที่ 2 ประเทศสิงคโปร์ กลุ่มที่ 3 ประเทศอินโดนีเซีย จากนั้นแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับลักษณะการเผยแผ่พระพุทธศาสนาและการนับถือ พระพุทธศาสนาในประเทศดังกล่าวที่ทางกลุ่มศึกษา แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพ ความคิด
8 ขั้นที่ 3 ฝึกฝนผู้เรียน 7. นักเรียนเปรียบเทียบการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศที่สนใจมา 2 ประเทศ วิเคราะห์ ความเหมือนและความแตกต่าง แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด จากนั้นตอบ คำถามลงในชิ้นงานที่ 1 เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 8. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 9. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้พระพุทธศาสนาเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิต ของผู้คนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นรากฐานของวัฒนธรรม ส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม ทำให้ สังคมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เกิดความสงบสุข ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 10.นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนร่วมกันจัดป้ายนิเทศเพื่อเผยแพร่ความรู้เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ เพื่อนบ้าน และการนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศเพื่อนบ้าน เพื่อให้ทุกคนเกิดความตระหนัก และเห็นถึงคุณค่าความสำคัญของพระพุทธศาสนา 12. นักเรียนประเมินตนเองหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้มากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนรู้ในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. ชิ้นงานที่ 1 เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 3. แบบฝึกทักษะ รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 แหล่งเรียนรู้ 1. ห้องสมุด 2. แหล่งค้นคว้าทางอินเทอร์เน็ต
9 การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.ด้านความรู้ความเข้าใจ วัดจากการตรวจการ ทำใบงาน ใบงานแบบฝึกหัด แบบทดสอบ ได้คะแนน 7 คะแนนขึ้น ไป 2.ด้านทักษะกระบวนการ การตอบคำถาม การตอบคำถาม ตอบคำถามถูกมากกว่า หรือเท่ากับ 3 3.ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ การสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ได้คะแนนในระดับ 2 ขึ้นไป
10 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11.2 ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. 11.3 ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว)
11 ครูพี่เลี้ยง …………../……………./………… ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
12 ภาคผนวก
13 ชิ้นงานที่ 1 เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 10 คะแนน ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ นักเรียนเปรียบเทียบการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศที่สนใจมา 2 ประเทศ วิเคราะห์ความเหมือนและความแตกต่าง แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด เพราะเหตุใดการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของ 2 ประเทศนี้จึงมีความแตกต่างกัน เมียนมา เมียนมา เมียนมา มาเลเซีย เมียนมา ลาว เมียนมา สิงคโปร์ เมียนมา กัมพูชา เมียนมา อินโดนีเซีย เมียนมา เวียดนาม การเผยแผ่พระพุทธศาสนา เข้าสู่ประเทศ การเผยแผ่พระพุทธศาสนา เข้าสู่ประเทศ ------ สิ่งที่ เหมือนกัน
14 เฉลยชิ้นงานที่ 1 เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ นักเรียนเปรียบเทียบการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศที่สนใจมา 2 ประเทศ วิเคราะห์ความเหมือนและความแตกต่าง แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด (ตัวอย่างคำตอบ) เพราะเหตุใดการเผยแผ่พระพุทธศาสนาของ 2 ประเทศนี้จึงมีความแตกต่างกัน (ตัวอย่างคำตอบ เนื่องจากสภาพการเมืองการปกครองของทั้ง 2 ประเทศมีความแตกต่างกัน จึงทำให้การเผยแผ่พระพุทธศาสนามีลักษณะต่างกันด้วย) เมียนมา เมียนมา เมียนมา มาเลเซีย เมียนมา ลาว เมียนมา สิงคโปร์ เมียนมา กัมพูชา เมียนมา อินโดนีเซีย เมียนมา เวียดนาม การเผยแผ่พระพุทธศาสนา เข้าสู่ประเทศ (ลาว) การเผยแผ่พระพุทธศาสนา เข้าสู่ประเทศ (เวียดนาม) (ตัวอย่างคำตอบ การเผยแผ่ พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศลาว เป็นการเผยแผ่โดยการแต่งตั้งคณะ ราชทูตไปทูลขอพระสงฆ์ จากพระเจ้าศรีจุลราช เพื่อมาช่วย เผยแผ่พระพุทธศาสนา) (ตัวอย่างคำตอบ การเผยแผ่ พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเวียดนาม เป็นการเผยแผ่โดยการปกครองของจีน เมื่อจีนนับถือศาสนาใดเวียดนาม ก็จะนับถือศาสนานั้นด้วย) สิ่งที่ เหมือนกัน (ตัวอย่างคำตอบ เหมือนกัน คือ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในประเทศเวียดนาม และประเทศลาวต้องหยุด ชะงักลงเนื่องจากเกิด ปัญหาการเมือง ภายในประเทศ)
15 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน เวลาเรียน 2 ชั่วโมง เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 2 เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตน นับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด • อธิบายการเผยแผ่พระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน (ส 1.1 ม. 2/1) 3. สาระสำคัญ พระพุทธศาสนาเกิดขึ้นในประเทศอินเดียและเจริญรุ่งเรืองมาเป็นเวลา 1,500 ปี จนมาถึงพุทธ ศตวรรษที่ 18 พระพุทธศาสนาก็สูญไปจากดินแดนส่วนใหญ่ของประเทศอินเดีย แต่จากการที่พระเจ้าอโศก มหาราชทรงส่งคณะธรรมทูตออกไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ส่งผลให้พระพุทธศาสนาได้เจริญรุ่งเรืองอยู่ใน ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และบริเวณใกล้เคียง 4. จุดประสงค์ 1.อธิบายเกี่ยวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของ ประเทศเพื่อนบ้าน (K) 2.วิเคราะห์ลักษณะการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของ ประเทศเพื่อนบ้าน (P) 3.เห็นความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ส่งผลต่อวิถีชีวิต วัฒนธรรม และความเชื่อของผู้คนในภูมิภาค เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (A) 5. สาระการเรียนรู้ • การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน 1. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเมียนมา 2. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศสาธารณะรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว 3. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเวียดนาม 4. การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศกัมพูชา 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด
16 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ขั้นที่ 1 นำเข้าสู่บทเรียน 1.นักเรียนสังเกตแผนที่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม ดังนี้ • ประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีประเทศใดบ้างที่นับถือพระพุทธศาสนา (ตัวอย่างคำตอบ ไทย ลาว กัมพูชา เวียดนาม) • นักเรียนคิดว่าสาเหตุใดที่ทำให้พระพุทธศาสนาเผยแผ่เข้าสู่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ตัวอย่างคำตอบ การส่งคณะธรรมทูตของพระเจ้าอโศกมหาราชไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ในภูมิภาคต่าง ๆ) 2. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับความสำคัญของพระพุทธศาสนา โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนมีความเข้าใจเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ พระพุทธศาสนาเป็นสิ่งที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของพุทธศาสนิกชน) • พระพุทธศาสนามีความสำคัญอย่างไรต่อตัวนักเรียน (ตัวอย่างคำตอบ เป็นสิ่งที่ช่วยขัดเกลาจิตใจให้เป็นคนดี จากหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนา) 3.นักเรียนอภิปรายเป็นความรู้เพิ่มเติมร่วมกันว่า การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเริ่มตั้งแต่พระเจ้าอโศก มหาราชส่งคณะทูตออกไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ทำให้พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรืองในภูมิภาคเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้ แต่เนื่องจากสภาพการเมืองการปกครอง และวิถีชีวิตของประชาชน แต่ละประเทศมีความแตกต่างกันจนทำให้พระพุทธศาสนามีความเจริญมั่นคงแตกต่างกันออกไป 4. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน และการนับถือพระพุทธศาสนาของประเทศเพื่อนบ้าน จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆเพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 5. นักเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น 4 กลุ่ม เพื่อสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ เพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของประเทศเพื่อนบ้านในปัจจุบัน ดังหัวข้อต่อไปนี้ กลุ่มที่ 1 ประเทศเมียนมา กลุ่มที่ 2 ประเทศลาว กลุ่มที่ 3 ประเทศกัมพูชา กลุ่มที่ 4 ประเทศเวียดนาม
17 จากนั้นแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์เกี่ยวกับลักษณะการเผยแผ่พระพุทธศาสนาและการนับถือ พระพุทธศาสนาในประเทศดังกล่าวที่ทางกลุ่มศึกษา แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพ ความคิด ดังตัวอย่าง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในประเทศเมียนมา การเผยแผ่พระพุทธศาสนาในประเทศเมียนมา ยุคแรก คือ ในราวพุทธศตวรรษที่ 11 หรืออาจก่อนหน้านั้นหลายร้อยปี เป็นที่รู้จักกันดีในเมียนมาใต้ จารึกต่าง ๆ ที่ค้นพบ เขียนเป็นภาษาบาลีด้วยอักษร แบบอินเดียตอนใต้ ยุคที่ 2 เป็นสมัยที่พระเจ้าอโนรธามังช่อ (พ.ศ. 1587-1620) ได้ชำระพระพุทธศาสนา ในเมียนมาเหนือให้บริสุทธิ์ โดยอาศัยคัมภีร์ต่าง ๆ ที่ได้จากเมืองมอญเป็นหลัก โดยเอาไปเทียบกับคัมภีร์ที่ได้มาจากลังกา ยุคที่ 3 (ประมาณ พ.ศ. 1743) ท่านอุตตราชีวะกับท่านฉปัทผู้เป็นศิษย์ ซึ่งการศึกษา ที่ประเทศลังกา โดยท่านฉปัทได้รับการอุปสมบทที่นั่น ไม่ยอมรับพระมอญว่า เป็นพระที่สมบูรณ์ จึงก่อให้เกิดเป็น 2 นิกายขึ้นในเมียนมาเหนือนั่นก่อน แล้วต่อมาก็ขยายตัวจนมาถึงเมียนมาใต้ ยุคที่ 4 (ประมาณ พ.ศ. 1793) ลัทธิลังกาวงศ์ โดยการนำของพระสารีบุตรและคณะ ได้เริ่มมีอำนาจมาจนถึงเมียนมาใต้และพวกรามัญนิกายก็เริ่มเสื่อมลง ยุคที่ 5 (ประมาณ พ.ศ. 2003) พระเจ้าธรรมเจดีย์แห่งกรุงหงสาวดี ได้ทรงประกาศว่า พระองค์ได้ทรงชำระพระพุทธศาสนาให้บริสุทธิ์ผุดผ่องแล้ว ตามแบบของคณะ มหาวิหารในลังกา ซึ่งเป็นนิกายเดียวที่เก่าแก่ที่สุด
18 การนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศเมียนมา 6.นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ •การศึกษาเรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านมีประโยชน์ต่อนักเรียนอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนา และการนับถือพระพุทธศาสนา ของประเทศเพื่อนบ้าน และเห็นถึงความสำคัญของพระพุทธศาสนามากยิ่งขึ้น) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 7.นักเรียนสรุปความรู้ของแต่ละประเทศลงในสมุด 8.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้พระพุทธศาสนาเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตของ ผู้คนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นรากฐานของวัฒนธรรม ส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรม ทำให้สังคมใน ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เกิดความสงบสุข ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 10.นักเรียนแต่ละกลุ่มอกมานำเสนอหน้าชั้นเรียน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนร่วมกันจัดป้ายนิเทศเพื่อเผยแพร่ความรู้เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศ เพื่อนบ้าน และการนับถือพระพุทธศาสนาในประเทศเพื่อนบ้าน เพื่อให้ทุกคนเกิดความตระหนักและเห็นถึง คุณค่าความสำคัญของพระพุทธศาสนา 12. นักเรียนประเมินตนเองหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้มากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนรู้ในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร การนับถือ พระพุทธศาสนา ในประเทศเมียนมา สนับสนุนการปฏิบัติธรรม โดยตั้งสำนักกรรมฐาน ขึ้นทั่วประเทศ มีการจัดสังคายนาพระไตรปิฎก เมื่อ พ.ศ. 2497 มีผู้นับถือพระพุทธศาสนา ร้อยละ 90 ของประชากร มีการส่งเสริมการศึกษา พระพุทธศาสนาของพระสงฆ์
19 จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพ วิชาการ (พว.) 2.แผนที่ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 3.แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน แหล่งเรียนรู้ 1. ห้องสมุด 2. แหล่งค้นคว้าทางอินเทอร์เน็ต 9.การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.ด้านความรู้ความเข้าใจ วัดจากการตรวจการ ทำงาน ในสมุด ใบงานชิ้นที่ 2 ได้คะแนน 6 คะแนนขึ้น ไป 2.ด้านทักษะกระบวนการ การทำงานกลุ่ม แบบสังเกตพฤติกรรม ตอบคำถามถูกมากกว่า หรือเท่ากับ 3 3.ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ การสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ได้คะแนนในระดับ 2 ขึ้นไป
20 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11.2 ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. 11.3 ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
21 ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./………… ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
22 ภาคผนวก
23 สรุปชิ้นงานที่ 2 เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ เฉลย สรุปชิ้นงานที่ 2 เรื่อง การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ สรุปและนำเสนอชิ้นงาน พระเจ้าอโศกมหาราชทรงส่งคณะทูตออกเผยแผ่พระพุทธศาสนา ส่งผลให้ พระพุทธศาสนาเข้าไปเผยแผ่ยังประเทศต่างๆทำให้พระพุทธศาสนามีความเจริญรุ่งเรือง ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แต่เนื่องจากการปกครองที่แตกต่างกันของแต่ละ ประเทศ ทำให้พระพุทธสาสนามีความเจริญและมั่งคงแตกต่างกัน สรุปและนำเสนอชิ้นงาน
24 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 3 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้าง เวลาเรียน 1 ชั่วโมง ความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน เรื่อง สาราณียธรรม 6 สังคหวัตถุ 4 เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตน นับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด วิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ตนนับถือ ที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อน บ้าน (ส 1.1 ม. 2/2) 3. สาระสำคัญ หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาเป็นสิ่งที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีระหว่างประเทศเพื่อนบ้านเป็น แนวทางในการปฏิบัติตนเพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างสันติทั้งกายในประเทศและระหว่างประเทศ 4. จุดประสงค์ 1.อธิบายเกี่ยวกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของ ประเทศเพื่อนบ้าน (K) 2.วิเคราะห์ลักษณะการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและการนับถือพระพุทธศาสนาของ ประเทศเพื่อนบ้าน (P) 3.เห็นความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ส่งผลต่อวิถีชีวิต วัฒนธรรม และความเชื่อของผู้คนในภูมิภาค เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (A) 5. สาระการเรียนรู้ • หลักธรรมของพระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน 1. สาราณียธรรม 6 2. สังคหวัตถุ 4 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1.ความสามารถในการสื่อสาร 2.ความสามารถในการคิด 3.ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต
25 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนพิจารณาข่าวพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่กำหนด แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม 2.นักเรียนอภิปรายเป็นความรู้เพิ่มเติมร่วมกันเกี่ยวกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา 3.นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง หลักธรรมของพระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้าง ความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 4.นักเรียนจำแนกหลักสาราณียธรรม 6 ว่ามีอะไรบ้าง และวิเคราะห์การปฏิบัติตนตามหลักสาราณีย ธรรม 6 แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 5.นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับสังคหวัตถุ 4 ว่ามีลักษณะอย่างไร แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลงในแผนภาพความคิด 6.นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับ ประเทศเพื่อนบ้าน โดยเลือกศึกษามา 1 หลักธรรม พร้อมบอกแนวทางการนำหลักธรรมมาปฏิบัติและผลที่ เกิดจากการปฏิบัติ แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 7.นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอดเกี่ยวกับเรื่อง ความสำคัญของ พระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 8.นักเรียนสืบค้นเกี่ยวกับความช่วยเหลือ หรือความร่วมมือของประเทศต่าง ๆ ที่สัมพันธ์กับหลักสา ราณียธรรม 6 หรือสังคหวัตถุ 4 แล้วสรุปความรู้ลงในแบบบันทึก พร้อมตอบคำถามลงในชิ้นงานที่ 2เรื่อง หลักธรรมของพระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน 9.นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น 10.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ พระพุทธศาสนามีหลักธรรมที่ช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์อันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน หากทุกคน ทุกประเทศ นำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาไปปฏิบัติ จะทำให้ตนเอง สังคม และโลกเกิดความสงบสุข ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 11.นักเรียนออกมานำเสนอชิ้นงานหน้าชั้นเรียน 12. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มี แบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 13.นักเรียนร่วมกันจัดป้ายนิเทศเกี่ยวกับหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ อันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน เพื่อเผยแพร่ความรู้ให้บุคคลในโรงเรียน และชุมชนได้รับรู้และปฏิบัติตนต่อ ประเทศเพื่อนบ้านอย่างถูกต้อง 14. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร
26 • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพ วิชาการ (พว.) 2. ข่าวพระราชกรณียกิจของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.อ ธ ิ บ า ย เ ก ี ่ ย ว ก ั บ ก า ร เ ผ ย แ ผ่ พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและ การนับถือพระพุทธศาสนาของ ประเทศ เพื่อนบ้าน (K) แบบทดสอบ ก่อนเรียน-หลัง เรียน ใบชิ้นงานที่ 2 ใบงาน แบบทดสอบ ได้คะแนน 7 คะแนนขึ้น ไป 2.วิเคราะห์ลักษณะการเผยแผ่พระพุทธศาสนา เข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านและการนับถือ พระพุทธศาสนาของประเทศเพื่อนบ้าน (P) การตอบคำถาม การตอบคำถาม ตอบคำถามถูกมากกว่า หรือเท่ากับ 3 3.เห็นความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ส่งผล ต่อวิถีชีวิต วัฒนธรรม และความเชื่อของผู้คนใน ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (A แบบประเมิน คุณลักษณะอัน พึงประสงค์ แบบประเมิน คุณลักษณะอัน พึงประสงค์ ได้คะแนนในระดับ 3 ขึ้น ไป 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................
27 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./………… 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./…………
28 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................................................................. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
29 ภาคผนวก
30 แบบทดสอบก่อนเรียน (Pre-Test) ชื่อ ______________________________________________ เลขที่ _______ชั้น ______ คำชี้แจง : นักเรียนใช้ดินสอกากบาทลงใน หมายเลข หน้าคำตอบที่ถูกต้อง 1. ข้อใดไม่ใช่ความหมายของหลักธรรม สาราณียธรรม 1.ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งความปรารถนาดีต่อกัน 2.ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งความสามัคคี 3.ธรรมเป็นที่ตั้งหลักการอยู่ร่วมกัน 4. ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งการประกอบความเพียร 2. ข้อใดเป็นความหมายสาธารณโภคี ตามความหมายของสาราณียธรรม 6 ที่ปฏิบัติต่อประเทศเพื่อนบ้าน 1.พูดจาสร้างสรรค์เป็นมิตรไมตรีกับประเทศเพื่อนบ้าน 2.แบ่งปันผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นระหว่างประเทศอย่างเป็นธรรม 3.มีหลักความประพฤติเสมอกับมิตรประเทศ 4.มีความคิดเห็นเป็นไปในแนวเดียวกันระหว่างประเทศ 3. การบริจาคทรัพย์เพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยจากพายุนาร์กีสในประเทศเมียนมา เป็นการปฏิบัติตามหลักสา ราณียธรรม 6 ในข้อใด 1.เมตตากายกรรม 2.เมตตาวจีกรรม 3.เมตตามโนกรรม 4.สีลสามัญญตา 4. ข้อใดเป็นการปฏิบัติตนตามเมตตามโนกรรมต่อประเทศเพื่อนบ้านตามหลักสาราณียธรรม 6 1.ไม่ให้ร้ายต่อมิตรประเทศ 2. มีจิตปรารถนาดีต่อมิตรประเทศ 3.ปฏิบัติตนเคารพกฎหมายประเทศเพื่อนบ้าน 4.แก้ไขปัญหาระหว่างประเทศด้วยวิธีการทูต 5. การเคารพกฎหมาย กฎระเบียบระหว่างประเทศ มีความเห็นไปในทิศทางเดียวกัน เป็นความหมาย ของหลัก สาราณียธรรม 6 ในข้อใด 1. เมตตามโนกรรม 2.สาธารณโภคี 3. ทิฏฐิสามัญญตา 4. สีลสามัญญตา 6. หลักธรรมอันเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจของผู้อื่น เป็นการผูกไมตรีเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกัน เป็นความหมายของ หลักธรรมในข้อใด 1.อปริหานิยธรรม 7 2.ปาปณิกธรรม 3 3.ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกรรม 4 4.สังคหวัตถุ 4 7. การอยู่ร่วมสังคมหมู่มาก หลักธรรมสังคหวัตถุ 4 ในข้อใดที่ควรปฏิบัติมากที่สุดเพื่อรักษาน้ำใจของผู้อื่น 1.ทาน
31 2.ปิยวาจา 3.อัตถจริยา 4.สมานัตตตา 8. หลักธรรมสังคหวัตถุ 4 กับสาราณียธรรม 6 ในข้อใดไม่สอดคล้องกัน 1. ทาน : เมตตากายกรรม 2. ปิยวาจา : เมตตาวจีกรรม 3. อัตถจริยา : สาธารณโภคี 4. สมานัตตตา : เมตตามโนกรรม 9. การประพฤติตนให้เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมมีความหมายสอดคล้องกับหลักธรรมสังคหวัตถุ 4 ในข้อใด 1. ทาน 2. ปิยวาจา 3. อัตถจริยา 4. สมานัตตตา 10. สมานัตตตา หมายถึง การประพฤติปฏิบัติตนในลักษณะใด 1.การรู้จักให้ความช่วยเหลือแบ่งปันแก่ผู้อื่น 2.การวางตนให้เหมาะกับภาวะของตนเอง 3.การประพฤติตนให้เกิดประโยชน์ต่อบุคคลอื่น 4.การรู้จักพูดจารักษาน้ำใจต่อบุคคลอื่น
32 แบบทดสอบหลังเรียน (Post-Test) ชื่อ ______________________________________________ เลขที่ _______ชั้น ______ คำชี้แจง : นักเรียนใช้ดินสอกากบาทลงใน หมายเลข หน้าคำตอบที่ถูกต้อง 1. ข้อใดไม่ใช่ความหมายของหลักธรรม สาราณียธรรม 1.ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งความปรารถนาดีต่อกัน 2.ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งความสามัคคี 3.ธรรมเป็นที่ตั้งหลักการอยู่ร่วมกัน 4. ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งการประกอบความเพียร 2. ข้อใดเป็นความหมายสาธารณโภคี ตามความหมายของสาราณียธรรม 6 ที่ปฏิบัติต่อประเทศเพื่อนบ้าน 1.พูดจาสร้างสรรค์เป็นมิตรไมตรีกับประเทศเพื่อนบ้าน 2.แบ่งปันผลประโยชน์ที่เกิดขึ้นระหว่างประเทศอย่างเป็นธรรม 3.มีหลักความประพฤติเสมอกับมิตรประเทศ 4.มีความคิดเห็นเป็นไปในแนวเดียวกันระหว่างประเทศ 3. การบริจาคทรัพย์เพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยจากพายุนาร์กีสในประเทศเมียนมา เป็นการปฏิบัติตามหลักสา ราณียธรรม 6 ในข้อใด 1.เมตตากายกรรม 2.เมตตาวจีกรรม 3.เมตตามโนกรรม 4.สีลสามัญญตา 4. ข้อใดเป็นการปฏิบัติตนตามเมตตามโนกรรมต่อประเทศเพื่อนบ้านตามหลักสาราณียธรรม 6 1.ไม่ให้ร้ายต่อมิตรประเทศ 2. มีจิตปรารถนาดีต่อมิตรประเทศ 3.ปฏิบัติตนเคารพกฎหมายประเทศเพื่อนบ้าน 4.แก้ไขปัญหาระหว่างประเทศด้วยวิธีการทูต 5. การเคารพกฎหมาย กฎระเบียบระหว่างประเทศ มีความเห็นไปในทิศทางเดียวกัน เป็นความหมาย ของหลัก สาราณียธรรม 6 ในข้อใด 1. เมตตามโนกรรม 2.สาธารณโภคี 3. ทิฏฐิสามัญญตา 4. สีลสามัญญตา 6. หลักธรรมอันเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจของผู้อื่น เป็นการผูกไมตรีเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกัน เป็นความหมายของ หลักธรรมในข้อใด 1.อปริหานิยธรรม 7 2.ปาปณิกธรรม 3 3.ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกรรม 4 4.สังคหวัตถุ 4
33 7. การอยู่ร่วมสังคมหมู่มาก หลักธรรมสังคหวัตถุ 4 ในข้อใดที่ควรปฏิบัติมากที่สุดเพื่อรักษาน้ำใจของผู้อื่น 1.ทาน 2.ปิยวาจา 3.อัตถจริยา 4.สมานัตตตา 8. หลักธรรมสังคหวัตถุ 4 กับสาราณียธรรม 6 ในข้อใดไม่สอดคล้องกัน 1. ทาน : เมตตากายกรรม 2. ปิยวาจา : เมตตาวจีกรรม 3. อัตถจริยา : สาธารณโภคี 4. สมานัตตตา : เมตตามโนกรรม 9. การประพฤติตนให้เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมมีความหมายสอดคล้องกับหลักธรรมสังคหวัตถุ 4 ในข้อใด 1. ทาน 2. ปิยวาจา 3. อัตถจริยา 4. สมานัตตตา 10. สมานัตตตา หมายถึง การประพฤติปฏิบัติตนในลักษณะใด 1.การรู้จักให้ความช่วยเหลือแบ่งปันแก่ผู้อื่น 2.การวางตนให้เหมาะกับภาวะของตนเอง 3.การประพฤติตนให้เกิดประโยชน์ต่อบุคคลอื่น 4.การรู้จักพูดจารักษาน้ำใจต่อบุคคลอื่น
34 1. 4 6. 4 2. 2 7. 2 3. 1 8. 4 4. 2 9. 3 5. 3 10. 2 1. 4 6. 4 2. 1 7. 4 3. 2 8. 3 4. 3 9. 2 5. 2 10. 2 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน (Pre-Test) เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน (Post-Test)
35 นักเรียนยังไม่เข้าใจเรื่องใดอีกบ้าง ที่เกี่ยวกับหน่วยการเรียนรู้นี้ ซึ่งต้องการให้ครูอธิบายเพิ่มเติม ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ช่วย เสริมสร้างความเข้าใจอันดี กับประเทศเพื่อนบ้าน นักเรียนมีความรู้สึกอย่างไร หลังจากที่เรียนหน่วยการเรียนรู้นี้แล้ว ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ นักเรียนได้รับความรู้เรื่องใดบ้างจากหน่วย การเรียนรู้นี้ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ นักเรียนจะสามารถนำความรู้ความเข้าใจจาก หน่วยการเรียนรู้นี้ไปใช้ประโยชน์ ในชีวิตประจำวันได้อย่างไรบ้าง ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ผลงานที่นักเรียนชอบและต้องการคัดเลือก เป็นผลงานดีเด่นจาก หน่วยการเรียนรู้นี้คือผลงานใดบ้าง เพราะอะไร ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ นักเรียนได้ทำกิจกรรมอะไรบ้าง ในหน่วยการเรียนรู้นี้ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ ____________________________________- ____ แบบบันทึกสรุปผลการเรียนรู้สำหรับผู้เรียน ชื่อ-นามสกุล _______________________________ เลขที่ _________ ชั้น ___________ วันที่ _________________________ เดือน _______________________ พ.ศ. ___________ คำชี้แจง นักเรียนบันทึกสรุปผลการเรียนรู้จากหน่วยการเรียนรู้นี้
36 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย เวลาเรียน 1 ชั่วโมง ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์และมรดกของชาติ เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ (ผู้สอน) ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับ ถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด อภิปรายความสำคัญของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือกับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบ สังคม (ส 1.1 ม. 2/4) 3. สาระสำคัญ ประชาชนส่วนใหญ่ในประเทศไทยนับถือพระพุทธศาสนา ทำให้พระพุทธศาสนาเข้ามามีบทบาทสำคัญใน การพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบของสังคมไทยในด้านต่างๆ 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายความสำคัญของพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ และมรดกของ ชาติ(K) 2. วิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ และมรดก ของชาติ (P) 3. เห็นคุณค่าของพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ และมรดกของชาติที่ควร ศึกษาและอนุรักษ์ไว้ (A) 5. สาระการเรียนรู้ 1. ภาษา 2. ศิลปะ 3 ประเพณี 4. จิตใจ 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 3.รักความเป็นไทย 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้
37 ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1.นักเรียนสังเกตภาพประเพณีไทยที่กำหนด แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม ดังนี้ • ภาพดังกล่าวคือภาพประเพณีใด (ภาพประเพณีสงกรานต์) • กิจกรรมในภาพมีความสำคัญอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นวันปีใหม่ไทย วันครอบครัว และวันหยุดที่สมาชิกในครอบครัว จะกลับไปทำกิจกรรมร่วมกัน) • นักเรียนคิดว่าประเพณีดังกล่าวเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นวันสำคัญที่ชาวไทยส่วนใหญ่นิยมไปทำบุญตักบาตร เพิ่มความเป็นสิริมงคลให้กับครอบครัว) 2.นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาในฐานะที่เป็นรากฐานทางวัฒนธรรมไทย โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนเห็นด้วยกับคำกล่าวที่ว่า “พระพุทธศาสนาเป็นรากฐานทางวัฒนธรรมไทย” หรือไม่ เพราะอะไร (ตัวอย่างคำตอบ เห็นด้วย เพราะวัฒนธรรมไทยส่วนมากเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา และเกิดจากการขัดเกลาโดยพระพุทธศาสนา เช่น มารยาทการแสดงความเคารพ พิธีกรรมต่าง ๆ หรือตามประสบการณ์การเรียนรู้ของผู้เรียน) • ถ้าทุกคนปฏิบัติตนเป็นพุทธศาสนิกชนที่ดีตามหลักพระพุทธศาสนา สังคมจะเป็นอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ สังคมเกิดความสงบสุข ทุกคนทำแต่ความดี ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ประกอบอาชีพ สุจริต ไม่เบียดเบียนรังแกกัน และอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข) 3. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ของชาติ และมรดกของชาติจากหนังสือเรียน และแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 4.นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับวัฒนธรรมที่มีที่มาจากพระพุทธศาสนาที่เกิดขึ้นในสังคมไทยแล้วสรุป ความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง
38 5. นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อร่วมกันเสนอแนวทางส่งเสริมพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรืองในสังคมไทย จากนั้นสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ความโอบอ้อมอารี ความเคารพ อ่อนน้อม ความอดทน ภาษา ศิลปะ ภาษาไทยมีคำภาษาบาลีสันสกฤตผสม และเป็นพื้นฐานสำคัญของภาษาไทย ที่มาพร้อมกับการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ประเพณี วัฒนธรรมที่มีที่มาจาก พระพุทธศาสนาที่เกิดขึ้น ในสังคมไทย จิตใจ สถาปัตยกรรม : เจดีย์ บ้านทรงไทย จิตรกรรม : ภาพฝาผนังอุโบสถ ประติมากรรม : รูปปั้นพระพุทธรูป ประเพณีวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ประเพณีวันสงกรานต์ ลอยกระทง ประเพณีทำบุญงานมงคล อวมงคล รักความเป็นอิสระ แนวทางส่งเสริม พระพุทธศาสนา ให้เจริญรุ่งเรือง ในสังคมไทย เข้าร่วมกิจกรรม ทางพระพุทธศาสนา แนะนำวิธีให้ผู้อื่นปฏิบัติ ปฏิบัติตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา อย่างเคร่งครัด ช่วยดูแลปกป้องพระพุทธศาสนา และศาสนสถาน
39 6. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • การมีพระพุทธศาสนาเป็นรากฐานทางวัฒนธรรม เอกลักษณ์ และมรดกของชาติ ก่อให้เกิดประโยชน์อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ได้ข้อคิดในการอนุรักษ์และสืบสานวัฒนธรรมที่สืบทอดมาจากพระพุทธศาสนา) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 7.นักเรียนวิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่มีต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของ วัฒนธรรมลงในแผนภาพความคิดในชิ้นงานที่ 3 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทย 8.นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 9.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาที่คนไทยส่วน ใหญ่นับถือและเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิต ดังนั้น ทุกคนควรตระหนักและเห็นถึงความสำคัญของพระพุทธศาสนา ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรมให้เป็นเอกลักษณ์และมรดกของชาติให้คงอยู่สืบไป ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 10. นักเรียนออกมานำเสนอชิ้นงานหน้าชั้นเรียน 11.นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มีแบบ แผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 12. นักเรียนร่วมกันจัดป้ายนิเทศเพื่อเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับความสำคัญของพระพุทธศาสนา ต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ และมรดกของชาติ จากนั้นนำป้ายนิเทศ มาจัดแสดงผลงานในรูปแบบของนิทรรศการ เพื่อให้ทุกคนตระหนักถึงความสำคัญของพระพุทธศาสนา 13. นักเรียนประเมินตนเองหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้มากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนรู้ในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. ชิ้นงานที่ 3 เรื่อง พระพุทธศาสนาที่มีต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 3. แบบฝึกทักษะ รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2
40 การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.ด้านความรู้ความเข้าใจ ตรวจใบงานที่ 3 ใบงานชิ้นที่ 3 ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 2.ด้านทักษะกระบวนการ ตรวจใบงานที่ 3 ใบงานชิ้นที่ 3 ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 3.ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กิจกรรมเสนอแนวทาง ส่งเสริพระพุทธศาสนา แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้น ไป
41 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
42 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
43 ภาคผนวก
44 ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ ใบงานชิ้นที่ 3 นักเรียนวิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่มีต่อสังคมไทยในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรมลงใน แผนภาพความคิด (ตัวอย่างคำตอบ) ภาษา (ทำให้เกิดภาษาและวรรณกรรมต่าง ๆ ให้ได้ศึกษาเรียนรู้ เช่น มหาชาติคำหลวง ไตรภูมิพระร่วง) ความสำคัญ ของพระพุทธศาสนา ในฐานะเป็นรากฐานของวัฒนธรรม ศิลปะ (ทำให้เกิดพุทธศิลป์ด้านสถาปัตยกรรม จิตรกรรม นาฏศิลป์ เป็นเอกลักษณ์ของ คนในชาติ เช่น พระพุทธรูป จิตรกรรมฝาผนัง) ประเพ ณี (เกิดประเพณีที่ดีงามและความเชื่อที่ปฏิบัติ สืบทอดกันมา เช่น การทำบุญขึ้นบ้านใหม่ งานอุปสมบท) จิตใจ (เป็นการปลูกฝังลักษณะนิสัยที่ดีในการอยู่ ในสังคม เช่น การให้อภัยผู้อื่น การอดทน) ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่มีผลต่อวัฒนธรรมในโลก (เป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของพุทธศาสนิกชนทั่วโลก ซึ่งปลูกฝังคุณธรรม และจริยธรรมให้อยู่ร่วมกัน ในสังคมโลกอย่างเป็นสุข)