แผนภูมิกฎหมายที่ดิน (ฉบับปรับปรุงแก้ไขใหม่) (ปี 2562)

85 (ช.46)

มาตรา 62 การแจ้งผลคดขี องศาล

บรรดาคดที เี่ กดิ ขนึ้

เกยี่ วกบั เรื่องกรรมสิทธ์ิทดี่ นิ ทไี่ ด้
ออกโฉนดทดี่ นิ แล้ว

เมอ่ื ศาลพจิ ารณาพพิ ากษา
คดถี ึงทสี่ ุดแล้ว

ให้ศาลแจ้งผลของคาํ พพิ ากษาอนั ทางปฏิบตั ิ ศาลไม่ได้แจ้ง
ถงึ ทส่ี ุดหรือคาํ ส่ังน้นั ตามกฎหมายแต่อย่างใด

ต่อเจ้าพนักงานทด่ี นิ จงึ เป็ นเหตุให้เกดิ การโอน
แห่งท้องทซ่ี ่ึงทด่ี นิ น้ันต้ังอยู่ กรรมสิทธ์ิไป จนต้องมกี าร
ฟ้ องร้องเพกิ ถอนนิติกรรม
ดงั กล่าวอกี

เหตุผล เพ่ือป้ องกันการแอบโอนที่ดินให้กับ
บุคคลท่ีสาม ในกรณีท่ีคู่ความฝ่ ายหน่ึงตกเป็ น
ฝ่ ายแพ้คดีแล้ว ซ่ึงอาจทําให้เกิดความเสียหาย
กับฝ่ ายชนะคดี ในกรณีท่ีมิได้มีการขอให้ศาล
คุ้มครองตามวิธีการช่ัวคราวก่อนพิพากษาตาม
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง หรือ
มไิ ด้ขออายดั ไว้ก่อนฟ้ องคดี ตาม ม.83 (เดมิ )

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

86

(ช.47)
มาตรา 63 การออกใบแทน (กรณฉี บบั เจ้าของทดี่ ินชํารุดสูญหาย)
มาตรา 64 การจดั ทาํ ขนึ้ ใหม่ท้งั คู่ฉบับ (กรณฉี บบั สํานักงานทดี่ ินชํารุดสูญหาย)

ขอออก ม.63 ม.64 จัดทาํ ขนึ้ ใหม่
ใบแทน ท้งั คู่ฉบบั
1. โฉนดทดี่ นิ
2. ใบไต่สวน
3. หนังสือรับรองการทาํ ประโยชน์
4. ใบจอง

ของผู้ใด ฉบบั สํานักงานทดี่ นิ
(ฉบบั เจ้าของทดี่ นิ )
เป็ นอนั ตราย ชํารุด สูญหาย - เจ้าพนักงานทด่ี นิ
เป็ นอนั ตราย ชํารุด - กรณเี กย่ี วกบั หนังสือรับรอง
สูญหายด้วยประการใด พนักงานเจ้าหน้าที่ การทาํ ประโยชน์ และใบจอง
ตาม ม.71 ในท้องทท่ี ย่ี งั ไม่ได้ยกเลกิ
เจ้าของหนังสือแสดงสิทธิในทด่ี นิ อาํ นาจนายอาํ เภอฯ คอื
มอี าํ นาจเรียก นายอาํ เภอ หรือปลดั อาํ เภอ
มายน่ื ขอรับใบแทน ผู้เป็ นหัวหน้ากง่ิ อาํ เภอ

เมอ่ื ออกใบแทนไปแล้ว โฉนด หนังสือแสดงสิทธิในทด่ี นิ ทาํ ขนึ้ ใหม่ท้งั 2 ฉบบั
ทดี่ นิ ฯลฯ (หนังสือแสดงสิทธิ ดงั กล่าวจากผู้มสี ิทธิในทดี่ นิ (ฉบบั เจ้าของทดี่ นิ และ
ในทดี่ นิ เดมิ ) เป็ นอนั ยกเลกิ ฉบบั สํานักงานทด่ี นิ )
มาพจิ ารณาแล้วจัดทาํ ขนึ้ ใหม่
เว้นแต่ศาลจะส่ังเป็ นอย่างอนื่ ฉบบั เจ้าของทด่ี นิ ท่ีเรียก
โดยอาศัยหลกั ฐานเดมิ มาให้หมายเหตุการออก
วธิ ีการออกใบแทน ใหม่เกบ็ เข้าสารบบ
วธิ ีการดาํ เนินการ
กฎกระทรวง ฉบบั ที่ 43 แจกฉบบั ทที่ าํ ใหม่ให้
ระเบยี บกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วย เจ้าของทด่ี นิ แทนฉบบั เดมิ
ข้อ 12 และข้อ 17 การจัดทาํ หนังสือแสดงสิทธิในทด่ี นิ
ขนึ้ ใหม่ ในกรณที ห่ี นังสือแสดงสิทธิ กรมทด่ี นิ
ดู ช. 78 ในทดี่ นิ ฉบบั สํานักงานทด่ี นิ เป็ น
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม อนั ตราย ชํารุด สูญหาย พ.ศ. 2524

87 (ช.48)

หมวด 5
มาตรา 65 การรังวดั ออกโฉนดทด่ี นิ
กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 6 และฉบับที่ 49

การรังวดั เพอื่ ออกโฉนดทดี่ นิ

เป็ นไปตามหลกั เกณฑ์ และวธิ ีการทกี่ าํ หนดในกฎกระทรวง

กฎกระทรวง ฉบบั ที่ 6 และฉบบั ท่ี 49

การรังวดั ทาํ แผนทเ่ี พอ่ื ออกโฉนดทดี่ นิ

ทาํ ได้ 2 วธิ ี

1. แผนทชี่ ้ันหน่ึง 2. แผนทชี่ ้ันสอง ซ่ึงใช้แผนท่ี
ระวางเป็ นหลกั

กระทาํ โดยวธิ ีใช้กล้องธีโอโดไลท์และเครื่องมอื วดั ระยะโยง กระทาํ โดยวธิ ีวดั ระยะเป็ นมุม

ยดึ หลกั เขตวดั ง่ามมมุ ภาคของทศิ หรือใช้กล้องสํารวจแบบ ฉากหรือวดั ระยะสกดั เป็ นรูป
วธิ ีวดั ประมวลผล หรือการรังวดั ด้วยเคร่ืองรับสัญญาณดาวเทยี ม สามเหลย่ี มจากเส้นหมุด

หรือด้วยเครื่องมอื สํารวจประเภทอน่ื ทมี่ คี วามละเอยี ด หลกั ฐานโครงการแผนทห่ี รือ
ถูกต้องไม่ตา่ํ กว่าเกณฑ์มาตรฐานและคาํ นวณเป็ นค่าพกิ ดั โดยวธิ ีจากรูปถ่ายทางอากาศ
ฉากสืบเนอื่ งจากหมดุ หลกั ฐานโครงงานแผนทขี่ องกรมทดี่ นิ

วธิ ีคาํ นวณ คาํ นวณเนือ้ ทโี่ ดยวธิ ีคณติ ศาสตร์ และคาํ นวณเนอื้ ทโ่ี ดยวธิ ีคณติ ศาสตร์
เนือ้ ท่ี จากค่าพกิ ดั ฉากของแต่ละมุมเขต หรือโดยมาตรส่ วน

การดาํ เนินการ ทด่ี นิ บริเวณใด ควร
กระทาํ โดยวธิ ีใด ให้
อธิบดกี รมทดี่ นิ กาํ หนด

กรณเี ส้นเขตทด่ี นิ ไม่ตรงคดไปคดมา กรณี ทด่ี นิ ในแผนทรี่ ะวางออกโฉนดทดี่ นิ
ให้เจ้าของทด่ี นิ ท้งั สองฝ่ าย ซึ่งทาํ การรังวดั เพอื่ อกโฉนดทด่ี นิ ไว้แล้ว
โดยวธิ ีแผนทชี่ ้ันหน่ึงหรือโดยวธิ ีแผนทชี่ ้ันสอง
ทาํ ความตกลงกาํ หนดเส้นเขตเสียใหม่
ให้เป็ นเส้นตรงเส้นเดยี ว หรือหลายเส้นต่อกนั ได้ หากมคี วามจําเป็ นต้องรังวดั ใหม่

ให้ทาํ การรังวดั โดยมี

เพอื่ ให้เส้นเขตทด่ี นิ ทท่ี าํ การรังวดั เป็ นเส้นตรงไม่คดไปคดมา มาตรฐานเท่าเดมิ หรือดกี ว่า

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

88

เมอื่ เจ้าของทดี่ นิ ท้งั สองฝ่ ายตกลงเป็ นประการใด พนักงานเจ้าหน้าที่ ทาํ การรังวดั ไป(ชตา.ม4น9้ัน)

มาตรา 66, 70, 70 ทวิ อาํ นาจของเจ้าหน้าทใี่ นการรังวดั

หมายถึง เจ้าพนักงานซ่ึง เพอ่ื ประโยชนแก่การรังวดั การรังวดั ออกโฉนดทด่ี นิ หรือสอบเขตท่ดี นิ หรือแบ่งแยกทดี่ ิน
เป็ นผู้ปฏิบตั ิการตาม (ม.66)
ประมวลกฎหมายทด่ี นิ และ ม.70 ทวิ ให้นํา ม.66 และ ม.70 ใช้บงั คบั แก่การ
พนักงานอนื่ ซ่ึงรัฐมนตรี พนักงานเจ้าหน้าท่ี พสิ ูจน์สอบสวนทด่ี นิ เพอ่ื ออกหนังสือรับรองการ
แต่งต้ังให้ปฏิบตั ิตาม ทาํ ประโยชน์ และการตรวจสอบเนอื้ ทตี่ าม
ประมวลกฎหมายทด่ี นิ มอี าํ นาจ หนังสือรับรองการทาํ ประโยชน์โดยอนุโลม

(1) เข้าไปในทด่ี นิ ของผู้มี (2) สร้างหมุด (3) ขุดดนิ ตัดรานกงิ่ ไม้ (4) อาํ นาจเรียกบุคคล
สิทธิในทดี่ นิ หรือผู้ หลกั ฐานลงในทดี่ นิ หรือกระทาํ การอย่างอน่ื แก่ (ม.70)
ครอบครอง (ผู้มอี าํ นาจ ส่ิงทกี่ ดี ขวางแก่การรังวดั
รวมถงึ คนงานด้วย) (1) เรียกผู้มสี ิทธิ
เฉพาะกรณมี คี วาม ในทด่ี นิ ข้างเคยี ง
(เข้าได้เฉพาะ) กรณตี ้องสร้างหมุดหลกั ฐาน จําเป็ นและโดยสมควร
ในเวลากลางวนั แผนทใี่ นทดี่ นิ ของผู้ใด มาระวงั แนวเขต
ทาํ ได้เท่าทจ่ี าํ เป็ น และลงช่ือ
แต่จะต้องแจ้งให้ผ้มู สี ิทธิฯ พนักงานเจ้าหน้าท่ี รับทราบแนว
ทราบเสียก่อน โดยระลกึ ถึงการทจี่ ะ เขตทดี่ นิ ของตน
มอี าํ นาจสร้างหมุด ให้เจ้าของได้รับความ
ผู้มสี ิทธิในทดี่ นิ หรือผู้ หลกั ฐานลงได้ เสียหายน้อยทส่ี ุด (2) เรียกให้บุคคล
ครอบครองทด่ี นิ น้นั ทเี่ กย่ี วข้อง
ตามความจําเป็ น
ต้องอาํ นวยความสะดวก
ตามควรแก่กรณี มาให้ถ้อยคาํ หรือ สั่งให้ส่งเอกสาร
หรือหลกั ฐานอนื่
หากผู้ใดขดั ขวางหรือไม่ให้ความ ใดทเี่ กยี่ วข้องใน
สะดวกแก่พนักงานเจ้าหน้าทซี่ ึ่ง การสอบสวน
ปฏิบตั หิ น้าท่ี
ผู้ใดฝ่ าฝื น หรือไม่ปฏิบตั ิ
มคี วามผดิ ตาม ม.108 ตรี ตาม ม.70

มคี วามผดิ ตาม ม.107

ต้องระวางโทษปรับไม่เกนิ ต้องระวางโทษปรับไม่เกนิ
1,000 บาท 500 บาท

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

89

(ช.50)

มาตรา 67, 68 การจัดทาํ และการย้ายหลกั เขต

การรังวดั ทด่ี นิ ตาม ป.ทดี่ นิ รวมท้งั การจัดทาํ หมุดหลกั ฐาน
(ม.67) แผนทเี่ พอ่ื ออกโฉนดทด่ี นิ

เมอื่ พนักงานเจ้าหน้าท่ี

ได้จัดทาํ หลกั หมายเขตทด่ี นิ หรือ ได้สร้างหมุดหลกั ฐานเพอื่ การแผนที่

ห้ามถึงเจ้าของทด่ี นิ และ ลงไว้ในทด่ี นิ ทใ่ี ด นอกจากพนักงานเจ้าหน้าที่
เจ้าของทด่ี นิ ข้างเคยี งด้วย
ห้ามมใิ ห้ผู้หน่ึงผู้ใด - หลกั หมายเขตทดี่ นิ
หลกั เคร่ืองหมายเขตทดี่ นิ ท่ี - หมุดหลกั ฐานเพอ่ื การแผนที่
เจ้าพนักงานทด่ี นิ ปักในการทาํ - ทาํ ลาย - ดดั แปลง
แผนทพ่ี พิ าทตามคาํ สั่งศาล - เคลอ่ื นย้าย - ถอดถอน ฝ่ าฝื นมคี วามผดิ ตาม ม.109

ไม่ถอื เป็ นหลกั หมายเขตตาม ม.67 ไปจากทเี่ ดมิ ต้องระวางโทษปรับไม่เกนิ
2,000 บาท หรือจาํ คุกไม่เกนิ 3
เพราะไม่ใช่การรังวดั ปฏบิ ตั ิ เว้นแต่ได้รับอนุญาต เดอื นหรือท้งั ปรับท้งั จาํ
ตาม ป.ทด่ี นิ จากเจ้าพนักงานทดี่ นิ
ต้องชี้แจงความจาํ เป็ นพร้อม
ฝ่ าฝื นถอนออกไป การขออนุญาต ด้วยแผนทป่ี ระมาณแสดง
(ม.68) กจิ การทจ่ี ะกระทาํ และทต่ี ้งั หลกั
ไม่ผดิ ตาม ม.109 ป.ทด่ี นิ หมายเขตทดี่ นิ พร้อมคาํ ร้อง
ยนื่ คาํ ร้องต่อ
เจ้าพนักงานทด่ี นิ ณ สํานักงานทด่ี นิ
ท้องทซี่ ่ึงทดี่ นิ น้ันต้ังอยู่
เพอื่ ขออนุญาต
ตามความจําเป็ น

เจ้าพนักงานทด่ี นิ

อนุญาต ไม่อนุญาต
กรมทดี่ นิ
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม

90

ดาํ เนินการตามทเ่ี จ้าพนักงาน เจ้าของทด่ี นิ
ทด่ี นิ ส่ังอนุญาต
มสี ิทธิอุทธรณ์
ตามความจาํ เป็ นและ
ดาํ เนินการตามควรแก่กรณี ต่อรัฐมนตรีว่าการ
กระทรวงมหาดไทย
วธิ ีการดาํ เนินการ
ภายใน 15 วนั นับจากวนั
คาํ สั่งกรมทด่ี นิ ที่ 9/2499 ลงวนั ที่ 24 ทราบคาํ ส่ังไม่อนุญาต
กนั ยายน 2499 เร่ือง การขออนุญาต
ทาํ ลาย ดดั แปลง เคลอื่ นย้าย ถอด รัฐมนตรีฯ ส่ังอุทธรณ์
ถอนหลกั หมายเขตทดี่ นิ หรือหมุด
หลกั ฐานเพอ่ื การแผนที่ ภายใน 60 วนั นับจากวนั
ได้รับอุทธรณ์

รัฐมนตรีฯ สั่งภายในกาํ หนด รัฐมนตรีฯ ไม่สั่งภายในกาํ หนด

คาํ สั่งเป็ นประการใด ให้ถือว่าอนุญาต (ตามทข่ี อ)

ถอื ว่าเป็ นทสี่ ุด

ถงึ ทส่ี ุดในทางบริหาร
เท่าน้ัน สามารถฟ้ องศาลได้

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

91

มาตรา 69 สอบเขตท้งั ตําบล (ช.51)

“สอบเขต” ใช้กบั โฉนดทด่ี นิ เมอ่ื เป็ นการสมควรจะทาํ การ โดยหลกั กรมทด่ี นิ
ส่ วนหนังสือรับรองการทาํ สอบเขตทด่ี นิ (โฉนดทดี่ นิ ) เป็ นผู้พจิ ารณา
ประโยชน์ ใช้คาํ ว่า “ตรวจสอบ
เนือ้ ท”่ี (เป็ นการทาํ การรังวดั ตามแผนทร่ี ะวางในท้องทใ่ี ด เห็นสมควรในจงั หวดั ใด
ตรวจสอบแนวเขตทดี่ นิ ใหม่)
แจ้ง
1. มาตรานีบ้ ญั ญตั ไิ ว้เพอื่ ผู้ว่าราชการจงั หวดั
รองรับโฉนดทด่ี นิ ทรี่ ังวดั ไว้ (นอกจากประกาศแล้ว)
นานแล้ว อาจมปี ัญหาในเรื่อง ประกาศ ต้องแจ้งกาํ หนดวนั เวลา
แนวเขตทดี่ นิ ทอ่ี าจครอบครอง ให้ผู้มสี ิทธิในทีด่ นิ ทราบ
ไม่ตรงกบั แนวเขตทดี่ นิ ตามรูป ไปให้ผู้มสี ิทธิในทีด่ ิน
แผนทใี่ นโฉนดทดี่ ิน ระยะเวลา การปิ ดประกาศ ทราบอกี ช้ันหนึ่ง
2. ปัจจุบนั กรมทดี่ นิ ไม่เร่ง
ดาํ เนินการสอบเขตวธิ ีนี้ ถงึ กาํ หนดเวลา
เนื่องจากต้องเร่งรัดออกโฉนด ผู้มสี ิทธิในทด่ี นิ หรือตัวแทน
ทด่ี นิ ให้ทว่ั ประเทศก่อน (เว้น
แต่ท้องทท่ี ม่ี ปี ัญหามากจริง ๆ) นําพนักงานเจ้าหน้าท่ี

ล่วงหน้า ทาํ เป็ นหนังสือ ทาํ การรังวดั สอบเขต
ไม่น้อยกว่า 15 วนั ปิ ดไว้ในบริเวณทดี่ นิ ทดี่ นิ ของตน

เพอ่ื ให้ผู้เกยี่ วข้องทราบ เมอื่ ดาํ เนินการสอบเขตเสร็จ

เจ้าพนักงานทดี่ นิ

มอี าํ นาจทาํ โฉนดทด่ี นิ ใหม่
(ทาํ เป็ นคู่ฉบบั ท้งั ฉบบั เจ้าของ
ทดี่ นิ และฉบบั สํานักงานทด่ี นิ )

หมายเหตุเกบ็ เข้าสารบบ ยกเลกิ และให้ส่งคนื แจกให้ผู้มสี ิทธิในท่ดี นิ
(รวมท้งั ฉบบั สํานักงานทดี่ นิ เดมิ ด้วย) แทนฉบบั เดมิ

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม โฉนดทดี่ นิ ฉบบั เดมิ
กรมทดี่ นิ

92 (ช.52)

มาตรา 69 ทวิ สอบเขตเฉพาะราย
มาตรา 79 แบ่งแยกและรวมทดี่ นิ
กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 31 การแจ้งเจ้าของทด่ี ินข้างเคยี ง

ให้นํา ม.69 ทวิ ไปใช้บงั คบั โดย ผู้มสี ิทธิในทดี่ นิ รวมท้งั ขอตรวจสอบเนือ้ ทต่ี าม
อนุโลมกบั กรณกี ารขอแบ่งแยก หนังสือรับรองการทาํ ประโยชน์
ทดี่ นิ ออกเป็ นหลายแปลง หรือรวม ประสงค์จะขอสอบเขตโฉนด เฉพาะราย (โดยอนุโลม)
ทดี่ นิ หลายแปลงเข้าเป็ นแปลง ทด่ี นิ ของตนเป็ นการเฉพาะราย
เดยี วกนั ด้วย (ม.79)

ยนื่ คาํ ขอพร้อมหนังสือ ยนื่ คาํ ขอต่อเจ้าพนักงาน ยน่ื คาํ ขอต่อเจ้าพนักงานทด่ี นิ
แสดงสิทธิในทด่ี นิ
ณ สํานักงานทด่ี นิ ท้องทที่ ย่ี กเลกิ ท้องทท่ี ยี่ งั ไม่
ต่อพนักงานเจ้าหน้าท่ี จังหวดั หรือสาขาทที่ ดี่ นิ อาํ นาจ ยกเลกิ อาํ นาจ
ตาม ม.71 ต้งั อยู่ในท้องท่ี นายอาํ เภอฯ แล้ว นายอาํ เภอฯ

เมอื่ ดาํ เนินการรังวดั เสร็จ พร้อมด้วยโฉนดทดี่ ิน ณ สํานักงานทดี่ นิ
(หรือหนังสือรับรองการทาํ จงั หวดั /สาขา
กรณที ตี่ ้องมกี ารจดทะเบยี นสิทธิ ประโยชน์ แล้วแต่กรณ)ี
และนิติกรรม (กรณแี บ่งแยก) ณ สํานักงานทด่ี นิ อาํ เภอ (นายอาํ เภอฯ ปฏิบตั ิ
พนักงานเจ้าหน้าท่ี หน้าทตี่ าม ป.ทด่ี นิ ไปพลางก่อนจนกว่า
ให้จดทะเบยี นฯ ก่อน ไปทาํ การรังวดั รัฐมนตรีจะประกาศยกเลกิ อาํ นาจนายอาํ เภอฯ)

แล้วจงึ ออกหนังสือแสดงสิทธิ ผลการรังวดั การแจ้งผู้มสี ิทธิในทดี่ นิ ข้างเคยี ง ให้มาระวงั แนว
ในทด่ี นิ ฉบบั ใหม่ให้ ม. 69 ทวิ ว.3,4 + กฎกระทรวง ฉบบั ที่ 31 เขตของตน

ถ้าการครอบครองไม่ตรงกบั ติดต่อได้ ตดิ ต่อไม่ได้
แผนทหี่ รือเนือ้ ทใี่ นโฉนดทด่ี นิ
แต่ไม่มา มาแต่ไม่ยอมลงชื่อรับรองแนว มา ให้พนักงานเจ้าหน้าท่ี
เมอื่ ผู้มสี ิทธิในทดี่ นิ ข้างเคยี ง เขตโดยไม่คดั ค้านการรังวดั
ได้รับรองแนวเขตแล้ว
พนักงานเจ้าหน้าท่ี รับรอง คดั ค้าน ปิ ดหนังสือ
ไม่เป็ นการสมยอมเพอ่ื แจ้งผู้มสี ิทธิใน
หลกี เลย่ี งกฎหมาย ทดี่ นิ ข้างเคยี ง

เจ้าพนักงานทดี่ นิ ทาํ หนังสือแจ้ง ดูตอนท้าย

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม คดั ค้านแล้วไม่ยอมมาทาํ การไกล่เกลย่ี
ถือว่าไม่ประสงค์จะคดั ค้านต่อไป กรมทดี่ นิ

93

มอี าํ นาจแก้ไข ให้มาลงช่ือรับรองแนวเขต ให้มาลงช่ือรับรอง
แผนทห่ี รือเนือ้ ที่ หรือคดั ค้าน แนวเขตหรือคดั ค้าน
การรังวดั

ให้ตรงกบั ความ ส่งไปรษณยี ์ตอบรับ 1. ปิ ดทเี่ ปิ ดเผย ณ 2. ส่งหนังสือแจ้งน้นั
เป็ นจริงได้ - บริเวณทด่ี นิ ของ พร้อมท้งั ทางไปรษณยี ์
ไปยงั ผู้มสี ิทธิในทดี่ นิ ข้างเคยี ง
แจ้งผู้ขอมาทราบ ผู้มสี ิทธิในทด่ี นิ ลงทะเบยี นตอบรับ
ผลการรังวดั ตามทอี่ ยู่ทเี่ คยติดต่อ หรือ
ตามทอี่ ยู่ทข่ี ้างเคยี งได้แจ้งเป็ น ข้างเคยี งและ
หนังสือไว้ต่อเจ้าหน้าท่ี
- ณ ทว่ี ่าการเขตหรือ ไปยงั ผู้มสี ิทธิในทด่ี นิ ข้างเคยี ง
อาํ เภอหรือกง่ิ อาํ เภอ

ท้องทท่ี ต่ี ้งั ของทดี่ นิ ส่งตามทอี่ ยู่ทส่ี อบถามได้

มาลงช่ือรับรองแนวเขตหรือคดั ค้านการรังวดั จากนายทะเบยี นอาํ เภอหรือ
นายทะเบยี นท้องถนิ่
แห่งละ 1 ฉบบั

ภายใน 30 วนั นับแต่วนั ทไี่ ด้ส่งหนังสือ

สอบถามได้ทอ่ี ยู่ สอบถามแล้วไม่ทราบทอี่ ยู่

ให้ ส่ งไปตามน้ัน ให้ส่งไปตามทอี่ ยู่ทปี่ รากฏหลกั ฐาน
ทสี่ ํานักงานทดี่ นิ (สารบบ)

แจ้งให้มาลงช่ือรับรองแนวเขตหรือคดั ค้าน ห้ามรับคาํ คดั ค้าน
ภายหลงั ครบกาํ หนด
ภายใน 30 วนั นับแต่ เวลาสอบถามแล้ว
วนั ทไี่ ด้ส่งหนังสือ

มาดาํ เนินการภายในกาํ หนด ไม่มาดาํ เนินการภายในกาํ หนด

รับรองแนวเขต คดั ค้านการรังวดั คดั ค้านแล้วไม่ยอมมาให้ทาํ ไม่มารับรองแนวเขต
ดาํ เนินการต่อไป เจ้าพนักงานทดี่ นิ การสอบสวนไกล่เกลย่ี ถอื ว่า หรือคดั ค้านการรังวดั
ไม่ประสงค์คดั ค้านต่อไป
หากผู้ขอได้ให้
ครอบครองไม่ตรง ครอบครองตรง มอี าํ นาจสอบสวน คดั ค้านรุกลาํ้ ทาง คาํ รับรองว่า
ไกล่เกลย่ี สาธารณประโยชน์
ดาํ เนินการตามระเบยี บ (ห้ามเปรียบเทยี บ) กท็ าํ การสอบสวน กรมทด่ี นิ
และแจ้งผู้ขอทราบ ไกล่เกลย่ี ได้
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม

94

โดยถือหลกั ฐานแผนที่ 1. มไิ ด้นําทาํ การรังวดั 2. ยนิ ยอมให้แก้ไขแผนทหี่ รือ
เป็ นหลกั ในการพจิ ารณา รุกลาํ้ ทด่ี นิ ข้างเคยี ง เนือ้ ทใ่ี ห้ตรงกบั ความเป็ นจริง

ตกลงกนั ได้ ตกลงกนั ไม่ได้ เจ้าพนักงานทดี่ นิ
(ตกลงแนวเขต)
มอี าํ นาจแก้ไขแผนที่ หรือเนือ้ ท่ี
ไม่เป็ นการสมยอมกนั เจ้าพนักงานทด่ี นิ ให้ตรงกบั ความเป็ นจริงได้
เพอื่ หลกี เลยี่ งกฎหมาย
โดยไม่ต้องมกี าร
เจ้าพนักงานทด่ี นิ แจ้งให้คู่กรณไี ปฟ้ องศาล รับรองแนวเขต
ดาํ เนินการไปตามทตี่ กลง

ฟ้ องให้ศาลวนิ ิจฉัยว่าใครมี
สิทธิในทดี่ นิ ทพี่ พิ าทดกี ว่ากนั

แจ้งให้นําหลกั ฐานการ ภายใน 90 วนั นับแต่
ฟ้ องมาให้ สนง.ทด่ี นิ วนั ทไ่ี ด้รับแจ้ง
ด้วย

ฟ้ องภายในกาํ หนด ไม่ฟ้ องภายในกาํ หนด

รอเรื่องจนกว่าคดถี งึ ทสี่ ุด ถือว่าผู้ขอไม่ประสงค์จะ
สอบเขตโฉนดทดี่ นิ ต่อไป

เจ้าพนักงานทดี่ นิ ส่ัง
ยกเลกิ คาํ ขอ

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

95

(ช.53)
หมวด 6
การจดทะเบียนสิทธิและนิตกิ รรม
มาตรา 71 พนักงานเจ้าหน้าทผี่ ู้มอี าํ นาจจดทะเบียน และการจดทะเบียนต่างสํานักงาน
มาตรา 72 การขอจดทะเบียนสิทธิและนิตกิ รรม และการรับคาํ ขอต่างสํานักงาน

การจดทะเบยี นสิทธิและ
นิตกิ รรมตาม ป.ทด่ี นิ

พนักงานเจ้าหน้าท่ี การขอจดทะเบยี นฯ
(ม.71) (ม.72)

ป.พ.พ. = ประมวล จดทะเบยี นสิทธิและ ผู้ใดประสงค์จะจดทะเบยี นสิทธิและ
กฎหมายแพ่งและพาณชิ ย์ นิติกรรมเกย่ี วกบั อสังหา- นิตกิ รรมเกยี่ วกบั อสังหาริมทรัพย์
ริมทรัพย์ ตาม ป.พ.พ. ตาม ป.พ.พ.

สําหรับอสังหาริมทรัพย์ที่ สําหรับอสังหาริมทรัพย์อยู่ใน ให้คู่กรณนี ําหนังสือแสดง
อยู่ในเขตท้องทสี่ ํานักงาน เขตท้องทอ่ี าํ เภอหรือกงิ่ อาํ เภอที่ สิทธิในทด่ี นิ (ตาม ป.ทดี่ นิ )
ทด่ี นิ จงั หวดั หรือสาขา ยงั ไม่ได้ยกเลกิ อาํ นาจนายอาํ เภอ
มาขอจดทะเบยี นต่อ
โฉนดทดี่ นิ + หนังสือรับรองการทาํ หนังสือรับรองการทํา พนักงานเจ้าหน้าท่ี ตาม ม.71
ใบไต่สวน+อสังหา- ประโยชน์ในท้องทที่ ่ี ประโยชน์และอสังหา-
ริมทรัพย์อน่ื ๆ ยกเลกิ อาํ นาจ ริมทรัพย์อย่างอนื่
นายอาํ เภอฯ แล้ว

เจ้าพนักงานทด่ี นิ นายอาํ เภอหรือปลดั อาํ เภอผู้
เป็ นหัวหน้าประจาํ กง่ิ อาํ เภอ

ผู้ใดเป็ นเจ้าพนักงานทด่ี นิ ใน มาตรา 19 แห่ง พ.ร.บ. กรมทดี่ นิ
สํานักงานทดี่ นิ จังหวดั /สาขา แก้ไขเพมิ่ เตมิ ฯ (ฉบบั ที่ 4)
พ.ศ. 2528
คาํ สั่งกระทรวงมหาดไทย ท่ี
66/2552 ลว. 18 ก.พ.2552 - การปฏบิ ตั ิการตามประมวลกฎหมายทด่ี นิ
ซ่ึงเป็ นอาํ นาจหน้าทขี่ องหัวหน้าเขต
การกาํ หนดหน้าทแี่ ละทุนทรัพย์ในการ นายอาํ เภอ หรือปลดั อาํ เภออยู่เป็ นหัวหน้า
จดทะเบียนฯ ของเจ้าพนักงานทด่ี นิ ประจาํ กง่ิ อาํ เภออยู่ก่อนวนั ที่ พ.ร.บ.นีใ้ ช้
บงั คบั ให้ผู้ดาํ รงตาํ แหน่งดงั กล่าวปฏิบตั ิต่อไป
คาํ ส่ังกรมทดี่ นิ ท่ี 955/2552 ลว.22 พ.ค.2552 พลางก่อน จนกว่ารัฐมนตรีจะได้ประกาศ
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม ยกเลกิ ในราชกจิ จานุเบกษาเป็ นท้องทไี่ ป

96

ณ สํานักงานทด่ี นิ จงั หวดั หรือสาขาหรือสํานักงาน กรณที ด่ี นิ ทม่ี โี ฉนดทด่ี นิ การยนื่
ทด่ี นิ อาํ เภอซึ่งทดี่ นิ น้ันต้ังอยู่แล้วแต่กรณี ใบไต่สวน หรือหนังสือ คาํ ขอต่าง
(ว่าเป็ นหนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ ประเภทใดและอยู่ รับรองการทาํ ประโยชน์ สํานักงาน
ในท้องทท่ี ยี่ กเลกิ อาํ นาจนายอาํ เภอแล้วหรือไม่) ทดี่ นิ

ปัจจุบนั กรมทด่ี นิ ต้งั สํานักงานทดี่ นิ จงั หวดั / เป็ นการจดทะเบยี นท่ี เป็ นการจดทะเบยี นที่
สาขา/ส่วนแยกขนึ้ บริการประชาชนโดยถอื เป็ น ต้องมกี ารประกาศหรือ ไม่ต้องมกี ารประกาศ
ส่วนหน่ึงของสํานักงานทดี่ นิ จังหวดั หรือสาขา ต้องมกี ารรังวดั หรือไม่ต้องมกี ารรังวดั
แล้วแต่กรณี
ยน่ื คาํ ขอต่อพนักงาน ยน่ื คาํ ขอต่อพนักงาน
ดู ม.13 (ช. 24) เจ้าหน้าท่ี เจ้าหน้าที่

ณณ

กรมทด่ี นิ หรือ สํานักงานทด่ี นิ
แห่งหนึ่งแห่งใด

งานจดทะเบยี นทดี่ นิ กลาง สํานักงานทด่ี นิ สํานักงานทดี่ นิ กรุงเทพมหานคร/
กรุงเทพมหานคร สาขา, สํานกั งานทด่ี นิ จงั หวดั /
(สํานักงานทด่ี นิ กรุงเทพมหานครมฐี านะเป็ น สาขา/ส่วนแยก (ไม่รวมสํานักงาน
สํานักหนึ่งในการแบ่งส่วนราชการกรมทด่ี นิ ) ทด่ี นิ อาํ เภอ)

มาตรา 71 ว.2 การจดทะเบยี น รับคาํ ขอแล้วส่งเรื่อง
ต่างสํานักงาน
เป็ นการรับคาํ ขอต่างสํานักงาน
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม (ไม่ใช่จดทะเบยี นต่างสํานักงาน)

ให้พนักงานเจ้าหน้าทตี่ าม ม.71 ในท้องท่ี
ทที่ ดี่ นิ ต้ังอยู่ในท้องท่ี เป็ นผู้จดทะเบยี นฯ

ระเบยี บกรมทด่ี นิ ว่าด้วยการรับคาํ ขอจดทะเบยี นสิทธิ
และนิตกิ รรมเกยี่ วกบั อสังหาริมทรัพย์สําหรับทด่ี นิ ทมี่ ี
โฉนดทด่ี นิ ใบแต่สวนหรือหนังสือรับรองการทาํ
ประโยชน์ ณ สํานกั งานทด่ี นิ แห่งใดแห่งหนึ่ง พ.ศ. 2558

กรมทดี่ นิ

97

มาตรา 71 ว.2 การจดทะเบยี นต่างสํานักงาน อกี สํานักงานทด่ี นิ หน่ึง

กรณที สี่ ํานักงานทด่ี นิ จังหวดั /สาขา ได้นํา
ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสาร
มาใช้ในการจดทะเบยี นสิทธิและนิติกรรมแล้ว

เจ้าพนักงานทด่ี นิ

เป็ นพนักงานเจ้าหน้าทจ่ี ดทะเบยี นสิทธิและ จดทะเบยี นฯ
นิตกิ รรมฯ โดยระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศฯ
สําหรับอสังหาริมทรัพย์ เอกสารสิทธิในทดี่ นิ ของ
สํานักงานทดี่ นิ อน่ื ได้
ทอี่ ยู่ในเขตท้องทสี่ ํานักงานทดี่ นิ
จังหวดั /สาขาอน่ื ได้ด้วย

การจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรม

ข้อยกเว้น หลกั เกณฑ์และวธิ ีการจดทะเบยี น
(จดทะเบยี นฯ ต่างสํานักงานไม่ได้)
ตามทอี่ ธิบดกี รมทดี่ นิ ประกาศ
การจดทะเบยี นทต่ี ้อง กาํ หนดในราชกจิ จานุเบกษา
1. มกี ารประกาศก่อน (เช่น โอนมรดก
ตาม ม.81, นิติกรรมทตี่ ้องมกี าร ปัจจุบนั ยงั ไม่ได้กาํ หนดหลกั เกณฑ์และวธิ ีการ
ประกาศตามกฎฉบบั ท่ี 7) (กรมทด่ี นิ ยงั ไม่พร้อมจดทะเบยี นต่าง
สํานักงาน) เนอื่ งจากต้องสร้างฐานข้อมูลทใ่ี ช้
หรือ จดทะเบยี น และเอกสารสิทธิในระบบออนไลน์
2. มกี ารรังวดั ก่อน (เช่น แบ่งได้มาโดย เชื่อมโยงกนั ในแต่ละสํานักงานให้เสร็จก่อน จงึ
การครอบครอง, แบ่งกรรมสิทธ์ิรวม) จะสามารถจดทะเบยี นต่างสํานักงานได้

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

98 (ช.54)

มาตรา 73 นิตกิ รรมโมฆะกรรม โมฆยี กรรม
มาตรา 74 อาํ นาจของพนักงานเจ้าหน้าทใ่ี นการจดทะเบียน

ทราบจากการ การจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรมตาม ป.ทด่ี นิ
สอบสวนตาม
กฎกระทรวง ฉบบั ความสมบูรณ์ของนิติกรรม อาํ นาจของพนักงานเจ้าหน้าที่
ท่ี 7 (รวมท้งั ฉบบั
ทแ่ี ก้ไขเพม่ิ เตมิ )

เมอื่ ปรากฏต่อพนักงานเจ้าหน้าทว่ี ่า ในการดาํ เนินการจดทะเบยี นฯ
นิติกรรมทค่ี ู่กรณนี าํ มาขอจดทะเบยี น ของพนักงานเจ้าหน้าท่ี ตาม ม.71

(ม.73) (ม.74)

โมฆะกรรม โมฆยี ะกรรม พนักงานเจ้าหน้าที่

พนักงานเจ้าหน้าท่ี พนักงานเจ้าหน้าท่ี มอี าํ นาจ
(ตาม ม.71) (ตาม ม.71)

ไม่ต้องจดทะเบยี นให้ รับจดทะเบยี น ไม่รับจดทะเบยี น 1. สอบสวนคู่กรณี 2.เรียกบุคคลทเ่ี กย่ี วข้องมา
ให้ถ้อยคาํ หรือส่งเอกสาร
การปฏิเสธคาํ ขอเป็ น เมอื่ คู่กรณฝี ่ ายท่ี หากคู่กรณฝี ่ ายที่ การสอบสวนปฏิบตั ิ หลกั ฐานทเ่ี กยี่ วข้องตาม
คาํ ส่ังทางปกครอง อาจเสียหายยนื ยนั อาจเสียหายไม่ ตามข้อ 2 แห่ง ความจําเป็ น
ให้จด ยอมยนื ยนั ให้จด กฎกระทรวง ฉบับท่ี 7
ให้พนักงานดาํ เนินการ
ดู ช. 77 ไปตามควรแก่กรณี

โมฆยี กรรม กรณเี ป็ นทคี่ วรเช่ือได้ว่า ผู้ใดฝ่ าฝื นหรือไม่
1.เป็ นนิตกิ รรมทม่ี ผี ลใช้ได้จนกว่าจะถูกบอกล้าง ปฏบิ ตั ิตาม ม.74
2.เสียเปล่าเมอื่ มกี ารบอกล้างให้ตกเป็ นโมฆะ
3.ผู้มสี ิทธิบอกล้างได้ต้องเป็ นบุคคลทก่ี ฎหมายกาํ หนดไว้ มคี วามผดิ ตาม ม.109
โดยเฉพาะผู้มสี ่วนได้เสียทว่ั ไปไม่มสี ิทธิบอกล้าง
4.อาจให้สัตยาบนั ได้ ระวางโทษปรับไม่เกนิ 2,000 บาท หรือ
5.มกี าํ หนดเวลาบอกล้างถ้าไม่บอกล้างภายในกาํ หนดเป็ น จาํ คุกไม่เกนิ 3 เดอื น หรือท้งั ปรับท้งั จาํ
อนั หมดสิทธิ

โมฆะกรรม การขอจดทะเบยี นฯ จะ บุคคลใดจะซื้อทดี่ นิ เพอื่
1. เป็ นการกระทาํ ทเี่ สียเปล่ามาแต่ต้น ไม่มผี ลอย่างใดในทางกฎหมาย เป็ นการหลกี เลย่ี งกฎหมาย ประโยชน์แก่คนต่างด้าว
2. เสียเปล่าทนั ทโี ดยไม่ต้องบอกล้าง
3. ผู้มสี ่วนได้เสียทว่ั ไปมสี ิทธิกล่าวอ้างความเสียเปล่าได้ เช่น เจ้าหนี้ พนักงานเจ้าหน้าทสี่ ่งเร่ืองขอคาํ ส่ังต่อรัฐมนตรีฯ
4. ไม่อาจให้สัตยาบนั ได้ เพราะเป็ นการกระทาํ ทเี่ สียเปล่ามาแต่ต้น ถงึ ทส่ี ุดทางบริหาร
5. การกล่าวอ้างถงึ ความเสียเปล่าไม่มกี าํ หนดอายุความหรือ สการมมารทถดี่ ฟนิ ้ องศาลได้
กาํ หนดเวลา
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม

99

คาํ สั่งรัฐมนตรีฯ เป็ นทส่ี ุด (ช.55)

มาตรา 75 จดทะเบยี นท้งั สองฉบับ

มาตรา 76 จดทะเบยี นใบไต่สวน

มาตรา 77 หลกั เกณฑ์วธิ ีการจดทะเบยี น

มาตรา 78 วธิ ีการจดทะเบียนการได้มาตาม ม.1382 ป.พ.พ. หรือโดยประการอน่ื

มาตรา 80 ไถ่ถอนฝ่ ายเดยี ว (แก้ไขโดยฉบบั ที่ 12 พ.ศ. 2556)

การจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรมตาม ป.ทด่ี นิ

การทาํ สัญญา หลกั เกณฑ์และ การได้มาตาม ม.1382 จดทะเบยี นฝ่ ายเดยี ว
และจดทะเบยี น วธิ ีการจดทะเบยี น ป.พ.พ. หรือประการ
อนื่ นอกจากนิตกิ รรม กรณไี ถ่ถอนจากจํานอง
การจดทะเบยี นฯ การจดทะเบยี นฯ หรือไถ่ถอนจากขายฝาก
เกย่ี วกบั ทดี่ นิ เกยี่ วกบั ทด่ี นิ หรือ (ม.78)
อสังหาริมทรัพย์อย่างอน่ื (ม.80)
(ม.75) การจดทะเบยี นสําหรับ
(ม.77) ทดี่ นิ ทมี่ โี ฉนดทดี่ นิ แล้ว

ทมี่ ี ทดี่ นิ ซ่ึงพนักงาน ถ้าประมวลกฎหมายทดี่ นิ
- โฉนดทดี่ นิ เจ้าหน้าทไี่ ด้ทาํ การ มไิ ด้บญั ญตั ไิ ว้เป็ นอย่างอน่ื
- หนังสือรับรอง สอบสวนและรังวดั
การทาํ ประโยชน์ หมายเหตุแล้ว แต่ยงั ให้ปฏิบตั ติ ามหลกั เกณฑ์และวธิ ีการ
ไม่ได้ออกโฉนดทด่ี นิ ทก่ี าํ หนดไว้ในกฎกระทรวง
เจ้าพนักงานทดี่ นิ (มใี บไต่สวน, (น.ส.5))
กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 7
1. ทาํ บนั ทกึ ข้อ (ม.76) และฉบบั ทแี่ ก้ไขเพมิ่ เติม
ตกลงหรือทาํ
สัญญาเกยี่ วกบั การ ขอจดทะเบยี นได้ต่อพนักงาน ดู ช. 77
น้ันแล้วแต่กรณี เจ้าหน้าท่ี ตาม ม.71

2. จดบนั ทกึ การจดทะเบยี นจดแจ้งในใบไต่สวน
สาระสําคญั ลงใน
โฉนดทดี่ นิ หรือ อนุโลมตามวธิ ีจดทะเบยี นโฉนดทดี่ นิ
หนังสือรับรอง
การทาํ ประโยชน์ 1. ทาํ บนั ทกึ ข้อ ตกลงหรือทาํ
สัญญาเกยี่ วกับการน้ันแล้วแต่กรณี
ท้งั ฉบบั
สํานักงานทด่ี นิ 2. จดบนั ทกึ สาระสําคญั ลงใน
และฉบบั เจ้าของ ใบไต่สวน
ทด่ี นิ ให้ตรงกนั
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

100

ทด่ี นิ มหี นังสือแสดงสิทธิ
ในทด่ี นิ หรือ
อสังหาริมทรัพย์อน่ื

ผู้รับจาํ นองหรือผู้รับซื้อฝาก

ได้ทาํ หลกั ฐานเป็ นหนังสือว่าได้ มาพร้อมกบั ผู้มสี ิทธิในทด่ี นิ
มกี ารไถ่ถอนแล้ว (ไม่มาด้วย) หรือผู้มสี ิทธิไถ่ถอน

ผู้มสี ิทธิในทดี่ นิ หรือ จดทะเบยี นตามปกติ
ผู้มสี ิทธิไถ่ถอน ทม่ี คี ู่กรณที ้งั 2 ฝ่ าย

นําหนังสือแสดงสิทธิในทด่ี นิ ตรวจเป็ นทถี่ ูกต้องให้จดทะเบยี น
(พร้อมหลกั ฐานข้างต้น) ไถ่ถอนให้ปรากฏทะเบยี นสิทธิและ
นิตกิ รรมเกยี่ วกบั อสังหาริมทรัพย์
มาขอจดทะเบยี นไถ่ถอน
(ฝ่ ายเดยี ว) ต่อพนกั งาน ท.อ. 13
เจ้าหน้าทไ่ี ด้

ตรวจเป็ นทถี่ ูกต้องให้จดทะเบยี นไถ่ถอน
ให้ปรากฏในหนังสือแสดงสิทธิในทดี่ ิน

จดทะเบยี นท้งั 2 ฉบบั
ให้ตรงกนั

การจดทะเบยี นไถ่ถอนจากจาํ นอง
หรือขายฝากในกรณคี ู่สัญญาตาย

ปฏิบตั ติ าม

ระเบยี บกรมทด่ี นิ ว่าด้วยการจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรมเกย่ี วกบั การขายฝากทดี่ นิ และอสังหาริมทรัพย์อย่างอน่ื พ.ศ. 2549
ระเบยี บกรมทดี่ นิ ว่าด้วยการจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรมเกย่ี วกบั การจํานองทด่ี นิ และอสังหาริมทรัพย์อย่างอนื่ พ.ศ. 2550

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

101

(ช.56)
มาตรา 81 โอนมรดก
(ปัจจุบันแก้ไขเพม่ิ เติมโดย พ.ร.บ.แก้ไขเพม่ิ เติม ป.ทดี่ นิ (ฉบบั ท่ี 13) พ.ศ. 2556
กฎกระทรวง ฉบบั ที่ 24

การขอจดทะเบยี นฯ เกยี่ วกบั ทางปฏบิ ตั ิ ปฏบิ ตั ติ ามระเบยี บกรม
อสังหาริมทรัพย์ ซ่ึงได้มา ทด่ี นิ ว่าด้วยการจดทะเบยี นสิทธิ
โดยทางมรดก เกยี่ วกบั อสังหาริมทรัพย์ซ่ึงได้มา
โดยทางมรดก พ.ศ. 2548, (ฉบบั ที่ 2)
(ม.81) พ.ศ. 2549, (ฉบบั ที่ 3) พ.ศ. 2553,
(ฉบบั ท่ี 4) พ.ศ. 2557)
ผู้ได้รับมรดก
เช่น มรณะบตั ร พนิ ัยกรรม
ซึ่งมชี ่ือเจ้ามรดก 1. นําหลกั ฐานสําหรับทด่ี ิน หรือ 2. หลกั ฐานในการ หลกั ฐานการเป็ นทายาท
หนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ หรือ ได้รับมรดก ทะเบยี นบ้าน สูติบัตร เพอ่ื
หลกั ฐานเกยี่ วกบั อสังหาริมทรัพย์อน่ื แสดงฐานะความเป็ นทายาท
ของผู้ตาย

ถ้าหนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ อยู่ มายน่ื คาํ ขอต่อ 1. กรณมี รดกมพี นิ ัยกรรม
กบั บุคคลอนื่ พนักงานเจ้าหน้าที่ พนักงานเจ้าหน้าที่ ตาม ม.71 ให้สอบสวนพยานหลักฐานและ
มอี าํ นาจเรียกมาจดทะเบยี นได้
วนั ตายของเจ้ามรดกตลอดจนสิทธิ
ในการรับมรดกตามพนิ ัยกรรม

สอบสวนแล้วบนั ทึกลงในเร่ืองราวขอ สอบสวนพยานหลกั ฐาน 2. กรณมี รดกไม่มพี นิ ัยกรรม
ให้สอบสวนพยานหลักฐานและ
จดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรม (ท.ด.1)
พิจารณาการเป็ นทายาท สิทธิใน
และในแบบบนั ทกึ การสอบสวนขอจด ไม่เช่ือว่าผู้ขอเป็ นทายาท เชื่อว่าผู้ขอ การรั บมรดกและวันตายของเจ้ า
เป็ นทายาท มรดก โดยให้ผู้ขอแสดงบัญชีเครือ
ทะเบยี นโอนมรดก (ท.ด.8) ญาติและหลกั ฐานอนื่ ประกอบ
(กฎกระทรวง ฉบบั ที่ 24)
เฉพาะกรณี น.ส.3/ น.ส.3 ข. หากจะ สั่งไม่รับคาํ ขอแจ้งผู้ขอ
มกี ารทาํ นิตกิ รรมประเภทอน่ื เช่น (เป็ นคาํ สั่งทางปกครอง) ส่ังรับคาํ ขอและดาํ เนินการ

ขายในวนั ทจ่ี ดทะเบียนโอนมรดก

จะต้องประกาศการขอจดทะเบยี น 1. ประกาศ (การขอรับมรดก) และ 2. มหี นังสือส่งประกาศ ตาม 1.

มกี าํ หนด 30 วนั ตามกฎกระทรวง

ฉบบั ที่ 7 ข้อ 5ต่างหากด้วย ทาํ เป็ นหนังสือ ให้บุคคลทผี่ ู้ขอแจ้งว่า เท่าทจ่ี ะ

เป็ นทายาททุกคนทราบ ทาํ ได้

ดู ช. 77 ปิ ดในทเ่ี ปิ ดเผย ณ ปิ ดมกี าํ หนด 30 วนั ห้ามรับคาํ คดั ค้าน
ภายหลงั ครบ
1. สํานักงานทดี่ นิ (หมายถงึ สํานักงานทด่ี นิ จังหวดั หรือสาขา การเริ่มนับ ภายใน กาํ หนดประกาศแล้ว
ไม่ได้หมายถึงสํานักงานทดี่ นิ อาํ เภอด้วย) กาํ หนดให้นับ กาํ หนด
2. เขต หรือทวี่ ่าการอาํ เภอ หรือกงิ่ อาํ เภอ จากวนั ปิ ด ประกาศ เฉพาะทายาทเท่าน้ันทม่ี ี
3. สํานักงานเทศบาล/ ทท่ี าํ การองค์การบริหารส่วนตําบล ประกาศฉบบั 30 วนั สิทธิโต้แย้ง คดั ค้านบุคคล
4. ทที่ าํ การแขวงหรือทที่ าํ การกาํ นัน (1-4ท้องท่ี ซึ่งทดี่ นิ ต้งั อยู่) หลงั สุดเป็ น อนื่ ๆ จะโต้แย้งไม่ได้ เพราะ
5.ท่ีทาํ การผู้ใหญ่บ้าน(1-5ท้องทซี่ ่ึงทด่ี ินต้ังอยู่) หลกั เป็ นเรกื่อรงมขทอด่ีโอนิ นมรดก
ชัย6ช.าบญริเสวิณทธทิวดี่ ริ นิ ัชธรรม

102

แห่งละ 1 ฉบบั

ไม่มที ายาทซ่ึงมสี ิทธิ มที ายาทซึ่งมสี ิทธิ
ได้รับมรดกโต้แย้ง ได้รับมรดกโต้แย้ง

และมหี ลกั ฐานเป็ นทเี่ ชื่อได้ โต้แย้งเกนิ กาํ หนด โต้แย้งภายใน
ว่าผู้ขอมสี ิทธิได้รับมรดก เวลาประกาศ กาํ หนดประกาศ

เท่าทผ่ี ู้ขอมสี ิทธิตาม ครบประกาศ ไม่รับคาํ โต้แย้ง (ถอื ว่าไม่อยู่ใน พนักงานเจ้าหน้าที่
กฎหมายเท่าน้ัน หลกั เกณฑ์ทจี่ ะคดั ค้านได้)
พนักงานเจ้าหน้าท่ี มอี าํ นาจ
ระเบยี บกรมทดี่ นิ เน่ืองจากเกนิ กาํ หนด
ว่าด้วยการจด จดทะเบยี นโอนมรดก เวลาทก่ี ฎหมายกาํ หนด 1. สอบสวนคู่กรณี
ทะเบยี นสิทธิเกยี่ วกบั 2. เรียกบุคคลใด ๆ มาให้
อสังหาริมทรัพย์ซ่ึง ตามทผ่ี ู้ขอแสดงหลกั ฐาน ผู้โต้แย้งมสี ิทธิไป ถ้อยคาํ หรือสั่งให้ส่งเอกสารที่
ได้มาโดยทางมรดก การมสี ิทธิตามกฎหมาย ดาํ เนินการทางศาล เกยี่ วข้องได้ตามความจําเป็ น
พ.ศ. 2548 ,(ฉบบั ท่ี 2) เพอ่ื รับมรดกต่อไป
พ.ศ. 2549, (ฉบบั ท่ี 3) หลกั เกณฑ์และวธิ ีการ 3. มอี าํ นาจเปรียบเทยี บ
พ.ศ. 2553,(ฉบบั ที่ 4) ยน่ื โต้แย้ง (คดั ค้าน) (ว่าใครมสี ิทธิในมรดกดกี ว่ากนั )
พ.ศ. 2557 ตามกฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 24 ไว้แล้ว แต่ไม่ยอมมา
เปรียบเทยี บถือว่า เปรียบเทยี บ เปรียบเทยี บ
กรณมี รดกไม่มพี นิ ยั กรรม คู่กรณไี ม่อาจตกลงกนั ไม่ตกลง ตกลงกนั ได้
และมที ายาทมสี ิทธิรับมรดก ได้ พนักงานเจ้าหน้าที่
หลายคน พจิ ารณาส่ังการได้ พนักงาน พนักงาน
ตามทเ่ี ห็นสมควร เจ้าหน้าท่ี เจ้าหน้าท่ี

(1) ทายาทบางคนมาขอตามสิทธิของ (2) กรณที ายาทบางคนมา สั่งการไปตามที่ สั่งการตามที่
ตนหรือขอให้ลงชื่อทายาทอนื่ ทมี่ ี ขอรับมรดกท้งั หมด เห็นสมควร ตกลง แต่ไม่
สิทธิทุกคนตามทผี่ ้ขู อแสดงไว้ใน เกนิ สิทธิและ
บญั ชีเครือญาติ ถ้าผู้ขอนําทายาททแ่ี สดง แจ้งคู่กรณที ราบ ไม่ขดั กฎหมาย
ไว้ในบญั ชีเครือญาติทุก และให้ฝ่ ายทไ่ี ม่
ไม่มผี ู้โต้แย้งภายใน คนมาให้ถ้อยคาํ ยนิ ยอม พอใจไปดาํ เนินการ จดทะเบยี น
กาํ หนดประกาศ หรือนําหลกั ฐานการไม่ โอนมรดก
รับมรดกของทายาทมา ฟ้ องต่อศาล
พนักงานเจ้าหน้าที่ แสดงต่อพนักงาน
ภายในกาํ หนด 60 วนั
จดทะเบยี นให้ตามทผี่ ู้ขอแสดง ภายในกาํ หนดเวลาทปี่ ระกาศ นับแต่วนั ทไ่ี ด้รับแจ้ง
หลกั ฐานการมสี ิทธิตามกฎหมาย (30 วนั )
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

103

การไม่รับมรดกตามกฎกระทรวง ทายาทฝ่ ายไม่พอใจ กรณที ายาทฟ้ องต่อ กรณที ายาทอนื่ ซึ่งมี
ฉบบั ที่ 24 ไม่ใช่การสละมรดก แต่ มไิ ด้ฟ้ องต่อศาลและ ศาลและนําหลกั ฐาน สิทธิได้รับมรดกได้
เป็ นสัญญาประนีประนอมยอมความ นําหลกั ฐานมาแสดง มาแสดงต่อพนักงาน ฟ้ องคดเี กย่ี วกบั สิทธิ
(ไม่มกี ารแทนทเ่ี หมอื นการสละมรดก) ภายในกาํ หนด เจ้าหน้าทภ่ี ายใน ในการรับมรดกต่อ
ศาลก่อนทจี่ ะมกี าร
พนักงานเจ้าหน้าท่ี ดาํ เนินการไปตามท่ี หลกั ฐานทต่ี ้องนาํ มา จดทะเบยี นได้มาโดย
พนักงานเจ้าหน้าทสี่ ่ัง แสดงคอื หลกั ฐานการ ทางมรดก
ยนื่ ฟ้ องพร้อมสําเนา
จดทะเบยี นให้ตามทผี่ ู้ขอแสดง รวมท้งั กรณฟี ้ อง คาํ ฟ้ องเกยี่ วกบั สิทธิ ต้องนําหลกั ฐานการ
หลกั ฐานในการมสี ิทธิตามกฎหมาย ภายในกาํ หนด แต่ไม่ ในการได้รับมรดก ฟ้ องมาแสดงก่อน
นําหลกั ฐานการฟ้ อง พนักงานเจ้าหน้าที่
กรณตี ้องมี กรณผี ู้ขอไม่ มาแสดงภายใน พนักงานเจ้าหน้าที่ จดทะเบยี น
คาํ สั่งศาลเพอื่ สามารถนาํ กาํ หนดด้วย ระงบั การจดทะเบยี นไว้
เป็ นหลกั ฐาน ทายาทมาให้ เมอื่ ผู้นํา (ผู้ฟ้ อง) นาํ
การไม่รับมรดก ถ้อยคาํ ยนิ ยอม ศาลได้มคี าํ พพิ ากษา หลกั ฐานการยนื่ ฟ้ อง
ของทายาท หรือไม่สามารถ หรือคาํ สั่งถงึ ทส่ี ุด พร้อมสําเนาคาํ ฟ้ อง
นําหลกั ฐานการ ประการใด มาแสดงต่อพนักงาน
ผู้ขอต้องนํา ไม่ขอรับมา เจ้าหน้าท่ี
คาํ สั่งศาลทถี่ งึ แสดงได้ภายใน
ทส่ี ุดพร้อมการ กาํ หนดประกาศ พนักงานเจ้าหน้าท่ี
ให้ถ้อยคาํ ดาํ เนินการไปตามน้ัน
ยนิ ยอมของ พนักงานเจ้าหน้าท่ี
ทายาทน้ัน ยกคาํ ขอเสีย

ต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ หมายเหตุ วธิ ีสอบสวนและตรวจสอบทต่ี ้งั ทดี่ นิ หรือสิ่งปลูกสร้าง
ว่าอยู่หมู่ทเี่ ท่าใด ของตําบลใด ให้ดาํ เนินการตามระเบยี บกรมทด่ี นิ
กรณยี งั ไม่มคี าํ ส่ังศาล ว่าด้วยการจดทะเบยี นสิทธิเกยี่ วกบั มรดก (ฉบบั ที่ 4) พ.ศ. 2557

ให้รอเรื่องไว้จนกว่า
จะมคี าํ ส่ังศาลถึงทส่ี ุด

ผู้ขอต้องนําหลกั ฐานการดาํ เนินการทางศาลมาแสดง
ภายใน 30 วนั นับแต่ทายาทน้ันมาให้ถ้อยคาํ ยนิ ยอม

ไม่นํามาแสดงภายในกาํ หนด

ชัยพชานญักงสาิทนธเจิว้าริ หัชนธ้ารทรย่ีมกคาํ ขอเสีย กรมทด่ี นิ

104 (ช.57)

มาตรา 82 จดทะเบยี นผู้จดั การมรดก, โอนมรดก

(แก้ไขเพม่ิ เตมิ โดย พ.ร.บ. (ฉบับที่ 13) พ.ศ. 2556)

ผู้ใด (ผู้จัดการมรดก) ประสงค์จะ
จดทะเบยี นลงชื่อผ้จู ัดการมรดก

ในทะเบยี นสิทธิและนิติกรรม + ในหนังสือแสดงสิทธิในทด่ี นิ
เกยี่ วกบั อสังหาริมทรัพย์ (ท.อ.13)

กรณสี ิ่งปลูกสร้างอย่างเดยี ว ยน่ื คาํ ขอพร้อมนําหนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ
หรือหลกั ฐานเกย่ี วกบั อสังหาริมทรัพย์อน่ื และ
หลกั ฐานการเป็ นผู้จัดการมรดกมาแสดง ทางปฏบิ ตั ิ ปฏบิ ตั ติ าม
ระเบยี บกรมทด่ี นิ
พนักงานเจ้าหน้าทต่ี าม ม.71 ว่าด้วยการจดทะเบยี น
สิทธิเกย่ี วกบั อสังหา
กรณผี ู้จดั การมรดกตามคาํ สั่งศาล กรณเี ป็ นผู้จดั การมรดกในกรณอี น่ื ริมทรัพย์ซึ่งได้มา
(พนิ ัยกรรม) โดยทางมรดก พ.ศ.
พนักงานเจ้าหน้าท่ี ท้งั เร่ือง 2548, แก้ไขเพมิ่ เติม
ตรวจสอบหลกั ฐาน - เจ้ามรดก พนักงานเจ้าหน้าที่ (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2549,
ถูกต้องครบถ้วน - คาํ สั่งศาล (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ. 2553,
- เอกสารสิทธิ สอบสวนและตรวจสอบหลกั ฐาน (ฉบบั ที่ 4) พ.ศ. 2557
ในทด่ี นิ
นํา ม.81 ว.2 ใช้บงั คบั โดยอนุโลม ท้งั เรื่อง
- เจ้ามรดก
- พนิ ัยกรรม
- เอกสารสิทธิในทด่ี นิ

จดทะเบยี นผู้จดั การมรดก คอื 1. มกี ารประกาศ 30 วนั ดู ช. 56
2. ส่งประกาศให้ทายาททุกคนทราบ (เฉพาะช่วง
ลงในหนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ (เพอ่ื ให้ทราบว่ามผี ู้ขอจดทะเบยี น ประกาศและแจ้ง
หรือ ผู้จดั การมรดกของผู้ตาย) ทายาทเท่าน้ัน)

ลงในทะเบยี นสิทธิและนิติกรรม ไม่มผี ู้โต้แย้ง มผี ู้โต้แย้ง เหมอื นกบั รับมรดกธรรมดาจะ
เกย่ี วกบั อสังหาริมทรัพย์อน่ื ต่างกนั เฉพาะกรณมี กี ารคดั ค้าน
(ท.อ.13)

จดทะเบยี นผู้จัดการมรดก ให้รอเรื่องไว้และให้ ฟ้ องเกยี่ วกบั การ
คู่กรณไี ปฟ้ องศาล เป็ นผู้จดั การมรดก
ลงในหนังสือแสดงสิทธิ (พนิ ัยกรรม)
ในทด่ี นิ หรือ ท.อ.13 ศาลมคี าํ พพิ ากษา
แล้วแต่กรณี หรือคาํ สั่งถึงทส่ี ุด เจ้าพนักงานทดี่ นิ ไม่มี
เป็ นประการใด อาํ นาจหน้าทใี่ นการ
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม เปรียบเทยี บเหมอื น
ให้ดาํ เนินการไปตามน้ัน โมต.8้แ1ยก้งเรพเมรร่ืทอางด่ีะพเนิ ปนิ ็ นัยกกรรณรมี )

105

ท้งั กรณผี ู้จดั การมรดกตาม เมอ่ื ได้มกี ารจดทะเบยี นผู้จัดการมรดกลง
คาํ ส่ังศาลและตามพนิ ัยกรรม ในหนังสือแสดงสิทธิในทด่ี นิ แล้ว + ลงใน
ท.อ.13 แล้ว (แล้วแต่กรณ)ี

ผู้จดั การมรดกจะขอโอนให้ทายาท

พนักงานเจ้าหน้าท่ี

จดทะเบยี นโอนมรดกให้ตามคาํ ขอ

โดยไม่ต้องประกาศเร่ืองโอนมรดกตาม ม.81

เฉพาะกรณที ดี่ นิ ทม่ี หี นังสือรับรองการทาํ ประโยชน์
(เฉพาะ น.ส.3, น.ส.3ข.) หรือสิ่งปลูกสร้าง

แต่ถ้าไม่โอนมรดกให้ทายาทแต่จะทาํ นิติกรรม หรือกรณโี อนให้ทายาทแล้ว และทายาท
ประเภทอน่ื (ทผี่ ู้จัดการมอี าํ นาจกระทาํ ) เช่น ขาย จะขายต่อในวนั น้ัน

ต้องประกาศการขอจดทะเบยี นขาย เน่ืองจากทมี่ กี ารประกาศไป
ตามกฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 7 ข้อ 5 ก่อนน้ันเป็ นการประกาศเร่ือง
มรดกตาม ม.81 / ม .82 ไม่ใช่
ดู ช. 77 เป็ นการประกาศตาม
กฎกระทรวง ฉบบั ที่ 7 ซ่ึง
เป็ นประกาศเร่ืองทาํ นิติกรรม
ตามทกี่ ฎหมายกาํ หนด
(เป็ นการประกาศคนละ
วตั ถุประสงค์)

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

106

(ช.58)
มาตรา 83 อายดั ทดี่ ิน
(แก้ไขเพมิ่ เตมิ โดย พ.ร.บ.แก้ไขเพม่ิ เติมประมวลกฎหมายทดี่ นิ (ฉบบั ท่ี 9) พ.ศ. 2543)

การอายดั ห้องชุด นําหลกั เกณฑ์อายดั ตาม ผู้ขออายดั ผู้ใดมสี ่วนได้เสียในทด่ี นิ
ม.83 ป.ทด่ี นิ มาใช้บงั คบั กบั การอายดั ห้อง ต้องมสี ่วนได้เสียในทดี่ นิ
ชุดด้วย หมายถึง ยงั ไม่ได้ฟ้ อง
(ม.30 แห่ง พ.ร.บ.อาคารชุด พ.ศ. 2522) อนั อาจฟ้ องบงั คบั มาก่อนขออายดั
หรือ ให้มกี ารเปลยี่ นแปลงทางทะเบยี นได้
ส่วนเมอ่ื ฟ้ องแล้วจะแพ้ชนะไม่ใช่หน้าท่ี
ของเจ้าหน้าทจี่ ะต้องพจิ ารณา

ให้มกี ารจดทะเบยี น

ณ สํานักงานทด่ี นิ จงั หวดั /สาขา ประสงค์จะขออายดั ทดี่ นิ
(หรือสํานักงานทด่ี นิ อาํ เภอ กรณยี งั
ไม่ยกเลกิ อาํ นาจหน้าทน่ี ายอาํ เภอ) ยนื่ คาํ ขอ - หลกั ฐานไม่รวมถงึ พยานบุคคล
ทท่ี ดี่ นิ ต้งั อยู่แล้วแต่กรณี ต่อ - ไม่ต้องเรียกเอกสารหลกั ฐานเพมิ่ ให้
พจิ ารณาเท่าทน่ี ํามาแสดงเท่าน้ัน
ประเดน็ ทข่ี ออายดั จะต้องยงั ไม่มกี าร พนักงานเจ้าหน้าทต่ี าม ม.71 - หลกั ฐานในสารบบ ผู้ขออายดั กอ็ ้างได้
ยน่ื ฟ้ องต่อศาล
สอบสวนเอกสารหลกั ฐาน
ทผ่ี ู้ขอนํามาแสดงแล้ว

เน่ืองจากการอายดั ทด่ี นิ ตาม ป.ทดี่ นิ ไม่สมควรเชื่อถือ สมควรเช่ือถือ ปฏบิ ตั ิตามคาํ สั่ง
เป็ นการอายดั เพอ่ื ให้ผู้ขออายดั ไป (ว่า (มหี ลกั ฐาน) เป็ นผู้มี (อยู่ในหลกั เกณฑ์ กระทรวงมหาดไทย
ดาํ เนินการทางศาลต่อไป (เป็ นการ ส่วนได้เสีย และจะฟ้ องศาล รับอายดั ) ท่ี 635/2547 ลว.21
คุ้มครองชั่วคราวระหว่างไป ได้ (ไม่อยู่ในหลกั เกณฑ์)) ธ.ค.2547 เรื่องอายดั
ดาํ เนินการฟ้ องศาล) สั่งรับอายดั
เป็ นคาํ ส่ัง กรณสี ่ังอายดั ไม่ชอบ
เป็ นคาํ สั่ง ส่ังไม่รับอายดั ทางปกครอง มกี าํ หนด 30 วนั ด้วยกฎหมาย
ทางปกครอง แจ้งผู้ขอทราบ นับแต่วนั ทส่ี ั่ง
แจ้งให้ผู้ขออายดั ทราบ รับอายดั ถ้าผู้มสี ่วนได้เสีย
ถึงวนั ทไ่ี ด้สั่งรับอายดั ด้วย คดั ค้านว่าอายดั น้ัน
ไม่ชอบด้วยกฎหมาย

ผู้ขอขออายดั ใหม่ได้ พนักงานเจ้าหน้าท่ี

ช้ันนีส้ อบสวนได้ท้งั พยานบุคคล เมอ่ื พ้นกาํ หนด มอี าํ นาจสอบสวน
และเอกสารหลกั ฐาน ระยะเวลาอายดั พยานหลกั ฐาน
เท่าทจ่ี าํ เป็ น
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม
กรมทด่ี นิ

107

เป็ นหลกั เกณฑ์ ม.83 ใหม่ ถอื ว่าอายดั สิ้นสุดลง และ ผู้น้ันจะขออายดั ซํ้า เชื่อได้ว่ารับอายดั ไม่ชอบฯ
ทนั ที ในกรณเี ดยี วกนั อกี
ไม่ว่าผู้ขออายดั จะไป
ฟ้ องศาลหรือไม่ และ คอื ห้ามอายดั ซํ้ากรณผี ู้ขอคนเดมิ ให้พนักงานเจ้าหน้าท่ี
ไม่ต้องนําหลกั ฐานการ และเป็ นกรณขี ออายดั เดมิ
ฟ้ องมาแสดงอกี มอี าํ นาจส่ังยกเลกิ
แต่ถ้าเป็ นกรณี การอายดั น้ัน
เมอ่ื ฟ้ องแล้ว
- ผู้ขออายดั เดมิ - ผู้ขอคนใหม่ แต่นํา แจ้งผู้ขออายดั ทราบ
เป็ นเร่ืองของศาลท่ี แต่ขออายดั กรณใี หม่ กรณเี ดยี วกบั ทค่ี นอน่ื
จะดาํ เนินการตาม เคยขออายดั ไว้แล้ว
ป. วแิ พ่งต่อไป
เป็ นเร่ืองขออายดั กรณใี หม่ เป็ นเร่ืองคนขออายดั คนใหม่

คู่ความต้องขอศาลตามวธิ ีการ ขออายดั ได้ ตามหลกั เกณฑ์ข้างต้น
ช่ัวคราวก่อนพพิ ากษาตาม ป.วิ
แพ่ง ภาค 4 (คุ้มครองช่ัวคราว เริ่มกระบวนพจิ ารณา
สั่งห้ามทาํ นิตกิ รรมใด ๆ) อายดั ใหม่

หากไม่ขอและศาลไม่มี มาตรา 83 ทแี่ ก้ไขเพม่ิ เติมใหม่
คาํ ส่ังเกย่ี วกบั ทด่ี นิ น้ัน มผี ลทาํ ให้อายดั สิ้นสุดลง
มาภายในกาํ หนดอายดั (3 กรณ)ี

เมอื่ ครบกาํ หนดอายดั แล้ว 1. เมอื่ พ้นกาํ หนด 30 วนั นับแต่วนั ทส่ี ั่งรับ
สามารถขอจดทะเบยี นได้

2. พนักงานเจ้าหน้าทสี่ ั่งยกเลกิ อายดั เนื่องจากรับ
อายดั ไว้โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย

3. ผู้ขออายดั ขอถอนอายดั น้ัน

แนวทางปฏบิ ตั เิ กยี่ วกบั การอายดั ทดี่ นิ

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม ปฏบิ ตั ิตามคาํ สั่งกระทรวงมหาดไทย กรมทด่ี นิ
ที่ 635/2547 เรื่อง การอายดั ทดี่ นิ ลว. 21 ธ.ค. 2547

108 (ช.59)

ออกตามมาตรา 83 ป.ทดี่ นิ คาํ ส่ังกระทรวงมหาดไทย
ท่ี 635/2547 เร่ือง การอายดั ทด่ี ิน

คาํ ส่ังกระทรวงมหาดไทย ท่ี 635/2547
เร่ือง การอายดั ทดี่ นิ ลว. 21 ธ.ค. 2547

ยกเลกิ คาํ สั่งเดมิ การใช้บงั คบั หมวด 1
(ข้อ 1) แบบบญั ชีอายดั และแบบคาํ ส่ังห้ามโอน
ต้ังแต่วนั ที่ 21 ธ.ค.
คาํ สั่งกระทรวงมหาดไทย 2547 เป็ นต้นไป บญั ชีอายดั แบบคาํ ส่ังห้ามโอน
ที่ 228/2530 ลว. 15 พ.ค. 2530 (ข้อ 4)

คาํ ส่ังหรือระเบยี บการอน่ื ใดขดั หรือ จัดทาํ 2 บญั ชี แบบพมิ พ์คาํ ส่ังห้ามโอน
แย้งกบั คาํ ส่ัง มท ที่ 635/2547 (ข้อ 2) (ข้อ 3) (ท.ด.37)
(สีชมพ)ู
1. บญั ชีตวั เลข
ให้ใช้คาํ สั่ง มท. ที่ 635/2547 1. บญั ชีตวั อกั ษร
ลว. 21 ธ.ค.2547 แทน เรียงตามตัวอกั ษร ก ถงึ ฮ กรณอี ายดั ในระบบ
คอมพวิ เตอร์ ไม่
ลงบญั ชีตามตัวอกั ษรช่ือตวั แรก เรียงตามหมายเลข ต้องจดั ทาํ บญั ชี
ของเจ้าของทดี่ นิ ในช่อง 2 อายดั ตัวเลข
ลงบญั ชีตามหมายเลข
บญั ชีจดั แบ่งหน้าบญั ชี ตวั แรกของหนังสือ
ตามลาํ ดบั ตัวอกั ษร ก ถงึ ฮ แสดงสิทธิในทดี่ นิ ใน
ช่อง 3

บญั ชีจดั แบ่งหน้าบัญชี
ตามลาํ ดบั เลข 1 ถงึ 9

บญั ชีอายดั แยกเล่มกนั (บญั ชี แต่ละบญั ชีแยกเป็ น
ตวั อกั ษรและบญั ชีตัวเลข) อาํ เภอ

จํานวนเล่มบญั ชีอายดั

ตามความเหมาะสม

อาํ เภอละเล่ม หรือ หลายอาํ เภอต่อเล่ม หรือ อาํ เภอละหลายเล่ม

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

109

การแบ่งหน้าในเล่ม หน้าหน่ึง ๆ ในบญั ชี หมวดที่ 2
การรับคาํ ขอ
- แบ่งหน้าอกั ษร 1 หน้า ให้ลงเพยี ง 5
- แบ่งหน้าหมายเลข รายเท่าน้ัน การยนื่ คาํ ขอ
(ข้อ 5)
มากหรือน้อยตามสมควร เว้นบรรทดั ให้เท่ากัน

(เป็ นดุลพนิ ิจว่าควรจะแบ่ง หลกั เกณฑ์ของผู้ขอที่
กนั ไว้แต่ละตวั อกั ษรหรือ มสี ิทธิขออายดั ดู ม 83
ตัวเลขไว้จาํ นวนกหี่ น้า)
(ช. 58)

สถานทย่ี นื่ รายละเอยี ดในคาํ ขออายดั
ณ สํานักงานทดี่ นิ ท้องทที่ ท่ี ดี่ นิ น้ันต้ังอยู่ (ข้อ 6)

เจ้าหน้าทตี่ ้องระบุเวลาท่ี ยน่ื ต่อนพนักงานเจ้าหน้าที่ ผู้ขออายดั ต้องระบุ
ยนื่ คาํ ขอให้ปรากฏด้วย ให้ชัดเจน
ตามแบบ ท.ด.9
เพอื่ ให้ทราบว่าหากมกี าร รายละเอยี ดทตี่ ้องสอบให้ชัดเจนทุกข้อ
จดทะเบยี นไประหว่างน้ัน พร้อมเอกสารหลกั ฐาน 1. ผู้ขออายดั เป็ นผู้มสี ่วนได้เสียเกยี่ วกบั ทด่ี นิ
ได้จดทะเบยี นก่อนหรือ ทขี่ ออายดั อย่างไร
มกี ารอายดั ไว้ก่อน อสังหาริมทรัพย์ 2. มเี อกสารหลกั ฐานอย่างไร (ทแี่ สดงการมี
ทจ่ี ะยนื่ อายดั ได้ ส่วนได้เสียตาม 1.)
3. มเี หตุผลความจาํ เป็ นอย่างไรทตี่ ้องมาขอ
ทด่ี นิ ส่ิงปลูกสร้าง อายดั
(ข้อ 8) 4. ขออายดั แล้วจะไปฟ้ องศาลในประเดน็ ใด
(เพอื่ ดูว่าเข้าหลกั เกณฑ์ ม.83 คอื เป็ นการ
ไม่มหี นังสือ มหี นังสือแสดงสิทธิ ไม่สามารถ ฟ้ องแล้วหากชนะจะมกี ารจดทะเบยี นหรือมี
แสดงสิทธิในทดี่ นิ ในทด่ี นิ แล้ว ยนื่ ขออายดั ได้ การเปลยี่ นแปลงทางทะเบยี นหรือไม่)
5. ตามข้อ 4 หากมเี หตุหลายประเดน็ ให้แยก
ยนื่ ขออายดั ไม่ได้ ยนื่ อายดั ได้ กฎหมายไม่ได้ เป็ นประเดน็ (เพอื่ จะได้ส่ังถูกว่ารับอายดั ใน
ระบุให้ยนื่ อายดั ได้ เหตุผลประเดน็ ใด)
เพราะไม่มกี ารจดทะเบยี น 6. กรณที ดี่ นิ ทขี่ ออายดั ปรากฏว่ามกี ารโอน
ชัยชเปาลญย่ี สนิทแปธิวลริงัชทธางรทรมะเบยี น ไปบุคคลภายนอกแล้ว (ช่ือในทดี่ นิ ไม่ใช่
คู่กรณที มี่ าขออายดั ) ให้ระบุด้วยว่า จะฟ้ อง
บุคคลภายนอกด้วยหรือไม่ และถ้าฟ้ องจะ
ฟ้ องในประเดน็ ใด มเี หตุผลอย่างไร)

กรมทดี่ นิ

110

กรณผี ู้ขอมาขออายดั ณ กรณขี ออายดั ทางหนังสือ
สํานักงานทดี่ นิ ท้องทท่ี ที่ ดี่ นิ ต้งั อยู่ (ข้อ 9)

พนักงานเจ้าหน้าที่ โดยผู้ขอไม่ได้มาขออายดั ต่อพนักงาน
(ข้อ 7) เจ้าหน้าที่ ณ สํานักงานทด่ี นิ ฯ

สอบสวนรับคาํ ขอ พนักงานเจ้าหน้าที่

ลงบญั ชีอายดั (บ.ท.ด. 27) การพจิ ารณาสั่งคาํ ขอ เมอื่ ได้รับแจ้งหนังสือขอให้ระงบั
ท้งั 2 บญั ชี การจดทะเบยี นหรือเปลย่ี นแปลง
- รับอายดั ทางทะเบยี นเกยี่ วกบั ทด่ี นิ ของผู้ใด
ลงทนั ที - ไม่รับอายดั
ให้พนักงานเจ้าหน้าทดี่ าํ เนินการ ไม่ต้องแจ้ง
พร้อมจดบนั ทกึ ในช่อง 5 เป็ นคาํ ส่ัง เจ้าของทดี่ นิ
(จดั การอย่างไร) ว่า ทางปกครอง แจ้ งผู้ขอส่ งหนังสือทราบ ทถ่ี ูกขออายดั
“ระหว่างดาํ เนินการ” (ทางหนังสือ) ทราบ
หมวด 3
การพจิ ารณาและสั่งอายดั 1. การอายดั ตาม ม.83 และ 2. แนะนําให้
ต้องมาขออายดั ต่อ ไปดาํ เนินการยนื่ คาํ
หลกั เกณฑ์การรับอายดั พนักงานเจ้าหน้าที่ โดย ขออายดั ต่อ
(ข้อ 12) มหี ลกั ฐานทแ่ี สดงว่า พนักงานเจ้าหน้าท่ี
เป็ นผู้มสี ่วนได้เสียใน ให้ถูกต้องตาม
ต้อง ทดี่ นิ ทจี่ ะขออายดั อนั กฎหมายต่อไป
- เป็ นกรณที ผี่ ู้ขอมสี ่วนได้เสียเกยี่ วกบั ทดี่ นิ แปลงทข่ี ออายดั อาจจะฟ้ องบงั คบั ให้มี
โดยตรง อนั อาจจะฟ้ องบงั คบั ให้มกี ารจดทะเบยี นหรือให้มี การจดทะเบยี นหรือ กรณมี กี ารฟ้ องศาลแล้ว
การเปลยี่ นแปลงทางทะเบยี นได้เท่าน้ัน เปลยี่ นแปลงทางทะเบยี น (ข้อ 10)

(ดูรายละเอยี ด ม.83 (ช.58)) กรณผี ู้ขอมายนื่ คาํ ขอ กรณผี ู้ขอมหี นังสือมาแจ้ง

ตัวอย่าง “ขอให้พนักงานเจ้าหน้าทแ่ี จ้งให้คู่กรณที ข่ี อจด
ทะเบยี นทราบว่าอสังหาริมริมทรัพย์ทขี่ อจดทะเบยี น
มสี ่วนได้เสียโดยตรง ไม่มสี ่วนได้เสียโดยตรง มกี ารฟ้ องร้องกนั อยู่ในศาลแล้ว”

EX EX การดาํ เนินการขอพนักงานเจ้าหน้าท่ี
- มสี ัญญาจะซื้อจะขาย - เป็ นหนีส้ ินธรรมดา กรมทด่ี นิ
- มสี ิทธิรับมรดกทดี่ นิ (เจ้าหนีธ้ รรมดา)
- ถูกปลอมหนังสือมอบอาํ นาจ
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม

111

พจิ ารณาควบคู่กบั ประเดน็ เป็ นคาํ ส่ัง ปฏเิ สธไม่รับคาํ ขอไว้ แจ้ งผู้ส่ งหนังสือ
การทจ่ี ะฟ้ องศาลด้วย ทางปกครอง ดาํ เนินการ (ทางหนังสือ)

การสอบสวน การ 1. พนักงานเจ้าหน้าทไ่ี ม่อาจปฏบิ ตั ไิ ด้
พจิ ารณาและส่ัง
อายดั 2. แนะนําให้ไปใช้สิทธิทางศาลเพอื่ ขอให้
ศาลส่ังอายดึ หรืออายดั (ช่ัวคราวก่อนมี
(ข้อ 13) คาํ พพิ ากษา) ตาม ป.วิ แพ่ง ต่อไป

พนักงานเจ้าหน้าท่ี การแจ้งหนังสือให้ผู้ส่งหนังสือระงบั การจดทะเบยี น/
ดาํ เนินการ หรือขอให้แจ้งผู้ขอจดทะเบยี นทราบ (ข้อ 11)

เป็ นหนังสือ วธิ ีส่ง ระยะเวลาส่ง

พร้อมส่งหนังสือทผ่ี ู้น้ัน ทางไปรษณยี ์ ภายในวนั น้ันหรือ
แจ้งมาคนื ไปด้วย ตอบรับ วนั รุ่งขนึ้ เป็ นอย่างช้า

การสอบสวน การพจิ ารณาอายดั การสั่งเกย่ี วกบั อายดั

สอบสวนจากเอกสาร - ต้องใช้ดุลยพนิ ิจด้วยความ กรณพี จิ ารณาเห็น กรณพี จิ ารณาเห็น
หลกั ฐานทผ่ี ู้ขอนํามาแสดง รอบคอบ (ตามหลกั เกณฑ์ ว่ามเี อกสาร ว่าไม่สมควร
แต่เพยี งฝ่ ายเดยี วเท่าน้ัน ของ ม.83 ป.ทดี่ นิ ) หลกั ฐานอนั ควร เช่ือถอื (หรือไม่
เช่ือถอื และสมควร เข้าหลกั เกณพ์ตาม
ไม่ต้องเรียกเอกสารจาก พจิ ารณาจาก รับอายดั ได้ ม.83)
เจ้าของทด่ี นิ 1. เอกสารหลกั ฐาน และ
2. ข้ออ้างทผี่ ู้ขออายดั กล่าว เจ้าพนักงานทด่ี นิ เจ้าพนักงานทดี่ นิ
สอบสวนจากเอกสาร อ้างในคาํ ขออายดั เท่าน้ัน (เจ้าพนักงานทดี่ นิ (เจ้าพนักงานทด่ี นิ
หลกั ฐานทผี่ ู้ขอยนื่ เท่าน้ันว่า จงั หวดั /สาขา) จังหวดั /สาขา)
อยู่ในหลกั เกณฑ์รับอายดั ได้ - ไม่ต้องเรียกเอกสาร
หรือไม่เท่าน้ัน หลกั ฐานเพมิ่ ส่ังรับอายดั สั่งไม่รับอายดั
- ไม่ต้องฟังคาํ คดั ค้านของ
เอกสารหลกั ฐานประกอบ เจ้าของทดี่ นิ ทจี่ ะถูกอายดั อายดั มกี าํ หนด 30 เป็ นคาํ ส่ังทาง
คาํ ขออายดั วนั นับแต่วนั ทสี่ ั่ง ปกครอง
กรณผี ู้ขออายดั ไม่มี รับอายดั
- ต้องนําต้นฉบบั พร้อม เอกสารหลกั ฐานมาแสดง กรมทดี่ นิ
สําเนาทผ่ี ู้ขออายดั รับรอง ในขณะยน่ื คาํ ขออายดั
ชัยชคาวญามสถิทูกธติว้อริ งัชธรรม

112

พนักงานเจ้าหน้าที่ - ไม่อยู่ในหลกั เกณฑ์ ระยะเวลา ของเจ้า
ตรวจสอบและรับรองว่า ทจี่ ะรับอายดั พจิ ารณาส่ังอายดั พนักงานทดี่ นิ
ถูกต้องตรงกบั ต้นฉบบั
- ห้ามรับฟังหรือนําพยาน กรณสี ั่งได้ กรณตี ้องหารือหน่วยงาน
เกบ็ เฉพาะสําเนาเข้าเร่ือง บุคคลมาให้สอบสวนเพอื่ ในระดบั สูงขนึ้
ไว้เป็ นหลกั ฐาน ประกอบการขออายดั ต้องสั่งให้แล้วเสร็จ
- ในวนั ทขี่ ออายดั ต้องจดั ทาํ เรื่องหารือให้
สอบสวนให้ปรากฏถึงสิทธิทจี่ ะ การปฏเิ สธคาํ ขอเป็ น แล้วเสร็จ
ขออายดั ตาม ม.83 ประกอบข้อ 12 คาํ สั่งทางปกครอง หรือ - ในวนั ทขี่ ออายดั
- อย่างช้าในวนั ทาํ
ส่งคาํ ขอให้ผู้มอี าํ นาจสั่ง ผู้ขอสามารถยน่ื คาํ ขอ การรุ่งขนึ้ หรือ
เกยี่ วกบั อายดั อายดั ใหม่ พร้อมเอกสาร - อย่างช้าในวนั ทาํ การรุ่งขนึ้
หลกั ฐานทคี่ รบถ้วนได้
เจ้าพนักงานทด่ี นิ จงั หวดั /สาขา/ หรือจะใช้สิทธิอุทธรณ์กไ็ ด้ องค์ประกอบของคาํ สั่งอายดั
ส่วนแยก/นายอาํ เภอ แล้วแต่กรณี (ข้อ 14)

คาํ ส่ังกรมทดี่ นิ ที่ 955/2552 ลว. 22 เจ้าพนักงานทดี่ นิ มคี าํ ส่ัง
พ.ค.2552 เรื่อง กาํ หนดหน้าทแี่ ละ
ทุนทรัพย์ในการจดทะเบยี นสิทธิ รับอายดั เป็ นคาํ สั่ง ไม่รับอายดั
และนิติกรรมของเจ้าพนักงานทดี่ นิ ทางปกครอง

การดาํ เนินการของพนักงานเจ้าหน้าที่ 1. ให้ส่ังตามประเดน็ แต่ละประเดน็ ให้มคี วาม การดาํ เนินการของ
(ข้อ 17) ชัดเจน พนักงานเจ้าหน้าที่
2. มเี หตุผลและกฎหมายอ้างองิ
1. บญั ชีอายดั ให้บนั ทกึ ในช่อง 6 (จดั การ (ข้อ 16)
เสร็จ) ว่า “รับอายดั ถึงวนั ท.่ี ......เดอื น......... และ
พ.ศ. ....” แล้วลงลายมอื ชื่อกาํ กบั ไว้พร้อม 3. ระบุวนั เดอื น ปี พร้อมลงลายมอื ชื่อและ 1. บญั ชีอายดั
วนั เดอื น ปี ตําแหน่งของพนักงานเจ้าหน้าทผ่ี ู้ส่ังอายดั (ทล่ี งไว้ว่า “ระหว่าง
ดาํ เนินการ” ตามข้อ 7)
2. ทาํ คาํ สั่งห้ามโอน (ท.ด.37) ปิ ดปะไว้ การนับระยะเวลาอายดั
(1) ด้านหน้าหนังสือแสดงสิทธิใน (ข้อ 15) - ขดี ฆ่ารายการอายดั
ในบญั ชีอายดั ช่อง 5
ทดี่ นิ ฉบบั สํานักงาน นําบทบญั ญตั ิ ม.64 พ.ร.บ.วธิ ีปฏบิ ตั ริ าชการ ออกด้วยหมกึ แดง
หรือ ทางปกครอง พ.ศ. 2539 มาใช้บงั คบั
- จดบนั ทกึ ข้อความ
ในทะเบยี นการครอบครองทด่ี นิ ไม่ต้องนับวนั แรกแห่งระยะเวลา (วนั สั่ง “ไม่รับอายดั ” ในช่อง6
สําหรับทด่ี นิ แปลงทถี่ ูกอายดั รับคาํ ขอ) มารวมคาํ นวณเข้าด้วย - แล้วลงลายมอื ช่ือ
กาํ กบั ไว้พร้อมลง วนั
และ ระยะเวลารับอายดั กาํ หนด 30 วนั นับแต่ เดอื น ปี
(2) สารบบทด่ี นิ แปลงทถ่ี ูกอายดั วนั ทสี่ ั่งรับอายดั ไม่ต้องนับวนั ทส่ี ่ังรับอายดั กรมทดี่ นิ
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม เป็ นวนั ท่ี 1 แต่ให้นับวนั รุ่งขนึ้ เป็ นวนั ที่ 1

113

3. แจ้งคาํ สั่งรับอายดั 2. แจ้งคาํ สั่งไม่รับอายดั
(ข้อ 18) ให้ผู้ขออายดั ทราบ

เป็ นหนังสือ (ลายลกั ษณ์อกั ษร) (ข้อ 18)

ผู้ขออายดั และ เจ้าของทดี่ นิ เป็ นหนังสือ (เป็ นลายลกั ษณ์อกั ษร)

การแจ้ง

กรณผี ู้ขออายดั / กรณผี ู้ขออายดั เจ้าของทดี่ นิ ผู้ขออายดั เจ้าของทด่ี นิ
เจ้าของทดี่ นิ อยู่ ไม่อยู่ในเวลาส่ัง ไม่ต้องแจ้ง
ในเวลาสั่งการ

แจ้งให้ทราบ แจ้งเป็ นหนังสือ กรณผี ู้ขออายดั อยู่ใน กรณผี ู้ขออายดั ไม่อยู่
เป็ นลายลกั ษณ์ เวลาส่ังไม่รับอายดั ในเวลาส่ังไม่รับอายดั
อกั ษรในวนั น้ัน แจ้งด้วยว่า
1. พนักงานเจ้าหน้าทสี่ ่ังรับ แจ้งให้ทราบเป็ นลาย แจ้งเป็ นหนังสือ
ให้ผู้ขออายดั / อายดั เมอื่ ใด ลกั ษณ์อกั ษรในวนั น้ัน
เจ้าของทดี่ นิ ส่งทางไปรษณยี ์
หากอยู่ด้วย และ ให้ผู้ขออายดั ลง ตอบรับ
ลงลายมอื ชื่อ 2. อายดั มกี าํ หนด 30 วนั นับแต่ ลายมอื ช่ือรับทราบ
รับทราบ วนั ทส่ี ่ังรับอายดั
(อายดั ถงึ วนั ท่ี เดอื น ปี ใด) ระยะเวลาส่งหนังสือแจ้งคาํ สั่ง
ไม่ต้องเอา รับอายดั /ไม่รับอายดั
สําเนาคาํ ฟ้ อง ส่งทางไปรษณยี ์ตอบรับ
ตามทข่ี ออายดั - ภายในวนั ทม่ี คี าํ สั่ง
มาแสดงเหมอื น หรือ
กฎหมายเก่าอกี
- อย่างช้าภายในวนั ทาํ การรุ่งขนึ้

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

114

คาํ ส่ังอายดั ตามกฎหมาย

กรณคี าํ ส่ังรับหรือไม่รับอายดั ของ - กรณศี าลส่ังยดึ หรืออายดั ทดี่ นิ หรือ
เจ้าพนักงานทด่ี นิ ตาม ม.83 ป.ทดี่ นิ - กรณผี ู้มอี าํ นาจส่ังยดึ หรืออายดั ทรัพย์สินตามกฎหมาย
เช่น ป.รัษฎากร หรือ กม.เกยี่ วกบั ภาษบี าํ รุงท้องท่ี ฯลฯ
เป็ นคาํ ส่ังทางปกครอง
(ข้อ 19)
รูปแบบคาํ สั่ง การแจ้งคาํ สั่ง
แจ้งการส่ังยดึ /อายดั มา
ถือปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายว่าด้วยวธิ ี
ปฏิบตั ิราชการทางปกครอง พนักงานทด่ี นิ

ลงบญั ชีอายดั และ ปิ ดปะคาํ ส่ังห้ามโอน

EX ตามข้อ 3 ตามข้อ 17(2)
- แจ้งสิทธิอุทธรณ์พร้อมระยะเวลาอุทธรณ์
พร้อมสถานทยี่ น่ื อทุ ธรณ์ต่อผู้ใดด้วย ฯลฯ

ลงชื่อส่วนราชการ เลขท่ี วนั
เดอื นปี ของหนังสือทแี่ จ้งมา

หมวด 4
การตรวจอายดั

กรณตี ้องตรวจอายดั

กรณมี กี ารขอจดทะเบยี น กรณอี อกหนังสือแสดง กรณที ด่ี นิ แปลงทม่ี กี าร กรณมี กี ารเปลยี่ นแปลงชื่อ
สิทธิและนิติกรรม สิทธิในทด่ี นิ หรือจด อายดั มกี ารแบ่งแยก เจ้าของทดี่ นิ หรือเลขท่ี
ทะเบยี นฯ ในใบไต่สวน หนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ
(ข้อ 20) เมอ่ื แบ่งแยกและออก ให้แก้ไขเปลย่ี นแปลงตาม
ก่อนดาํ เนินการ หนังสือแสดงสิทธิใน ช่ือเจ้าของทด่ี นิ และ
(1) ต้องตรวจสอบการ - ให้สอบถามไปยงั พนักงาน ทดี่ นิ แปลงแยกใหม่แล้ว หมายเลขหนังสือแสดง
อายดั จากบญั ชีอายดั ท้งั 2 เจ้าหน้าท่ี ณอาํ เภอท้องทก่ี ่อน สิทธิทเ่ี ปลยี่ นไปท้งั 2 บญั ชี
บญั ชีก่อนทุกราย
สอบถามว่า - นําแปลงแยกใหม่ กรมทด่ี นิ
(2) ห้ามจดทะเบยี นหาก - มกี ารอายดั หรือไม่ (1) ลงบญั ชีอายดั
ทดี่ นิ น้ันมกี ารอายดั อยู่ ตามข้อ 3 และ
หากมอี ายดั อยู่ ให้นําข้อมูลอายดั มา (2) ปิ ดปะคาํ สั่งห้าม
ข้อยกเว้น (1) ลงบญั ชีอายดั ตามข้อ 3 และ โอนตามข้อ 17(2)
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม (2)ปิ ดปะคาํ ส่ังห้ามโอนตามข้อ17(2)

115

1. ศาลส่ังหรือ บญั ชีอายดั ตวั อกั ษร บญั ชีอายดั ตัวเลข
2. จดฯ แล้วไม่เสียหายแก่ผู้ขออายดั

EX - ขดี ฆ่า เปลยี่ นแปลงของเดมิ ให้
- ไถ่ถอนจํานอง เป็ นปัจจุบนั ใหม่
- จดผู้จัดการมรดก
- โอนสิทธิการรับจาํ นอง (1) ในบญั ชีอายดั เรียง (2) ในบญั ชีอายดั เรียง
ตามตวั อกั ษร ตามหมายเลข
ฯลฯ
ก. การเปลี่ยนแปลงช่ือเจ้าของที่ดิน ให้ ก. การเปลย่ี นแปลงชื่อเจ้าของทดี่ นิ ให้
กรณบี นั ทกึ ข้อมูลอายดั ไว้ใน ขดี ฆ่ารายการเดมิ แล้วยกรายการอายัดไป ขีดฆ่ า ชื่ อเดิมแล้ ว เ ขียนช่ื อใหม่ ที่
ระบบคอมพวิ เตอร์ตามหมวด 6 ลงตามอักษรช่ือท่ีเปลี่ยนแปลงน้ัน และ เปล่ียนแปลงแทน และบันทึกการ
บันทึกการเปลี่ยนแปลงช่ือในช่ อง 7 เปล่ยี นแปลงชื่อในช่อง ๗ (หมายเหตุ)
(ข้อ 35) (หมายเหตุ) ของบัญชีอายัดท้ังช่ือเดิม ของบญั ชีอายดั
และชื่อใหม่โยงถึงกนั ไว้ ข. การเปลี่ยนแปลงหมายเลขของ
ต้องตรวจสอบการอายดั ในระบบ ข. การเปลยี่ นแปลงหมายเลขของหนังสือ หนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน ให้ขีดฆ่า
คอมพวิ เตอร์ควบคู่กบั บญั ชี แสดงสิทธิในทด่ี นิ ให้ขดี ฆ่าหมายเลขเดมิ รายการเดิมแล้วยกรายการอายัดไปลง
อายดั (สมุด) ด้วย แล้ วเขียนหมายเลขใหม่ ที่เปลี่ยนแปลง ตามหมายเลขที่เปล่ียนแปลงน้ัน และ
แทน และบันทึกการเปล่ียนแปลง บันทึกการเปลี่ยนแปลงหมายเลขใน
หมายเลขในช่อง 7 (หมายเหตุ) ของ ช่อง ๗ (หมายเหตุ) ของบัญชีอายัด
บญั ชีอายดั ท้ังหมายเลขเดิมและหมายเลขใหม่โยง
ถึงกนั ไว้

หมวด 5
การยกเลกิ และสิ้นสุดการอายดั

กรณมี กี ารคดั ค้านคาํ สั่งอายดั ว่า กรณอี ายดั สิ้นสุดตาม ป.ทดี่ นิ กรณหี น่วยงานของรัฐส่ังอายดั หรือ
ไม่ชอบด้วยกฎหมาย (ข้อ 25) ยดึ ตามกฎหมายอน่ื เกนิ กว่า 10 ปี

(ข้อ 24) อายดั สิ้นสุดเมอ่ื (ข้อ 27)
1. พ้นกาํ หนด 30 วนั นับแต่
ผู้มสี ิทธิคดั ค้าน วนั ส่ังรับอายดั ศาลสั่งยดึ / ผู้มอี าํ นาจตาม
2. พนักงานเจ้าหน้าทสี่ ั่ง อายดั ทด่ี นิ กฎหมายอนื่ สั่งยดึ /
ต้องเป็ นผู้มสี ่วนได้เสียใน ยกเลกิ อายดั กรณสี ่ังรับอายดั อายดั ทรัพย์สินไว้
ทด่ี นิ ทถ่ี ูกอายดั ไว้ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
3. ผู้ขออายดั ขอถอนการ เป็ นเวลานานเกนิ 10 ปี
EX อายดั น้ัน
ชัยชาญ สิทธิว-ริ เัชจธ้ารขรอมงทด่ี นิ ให้พนักงานเกจร้ามหทนด่ี้าทนิ ่ี

116

ประเดน็ ทจ่ี ะคดั ค้าน เมอื่ อายดั สิ้นสุดลง มหี นังสือถามไปยงั ศาล
- อายดั ไม่ชอบด้วยกฎหมาย (ข้อ 26) หรือผู้มอี าํ นาจน้ัน

EX ห้ามมใิ ห้รับอายดั ของผู้ ว่าการอายดั ดงั กล่าว
- ผู้ขออายดั ไม่ใช่ผู้มสี ่วนได้เสียใน ขออายดั คนเดยี วกนั ใน สิ้นสุดแล้วหรือไม่
ทด่ี นิ ทอ่ี ายดั โดยตรง กรณเี ดยี วกนั น้ันซํ้าอกี
- เจ้าหน้าทพ่ี จิ ารณาอายดั ขดั ต่อ กรณไี ด้รับแจ้งกลบั กรณไี ด้รับแจ้งกลบั
หลกั เกณฑ์ของกฎหมายโดยรับฟัง แต่ถ้าเป็ นคนเดมิ แต่เป็ นกรณใี หม่ ว่าสิ้นสุดแล้ว ว่ายงั ไม่สิ้นสุด
พยานบุคคล หรือ
จาํ หน่ายบญั ชี คงบญั ชีอายดั ต่อไป
พนักงานเจ้าหน้าท่ี เป็ นคนอายดั คนใหม่แต่เป็ น อายดั ท้งั 2 บญั ชี จนกว่าจะสิ้นสุด
กรณเี ดมิ
สอบสวนพยานหลกั ฐานเท่าทจี่ าํ เป็ น
ไม่ถอื เป็ นการอายดั ซํ้า
ช้ันน้ัน ฟังพยานบุคคลได้ ไม่จาํ เป็ น
ต้องฟังแต่พยานเอกสารอย่างเดยี ว การดาํ เนินการกรณอี ายดั สิ้นสุด
(ข้อ 28)
หากเป็ นทเี่ ช่ือว่าได้รับอายดั
ไว้โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย กรณที ก่ี ารอายดั สิ้นสุดตามข้อ 25 กรณศี าลหรือผู้มอี าํ นาจตาม
กฎหมายอน่ื แจ้งอายดั ไว้ตามข้อ 19
เจ้าพนักงานทดี่ นิ สั่งยกเลกิ การอายดั
- มหี นังสือแจ้งยกเลกิ ยดึ /อายดั
แจ้งให้ผู้ขออายดั ทราบด้วย หรือ

เป็ นคาํ สั่งทางปกครอง - ครบกาํ หนดยดึ /อายดั ทกี่ าํ หนด
ระยะเวลาไว้
การทาํ คาํ สั่งและแจ้งคาํ ส่ัง

ปฏบิ ตั ิตามกฎหมายว่าด้วยวธิ ี พนักงานเจ้าหน้าทด่ี าํ เนินการ
ปฏบิ ตั ริ าชการทางปกครอง

1. บนั ทกึ กรณอี ายดั สิ้นสุดไว้ 2. ขดี ฆ่ารายการในบญั ชี 3. บนั ทกึ การอายดั สิ้นสุด 4. ปลดคาํ สั่งห้ามโอน
ในคาํ ขออายดั อายดั ด้วยหมกึ สีแดง ไว้ในช่อง 6 (จดั การเสร็จ) (ท.ด.37) ทป่ี ิ ดปะไว้
ออก

ลงลายมอื ช่ือกาํ กบั ไว้ พร้อมด้วย (1) ทป่ี ิ ดปะไว้หน้าหนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ
วนั เดอื น ปี ฉบบั สํานักงานหรือในทะเบยี นการครอบครองท่ี
ปิ ดไว้
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม (2) สารบบทดี่ นิ แปลงทถี่ ูกอากยรดั มทดี่ นิ

117

หมวด 6
การบนั ทกึ การอายดั สําหรับสํานักงานทดี่ นิ ทใ่ี ช้ระบบ
คอมพวิ เตอร์เพอื่ การจดทะเบยี นสิทธิและนิติกรรม

เฉพาะสํานักงานทด่ี นิ ทใี่ ช้ระบบคอมพวิ เตอร์
เพอ่ื การจดทะเบยี นสิทธิและนิตกิ รรม

(ข้อ 29)

ให้บนั ทกึ ข้อมูลการอายดั ลงในระบบคอมพวิ เตอร์ การจัดทาํ บญั ชีอายดั (บ.ท.ด.27)

ต้องพมิ พ์รายการอายดั บญั ชีอายดั ตัวอกั ษร บญั ชีอายดั ตัวเลข
- มรี ายละเอยี ดตามบญั ชีอายดั จดั ทาํ เพยี งบญั ชีเดยี ว ไม่ต้องจัดทาํ
ท้งั 2 บญั ชี (ตามข้อ 2) ดาํ เนินการเหมอื นกรณปี กติทวั่ ไป

อย่างน้อยเดอื นละคร้ังเพอื่ จดั เกบ็ ไว้เป็ นข้อมูล

การบนั ทกึ ข้อมูลอายดั กรณอี ายดั ตาม ม.83 ป.ทด่ี นิ

ตอนรับคาํ ขออายดั ไว้ ตอนมคี าํ สั่งรับหรือไม่รับอายดั ตอนอายดั สิ้นสุดลงทุกกรณี
พจิ ารณาตามข้อ 5
กรณมี คี าํ ส่ังไม่รับ กรณมี คี าํ สั่งรับ 1. ดาํ เนินการตามข้อ 28
(ข้อ 30) อายดั (ข้อ 31) อายดั (ข้อ 31) - บนั ทกึ อายดั สิ้นสุดในคาํ ขอ
บนั ทกึ ข้อมูลการขอ - ขดี ฆ่ารายการอายดั ในบญั ชี
อายดั ลงในระบบ 1. ดาํ เนินการตามข้อ 16 1. ดาํ เนินการตามข้อ 17 อายดั ด้วยหมกึ สีแดง
คอมพวิ เตอร์ทนั ที โดยขดี ฆ่ารายการอายดั โดยลงบญั ชีอายดั ตวั อกั ษร - บนั ทกึ อายดั สิ้นสุดในช่อง 6
ในบญั ชีอายดั พร้อม และปิ ดปะคาํ สั่งห้ามโอน ของบญั ชีอายดั
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม บนั ทกึ การไม่รับอายดั - ปลดคาํ สั่งห้ามโอน (ท.ด.37) ออก
2. บนั ทกึ ข้อมูลส่ังรับอายดั
2. ยกเลกิ ข้อมูลทบ่ี นั ทกึ ในระบบคอมพวิ เตอร์ 2. ยกเลกิ ข้อมูลทบ่ี นั ทกึ การ
อายดั ไว้ในข้อ 30 อายดั ไว้ในระบบคอมฯ
3. พมิ พ์รายงานเสนอ
ดาํ เนินการแจ้งผู้ขอ หน.ฝ่ ายทะเบยี น 3. พมิ พ์รายงานเสนอ หน.ฝ่ าย
ตามวธิ ีการข้างต้น - ตรวจสอบ และ ทะเบยี น
- ลงนามกาํ กบั ไว้พร้อม - ตรวจสอบ และ
วนั เดอื นปี - ลงนามกาํ กบั ไว้พร้อมวนั เดอื นปี

ดาํ เนินการแจ้งผู้ขอ นําไปรวมเกบ็ ไว้กบั ข้อมูล นําไปรวมเกบ็ ไว้กบั ข้อมูล
และเจ้าของทด่ี นิ ตามข้อ 29 ตามข้อ 29 กรมทดี่ นิ

118

การบนั ทกึ ข้อมูลอายดั กรณอี ายดั ตามกฎหมายอน่ื หรืออนื่ ๆ

กรณศี าลหรือผู้มอี าํ นาจตาม กรณมี กี ารเปลยี่ นชื่อเจ้าของทด่ี นิ หรือ
กฎหมายสั่งยดึ หรืออายดั มา หมายเลขของหนังสือแสดงสิทธิในทดี่ นิ

(ข้อ 32) (ข้อ 34)

พนักงานเจ้าหน้าทดี่ าํ เนินการ พนักงานเจ้าหน้าทด่ี าํ เนินการ

1. ดาํ เนินการตามข้อ 19 1. ดาํ เนินการตามข้อ 23(1)
- ลงบญั ชีอายดั ตัวอกั ษร - แก้ไขบญั ชีอายดั ตวั อกั ษร
- ปิ ดปะคาํ ส่ังห้ามโอน (ท.ด.37)
2. บนั ทกึ ข้อมูลเปลยี่ นแปลงลงระบบคอมฯ
2. บนั ทกึ ข้อมูลยดึ /อายดั ทแี่ จ้งมาลงในระบบคอมฯ
3. พมิ พ์รายงานเสนอ หน.ฝ่ ายทะเบยี น
3. พมิ พ์รายงานเสนอ หน.ฝ่ ายทะเบยี น ตรวจสอบและลงนามกาํ กบั ไว้พร้อมวนั เดอื นปี
ตรวจสอบและลงนามกาํ กบั ไว้พร้อมวนั เดอื นปี และนําไปรวมไว้กบั ข้อมูลตามข้อ 29
และนําไปรวมไว้กบั ข้อมูลตามข้อ 29

หมวด 7
การเรียกเกบ็ ค่าธรรมเนียม

การเรียกเกบ็ ค่าธรรมเนียม

การเรียกเกบ็ ค่าธรรมเนียม กรณไี ม่ต้องเรียกเกบ็ ค่าธรรมเนียม
(ข้อ 36) (ข้อ 37)

กรณผี ู้ขอทวั่ ไปขออายดั ตามมาตรา 83 ป.ทด่ี นิ - กรณศี าลมคี าํ สั่งยดึ หรืออายดั
- กรณผี ู้มอี าํ นาจตามกฎหมายอนื่
ค่าคาํ ขอ ค่ารับอายดั ทดี่ นิ สั่งยดึ หรืออายดั ตามกฎหมาย
ไม่ต้องเรียกเกบ็ เพราะเป็ นการ
แปลงละ 5 บาท แปลงละ 10 บาท ดาํ เนินการตามกฎหมายทม่ี อี าํ นาจส่ัง

เกบ็ ตามกฎกระทรวง ซึ่งออกตามความใน พ.ร.บ.ให้ใช้ ป.ทด่ี นิ กรมทดี่ นิ

กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 47 (พ.ศ. 2541) ซ่ึงแก้ไขเพมิ่ เตมิ
ชัยชาญโดสยิทกฎธิวกริรัชะทธรรรวมง ฉบบั ที่ 53 (พ.ศ. 2549)ฯลฯ

119

บทเฉพาะกาล

กรณที ้องทที่ ร่ี ัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยยงั
ไม่ได้ยกเลกิ อาํ นาจหน้าทข่ี องนายอาํ เภอหรือ
ปลดั อาํ เภอผู้เป็ นหัวหน้าประจํากงิ่ อาํ เภอตาม ป.ทด่ี นิ

อาํ นาจหน้าทข่ี องพนักงานเจ้าหน้าทต่ี ามคาํ ส่ังนี้ เฉพาะอายดั หนังสือ
(ข้อ 38) รับรองการทาํ ประโยชน์ที่
ต้งั อยู่ในท้องทอ่ี าํ เภอทย่ี งั
หมายถึง นายอาํ เภอ หรือปลดั อาํ เภอ ไม่ยกเลกิ อาํ นาจ
ผู้เป็ นหัวหน้าประจาํ กงิ่ อาํ เภอด้วย นายอาํ เภอฯ ตาม ป.ทดี่ นิ

จนกว่ารัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยจะยกเลกิ
อาํ นาจหน้าทต่ี าม ป.ทด่ี นิ ของนายอาํ เภอหรือ
ปลดั อาํ เภอหัวหน้ากงิ่ อาํ เภอตามมาตรา 19 แห่ง
พ.ร.บ.แก้ไขเพม่ิ เตมิ ป.ทดี่ นิ ฉบบั ที่ 4) พ.ศ. 2528

กรณคี าํ ขออายดั ตามกฎหมายอายดั (ม. 83 เดมิ ) อายดั ทอ่ี ายดั ไว้ก่อน
พ.ร.บ.แก้ไข (ฉบบั ท่ี 9)
หากคาํ สั่งอายดั ทสี่ ่ังไว้ตามกฎหมายเดมิ ยงั พ.ศ. 2543 จะใช้บงั คบั
อยู่โดยผู้ขอได้ปฏิบตั ติ ามกฎหมายเดมิ
ครบถ้วนก่อนทก่ี ฎหมายใหม่จะใช้บงั คบั

อายดั น้ันยงั มผี ลตามกฎหมายเก่าทุกประการ

อายดั อยู่จนกว่าศาลจะมคี าํ
พพิ ากษาหรือคาํ สั่งถงึ ทส่ี ุด

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

120

(ช.60)

หมวด 7
การกาํ หนดสิทธิในทดี่ นิ เพอ่ื การศาสนา
มาตรา 84 , มาตรา 85 การได้มาซึ่งทด่ี ินเพอื่ การศาสนา

ทางปฏิบตั ิกรณวี ดั ดาํ เนินการตาม การได้มาซ่ึงทดี่ นิ ม.84 ไม่กระทบกระเทอื น
ระเบยี บกรมทดี่ นิ ว่าด้วยการได้มา ของ - การได้มาซ่ึงทดี่ นิ ทม่ี อี ยู่แล้วก่อน ป.ทด่ี นิ ใช้บงคบั
ซ่ึงทดี่ นิ ของวดั วาอารามตามมาตรา (ม.84) - การได้มาซ่ึงทดี่ นิ ของมสั ยดิ อสิ ลามโดยทางบญั ญตั ิ
84 แห่ง .ทดี่ นิ พ.ศ. 2552 แห่งศาสนาอสิ ลามในจังหวดั ทมี่ ตี ําแหน่งดะโต๊ะยุติธรรม
(จังหวดั ปัตตานี นราธิวาส ยะลา และสตูล)

1. วดั วาอาราม 2. วดั บาดหลวงโรมนั คาธอลคิ 3. มูลนิธิเกยี่ วกบั คริสต์จักร 4. มสั ยดิ อสิ ลาม

คอื วดั ในศาสนาพุทธ เฉพาะศาสนาคริสต์นิกาย มูลนิธิทดี่ าํ เนินการหรือมี สถานทซ่ี ่ึงอสิ ลามกิ ชนใช้ประกอบ
โรมนั คาธอลคิ วตั ถุประสงค์เกย่ี วกบั ศาสนา พธิ ีกรรมตามศาสนาอสิ ลาม
คริสต์โดยเฉพาะ
ต้องเป็ นนิตบิ ุคคลด้วย ไม่เป็ นนิตบิ ุคคล ถอื มสี ภาพเป็ นนติ ิบุคคล
ทด่ี นิ ในนาม “มซิ ซัง” ครอบคลุม มูลนธิ ิเกย่ี วกบั
ศาสนาคริสต์ทุกนิกาย

ปัจจุบนั ถือครอง มสี ภาพเป็ นนิตบิ ุคคล
ทด่ี นิ เพม่ิ ไม่ได้

พนักงานเจ้าหน้าทรี่ ับคาํ ก่อนได้มาซึ่งทด่ี นิ เป็ นการได้มาซ่ึงทด่ี นิ หลงั
ขอสอบสวนดาํ เนินการ ต้องได้รับอนุญาตจากรัฐมนตรี ป.ทดี่ นิ ใช้บงั คบั แล้ว
ตามข้นั ตอนต่างๆ แล้ว และให้ได้มาซ่ึงทด่ี นิ ไม่เกนิ 50 ไร่
รัฐมนตรีมอบอาํ นาจให้อธิบดกี รมทดี่ นิ
ก่อนจดทะเบียนฯ หรือ และผู้ว่าราชการจังหวดั ปฏบิ ตั ริ าชการ
ก่ อนแจกหนั งสื อแสดง แทนในการอนุญาตตาม ม. 84 ป.ทด่ี นิ
สิทธิในที่ดิน (กรณีนํา
รังวดั ออกเอกสารสิทธิใน กรณไี ม่เกนิ 50 ไร่ กรณเี กนิ 50 ไร่ คาํ ส่ังกระทรวงมหาดไทย
ทดี่ นิ ใหม่) แล้วแต่กรณี ท่ี 95/2546 ลว. 20 ม.ี ค.2546

1. กรณเี ขต กทม. รัฐมนตรีอนุญาตแล้ว กรณขี อได้มาเกนิ 50 ไร่ กรณไี ด้มาเกนิ 50 ไร่
ให้ ส่ งเรื่องพร้ อม โดยอธิบดกี รมทด่ี นิ หรือ ต้องเป็ นกรณที เ่ี ป็ นการสมควร โดยไม่ขออนุญาตก่อน
ความเห็นไปกรมทด่ี นิ ผู้ว่าราชการจงั หวดั
ปฏิบตั ริ าชการแทน) (ม.85)
เพอื่ ขออนุญาต
รัฐมนตรีก่อน (โดย กรณอี อกเอกสารสิทธิในทด่ี นิ รัฐมนตรีมอี าํ นาจอนุญาต เป็ นกรณไี ด้มาหลงั จาก
อธิบดกี รมทด่ี นิ ลงนามแจกโฉนด ฯลฯ ได้ ป.ทดี่ นิ ใช้บงั คบั แล้ว
ปฏบิ ตั ริ าชการแทน) ให้ได้มาเกนิ 50 ไร่ ได้
กรมทดี่ นิ
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม จดทะเบยี นได้มาตาม อนุญาตแล้ว จดทะเบยี นหรือ
ประเภทการได้มา ออกเอกสารสิทธิในทดี่ นิ ได้

121

2. กรณจี ังหวดั อน่ื ผู้ว่า กรณยี กทดี่ นิ ให้ ไม่รวมถึงกรณใี ห้มูลนิธิ นิตบิ ุคคล (เกย่ี วกบั ศาสนา
ราชการจังหวดั ปฏบิ ตั ิ วดั วาอารามวดั เกย่ี วกบั คริสต์จกั ร ท้งั 4 ประเภท) ทไี่ ด้มา
ราชการแทน รัฐมนตรี บาดหลวงโรมนั ทด่ี นิ เกนิ 50 ไร่
คาธอลคิ หรือมสั ยดิ
ขออนุมตั เิ สนอแค่จงั หวดั อสิ ลาม (โดยไม่มี ต้องจัดการจําหน่าย
ค่าตอบแทน) (ส่วนทเี่ กนิ ภายใน 5 ปี )
แล้วจึงรายงานมากรมทด่ี นิ
ค่าธรรมเนียม
ไม่จาํ หน่ายภายใน 5 ปี

ให้เพอื่ ใช้เป็ นทต่ี ้ังศาสนสถานและเป็ นส่วน ไม่ใช่เป็ นทตี่ ้งั ศาสนสถาน อธิบดกี รมทดี่ นิ
ทร่ี วมกบั ทดี่ นิ ทมี่ อี ยู่แล้ว ไม่เกนิ 50 ไร่ หรือรวมแล้วเกนิ 50 ไร่
มอี าํ นาจจําหน่ายทด่ี นิ น้ัน
ร้อยละ 0.01 จากราคาประเมนิ ฯ ร้อยละ 2 (ปกต)ิ
(กฏฉบบั 47 ข้อ 2(7)(จ) (กฏฉบบั 47 ข้อ 2(7)(ก) นําบทบญั ญตั ิเรื่องการบงั คบั
จาํ หน่ายทดี่ นิ ในหมวด 3
และได้รับการยกเว้นภาษเี งนิ ได้และภาษธี ุรกจิ เสียภาษปี กติ มาใช้บงั คบั โดยอนุโลม
เฉพาะ (เฉพาะทดี่ นิ ทใี่ ช้เป็ นทต่ี ้ังศาสนสถาน
รวมกบั ทดี่ นิ ทม่ี อี ยู่ก่อนแล้วไม่เกนิ 50 ไร่) ดู ช. 33

1. พระราชกฤษฎกี า ออกตามความใน การพจิ ารณา วดั ใดเป็ นนิตบิ ุคคล ซึ่งสามารถถือสิทธิในทดี่ นิ ได้
ประมวลรัษฏากร ว่าด้วยการยกเว้น พจิ ารณาจากหลกั ฐาน ระเบยี บกรมทดี่ นิ ว่าด้วยการได้มาซ่ึง
รัษฏากร (ฉบบั ที่ 326) พ.ศ. 2541 ทด่ี นิ ของวดั วาอารามตาม ม.84 แห่ง
2. กฎกระทรวง ฉบบั ท่ี 214 (พ.ศ.2541) ป.ทด่ี นิ พ.ศ. 2552 ข้อ 8
ออกตามประมวลรัษฎากร ว่าด้วยการ
ยกเว้นรัษฎากร
3. ส่วนทไี่ ม่เข้าหลกั เกณฑ์ หรือเกนิ
จํานวน เสียปกติ

วดั ทต่ี ้ังขนึ้ ตาม พ.ร.บ. วดั ทต่ี ้งั ตาม พ.ร.บ. วดั ทต่ี ้ังตาม พ.ร.บ. วดั ทตี่ ้งั ขนึ้ ก่อน พ.ร.บ.
ลกั ษณะปกครองคณะสงฆ์ คณะสงฆ์ พ.ศ.2484 คณะสงฆ์ พ.ศ.2505 ลกั ษณะปกครองคณะสงฆ์
ร.ศ. 121
หลกั ฐานการประกาศ ร.ศ. 121 ใช้บงั คบั
หลกั ฐานการได้รับ หลกั ฐานการประกาศ ต้ังวดั ของกระทรวง
พระราชทานพระบรม ต้งั วดั ของกระทรวง ศึกษาธิการ ซ่ึงประกาศ - หนังสือรับรองสภาพวดั ของ
ราชานุญาตให้สร้างวดั ศึกษาธิการ ในราชกจิ จานุเบกษา กรมการศาสนา
- หนังสือรับรองสภาพวดั ของ
กรณไี ม่มหี ลกั ฐานดงั กล่าว ศึกษาธิการจงั หวดั หรือ
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม ศึกษาธิการอาํ เภอ หรือ
- สําเนาทะเบยี นวดั หรือ
- ประวตั ิวดั ทรี่ ับรองโดยทาง
ราชการอย่างหกนรม่ึงอทยดี่ ่านิ งใด

122

(ช.61)
อาํ นาจอกนาุโรลอมนใหุญ้ใช้าตให้ได้มาซึ่งทด่ี นิ ตามมาตรา 84 แห่งประมวลกฎหมายทดี่ นิ

อาํ นาจการอนุญาตให้ได้มาซ่ึงทดี่ นิ
ตามมาตรา 84 แห่งประมวลกฎหมาย

เป็ นอาํ นาจของ
- รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย

มอบอาํ นาจสั่งอนุญาตให้ได้มาซ่ึง
ทด่ี นิ ให้แก่หัวหน้าส่วนราชการ

คาํ สั่งกระทรวงมหาดไทย ที่ 95/2546 ลงวนั ท่ี 20
มนี าคม 2546 เรื่อง การมอบอาํ นาจของรัฐมนตรี
ว่าการกระทรวงมหาดไทย ให้แก่อธิบดกี รมทด่ี นิ
และผู้ว่าราชการจงั หวดั ปฏิบตั ริ าชการแทน

กรณอี นุญาตให้ได้มาฯ กรณไี ม่อนุญาตให้ได้มาฯ

กรณที ด่ี นิ อยู่ในเขตกรุงเทพฯ กรณที ดี่ นิ อยู่ในเขตจงั หวดั อน่ื ไม่มอบอาํ นาจให้ปฏิบตั ริ าชการแทน

อธิบดกี รมทด่ี นิ ผู้ว่าราชการจงั หวดั น้ัน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
พจิ ารณาสั่งการเอง

เป็ นผู้ปฏิบตั ริ าชการแทน เป็ นผู้ปฏบิ ตั ริ าชการแทน

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

123

(ช.62)

หมวด 8

การกาํ หนดสิทธิในทดี่ ินของคนต่างด้าว
มาตรา 86 สิทธิการได้มาซึ่งทดี่ ินของคนต่างด้าว

กฎกระทรวง ฉบับที่ 8 การขออนุญาตได้มา

รวมท้งั นิตบิ ุคคลต่างด้าวด้วย คนต่างด้าว (ม.86) ผู้ซึ่งมไิ ด้มสี ัญชาตไิ ทย

ปัจจุบนั ม. 86 จะได้มาซ่ึงทดี่ นิ ต้องได้รับอนุญาต
ไม่มสี ภาพใช้บงั คบั ในทางปฏบิ ตั ิเพราะ โดย จากรัฐมนตรีก่อน
ไทยไม่มสี นธิสัญญาฯกบั ประเทศอนื่

อาศัยบทสนธิสัญญาซ่ึงบญั ญตั ิให้ และ อยู่ในบงั คบั บทบญั ญตั แิ ห่ง ฝ่ าฝื น ผดิ ตาม ม.111
มกี รรมสิทธ์ิในอสังหาริมทรัพย์ได้ ประมวลกฎหมายทด่ี นิ
(รวมถึงสิทธิครอบครองด้วย)

เดมิ ปัจจุบนั เช่น เร่ืองจาํ นวนเนอื้ ท่ี การ มคี วามผดิ ระวางโทษ
ใช้ประโยชน์การปฏบิ ตั ิตาม ปรับไม่เกนิ 20,000
ประเทศไทยได้ทาํ ต้งั แต่วนั ท่ี 27 เงอื่ นไขต่างๆ บาท หรือจําคุกไม่เกนิ
สนธิสัญญาเกยี่ วกบั กมุ ภาพนั ธ์ 2514 2 ปี หรือท้งั จําท้งั ปรับ
การถอื กรรมสิทธ์ิใน ภายใต้บงั คบั มาตรา 84
ทดี่ นิ กบั บางประเทศ ถ้าเป็ นการได้ซึ่งท่ดี นิ
จํานวน 16 ประเทศ ประเทศไทยได้บอกเลกิ คนต่างด้าวจะได้มาซึ่งทด่ี นิ เพอ่ื การศาสนาตามม.84
1. องั กฤษ สนธิสัญญาเกย่ี วกบั การ การถือทด่ี นิ กต็ ้องเป็ นไป
2. ฝร่ังเศส ถือกรรมสิทธ์ิในทด่ี นิ กบั เพอ่ื ใช้เป็ นทอ่ี ย่อู าศัย ตามน้ัน (ตามหมวด 7)
3. สหรัฐอเมริกา นานาประเทศหมดแล้ว ประกอบกจิ การ ในทาง
4. สวติ เซอร์แลนด์ พาณชิ กรรม อตุ สาหกรรม จํานวนเนือ้ ทไี่ ด้มา
5. เยอรมนั นี คนต่างด้าวจึงไม่สามารถ เกษตรกรรม การสุสาน ดู ช. 63
6. เดนมาร์ก ทจี่ ะขอได้มาซึ่งทด่ี ินตาม การกุศล สาธารณะ หรือ
7. นอร์เวย์ บทบญั ญตั มิ าตรานีอ้ กี การศาสนา
8. เนเธอร์แลนด์ ต่อไป (เฉพาะมาตรา 86)
9. อนิ เดยี
10. เบลเยย่ี ม เว้นแต่เป็ นการขอได้มา ได้มาตามบทบญั ญตั ิ ต้องได้รับอนุญาตจากรัฐมนตรีก่อน
11. สวเี ดน ซ่ึงทดี่ นิ ตามกฎหมายอนื่ มาตราอน่ื ตาม ป.ทด่ี นิ
12. อติ าลี และต้องเป็ นไปตามเงอื่ นไขและ
13. ญปี่ ่ ุน เช่น ตาม พ.ร.บ.ส่งเสริม ม. 93 ฐานะทายาท วธิ ีการซึ่งกาํ หนดโดยกฎกระทรวง
14. พม่า การลงทุน พ.ศ. 2520 โดยธรรม
15. โปรตุเกส และ (B.O.I.) พ.ร.บ. การ กฎกระทรวงฉบบั ท่ี 8 ใช้กบั มาตรา
16. ปากสี ถาน ปิ โตรเลยี ม พ.ศ. 2514, ม. 96 ทวิ กรณี 86 และ 89
พ.ร.บ.การนิคม นําเงนิ มาลงทุน
ต่อมาไทยได้บอกเลกิ อุตสาหกรรมแห่ง กรมทด่ี นิ
สนธิสัญญาดงั กล่าว ประเทศไทย
ท้งั หมดสิ้นสุดต้ังแต่
ชัย2ช7าญก.พสิ.ท2ธ51ิว4ริ ัชธรรม

124

คนต่างด้าวได้มาซึ่ง ค่าธรรมเนียม
ทดี่ นิ ตาม ป.ทดี่ นิ - การขอให้ได้มาซึ่งทด่ี นิ ของคนต่างด้าว

รายละ 500 บาท
- ค่าอนุญาต ไร่ละ 100 บาท

เศษของไร่ให้คดิ เป็ นหนึ่งไร่

การปฏบิ ตั ิของคนต่างด้าว หลกั เกณฑ์และวธิ ีการขออนุญาต ขออนุญาตรัฐมนตรี (มท)
เมอ่ื ได้รับอนุญาตได้มา

การใช้ เวลาเริ่มใช้ จาํ หน่ายทด่ี นิ ยนื่ คาํ ขออนุญาตให้
(จ่ายโอน) ได้มาซึ่งทด่ี นิ ต่อ

ต้องใช้ทด่ี นิ ต้องเร่ิมใช้เพอื่ ต้องได้รับ เจ้าพนักงานทด่ี นิ ดู ช. 53
ด้วยตนเอง กจิ การทข่ี อ อนุญาตจาก ตาม ม.71
เสนอรัฐมนตรี
รัฐมนตรี (มท) แบบคาํ ขอ รับคาํ ขอ พจิ ารณา
ก่อน สอบสวน
ตามทไ่ี ด้รับ ภายใน 1 ปี
อนุญาต(กจิ การ) นับแต่วนั ท่ี
ได้รับโอนสิทธิ
ในทด่ี นิ มา คนต่างด้าว นิตบิ ุคคล ตาม
(บุคคลธรรมดา) ม.97 (ต่างด้าว)

ขออนุญาตให้ ขออนุญาตใช้ทด่ี นิ การแจ้งไม่ใช้ ขออนุญาตใช้ทดี่ นิ ขออนุญาตให้
ได้มาซึ่งทด่ี นิ เพอื่ กจิ การอน่ื ทดี่ นิ เพอื่ กจิ การอน่ื ได้มาซึ่งทด่ี นิ

แบบ ต.1 แบบ ต.2 แบบ ต.3 แบบเดยี วกบั บุคคลธรรมดา (ต่างด้าว)
ท้ายกฎกระทรวง ท้ายกฎกระทรวง ท้ายกฎกระทรวง พร้อมท้งั แสดงรายการ
ฉบับที่ 8นี้ ฉบบั ที่ 8 นี้ ฉบบั ที่ 8 นี้

หรือ แบบ 1 หรือ แบบ 2

ออกตามความใน พ.ร.บ. 1) ถ้าเป็ นบริษทั จาํ กดั ห้างหุ้นส่วนจาํ กดั หรือห้างหุ้นส่วนสามญั ทจี่ ดทะเบยี น
ทด่ี นิ ในส่วนทเี่ กยี่ วข้อง แล้ว ให้แสดงว่ามที ุนเท่าใด แบ่งเป็ นกห่ี ุ้น มผี ู้ถอื หุ้นหรือผู้เป็ นหุ้นส่วนเป็ นคน
กบั คนต่างด้าว พ.ศ. 2486 สัญชาตใิ ด เท่าใด ถือหุ้นคนละเท่าใด ผู้จัดการหรือกรรมการเป็ นคนสัญชาติใด
เฉพาะบริษทั จํากดั ให้แสดงด้วยว่า ได้ออกใบหุ้นชนิดออกให้แก่ผู้ถือบ้างหรือไม่ ถ้า
กรณเี ป็ นห้องชุด ตาม พ.ร.บ.อาคารชุด ออกได้ออกไปเป็ นจํานวนเท่าใดถ้ามนี ิติบุคคลเป็ นผู้ถอื หุ้นหรือเป็ นหุ้นส่วน ให้แสดง
พ.ศ. 2522 รายการอย่างเดยี วกบั ทกี่ ล่าวมาข้างต้นสําหรับนิตบิ ุคคลน้ันด้วย และให้แสดงใบสําคญั
การจดทะเบยี นก่อต้งั นิตบิ ุคคลกบั หนังสือบริคณห์สนธิ และข้อบงั คบั (ถ้าม)ี ด้วย
ระเบยี บปฏบิ ตั ิ ดูระเบยี บกรมทด่ี นิ
ว่าด้วยการถอื กรรมสิทธ์ิในห้องชุดของ 2) ถ้าเป็ นสมาคมหรือสหกรณ์ ให้แสดงว่ามสี มาชิกเป็ นคนสัญชาติใด เท่าใด
คนต่างด้าวและนิตบิ ุคคลซึ่งกฎหมาย มวี ตั ถุประสงค์อย่างไร มผี ู้จดั การหรือกรรมการเป็ นคนสัญชาติใด และให้แสดง
ชัยชถาือญเป็สนิทคธนิวตริ ่าัชงธดร้ารวมพ.ศ. 2547 ใบสําคญั การจดทะเบยี นหรือตราสารก่อต้ังนิตบิ ุคคลและข้อบงั คบั ด้วย

3) ถ้าเป็ นมูลนิธิ ให้แสดงว่ามวี ตั ถุประสงค์อย่างไร มผี ู้จดั การหรือกรรมการเป็ นคน
สัญชาติใดและให้แสดงใบสําคญั การจดทะเบยี นหรือตราสารก่อต้งั มูลกนรธิ มิแทละดี่ ขนิ ้อบงั คบั ด้วย

125

(ช.63)
มาตรา 87, 88 จํานวนทด่ี นิ ทค่ี นต่างด้าวมสี ิทธิได้มาซ่ึงทด่ี ิน
มาตรา 89 การใช้ทด่ี นิ

คนต่างด้าวจะได้มา ตาม ม. 86 กรณมี สี นธิสัญญา
ซึ่งทด่ี นิ (ม.87) กบั ประเทศอน่ื
ใช้บงั คบั เฉพาะกรณกี าร
ได้มาซึ่งทด่ี นิ หลงั จากป.ทดี่ ิน ในจาํ นวนทดี่ นิ ทจี่ ะพง่ึ อนุญาตให้ได้ รัฐมนตรีมอี าํ นาจอนุญาต
ใช้บงั คบั แล้วเท่าน้ัน ได้ไม่เกนิ จํานวน ม.87

(1) ทอี่ ยู่อาศัย (2) ทใ่ี ช้เพอ่ื (3) ทใี่ ช้เพอื่ (4) ทใ่ี ช้เพอ่ื (5) ทใี่ ช้เพอ่ื (6) ทใี่ ช้เพอ่ื (7) ทใ่ี ช้เพอ่ื

พาณชิ ยกรรม อุตสาหกรรม เกษตรกรรม การศาสนา การกุศลสาธารณะ การสุสาน

ครอบครัวละ ครอบครัวละ ตระกลู ละ

ไม่เกนิ 1 ไร่ ไม่เกนิ 1 ไร่ ไม่เกนิ 10 ไม่เกนิ 10 ไม่เกนิ 1 ไร่ ไม่เกนิ 5 ไร่ ไม่เกนิ ครึ่งไร่
(ไม่เกนิ 2 งาน
กรณคี นต่างด้าว หรือ 200 ตร.วา)
ต้องการเกนิ 10 ไร่

ถ้าเห็นเป็ นการสมควร

คณะรัฐมนตรีจะ ถ้าไม่ปฏบิ ตั ิตามเงอื่ นไข ต้องจําหน่ายทดี่ นิ ดู ม. 92 (ช. 64)
ในส่วนทเี่ กนิ กาํ หนด
อนุญาตเกนิ 10 ไร่กไ็ ด้ ทค่ี ณะรัฐมนตรีกาํ หนด

นํา ม.48 มาใช้บงั คบั
โดยอนุโลม (ปัจจุบนั
ม.48 ยกเลกิ แล้ว)

กาํ หนดจํานวนทด่ี นิ ตาม การใช้ทด่ี นิ
ม.87 (ข้างต้น) (ม.88) (ม.89)

ผู้ทม่ี ที ด่ี นิ อยู่แล้วก่อน ป.ทด่ี นิ ใช้บงั คบั คนต่างด้าวได้รับอนุญาต
(ก่อน 1 ธ.ค.2497) ให้ได้มาซ่ึงทดี่ นิ

มอี ยู่แล้วเกนิ จาํ นวน มอี ยู่แล้วน้อย หรือ ผู้ทจี่ ําหน่าย เพอื่ กจิ การใด
ตามท่ี ม.87 กาํ หนด กว่ากาํ หนด ทดี่ นิ เดมิ ไปแล้ว

ไม่กระทบกระเทอื น มี ป.ทด่ี นิ ใช้บงั คบั แล้ว กรณไี ม่ใช้ทดี่ นิ ต้องใช้เพอ่ื ห้ามใช้เพอื่
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม ตามทไ่ี ด้รับอนุญาต
กจิ การน้ัน กจิ การอนื่

กรมทดี่ นิ

126

มอี ยู่เกนิ กาํ หนด จะได้มาซ่ึงทด่ี นิ ได้อกี ต้องแจ้งให้ทราบ เว้นแต่ได้รับอนุญาต ตามจํานวนไม่เกนิ ท่ี กม.
กถ็ ือครองต่อไป ให้ใช้เพอ่ื กจิ การใหม่ กาํ หนดเพอื่ กจิ การใหม่น้ัน

เน่ืองจาก ม.87 แต่รวมแล้วต้องไม่ ตามแบบและวธิ ีการที่ การขออนุญาตใช้ ถ้ามที ด่ี นิ เหลอื (เกนิ
ไม่มผี ลย้อนหลงั เกนิ กาํ หนดตาม ม.87 กาํ หนดในกฎกระทรวง ทด่ี นิ เพอ่ื กจิ การอน่ื ใหม่ จากประเภททขี่ อใช้)
ต้องจาํ หน่าย (ม.91)
ท้งั กรณเี ป็ นบุคคลต่างด้าวและ ขอต่อรัฐมนตรี
กรณนี ิตบิ ุคคล ทมี่ สี ิทธิได้มา ใช้ ท้ังกรณีบุคคลต่าง
ซ่ึงทด่ี นิ เสมอื นคนต่างด้าว ตามแบบและวธิ ีการท่ี ด้าวและนิติบุคคลที่มี
กาํ หนดในกฎกระทรวง สิ ท ธิ ใ น ที่ ดิ น เ ส มื อ น
คนต่างด้าว
กฎกระทรวงฉบบั ท่ี 8 กฎกระทรวงฉบบั ที่ 8

ยนื่ ต่อพนักงานเจ้าหน้าท่ี ยนื่ ตามแบบ ต.3 ยนื่ ตามแบบ ต.2
ตาม ม.71 หรือแบบ 2 หรือแบบ 2

ภายในกาํ หนด 30 วนั รัฐมนตรีว่าการ
นับแต่วนั ไม่ใช้ทด่ี ินน้ัน กระทรวงมหาดไทย
เห็นสมควร

มอี าํ นาจอนุญาต
ให้ใช้ทด่ี นิ เพอื่
กจิ การใหม่ได้

การฝ่ าฝื นหรือ ม.89 มคี วามผดิ ระวางโทษปรับไม่เกนิ 3,000 บาท หรือ
ไม่ปฏบิ ตั ิตาม (การใช้ทดี่ นิ ) ตาม ม. 110 จาํ คุกไม่เกนิ 6 เดอื น หรือท้งั จําท้งั ปรับ

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

127

(ช.64)

มาตรา 90, 91, 92 การจาํ หน่ายทด่ี ินทค่ี นต่างด้าวไม่มสี ิทธิถือครอง (1)
(กรณเี ลกิ ใช้, ใช้ผดิ วตั ถุประสงค์, ส่วนเกนิ ของกจิ การใหม่ และไม่ปฏบิ ตั ิตามเงื่อนไข)

ต้องใช้เพอ่ื กจิ การน้นั เท่าน้ัน คนต่างด้าวทไี่ ด้รับอนุญาต รับอนุญาตจาก
ให้ได้มาซ่ึงทดี่ นิ รัฐมนตรี (มท)

เมอื่ ใช้ทดี่ นิ เพอ่ื กจิ การใด เปลย่ี นแปลงต้องขออนุญาต

กรณเี ปลยี่ นแปลงการใช้ประโยชน์ในทดี่ นิ กรณไี ด้มาตาม ม.87 ว.2 ได้มาเพอื่ การอุตสาหกรรม
(ม.90) (ม.92) เกนิ กว่า 10 ไร่

เลกิ ใช้ ใช้ผดิ วตั ถุประสงค์เดมิ ใช้ทดี่ นิ กจิ การใหม่ ถ้าไม่ปฏิบตั ติ ามเงอื่ นไข ได้รับอนุญาตจาก
(ม. 91) ทคี่ ณะรัฐมนตรีกาํ หนด คณะรัฐมนตรี

ไม่ใช้ทดี่ นิ น้ัน ได้ใช้ทดี่ นิ เพอ่ื กจิ การอนั ให้จาํ หน่ายทดี่ นิ ส่วนทไี่ ด้
ต่อไป (เลกิ ใช้) โดยไม่ได้รับอนุญาตใหม่ ได้มารับอนุญาตใหม่ รับอนุญาตให้ได้มาเกนิ กว่า
จาํ นวนทก่ี าํ หนดน้ัน
ให้ใช้เพอื่ กจิ การอน่ื

ให้จาํ หน่ายทด่ี นิ น้ัน ซ่ึงจาํ นวนทดี่ นิ ที่
ได้รับอนุญาตใหม่
มจี ํานวนลดลง

ให้จาํ หน่ายทดี่ นิ ส่วนทเี่ กนิ น้ัน (เกนิ จาก ม.87)

ดู ช. 33 ภายในเวลาทอี่ ธิบดกี รมทด่ี นิ กาํ หนด เป็ นกรณที ่ี ป.ทดี่ นิ บญั ญตั ิให้อธิบดี
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม ให้เจ้าของจาํ หน่ายทด่ี นิ เอง กรมทด่ี นิ มอี าํ นาจจาํ หน่ายทดี่ นิ ตาม
ป.ทด่ี นิ (ทุกกรณ)ี ไว้ในหมวด 3 ป.ทดี่ ิน
(ต้องกาํ หนด) ไม่น้อยกว่า 180 วนั
แต่ไม่เกนิ 1 ปี กรมทดี่ นิ

ถ้าเจ้าของไม่จาํ หน่ายภายในกาํ หนด

ให้อธิบดกี รมทด่ี นิ มอี าํ นาจ
จําหน่ายทด่ี นิ น้ัน

การจําหน่ายและวธิ ีการจําหน่าย
เป็ นไปตาม หมวด 3 ป.ทด่ี นิ

มาตรา 50 - 55

128

(ช.65)

ม.93 การได้มาซึ่งทดี่ นิ ของคนต่างด้าวในฐานะทายาท
ม.96 ทวิ มาตรา 96 ตรี การได้มาซ่ึงทด่ี ินโดยการนําเงนิ มาลงทุน

คนต่างด้าวจะได้มาซ่ึงทดี่ นิ บญั ญตั ิเพมิ่ เติมโดย พ.ร.บ.แก้ไข
ตาม ป.ทดี่ นิ เพม่ิ เตมิ ป.ทดี่ นิ (ฉบบั ที่ 8)
พ.ศ. 2542
3 กรณี

กรณี มาตรา 86 กรณี มาตรา 93 กรณี มาตรา 96 ทวิ

เฉพาะบุคคลธรรมดาเท่าน้ัน

โดยอาศัยบทสนธิสัญญา โดยรับมรดกใน โดยนําเงนิ มาลงทุน ไม่ให้นํา ม.86 ว.1 การ
ซ่ึงบญั ญตั ิให้มกี รรมสิทธ์ิ ฐานะทเี่ ป็ นทายาท ได้มาโดยอาศัยบท
ในอสังหาริมทรัพย์ได้ คนต่างด้าว ซ่ึงได้นาํ เงนิ สนธิสัญญา มาใช้บงั คบั
ต้องขออนุญาตรัฐมนตรี มาลงทุน (ในประเทศไทย) กรณนี ี้
ปัจจุบนั ไทยยกเลกิ (มท) ก่อน
สนธิสัญญาฯ หมดแล้ว ตามจาํ นวนทกี่ าํ หนด กฎกระทรวงกาํ หนด
จึงจะจดทะเบยี นรับ ในกฎกระทรวง ซ่ึงต้อง หลกั เกณฑ์ วธิ ีการและ
คนต่างด้าวไม่อาจได้มาซึ่ง มรดกทดี่ นิ ได้ ไม่ตา่ํ กว่า 40 ล้านบาท เงอื่ นไขการได้มาซึ่งทด่ี นิ
ทดี่ นิ ตาม ม.86 อกี ต่อไป เพอ่ื เป็ นทอ่ี ย่อู าศัยของ
(จนกว่าจะมสี นธิสัญญาฯ) แต่จํานวนทดี่ นิ เมอ่ื คนต่างด้าว พ.ศ. 2545
รวมกบั ทมี่ อี ยู่แล้ว

ดู ช. 62 หลกั เกณฑ์การได้มา ดู ช. 66

กรณเี จ้ามรดกตาย ต้องไม่เกนิ จํานวน 1. ให้ได้มาซึ่งทด่ี นิ และ 2. ได้รับอนุญาต
ก่อน ป.ทดี่ นิ ใช้บงั คบั ทพ่ี งึ มไี ด้ตาม ม.87 เพอ่ื ใช้เป็ นทอี่ ยู่อาศัย จากรัฐมนตรี

ถือว่าทายาทมสี ิทธิ รัฐมนตรีจะอนุญาตหรือไม่ กไ็ ด้
ในมรดกก่อน ป.ทด่ี นิ
ใช้บงั คบั รัฐมนตรีฯ มอบอาํ นาจให้อธิบดี จํานวนไม่เกนิ 1 ไร่
และผู้ว่าราชการจังหวดั ปฏิบตั ิ
ไม่ต้องขออนุญาต ราชการแทน
ตาม ม.93
ตามคาํ ส่ังกระทรวงมหาดไทย ท่ี การได้มากรณนี ี้ ให้เป็ นไปตาม
152/2546 ลว. 21 เมษายน 2546 หลกั เกณฑ์ วธิ ีการและเงอ่ื นไข

เมอื่ ได้รับอนุญาตให้ได้มา กาํ หนดไว้ในกฎกระทรวง
ซ่ึงทดี่ นิ แล้ว (ตาม ม.96 ทว)ิ
(ม. 96 ตรี)

เพราะยกเว้น ถ้าไม่ได้ใช้ทด่ี นิ น้ัน ถ้ากระทาํ ผดิ หลกั เกณฑ์ อย่างน้อยต้องเมสี าระสําคญั
ตาม ม.98 เพอื่ เป็ นทอี่ ยู่อาศัย หรือเงอ่ื นไขทกี่ าํ หนดใน ดงั ต่อไปนี้
กฎกระทรวง
ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

129

ภายใน 2 ปี นับแต่วนั จด ให้ (คนต่างด้าว) จําหน่าย (1) ประเภทของธุรกจิ ทค่ี นต่างด้าวลงทุน
ทะเบยี นได้มา ทด่ี นิ ในส่วนทตี่ นมสี ิทธิ - ต้องเป็ นประโยชน์ต่อเศรษฐกจิ และสังคมของประเทศหรือ
- เป็ นกจิ การทคี่ ณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนได้ประกาศ
ให้อธิบดกี รมทดี่ นิ มี ภายในเวลาทอี่ ธิบดกี รมทดี่ นิ ให้เป็ นกจิ การทส่ี ามารถขอรับการส่งเสริมการลงทุนตาม
อาํ นาจจําหน่ายทด่ี นิ น้ัน กาํ หนด กฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมการลงทุนได้ (BOI)

(ต้องกาํ หนด) ไม่น้อยกว่า (2) ระยะเวลาการลงทุน
180 วนั แต่ไม่เกนิ 1 ปี - ต้องไม่น้อยกว่า 3 ปี

ถ้าไม่จาํ หน่ายภายในกาํ หนด (3) บริเวณทด่ี นิ ทอี่ นุญาตให้คนต่างด้าวได้มา
- ต้องอย่ภู ายในเขตกรุงเทพมหานคร
ให้อธิบดกี รมทด่ี นิ มอี าํ นาจ เขตเมอื งพทั ยา เขตเทศบาล หรือ
จาํ หน่ายทดี่ นิ น้ัน - อยู่ภายในบริเวณทกี่ าํ หนดเป็ นเขตทอ่ี ยู่
อาศัยตามกฎหมายว่าด้วยการผงั เมอื ง

การจาํ หน่ายและวธิ ีการจําหน่าย ทางปฏบิ ตั ิ ดู
เป็ นไปตามหมวด 3 ป. ทด่ี นิ 1. กฎกระทรวงกาํ หนดหลกั เกณฑ์ วธิ ีการ และ
เงอื่ นไขการได้มาซ่ึงทด่ี นิ เพอ่ื ใช้เป็ นทอ่ี ยู่อาศัย
มาตรา 50-55 ของคนต่างด้าว พ.ศ. 2545
2. ระเบยี บกรมทดี่ นิ ว่าด้วยการได้มาซ่ึงทดี่ นิ
ดู ช. 33 เพอื่ ใช้เป็ นทอี่ ย่อู าศัยของคนต่างด้าว พ.ศ.
2545
3. คาํ ส่ังกระทรวงมหาดไทย ท่ี 153/2546 ลว.
21 เมษายน 2546 เรื่อง การมอบอาํ นาจของ
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยให้อธิบดี
กรมทดี่ นิ และผู้ว่าราชการจงั หวดั ปฏิบตั ิ
ราชการแทน

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

130 (ช. 66)

กฎกระทรวง กาํ หนดหลกั เกณฑ์ วธิ ีการ และเงือ่ นไข
การได้มาซ่ึงทดี่ นิ เพอื่ ใช้เป็ นทอี่ ยู่อาศัยของคนต่างด้าว พ.ศ. 2545

มาตรา 96 ทวิ ทางปฏิบตั ิ ดู
ประมวลกฎหมายทด่ี นิ ระเบยี บกรมทด่ี นิ ว่าด้วยการได้มาซึ่งทด่ี นิ
เพอ่ื ใช้เป็ นทอ่ี ยู่อาศัยของคนต่างด้าว พ.ศ. 2545
การได้มาซึ่งทดี่ นิ ของ
คนต่างด้าว กรณนี ีข้ อได้มาเฉพาะ
บุคคลธรรมดาเท่าน้ัน

โดยอาศัยอาํ นาจตาม ม. 15 แห่ง กรณคี นต่างด้าวนําเงนิ 1. เพอื่ เป็ นทอ่ี ยู่อาศัยไม่เกนิ 1 ไร่ และ
พ.ร.บ.ให้ใช้ ป.ทดี่ นิ พ.ศ. 2497 มาลงทุนไม่ตา่ํ กว่า 40 2. ต้องได้รับอนุญาตจากรัฐมนตรีว่าการ
และ ม. 96 ทวิ แห่ง ป.ทด่ี นิ ล้านบาท กระทรวงมหาดไทย

ออกโดยรัฐมนตรีว่าการ หลกั เกณฑ์ วธิ ีการ และเงอ่ื นไข
กระทรวงมหาดไทย การได้มาซ่ึงทด่ี นิ กรณนี ี้

กฎกระทรวงกาํ หนดหลกั เกณฑ์ วธิ ีการ และเงอ่ื นไขการได้มา
ซึ่งทด่ี นิ เพอ่ื ใช้เป็ นทอี่ ยู่อาศัยของคนต่างด้าว พ.ศ. 2545

หลกั เกณฑ์การลงทุน การได้มาซึ่งทด่ี นิ ของคนต่างด้าว กรณี
เพอื่ ให้ได้มาซ่ึงทด่ี นิ นีไ้ ม่จาํ เป็ นต้องอาศัยบทสนธิสัญญา
ตาม ม. 86 ป.ทด่ี นิ

ประเภทการลงทุน จาํ นวนเงนิ ลงทุน ระยะเวลาดาํ รงทุน
(ประเภทใดประเภทหน่ึง)

จาํ นวนไม่ตาํ่ กว่า ไม่น้อยกว่า 5 ปี
40 ล้านบาท

ทตี่ ้ังทดี่ นิ ทจ่ี ะซื้อได้ เงอื่ นไขหลกั
1. เป็ นทอ่ี ยู่อาศัย

และ
2. เนือ้ ทไ่ี ม่เกนิ 1 ไร่
เท่าน้ัน

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

131

1. การซื้อพนั ธบตั รรัฐบาลไทย พนั ธบตั รธนาคารแหง ต้องอย่ภู ายในพนื้ ท่ี ดงั นี้
ประเทศไทย พนั ธบตั รรัฐวสิ าหกจิ หรือพนั ธบตั รท่ี - เขตกรุงเทพมหานคร
กระทรวงการคลงั คาํ้ ประกนั ต้นเงนิ หรือดอกเบยี้ - เขตเมอื งพทั ยา หรือ
- เขตเทศบาล หรือ
2. การลงทุนในกองทุนรวมอสังหาริมทรัพย์กองทุนรวม - อยู่ภายในบริเวณทก่ี าํ หนดให้เป็ น
อสังหาริมทรัพย์เพอื่ แก้ไขปัญหาในระบบสถาบนั การเงนิ เขตทอ่ี ยู่อาศัยตามกฎหมายว่าด้วย
หรือกองทุนรวมเพอ่ื แกไขปัญหาในระบบสถาบนั การเงนิ ท่ี การผงั เมอื ง
จัดต้ังขนึ้ ตามกฎหมายว่าด้วยหลกั ทรัพย์และตลาดหลกั ทรัพย์
และ
3. การลงทุนในทุนเรือนหุ้นของนติ บิ ุคคลทไี่ ดรับการ - ต้องอยู่นอกเขตปลอดภยั ในราชการ
ส่ งเสริมการลงทุนตามกฎหมายวาด้วยการส่ งเสริมการลงทุน ทหาร

4. การลงทุนในกจิ การทคี่ ณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน
ได้ประกาศให้เป็ นกจิ การทส่ี ามารถขอรับการส่งเสริมการ
ลงทุนได้ ตามกฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมการลงทุน

2. วธิ ีการขออนุญาตได้มาซึ่งทดี่ นิ
ของคนต่างด้าวกรณนี ําเงนิ มาลงทุน

การยนื่ คาํ ขอ - การรับคาํ ขอ และ การพจิ ารณามคี าํ ส่ัง การแจ้งผลการพจิ ารณา
- การตรวจสอบ
คนต่างด้าวทขี่ อ เป็ นอาํ นาจของรัฐมนตรี พนักงานเจ้าหน้าที่
อนุญาตได้มาซ่ึงทดี่ นิ พนักงานเจ้าหน้าที่ ว่าการกระทรวงมหาดไทย ตาม ม. 71
ม.71 รับคาํ ขอและ ในการอนุญาต
ยน่ื คาํ ขอตามแบบ ตรวจสอบเอกสาร แจ้งผลเป็ นหนังสือให้
ต. 4 ท้ายกฎกระทรวง มอบอาํ นาจให้อธิบดกี รม ผู้ขออนุญาตทราบ
กรณอี ยู่ในหลกั เกณฑ์ ทด่ี นิ และผู้ว่าราชการ
ต่อ ทจ่ี ะได้มาซึ่งทดี่ นิ จงั หวดั ปฏิบตั ริ าชการแทน ส่งไปยงั ทอ่ี ยู่ใน
พนักงานเจ้าหน้าที่ ประเทศไทยทผี่ ู้ขอ
ตาม ม. 71 ป.ทดี่ นิ - มคี วามเห็นพร้อม คาํ ส่ังกระทรวงมหาดไทย แจ้งไว้ในแบบ ต. 4
ส่งเรื่องให้กรมทด่ี นิ ท่ี 153/2546 ลว. 21 เมษายน
ณ สํานักงานทด่ี นิ 2546 เร่ือง การมอบอาํ นาจ
ทที่ ดี่ นิ น้ันต้ังอยู่ เพอ่ื เสนอรัฐมนตรี ของรัฐมนตรีว่าการ
ว่าการกระทรวง กระทรวงมหาดไทยให้
พร้อมเอกสารหลกั ฐาน มหาดไทยพจิ ารณา อธิบดกี รมทด่ี นิ และผู้ว่า
ตามทกี่ าํ หนดในแบบ และมคี าํ ส่ัง ราชการจงั หวดั ปฏบิ ตั ิ
ต. 4 ราชการแทน

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

132

แบบ ต. 4 ประกอบด้วยรายละเอยี ด กรณอี นุญาตให้ได้มาซ่ึงทดี่ นิ
1. เกย่ี วกบั ตวั คนต่างด้าวทขี่ อได้มาซึ่งทดี่ นิ - กรณที ด่ี นิ ในเขตกรุงเทพฯ
2. เกย่ี วกบั บุคคลในครอบครัวของผู้ขอได้มาซ่ึง มอบให้อธิบดกี รมทด่ี นิ เป็ นผู้ปฏิบตั ิ
ทด่ี นิ ราชการแทน
3. ทด่ี นิ ทข่ี อได้มาซึ่งทดี่ นิ ทจ่ี ะขออนุญาต - กรณที ด่ี นิ อยู่ในเขตจังหวดั อน่ื
(พร้อมสิ่งปลูกสร้าง (ถ้าม)ี ) มอบให้ผู้ว่าราชการจงั หวดั น้ันเป็ นผู้
4. จาํ นวนทด่ี นิ หรือสิ่งปลูกสร้างทมี่ อี ยู่แล้ว ปฏิบตั ริ าชการแทน
5. รายละเอยี ดเกย่ี วกบั การลงทุน ประเภทของ กรณที เ่ี ห็นว่าไม่ควรอนุญาต
ธุรกจิ จาํ นวนเงนิ ทลี่ งทุน และระยะเวลาดาํ รง - ไม่ได้มอบอาํ นาจไว้
ทุน - ให้เสนอรัฐมนตรีฯ เพอื่ พจิ ารณาส่ังการ
6. หลกั ฐานทผี่ ู้ขอต้องนํามาแสดง
3. เงอื่ นไขการได้มาซ่ึงทด่ี นิ
หลกั ฐานทตี่ ้องนํามาแสดงประกอบการยนื่ คาํ ขอ
1. หลกั ฐานเกยี่ วกบั คนต่างด้าว การใช้ทด่ี นิ ทไ่ี ด้รับอนุญาต การถอนการลงทุนก่อน
2. หลกั ฐานการนําเงนิ ตราต่างประเทศเข้ามาใน ครบกาํ หนดเวลาดาํ รงทุน
ราชอาณาจักรหรือหลกั ฐานการถอนเงนิ จาก 1. ต้องใช้เพอื่ เป็ นทอี่ ยู่อาศัยสําหรับ
บญั ชีเงนิ บาทของบุคคลทม่ี ถี ่นิ ทอี่ ยู่นอกประเท ตนเองและครอบครัวโดยไม่ขดั ต่อ ต้องแจ้งเป็ นหนังสือให้
ทศเพอ่ื การลงทุน (รวมกนั แล้วต้องไม่ตา่ํ กว่า 40 ศีลธรรม จารีตประเพณี หรือวถิ ี พนักงานเจ้าหน้าทตี่ าม
ล้านบาท) ชีวติ อนั ดขี องชุมชนในท้องถน่ิ น้ัน ม. 71 ทราบ
4. หนังสือรับรองจากผงั เมอื งจังหวดั (กรณที ดี่ นิ 2. ต้องแจ้งการใช้ทดี่ นิ เพอ่ื เป็ นทอ่ี ยู่
อยู่นอกเขต กทม. เขตเมอื งพทั ยา หรือเขต อาศัยให้พนักงานเจ้าหน้าทตี่ าม ม. ภายใน 60 วนั นับแต่
เทศบาล) 71 ทราบภายใน 60 วนั นับแต่วนั ท่ี วนั ถอนการลงทุน
5. หนังสือรับรองจากกระทรวงกลาโหมหรือ เร่ิมใช้ทดี่ นิ น้ัน (ต้องใช้ทดี่ นิ เป็ นท่ี
หน่วยงานทเ่ี กย่ี วข้องว่าทดี่ นิ อยู่นอกเขต อยู่อาศัยภายใน 2 ปี นับแต่วนั จด ไม่ปฏบิ ตั ติ ามเงอื่ นไข
ปลอดภัยในราชการทหาร ทะเบยี นได้มา) หรือถอนการลงทุนก่อน
6. แผนทส่ี ังเขปแสดงทต่ี ้งั ของทดี่ นิ ทขี่ ออนุญาต 3. ต้องอาํ นวยความสะดวกแก่ กาํ หนด
7. กรณมี ที ดี่ นิ อยู่แล้ว ต้องแสดงหนังสือแสดง พนักงานเจ้าหน้าทต่ี ามสมควร เมอื่
สิทธิในทดี่ นิ ของทด่ี นิ แปลงเดมิ น้ันด้วย ได้รับแจ้งเป็ นหนังสือจากพนักงาน อธิบดกี รมทด่ี นิ มอี าํ นาจ
เจ้าหน้าทต่ี าม ม. 71 ในการกาํ กบั ส่ังให้คนต่างด้าวน้ัน
ดูแลการใช้ทด่ี นิ น้ันตามหลกั เกณฑ์ จําหน่ายทดี่ นิ ตาม ม. 96
และเงอ่ื นไขทกี่ ฎหมายกาํ หนด ตรี แห่ง ป.ทดี่ นิ

ดู ช. 65 ตอนท้าย

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ

133

(ช.67)

มาตรา 94, 95, 96 กรณกี ารจําหน่ายทด่ี นิ ทคี่ นต่างด้าวไม่มสี ิทธิถือครอง (2)
(กรณไี ด้มาโดยไม่ชอบ, ไม่ได้รับอนุญาต, คนไทยเปลย่ี นสัญชาติ และถอื แทนคนต่างด้าว)

คนต่างด้าวได้มาซึ่งทด่ี นิ ผู้ใดได้มาซึ่งทด่ี นิ
(ม. 94)

โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย โดยไม่ได้รับอนุญาต ในขณะทมี่ สี ัญชาตไิ ทย ในฐานะเป็ นเจ้าของแทน
(ม. 95) (ม. 96)

อธิบดกี รม ภายหลงั ผู้น้ันเปลย่ี น แทนคนต่างด้าว หรือนิติ
ทด่ี นิ มอี าํ นาจ สัญชาตเิ ป็ นคนต่างด้าว บุคคลตาม ม.97 หรือ 98
(นิติบุคคลต่างด้าว)
ให้คนต่างด้าวน้ัน ให้คงมสี ิทธิถอื ทด่ี นิ ได้
จําหน่ายทด่ี นิ เท่าทค่ี นต่างด้าวจะ ให้อธิบดมี อี าํ นาจทาํ การ
พงึ มสี ิทธิ (ตาม ม.87) จําหน่ายทดี่ นิ น้ัน
ภายในเวลาทอี่ ธิบดกี าํ หนดให้

(ต้องกาํ หนด) ไม่น้อยกว่า ส่วนทเ่ี กนิ สิทธิ
180 วนั แต่ไม่เกนิ 1 ปี ให้ทาํ การจําหน่าย

ไม่จาํ หน่ายภายในกาํ หนด มาใช้บงั คบั โดยอนุโลม ให้นํา ม.94 มาใช้
บงั คบั โดยอนุโลม
ให้อธิบดกี รมทด่ี นิ มอี าํ นาจ
จาํ หน่ายทดี่ นิ น้ัน ผู้ทใี่ ส่ช่ือถือทด่ี นิ
ฐานะเป็ นตวั แทน
ให้นําบทบญั ญตั ิเรื่องการ ของคนต่างด้าวและ
บงั คบั จําหน่ายทดี่ ินตาม นิตบิ ุคคลต่างด้าว
ความในหมวด 3
มคี วามผดิ
มาตรา 50 - 55 ตาม ม. 113

ดู ช. 33 ระวางโทษปรับ
ไม่เกนิ 20,000 บาท
หรือจาํ คุกไม่เกนิ 2 ปี
หรือท้งั ปรับท้งั จํา

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทด่ี นิ

134

(ช. 68)

การได้มาซ่ึงทดี่ นิ ของบุคคลสัญชาตไิ ทยทมี่ คี ู่สมรสเป็ นคนต่างด้าว
ท้งั ทช่ี อบและมชิ อบด้วยกฎหมาย และบุตรผู้เยาว์ของคนต่างด้าวทม่ี ีสัญชาตไิ ทย

1. กรณมี คี ู่สมรสเป็ นคนต่างด้าว บุคคลสัญชาติไทย มคี ู่สมรสเป็ นคนต่างด้าว

กรณขี อซือ้ ทดี่ นิ หรือขอรับโอน ขอรับให้ทดี่ นิ
ทดี่ นิ ในกรณอี น่ื ทคี่ ล้ายคลงึ กนั
ในระหว่างสมรส หรือ
ในระหว่างสมรสหรือระหว่าง ระหว่างอยู่กนิ ฉันสามี
อยู่กนิ ฉันสามภี รรยากบั คนต่างด้าว ภรรยากบั คนต่างด้าว

กรณมี คี ู่สมรสเป็ นคนต่างด้าว กรณมี คี ู่สมรสเป็ นคนต่างด้าว ท้งั กรณสี มรสโดยชอบ
โดยชอบด้วยกฎหมาย โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย และไม่ชอบด้วยกฎหมาย

หากพนักงานเจ้าหน้าทส่ี อบสวนแล้ว หากพนักงานเจ้าหน้าทสี่ อบสวนแล้ว หากสอบสวนแล้ว

ผู้ขอและคู่สมรส (คนต่าง มฟี อร์ม หากเป็ นการรับให้ใน หากเป็ นการรับในฐานะ
ด้าว) ยนื ยนั เป็ นลายลกั ษณ์ หนังสือรับรอง ฐานะทเี่ ป็ นสินส่วนตัว ทเ่ี ป็ นสินสมรส
อกั ษรร่วมกนั ว่า ของกรมทด่ี นิ หรือทรัพย์สินส่ วนตวั
ของคนไทยแต่ฝ่ ายเดยี ว หรือมผี ลทาํ ให้คนต่าง
“เงนิ ทบ่ี ุคคลสัญชาตไิ ทย “เงินท่ีบุคคลสัญชาติไทยนํามา ด้าวมสี ่วนเป็ นเจ้าของ
นํามาซื้อทดี่ นิ ท้งั หมด ซื้อท่ีดินท้ังหมด เป็ นทรัพย์ มไิ ด้ทาํ ให้คนต่างด้าว ทด่ี นิ ร่วมด้วย
เป็ นสินส่วนตวั ของบุคคล ส่ วนตัวของบุคคลสั ญชาติไทย มสี ่วนเป็ นเจ้าของ
สัญชาตไิ ทยแต่เพยี งฝ่ าย แต่เพียงฝ่ ายเดียว มิใช่ทรัพย์ท่ี เมอ่ื พนักงานเจ้าหน้าที่
เดยี วมใิ ช่สินสมรส” นํามาหาได้ร่วมกนั ” ทด่ี นิ ด้วย สอบสวนเสร็จแล้ว

ให้พนักงานเจ้าหน้าท่ี เมอ่ื ยนื ยนั แล้ว ทด่ี นิ ดงั กล่าวย่อม ให้จดทะเบยี นให้กบั ส่งเรื่องให้กรมทดี่ นิ
ดาํ เนินการจดทะเบยี นฯ ตกเป็ นสินส่วนตัวหรือทรัพย์ ผู้ขอต่อไปได้
ให้กบั ผู้ขอได้ ส่วนตัวของคนไทย เมอื่ จะทาํ นิติ
กรรมอน่ื ๆ ต่อไป จงึ ไม่ต้องให้คู่
สมรสต่างด้าวให้ความยนิ ยอมอกี

ถ้าหากคนต่างด้าว (คู่สมรส) ถ้าหากคนต่างด้าว ถ้าหากคนต่างด้าว (คู่สมรส) ไม่ยนื ยนั เพอื่ เสนอขอคาํ สั่ง
อยู่ต่างประเทศ (คู่สมรส) อยู่ในไทย ตามนัยดงั กล่าวหรือไม่ยนื ยนั เป็ น รัฐมนตรี (มท.)
แต่มายนื ยนั เองไม่ได้ ลายลกั ษณ์อกั ษรดงั กล่าว
ตาม ม.74 ว.2
ป.ทดี่ นิ

ชัยชาญ สิทธิวริ ัชธรรม กรมทดี่ นิ