45 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 ความสำคัญของพระพุทธศาสนา เวลาเรียน 2 ชั่วโมง กับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ (ผู้สอน) ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตน นับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด วิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ของชาติ และมรดกของชาติ(ส 1.1 ม. 2/3) 3. สาระสำคัญ ประชาชนส่วนใหญ่ในประเทศไทยนับถือพระพุทธศาสนา ทำให้พระพุทธศาสนาเข้ามามีบทบาทสำคัญใน การพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบของสังคมไทยในด้านต่างๆ 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายเกี่ยวกับความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน (K) 2. วิเคราะห์และจำแนกการปฏิบัติตนตามหลักธรรมเพื่อพัฒนาชุมชน (P) 3. เห็นคุณค่าและความสำคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่สามารถนำมาใช้ในการปรับใช้(A) 5. สาระการเรียนรู้ • ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบียบสังคม 1.เบญจศีล 2.เบญจธรรม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล กิจกรรมการเรียนรู้ ชั่วโมงที่ 1 ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับการจัดระเบียบสังคม โดยใช้คำถาม ดังนี้ • การจัดระเบียบสังคมหมายถึงอะไร
46 (ตัวอย่างคำตอบ เป็นการสร้างกฎระเบียบเพื่อใช้ควบคุมสมาชิก เพื่อให้เกิดความเป็นระเบียบ เรียบร้อยในสังคม) • สาเหตุที่ต้องมีการจัดระเบียบสังคมเพราะอะไร (ตัวอย่างคำตอบ เพื่อให้การติดต่อสื่อสารเป็นไปอย่างเรียบร้อย ลดความขัดแย้ง และช่วยให้สังคม ดำรงอยู่ได้อย่างสงบสุขและมั่นคง) • องค์ประกอบสำคัญในการจัดระเบียบสังคมมีอะไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ บรรทัดฐานของสังคม สถานภาพ บทบาทและการควบคุมทั้งสังคม) • นักเรียนคิดว่าพระพุทธศาสนามีบทบาทในการจัดระเบียบทางสังคมหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ มีบทบาท โดยการเป็นที่พึ่งทางใจ เพราะหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ช่วยให้คนพึ่งตนเองได้ และมีหลักปฏิบัติที่ทำให้คนในสังคมอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข) 2. นักเรียนอภิปรายเป็นความรู้เพิ่มเติมร่วมกันว่า การจัดระเบียบสังคมเป็นกระบวนการที่สมาชิกได้ พัฒนาการกระทำระหว่างกันทางสังคมอย่างมีระเบียบ โดยสมาชิกส่วนรวมของสังคมได้ยอมรับเป็นแนวความ ประพฤติร่วมกัน และปฏิบัติสืบทอดจนเป็นบรรทัดฐานในการดำเนินชีวิตร่วมกันของสมาชิกในสังคม 3. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบียบ สังคม จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3.นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน โดยใช้คำถาม ดังนี้ • หลักธรรมที่ช่วยพัฒนาชุมชนมีหลักธรรมใดบ้าง (นาถกรณธรรม 10 คือ คุณธรรมที่ทำให้ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน และอปริหานิยธรรม 7 คือ ข้อปฏิบัติที่นำความสุขความเจริญมาสู่ชุมชน) • พระพุทธศาสนามีบทบาทในการพัฒนาชุมชนอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นที่พึ่งทางใจ ทำให้คนในชุมชนมีแนวทางการปฏิบัติตนที่ดีงาม) 4. นักเรียนวิเคราะห์และจำแนกหลักธรรมที่ใช้ในการพัฒนาชุมชน แล้วสรุปความรู้เป็นความคิด รวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง • นาถกรณธรรม 10
47 อปริหานิยธรรม 7 นาถกรณธรรม ศีล ความประพฤติสุจริตทางกายและวาจา พาหุสัจจะ ความเป็นบุคคลผู้ศึกษาเล่าเรียนมาก กัลยาณมิตตตา ความมีกัลยาณมิตรที่ดีได้ผู้แนะนำที่ดี โสวจัสสตา เป็นบุคคลผู้ว่าง่ายสอนง่าย มีเหตุผล กิงกรณีเยสุ ทักขตา ความขวนขวายช่วยเหลือกิจส่วนรวม ธัมมกามตา ความเป็นผู้ใคร่ในธรรม ใฝ่รู้ธรรม วิริยะ มีความเพียรในการละความชั่ว สันตุฏฐี ยินดีพอใจในสิ่งที่ตนมี สติ มีความระลึกรู้ขณะพูดและทำ ปัญญา มีความหยั่งรู้เหตุผล เข้าใจสรรพสิ่งตามความเป็นจริง อปริหานิยธรรม 7 ในการพัฒนาชุมชน พร้อมเพรียงในการประชุม ไม่ปฏิบัติผิดต่อหลักการที่บัญญัติไว้ ไม่ข่มเหงรังแกสตรีหรือผู้ที่ อ่อนแอ เคารพในปูชนียสถาน ปูชนียวัตถุ เคารพนับถือ เชื่อฟังผู้ใหญ่ อารักขาปกป้องคุ้มครองพระสงฆ์ผู้ทรงศีล หมั่นประชุมปรึกษาหารือเนือง ๆ
48 5.นักเรียนเลือกศึกษาหลักธรรมที่ใช้ในการพัฒนาชุมชน พร้อมบอกวิธีการปฏิบัติ และวิเคราะห์ ผลที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติ แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 6.นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนสามารถนำหลักธรรมไปใช้ในการพัฒนาชุมชนของตนเองอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นหลักในการประพฤติปฏิบัติตนของคนในชุมชน ทำให้เป็นผู้ปฏิบัติดี และปฏิบัติชอบ ทำให้สังคมอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขและสันติ) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 7. นักเรียนแบ่งกลุ่มเลือกศึกษาแนวทางการปฏิบัติตนตามหลักธรรมที่ใช้ในการพัฒนาชุมชนมา 1 แนวทาง จากนั้นวิเคราะห์ว่าถ้าปฏิบัติจะเกิดผลอย่างไร และถ้าไม่ปฏิบัติจะเกิดผลอย่างไร แล้วสรุปความรู้เป็น ความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง หลักธรรมที่ใช้ในการพัฒนาชุมชน นาถกรณธรรม 10 วิธีการปฏิบัติ 1. รู้จักรักษาระเบียบวินัย 2. รู้จักศึกษาและฟังให้มาก 3. รู้จักเลือกคบคนดีเป็นมิตร 4. เป็นผู้ว่านอนสอนง่าย 5. รู้จักทำงานเพื่อส่วนรวม 6. รู้จักพูดและรับฟังผู้อื่น 7. มีความขยันหมั่นเพียร 8. มีความพอใจในสิ่งที่ตนมี 9. มีสติกับสิ่งที่ทำอยู่เสมอ 10. ใช้ปัญญาในการตัดสินปัญหา ไม่ใช้อารมณ์ อยู่เหนือเหตุผล ผลจากการปฏิบัติ คนในชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ เมื่อคนในชุมชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ ชุมชนก็จะเกิดความเข้มแข็งและมีความสุข แนวทางการปฏิบัติตนตามหลักธรรม ที่ใช้ในการพัฒนาชุมชน (นาถกรณธรรม 10 : ปัญญา) (เป็นผู้มีเหตุมีผล มีวิจารณญาณ รู้จักคิดก่อนทำ) ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ ผลที่เกิดขึ้น (เป็นผู้ที่ขาดสติ ไม่มีเหตุผล ขาดการไตร่ตรอง ในเรื่องต่าง ๆ)
49 8.นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น 9. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้พระพุทธศาสนาได้เข้ามามีบทบาททาง สังคมในแง่ของการเป็นที่พึ่งทางใจแก่คนในชุมชน และ หลักธรรมที่สามารถนำมาใช้เพื่อพัฒนาชุมชน คือ นาถ กรณธรรม 10 และอปริหานิยธรรม 7 ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 10. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 11. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มี แบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 12. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ใน ประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไปได้ อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. ชิ้นงานที่ 4 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 3. แบบฝึกทักษะ รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 แหล่งเรียนรู้ 1. แหล่งค้นคว้าทางอินเทอร์เน็ต การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.ด้านความรู้ความเข้าใจ ตรวจใบงานที่ 4 ใบงานชิ้นที่ 4 ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 2.ด้านทักษะกระบวนการ ตรวจใบงานที่ 4 ใบงานชิ้นที่ 4 ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 3.ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กิจกรรมเสนอแนวทาง ส่งเสริพระพุทธศาสนา แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้น ไป
50 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
51 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
52 ภาคผนวก
53 ชิ้นงานที่ 4 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม นักเรียนวิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม และแนวทางการนำไปปฏิบัติตน (ตัวอย่างคำตอบ) พระพุทธศาสนามีส่วนช่วยพัฒนา ชุมชนอย่างไร (พระพุทธศาสนามีหลักธรรมที่ให้ ทุกคนช่วยกันพัฒนาชุมชนให้เจริญ ก้าวหน้า และเพื่อการอยู่ร่วมกันใน ชุมชนอย่างมีความสุข เช่น นาถกรณธรรม 10 อปริหานิยธรรม 7) พระพุทธศาสนามีส่วนช่วยในการ จัดระเบียบสังคมอย่างไร (พระพุทธศาสนามีหลักธรรมคำสอน ในการปฏิบัติตนในการอยู่ร่วมกันใน สังคมอย่างสันติสุข และให้สังคม มีความเป็นระเบียบเรียบร้อยดีงาม เช่นหลักเบญจศีล (ศีล 5) และ หลักเบญจธรรม (ธรรม 5)) การพัฒนาชุมชน การจัดระเบียบสังคม แนวทางการนำไปปฏิบัติ (การรักษาระเบียบวินัย รู้จักรับฟัง เหตุผล การมีส่วนร่วมรับผิดชอบและ ช่วยเหลืองานส่วนรวม) แนวทางการนำไปปฏิบัติ (เช่น ไม่ฆ่าสัตว์ ลักขโมย ประพฤติผิด ในกาม พูดเท็จ ไม่เสพสิ่งเสพติด และ มีความเมตตา ประกอบอาชีพสุจริต สำรวมในกาม มีสัจจะ และมีสติ) ถ้าทุกคนในโลกนำหลักธรรมทางศาสนาที่ตนนับถือมาพัฒนาสังคมและจัดระเบียบสังคม จะส่งผลต่อสังคมโลกอย่างไร (ทำให้ทุกคนที่อยู่ร่วมกันในชุมชนและสังคมโลกอยู่กันอย่างมีความสุข สันติ ปราศจากข้อขัดแย้ง ทุกคนมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนและสังคมโลก)
54 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 5 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 ความสำคัญของพระพุทธศาสนา เวลาเรียน 2 ชั่วโมง กับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบียบสังคม เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ (ผู้สอน) ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตน นับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด วิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือในฐานะที่เป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ของชาติ และมรดกของชาติ(ส 1.1 ม. 2/3) 3. สาระสำคัญ การจัดระเบียบสังคมให้มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย และสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข คนในสังคม ต้องจัดระเบียบความคิดและการกระทำของตนเองก่อน โดยการปฏิบัติตามเบญจศีล หรือศีล 5 และเบญจธรรม หรือธรรม 5 เพื่อให้สังคมอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติและมีความสุข 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายเกี่ยวกับความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบียบสังคม (K) 2. วิเคราะห์และจำแนกการปฏิบัติตนตามหลักธรรมเพื่อจัดระเบียบสังคม (P) 3. เห็นคุณค่าและความสำคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่สามารถนำมาใช้ในการจัดระเบียบ สังคมให้สงบสุข (A) 5. สาระการเรียนรู้ • ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบียบสังคม 1. เบญจศีล 2. เบญจธรรม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 2. ความสามารถในการคิด 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้
55 กิจกรรมการเรียนรู้ ชั่วโมงที่ 2 ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับการจัดระเบียบสังคม โดยใช้คำถาม ดังนี้ • การจัดระเบียบสังคมหมายถึงอะไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นการสร้างกฎระเบียบเพื่อใช้ควบคุมสมาชิก เพื่อให้เกิดความเป็นระเบียบ เรียบร้อยในสังคม) • สาเหตุที่ต้องมีการจัดระเบียบสังคมเพราะอะไร (ตัวอย่างคำตอบ เพื่อให้การติดต่อสื่อสารเป็นไปอย่างเรียบร้อย ลดความขัดแย้ง และช่วยให้ สังคมดำรงอยู่ได้อย่างสงบสุขและมั่นคง) • องค์ประกอบสำคัญในการจัดระเบียบสังคมมีอะไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ บรรทัดฐานของสังคม สถานภาพ บทบาทและการควบคุมทั้งสังคม) • นักเรียนคิดว่าพระพุทธศาสนามีบทบาทในการจัดระเบียบทางสังคมหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ มีบทบาท โดยการเป็นที่พึ่งทางใจ เพราะหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ช่วยให้คนพึ่งตนเองได้ และมีหลักปฏิบัติที่ทำให้คนในสังคมอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข) 2. นักเรียนอภิปรายเป็นความรู้เพิ่มเติมร่วมกันว่า การจัดระเบียบสังคมเป็นกระบวนการที่สมาชิกได้ พัฒนาการกระทำระหว่างกันทางสังคมอย่างมีระเบียบ โดยสมาชิกส่วนรวมของสังคมได้ยอมรับเป็นแนว ความประพฤติร่วมกัน และปฏิบัติสืบทอดจนเป็นบรรทัดฐานในการดำเนินชีวิตร่วมกันของสมาชิกในสังคม 3. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัด ระเบียบสังคม จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 4.นักเรียนวิเคราะห์สาเหตุและองค์ประกอบที่ใช้ในการจัดระเบียบสังคม แล้วสรุปความรู้ เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง • หลักธรรมที่ช่วยพัฒนาชุมชนมีหลักธรรมใดบ้าง (นาถกรณธรรม 10 คือ คุณธรรมที่ทำให้ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน และอปริหานยธรรม 7 คือข้อปฏิบัติ ที่นำความสุขความเจริญมาสู่ชุมชน) การจัดระเบียบสังคม สาเหตุที่จะต้องมีการจัดระเบียบทางสังคม 1. เพื่อให้การติดต่อสัมพันธ์กันทางสังคม เป็นไปอย่างเรียบร้อย 2. ขจัดข้อขัดแย้งและป้องกันความขัดแย้ง ในสังคม 3. ช่วยให้สังคมดำรงอยู่ได้อย่างสงบสุข เป็นปึกแผ่น องค์ประกอบที่ใช้จัดระเบียบสังคม 1. วิถีประชา หรือวิถีชาวบ้าน (Folkways) 2. กฎศีลธรรม หรือจารีต (Morals) 3. กฎหมาย (Laws)
56 5.นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับหลักธรรมที่ใช้ในการจัดระเบียบสังคม แล้วสรุปความรู้เป็นความคิด รวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 1 งดเว้นจากการฆ่าสัตว์ ความเมตตากรุณา 2 งดเว้นจากการลักขโมย ประกอบอาชีพสุจริต 3 งดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม มีความสำรวมในกาม 4 งดเว้นจากการพูดเท็จ มีสัจจะ 5. งดเว้นจากการดื่มสุราและเสพสารเสพติด มีสติสัมปัชชัญญะ 6. นักเรียนยกตัวอย่างการนำหลักธรรมที่ใช้ในการจัดระเบียบสังคมมาปฏิบัติ แล้ววิเคราะห์ ผลที่เกิดขึ้น แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 7.นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • การนำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาไปใช้ในการจัดระเบียบสังคมมีความสำคัญอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ หลักเบญจศีลและเบญจธรรมทำให้ทุกคนประพฤติดี สังคมเกิดความ เป็นระเบียบเรียบร้อย) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 8. นักเรียนวิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน และการจัดระเบียบ สังคม และแนวทางการนำไปปฏิบัติตนลงในชิ้นงานที่ 4 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการ พัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม 9. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 10. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ เบญจศีล + เบญจธรรม ผลที่เกิดขึ้น คนในสังคมมีสัจจะ และเกิดความจริงใจต่อกัน แนวทางการใช้หลักธรรมจัดระเบียบสังคม การงดเว้นจากการพูดเท็จ
57 การจัดระเบียบสังคมให้มีความเป็นระเบียบเรียบร้อย และสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข คน ในสังคมต้องจัดระเบียบความคิดและการกระทำของตนเองก่อน โดยการปฏิบัติตามเบญจศีล หรือศีล 5 และ เบญจธรรม หรือธรรม 5 เพื่อให้สังคมอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติและมีความสุข ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 11. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 12. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มี แบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 13. นักเรียนนำความรู้ไปแนะนำให้คนในครอบครัวและชุมชนรู้จัก เพื่อให้ทุกคนนำหลักธรรมมะ เป็นแนวทางในการปฏิบัติเพื่อให้เกิดความสุขในสังคม 14. นักเรียนประเมินตนเองหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้มากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนรู้ในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. ชิ้นงานที่ 5 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 3. แบบฝึกทักษะ รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 แหล่งเรียนรู้ 1. แหล่งค้นคว้าทางอินเทอร์เน็ต การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.ด้านความรู้ความเข้าใจ ตรวจใบงานที่ 5 ใบงานชิ้นที่ 5 ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 2.ด้านทักษะกระบวนการ ตรวจใบงานที่ 5 ใบงานชิ้นที่ 5 ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 3.ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ กิจกรรมเสนอแนวทาง ส่งเสริพระพุทธศาสนา แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 60 ขึ้น ไป
58 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
59 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
60 ภาคผนวก
61 ชิ้นงานที่ 5 เรื่อง ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม นักเรียนวิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม และแนวทางการนำไปปฏิบัติตน (ตัวอย่างคำตอบ) พระพุทธศาสนามีส่วนช่วยในการ จัดระเบียบสังคมอย่างไร (พระพุทธศาสนามีหลักธรรมคำสอน ในการปฏิบัติตนในการอยู่ร่วมกันใน สังคมอย่างสันติสุข และให้สังคม มีความเป็นระเบียบเรียบร้อยดีงาม เช่นหลักเบญจศีล (ศีล 5) และ หลักเบญจธรรม (ธรรม 5)) การจัดระเบียบสังคม แนวทางการนำไปปฏิบัติ (เช่น ไม่ฆ่าสัตว์ ลักขโมย ประพฤติผิด ในกาม พูดเท็จ ไม่เสพสิ่งเสพติด และ มีความเมตตา ประกอบอาชีพสุจริต สำรวมในกาม มีสัจจะ และมีสติ) ถ้าทุกคนในโลกนำหลักธรรมทางศาสนาที่ตนนับถือมาพัฒนาสังคมและจัดระเบียบสังคม จะส่งผลต่อสังคมโลกอย่างไร (ทำให้ทุกคนที่อยู่ร่วมกันในชุมชนและสังคมโลกอยู่กันอย่างมีความสุข สันติ ปราศจากข้อขัดแย้ง ทุกคนมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนและสังคมโลก)
62 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 6 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ เวลาเรียน 3 ชั่วโมง เรื่อง การผจญมาร เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตน นับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด วิเคราะห์พุทธประวัติหรือประวัติศาสดาของศาสนาที่ตนนับถือตามที่กำหนด (ส 1.1 ม. 2/5) 3. สาระสำคัญ มาร ตามนัยแห่งพระพุทธศาสนา เป็นการเปรียบเทียบสิ่งที่คอยขัดขวางหรือคอยล้างผลาญคุณความดี ขัดขวางบุคคลมิให้บรรลุผลสำเร็จความดีงาม ประกอบด้วย กิเลสมาร ขันธมาร อภิสังขารมาร เทวปุตตมาร และมัจจุมาร 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายพุทธประวัติ ตอน การผจญมาร (K) 2. วิเคราะห์พุทธประวัติ ตอน การผจญมาร (P) 3. เห็นคุณค่าและความสำคัญในการศึกษาเรียนรู้พุทธประวัติเพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิต (A) 5. สาระการเรียนรู้ 1.การผจญมาร 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 5 STEP ชั่วโมงที่ 1 1.ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล (Gathering) 1. นักเรียนชมวิดีโอเกี่ยวกับพุทธประวัติhttps://www.youtube.com/watch?v=jTMmPCqp_HI จากนั้นร่วมกันสนทนา โดยการตอบคำถาม ดังนี้
63 พระพุทธเจ้ามีพระนามเดิมว่าอย่างไร (เจ้าชายสิทธัตถะ) ,พระพุทธเจ้าเป็นพระราชโอรสของใคร (พระเจ้าสุ- ทโธทนะกับพระนางสิริมหามายา) เหตุผลใดที่ทำให้พระองค์ทรงตัดสินพระทัยเสด็จออกผนวช (ตัวอย่างคำตอบ พระองค์ทรงทอดพระเนตรเห็นคนแก่ คนเจ็บ คนตาย และสมณะที่เรียกว่า เทวทูตทั้ง 4 ซึ่งทุกคนไม่สามารถ หลีกเลี่ยงได้ และทรงเห็นว่าความสุขทางโลกเป็นเพียงสิ่งหลอกลวง พระองค์จึงคิดหาวิธีเพื่อที่จะหลีกพ้นจาก ความทุกข์ จะต้องสละเพศผู้ครองเรือนเป็นสมณะ จึงตัดสินใจเสด็จออกผนวช) นักเรียนได้ประโยชน์อย่างไร จากการศึกษาเกี่ยวกับพุทธประวัติของพระพุทธเจ้า (ตัวอย่างคำตอบ ทำให้ทราบเกี่ยวกับพุทธประวัติของ พระพุทธเจ้าซึ่งเป็นศาสดาของพระพุทธศาสนา และยังได้แนวทางการปฏิบัติตนมาปรับใช้ในการดำเนินชีวิต เพื่อให้เกิดความสุขแก่ตนเอง) 2.นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง การผจญมาร จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม 2. ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ (Processing) 3. นักเรียนชมวิดีโอพุทธประวัติ ตอน การผจญมาร จากนั้นร่วมกันแสดงความคิดเห็น โดยการตอบ คำถาม ดังนี้การที่พระพุทธเจ้าทรงตั้งปณิธานอย่างแน่วแน่ว่า “แม้เลือดและเนื้อในสรีระนี้จะเหือดแห้งไป เหลืออยู่แต่หนัง เอ็น กระดูกก็ตามทีเถิด ตราบใดที่ยังไม่บรรลุพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ เราจะไม่ยอมลุก จากบัลลังก์นี้เป็นอันขาด” พระองค์ทรงเป็นแบบอย่างที่ดีในด้านใด (ตัวอย่างคำตอบ ความอดทนอดกลั้นต่อ ความยากลำบาก เพื่อที่จะแสวงหาหนทางแห่งการพ้นทุกข์) การที่มารทั้งหลายไม่สามารถขัดขวางการบำเพ็ญ เพียรของพระองค์ได้เกิดจากสาเหตุใด (ตัวอย่างคำตอบ เกิดจากความดีที่พระองค์บำเพ็ญเพียรมา และทุกครั้ง ที่พระองค์บริจาคทานพระองค์ก็ทรงหลั่งทักษิโณทกลงบนแผ่นดิน เพื่อบอกกล่าวพระแม่ธรณีให้มาเป็นพยานใน การบริจาคทาน) จากการชมวิดีโอพุทธประวัติ ตอน การผจญมาร ของพระพุทธเจ้า นักเรียนได้ข้อคิดอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ การทำความดีจะช่วยให้เรารอดพ้นจากอันตรายทั้งหลายที่จะเกิดขึ้นกับเราได้) 4.นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพุทธประวัติ ตอน การผจญมาร โดยการตอบคำถาม ดังนี้ “มาร” ในทางพระพุทธศาสนาหมายถึงอะไร (ตัวอย่างคำตอบ สิ่งที่ฆ่าบุคคลให้ตายจากความดี สิ่งที่ล้างผลาญ หรือขัดขวางบุคคลไม่ให้ประสบความสำเร็จ)“มาร” ในทางพระพุทธศาสนาประกอบด้วยอะไรบ้าง และมาร ดังกล่าวมีลักษณะสำคัญอย่างไร โดยบันทึกคำตอบของนักเรียนเป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน ดังตัวอย่าง แล้วตอบคำถาม
64 • พระพุทธเจ้าทรงเอาชนะกิเลสมารด้วยวิธีใด และทรงเอาชนะอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ การต่อสู้ทางความคิดของพระองค์เองระหว่างกิเลสกับธรรมะ ด้านหนึ่งมุ่งบรรลุเป็น พระสัมมาสัมพุทธเจ้า อีกด้านหนึ่งยังคิดถึงความสะดวกสบายในอดีตกาล กิเลสมารทั้ง 2 ด้าน คือ ด้านที่เป็น อารมณ์น่าปรารถนา ได้แก่ ความยินดี ความลุ่มหลงเพลิดเพลินอยู่กับความสุขสบายในขณะเป็นเจ้าชาย สิทธัตถะ ส่วนอีกด้านหนึ่ง คือ อารมณ์ที่ไม่น่าปรารถนา ได้แก่ ความไม่สบายใจ ความขัดเคืองใจ ความย่อท้อ ความทุกข์ยากลำบากในการบำเพ็ญเพียรต่าง ๆ) • ผลที่เกิดขึ้นกับพระองค์จากการเอาชนะมารด้วยวิธีดังกล่าวเป็นอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ทำให้พระองค์ทรงเป็นอิสระจากกิเลสทั้งปวงและบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณใน ที่สุด) 5. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนำแนวทางการปฏิบัติตามพุทธประวัติไปใช้ในชีวิตประจำวันอย่างไร กิเลสที่เป็นตัวราคะ โทสะ โมหะ ที่มีอยู่ในใจ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นความหลง ในสภาพที่มีการปรุงแต่งขึ้น เช่น หลงและยึดติด ในรูปกายตนเอง ทำให้ตัดโอกาสในการทำความดี การยังละ เลิก ความชั่วและความดีไม่ได้ ทำให้ยังต้องเวียนว่ายตายเกิดในวัฏสงสาร การยังยึดติดในความสุขทางกามารมณ์ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ จนไม่กล้าสละออกไปบำเพ็ญความดี มัจจุมาร ความตาย เป็นมารที่ปิดกั้นโอกาสการบำเพ็ญความดีของ มนุษย์ เกิดเป็นมนุษย์แล้วแต่อายุสั้น เลยหมดโอกาสทำ ความดี กิเลสมาร ขันธมาร อภิสังขารมาร เทวปุตตมาร “มาร” ในทางพระพุทธศาสนา
65 (ตัวอย่างคำตอบ มีความเพียรพยายาม และมีความประพฤติที่แน่วแน่ในการทำความดีต่อตนเอง และผู้อื่น) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 6. นักเรียนวิเคราะห์ความสำคัญของการเรียนรู้เรื่องพุทธประวัติตอนการผจญมาร และแนวทางการ นำไปปฏิบัติตนลงในชิ้นงานที่ 1 เรื่อง ปัญหาที่เกิดขึ้นในพุทธประวัติตอนผจญมาร 7. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 8. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 9. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 10.นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ •สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร •นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด •เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด •นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด •นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2ของสถาบัน พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) 2.วิดีโอพุทธประวัติ 3.แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.ด้านความรู้ความเข้าใจ ตรวจใบงานที่ 1 การ ผจญมาร ใบงานชิ้นที่ 1 การผจญ มาร ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 2.ด้านทักษะกระบวนการ ตรวจใบงานที่ 5 ใบงานชิ้นที่ 5 ทำถูกร้อยละ 60 ขึ้นไป 3.ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ แบบสังเกตพฤติกรรม รายบุคคล แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ผ่านเกณฑ์ระดับ 3 ขึ้นไป
66 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
67 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
68 ภาคผนวก
69 วันที่________เดือน_______________พ.ศ.___________ ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น________ นักเรียนยกตัวอย่างปัญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันที่มีความสอดคล้องกับพุทธประวัติ ตอน การผจญ มาร การตรัสรู้ หรือการสั่งสอน แล้ววิเคราะห์ถึงสาเหตุและผลของปัญหา และแนวทางแก้ไขปัญหา แล้วสรุปเป็น ความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด (ตัวอย่างคำตอบ) (เมื่อถึงชั่วโมงเรียนวิชาคณิตศาสตร์ ข้าพเจ้ามักจะเรียนไม่ค่อยรู้เรื่อง จึงมักไปนั่งบริเวณด้านหลังห้อง ซึ่งเพื่อนร่วมชั้นเรียนชอบคุยกัน และคุณครูสอนเร็ว ไม่เข้าใจ แล้วไม่มีใครกล้าถาม ข้าพเจ้าและ เพื่อนร่วมชั้นเรียนส่วนใหญ่จึงสอบตกวิชานี้) ปัญหาที่เกิดขึ้น ตอน (การผจญมาร/การสั่งสอน) ปัญหาเกี่ยวกับพุทธประวัติ (- ไม่ตั้งใจเรียน - ไม่กล้าถาม - เพื่อนชวนคุย -คุณครูสอนเร็ว ไม่เข้าใจ) สาเหตุของปัญหา (- เรียนไม่รู้เรื่อง -สอบตก - รู้สึกไม่ดีต่อตนเอง เพื่อน และคุณครู) ผลที่เกิดขึ้น (-ตั้งใจเรียน -กล้าถามให้เข้าใจ - ไม่คุยตามเพื่อน - ให้ครูอธิบายใหม่ช้า ๆ) แนวทางแก้ไขปัญหา
70 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 7 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ เวลาเรียน 3 ชั่วโมง เรื่อง การตรัสรู้ เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนา ที่ตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด ส 1.1 ม.2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติหรือประวัติศาสดาของศาสนาที่ตนนับถือตามที่กำหนด 3. สาระสำคัญ การตรัสรู้ธรรมของพระพุทธเจ้าเป็นการประกาศอิสรภาพของมนุษย์ เป็นการค้นพบหลักความจริงที่ ทำให้มนุษย์หลุดพ้นจากความทุกข์ทั้งปวงตามแนวทางมรรคมีองค์ 8 ที่นำไปสู่การตรัสรู้อริยสัจ 4 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายพุทธประวัติ ตอน การผจญมาร (K) 2. วิเคราะห์พุทธประวัติ ตอน การผจญมาร (P) 3. เห็นคุณค่าและความสำคัญในการศึกษาเรียนรู้พุทธประวัติเพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในการดำเนินชีวิต (A) 5. สาระการเรียนรู้ การตรัสรู้ 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1.นักเรียนสังเกตภาพที่กำหนด จากนั้นร่วมกันสนทนา โดยการตอบคำถาม ดังนี้
71 • จากภาพ เป็นพุทธประวัติตอนใด (ตอน บำเพ็ญเพียร) • พระพุทธเจ้าทรงบำเพ็ญเพียรด้วยวิธีใด (ทรมานพระวรกายให้ลำบากด้วยวิธีต่าง ๆ ได้แก่ การกัดฟัน การกลั้นลมหายใจเข้า-ออก การอดอาหารจนร่างกายซูบผอมไม่มีเรี่ยวแรง) • การปฏิบัติตนของพระพุทธเจ้าส่งผลอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ทรงทุกข์ทรมานแสนสาหัสและไม่ ก่อให้เกิดการหลุดพ้น) • เมื่อพระพุทธเจ้าทรงเห็นว่าแนวทางการปฏิบัติตนดังกล่าวไม่ใช่หนทางแห่งการพ้นทุกข์ พระองค์ ทรงหันมาใช้วิธีการใดเพื่อตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า (ปฏิบัติตนตามทางสายกลางหรือมัชฌิมาปฏิปทา คือ ไม่สุดโต่งจนเกินไป) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง การตรัสรู้ จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนร่วมกันสรุปเกี่ยวกับญาณที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ โดยบันทึกคำตอบของนักเรียนเป็น แผนภาพความคิดบนกระดาน ดังตัวอย่าง 4. นักเรียนร่วมกันสรุปเกี่ยวกับการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า โดยการตอบคำถาม ดังนี้ •หลักธรรมสำคัญใดที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ •หลักอริยสัจ 4 ประกอบด้วยอะไรบ้าง โดยสรุปคำตอบของนักเรียนเป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน ตัวอย่าง ลำดับ ญาณที่ทรงตรัสรู้ หลักธรรม ปฐมยาม ปุพเพนิวาสานุสติญาณ มัชฌิมยาม ปัจฉิมยาม จุตูปปาตญาณ อาสวักขยญาณ การระลึกชาติที่นับประมาณไม่ได้ ของพระพุทธองค์ การรู้การจุติและการเกิดของสรรพสัตว์ทั้งหลาย (วัฏสงสาร) การตรัสรู้อริยสัจ 4 คือ รู้แจ้งทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค
72 จากนั้นอธิบายสรุปให้นักเรียนฟังเพิ่มเติมเกี่ยวกับการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าว่า พระพุทธองค์ ทรงปฏิบัติขณะบำเพ็ญเพียรนั้น เมื่อแรกที่ทรงเริ่ม คือ การบำเพ็ญทุกรกิริยาด้วยการทรมานตนเอง เป็นการ ปฏิบัติที่เคร่งครัดเกินไปในลักษณะสุดโต่ง และไม่อาจนำไปสู่ความหลุดพ้นได้ ต่อมาพระพุทธองค์ทรงเห็นว่า การดำเนินทางสายกลางเท่านั้นจึงจะเป็นหนทางสู่ความพ้นทุกข์ได้ พระพุทธองค์จึงเลือกใช้วิธีดังกล่าวจน สามารถตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า 5. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนำข้อคิดที่ได้จากการศึกษาพุทธประวัติ ตอน ตรัสรู้ไปปรับใช้ในการดำเนินชีวิต อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ใช้ชีวิตบนพื้นฐานของความพอดี ไม่มากและไม่น้อยจนเกินไป) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 6.นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อยกตัวอย่างเหตุการณ์ของตนเองที่เกี่ยวข้องกับพุทธประวัติ แล้ววิเคราะห์ ข้อมูล จากนั้นสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง อริยสัจ 4 นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ได้แก่ สภาวะหลุดพ้น ภาวะหมดปัญหา ทุกข์ คือ ความทุกข์ สภาพที่บีบคั้น ขัดแย้ง บกพร่อง สมุทัย คือ สาเหตุของทุกข์หรือสาเหตุของปัญหาชีวิต มรรค คือ ทางดับทุกข์ (ตนเองอยากไปเที่ยวกับเพื่อนด้วย) (ชนะใจตนเองโดยกล้าปฏิเสธเพื่อน แล้วทำในสิ่งที่ถูกต้อง เป็นสิ่งที่ควรกระทำที่สุด และต้องรู้จักยับยั้งชั่งใจ ไม่กระทำในสิ่งที่ไม่ดี หรือสิ่งที่ยั่วยุจากกิเลส) (ไม่อยากอยู่บ้าน ขี้เกียจทำการบ้าน) (เกรงใจเพื่อน ๆ) (ไม่กล้าปฏิเสธเพื่อน เมื่อเพื่อนชวนไปเที่ยว ในวันหยุด) • ปัญหานี้สอดคล้องกับ พุทธประวัติตอนใด (การผจญมาร การตรัสรู้) สาเหตุ ปัญหา (ถ้าไปเที่ยวจะต้อง เสียเงิน ไม่ได้ทำการบ้าน คุณพ่อ คุณแม่เป็นห่วง) ผลกระทบที่เกิดขึ้น แนวทางการแก้ไขปัญหา
73 7.นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 8. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ การตรัสรู้ธรรมของพระพุทธเจ้าเป็นการประกาศอิสรภาพของมนุษย์ เป็นการค้นพบหลักความจริง ที่ทำให้มนุษย์หลุดพ้นจากความทุกข์ทั้งปวงตามแนวทางมรรคมีองค์ 8 ที่นำไปสู่การตรัสรู้อริยสัจ 4 ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 9. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ •สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร •นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1.หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) 2. ภาพพระพุทธเจ้าตอนบำเพ็ญทุกรกิริยา 3. แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน แหล่งเรียนรู้ 1.ห้องสมุด 2. แหล่งค้นคว้าทางอินเทอร์เน็ต
74 การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1. อธิบายพุทธประวัติ ตอน การผจญมาร (K) การสรุปแผนภาพ ความคิดบนกระดาน สรุปแผนภาพบนกระดาน สรุปแผนภาพถูกต้อง 2. วิเคราะห์พุทธประวัติ ตอน การผจญมาร (P) ใบงานการตรัสรู้ ตรวจใบงาน ถูกมากกว่าร้อยละ 70 ขึ้นไป 3. เห็นคุณค่าและความสำคัญ ในการศึกษาเรียนรู้พุทธประวัติ เพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในการ ดำเนินชีวิต (A) การสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ได้คะแนนในระดับ 3 ขึ้นไป
75 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
76 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
77 ภาคผนวก
78 สรุปองค์ความรู้พุทธประวัติ ตอน การตรัสรู้
79 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ เวลาเรียน 3 ชั่วโมง เรื่อง การสั่งสอน เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ ตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด ส 1.1 ม.2/5 วิเคราะห์พุทธประวัติหรือประวัติศาสดาของศาสนาที่ตนนับถือตามที่กำหนด 3. สาระสำคัญ พระพุทธเจ้าทรงพิจารณาถึงการเผยแผ่พระพุทธศาสนาแก่บุคคลต่าง ๆ โดยมีหลักการสอน คือ ทรง คำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล สอนโดยคำนึงถึงเนื้อหาที่สอน และสอนโดยคำนึงถึงลักษณะการสอน 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายพุทธประวัติ ตอน การสั่งสอน (K) 2. วิเคราะห์พุทธประวัติ ตอน การสั่งสอน (P) 3. เห็นคุณค่าในการนำหลักคำสอนทางพระพุทธศาสนามาใช้ปฏิบัติในการดำเนินชีวิตของตนเอง (A) 5. สาระการเรียนรู้ พระพุทธเจ้าทรงพิจารณาถึงการเผยแผ่พระพุทธศาสนาแก่บุคคลต่าง ๆ โดยมีหลักการสอน คือ ทรง คำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล สอนโดยคำนึงถึงเนื้อหาที่สอน และสอนโดยคำนึงถึงลักษณะการสอน 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับพุทธประวัติหลังจากการตรัสรู้ โดยการตอบคำถาม ดังนี้ • หลังจากที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ พระพุทธองค์ทรงนึกถึงใครเป็นกลุ่มบุคคลแรก (อาฬารดาบสและอุททกดาบส ซึ่งท่านทั้งสองเป็นอาจารย์ของพระองค์ แต่เมื่อพระพุทธองค์ เสด็จไป ท่านทั้งสองก็ได้สิ้นชีพเสียแล้ว) • เมื่อทราบว่าพระอาจารย์ทั้งสองได้สิ้นชีพแล้ว พระพุทธเจ้าได้เสด็จไปพบใครในลำดับต่อมา (ปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน) • ธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่ปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 คือหลักธรรมใด (ธัมมจักกัปปวัตนสูตร) • หลังจากที่พระพุทธเจ้าแสดงธรรมเสร็จก่อให้เกิดสิ่งใดในพระพุทธศาสนา
80 (ตัวอย่างคำตอบ โกณฑัญญะได้ดวงตาเห็นธรรมจึงทูลขอบวช นับเป็นพระสงฆ์องค์แรกใน พระพุทธศาสนา หลังจากนั้นพระพุทธองค์ก็แสดงธรรมโปรดอีกทั้ง 4 ท่าน ก็ได้ดวงตาเห็นธรรมและทูลขอบวช ในวันนี้เป็นวันที่มีพระรัตนตรัยครบ 3 ประการ คือ พระพุทธ คือ พระพุทธเจ้า พระธรรม คือ หลักธรรมคำสอน ของพระพุทธเจ้า และพระสงฆ์ คือ สาวกในพระพุทธศาสนา) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง การสั่งสอน จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้ อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับหลักการสอนของพระพุทธเจ้า โดยการตอบคำถาม ดังนี้ • ในการเผยแผ่หลักธรรมคำสอนนั้น พระพุทธเจ้าทรงมีหลักการสอนอย่างไร โดยบันทึกตอบของนักเรียนเป็นแผนภาพความคิดบนกระดาน ดังตัวอย่าง แล้วตอบคำถาม • หลักการสอนโดยคำนึงถึงความแตกต่างของบุคคลเป็นอย่างไร (คือ การสอนบุคคลที่มีความแตกต่างกันไปตามระดับของสติปัญญา โดยเปรียบเทียบกับดอกบัว 4 เหล่า) • ดอกบัวเหล่าใดที่เพียงแค่ยกหัวข้อแสดงขึ้นมาก็สามารถเข้าใจได้ทันที (ดอกบัวเหล่าที่ 1 พระพุทธองค์เปรียบดอกบัวเหล่านี้ว่าเป็นดอกบัวที่อยู่เหนือน้ำ พอพระอาทิตย์ ฉายแสงก็เบ่งบานทันที) • ดอกบัวเหล่าใดที่ต้องสอนแล้วสอนอีกแต่ก็ไม่สามารถเข้าใจความหมายที่สอนได้ (ดอกบัวเหล่าที่ 4 พระพุทธองค์เปรียบดอกบัวเหล่านี้ว่าเป็นดอกบัวที่ยังจมอยู่ใต้โคลนตมใต้น้ำ ซึ่งย่อมตกเป็นอาหารของปลาและเต่า) • หากเปรียบเทียบตนเองเป็นดังดอกบัวที่พระพุทธเจ้าได้สั่งสอนไว้ นักเรียนจะเปรียบเทียบ ตนเองเป็นดอกบัวเหล่าใด เพราะเหตุใด (ตัวอย่างคำตอบ ดอกบัวเหล่าที่ 2 เพราะตนเองสามารถที่จะรู้และเข้าใจหัวข้อหรือเนื้อหาได้ โดยอธิบายขยายความเพียงเล็กน้อย) • หลักการสอนโดยคำนึงถึงเนื้อหาที่สอนเป็นอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ การเลือกเนื้อหาให้เหมาะสมกับบุคคล ได้แก่ สอนจากเนื้อหาที่ง่ายไปสู่เนื้อหา ที่ยาก สอนด้วยวิธีการปฏิบัติ สอนให้มีเหตุผล ไม่เชื่ออะไรง่าย ๆ สอนให้รู้และเข้าใจถึงองค์ประกอบของ สิ่งมีชีวิตในลักษณะองค์รวม และสอนให้ประพฤติปฏิบัติตนอยู่ในทางสายกลาง ไม่สุดโต่งในด้านใดด้านหนึ่ง เกินไป) หลักการสั่งสอน ของพระพุทธเจ้า สอนโดยคำนึงถึงเนื้อหาที่สอน สอนโดยคำนึงถึงลักษณะการสอน สอนโดยคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล
81 • การสอนโดยคำนึงถึงลักษณะการสอนเป็นอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เลือกวิธีการสอนให้สอดคล้องกับบุคคล ได้แก่ สอนโดยการยกตัวอย่างประกอบ สอนโดยการสร้างบรรยากาศในการสอนให้ปลอดโปร่ง เพลิดเพลินไม่ตึงเครียด โดยสอนเรื่องยากให้เป็นเรื่อง ง่าย ๆ สอนได้ทุกสถานการณ์ ทุกสถานที่ และปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์นั้น ๆ ได้ สอนแบบรู้แจ้งให้ สามารถบรรลุพระอรหันต์ได้ และสอนโดยใช้ภาษาที่สุภาพนุ่มนวล เหมาะสม) • การสั่งสอนด้วยวิธีดังกล่าวข้างต้นส่งผลดีต่อพระพุทธศาสนาอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ทำให้พระพุทธศาสนาแผ่ขยายออกไปและเป็นที่เข้าใจง่ายยิ่งขึ้น ซึ่งสามารถนำมา ประยุกต์ใช้ได้ในทุกยุค ทุกสมัย) 4. นักเรียนยกตัวอย่างหลักการสอนของพระพุทธเจ้าที่สนใจมา 1 ตัวอย่าง แล้ววิเคราะห์แนวทาง การปฏิบัติตนที่สอดคล้องกับหลักการสอนดังกล่าว พร้อมสรุปผลที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติ โดยนำเสนอข้อมูล เป็นแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 5.นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนำหลักการสั่งสอนของพระพุทธเจ้าไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ช่วยพ่อแม่ทำงานบ้าน เพราะพ่อแม่ต้องออกไปทำงานหนักนอกบ้าน ย่อมเกิด ความเหนื่อยล้าจากการทำงาน แต่ต้องกลับมาทำงานบ้านอีก อาจจะทำให้พ่อและแม่เหนื่อยเพิ่มขึ้น ดังนั้น การ ช่วยแบ่งเบาภาระพ่อแม่โดยการช่วยทำงานบ้าน ก็ทำให้เรามีความเมตตาและช่วยให้ผู้อื่นพ้นทุกข์) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 6.นักเรียนยกตัวอย่างปัญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันที่มีความสอดคล้องกับพุทธประวัติ ตอน การ ผจญมาร การตรัสรู้ หรือการสั่งสอน แล้ววิเคราะห์ถึงสาเหตุและผลของปัญหา และแนวทางแก้ไขปัญหาแล้ว สรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิดในชิ้นงานที่ 5 เรื่อง สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ 7.นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น 8.นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ พระพุทธเจ้าทรงพิจารณาถึงการเผยแผ่พระพุทธศาสนาแก่บุคคลต่าง ๆ โดยมีหลักการสอน คือ ทรงคำนึงถึงความแตกต่างระหว่างบุคคล สอนโดยคำนึงถึงเนื้อหาที่สอน และสอนโดยคำนึงถึงลักษณะการสอน ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 9. นักเรียนออกมานำเสนอชิ้นงาน เรื่อง สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ หน้าชั้นเรียน 10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนร่วมกันจัดนิทรรศการเพื่อเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับพุทธประวัติในตอนสำคัญต่าง ๆ เพื่อให้ นักเรียนในโรงเรียนเกิดข้อคิด แล้วนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน 12. นักเรียนประเมินตนเองหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้มากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนรู้ในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร
82 จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิดประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) 2.แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน การวัดและประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1. อธิบายพุทธประวัติ ตอน การสั่งสอน (K) วัดจากการตอบคำถาม แบบทดสอบหลังเรียน ใบงานที่ 1 การตรัสรู้ แบบทดสอบหลังเรียนใน หนังสือ ตอบคำถามถูก 7 ข้อขึ้น ไป 2. วิเคราะห์พุทธประวัติ ตอน การสั่งสอน (P) ตรวจแบบทดสอบหลัง เรียน แบบทดสอบหลังเรียน - 3. เห็นคุณค่าในการนำหลักคำ สอนทางพระพุทธศาสนามาใช้ ปฏิบัติในการดำเนินชีวิตของ ตนเอง (A) การสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ได้คะแนนในระดับ 2 ขึ้นไป
83 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
84 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
85 ภาคผนวก
86 สรุปองค์ความรู้พุทธประวัติ ตอน การสั่งสอน
87 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 พุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดก และพุทธศาสนิกชนตัวอย่าง เวลาเรียน 3 ชั่วโมง เรื่อง พุทธสาวก เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.1 รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ ตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตามหลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข 2. ตัวชี้วัด ส 1.1 ม.2/6 วิเคราะห์และประพฤติตนตามแบบอย่างการดำเนินชีวิตและข้อคิดจากประวัติสาวก ชาดก เรื่องเล่าและศาสนิกชนตัวอย่างตามที่กำหนด 3. สาระสำคัญ พุทธสาวก คือ เพศชายที่นับถือพระพุทธศาสนา และปฏิบัติตนตามหลักธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ได้แก่ ภิกษุ และอุบาสก เป็นกำลังสำคัญในการประกาศและเผยแผ่พระพุทธศาสนา เช่น พระสารีบุตร พระโมคคัลลานะ พระเจ้าพิมพิสาร 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายเกี่ยวกับประวัติพุทธสาวก (K) 2. วิเคราะห์เกี่ยวกับประวัติพุทธสาวก (P) 3. เห็นความสำคัญของการปฏิบัติตนของพุทธสาวกและนำแบบอย่างที่ดีมาใช้ปฏิบัติในการดำเนิน ชีวิตประจำวัน (A) 5. สาระการเรียนรู้ พุทธสาวก 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนสังเกตภาพที่กำหนด จากนั้นร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม ดังนี้
88 • ภาพดังกล่าวมีลักษณะอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ พระพุทธเจ้ากำลังสนทนาธรรมกับเหล่าสาวก) • พุทธสาวกหมายความว่าอย่างไร (ผู้ที่นับถือพระพุทธเจ้า ผู้ที่ฟังและปฏิบัติตามคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ซึ่งเป็นเพศชาย เรียกว่า พุทธสาวก ได้แก่ ภิกษุและอุบาสก) • พุทธสาวกที่นักเรียนรู้จักมีใครบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ พระอัญญาโกณฑัญญะ พระอัสสชิ) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง พุทธสาวก จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับพุทธสาวก โดยใช้คำถาม ดังนี้ • พระสารีบุตรมีชื่อเดิมว่าอย่างไร (อุปติสสะ) • เพราะเหตุใดอุปติสสะจึงชวนเพื่อนและบริวารไปบวชที่สำนักสัญชัยปริพาชก (ตัวอย่างคำตอบ เพราะเกิดความเบื่อหน่ายและเห็นว่าการเที่ยวชมมหรสพเป็นสิ่งที่ไร้สาระ ควรหาสิ่งที่เป็นแก่นสารแก่ชีวิต) • พระสารีบุตรได้รับการยกย่องในด้านใด (ตัวอย่างคำตอบ เป็นผู้มีปัญญาเป็นเลิศ เป็นกำลังสำคัญในการประกาศพระพุทธศาสนา และสามารถแสดงธรรมได้ลึกซึ้งและพิสดารเช่นเดียวกับพระพุทธเจ้า) • พระโมคคัลลานะมีชื่อเดิมว่าอย่างไร (โกลิตะ) • พระโมคคัลลานะและพระสารีบุตรเกี่ยวข้องกันอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นสหายกัน เนื่องจากเติบโตมาด้วยกัน) • พระโมคคัลลานะได้รับการยกย่องในด้านใด (ตัวอย่างคำตอบ ผู้มีฤทธิ์เป็นเลิศ)
89 • พระเจ้าพิมพิสารทรงทำประโยชน์ให้แก่พระพุทธศาสนาอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ทรงถวายพระราชอุทยานเวฬุวันให้เป็นที่ประทับของพระพุทธเจ้า พร้อมด้วยพระสงฆ์สาวกทั้งหลาย ทรงเป็นเอกอัครศาสนูปถัมภกองค์แรกในพระพุทธศาสนา) 4. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับประวัติ บทบาทสำคัญ และคุณธรรมที่เป็นแบบอย่างของพุทธสาวก แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง • พระสารีบุตร พระโมคคัลลานะ ประวัติ บทบาทสำคัญ คุณธรรมที่เป็นแบบอย่าง พระสารีบุตร เดิมชื่อ อุปติสสะ บุตรของพราหมณ์วังคันตะ กับนางสารีเคยเป็นศิษย์ของสัญชัยปริพาชก ต่อมาได้ฟังธรรมจากพระอัสสชิจนได้ดวงตา เห็นธรรมและได้ขออุปสมบทเป็นพุทธสาวกจน บรรลุเป็นพระอรหันต์ เป็นพระอัครสาวกเบื้องขวาของพระพุทธเจ้า ผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายทางปัญญาและตำแหน่ง พระธรรมเสนาบดี 1. เป็นผู้รู้จักคิดและใฝ่เรียนรู้ 2. เป็นผู้มีปัญญาเป็นเลิศ 3. เป็นผู้ที่มีความรักและซื่อตรงต่อเพื่อน ประวัติ บทบาทสำคัญ คุณธรรมที่เป็นแบบอย่าง พระโมคคัลลานะ เดิมชื่อ โกลิตะ เป็นเพื่อนกับอุปติสสะ มารดาชื่อ โมคคัลลี ได้ฟังธรรมจากอุปติสสะ ที่นำมาแสดงต่อจนบรรลุโสดาบัน และทูลขอ อุปสมบทต่อพระพุทธเจ้า ได้ฟังธรรมวิธีการแก้ ง่วง ขณะปฏิบัติธรรมจากพระพุทธเจ้า จนได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ เป็นพระอัครสาวกเบื้องซ้ายของพระพุทธเจ้า ผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายทางด้านการแสดงฤทธิ์ ปาฏิหาริย์ 1. เป็นผู้ใฝ่เรียนรู้ 2. เป็นผู้มีความกตัญญูกตเวที
90 พระเจ้าพิมพิสาร 5. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนจะนำข้อคิดจากการศึกษาประวัติพุทธสาวกไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ การรู้จักกตัญญูกตเวทีต่อผู้มีพระคุณ ทั้งบิดา มารดา ครูอาจารย์) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 6. นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อศึกษาการนำข้อปฏิบัติที่ควรยึดถือเป็นแบบอย่างของพุทธสาวก 1 ท่าน มาเป็นแนวทางการปฏิบัติตน จากนั้นวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติ และผลที่เกิดขึ้น ลงในแบบบันทึก แล้วสรุปความรู้ ดังตัวอย่าง แบบบันทึกข้อปฏิบัติที่ควรยึดถือเป็นแบบอย่าง • พุทธสาวกที่เลือกศึกษา (พระสารีบุตร) • ข้อปฏิบัติที่ยึดถือเป็นแบบอย่าง (เป็นผู้รู้จักคิด และใฝ่เรียนรู้ มีความกตัญญูกตเวที และเป็นผู้มีปัญญา เป็นเลิศ) • แนวทางในการนำไปปฏิบัติ (รู้จักคิดในทางที่ดี ใฝ่เรียนรู้ ตั้งใจศึกษาเล่าเรียนจนเกิดความเข้าใจ และรู้จักกตัญญูรู้คุณต่อผู้มีพระคุณ) • ผลที่เกิดขึ้นจากการนำไปปฏิบัติ ต่อตนเอง (ทำให้มีสติปัญญาดี สามารถแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ได้) ต่อสังคม (ทำให้สังคมเกิดความสงบสุข) ต่อพระพุทธศาสนา (ทำให้พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรือง) ประวัติ บทบาทสำคัญ คุณธรรมที่เป็นแบบอย่าง พระเจ้าพิมพิสาร เป็นกษัตริย์แห่งแคว้นมคธ เมืองหลวงคือ กรุงราชคฤห์ มีศรัทธาต่อพระพุทธเจ้า ตั้งแต่ครั้งเสด็จออกผนวช หลังตรัสรู้ พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมโปรดจนบรรลุพระ โสดาบัน และได้ถวายเวฬุวันเป็น วัดแห่งแรกในพระพุทธศาสนา เป็นเอกอัครศาสนูปถัมภกองค์แรกใน พระพุทธศาสนา 1. เป็นผู้ใฝ่รู้ 2. เป็นผู้ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา
91 7. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 8. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ พุทธสาวก คือ เพศชายที่นับถือพระพุทธศาสนา และปฏิบัติตนตามหลักธรรมคำสอนของ พระพุทธเจ้า ได้แก่ ภิกษุ และอุบาสก เป็นกำลังสำคัญในการประกาศและเผยแผ่พระพุทธศาสนา เช่น พระสารีบุตร พระโมคคัลลานะ พระเจ้าพิมพิสาร ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 9. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ของสถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) 2. ภาพวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 3. แหล่งการเรียนรู้ทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน
92 การวัดและการประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.ด้านความรู้ความเข้าใจ วัดจากการตรวจการ ทำใบงาน ใบงานที่ 8 ก้าวตามพุทธ สาวก ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 2.ด้านทักษะกระบวนการ ใบงานที่ 8 ก้าวตาม พุทธสาวก ใบงานที่ 8 ก้าวตามพุทธ สาวก ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 3.ด้านคุณลักษณะที่พึงประสงค์ การสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน แบบสังเกตพฤติกรรม ความสนใจและ ตั้งใจเรียน ได้คะแนนในระดับ 3 ขึ้นไป
93 10. ข้อเสนอแนะของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ ............................................................................................................................. ............................................. ............................................................................................................................. ............................................. ............................................................................................................................. ............................................ ลงชื่อ ..................................................... ( ....................................................... ) หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้ 11. ข้อเสนอแนะของหัวหน้าสถานศึกษาหรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย (ตรวจสอบ/นิเทศ/เสนอแนะ/รับรอง) ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ........................................................... ( นายไมตรี ภูสอดสี ) รองผู้อำนวยการสถานศึกษา ฝ่ายวิชาการ
94 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 11.2 ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ 11.3 ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว)