คู่มือครูวิทยาศาสตร์ป.5 เล่ม1

คมู่ ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร 308

แนวการประเมินการเรียนรู้

การประเมนิ การเรียนร้ขู องนักเรียนทาได้ ดงั นี
1. ประเมินความรเู้ ดิมจากการสารวจความร้กู ่อนเรียนและการอภิปรายในชนั เรยี น
2. ประเมนิ การเรยี นรู้จากคาตอบของนกั เรยี นระหวา่ งการจดั การเรยี นรแู้ ละจากแบบบนั ทึกกจิ กรรม
3. ประเมินทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และทกั ษะแหง่ ศตวรรษที่ 21 จากการทากิจกรรมของนกั เรียน

การประเมินจากการทากิจกรรมท่ี 1.2 รไู้ ด้อย่างไรว่าเกดิ การเปลี่ยนแปลงทางเคมี

ระดับคะแนน
3 คะแนน หมายถึง ดี 2 คะแนน หมายถึง พอใช้ 1 คะแนน หมายถึง ควรปรับปรุง

รหัส สิ่งทป่ี ระเมนิ ระดับคะแนน

ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
S1 การสงั เกต
S2 การวัด
S5 การหาความสัมพันธ์ระหว่างสเปซ

กับสเปซ
S8 การลงความเหน็ จากข้อมลู
S13 การตีความหมายข้อมลู และลงข้อสรุป
ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21
C4 การสอื่ สาร
C5 ความรว่ มมือ

ฉบับปรบั ปรุง เดือนมิถุนายน 2562 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

309 คู่มอื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร

ตาราง แสดงการวิเคราะห์ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ตามระดับความสามารถของนกั เรยี น

โดยอาจใชเ้ กณฑก์ ารประเมิน ดงั นี

ทกั ษะ ระดบั ความสามารถ
กระบวนการทาง รายการประเมิน
วทิ ยาศาสตร์ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรุง (1)

S1 การสงั เกต การบรรยาย สามารถใชป้ ระสาทสัมผัส สามารถใชป้ ระสาท สามารถใชป้ ระสาท

รายละเอียด เก็บรายละเอยี ดของสิ่งท่ี สัมผัสเกบ็ รายละเอียด สมั ผสั เกบ็

เก่ียวกับการ เกดิ ขนึ จากการปลยี่ นแปลง ของสิ่งท่ีเกิดขนึ จาก รายละเอยี ดของสิ่ง

เปล่ยี นแปลงที่ เม่ือผสมนาปูนใส การเปลย่ี นแปลงเม่ือ ท่ีเกดิ ขึนไดจ้ าก

เกิดขึนเม่ือผสม กบั สารละลายผงฟู ผสมนาปนู ใส การเปลีย่ นแปลง

นาปูนใส แอมโมเนียมคลอไรดก์ ับ กบั สารละลายผงฟู เมอ่ื ผสมนาปูนใส

กบั สารละลายผงฟู ปนู ขาว และนาส้มสายชู แอมโมเนียมคลอไรดก์ ับ กับสารละลายผงฟู

แอมโมเนียมคลอไรด์ กับผงฟูได้ครบถว้ นดว้ ย ปูนขาว และนาสม้ สายชู แอมโมเนียมคลอไรด์

กับปนู ขาว และ ตนเอง โดยไมเ่ พ่ิมความ กบั ผงฟูได้ครบถ้วน โดย กบั ปูนขาว และ

นาสม้ สายชูกบั ผงฟู คิดเห็น อาศัยการชีแนะของครู นาส้มสายชูกบั ผงฟู

หรอื ผอู้ ื่น ไดไ้ มค่ รบถว้ น แมว้ า่

จะไดร้ บั การชแี นะ

จากครหู รือผู้อืน่

S2 การวดั การวดั ปริมาณของ สามารถใช้อปุ กรณใ์ นการ สามารถใชอ้ ุปกรณใ์ น สามารถใช้อุปกรณ์

สารทใี่ ช้ในการทา ตวงปรมิ าณของสารตา่ งๆ การตวงปริมาณของสาร ในการตวงปริมาณ

กิจกรรมได้แก่ ไดแ้ ก่ ต่างๆ ได้แก่ ของสารต่างๆ ได้แก่

- ตวงปรมิ าตรของ - ตวงปรมิ าตรของ - ตวงปริมาตรของ - ตวงปริมาตรของ

สารละลายผงฟู สารละลายผงฟู นาปูนใส สารละลายผงฟู นาปูนใส สารละลายผงฟู

นาปนู ใส และ และนาสม้ สายชูตาม และนาสม้ สายชูตาม นาปูนใส และ

นาสม้ สายชตู าม ปริมาตรและหนว่ ยท่ี ปรมิ าตรและหน่วยท่ี นาส้มสายชตู าม

ปรมิ าตรและหนว่ ย กาหนดให้ กาหนดให้ ปริมาตรและหนว่ ย

ทีก่ าหนดให้ -ตวงปรมิ าณผงฟู ปูนขาว -ตวงปริมาณผงฟู ปูนขาว ท่ีกาหนดให้

-ตวงปรมิ าณผงฟู และแอมโมเนยี มคลอไรด์ และแอมโมเนียมคลอไรด์ -ตวงปริมาณผงฟู

ปนู ขาวและ ตามปริมาณและหนว่ ยท่ี ตามปรมิ าณและหนว่ ยท่ี ปนู ขาวและ

แอมโมเนียมคลอไรด์ กาหนดให้ไดถ้ ูกตอ้ งด้วย กาหนดให้ได้ถกู ต้องโดย แอมโมเนียมคลอไรด์

ตามปรมิ าณและ ตนเอง อาศัยการชแี นะของครู ตามปริมาณและ

หน่วยท่กี าหนดให้ หรอื ผู้อ่นื หนว่ ยท่กี าหนดให้ได้

ไม่ถูกต้องแม้ว่าจะ

ไดร้ บั การชีแนะจาก

ครูหรอื ผอู้ ่นื

 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรุง เดือนมถิ ุนายน 2562

คมู่ ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยที่ 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร 310

ทกั ษะ รายการประเมนิ ระดบั ความสามารถ
กระบวนการทาง
ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรุง (1)
วิทยาศาสตร์
S8 การลง การนาข้อมลู ที่ได้ สามารถนาข้อมลู ท่ี สามารถนาข้อมูลที่ สามารถนาข้อมูลที่
ความเห็นจาก รวบรวมได้จากการสังเกต รวบรวมได้จากการ
ขอ้ มลู จากการสังเกต รวบรวมไดจ้ ากการสงั เกต การเปลยี่ นแปลงของสาร สงั เกตการ
เมื่อผสมนาปูนใส เปล่ยี นแปลงของ
S13 การ การเปล่ยี นแปลงท่ี การเปลีย่ นแปลงของเม่ือ กบั สารละลายผงฟู สาร เมอื่ ผสม
ตีความหมาย แอมโมเนยี มคลอไรดก์ ับ นาปนู ใสกบั
ข้อมูลและลง เกิดขึนเม่ือผสม ผสมนาปูนใส ปนู ขาว นาสม้ สายชูกบั สารละลายผงฟู
ขอ้ สรุป ผงฟูโดยลงความเห็นได้ แอมโมเนยี มคลอไรด์
นาปูนใส กบั สารละลายผงฟู ว่าการเปลีย่ นแปลงทาง กบั ปูนขาว
เคมีอาจสงั เกตจากมี นาส้มสายชกู ับผงฟู
กบั สารละลายผงฟู แอมโมเนียมคลอไรด์กับ ตะกอน มีแกส๊ เกดิ ขนึ มี โดยลงความเหน็ ไดว้ า่
กล่นิ หรืออุณหภมู ิ การเปลี่ยนแปลง
แอมโมเนยี มคลอ ปูนขาว นาส้มสายชกู ับ แตกตา่ งจากสารเดมิ ทางเคมีอาจสงั เกต
ไดถ้ ูกต้องครบถ้วนโดย จากมีตะกอน มี
ไรด์กบั ปูนขาว ผงฟูโดยลงความเห็นไดว้ า่ อาศยั การชีแนะของครู แก๊สเกิดขึน มกี ลน่ิ
หรอื ผูอ้ ่นื หรอื อุณหภูมิ
นาส้มสายชูกบั ผงฟู การเปลย่ี นแปลงทางเคมี แตกต่างจาก
สามารถตีความหมาย สารเดิม
โดยลงความเหน็ ได้ อาจสงั เกตจากมีตะกอน การเปลีย่ นแปลงของสาร ไดถ้ ูกตอ้ งแตไ่ ม่
ตา่ ง ๆ เมื่อนาสารสอง ครบถว้ นแม้ว่าจะ
ว่าการเปล่ยี นแปลง มีแก๊สเกิดขึน มีกลิน่ หรอื ชนิดมาผสมกัน โดย ไดร้ ับการชแี นะจาก
-นาปูนใสกบั สารละลาย ครูหรือผอู้ นื่
ทางเคมีอาจสังเกต อณุ หภูมิแตกต่างจาก ผงฟเู กิดการเปลีย่ น
แปลงทางเคมสี งั เกตจาก สามารถ
จากมีตะกอน มี สารเดมิ มตี ะกอนเกดิ ขนึ ตคี วามหมาย
แอมโมเนียมคลอไรด์กับ การเปลี่ยนแปลง
แก๊สเกิดขนึ มกี ลน่ิ ไดถ้ ูกตอ้ งครบถว้ นได้ด้วย ปูนขาวเกิด ของสารตา่ ง ๆ เมอ่ื
การเปลี่ยนแปลงทางเคมี นาสารสองชนดิ มา
หรอื อณุ หภมู ิ ตนเอง สงั เกตจากมีกล่ินปลย่ี น ผสมกัน โดย
ไป นาสม้ สายชูกับ -นาปูนใสกบั
แตกต่างจาก สารละลายผงฟเู กิด
การเปล่ียนแปลง
สารเดมิ ทางเคมีสังเกตจากมี
ตะกอนเกิดขึน
ตคี วามหมาย สามารถตคี วามหมาย แอมโมเนยี มคลอ
ไรด์กับปนู ขาวเกดิ
ข้อมูลจากการ การเปลย่ี นแปลงของสาร

สงั เกต ตา่ ง ๆ เมื่อนาสารสอง

การเปลยี่ นแปลง ชนิดมาผสมกัน โดย

ของสารต่าง ๆ -นาปูนใสกับสารละลาย

เมื่อนาสารสอง ผงฟเู กดิ การเปลีย่ นแปลง

ชนดิ มาผสมกนั ทางเคมีสังเกตจากมี

โดย ตะกอนเกดิ ขนึ

-นาปูนใส แอมโมเนยี มคลอไรดก์ ับ

กับสารละลายผงฟู ปูนขาวเกดิ

เกิดการเปลยี่ น การเปลย่ี นแปลงทางเคมี

แปลงทางเคมสี งั เกต สังเกตจากมีกล่นิ ปลี่ยนไป

จากมีตะกอนเกดิ ขนึ นาสม้ สายชกู บั

ฉบบั ปรบั ปรงุ เดอื นมถิ นุ ายน 2562 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

311 คูม่ อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร

ทักษะ รายการประเมนิ ดี (3) ระดบั ความสามารถ ควรปรบั ปรุง (1)
กระบวนการทาง
พอใช้ (2) การเปลย่ี นแปลง
วทิ ยาศาสตร์ ทางเคมสี ังเกตจากมี
ผงฟเู กิด กลิน่ ปลยี่ นไป
แอมโมเนียมคลอไรด์ ผงฟเู กิด การเปลี่ยนแปลงทางเคมี นาสม้ สายชกู บั
สังเกตจากมีแกส๊ เกดิ ขึน ผงฟเู กดิ
กบั ปนู ขาวเกดิ การเปลยี่ นแปลงทางเคมี และลงข้อสรุปไดว้ ่าการ การเปล่ยี นแปลง
เปลี่ยนแปลงทางเคมี ทางเคมีสังเกตจากมี
การเปลี่ยนแปลง สงั เกตจากมแี กส๊ เกดิ ขนึ สงั เกตได้จากมตี ะกอน มี แก๊สเกดิ ขนึ และลง
แกส๊ เกดิ ขนึ มกี ล่ิน มสี ี ขอ้ สรปุ ได้วา่ การ
ทางเคมีสงั เกตจาก และลงข้อสรปุ ไดว้ ่าการ และอุณหภมู ขิ องสาร เปล่ยี นแปลงทาง
เปล่ยี นไปจากเดิม เคมีสังเกตไดจ้ ากมี
มีกล่นิ ปลี่ยนไป เปล่ียนแปลงทางเคมี ไดถ้ ูกตอ้ ง ครบถ้วนโดย ตะกอน มแี กส๊
อาศัยการชแี นะของครู เกิดขนึ มีกลนิ่ มสี ี
นาส้มสายชูกบั สงั เกตได้จากมีตะกอน มี หรอื ผู้อ่ืน และอุณหภูมิของ
สารเปล่ียนไปจาก
ผงฟเู กิด แก๊สเกิดขนึ มีกล่ิน มีสี เดิมได้ถูกต้อง แต่ไม่
ครบถว้ นแม้วา่ จะ
การเปลย่ี นแปลง และอุณหภมู ขิ องสาร ไดร้ บั การชแี นะจาก
ครูหรือผอู้ ่นื
ทางเคมีสงั เกตจาก เปลีย่ นไปจากเดิม

มแี กส๊ เกิดขึน และ ไดถ้ ูกต้อง ครบถ้วนดว้ ย

ลงข้อสรุปไดว้ ่า ตัวเอง

การเปลีย่ นแปลง

ทางเคมสี ังเกตได้

จากมีตะกอน มี

แกส๊ เกิดขนึ มกี ลนิ่

มีสแี ละอุณหภูมิ

ของสารเปลี่ยนไป

จากเดิม

 สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรบั ปรงุ เดือนมิถุนายน 2562

คู่มือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร 312

ตาราง แสดงการวเิ คราะห์ทักษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21 ตามระดบั ความสามารถของนักเรียน
โดยอาจใช้เกณฑ์การประเมนิ ดังนี

ทกั ษะแห่ง รายการประเมนิ ระดบั ความสามารถ
ศตวรรษที่
ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรงุ (1)
21 นาเสนอข้อมลู จากการ
C4 การ การนาเสนอขอ้ มลู สงั เกตโดยบรรยายการ นาเสนอข้อมลู จากการ นาเสนอข้อมูลจาก
สื่อสาร จากการสงั เกต เปลย่ี นแปลงทางเคมใี ห้
การเปลย่ี นแปลง ผอู้ นื่ เขา้ ใจได้อย่าง สังเกตโดยบรรยายการ การสงั เกตโดยบรรยาย
C5 ความ ทางเคมโี ดยการ ถูกต้อง ชัดเจนไดด้ ว้ ย
ร่วมมอื บรรยาย ตนเอง เปลี่ยนแปลงทางเคมใี ห้ การเปลย่ี นแปลงทาง

การทางานรว่ มกบั สามารถทางานร่วมกับ ผ้อู น่ื เขา้ ใจได้ถูกต้อง เคมีใหผ้ ู้อ่ืนเขา้ ใจแต่ไม่
ผู้อ่ืนในการสงั เกต ผอู้ ื่นรวมทังยอมรับฟัง
การเปลยี่ นแปลง ความคิดเห็นของผู้อนื่ ชัดเจนโดยอาศยั การชแี นะ ชดั เจน แม้วา่ จะไดร้ ับ
ของสารเม่ือนา อยา่ งสรา้ งสรรค์ในการ
สารมาผสมกัน สังเกต ของครูหรือผู้อน่ื การชีแนะจากครูหรอื
แลว้ เกดิ การ การเปล่ยี นแปลงของ
เปลีย่ นแปลงทาง สารเมอ่ื นาสารมาผสม ผู้อื่น
เคมีและยอมรับ กนั แล้วเกิดการ
ความคิดเห็นของ เปลย่ี นแปลงทางเคมี สามารถทางานรว่ มกบั ผูอ้ ่ืน สามารถทางานรว่ มกบั
ผู้อืน่ และตงั แตเ่ ริ่มตน้ จน
เสร็จสินกิจกรรม รวมทงั ยอมรับฟงั ความ ผ้อู ่ืนในการสังเกต

คดิ เหน็ ของผ้อู นื่ อย่าง การเปลย่ี นแปลงของ

สร้างสรรค์ในการสงั เกต สารเม่ือนาสารมาผสม

การเปลี่ยนแปลงของสาร กนั แลว้ เกดิ การ

เมือ่ นาสารมาผสมกันแล้ว เปลีย่ นแปลงทางเคมี

เกิดการเปลยี่ นแปลงทาง และได้บ้างแต่ไมแ่ สดง

เคมีและเปน็ บางครังทังนี ความคิดเหน็ แมว้ ่าจะ

ต้องอาศัยการกระตนุ้ จากครู ได้รับคาชแี นะจากครู

หรอื ผอู้ ืน่ หรือผู้อนื่

ฉบบั ปรบั ปรงุ เดอื นมิถนุ ายน 2562 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

313 คมู่ ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยที่ 3 การเปล่ียนแปลงของสาร

กจิ กรรมท้ายบทที่ 2 การเปลี่ยนแปลงทางเคมี (1 ชั่วโมง)

1. นักเรียนวาดรูปหรือเขียนสรุปส่ิงที่ได้เรียนรู้จากบทนี ในแบบบันทึก
กิจกรรม หน้า 127

2. นักเรียนตรวจสอบการสรุปสิ่งที่ได้เรียนรู้ของตนเองโดยเปรียบเทียบ
กับผังมโนทัศนใ์ นหัวข้อ รู้อะไรในบทนี้ ในหนังสือเรยี น หนา้ 118

3. นักเรียนตรวจคาตอบของตนเองในสารวจความรู้ก่อนเรียน ในแบบ
บันทึกกิจกรรม หน้า 114-115 อีกครัง ถ้าคาตอบของนักเรียนไม่
ถูกต้องให้ขีดเส้นทับข้อความเหล่านัน แล้วแก้ไขให้ถูกต้องโดยการ
เลือกคาตอบใหม่ หรืออาจแก้ไขคาตอบด้วยปากกาที่มีสีต่างจากเดิม
นอกจากนีครูอาจนาคาถามในรูปนาบทในหนังสือเรียน หน้า 106
มาร่วมกันอภิปรายคาตอบอกี ครงั ดงั นี
การจุดโคมลอยมีการเปลี่ยนแปลงทางเคมีเกิดขึนหรือไม่ และการ
เปลี่ยนแปลงทางเคมีเป็นอย่างไร ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายแนว
ทางการตอบคาถาม เช่น เกิดการเปล่ียนแปลงทางเคมี สังเกตจากมี
เปลวไฟ มีควัน และร้อนขึน และการเปลี่ยนแปลงทางเคมีเป็นการ
เปล่ียนแปลงทม่ี สี ารใหม่เกิดขึน

4. นักเรียนทา แบบฝึกหัดท้ายบทท่ี 2 การเปล่ียนแปลงทางเคมี ครูสุ่ม
นักเรียนให้นาเสนอคาตอบหน้าชันเรียน ถ้าคาตอบยังไม่ถูกต้อง ครู
ค ว ร น า อ ภิ ป ร า ย ห รื อ ใ ห้ ส ถ า น ก า ร ณ์ เ พ่ิ ม เ ติ ม เ พ่ื อ แ ก้ ไ ข แ น ว คิ ด
คลาดเคลื่อนใหถ้ กู ต้อง

5. นกั เรยี นรว่ มกันทากิจกรรม รว่ มคิดร่วมทา โดยให้นักเรียนหาวิธีปอ้ งกัน
การเกดิ สนิมของของใช้ในครวั เรือน เช่น มีด ตะปู กรรไกรตัดหญ้า เป็น
ตน้

 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบับปรับปรุง เดอื นมิถนุ ายน 2562

ค่มู ือครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร 314
สรปุ ผลการเรียนรู้ของตนเอง

นกั เรยี นวาดรูปและบรรยายตามความเข้าใจ

ฉบบั ปรับปรงุ เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

315 คมู่ อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร

แนวคาตอบในแบบบันทกึ กิจกรรม

แก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์
กรดคารบ์ อนิก

แคลเซียมคารบ์ อเนต

 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบับปรับปรงุ เดือนมถิ นุ ายน 2562

คมู่ ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร 316

เคมี

มีสารใหม่เกิดข้ึนคอื กรดคารบ์ อนิก

เคมี
มีสารใหม่เกดิ ข้นึ คอื สารละลายแคลเซยี มไฮโดรเจนคาร์บอเนต

เคมี
มีสารใหมเ่ กิดขึ้นคอื แคลเซยี มคารบ์ อเนต นา้ และแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์

เป็นการเปลีย่ นแปลงท่ีมสี ารใหมเ่ กิดขนึ้

ฉบบั ปรบั ปรงุ เดอื นมถิ ุนายน 2562 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

317 คูม่ ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร

 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบบั ปรบั ปรงุ เดอื นมิถนุ ายน 2562

คูม่ ือครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปล่ียนแปลงของสาร 318

ความรู้เพิม่ เติมสาหรบั ครู
 การเกิดฝนกรดเกิดจากนาทาปฏิกิริยากับแก๊สซัลเฟอร์ได

ออกไซดใ์ นอากาศเกิดสารใหม่คือกรดซัลฟวิ รกิ
 การเผาไหม้เกิดจากเชือเพลิง เช่น แก๊สหุงต้มทาปฏิกิริยากับ

แก๊สออกซิเจนได้สารใหม่คือ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์กับไอนา
บางกรณอี าจมีเขมา่ และแก๊สคาร์บอนมอนอกไซด์เกิดขนึ ดว้ ย
 การจดุ พลเุ ปน็ การติดไฟของสารที่ใช้ทาพลุ สารใหม่ทไ่ี ด้ขึนอยู่
กับชนดิ ของสารที่ใชท้ าพลุ

ฉบับปรับปรงุ เดือนมิถุนายน 2562 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

319 คมู่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร

บทท่ี 3 การเปลยี่ นแปลงทีผ่ นั กลบั ไดแ้ ละผนั กลบั ไม่ได้

จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรปู้ ระจาบท

เม่อื เรียนจบบทนี นักเรียนสามารถ

วเิ คราะห์และระบุการเปล่ียนแปลงท่ีผนั กลบั ได้และการ
เปล่ยี นแปลงที่ผันกลบั ไมไ่ ด้

เวลา 6 ชัว่ โมง

แนวคดิ สาคัญ

เมื่อสารบางชนิดเกิดการเปลี่ยนแปลงแล้ว สามารถทาให้
กลับมาเป็นสารเดิมก่อนท่ีจะเกิดการเปล่ียนแปลงได้ เป็นการ
เปลี่ยนแปลงที่ผันกลับได้ แต่การเปลี่ยนแปลงของสารบางชนิด
เม่ือเปล่ียนแปลงแล้วไม่สามารถทาให้กลับมาเป็นสารเดิมได้เป็น
การเปลีย่ นแปลงที่ผนั กลบั ไม่ได้

สื่อการเรยี นรู้และแหลง่ เรียนรู้

1. หนงั สือเรยี น ป. 5 เลม่ 1 หนา้ 123-137
2. แบบบันทกึ กิจกรรม ป. 5 เลม่ 1 หนา้ 134-147

บทน้มี อี ะไร

เรอ่ื งท่ี 1 การเปลี่ยนแปลงท่ีผันกลับได้และ
ผนั กลบั ไม่ได้

คาสาคญั เชือเพลิง (fuel)
กจิ กรรมที่ 1 ผันกลับได้และผันกลับไม่ได้เป็น
อย่างไร

 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบับปรับปรุง เดอื นมิถุนายน 2562

ค่มู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปล่ียนแปลงของสาร 320

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละทกั ษะแหง่ ศตวรรษที่ 21

รหสั ทักษะ กิจกรรมที่
1

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

S1 การสงั เกต 

S2 การวัด

S3 การใช้จานวน

S4 การจาแนกประเภท

S5 การหาความสมั พันธร์ ะหว่าง 
 สเปซกบั สเปซ
 สเปซกบั เวลา

S6 การจัดกระทาและสื่อความหมายข้อมูล

S7 การพยากรณ์

S8 การลงความเหน็ จากข้อมลู 

S9 การตังสมมตฐิ าน

S10 การกาหนดนยิ ามเชงิ ปฏบิ ัตกิ าร

S11 การกาหนดและควบคุมตัวแปร

S12 การทดลอง

S13 การตคี วามหมายข้อมลู และลงข้อสรุป 

S14 การสร้างแบบจาลอง

ทกั ษะแห่งศตวรรษท่ี 21

C1 การสรา้ งสรรค์

C2 การคิดอย่างมวี จิ ารณญาณ

C3 การแก้ปัญหา

C4 การสอ่ื สาร 

C5 ความร่วมมือ 

C6 การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร

ฉบบั ปรบั ปรงุ เดอื นมิถุนายน 2562 สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

321 คูม่ ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร

แนวคิดคลาดเคลือ่ น

แนวคิดคลาดเคลื่อนท่ีอาจพบและแนวคิดท่ีถกู ต้องในบทท่ี 3 การเปลี่ยนแปลงที่ผันกลับไดแ้ ละผนั กลับไมไ่ ด้ มี
ดังต่อไปนี

แนวคดิ คลาดเคลอื่ น แนวคดิ ทถี่ กู ตอ้ ง

การเดือดและการกลายเป็นไอเป็นการเปล่ียนแปลงที่ผัน การเดอื ดและการกลายเปน็ ไอเป็นการเปลี่ยนแปลงทผี่ ันกลับ

กลบั ไมไ่ ด้ (Allen, 2014) ได้ (Allen, 2014)

ถ้าครูพบว่า นักเรียนมีแนวคดิ คลาดเคลอ่ื นทยี่ ังไมไ่ ด้แก้ไขจากการทากจิ กรรมการเรยี นรู้ ครคู วรจัดการเรยี นรเู้ พิม่ เติมเพอื่
แก้ไขแนวคิดคลาดเคล่ือนให้ถูกตอ้ ง

 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรุง เดือนมิถุนายน 2562

คู่มือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร 322

บทน้เี ร่ิมต้นอย่างไร (1 ชวั่ โมง) ในการตรวจสอบความรู้ ครู
เพียงรับฟังเหตุผลของนักเรียน
1. ครทู บทวนความรู้พนื ฐานของนักเรียนเก่ยี วกับการเปล่ียนแปลง เป็นสาคัญ และยังไม่เฉลย
ทางกายภาพและการเปล่ยี นแปลงทางเคมโี ดยครูใช้คาถามดงั นี คาตอบใด ๆ ให้กับนักเรียน แต่
1.1 การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและการเปลี่ยนแปลงทาง ชักชวนนักเรียน ไปหาคาตอบที่
เคมีแตกต่างกันอย่างไร (นักเรียนควรตอบได้ว่า การ ถูกต้องจากกิจกรรมต่าง ๆ ใน
เปล่ียนแปลงทางกายภาพเป็นการเปล่ียนแปลงท่ีสารก่อน บทเรียนนี
และหลังการเปลี่ยนแปลงยังเป็นสารเดิม แต่การ
เปลี่ยนแปลงทางเคมจี ะมีสารใหมเ่ กิดขึน)
1.2 นักเรียนคิดว่าการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและการ
เปลี่ยนแปลงทางเคมี จะสามารถผันกลับได้หรือไม่
(นักเรยี นตอบตามความเข้าใจของตนเอง)

2. ครูชักชวนนักเรียนศึกษาเรื่องการเปลยี่ นแปลงท่ีผันกลับได้และ
ผนั กลับไมไ่ ดโ้ ดยให้อ่านช่ือหน่วย ชอ่ื บท และจุดประสงค์การ
เรียนรู้ประจาบท ในหนังสือเรียนหน้า 123 จากนันครูใช้
คาถามดงั นี
2.1 บทนีจะเรียนเร่ืองอะไร (การเปลีย่ นแปลงทผ่ี ันกลับได้และ
ผันกลบั ไม่ได)้
2.2 จากจุดประสงค์การเรียนรู้ เมื่อจบบทเรียนนักเรียนจะ
สามารถทาอะไรได้บ้าง (วิเคราะห์และระ บุก าร
เปล่ียนแปลงที่ผันกลับได้และการเปล่ียนแปลงที่ผันกลับ
ไม่ได)้

3. นักเรียนอ่านช่ือบทและแนวคิดสาคัญ ในหนังสือเรียนหน้า 124
จากนันครูซักถามความเข้าใจของนักเรียนโดยใช้คาถามดังนีใน
บทนีนักเรียนจะเรียนเก่ียวกับเร่ืองอะไรบ้าง (ในบทนีจะเรียน
เก่ียวกับการเปลี่ยนแปลงที่ผันกลับได้และการเปล่ียนแปลงท่ีผัน
กลับไม่ได)้

4. ครูชักชวนให้นักเรียนสังเกตรูป และอ่านเนือเรื่องในหน้า 124
โ ด ย ค รู ฝึ ก ทั ก ษ ะ ก า ร อ่ า น ต า ม วิ ธี ก า ร อ่ า น ท่ี เ ห ม า ะ ส ม กั บ
ความสามารถของนักเรียน ครูใช้คาถามเพื่อตรวจสอบความ
เข้าใจจากการอา่ นดงั ต่อไปนี
4.1 จากเร่ืองที่อ่านกล่าวถึงสารอะไรบ้าง (นา ไอนา ไข่ดิบ
ไข่ดาว)
4.2 เรามองเห็นไอนาหรือไม่ อยา่ งไร (เรามองไมเ่ หน็ ไอนา)
4.3 สารอะไรบ้างที่เปลี่ยนแปลงไปแล้วสามารถกลับมาเป็น
เหมอื นเดิมได้ (นา)
4.4 สารอะไรบ้างท่ีเปล่ียนแปลงไปแล้วไม่สามารถกลับมาเป็น
เหมอื นเดมิ ได้ (นักเรียนตอบตามความเข้าใจ)

ฉบับปรบั ปรงุ เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

323 ค่มู ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร

ครูชักชวนนักเรียนว่าในบทนีเราจะเรียนเก่ียวกับการ การเตรยี มตวั ล่วงหน้าสาหรับครู
เปลี่ยนแปลงของสารว่าถ้าเปลี่ยนแปลงไปแล้วกลับมาเป็น เพอ่ื จดั การเรียนร้ใู นครั้งถัดไป
สารเดิมเราเรียกว่าอะไร และถ้าการเปลี่ยนแปลงท่ีสารไม่
สามารถกลบั มาเปน็ สารเดมิ ได้เราเรียกวา่ อะไร ในครังถัดไป นักเรียนจะได้เรียน
5. ครชู ักชวนนักเรยี นตอบคาถามเก่ียวกบั การเปลย่ี นแปลงท่ีผันกลับ เร่ืองท่ี 1 การเปล่ียนแปลงท่ีผันกลับได้
ไดแ้ ละผันกลับไมไ่ ดใ้ นสารวจความรกู้ ่อนเรยี น และผันกลับไม่ได้ ครูเตรียมส่ือการสอน
6. นกั เรยี นทา สารวจความรกู้ อ่ นเรยี น ในแบบบันทึกกิจกรรม หน้า คือ เตรียมบัตรภาพหรือภาพในสไลด์
134-135 โดยนักเรียนอ่านคาถาม ครูตรวจสอบความเข้าใจของ เก่ียวกับ ผลไมส้ กุ การตม้ นา การเกดิ สนิม
นักเรียนจนแน่ใจว่านักเรียนสามารถทาได้ด้วยตนเอง จึงให้ การเกิดหมอก การเตมิ นาหวานในนา
นักเรียนตอบคาถาม โดยคาตอบของแต่ละคนอาจแตกต่างกัน
และคาตอบอาจถูกหรือผิดกไ็ ด้
7. ครูสังเกตคาตอบของนักเรียนเพื่อตรวจสอบว่านักเรียนมีแนวคิด
เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงที่ผันกลับได้และผันกลับไม่ได้อย่างไร
ครูอาจสุ่มให้นักเรียน 2 – 3 คน นาเสนอคาตอบของตนเองโดย
ครูยังไม่ต้องเฉลยคาตอบ แต่จะให้นักเรียนย้อนกลับมาตรวจ
คาตอบอีกครังหลังจากเรียนจบบทนีแล้ว ทังนีครูอาจบันทึก
แนวคิดคลาดเคลื่อนและแนวคิดที่น่าสนใจของนักเรียน แล้ว
น า ม า อ อ ก แ บ บ ก า ร จั ด ก า ร เ รี ย น ก า ร ส อ น เ พื่ อ แ ก้ ไ ข แ น ว คิ ด
คลาดเคล่ือนให้ถูกต้อง และต่อยอดแนวคิดท่ีน่าสนใจของ
นักเรียนตอ่ ไป

 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรงุ เดอื นมิถุนายน 2562

คู่มือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลยี่ นแปลงของสาร 324

แนวคาตอบในแบบบันทึกกิจกรรม

การสารวจความรกู้ ่อนเรียน นกั เรียนอาจตอบคาถามถกู หรือผิดก็ไดข้ ึนอยูก่ บั ความรูเ้ ดิมของนักเรยี น
แตเ่ มือ่ เรยี นจบบทเรียนแล้ว ใหน้ กั เรียนกลบั มาตรวจคาตอบอกี ครังและแก้ไขให้ถูกต้อง ดังตัวอย่าง





นาน้าไปทาให้เยน็ ลงหรอื ทาใหน้ า้
สูญเสียความร้อน นา้ จะเปลี่ยนเปน็

นา้ แข็งเหมอื นเดิม

ฉบบั ปรับปรุง เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

325 คูม่ ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร



ทาให้ไอของพิมเสนเยน็ ลงหรือทาให้ไอของ
พมิ เสนสูญเสียความร้อน ไอของพมิ เสนจะ
ระเหดิ กลับมาเป็นพิมเสนท่เี ป็นของแข็งสี
ขาวเหมือนเดมิ



ทาใหช้ ็อกโกแลตเหลวเยน็ ลงหรือทาให้
ช็อกโกแลตเหลวสญู เสียความรอ้ น ช็อกโกแลต
เหลวจะแข็งตัวเปน็ ก้อนชอ็ กโกแลตเหมือนเดมิ



 สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบับปรับปรงุ เดอื นมถิ ุนายน 2562

ค่มู อื ครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร 326

เรอ่ื งท่ี 1 การเปล่ียนแปลงท่ี
ผันกลบั ได้และผันกลบั ไม่ได้

ในเร่ืองนีนักเรียนจะได้เรียนรู้เก่ียวกับการเปล่ียนแปลงที่
ผนั กลบั ได้และผันกลับไม่ได้

จดุ ประสงค์การเรยี นรู้

วิเคราะห์และระบุการเปลี่ยนแปลงท่ีผันกลับได้และการเปลี่ยนแปลงที่
ผันกลบั ไมไ่ ด้

เวลา 3 ชว่ั โมง

วสั ดุ อุปกรณส์ าหรับทากจิ กรรม

พาราฟิน ไม้ขีดไฟ กระดาษ แบบพิมพ์ จานกระดาษ เทียนไข บีกเกอร์
กระป๋องทราย ปากคีบ ชุดตะเกียงแอลกอฮอล์ ถ้วยกระเบือง
แทง่ แกว้ คน

สื่อการเรียนรู้และแหลง่ เรียนรู้

1. หนงั สือเรียน ป.5 เลม่ 1 หนา้ 126-137
2. แบบบนั ทกึ กจิ กรรม ป.5 เล่ม 1 หนา้ 136-147

ฉบบั ปรับปรุง เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

327 ค่มู อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร

แนวการจดั การเรียนรู้ (30 นาท)ี ในการตรวจสอบความรู้ ครู
เพียงรับฟังเหตุผลของนักเรียน
ขั้นตรวจสอบความรู้ (5 นาที) เป็นสาคัญ และยังไม่เฉลย
คาตอบใด ๆ ให้กับนักเรียน แต่
1. ครูเขียนคาว่า การเปล่ียนแปลงที่ผันกลับได้และการเปลี่ยนแปลงท่ี ชักชวนนักเรียน ไปหาคาตอบ
ผันกลับไม่ได้บนกระดาน นักเรียนร่วมกันอภิปรายว่าหมายถึงอะไร ตนเองจากการอา่ นเนือเรื่อง
ครู ให้ นั กเรี ยน ช่วย กันสั งเกตว่าใน ชีวิตป ระจ าวันมีอะไร เป็ นการ
เปลีย่ นแปลงทผี่ ันกลบั ไดบ้ า้ ง จากนันครใู หน้ ักเรียนดูภาพสถานการณ์
ต่าง ๆ เช่น ผลไม้สุก การต้มนา การเกิดสนิม การเติมนาหวานในนา
ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายและจาแนกว่า อะไรบ้างที่เป็นการ
เปล่ียนแปลงท่ีผันกลับได้และอะไรเป็นการเปล่ียนแปลงที่ผันกลับไม
ได้
นกั เรียนตอบคาถามตามความเข้าใจของตวั เอง ครชู ักชวนให้นักเรียน
ศึกษาในบทเรียนต่อไปเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงที่ผันกลับได้และผัน
กลับไม่ไดค้ ืออะไร

ขน้ั ฝึกทกั ษะจากการอ่าน (20 นาท)ี

2. นักเรียนอ่านช่ือเร่ือง และคิดก่อนอ่าน ในหนังสือเรียนหน้า 126
แล้วร่วมกันอภิปรายคาตอบของคิดก่อนอ่านในกลุ่มเพื่อหาแนว
คาตอบตามความเข้าใจของกลุ่ม ครูสุ่มนักเรียนบางกลุ่มนาเสนอ
คาตอบ และบันทึกคาตอบของนักเรียนบนกระดานเพื่อใช้
เปรยี บเทียบคาตอบภายหลงั จากการอ่านเนอื เร่ือง

3. นักเรียนอ่าน คาสาคัญ ทังภาษาไทยและภาษาอังกฤษ (หากนกั เรียน
อ่านไม่ได้ ครูควรสอนอ่านให้ถูกต้อง) จากนันครูชักชวนให้นักเรียน
อธิบายความหมายของคาสาคัญจากเร่อื งท่ีอ่าน

4. นักเรียนอา่ นเนอื เร่ืองในหนงั สือเรยี นหน้า 126-127 โดยครูฝึกทักษะ
การอ่านตามวธิ ีการอ่านท่ีเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน ครู
ใช้คาถามเพ่อื ตรวจสอบความเข้าใจจากการอ่าน โดยใช้คาถามดงั นี
4.1 เชือเพลิงหมายถึงอะไร (สารที่สามารถติดไฟหรือเกิด
การเผาไหมไ้ ด)้
4.2 ส่ิงที่ได้จากการเผาไหมเ้ ชอื เพลิงมอี ะไรบ้าง
(แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ นา ความรอ้ น อาจมเี ขม่า ครใู ห้
ความรูเ้ พ่ิมเติมว่าอาจมีแกส๊ คาร์บอนมอนอกไซด์ด้วย)

4.3 เราสามารถทาสารที่ได้จากการเผาไหม้ให้กลับมาเป็นเชือเพลิง
ได้หรอื ไม่ (ไมส่ ามารถทาใหส้ ารกลบั มาเป็นเชอื เพลงิ ไดอ้ ีก)

4.4 แก๊สธรรมชาตนิ ามาใช้ประโยชน์อย่างไร (เป็นเชือเพลิงและเปน็
วัตถดุ บิ ในการผลติ เมด็ พลาสตกิ )

 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรงุ เดอื นมิถุนายน 2562

คู่มอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปล่ียนแปลงของสาร 328

4.5 พลาสติกบางชนิดท่ีใช้แล้วสามารถนากลับมาใช้ใหม่ได้หรือไม่ การเตรยี มตวั ลว่ งหน้าสาหรบั ครู
อย่างไร (นากลับมาใช้ใหม่ได้โดยการนาพลาสติกที่ใช้แล้วมา เพ่อื จัดการเรยี นรู้ในครง้ั ถัดไป
หลอมแลว้ นามาทาเป็นวัตถุชนิ ใหม่ เชน่ ถงุ ขยะ)
ในครังถัดไป นักเรียนจะได้ทา
ข้ันสรปุ จากการอา่ น (5 นาท)ี กิจกรรมท่ี 1 ผันกลับได้หรือผันกลับไม่ได้
เป็นอย่างไร ครูเตรียมส่ือการสอนคือ
5. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปเร่ืองที่อ่านซึ่งควรสรุปได้ว่าการ เตรียมตัดก้อนพาราฟินให้มีขนาดเท่าๆ
เปลีย่ นแปลงของสารบางอย่างไม่สามารถทาให้กลบั มาเปน็ สารเดิมได้ กัน จานวน 2 ก้อนต่อกลุ่ม และเตรียม
เช่น การเผาไหมเ้ ชือเพลิงทาให้เกิดสารใหม่ที่ไม่สามารถทาสารนันให้ แบบพิมพ์ที่มีขนาดเท่า ๆ กัน 2 อัน และ
กลับมาเป็นเชือเพลิงเช่นเดิมได้ แต่สารบางอย่างเม่ือเปล่ียนแปลงไป วี ดิ ทั ศ น์ ก า ร ท า ขี ผึ ง แ ผ่ น เ ช่ น
แล้วสามารถทาสารนันให้กลับมาเป็นสารเดิมได้ เช่น พลาสติกท่ี
หลอมเหลวแล้วนาไปทาส่ิงของต่างๆ และสามารถนาพลาสติกท่ีใช้ https://www.youtube.com/watch?v=
แล้วนันมาหลอมเหลวจะได้พลาสติกเหลวซึ่งนาไปขึนรูปทาเป็นวัตถุ 5Re7En1-BUE
ชินใหมไ่ ด้

6. นักเรียนตอบคาถามใน ร้หู รือยัง ในแบบบันทกึ กิจกรรม หนา้ 136
7. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพ่ือเปรยี บเทียบคาตอบของนักเรยี น

ในร้หู รอื ยังกับคาตอบที่เคยตอบในคดิ ก่อนอ่าน
8. ครชู ักชวนนกั เรยี นลองตอบคาถามทา้ ยเรือ่ งทอ่ี า่ น ดงั นี

8.1 การเผาไหมเ้ ชือเพลิง การนาเมด็ พลาสติกไปหลอมแล้วขนึ รปู เปน็
ผลิตภัณฑใ์ หม่ เป็นการเปล่ียนแปลงท่ผี ันกลับไดห้ รอื ผันกลับไมไ่ ด้
เพราะเหตุใด ครชู กั ชวนใหน้ กั เรียนหาคาตอบจากการทากิจกรรม

ฉบบั ปรบั ปรุง เดอื นมถิ ุนายน 2562 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

329 คู่มอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยที่ 3 การเปลยี่ นแปลงของสาร

แนวคาตอบในแบบบันทกึ กิจกรรม

เพราะนา้ มนั เชอื้ เพลิงและแก๊สธรรมชาตเิ กิดการเผาไหมแ้ ล้วไม่สามารถทาให้
กลับมาเปน็ นา้ มันเชอ้ื เพลิงและแกส๊ ธรรมชาติได้เหมือนเดิม ถ้าใช้แลว้ จะหมด
ไปเราจงึ ตอ้ งใช้น้ามันเชอ้ื เพลิงและแก๊สธรรมชาติอย่างประหยัด
สามารถนาพลาสตกิ กลบั มาใชใ้ หมไ่ ด้ โดยการนาวตั ถุที่ทาจากพลาสติกบาง
ชนดิ มาหลอมเหลว แล้วนาพลาสตกิ ที่หลอมเหลวนั้นไปขึ้นรปู เป็นวตั ถุช้นิ ใหม่

 สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรงุ เดอื นมถิ นุ ายน 2562

คู่มือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร 330

กจิ กรรมท่ี 1 ผันกลับไดแ้ ละผนั กลับไมไ่ ด้

เปน็ อยา่ งไร

กิจกรรมนีนักเรียนจะได้สังเกตและอธิบายการเปลี่ยนแปลงท่ี
ผันกลบั ไดแ้ ละผนั กลบั ไม่ได้

เวลา 1 ชว่ั โมง
จดุ ประสงค์การเรียนรู้

สังเกตและอธิบายการเปล่ียนแปลงท่ีผันกลับได้และผันกลับ
ไม่ได้

วัสดุ อปุ กรณ์สาหรับทากจิ กรรม

ส่งิ ทต่ี ้องเตรยี ม 1 กอ้ น ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์
1 เล่ม
สิง่ ท่คี รตู ้องเตรียม/กลุ่ม 1 แผ่น S1 การสงั เกต
1. พาราฟนิ 2 อนั
2. เทียนไข 2 ใบ S5 การหาความสมั พันธ์ระหว่างสเปซกับสเปซ
3. กระดาษ 1 กลัก
4. แบบพมิ พ์ 2 ใบ S8 การลงความเหน็ จากข้อมูล
5. จานกระดาษ 1 อนั
6. ไม้ขดี ไฟ 1 ใบ S13 การตคี วามหมายข้อมูลและลงข้อสรุป
7. บีกเกอร์ขนาด 250 cm3 1 ชดุ
8. ปากคบี 1 อนั ทักษะแหง่ ศตวรรษที่ 21
9. กระป๋องทราย 1 ใบ
10. ชุดตะเกยี งแอลกอฮอล์
11. แท่งแก้วคน C4 การส่อื สาร
12. ถว้ ยกระเบือง
สิ่งทคี่ รูตอ้ งเตรียม/คน C5 ความร่วมมือ
-
สิ่งที่นกั เรยี นต้องเตรยี ม/กลมุ่ ส่ือการเรียนรแู้ ละแหล่งเรียนรู้
-

1. หนงั สอื เรยี น ป.5 เล่ม 1 หนา้ 128-131

2. แบบบันทกึ กจิ กรรม ป.5 เลม่ 1 หนา้ 137-142

3. ตวั อย่างวดี ิทัศนป์ ฏบิ ัติการวิทยาศาสตร์สาหรับครู

เรอ่ื งการเปลีย่ นแปลงท่ีผันกลับได้และผันกลับไม่ได้

เปน็ อย่างไร

ฉบับปรบั ปรงุ เดือนมิถนุ ายน 2562 http://ipst.me/9869

สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

331 คมู่ อื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร

แนวการจัดการเรียนรู้ ในการตรวจสอบความรู้ ครู
เพียงรับฟังเหตุผลของนักเรียน
1. ครูนาเข้าสู่กิจกรรม โดยให้นักเรียนดูวีดิทัศน์เกี่ยวกับการทาขีผึง เป็นสาคัญ และยังไม่เฉลย
แผ่นและนาอภิปราย โดยอาจใชค้ าถาม ดังนี คาตอบใด ๆ ให้กับนักเรียน แต่
1.1 จากวีดิทัศน์เป็นเรื่องเก่ียวกับอะไร มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึน ชักชวนนักเรียน ไปหาคาตอบท่ี
หรือไม่ อย่างไร (การทาขีผึงแผ่น มีการเปล่ียนแปลงจากขผี ึง ถูกต้องจากกิจกรรมต่าง ๆ ใน
แผ่นเม่ือได้รับความร้อนจะหลอมเหลวกลายเป็นขีผึงเหลว บทเรียนนี
และเม่อื เยน็ ลงจะกลับมาเป็นขผึ งึ ซ่งึ มีสถานะเปน็ ของแขง็ )
1.2 การเปล่ียนแปลงของขีผึง ผันกลับได้หรือผันกลับไม่ได้
(คาตอบขึนอย่กู ับความเขา้ ใจของนักเรยี น)

2. นกั เรียนอ่านชื่อกจิ กรรม และ ทาเป็นคดิ เปน็ ในหนงั สอื เรยี นหน้า

128 จากนัน ครูตรวจสอบความเข้าใจของนักเรียนเก่ียวกับ
จุดประสงค์ของกจิ กรรม โดยใช้คาถามดังตอ่ ไปนี
2.1 กิจกรรมนีนักเรียนจะได้เรียนเก่ียวกับเร่ืองอะไร (การ

เปลี่ยนแปลงทผี่ ันกลบั ได้และผนั กลับไมไ่ ด้)
2.2 นกั เรยี นจะไดเ้ รียนเรื่องนดี ้วยวธิ ีใด (การสังเกต)
2.3 เมอ่ื เรียนแล้วนักเรยี นจะทาอะไรได้ (อธิบายการเปลี่ยนแปลง

ทผี่ ันกลบั ไดแ้ ละผันกลับไม่ได้)
ใ ห้ นั ก เ รี ย น บั น ทึ ก จุ ด ป ร ะ ส ง ค์ ข อ ง กิ จ ก ร ร ม ใ น แ บ บ บั น ทึก
กิจกรรมหนา้ 137
3. นักเรียนอ่านส่ิงที่ต้องใช้ ในกิจกรรม ครูสอบถามเก่ียวกับวัสดุ
อุปกรณ์ว่านักเรียนรู้จักหรือไม่ ถ้านักเรียนไม่รู้จักวัสดุอุปกรณ์
บางอย่าง เช่น พาราฟิน ถ้วยกระเบอื ง แบบพิมพ์ ครคู วรนาส่ิง
นนั มาแสดงให้ดู
4. นักเรียนอา่ นทาอย่างไร ในหนงั สือเรยี นหนา้ 128-129 ทงั 2 ตอน
พร้อมดูแบบบันทึกกิจกรรมหน้า 137-139 ควบคู่ไปด้วย โดยฝึก
ทักษะการอ่านตามความเหมาะสม จากนันร่วมกันอภิปรายเพ่ือ
สรุปขันตอนการทากิจกรรม โดยครูอาจใช้คาถามและฝึกให้
นักเรียนแต่ละกลุ่มเขียนแผนผังแสดงขันตอนการทากิจกรรม ดัง
ตัวอย่าง ครูอาจสุ่มตัวแทนนักเรียนบางกลุ่มนาเสนอแผนผัง
กิจกรรมกลมุ่ ตามที่ได้วางแผนไว้

 สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรุง เดอื นมิถุนายน 2562

ค่มู ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หนว่ ยท่ี 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร 332

ตวั อยา่ งการเขยี นแผนผังการทากจิ กรรม
ตอนท่ี 1

สังเกตพาราฟิน
บนั ทึกผล

แบ่งพาราฟินเป็น 2 สว่ น

คาดคะเนผลทเี่ กดิ ขึน
เม่ือให้ความร้อนกบั พาราฟินส่วนท่ี 1 และ
เมื่อวางพาราฟนิ ให้เยน็

ทากิจกรรมเพ่ือตรวจสอบการคาดคะเน
บันทึกผล

อภิปรายเปรยี บเทยี บลกั ษณะของ
พาราฟนิ สว่ นท่ี 1 และส่วนที่ 2

เขียนแผนภาพแสดงการเปลี่ยนแปลงของ
พาราฟนิ สว่ นท่ี 1 บนั ทกึ ผลในแบบ
บนั ทึกหนา้ 138 และนาเสนอ

ฉบบั ปรบั ปรงุ เดือนมถิ นุ ายน 2562 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

333 คมู่ ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร
ตอนท่ี 2

สังเกตกระดาษ บันทกึ ผล

แบง่ กระดาษเปน็ 2 สว่ น

คาดคะเนสิ่งทจี่ ะเกิดขนึ
เมอ่ื เผากระดาษส่วนที่ 1

ทากจิ กรรมเพื่อตรวจสอบการคาดคะเน
บนั ทึกผล

เปรยี บเทยี บลกั ษณะของกระดาษสว่ นท่ี 2 กับ
กระดาษทีเ่ ผาแล้ว บันทกึ ผล

อภปิ รายวธิ ที าให้กระดาษที่เผากลบั มาเป็น
แผน่ กระดาษก่อนเผาไดห้ รอื ไมไ่ ด้ อย่างไร

และนาเสนอ

 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบบั ปรบั ปรงุ เดือนมิถนุ ายน 2562

คมู่ อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร 334

5. เม่ือนักเรียนเข้าใจวิธีทากิจกรรมแล้ว ครูแจกอุปกรณ์ให้นักเรียน เริ่ม ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์และทักษะ
6. ปฏบิ ตั ิกิจกรรมตามขนั ตอน แห่งศตวรรษที่ 21 ที่นักเรียนจะได้ฝึกจากการ
หลังจากทากิจกรรมแล้ว นักเรียนเก็บอุปกรณ์ให้เรียบร้อย แล้วให้ ทากจิ กรรม
นักเรียนนาเสนอ ครนู าอภิปรายผลการทากจิ กรรม โดยใชค้ าถามดังนี

6.1 พาราฟินมีลักษณะอย่างไร (พาราฟินเป็นของแข็งสีขาวขุ่น หมาย S1 การสังเกตลักษณะของสารกอ่ นและ
เหตุ ลักษณะของพาราฟินขึนอยู่กับตัวอย่างพาราฟินที่นามา หลงั ให้ความรอ้ นและเผาไฟและการ
สงั เกตในกจิ กรรมใหบ้ ันทกึ ผลตามความเป็นจริง) เปล่ยี นแปลงขณะใหค้ วามร้อนและเผาไฟ
S5 การหาความสมั พนั ธร์ ะหว่างสเปซกบั สเป
6.2 เม่ือนาพาราฟินส่วนท่ี 1 มาให้ความร้อน เกิดการเปล่ียนแปลง ซจากการบอกลักษณะของสารเม่ือเกิดการ
อยา่ งไรและเมื่อวางไวเ้ กิดการเปลีย่ นแปลงอย่างไร (พาราฟินสว่ น เปลีย่ นแปลง
ที่ 1 เมอ่ื ไดร้ บั ความรอ้ นจะหลอมเหลวและเมือ่ วางไว้จะแขง็ ตวั ) S8 การลงความเห็นจากข้อมูลจากการ
สังเกตซงึ่ สามารถบอกไดว้ า่ การ
6.3 การเปลี่ยนแปลงของพาราฟินเม่ือให้ความร้อนและวางไว้ให้เย็น

เป็นการเปล่ียนแปลงท่ีผันกลับได้หรือผันกลับไม่ได้ รู้ได้อย่างไร เปล่ยี นแปลงใดท่ีไม่สามารถกลบั มาเปน็
(เป็นการเปล่ียนแปลงท่ีผันกลับได้ เพราะพาราฟินส่วนท่ี 1 เมื่อ สารเดิมและการเปลยี่ นแปลงใดสามารถ
ได้รับความร้อนจะหลอมเหลวเป็นพาราฟินเหลวเม่ือวางไว้ให้เย็น กลับมาเป็นสารเดิม
พาราฟินเหลวจะแ ข็ง ตัว กลับ มา เป็น พารา ฟิ นที่ เป็น ข อ ง แ ข็ ง C4 การสื่อสารจากการพูด เขียนบรรยาย
เหมอื นเดมิ ) การเปลย่ี นแปลงเม่ือนาสารมาใหค้ วามรอ้ น
6.4 กระดาษมีลกั ษณะอย่างไร (เป็นแผ่นบาง สีขาว) และเผาไฟ
C5 ความร่วมมือจากการทางานร่วมกันใน

หมายเหตุ ลักษณะของกระดาษขึนอยู่กบั ตัวอย่างที่นกั เรยี นสังเกต กลุ่ม

ในกิจกรรมใหบ้ ันทกึ ผลการสงั เกตตามจรงิ )

6.5 เมื่อนากระดาษมาเผาเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างไร (กระดาษติด

ไฟ มเี ปลวไฟ เกดิ ควันและของแข็งสดี าหรือเขม่าสดี า)

6.6 เราสามารถทาให้กระดาษท่ีไหม้แล้วกลับมาเป็นกระดาษแผ่นเดิม

ได้หรือไม่ อย่างไร (ไม่ได้ เพราะไม่สามารถนาของแข็งสีดาและ

ควนั ทเ่ี กิดขึนมารวมกันและทาเป็นแผ่นกระดาษได้)

6.7 การเปลี่ยนแปลงของกระดาษเมื่อนามาเผา เป็นการเปลี่ยนแปลง

ท่ีผันกลับได้หรือผันกลับไม่ได้ (เป็นการเปลี่ยนแปลงท่ีผันกลับ

ไม่ได้)

6.8 การเปลี่ยนแปลงท่ีผันกลับได้และผันกลับไม่ได้ต่างกันอย่างไร

(การเปล่ยี นแปลงทผ่ี ันกลับได้ เปน็ การเปลย่ี นแปลงทส่ี ารสามารถ

กลับมาเป็นสารเดิมหรือสารตังต้นได้ แต่การเปลี่ยนแปลงท่ีผัน

กลับไมไ่ ด้ สารทีเ่ ปล่ยี นแปลงไม่สามารถกลบั มาเปน็ สารตังตน้ ได้ )

7. ครแู ละนกั เรยี นร่วมกนั อภิปรายและลงขอ้ สรปุ วา่ การเปลีย่ นแปลงทีผ่ นั

กลับได้ เป็นการเปลีย่ นแปลงที่สารสามารถกลับมาเปน็ สารตังตน้ ได้ แต่

ฉบับปรับปรงุ เดือนมถิ ุนายน 2562 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

335 คูม่ ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร

การเปล่ียนแปลงท่ีผันกลับไม่ได้ สารท่ีเปล่ียนแปลงไม่สามารถกลับมา
เปน็ สารตังตน้ ได้ (S13)
8. ครูชักชวนนักเรียนอภิปรายเก่ียวกับการเปล่ียนสถานะของสาร เช่น

การเดือด และการกลายเป็นไอ ว่าเป็นการเปล่ียนแปลงที่ผันกลับได้

หรือผันกลับไม่ได้ ซึ่งนักเรียนควรตอบได้ว่า การเปลี่ยนสถานะเป็นการ

เปล่ยี นแปลงทผ่ี ันกลับไมไ่ ด้

9. ครูอภิปรายร่วมกับนักเรียนเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงท่ีผันกลับได้และ

ผันกลับไม่ได้ที่พบในชีวิตประจาวัน ประโยชน์และโทษของ

การเปล่ียนแปลงที่ผันกลับได้และผันกลับไม่ได้ต่อสิ่งมีชีวิตและ

สิ่งแวดลอ้ ม

10. นักเรียนร่วมกันอภิปรายคาตอบใน ฉันรู้อะไร โดยครูอาจใช้คาถาม
เพิ่มเตมิ ในการอภิปรายเพ่อื ให้ไดแ้ นวคาตอบท่ีถกู ต้อง

11. นักเรียนร่วมกันสรุปสิ่งที่ได้เรียนรู้ในกิจกรรมนี จากนันนักเรียนอ่าน
สิง่ ทไี่ ด้เรียนรู้ และเปรยี บเทยี บกบั ขอ้ สรุปของตนเอง

12. ครูกระตุ้นให้นักเรียนฝึกตังคาถามเกี่ยวกับเรื่องที่สงสัยหรืออยากรู้
เพิ่มเติมใน อยากรู้อีกว่า จากนันครูอาจสุ่มนักเรียน 2 -3 คน นาเสนอ
คาถามของตนเองหน้าชันเรียน และให้นักเรียนร่วมกันอภิปราย
เกี่ยวกับคาถามท่นี าเสนอ

13. ครูนาอภิปรายเพ่ือให้นักเรียนทบทวนว่าได้ฝึกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์และทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 อะไรบ้างและในขันตอนใด
แลว้ บันทกึ ลงในแบบบนั ทกึ กิจกรรมหน้า 142

14. นักเรียนร่วมกันอ่าน รู้อะไรในเรื่องน้ี ในหนังสือเรียนหน้า 132 ครูนา
อภิปรายเพื่อนาไปสู่ข้อสรุปเกี่ยวกับสิ่งที่ได้เรียนรู้ในเรื่องนี จากนันครู
กระตุ้นให้นักเรียนตอบคาถามในช่วงท้ายของเนือเรื่องซ่ึงเป็นคาถาม
เพื่อเช่ือมโยงไปสู่การเรียนเนือหาในบทต่อไปดังนี วัฎจักรนาเป็น
อย่างไร นามีการเปลี่ยนแปลงที่ผันกลับได้อย่างไร นักเรียนสามารถ
ตอบตามความเข้าใจของตนเอง ซ่ึงจะหาคาตอบท่ีถูกต้องได้จากการ
เรียนตอ่ ไป

 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบับปรับปรงุ เดอื นมถิ นุ ายน 2562

คู่มอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร 336

แนวคาตอบในแบบบันทึกกิจกรรม

สงั เกตและอธบิ ายการเปล่ียนแปลงทีผ่ ันกลบั ไดแ้ ละผนั กลับไม่ไดข้ อง
พาราฟนิ

ของแข็งสีขาวข่นุ

หมายเหตุ พาราฟินเปน็ ของแขง็ สขี าวขนุ่ แต่อาจผสมสจี งึ เห็นเปน็ สอี น่ื ๆ ให้บันทกึ ลักษณะ
ตามจรงิ

ขน้ึ อยกู่ ับคาตอบ ขน้ึ อยู่กับ พาราฟิน พาราฟนิ ค่อยๆ
ของนกั เรยี น คาตอบของ หลอมเหลวเปน็ เปล่ียนจาก
ของเหลวใส ของเหลวใสเปน็
นักเรยี น ของแข็งสขี าวขนุ่

ฉบบั ปรบั ปรุง เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

337 คมู่ อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยท่ี 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร

พาราฟินส่วนที่ 1 หลังจากไดร้ บั ความร้อนและวางไวใ้ หเ้ ยน็ มลี กั ษณะเปน็ ของแขง็
สขี าวขุ่นเหมือนกบั พาราฟินสว่ นที่ 2 เดิม

คาตอบขึ้นอยู่กับนักเรียน

เช่น (ของแข็ง) ไดร้ ับความร้อน พาราฟนิ (ของเหลว)
พาราฟนิ

สญู เสียความรอ้ น

 สถาบนั สง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรุง เดอื นมถิ นุ ายน 2562

คมู่ อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร 338

สงั เกตและอธิบายการเปล่ยี นแปลงทีผ่ ันกลบั ได้และผนั กลับไมไ่ ด้ของกระดาษ

กระดาษเป็นแผน่ บางๆ มีสีขาว

หมายเหตุ กระดาษอาจเปน็ สีอนื่ ๆ ใหบ้ ันทกึ ลกั ษณะตามจริง

ขึ้นอยู่กับคาตอบ ขน้ึ อยูก่ ับคาตอบ กระดาษไหม้ มีของแขง็ สดี า
ของนักเรยี น ของนักเรียน เหน็ เปลวไฟ อยูท่ ่ีกน้
ภาชนะ
เกิดควนั

กระดาษส่วนที่ 1 หลังจากเผาไฟและวางไวใ้ ห้เย็นมลี ักษณะแตกต่างจากกระดาษ
สว่ นท่ี 2 กระดาษส่วนที่ 1 กลายเปน็ ของแข็งสีดา ส่วนที่ 2 เปน็ แผ่นสขี าว เป็น
แผน่ ๆ

ฉบบั ปรบั ปรุง เดอื นมิถนุ ายน 2562 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

339 คมู่ ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร

ขน้ึ อยู่กับการคาดคะเนของนักเรียน เช่นเหมือนกับทค่ี าดคะเน คอื พาราฟินจะ
แขง็ ตวั เหมอื นเดมิ

เหมือนกัน คอื เปน็ ของแข็งสีขาวขุ่น

เป็นการเปลย่ี นแปลงทผ่ี นั กลับได้ เนอ่ื งจากพาราฟนิ ทีเ่ ป็นของแขง็ เมื่อไดร้ ับ
ความร้อนจะหลอมเหลวเปน็ พาราฟนิ เหลวซ่ึงมสี ถานะเป็นของเหลวและเม่ือวาง
ให้เย็นลง พาราฟินเหลวจะแข็งตวั เป็นพาราฟินท่ีเปน็ ของแขง็ และสเี หมอื นเดิม

เม่อื ใหค้ วามรอ้ นแก่พาราฟินซ่ึงเปน็ ของแข็งมสี ีขาวขนุ่ พาราฟนิ จะ
หลอมเหลวกลายเปน็ พาราฟินเหลวใส เม่ือวางไวใ้ หเ้ ย็น พาราฟนิ
เหลวจะเปลี่ยนเปน็ พาราฟินทีเ่ ปน็ ของแข็งมีสีขาวข่นุ เหมือนเดิม
การเปลี่ยนแปลงของพาราฟินเปน็ การเปลยี่ นแปลงทผ่ี ันกลับได้
เน่อื งจากเมอ่ื พาราฟินเปลีย่ นแปลงไปแล้วยังกลบั มาเปน็ พาราฟิน
เหมอื นเดมิ ได้

 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบับปรบั ปรงุ เดอื นมิถนุ ายน 2562

คู่มอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลยี่ นแปลงของสาร 340

ขนึ้ อยกู่ ับการคาดคะเนของนกั เรยี น เชน่ เหมือนกนั คือกระดาษจะติดไฟ เป็นของแข็ง
สีดา

ไมเ่ หมือนกัน ก่อนเผากระดาษมลี ักษณะเป็นแผ่นบาง สีขาว เมือ่ นาไปเผา กระดาษ
ไหมเ้ กดิ เปลวไฟ ควัน และกลายเปน็ ของแข็งสีดา

สารที่เกดิ จากการเผากระดาษไมส่ ามารถเปลี่ยนกลับมาเปน็ กระดาษเหมือนเดมิ ได้
เพราะสารเปล่ียนไปเป็นสารอื่น แม้จะวางไว้ใหเ้ ยน็ ก็ไมเ่ กิดการเปลยี่ นแปลงกลับมา
เป็นกระดาษอยา่ งเดิม

การเปลย่ี นแปลงของกระดาษเปน็ การเปลย่ี นแปลงท่ีผันกลบั ไมไ่ ด้ เนอื่ งจากเม่ือกระ
ดาษเปลย่ี นแปลงไปแล้วไมส่ ามารถทาให้กลบั มาเป็นกระดาษเหมือนเดิมได้

เมื่อให้ความร้อนโดยการเผากระดาษซง่ึ เป็นของแข็งสีขาว กระดาษจะตดิ ไฟมเี ปลว
ไฟ (สตี า่ งๆ ตามท่ีสังเกตได)้ และเกิดควัน เมอื่ เปลวไฟดับ จะเหลือของแข็งสีดาที่ก้น
ภาชนะ การเปล่ยี นแปลงของกระดาษเป็นการเปล่ยี นแปลงที่ผันกลับไม่ได้ เนอ่ื งจาก
เม่ือกระดาษเปล่ยี นแปลงไปแลว้ ไมส่ ามารถทาให้สารกลับมาเปน็ กระดาษเหมือนเดิม
ได้

การเปลยี่ นแปลงของสารบางชนิด สามารถผนั กลับได้ แต่บางชนดิ ผันกลบั ไมไ่ ด้

ฉบับปรับปรงุ เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

341 คมู่ อื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร

คาถามของนกั เรยี นทตี่ ้ังตามความอยากรขู้ องตนเอง

 
 




 สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบับปรับปรงุ เดอื นมิถนุ ายน 2562

คู่มือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร 342

แนวการประเมินการเรียนรู้

การประเมนิ การเรยี นรู้ของนกั เรยี นทาได้ ดงั นี
1. ประเมนิ ความรเู้ ดิมจากการอภิปรายในชนั เรียน
2. ประเมนิ การเรยี นรูจ้ ากคาตอบของนกั เรียนระหว่างการจัดการเรยี นร้แู ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม
3. ประเมินทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์และทกั ษะแห่งศตวรรษท่ี 21 จากการทากิจกรรมของนักเรยี น

การประเมินจากการทากจิ กรรมที่ 1 ผันกลับได้และผันกลบั ไมไ่ ดเ้ ปน็ อย่างไร

ระดับคะแนน
3 คะแนน หมายถงึ ดี 2 คะแนน หมายถงึ พอใช้ 1 คะแนน หมายถงึ ควรปรับปรุง

รหัส สิง่ ท่ปี ระเมนิ ระดับคะแนน

ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

S1 การสังเกต
S5 การหาความสัมพันธ์ระหว่างสเปซ

กบั สเปซ
S8 การลงความเหน็ จากขอ้ มูล
S13 การตีความหมายขอ้ มูลและลงข้อสรุป
ทกั ษะแห่งศตวรรษที่ 21
C4 การสอ่ื สาร
C5 ความรว่ มมือ

ฉบับปรบั ปรุง เดือนมถิ ุนายน 2562 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

343 คู่มือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร

ตาราง แสดงการวิเคราะห์ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรต์ ามระดับความสามารถของนกั เรยี น

โดยอาจใช้เกณฑ์การประเมิน ดงั นี

ทกั ษะ ระดับความสามารถ
กระบวนการทาง รายการประเมนิ
วิทยาศาสตร์ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรบั ปรงุ (1)

S1 การสงั เกต การบรรยายราย สามารถใชป้ ระสาทสมั ผัส สามารถใช้ประสาทสมั ผสั สามารถใชป้ ระสาท

ละเอียดโดยใช้ เกบ็ รายละเอียดในการ เกบ็ รายละเอยี ดในการ สมั ผสั เก็บ

ประสาทสัมผสั ใน สังเกตการเปลี่ยนแปลง สงั เกตการเปลี่ยนแปลง รายละเอยี ดใน

การสงั เกตการ ของพาราฟนิ และ ของพาราฟนิ และ การสงั เกต

เปล่ียนแปลง กระดาษเมื่อนามาให้ กระดาษเม่ือนามาให้ การเปลยี่ นแปลง

ของพาราฟินและ ความรอ้ นและเมื่อเยน็ ลง ความร้อนและเมื่อเย็นลง ของพาราฟนิ และ

กระดาษเม่ือนามา ได้ครบถ้วนดว้ ยตนเอง ได้ครบถ้วน โดยอาศยั กระดาษเมื่อนามา

ให้ความรอ้ นและ โดยไม่เพ่ิมความคิดเหน็ การชีแนะของครหู รอื ให้ความร้อนและ

เมื่อเย็นลง ผู้อ่ืน เมอื่ เย็นลงไดไ้ ม่

ครบถ้วน แมว้ า่ จะ

ไดร้ ับการชีแนะจาก

ครหู รือผูอ้ ่นื

S5 การหา การบรรยาย สามารถบรรยายการ สามารถบรรยายการ สามารถบรรยาย
ความสัมพันธ์ ลกั ษณะการ ครอบครองพืนท่ีของ ครอบครองพนื ที่ของ การครอบครอง
ระหว่างสเปซ ครอบครองพืนท่ี พาราฟนิ แข็ง และ พาราฟินแขง็ และ พนื ทขี่ องพาราฟิน
กับสเปซ ของพาราฟินแข็ง พาราฟินเหลว พาราฟนิ เหลว แข็ง และพาราฟิน
และพาราฟินเหลว สง่ิ ที่ควรบรรยายได้คือ สง่ิ ท่คี วรบรรยายได้คอื เหลว
สงิ่ ท่ีควรบรรยาย -พาราฟินแขง็ เปน็ กอ้ นอยู่ -พาราฟนิ แข็งเป็นก้อน สิง่ ทีค่ วรบรรยายได้
ไดค้ ือ ทก่ี ้นภาชนะ อยู่ทีก่ ้นภาชนะ คอื
-พาราฟินแขง็ เป็น -พาราฟนิ เหลวจะ -พาราฟินเหลวจะ -พาราฟินแข็งเปน็
กอ้ นอย่ทู ่กี น้ ครอบครองพนื ท่ีอยู่เตม็ ครอบครองพืนที่อยูเ่ ต็ม ก้อนอยู่ทีก่ น้ ภาชนะ
ภาชนะ ก้นภาชนะ ผวิ หน้าเรียบ ก้นภาชนะ ผวิ หน้าเรียบ -พาราฟินเหลวจะ
-พาราฟินเหลวจะ เสมอกัน ไดถ้ ูกต้อง เสมอกัน ไดอ้ ยา่ งถูกต้อง ครอบครองพืนที่อยู่
ครอบครองพนื ที่ ครบถว้ นดว้ ยตนเอง ครบถว้ นโดยอาศยั การ เตม็ ก้นภาชนะ
อย่เู ตม็ ก้นภาชนะ ชีแนะของครหู รือผอู้ ่ืน ผิวหนา้ เรยี บเสมอกัน
ผวิ หน้าเรยี บเสมอ ไดไ้ ม่ครบถ้วน
กนั แม้ว่าจะได้รับการ
ชแี นะจากครหู รือ
ผอู้ ่นื

 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบับปรับปรุง เดือนมถิ ุนายน 2562

คู่มอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร 344

ทกั ษะ รายการประเมนิ ระดบั ความสามารถ
กระบวนการทาง
การนาข้อมลู ท่ีได้ ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรงุ (1)
วิทยาศาสตร์ จากการสังเกตการ
S8 การลง เปลย่ี นแปลง สามารถนาข้อมลู ที่ สามารถนาข้อมูลท่ี สามารถนาข้อมลู ที่
ความเหน็ จาก ของพาราฟินกับ รวบรวมได้จากการสังเกต รวบรวมไดจ้ ากการ รวบรวมได้จากการ
ข้อมูล กระดาษเมื่อนามา การเปลย่ี นแปลงของ สงั เกตการเปลีย่ นแปลง สงั เกตการ
ใหค้ วามร้อนโดย พาราฟินกับกระดาษเมื่อ ของพาราฟินกับกระดาษ เปล่ยี นแปลงของ
S13 การ ลงความเหน็ ได้วา่ นามาให้ความร้อนโดยลง เมือ่ นามาใหค้ วามร้อน พาราฟินกับ
ตคี วามหมายข้อมลู การเปลยี่ นแปลง ความเห็นไดว้ า่ โดยลงความเห็นได้ว่า กระดาษเมื่อนามา
และลงข้อสรุป ของพาราฟนิ เป็น การเปลีย่ นแปลงของ การเปล่ียนแปลงของ ให้ความรอ้ นโดยลง
การเปลี่ยนแปลงท่ี พาราฟนิ เปน็ การ พาราฟนิ เปน็ การ ความเห็นได้วา่
ผันกลบั ได้ ส่วน เปลีย่ นแปลงท่ผี ันกลับได้ เปล่ยี นแปลงทผี่ นั กลับได้ การเปลี่ยนแปลง
การเปลี่ยนแปลง ส่วนการเปลย่ี นแปลงของ ส่วนการเปลยี่ นแปลง ของพาราฟนิ เป็น
ของกระดาษเป็น กระดาษเปน็ การ ของกระดาษเป็นการ การเปลย่ี นแปลงท่ี
การเปลี่ยนแปลงท่ี เปลีย่ นแปลงที่ผันกลบั เปลยี่ นแปลงทผี่ ันกลับ ผันกลับได้ ส่วนการ
ผนั กลับไม่ได้ ไมไ่ ด้ ไดถ้ ูกต้องครบถว้ น ไมไ่ ด้ ได้ถูกต้องครบถ้วน เปล่ียนแปลงของ
ไดด้ ้วยตนเอง โดยอาศยั การชีแนะของ กระดาษเปน็ การ
ตคี วามหมาย ครูหรือผอู้ นื่ เปลี่ยนแปลงที่ผัน
ข้อมูลจากการ กลับไม่ได้ ได้ถกู ต้อง
สังเกตการ สามารถตีความหมาย สามารถตคี วามหมาย แตไ่ ม่ครบถว้ นแมว้ ่า
เปลีย่ นแปลง ข้อมลู จากการสงั เกตการ ข้อมลู จากการสังเกตการ จะไดร้ บั การชีแนะ
ของพาราฟนิ และ เปล่ียนแปลงของพาราฟนิ เปลี่ยนแปลงของ จากครูหรือผู้อื่น
กระดาษเม่ือนามา และกระดาษเม่ือนามาให้ พาราฟนิ และกระดาษ
ให้ความร้อนและ ความร้อนและลงข้อสรุป เมอ่ื นามาให้ความร้อน สามารถ
ลงขอ้ สรุปได้วา่ ได้วา่ การเปลีย่ นแปลง และลงข้อสรปุ ได้วา่ ตีความหมายข้อมลู
การเปลีย่ นแปลง ของสารบางชนดิ ผนั กลบั การเปลย่ี นแปลงของสาร จากการสังเกตการ
ของสารบางชนิด ได้ บางชนดิ ผนั กลบั ไม่ได้ บางชนดิ ผนั กลบั ได้ เปลยี่ นแปลง
ผนั กลบั ได้ บาง ไดถ้ ูกตอ้ ง ครบถ้วนดว้ ย บางชนดิ ผันกลับไม่ได้ ของพาราฟินและ
ชนดิ ผนั กลับไม่ได้ ตัวเอง ไดถ้ ูกตอ้ ง ครบถ้วนโดย กระดาษเม่ือนามา
อาศัยการชแี นะของครู ให้ความรอ้ นและลง
หรือผู้อืน่ ข้อสรปุ ได้ว่า
การเปลี่ยนแปลง
ของสารบางชนดิ ผัน
กลบั ได้ บางชนดิ ผัน
กลบั ไม่ได้
ไดถ้ ูกตอ้ ง แตไ่ ม่
ครบถว้ นแมว้ ่าจะ
ได้รับการชีแนะจาก
ครหู รอื ผู้อ่ืน

ฉบบั ปรับปรุง เดอื นมิถุนายน 2562 สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

345 คูม่ ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร

ตาราง แสดงการวิเคราะห์ทักษะแห่งศตวรรษท่ี 21 ตามระดับความสามารถของนกั เรยี น
โดยอาจใชเ้ กณฑ์การประเมิน ดังนี

ทักษะแห่ง ระดับความสามารถ
ศตวรรษที่
รายการประเมิน ดี (3) พอใช้ (2) ควรปรับปรุง (1)
21 การนาเสนอข้อมูล นาเสนอข้อมูลจากการ
C4 การ จากการสังเกต สงั เกตโดยการบรรยาย นาเสนอข้อมลู จากการ นาเสนอข้อมลู จาก
สอ่ื สาร การเปลยี่ นแปลง การเปล่ียนแปลงของ
ของสารเม่ือให้ สารเมือ่ ใหค้ วามรอ้ นให้ สงั เกตโดยการบรรยายการ การสังเกตโดยการ
C5 ความ ความร้อนใน ผอู้ ่นื เขา้ ใจไดอ้ ย่าง
ร่วมมอื รปู แบบการ ถูกต้อง ชดั เจนไดด้ ว้ ย เปล่ยี นแปลงของสารเมื่อ บรรยายการ
บรรยาย ตนเอง
ใหค้ วามรอ้ นใหผ้ ูอ้ ่ืนเข้าใจ เปลีย่ นแปลงของสาร
การทางานร่วมมอื สามารถทางานรว่ มกบั
กับผู้อืน่ ใน ผู้อ่นื ในการสังเกต ได้ถูกต้อง ชัดเจนโดยอาศัย เมอ่ื ให้ความร้อนให้
การสังเกต การเปลยี่ นแปลงของ
การเปลีย่ นแปลง พาราฟินและกระดาษ การชแี นะของครหู รอื ผู้อื่น ผ้อู นื่ เขา้ ใจได้ถูกต้อง
ของพาราฟนิ และ เม่ือให้ความร้อนและ
กระดาษเมื่อให้ เมื่อเย็นลง รวมทงั แตไ่ ม่ชดั เจน แม้วา่ จะ
ความรอ้ นและเม่ือ ยอมรับฟงั ความคดิ เหน็
เย็นลง การ ของผู้อนื่ อยา่ ง ไดร้ บั การชีแนะจากครู
ยอมรบั ความ สร้างสรรคใ์ นการทา
คิดเห็นของผู้อนื่ กิจกรรมตังแต่เร่มิ ต้น หรือผู้อน่ื
จนเสรจ็ สนิ กจิ กรรม
สามารถทางานร่วมกับผู้อ่ืน สามารถทางานร่วมกับ

ในการสังเกต ผอู้ น่ื ในการสงั เกต

การเปลีย่ นแปลงของ การเปล่ียนแปลงของ

พาราฟินและกระดาษเมื่อให้ พาราฟนิ และกระดาษ

ความรอ้ นและเม่ือเยน็ ลง เม่อื ให้ความร้อนและ

รวมทงั ยอมรับฟงั ความ เม่อื เยน็ ลง ได้บ้างแต่ไม่

คดิ เห็นของผ้อู ื่นอยา่ ง แสดงความคดิ เห็น

สรา้ งสรรค์ในการทา แม้ว่าจะได้รับคาชีแนะ

กิจกรรมเป็นบางครงั ทังนี จากครูหรอื ผู้อืน่

ต้องอาศยั การกระตุ้นจากครู

หรอื ผู้อื่น

 สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบับปรบั ปรงุ เดือนมถิ ุนายน 2562

คู่มือครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หน่วยที่ 3 การเปลยี่ นแปลงของสาร 346

กจิ กรรมทา้ ยบทที่ 3 การเปล่ยี นแปลงท่ีผนั กลับได้และผันกลับ
ไมไ่ ด้ (1 ชัว่ โมง)

1. นักเรียนวาดรูปหรือเขียนสรุปสิ่งท่ีได้เรียนรู้จากบทนี ในแบบบันทึก
กจิ กรรม หน้า 143

2. นักเรียนตรวจสอบการสรุปสิ่งท่ีได้เรียนรู้ของตนเองโดยเปรียบเทียบ
กบั ผงั มโนทศั นใ์ นหวั ข้อ รอู้ ะไรในบทนี้ ในหนังสือเรียน หน้า 133

3. นักเรียนตรวจคาตอบของตนเองในสารวจความรู้ก่อนเรียน ในแบบ
บันทึกกิจกรรม หน้า 134-135 อีกครัง ถ้าคาตอบของนักเรียนไม่
ถูกต้องให้ขีดเส้นทับข้อความเหล่านัน แล้วแก้ไขคาตอบให้ถูกต้อง
หรืออาจแก้ไขคาตอบด้วยปากกาที่มีสีต่างจากเดิม นอกจากนีครูอาจ
นาคาถามในรูปนาบทในหนังสือเรียน หน้า 124 มาร่วมกันอภิปราย
คาตอบอีกครัง ดังนี เราสามารถทาไข่ดาวให้เป็นไข่ดิบได้หรือไม่
(ไม่ไดเ้ พราะไม่สามารถเปล่ียนสารของไข่ดาวให้กลับมาเป็นสารที่เป็น
ไข่ดิบได)้

4. นักเรียนทา แบบฝึกหัดท้ายบทที่ 3 การเปลี่ยนแปลงที่ผันกลับได้
และผันกลับไม่ได้ ครูสุ่มนักเรียนนาเสนอคาตอบหน้าชันเรียน ถ้า
คาตอบยังไม่ถูกต้องครูควรนาอภิปรายหรือให้สถานการณ์เพ่ิมเติม
เพอ่ื แก้ไขแนวคิดคลาดเคล่อื นให้ถูกต้อง

5. นักเรียนร่วมกันทากิจกรรม ร่วมคิดร่วมทา โดยให้นักเรียนหาวิธีนา
วัสดุทใ่ี ชแ้ ลว้ กลบั มาใชใ้ หม่

6. นักเรียนอ่าน วิทย์ใกล้ตัว ในหนังสือเรียนหน้า 136-137 และสรุป
แนวคิดทไี่ ดจ้ ากการอ่าน

7. นักเรียนร่วมกันตอบคาถามสาคัญประจาหน่วยในหนังสือเรียนหน้า
74 อีกครัง ถ้าคาตอบยังไม่ถูกต้อง ให้นักเรียนอภิปรายร่วมกันเพ่ือให้
ได้คาตอบทถี่ ูกตอ้ ง

ฉบับปรบั ปรงุ เดอื นมถิ นุ ายน 2562 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

347 คู่มือครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยท่ี 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร
สรปุ ผลการเรยี นรขู้ องตนเอง

นกั เรยี นวาดรปู และบรรยายตามความเข้าใจ

 สถาบันสง่ เสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรุง เดือนมิถุนายน 2562

คู่มือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร 348

แนวคาตอบในแบบบนั ทึกกจิ กรรม

การเปล่ยี นแปลงทีผ่ นั กลับได้ เปน็ การเปลย่ี นแปลงทสี่ ารสามารถกลับมาเป็นสารตงั้ ตน้ ได้
แต่การเปล่ียนแปลงที่ผนั กลบั ไม่ได้ สารทเ่ี ปล่ียนแปลงไปแล้วไม่สามารถเปล่ียนกลบั มาเป็น
สารเดิมหรอื สารต้ังตน้ ได้

ผันกลับได้ เมอื่ นานา้ ผลไม้ที่แข็งตวั ออกมาวาง นา้ ผลไม้ท่แี ข็งตวั ได้รับความ
ร้อนจะหลอมเหลวเปน็ น้าผลไม้เชน่ เดมิ จงึ เปน็ การเปลย่ี นแปลงผันกลบั ได้

ผนั กลับไม่ได้ เนือ่ งจากทาให้สนิมกลับมาเปน็ โลหะเหมอื นเดมิ ไม่ได้ จงึ เป็นการ
เปลีย่ นแปลงผันกลับไม่ได้

ผันกลบั ได้ เมือ่ นาพลาสติกที่ใชแ้ ลว้ ซึ่งเป็นของแขง็ มาหลอม จะไดเ้ ป็น
พลาสตกิ เหลว และเม่ือแข็งตวั กเ็ ป็นพลาสตกิ แข็งเหมือนเดมิ จึงเป็นการ
เปลยี่ นแปลงผนั กลับได้
ผันกลบั ไม่ได้ เนือ่ งจากใบไม้สีน้าตาลกลบั มาเปน็ ใบไม้สเี ขียวเหมือนเดิมไมไ่ ด้ จงึ
เปน็ การเปลย่ี นแปลงผันกลบั ไม่ได้

ผันกลับไมไ่ ด้ เน่ืองจากเม่ือทอดไขเ่ ปน็ ไขด่ าว ไข่ดาวกลับมาเป็นไขด่ บิ
เหมอื นเดมิ ไม่ได้ จึงเป็นการเปล่ยี นแปลงผันกลบั ไม่ได้

ฉบับปรบั ปรุง เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 

349 คูม่ ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร

 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบับปรบั ปรุง เดอื นมถิ นุ ายน 2562

คมู่ อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 3 การเปลีย่ นแปลงของสาร 350

ถกู อัดดว้ ยความดัน

ของเหลว ได้รบั ความรอ้ น แกส๊

เมอ่ื แก๊สถกู อัดจะเปลยี่ นเป็นของเหลว และเมื่อของเหลวอยู่ในบรเิ วณที่ความดัน
ลดลงจะกลายเป็นแก๊ส เกดิ การเปลยี่ นแปลงกลับไปกลบั มาเช่นนีไปเรอ่ื ยๆ

ผันกลบั ได้ เน่อื งจากของเหลวเปลยี่ นสถานะไปเป็นแก๊สแล้วกลับมาอยูใ่ นสถานะ
ของเหลวทเี่ ปน็ สารเดมิ จึงเปน็ การเปลย่ี นแปลงที่ผนั กลับได้

ฉบบั ปรบั ปรุง เดือนมิถนุ ายน 2562 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

351 คูม่ ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | หนว่ ยที่ 3 การเปลย่ี นแปลงของสาร

 สถาบนั ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบับปรบั ปรุง เดอื นมถิ นุ ายน 2562

คูม่ อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | หน่วยท่ี 3 การเปล่ยี นแปลงของสาร 352

บรรณานุกรม (หน่วยที่ 3)

คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม.่ พิมเสน (2562). สบื คน้ เมอ่ื 20 เมษายน 2562 จาก
https://www.pharmacy.cmu.ac.th/web2553/n84.php

คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั อุบลราชธานี. การบูร (2562). สบื คน้ เม่ือ 20 เมษายน 2562 จาก
http://www.thaicrudedrug.com/main.php?action=viewpage&pid=19

ชาตรี ฝา่ ยคาตา. (2551). แนวคดิ ทางเลอื กของนักเรยี นในวชิ าเคมี. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์
วิทยาเขตปตั ตานี, 19(2), 11-28.

ธดิ ารัตน์ ทองดี และ ปัฐมาภรณ์ พิมพ์ทอง. (2554) การศึกษามโนมติเร่ืองสารและสมบัติของสาร ของนักเรียนชนั
ประถมศกึ ษาปีที่ 6 โดยใช้แหล่งเรียนรู้ในชมุ ชนการตม้ เกลือสนิ เธาวป์ ระกอบการสอนโดยใช้วัฏจักรการสืบเสาะหาความรู้ (5E).
วารสารศึกษาศาสตร์ ฉบบั วิจยั บัณฑติ ศึกษา มหาวทิ ยาลัยขอนแกน่ , 5(3), 28-33.

สถาบันส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ. (2561). แบบบันทึกกิจกรรมรายวิชาพื้นฐาน
วิทยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 5 กลุ่มสาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร.์ กรงุ เทพมหานคร: องค์การคา้ ของ สกสค.

สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธกิ าร. (2561). หนงั สือเรยี นรายวชิ าพน้ื ฐาน
วทิ ยาศาสตร์ ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 5 กลุ่มสาระการเรียนร้วู ิทยาศาสตร์. กรงุ เทพมหานคร: องคก์ ารค้าของ สกสค.

Driver, R. (2010). Beyond the appearances: The conservation of matter under physical and chemical
transformations. In Driver, R. (Ed), Children’s ideas in science (pp.145-169). Milton Keynes, Philadelphia, USA:
Open University Press.

Michael, A. (2010). Misconceptions in primary science. Berkshire, UK: Open University press.
Osborne, Roger J. & Cosgrove, Mark M. (1983) Children's conceptions of the changes of state of water.
Journal of Research in Science Teaching, 20(9), 825-838.
Plasma (2019) retrieved April 20, 2019 from http://web.utk.edu/~prack/Thin%20films/plasma and
http://www.qrg.northwestern.edu/projects/vss/docs/propulsion/2-what-is-plasma.html
Stein, M., Larrabee, Timothy G., & Barman, Charles R. (2008). Study of common beliefs and
misconceptions in physical science. Journal of Elementary Science Education, 20(2), 1-11.

ฉบับปรบั ปรุง เดอื นมิถนุ ายน 2562 สถาบนั สง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 

353 คมู่ ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | แบบทดสอบทา้ ยเล่ม

แนวคาตอบในแบบทดสอบทา้ ยเล่ม

⎯ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ฉบบั ปรบั ปรุง เดอื นมิถุนายน 2562

ค่มู ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | แบบทดสอบท้ายเล่ม 354

ฉบบั ปรบั ปรงุ เดอื นมิถุนายน 2562 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

355 คูม่ ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | แบบทดสอบทา้ ยเล่ม

⎯ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรงุ เดือนมถิ นุ ายน 2562

ค่มู ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เลม่ 1 | แบบทดสอบท้ายเล่ม 356

ฉบบั ปรบั ปรงุ เดอื นมิถุนายน 2562 สถาบันส่งเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ⎯

357 คูม่ ือครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตร์ ป.5 เล่ม 1 | แบบทดสอบทา้ ยเล่ม

⎯ สถาบนั ส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฉบบั ปรับปรงุ เดือนมถิ นุ ายน 2562