245 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
246 ภาคผนวก
247 ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ ใบงานที่ 22 นักเรียนเขียนเสนอแนวทางปฏิบัติการเป็นเจ้าของบ้านที่ดีและผู้เป็นแขกที่ดีลงในแผนภาพความคิด (ตัวอย่างคำตอบ) มรรยาทการปฏิสันถารศาสนิกชนที่ดี การต้อนรับ (ปฏิสันถาร) อามิสปฏิสันถาร (ปฏิบัติโดยต้อนรับแขก ด้วยสิ่งของต่าง ๆ เช่น อาหาร ผลไม้ เครื่องดื่ม รวมถึงสถานที่พักผ่อน ถ้ามีการนอนค้างคืน) ธรรมปฏิสันถาร (ปฏิบัติโดยต้อนรับแขก ด้วยการแสดงความเคารพ ให้เกียรติผู้มาเยือน ทักทาย ด้วยสีหน้าที่เป็นมิตร เชื้อเชิญเข้ามาด้วยความ ยินดี) มรรยาทของผู้เป็นแขก (เมื่อจะไปพบเจ้าของบ้านควรบอก ล่วงหน้า เพื่อไม่ให้เป็นการรบกวน ซึ่งเจ้าบ้านจะได้ไม่กังวล และควรมีของฝากบ้าง ซึ่งแสดงถึง ความมีน้ำใจ เมื่อไปเยือน ควรมีความตรงต่อเวลา ไม่ควร ปล่อยให้รอนาน เมื่อไปถึงควรแสดง ความเคารพเจ้าของบ้านตามแก่ ฐานะ แนะนำตัวหรือแจ้งความ ประสงค์ที่มาหาให้เจ้าบ้านทราบ ไม่ควรแสดงกิริยาที่ไม่เหมาะสม เช่น เสียงดัง ไม่ถามหรือแสดง กิริยาที่ไม่เหมาะสมที่สร้างความ ลำบากใจแก่เจ้าของบ้าน และเมื่อ เห็นสมควรแก่เวลาก็ควรกลับ ผลที่ได้จากการปฏิบัติที่เหมาะสมต่อกัน (ทำให้เกิดความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน ประทับใจในอัธยาศัยที่ดีซึ่งกันและกัน ซึ่งเป็นมารยาทที่ควรปฏิบัติต่อกัน)
248 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 24 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 14 คุณค่าของศาสนพิธีและการปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้อง เวลาเรียน 3 ชั่วโมง เรื่อง ความหมายและคุณค่าของศาสนพิธี เวลา 3 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.2 เข้าใจ ตระหนักและปฏิบัติตนเป็นศาสนิกชนที่ดี และธำรงรักษาพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือ 2. ตัวชี้วัด ส 1.2 ม.2/3 วิเคราะห์คุณค่าของศาสนพิธีและปฏิบัติตนได้ถูกต้อง 3. สาระสำคัญ ศาสนพิธี เป็นขนบธรรมเนียมแบบแผน พิธีกรรมที่ดีงามของศาสนาที่มีคุณค่าทางด้านจิตใจเป็น เอกลักษณ์สำคัญ และช่วยธำรงรักษาพระพุทธศาสนา 4. จุดประสงค์ 1.อธิบายความหมายและคุณค่าของศาสนพิธี (K) 2.วิเคราะห์ความสำคัญของศาสนพิธี (P) 3.เห็นคุณค่าของศาสนพิธีที่พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้อง เพื่อรักษาขนบธรรมเนียมที่ดี งามของพระพุทธศาสนา (A) 5. สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายและคุณค่าของศาสนพิธี 2. การปฏิบัติตนถูกต้องตามศาสนพิธีที่สำคัญในพระพุทธศาสนา 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ชั่วโมงที่ 1 ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนร่วมกันสนทนาเพื่อรวบรวมความรู้จากประสบการณ์เดิมเกี่ยวกับประสบการณ์การเข้าร่วม หรือการพบเห็นการประกอบศาสนพิธีของพระพุทธศาสนา โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนเคยเข้าร่วมหรือพบเห็นศาสนพิธีของพระพุทธศาสนาอะไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ การถวายสังฆทานและเครื่องสังฆทาน) • ศาสนพิธีดังกล่าวมีขั้นตอนการปฏิบัติอย่างไร (ขั้นตอนถวายสังฆทาน มีดังนี้ 1. เตรียมเครื่องสังฆทาน เช่น อาหารคาวหวาน ที่จัดวางไว้ในสถานที่อันควร
249 2. เมื่อเตรียมของเสร็จแล้ว นิมนต์พระสงฆ์ตามจำนวนที่ต้องการ 3. เมื่อพระสงฆ์มานั่งพร้อมแล้ว เริ่มต้นด้วยการบูชาพระรัตนตรัย อาราธนาศีล สมาทานศีล 5 กล่าวนะโม 3 จบ แล้วกล่าวคำถวายสังฆทาน ซึ่งกล่าวเช่นเดียวกับคำถวายภัตตาหาร ขณะกำลังกล่าวคำถวาย สังฆทานพระสงฆ์จะประนมมือ เมื่อกล่าวจบแล้ว พระสงฆ์จะรับพร้อมกันว่า สาธุ จากนั้นให้ผู้ถวายสังฆทานยก อาหารหรือสิ่งของ ประเคนแด่พระสงฆ์ เมื่อถวายเรียบร้อยแล้ว ประธานสงฆ์จะอนุโมทนาให้พรว่ายะถา...สัพพีติ โย... ผู้ถวายสังฆทานกรวดน้ำและรับพรเป็นเสร็จพิธี) • นักเรียนได้ประโยชน์อะไรจากศาสนพิธีดังกล่าว 1. เป็นการอนุรักษ์ขนบธรรมเนียมประเพณีไทยให้มีสืบไป 2. เป็นการปลูกฝังให้คนรุ่นใหม่ได้เข้าใจหลักธรรมของพระพุทธศาสนา 3. ทำให้เกิดความรัก ความสามัคคีขึ้นในหมู่คณะที่ร่วมทำพิธีกัน) • ศาสนพิธีดังกล่าวมีความสำคัญกับพระพุทธศาสนาอย่างไร 1. ทำให้เกิดความสงบสุข เกิดความเรียบร้อยในสังคม 2. ทำให้เกิดความสามัคคีในสังคม 3. เป็นการฟื้นฟูศาสนพิธีทางพระพุทธศาสนาให้มีความเจริญรุ่งเรือง) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง ความหมายและคุณค่าของศาสนพิธี จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่อง ศาสนพิธี โดยใช้คำถาม ดังนี้ • ศาสนพิธีหมายถึงอะไร (ตัวอย่างคำตอบ ศาสนพิธี เป็นพิธีกรรมทางศาสนาที่เป็นระเบียบแบบแผน มีธรรมเนียมการปฏิบัติ เป็นพิธีที่สร้างความศรัทธา ความจรรโลงจิตใจ ความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาให้ดำรงอยู่สืบไป) • ศาสนพิธีมีความสัมพันธ์กับชาวพุทธอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นประเพณี วัฒนธรรมที่ปฏิบัติสืบทอดต่อ ๆ กันมา) • ศาสนพิธีมีความสำคัญกับพระพุทธศาสนาอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ศาสนพิธีช่วยสร้างความศรัทธา ความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาให้กับ พุทธศาสนิกชนทุกคน) 4. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับคุณค่าของศาสนพิธี แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง คุณค่าของศาสนพิธี ก่อให้เกิดประโยชน์ทางใจ รักษาเอกลักษณ์ของชาติที่ไม่มีชาติใดเหมือน ช่วยธำรงพระพุทธศาสนา
250 5. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับประโยชน์ของศาสนพิธี แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 6. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • ศาสนพิธีมีความสำคัญต่อพุทธศาสนิกชนอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ช่วยให้พุทธศาสนิกชนมีที่ยึด เหนี่ยวทางจิตใจ และร่วมทำกิจกรรมสำคัญในวันสำคัญทางศาสนา) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 7. นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อวิเคราะห์ว่าคุณค่าของศาสนพิธีที่มีต่อนักเรียนอย่างไร และส่งผลต่อชุมชน และสังคมอย่างไร แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 8. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข คุณค่าของศาสนพิธี (เป็นโอกาสในการมีส่วนร่วมสืบทอด ศาสนา) ชุมชน (ศาสนสถานสำคัญของชุมชนยังคงอยู่ และได้รับการดูแล) สังคม (ผู้คนยึดหลักธรรมคำสอนทางศาสนา ในการดำเนินชีวิต ทำให้สังคมสงบสุข) ประโยชน์ของศาสนพิธี เป็นการอนุรักษ์ขนบธรรมเนียม ประเพณีให้มีสืบไป เป็นการปลูกฝังให้คนรุ่นใหม่ให้เข้าใจ หลักธรรมของพระพุทธศาสนา แสดงถึงความร่วมมือ ความเจริญทางจิตใจ ของสังคม เป็นสิ่งชักนำให้พุทธศาสนิกชน เส้นจากการทำชั่ว ทำความดี มีจิตใจผ่องใส ผลที่เกิดขึ้น ผลที่เกิดขึ้น
251 ให้ดีขึ้น 9. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ ศาสนพิธี เป็นขนบธรรมเนียมแบบแผน พิธีกรรมที่ดีงามของศาสนาที่มีคุณค่าทางด้านจิตใจเป็น เอกลักษณ์สำคัญ และช่วยธำรงรักษาพระพุทธศาสนา ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 10. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 11. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 12. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป ชั่วโมงที่ 2 1. นักเรียนร่วมกันสนทนาเพื่อรวบรวมความรู้จากประสบการณ์เดิมเกี่ยวกับประสบการณ์การเข้าร่วม หรือการพบเห็นการประกอบศาสนพิธีของพระพุทธศาสนา โดยใช้คำถาม 2. นักเรียนสังเกตภาพเกี่ยวกับการทำบุญตักบาตร โดยใช้คำถาม 3. นักเรียนสังเกตภาพเกี่ยวกับการกรวดน้ำ โดยใช้คำถาม 4. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง คุณค่าของศาสนพิธีและการปฏิบัติตนได้อย่าง ถูกต้อง จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 5. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่อง ศาสนพิธี โดยใช้คำถาม 6. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับคุณค่าของศาสนพิธี แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลงในแผนภาพ ความคิด 7. นักเรียนวิเคราะห์ประโยชน์ของศาสนพิธี แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลงในแผนภาพ ความคิด 8. นักเรียนวิเคราะห์คุณค่าของการทำบุญตักบาตรตามความเชื่อของชาวพุทธ แล้วสรุปความรู้เป็น ความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 9. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องตามศาสนพิธี การทำบุญตักบาตรแล้วสรุปความรู้ เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 10.นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับการถวายภัตตาหารแด่พระภิกษุ แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด
252 ลงในแผนภาพความคิด 11. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องในการถวายภัตตาหาร แล้วสรุปความรู้เป็น ความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 12. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการถวายสังฆทานและเครื่องสังฆทาน โดยใช้คำถาม 13. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องในการถวายสังฆทานและเครื่องสังฆทานแล้วสรุป ความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 14. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการถวายผ้าอาบน้ำฝน โดยใช้คำถาม 15. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องในการถวายผ้าอาบน้ำฝน แล้วสรุปความรู้เป็น ความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 16. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการปฏิบัติตนตามศาสนพิธี โดยใช้คำถาม 17. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับแนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องตามศาสนพิธีที่สำคัญทาง พระพุทธศาสนา ว่ามีลักษณะอย่างไรบ้าง แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 18. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอดเกี่ยวกับเรื่อง คุณค่าของศาสน พิธีและการปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้อง จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 19. นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อวิเคราะห์ว่าคุณค่าของศาสนพิธีที่มีต่อนักเรียนอย่างไร และส่งผลต่อชุมชน และสังคมอย่างไร แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 20. นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อวิเคราะห์การปฏิบัติตนอย่างเหมาะสมตามศาสนพิธีว่าถ้าปฏิบัติจะเกิดผล อย่างไร และถ้าไม่ปฏิบัติจะเกิดผลอย่างไร แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด 21. นักเรียนเข้าร่วมในศาสนพิธีทางศาสนามา 1 พิธี แล้วตอบคำถาม บันทึกผลลงในชิ้นงานที่ 16 เรื่อง การปฏิบัติตนในศาสนพิธี 22. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงานและชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุง แก้ไขให้ดีขึ้น 23. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ ศาสนพิธี คือ พิธีกรรมหรือระเบียบแบบแผนต่าง ๆ ที่ดีงาม ที่พึงปฏิบัติในทางศาสนา การเรียนรู้ ถึงคุณค่า และปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้องตามศาสนพิธีที่สำคัญในพระพุทธศาสนาเป็นหน้าที่ของพุทธศาสนิกชน ที่พึงปฏิบัติ เพื่อเป็นการสืบต่ออายุพระพุทธศาสนาให้เจริญงอกงามอยู่ในสังคมสืบไป ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 24. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานและชิ้นงานหน้าชั้นเรียน 25. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงานที่มี แบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 26. นักเรียนร่วมกันจัดทำป้ายนิเทศเกี่ยวกับการปฏิบัติตนอย่างถูกต้องในศาสนพิธีต่าง ๆ เพื่อเป็นการ แบ่งปันความรู้ให้กับสมาชิกในโรงเรียน 27. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ใน ประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด
253 • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป ชั่วโมงที่ 3 1. นักเรียนสังเกตภาพเกี่ยวกับการทำบุญตักบาตร แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม ดังนี้ • เพราะเหตุใดชาวพุทธจึงต้องทำบุญตักบาตร (ตัวอย่างคำตอบ การตักบาตรนั้นยังถือว่าเป็นการทำบุญประจำวันของชาวพุทธ และ ชาวไทยพุทธเชื่อว่า การออกบิณฑบาตของพระสงฆ์เป็นการช่วยโปรดสัตว์ให้ได้รับส่วนบุญ เหตุผลและคุณค่าของการทำบุญตักบาตรนั้น สรุปได้ดังนี้ 1. เป็นการสั่งสมบุญในแต่ละวัน 2. การเริ่มต้นวันใหม่ด้วยการทำบุญ 3. เป็นการช่วยรักษาพุทธประเพณี และช่วยสืบทอดพระพุทธศาสนาและเปิดโอกาสให้ พุทธศาสนิกชนได้ทำบุญถวายทาน สร้างกุศล คุณงามความดีให้แก่ตนเอง ชาวพุทธควรทำบุญตักบาตร เป็นประจำทุกวัน) • การทำบุญตักบาตรจะสมบูรณ์ได้ต้องมีองค์ประกอบที่สำคัญใดบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ การทำบุญตักบาตรจะสมบูรณ์ได้ต้องมีองค์ประกอบที่สำคัญ ดังนี้ 1. ต้องเตรียมใจให้พร้อม โดยรักษาเจตนาให้บริสุทธิ์ทั้ง 3 ขณะ คือ 1.1 ก่อนถวาย ตั้งใจเสียสละอย่างแท้จริง 1.2 ขณะถวาย ควรมีใจเลื่อมใส ถวายด้วยความเคารพ 1.3 หลังจากถวายแล้ว ต้องยินดีในทางของตนเอง จิตใจเบิกบานเมื่อนึกถึงทานที่ตนเอง ได้ถวายไปแล้ว 2. ผู้รับคือ พระภิกษุสามเณร 3. สิ่งของที่ถวาย อาจเป็นภัตตาหาร เครื่องดื่ม เวชภัณฑ์ ดอกไม้ หรือข้าวของเครื่องใช้อื่น ๆ
254 ที่จำเป็นสำหรับพระสงฆ์) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง การปฏิบัติตนถูกต้องตามศาสนพิธีที่สำคัญ ในพระพุทธศาสนา จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนวิเคราะห์คุณค่าของการทำบุญตักบาตรตามความเชื่อของชาวพุทธ แล้วสรุปความรู้ เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 4. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องตามศาสนพิธี การทำบุญตักบาตร แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 4. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับการถวายภัตตาหารแด่พระภิกษุ แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลง ในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง คุณค่าของการทำบุญตักบาตร ตามความเชื่อของชาวพุทธ เป็นการสั่งสมบุญของชาวพุทธ การเริ่มต้นวันใหม่ด้วยการทำบุญ ทำให้จิตใจแจ่มใส เป็นการช่วยรักษาพุทธประเพณี และช่วยสืบทอดพระพุทธศาสนา แนวทางการปฏิบัติ - ปฏิบัติด้วยความสมัครใจ - ตั้งใจเสียสละอย่างแท้จริง -ถวายของที่ได้มาอย่างสุจริต ผลที่เกิดขึ้น -ผู้ปฏิบัติมีความสุข -ได้เรียนรู้การให้โดยไม่หวังผลตอบแทน
255 6. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องในการถวายภัตตาหาร แล้วสรุปความรู้ เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 7. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการถวายสังฆทานและเครื่องสังฆทาน โดยใช้คำถาม ดังนี้ • สังฆทาน หมายถึง ทานประเภทใด (ตัวอย่างคำตอบ สังฆทาน หมายถึง ทานที่ถวายแด่พระสงฆ์ทั่วไป มิได้เจาะจงรูปใดรูปหนึ่ง การถวายสังฆทานจะถวายที่วัด หรือนิมนต์พระสงฆ์มารับที่บ้านก็ได้) • เครื่องสังฆทานคือวัตถุทานประเภทใด (ตัวอย่างคำตอบ เครื่องสังฆทาน คือ ทานวัตถุหรือของที่เตรียมไว้เพื่อถวายแด่พระสงฆ์เป็นของที่ ควรแก่สมณบริโภค โดยทั่วไป ได้แก่ ภัตตาหารและสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ ที่จำเป็นสำหรับพระสงฆ์ เช่น เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรคต่าง ๆ รวมทั้งปัจจัย ซึ่งอาจทำใบปวารณาถวายก็ได้) • การถวายสังฆทานมีขั้นตอนการถวายอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ขั้นตอนการถวายสังฆทาน มีดังนี้ 1. เตรียมเครื่องสังฆทาน เช่น อาหารคาวหวานที่จัดวางไว้ในสถานที่อันควร 2. เมื่อเตรียมของเสร็จแล้ว นิมนต์พระสงฆ์ตามจำนวนที่ต้องการ 3. เมื่อพระสงฆ์มานั่งพร้อมแล้ว เริ่มต้นด้วยการบูชาพระรัตนตรัย อาราธนาศีล สมาทานศีล 5 กล่าวนะโม 3 จบ แล้วกล่าวคำถวายสังฆทาน ซึ่งกล่าวเช่นเดียวกับคำถวายภัตตาหาร ขณะกำลังกล่าวคำ ถวายสังฆทานพระสงฆ์จะประนมมือ เมื่อกล่าวจบแล้ว พระสงฆ์จะรับพร้อมกันว่า สาธุ จากนั้นให้ผู้ถวาย ของดิบ เนื้อสัตว์ 10 ชนิดที่ห้ามพระภิกษุฉัน ไม่ควรถามพระภิกษุว่าชอบอาหารชนิดใด การถวายภัตตาหารแด่พระภิกษุ สิ่งของที่ควรถวายพระภิกษุ สิ่งของต้องห้ามสำหรับ พระภิกษุ ข้าวปากหม้อ และกับข้าวปากหม้อ สิ่งของที่ใช้ทรัพย์ที่บริสุทธิ์ซื้อมา สิ่งของเครื่องใช้อันสมควรแก่สมณะ แนวทางการปฏิบัติ - ปฏิบัติด้วยความสมัครใจ -ถวายสิ่งของที่ได้มาโดยสุจริต -ไม่ถวายสิ่งของต้องห้าม ผลที่เกิดขึ้น -ผู้ปฏิบัติมีความสุขจากการเป็นผู้ให้ - มีความรู้เรื่องศาสนพิธีมากขึ้น
256 สังฆทานยกอาหารหรือสิ่งของประเคนแด่พระสงฆ์ เมื่อถวายเรียบร้อยแล้ว ประธานสงฆ์จะอนุโมทนาให้พรว่า ยะถา...สัพพีติโย... ผู้ถวายสังฆทานกรวดน้ำและรับพรเป็นเสร็จพิธี) 8. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องในการถวายสังฆทานและเครื่องสังฆทาน แล้ว สรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 9. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการถวายผ้าอาบน้ำฝน โดยใช้คำถาม ดังนี้ • ผ้าอาบน้ำฝนคือผ้าอะไร (ตัวอย่างคำตอบ คือผ้าวัสสิกสาฎก) • การถวายผ้าอาบน้ำฝนมีจุดประสงค์ใด (ตัวอย่างคำตอบ จุดประสงค์ในการถวายผ้าอาบน้ำฝน เพื่อถวายความอุปถัมภ์แด่พระสงฆ์ ในการอาบน้ำ และเพื่อเป็นการทำบุญตามเทศกาล) • ระยะเวลาถวายผ้าอาบน้ำฝนมีการกล่าวไว้อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ระยะเวลาถวายผ้าอาบน้ำฝนนิยมถวายก่อนเทศกาลเข้าพรรษา 1 เดือน คือ เริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 7 ถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 รวมระยะเวลา 1 เดือน ปัจจุบันชาวพุทธนิยม ถวายในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ซึ่งเป็นวันอาสาฬหบูชา ก่อนเข้าพรรษา 1 วัน) • ขั้นตอนการถวายผ้าอาบน้ำฝนมีวิธีการอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ ขั้นตอนการถวายผ้าอาบน้ำฝน 1. กล่าวคำบูชาพระรัตนตรัย 2. อาราธนาศีล รับศีล 3. ตั้งนะโม 3 จบ แล้วกล่าวคำถวายผ้าอาบน้ำฝนพร้อมกัน 4. ถวายผ้าอาบน้ำฝนแก่พระสงฆ์ 5. พระสงฆ์อนุโมทนา) 10. นักเรียนวิเคราะห์แนวทางการปฏิบัติตนให้ถูกต้องในการถวายผ้าอาบน้ำฝน แล้วสรุปความรู้ เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง แนวทางการปฏิบัติ - ปฏิบัติด้วยความเต็มใจ -ถวายสิ่งที่เป็นประโยชน์แด่พระภิกษุ - ประกอบศาสนพิธีอย่างถูกต้อง ผลที่เกิดขึ้น -ผู้ปฏิบัติมีความสุข - มีความรู้ทางศาสนาและการประกอบ ศาสนพิธีเพิ่มมากขึ้น แนวทางการปฏิบัติ ถวายผ้าอาบน้ำฝนในวันอาสาฬหบูชา คือ ก่อนเข้าพรรษา 1 วัน ผลที่เกิดขึ้น พระสงฆ์มีผ้าอาบน้ำฝนใช้สำหรับอาบน้ำ ทั่วไปในช่วงเข้าพรรษา
257 11. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนคิดว่าปัจจัยใดที่ช่วยส่งเสริมพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรืองจนถึงปัจจุบัน (ตัวอย่างคำตอบ ความเชื่อถือของพุทธศาสนิกชน และการเข้าร่วมวันสำคัญทางศาสนา) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 12.นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อวิเคราะห์การปฏิบัติตนอย่างเหมาะสมตามศาสนพิธี ว่าถ้าปฏิบัติจะเกิดผล อย่างไร และถ้าไม่ปฏิบัติจะเกิดผลอย่างไร แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 13. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 14. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ การทำบุญตักบาตร การถวายภัตตาหาร การถวายสังฆทาน และการถวายผ้าอาบน้ำฝน เป็นการ บำเพ็ญบุญทางพระพุทธศาสนาที่พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติเพื่อช่วยสืบทอดพระพุทธศาสนาให้ดำรงอยู่ สืบต่อไป ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 15. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 16. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 17. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด การปฏิบัติตนอย่างเหมาะสมตามศาสนพิธี (- สำรวมกิริยา วาจา ขณะปฏิบัติ - ปฏิบัติด้วยความเต็มใจและเข้าใจศาสนพิธี) ผลที่เกิดขึ้น (- ประกอบศาสนพิธีผ่านไปได้ด้วยดี - เป็นศาสนิกชนที่ดี) ผลที่เกิดขึ้น (-ถูกตำหนิจากผู้อื่น -ไม่ได้ประโยชน์จากการประกอบศาสนพิธี) ถ้าปฏิบัติ ถ้าไม่ปฏิบัติ
258 • นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. ชิ้นงานที่ 24 เรื่อง การปฏิบัติตนในศาสนพิธี 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 การวัดและการประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.อธิบายความหมายและ คุณค่าของศาสนพิธี (K) ตรวจใบงานที่ 24 เรื่อง การปฏิบัติตน ในศาสนพิธี สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ใบงานที่ 24 เรื่อง การปฏิบัติตนในศา สนพิธี สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 2.วิเคราะห์ความสำคัญของศา สนพิธี (P) ตรวจใบงานที่ 23 เรื่อง การปฏิบัติตน ในศาสนพิธี สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ใบงานที่ 23 เรื่อง การปฏิบัติตนในศา สนพิธี สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 3.เห็นคุณค่าของศาสนพิธีที่ พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติตนได้ อย่างถูกต้อง เพื่อรักษา ขนบธรรมเนียมที่ดีงามของ พระพุทธศาสนา (A) แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม อยู่ในระดับ 3 ขึ้นไป
259 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
260 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
261 ภาคผนวก
262 ชิ้นงานที่ 24 เรื่อง การปฏิบัติตนในศาสนพิธี ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ นักเรียนบันทึกการเข้าร่วมในศาสนพิธีมา 1 พิธี แล้วตอบคำถาม (ตัวอย่างคำตอบ) แบบบันทึกภูมิปัญญาไทยสมัยอยุธยา 1. นักเรียนเคยเข้าร่วมในศาสนพิธีใด ____________________________(การถวายสังฆทาน) ๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘_________ 2. ศาสนพิธีนี้ปฏิบัติเนื่องในโอกาสใดบ้าง ๘๘๘๘๘(การทำบุญเนื่องในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและวันสำคัญในโอกาสพิเศษต่าง ๆ) ๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘ 3. การปฏิบัติศาสนพิธีนี้ทำให้เกิดผลดีอย่างไร(เป็นการสืบทอดศาสนพิธีทางพระพุทธศาสนาให้คง อยู่สืบไป)๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘ 4. ศาสนพิธีนี้มีคุณค่าอย่างไร (มีประโยชน์ทางด้านส่งเสริมคุณธรรมในจิตใจของผู้ปฏิบัติ และช่วยธำรงพระพุทธศาสนาและรักษา ๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘๘ เอกลักษณ์วัฒนธรรมของชาติ) 5. นักเรียนรู้สึกอย่างไรที่ได้เข้าร่วมศาสนพิธีนี้ (รู้สึกอิ่มเอมใจ สบายใจที่ได้ทำบุญ ทำทาน และทำกุศล)
263 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 25 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 15 วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและการปฏิบัติตนได้ถูกต้อง เวลาเรียน 5 ชั่วโมง เรื่อง หลักธรรมเบื้องต้นที่เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เวลา 2 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.2 เข้าใจ ตระหนักและปฏิบัติตนเป็นศาสนิกชนที่ดี และธำรงรักษาพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือ 2. ตัวชี้วัด ส 1.2 ม.2/4อธิบายคำสอนที่เกี่ยวเนื่องกับวันสำคัญทางศาสนาและปฏิบัติตนได้ถูกต้อง 3. สาระสำคัญ วันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา วันอัฐมีบูชา วันอาสาฬหบูชา และวันธรรมสวนะเป็นวันที่เกี่ยวเนื่องกับ หลักธรรมในทางพระพุทธศาสนาที่ชาวพุทธควรน้อมนำมาปฏิบัติ เพื่อสร้างความสงบสุขในการดำเนิน ชีวิตประจำวัน 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายหลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา (K) 2. จำแนกหลักธรรมที่เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนานำมาใช้ปฏิบัติตน (P) 3. เห็นความสำคัญและคุณค่าของหลักธรรมวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เพื่อนำมาใช้ในการปฏิบัติ ตนในชีวิตประจำวัน (A) 5. สาระการเรียนรู้ 1. หลักธรรมเบื้องต้นที่เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 2. ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ชั่วโมงที่ 1 1. นักเรียนสังเกตภาพเกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม ดังนี้
264 ภาพดังกล่าวคือภาพอะไร (ตัวอย่างคำตอบ ภาพพระอรหันต์ 1,250 รูป มาประชุมกันโดยมิได้ นัดหมาย ณ พระวิหารเวฬุวัน) ภาพดังกล่าวเกี่ยวข้องกับวันสำคัญใดทางพระพุทธศาสนา (วันมาฆบูชา) 2. นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับกิจกรรมที่เคยปฏิบัติในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา โดยใช้คำถาม ดังนี้ วันสำคัญทางพระพุทธศาสนามีวันอะไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ วันสำคัญทางพระพุทธศาสนามี หลายวัน เช่น วันมาฆบูชา วันอาสาฬหบูชา) นักเรียนเคยทำกิจกรรมใดบ้างในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา (ตัวอย่างคำตอบ กิจกรรมที่เคยทำในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา คือ การตักบาตรและฟังธรรม ในตอนเช้า) กิจกรรมที่นักเรียนทำก่อให้เกิดผลดีต่อตนเองและสังคมอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ การทำ กิจกรรมส่งผลดีทางด้านจิตใจ ทำให้จิตใจมีความสุขหลังจากทำบุญ) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับหลักธรรมเบื้องต้นที่เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 4. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับหลักธรรมเบื้องต้นที่เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง
265 5. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ การเป็นชาวพุทธที่ดีควรมีหลักปฏิบัติตนในชีวิตประจำวันและวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา หลักธรรมวันสำคัญ ทางพระพุทธศาสนา วันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 หลักธรรมสำคัญ : โอวาทปาติโมกข์ • การละความชั่วทางกาย วาจา ใจทั้งปวง • การทำความดีทางกาย วาจา ใจให้บริบูรณ์ • การทำจิตใจให้สะอาดบริสุทธิ์ผ่องใส ข้อปฏิบัติของชาวพุทธ : การบำเพ็ญทาน ศีล และเจริญภาวนา วันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 หลักธรรมสำคัญ : มัชฌิมาปฏิปทา คือ อริยมรรคมีองค์ 8 ได้แก่ เห็นชอบ (อริยสัจ 4) ดำริชอบ (ดำริในการละชั่ว) เจรจาชอบ (วจีสุจริต 4) การกระทำชอบ (กายสุจริต 3) อาชีพชอบ (เว้นจากอาชีพ 5 อย่าง) เพียรชอบ (ปธาน 4) ระลึกชอบ (สติปัฏฐาน 4) ตั้งจิตมั่นชอบ (องค์ฌาน 4) ข้อปฏิบัติของชาวพุทธ : การรู้จักดำรงตนอยู่บน ความพอดี พอประมาณในการใช้ชีวิต วันมาฆบูชา วันเพ็ญขึ้น 15ค่ำ เดือน 6 หลักธรรมสำคัญ : อริยสัจ 4 • ทุกข์ : ความไม่สบายกาย-ใจ ความคับแค้นใจ ความเศร้าหมองแห่งใจ • สมุทัย : เหตุแห่งความทุกข์ทางกาย-ใจ • นิโรธ : ความดับแห่งทุกข์ • มรรค : หนทางดำเนินไปสู่ความดับแห่งทุกข์ คือ อริยมรรคมีองค์ 8 ข้อปฏิบัติของชาวพุทธ : การบำเพ็ญภาวนา เพื่อเจริญสติ พิจารณาให้เห็นความจริงของชีวิต วันวิสาขบูชา วันอาสาฬหบูชา วันแรม 8 ค่ำ เดือน 6 หลักธรรมสำคัญ : ไตรลักษณ์ ลักษณะ 3 อย่าง ประจำโลกที่ไม่มีสิ่งใดหลีกหนีพ้นได้ คือ • อนิจจัง : ไม่เที่ยงทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้ • ทุกขัง : ความเจ็บปวดบีบคั้นให้เกิดความทุกข์ทางกายและใจ • อนัตตา : ความไม่มีตัวตนดับสลายในที่สุด ข้อปฏิบัติของชาวพุทธ : การดำเนินชีวิตโดยความไม่ประมาท การบำเพ็ญความดี วันอัฐมีบูชา วันธรรมสวนะวันขึ้น 8, 15 ค่ำ และวันแรม 8, 15 ค่ำ ของประจำเดือน เรียกอีกอย่างว่า วันฟังธรรม หรือวันที่พระสงฆ์ทำสังฆกรรม สวดทบทวนพระปาติโมกข์ในวันขึ้น 15 ค่ำ และแรม 15 ค่ำ, หลักธรรมสำคัญ คือ เบญจศีล-เบญจธรรม ข้อปฏิบัติของชาวพุทธ : การทำทาน รักษาศีล ฟังธรรมเทศนา และเจริญภาวนา ตามหน้าที่ชาวพุทธที่พึงปฏิบัติในการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา เป็นการรักษาและสืบทอด พระพุทธศาสนาให้ดำรงอยู่ตลอดไป
266 ชั่วโมงที่ 2 ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 6. ครูเช็คชื่อ และสร้างบรรยากาศในห้องเรียน โดยการเล่นเกมกล่องส่องธรรม นักเรียนแบ่งกลุ่ม เพื่อศึกษาหลักธรรมในวันสำคัญทางศาสนาที่สนใจ จากนั้นบอกแนวทางการนำไปปฏิบัติ พร้อมวิเคราะห์ผลที่ เกิดขึ้นจากการปฏิบัติและไม่ปฏิบัติ แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 7. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 8. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ วันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา วันอัฐมีบูชา วันอาสาฬหบูชา และวันธรรมสวนะเป็นวันที่เกี่ยวเนื่องกับ หลักธรรมในทางพระพุทธศาสนาที่ชาวพุทธควรน้อมนำมาปฏิบัติ เพื่อสร้างความสงบสุขในการดำเนิน ชีวิตประจำวัน ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 9. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด หลักธรรมในวันสำคัญทางศาสนา (หลักธรรมไตรลักษณ์ ในวันอัฐมีบูชา) แนวทางการนำไปปฏิบัติ (รู้ทันสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน เข้าใจถึง กฎแห่งธรรมชาติ ทุกสิ่งไม่จีรัง ยั่งยืน มีเกิด ดำรงอยู่ และดับสลายไป) ผลที่เกิดขึ้น ถ้าปฏิบัติ (รู้เท่าทันโลก และรู้จักปล่อยวาง) ผลที่เกิดขึ้น (เกิดความทุกข์ เมื่อเกิดความสูญเสีย และไม่รู้จักปล่อยวาง) ถ้าไม่ปฏิบัติ
267 • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. ชิ้นงานที่ 25 เรื่อง วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและการปฏิบัติตน 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 การวัดและการประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1. อธิบายหลักธรรมที่ เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา (K) ตรวจชิ้นงานที่ 25 เรื่อง วันสำคัญทาง พระพุทธศาสนาและ การปฏิบัติตน สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ชิ้นงานที่ 25 เรื่อง วัน สำคัญทาง พระพุทธศาสนาและการ ปฏิบัติตน สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 2. จำแนกหลักธรรมที่ เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนานำมาใช้ปฏิบัติ ตน (P) ตรวจชิ้นงานที่ 25 เรื่อง วันสำคัญทาง พระพุทธศาสนาและ การปฏิบัติตน สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ชิ้นงานที่ 25 เรื่อง วัน สำคัญทาง พระพุทธศาสนาและการ ปฏิบัติตน สรุปความคิดรวบยอด การปฏิสันถาร ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 3. เห็นความสำคัญและคุณค่า ของหลักธรรมวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา เพื่อนำมาใช้ ในการปฏิบัติตนใน ชีวิตประจำวัน (A) แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม อยู่ในระดับ 3 ขึ้นไป
268 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
269 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
270 ภาคผนวก
271 ชื่อ_____________________________เลขที่______ชั้น__________ ชิ้นงานที่ 25 เรื่อง วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและการปฏิบัติตน นักเรียนยกตัวอย่างคำสอนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาที่สนใจมา 1 วัน และเสนอแนวทาง การปฏิบัติตน พร้อมวิเคราะห์ผลที่เกิดขึ้นลงในแบบบันทึก 1. วันสำคัญ (วันมาฆบูชา) 2. เหตุการณ์สำคัญ (ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 หรือเรียกว่า จาตุรงคสันนิบาต ซึ่งพระภิกษุที่ล้วนเป็นพระอรหันต์ ที่พระพุทธเจ้าบวชแบบเอหิภิกขุอุปสัมปทา 1,250องค์ มาประชุมกัน โดยมิได้นัดหมาย) 3. หลักคำสอนในวันสำคัญ (หลักธรรมโอวาทปาติโมกข์ ซึ่งถือเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา) 4. แนวทางการปฏิบัติตนจากหลักคำสอนในข้อ 3 (ประพฤติตนละเว้นความชั่ว ทำแต่ความดี และทำจิตใจให้ผ่องใส เช่น การไปทำบุญตักบาตร ให้ทาน ปล่อยนกปล่อยปลา) 5. ผลจากการปฏิบัติตน (ทำให้จิตใจมีความสุข เกิดกุศลจากการทำความดี มีความดีงามแก่ชีวิต)
272 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 26 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 15 วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและการปฏิบัติตนได้ถูกต้อง เวลาเรียน 5 ชั่วโมง เรื่อง ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เวลา 3 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.2 เข้าใจ ตระหนักและปฏิบัติตนเป็นศาสนิกชนที่ดี และธำรงรักษาพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือ 2. ตัวชี้วัด ส 1.2 ม.2/4อธิบายคำสอนที่เกี่ยวเนื่องกับวันสำคัญทางศาสนาและปฏิบัติตนได้ถูกต้อง 3. สาระสำคัญ ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันธรรมสวนะ วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา และวันเทโวโรหณะเป็น แบบแผนที่ดีงามที่ชาวพุทธพึงนำไปใช้ในการปฏิบัติตน เพื่อพัฒนากาย วาจา ใจ ในการดำเนินชีวิตประจำวันของ ตนให้เกิดความสงบสุข 4. จุดประสงค์ 1.อธิบายระเบียบและการปฏิบัติตนในวันธรรมสวนะ วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา และวันเทโว โรหณะ (K) 2.จำแนกระเบียบและการปฏิบัติตนในวันธรรมสวนะ วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา และวันเทโว โรหณะ (P) 3.เห็นความสำคัญและคุณค่าของการนำระเบียบการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ไปใช้ ปฏิบัติตนในชีวิตประจำวัน (A) 5. สาระการเรียนรู้ 1. ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ชั่วโมงที่ 1 1. นักเรียนทำแบบทดสอบก่อนเรียน 10 นาที และนักเรียนร่วมกันสนทนาเพื่อทบทวนความรู้เกี่ยวกับ การเข้าร่วมวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาโดยใช้คำถาม ดังนี้ • นักเรียนเคยเข้าร่วมวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาใดบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ วันธรรมสวนะหรือ วันพระ) • นักเรียนปฏิบัติตนอย่างไรในวันดังกล่าว (ตัวอย่างคำตอบ เตรียมของไปทำบุญ ตักบาตร ฟังพระ ธรรมเทศนา และบริจาคทาน)
273 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาแล้วสรุป ความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง • วันธรรมสวนะ • วันเข้าพรรษา วันธรรมสวนะ ระเบียบพิธี พระภิกษุจะเริ่มด้วยการทำวัตรเช้า จากนั้นหัวหน้าอุบาสก หรืออุบาสิกานำถือศีล 5 หรือศีล 8 อุบาสก อุบาสิกา ประนมมือกล่าวคำอาราธนาศีลพร้อมกัน และฟังการ แสดงธรรม กล่าวสาธุการ การปฏิบัติตน ทำบุญตักบาตร ถวายภัตตาหาร ฟังพระธรรมเทศนาที่วัด และบริจาคทาน เช่น การให้ทานแก่คน การให้ชีวิตแก่สัตว์ วันเข้าพรรษา ระเบียบพิธี การที่พระภิกษุตั้งใจจะประจำอยู่ที่วัดใดวัดหนึ่ง ในช่วงฤดูฝนตลอดเวลา 3 เดือน การปฏิบัติตน ทำบุญตักบาตร ถือศีล ฟังพระธรรมเทศนา งดเว้นจาก อบายมุข และนิยมทำเครื่องสักการบูชาพระภิกษุสามเณร และมีการหล่อเทียนพรรษา
274 ชั่วโมงที่ 2 • วันออกพรรษา • วันเทโวโรหณะ 4. นักเรียนเสนอแนวทางการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางศาสนาที่สอดคล้องกับหลักธรรม แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง วันออกพรรษา ระเบียบพิธี พระภิกษุจะมีการทำปวารณา เป็นการเปิดโอกาสให้ พระภิกษุว่ากล่าวตักเตือนกันได้ การปฏิบัติตน การทำบุญ รักษาศีล ฟังธรรม และมีการตักบาตร เทโวโรหณะ วันเทโวโรหณะ ระเบียบพิธี มีการจัดเตรียมขบวนแห่พระพุทธรูป ซึ่งมีการตกแต่ง อย่างสวยงาม เพื่อให้พุทธศาสนิกชนมาทำบุญ การปฏิบัติตน เตรียมอาหารมาใส่ถวาย เป็นอาหารพิเศษ คือ ข้าวต้มลูกโยน มีการอาราธนาศีล สมาทานศีล รักษาศีล ฟังธรรม แผ่เมตตา และกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว
275 5. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • วันสำคัญทางพระพุทธศาสนามีคุณค่าและความสำคัญอย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นวันที่เปิดโอกาสให้พุทธศาสนิกชนมีโอกาสทำบุญตักบาตร ฟังพระธรรมเทศนา เป็นการเตือนให้ระลึกถึงเหตุการณ์สำคัญในพุทธประวัติ และเป็นการสืบทอดพระพุทธศาสนาให้คงอยู่ต่อไป) ชั่วโมงที่ 3 ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 6. นักเรียนยกตัวอย่างคำสอนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาที่สนใจมา 1 วัน และเสนอแนวทางการ ปฏิบัติตน พร้อมวิเคราะห์ผลที่เกิดขึ้นลงในแบบบันทึกในชิ้นงานที่ 17 เรื่อง วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและ การปฏิบัติตน 7. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของชิ้นงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 8. นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน 15 นาที และนักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันธรรมสวนะ วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา และวันเทโวโรหณะ เป็นแบบแผนที่ดีงามที่ชาวพุทธพึงนำไปใช้ในการปฏิบัติตน เพื่อพัฒนากาย วาจา ใจ ในการดำเนิน ชีวิตประจำวันของตนให้เกิดความสงบสุข ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 9. นักเรียนออกมานำเสนอชิ้นงานหน้าชั้นเรียน 10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนร่วมกันจัดป้ายนิเทศเพื่อเผยแพร่ความรู้เรื่อง วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา หลักธรรมที่เกี่ยวเนื่อง ระเบียบพิธีการ และการปฏิบัติตนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา แนวทางการปฏิบัติตน ในวันสำคัญทางศาสนา ที่สอดคล้องกับหลักธรรม ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้ผ่องใส
276 12. นักเรียนประเมินตนเองหลังการเรียน ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้มากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนรู้ในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. แบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2 การวัดและการประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1. อธิบายหลักธรรมที่ เกี่ยวเนื่องในวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา (K) ตรวจแบบทดสอบก่อน เรียน - หลังเรียน แบบทดสอบก่อนเรียน - หลังเรียน ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 3.จำแนกหลักธรรมที่เกี่ยวเนื่อง ในวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนานำมาใช้ปฏิบัติ ตน (P) ตรวจแบบทดสอบก่อน เรียน - หลังเรียน แบบทดสอบก่อนเรียน - หลังเรียน ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 3. เห็นความสำคัญและคุณค่า ของหลักธรรมวันสำคัญทาง พระพุทธศาสนา เพื่อนำมาใช้ ในการปฏิบัติตนใน ชีวิตประจำวัน (A) แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม อยู่ในระดับ 3 ขึ้นไป
277 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
278 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
279 ภาคผนวก
280 ชื่อ ______________________________________________ เลขที่ _______ ชั้น ______ แบบทดสอบก่อนเรียน-หลังเรียน นักเรียนใช้ดินกากบาทลงหน้าคำตอบที่ถูกต้องให้เต็มวง 1. หลักธรรมกับวันสำคัญในทางพระพุทธศาสนาในข้อใดไม่สัมพันธ์กัน 1 วันมาฆบูชา : โอวาทปาติโมกข์ 2 วันวิสาขบูชา : อริยสัจ 4 3 วันอัฐมีบูชา : อาทิตยสูตร 4 วันอาสาฬหบูชา : มรรคมีองค์ 8 2. วันสำคัญใดจัดเป็นวันพระสงฆ์ 1 วันมาฆบูชา 2 วันวิสาขบูชา 3 วันอัฐมีบูชา 4 วันอาสาฬหบูชา 3. วันสำคัญใดจัดเป็นวันพระธรรม 1 วันมาฆบูชา 2 วันวิสาขบูชา 3 วันอัฐมีบูชา 4 วันอาสาฬหบูชา 4. วันสำคัญใดจัดเป็นวันพระพุทธ 1 วันมาฆบูชา 2 วันวิสาขบูชา 3 วันอัฐมีบูชา 4 วันอาสาฬหบูชา 5. วันมหาปวารณามีความสัมพันธ์กับวันใด 1 วันเข้าพรรษา 2 วันออกพรรษา 3 วันธรรมสวนะ 4 วันเทโวโรหณะ 6. ประเพณีใดที่มีความสัมพันธ์กับวันเข้าพรรษา 1 ตักบาตรข้าวสารอาหารแห้ง 2 ประเพณีกวนข้าวทิพย์ 3 ประเพณีแห่เทียนพรรษา 4 ประเพณีไหลเรือไฟ 7. วันสำคัญทางพระพุทธศาสนาในข้อใดที่จัดเป็นวันสำคัญสากลของโลกที่องค์การสหประชาชาติ ประกาศรับรอง 1 วันมาฆบูชา
281 2 วันวิสาขบูชา 3 วันอาสาฬหบูชา 4 วันเทโวโรหณะ 8. วันสำคัญในทางพระพุทธศาสนาวันใดไม่ได้จัดอยู่ในวันธรรมสวนะ 1 วันมาฆบูชา 2 วันวิสาขบูชา 3 วันอาสาฬหบูชา 4 วันเข้าพรรษา 9. วันพระเจ้าเปิดโลกมีความหมายตรงกับข้อใด 1 วันวิสาขบูชา 2 วันอาสาฬหบูชา 3 วันออกพรรษา 4 วันเทโวโรหณะ 10. วันเทโวโรหณะ เป็นวันที่สอดคล้องกับหลักคุณธรรมในข้อใด 1 ความซื่อสัตย์ 2 ความมีเมตตา 3 ความกตัญญูกตเวทิตา 4 ความเสียสละ
282 1. 3 6. 3 2. 4 7. 2 3. 1 8. 4 4. 2 9. 4 5. 2 10. 3 เฉลยแบบทดสอบ
283 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 27 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 16 ศาสนพิธี พิธีกรรมตามแนวปฏิบัติของศาสนาอื่นๆ เวลาเรียน 4 ชั่วโมง เรื่อง ศาสนาอิสลาม เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.2 เข้าใจ ตระหนักและปฏิบัติตนเป็นศาสนิกชนที่ดี และธำรงรักษาพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือ 2. ตัวชี้วัด ส 1.2 ม.2/5 อธิบายความแตกต่างของศาสนพิธี พิธีกรรมตามแนวปฏิบัติของศาสนาอื่น ๆ เพื่อนำไปสู่การ ยอมรับและความเข้าใจซึ่งกันและกัน 3. สาระสำคัญ ศาสนาอิสลามมีศาสดา คือ มุฮัมหมัด มีคัมภีร์ทางศาสนาเรียกว่าคัมภีร์อัลกุรอาน นับถือ อัลลอฮ์เป็น พระเจ้าสูงสุด หลักคำสอนของศาสนาอิสลาม มี 2 หลักใหญ่ ๆ คือ หลักศรัทธา 6 ประการ และหลักปฏิบัติ 5 ประการ 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาอิสลาม (K) 2. จำแนกข้อปฏิบัติ ศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาอิสลาม (P) 3. เห็นความสำคัญในการเรียนรู้ศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาอื่น เพื่อนำไปสู่การยอมรับและความ เข้าใจซึ่งกันและกัน (A) 5. สาระการเรียนรู้ 1. ศาสนาอิสลาม 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนสังเกตภาพเกี่ยวกับศาสนสถานของศาสนาที่กำหนด แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม ดังนี้
284 • ภาพดังกล่าวคือภาพใด (ภาพมัสยิด) • ภาพดังกล่าวเกี่ยวข้องกับศาสนาใด (ศาสนาอิสลาม) • นักเรียนรู้จักเรื่องราวของศาสนาดังกล่าวอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ ศาสนาอิสลามมีอัลลอฮ์เป็นพระเจ้าสูงสุด และมีศาสดา คือ มุฮัมหมัด) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง ศาสนาอิสลาม จากหนังสือเรียนและ แหล่งการเรียนรู้อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับองค์ประกอบหลักของศาสนาอิสลาม แล้วสรุปความรู้เป็นความคิด รวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 4. นักเรียนจำแนกศาสนพิธีของศาสนาอิสลาม แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง การปฏิญาณตน การละหมาด การถือศีลอด การบริจาคซะกาต การประกอบพิธีฮัจญ์ ศาสนาอิสลาม ศาสดา : มุฮัมมัด คัมภีร์ : อัลกุรอาน หลักศรัทธา 6 ประการ หลักปฏิบัติ 5 ประการ ศรัทธาต่ออัลลอฮ์ ศรัทธาต่อเทวทูต ศรัทธาต่อคัมภีร์ ศรัทธาต่อศาสนทูต ศรัทธาต่อวันสิ้นโลก ศรัทธาต่อกฎของพระเจ้า
285 5. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • การประกอบศาสนพิธีของศาสนาอิสลามมีความคล้ายคลึงกับพระพุทธศาสนาหรือไม่ อย่างไร (ตัวอย่างคำตอบ เรื่องการบริจาคซะกาตมีความคล้ายคลึงกับการบริจาคทานของพระพุทธศาสนา เป็นการขัด เกลาจิตใจให้รู้จักเสียสละ รู้จักช่วยเหลือเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่ผู้อื่น) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 6. นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อศึกษาศาสนพิธี พิธีกรรม และแนวทางปฏิบัติตนของศาสนาอิสลาม จากนั้น วิเคราะห์ผลที่เกิดขึ้นต่อศาสนิกชน แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ศาสนพิธี ของศาสนาอิสลาม การปฏิญาณตน เป็นการแสดงศรัทธา ต่ออัลลอฮ์และศาสนาว่า “จะไม่นับถือ พระเจ้า และศาสดาใดนอกจากอัลลอฮ์ และศาสดามุฮัมมัด” การประกอบพิธีฮัจญ์เป็นการรวมตัว เดินทางไปแสวงบุญที่เมืองมักกะฮ์ ประเทศชาอุดีอาระเบีย เพื่อความสุข สูงสุดของชีวิต การละหมาด การแสดงความเคารพ พระเจ้าวันละ 5 เวลา ก่อนฟ้าสว่าง กลางวัน เย็น พลบค่ำ และกลางคืน การถือศีลอด ในเดือนเราะมะฎอน งดเว้น การดื่ม การรับประทานอาหารตั้งแต่เวลา ใกล้สว่างถึงดวงอาทิตย์ตกดิน เป็นเวลา 1 เดือน การจ่ายทานของชาวมุสลิมในรอบ 1 ปี เพื่อช่วยเหลือแก่ชาวมุสลิม ผู้ยากจน ศาสนพิธี พิธีกรรม และแนวทางปฏิบัติตนของศาสนาอิสลาม (การละหมาด เป็นการสวดมนต์เพื่อแสดงความเคารพต่อพระเจ้า) ผลที่เกิดขึ้นต่อศาสนิกชน (มีที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ เป็นการแสดงความเคารพและศรัทธาต่อ ศาสนา และเป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินชีวิต)
286 7. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น 8. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ ศาสนาอิสลามมีศาสดา คือ มุฮัมหมัด มีคัมภีร์ทางศาสนาเรียกว่าคัมภีร์อัลกุรอาน นับถือ อัลลอฮ์ เป็นพระเจ้าสูงสุด หลักคำสอนของศาสนาอิสลาม มี 2 หลักใหญ่ ๆ คือ หลักศรัทธา 6 ประการ และหลัก ปฏิบัติ 5 ประการ ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 9. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. แบบทดสอบท้ายบทที่ 16 หน้าที่ 221-222 2. หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ม. 2
287 การวัดและการประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.อธิบายศาสนพิธี พิธีกรรม ของศาสนาอิสลาม (K) ตรวจแบบทดสอบท้าย บทที่ 16 แบบทดสอบท้ายบทที่ 16 ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 2.จำแนกข้อปฏิบัติ ศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาอิสลาม (P) ตรวจแบบทดสอบท้าย บทที่ 16เรียน แบบทดสอบท้ายบทที่ 16 ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 3.เห็นความสำคัญในการ เรียนรู้ศาสนพิธี พิธีกรรมของ ศาสนาอื่น เพื่อนำไปสู่การ ยอมรับและความเข้าใจซึ่งกัน และกัน (A) แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม อยู่ในระดับ 3 ขึ้นไป
288 11. บันทึกผลหลังการจัดการเรียนรู้ สรุปผลหลังการจัดการเรียนรู้ 1.1 นักเรียน จำนวน......................คน ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้....................คน คิดเป็นร้อยละ…………............ ไม่ผ่านจุดประสงค์การเรียนรู้................คน คิดเป็นร้อยละ....................... นักเรียนไม่ผ่านมีดังนี้…………………………………………………………………………………………….………………………… 1.2 นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจ(K).................................................................................................................... …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 1.3 นักเรียนมีความรู้เกิดทักษะ(P)....................................................................................................................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.4 นักเรียนมีเจตคติ ค่านิยม คุณธรรม จริยธรรม (A)........................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ปัญหา อุปสรรค และแนวทางแก้ไข ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ข้อเสนอแนะ ............................................................................................................................. ................................................ ............................................................................................................................. ................................................ ลงชื่อ…………………………..…………………ครูผู้สอน (นางสาวขวัญนภา ศรีชาติ) ตำแหน่ง นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู …………../……………./………… 12. ความคิดเห็นครูพี่เลี้ยง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ลงชื่อ……………………………………….. (นางวราภรณ์ อุ่นเที่ยว) ครูพี่เลี้ยง …………../……………./…………
289 11. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้บริหาร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ ……………………………………… รองผู้อำนวยการสถานศึกษาฝ่ายวิชาการ (นายไมตรี ภูสอดสี) …………../……………./………… 12. ความคิดเห็น/ข้อเสนอแนะผู้อำนวยการสถานศึกษา ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชื่อ……………………..………………..…… ผู้อำนวยการสถานศึกษา (นาางสาวอารีรัตน์ นุตะภิบาล) …………../……………./…………
290 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 28 กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 หน่วยการเรียนรู้ที่ 16 ศาสนพิธี พิธีกรรมตามแนวปฏิบัติของศาสนาอื่นๆ เวลาเรียน 4 ชั่วโมง เรื่อง ศาสนาคริสต์ เวลา 1 ชั่วโมง สอนวันที่.....................เดือน...................................พ.ศ.................... ************************************************************************************************** 1. มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด มาตรฐาน ส 1.2 เข้าใจ ตระหนักและปฏิบัติตนเป็นศาสนิกชนที่ดี และธำรงรักษาพระพุทธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนับถือ 2. ตัวชี้วัด ส 1.2 ม.2/5 อธิบายความแตกต่างของศาสนพิธี พิธีกรรมตามแนวปฏิบัติของศาสนาอื่น ๆ เพื่อนำไปสู่การ ยอมรับและความเข้าใจซึ่งกันและกัน 3. สาระสำคัญ ศาสนาคริสต์เป็นศาสนาที่มีรากฐานมาจากศาสนายิว มีพระเยซูเป็นศาสดา มีคัมภีร์สำคัญ เรียกว่า คัมภีร์ ไบเบิล หลักคำสอนของศาสนาคริสต์ คือ หลักบัญญัติ 10 ประการ หลักตรีเอกานุภาพ และหลักอาณาจักรของ พระเจ้า 4. จุดประสงค์ 1. อธิบายศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาคริสต์ (K) 2.จำแนกข้อปฏิบัติ ศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาคริสต์ (P) 3.เห็นความสำคัญในการเรียนรู้ศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาอื่น เพื่อนำไปสู่การยอมรับและความ เข้าใจซึ่งกันและกัน (A) 5. สาระการเรียนรู้ 1. ศาสนาคริสต์ 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2.มุ่งมั่นในการทำงาน 7. สมรรถนะของผู้เรียน 1. ความสามารถในการคิด 2. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 8. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ : GPAS 5 Steps ขั้นที่ 1 ขั้นสังเกต รวบรวมข้อมูล 1. นักเรียนสังเกตภาพเกี่ยวกับศาสนสถานของศาสนาที่กำหนด แล้วร่วมกันสนทนา โดยใช้คำถาม ดังนี้
291 • ภาพดังกล่าวคือภาพใด (ภาพโบสถ์) • ภาพดังกล่าวเกี่ยวข้องกับศาสนาใด (ศาสนาคริสต์) • นักเรียนรู้จักเรื่องราวของศาสนาดังกล่าวอย่างไรบ้าง (ตัวอย่างคำตอบ มีพระเยซูเป็นศาสดา คัมภีร์สำคัญ คือ คัมภีร์ไบเบิล มีหลากหลายนิกาย) 2. นักเรียนศึกษาและรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับเรื่อง ศาสนาคริสต์ จากหนังสือเรียนและแหล่งการเรียนรู้ อื่น ๆ เพิ่มเติม ขั้นที่ 2 ขั้นคิดวิเคราะห์และสรุปความรู้ 3. นักเรียนวิเคราะห์เกี่ยวกับองค์ประกอบหลักของศาสนาคริสต์ แล้วสรุปความรู้เป็นความคิด รวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 4. นักเรียนจำแนกศาสนพิธีของศาสนาคริสต์ แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอด ลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง หลักบัญญัติ 10 ประการ หลักความรัก หลักตรีเอกานุภาพ หลักอาณาจักรของพระเจ้า ศาสนาคริสต์ ศาสดา : พระเยซู คัมภีร์ : ไบเบิล หลักคำสอนสำคัญ พิธีรับศีลศักดิ์สิทธิ์ ศีลล้างบาปหรือศีลจุ่ม เป็นพิธีกรรมแรก ที่รับเพื่อล้างบาปต่าง ๆ ศีลสมรส เป็นการประกอบพิธีแต่งงาน ในโบสถ์ ศีลกำลัง เป็นการยืนยันความเชื่อในการ นับถือศาสนา ศีลอนุกรม เป็นพิธีบวชสำหรับผู้จะเป็น บาทหลวง ศีลเจิมคนไข้ทำให้คนป่วยมีกำลังใจ ศีลมหาสนิท เพื่อระลึกถึงพระเยซู เป็นพิธีเข้าโบสถ์ทุกวันอาทิตย์ ศีลแก้บาป การสารภาพบาปกับ บาทหลวง ทำให้สบายใจ ศาสนาคริสต์
292 5. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็น เพื่อสรุปความรู้เกี่ยวกับศาสนาคริสต์ โดยใช้คำถาม ดังนี้ • ศาสนพิธีทางศาสนาคริสต์ที่สำคัญได้แก่พิธีใด (พิธีรับศีลศักดิ์สิทธิ์ ประกอบด้วย ศีลล้างบาป หรือศีลจุ่ม ศีลกำลัง ศีลมหาสนิท ศีลแก้บาปหรือศีลอภัยบาป ศีลเจิมคนไข้ ศีลบวช และศีลสมรส) • เมื่อชาวคริสต์ทำผิดจะมีการสารภาพบาปกับบาทหลวงทำให้ไม่มีบาปติดตัว พิธีกรรมนี้อยู่ในศีล ใด (ศีลแก้บาปหรือศีลอภัยบาป) • พิธีกรรมใดของคริสต์ศาสนิกชนมีจุดมุ่งหมายเหมือนพิธีแสดงตนเป็นพุทธมามกะของ พุทธศาสนิกชน (ศีลล้างบาปหรือศีลจุ่ม) 6. นักเรียนเปรียบเทียบความเหมือน และความแตกต่างระหว่างศาสนาอิสลาม และศาสนาคริสต์ แล้ว สรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง 7. นักเรียนคิดประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่า แล้วสรุปเป็นความคิดรวบยอด โดยใช้คำถาม ดังนี้ • การประกอบพิธีรับศีลศักดิ์สิทธิ์ของศาสนาคริสต์มีจุดมุ่งหมายเพื่ออะไร (ตัวอย่างคำตอบ เป็นแนวทางในการปฏิบัติตนตั้งแต่เกิด เพื่อให้ศาสนิกชนปฏิบัติตนอย่างถูกต้อง ตามหลักศาสนา) ขั้นที่ 3 ขั้นปฏิบัติและสรุปความรู้หลังการปฏิบัติ 8. นักเรียนแบ่งกลุ่มเพื่อศึกษาศาสนพิธี พิธีกรรม และแนวทางปฏิบัติตนของศาสนาคริสต์ จากนั้น วิเคราะห์ผลที่เกิดขึ้นต่อศาสนิกชน แล้วสรุปความรู้เป็นความคิดรวบยอดลงในแผนภาพความคิด ดังตัวอย่าง ปฏิบัติพิธีกรรมเป็น กิจวัตร ประจำวัน ปฏิบัติพิธีกรรมในวันสำคัญ ทางศาสนา และปฏิบัติ พิธีกรรมในช่วงเวลาสำคัญ ของชีวิต พิธีกรรมที่แสดง ความศรัทธาต่อพระเจ้า เหมือน ศาสนาอิสลาม ศาสนาคริสต์
293 9. นักเรียนตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยของผลงาน หากพบข้อผิดพลาดให้ปรับปรุงแก้ไข ให้ดีขึ้น 10. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่เข้าใจเป็นความรู้ร่วมกัน ดังนี้ ศาสนาคริสต์เป็นศาสนาที่มีรากฐานมาจากศาสนายิว มีพระเยซูเป็นศาสดา มีคัมภีร์สำคัญเรียกว่า คัมภีร์ไบเบิล หลักคำสอนของศาสนาคริสต์ คือ หลักบัญญัติ 10 ประการ หลักตรีเอกานุภาพ และหลัก อาณาจักรของพระเจ้า ขั้นที่ 4 ขั้นสื่อสารและนำเสนอ 9. นักเรียนออกมานำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียน 10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายสรุปเกี่ยวกับวิธีการทำงานให้เห็นการคิดเชิงระบบและวิธีการทำงาน ที่มีแบบแผน ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อเพิ่มคุณค่าบริการสังคมและจิตสาธารณะ 11. นักเรียนประเมินตนเอง โดยเขียนแสดงความรู้สึกหลังการเรียนและหลังการทำกิจกรรม ในประเด็นต่อไปนี้ • สิ่งที่นักเรียนได้เรียนรู้ในวันนี้คืออะไร • นักเรียนมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • เพื่อนนักเรียนในกลุ่มมีส่วนร่วมกิจกรรมในกลุ่มมากน้อยเพียงใด • นักเรียนพึงพอใจกับการเรียนในวันนี้หรือไม่ เพียงใด • นักเรียนจะนำความรู้ที่ได้นี้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ตนเอง ครอบครัว และสังคมทั่วไป ได้อย่างไร จากนั้นแลกเปลี่ยนตรวจสอบขั้นตอนการทำงานทุกขั้นตอนว่าจะเพิ่มคุณค่าไปสู่สังคม เกิด ประโยชน์ต่อสังคมให้มากขึ้นกว่าเดิมในขั้นตอนใดบ้าง สำหรับการทำงานในครั้งต่อไป 9. สื่อการเรียนการสอน 1. แบบฝึกหัดบท้ายบทที่ 16 หน้า219 ศาสนพิธี พิธีกรรม และแนวทางปฏิบัติตนของศาสนาคริสต์ (พิธีรับศีลศักดิ์สิทธิ์ เป็นพิธีกรรมที่เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตตั้งแต่เกิด จนตาย) ผลที่เกิดขึ้นต่อศาสนิกชน (มีชีวิตที่เชื่อมั่นและศรัทธาต่อศาสนา เพราะพิธีกรรมทางศาสนา เป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินชีวิต)
294 การวัดและการประเมินผล การวัดและประเมินผลด้าน วิธีการวัด เครื่องมือวัด เกณฑ์การประเมิน 1.อธิบายศาสนพิธี พิธีกรรม ของศาสนาคริสต์ (K) ตรวจแบบฝึกหัดบท้าย บทที่ 16 หน้า219 แบบฝึกหัดบท้ายบทที่ 16 หน้า219 ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 2.จำแนกข้อปฏิบัติ ศาสนพิธี พิธีกรรมของศาสนาคริสต์ (P) ตรวจแบบฝึกหัดบท้าย บทที่ 16 หน้า219 แบบฝึกหัดบท้ายบทที่ 16 หน้า219 ตอบคำถามถูกมาก มากกว่าร้อยละ 70 3.เห็นความสำคัญในการ เรียนรู้ศาสนพิธี พิธีกรรมของ ศาสนาอื่น เพื่อนำไปสู่การ ยอมรับและความเข้าใจซึ่งกัน และกัน (A) แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสังเกตพฤติกรรม อยู่ในระดับ 3 ขึ้นไป