เล่ม Proceeding อัปเดต4-8

478

ประเด็นหลัก : ภาษากูยเป็นภาษาที่ไม่มีตัวอักษร การคิดค้นตัวอักษรขึ้นมาจึงช่วยให้รักษา
ภาษาไวแ้ ละเพอ่ื ธำรงอตั ลกั ษณข์ องชาวกยู ได้

ประเด็นรอง: วิถีชีวิตที่เกิดขึ้นจากภาษากูย อย่างเช่นการเลี้ยงช้างและเชื่อว่ากูยเป็นภาษา
ช้าง

สรุป : ภาษากูยหรือเญอเป็นหนึ่งในภาษาที่แสดงอัตลักษณ์ของคนกูย เพราะภาษากูยเป็น
หน่ึงในภาษาทเี่ ช่ือว่าสามารถใช้พดู คยุ กบั ช้างได้ การประดิษฐ์ตัวอกั ษรเพือ่ แสดงการมีอยู่ของภาษากูย
เปน็ อีกวิธกี ารธำรงอัตลกั ษณผ์ ่านภาษาทกี่ ำลงั จะสญู หายไว้

บทในการถ่ายทำสารคดี : แบ่งเปน็ ทงั้ หมด 4 ส่วน ได้แก่
สว่ นที่ 1 เกร่นิ นำ
ส่วนท่ี 2 เนอื้ หา อธบิ ายถงึ ความเปน็ มาของกลมุ่ ชาติพนั ธุ์และภาษากูย
สว่ นท่ี 3 บทสัมภาษณ์ บทสัมภาษณผ์ ู้เช่ียวชาญเรอื่ งภาษาและกล่มุ ชาติพนั ธ์ุกูย
ดร.สนองสุข แสวง รองประธานชมรมชาวกูยแหง่ ประเทศไทย
ส่วนที่ 4 ปิดทา้ ย

ผลการดำเนินงาน
จากการศึกษาข้อมูลและทำสื่อสารคดีเกี่ยวกับ ภาษากูยและกลุ่มชาติพันธุ์กูย ทำให้ผู้จัดทำ

ทราบว่า อัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์กูยไม่ได้มีเพียงแค่การแต่งกาย วัฒนธรรมหรือประเพณี
ทว่าอัตลักษณ์ของคนกยู ยังรวมไปถึงภาษากูยด้วยอีกด้วย ภาษากูยมีความใกล้เคียงกับภาษาไทยมาก
โดยเฉพาะภาษาไทยในแถบบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย โดยจากการให้
สัมภาษณ์ของ ดร. สนอง สุขแสวง ทำให้ได้ความรู้ใหม่เกี่ยวกับภาษากูยที่ไม่มีข้อมูลปรากฏ
บนอินเทอร์เน็ตมาก่อนอย่างการที่ภาษากูยเป็นรากศัพท์ในหลาย ๆ คำของภาษาไทย และยังมีอีก
หลายคำที่ในบทเรียนระบุว่าเป็นคำยืมมาจากภาษาเขมร แต่แท้จริงแล้วคำเหล่านั้นมีรากศัพท์
มาจากภาษากยู ตา่ งหาก ดงั นน้ั การมีอยู่ของภาษากูย เปน็ การแสดงจุดยืนว่ากลุ่มชาติพันธ์ุกูยเป็นหน่ึง
ในกลุ่มที่เข้ามาอยู่ในผืนแผ่นดินไทยมาช้านาน มีภาษา วัฒนธรรม ความเชื่อและวิถีชีวิตเป็นของ
ตนเอง แต่เมื่อความเวลาผ่านไป การผนวกเข้าของวัฒนธรรมจากส่วนกลางของประเทศก็เข้ามากลนื
กินจนกระทั่งความเป็นอตั ลักษณข์ องกยู เร่ิมเลือนหายไปโดยทผ่ี ู้คนยังไม่เคยรู้จักหรือค้นพบกลุ่มคนกูย
และภาษากูยมาก่อน เมื่อเป็นเช่นนั้น คนกูยจึงต้องการรักษาอัตลักษณ์ในทุกแขนงที่เป็นตัวตน
ของชาวกยู โดยเฉพาะภาษาที่สามารถถกู เลอื นหายไปง่ายท่สี ดุ การสร้างอักษรภาษากยู ข้นึ และทำการ
เผยแพร่จึงเป็นหนึ่งในภารกิจสำคัญของคนกูยในปัจจุบัน เพื่อให้ชาวกูยยังคงเป็นชาวกูยที่สามารถ
อยู่ร่วมกันกับคนในสังคมอื่น ๆ ได้ และสามารถเปิดเผยตัวตนต่อสาธารณชนได้อย่างเป็นรูปธรรม
มากท่ีสุดนัน่ เอง

479

นิทรรศการการ Death Destination

จากอย.ู่ ...ถงึ ตาย

Concept

นิทรรศการ Death Destination จากอยู่....ถึงตาย เกิดขึ้นจากการที่เราอยากทำ
นิทรรศการที่มันเป็นเรื่องใกล้ตัว ความตายจึงเป็นหัวข้อที่ถูกเลือก เป็นนิทรรศการที่เรียงร้อยบท
สัมภาษณ์ของมนุษย์หลากหลายอาชีพ หลากหลายประสบการณ์ หลากหลายทัศนคติ
และหลากหลายอารมณ์ผสมผสานเป็นนิยามและความคิดของคนที่ยังอยู่ในวันนี้ต่อ แสดงให้เห็นถึง
ความตายในความหมายของแต่ละคน วา่ สุดท้ายแล้วความตายในทศั นคตคิ อื อะไร?

กระบวนการ/ขั้นตอน

1. Theme คือความตาย ผเู้ ขียนเรม่ิ ตน้ จากคดิ วา่ จะไปสัมภาษณ์ใครทใี่ กล้ชิดความตาย ซึ่งไม่ได้
หมายถึงคนท่ีปว่ ย หรือใกล้ตายเท่านน้ั จะเป็นบุคคลท่เี กยี่ วข้องหรือเช่ือมโยงกบั ความตายไม่
ทางตรงก็ทางอ้อม เพราะเราอยากนำเสนอมุมมองทหี่ ลากหลาย

2. จากนั้นผู้เขียนคิดกันวา่ ความตายมีแง่ไหนบ้าง คนมองความตายอย่างไร จึงจัดหมวดหมู่กนั
ได้เป็น ความหมาย ความเชื่อ ความรู้สึก อาชีพ ในแง่กฎหมาย และสุดท้ายก่อนตาย อยาก
จะ... โดยนทิ รรศการนีท้ จ่ี ะจัดแสดงจะมีทั้งหมด 8 ห้อง

3. ออกแบบกิจกรรมพิเศษที่จะช่วยให้ผู้เข้าร่วมได้มีส่วนร่วมพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น
โดยจะมีความตายเปน็ หวั ขอ้ สนทนา

4. จัดทำแผ่นพับนำเสนอรูปแบบแผนผังงานต่าง ๆ ของนิทรรศการ เช่น รูปแบบการจัดห้อง
แสดง รายละเอียดภายในนทิ รรศการ และกจิ กรรม

5. รวบรวมบทสัมภาษณ์ของนิทรรศการมาจัดไว้ในรูปแบบของสูจิบัตร โดยจัดเรียงตาม
หมวดหมู่ มกี ารกำหนดฟอรม์ และรูปแบบ

เตรียมสัมภาษณอ์ ยา่ งไร

1. เมื่อผู้เขียนกำหนดบุคคลที่ต้องการสัมภาษณ์ได้แล้ว จึงสืบค้นข้อมูล ต่อด้วยหาประเด็นที่
อยากนำเสนอ เตรียมบทสมั ภาษณแ์ ละต้ังคำถามทอ่ี ยากรู้ไวก้ อ่ น

2. หลังจากนั้นผู้เขียนจะนำข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์มาเรียบเรียงและถ่ายทอดใจความ
สำคัญทผ่ี ้ถู กู สัมภาษณ์อยากจะสอื่

480

กจิ กรรมภายในนิทรรศการ

SAT Talk Talk about Death “ให้ความตายเป็นหัวข้อสนทนา” เป็นกิจกรรมมี่จะแขก
รับเชิญพิเศษมาร่วมพูดคุยกัน โดยแต่ละวันเสาร์ของสัปดาห์ของเดือนที่จัดแสดงจะมีหัวข้อสนทนา
เปลี่ยนไปเรื่อย ๆ ได้แก่ คุณเนาวรัตน์ ยุกตะนันท์ รับเชิญในหัวข้อ ประสบการณ์ของอาสาสมัคร
แต่งหน้าศพ คุณสมิทธิ์ อารยะสกุล รับเชิญในหัวข้อ ความตายในมุมมองทางการแพทย์ คุณนที เอก
วิจิตร รับเชิญในหัวข้อ ความตายออกแบบได้ คุณผดุง ทรงแสง และคุณกพล ทองพลับ รับเชิญมาใน
หัวขอ้ ความตายในธรุ กจิ วงการบันเทิง

การจัดวางรปู แบบผงั นทิ รรศการ

นิทรรศการนี้จำลองจัดขึ้นที่ หอศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น โดยจะมีทั้งหมด 8
ห้อง ดังนี้

หอ้ งท่ี 1 ความตายในทัศนะของ “คุณ”

หอ้ งแรกของนทิ รรศการ ทจ่ี ะให้ผู้เขา้ รว่ มได้ต้ังคำถามกบั ตวั เอง คุณคิดว่าความตายคอื อะไร?

ห้องท่ี 2 อย.ู่ ..คือ...ตาย

ความตายเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องเผชิญไม่อาจหลีกเลี่ยง แต่สำหรับหลายคนกลับมองความตาย
เป็นเรื่องไกลตัว จนละเลย “ความฝัน ความหวัง และความต้องการของตน” มุมมองความตายผ่าน
บคุ คลท่ไี ดน้ ิยามความหมายของความตาย

ห้องที่ 3 รอ่ งรอย

มมุ มองความตายผ่านร่องรอยความรู้สึกของการจากลา เมอื่ ใดกต็ ามท่ีคนทีเ่ รารักหรือส่ิงใดท่ี
เรารักตายจากไป มันไม่ใช่การจากไปอย่างถาวร แต่เขาเหล่านั้นยังคงทิ้งร่องรอยเอาไว้เพื่อให้คนที่มี
ชีวติ อยู่ ‘รสู้ กึ และคดิ ถงึ ’

ห้องท่ี 4 คำส่ังเสยี ครัง้ สดุ ทา้ ย

ความตายไม่มีใครรู้ล่วงหน้าได้ เมื่อจากไปแล้ว คงเหลือไว้แค่ความทรงจำ ทรัพย์สมบัติ และ
คำสั่งเสียให้ระลึกถึง คุณต้องการบอกอะไรให้กระดาษที่ถูกเขียนขึ้นนี้บอกเล่าเรื่องราวตามความ
ต้องการกับคนข้างหลงั แทนคำพูดก่อนวนั ที่พูดไม่ได้แล้ว

หอ้ งท่ี 5 หน่งึ ความตายหลายความเช่อื

ตายไปทำไมรีบฝัง? ตายไปทำไมต้องสวย? อัฐิคนตาย ทำไมจงึ เก็บไว้วดั ? ไม่มีศาสนา แล้วจะ
จดั งานศพอย่างไร? จริงไหม ถา้ ฝนั วา่ ฟนั หกั จะเกิดการสูญเสีย? คำถามเหลา่ นี้ชว่ ยอธิบายและสะท้อน
ใหเ้ ห็นถงึ มมุ มองความเชื่อท่ีแตกต่างซึ่งอยูภ่ ายใต้ความตายเหมือนกนั

481

ห้องท่ี 6 ตาย ขายอาชีพ

มมุ มองความตายผา่ นคนท่สี ร้างผลประโยชน์จากความตาย เพราะความตายไมเ่ พยี งเก่ียวข้อง
แค่กบั การสญู เสีย แต่ความตายยังสามารถทำให้เกดิ เปน็ อาชีพได้

หอ้ งท่ี 7 สิทธใิ นการตาย

มุมมองความตายผ่านการเลือกระหว่างสิทธิในร่างกายกับหลักศีลธรรมศาสนา คุณมอง
การการุณยฆาตเปน็ อยา่ งไร?

ห้องที่ 8 ตกตะกอน

ผเู้ ข้ารว่ มยืนอยู่คนเดยี วภายในห้องท่ีมดื สนิท มีแสงจากไฟหนึ่งดวงพาให้ยอ้ นนึกถึงเรื่องราวท่ี
ผ่านมา ในทุกการก้าวเดินเพื่อหาคำตอบผ่านคำบอกเล่าจากมุมมองที่หลากหลาย ถึงเวลแล้วที่ต้อง
ตอบคำถามกบั ตวั เอง วา่ สุดทา้ ยความตายสำหรับเราคืออะไร

นิทรรศการ Death Destination จากอยู่....ถึงตาย เกิดขึ้นจากรายวิชา การเขียนและผลิต
สารคดีทางประวัติศาสตร์ สาขาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
มหาวิทยาลัยขอนแก่น ซึ่งเน้นที่ให้ผู้เรียนได้เรียนรู้หลักการเขียนและนำเสนองานเขียนในเชิง
สร้างสรรค์ นิทรรศการนี้จึงถูกนำเสนอในรูปแบบสูจิบัตรที่เรียบเรียงบทสัมภาษณ์จากมุมมอง
ของความตาย ท่ีมีทั้งความออ่ นไหวและยากจะมีคำตอบทีถ่ กู ต้องเพียงคำตอบเดียว

482

การจดั ทำพิพธิ ภณั ฑอ์ อนไลน์
“เครือ่ งมอื ของรัฐบาลในการโฆษณาการสรา้ งชาติ พ.ศ. 2474-2505”

นายพิทยา ผลมาก

พพิ ธิ ภัณฑ์ เป็นสถานที่ หรอื สถาบนั ท่ีจดั ตั้งข้นึ เพื่อประโยชน์ในการศึกษา และเปน็ การศกึ ษา
แบบสันทนา การเพื่อให้ผู้ศึกษาเกิดกระบวนการคิดที่แตกต่างออกไปจากการศึกษาในระบบร่วมกับ
การอนุรักษ์จัดเก็บ และ ฟื้นฟูสภาพ โดยจัดแสดงทั้งในรูปแบบของวัตถุที่มนุษย์ทำขึ้น ได้แก่
โบราณวัตถุ วิทยาศาสตร์ ศิลปะ ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และ วัตถุที่เกิดจากธรรมชาติ ได้แก่ วัตถุ
ทางธรณีวิทยา ชีววิทยา ประวัติศาสตร์ทางธรรมชาติฯลฯ เพื่อให้เกิดเป็นการสร้างภาพทรงจำให้กับ
ผู้คนให้ระลึกถึงการมีอยู่ของสิ่งนั้น ๆ หรือการป้องกันไม่ให้เกิดสิ่งที่ ผิดพลาดอย่างเช่นในอดีตชาติ
ของมนุษย์ แต่การศึกษาพิพิธภัณฑ์ไม่ใช่สิ่งที่ตายตัวหรือเป็นศาสตร์ใดศาสตร์หนึ่ง เพียงศาสตร์เดียว
แต่จำเป็นต้องอาศัยความรู้จากหลายหลายศาสตร์และศิลป์ เพื่อนำมาทำความเข้าใจการ ปฏิสัมพันธ์
ของผู้คน, ส่ิงของ, เวลา, เทคนิค ฯลฯ ทส่ี ัมพันธก์ ันตัวเองไดใ้ นพิพธิ ภัณฑ์ในรูปแบบต่าง ๆ พิพิธภัณฑ์
ศึกษาถูกแบง่ ออกเป็น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ พิพิธภณั ฑศ์ กึ ษาแบบเกา่ (Old Museology) และพิพิธภัณฑ์
ศึกษาแบบ ใหม่ (New Museology)

พิพธิ ภัณฑศ์ ึกษาแบบเก่าเปน็ รูปแบบของพิพิธภัณฑ์ท่สี ว่ นมากน้นั รัฐบาลจะเป็นผคู้ วบคุมดูแล
เพราะ เนื่องจากพิพิธภัณฑ์นับเป็นสื่อการศึกษาสื่อหนึ่งที่ประชาชนสามารถเข้าชมได้โดยไม่เสีย
ค่าใชจ้ ่าย โดยวตั ถปุ ระสงค์ ในการจัดนน้ั เป็นไปตามความตอ้ งการของรัฐบาลเปน็ หลัก ซ่ึงอาจกล่าวได้
ง่าย ๆ วา่ พพิ ิธภณั ฑใ์ นรูปแบบนจี้ ะเน้น ระเบียบวิธกี ารท่ีเคร่งครัดและตายตวั มขี นาดของพืน้ ที่การจัด
แสงทใ่ี หญ่โตอลงั การใช้งบประมาณสูงในการจดั และใหค้ วามสำคัญกับเร่ืองการบรหิ ารจัดการส่ือที่อยู่
ภายในพิพิธภัณฑ์เอง และส่วนมากยังคงอนุรักษ์วัฒนธรรม ดั้งเดิมของชาติเอาไว้อย่างเหนียวแน่น
ซึ่งจะอยู่ภายใต้แนวคิดความเป็นชาตินิยม ความสำเร็จและความยิ่งใหญ่ของ ชาติตัวเองเป็นหลัก
และพิพิธภัณฑ์หลัก ๆ ของไทยที่สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นพิพิธภัณฑ์ศึกษาในรูปแบบเก่า
ที่ยังคงรักษามรดกวัฒนธรรมไทยเอาไว้คือ พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติพระนคร ซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์ที่จัด
แสดงเกย่ี วกบั ชาติและพระมหากษัตริยเ์ ป็นหลกั

พิพิธภัณฑ์ศึกษาแบบใหม่เป็นรูปแบบของพิพิธภัณฑ์ที่มีทั้งรัฐบาลและเอกชนเข้ามา
ควบคุมดูแล โดยสิ่งที่ จัดแสดงนั้นจะมีความหลากหลายมากจนอาจกล่าวได้ว่าพิพิธภัณฑ์รูปแบบนี้
ไร้ขอบเขตในการศึกษา โดยตัว วัตถุประสงค์นั้นขึ้นอยู่กับตัวผู้จัดว่าจะนำเสนออะไร สนใจอะไร

483

แล้วแต่ขนาดของพื้นที่ในการจัดแสดงและตาม งบประมาณของผู้จัด และพิพิธภัณฑ์ศึกษาแบบใหม่
ไม่ไดม้ ีการคำนึงถึงตัวความเกา่ แก่และการมีเร่ืองราวของส่ิงของ ทจี่ ดั แสดง แต่จะคำนึงถึงความหมาย
แฝงท่ีตวั ส่ิงของน้ันสะท้อนออกมาจากการเปล่ียนแปลงของสังคมในแต่ละยุค สมยั หรืออาจจะมีนัยยะ
อื่น ๆ ที่สื่อออกมาก็ได้ จนอาจกล่าวได้ว่าเป็นพิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิต อีกทั้งยังคำนึงถึงหลักการ
ตลาดเพื่อให้กระตุ้นยอดขายเพราะเนื่องจากพิพิธภัณฑ์ศึกษาแบบใหม่จะมีค่าใช้จ่ายในการเข้ารับชม
ถา้ หากไม่ได้

รบั การสนับสนนุ จากรฐั บาล อาทิเช่นพพิ ิธภณั ฑ์ศลิ ปะไทยร่วมสมัย – MOCA หรือ Museum
Siam ที่มีค่าใช้จ่าย ในการเข้าชม แต่ตัวสิ่งของที่อยู่ในพิพิธภัณฑ์จะมีการสื่อออกมาใน
รปู แบบทีห่ ลากหลายกว่าพิพธิ ภัณฑ์แบบเกา่ และอาจจะไม่ใชส่ ่งิ ของท่ีเก่ียวกับชาตินิยมเลยก็
ตาม

ในปัจจุบันด้วยความลำสมัยทางด้านเทคโนโลยี และกระบวนการเข้าถึง
ของพิพิธภัณฑ์นั้นไม่ได้มีแต่เพียง การเข้าไปชมในสถานที่จริงเท่านั้น แต่สามารถเข้าชมได้
ผ่านสื่อต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นอินเทอร์เน็ต โทรทัศน์ และ ความสมจริงในรูปแบบของกล้อง 3
มิติหรือที่เรียกกันว่า VR ซึ่งผู้เข้าชมไม่จำเป็นต้องเข้าไปยังสถานที่จริง แต่ก็ สามารถเข้า
ชมพิธภัณฑ์ได้อย่างมีอรรถรส และสร้างความแตกต่างไปจากการจัดแสดงในรูปแบบเดิม
ทำให้ผู้เข้าชม ที่อยู่ในกลุ่มของผู้สูงอายุ ผู้พิการ หรือไม่ว่าจะเป็นผู้ที่อยู่ห่างไกลจากสถานที่
จดั พิพธิ ภณั ฑ์กส็ ามารถเข้าชม พพิ ิธภัณฑ์ไดด้ ว้ ยเชน่ กัน