4คู่มือการใช้กรอบหลักสูตรฯ-ชช.

(รา ง)

คูม ือการใชก รอบหลักสูตรการศกึ ษา
ขั้นพน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช ....

สำหรบั ชวงชนั้ ที่ 1

สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้นื ฐาน
กระทรวงศึกษาธกิ าร

คำนำ

กระทรวงศึกษาธิการ โดยสำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน อยูระหวางการดำเนินการพัฒนา (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช...
ซึ่งมีลักษณะเปนหลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency based Curriculum) ในกระบวนการพัฒนาหลักสูตร
ครั้งนี้ เปดโอกาสใหสถานศึกษานำรองทุกสังกัดในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษาสามารถพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา
ตาม (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช... ใหเหมาะสมกับบริบทของตนได
โดย มกี ารทดลองใชห ลักสูตรสถานศึกษาและเกบ็ รวบรวมขอ มลู เพื่อจะนำผลไปใชใ นการปรับปรงุ (รา ง) กรอบหลักสตู ร
การศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศกั ราช...

ความเคลื่อนไหวและความกาวหนาของการพัฒนาหลักสูตรดังกลาว สงผลใหสถานศึกษาทั่วประเทศ
เกิดความตื่นตัว สนใจที่จะเรียนรูและปรับปรุงหลักสูตรสถานศึกษาของตนใหพรอมรับการเปลี่ยนแปลง
ที่เกิดขึ้น จึงตองการความรูและแนวทางในการจัดทำหลักสูตรสถานศึกษาฐานสมรรถะ เพื่อใหสอดคลอง
กับทศิ ทางการศึกษาของประเทศ

เพื่อชวยใหสถานศึกษานำรองในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา รวมทั้งสถานศึกษาทั่วไปที่สนใจ สามารถ
ดำเนินการจัดทำหลักสูตรสถานศึกษาฐานสมรรถะไดอยางเหมาะสม คณะอนุกรรมการดานสงเสริม
การบริหารวิชาการ ในคณะกรรมการนโยบายพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา สำนักบริหารพื้นทีน่ วัตกรรมการศึกษา
และคณะวิจัยโครงการวิจัยกระบวนการพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาฐานสมรรถะของโรงเรียนนำรอง
ในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน จึงไดรวมกันจัดทำเอกสารคูมือการใชกรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช...
สำหรับชวงชั้นที่ 1 ตาม (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช... ใหเปนบริการวิชาการ
เพ่ือหนนุ เสริมการเรียนรแู ละการดำเนนิ งานของสถานศึกษาทุกสังกัด

หวังเปนอยางยิ่งวาเอกสารฉบับนี้ จะชวยใหการพัฒนาและการใชหลักสูตรสถานศึกษาฐานสมรรถนะ
เกิดประโยชนสูงสุดตอคุณภาพผูเรียน ขอขอบคุณคณะอนุกรรมการดานสงเสริมการบริหารวิชาการ
ในคณะกรรมการนโยบายพื้นที่นวัตกรรมการศึกษา คณะทำงาน และผูเกี่ยวของทุกทาน ที่มีสวนทำใหเอกสาร
น้สี ำเร็จลลุ วงดวยดี

เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐาน

สารบัญ หนา
1
1. บทนำ 5
2. แนวคิดพื้นฐานของการจดั การศึกษาฐานสมรรถนะ 10
3. เปาหมายของการพัฒนาผูเรียน 13
4. การจัดการเรยี นรชู วงช้นั ที่ 1 (ป.1 - 3) 15
5. ความสัมพนั ธข องสมรรถนะหลักกบั สาระการเรยี นรู 21
6. แนวทางการจัดการเรยี นรฐู านสมรรถนะใน 7 สาระการเรียนรู 22
40
• ภาษาไทย 62
• คณิตศาสตร 76
• ภาษาองั กฤษ 97
• ศลิ ปะ
• สุขศึกษาและพลศึกษา 107
• สังคมศึกษา ประวัตศิ าสตร หนา ท่ีพลเมือง และศลี ธรรม 118
• วทิ ยาศาสตร และระบบธรรมชาติ 146
7. การบริหารจัดการหลักสตู ร 163
8. การประเมนิ การเรียนรู 165
ภาคผนวก : ระดับสมรรถนะ ๑๐ ระดบั ของสมรรถนะหลกั ๖ ดา น

1

1. บทนำ
๑.๑ เหตผุ ลความจำเปน ของการปรบั หลกั สตู ร

ความเจริญกาวหนาทางวิทยาการดา นตา ง ๆ ของโลกในปจจุบนั โดยเฉพาะการเปลีย่ นแปลงความรูและ
เทคโนโลยีอยางกาวกระโดด ที่นำไปสูการเปนสังคมดิจิทัลอยางรวดเร็ว รวมถึงการเกิดปรากฏการณสำคัญของโลก
เชน ภาวะการระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนาอยางรุนแรงทั่วโลก สงผลใหทุกประเทศรวมทั้งประเทศไทย
เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคม วัฒนธรรมและเศรษฐกิจที่กระทบวิถีชีวิตของผูคนอยางไมหยุดยั้ง เกิดปญหา
ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจและสังคมท่ีชัดเจนขึ้นเรื่อย ๆ นอกจากนั้น ผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษายังไมสะทอน
ถึงศักยภาพของผูเรียนที่สามารถออกไปสูสังคมและโลกของการทำงานในอนาคตไดอยางชัดเจน จึงเปน
ความสำคัญจำเปนที่จะตอ งปรับปรุงหลักสตู รการศึกษาของชาติ ซึง่ เปนพิมพเ ขียวและกลไกสำคัญในการพัฒนา
คุณภาพการศึกษาของประเทศ ใหสอดคลองรับกับความกาวหนาทางวิทยาการและการเปลี่ยนแปลงทุกดาน
เพื่อสรางคนไทยใหมีคุณลักษณะที่พึงประสงค มีความสามารถและศักยภาพในการดำรงชีวิต ปรับตนใหพรอม
รบั การเปล่ียนแปลง พรอ มที่จะแขง ขนั และรว มมอื อยา งสรางสรรคในเวทีโลก

หลักสูตรการศึกษาของชาติที่ใชในปจจุบัน คือ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช
2551 เปนหลักสูตรที่กำหนดมาตรฐานการเรียนรูเปนผลลัพธที่ตองการใหเกิดกับผูเรียน และมีตัวชี้วัดชั้นปไว
ชวยใหผูสอนรูวาจะสอนใหผูเรียนรูอะไรและทำอะไรได รวมทั้งเพื่อการตรวจสอบความรูความสามารถของ
ผูเรียนเปนระยะจนจบการศึกษาภาคบังคับและการศึกษาขั้นพื้นฐาน ประกอบดวย 8 กลุมสาระการเรียนรู
ไดแก ภาษาไทย คณิตศาสตร วิทยาศาสตร สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม สุขศึกษาและพลศึกษา ศิลปะ
การงานอาชีพและเทคโนโลยี และภาษาตางประเทศ หลักสูตรฉบับนี้พัฒนามาจากหลักสูตรการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ซึ่งคงหลักการและกรอบโครงสรางหลักสูตรไว ตอมาในป พ.ศ. 2560
ไดปรับปรุงมาตรฐานการเรียนรูกลุมสาระการเรียนรูคณิตศาสตร วิทยาศาสตร การงานอาชีพและเทคโนโลยี
และสาระภูมิศาสตรในกลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลาวไดวา หลักสูตรที่กำหนด
มาตรฐานการเรยี นรูเ ปนผลลพั ธก ารพัฒนานีม้ กี ารใชมาแลว ถงึ 20 ป

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานไดติดตามและประเมินผลการใชหลักสูตร รวมทั้งศึกษา
ผลงานวิจัยของหนวยงาน องคกร และบุคคลทั่วไปที่เกี่ยวของอยางตอเนื่อง พบวา หลักสูตรฉบับปจจุบัน
แมจะเปดโอกาสใหสถานศึกษาไดจัดการศึกษาที่สอดคลองกับความตองการของผูเรียน ผูปกครอง และความพรอม
ของสถานศึกษา ชุมชนมีสวนรวมในการจัดการศึกษา แตไดพบประเด็นสำคัญยิ่ง คือ หลักสูตรไมเอื้อ
ใหสงั คมไทยเกิดการพฒั นาและปรบั ตวั ไดท นั ตอสภาวการณและการเปล่ยี นแปลงท่ีเกิดข้ึนในขณะนี้ เน่ืองจาก

1. มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดมีจำนวนมาก ซ้ำซอน และอิงเนื้อหาคอนขางมาก สงผลใหการจัด
การเรียนรูไ มห ลากหลาย เนนการจำเนือ้ หาไปใชเพ่ือการสอบ มากกวาการสรา งทกั ษะสำคญั จำเปน เชน ทกั ษะ
การแสวงหาความรู ทกั ษะกระบวนการ และทกั ษะการคิดใหกบั ผูเ รยี น

2. การเรยี นรใู นชนั้ ประถมศึกษาปท ี่ 1 - 3 ซึ่งเปนชว งวัยทีเ่ ชื่อมตอมาจากระดบั ปฐมวัย และเปนชวงเร่ิมตน
ของการวางพื้นฐานการเรียนรู หลักสูตรจัดใหเรียน 8 กลุมสาระการเรียนรู เชนเดียวกับระดับชั้นอื่น แทนที่จะเนน
ไปทก่ี ารอา น การเขยี น และการคดิ คำนวณ เพื่อเปนเคร่อื งมือการเรยี นรูสาระอื่น ๆ ตอไป

3. การนำหลักสูตรไปใช โดยเฉพาะการพัฒนาเนื้อหาสาระ สื่อ และการจัดกระบวนการเรยี นรูที่ทันสมัย
สอดคลองกับการเปลี่ยนแปลงทางวิทยาการและเทคโนโลยี ยังไมเพียงพอ หรือทันการที่จะชวยใหผูเรียน
มีสมรรถนะที่เพียงพอในการใชความรูหรือนำความรูไปใชในชีวิตประจำวัน หรือชวยสรางพื้นฐานใหคนไทย
สามารถเผชญิ ปญ หาสงั คมและเศรษฐกิจที่เปลีย่ นแปลงอยางรวดเร็วไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพ

2
4. ผลการทดสอบ PISA (Program for International Student Assessment) ที่ดำเนินการโดย OECD
(The Organisation for Economic Co-operation and Development) พบวา นักเรียนไทยมีคาเฉลี่ยคะแนน
ทุกดานอยูในกลุมต่ำ สะทอนใหเห็นวานักเรียนโดยเฉลี่ยมีความรูและความสามารถในการใชความรูต่ำกวา
เกณฑมาตรฐานนานาชาติ
นอกจากนี้ กฎหมายและยุทธศาสตรสำคัญของประเทศที่เกี่ยวของกับการศึกษา และการพัฒนา
ทรัพยากรมนุษยของประเทศที่เกดิ ขึ้นในชว งตอ มา ไดกำหนดจดุ หมายการพัฒนาคน แนวการจดั การศึกษาของ
ประเทศท่มี ีการปรบั เปลี่ยนใหส อดคลอ งกับกระแสการเปล่ียนแปลงของโลกและสภาวะของประเทศ ดงั นี้
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 54 กำหนดใหรัฐตองดำเนินการ
ใหประชาชนไดรับการศึกษาตามความตองการในระบบตาง ๆ รวมทั้งสงเสริมใหมีการเรียนรูตลอดชีวิต
และจดั ใหม ีการรวมมอื กันระหวา งรัฐ องคก รปกครองสว นทองถ่นิ และภาคเอกชน ในการจัดการศกึ ษาทกุ ระดับ
โดยรัฐมีหนาที่ดำเนินการ กำกับ สงเสริม และสนับสนุนใหการจัดการศึกษามีคุณภาพและไดมาตรฐานสากล
และมาตรา 71 กำหนดใหรัฐพึงสงเสริมและพัฒนาทรัพยากรมนุษยใหเปนพลเมืองที่ดี มีคุณภาพและ
ความสามารถสงู ขึน้
แผนการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2560 – 2574 เปนแผนยุทธศาสตรที่กำหนดกรอบและแนวทาง
การพัฒนาการศึกษาและการเรียนรูสำหรับพลเมืองทุกชวงวัยตั้งแตแรกเกิดจนตลอดชีวิต โดยจุดมุงหมาย
ที่สำคัญของแผนคือ ระบบการศึกษาที่มีคุณภาพและประสิทธิภาพ สามารถเปนกลไกในการพัฒนาศักยภาพ
และขีดความสามารถของทุนมนุษย ที่ตอบสนองความตองการของตลาดแรงงานและการพัฒนาประเทศ
เพื่อใหประเทศสามารถกาวขามกับดักของประเทศที่มีรายไดปานกลางไปสูประเทศที่พัฒนาแลวอยางยั่งยืน
ภายใตพลวัตของโลกศตวรรษที่ 21 ประชากรทุกชวงวัยสามารถเขาถึงโอกาสและความเสมอภาค
ทางการศึกษาและการเรียนรู จากระบบการศึกษาที่มีความยืดหยุน หลากหลาย และตอบสนองความตองการ
ของผูเรียนเพื่อยกระดับชนชั้นของสังคม ภายใตระบบเศรษฐกิจฐานความรูที่เอื้อตอการสรางสังคมแหงปญญา
และการสรางสภาพแวดลอมท่เี ออ้ื ตอ การเรียนรู
กระทรวงศึกษาธิการไดกำหนดมาตรฐานการศึกษาชาติ พ.ศ. 2561 ในรูปแบบของผลลัพธ
ที่พึงประสงค (Desired Outcomes of Education: DOE) สำหรับผูเรียน คือ การเปนผูเรียนรู การเปนผูรวม
สรา งสรรคนวัตกรรม และการเปน พลเมืองท่ีเขม แข็ง โดยมคี านิยมรวมคือ ความเพยี รอันบริสุทธ ความพอเพียง
วิถีประชาธิปไตย ความเทาเทยี มเสมอภาค และใหมีลักษณะนิสัยและคุณธรรมพื้นฐานทีด่ ีงาม เชน ความมีวินยั
ความขยัน ความซ่อื สตั ย ความรับผดิ ชอบ เปนตน
นอกจากนั้น แผนการปฏิรูปประเทศดานการศึกษา พ.ศ. 2564 (ฉบับปรับปรุง) ซึ่งมีเปาประสงคเพื่อ
ยกระดับคุณภาพของการจัดการศึกษา ลดความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา มุงความเปนเลิศและสราง
ขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศ ไดกำหนดใหการพัฒนาการจัดการเรียนการสอนสูการเรียนรู
ฐานสมรรถนะเปนหนึ่งในกิจกรรมปฏิรูปประเทศที่จะสงผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงตอประชาชน
อยางมีนัยสำคัญ (Big Rocks) เพื่อใหประชาชนและผูเรียนทุกกลุมวยั ไดรับการศึกษาท่ีมีคณุ ภาพสากล มีทักษะ
ที่จำเปน ของโลกอนาคต สามารถแกปญหา ปรับตัว สื่อสารและทำงานรวมกับผูอืน่ ไดอยางมีประสทิ ธผิ ล มีวินยั
มีนิสัยใฝเรียนรูอยางตอเนื่องตลอดชีวิต รวมทั้งเปนพลเมืองที่รูสิทธิและหนาที่ มีความรับผิดชอบและ
มจี ิตสาธารณะ เปนกำลงั ของประเทศในการขบั เคลือ่ นประเทศใหบ รรลุเปา หมายยทุ ธศาสตรช าติ
จากแผนแมบ ทและนโยบายแหงรัฐทีแ่ สดงใหเหน็ ถึงความเชื่อมั่นวาการศกึ ษาเปนเครื่องมือสำคัญในการพัฒนา
ทรัพยากรทุนมนุษยเพื่อใหรากฐานของชาติมีความมั่นคง ดำรงชีวิตไดอยางเปนสุข กาวไปสูการแขงขัน
ในภูมิภาคและโลกไดอยางสงางามและภาคภูมิ และความจำเปนที่จะตองมีการปรับเปลี่ยนหลักสูตรการศึกษา

3
ของชาติ ใหเปนหลักสูตรที่สามารถสรางและพัฒนาสมรรถนะที่สำคัญจำเปนของผูเรียน กระทรวงศึกษาธิการ
จึงอาศัยอำนาจแหงพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ที่แกไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2545 กำหนดให
ปรับปรุงหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เปนหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช.... ในลักษณะหลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency-based Curriculum) ซึ่งเปนหลักสูตรที่มุง
ใหผูเรียนไดรับการพัฒนาสมรรถนะหลักที่สำคัญตอการใชชีวิต การทำงาน และการเรียนรูที่จำเปนตอ
การดำรงชวี ติ อยา งมคี ุณภาพในโลกศตวรรษที่ 21

ทั้งนี้ ทั้งหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 และ (ราง) กรอบหลักสูตร
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช…. ที่ปรับปรุงหรือพัฒนาขึ้นใหม มีลักษณะเปนหลักสูตรที่เนนผลลัพธ
การเรียนรูเหมือนกัน ตางกันตรงที่หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เปนหลักสูตร
อิงมาตรฐานมุงพัฒนาผูเรียนทุกคนใหมีคุณภาพอยางนอยตามที่มาตรฐานกำหนด สวน (ราง) กรอบหลักสูตร
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช…. นั้น มีลักษณะเปนหลักสูตรฐานสมรรถนะ มุงพัฒนาผูเรียนทุกคนใหมี
สมรรถนะหลักที่สำคัญจำเปนสำหรับผูเรียนทุกคน และสงเสริมใหผูเรียนไดบมเพาะ พัฒนา และตอยอด
สมรรถนะหลกั และสมรรถนะอนื่ ไดเ ตม็ ตามศักยภาพของแตละบคุ คล

กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานฐานสมรรถนะ จะกำหนดชุดของผลลัพธการเรียนรูตามสมรรถนะหลัก
ที่สำคัญจำเปน (Minimum Requirements) เพื่อการพัฒนาผูเรียนจนสำเร็จการศึกษาขั้นพื้นฐาน กรอบหลักสูตร
ท่ยี ืดหยุน จะเออื้ ใหส ถานศึกษาท่ีมีศักยภาพแตกตางกัน สามารถออกแบบหลกั สูตรท่ีเหมาะสมกับความตองการ
และบริบทของตนได โดยยึดสมรรถนะกลางเปนเกณฑเทียบเคียง สงเสริมใหเกิดรูปแบบหลักสูตรสถานศึกษา
ที่ยืดหยุนและหลากหลาย มีความเฉพาะเจาะจงในการพัฒนาผูเรียนตามบริบทของสถานศึกษา ชุมชน และ
ความตอ งการทแี่ ตกตางกันของผเู รยี น

นอกจากนั้น หลักสูตรจะชวยใหผูสอนปรับแนวคิดและมุมมองในการออกแบบและจัดการเรียนรูจาก
การเนนที่เนื้อหาสาระมาเนนสมรรถนะ ซึ่งจะชวยใหมองเห็นการพัฒนาศักยภาพผูเรียนเปนรายบุคคล
อยางเปนองครวม ลดที่จะมุงการสอนเนื้อหาความรูจำนวนมาก ลดภาระและเวลาในการสอบตามตัวชี้วัด
จำนวนมาก ทำใหสถานศึกษามีพื้นที่ในการจัดการเรียนรูที่สำคัญจำเปนของบริบทไดมากขึ้น ในการออกแบบ
หลักสูตรฐานสมรรถนะไดยึดหลักความเปนเอกภาพของชาติในประชาคมโลก บนความแตกตางบริบทเชิงพื้นท่ี
เนนการพัฒนาผูเรียนเฉพาะบุคคลอยางเปนองครวมที่พรอมรับการเปลี่ยนแปลงและสามารถฟนคืน
สภาวะสมดุลได ดวยหลกั การสำคญั ของหลกั สตู รฐานสมรรถนะ ดังตอ ไปนี้

1. เปนหลักสูตรที่มีเปาหมายในการพัฒนาสมรรถนะของผูเรียนที่เหมาะสมตามชวงวัย เนนการพัฒนา
ผูเรียนรายบุคคล (Personalization) อยางเปนองครวม (Holistic Development) เพื่อการเปนเจาของ
การเรียนรูแ ละพฒั นาตนเองอยางตอเนือ่ ง (Life-Long Learning)

2. เปนหลักสูตรที่เชือ่ มโยงระหวางสมรรถนะหลักและสมรรถนะเฉพาะในการกำหนดผลลัพธการเรียนรู
(Learning Outcome) เพอ่ื การพัฒนาผเู รยี นใหส ามารถนำไปใชประโยชนใ นชวี ติ และการทำงาน

3. เปนหลักสูตรที่จัดสภาพแวดลอมและเสนทางการเรียนรู (Learning Pathway) ที่หลากหลาย และ
ระบบสนบั สนนุ การเรยี นรูที่สอดคลอ งกบั พหุปญญาและธรรมชาติของผเู รยี น

4. เปนหลักสูตรที่มีกระบวนการจัดการเรียนรูเชิงรุก (Active Learning) การใชสื่อและสถานการณ
การเรียนรูรวมสมัย มีความหลากหลาย และยืดหยุน ตามความสนใจ ความถนัดของผูเรียน (Differentiated
Instruction) บริบท จุดเนนของสถานศกึ ษา และชุมชนแวดลอม

4

5. เปนหลักสูตรที่มุงใชการประเมินเพื่อการพัฒนาและสะทอนสมรรถนะของผูเรียนตามเกณฑ
การปฏิบัติ (Performance) ที่เปนธรรม เชื่อถือได เอื้อตอการถายโยงการเรียนรูและพัฒนาในระดับที่สูงขึ้น
ตามระดับความสามารถ

คณะอนุกรรมการจัดทำและพฒั นา (ราง) กรอบหลกั สตู รการศึกษาข้ันพืน้ ฐาน พุทธศักราช …. ไดพัฒนา
(ราง) กรอบหลักสูตรฯ ที่มีสาระสำคัญเพียงพอจะใหโรงเรียนแกนนำในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษาที่สมัครใจ
จำนวน 265 โรงเรียน ใน 8 จังหวัด ไดแก ระยอง ศรีสะเกษ สตูล เชียงใหม กาญจนบุรี ปตตานี ยะลา
และนราธิวาส นำไปใช ผลที่ไดจากการใชจะนำมาพัฒนา (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน
พุทธศักราช…. ใหมีความสมบูรณยิ่งขึ้น นอกจากนี้ การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา กิจกรรมการเรียนรู และ
การวัดผลและประเมิน จะเปนตัวอยางใหกับสถานศึกษาทั่วไปนำไปปรับใชใหสอดคลองกับความหลากหลาย
และความแตกตา งของบริบทพนื้ ทไี่ ด
1.2 วตั ถุประสงคข องการจดั ทำคมู ือ

การจัดทำคมู ือเลมนี้ คาดหวังใหผเู ก่ียวขอ งมีความเขาใจแนวคิดและหลักการสำคญั ของการจัดการศึกษา
ฐานสมรรถนะ และ (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช…. เพื่อนำไปสูการจัดทำหลักสูตร
สถานศึกษา การจัดการเรียนรู และการวัดและประเมินผลฐานสมรรถนะ ใหเกิดประโยชนสูงสุดตอผูเรียน
โดยมีวัตถปุ ระสงคดังน้ี

1) เพื่อเปนแนวทางสำหรับสถานศึกษานำรองในพื้นที่นวัตกรรมการศึกษานำไปใชในการจัดทำและ
ทดลองใชห ลกั สูตรสถานศกึ ษาฐานสมรรถนะ

2) เพื่อเปนแนวทางสำหรับคณะกรรมการสถานศึกษา และคณะกรรมการขับเคลื่อนพื้นที่นวัตกรรม
การศึกษา ใชเปนแนวทางในการพิจารณาใหความเห็นชอบและสงเสริมสนับสนนุ การใชหลักสตู รฐานสมรรถนะ
ของสถานศกึ ษา

3) เพื่อเปนแนวทางสำหรับผูบริหารสถานศึกษา ศึกษานิเทศก อาจารยจากสถาบันอุดมศึกษา
นักการศึกษา นักวิชาการ ผูรู ผูเชี่ยวชาญ และครูในการทำหนาที่เปนโคช หรือ พี่เลี้ยงทางวิชาการใหแก
สถานศกึ ษาโดยเฉพาะทางดานการพฒั นาหลกั สตู ร การจดั การเรียนรู และการวดั และประเมินผลฐานสมรรถนะ
รวมทง้ั การบริหารจดั การหลักสูตรและการพัฒนาบุคลากร

5

2. แนวคดิ พนื้ ฐานของการจดั การศึกษาฐานสมรรถนะ
โลกยุคศตวรรษที่ 21 มีความเปลี่ยนแปลงและผันแปรอยางรวดเร็วในทุกดาน ทุกประเทศยอมตองการ

ทรพั ยากรมนษุ ยท ่ีมคี ณุ ภาพ มคี วามรู ความสามารถในการปฏิบตั ิงานอยา งมีประสทิ ธภิ าพเพือ่ นำพาประเทศให
เจริญกาวหนา การมีความรูเพยี งอยางเดยี วไมเพยี งพอ แตตองสามารถนำความรูไปใชในการปฏิบัติ การทำงาน
และการดำรงชีวิตได การจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาทรัพยากรมนุษยของประเทศ จึงมุงเนนใหความสำคัญกับ
การพัฒนาคนใหมีลักษณะดังกลาว หรือเรียกไดวา มี “สมรรถนะ” นั่นเอง การศึกษา ทำความเขาใจเรื่อง
สมรรถนะและการนำสมรรถนะไปใชในการจัดการศึกษา จึงเปนรากฐานที่สำคัญของการพัฒนาคนใหมี
สมรรถนะตามความมุง หวงั
๒.๑ สมรรถนะ คือ อะไร

โดยทั่วไปแลว มนุษยทุกคนมีศักยภาพ (Potential) ภายใน ซึ่งเปนความสามารถที่แฝงอยูในตัวบุคคล
แตละคนจะมีศักยภาพในดานใดดานหนึ่งหรือหลายดานแฝงอยูในตัว แตอาจยังไมไดแสดงออกใหเห็น จนกวา
จะไดรับการกระตุนหรือไดรับการศึกษาหรือเรียนรูที่เหมาะสมกับภาวะแฝงนั้น และเมื่อศักยภาพนั้นปรากฏ
ออกมา หากไดรับการสงเสริมตอไปก็จะทำใหบุคคลนั้นมีความสามารถในดานนั้นสูงขึ้น ดังนั้น การไดเรียนรู
สาระความรู และไดรับการฝกทักษะตาง ๆ รวมทั้งไดรับการพัฒนาคุณลักษณะที่พึงประสงคเหลานั้น สามารถ
ชวยพัฒนาบคุ คลใหม ีความสามารถเพิม่ สงู ขนึ้ ได

อยางไรก็ตามความรู ทักษะ เจตคติและคุณลักษณะตาง ๆ ที่บุคคลไดเรียนรูอาจไมชวยใหบุคคล
ประสบความสำเร็จในการทำงาน หากบุคคลนั้นขาดความสามารถในการประยุกตใชความรู ทักษะ
และคุณลักษณะตาง ๆ ที่ตนมีในการปฏิบัติงาน หรืออีกนัยหนึ่งก็คือ การขาดความสามารถเชิงสมรรถนะ
ดังนั้น ความรู ทักษะ เจตคติและคุณลักษณะตาง ๆ ที่บุคคลไดเรียนรูน ้ันจะยังไมใชสมรรถนะ จนกวาบุคคลน้ัน
จะไดแสดงพฤติกรรม แสดงออกถึงความสามารถในการนำความรู ทักษะ เจตคติ และคุณลักษณะตาง ๆ ที่มี
ในการทำงานหรือการแกปญ หาในสถานการณตา ง ๆ จนประสบความสำเรจ็ ในระดับใดระดบั หนงึ่

ทฤษฎีภูเขาน้ำแข็ง (Iceberg Model) ของ เดวิด ซี แมคเค็ลแลนด (David C. McClelland)
แหงมหาวิทยาลัยฮารเวิรด ไดกลาวถึงแนวคิดเรื่องสมรรถนะไววา พฤติกรรมการทำงานของบุคคลขึ้นกับความรู
(Knowledge) และทักษะ (Skills) ซึ่งเปรียบเสมือนสวนของภูเขาน้ำแข็งที่อยูเหนือน้ำ รวมทั้งคุณลักษณะ
สวนลึกภายในตาง ๆ ของบุคคล เชน เจตคติ แรงจูงใจ อุปนิสัย และภาพลักษณภายใน ซึ่งเปรียบเหมือนสวนฐาน
ของภูเขาน้ำแข็งที่อยูใตน้ำและสังเกตไดยาก การมีเพียงความรูและทักษะนั้น ยังไมถือวาเปนสมรรถนะ
จนกวาบุคคลนั้นจะสามารถนำความรูและทักษะมาประยุกตใชกับงาน ทำงาน ใหเกิดผลลัพธที่ดีอยางชัดเจน
ประสบความสำเร็จในการปฏิบัติ จึงจะถือวาบุคคลนั้นมีสมรรถนะ จากการศึกษาวิจัย พบวา ฐานสวนที่อยูใตน้ำ
เปนปจจัยสำคัญที่ขับเคลื่อนบุคคลสูความสำเร็จในการปฏิบัติงาน กลาวคือ คุณลักษณะ สวนลึกภายในตาง ๆ
เปนปจจัยสำคัญในการขับเคลื่อนใหบุคคลสามารถใชความรู ทักษะ และ ในการปฏิบัติงานไดสำเร็จ
และเปน องคประกอบท่สี ำคญั มากในการพฒั นา “สมรรถนะ”

“สมรรถนะ” นำมาใชอยางกวางขวางในการกำหนดความสามารถของบุคคลที่เชื่อมโยงกับการปฏิบัติงาน
และการประกอบอาชพี โดยไดม ีการใหคำจำกดั ความ “สมรรถนะ” ตามวัตถปุ ระสงคแ ละบริบทของงาน หนว ยงาน
และองคกร อยางไรก็ตาม ในดานการศึกษาและการเรียนรูสำหรับผูเรียนอายุระหวาง 7 - 18 ปที่มีความแตกตาง
กนั ตามหลกั ของจิตวทิ ยาการเรียนรู ไดใ หความหมายของ “สมรรถนะ” ดงั น้ี

6
สมรรถนะ (Competency) หมายถึง ความสามารถที่แสดงออกทางพฤติกรรมและการกระทำในการใชชีวิต
การแกปญหา และการปฏิบัติงาน ใหประสบความสำเร็จ โดยประยุกตใชความรู (Knowledge) ทักษะ (Skills)
เจตคติ (Attitudes) และคานิยม (Values) ใหเหมาะสม สอดคลองกับบริบทของสังคมและวัฒนธรรม
ในสถานการณท หี่ ลากหลาย
๒.๒ สมรรถนะ เกิดขึ้นไดอ ยางไร

องคก รเพือ่ ความรว มมือทางเศรษฐกิจและการพฒั นา (Organisation for Economic Co-operation
and Development) หรือ OECD ไดอธิบายการเกดิ สมรรถนะดว ยรูปภาพ ดังนี้

ที่มา: OECD, 2016
จากความหมายของสมรรถนะ และจากแผนภาพของ OECD องคประกอบสำคัญของสมรรถนะ
ประกอบดว ย
ความรู (Knowledge) เปนสิ่งที่บุคคลรู ในดานความรูเฉพาะศาสตรเฉพาะวิชา (Disciplinary
knowledge) ความรูแบบสหวิทยาการ (Interdisciplinary knowledge) และความรูดานการปฏิบัติในการนำ
ความรูไ ปใชในสถานการณต า ง ๆ (Practical knowledge)
ทักษะ (Skills) เปนการทำบางสิ่งใหดี เปนความสามารถในการเลือกและใชเทคนิคที่เหมาะสม
ในเวลาที่เหมาะสม ทั้งที่เปนทักษะทางปญญาและอภิปญญา (Cognitive and meta-cognitive skills)
ทกั ษะทางดา นอารมณและสงั คม (Social and emotional skills) และทกั ษะทางรา งกายและการปฏบิ ตั ิ
เจตคติ (Attitudes) เจตคติเปนสิ่งที่เกิดจากความเชื่อและคานิยม ที่สะทอนใหเห็นถึงนิสัย ชอบที่จะ
ตอบสนองตอ บางสิง่ หรอื บางคนในเชงิ บวกหรือเชงิ ลบ และเจตคติอาจแตกตา งกันไปตามสถานการณบริบทเฉพาะ
คานิยม (Values) เปนหลักชี้นำที่สนับสนุนสิ่งที่ผูคนเชื่อวามีความสำคัญในการตัดสินใจในทุกดานของ
ชีวติ สวนตวั และในทส่ี าธารณะ ซ่ึงเปน ตวั กำหนดส่ิงทีบ่ ุคคลใหความสำคัญในการตัดสนิ และสิ่งท่ีบุคคลแสวงหา
ในการปรับปรงุ ใหดีข้นึ
แผนภาพ ของ OECD สามารถอธิบายการเกิดสมรรถนะ ไดว า
“สมรรถนะ” เกิดจากการที่ผูเรียนไดประมวล ผสมผสานความรู ทักษะ เจตคติและคานิยมในการลงมอื
ปฏิบัติ (Action) ในงานหรอื สถานการณ ที่เรยี กวา “การประยกุ ตใช” ซง่ึ ผูเ รียนจะแสดง “สมรรถนะ” ออกมา
เปนพฤติกรรมและการกระทำที่สามารถสังเกตได จุดที่เปนคานงัดสำคัญ คือ การประยุกตใช เปนการให
ผูเรียนไดลงมือปฏิบัติจริง ในเหตุการณหรือสถานการณที่หลากหลายและแตกตางจากการเรียนรูและฝกฝน
ในหองเรียนดวยตนเอง มักจะเชื่อมโยงกับการดำรงชีวิตจริงและสังคม ที่เปนทั้งสถานการณจริง หรือใกลเคียง
ความจรงิ

7

การพัฒนาสมรรถนะ เปนกระบวนการที่ตอเนื่อง จำเปนตองฝกฝนและทำซ้ำ ๆ จนเกิดความสามารถ
และพัฒนาในระดับที่สูงขึ้น และเปนเสนทางการเรียนรูของผูเรียนแตละคน (Personal learning pathways)
ซึ่งอาจแตกตางกันไป กระบวนการ “ไตรตรองสะทอนคิด (reflection)” เพื่อการวิเคราะหและประเมินตนเอง
สำหรบั วางแผนการเรียนรูดวยตนเอง จะเปนทักษะสำคัญของการเรียนรตู ลอดชวี ติ (Lifelong learning)

สมรรถนะเปนสิ่งท่ีติดตัวผูเรียน สามารถถายโอนไปปรับหรือประยุกตใชในการแกปญหาและจัดการกบั
สิ่งตาง ๆ ได และดวยการไตตรองและสะทอนคิดจนเปนนิสัย ผูเรียนสามารถเรียนรูและตอยอดสมรรถนะ
เฉพาะดานตาง ๆ สำหรบั การใชชวี ติ และการทำงานของตนในอนาคต

Sarah Beckette (2020) ผูเชี่ยวชาญดานสมรรถนะไดอ ธบิ าย ทักษะและสมรรถนะ ดงั นี้
ความเขา ใจทช่ี ดั เจน: ทกั ษะ และสมรรถนะ

• ทักษะและสมรรถนะ แตกตางกัน ในมโนทัศน (Concept) ที่ใชในการทำงาน ทักษะเปนการระบุ
แตเพียงวา ในการทำงานชิ้นหนึ่งตองใชความสามารถอะไรบาง แตบอกไมไดวาถาจะทำให
ประสบความสำเร็จตองทำอยางไร ทั้งนี้ ทักษะเปนองคประกอบของสมรรถนะ แตสมรรถนะไมใช
องคป ระกอบของทักษะ

• ทักษะและสมรรถนะ มีความคลายคลึงกันได กลาวคือ สมรรถนะในระดับเบื้องตน จะใหคำจำกัด
ความท่คี ลายกันกบั ทกั ษะ คือ เปน ความสามารถทีไ่ ดจ ากประสบการณแ ละการฝกฝน

๒.๓ แนวคดิ และลกั ษณะของการศึกษาฐานสมรรถนะ (Competency - Based Education)
การศึกษาฐานสมรรถนะ เปนระบบการศึกษาที่มุงเนนการพัฒนาผูเรียนเปนรายบุคคลเปนสำคัญ

ดำเนินการจัดการศึกษาโดยนำสมรรถนะของผูเรียนเปนตัวตั้ง ทั้งทางดานหลักสูตร การจัดการเรียนรู และการวัด
และประเมินผล เปดโอกาสใหผูเรียนไดเรียนรูตามความสนใจ ความถนัด และกาวหนาไปตามความสามารถของตน
โดยเนนการเชื่อมโยงกับบริบทชีวิตจริงและการนำสิ่งที่เรียนรูไปใชจริง และสามารถปรับเปลี่ยนไดตามความตองการ
เพื่อการสงเสริมและบมเพาะสมรรถนะผูเรียนทุกคนเต็มศักยภาพ การศึกษาฐานสมรรถนะที่มีคุณคาและ
ประสบความสำเร็จน้นั ตองการความไวว างใจ (Trust) และความรว มมอื ของสงั คม ชุมชน โรงเรยี น ผูเรียน และ
ครอบครวั

๒.๓.๑ แนวคดิ และหลกั การของหลกั สูตรฐานสมรรถนะ (Competency-Based Curriculum: CBC)
หลักสูตรฐานสมรรถนะ เปนหลักสูตรที่มีพันธะตอการความเจริญงอกงามและความสำเร็จของ

ผูเรียนทุกคน โดยใชผลลัพธการเรียนรูเมื่อจบชวงชั้นที่ 1เปนเปาหมายในการพัฒนาผูเรียนผาน
มวลประสบการณท างการเรยี นรทู ี่บรู ณาการอยางมีความหมาย เพ่ือการประยกุ ตใชไดจริงสำหรับการดำรงชีวิต
ในสังคม และตอบสนองตอการพฒั นาผเู รยี นจำเพาะบคุ คล จึงเปน หลักสูตรท่ยี ึดผเู รียนเปน ศูนยก ลาง (Learner
Centric) โดยคำนึงถึงความสนใจ ความถนัด ความพรอม ความสามารถ ปญหา และความตองการของผูเรียน
รวมทั้งความเหมาะสมกับบริบท วิถีชีวิต ภูมิสังคม ชาติพันธุและวัฒนธรรม สามารถปรับเปลี่ยนไดตามความตองการ
ของผูเรยี น ครู และการเปลยี่ นแปลงของสงั คมและโลก

หลักสตู รฐานสมรรถนะ มหี ลกั การสำคญั ดังน้ี
1. เปนหลักสูตรที่มีสมรรถนะเปนเปาหมายในการพัฒนาผูเรียน เปนหลักสูตรฐานปฏิบัติ

(Action Oriented) ที่มุงสูการทำได (Able to Do) เพื่อเสริมสรางสมรรถนะที่สำคัญและจำเปนใหแกผูเรียน
ตามชวงวัย โดยมกี ารวัดและประเมนิ ผลเพื่อการพัฒนาอยางตอเนอื่ ง

8
2. เปนหลักสูตรที่ยึดผูเรียนเปนสำคัญ (Learner Centric) โดยเปดโอกาสใหผูเรียน
ไดเรียนรูตามความสนใจ ความถนัด และกาวหนาไปตามความสามารถ รวมทั้งพัฒนาตนเองสูความเชี่ยวชาญ
ได เปน หลกั สตู รท่มี งุ พัฒนาผเู รยี นเปน รายบคุ คล (Personalization)
3. เปนหลักสูตรที่มีความเชื่อมโยงกับชีวิตจริง (Related to Real Life) ของผูเรียน
มีความหมายตอผูเ รียน เพราะสามารถนำไปใชใ นชีวติ ไดจ ริง
4. เปนหลักสูตรที่ใหความสำคัญกับบริบทแวดลอม (Contextualized) ที่แตกตางกันของ
ผูเ รยี น ซึง่ สง ผลตอพฤติกรรมและการเรียนรูของผเู รยี น
5. เปนหลักสูตรที่สงเสริมการบูรณาการความรูขามศาสตร (Multidisciplinary) ชวยให
ผเู รยี นสามารถใชความรู ใหเ ปน ประโยชนไดม ากขึ้น
6. เปนหลักสูตรที่ยืดหยุน (Adaptive) สามารถปรับเปลี่ยนไดตามความตองการของ
ผูเ รยี น ครู สังคม และโลก
2.3.2 แนวคิดและหลกั การของการจดั การเรยี นรูฐ านสมรรถนะ (Competency-Based Instruction: CBI)
การจดั การเรียนรฐู านสมรรถนะ เปน กระบวนการพฒั นาผูเรียนเพือ่ ใหเ กดิ การส่ังสมความสามารถ
และเกิดสมรรถนะตามที่กำหนด เปนการจัดประสบการณการเรียนรูอ ยา งเปนองครวมที่สรางความสัมพนั ธของ
ผูเรียนกับโลกรอบตัว โดยผูเรียนมีสวนรวมอยางแข็งขันในกระบวนการเรียนรู กำหนดเปาหมายการเรียนรู
เรียนรูดวยตนเองและกับเพื่อน ๆ รวมถึงวิเคราะหและจัดการการเรียนของตนเอง ในสภาวะแวดลอมเชิงบวก
ท่สี ง เสริมคุณคาในการเรยี นรูและการดำรงชีวิตในสงั คม
การจัดการเรียนรฐู านสมรรถนะจึงจัดการเรยี นรูโดยใชผลลัพธการเรยี นรูเปน เปาหมาย มุงเนนผล
ที่จะเกิดกับผูเรียน ซึ่งก็คือ ความสามารถของผูเรียนในการประยุกตใชความรู ทักษะ เจตคติ และคุณลักษณะตาง ๆ
อยางเปนองครวมในการปฏบิ ัติงาน การแกปญหา และการใชชีวิต เปนการเรยี นการสอนท่ีเชือ่ มโยงกบั ชีวิตจริง
เรียนรูเพื่อใหสามารถใชการไดจริงในสถานการณตาง ๆ ในชีวิตจริง เปนการเรียนเพื่อใชประโยชน ไมใชการเรียน
เพ่อื รเู ทานนั้
การจัดการเรียนรฐู านสมรรถนะ มหี ลักการและแนวทาง ดงั น้ี
1. มีการกำหนดสมรรถนะและผลลัพธการเรียนรูฐานสมรรถนะเปนเปาหมาย นั่นคือมุงเนน
การพัฒนาความสามารถในการประยุกตใชความรู ทักษะ เจตคติและคานิยม อยางเปนองครวมในการปฏิบัติงาน
การแกป ญหา และการใชชวี ิต
2. เปนการเรียนรูเชิงรุก (Active Learning) ที่หลากหลาย สามารถตอบสนองความแตกตาง
ของผูเรียน เนน “การปฏิบัติ (Action)” โดยมีชุดของเนื้อหาความรู ทักษะ เจตคติและคานิยม ที่จำเปนตอ
การนำไปสูสมรรถนะที่ตองการ เอื้อใหเกิดการเรียนรูที่ลึกซึ้งขึ้น และมีโอกาสไดฝกฝนการใชความรูในสถานการณ
ปญหา และอปุ สรรคท่ที าทาย ท่ีจะชวยใหเ กดิ สมรรถนะตามเปาหมาย
3. มีการเรียนรูที่เชื่อมโยงกับชีวิตจริง เพื่อใหสามารถใชประโยชนไดใ นสถานการณตาง ๆ ในชีวิต
จรงิ โดยสง เสรมิ การใชค วามรขู ามศาสตร (Multidisciplinary) อยางบรู ณาการ (Integration)
4. มีการเสริมสรางคุณลักษณะตาง ๆ (Attitude/ Attribute) สรางแรงจูงใจ แรงบันดาลใจ
กระตุนความสนใจใฝรู ที่สรางความรูสึกเปน เจา ของการเรียนรู เพื่อใหผูเรียนสามารถนำตนเองและกำกับการเรียนรู
ของตนเองได (Self-directed Learning) โดยสามารถการเรียนรู/ทำงานตามความถนัดและความสามารถของตน
และสามารถกา วหนาไปเร็วชาแตกตา งกันได (self-pacing)
5. มีการใหผูเ รยี นไดประเมินการเรยี นรขู องตนเองระหวางเรยี น (Assessment as Learning)
เพื่อการปรบั ปรงุ วธิ กี ารเรียนรู และผลการเรียนรขู องตน

9
6. ใหขอมูลปอนกลับ (Feedback) แกผูเรียนเพื่อการปรับปรุงพัฒนาและใหความชวยเหลือ
ตามความตอ งการของผูเรยี น เปน ปจจยั สำคัญทชี่ ว ยใหเกิดการเรยี นรู ฐานสมรรถนะประสบความสำเร็จ
2.3.3 แนวคิดและหลักการของการวัดและประเมินผลฐานสมรรถนะ (Competency-Based
Assessment: CBA)
การวัดและประเมินฐานสมรรถนะ เปนการตรวจสอบวาผูเรียนเกิดสมรรถนะ หรือมีความกาวหนา
ในสมรรถนะนั้น ๆ โดยพิจารณาจากการแสดงออกทางพฤติกรรมหรือการกระทำในการใชชีวิต การแกปญหา
และการปฏิบัติงาน เนนใชการประเมินเพื่อพัฒนาที่เปนสวนหนึ่งของกระบวนการเรียนรู เพื่อชวยใหผูเรียน
กาวหนาในการเรียนรูเปนรายบุคคล และใชหลักฐานที่แสดงความเชี่ยวชาญตามสมรรถนะที่กำหนดสำหรับ
การประเมินเพ่ือสรุปผล การวดั และประเมินผลฐานสมรรถนะจะตอ งดำเนนิ การใหสอดคลองกับหลักสตู ร
การวดั และประเมินผลฐานสมรรถนะ มหี ลกั การและแนวทาง ดงั นี้
1. ใหความสำคัญกับการประเมินเพื่อพัฒนา (Formative Assessment) โดยถือวาการประเมิน
เปนกิจกรรมในกระบวนการเรียนการสอนตามปกติ ผูเรียนมีการประเมินตนเองระหวางเรียน (Assessment as Learning)
เพื่อนำผลการประเมนิ มาใชในการปรับปรุงวิธกี ารเรยี นรูของตนใหดีย่ิงขึน้ กาวหนาขึ้น ครูสังเกตและเก็บขอมลู
การเรียนรูของผูเรียน เพื่อนำผลการประเมินมาใชในการปรับปรุงการสอนของตน และพัฒนาการเรียนรูของ
ผูเ รียนใหด ีข้นึ (Assessment for Learning)
2. การประเมินเพื่อพัฒนาใชวิธีการประเมินตามสภาพจริง (Authentic Assessment)
จากสิ่งที่ผูเรียนไดปฏิบัติจริง เชน การประเมินโดยใชแฟมสะสมผลงาน (Portfolio) การประเมินจากชิ้นงาน
จากการปฏิบตั งิ าน รวมไปถึงการประเมินตนเองและการประเมินโดยเพอื่ น
3. การประเมนิ ตดั สนิ ผล (Summative Assessment) จะมงุ วดั สมรรถนะองครวม ท่แี สดงถึง
ความสามารถในการประยุกตใช K (Knowledge) S (Skill) A (Attitude and Values) ในการปฏิบัติงาน
ในสถานการณตา ง ๆ
4. การประเมินเพื่อตัดสินผล เปนการประเมินผลการเรียนรู (Assessment of Learning)
โดยใชวิธีการวัดจากพฤติกรรม การกระทำ การปฏิบัติของผูเรียนในสถานการณตาง ๆ (Performance Test)
ที่แสดงออกถึงความสามารถในการประยุกตใช K S A ตามเกณฑการปฏิบัติ (Performance Criteria) และ
หลกั ฐานการเรียนรูอื่น ๆ (Evidence) เปนการประเมินแบบอิงเกณฑไ มใชอ งิ กลมุ
5. การประเมินฐานสมรรถนะ มีการใชสถานการณเปนฐาน เพื่อใหบริบทการประเมินเปนสภาพ
จริง หรอื ใกลเ คยี งสภาพจริงมากที่สดุ
6. ผูเรียนจะไดรับการประเมินเมื่อพรอม หากไมผานการประเมินตามเกณฑที่กำหนด
ผูเรียนจะตองไดรับการสอนซอมเสริมหรือไดรับความชวยเหลือดวยวิธีการตาง ๆ ที่เหมาะสมกับปญหาและ
ความตองการของผูเรยี น จนสามารถผานไดต ามเกณฑ จึงจะกา วไปสูการเรียนรใู นข้ันหรือระดับทีส่ ูงขนึ้
7. การรายงานผล เปนการใหขอมูลพัฒนาการของผูเรียนในดานตาง ๆ ที่ชวยใหผูปกครอง
และผูเกี่ยวของไดขอมูลเกี่ยวกับการเรียนรูและการพัฒนาการของผูเรียน ตามความเปนจริงอยางรอบดาน
ซง่ึ แตละสถานศึกษาสามารถพัฒนาขึน้ ตามความเหมาะสมกับหลกั สตู รสถานศึกษา

10

3. เปา หมายของการพัฒนาผูเ รียน

การจัดการเรียนรูเพื่อพัฒนาผูเรียนตาม (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ....
กำหนดเปาหมายของการจัดการเรียนรูเพื่อพัฒนาตามชวงวัยของผูเรียน โดยกำหนดเปน 4 ชวงชั้น คือ
ชวงชั้นที่ 1 สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ 1 – 3 ชวงชั้นที่ 2 สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ 4 – 6
ชวงชั้นที่ 3 สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1 – 3 และชวงชัน้ ที่ 4 สำหรับนักเรียนชั้นมธั ยมศึกษาปท่ี 4 – 6
โดยแตละชวงวัยกำหนดให “ผลลัพธการเรียนรูเมื่อจบชวงชั้น” เปนเปาหมายของการพัฒนาผูเรียน
ท่ีเปนความสามารถพื้นฐานที่สำคัญจำเปนสำหรับนักเรียนทุกคนที่สถานศึกษาตองจัดการเรียนรูเพื่อพัฒนา
ใหเกิดกับผูเรียน มีลักษณะเปนผลลัพธการเรียนรูเชิงสมรรถนะที่ประกอบดวยพฤติกรรมที่แสดงออกถึง
ความสามารถตามสมรรถนะหลักและสมรรถนะเฉพาะ สอดคลองกับผูเรียนแตละชวงวัย และใชระยะเวลา
ในการพัฒนาผูเรียนใหบรรลุเปาหมายโดยประมาณ 3 ป ทั้งนี้ ในการพัฒนาผูเรียนครูผูสอนตองวิเคราะห
ผลลัพธการเรียนรูเมื่อจบชวงชั้น เพื่อกำหนดเปนผลลัพธการเรียนรูตามชั้นปตามลำดับพัฒนาการของผูเรียน
และลักษณะหรอื ธรรมชาตขิ องสาระการเรียนรู ดงั น้นั ในการจดั การเรยี นรูเ พอื่ พฒั นาผเู รยี นตาม (ราง) กรอบหลกั สตู ร
การศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช .... ครูผูสอนจำเปนตองรูและและเขาใจสาระสำคัญของสวนประกอบที่ใช
ในการนำเสนอสาระการเรยี นรู ดงั น้ี

สมรรถนะหลัก (Core Competencies) ตาม (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ....
หมายถึง สมรรถนะที่กำหนดใหเปนพื้นฐานที่นักเรียนทุกคนตองไดรับการพัฒนาใหเปนความสามารถติดตัว
เมื่อจบการศึกษา มีลักษณะเปนสมรรถนะขามสาระการเรียนรูหรือครอมวิชา สามารถพัฒนาใหเกิดข้ึน
แกผ เู รียนไดในสาระการเรยี นรูตาง ๆ ทห่ี ลากหลาย หรือสามารถนำไปประยกุ ตใ ชในการพัฒนาผูเรียนใหเรียนรู
สาระตาง ๆ ไดดีขึ้น เปนสมรรถนะที่มีลักษณะ “content – free” คือ ไมขึ้นกับเนื้อหาสาระของศาสตรใด ๆ
อยางไรก็ตามสมรรถนะหลักโดยตัวมันเองไมไดปราศจากความรู แตความรูที่เปนองคประกอบของสมรรถนะหลัก
จะเปนองคความรูเชิงกระบวนการ (Procedural Knowledge) ซึ่งเปนชุดของขั้นตอนหรือการปฏิบัติเพื่อดำเนินการ
ใหบรรลุเปาหมายของสมรรถนะนั้น ๆ เปนไดทั้งกระบวนการที่ใชเฉพาะศาสตรหรือบูรณาการขามศาสตร
เชน ความรูที่เปนองคประกอบของสมรรถนะการคิดขั้นสูงเปนเปนชุดความรูที่เกี่ยวของกับกระบวนการคิด
ประเภทตา ง ๆ เชน การคิดวิเคราะห การคิดเชงิ วพิ ากษ และการคิดสรางสรรค

(ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช .... กำหนดสมรรถะนหลักที่จำเปนตองพัฒนาใหกับ
นกั เรียนระดบั การศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน 6 ดา น ดงั นี้

สมรรถนะหลัก นยิ ามสมรรถนะ
1. การจดั การตนเอง การรูจัก รัก เห็นคุณคาในตนเองและผูอื่น การพัฒนาปญญาภายใน
ตั้งเปาหมายในชีวิตและกำกับตนเองในการเรียนรูและใชชีวิต การจัดการ
อารมณและความเครียด รวมถึงการจัดการปญหาและภาวะวิกฤต
สามารถฟนคืนสูสภาวะสมดุล (Resilience) เพื่อไปสูความสำเร็จของ
เปา หมายในชีวิต มสี ุขภาวะทดี่ ีและมสี ัมพันธภาพกับผูอืน่ ไดดี

11

สมรรถนะหลัก นยิ ามสมรรถนะ
2. การคดิ ข้ันสงู สามารถคิดวิเคราะห สังเคราะห และตัดสินใจอยางมีวิจารญาณบนหลัก
เหตุผลอยางรอบดาน โดยใชคุณธรรมกำกับการตัดสินใจไดอยาง
มีวิจารณญาณ มีความสามารถคิดอยางเปนเหตุเปนผลดวยความเขาใจ
ถึงความเชื่อมโยงของสรรพสิ่งที่อยูรวมกันอยางเปนระบบ ใชจินตนาการ
และความรสู รา งทางเลือกใหม เพอื่ แกป ญหาท่ีซับซอ นไดอ ยางมีเปาหมาย
3. การสือ่ สาร มีความสามารถรับรู รับฟง ตีความ และสงสารดวยภาษาตาง ๆ ท้ัง
วัจนภาษาและอวัจนภาษา โดยใชกระบวนการคดิ ซึ่งจะนำไปสูการเรยี นรู
ความเขาใจ ในระบบคุณคา การแกปญหารวมกันผานกลวิธีการสื่อสาร
อยางฉลาดรู สรางสรรค มพี ลงั โดยคำนึงถงึ ความรบั ผดิ ชอบตอสงั คม
4. การรวมพลงั ทำงานเปน ทมี สามารถจัดระบบและกระบวนการทำงาน กิจการ และการประกอบการใด ๆ
ทั้งของตนเอง และรวมกับผูอื่น โดยใชการรวมพลังทำงานเปนทีม มีแผน
ขั้นตอน ใหบรรลุผลสำเร็จตามเปาหมาย มีภาวะผูนำ มีความโปรงใส
ตรวจสอบได มีการประสานความคิดเห็นที่แตกตางสูการตัดสินใจและ
แกปญหาเปนทีมอยางรับผิดชอบรวมกัน สรางความสัมพันธที่ดีและ
จัดการความขดั แยง ภายใตสถานการณทย่ี ุง ยาก
5. การเปน พลเมืองท่ีเขม แข็ง การปฏิบัติตนอยางรับผิดชอบ มีคุณธรรม จริยธรรม ในฐานะพลเมอื งไทย
และพลโลก รูเคารพสิทธิเสรีภาพของตนเองและผูอื่น เคารพในกฎกติกา
และกฎหมาย มีสวนรวมทางสังคมอยางมีวิจารณญาณ อยูรวมกับผูอ่ืน
ทามกลางความแตกตางหลากหลาย เห็นคุณคาของศักดิ์ศรีความเปนมนุษย
รูคุณคาของประวัติศาสตร รูเทาทันการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ
ในประเทศและโลก มีบทบาทในการตัดสินใจและสรางการเปลี่ยนแปลง
ในชุมชน สังคม และประชาคมโลก โดยยึดมั่นความเปนไทย ความเทาเทียม
และเปนธรรม คา นิยมประชาธปิ ไตย และสนั ติวธิ ี
6. การอยรู วมกับธรรมชาติ และ มีความเขาใจพื้นฐานเกี่ยวกับปรากฏการณของโลกและเอกภพ และ
วทิ ยาการอยางยั่งยืน ความสัมพันธของคณิตศาสตร วิทยาศาสตรและธรรมชาติในชีวิตประจำวัน
ใชและรูเทาทันวิทยาการเทคโนโลยี มีความอยากรู อยากเห็น ชางสังเกต
เห็นคุณคา สามารถแกปญหา หรือสรางสรรคนวัตกรรมไดเพ่ือ
การดำรงชวี ิตและอยรู วมกบั ธรรมชาตอิ ยางย่ังยนื

สมรรถนะเฉพาะ (Specific Competencies) เปนสมรรถนะเฉพาะสาระการเรียนรูที่ประกอบดวย
ความรู (Knowledge) ทักษะ (Skills) เจตคติ (Attitudes) และคานิยม (Values) ของแตละสาระการเรียนรู
ทก่ี ำหนดสำหรบั นกั เรียนในแตละชวงชน้ั

ผลลัพธการเรียนรูเมื่อจบชวงชั้น (Learning Outcome) เปนเปาหมายของการจัดการเรียนรู
เมอื่ จบชวงช้นั ผลลัพธการเรียนรูประกอบดวย พฤตกิ รรมท่ีสะทอนสมรรถนะหลกั และสมรรถนะเฉพาะ ที่ครูผูสอน
ตองนำไปใชเปนกรอบแนวคิดในการออกแบบการจัดการเรียนรูและการวัดผลประเมินผล เพื่อพัฒนาผูเรียน
ผลลัพธการเรยี นรูเ มอ่ื จบชวงชั้นเปนภาพรวมความสามารถของนักเรียนตามสาระการเรยี นรู

12
ความรูและสมรรถนะที่เชื่อมโยงกัน เปนความรู ทักษะ เจตคติ และคานิยมของแตละสาระการเรียนรู
ท่ตี อ งนำไปใชใ นการออกแบบหรือกำหนดสถานการณก ารเรียนรเู พ่ือการพฒั นาผูเรยี นใหบ รรลุผลลพั ธการเรียนรูที่
กำหนด ทั้งนี้ สถานศึกษาสามารถวิเคราะหเพื่อเพิ่มเติมความรู ทักษะ เจตคติ และคานิยมที่สอดคลองกับบริบท
และจุดเนนของสถานศึกษาไดตามความเหมาะสม
ตัวอยางสถานการณ และกิจกรรม เปนการนำความรูและสมรรถนะที่เชื่อมโยงกันมากำหนดสถานการณ
ใหผูเรียนไดฝกฝนหรือแสดงพฤติกรรมตามกระบวนการหรือขั้นตอนการเรียนรูท่ีกำหนด เพื่อใหเกิดสมรรถนะ
ตามผลลัพธก ารเรียนรู
สำหรับเอกสารคูมือการใช (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช .... สำหรับชวงชั้นที่ 1
(ชั้นประถมศึกษาปที่ 1 – 3) นี้ กำหนดผลัพธการเรียนรูเมื่อจบชวงชั้นที่ 1 ตามสาระการเรียนรูที่สำคัญจำเปน
สำหรบั นกั เรียน 7 สาระการเรียนรู ดงั นี้
1. สาระการเรียนรูภาษาไทย
2. สาระการเรยี นรคู ณิตศาสตร
3. สาระการเรยี นรภู าษาองั กฤษ
4. สาระการเรียรูศลิ ปะ
5. สาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา
6. สาระการเรยี นรูสงั คมศกึ ษา ประวตั ศิ าสตร หนาทีพ่ ลเมือง และศลี ธรรม
7. สาระกาเรยี นรวู ิทยาศาสตร และระบบธรรมชาติ

13

4. การจดั การเรยี นรูชวงชัน้ ที่ 1 (ป.1-3)
ชวงชั้นที่ 1 เปนการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาความสามารถของนักเรียนในระดับชั้นประถมศึกษาปที่ 1 – 3

หรือชวงวัยของนักเรียนที่มีอายุ 7 – 9 ป เปนชวงแรกของการศึกษาภาคบังคับ จัดการเรียนรูเพื่อสรางฐาน
เครื่องมือการเรียนรูและสุขภาวะของผูเรียน ใหความสำคัญกับการพัฒนาตามชวงวัยและความตอเนื่องของ
การพัฒนา โดยในชั้นประถมศึกษาปที่ 1 - 2 จัดการเรียนรูเพื่อพัฒนาศักยภาพและเสริมสรางพัฒนาการของ
นักเรียนท่เี ช่อื มโยงกับการจัดการศึกษาในระดับปฐมวัย ในขณะที่ชนั้ ประถมศึกษาปท ี่ 3 จดั การเรียนรเู พือ่ เสริม
ความเขมแขง็ ในสาระการเรยี นรูทจ่ี ำเปนตอ งใชเปนเครอ่ื งมือในการเรยี นรูในชวงชน้ั ท่ีสูงขนึ้

มุงเนนการพัฒนาผูเรียนในชวงชัน้ ที่ 1 ใหมีสมรรถนะที่เหมาะสมกับวัย 6 ดาน ไดแก การจัดการตนเอง
การคิดขั้นสูง การสื่อสาร การรวมพลังทำงานเปนทีม การเปนพลเมืองที่เขมแข็ง และการอยูรวมกับธรรมชาติ
และวิทยาการอยางยั่งยืน มีความรู ทักษะ และเจตคติที่สำคัญและจำเปนเกี่ยวกับการใชภาษาเปนเครื่องมือ
ในการเรยี นรูแ ละการดำเนนิ ชวี ิตประจำวนั พฒั นาและเสริมสรางพื้นฐานความเปนมนษุ ย ทัง้ ดา นรางกาย จิตใจ
อารมณ สังคม เรียนรูและเขารวมกิจกรรมทางสังคมที่เกี่ยวของกับตนเอง ครอบครัว โรงเรียน และชุมชน
เพื่อการเปนพลเมอื งที่เขม แข็ง และเรียนรูเกยี่ วกับระบบธรรมชาติ และวทิ ยาการทางเทคโนโลยอี ยา งรเู ทา ทัน

การจัดการเรียนรูใหความสำคัญกับการพัฒนาสมรรถนะหลักผานการพัฒนาสมรรถนะเฉพาะของ
สาระการเรยี นรู โดย

• การพัฒนาสมรรถนะหลักผานสาระการเรียนรูภาษาไทย นักเรียนจะไดรับการพัฒนาและฝกทักษะดาน
การฟง ดู พูด อาน และเขียน และฝกทกั ษะการใชภ าษาไทยเพื่อการเรยี นรแู ละการทำงานอยางเขาใจธรรมชาติ
ของภาษา สถานการณและกิจกรรมท่ีนำมาใชพัฒนาความสามารถทางภาษาจะสงเสริมใหนักเรียนเกิด
สมรรถนะหลกั ทัง้ 6 ดาน

• การพัฒนาผานสาระการเรียนรูคณิตศาสตร นักเรียนจะไดรับการพัฒนาความสามารถทางคณิตศาสตร
ดานการแกปญหา การใหเหตุผล การสื่อสาร อยางเปนองครวม คูกับการพัฒนาและสงเสริมใหผูเรียนเกิด
สมรรถนะหลกั ท้งั 6 ดาน

• การพัฒนาสมรรถนะหลักผานสาระการเรียนรูภาษาอังกฤษ นักเรียนจะไดรับการพัฒนาและฝกทักษะ
การฟง พดู อา น และเขยี นภาษาองั กฤษเพ่อื การส่อื สารดวยคำและประโยคงา ย ๆ สั้น ๆ เพ่อื แสดงความคดิ เห็น
และสะทอ นความรสู กึ กบั บุคคลทอ่ี ยใู กลตัว รวมถงึ การใชภาษาเพื่อการเรยี นรู และทำงานรวมกบั ผูอื่น กจิ กรรม
การเรยี นรสู งเสริมใหน กั เรยี นเกิดสมรรถนะหลกั ทง้ั 6 ดา น

• การพัฒนาผานสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา นักเรียนตองไดรับการสงเสริมใหเจริญเติบโต
และมีพัฒนาการตามวัยผานการเลนกิจกรรม กีฬาอยางสนุกสนานและปลอดภัย รูจักใชขอมูลสารสนเทศเพ่ือ
สรางเสริมสุขภาพและสรางสัมพันธภาพที่ดีกับผูอื่น สามารถใชทักษะเพื่อการดำเนินชีวิตอยางมีความสุข
กิจกรรมการเรียนรูสงเสริมใหนักเรียนเกิดสมรรถนะดานการจัดการตนเอง การคิดขั้นสูง การสื่อสารการรวม
พลังทำงานเปน ทมี การเปนพลเมอื งท่เี ขม แขง็ และการอยรู วมกับธรรมชาติ และวทิ ยาการอยา งย่งั ยืน

• การพัฒนาผานสาระการเรียนรูศิลปะ นักเรียนจะไดรับการพัฒนาดานจิตใจ อารมณ และความรูสึก
และสงเสริมใหแสดงออกเพื่อสื่อสารสิ่งที่ไดรับรูดวยผลงานทางศิลปะ การรอง เลน เตน และเคลื่อนไหวตาม
เสียงดนตรีอยางมีจินตนาการ แสดงออกถึงความซาบซึ้งดวยการวิเคราะห วิพากษ และเชื่อมโยงผลงานศิลปะ
(ทัศนศิลป ดนตรี นาฏศิลป) กับวัฒนธรรม ในชีวิตประจำวันและในทองถิ่น กิจกรรมการเรียนรูสงเสริมให
นักเรียนเกิดสมรรถนะดานการจัดการตนเอง การคิดขั้นสูง การสื่อสาร การรวมพลังทำงานเปนทีม
การเปน พลเมอื งทเ่ี ขม แขง็ และการอยรู ว มกบั ธรรมชาติ และวทิ ยาการอยา งยง่ั ยนื

14
• การพัฒนาผานสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ประวัติศาสตร หนาที่พลเมือง และศีลธรรม นักเรียน
จะไดรับการพัฒนาใหเขาใจในประวัติศาสตร สังคม วัฒนธรรมของครอบครัว โรงเรียนและชุมชน รูเคารพสิทธิ
ของผูอื่น และรับผิดชอบตามบทบาทหนาที่ของตนเอง ใชชีวิตประจำวันอยางรับผิดชอบตอสิ่งแวดลอม
กำกับตนเองในการใชจา ยของครอบครัว โรงเรยี นและชุมชน และใฝทำความดี และไมเบียดเบียนผูอ ื่น กิจกรรม
การเรียนรูสงเสริมใหนักเรียนเกิดสมรรถนะดานการจัดการตนเอง การคิดขั้นสูง การสื่อสาร การรวมพลังทำงานเปนทีม
การเปน พลเมอื งที่เขมแข็ง และการอยูรว มกับธรรมชาติ และวิทยาการอยา งยง่ั ยืน
• การพัฒนาผานสาระการเรียนรูบูรณาการวิทยาศาสตร และระบบธรรมชาตินักเรียนจะไดรับ
การพัฒนาใหเขาใจระบบธรรมชาติ ดวยการจัดประสบการณเรียนรูใหผูเรียนไดเรียนรูจากสิ่งที่ใกลตัวที่สนใจ
และมีสวนรวมในการเรียนรูอยางกระตือรือรน เนนใหผูเรียนสืบเสาะและแกปญหา โดยใชความรูและ
กระบวนการทางวทิ ยาศาสตรเปนพนื้ ฐาน ใชเ ทคโนโลยเี พอื่ เขา ถึงแหลง ขอมลู อยางปลอดภัย สรา งเจตคติทดี่ ีตอ
วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ปรับตัวและอยูรวมกับธรรมชาติ รักษาสิ่งแวดลอม ตระหนักถึงการใชทรัพยากร
กิจกรรมการสืบเสาะและแกปญหาทางวิทยาศาสตรจะสง เสริมใหนักเรียนเกิดสมรรถนะดาน การจัดการตนเอง
การคิดขั้นสูง การสื่อสาร การรวมพลังทำงานเปนทีม การเปนพลเมืองที่เขมแข็ง และการอยูรวมกับธรรมชาติ
และวทิ ยาการอยางยัง่ ยืน

15

5. ความสมั พนั ธข องสมรรถนะหลกั กับสาระการเรยี นรู
(ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช .... กำหนดสมรรถนะหลัก 6 ดาน และสมรรถนะเฉพาะ

ตามสาระการเรียนรู เปนเปาหมายของการพัฒนาผูเรียน การพัฒนาสมรรถนะหลักทั้ง 6 ตองอาศัย
การออกแบบการจัดการเรียนรูผานการพัฒนาสมรรถนะตามกลุมสาระการเรียนรูที่สอดคลองและสัมพันธกัน
ในชวงชั้นที่ 1 กำหนดสมรรถนะเฉพาะเพื่อเปนพื้นที่ในการเรียนรูและพัฒนาสมรรถนะหลัก ผาน 7 สาระ
การเรยี นรู ซงึ่ แตละสมรรถนะหลกั สามารถพฒั นาผา นแตล ะสาระการเรยี นรู ดังนี้
5.1 สมรรถนะดา นการจัดการตนเอง

การพัฒนาสมรรถนะดานการจัดการตนเองในชวงชั้นที่ 1 มุงพัฒนาผูเรียนใหการรูจัก รัก เห็นคุณคา
ในตนเองและผูอื่น การพัฒนาปญญาภายใน ตั้งเปาหมายในชีวิตและกำกับตนเองในการเรียนรูและใชชีวิต
การจัดการอารมณและความเครียด รวมถึงการจัดการปญหาและภาวะวิกฤต สามารถฟนคืนสูสภาวะสมดุล
(Resilience) เพื่อไปสูความสำเร็จของเปาหมายในชีวิตมีสุขภาวะที่ดีและมีสัมพันธภาพกับผูอื่น ผาน 7 สาระ
การเรียนรู ดงั น้ี

• การพัฒนาสมรรถนะดานการจัดการตนเองผานสาระการเรียนรูภาษาไทย ตองการพัฒนาใหนักเรียน
รูจัก รัก เห็นคุณคาในตนเองผานการปฏิบัติกิจกรรมดานภาษาทั้งการฟง ดู อาน พรอมทั้งพูดและเขียน
เพื่อสื่อสารกับผูอื่นดวยความเขาใจ และใชความสามารถดานภาษาสรางสัมพันธภาพกับผูอื่นเพื่อการทำงาน
ใหประสบความสำเร็จอยางมเี ปา หมาย

• การพัฒนาสมรรถนะดา นการจัดการตนเองผา นสาระการเรยี นรูคณติ ศาสตร ตอ งการพัฒนาใหน กั เรียน
มีความสามารถในการวิเคราะหความสามารถของตนเองเมื่อตองเผชิญกับปญหาหรือสถานการณที่มี
ความยากลำบาก รูจักจุดเดนที่ทำใหตนเองสามารถแกปญหาได รูจักจุดดอยที่เปนปญหาของตนเอง รูจักความยาก
ของปญ หาและจัดการกบั ความยากนัน้ ดว ยตนเองอยา งสมเหตสุ มผล

• การพัฒนาสมรรถนะดานการจัดการตนเองผานสาระการเรียนรูภาษาอังกฤษ ตองการพัฒนา
ใหนักเรียนสามารถใชภาษาอังกฤษ เพื่อการปฏิบัติกิจกรรมการเรียนรูและทำงานรวมกับผูอื่นอยางรูเปาหมาย
และนำตนเองไปสูเปาหมายดวยความภาคภมู ใิ จ

• การพัฒนาสมรรถนะดานการจัดการตนเองผานสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา และศิลปะ
มุงใหนักเรียนมีการเจริญเติบโต และไดรับการพัฒนาทั้งดานรางกายและจิตใจ แสดงความรูสึก และสื่ออารมณ
ตามจินตนาการอยางสรางสรรคกอเกิดการพัฒนาทางจิตใจใหสามารถเผชิญและจัดการปญหาอยางมีสติ
และนำตนเองไปสกู ารแกป ญหาได

• การพัฒนาสมรรถนะดานการจัดการตนเองผานสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ประวัติศาสตร
หนาที่พลเมือง และศีลธรรม มุงใหผูเรียนรูจักและตระหนักถึงบทบาทหนาที่ที่มีตอตนเองและสังคมจะเปน
สิง่ ยึดโยงใหนกั เรียนแสดงพฤตกิ รรมตอสังคมอยา งถกู ตองเหมาะสม และไมทำใหผูอ ืน่ เดอื นรอน

• การพัฒนาสมรรถนะดานการจัดการตนเองดานการจัดการตนเองผานสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร และ
ระบบธรรมชาติ จะทำใหนักเรียนไดรูจักและซึมซับความรูเกี่ยวกับระบบธรรมชาติรอบตัวดวยการสังเกต ตั้งคำถาม
และเก็บเกี่ยวความรูจากปรากฎการณตาง ๆ ดวยตนเอง จะสงเสริมเจตคติและคุณลักษณะทางวิทยาศาสตร
รับรูความสนใจและความชอบตอวิทยาศาสตรของนักเรียน นำไปสูการตั้งเปาหมายในชีวิตและกำกับตนเอง
ในการเรียนรูและใชช ีวติ

16
5.2 สมรรถนะดานการคิดขนั้ สูง

การพัฒนาสมรรถนะดานการคิดขั้นสูง ในชวงชั้นที่ 1 มุงพัฒนาผูเรียนใหสามารถคิดวิเคราะห
สังเคราะห และตัดสินใจอยางมีวิจารญาณบนหลักเหตุผลอยางรอบดาน โดยใชคุณธรรมกำกับการตัดสินใจได
อยางมีวิจารณญาณ มีความสามารถคิดอยางเปนเหตุเปนผลดวยความเขาใจถึงความเชื่อมโยงของสรรพสิ่ง
ที่อยูรวมกันอยางเปนระบบ ใชจินตนาการและความรูสรางทางเลือกใหม เพื่อแกปญหาที่ซับซอนไดอยางมี
เปา หมาย ผา น 7 สาระการเรยี นรู ดังนี้

• การพัฒนาสมรรถนะดานการคิดขั้นสูงผานสาระการเรียนรูภาษาไทย นักเรียนจะไดรับการพัฒนา
ทักษะการคิดวิเคราะหสารสนเทศจากการฟง ดู และอาน ฝกทักษะการสังเคราะหและตัดสินใจ
อยางมวี ิจารณญาณ สอื่ สารความเขา ใจผานการพดู และเขยี นตามธรรมชาติและหลกั การใชภ าษาไทย

• การพัฒนาสมรรถนะดานการคิดขั้นสูงผานสาระการเรียนรูคณิตศาสตร มุงพัฒนาใหความสามารถ
ดานการคิดของนักเรียนผานการแกปญหาทางคณิตศาสตรในชีวิตประจำวัน นักเรียนตองใชความสามารถ
ในการคิดเชื่อมโยงระหวางความเปนธรรมชาติกับคณิตศาสตร ตองใชกระบวนการใหเหตุผลเพื่อสรางขอสรุป
ในการสรางทางเลือกเพ่อื แกปญหา สง เสรมิ ใหน ักเรยี นเกิดความคิดสรา งสรรคใ นการเรยี นรู

• การพัฒนาสมรรถนะดานการคิดขั้นสูงผานสาระการเรียนรูภาษาอังกฤษ เปนการสงเสริมใหนักเรียน
เกิดความสามารถดานการคิดดวยการรับสารผานการฟง การอาน และการดู จากสื่อที่นำเสนอเรื่องราว
ในรูปแบบตาง ๆ วิเคราะหตัดสินใจอยางมีเหตผล และสื่อสารความรูความเขาใจใหผูอื่นเขาใจความรู
ดว ยการเขียนหรือการพูดอยางเปนธรรมชาติ

• การพัฒนาสมรรถนะดา นการคิดขน้ั สงู ผานสาระการเรียนรูศ ลิ ปะ มุงใหน กั เรยี นรบั รคู วามเชื่อมโยงของ
สรรพสิ่งที่อยูรวมกันอยางเปนระบบ ดวยการสังเกต ทดลอง และใชจินตนาการเพื่อการแสดงถึงสิ่งที่ไดรับรู
ผานเสียง ทาทาง และภาษาอยางสรา งสรรค

• การพัฒนาสมรรถนะดานการคิดขั้นสูงผานสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา มุงสงเสริมให
นักเรียนสามารถคิดวิเคราะห สังเคราะห และตัดสินใจขอมูลสารสนเทศอยางมีวิจารญาณบนหลักเหตุผล
อยางรอบดาน ความเขาใจถึงความเชื่อมโยงระหวางความสัมพันธทางกายและจิตที่มีผลตอการเจริญเติบโต
อยา งมสี ุขภาพ

• การพัฒนาสมรรถนะดานการคิดขั้นสูงผานสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ประวัติศาสตร หนาที่พลเมือง
และศีลธรรมมุงพัฒนาความสามารถดานการคิดผานการเรียนรูเชิงบูรณาการระหวางอดีต ปจจุบัน วิเคราะห
สังเคราะห และตดั สนิ ใจอยางมีวจิ ารญาณบนหลกั เหตผุ ล ใชค ณุ ธรรมตามหลักการของศาสนาท่ีนับถือเปนหลัก
ในการตดั สนิ ใจเพอ่ื ตนเองและสังคม

• การพัฒนาสมรรถนะดานการคิดขั้นสูงผานสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร และระบบธรรมชาติ
มุงพัฒนาความสามารถดานการคิดของนักเรยี นผา นกระบวนการสบื เสาะหาความรูดวยวิธีการทางวิทยาศาสตร
พัฒนาการคิดขั้นสูงผานประเมินและออกแบบกระบวนการทางวิทยาศาสตร ใชความรูทางวิทยาศาสตร
เพอ่ื การทำความเขาใจ และแกปญหาในชีวติ ประจำวัน รวมถงึ ใชเปน เคร่ืองมือในการเรียนรูและสรางนวัตกรรม
ท่ีเหมาะสม

17
5.๓ สมรรถนะดานการสือ่ สาร

การพัฒนาสมรรถนะดานการสื่อสาร ในชวงชั้นที่ 1 มุงพัฒนาผูเรียนใหมีความสามารถรับรู รับฟง
ตีความ และสงสารดวยภาษาตาง ๆ ทั้งวัจนภาษาและอวัจนภาษา โดยใชกระบวนการคิด ซึ่งจะนำไปสูการเรียนรู
ความเขาใจในระบบคุณคา การแกปญหารวมกัน ผานกลวิธีการสื่อสารอยางฉลาดรู สรางสรรค มีพลัง
โดยคำนงึ ถงึ ความรบั ผดิ ชอบตอสงั คม ผาน 7 สาระการเรียนรู ดงั นี้

• การพัฒนาสมรรถนะดานการสื่อสารผานสาระการเรียนรูภาษาไทย มุงพัฒนาความสามารถของ
นักเรียนในการรับขอมูลสารสนเทศดวยการฟง ดู และอานเพื่อความเขาใจ โดยใชกระบวนการคิดเพื่อใหเกิด
การเรียนรู พรอ มทง้ั สอื่ สารดว ยความเขาใจดว ยการพูด เขยี น ทาทาง หรืออ่นื ๆ เพ่ือใหผ อู นื่ เขา ใจ

• การพฒั นาสมรรถนะดานการสอ่ื สารผา นสาระการเรยี นรูคณิตศาสตร คณติ ศาสตรเ ปน สาระการเรียนรู
ที่มีสัญลักษณเพื่อสื่อสารหรือสื่อความหมาย การสื่อสารผานสาระการเรียนรูคณิตศาสตรจึงมุงเนนใหนักเรียน
สามารถรับสารที่มีการนำเสนอดวยภาษาคณิตศาสตรอยางมีเหตุผล และสามารถสื่อสารแนวคิด วิธีการ
แกป ญหาดวยภาษาและสญั ลกั ษณท างคณิตศาสตร พรอ มทงั้ ใชความสามารถในการสอ่ื สารดานคณิตศาสตร

• การพัฒนาสมรรถนะดานการสื่อสารผานสาระการเรียนรูภาษาอังกฤษ นักเรียนจะไดรับการพัฒนา
ความสามารถในการสื่อสาระดวยภาษาอังกฤษ ทั้งการฟงและการพูดกับบุคคลที่อยูใกลตัว ฝกทักษะการใช
ภาษาอังกฤษเปนเครื่องมือในการเรียนรูดวยการอานและเขียนเพื่อแสดงความคิดเห็นและสะทอนความรูสึก
รวมถึงการใชภ าษาเพือ่ แกป ญหาในการทำงานรว มกับผอู ืน่ อยางฉลาดรู สรางสรรค

• การพัฒนาสมรรถนะดานการสื่อสารผานสาระการเรียนรูศิลปะ มุงพัฒนาใหผูเรียนสื่อสารอยางมี
สุนทรีย ความสามารถรับรู รับฟง ตีความ และสงสารดวยภาษาตาง ๆ ทั้งวัจนภาษาและอวัจนภาษา
ดวยการสัมผัส ซึมซับสุนทรียภาพและสรางสรรคผลงานศิลปะทุกแขนง รอง เลน เตน และเคลื่อนไหว
ตามเสียงดนตรี สรางสรรคการเคลื่อนไหวในรูปแบบตาง ๆ อยางอิสระ รวมทั้งการพูดใหความเห็นกับผลงาน
ศิลปะ วัฒนธรรม ในชีวติ ประจำวันและในทองถ่นิ

• การพัฒนาสมรรถนะดานการสื่อสารผานสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา มุงพัฒนาผูเรียนใหมี
เจริญเติบโตดวยสุขภาพกายและจิตที่ดี ใชความสามารถในการสื่อสารเพื่อการดำเนินชีวิตและสรางสัมพันธภาพที่ดี
กับผูอื่นอยางมีความสุข รวมกิจกรรมทางกายดวยความเขาใจในกฎ กติกา รับรู รับฟง ตีความ และกระบวนการคิด
เกี่ยวกับสารสนเทศตาง ๆ ทั้งที่เกี่ยวของกับตนเองและสังคม ซึ่งจะนำไปสูการเรียนรูเพื่อการแกปญหารวมกัน
อยางฉลาดรู สรา งสรรค มพี ลงั และความรบั ผิดชอบตอสังคม

• การพัฒนาสมรรถนะดานการสื่อสารผานสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ประวัติศาสตร หนาที่พลเมือง
และศีลธรรมมุงพัฒนาผูเรียนใหมีความรับผิดชอบตอสังคม หนาที่พลเมือง และศีลธรรมทำกิจกรรม
ในชีวิตประจำวันที่แสดงถึงความตระหนักและเห็นคุณคาในประวัติศาสตร สังคม วัฒนธรรมของครอบครัว
โรงเรียนและชุมชน ใชกระบวนการคิดไปสูการเรียนรู ความเขาใจในระบบคุณคา และการแกปญหารวมกัน
ผานกลวิธกี ารสื่อสารอยางฉลาดรู สรางสรรค มีพลงั

• การพัฒนาสมรรถนะดานการสื่อสารผานสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร และระบบธรรมชาติ มุงพัฒนา
ความสามารถของนักเรียนในการรับรู รับฟง และใชกระบวนการคิด เพื่อการเรียนรูและเขาใจ สื่อสารความรู
ความเขาใจดวยการอธิบายอยางเปนวิทยาศาสตร และใชใจภาษาเชิงวิทยาศาสตรเปนเครื่องมือในการเรียนรู
แกป ญหา และอยูรว มกันอยา งฉลาดรู สรางสรรค และมพี ลงั

18
5.4 สมรรถนะดา นการรวมพลังทำงานเปนทีม

การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีม ในชวงชั้นที่ 1 มุงพัฒนาผูเรียนใหสามารถจัดระบบ
และกระบวนการทำงาน กิจการ และการประกอบการใด ๆ ทั้งของตนเอง และรวมกับผูอื่น โดยใชการรวมพลัง
ทำงานเปนทีม มีแผน ขั้นตอน ใหบรรลุผลสำเร็จตามเปาหมาย มีภาวะผูนำ มีความโปรงใส ตรวจสอบได
มีการประสานความคิดเห็นที่แตกตางสูการตัดสินใจและแกปญหาเปนทีมอยางรับผิดชอบรวมกัน
สรา งความสมั พนั ธทด่ี ีและจัดการความขดั แยง ภายใตส ถานการณท ่ยี ุงยาก ผาน 7 สาระการเรียนรู ดงั น้ี

• การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีมผานสาระการเรียนรูภาษาไทย มุงพัฒนา
การจัดระบบและกระบวนการทำงานของตนเองรวมกับผูอื่น ผานการสื่อสารดวยภาษาไทย ทั้งการฟง ดู อาน พูด
และเขียนดวยความเขาใจธรรมชาติของการใชภาษา ใชภาษาเพื่อแกปญหาเปนทีมอยางรับผิดชอบรวมกัน
สรา งความสมั พันธที่ดี และจดั การความขดั แยง

• การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีมผานสาระการเรียนรูคณิตศาสตร การแกปญหา
บนพื้นฐานของความเปนเหตุเปนผล ผานการสื่อสารที่ชัดเจน สามารถใชเครื่องมือในการเรียนรูทางคณิตศาสตร
ทำใหการทำงานมีแนวคิดที่สอดคลองกันและเปนรูปธรรมมากขึ้น ทำใหนำไปสูการตัดสินใจและแกปญหาอยางมี
ประสทิ ธิภาพ

• การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีมผานสาระการเรียนรูภาษาอังกฤษ การฟง พูด อาน
เขียน และการใชภาษาอยางมีวัตถุประสงคเพื่อการเรียนรูและการทำงานรวมกับผูอื่น ทำใหเกิดการสื่อสาร
อยางเปนขั้นตอน เกิดการยอมรับซึ่งกันและกัน ทำใหเกิดความสัมพันธที่ดี และจัดการความขัดแยงที่เกิดข้ึน
ไดอยางสนั ติ

• การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีมผานสาระการเรียนรูศิลปะ การรอง เลน เตน
เปนพื้นฐานของความคิดสรางสรรคที่จะนำไปสูการหาทางออกจากการแกปญหาตาง ๆ รวมกัน รวมทั้ง
การรวมมือกันทำกิจกรรมจะทำใหเกิดความเขาใจลักษณะของเพื่อนรวมทีม และศักยภาพของทีมซึ่งนำไปสู
การวางแผนการดำเนินการตาง ๆ อยา งมปี ระสิทธภิ าพ

• การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีมผานสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา
การใชทักษะในการดำเนินชีวิตและสรางสัมพันธภาพที่ดีกับผูอื่นทำใหสามารถจัดการความสัมพันธและ
ความขัดแยงไดอยางมีประสิทธิภาพ รวมทั้งการเคลื่อนไหวรางกายทำใหเกิดความคลองแคลวในการแกปญหา
ทต่ี องใชก ารปฏบิ ตั ไิ ดด ียิง่ ขนึ้

• การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีมผานสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ประวัติศาสตร
หนาที่พลเมือง และศีลธรรม การรวมพลังทำงานเปนทีมจำเปนที่จะตองเคารพสิทธิของผูอื่น และรับผิดชอบ
ตอบทบาทหนาที่ของตนเองไปพรอมกัน โดยสามารถฝกฝนและเรียนรูผานการใชชีวิตประจำวันและการกำกับตนเอง
ซึ่งจะสงผลใหเกิดภาวะผูนำ และทำความเขา ใจสภาพสงั คมรอบตวั ตามความเปน จริง

• การพัฒนาสมรรถนะดานการรวมพลังทำงานเปนทีมผานสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร และระบบ
ธรรมชาติ การประเมินการและออกแบบการสืบเสาะเชิงวิทยาศาสตร ทำใหสามารถแกปญหาและปรับปรุง
กระบวนการแกปญหาอยางมีประสิทธิภาพ และเมื่อนำผลการแกปญหาหรือหลักฐานมาตีความหมายขอมูล
อยางเปนวิทยาศาสตร จะสามารถทำความเขาใจผลของการแกปญหาดวยความโปรงใส ตรวจสอบได นอกจากน้ี
การใชเครื่องมือในการเรียนรูที่เหมาะสมตามบทบาทและความรับผิดชอบของตนเองในฐานะสมาชิกของทีม
จะทำใหการแกปญหาเปนไปอยางรวดเร็ว และเปนจุดเริ่มตนของการพัฒนากระบวนการทำงานรวมกัน
ใหม ีประสทิ ธภิ าพมากข้ึน

19
5.5 สมรรถนะดา นการเปนพลเมืองท่เี ขม แขง็

การพัฒนาสมรรถนะดานการเปนพลเมืองที่เขมแข็ง ในชวงชั้นที่ 1 มุงพัฒนาผูเรียนในการปฏิบัติตน
อยางรับผิดชอบ มีคุณธรรม จริยธรรม ในฐานะพลเมืองไทย และพลโลก รูเคารพสิทธิเสรีภาพของตนเองและ
ผูอื่น เคารพในกฎกติกาและกฎหมาย มีสวนรวมทางสังคมอยางมีวิจารณญาณ อยูรวมกับผูอื่นทามกลาง
ความแตกตางหลากหลายเห็นคุณคาของศักดิ์ศรีความเปนมนุษย รูคุณคาของประวัติศาสตร รูเทาทัน
การเปลี่ยนแปลงของสถานการณในประเทศและโลก มีบทบาทในการตัดสินใจและสรางการเปลี่ยนแปลง
ในชุมชน สังคม และประชาคมโลก โดยยึดมั่นความเปนไทย ความเทาเทียมและเปนธรรม คานิยม
ประชาธิปไตย และสนั ตวิ ิธี ผาน 7 สาระการเรียนรู ดังนี้

• การพฒั นาสมรรถนะดานการเปน พลเมอื งทเ่ี ขม แขง็ ผา นสาระการเรียนรทู างภาษา การฟง พูด อาน เขียน
และสื่อสารอยางมีวิจารณญาณ รับฟงและเปดรับความคิดเห็นของผูอื่นโดยลดอคติของตนเอง ใชเหตุผล
และมีสวนรวมในการแกปญหาตาง ๆ ในชีวิตประจำวันโดยสันติวิธี บนพื้นฐานความเปนไทย และการใชภาษา
เพื่อการเรียนรูและการทำงานรวมกนั อยา งสรางสรรคตามเสรภี าพของตนเอง เคารพสิทธขิ องผูอน่ื และกฎระเบียบ
ที่ตง้ั ขึน้ รว มแสดงความคิดเหน็ อยางมีเหตผุ ลและแกปญ หาโดยสนั ตวิ ธิ ี

• การพัฒนาสมรรถนะดานการเปนพลเมืองที่เขมแข็งผานสาระการเรียนรูคณิตศาสตร การใชเหตุผล
ในการแกปญหา สื่อสารและนำเสนอขอมูลตามหลักคณิตศาสตรอยางเปนกลาง เพื่อใชประกอบการตัดสินใจ
และสรา งการเปลีย่ นแปลงในชุมชน สังคม และประชาคมโลก

• การพัฒนาสมรรถนะดานการเปนพลเมืองที่เขมแข็งผานสาระการเรียนรูศิลปะ การสื่อสารความคิด
ผานจินตนาการเพื่อแสดงออกถึงการปฏิบัติตนในฐานะพลเมืองไทยและพลโลก อยูรวมกับผูอื่นทามกลาง
ความแตกตางหลากหลาย เห็นคุณคาของศักดิ์ศรีความเปนมนุษย รูคุณคาของประวัติศาสตร รูเทาทัน
การเปลี่ยนแปลงของสถานการณในประเทศและโลก บนพื้นฐานความเปนไทย ความเทาเทียมและเปนธรรม
คา นยิ มประชาธิปไตย และสนั ตวิ ธิ ี

• การพัฒนาสมรรถนะดานการเปนพลเมืองที่เขมแข็งผานสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา
การเจริญเติบโตอยางมีสุขภาวะ ดำเนินชีวิตอยางมีสัมพันธภาพที่ดีกับผูอื่น อยูรวมกับผูอื่นทามกลาง
ความแตกตางหลากหลาย เห็นคุณคาของศักดิ์ศรีความเปนมนุษย เคลื่อนไหวรางกายอยางปลอดภัย
เพือ่ แสดงออกถงึ หนา ท่คี วามเปน พลเมอื งอยางเหมาะสม

• การพัฒนาสมรรถนะดานการเปนพลเมืองที่เขมแข็งผานสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ประวัติศาสตร
หนาที่พลเมือง และศีลธรรม การปฏิบัติตนอยางรับผิดชอบ มีคุณธรรม จริยธรรม ในฐานะพลเมืองไทยและ
พลโลก รูเคารพสิทธิเสรีภาพของตนเองและผูอื่น เคารพในกฎกติกาและกฎหมาย มีสวนรวมทางสังคม
อยา งมีวิจารณญาณ อยูร ว มกับผูอ่ืนทา มกลางความแตกตางหลากหลาย เหน็ คณุ คาของศกั ดิ์ศรีความเปนมนุษย
รูคุณคาของประวัติศาสตร รูเทาทันการเปลี่ยนแปลงของสถานการณในประเทศและโลก มีบทบาท
ในการตัดสินใจและสรางการเปลี่ยนแปลงในชุมชน สังคม และประชาคมโลก โดยยึดมั่นความเปนไทย
ความเทาเทียมและเปนธรรม คา นิยมประชาธปิ ไตย และสนั ติวธิ ี

• การพัฒนาสมรรถนะดานการเปนพลเมืองที่เขมแข็งผานสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร และระบบธรรมชาติ
ใชเครื่องมือทางวิทยาศาสตรเพื่อการเรียนรู และหาคำตอบดวยความคิดเชิงวิทยาศาสตรเพื่อทำความเขาใจ
การเปลี่ยนแปลงของสถานการณใ นประเทศและโลก

20
5.6 สมรรถนะดา นการอยรู ว มกบั ธรรมชาติ และวทิ ยาการอยางยง่ั ยนื

การพัฒนาสมรรถนะดานการอยูรวมกับธรรมชาติ และวิทยาการอยางยั่งยืน ในชวงชั้นที่ 1 มุงพัฒนา
ผูเรียนใหมีความเขาใจพื้นฐานเกี่ยวกับปรากฏการณของโลกและเอกภพ และความสัมพันธของคณิตศาสตร
วิทยาศาสตรและธรรมชาติในชีวิตประจำวัน ใชและรูเทาทันวิทยาการเทคโนโลยี มีความอยากรู อยากเห็น
ชางสังเกต เห็นคุณคา สามารถแกปญหา หรือสรางสรรคนวัตกรรมไดเพื่อการดำรงชีวิตและอยูรวมกับธรรมชาติ
อยางยัง่ ยนื ผาน 7 สาระการเรยี นรู ดังนี้

• การพัฒนาสมรรถนะดานการอยูรวมกับธรรมชาติ และวิทยาการอยางยั่งยืนผานสาระการเรียนรู
ทางภาษา ดวยใชภาษาเพื่อการเรียนรูปรากฏของโลกและจักรวาล และเพื่อทำงานรวมกับผูอื่นอยางมี
ประสิทธิภาพ ทำใหเขาถึงและรูเทาทันวิทยาการเทคโนโลยี ตามความความอยากรูอยากเห็น และชางสังเกต
ซ่งึ เปนพ้นื ฐานของการดำรงชวี ิตและอยูรว มกบั ธรรมชาติอยา งยง่ั ยืน

• การพัฒนาสมรรถนะดานการอยูรวมกับธรรมชาติ และวิทยาการอยางยั่งยืนผานสาระการเรียนรู
คณิตศาสตร การแกปญหา การใหเหตุผล ใชความคิดสรางสรรค สื่อสารและนำเสนอ เพื่อสรางขอสรุปทั่วไป
เกี่ยวกับปรากฏการณของโลกและจักรวาล รวมถึงเห็นความสัมพันธของคณิตศาสตร วิทยาศาสตรและ
ธรรมชาติในชีวิตประจำวนั นำไปสูการสรา งสรรคน วตั กรรม

• การพัฒนาสมรรถนะดานการอยูรวมกับธรรมชาติ และวิทยาการอยางยั่งยืนผานสาระการเรียนรู
สุขศึกษาและพลศึกษา การใชขอมูลสารสนเทศดานสุขภาพเพื่อสงเสริมการการดำรงชีวิตอยางมีสุขภาวะ และ
อยรู วมกบั ธรรมชาตอิ ยา งยั่งยืน

• การพัฒนาสมรรถนะดานการอยรู วมกบั ธรรมชาติ และวิทยาการอยางยั่งยืนผานสาระการเรียนรูศิลปะ
การใชจินตนาการในการคิด การแกปญหา รวมถึงการทำความเขาใจ เขาถึง และเห็นคุณคาของปรากฏการณ
ของโลกและจักรวาล

• การพัฒนาสมรรถนะดานการอยูรวมกับธรรมชาติ และวิทยาการอยางยั่งยืนผานสาระการเรียนรู
สังคมศึกษา ประวัติศาสตร หนาที่พลเมือง และศีลธรรม การดำรงชีวิตและอยูรวมกับธรรมชาติอยางมีความ
รบั ผดิ ชอบตอ สิ่งแวดลอ ม

• การพัฒนาสมรรถนะดานการอยูรวมกับธรรมชาติ และวิทยาการอยางยั่งยืนผานสาระการเรียนรู
วิทยาศาสตรและระบบธรรมชาติ ดวยการอธิบายปรากฏการณของโลกและจักรวาลอยางเปนวิทยาศาสตร
ใชการประเมินและการออกแบบการสืบเสาะเชิงวิทยาศาสตร เพื่อแกปญหาและสรางนวัตกรรมสำหรับ
การดำรงชีวิตและอยูรวมกับธรรมชาติอยางยั่งยืน โดยใชเครื่องมือการเรียนรู และสื่อสารดายภาษา
เชงิ วิทยาศาสตรท ่เี หมาะสม

21

6. แนวทางการจดั การเรียนรฐู านสมรรถนะใน 7 สาระการเรยี นรู
การพัฒนาสมรรถนะหลัก 6 ดาน ตาม (ราง) กรอบหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ....

ตองอาศัยการพัฒนาผูเรียนผานสมรรถนะฉพาะของสาระการเรียนรู 7 สาระที่สัมพันธเชื่อมโยงกัน ไดแก
สาระการเรียนรูภาษาไทย คณิตศาสตร ภาษาอังกฤษ ศิลปะ สุขศึกษาและพลศึกษา สังคมศึกษา ประวัติศาสตร
หนา ที่พลเมอื ง และศลี ธรรม และวิทยาศาสตร และระบบธรรมชาติ รายละเอียดดังนี้

22

สาระการเรียนรภู าษาไทย

 สาระสำคญั ของสาระการเรยี นรู
ความสำคญั ของสาระการเรียนรภู าษาไทย
การใชภาษาไทยเปนสมรรถนะที่ตองไดรับการฝกฝนเพื่อใหสามารถสื่อสารในบริบทตาง ๆ ไดอยาง

มีประสทิ ธิภาพ ถกู ตอ งตามกาลเทศะ และมีมารยาท รวมท้งั สามารถใชเ รียนรไู ดทั้งในและนอกโรงเรียน
สาระการเรียนรูนี้ มีสมรรถนะเฉพาะ 4 สมรรถนะ ไดแก 1) ฟง ดู และพูดดวยความเขาใจ 2) อาน

ดว ยความเขา ใจ 3) เขียนแสดงความเขาใจ และ 4) เขาใจธรรมชาติของภาษาและการใชภ าษาไทย
สมรรถนะเฉพาะทั้ง 4 สมรรถนะดังกลาว มีความสัมพันธเชื่อมโยงกับสมรรถนะหลักทั้ง 6 สมรรถนะ

และบูรณาการกันเปนผลลัพธก ารเรียนรูชวงชัน้ 10 ขอ ซึ่งเปน เปาหมายของชวงช้ันนี้
ผลลัพธการเรียนรูชวงชั้นที่ 1 ทั้ง 10 ขอ นำไปกำหนดเปนผลลัพธก ารเรียนรูช ั้นประถมศึกษาปที่ 1 - 3

โดยตองคำนึงถึงการบูรณาการสมรรถนะหลักและสมรรถนะเฉพาะดวย เพื่อใหเมื่อผูเรียนบรรลุผลลัพธ
การเรยี นรชู น้ั ปแลว จะนำไปสูการบรรลผุ ลลัพธการเรยี นรชู ว งชั้นตามทห่ี ลกั สตู รกำหนดไว

ลักษณะเฉพาะ/ ธรรมชาตขิ องสาระการเรียนรู
การเรียนรูภาษาไทยในชวงชั้นที่ 1 เปนการเรียนรูการใชภาษาที่เริ่มตนจากสถานการณ หรือบริบท
ใกลตัวของนกั เรียนทง้ั ในและนอกโรงเรียน
นักเรียนจะไดรับการพัฒนาสมรรถนะการฟงจากการฟงสิ่งตาง ๆ และการดูภาพ เพื่อเรียนรูคำศัพท
และสรางความเขาใจเรื่องราว ไปพรอม ๆ กับการพัฒนาสมรรถนะการพูดสนทนา และการเลาเรื่อง
เพื่อแลกเปลี่ยนความรู แสดงความคิดเห็นและความรูสึก รวมทั้งถายทอดประสบการณของตนเองอยางมี
ประสทิ ธิภาพ ถกู กาลเทศะ บคุ คล และมมี ารยาท
ในขณะเดียวกัน นักเรียนก็ตองไดรับการพัฒนาสมรรถนะการอานจากการอานบทอานประเภทตาง ๆ
เพื่อใหสามารถอานออกและเขาใจเนื้อหาสาระของบทอานไปพรอม ๆ กับการพัฒนาสมรรถนะการเขียน
เพื่อใหสามารถเขียนสะกดคำไดถูกตองตามโครงสรางภาษา และเขียนขอความแสดงความรูความเขาใจ
ความคิด ความรูสึก โดยใชคำและประโยคไดอยางถูกหลักการใชภาษาในการสื่อความหมาย เพื่อสื่อสาร
และเรียนรูอยา งมีประสทิ ธิภาพ และมมี ารยาทในการอานและการเขียน ทง้ั น้ี วิธีการสอนอา นเขียนแบบแจกลูก
สะกดคำ และอานตามครู ยังคงเปนวิธีการสอนที่มีประสิทธิภาพ สำหรับจัดการเรียนการสอนใหนักเรียน
สามารถอา นออกและเขียนได
จุดเนนการพฒั นา
การสอนภาษาไทยในชวงชั้นที่ 1 เปนการพัฒนาสมรรถนะการใชภาษาของนักเรียน ผานการเรียนรู
หลักภาษาไทยและโครงสรางภาษาไทยพื้นฐานจากสื่อตาง ๆ เพื่อใหนักเรียนเกิดสมรรถนะการใชภาษา
เพ่อื สอื่ สารในบริบทตา ง ๆ และเกดิ สมรรถนะการใชภาษาในฐานะเคร่อื งมือการเรยี นรู
การจัดการเรียนรูในชวงชั้นที่ 1 เปนการเรียนรูอยางมีความหมาย โดยคำนึงพัฒนาการการเรียนรู
ภาษาของนักเรียนเปนสำคัญ เนื่องจากเปนวัยท่ีเพิ่งกาวออกมาจากระดับปฐมวัย หรือครอบครัว นักเรียนจึงมี
ความแตกตางระหวางบุคคล ทั้งดานการใชภาษา การเรียนรูรวมกับเพื่อน และการใชชีวิตกับผูอื่นที่ไมใช
คนในครอบครัว ในเบื้องตนครูควรจัดการเรียนรูที่สอดคลองกับความสามารถในการรับรูและการเรียนรู
ของนักเรียน ปรับพื้นฐานของนักเรียนแตละคน โดยออกแบบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนบนฐานของ
สถานการณ หรือบริบทใกลตัวของนักเรียนทั้งในและนอกโรงเรียน เชน การใชภาษาพูดเพื่อสื่อสารในบริบทตาง ๆ
เชน หองเรียน หองสมุด โรงอาหาร รวมทั้งออกแบบกิจกรรมการอานและการเขียนโดยใชวิธีการสอน

23
ที่หลากหลาย เพื่อใหนักเรียนอานออกและเขียนได เขาใจโครงสรางและความหมายของคำ ประโยค และ
ขอความ โดยใชบทอานในหนังสือเรียนภาษาไทยและหนังสือเรียนวิชาตาง ๆ รวมทั้งบทอานอื่น ๆ
ในชีวิตประจำวนั เชน ปา ยโฆษณา ประกาศ นทิ าน หรือกวนี พิ นธ เปน ตน

การนำไปใชใ นชีวติ จรงิ
การเขาใจธรรมชาติของภาษาและการใชภาษาไทยในชวงชั้นนี้ มีวัตถุประสงคสำคัญเพื่อใหนักเรียน
ไดฝกการฟง การดู การพูด การอาน และการเขียน ผานการเรียนรูหลักการใชภาษาและโครงสรางภาษาไทย
พื้นฐานจากสื่อตาง ๆ เพื่อใหนักเรียนเกิดสมรรถนะการใชภาษาเพื่อสื่อสารในบริบทตาง ๆ และเกิดสมรรถนะ
การใชภาษาในฐานะเครื่องมือการเรียนรู ทั้งนี้ การสอนอานเขียนในเบื้องตนเพื่อใหนักเรียนสามารถอานเขียน
ไดอยางถูกตอง ชัดเจน ยังคงเนนการสอนอานเขยี นโดยการแจกลูกสะกดคำเปนหลัก จากนั้นจะเปนการเรียนรู
เกี่ยวกับการเขาใจความหมายของคำ การนำไปใชการแตงประโยคงาย ๆ ในบริบทและสถานการณตาง ๆ
รวมทงั้ การใชภาษาไทยไดอยา งเหมาะสมกับกาลเทศะ
การใชภาษาไทยเพื่อใหสามารถสื่อสารในบริบทตาง ๆ ทั้งการเรียนในชั้นเรียนและทุกเวลาท่ีตองมี
การปฏิสัมพันธสื่อสารกับผูอื่น นักเรียนจำเปนตองไดรับการพัฒนาหรือฝกฝนอยางตอเนื่อง เพื่อใหการสื่อสาร
เปน ไปอยางมปี ระสิทธภิ าพ
การบรู ณาการกับสาระการเรียนรตู า ง ๆ
การเรียนรภู าษาไทยในชว งช้ันท่ี 1 น้ี นกั เรยี นจะไดเ รียนรูผ า นการรับสารตาง ๆ ท้ังจากการฟง ดู และ
การอาน เพื่อใหสามารถสงสาร คือ การเขียนและการพูดไดอยางเหมาะสมกับกาลเทศะและบุคคล ดวยเหตุน้ี
การออกแบบการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนนอกจากจำเปนตองเชื่อมโยงบนฐานของสถานการณ หรือบริบท
ใกลต วั แลว ยงั ตองมกี ารบรู ณาการรว มกบั วชิ าอ่นื ๆ เชน
คณติ ศาสตร อา นและเขยี นแผนภาพแผนภมู ิ แผนผงั ฟง ดู และอา นโจทยคณิตศาสตร ตคี วาม แกป ญหา
พูดนำเสนอ แสดงวิธีคิด เขียนคำที่สือ่ ความหมายถงึ การบวก การลบ การคูณ การหาร แสดงความสัมพันธของจำนวน
ทเี่ ปนรูปธรรม รบั ฟงและอธิบายใหเหตผุ ลความสัมพันธของจำนวน
ภาษาองั กฤษ เรียนรู ฟง ดู และพูดคำศัพท ทัง้ ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ
ศิลปะ วาดภาพประกอบคำ ประโยค เรื่องราวเกี่ยวกับตนเอง ครอบครัว และชุมชน ดูภาพจิตรกรรม
ฝาผนังแลวบอกไดวาเปนตอนใด เชื่อมโยงกับนิทานชาดกที่เคยอาน เขียนภาพลายไทย แลวเขียนเรื่องราว
เกย่ี วกบั ภาพทต่ี นวาดข้นึ มา รอ งเพลง
สุขศึกษาและพลศึกษา พูดนำเสนอเปาหมายการเรียนรู ฟง ดู และสรุปความรูที่ไดเรียนรูจากคลิป
สถานการณตาง ๆ เกี่ยวกับชีวิตประจำวัน เชน อาหารขยะ โรคภัย ฟง ดู และอานวิธีการใชวัสดุ อุปกรณ ฉลาก
ตา ง ๆ การปฏิบัตติ นเกย่ี วกบั สุขอนามัย อา นสัญลกั ษณ หรือปา ยเตือนในโรงเรียน และชุมชน
สังคมศึกษา ประวัติศาสตร หนาที่พลเมือง และศีลธรรม อานแผนผังโรงเรียน แผนผังหมูบาน ชุมชน
ที่ตนเองอยู อาน และเขียนบันทึกรายรับ – รายจายในครัวเรือน เรียนรูเรื่องราวจากบทอานที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับ
วันสำคัญประเพณีและวัฒนธรรม ชุมชน ทองถิ่น สภาพแวดลอม ศาสนา พิธีกรรม ประวัติของทองถิ่น นิทาน
ในทองถิ่น เพลงพื้นบาน อานขอมูลจากโบรชัวรสินคา หรือแพลตฟอรมดิจิทัล เชน สภาพอากาศ แผนท่ี
การเดินทาง
วิทยาศาสตรและระบบธรรมชาติ สืบคน หาแหลงขอมูลที่ตองการศึกษาไดสอดคลองกับ
ความตองการ หรือไดตรงตามสถานการณ หรือขอความที่กำหนดให สังเกต พูด เขียน หรือวาดภาพเกี่ยวกับ
พืชและสัตวที่มีในทองถิ่นสรุปความเขาใจในสิ่งที่ไดเรียนรูจากปรากฏการณ ธรรมชาติ สถานการณ ในรูปแบบ
ตา ง ๆ ตามความสนใจ เชน จดบันทกึ แผนที่ความคิดอนิ โฟกราฟกส

24

 ความสัมพนั ธร ะหวา งสมรรถนะหลกั และสมรรถนะเฉพาะ

สมรรถนะเฉพาะ สมรรถนะหลกั

1. ฟง ดู และพูดดวยความเขาใจ
1.1 ฟง และดเู พอ่ื ทำความเขา ใจขอความ หรือเรอ่ื งท่ไี ดฟ ง และดู 2. การคดิ ข้นั สงู
หรอื มีผูอา นใหฟ ง 3. การสอ่ื สาร
1.2 พูดส่ือสารใหผฟู ง ไดยินและเขาใจ 5. การเปน พลเมืองทีเ่ ขม แข็ง
1.๓ สว นรว มในการสนทนาแลกเปลย่ี นความรู ความคดิ เหน็ และ
ประสบการณกบั ผอู ื่นในสถานการณตา ง ๆ ดว ยความเขาใจ
และเคารพในความแตกตา ง
1.๔ สะทอ นการพูดของตนเองตามความเปนจรงิ อยา งเหมาะสม
2. อานดว ยความเขาใจ
2.1 อา นออกเสยี งคำ คำคลอ งจอง ขอความ เรอ่ื งส้ัน ๆ และบทรอยกรอง 2. การคิดข้ันสงู
งา ย ๆ อยางคลอ งแคลว 3. การส่อื สาร
2.2 เขา ใจความหมายของคำและขอ ความท่ีอาน 5. การเปนพลเมืองที่เขมแขง็
2.3 ฝกฝนการอา นจากสื่อตา ง ๆ
2.4 ต้ังคำถามและตอบคำถามเพ่ือตรวจสอบความเขา ใจในการอา น
2.5 สรุปความรแู ละขอ คดิ จากการอาน
3. เขยี นแสดงความเขาใจ
3.1 คดั ลายมอื ตามรปู แบบ และคดั ลอกคำ หรือขอ ความอยา งถูกตอง 2. การคิดข้นั สงู
3.2 เขียนสอ่ื สารดว ยคำและประโยคงาย ๆ 3. การสื่อสาร
3.3 เขยี นเรื่องจากประสบการณ หรือจนิ ตนาการและปรับปรงุ แกไข 5. การเปนพลเมืองท่เี ขมแข็ง
ใหสมบูรณ
4. เขา ใจธรรมชาตขิ องภาษาและการใชภ าษาไทย

4.1 เขาใจและใชภาษาพดู และภาษาเขยี นเหมาะสมกับบคุ คลและกาลเทศะ 2. การคิดขั้นสงู
4.2 สะกดคำ เขา ใจความหมาย และนำไปใชใ นบรบิ ทตา ง ๆ 3. การสอ่ื สาร
4.3 ระบุชนิดและหนาทข่ี องคำในประโยค และนำคำไปแตง ประโยคงา ย ๆ 5. การเปนพลเมืองท่เี ขม แข็ง
ในบรบิ ทและสถานการณตาง ๆ
4.4 เลือกใชภ าษาไทยมาตรฐานและภาษาถิ่นไดเหมาะสมกบั กาลเทศะ

 ผลลัพธก ารเรยี นรเู ม่ือจบชว งชน้ั ที่ 1
1. ต้ังใจฟงและดเู พ่ือทำความเขา ใจตัง้ แตต นจนจบ และกลาแสดงออกถึงความเขา ใจ หรอื ไมเ ขาใจ
อยา งเหมาะสม
2. พูดสอ่ื สารในชวี ติ ประจำวันอยา งเหมาะสมกับบคุ คลและกาลเทศะ
3. สนทนาแลกเปล่ยี นความรู ความคิดเห็น และประสบการณใ นสถานการณตาง ๆ อยา งเหมาะสม

25

4. ตั้งใจอา น และอา นออกเสยี งดวยความม่ันใจอยางถูกตอง ชดั เจน คลอ งแคลว
5. เขาใจความหมายของคำและขอ ความทีอ่ า น และสรปุ ความรแู ละขอคิดทไ่ี ดจากการอา นส่ือตา ง ๆ
6. อานเรื่องตามความสนใจ และมีนิสัยรกั การอา น
7. เขียนคำ ประโยค และเรอ่ื งราวสั้น ๆ ท่แี สดงออกถงึ ความสนใจ ความคิด ความรูสึก อยา งอิสระ

และมจี นิ ตนาการ
8. เขียนสื่อสารในชวี ติ ประจำวันไดช ดั เจน ตรงตามวตั ถปุ ระสงค เหมาะสมกบั บคุ คลและกาลเทศะ
9. ใชภ าษาไทยในการพดู และการเขียนไดถกู ตองตามหลักการใชภาษา เหมาะสมกบั บุคคลและกาลเทศะ
10. มเี จตคตทิ ่ดี ีตอการใชภ าษาไทยอยา งถกู ตอง
 แนวทางการจดั การเรียนรฐู านสมรรถนะ
1. ฟง ดู และพดู ดว ยความเขา ใจ

ผลลัพธก ารเรยี นรเู มือ่ จบชว งช้ัน
1. ตั้งใจฟง และดูเพอ่ื ทำความเขา ใจต้ังแตตนจนจบ และกลา แสดงออกถงึ ความเขาใจ หรอื ไมเขาใจอยา งเหมาะสม
2. พูดสื่อสารในชวี ิตประจำวันอยางเหมาะสมกบั บคุ คลและกาลเทศะ
3. สนทนาแลกเปล่ยี นความรู ความคิดเหน็ และประสบการณใ นสถานการณต าง ๆ อยางเหมาะสม

ความรแู ละสมรรถนะทเี่ ชือ่ มโยงกนั ตวั อยางสถานการณ กิจกรรม และเคร่อื งมือทใี่ ชสำหรบั นักเรยี น

1.1 ฟง และดูเพ่ือทำความเขา ใจขอ ความ หรือเร่ืองทไ่ี ดฟง และดู หรอื มีผอู า นใหฟ ง

- มสี มาธิจดจอ กบั การฟง จับสาระ - ฟงเรอ่ื งราวอยางหลากหลายทงั้ จากนทิ านพนื้ บา น นทิ านชาดก
ของเรื่องราวได บทกวี บทเพลง ฯลฯ ทีเ่ รียบเรียงภาษาไดอยา งไพเราะ
- จดจำขอ มลู และคำสำคญั เพอื่ นำไป มภี าพประกอบท่กี ระตนุ ใหเ กิดจนิ ตนาการไดอยางหลากหลาย
ใชประโยชนอ ยา งตอ เน่ือง มีรูปแบบทางศิลปะทแ่ี ตกตาง
- สรา งคลงั คำศัพท และเขา ใจ - ทำกจิ กรรมแลกเปลี่ยนเรยี นรคู ลงั คำศพั ทจ ากนทิ านพืน้ บา น
ความหมายของคำศพั ทไดถกู ตอง นิทานชาดก บทกวี บทเพลง ฯลฯ ทำสมุดบนั ทกึ คำศัพท
- ออกเสียงคำ วลี ขอความ ประโยค - ครูอานวรรณกรรม นิทาน ขาว เร่ืองเลา สารคดี วรรณคดี หรอื
ไดถูกตอง บทความใหนักเรียนฟง หรอื นักเรียนสลบั กนั อาน นักเรยี นอา น
- อธิบายความหมายโดยนัยและใช ใหเพื่อนฟง เปน ตน เพอื่ ขยายขอบเขต คลงั คำศัพท และ
ภาษาในการส่ือสารความหมายได การออกเสยี งใหถ ูกตอง
- ฟงอยางต้ังใจ และฟง อยางไมตดั สนิ - ครูชวนสนทนาเหตกุ ารณจาการฟง หรอื การดู เชน ความคิด
- สรางสรรคผลงานจากการฟง และ ความรสู ึก จากการฟง คำศพั ทยาก คำศัพทใ หมท ่นี กั เรียนไมเขาใจ
นำส่งิ ทีไ่ ดเรียนรไู ปใชใ นสถานการณ มีตัวละครอะไรบา ง เกิดเหตุการณอะไรขนึ้ เกดิ ข้นึ ทีไ่ หน
ใหม ทำไมตวั ละครนัน้ จึงแสดงออกแบบนน้ั เพราะเหตุใด ถานักเรียน
เปน ตวั ละครนน้ั จะทำอยางไร เพราะเหตุใด
- แบงกลุมนกั เรยี น 4 – 5 คน อภิปรายแลกเปล่ยี นกันในหัวขอ
ท่กี ำหนด และสรุปความเขา ใจของตนเองในรปู แบบอสิ ระ

26
- ฟงโจทยคณิตศาสตรจ ากครู จากเพือ่ น เพื่อเขาใจโจทย ตคี วามจาก
โจทยในการคดิ แกปญ หาฟง และดูเพื่อนท่ีนำเสนอ หรอื แสดงวิธีคิด
บนกระดาน และรว มกนั อภปิ รายเพ่ือหาทางเลอื กในการแกป ญหา
- นกั เรียนรว มกันสงั เกตส่งิ ของท่คี รนู ำมา เพอื่ นนำมา หรอื ชนิ้ งาน
ทที่ ำเสร็จ และรับฟง สง่ิ ทีเ่ พอื่ นนำเสนอแลกเปลยี่ นกัน
- ฟง และดเู ร่อื งราวจากคลปิ สถานการณทีค่ รใู ห ฟงเร่ืองเลา ฟง โจทย
เงอื่ นไข สถานการณก ารเรยี นรแู ละรวมกันแลกเปล่ยี นนำเสนอ
ความเขา ใจตอส่ิงทีไ่ ดด รู ว มกัน
- นำคลังคำที่บนั ทกึ ไวไปสรางนทิ านเรื่องใหมข องตนเอง แลวนำมา
บอกเลา ใหเ พื่อนไดฟง วาดภาพประกอบ เพ่ือถา ยทอดความเขาใจ
จากคำไปสูภาพ

1.2 พูดส่อื สารใหผ ฟู งไดยนิ และเขา ใจ

- พูดส่ือสารแสดงออกถงึ ความตอ งการ - เจาของผลงานนำเสนอผลงานการพากยเ สียงประกอบนทิ าน ส่อื สาร
และความรูสกึ ของตนเองใหผูอืน่ น้ำเสยี งของตัวละครออกมาใหผูอา นไดรบั รอู ารมณ ความรสู ึกของ
รบั รูแ ละเขา ใจ ตวั ละครแตละตวั
- ใชภ าษาพูดในการสือ่ สารไดถูกตอง - ครูนำเสนอเหตกุ ารณท ี่อาจเกิด หรือไมเ กิดในเรอ่ื ง แตส ามารถ
เหมาะสม ตีความไดจ ากบรบิ ทในเรื่อง เพ่ือใหนกั เรียนตีความและพูดอภปิ ราย
- ใชภาษากายทีเ่ หมาะสม และ คนหาสิ่งอางอิงจากเร่อื ง โดยใชคำถาม ใคร ทำอะไร ที่ไหน เมอื่ ไร
สอดคลองกบั ประเด็นที่พูดสื่อสาร อยา งไร ทำไม นกั เรียนคดิ ใครค รวญและเขยี นลงในสมุด
- แบง กลุม ใหน ักเรียนพูดสือ่ สารใหผ อู ่ืนเขา ใจความคิดของตนเอง
ในกลุม ยอ ย โดยใหนกั เรียนเลอื กหัวขอในการพดู สือ่ สารใหเพ่ือน
เขาใจ คนละไมเ กิน 3 นาที จากวรรณกรรมที่อา นวางแผน ฝกซอม
และนำเสนอครแู ละเพือ่ น สะทอ นใหขอแนะนำเพื่อ ปรับใชใ นครง้ั ตอไป
- พดู อภิปรายเพ่ือหาทางเลอื กในการแกปญ หาจากโจทยค ณติ ศาสตร
พดู ความรสู ึก ความคิดจากโจทยแ ละสิง่ ที่ไดเรียนรแู ละนำเสนอวธิ กี าร
คิดแกปญ หาของตนเอง ระบุความเหมือนและความตา งในวิธีคิดของ
ตนเองกับของเพ่อื น
- พูดนำเสนอความเขา ใจจากโจทย หรือกิจกรรมทีไ่ ดทำ สิง่ ทีไ่ ด
เรยี นรปู ญ หาทพี่ บ แนวทางแกไขของตนเอง ในสง่ิ ทแี่ กไ ด และไมได
- พดู แสดงความคิดเหน็ ตอบคำถาม และนำเสนอช้นิ งานใหครู
และเพอ่ื น เสนอแนะใหข อ มูลปอ นกลบั เพอ่ื ปรบั ใหสมบูรณย งิ่ ข้ึน

27

1.3 มีสว นรวมในการสนทนาแลกเปลย่ี นความรู ความคิดเหน็ และประสบการณก บั ผูอ ื่น
ในสถานการณตาง ๆ ดว ยความเขาใจและเคารพในความแตกตาง

- รวมสนทนา ใหข อ เสนอแนะ - ครูจดั กิจกรรมบอกอารมณ ใหผูเรยี นเลอื กภาพท่ีตรงกบั อารมณ
และสะทอ นอารมณ ความรสู กึ ความรสู กึ ของแตละคนในวนั น้ี เพ่อื ใหผูเรียนไดม โี อกาสส่ือสาร
ของตน และรับรูอารมณ ความรูส กึ อารมณแ ละเรอ่ื งราวของตนใหผ อู ื่นไดรบั รู ผา นการอปุ มาโดยใช
ของผทู ่ีกำลังรว มสนทนาได ภาพตาง ๆ เพื่อใหเ พือ่ นและครูไดมีโอกาสรบั รูความรสู กึ และ
- วเิ คราะห สนทนา สรปุ ความเขาใจ ชว ยเหลือใหคล่คี ลาย ใหกำลงั ใจ แลกเปลย่ี นวิธีการของเพื่อน
เกี่ยวกับเน้อื หาของเรือ่ งที่อาน ในการทำใหอ ปุ สรรคผานพนไปได
บรบิ ทของตัวละคร และนำมา - ครยู กตัวอยา งคำ หรอื ประโยคในเรื่องเพอ่ื ชวนสนทนา แลว ต้งั คำถาม
ปรบั ใชช วี ติ เพื่อเทยี บเคยี งกับตนเอง เชน
- แสดงความคิดเหน็ และรับฟง o สะทอ นสงั คมอยางไร ท้ังความเชือ่ คา นยิ ม ประเพณี วฒั นธรรม
ความคิดเห็นของผูอ ื่นโดยไมตดั สนิ o สะทอนวิถชี ีวติ ของคนในชว งเวลานนั้ อยางไร
นกั เรียนคดิ ใครค รวญคนเดยี วและเขยี นลงในสมุด หลงั จากน้ัน
เขากลมุ ยอ ย 4 - 5 คน เพอื่ พูดคุยและแลกเปลี่ยนกัน นกั เรยี น
แตล ะกลมุ นำเสนอผลการพดู คุยและแลกเปลี่ยนในประเด็นท่ีนา สนใจ
ของกลุม ใหเพ่ือนกลมุ อนื่ ฟง

- แบง กลมุ นักเรยี นรว มกันวเิ คราะห สนทนา สรปุ ความเขา ใจเกีย่ วกับ
เน้ือหาของเรอ่ื งทอี่ าน บรบิ ทของตัวละคร และระบสุ ่งิ ทจี่ ะนำมา
ปรบั ใชช วี ติ ของตนเอง
- นักเรียนรวมกนั พูดอภิปรายเพ่อื หาทางเลือกในการแกป ญ หา
จากโจทยใ หม สถานการณใ หม และนำเสนอวธิ กี ารคดิ แกป ญหา
ของตนเอง ส่ิงที่จะนำไปปรบั ใชใ นชีวติ ประจำวนั ของตนเอง
- วเิ คราะหและรว มสนทนาแลกเปลีย่ นจากโจทยจากสถานการณ
เพื่อเชื่อมโยงกับการใชช ีวิตของตนเองและผอู ื่น และแลกเปลย่ี น
ประสบการณทเี่ หมือน หรือคลายกบั โจทยท คี่ รใู ห

28

1.4 สะทอ นความคดิ เหน็ ของตนเองและยอมรบั ฟง ความคดิ เหน็ ของผูอืน่ ตอการพดู
และการแสดงออกของตนเอง ตามความเปนจริง อยา งเหมาะสม

- แกไ ขปรับปรงุ การพูดของตนเอง - จดั ใหม ีกจิ กรรมการพดู นำเสนอผลงานเจา ของผลงาน และ
เม่ือไดร บั ผลสะทอนจากเพื่อน ตั้งเปา หมายในการปรับปรงุ การพดู ใหมคี ุณภาพมากยิง่ ขึน้ และ
และครู ฝก ซอมใหก ารนำเสนอมคี วามนาสนใจ
- พูดส่อื สารตามความเปนจรงิ
และสะทอนผลการปฏิบัติ - ทำการประเมินผลหลังจากท่ไี ดท ำกจิ กรรมเสรจ็ สิ้นลงดว ยเคร่ืองมือ
เพ่อื การพัฒนาตนเอง AAR (After Action Review)
- เสนอแนะ แสดงความคดิ เห็น - ครูเปดคลิปวดี โี อตวั อยางการพดู ทนี่ า สนใจ ใหน ักเรยี นวิเคราะห
และรบั ฟงความคดิ เหน็ ของผอู ื่น จดุ เดน จุดท่คี วรปรบั รวมกัน เชน นำ้ เสยี ง ทาที การใชภ าษา
โดยไมต ดั สนิ ความมน่ั ใจ เนอื้ หาหรอื หัวขอ ดว ยการแลกเปลี่ยนในกลมุ ยอ ย
- เลอื กหัวขอในการพดู สือ่ สารใหเพอ่ื นฟง คนละไมเกิน 3 นาที
จากวรรณกรรมที่อาน วางแผน ฝก ซอม และนำเสนอ (ครูอาจจะ
ขออนุญาตบนั ทึกวดี โี อไวใ หนกั เรยี นไดดูเพอ่ื สะทอนตนเอง)
- เขยี นสะทอ นตนเองจากการพดู ในมติ ิของจุดเดน สิ่งที่ทำได
ตามเปาหมาย และสง่ิ ท่จี ะพฒั นา ครูและเพ่ือนสะทอนใหคำแนะนำ
เพ่อื ปรับใชในครั้งตอ ไป โดยพดู หรือเขยี นสะทอ นตนเองในกลมุ ยอ ย
และกลมุ ใหญ หลังจากทำกจิ กรรม หรอื สถานการณท่คี รกู ำหนดให
เชน ไดท ำอะไร รูส กึ อยา งไร เจอปญ หาอะไร หรอื แกไ ขอยา งไร
เกดิ ความเขา ใจอะไรใหม จะนำไปปรบั ใช จะดีกวาน้ี ถา ...
หรือการแกปญหาจากโจทย ทั้งสง่ิ ทีท่ ำไดด ีแลว สง่ิ ทคี่ วรพฒั นา
- พดู ระบปุ ญหาในการนำเสนอชิ้นงาน ขัน้ ตอนการทำงาน วิธีคิด
แกโ จทยตา ง ๆ เชน การพดู เรว็ ชา การพูดติดขัด พดู วกวนไปมา
- พูดนำเสนอเปา หมายการเรยี นรคู ืออะไร บอกไดว าตอนนีอ้ ยูตรงไหน
จะมีวิธไี ปสูเปา หมายไดอ ยา งไร

2. อานดว ยความเขาใจ

ผลลพั ธการเรยี นรูเมอื่ จบชวงช้ัน
4. ตั้งใจอา น และอานออกเสียงดวยความม่ันใจอยา งถูกตอ ง ชัดเจน คลอ งแคลว
5. เขา ใจความหมายของคำและขอ ความทีอ่ า น ตง้ั คำถามและตอบคำถามสรุปความรแู ละขอคิด ช่ืนชม

แสดงความคดิ เหน็ จากการอา นส่อื ตาง ๆ ทั้งหนงั สอื สื่อสง่ิ พิมพส อื่ ดจิ ทิ ัล และสบื คนความรจู ากแหลงความรู
ท่หี ลากหลาย
6. อา นเรื่อง วรรณคดแี ละวรรณกรรมสำหรบั เดก็ เพลงพ้นื บา น และเพลงกลอ มเด็กในทอ งถิ่นตามความสนใจ
และมีนิสัยรกั การอา น

29

ความรแู ละสมรรถนะทเี่ ชอื่ มโยงกนั ตัวอยางสถานการณ กจิ กรรม และเครือ่ งมอื ท่ใี ชส ำหรบั นักเรยี น

2.1 อานออกเสียงคำ คำคลอ งจอง ขอความ เรื่องสั้น ๆ และบทรอยกรองงาย ๆ อยา งคลอ งแคลว

- อานออกเสียงชัดเจนและเขา ใจ - ทำกจิ กรรมเคลอื่ นไหวรางกาย (อา นภาษากาย) แสดงทาทาง
ความหมายของเรอื่ งทอี่ า น ตามคำที่ครเู ลอื กมา แลว พดู สนทนาเกยี่ วขอ งกบั เรอ่ื งทจ่ี ะอา น
- อา นออกเสียงคำ คำคลองจอง ตอ ไป
ขอ ความ เรอื่ งสน้ั ๆ และ
บทรอยกรองงาย ๆ ถูกตอ ง - อา นภาษาทา ทางของเพื่อน วาเหมือน หรอื แตกตางจากทาทาง
และคลองแคลว ของตนเองอยางไร และพดู คุยกันวา เหตใุ ดแตละคนจงึ เลือก
ทำทาทางเชนน้นั

- อา นภาษากายท่ีเพ่ือนเลือกมานำเสนอ โดยใชภ าพท่คี รเู ตรียมไวให
- คาดเดาจากภาพหนาปกวา เรื่องทจี่ ะไดอ าน นา จะเก่ียวขอ งกับ
เรอ่ื งใด

30

2.2 เขา ใจความหมายของคำและขอ ความทอ่ี า น

- อธบิ ายความหมายของคำ หรือ - จัดใหผ เู รยี นมปี ระสบการณใ นการอานนิทานรอยแกว อา นนทิ าน
ขอ ความทีไ่ มร จู ักดว ยการคาดเดา คำกลอน อานทำนองเสนาะ อานบทกวี ฯลฯ เพ่อื ซมึ ซบั ความงาม
จากความรูเ ดิมของตน การ ทางภาษา อยา งละเมียดละไม ในสภาพแวดลอ มทสี่ งบ สวยงาม
สอบถาม เมอ่ื อานจบชวงหนึง่ แลวจดั ใหมกี ารสนทนา ตคี วามเรอื่ งที่ไดอาน
จากผูอื่น และการคนควา จาก เชอื่ มโยงกบั ประสบการณของนักเรียน
แหลงอางองิ ทน่ี าเช่อื ถือ - สนทนาถึงความหมายของคำท่นี าสนใจ สถานการณท ม่ี คี วามกำกวม
- เขา ใจความหมายโดยนยั ของคำ หรอื เปรยี บเทยี บกับคำทม่ี ีความชัดเจน ทพ่ี บจากเรอ่ื งที่อาน และคน หา
ประโยค ขอ ความทอี่ า น ความหมายเพิ่มเตมิ จากพจนานกุ รม
- ตีความความหมายของคำ และ - ครูนำเสนอเหตุการณท ่ีอาจเกดิ หรือไมเ กดิ ในเรอ่ื งจากเรือ่ งทอี่ าน
ขอ ความของเรือ่ งทอี่ าน และอธิบาย แตสามารถตีความไดจ ากบริบทในเร่ือง นกั เรยี นคดิ ใครค รวญ
ไดสอดคลองกับประสบการณ ตคี วาม และหาส่ิงอา งอิงจากเรื่องแลกเปลี่ยนกัน (อาจเปนกลุม ใหญ
และบริบทของตนเอง หรอื กลมุ ยอ ย) และสรปุ ความเขาใจในรปู แบบอสิ ระ
- อานและวเิ คราะหโจทยไ ดว า เหน็ อะไร โจทยบอกอะไร โจทยไมได
บอกอะไร โจทยตอ งการหาอะไร จะหาคำตอบไดอ ยางไร และ
แลกเปล่ยี นกบั เพือ่ น
- อานตีความจากบทความ ขา ว หรอื สถานการณต า ง ๆ ที่ครกู ำหนดให
- สืบคน หาแหลงขอมลู ท่ีตองการศึกษาไดส อดคลอ งกบั ความตอ งการ
หรือไดตรงตามสถานการณ หรอื ขอความทีก่ ำหนดให

2.3 ฝก ฝนการอานจากสอื่ ตา ง ๆ ทง้ั หนังสือ ส่ือสง่ิ พมิ พ ส่ือดิจทิ ลั และสืบคน ความรู
จากแหลงความรูที่หลากหลาย

- อานขอ ความ อานภาพ และ - ดภู าพแลว เลาเร่ืองประกอบภาพ (อานภาษาภาพ) เลา ถงึ ความหมาย
เช่ือมโยงเขากับประสบการณไดอยาง ท่ีภาพกำลังนำเสนอออกมาได
หลากหลาย - ดภู าพจติ รกรรมฝาผนงั แลวบอกไดว าเปน ตอนใด เชื่อมโยงกับ
- อานจบั ใจความเร่ืองที่อาน และ นทิ านชาดกทเี่ คยอา น
ตอบคำถาม ใคร ทำอะไร ทไ่ี หน - เชอ่ื มโยงประโยชนท่ไี ดรับจากเรือ่ งทอี่ าน เขากับประสบการณ
อยา งไร เม่อื ไร ทำไม และสามารถนำไปใชใ นชวี ิตจริงไดอ ยางหลากหลาย
- เรียบเรียงเร่อื งราวและลำดบั - อานเร่ือง บทความ แผน พับ ปายโฆษณา หรือสือ่ ออนไลนอื่น ๆ
เหตกุ ารณจากเรอื่ งทอ่ี าน จบั ประเด็นเร่อื งทีอ่ า นและตอบคำถาม ใคร ทำอะไร ทไ่ี หน อยา งไร
- อานหนังสอื สื่อสง่ิ พิมพ สื่อดิจิทลั เม่ือไร ทำไม
และสืบคนความรู จากแหลง ความรู - ครูชวนสนทนาจากสง่ิ ท่ีอา น เชน คำศพั ทใ หม คำศัพทยาก
อยางสมำ่ เสมอ ประเด็นท่ีสารน้นั ตองการสอื่ ความคอื อะไร มีคำศัพทอ นื่ อีกหรือไม
ที่สามารถใชแ ทน หรอื มีความหมายโดยนยั เหมอื นกัน นกั เรียน
แลกเปล่ียนกนั ในกลุมยอ ย และนำเสนอในกลุมใหญ
- อานขอ มลู จากโบรชัวรสินคา หรอื แพลตฟอรม ดิจิทลั เชน สภาพ
อากาศ แผนทก่ี ารเดนิ ทาง และพดู แลกเปลยี่ นเรือ่ งราวจากสงิ่ ท่ีได

31

อาน เหน็ ความสมั พันธข องขอ มูลวาเกยี่ วของกับสง่ิ ใดบา ง เช่ือมโยง
สูการใชช วี ิตประจำวัน
- อา นแผนผงั โรงเรียน แผนผงั หมูบา น ชุมชน ที่ตนเองอยู เพ่ือเขา ใจ
ตำแหนง ที่ตั้ง ทต่ี ัง้ ระยะทาง และทศิ ทางของส่ิงตาง ๆ
- อา น และใช Google Earth คน หาตำแหนงทบ่ี าน เหน็ สภาพภูมศิ าสตร
ของหมบู า น จังหวัด ประเทศ และส่ิงแวดลอม

2.4 ต้ังคำถามและตอบคำถามเพ่อื ตรวจสอบความเขา ใจในการอา น

- เขา ใจเร่ืองทีอ่ าน และสรุปความ - ครูชวนสนทนา อา นจบเรอื่ งแลว รูส ึกอยา งไร มคี วามคิดอะไรเกดิ ขน้ึ
ยอ ความ หรอื ขยายความเรอื่ งทอ่ี าน นกั เรียนตอบคำถามตอความเขา ใจเรอ่ื ง ใคร ทำอะไร ทไี่ หน อยา งไร
- ตัง้ คำถามและตอบคำถามเชงิ เหตุผล ทำไมจึงทำอยางน้ัน
เก่ียวกบั เรื่องท่ีอาน - อานเรอ่ื งราวขาวสาร ขอมูลหลากชนิด แลว สรปุ ความ ยอความ
- จบั ใจความ สรุปขอ คิดจากเร่ือง หรือขยายความ พรอมทง้ั จัดทำผังความคิด จดั ทำภาพประกอบ
ทีอ่ าน และนำไปปรับใชในชีวิต เพื่อสรุป หรือขยายความเขาใจใหช ดั เจนขึน้
- วเิ คราะหเร่ืองท่อี านไดหลากหลาย - ตอบคำถามสูความเขาใจเรื่อง เชน ครตู ้ังคำถามใหน กั เรยี นแตล ะคน
มุมมอง และสมเหตสุ มผล คิด แสดงความคดิ และรับฟงเพ่อื รับรูแงมุมทต่ี าง ๆ เกี่ยวกับ
เร่อื งท่ีอาน
- แลกเปล่ียน และตอบคำถาม คำตอบคืออะไร มวี ิธคี ิดอยา งไร
เพื่อนคิดอยางไรกับวธิ ีนี้ อยากปรบั แก หรอื เพม่ิ เติมในวิธคี ิดของ
เพอ่ื นอยา งไร วธิ คี ิดของตนเองแตกตา งจากเพือ่ นตรงไหน และ
มวี ธิ ไี หนทำงายทส่ี ุด จะรูไดอ ยา งไรวา คำตอบน้ันเปนคำตอบ
ทถี่ ูกตอ ง
- อานบทความ ต้งั คำถาม ตอบคำถาม จัดกระทำขอมูล และรวมกัน
วิเคราะหจากบทความที่อา น คนหาความรูหลกั
- แบงกลมุ นกั เรียนคน ควา ขอ มูลเพมิ่ เติมเพื่อตอบคำถาม ขอ สงสยั
และสรา งความเขา ใจรวมกนั เพอ่ื ใหไ ดช ดุ ขอ มลู ทถี่ กู ตอ ง

2.5 สรุปความรูและขอ คดิ ช่นื ชม และแสดงความคิดเหน็ เก่ียวกบั วรรณคดแี ละวรรณกรรมสำหรบั เดก็
เพลงพนื้ บา นและเพลงกลอมเดก็ ในทอ งถนิ่ และนำไปใชใ นชวี ิตประจำวนั

- แกไขปรบั ปรงุ การอานของตนเอง - จดั ชว งเวลาใหไ ดฟ งการอา นของนกั อานมืออาชีพ หรือฟง จากเสยี ง
เมอ่ื ไดร บั ผลสะทอนจากเพื่อน ของครทู ี่ฝก ซอมการอา นในเร่อื งน้ันมาอยางดี เพือ่ รับรแู บบแผน
และครู การอานท่ีถกู ตอ ง
- สรุปความรแู ละขอ คิดจากเรอ่ื งที่
อา น - จัดชวงเวลาใหผเู รยี นทกุ คนไดอ านออกเสียง อานในใจ ทง้ั อาน
แสดงความคดิ เห็นเกย่ี วกบั ดวยกันและอา นเดีย่ ว จดั มุมหนงั สือใหเลอื กอา นในชวงเวลาอิสระ
ขอ คดิ ท่ีไดเ รยี นรจู ากเรือ่ งท่อี าน อยา งหลากหลาย ตามความสนใจ หนงั สือควรมีสภาพสมบูรณ
และนำไปใชในชวี ิต สะอาด และทำการหมุนเวียนรายการหนงั สอื อยูเสมอ

- ผเู รียนตง้ั เปาหมายในการปรบั ปรงุ การอา นใหมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น
จากการไดรบั ฟงวิธอี านของนักอานมืออาชีพ และการนำ
ขอสะทอ นคดิ ทีไ่ ดร ับจากเพื่อนและครูไปพฒั นาการอา นของตน

32
- ครูนำเสนอเหตุการณท อ่ี าจเกิด หรือไมเกดิ ในเรอ่ื ง แตสามารถ

ตคี วามไดจากบรบิ ทในเรอ่ื ง นักเรียนคดิ ใครค รวญ ตีความ คนหา
สิ่งอา งองิ จากเร่ือง และแลกเปลย่ี นกบั เพ่อื น
- เขยี นสรปุ ความเขาใจสง่ิ ทผี่ เู ขยี นตองการส่ือสาร และขอ คิดทีไ่ ด
เรยี นรูจ ากวรรณกรรม

- จบั คู พดู คยุ กนั และจดบันทกึ สรปุ ส่ิงที่ไดเรยี นรูค รง้ั นีค้ ืออะไร อะไร
คือความเขาใจใหม สิ่งนนั้ มวี ิธกี าร หลักการอยา งไร

- พูดคยุ แลกเปล่ียนส่ิงที่ไดเ รยี นรู ความเขา ใจใหม รว มกนั ท้ังหอ ง
- สรปุ ความเขา ใจในสิง่ ทไ่ี ดเรียนรจู ากสถานการณ และโจทย

ท่กี ำหนดใหผ านชุดคำถาม ไดท ำอะไร และรูส ึกอยางไร เจอปญ หา
อะไร หรอื แกไ ขอยา งไร เกิดความเขา ใจอะไรใหม จะนำไปปรับใช
จะดกี วา น้ี ถา... ในรปู แบบตา ง ๆ ตามความสนใจ เชน จดบันทึก
แผนที่ความคิด การต นู ชอง อินโฟกราฟกส

๓. เขยี นแสดงความเขา ใจ
ผลลัพธก ารเรยี นรเู ม่ือจบชว งช้ัน

7. เขยี นคำ ประโยค และเรื่องราวสน้ั ๆ ทแี่ สดงออกถึงความสนใจ ความคิด ความรสู กึ อยา งอิสระ
และมีจนิ ตนาการ

8. เขียนสอื่ สารในชีวิตประจำวนั ไดชัดเจน ตรงตามวตั ถุประสงค เหมาะสมกบั บุคคลและกาลเทศะ

33

ความรแู ละสมรรถนะทเ่ี ชือ่ มโยงกนั ตัวอยา งสถานการณ กิจกรรม และเครอื่ งมอื ที่ใชสำหรบั นักเรยี น

3.1 คัดลายมอื ตามแบบ และคัดลอกคำ หรอื ขอ ความ อยางถูกตอง

- คัดลอกคำ หรือขอความถกู ตอง - ทำกจิ กรรมเขยี นคำจากภาพ เขยี นภาพวรรณรปู
ดวยลายมอื ตามรปู แบบการเขียน - นำลายมือแบบตาง ๆ มาใหผ ูเรียนเลือกไปเขยี นขอ ความตามหวั ขอ
ตวั อกั ษรไทย สวยงาม และอา น ประจำวนั ท่คี รูจดั มาใหเรยี นรู หากคำใดสะกดไมไดใ หคน ควาจาก
เขาใจงาย พจนานุกรม เขยี นคดั ลอกขอมูลท่คี น ควา และศกึ ษาไดอ ยางถูกตอง
- เขาใจความหมายของคำศัพท และ อา นเขาใจงาย และคัดลายมือลงในสมุด
ขยายคลงั คำศัพท จากการคนควา
จากพจนานุกรม หรือแหลง
การเรียนรทู นี่ าเชื่อถอื

- ครใู หเรยี นอา นหรอื ดู นิทาน วรรณกรรม ขา ว เรอ่ื งเลา สารคดี หรอื
บทความใหนกั เรียนฟง เชน ครอู านใหฟ ง นักเรยี นสลับกนั อาน
นักเรียนอานเอง เปนตน
- เลือกคำประทบั ใจ คำยาก หรือคำทีไ่ มค ุน เคย แลว นำคำทเ่ี ลอื ก
มาหาความหมาย แตงประโยค แตงเรอื่ ง เพอื่ สรางคลังคำศัพท
- เขยี นโจทยป ญหาตามท่คี รูกำหนดใหไ ดถ ูกตอง ชดั เจน และแลกเปลยี่ น
โจทยกบั เพื่อนไดถ กู ตอ ง อานเขา ใจงาย
- เขียนสรุปความเขา ใจในรูปแบบตาง ๆ ตามความสนใจ อานเขา ใจงา ย
ตรงประเด็น เชน จดบนั ทกึ แผนทค่ี วามคดิ อนิ โฟกราฟกส

๓.๒ เขียนสือ่ สารดวยคำและประโยคงาย ๆ

- เขยี นคำทพ่ี บบอยถูกตอ งดว ยตนเอง - จัดแสดงชิน้ งานท่เี ขยี นข้นึ มาดวยลายมือท่ีสวยงาม สะอาด
และเขยี นคำทีต่ อ งการเขียนถูกตอง เรยี บรอยสะกดคำถูกตอง เรยี บเรยี งภาษาไดด ี มาแบงปน ใหเพ่ือน
ดวยการคน ควา จากพจนานุกรม ไดร ว มเรยี นรู
อยางเขา ใจความหมาย - ครูแนะนำใหแ ตละคนแกไ ขชนิ้ งานใหส มบรู ณ จากนน้ั นำไปจัดแสดง
- เขยี นคำ หรอื ขอ ความถูกตอ ง และ เพ่มิ เติม โดยแสดงต้ังแตช ิน้ แรกจนกระท่งั ถงึ ชิ้นลา สุด เพ่ือแสดง
ตรงตามความหมายท่ีตองการสอื่ ใหเ หน็ วา ทกุ คนสามารถพัฒนาตวั เองใหดขี นึ้ ได ถามคี วามเพียร
- เลอื กใชคำไดห ลากหลาย สอ่ื สาร พยายาม เปนการใหคณุ คากบั ผมู คี วามเพียรในการฝก หดั พัฒนา
ถกู ตอง ตรงประเดน็ ตนเอง
- จัดลำดับความคดิ และเขยี น - จัดใหผ เู รยี นไดม ีประสบการณใ นการเขียนเรอ่ื งเลา นทิ าน
เรียบเรยี งคำไดถกู ตอ งตามหลกั ภาษา คำคลอ งจอง คำกลอน บทกวี ฯลฯ เพ่ือซึมซบั ความงามทางภาษา
และสือ่ ความชดั เจน อยา งละเมยี ดละไม ในสภาพแวดลอ มท่ีสงบ สวยงาม
- เลอื กฉาก หรอื ตอนท่ีประทับใจจากกการอา น และใหเ หตุผลอางอิง

34

- วเิ คราะห และตีความ เพอ่ื เขาใจ - ครใู หโ จทยนกั เรียนเขียน หรือวาดภาพสือ่ สารขอความ หรอื ประโยค
คำ หรือประโยค ขอ ความของเรอ่ื ง ฉาก หรอื ตอนทีป่ ระทับใจ นกั เรียนนำเสนอแลกเปลี่ยนกับเพอ่ื น
ทไ่ี มไดบอกโดยตรง และครู

- เขียนบันทึกรายรบั - รายจายในครัวเรือน
- เขยี นแผนภูมิ แผนผงั แผนภาพ เพื่ออธิบายความเขา ใจ

การแกปญ หาจากโจทย
- เขียนสรุปกระบวนการเรียนรู และกิจกรรมที่ทำ เชน การเขียนวธิ ีการ

ออกแบบและเลย้ี งสัตวไดอ ยางเปนขน้ั เปนตอน การทำนำ้ ยา
ทำความสะอาดบา นที่ปลอดภยั ออกแบบอาหารใหส ัตวเ ลยี้ งกินแลว
ปลอดภยั ออกแบบการจดั สภาพแวดลอมใหสตั วเลย้ี งอยูไดอยาง
ถกู สขุ ลักษณะ

๓.๓ เขยี นเรอ่ื งจากประสบการณ หรอื จนิ ตนาการและปรับปรงุ แกไ ขใหสมบรู ณ

- เขาใจเรอ่ื งท่เี ขียน สรปุ ความ - นำเรื่องราวขา วสาร ขอมลู หลากชนิด มาเขียนสรปุ ความ ยอความ
ยอ ความ หรอื ขยายความเรอ่ื งท่ีตน หรอื ขยายความ พรอมทง้ั เขยี นผงั ความคิด เพ่ือสรปุ ความเขาใจ
เขียนได ใหชดั เจนขึ้น
- พฒั นาการเขยี นของตนเอง เมอื่ ไดร บั - เรียนรวู ธิ กี ารเขียนงานในรปู แบบตา ง ๆ ใหม ีคณุ ภาพ จาก
แรงบนั ดาลใจ และไดร บั ผลสะทอน บทสมั ภาษณ
จากเพ่ือนและครู - นกั เขียนท่อี ยูใ นสอ่ื ตาง ๆ ทัง้ ทอ่ี ยูใ นรปู แบบของสง่ิ ตีพิมพ หรือ
- จดั ลำดับความคดิ ลำดบั เหตกุ ารณ สอื่ อ่ืน ๆ
และเขียนสอื่ เรอื่ งราวไดอยางชัดเจน
เหมาะสมและนาสนใจ
- เลอื กใชถอ ยคำใหเ กิดความไพเราะ
ท้ังดา นเสียงและความหมาย
เพ่ือใหผ อู า นเกิดจนิ ตนาการ
ซาบซึง้ และประทับใจ
- เขียนขอ ความ ภาพ ผังมโนทัศน
และเชอ่ื มโยงกบั ความเขา ใจ
ของตนไดอยางหลากหลาย

35
- ต้ังเปา หมายในการปรับปรงุ การเขียนใหมคี ุณภาพมากยง่ิ ข้ึน

จากการไดรบั ฟงวธิ ีการเขียนของนักเขยี นมืออาชีพ หรอื ครู และ
นำขอสะทอ นคิดจากเพื่อนและครไู ปพัฒนาการเขียนของตน
- ทำการประเมินผลหลงั จากทไี่ ดท ำกิจกรรมเสร็จส้นิ ลงดว ยเคร่อื งมือ
AAR (After Action Review)
- ครชู วนสนทนาจากวรรณกรรมท่ีอาน เพอื่ เชือ่ มโยงประสบการณ
เดิมของนกั เรียน นกั เรียนแลกเปลี่ยนกบั คุณครูและเพ่ือน
คดิ ใครค รวญ เขยี นเรือ่ งจากประสบการณ หรือจินตนาการ และ

36
รางเคา โครงเร่ืองทีจ่ ะนำเสนอครูใหขอ เสนอแนะเพือ่ ปรับแกไข
ตอเตมิ เคา โครงเรอ่ื งใหดยี ง่ิ ขึ้น นกั เรยี นลงมอื เขียนเรอ่ื งจาก
ประสบการณ หรอื จินตนาการ ตามท่วี างแผนไว นำเสนอใหค รู
และเพื่อนสะทอ น Reflection
- เขียนการต ูนชองเกย่ี วกับคณิตศาสตรใ นชีวติ ประจำวัน หรอื ความเขาใจ
จากเร่ืองท่ีไดเ รียนรู นำเสนอชิ้นงานใหค รูและใหเ พือ่ นเสนอแนะ
ใหขอ มูลปอ นกลบั เพ่อื ใหส มบูรณย ่งิ ข้ึน
- เขียนบอกเลาเร่ืองราว ประสบการณก ารเรียนรู หรอื แนวทางแกปญ หา
จากโจทย หรอื สถานการณต างๆ ในรูปแบบตาง ๆ เชน นิทาน
การต ูนชอ ง บทเพลง
- ดูภาพแลว เขียนคำอธิบายประกอบภาพ เขียนเรอื่ งราวแลวเขยี น
ภาพ และผงั มโนทศั น ประกอบ
- เขียนภาพลายไทย แลวเขยี นเรือ่ งราวเก่ียวกับภาพทตี่ นวาดขึ้น
รูจ กั ความงดงามในแบบของศลิ ปะไทย และชน่ื ชมความงาม
ของลายไทย

- ดภู าพจติ รกรรมฝาผนังแลวเขยี นอธิบายไดวา เปน ตอนใด เชอื่ มโยง
กับนทิ านชาดกท่ีเคยอา น

๔. เขา ใจธรรมชาติของภาษาและการใชภ าษาไทย
ผลลพั ธก ารเรยี นรูเ ม่อื จบชว งช้นั

9. เขา ใจธรรมชาติของภาษาและหลักการใชภาษา ภมู ิปญญาทางภาษา และใชภาษาไทยในการพดู และการเขยี น
ไดถ กู ตอง เหมาะสมกับบคุ คลและกาลเทศะ

10. มเี จตคตทิ ดี่ ีตอการใชภาษาไทยอยางถูกตอ ง เหมาะสม

37

ความรูและสมรรถนะทเ่ี ชือ่ มโยงกัน ตวั อยา งสถานการณ กิจกรรม และเคร่ืองมือทีใ่ ชส ำหรบั นกั เรยี น

๔.๑ เขาใจและใชภ าษาพูดและภาษาเขียนเหมาะสมกับบคุ คลและกาลเทศะ

- พดู และเขียนสะกดคำถูกตอ ง - ครนู ำนักเรยี นอา นออกเสยี งเพ่ือเรยี นรูจงั หวะการหายใจ วรรคตอน
ตรงตามความหมาย และ และการเปลง เสยี งคำท่ีถูก นักเรยี นอานตามเพื่อน ตอจากเร่ืองท่ีครู
วตั ถปุ ระสงคข องการสอื่ สาร นำอา น นักเรยี นอา นออกเสียงพรอ มกัน
- เลือกใชคำ ประโยค และขอความ - ครูชวนสนทนาเกีย่ วกับเรื่องท่อี าน เชน เมือ่ อา นจบแลว มคี วามรูส กึ
ในการพดู และการเขียนไดถูกตอ ง อยางไร มีความคิดอะไรเกิดขึ้น นักเรยี นตอบคำถามตอ ความเขาใจ
เหมาะกับบุคคลและกาลเทศะ เร่อื งทอ่ี า น ใคร ทำอะไร ทไ่ี หน อยางไร ทำไมจึงทำอยางน้ัน
- เลือกรปู แบบงานเขียนทเ่ี หมาะสม - เลา สนทนา แลกเปลีย่ นความเขาใจเกี่ยวกบั เรือ่ งที่ฟง และอาน
กบั วัตถุประสงค (อาจเปน กลมุ ใหญ หรือกลมุ ยอย)
- จดั ลำดับความคิดและเขียน - เลอื กคำ ประโยค และขอ ความ เพื่อนำไปฝกการพดู และการเขียน
เรยี บเรยี งคำไดถ กู ตอ งตามหลกั เกณฑ เร่อื งราวตามสถานการณทคี่ รกู ำหนด
ทางภาษา และสอ่ื ความไดช ัดเจน - สรปุ จดั ลำดับความคิด และนำเสนอในรปู แบบตา ง ๆ เชน นิทาน
การต ูนชอง ละคร เพลง เรื่องสั้น ๆ แผนภาพโมเดล พาวเวอรพ อยต
- รว มกันจดั นิทรรศการ และพูดนำเสนอ เพื่อถายทอดใหผ ูอน่ื เขาใจ

๔.๒ สะกดคำ เขาใจความหมาย และนำไปใชในบรบิ ทตาง ๆ

- พดู และเขยี นสะกดคำถกู ตอง
ตรงตามความหมาย และนำไปใช
ในสอื่ สารในบริบทตา ง ๆ
- อา นและเขยี นคำศัพทใ หม
คำศัพทยาก ถกู ตอ งตามความหมาย
และนำไปใชในการพูดและการเขียน
ตามวัตถุประสงค
- ครนู ำนักเรยี นอานและเลอื กคำนาม คำกริยา แลวแลกเปลย่ี น
สอื่ ความหมาย และฝก อา นแบบแจกลูกสะกดคำ
- ระดมความคดิ หาความหมายของคำศัพทแ ละการสอื่ ความหมายของ
คำท่เี ลอื ก และแลกเปลีย่ นความเขา ใจผานเคร่อื งมือ Blackboard Share
- เขยี นสรางคำใหม วลใี หม ประโยคใหมจากคำท่เี ลอื กลงในสมดุ
แลว แลกเปลยี่ นกับเพอื่ น
- นำคำศพั ทไปแตงประโยค บทสนทนา ใชในบริบทตาง ๆ
- อา นในใจ จับใจความ นักเรยี นคิดใครค รวญเมื่ออานเรือ่ งจบแลว รสู กึ
อยางไร และตอบคำถามสูความเขาใจเรอื่ ง เชน ครตู ้ังคำถามเพื่อให
เดก็ แตละคนไดคิดแสดงความคิด รบั ฟง เพอื่ รับรแู งม ุมทตี่ กตางเก่ยี วกับ
เรื่องทีอ่ า น เชน ตัวละครมีใครบา ง เรยี งลำดบั เหตุการณของเร่อื ง
สรปุ เร่ือง หรอื ขอคดิ ทีไ่ ด วิเคราะห หรอื สงั เคราะห เหตุการณ
ลกั ษณะนิสัยของตัวละคร ทำไมจงึ เปน เชนน้นั สรุปเหตกุ ารณ

38

เทยี บเคียงกบั ชวี ิตจรงิ การกระทำของตวั ละครเหมาะสมหรอื ไม อยา งไร
เหตกุ ารณตอไปจะเปนอยา งไร แตง เร่ืองใหม แตง ตอนจบใหม วาดภาพ
ประกอบ ออกแบบฉาก การตนู ชอ ง
- ครูใหโ จทยกบั นักเรียน เขยี นคำท่ีสอื่ ความหมายถึงการบวก การลบ การคณู
การหาร เชน ไดม า เพม่ิ ขน้ึ คร้ังละเทา ๆ กัน หายไป แบงคร้ังละเทา ๆ กัน
ขาด กลบั มา ลดลง ใชไมห มด นอยกวา มากกวา
- แบงกลมุ นักเรียนในการแกโจทยป ญ หา เพ่ือเหน็ ความสัมพันธข องจำนวน
ทเี่ ปนรปู ธรรม นักเรยี นแกโจทย และอธิบายใหเหตผุ ลความสัมพันธของ
จำนวน
- ครูใหจ ำนวนตวั เลขที่แทนกลุม สมาชกิ หรือผลรวม แลว ใหนักเรยี น
สรา งโจทยป ญหาทเ่ี ปนขอ ความที่เห็นความสอดคลอ งของจำนวนตัวเลข
ท่กี ำหนดให
- วเิ คราะหโจทย สถานการณ บทความ คำสำคญั ท่ีครูกำหนดให
วเิ คราะหค วามสมั พันธเช่ือมโยงวา เกยี่ วขอ งกับอะไรบาง
- เลอื กคำสำคญั จากบทความ ตคี วาม เขา ใจความหมายของคำ และนำ
มาเขียนเลา เรือ่ งราวใหสอดคลองกบั ประสบการณ และบริบทของตนเอง

๔.๓ แตงประโยคงาย ๆ ตามชนิดและหนา ที่ของคำ ในบรบิ ทและสถานการณตา ง ๆ

- ใชคำตามชนิดและหนา ทข่ี องคำ - นำคำพอ งรูป และคำพอ งเสยี ง มาสนทนากนั และนำคำไปเขยี นเรอื่ งราว
แตง ประโยคงา ย ๆ สื่อสารในบรบิ ท ทแ่ี ตกตางกัน โดยใชค ำหลกั คำเดียวกนั เพื่อศกึ ษาวิธีการใชค ำในบริบท
และสถานการณตา ง ๆ อยา งถูกตอง ที่แตกตางกนั จากมมุ มองของเพอื่ นแตละคนทีม่ ีความสามารถ
- ใชคำและประโยคเขียนเร่ือง ในการอานและการเขียนใกลเ คียงกัน
ตามจนิ ตนาการ - ครนู ำนกั เรยี นอา นออกเสียงคำนาม คำกรยิ าทเี่ ลือกในนทิ าน ต้งั คำถาม
“ในนทิ านมีคำใดอกี บา งทีน่ กั เรยี นคิดวาเปน คำยาก หรอื คำที่สนใจ
ทีเ่ หมอื นกบั คำท่เี ลือก” นักเรียนแลกเปลย่ี นคำทีค่ นหาและเลือกเพิม่ เตมิ
และนำคำนาม คำกรยิ าทีค่ น เพ่ิมเตมิ ไปใชแตงประโยคทมี่ ีความหมาย
- ครนู ำนักเรียนเขยี น เลน เกมทายคำศัพท แสดงทา ทาง ผา นคำนาม
คำกริยา นักเรยี นคนหาและเขียนคำนาม คำกรยิ าจากคำทน่ี ักเรยี น
รูจักใหไดม ากท่สี ดุ ลงในสมดุ แลกเปล่ยี นคำนาม คำกริยากับเพ่ือน
แลกเปลีย่ นการสื่อความหมายและการนำไปใช
- นำคำศพั ทท คี่ น หาทั้งคำนามและคำกรยิ า จากนิทาน ไปแตงเปน เร่อื งราว
ในบรบิ ทและสถานการณต าง ๆ และวาดภาพประกอบ
- ครูนำเสนอสงิ่ ของ เชน ดนิ สอ ไมบรรทดั ปากกา สมดุ ธนบัตร ยางลบ
กาว หนงั ยาง เกาอี้ ทวี ี พัดลม ฯลฯ ใหน กั เรียนรว มแสดงความคดิ เห็น
เกี่ยวกับการใชลักษณะนามแทนสิง่ ของแตละอยาง เชน ดินสอ 1 แทง
ยางลบ 1 กอ น ฯลฯ นกั เรียนสรา งโจทยปญ หาเก่ยี วกับจำนวน การบวก
การลบ การคูณ การหาร ใหเห็นความสอดคลอ งของลักษณะนามของสิ่งของ

39

ท่ตี นเองเลอื ก จับคู รวมกันคิดสรางโจทยปญหา และนำโจทยปญ หานั้น
แลกเปลีย่ นแสดงวธิ คี ดิ แกโจทยป ญ หากบั เพอ่ื น
- นำเสนอความเขาใจ สิ่งทีจ่ ะนำไปปรับใชใ นชีวติ เกี่ยวกับเรื่องทเี่ รียนรู
ผา นงานเขียนการต ูนชอง นิทาน
- ดแู ละสรปุ สงิ่ ท่ไี ดเรียนรูจากคลิปสถานการณตาง ๆ ท่ีเกย่ี วกบั ชีวติ ประจำวัน
เชน อาหารขยะ ครูใหโ จทยใหมหลังจากดูคลิป “ทำอยางไรจะลดอาหารขยะ
ในครอบครวั เราลงได จะจดั การอยา งไรเพื่อไมใ หม อี าหารขยะในครอบครัว”
นกั เรยี นคิดใครค รวญกับโจทยท่คี รใู ห ออกแบบวธิ ีการจัดการอาหารขยะ
ในรปู แบบของตนเอง และนำเสนอชนิ้ งาน ครูและเพ่ือนเสนอแนะ ใหขอมลู
ปอนกลบั เพ่ือปรับใหสมบูรณย่งิ ข้ึน

๔.๔ เลอื กใชภ าษาไทยมาตรฐานและภาษาถ่นิ ไดเ หมาะสมกบั กาลเทศะ

- เลือกใชภ าษาไทยมาตรฐาน และ - ครูนำสนทนาเกย่ี วกบั ความสำคญั และการใชภาษาไทยมาตรฐาน
ภาษาถนิ่ ในการสอ่ื สารเหมาะสมกับ ท่ีถูกตอ งในชวี ติ ประจำวนั การตดิ ตอ ราชการ
บุคคล และกาลเทศะ - นำเสนอองคความรผู านรปู แบบท่หี ลากหลาย เชน การจัดนทิ รรศการ
ละคร บทเพลง ดว ยการใชภ าษาท่ีเหมาะสมกับบุคคลและบริบท
- ครูยกตัวอยา งคำในภาษาถ่นิ จากวรรณกรรม และชวนนักเรียนสนทนา
เก่ยี วกบั ความหมายทม่ี า รากเหงาของคำเหลาน้ัน
- ครเู ปด เพลงทีใ่ ชภาษาถิน่ ชวนนกั เรยี นฟงอยางตั้งใจ วเิ คราะห
ความหมายทเี่ นอ้ื เพลงตอ งการส่ือสารนกั เรียนเลอื กใชคำภาษาถ่ิน
ในการแตงคำคลอ งจองหรอื บทเพลงสัน้ ๆ และนำเสนอแลกเปลย่ี นกัน
เพื่อใหเห็นความถูกตอ งของการใชภ าษาถ่ิน
- อานโจทย ตคี วาม พูดนำเสนอความเขาใจโจทย แสดงวิธคี ดิ แกป ญ หา
อธิบายดวยการใชภาษาท่เี หมาะสมกับบุคคล ทง้ั ภาษาไทยมาตรฐาน
และภาษาถิ่น
- เลือกใชภาษาไทยมาตรฐาน หรอื ภาษาถน่ิ ในการพดู นำเสนอ บอกเลา
ความรสู กึ ความคดิ จากการเรียนรู ความเขาใจใหม ส่งิ ทนี่ ำมาปรับใช

40

สาระการเรียนรคู ณิตศาสตร

 สาระสำคญั ของสาระการเรียนรู
ความสำคญั ของสาระการเรยี นรูคณิตศาสตร
คณิตศาสตรมีบทบาทสำคัญตอการพัฒนาความคิดของนกั เรียนในชวงชั้นท่ี 1 ทำใหสามารถคิดวิเคราะห

สังเคราะห และตัดสินใจอยางมีเหตุผล การจัดประสบการณการเรียนรูทางคณิตศาสตรใหกับนักเรียนจะสงผลให
นักเรียนมีความสามารถในการคิดอยางมีเหตุผล สื่อสารนำเสนอ คิดสรางสรรค และสามารถเลือกใชเครื่องมือ
ในการนำไปใชแกปญหาในชีวิตประจำวันไดอยางถูกตองเหมาะสม นอกจากนี้คณิตศาสตรยังเปนเครื่องมือ
ในการศึกษาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ตลอดจนศาสตรอื่น ๆ เพื่อใหมีความเขาใจเกี่ยวกับปรากฏการณตาง ๆ
ใกลตัว อยรู ว มกบั ธรรมชาตแิ ละผูอ่นื ในสงั คมไดอ ยางมคี วามสุข

ลกั ษณะเฉพาะ/ ธรรมชาตขิ องสาระการเรียนรู
คณิตศาสตรเปนศาสตรที่เกี่ยวของกับการคำนวณ การคิด และการสรางแบบจำลองทางคณิตศาสตร
เพื่อแกปญหาในชีวิตประจำวัน สำหรับนักเรียนชวงชั้นที่ 1 จะไดเรียนรูคณิตศาสตรที่ยังไมเคยมีประสบการณการ
เรียนรมู ากอ น ไดแก จำนวน การดำเนนิ การของจำนวน การวดั รปู เรขาคณิต แบบรูปและความสมั พนั ธ และสถิติ
ท่เี ปน ความรูเบ้ืองตน โดยใชการใหเหตผุ ลท่สี มเหตุสมผลสรางองคค วามรูต าง ๆ ขน้ึ และนำไปใชอยา งเปนระบบ
คณิตศาสตรมีความถูกตองเที่ยงตรง คงเสนคงวา มีระเบียบแบบแผน เปนเหตุเปนผล เพื่อใหไดขอสรุป
และนำไปใชประโยชน คณิตศาสตรมีลักษณะเปนภาษาสากลที่ทุกคนเขาใจตรงกันในการสื่อสาร สื่อความหมาย
และถา ยทอดความรูระหวา งศาสตรต า ง ๆ
จุดเนนการพัฒนา
ในสาระการเรยี นรนู ้ี สำหรบั นักเรยี นในชว งชนั้ ท่ี 1 มีจุดเนน ในการพฒั นา ดังนี้
จำนวนและการดำเนินการเปนการเริ่มตนพัฒนากระบวนการคิดโดยใหนักเรียนใชจำนวนนับ และ
การดำเนินของจำนวนนับไมเกิน 100,000 และ 0 บูรณาการกับสถานการณตาง ๆ ในชีวิตประจำวัน
ผานกิจกรรมแกปญหาทางคณิตศาสตร จนเกิดความคลองแคลวและนำไปใชเปนเครื่องมือในการเรียนรู
คณิตศาสตรเน้อื หาอนื่ หรอื วิชาอนื่ ไดอ ยางมีประสิทธภิ าพ
แบบรูปของจำนวนและแบบรูปซ้ำของรูปเรขาคณิตและรูปอื่น ๆ เปนการเชื่อมโยงความสัมพันธ
ของสิ่งตาง ๆ ในลักษณะแบบรูปผานกิจกรรมบูรณาการกับธรรมชาติและชีวิตประจำวัน ใหนักเรียนใชการคนหา
ความสมั พนั ธ ส่ือสารและนำเสนอขอ สรุปและขยายแนวคิดนำไปสูการสรา งสรรคผ ลงานตามจนิ ตนาการ
เศษสวนเปนความรูที่ขยายแนวคิดมาจากจำนวนที่ไมใชจำนวนนับ สำหรับชวงวัยนี้จะเรียนรูเกี่ยวกับ
เศษสวนที่ตัวเศษนอยกวาหรือเทากับตัวสวนโดยการบูรณาการกับสถานการณตาง ๆ ในชีวิตประจำวัน
ผานกิจกรรมแกปญหาทางคณิตศาสตร จนสามารถนำไปใชในการเรียนรูคณิตศาสตรเนื้อหาอื่น หรือวิชาอ่ืน
ไดอยางมปี ระสทิ ธิภาพ
การวัดความยาว น้ำหนักและปริมาตร เนนทักษะเกี่ยวกับการวัดโดยการลงมือปฏิบัติ ใหนักเรียนสังเกต
เครื่องวัดและใชเครื่องวัดใหเหมาะสมกับสิ่งที่ตองการวัด สื่อสารและเชื่อมโยงการวัดกับความรูเรื่องจำนวน
และการดำเนินการบูรณาการกับสถานการณตาง ๆ ในชีวิตประจำวันผานกิจกรรมแกปญหาคณิตศาสตรจนเกิด
ความคลองแคลว และใชเปน ทักษะพืน้ ฐานในการสืบเสาะหาความรูในศาสตรแ ขนงอ่ืน

41
เงินและการวางแผนเกี่ยวกับเงิน เนนการสื่อสาร นำเสนอ และเชื่อมโยงความรูเรื่องเงินกับความรู
เรื่องจำนวนและการดำเนินการบูรณาการกับสถานการณตาง ๆ ในชีวิตประจำวันผานกิจกรรมแกปญหา
คณิตศาสตรจนเกิดความคลองแคลว นำไปใชในชีวิตประจำวันและใชเปนทักษะพื้นฐานในวางแผนการเงิน
เพื่อนำไปสูการจัดการเรอื่ งเงินอยา งมปี ระสทิ ธิภาพ
เวลาและระยะเวลาเปนการบูรณาการใหนักเรียนใชการสื่อสารเรื่องเวลาและระยะเวลาผานการทำ
กิจกรรมตาง ๆ ในครอบครวั เพื่อนและผูเกีย่ วของ ชุมชนและสังคม แกปญหาเก่ียวกับเวลาและระยะ เพื่อนำไปสู
การจดั การเกีย่ วกบั เวลาของตนเองไดอ ยา งมปี ระสทิ ธิภาพผานการบนั ทกึ กิจกรรมท่ีระบเุ วลา
ขอมูลและการนำเสนอขอมูลเปนการบูรณาการใหนักเรียนใชการตั้งคำถามในสิ่งทีส่ นใจในชีวติ ประจำวัน
เก็บรวบรวมขอมูลและนำเสนอขอมูลผานกิจกรรมแกปญหาคณิตศาสตร และสามารถวิเคราะห แปลความหมาย
จากแผนภูมิรูปภาพ แผนภูมิแทง ตาราง และนำไปใชแกปญหาไดอยางสมเหตุสมผลเพื่อนำไปสูกระบวนการ
แกป ญหาทางสถติ ิ
การนำไปใชใ นชวี ิตจริง
เมือ่ นักเรียนไดฝกฝนและเรียนรูคณติ ศาสตรในชวงช้ันท่ี 1 จะทำใหน กั เรยี นมองเห็นปญหา และวิเคราะห
ปญหาดวยมุมมองของตนเองอยางมีเหตุผลและมีแนวคิดที่หลากหลายและยืดหยุน ตอยอดแนวคิดในการ
แกปญหาเพื่อสรางแนวคิดใหมหรือแกปญหาในสถานการณอื่นซ่ึงนักเรียนนำไปใชทำความเขาใจปญหาที่เกิดขึ้น
ในชีวิตประจำวัน แกปญหาดวยความมุงมั่น คนหาขอมูล หรือเรื่องราวตาง ๆ ที่ตนเองสนใจและอยากหาคำตอบ
หรือสรางสรรคสิ่งใหม ๆ สำหรับตนเอง นอกจากนี้นักเรียนสามารถสื่อสาร สื่อความหมาย และนำเสนอแนวคิด
ตาง ๆ ของตนเองเพื่อสนับสนุนแนวคิดของตนเอง หรือโตแยงแนวคิดของผูอื่นอยางสมเหตุสมผลซึ่งนำไปใช
ในการอยรู ว มกันในสังคมอยางมีความสขุ
การบรู ณาการกับสาระการเรียนรตู า ง ๆ
ภาษาไทย/ภาษาตางประเทศ สามารถสื่อสารดวยภาษาไทยหรือภาษาตางประเทศในสถานการณ หรือ
เรื่องราวตาง ๆ โดยใชคำศัพททางคณิตศาสตร เชน อานและเขียนแสดงจำนวนสิ่งตาง ๆ หรือจำนวนเงิน
บอกเวลา บันทึกกิจกรรมที่ระบุเวลา รวมทั้งควรสงเสริมการอาน การเขียนและการใชภาษาเพื่อนำเสนอเรื่องราว
ในการเรียนรูคณติ ศาสตร
ศิลปะ สามารถใชแบบรูปของรูปเรขาคณิตและรูปอื่น ๆ ในการสรางสรรคงานศิลปะตามจินตนาการ
และส่อื สาร ส่ือความหมายและนำเสนอแนวคิดของตนเองหรือเรอ่ื งราวผานงานศิลปะ
สุขศึกษาและพลศึกษา สามารถนำความรูเกี่ยวกับจำนวน แบบรูป การอานขอมูลจากตาราง และเวลา
ไปใชใ นการกำหนดจำนวนครงั้ และทากายบริหาร กำหนดตารางการแขงขนั เวลาและระยะเวลาในการแขงขัน
สังคมศึกษา ประวัติศาสตร หนาที่พลเมือง และศีลธรรม สามารถนำความรูเกี่ยวกับเงิน เพื่อวางแผน
การใชจ า ยเงินและทรัพยากรใหค มุ คา และการอานปฏิทนิ การคำนวณเวลาเพื่อเชอ่ื มโยงการมสี ว นรวมในกจิ กรรม
ทางวัฒนธรรมประเพณีในรอบปแ ละการทำความเขา ใจประวตั คิ วามเปน มาของครอบครัว โรงเรยี นและชมุ ชน
วิทยาศาสตรและระบบธรรมชาติ สามารถนำความรูเกี่ยวกับคณิตศาสตรไปใชเปนเครื่องมือในการ
สืบเสาะหาความรูทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี เชน ใชการวัดและเลือกเครื่องวัดที่เหมาะสมเพื่อเก็บรวบรวม
ขอ มลู ใชก ารนับจำนวนขอมูล ใชแผนภมู ริ ปู ภาพ แผนภูมแิ ทง และตารางในการนำเสนอขอ มูล

42

 ความสัมพนั ธร ะหวา งสมรรถนะหลกั และสมรรถนะเฉพาะ

สมรรถนะเฉพาะ สมรรถนะหลกั

1. การแกปญหา
1.1 มีความอยากรอู ยากเหน็ สามารถมองเหน็ ปญหาทางคณติ ศาสตร 1. การจัดการตัวเอง
ในชีวิตจรงิ ดวยมมุ มองของตนเอง (Thinking mathematically) 2. การคดิ ขัน้ สูง
1.2 แกป ญ หาในชวี ติ จรงิ ผานการลงมอื แกป ญ หาในสถานการณต า ง ๆ และ 3. การส่อื สาร
เรียนรูค ณิตศาสตรผ า นการสะทอนความคดิ (reflect) จากประสบการณ 4. การรวมพลังทำงานเปน ทีม
1.3 มีความมมุ านะในการทำความเขาใจและแกปญ หาทางคณติ ศาสตร 5. การเปนพลเมืองทเ่ี ขมแขง็
6. การอยูรวมกับธรรมชาติ
และวิทยาการอยา งย่ังยนื
2. การสอื่ สาร และนำเสนอ

2.1 สอ่ื สารแนวคิดทางคณิตศาสตรของตนเองดวยวิธีการที่หลากหลาย 1. การจดั การตวั เอง
โดยใชสอื่ ของจรงิ รปู ภาพ แผนภาพ ภาษา หรือสญั ลักษณ 3. การสื่อสาร
2.2 รับฟง เขาใจความหมาย และเห็นคุณคา แนวคดิ ของผอู ่นื 4. การรวมพลงั ทำงานเปน ทมี
2.3 นำเสนอขอ มูลทางคณติ ศาสตรไดอยา งเหมาะสม 5. การเปนพลเมืองท่เี ขมแขง็
6. การอยูร วมกับธรรมชาติ
และวทิ ยาการอยา งยั่งยนื
3. การใหเ หตผุ ล
3.1 ใหเ หตผุ ลสนบั สนุนแนวคดิ ของตนเองไดอ ยา งสมเหตสุ มผล 2. การคดิ ข้ันสงู
โดยมขี อเทจ็ จรงิ ทางคณติ ศาสตรร องรบั 3. การสอ่ื สาร
3.2 รับฟง พิจารณาแนวคดิ ของผอู ื่นหรือขอมูลในรูปแบบตา ง ๆ 4. การรวมพลงั ทำงานเปนทมี
ประกอบการตัดสนิ ใจเพอ่ื สนบั สนุนหรอื โตแ ยงอยางเหมาะสม 6. การอยูร ว มกบั ธรรมชาติ
3.3 ตระหนกั ถงึ ความจำเปน และความสำคญั ในการใหเ หตผุ ล และวิทยาการอยางยง่ั ยนื

4. การสรา งขอ สรปุ ทว่ั ไป และขยายแนวคดิ (Generalization & Extension)
4.1 สรา งขอสรปุ ทว่ั ไป (generalization) โดยสงั เกต คน หาลกั ษณะรวม 2. การคดิ ข้ันสงู
ท่เี กิดข้นึ ซำ้ ๆ (pattern) จากมุมมองทางคณติ ศาสตร ท้ังดานความรู 6. การอยูร วมกบั ธรรมชาติ
และวิธีการเรียนรู (how to learn) และวทิ ยาการอยา งย่ังยนื
4.2 ขยายแนวคิด (extension) จากขอ สรปุ ท่ัวไป โดยนำไปใชแ กป ญหา
ในสถานการณต า ง ๆ
5. การคดิ สรา งสรรค
5.1 คิดไดอ ยา งหลากหลาย แตกตางจากเดมิ คดิ ริเร่มิ 2. การคิดขั้นสงู
5.2 ประยกุ ต และนำไปใชไ ดอ ยา งคลอ งแคลว ยดื หยนุ ในการแกปญหา 6. การอยูรว มกบั ธรรมชาติ
5.3 ตอยอดแนวคดิ หรือแนวทางแกปญหา เพอ่ื สรางแนวคดิ ใหม หรือ และวิทยาการอยา งยัง่ ยืน
แกปญ หาในสถานการณอื่น

43

สมรรถนะเฉพาะ สมรรถนะหลกั

6. การใชเ ครื่องมอื ในการเรียนรู (Use aids and tools)

6.1 ใชส อ่ื การเรยี นรูตาง ๆ (manipulatives) เพอื่ สรางความเขา ใจ 3. การสอ่ื สาร
และแนวคดิ ของตนเอง 4. การรวมพลงั ทำงานเปน ทมี
6.2 สบื คน ตรวจสอบแหลง ทมี่ า (origin) ของขอ มูลจากแหลง เรยี นรตู า ง ๆ 6. การอยูร ว มกับธรรมชาติ
และเลือกใชป ระกอบการเรยี นรูและแกป ญ หาไดอ ยา งถูกตอ ง เหมาะสม และวิทยาการอยา งยง่ั ยืน
กบั สถานการณ

 ผลลพั ธก ารเรยี นรูเ มอ่ื จบชวงชนั้ ท่ี 1
1. สื่อสาร สื่อความหมายเกี่ยวกับจำนวนนับ และเศษสวนอยางงายไดอยางถูกตอง และนำไปใช

ในสถานการณต า ง ๆ
2. อธิบายความสัมพันธของจำนวนโดยใชการรวม (compose) หรือการแยก (decompose) ของจำนวน

เปรียบเทยี บและเรียงลำดับจำนวน
3. อธิบายความสัมพันธของแบบรูปซ้ำของจำนวน รูปเรขาคณิตและรูปอื่น ๆ และแบบรูปของจำนวนนับ

ที่เพิ่มขึ้น หรือลดลงทีละเทา ๆ กัน สรางขอสรุป และขยายแนวคิดเพื่อสรางแบบรูปและแกปญหา
ในสถานการณต าง ๆ
4. เขาใจสถานการณในชีวิตจริงที่จะนำการบวก การลบ การคูณ และการหาร มาใชไดอยางเหมาะสม
คำนวณและเลือกใชเครื่องมือในการบวก การลบ การคูณ และการหาร โดยเชื่อมโยงกับความสัมพันธ
และสมบัติตาง ๆ ของการดำเนินการไดอยางคลองแคลว และแปลความหมายภาษาและสัญลักษณ
ทางคณติ ศาสตรเปน สถานการณในชีวิตจริง
5. แกป ญหาเกย่ี วกับจำนวนนับและเศษสว นในสถานการณตาง ๆ
6. เขาใจสถานการณในชีวิตจริงที่จะเปรียบเทียบขนาด ปริมาณและปริมาตร เขาใจความหมายของ
หนวยการวัด เลือกใชหนวยการวัดและเครื่องวัดเพื่อวัดและบอกความยาว น้ำหนัก และปริมาตรไดอยาง
เหมาะสม
7. สอ่ื สารเกยี่ วกับเวลา ระยะเวลา ไดถกู ตอ ง โดยเชอ่ื มโยงกบั สถานการณใ นชีวติ จริง
8. สอื่ สารเกย่ี วกับเงิน เปรยี บเทียบจำนวนเงนิ แลกเงิน และนำไปใชในสถานการณตาง ๆ ไดถ กู ตอ ง
9. แกปญ หาเกี่ยวกับความยาว นำ้ หนกั และปริมาตร เวลา เงนิ ในสถานการณตา ง ๆ
10. รับรูรูปราง ลักษณะของรูปรางตาง ๆ จากสิ่งของ สิ่งแวดลอมรอบตัว สถานการณในชีวิตจริง
ผานการสังเกต และการสรางรูปรา ง เชื่อมโยงสลู ักษณะของรูปเรขาคณิต สองมิติ รปู เรขาคณติ สามมติ ิ
11. ใหเหตุผลในการจำแนกและบอกลักษณะของรูปเรขาคณิตสองมิติ รูปเรขาคณิตสามมิติและรูปที่มี
แกนสมมาตร และนำไปใชใ นสถานการณต า ง ๆ
12. จัดการขอมูล และนำเสนอขอมูลโดยใชแผนภูมิรูปภาพ แผนภูมิแทง หรือตารางทางเดียว สื่อสาร
แปลความหมายของขอมลู และใชขอ มูลเพื่ออธบิ ายเหตกุ ารณ ตัดสินใจ หรอื แกปญ หาในสถานการณตา ง ๆ
13. แกปญ หาทางสถติ ิในสถานการณใกลตัว

44

 แนวทางการจัดการเรียนรูฐานสมรรถนะ
การจัดการเรียนรูคณิตศาสตรชวงชั้นที่ 1 เนนการเรียนรูผานการแกปญหา (problem solving

approach)และการเรียนรูที่ไดลงมือปฏิบัติจริง (active learning) เพื่อสงเสริมสมรรถนะเฉพาะและสมรรถนะหลัก
ผานขอบขายเนื้อหาทางคณิตศาสตรตาง ๆ ไดแก จำนวนและพีชคณิต การวัด (ความยาว น้ำหนัก ปริมาตร เวลา เงิน)
รูปเรขาคณิตและสถติ ิ

1. จำนวนและพีชคณติ
การมีความรูและความเขาใจเกีย่ วกับจำนวนและการดำเนินการโดยการบวก การลบ การคูณ และการหาร

เปนเรื่องสำคัญของการเรียนรูคณิตศาสตรในชวงชั้นที่ 1 ซึ่งจะเปนพื้นฐานในการเรียนรูคณิตศาสตรเรื่องอื่น ๆ ตอไป
ในชวงชั้นนี้นักเรียนจะไดเรียนรู ฝกทักษะและแกปญหาเกี่ยวกับจำนวนและพีชคณิตในบริบทตาง ๆ ผานกิจกรรม
และการลงมอื ปฏบิ ัติ ดงั น้ี

จำนวนนับไมเกิน 100,000 และ 0 : เรียนรูจำนวนเชิงปริมาณและจำนวนเชิงอันดับที่ นับและบอก
จำนวนจากการจำแนกและการจัดหมวดหมูของสิ่งตาง ๆ ไปพรอมกับกิจกรรมพัฒนาความรูสึกเชิงจำนวนเกี่ยวกับ
ปริมาณหรือขนาดของจำนวน แสดงจำนวนดวยสิ่งตาง ๆ หรือสัญลักษณแสดงจำนวน เชน ตัวเลขฮินดูอารบิก
ตัวเลขไทย ตัวหนังสือ แสดงความสัมพันธของจำนวนแบบสวนยอย-สวนรวมจากกิจกรรมการรวม (compose)
การแยก (decompose) เรียนรูหลักและคาของเลขโดดในแตละหลักผานการแสดงจำนวนดวยแผนตารางรอย
ตารางสิบ และตารางหนวย และเขียนแสดงจำนวนในรูปกระจายตามคาของเลขโดดในแตละหลัก เปรียบเทียบ
และเรียงลำดับจำนวนในเชิงของความหมายและเชื่อมโยงกับสถานการณตาง ๆ ในชีวิตประจำวัน เปรียบเทียบ
จำนวนในเชงิ สญั ลักษณไ ปพรอมกับกิจกรรมพฒั นาความรสู ึกเชิงจำนวนทเี่ กี่ยวกับการเปรยี บเทียบ

การดำเนินการของจำนวน : เรียนรูความหมายของการบวกและการลบ การคูณและการหาร โดย
เชื่อมโยงคำพูดหรือคำศัพทที่ใชในสถานการณตาง ๆ ในชีวิตประจำวัน แสดงการบวก การลบ การคูณ การหาร
โดยใชสัญลักษณทางคณิตศาสตร คำนวณหาผลบวก ผลลบ ผลคูณ ผลหาร อยางคลองแคลวและหลากหลายวิธี
สังเกตเหน็ ความสมั พันธของการบวกและการลบ การคูณและการหาร และสมบัตติ าง ๆ ของจำนวน หาผลลพั ธของ
การบวก ลบ คูณ หารระคน แกปญหาเกี่ยวกับการบวก การลบ การคูณ การหาร และการบวก ลบ คูณ หารระคน
ผา นการแกปญ หาในสถานการณต า ง ๆ ท่เี กย่ี วกบั การวดั (ความยาว ปรมิ าตร น้ำหนัก เวลา เงิน) และสถติ ิ

แบบรูปของจำนวนและแบบรูปซ้ำ : เรียนรูเกี่ยวกับแบบรูปโดยการสังเกตและคนหาความสัมพันธของ
แบบรูปสื่อสารและนำเสนอขอสรุปที่ไดจากความสัมพันธของแบบรูปที่เปนการเพิ่มขึ้นหรือลดลงทีละเทา ๆ กัน
การซำ้ กนั ของรูปเรขาคณติ หรือรูปอ่ืน ๆ ในลักษณะสี รปู ราง หรือขนาด หาจำนวนหรือรูปทห่ี ายไปในแบบรูป และ
สรา งสรรคผ ลงานจากความรเู รอื่ งแบบรูปผา นสถานการณต าง ๆ ในชวี ติ ประจำวัน

เศษสวน: เรียนรูเกี่ยวกับเศษสวนโดยใชสถานการณตาง ๆ ในชีวิตประจำวันเชื่อมโยงกับความหมายของ
เศษสวน อานและเขียนเศษสวน เศษสวนที่มีตัวเศษเปน 1 และเศษสวนที่มีตัวเศษนอยกวา หรือเทากับตัวสวน
เปรียบเทียบเศษสวนและแกป ญ หาเกี่ยวกับเศษสว นในสถานการณต าง ๆ

45

ผลลัพธก ารเรยี นรเู มอ่ื จบชว งช้นั
1. สื่อสาร สอ่ื ความหมายเก่ียวกบั จำนวนนับ และเศษสว นอยางงายไดอ ยา งถูกตอง และนำไปใชใ นสถานการณต า ง ๆ
2. อธบิ ายความสมั พันธข องจำนวนโดยใชก ารรวม (compose) หรือการแยก (decompose) ของจำนวน

เปรยี บเทียบและเรียงลำดับจำนวน
3. อธิบายความสัมพันธของแบบรปู ซ้ำของจำนวน รูปเรขาคณติ และรูปอนื่ ๆ และแบบรูปของจำนวนนบั ทเี่ พมิ่ ข้นึ

หรือลดลงทีละเทา ๆ กัน สรา งขอ สรุป และขยายแนวคดิ เพื่อสรางแบบรปู และแกป ญ หาในสถานการณต าง ๆ
4. เขา ใจสถานการณในชวี ิตจริงท่จี ะนำการบวก การลบ การคูณ และการหาร มาใชไ ดอ ยางเหมาะสม คำนวณ และ

เลอื กใชเครอื่ งมอื ในการบวก การลบ การคูณ และการหาร โดยเชอ่ื มโยงกบั ความสมั พันธและสมบัติตา ง ๆ ของการ
ดำเนินการไดอยางคลองแคลว และแปลความหมายภาษาและสญั ลักษณท างคณติ ศาสตรเ ปน สถานการณในชีวิตจรงิ
5. แกปญ หาเกีย่ วกับจำนวนนบั และเศษสวนในสถานการณต าง ๆ
ความรแู ละสมรรถนะทเ่ี ชอ่ื มโยงกัน ตัวอยางสถานการณ กิจกรรม และเครือ่ งมือท่ีใชส ำหรบั นักเรยี น

๑. สอื่ สาร ส่อื ความหมายเก่ยี วกบั จำนวนนบั และเศษสว นอยา งงา ยไดอยา งถูกตอ ง
และนำไปใชใ นสถานการณต าง ๆ

1. อธบิ ายสถานการณใ นบรบิ ทตา ง ๆ - ใชส ถานการณใ นชีวติ จริงที่เก่ียวกบั จำนวนและสอ่ื การเรยี นรูเพอ่ื ให
ในชวี ติ ประจำวันท่เี ก่ียวกับ ผูเรียนไดสังเกต จำแนก จัดกลมุ สิง่ ตา ง ๆ และใชก ารจบั คหู นึง่ ตอ หนึง่
จำนวนนบั ไมเกิน 100,000 ระหวางสงิ่ ของทต่ี อ งการนบั กับตัวนับเพื่อใหเขาใจจำนวนในเชงิ
และ 0 โดยนบั และบอกจำนวน ปริมาณ และใชคำศัพทพ ้ืนฐานอธิบายเชิงเปรยี บเทียบ เชน เทากัน
ของส่งิ ตา ง ๆ ในเชงิ ปริมาณ หรือ ไมเทา กนั มากกวา นอ ยกวา เยอะกวา ไมพอดี
เชงิ อนั ดับท่ีและแสดงสิง่ ตา ง ๆ - ใชของจรงิ หรอื สอ่ื จำลอง ตวั นบั กรอบหา กรอบสบิ เพ่อื ใชใ นการนับ
ตามจำนวนท่ีกำหนด หรอื แสดงแทนสง่ิ ท่ีตองการนับ นบั และบอกจำนวนของส่งิ นนั้
2. อานและเขียนตัวเลขฮนิ ดูอารบิก ในเชงิ ปริมาณหรอื บอกอันดับที่ของส่งิ ตา ง ๆ โดยใชการนบั
ตัวเลขไทย และตวั หนังสือแสดง ท่ีหลากหลาย เชน การนบั ทีละ 1 ทลี ะ 2 ทีละ 5 หรอื ทลี ะ 10
จำนวนอยางมีความหมาย ดว ยภาษาของตนเอง และแสดงสงิ่ ตา ง ๆ ตามจำนวนท่กี ำหนด หรอื
3. มคี วามเขา ใจเกีย่ วกบั เศษสว น ตามอันดับทท่ี ่ีกำหนด
ทต่ี ัวเศษนอ ยกวา หรือเทา กับ - ใชส ถานการณใ นชีวิตจรงิ ท่เี กี่ยวกับจำนวนที่มากกวา 10 มากกวา
ตวั สว นโดยบอก อา นและเขียน 100 มากกวา 1,000 เพื่อนับและบอกจำนวนเช่ือมโยงกับคาของ
เศษสวนแสดงปริมาณของส่ิงตา ง ๆ เลขโดดในหลักตาง ๆ โดยใชแ ผนตารางหนว ย แผน ตารางสบิ
และแสดงสิ่งตาง ๆ ตามเศษสวน แผน ตารางรอ ย
ท่ีกำหนดและนำไปใชในบรบิ ท - ยกตัวอยา งสถานการณในชวี ิตประจำวนั ที่นำเร่อื งจำนวนไปใช ท้งั ท่ี
ตาง ๆ ในชีวิตประจำวัน เปน จำนวนเชิงปรมิ าณและจำนวนเชิงอันดบั ที่ เชน ท่ีบานเลี้ยงไก
5 ตวั ฉนั เกิดวนั ที่ 1 เดือนสิงหาคม
- ส่ือสารโดยการเลา เร่ือง อาน เขียนตัวเลขฮนิ ดูอารบิก ตวั เลขไทย
และตวั หนงั สือแสดงจำนวนที่เกดิ ขนึ้ ในชีวติ ประจำวนั เชน บนั ทกึ

46

จำนวนนกั เรยี นที่มาเรยี น และขาดเรียนในแตละวัน บนั ทกึ จำนวน
ตน กลา ทีง่ อกในแตล ะกระถาง อานจำนวนในขา วหรือบทความ
ท่ีสนใจ อานราคาสนิ คา จากแผน โฆษณา
- ยกตวั อยางสถานการณใ นชวี ติ ประจำวันทีใ่ ชเ ศษสว น และบอก
ปรมิ าณของสิง่ ตา ง ๆ ดว ยเศษสว นและแสดงสิ่งตา ง ๆ ตามเศษสวน
ทีก่ ำหนด โดยใชวิธหี รอื เครอื่ งมือท่ีหลากหลาย เชน วาดรูป
แถบกระดาษ

๒. อธิบายความสมั พนั ธข องจำนวนโดยใชก ารรวม (compose) หรอื การแยก (decompose)
ของจำนวนเปรยี บเทยี บและเรยี งลำดบั จำนวน

๑. เขา ใจเกี่ยวกบั ความสมั พนั ธ - จดั กิจกรรมการรวม (compose) หรือการแยก (decompose) จำนวน
แบบสวนยอย - สว นรวมของ โดยแยกสิง่ ของเปนกลุม ยอ ยเพื่อเขยี นความสัมพนั ธแ บบสวนยอ ย -
จำนวนโดยใชการรวม สว นรวมของจำนวน ซึง่ จะเหน็ วา จำนวนหนึ่ง ๆ สามารถเขยี น
(compose) หรือการแยก ความสัมพันธแ บบสวนยอย – สวนรวมของจำนวนไดห ลายแบบ
(decompose) ของจำนวน และ
ใชหลกั คาของเลขโดดในแตละ - ใชส ื่อแผน ตารางสิบ แผน ตารางหนวย เพือ่ เรยี นรูและบอกคาของ
หลกั เพื่อเช่อื มโยงความรู เลขโดดในแตล ะหลกั พรอ มทงั้ เขยี นแสดงจำนวนในรปู กระจาย
เรือ่ งจำนวนและการดำเนินการ
- เปรยี บเทยี บจำนวนในสถานการณต าง ๆ โดยใชการจับคู
๒. เปรยี บเทียบและเรยี งลำดับ แบบหน่งึ ตอ หนงึ่ หรอื ใชค วามรูเก่ียวกบั คา ของเลขโดดในแตล ะหลัก และ
จำนวนในสถานการณต า ง ๆ แสดงการเปรยี บเทยี บโดยใชภาษาหรือสญั ลกั ษณ และนำไปใชในการ
โดยใชสญั ลักษณท างคณิตศาสตร เรยี งลำดบั จำนวน
แสดงการเปรียบเทยี บ
- เปรียบเทยี บและเรยี งลำดับเศษสวนโดยใชส ถานการณท เ่ี กดิ ข้นึ
3. เปรยี บเทียบและเรียงลำดบั แใมนสาชกดวีกงติว12ปา ร14แะจลอำะาวจ41นั ใหแจเ ลหะะตเหอผุ ธ็นลบิววาาายกเมเรหอ่ืะตพดผุาับษลกใทรนะ่ีแกดบาางรษเเปทปนม่ีรยีขี 2บนเาสทดว ยีเนทบเาทกเาชนั นๆ2ก21แนั ผน
เศษสวนในสถานการณต า ง ๆ แตละสวนจะมขี นาดใหญก วากระดาษที่แบงเปน 4 สวนเทา ๆ กนั
และใหเหตผุ ลในการเปรยี บเทียบ

47

๓. อธิบายความสัมพนั ธข องแบบรปู ซำ้ ของจำนวน รปู เรขาคณติ และรปู อน่ื ๆ และแบบรปู ของจำนวนนับ
ท่ีเพม่ิ ขน้ึ หรอื ลดลงทลี ะเทา ๆ กนั สรา งขอ สรปุ และขยายแนวคิดเพอื่ สรา งแบบรปู และแกป ญ หา
ในสถานการณตา ง ๆ

๑. อธบิ ายความสัมพนั ธของ - สำรวจแบบรปู หรือสถานการณตาง ๆ ทเี่ กดิ ข้นึ ในชีวติ ประจำวนั เชน
แบบรปู ของจำนวนทเี่ พ่มิ ข้ึน การรอยลกู ปด ทางมาลาย งานศลิ ปะ สถาปต ยกรรมในทอ งถ่นิ
หรอื ลดลงทีละเทา ๆ กนั หรอื จำนวนเงินท่ีออมแตล ะวนั สงั เกต คน หาและบอกความสมั พนั ธ
แบบรปู ซำ้ ของจำนวน ในแบบรูป พรอ มอธบิ ายใหเหตผุ ลโตแ ยง หรือสนบั สนุนความคิด
รูปเรขาคณติ และรูปอื่น ๆ และ เก่ียวกบั ความสมั พันธในแบบรปู
ใหเหตุผลโตแ ยง หรอื สนบั สนนุ - สงั เกตความสมั พันธของแบบรปู จนสามารถสรา งขอคาดการณ
ความคิดเก่ียวกับความสมั พนั ธ หรอื ขอ สรุป และนำไปใชใ นการแกปญ หาในลกั ษณะเดียวกัน
๒. สรา งขอสรปุ และขยายแนวคดิ หรือประยุกตใชแ กปญหาในลักษณะอ่นื เชน ออกแบบลวดลาย
เพื่อสรา งแบบรูปและแกปญ หา การปูกระเบอ้ื ง ลายผา ธงราว โมบายปลาตะเพียน
ในสถานการณต าง ๆ

๔. เขา ใจสถานการณใ นชวี ิตจริงทจ่ี ะนำการบวก การลบ การคณู และการหารมาใชไดอ ยางเหมาะสม
คำนวณและเลือกใชเครอื่ งมอื ในการบวก การลบ การคณู และการหาร โดยเช่อื มโยงกบั ความสมั พันธ
และสมบัตติ า ง ๆ ของการดำเนนิ การไดอ ยางคลองแคลว และแปลความหมายภาษาและสัญลกั ษณ

ทางคณิตศาสตรเปน สถานการณในชวี ติ จรงิ

๑. เขา ใจสถานการณใ นชวี ติ จรงิ - ใชสถานการณใ นชีวิตประจำวนั เช่ือมโยงไปสคู วามหมายของการบวก
ท่จี ะนำการบวก การลบ การลบ การคณู และการหาร เชน การซื้อของมาเพมิ่ อกี การขายไป
การคูณ และการหารมาใช หาจำนวนนักเรยี นทงั้ หมดท่ีเขา แถวแถวละเทา ๆ กัน การแบง ขนม
ไดอยางเหมาะสม ใหคนละเทา ๆ กัน
คน หาวธิ หี าผลบวก หาผลลบดว ยตนเองโดยใชวิธกี ารท่ีหลากหลาย
๒. หาผลบวก ผลลบ ไดอยาง - ผานสถานการณใ นชวี ิตจรงิ และใชวิธีของตนเองไดอ ยางคลองแคลว
คลองแคลวโดยเลือกใชว ิธีตาง ๆ ตรวจสอบคำตอบและหาคา ของตัวไมทราบคาในประโยคสญั ลกั ษณ
โดยเช่ือมโยงความสมั พนั ธ แสดงการบวกและประโยคสญั ลกั ษณแ สดงการลบโดยใชค วามสัมพันธ
และสมบตั ติ า ง ๆ เก่ียวกับ ของการบวกและการลบและเลือกใชเครอ่ื งมอื ชวยในการคำนวณ
การบวกและการลบของจำนวน ไดอ ยา งเหมาะสม เชน เสน จำนวน กรอบสบิ
คน หาวิธีหาผลคูณ หาผลหารดว ยตนเองโดยใชวิธกี ารทีห่ ลากหลาย
๓. หาผลคูณ ผลหาร ไดอ ยาง ผา นสถานการณในชวี ิตจรงิ และใชวธิ ขี องตนเองไดอยางคลอ งแคลว
คลองแคลว โดยเลือกใชวิธีตา ง ๆ - ตรวจสอบคำตอบและหาคาของตวั ไมทราบคา ในประโยคสญั ลกั ษณ
โดยเชอ่ื มโยงความสมั พันธ