ชีวประวัติและพระธรรมเทศนา พระเขมปตฺโต หลวงปู่หล้า

ชีวประวัติและพระธรรมเทศนา

พระเขมปตโฺ ต หลวงปหู่ ล้า

วัดบรรพตคีรี (ภจู ้อกอ้ ) อำ� เภอหนองสูง จงั หวัดมุกดาหาร

อนสุ รณพ์ พิ ธิ ภณั ฑฉ์ นั ทกรานุสรณ์
วดั ปา่ อมั พโรปญั ญาวนาราม ในพระสงั ฆราชูปถมั ภ์
สมเดจ็ พระอรยิ วงศาคตญาณ (อมพฺ รมหาเถร) สมเดจ็ พระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปรณิ ายก

ชีวประวตั ิและพระธรรมเทศนา

พระเขมปตฺโต หลวงปู่หล้า

เลขมาตรฐานหนงั สือ : ๙๗๘-๖๑๖-๔๔๕-๒๐๗-๗
พิมพค์ รัง้ ท่ี ๑ : ตลุ าคม ๒๕๖๐
จ�ำนวนพิมพ์ : ๕,๐๐๐ เล่ม
จัดพิมพ์โดย : มลู นธิ ิพุทธสมุนไพรคแู่ ผ่นดินไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์


สงวนลขิ สทิ ธิ์ : หา้ มคัดลอก ตัดตอน เปลย่ี นแปลง แกไ้ ข ปรบั ปรุง
ขอ้ ความใดๆ ท้งั ส้ิน หรือน�ำไปพิมพ์จ�ำหนา่ ย
หากท่านใดประสงค์จะพิมพ์เพอ่ื ให้เป็นธรรมทาน
โปรดตดิ ตอ่ ขออนญุ าตจากทางมูลนิธิพุทธสมุนไพรคแู่ ผ่นดินไทย
ในพระบรมราชปู ถัมภ์

พมิ พท์ ี่ : บรษิ ัท ศลิ ป์สยามบรรจภุ ณั ฑแ์ ละการพิมพ์ จำ� กัด
๖๑ ถนนเลียบคลองภาษีเจริญฝงั่ เหนอื ซ.เพชรเกษม​๖๙
แขวงหนองแขม เขตหนองแขม กรุงเทพมหานคร
โทรศพั ท์ ๐­-­­๒๔๔๔-๓๓๕๑-๙ โทรสาร ๐-๒๔๔๔-๐๐๗๘
E-mail: [email protected] www.silpasiam.com

ค�ำปรารภ

เร่ืองการจัดท�ำหนังสือมรดกธรรมยอดโอวาทค�ำสอนของสมณะนักปราชญ์
วสิ ทุ ธเิ ทวา (พระปา่ ) จดั ทำ� ขน้ึ ๓๔ องค์ สมยั กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ระหวา่ งปี พทุ ธศกั ราช
๒๔๖๐-๒๕๕๔ โอวาทธรรมยอดแห่งค�ำสอนของวิสุทธิบุคคล ท่านแสดงบริสุทธิ์
สมบรู ณไ์ มว่ า่ ยคุ ใดสมยั ใด นำ� ผสู้ นใจพยายามตง้ั ใจปฏบิ ตั ติ าม ยอ่ มกา้ วลว่ งทกุ ขไ์ ปได้
สมความปรารถนา คณะปสาทะศรทั ธาเห็นควรจัดทำ� ข้ึนสงวนรกั ษาไว้ เพ่อื กุลบตุ ร
สุดท้ายภายหลังที่ พิพิธภัณฑ์ฉันทกรานุสรณ์ วัดป่าอัมพโรปัญญาวนาราม บ้าน
หนองกลางดอน ต�ำบลคลองกว่ิ อ�ำเภอบา้ นบึง จังหวดั ชลบุรี ผสู้ นใจกรณุ าเขา้ ไป
ศกึ ษาได้ตามโอกาส เวลาพอดี

ผฉู้ ลาดยึดหลักนักปราชญ์เปน็ แบบฉบับพาดำ� เนนิ ปกครองรกั ษาตน
คณะปสาทะศรทั ธา

ห้ามพิมพเ์ พือ่ จ�ำหนา่ ย สงวนลขิ สทิ ธ์ิ

สารบญั ๑
๑๕
พระเขมปตโฺ ต หลวงปหู่ ลา้ ๓๑๕

ชีวประวัตแิ ละพระธรรมเทศนา พระเขมปตโฺ ต หลวงปหู่ ล้า
ชวี ประวัติ พระเขมปตฺโต หลวงปู่หล้า
พระธรรมเทศนา พระเขมปตโฺ ต หลวงปูห่ ล้า

พระเขมปตโฺ ต หลวงปู่หลา้

วดั บรรพตคีรี (ภูจ้อก้อ) อำ�เภอหนองสงู จังหวดั มกุ ดาหาร



ชีวประวัติและพระธรรมเทศนา

พระเขมปตฺโต หลวงปู่หลา้

1

2

...พระนพิ พานเหนอื ผ้รู ูไ้ ปจนไม่มที ห่ี มาย
ถา้ หมายอย่กู ็พอเหมอื นๆ นเ่ี อง ก็พอหมุนๆ นเี่ อง

มปี ัญหาวา่ ถ้าอยา่ งนั้นก็สูญซิ
แตส่ ูญในพระนิพพานมขี อบเขต สญู จากกิเลสเทา่ นน้ั
รสของพระนพิ พานมีอยู่ ใครเป็นผู้ด่มื รสพระนพิ พาน

ก็พระนิพพานเทา่ นั้น จะได้รับรสพระนิพพาน
ไม่เป็นหน้าที่ของสงั ขารจะไปกา้ วกา่ ย
พระนพิ พานเป็นอนัตตาหรือไม่

พระนพิ พานไม่ได้อย่ใู นวงแขนของทา่ นผใู้ ดโดยถา่ ยเดียว
เป็นของกลางอยู่อย่างนนั้ ไม่เกิดไม่ดบั ไปไหน
เป็นอนัตตาธรรมทไ่ี ม่เกิดไม่ดบั ไปไหน
ไม่มีใครใส่ชื่อลือนามใหก้ ต็ าม
ก็เปน็ จรงิ ทางไมเ่ กดิ ไมด่ บั อยอู่ ย่างน้นั
เราจะเอาพระนพิ พานมาเปน็ อนตั ตา
เหมอื นขนั ธ์ ๕ และกเิ ลสทั้งหลายมนั กไ็ ม่ถกู
เรยี กวา่ แยกอนตั ตาธรรมไมถ่ กู
เชน่ ผู้รู้ ดังนี้ จะเอาผู้ร้พู ระสัมมาสมั พทุ ธเจา้
มาเทียบกบั พระปจั เจกฯ มาเทียบกบั
สาวกสาวิกาอรหันต์ กเ็ รยี กว่ายกตนเทียมทา่ น
สงิ่ เหล่าน้ี เปน็ หน้าท่ชี าวพุทธจะรทู้ ัง้ น้นั ...

3

ด้วยเดชพระพทุ ธศาสนา
อันทรงพระคณุ คา่ ไมม่ ปี ระมาณ
และกท็ รงมีอยทู่ กุ กาลดว้ ย

ไม่ขึน้ อยกู่ บั ผู้รู้ และไมร่ ู้
ไมข่ ึ้นอยกู่ บั ผ้เู ชอื่ และไมเ่ ชอ่ื
และกเ็ หนือโลกอยู่ทกุ ยคุ ทุกสมยั ด้วย

ทกุ กาลทุกเวลาอกี ดว้ ย
เม่ือเปน็ ดังน้ี พวกเราทง้ั หลาย
ผสู้ นใจใครพ่ น้ ทุกขใ์ นวฏั สงสาร
จงรตู้ ามเปน็ จรงิ ปฏบิ ัติตามเป็นจริง

หลุดพน้ ตามเป็นจรงิ
ในปจั จบุ นั จติ ปจั จุบนั ธรรม
โดยไม่เหลืออยทู่ ุกเม่อื เทอญ

4

บญุ อะไรๆ กท็ �ำใหใ้ จ ก็ฉลองใจ
บาปอะไรๆ ใจท�ำกท็ ำ� ให้ใจ ฉลองใจ

บวกใจคูณใจไดก้ ็คือ บาปบุญ
แตพ่ ยายามยา้ ยตำ� แหน่งบาปออกจากใจ

เอาบุญมาเป็นนายกปกครองใจ
จึงจะเป็นนายกดี มสี ตปิ ญั ญา

ก้าวหน้าเปน็ ธรรมาธิปไตย
ไม่ไกลพระนิพพาน มิฉะนนั้ แล้ว

ก็จะเจอแต่ทะเลน้ำ� ตา
ไกลจากพุทธศาสนาแล

5

ฝากไวใ้ ห้ลูกหลาน

 วดั กต็ อ้ งเปน็ วดั อยา่ ไปจดั เปน็ สนามเลข มาผกู เอาเลข กไ็ มผ่ ดิ กบั มาเขกหวั พระ
กบั เอาขมี้ าทาสำ� นกั ซงึ่ เปน็ แนวความคดิ ทเี่ หยยี บยำ�่ ทำ� ลายพระศาสนาและดหู มนิ่
ปฏปิ ทาของสำ� นัก ก็มีความหมายอันเดียวกันนนั้ แล

 การเอาอบายมขุ มาคลกุ เคลา้ มอมเมาในพระพทุ ธศาสนา กบั การสรา้ งมหาอเวจี
มหานรก ก็มคี วามหมายอันเดยี วกนั

 อบายมุขทุกประเภทกับโลกาวินาศก็มีความหมายอันเดียวกัน อบายมุขทุก
ประเภทกับมนษุ ยว์ บิ ัติ สวรรค์วบิ ัติ พรหมวิบตั ิ นิพพานวิบัติ ก็มีความหมาย
อนั เดยี วกนั

 ส่งเสริมอบายมุขกับส่งเสริมให้คนปีนเกลียวออกนอกพระพุทธศาสนา ก็มี
ความหมายอนั เดียวกนั

 ผไู้ มเ่ หน็ โทษในอบายมขุ จะเปน็ ผถู้ งึ ไตรสรณคมนแ์ ทย้ อ่ มเปน็ ไปไมไ่ ด้ ฟา้ ขาว
ดาวสวา่ งไมม่ เี มฆหมอก แตม่ องไมเ่ หน็ ดวงดาวจะเหน็ พระจนั ทรพ์ ระอาทติ ยไ์ ด้
อย่างไร ผไู้ ม่ถงึ ไตรสรณคมนก์ อ็ ยา่ งนั้น อนิจจาเอ๋ย

 บางท่านอ่านแลว้ นกึ โกรธ จงเอาโกรธแบกไปขายใหพ้ ระนพิ พาน ในโลกนม้ี ัน
เตม็ แล้วขายไม่ออก

 พระนิพพานดับจากสิ่งเหลา่ นไี้ ปแล้ว ไม่ควรเอามากล่าวต่เู ลย

 หลวงพ่อ หลวงตา หรอื หลวงปหู่ ล้า เขมปตฺโต มุ่งดี อย่าไดม้ เี วรภยั เทอญฯ

ศรัทธาธรรมทรงค่าล�้ำน�ำมามากมายมูลมอง
ศรทั ธาหวยปว่ ยเวลาทัง้ ผู้มาและผรู้ บั
เปน็ อัปมงคลอาภพั ทั้งผู้รบั และผูม้ าสู่
ผู้ใจสงู แล ดพู จิ ารณาถอยศรทั ธาแลฯ

(พระขีณาสพท่านพ้นไปแล้ว)

6

ค�ำน�ำ

หนงั สือชีวประวตั เิ ลม่ น้ี แรกเริ่มคณุ อินทรถ์ วายมาร้องขอขา้ พเจา้ หลายๆ ครัง้
(ดงั รายละเอยี ดในรปู เล่ม) ครนั้ ตอ่ มา พวกอบุ าสกอุบาสิกาของพระพทุ ธศาสนาทาง
พระนครหลวง กรงุ เทพฯ ไดม้ าวงิ วอนรอ้ งขอขา้ พเจา้ ใหอ้ นญุ าตจัดพิมพ์

ขา้ พเจา้ ไดพ้ จิ ารณาหลายๆ รอบ หลายๆ นยั กเ็ ขา้ ใจไดว้ า่ คงเจตนาจะพมิ พจ์ รงิ
ข้าพเจ้าจึงได้อนุญาต เพราะเห็นว่าจะเป็นประโยชน์ในทางธรรมะบ้างไม่มากก็น้อย
สว่ นการตชิ มของชาวโลกนนั้ เปน็ ธรรมประจำ� โลกอยแู่ ลว้ ไมข่ าดเลย แตก่ ม็ หี ลกั เกณฑ์
อยู่ว่าไม่ให้ข้ีขลาดต่อความดีของตนอันจะพอท�ำได้ ให้ข้ีขลาดต่อความช่ัวอย่าได้
อาจหาญลว่ งละเมดิ เมอ่ื มานกึ ถงึ เรอื่ งเหลา่ นแ้ี ลว้ กเ็ บาใจได้ ปญั ญาเกดิ ขนึ้ มาทด่ี วงใจ
ให้คำ� นงึ มีใจพอพึงอนญุ าตใหต้ พี ิมพ์

บรรดาท่านผู้จะพิมพ์หนังสืออันเกี่ยวกับธรรมะฟรีไว้เพ่ือเป็นคติมากเล่มน้อย
เลม่ กด็ ี เปน็ ของหาไดย้ าก เพราะเกย่ี วกบั ทรพั ยส์ นิ บา้ ง เกย่ี วกบั ไมม่ ศี รทั ธาบา้ ง และ
กเ็ ปน็ ของหาไดย้ ากอกี ดว้ ย และอกี อยา่ งหนง่ึ ธรรมดาชวี ประวตั ชิ าวพทุ ธแลว้ จะทกุ ข์
จนขน้ แคน้ ในดา้ นอามสิ ลาภยศ สรรเสรญิ สขุ สกั เพยี งใดกต็ ามที แตถ่ า้ หากวา่ มคี วาม
ประพฤตดิ มี าอาชวี ะชอบ เปน็ ตน้ กส็ มฐานะของชาวพทุ ธอยมู่ ชี วี ประวตั คิ ณุ คา่ สงู เสยี ชพี
ดีกว่าเสียสัตย์ เสียชีวประวัติกเ็ สียชพี ดกี ว่า

แทจ้ รงิ ชวี ประวตั นิ ี้ จะเขยี นหรอื ไมเ่ ขยี นมนั กม็ อี ยใู่ นตวั ทกุ ๆ ทา่ น เพราะความลบั
ไมม่ ใี นโลก นตถฺ ิ โลเก รโห นาม แตเ่ ขยี นไวด้ กี วา่ ไมเ่ ขยี น ทา่ นผชู้ อบอา่ นกจ็ ะไดอ้ า่ น
ผเู้ ขยี นประวตั ขิ องตนเองยงั ไมม่ รณภาพนนั้ เองยง่ิ ดี เพราะมโี อกาสใหผ้ อู้ น่ื คดั คา้ นได้
ทกุ เม่อื (สำ� หรบั คำ� จรงิ แล้วไมพ่ ดู อีกก็จริงอกี เมอื่ ยง่ิ พดู กย็ ิ่งจริง)

ทา้ ยแหง่ ค�ำน�ำโดยย่อน้ี ดว้ ยเดชพระพุทธศาสนา จงเปน็ สขุ ทกุ ถ้วนหนา้ ท่ัวท้งั
ไตรโลกาอยู่ทกุ เมื่อ เทอญ

พระหล้า เขมปตฺโต

7

ค�ำน�ำแต่ตน้ื ไปหาลกึ

พระธรรมคำ� สอนของพระพทุ ธศาสนา ยอ่ มตคี วามหมายไดท้ งั้ ตน้ื ทงั้ ขนาดกลาง
ทงั้ ลกึ ทงั้ แคบ ทงั้ กวา้ ง ทง้ั ขยาย ทง้ั ยน่ เหลา่ นเ้ี ปน็ ตน้ แตต่ อ้ งขนึ้ กบั บารมแี กก่ ลา้ มาแลว้
หรอื ไมห่ นอเทา่ น้นั ไตรสิกขา คอื ศีล สมาธิ ปญั ญา รวมพลกลมกลนื ในปจั จบุ ัน
อนั ไมส่ ง่ สา่ ยในฝา่ ยยน่ กด็ ี กต็ อ้ งขน้ึ อยกู่ บั พระสตพิ ระปญั ญาในปจั จบุ นั ของแตล่ ะทา่ น
ละทา่ น จะเอามาตเี สมอกนั กไ็ มไ่ ด้ แมด้ า้ นกเิ ลสนอ้ ยและมากในปจั จบุ นั กด็ ี จะเอามา
ตเี สมอกนั กไ็ มไ่ ดอ้ กี ตา่ งฝา่ ยตา่ งถงึ โลกตุ ตรธรรมแลว้ อนั เปน็ แกนของธรรม กส็ งู ตำ�่
ลมุ่ ดอนกว่ากันอกี ตามชนั้ ของมรรคและผล

ฉะนน้ั พระปคุ คลบญั ญตั ิ พระบรมศาสดาสมั มาสมั พทุ ธเจา้ จงึ บญั ญตั บิ คุ คลและ
ธรรมใหส้ มดลุ กนั เปน็ ชน้ั ๆ ไป ไมก่ า้ วกา่ ย การขบธรรมของพระพทุ ธศาสนาแตกแลว้
พรอ้ มทง้ั จบกจิ ธรุ ะของกเิ ลสโดยมไิ ดม้ เี ชอ้ื เหลอื กม็ พี ระอรหนั ตจ์ ำ� พวกเดยี วเทา่ นน้ั ๆ
บรรดาทา่ นผมู้ รี าคะ โทสะ โมหะ เปน็ นายหนา้ นายกอยู่ จงึ ไมค่ วรหลบั ตาสนเขม็ ดหู มน่ิ
พระพทุ ธศาสนาในทางตรงและทางอ้อมใดๆ เลย

พระหลา้ เขมปัตโต จิตฟงุ้ ซา่ นก็ไมห่ นจี ากหลักธรรมฯ

8

กฎของกรรมทรงอำ� นาจ

กรรมและผลของกรรม เปน็ ศาลยตุ ธิ รรมอยไู่ มห่ นจี ากหลกั ของความจรงิ คอื หลกั
ของเหตพุ ชื กรรมกริ ยิ า เปน็ ศาลยตุ ธิ รรมอยแู่ บบไมม่ อี คตลิ ำ� เอยี งเลย ทา่ นผใู้ ดจะเชอื่
หรอื ไม่เชอ่ื ก็ไมเ่ ป็นปัญหาเลย ธรรมะคอื ธรรมแท้ ย่อมมีอิสระผง่ึ ผายเป็นจรงิ รักษา
ความจริงอยใู่ นตัวไว้อยา่ งบรรจงทรงธรรมอยอู่ ยา่ งไมเ่ สยี ธรรมแล

ธรรมฝ่ายเหตุฝา่ ยผลไม่นิยมกบั ช้นั วรรณะใดๆ ท้ังสนิ้ แลหนอ ธรรมฝ่ายเหตุ
ฝา่ ยผลของโลกตุ ตระ นบั แตพ่ ระเสขสปุ ฏปิ นั โนไปจนถงึ พระอนาคามี จนถงึ อรหตั ต-
มรรคฯ ส่วนอรหัตตผลน้ัน ทรงผลขาดตอนไม่ได้โยงมาหาอรหัตตมรรคเสียแล้ว
เพราะทรงอโหสผิ ล ผลใหส้ ขุ ทรงสขุ เตม็ ภมู แิ ลว้ ไมเ่ ปน็ หนา้ ทจี่ ะโยงถงึ มรรคใหย้ งุ่ อะไร
ทรงอฐานะไปแล้ว สงิ่ เหล่าน้ีเปน็ หนา้ ทข่ี องท่านผู้หนักในธมั มวจิ ยะวิจยั

บรรดาทา่ นผสู้ อดสอ่ งใครค่ รวญธรรม ยอ่ มชนะความใครค่ รวญในโลก การทม่ี ี
ปฏสิ มั ภทิ าส่ใี นพระพุทธศาสนา กับการทรงธุดงควัตร จงึ เป็นของเว้นไม่ได้ เพราะ
บางทา่ นกส็ รา้ งบารมมี าอยา่ งนนั้ จรงิ ๆ สงวนอยา่ งนนั้ จรงิ ๆ เชน่ พระมหากสั สปะชอบ
ธุดงคค์ ุณ เปน็ ตน้ นเ้ี องละ พระมหาโมคคลั ลาชอบฤทธิ์ พระมหาสารบี ตุ รชอบและ
หนกั ไปทางปัญญาฯ

9

การสะสมแหง่ บุญน�ำมาซ่งึ สขุ

บญุ ทส่ี ขุ กา้ วหนา้ คอื โลกตุ ตรบญุ สปุ ฏปิ นั โนบญุ ไปถงึ อนาคามบี ญุ ตำ่� กวา่ นลี้ งมา
เปน็ บญุ โลกยี ์ เปน็ บญุ วนเวยี นไมแ่ นน่ อนจะกา้ วหนา้ เพราะหลายบางที และกบ็ ญุ ลทั ธอิ น่ื
กไ็ มต่ อ้ งเอย่ สนใจเลยละ ปรารภตามเปน็ จรงิ ของธรรม ไมม่ กี ารลำ� เอยี งเขา้ ขา้ งตวั แต่
นิดเดียว

และคำ� วา่ เหตผุ ล กเ็ หตผุ ลทางโลกตุ ตระเปน็ เกณฑจ์ งึ ฟงั ขนึ้ แมผ้ ลของพชื กด็ ี
หรือพืชก็ดี กรรมและผลของกรรมกด็ ี กิรยิ าและผลของกิรยิ ากด็ ี ธรรมและผลของ
ธรรมกด็ ี ธาตแุ ละผลของธาตกุ ด็ ี ใจและผลของใจกด็ ี ขนั ธแ์ ละผลของขนั ธก์ ด็ ี อนิ ทรยี ์
และผลของอนิ ทรีย์กด็ ี บคุ คลและผลของบคุ คลกห็ มายเอาโลกตุ ตระก็ฟังได้

และคำ� วา่ เจตนากด็ ี การมงุ่ หมายกด็ ี ความหวงั กด็ ี ควิ ทตี่ ง้ั ไวก้ ด็ ี ทาน ศลี เนกขมั มะ
กด็ ี ปญั ญากด็ ี วริ ยิ ะกด็ ี ขนั ตกิ ด็ ี สจั จะกด็ ี อธษิ ฐานกด็ ี เมตตากด็ ี อเุ บกขากด็ ี ทง้ั หลาย
ทบี่ รรยายมานี้ ตอ้ งหมายโลกตุ ตระทง้ั นนั้ จงึ จะสมภมู ผิ ปู้ ฏบิ ตั พิ ระพทุ ธศาสนา ถา้ ไมแ่ ลว้
กเ็ สยี เกยี รตขิ องการปฏบิ ตั ิ และกจ็ งึ สมเกยี รตขิ องผสู้ รา้ งบารมแี กก่ ลา้ มาแลว้

บารมอี อ่ นขนาดไหน แกก่ ลา้ ขนาดใด กต็ อ้ งรตู้ วั เองใหช้ ดั แจง้ จงึ จะใชไ้ ดใ้ นสว่ นตวั
จงึ จะรู้ได้วา่ งานเสร็จไปเท่าใด ยังเหลอื เท่าใดฯ

10

ถ้าไมม่ ผี ทู้ ำ� ดี เรากไ็ ม่อยากท�ำ

บางบคุ คลเคยไดย้ นิ บอ่ ยๆ วา่ การทำ� บญุ นอี้ อ่ นใจมาก เพราะไมเ่ ลอ่ื มใสคน ดงั นี้
เปน็ ตน้ ไมอ่ ยากทำ� บญุ สนุ ทานเลย ไมม่ กี ำ� ลงั ใจจะทำ� เบอื่ มากแทๆ้ แตก่ น็ า่ พจิ ารณาอยู่
พจิ ารณาวา่ เราจะเทยี่ วไปเลอื่ มใสคนอนื่ เราจงึ จะพอใจสรา้ งความดคี อื บญุ นน้ั เปน็ ความ
เขา้ ใจผดิ ถา้ เราสำ� คญั ตวั วา่ เราเหน็ ธรรมแลว้ ไมม่ ผี ใู้ ดทำ� กต็ าม ไมน่ า่ เลอ่ื มใสคนกต็ าม
ของใครของมนั ดอก ใครทำ� ใครกไ็ ด้ เพราะเชอื่ ขาดตวั แลว้ วา่ ความดี แลว้ แตใ่ ครจะทำ� เอา
เป็นอิสระของใครมนั

คนอนื่ ไมท่ านอาหาร เราหวิ อยเู่ รากต็ อ้ งทาน เวน้ ไวแ้ ตส่ ง่ิ ทเี่ ปน็ โทษแกร่ า่ งกายและ
ผดิ ศลี ธรรมในขณะและกรณนี น้ั ๆ เอา้ การทำ� บญุ มที าน ศลี ภาวนา เปน็ ตน้ อยา่ งยอ่
บุญกิริยาวตั ถสุ าม อย่างพิสดารเพ่ิมเขา้ อกี เปน็ เจด็ ขอ้ รวมเปน็ บญุ กิรยิ าวัตถสุ ิบ คือ
กริ ิยาวัตถุที่ทำ� บุญ และการขาดทานความตระหนี่กจ็ ดั ขน้ึ ความหวงแหนกม็ ีอทิ ธิพล
ไมม่ มี ติ รไมม่ สี หายขเี้ หนยี ว ผวิ พรรณวรรณะกเ็ ศรา้ หมอง คนพาลยอ่ มไมส่ รรเสรญิ ทาน
และกไ็ มส่ รรเสรญิ บญุ เลย และก็เกิดชาตหิ นา้ กเ็ ปน็ คนจนไร้ทรัพย์ ขาดศีลกอ็ ายสุ ้นั
ขาดภาวนากส็ ง่ เสรมิ ความหลงผดิ นานาอเนกปรยิ าย ขาดความเคารพกเ็ กดิ ตระกลู ตำ�่
มากมาย ขาดเวยยาวจั จมยั กข็ วนขวายในกจิ ธรุ ะทไ่ี มช่ อบเหลา่ นเี้ ปน็ ตน้ ทวี่ า่ มานว้ี า่
อยา่ งยอ่ เต็มที ถา้ จะอธิบายใหค้ รบทั้งสบิ ข้อกไ็ มต่ อ้ งการเขยี นยาวแตก่ เ็ ขา้ ใจ

11

นโม เม สพั พพทุ ธานัง
นโม เม สัพพสัจจธมั มานัง

นโม เม สพั พสงั ฆานงั

ขอนอบนอ้ มแดพ่ ระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ทง้ั หลาย พรอ้ มทง้ั พระอรยิ สจั ธรรม และ
พระอริยสงฆ์ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าท้ังหลายเหล่านั้น ระลึกได้ไม่ระลึกได้ก็ดี
ขอผกู ขาดจองขาด เคารพนอบนอ้ มอยใู่ นกาลทกุ เมอื่ เอาเปน็ ทพ่ี ง่ึ ทร่ี ะลกึ ทปี่ ฏบิ ตั บิ ชู า
เพ่ือดบั ทุกข์ทั้งปวงโดยไมเ่ หลอื ในปจั จบุ ันชาติน้เี ทอญ

ดกู อ่ นทา่ นผใู้ จสงู ธรรมสงู ทกุ ถว้ นหนา้ แมลงภแู่ มลงผง้ึ ไมเ่ บอื่ หนา่ ย รา่ เรงิ บนั เทงิ ใจ
ในเกสรดอกไมฉ้ นั ใด บรรดาทา่ นผใู้ จสงู ธรรมสงู กไ็ มเ่ บอื่ ไมห่ นา่ ย ยอ่ มรา่ เรงิ บนั เทงิ ใจ
บนั เทงิ ธรรมของพระสมั มาสัมพุทธเจ้าที่ได้ทรงพระมหากรณุ าธคิ ณุ เปดิ เผยไว้แลว้

อนง่ึ อนั วา่ ความเกดิ แก่ เจบ็ ตาย เปน็ ตน้ เหลา่ นี้ ไมใ่ ชเ่ ปน็ เรอื่ งเลก็ ๆ นอ้ ยๆ เลย
เรอ่ื งทกุ ขจ์ ติ ทกุ ขใ์ จนานาอเนกเพม่ิ เขา้ อกี เลา่ กย็ ง่ิ เปน็ เรอ่ื งใหญโ่ ตขน้ึ อกี หาประมาณ
ไมไ่ ด้

เมอ่ื ยงั ไมม่ ญี าณอนั ถอ่ งแทว้ า่ พน้ ทกุ ขใ์ นสงสาร จะสำ� คญั ตวั วา่ เปน็ สขุ สกั เพยี งใด
ก็ตาม กเ็ ปน็ เร่อื งโกหกพกลมตนเองอยู่โดยตรงๆ แบบไมร่ ตู้ วั อกี ดว้ ย มหิ น�ำซ้ำ� เปน็
วิชาท�ำตวั ให้เป็นหมันอีกดว้ ย เพราะวนั เวลาชีวาลว่ งไปไมก่ ลบั หลงั กรรมนิยมกรรม
บนั ดาลผกู มดั รดั ไวใ้ หก้ ลายเปน็ ธรรมเมาธรรมมวั ไป พระอรหนั ตจ์ ำ� พวกเดยี วเทา่ นนั้
จะอย่เู หนือกรรมและผลของกรรมไปได้ เหลอื นอกนนั้ ยงั เปน็ ทาสอยใู่ ต้อำ� นาจกรรม
และผลของกรรมท้งั นั้น

แตก่ รรมและผลของกรรมนน้ั วา่ โดยยอ่ จำ� แนกออกเปน็ สอง เปน็ โลกยิ กรรม หนง่ึ
เปน็ โลกตุ ตรกรรมหนง่ึ โลกยิ กรรมนนั้ แบง่ ออกเปน็ หลายจำ� พวก เปน็ พวกมนษุ ยก์ ม็ ี

12

เปน็ สัตว์เดรัจฉานกม็ ี เปน็ เปรตก็มี เป็นสตั ว์นรกก็มี เปน็ เทวดากม็ ี เป็นพรหมกม็ ี
สารพัดจะบรรยายใหจ้ บไดเ้ พราะมากมายนกั

สว่ นทเ่ี ปน็ โลกตุ ตรกรรมนนั้ มอี ยเู่ จด็ จำ� พวก นบั แตพ่ ระโสดาปตั ตมิ รรคไป จนถงึ
พระอรหัตตมรรค (เวน้ พระอรหัตตผลเสยี ) เม่ืออย่ใู ตก้ รรมและผลของกรรมแลว้
ผู้ท่ีเชอื่ กรรมและผลของกรรมลงไดส้ นทิ แล้ว เรียกวา่ ไดท้ รพั ย์ขุมต้น คือขมุ ศรทั ธา
เชอื่ สง่ิ ทคี่ วรเชอื่ เชอื่ วา่ ทำ� ดไี ดด้ ี ทำ� ชว่ั ไดช้ ว่ั และกจ็ ะรจู้ กั เลอื กเฟน้ สงิ่ ทค่ี วรหรอื ไมค่ วร
เพราะไดด้ วงตาดวงปญั ญาดวงธรรมแลว้ ขมุ ทรพั ยภ์ ายในขมุ อนื่ ๆ กเ็ ปดิ ประตรู บั ไป
ในตวั

ศรทั ธาทป่ี ระกอบกบั ปญั ญาสมดลุ จงึ เปน็ อรยิ ศรทั ธาเบอ้ื งตน้ พรหมจรรยข์ อง
พระพทุ ธศาสนา เปน็ ศรทั ธาปญั ญาทบ่ี รรจงกา้ วหนา้ ดว้ ยศรทั ธาและปญั ญาทส่ี มดลุ กนั
เพอ่ื หลดุ เพอื่ พน้ จากปญั หาโลภ ปญั หาโกรธ ปญั หาหลง ของตนทด่ี องสนั ดานมานมนาน
ศรทั ธาและปญั ญาชน้ั นเ้ี ปน็ อาวธุ พอทจี่ ะตอ่ สกู้ บั ความหลงชน้ั กลางไดบ้ า้ งแลว้ ตอ้ งเอา
ออกใช้เสมอๆ ไป ความหลงนบั วนั จะตงั้ อยไู่ ม่ได้แล้ว

13

มลู เหตุการเขยี นประวัติ

ชวี วสิ ยั ทน่ี ยิ มใชก้ นั ในโลกๆ วา่ เราๆ ทา่ นๆ เขาๆ เปน็ ตน้ บดั นไ้ี ดล้ ว่ งกาลผา่ นเวลา
มาถึงเจด็ สบิ ปีเขา้ แล้ว ถอนตวั มาปฏบิ ตั ฝิ ่ายธุดงควัตรตั้งแต่ ๒๔๘๘ จงึ ถึงเวลาทีก่ ำ� ลงั
เขยี นอยนู่ ี้ เปน็ วนั ทล่ี งมอื เขยี นวนั ที่ ๘ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๒๔ แลว้ พรรษา ๓๖ ยา่ ง ลว่ งมา
ผ่านกองทุกข์มาน่าสังเวช เป็นเหตุให้นึกค�ำนึงถึงการเขียนชีวประวัติ และก็มีพระภิกษุ
อินทรถ์ วาย สนฺตุสสฺ โก หาสมดุ มาไวใ้ ห้เขยี นตัง้ หลายๆ เล่ม พรอ้ มทัง้ นิมนตว์ ิงวอนให้
เขยี นดว้ ย ที่เธอหาสมดุ มาใหก้ เ็ ป็นเวลาลว่ งมาสองสามปีแลว้ และกม็ ีคณุ เวินท่ีจ�ำพรรษา
อยดู่ ว้ ยมาไดห้ ลายปี ไดก้ ลา่ ววา่ ทา่ นอาจารยอ์ นิ ทรถ์ วายมาเยยี่ มคราวใด กไ็ ดถ้ ามกระผม
อยเู่ สมอว่า องคท์ ่านเขียนแลว้ หรอื ยงั กระผมตอบว่า ยงั ไม่ทนั ได้เอาใจใส่เขยี น

เมอ่ื เปน็ ดงั นี้ เหตผุ ลในการเขยี นกจ็ วนตวั ผเู้ ขยี นเขา้ มา และคณุ อนิ ทรถ์ วายเลา่ กไ็ ดบ้ วช
อยกู่ บั เจา้ ตวั ไดร้ บั ทกุ ขล์ ำ� บากมากในยคุ ตน้ ของภจู อ้ กอ้ มาตดิ ๆ กนั เกา้ พรรษา และโยมบดิ า
โยมมารดาของเธอพรอ้ มทงั้ วงศต์ ระกลู ของเธอดว้ ย กป็ ฏบิ ตั ใิ กลช้ ดิ กบั ภกิ ษสุ ามเณรฝา่ ยปฏบิ ตั ิ
มานมนานดว้ ย นบั แตย่ คุ หว้ ยทราย หลวงปเู่ สาร์ หลวงปมู่ น่ั มาจนถงึ ปจั จบุ นั ยคุ ภจู อ้ กอ้ น้ี
ถา้ ไมบ่ รรยายมาบา้ ง กค็ ลา้ ยๆ กบั วา่ จะแอบไดแ้ อบเสยี ในประวตั ขิ องตน ยกหางตนเองขนึ้
เหมอื นโคและกระบอื ถา่ ยอจุ จาระออก แตก่ ต็ อ้ งยอมเสยี สละการตชิ มกอ่ น จงึ จะลงมอื เขยี นได้
ถา้ หวงั จะแบกการติชมไปพระนิพพานด้วย หลังกจ็ ะหักตายเกิดคาโลกอยู่ ไปไม่ได้

การเขยี นประวตั ขิ องตนเอง พรอ้ มทงั้ เผา่ พงศว์ งศต์ ระกลู ของตนทผี่ า่ นมาในสงสาร
เฉพาะปจั จบุ ันชาตนิ ับแตร่ เู้ ดียงสามา คงไม่เหลือวสิ ัยอะไรนัก ทง้ั จะได้เพ่มิ ธรรมสงั เวช
เขด็ หลาบในชาตๆิ ภพๆ เพมิ่ ขนึ้ พระบรมศาสดาระลกึ ชาตไิ ดโ้ ดยไมย่ าก ตง้ั ลา้ นอสงไขย
พระอรหนั ตสาวก สาวกิ า จำ� พวกบพุ เพนวิ าสกด็ ี กร็ ะลกึ ไดห้ ลายๆ กปั หลายๆ กลั ป์ เราเพยี ง
แตจ่ ะระลกึ แตร่ เู้ ดียงสามาจนถึงแก่ลกั ๆ ล่นั ๆ บ้าง ก็ถอื วา่ เหลอื วิสัยเสียแล้ว

อนงึ่ ทา่ นผอู้ น่ื เขยี นประวตั ขิ องเรายอ่ มถกู บา้ งผดิ บา้ ง แตต่ อ้ งผดิ นนั้ แหละเปน็ สว่ นมาก
เพราะไมไ่ ดต้ ดิ ตามกนั อยทู่ กุ อริ ยิ าบถของกาย วาจา จติ เพราะสมยั นน้ั ๆ ยคุ นน้ั ๆ เจตนา
ของจติ เจตสกิ ตงั้ ไวอ้ ยา่ งไรบา้ ง เปน็ ตน้ กไ็ มส่ ามารถจะรไู้ ด้ เพราะไมใ่ ชเ่ จา้ ของประวตั ิ เจา้ ของ
ประวตั ิเขยี นเองก็รับผดิ ชอบได้สนทิ มอบบาปบุญคุณโทษไวก้ บั เจา้ ของประวัตซิ ะ

ชวี ประวตั ิ

พระเขมปตฺโต หลวงปูห่ ลา้

มรดกทีอ่ ยากได้

พลกิ จติ ตสงั ขารมาปรารภประวตั ติ อ่ ไป ขา้ พเจา้ เกดิ วนั ที่ ๑๙ ปกี นุ เดอื นกมุ ภาพนั ธ์
ขนึ้ ๓ คำ่� วนั จนั ทร์ เวลาตอนเชา้ พ.ศ. ๒๔๕๔ นเ่ี ปน็ โยมมารดาบอกอยา่ งชดั แจง้ ธรรมดา
ของโยมมารดาขา้ พเจา้ มนี สิ ยั ชอบจดจำ� ลกู ทง้ั แปดคนเกดิ ออกจากอทุ ร ทา่ นจำ� วนั เกดิ
ขา้ งขนึ้ หรอื ขา้ งแรมเดอื นปไี ดท้ กุ ๆ คน ไมส่ มุ่ เดาและไมเ่ กอ้ เขนิ เลย แปลกแตไ่ มร่ วู้ นั ที่
คงจะเป็นเพราะท่านไมร่ หู้ นังสือ

ทนี บ้ี า้ นทขี่ า้ พเจา้ เกดิ บา้ นกดุ สระ หมทู่ ี่ ๒ ตำ� บลกดุ สระ อำ� เภอหมากแขง้ จงั หวดั
อดุ รธานี มณฑลอดุ ร (สมยั นน้ั เปน็ มณฑล) (แตไ่ มต่ รงกบั ใบสทุ ธเิ มอ่ื อปุ สมบท เพราะ
เมอ่ื อปุ สมบท เขยี นหมทู่ ่ี ตำ� บล อำ� เภอ ตามปจั จบุ นั ทอี่ ปุ สมบท) แลว้ กว็ ทิ ยฐานะ ป.๒
เทา่ นนั้ อาชพี ทำ� นาตลอดทงั้ โคตร บดิ า นายคณู นามสกลุ เสวตรว์ งศ์ มารดาชอ่ื นางแพง
บา้ น อำ� เภอ จงั หวดั มณฑล เขยี นไวแ้ ลว้ ในหนา้ นี้ เพราะเขยี นลกั ลนั่ สมุ่ สส่ี มุ่ หา้ นกึ เหน็
อันใดกเ็ ขยี นลง คงไม่เอาไปตรวจในสนามหลวงเอาคะแนนอนั ใดหรอก และคงไม่
มโี ทษ

15

ขณะทมี่ อี ายุหกปี ได้ถามบดิ าว่า “พ่อ บ้านของเรามบี ญุ หรอื ไม”่
พ่อตอบวา่ “มี”
ถามตอ่ ไปว่า “มนั เปน็ กอ้ นเหลอื งๆ หรือพ่อ”
พ่อตอบว่า “เออ มนั เป็นก้อนเหลอื งๆ น้นั แหละลกู ” พ่อตอบลูกแล้ว พอ่ กเ็ ลย
ยม้ิ อยู่
และเวลาโอกาสไดไ้ ปนา พส่ี าวทงั้ หลายกด็ ำ� นาอยู่ สว่ นตนกเ็ ลน่ อยตู่ ามนาทค่ี ราด
แลว้ เตยี นๆ ใกลๆ้ นน้ั บดิ าปรารภเยน็ ๆ ขนึ้ พรอ้ มทง้ั ชม้ี อื วา่ “นาตอนนจี้ ะใหล้ กู คนนน้ั
คนน้ี ส่วนบกั หล้าจะใหแ้ ถวนไ้ี ป”
ตอบพส่ี าวและบิดาว่า “ไมเ่ อาหรอก”
พี่สาวพดู ต่อไปว่า “ไมเ่ อา มงึ จะไปเอาทไ่ี หน”
ตอบพสี่ าววา่ “นนั่ วดั ข้า น่ันนาขา้ ” แลว้ ช้มี าทางวดั เพราะวัดกอ็ ย่ใู กลน้ าบ้าง
เมอื่ บดิ าไดย้ นิ แลว้ กย็ ม้ิ และกไ็ ดเ้ คยไปเลน่ ในวดั เปน็ นจิ ในฤดแู ลง้ เพราะบา้ น
อยูใ่ กล้วัด ภกิ ษุหนมุ่ สามเณรหนุ่มทา่ นชอบพูด ชอบถามดว้ ย เมอ่ื ไดย้ นิ ท่านท่อง
หนงั สือก็ดี เทศน์ตามใบลานก็ดี เป็นสำ� เนียงอสี านฟังแลว้ จับใจ
เนอื้ ความในการเทศนด์ งั นี้ “เม มะยา ตนผขู้ า้ ชอื่ วา่ อานนท์ สตุ งั สตุ ตะวา อนั วา่
สูตรอันนี้ ไดฟ้ งั แลว้ จากพระพุทธเจ้าแหง่ เราแท้ดหี ลแี ลนา” ดงั นเี้ ป็นต้น

16

ความประทับใจในวัยเด็ก

พ.ศ. ๒๔๖๕ กอ็ อกจากโรงเรยี นไดเ้ พยี ง ป.๒ เทา่ นนั้ ในระหวา่ งอายสุ บิ สองปี
ไดม้ พี ระธดุ งคอ์ งคห์ นงึ่ ไดม้ าพกั อยทู่ ด่ี อนหวั นา บดิ ากไ็ ปทาํ รา้ นถวายใหพ้ กั ทา่ นจะพกั
ที่นัน้ เพยี งหน่ึงสปั ดาห์ พรรษาของทา่ นลว่ งแล้ว ๗ พรรษา ชอื่ อาจารยค์ ําภา อยู่บ้าน
โพนเลา อาํ เภอเพญ็ จงั หวดั อดุ รธานี บดิ าของทา่ นเคยเปน็ สหายกบั บดิ าขา้ พเจา้ และตวั
ของทา่ นกเ็ คยเปน็ สหายกบั พชี่ ายของขา้ พเจา้ ผชู้ อ่ื วา่ ทดิ ทองดี จงึ เปน็ ทค่ี นุ้ เคยเคารพ
นับถอื กันมาแตย่ ุคบิดาตลอดมาปจั จบุ นั

เวลาทพี่ ระธดุ งคพ์ กั อยทู่ น่ี น้ั เมอื่ เลกิ จากโรงเรยี นแลว้ บดิ าขา้ พเจา้ กใ็ หข้ า้ พเจา้
ไปรบั ตม้ นำ้� รอ้ นถวายทา่ น กอ่ นเกา้ นาฬกิ าตอนเชา้ กเ็ หมอื นกนั ไปคอยรบั ใชท้ า่ นเพอ่ื
ประเคนของ

คนอายุ ๑๒ ปี รสู้ กึ สงั เกตพระเปน็ โดยไมม่ ใี ครบอก เมอื่ เหน็ ทา่ นมอี ากปั กริ ยิ า
เรยี บรอ้ ย พรอ้ มทง้ั ฉนั ในบาตรรวมลงทงั้ หมดทงั้ หวานและคาว เอาขา้ วและกบั ไวใ้ นบาตร
พอดี เหลอื ไวใ้ นบาตรเพยี งสองสามคาํ และไมฉ่ นั อดื อาดอยนู่ านดว้ ย รบี ลา้ งมอื และปาก
และลา้ งบาตรเชด็ เรยี บเรว็ พลนั เรยี บรอ้ ยคลอ่ งแคลว่ ไมป่ งึ ปงั ปก๊ เปก๊ อะไร กย็ งิ่ รสู้ กึ
เลอื่ มใส เคารพรกั องค์ทา่ นมาก ผิวพรรณวรรณะของท่านก็ผอ่ งใส และเดย๋ี วนกี้ ็ไม่
จืดจางองคท์ ่าน ระลกึ เวลาใดก็ไม่จดื จาง คงไมห่ นีจากรสเคม็ คือเกลือ

17

บดิ าของข้าพเจา้ ยอ่ มไปนอนด้วยองคท์ า่ นทุกคนื ศึกษาธรรมะ ทา่ นเลา่ ให้บิดา
ฟงั วา่ เดนิ ธดุ งคไ์ ปกม้ หนา้ ทอดจกั ษพุ อประมาณ ภาวนาพทุ โธตดิ ตอ่ ไปพรอ้ มกบั เดนิ
ไมร่ วู้ า่ ขา้ มนำ�้ โขงแตเ่ มอื่ ไร เหลยี วหลงั คนื เหน็ แมน่ ำ้� โขงอยขู่ า้ งหลงั ขา้ มมาแลว้ คาํ ลบั
ของทา่ นมไิ ดเ้ ลา่ ทวั่ ไป เลา่ ใหบ้ ดิ าขา้ พเจา้ ฟงั เทา่ นนั้ ทา่ นเลา่ เรอื่ งถำ้� เอวมองทที่ า่ นไปวา่
มสี ะพานหนิ ขา้ มเหวไปประมาณสองเสน้ สว่ นเหวนน้ั ลกึ มองลงไปใตส้ ะพาน เหน็ ซาก
พระและบาตรอยู่หลายๆ ซาก เพราะล่ืนสะพานหินตกลง สว่ นท่านนนั้ พลาดลงแบบ
เบาๆ แต่ตะครุบทนั บาตรบบุ บ้าง ไปด้วยกนั หา้ องค์ ไปลงทอ้ งมรณะกลางทางกม็ ี
ไปพลาดสะพานหนิ ตกลงมรณะกม็ ี เหลอื แตท่ ่านองค์เดยี วได้เข้าถงึ ถ�้ำนัน้ ถ้ำ� น้ันมี
ประตหู นิ ปดิ เปน็ หอ้ งๆ ไปเปน็ ระยะๆ ไป หอ้ งทแี รกมดื ภาวนาตดิ ตอ่ พทุ โธอยไู่ มข่ าด
ปรากฏได้ยินเสยี งเปิดประตูดังอีด๊ อ๊าดๆ ไมไ่ ด้เดนิ เข้า นงั่ ขยับเขา้ ผา่ นถ้ำ� มืดแลว้ ก็
สวา่ งตา มเี สอื โครง่ อา้ ปากใส่ เสอื จรงิ ไมใ่ ชร่ ปู หนิ ทาํ ทา่ ทางใหก้ ลวั พลิ กึ พน้ หอ้ งนน้ั แลว้
ถึงห้องกองเงนิ กองทอง พน้ ห้องนน้ั ไป ได้ยินแตเ่ สียงพูด ไม่เหน็ ตัว พูดเสียงเยน็ ๆ
ไพเราะวา่ “ลาสกิ ขาเสยี เนอ้ ไปมเี มยี เสยี เนอ้ ” เสยี งหนงึ่ พดู ขดั กนั มาทนั ทแี บบไพเราะ
เยน็ ๆ วา่ “ถา้ ทา่ นลาสกิ ขา กเ็ ทา่ กบั วา่ ตายจากธรรมอนั จะพงึ ไดพ้ งึ ถงึ ทา่ นอยา่ ลาเนอ้ ”

นแ้ี หละ คนอายสุ บิ สองปจี าํ ได้ เพราะบดิ ารบั มาจากทา่ นแลว้ เลา่ ใหฟ้ งั และทา่ น
ไดเ้ ล่าเรื่องทา่ นไปวเิ วกดอยคชิ ฌกฏู อเนกปรยิ าย เพราะท่านไปถึง มลู ค่าปัจจัยเงนิ
เหรียญเขาถวายท่านหลายร้อยหลายพันระหว่างที่ท่านไปวิเวก แต่ท่านมิได้สะสม
เกิดทีใ่ ด สละไว้ท่ีน้ัน

18

บรรพชาและอุปสมบทครง้ั แรก

ครน้ั อายลุ ว่ งเขา้ สบิ แปดปี กไ็ ดบ้ รรพชาเปน็ สามเณรในวดั บวั บาน บา้ นกดุ สระ นนั้
มพี ระอปุ ชั ฌายห์ นู ตสิ สเถโร เปน็ เจา้ อาวาส มอี ายพุ รรษามาก เพราะอายขุ ยั ของทา่ น
ก็แก่กว่าบดิ ามารดาของขา้ พเจา้ เพราะท่านกบ็ วชแต่ยังหนุ่มแน่น และบิดามารดาเลา่
ก็ดําริอยากให้ขา้ พเจา้ บวช พร้อมท้งั เจา้ ตัวก็ดี พระอปุ ัชฌายก์ ด็ ี มีความเห็นตรงกนั
ก่อนจะปรารภกนั อยู่แลว้ ไมม่ ีสง่ิ กนิ แหนงแคลงใจอนั ใด และอปุ ชั ฌาย์กเ็ ปดิ ประตู
ทางกาย ทางวาจา ทางใจ ใหป้ ฏิบตั ใิ กล้ชดิ

พรรษาแรกเรียนหนังสือธรรมใบลาน พร้อมทั้งเรียนหนังสือสูตรสวดมนต์
ไหวพ้ ระเชา้ เยน็ เรยี นสบิ สองตาํ นานแบบพสิ ดาร พรอ้ มทง้ั ขดั ตาํ นาน ธรรมจกั ร มหาสมยั
อนตั ตลกั ขณะ อาทติ ตะ อนโุ มทนาวธิ ี สวดแจง การเรยี นกด็ ี การทอ่ งบน่ สาธยายกด็ ี
สมยั นนั้ ตา่ งกถ็ อื เอาเปน็ จรงิ เปน็ จงั กนั ในสาํ นกั พรรษาทส่ี อง ทอ่ งนวโกวาทจบแตฤ่ ดแู ลง้
แตท่ ี่จริงพรรษาท่ีสองแตฤ่ ดูฝน ท่องหนังสือธรรมจกั ร มหาสมัย อนตั ตะ อาทิตตะ
จบแลว้ ครนั้ ถงึ พรรษาทส่ี าม ออกพรรษาแลว้ เดอื นพฤศจกิ ายน กล็ าสกิ ขาจากสามเณร
คดั เลอื กทหารเดอื นเมษายน มารดาวติ กวจิ ารณเ์ กรงจะถกู ทหาร กพ็ อดคี ดั เลอื กทหาร
ไดด้ หี นงึ่ แตจ่ บั สลากไมถ่ กู แปลวา่ ลาสกิ ขาจากสามเณรอยหู่ กเดอื นจงึ คดั เลอื กทหาร
พอเดอื นพฤษภาคมในปีนน้ั ก็เข้าอปุ สมบทเปน็ พระในวดั เดิม อปุ ัชฌาย์เดิม

สมยั นน้ั ใครลาสิกขาไปวันหนึง่ สองวันกต็ าม เม่ือกลบั มาบวชใหมต่ อ้ งได้เรียน
นกั ธรรมชนั้ เกา่ ของตน แมจ้ ะสอบไดแ้ ลว้ กต็ ามใหส้ อบอกี ขา้ พเจา้ กส็ อบอกี ไดค้ ะแนน
เทยี บโท คราวนไ้ี ดส้ บิ เอด็ ห คาํ วา่ ห แปลวา่ ใหถ้ กู แปลวา่ สอบนกั ธรรมตรใี นสนามหลวง
ไดส้ องครง้ั ไดใ้ บประกาศสองใบ พอสอบนกั ธรรมแลว้ ไมน่ าน กไ็ ดล้ าสกิ ขาจากพระภกิ ษุ

19

ห้วงทุกขแ์ หง่ ฆราวาส

การลาจากเพศพระภิกษุก็ไม่อยากจะลาเท่าใด แต่หมู่เพ่ือนพาคะนองก็ลาไป
ตามเพอื่ น พอลาสิกขาจากพระภกิ ษุได้หกเดอื น ก็แตง่ งานอยูด่ ้วยกนั ปหี นึ่งก็เลิกกนั
ไดบ้ ตุ รคนหนงึ่ เปน็ เพศหญงิ หา่ งจากนนั้ หนงึ่ ปกี แ็ ตง่ งานอกี ทเี่ ขตเทศบาลชานเมอื งอดุ ร
คอื บ้านเด่ือ ต.หนองบัว สถานรี ถไฟหนองบัว หา่ งจากแต่งงานเกา้ ปีมีบตุ รสามคน
ผหู้ วั ปเี ปน็ ชาย ผทู้ สี่ องเปน็ หญงิ ผทู้ ส่ี ามเปน็ ชาย แตผ่ ทู้ เ่ี ปน็ หญงิ นน้ั พอไดส้ ามปกี ถ็ งึ
แก่กรรมไป

ในปคี รบทเี่ กา้ นน้ั เอง ภรรยาปว่ ยอยสู่ บิ หา้ วนั กถ็ งึ แกก่ รรมไป เสรจ็ ฌาปนกจิ แลว้
กพ็ ักอยู่อีกปหี นง่ึ มารดาของข้าพเจา้ กม็ รณะไป อายุของท่านล่วงไป ๘๐ ปี แล้วก็
มอบหมายลูกใหป้ า้ แกน่ สามชี ่ือคาํ ภา ฝา่ ยชาวนา ป้าแก่นน้ันเป็นพส่ี าวภรรยาของ
ข้าพเจา้ ทา่ นเปน็ หมนั ไม่มีบุตร ได้ลูกขา้ พเจา้ ทัง้ สองคน คือเดก็ ชายเสาร์ อายุแปดปี
เด็กชายหลุย อายสุ ามปี พรอ้ มท้งั เรอื กสวนไรน่ า เรอื นชานบ้านช่อง กระบือสามตวั
สง่ิ ทัง้ หลายเหล่านเ้ี ปน็ มรดกของผูต้ ายคือภรรยา ได้แบ่งกรรมสิทธกิ์ ันก่อนตายแล้ว
แปลวา่ ขา้ พเจา้ ไมไ่ ดข้ วนขวายทาํ อะไรในดา้ นยงุ้ ขา้ วและเรอื นชาน ตลอดถงึ ทด่ี นิ โค
กระบอื มแี ตต่ งั้ หนา้ ทาํ นากนิ เทา่ นนั้ เพราะมรดกเปน็ ของภรรยา สว่ นปา้ แกน่ อนั เปน็
พส่ี าวของภรรยาผเู้ ปน็ หมนั นน้ั มรดกกป็ นั ไวส้ ว่ นหนง่ึ ตา่ งหากไวก้ อ่ นนอ้ งสาวมรณะแลว้
สว่ นนอ้ งชายปา้ แกน่ สามคน พช่ี ายปา้ แกน่ คนหนงึ่ นนั้ เขากแ็ บง่ คนละสว่ นๆ ไวเ้ รยี บรอ้ ย
แต่ก่อนแลว้ ผไู้ ดร้ บั โชคกป็ ้าแก่น คอื ได้หลานผู้ชายสองคน ทั้งมรดกของหลานกไ็ ด้
อยใู่ นกาํ มอื บรหิ ารด้วย เพราะเป็นหมัน มหี น้าท่จี ะไดห้ าบตุ รมาเลีย้ งอยตู่ รงๆ

20

แตข่ า้ พเจา้ กม็ โี ชคทางบวช ตง้ั แตท่ ง้ิ ภรรยาคนกอ่ นกน็ กึ จะบวชอยแู่ ลว้ แมบ้ ดิ า
ก็แนะนําให้บวชอยู่แล้ว แต่ตนถือมานะว่าเขาจะเย้ยว่าหาเมียไม่ได้แล้วหนีไปบวช
เสียเปรียบเมียเก่า บิดาได้ฟังแล้วหัวเราะ มิหนําซ้�ำขณะที่เมียผู้ท่ีสองน้ียังไม่มีท้อง
บดิ ากพ็ ดู ทางลบั คมุ ใหห้ นไี ปบวชอยู่ เพราะบดิ ารกั บวชยงิ่ กวา่ จะแตง่ งานใหล้ กู ชายอยู่
แตไ่ รๆ มา และนสิ ยั ของทา่ นไมย่ อมใหท้ า่ นผอู้ น่ื บรรพชาหรอื อปุ สมบทใหล้ กู ของตนเลย
คอื ฝา่ ยบริขารจะบวช มิหนําซำ�้ ท่านคุยว่าลกู ชายทั้งหมดจะพากนั บวชจรงิ ปฏบิ ตั ใิ ห้
สมควรแกพ่ ระจรงิ จะบวชจนวนั ตาย พอ่ กย็ นิ ดสี ง่ เสรมิ ทกุ เมอื่ สว่ นพวกเปน็ เพศหญงิ
อันเป็นลูกๆ พอ่ รบั อาสาเล้ยี งเขาจนกวา่ จะมีครอบครัวได้ แมข่ องสจู ะตายก่อนหรือ
หลงั กู กพ็ อมีฟืนไวใ้ หเ้ ผาได้ ฟืนคือสตางค์ พ่อแมเ่ ผา่ พงศ์วงศต์ ระกูลเปน็ ผ้มู ีสรณัง
คัจฉามิ แห่งพุทธ ธรรม สงฆ์ เทา่ ทค่ี วร

21

คืนสูเ่ พศพรหมจรรย์

ปรารภในเรอ่ื งบวชตอ่ ไป การบวชตอ้ งบวชมหานกิ ายกอ่ น พระอปุ ชั ฌายท์ บี่ วชนน้ั
คอื พระครคู ณู บา้ นทา่ ตมู ไดน้ มิ นตท์ า่ นมาบวชทบี่ า้ นยาง บา้ นยางนนั้ มหี ลวงพอ่ ทอง
สวุ ณั ณสโร เปน็ เจา้ อาวาส และกเ็ ปน็ ลกู ศษิ ยข์ องอปุ ชั ฌายห์ นู บา้ นกดุ สระดว้ ย พระครคู ณู
กเ็ ชน่ กนั ไดน้ มิ นตท์ า่ นอาจารย์เสาร์ บา้ นดงลิง มาเปน็ อนสุ าวนาจารย์ หลวงพอ่ ทอง
สวุ ณั ณสโร เปน็ กรรมวาจาจารย์ พระครคู ณู เปน็ อปุ ชั ฌาย์ ไฉนจงึ ไมไ่ ปบวชธรรมยตุ เลา่
ตอบวา่ มารดากาํ ลงั ชราภาพหนกั เขา้ เพราะทน่ี นั้ อยใู่ กลม้ ารดา ไกลกนั เพยี งสองกโิ ล
เทา่ นนั้ จะไดเ้ ยอื นมารดาสะดวกในทางธรรมะ และอปุ ชั ฌายแ์ ละอาจารยส์ วดเลา่ กไ็ ด้
เคารพนบั ถอื กนั มานมนาน พรอ้ มทง้ั วงศว์ านดว้ ย และเมอ่ื องคท์ า่ นไดร้ บั ทราบขา่ ววา่
จะบวช องค์ทา่ นก็เปิดประตทู างกาย วาจา ใจ ดว้ ย และขา้ มกรายไมไ่ ด้ เพราะเกรง
กระทบกระเทือน และองคท์ า่ นเลา่ กม็ นี สิ ยั ใจคอกว้างขวางมากทุกๆ ด้าน

พ.ศ. ๒๔๘๖ นนั้ เอง เปน็ เดอื นเมษายน พอบวชแลว้ ขา้ พเจา้ กท็ อ่ งหนงั สอื สตู ร
ตา่ งๆ คนื มาไดห้ มดแตพ่ รรษาแรกตลอด ทง้ั นวโกวาทและธรรมวภิ าค เลม่ ๑ เลม่ ๒
พรอ้ มทง้ั เรียนนักธรรมโทต่อ กส็ อบนักธรรมโทไดใ้ นปีน้ัน คร้ันพรรษาทส่ี องก็เรียน
นกั ธรรมเอกตอ่ สอบในสนามหลวง วดั โพธสิ มภรณ์ อดุ รฯ เพราะสมยั นนั้ ทงั้ ธรรมยตุ
มหานกิ าย ตอ้ งไปสอบสนามหลวง วดั โพธสิ มภรณ์ แหง่ เดยี วกัน และขา้ พเจา้ บวช
มหานกิ ายคราวน้ี ไดป้ ฏบิ ตั ขิ อ้ วตั รเครง่ ขน้ึ บา้ งเฉพาะสว่ นตวั พระอาจารยเ์ จา้ อาวาสกไ็ ม่
ขดั ขอ้ ง คอื ฉนั หนเดยี ว มอื้ เดยี ว เอกาสนกิ งั คะ ไมฉ่ นั จบ๊ิ ๆ แจบ๊ ๆ ตอนกอ่ นเทย่ี งและ
เทย่ี ง เวน้ ไวแ้ ตเ่ ภสชั แกโ้ รค ฝา่ ยขดุ ดนิ พรากของเขยี ว ขา้ พเจา้ กง็ ดเวน้ มลู คา่ ขา้ พเจา้
กไ็ มเ่ กบ็ เองเพอ่ื สะสม มารดากม็ รณะในปนี นั้ ทา่ นมสี ตเิ งยี บเรยี บรอ้ ย (คอื ตายคาภาวนา
พทุ โธ)

22

ไม่ไวใ้ จในสงั ขารทงั้ ปวง

ฌาปนกจิ ศพมารดาเสรจ็ แลว้ กก็ ราบลาอปุ ชั ฌาชยอ์ าจารยส์ วดไปหาทา่ นเจา้ คณุ
ธรรมเจดยี ์ (จมู พนั ธโุ ล) สมยั นนั้ ทา่ นเปน็ พระเทพกวี สว่ นอปุ ชั ฌายอ์ าจารยเ์ ดมิ ทา่ น
กห็ ้าม แสดงความอาลัยอเนกปรยิ าย จงึ กราบเรียนท่านว่า “กระผมบวชเม่ือแก่ อายุ
ขนั้ สามสบิ ลกู ตายเสยี เมยี ตายจาก ถา้ อยใู่ กลบ้ า้ นไมไ่ ดป้ ฏบิ ตั สิ ะดวก โลกจะกลา่ ววา่
บวชเลีย้ งชีวติ และการบวชคราวนีก้ เ็ ห็นภยั ในสงสารอย่างเตม็ ท่ี ไมไ่ ว้ใจในชวี ติ เลย
และไมไ่ วใ้ จในสงั ขารทง้ั ปวงดว้ ย อยากจะไปปฏบิ ตั ธิ รรมเพอื่ พน้ ทกุ ขใ์ นสงสารขอรบั ”

ทา่ นฟงั แลว้ กม็ กี ริ ยิ าสงั เวช กเ็ ลยอนญุ าต กราบลาทา่ นแลว้ กจ็ ดั แจงแตง่ บรขิ าร
ให้หลานชายคนหน่ึงช่ือ บุญหลาย บุญมาตุ่น ซ่ึงเป็นลูกชายของพี่สาวผู้ที่ชื่อว่า
นางแกว้ ตามไปสง่ ถึงวัดโพธสิ มภรณ์ มหาสุพัฒน์ อนั เปน็ หลานของขา้ พเจ้ากเ็ ป็น
พระเลขาของท่านเจ้าคุณ พกั อยูช่ ั้นล่างกุฏิของทา่ นเจา้ คุณ แลว้ ก็ขน้ึ ไปกราบเทา้ ท่าน
แลว้ ถวายหนงั สอื รบั รองใหอ้ งคท์ า่ น หนงั สอื รบั รองนน้ั มหาเฉลมิ หลานเขยทเี่ ปน็ ครู
สอนโรงเรยี นอยบู่ า้ นยาง เขยี นรบั รองให้ และมหาเฉลมิ กเ็ ปน็ พเ่ี ขยมหาสพุ ฒั น์ เคยได้
บวชกบั ทา่ นเจา้ คณุ มานมนานในวดั โพธสิ มภรณน์ นั้ แลว้ ทงั้ ไดเ้ ปน็ ลกู ศษิ ยอ์ ยใู่ กลช้ ดิ
ทา่ นเจา้ คณุ ยคุ กอ่ นมหาสพุ ฒั นม์ า แลว้ ไดล้ าสกิ ขาไปสอนโรงเรยี นฝา่ ยโลก นบั วา่ เปน็
โชคดที เ่ี หมาะสมทกุ ประการ แมท้ า่ นเจา้ คณุ เทพกวกี ร็ จู้ กั เผา่ พงศว์ งศต์ ระกลู ของขา้ พเจา้
ดีพอแล้ว เพราะเป็นตระกลู ทีม่ ีสมั มาอาชีพ องคท์ า่ นก็รบั ไว้แบบเบาใจเบาธรรม

เมื่อองคท์ ่านเมตตารับแลว้ กใ็ ห้พักอย่ชู ้นั ล่างกบั พระมหาสพุ ัฒนน์ ั้น ประมาณ
๗ วนั องคท์ า่ นกส็ งั่ ใหโ้ ยมวดั ปา่ หนองนำ�้ เคม็ มารบั เอาไปปฏบิ ตั ิ รอญตั ตใิ นวดั ปา่ โพธชิ์ ยั
บา้ นหนองนำ�้ เคม็ นนั้ มหี ลวงพอ่ บญุ มเี ปน็ เจา้ อาวาส ไกลจากวดั โพธสิ มภรณ์ อดุ รธานี

23

ประมาณสบิ สองกโิ ลเมตร เปน็ ตาํ บลเชยี งยนื ขน้ึ อาํ เภอเมอื งอดุ รฯ และวดั ปา่ โพธช์ิ ยั
หนองนำ�้ เคม็ นนั้ เปน็ วดั ทเี่ ขาสรา้ งถวายพระอาจารยใ์ หญม่ นั่ ในคราวพระอาจารยใ์ หญม่ นั่
กลบั จากเชยี งใหมม่ าอดุ รฯ ทที่ า่ นเจา้ คณุ ธรรมเจดยี น์ มิ นตม์ าพกั ฤดแู ลง้ พอถงึ ฤดฝู น
ปนี นั้ หลวงปมู่ นั่ กจ็ าํ พรรษาทว่ี ดั ปา่ โนนนเิ วศน์ ชานเมอื งอดุ รฯ ทางทศิ เหนอื ของเมอื ง
อุดรฯ เป็นมงคลดี

จะกลา่ วถงึ หลวงพอ่ บญุ มี วดั ปา่ โพธช์ิ ยั หนองนำ�้ เคม็ อาํ เภอเมอื ง ไวบ้ า้ ง ในสว่ น
ปฏิปทาของท่าน ท่านก็ได้ศึกษาเรียนกับหลวงปู่มั่นในคราวหลวงปู่ม่ันพักอยู่วัดป่า
หนองนำ�้ เคม็ นน้ั เปน็ อยา่ งจรงิ จงั รจู้ กั และอา่ นออกขอ้ วตั รทกุ ประการบา้ งพอควรในการ
ปฏบิ ตั ขิ องหลวงปมู่ น่ั และทา่ นกเ็ คารพรกั หลวงปมู่ นั่ แบบไมจ่ ดื จางได้ หลวงพอ่ บญุ มี
ปฏบิ ตั ิเครง่ ครดั พอควร อายุ ๗๒ ปี พรรษาย่างเขา้ ๑๘ พรรษา ทา่ นมอี ุบายสง่ั สอน
เยอื กเยน็ แยบคายพอควร ดว้ ยใหห้ นกั ไปในการหลดุ พน้ โดยดว่ นในสงั สารทกุ ข์ ไมพ่ า
ทาํ งานจกุ ๆ จกิ ๆ อะไร เพราะปจั จยั ส่ีในสาํ นกั พอเป็นพอไปไดแ้ ล้ว พาเร่งรัดความ
เพียรโชกโชน กลางวนั ไม่ให้หลับเคลิม้ เลย ทง้ั ตรงตอ่ เวลาดว้ ยตามกาลของขอ้ วัตร
ตอนกลางคืนกใ็ ห้หลบั ประมาณสามสช่ี ่ัวโมงเท่านน้ั

24

ญัตติธรรมยุต

ครน้ั ถงึ เดอื นกมุ ภาพนั ธใ์ นฤดแู ลง้ ปนี นั้ เอง ทา่ นเจา้ คณุ เทพกวี (จมู พนั ธโุ ล) กส็ ง่ั
ใหเ้ ขา้ ไปญตั ติ พอไดเ้ วลาจดั แจงบรขิ ารเพมิ่ พอเพยี งแลว้ พรอ้ มทงั้ ญาตโิ ยมและพระท่ี
ไปดว้ ยสององค์ กพ็ ากนั เดนิ ดว้ ยฝเี ทา้ ไปถงึ วดั โพธสิ มภรณ์ เมอื งอดุ รธานี ไปหาทา่ น
ทกี่ ฏุ ิ กราบเทา้ ถวายนมสั การทา่ นวา่ “เกลา้ ตอ้ งทำ� พธิ ลี าสกิ ขาออกจากมหานกิ ายกอ่ น
หรือประการใดหนอ”

องคท์ า่ นกรณุ าวา่ “ไมต่ อ้ งดอก เพราะเจา้ เปน็ ผตู้ ง้ั ใจดวู า่ ดแี ลว้ นงุ่ เหลอื งหม่ เหลอื ง
ตามเดมิ เขา้ ญตั ติ มหาสพุ ฒั นเ์ อย๋ เอามดี โกนมา เราจะโกนหวั ใหเ้ ปน็ พธิ ี ผมจะไมย่ าว
พอโกนก็ตาม เราลงมือโกนให้เปน็ สิริ”

เมอื่ พจิ ารณาตามพระวนิ ยั แลว้ องคท์ า่ นทาํ ถกู มาก พระวนิ ยั บอกไวว้ า่ อปุ ชั ฌาย์
จะโกนหัวใหส้ ทั ธวิ ิหารกิ กค็ วร เพราะตา่ งฝา่ ยจะไดเ้ คารพรกั กนั เปน็ อตีตารมณ์

คร้ันโกนผมแล้ว องค์ท่านก็ให้พระไปตีระฆังมารวมท่ีโบสถ์แล้วก็เข้าญัตติ
มพี ระครธู รรมธร เปน็ กรรมวาจาจารย์ พอเสรจ็ แลว้ องคท์ า่ นกอ็ อกใบสทุ ธใิ ห้ เลขนบั
จาํ นวนใบสทุ ธิ ๑๓๑๘ วนั ท่ี ๑๕ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๔๘๘ เวลา ๑๓ นาฬกิ า ๑๕ นาที สว่ น
ใบสุทธิเดมิ ใชไ้ มไ่ ด้ เพราะคนละสงั กดั

เสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ กก็ ราบเทา้ ลากลบั วดั ปา่ โพธชิ์ ยั หนองนำ�้ เคม็ ตามเดมิ กลบั ถงึ
กพ็ อดคี �่ำมดื แก้ปญั หาตอนนไ้ี ด้แลว้ ร้สู กึ เบาใจมาก แล้วก็ตอ่ นสิ ัยกับหลวงพอ่ บญุ มี

25

ในวันนนั้ ตา่ งกต็ ัง้ หนา้ ปฏบิ ตั ิไม่มีกงั วลทางอื่นเลย สมัยนั้นสถานทวี่ ิเวกวังเวงดนี กั
แต่มงี ูกะปะมาก เพราะเปน็ ดงป่าไมไ้ รบ่ า้ ง ต้นมะแหนบ้าง ต้นเอ็นหม่อนบ้าง

พอถงึ เวลาเขา้ พรรษา มพี ระ ๕ รปู สามเณร ๓ รปู ดว้ ยกนั มกี ารถอื ธดุ งคพ์ อควร
กลบั ถงึ วดั แลว้ ไมร่ บั อาหารทเ่ี ปน็ ปจั ฉาภตั หวานคาวรวมลงในบาตร องคไ์ หนทาํ อาหาร
ใหเ้ หลอื ในบาตรในยามฉันอ่ิมแล้วเท่าฟองไข่ไก่ ถือว่าไม่รูจ้ ักประมาณในการเอาไว้
กอ่ นจะฉนั ไมถ่ อื วา่ เปน็ ของลาํ บากดว้ ย ตา่ งกร็ สู้ กึ สนกุ ใจดว้ ยการพอใจทาํ เพราะมแี ต่
ท่านผูต้ ้งั ใจตามสมควรแท้

26

การภาวนาพรรษาแรก

การภาวนาเฉพาะส่วนตัวก็ได้กําหนดลมหายใจออกเข้าเป็นหลักเป็นส่วนมาก
แทจ้ รงิ ไดห้ ดั ทาํ แตย่ งั อยเู่ ปน็ ฆราวาส คราวภรรยาตายแลว้ เปน็ ตน้ มา นมิ ติ เหน็ แสงดาว
และนมิ ติ กอ้ นเมฆทไี่ หลผา่ นแลว้ แตกสลาย ไดน้ อ้ มลงสไู่ ตรลกั ษณ์ เหน็ ประจกั ษแ์ ต่
เปน็ ฆราวาสแลว้ จติ ทร่ี วมลงในอานาปาฯ ไมไ่ ดย้ นิ เสยี งใดๆ ตดั เสยี งหมอลาํ ทเ่ี ขาลาํ
อยู่ในวัดท่ีกําลังเป็นพระมหานิกายอยู่ ก็ได้รู้จักรสชาติแล้วไม่สงสัย พอหมดกําลัง
ก็ถอนออกมา กไ็ ดค้ าํ นึงนอ้ มสู่ไตรลักษณ์แถมทา้ ยสง่ เดช

ฉะนน้ั การปฏิบัตมิ าแต่ต้นจนถงึ ปัจจุบัน เดยี๋ วนที้ า่ นผู้ใดเลา่ เรือ่ งนมิ ิตตา่ งๆ
นานาสารพดั ใหฟ้ งั กฟ็ งั ได้ แตไ่ มต่ นื่ เลย เพราะนมิ ติ ทงั้ หลายไมใ่ ชพ่ ระนพิ พาน เกดิ ขน้ึ
แลว้ กแ็ ปรปรวนแตกสลายเทา่ นนั้ เพราะไมพ่ น้ กองพลของไตรลกั ษณ์ เพราะนมิ ติ กบั
กเิ ลสมันเปน็ คนละรสละชาติ กิเลสต่างจากนมิ ิตไกลกันรบิ หรี่เลย

อย่กู ับหลวงพอ่ บุญมี นิมิตไมม่ าก แตถ่ งึ กระนั้นเตยี งทนี่ อนอยูพ่ าเหาะลอยไป
ในอากาศก็มี บางทีเหาะข้ึนไปบนอากาศ แล้วตีลังกาพลิกคว�่ำพลิกหงายโลดโผน
เดนิ จงกรมในอากาศ นอนกลางอากาศเขา้ สมาธกิ ม็ ี และในเวลาทน่ี อนขวางอยบู่ นอากาศ
เชน่ นน้ั ตอบตนเองวา่ “นส้ี จิ งึ เปน็ สมาธ”ิ เมอ่ื หมดกาํ ลงั กถ็ อนออกมา เหน็ ลมเขา้ ออก
ตามเดมิ อปุ จารสมาธนิ เ้ี ปน็ ไปโลดโผนตา่ งๆ นานา กศุ ลสมาธชิ นั้ นอี้ ยใู่ ตอ้ าํ นาจอนจิ จงั
ผมู้ ปี ญั ญานอ้ มลงสไู่ ตรลกั ษณไ์ ดเ้ รว็ พลนั ทเั วลา เปน็ ทางกนั ความสาํ คญั ตวั วา่ ประเสรฐิ ได้

27

เปน็ ทางไมใ่ หน้ อนใจตดิ อยเู่ พยี งแคน่ น้ั ผขู้ าดการศกึ ษามกั พาใหเ้ พมิ่ บา้ วา่ ตนภาวนาเกง่
ใครเทศนก์ ไ็ มล่ ง เพราะขาดปญั ญาปลงลงสอู่ นจิ จงั เพราะธรรมอนจิ จงั เปน็ ศาลยตุ ธิ รรม
ตัดสินฝา่ ยสังขารธรรมไม่ลงบลั ลังกอ์ ยทู่ ุกกาล ปญั ญาญาณตอ้ งรู้ตามเปน็ จรงิ สง่ คืน
ไมม่ หี นา้ ทจี่ ะตอ้ งไปปลน้ ไปจว้ี า่ เปน็ เรา เขา สตั ว์ บคุ คลอะไร จะกลายเปน็ หกั ดอกไม้
บชู าอวชิ ชา ความมวั ความเมาใหบ้ วกทวคี ณู ทวขี นึ้ นกั ภาวนาชอบมาตดิ อยชู่ น้ั น้ี แกะยาก
จนกว่าจะเห็นคุณและโทษในช้ันน้ีด้วยตนเองชัดเจน แล้วจึงจะข้ามพ้นจากความ
เข้าใจผิดไปไดส้ ะดวก

28

ไปหาหลวงปมู่ ่ัน

เมอ่ื จาํ พรรษาครบไตรมาสแลว้ สน้ิ กาลจวี รเดอื นพฤศจกิ ายนขา้ งแรม (แตป่ นี น้ั
ไดร้ บั กฐนิ อย)ู่ กล็ าหลวงพอ่ บญุ มไี ปหาหลวงปมู่ น่ั แตก่ ารไปจะเทยี่ ววเิ วกไปดว้ ยฝเี ทา้
ไมไ่ ปตามทางถนน เวน้ ไวแ้ ตบ่ างบา้ นบางถน่ิ ไมม่ ที างลดั หลวงพอ่ บญุ มกี ไ็ มร่ วู้ า่ จะหา้ ม
ประการใด ญาตโิ ยมกเ็ หมอื นกนั แตต่ า่ งฝา่ ยตา่ งกอ็ าลยั กนั ตามธรรมเนยี มของความ
วโิ ยค ในการไปครงั้ นม้ี ผี รู้ ว่ มทาง ๔ รปู ดว้ ยกนั เปน็ สามเณรองคห์ นงึ่ อายสุ บิ หา้ ปี และ
ตาปะขาวคนหนง่ึ อายุราวห้าสิบปี มีพระอกี องค์

พอวนั ใหมฉ่ นั เชา้ เสรจ็ ไดเ้ วลากก็ ราบลาหลวงพอ่ และญาตโิ ยมออกจากสถานท่ี
เดนิ ทางไปทางทศิ ใต้ ภาวนาพทุ โธพรอ้ มกา้ วเดนิ และวจิ ารณใ์ น พทุ โธ วา่ ไมเ่ กดิ ไมด่ บั
ไปไหน เกดิ ดบั เป็นแต่จิตตสงั ขารท่บี ริกรรม ถ้าจะภาวนาพระคุณออกไปข้างนอก
กไ็ มม่ ที ส่ี น้ิ สดุ ไดเ้ พราะมมี าก ถา้ จะภาวนายน่ เปน็ สามก็ พระวสิ ทุ ธคิ ณุ พระปญั ญาธคิ ณุ
พระมหากรณุ าธคิ ณุ แตก่ ใ็ หญห่ ลวงไมม่ ปี ระมาณอกี ยน่ ลงในผรู้ เู้ ลา่ กไ็ มม่ ปี ระมาณอกี
ยน่ ลงในเอกคณุ ในปจั จบุ ัน ก็เป็นเอกคุณในปจั จุบนั อันใหญห่ ลวงอีก และธรรมเลา่
สงฆเ์ ลา่ กก็ ลมกลนื กนั อยใู่ นตวั แลว้ เปน็ เชอื กสามเกลยี ว เปน็ เพยี งใชอ้ กั ษรยอ่ บรกิ รรม
เท่าน้นั เม่ือตกลงในใจไดด้ งั นี้ กพ็ อใจบรกิ รรมพทุ โธพร้อมก้าวท่ีเดินไป

คำ่� พอดกี ถ็ งึ บา้ นแมน่ นท์ พกั ทวี่ ดั โบราณเกา่ รา้ ง เปน็ เขตอาํ เภอกมุ ภวาปี จงั หวดั
อดุ รฯ มตี น้ ไมเ้ ปน็ ธรรมชาตขิ องปา่ ทบึ ไกลบา้ น เงยี บสงดั มโี บสถร์ า้ งผพุ งั ลง กระจดั

29

กระจายกวา่ พนั ปี เขาบอกวา่ “ผดี มุ าก” แลว้ กพ็ กั อยทู่ น่ี น้ั หนง่ึ คนื กไ็ มเ่ หน็ ผๆี ผาๆ อะไร
กค็ งมแี ต่ผีโลภ ผีโกรธ ผีหลง ทดี่ องสนั ดานตนอยู่ ยังไมพ่ น้ ไปเท่านนั้

ครนั้ บณิ ฑบาตฉนั เชา้ เสรจ็ กเ็ ดนิ ทางตอ่ ไปทางทศิ ตะวนั ออกของบา้ นนนั้ ขา้ มทาง
รถไฟตรงไปริมหนองหาน ผ่านบ้านกุดสระ บา้ นพกึ เมอื งปงั บ้านเหล่าน้มี แี ตท่ ่งุ โล่ง
ถงึ บ้านโพนทองค่�ำพอดี

เวลาเดินทางก็ภาวนาพุทโธตามเคย ไม่จําเป็นไม่ได้พูดกัน พักท่ีน้ันหน่ึงคืน
ฉันเสรจ็ เดินทางตอ่ คาํ วา่ “ฉนั เสร็จ” นน้ั พูดคําย่อ การบิณฑบาตเปน็ วัตร และฉนั
ในบาตรรวมภาชนะบาตรนน้ั กด็ ี และทั้งหวานคาวรวมนนั้ กด็ ี ม้ือเดยี วน้ันกด็ ี ไมไ่ ด้
ลดละไปทางไหนได้ แมบ้ หุ รกี่ ส็ มาทานไมส่ บู แตต่ น้ พรรษาแลว้ ใชบ้ รขิ ารนอ้ ย สะพาย
บา่ เดยี ว และเวลาเดนิ ทางแตฉ่ นั เสรจ็ แลว้ จนคำ�่ ถา้ ไมจ่ าํ เปน็ จรงิ ๆ ไมด่ มื่ นำ้� กระหายบา้ ง
กอ็ ดเอา เพราะเกรงเท้าแตกท่ีเรียกวา่ ลงพ้นื จนกลายเป็นโรคทอ้ งผกู มาจนบดั นี้

วันนั้นเดินทางถึงตัวอําเภอหนองหาน พักหนึ่งคืนท่ีศาลา บิณฑบาตฉันเสร็จ
เดินทางต่อไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของอําเภอหนองหาน มีแต่เนินสุดสายหู
สายตา เงยี บสงดั หมดวนั กไ็ มเ่ จอคนสกั คนเลย ถงึ บา้ นคาํ ตานาคำ่� พอดี ไปพกั วดั รา้ ง
หนง่ึ คนื เชา้ ไดเ้ วลาฉนั เสรจ็ เดนิ ทางตอ่ ขา้ มบา้ นตาดถงึ บา้ นโพธิ์ ขณะทเี่ ดนิ ทางวนั น้ี
เวลาเทยี่ งแสกๆ กาํ ลงั เดินทางอยู่ นิ้วเท้าของขา้ พเจ้าทางขาซ้ายนับจากแมน่ ้วิ มาเปน็
นว้ิ ทส่ี อง ไปชนกบั ตอเลก็ ๆ ทอี่ ยกู่ ลางทาง เลบ็ หลดุ ออกหมด เหลอื แตห่ นงั นดิ เดยี ว
แขวนแกวง่ อยู่ ได้กลนั้ ใจดึงออกทิง้ เลือดไหลแดง จึงคว้ากําเอาดินทรายมาพอก
ฉกี ผา้ เชด็ เทา้ ทพ่ี นั กบั ตนี บาตรมาพนั แลว้ กเ็ ดนิ ไป ใจกน็ กึ สงั เวชเรอื่ งทว่ี า่ ชาตๆิ ภพๆ
ในสงสารมาก

บ้านโพธนิ์ ้ี น้ำ� จะดื่มจะสรงก็อดกันแทๆ้ คนจึงมกั เปน็ ขี้กลากกัน และเร่อื งท่ี
เลบ็ หลดุ ออกมานน้ั กเ็ ลยไมง่ อกมาจนถงึ ทกุ วนั นี้ กลายเปน็ อนสุ รณใ์ หเ้ จา้ ตวั ไดค้ าํ นงึ
ถึงอตีตารมณ์ท่ีได้ผ่านทุกข์มาในสงสารอเนกปริยาย เม่ือเป็นดังน้ีก็เป็นเหตุให้ส้ิน
ความสงสยั ในชาติกอ่ นๆ วา่ เปน็ มาอยา่ งไร ตลอดจนถึงชาติอนาคต ดว้ ยเพราะชาติ

30

ปัจจุบันเป็นพยานเอกอยู่แล้ว จะไปหาพยานท่ีไหนอีก ต้องยอมจํานนยกธงขาวว่า
ชาติทุกขเ์ ท่านั้น ชรา พยาธิ มรณะ ฯลฯ ไมว่ า่ ก็ได้ เพราะลงทา้ ยมีแต่ทุกขท์ ัง้ นั้น
และก็เปน็ จริงอยา่ งนนั้ และก็มีรสชาตอิ ยา่ งนัน้ สมั ผสั โทรเลขให้รอู้ ยู่ ส่วนใจจะโศก
จะเศรา้ หรอื ไมน่ น้ั ขน้ึ อยกู่ บั สตปิ ญั ญาแตล่ ะรายของทา่ นผปู้ ฏบิ ตั เิ ปน็ ชน้ั ๆ ไป ไมเ่ สมอ
กนั หมดได้ แตเ่ มอื่ พน้ จากความหลงโดยสน้ิ เชงิ แลว้ รสชาตขิ องความพน้ นนั้ เสมอกนั
ผดิ กนั แตฤ่ ทธเิ์ ดช ลาภ ยศ ทำ� นายทายทกั ทเ่ี อาออกมาใชก้ บั บคุ คลและสงั คม เทวดา
มาร พรหม เทา่ นั้น

ฉะนน้ั พระนิพพานจึงไม่มีวมิ านและรูปขนั ธ์ นามขนั ธ์ ไปเสวย และไมม่ ีท่นี ่ัง
ทน่ี อน ทยี่ ืน ที่เดิน เปน็ อันดบั กนั จะมอี นั ดบั กันกแ็ ตข่ ันธวบิ ากยังไมน่ พิ พานเทา่ นนั้
ทเ่ี รียกวา่ สอุปาทเิ สสนพิ พาน เมื่อถงึ อนุปาทิเสสนิพพานแลว้ จะยนื ยันวา่ ยงั ไงได้
เปลวไฟถูกก�ำลังลมพัดแล้วดับไป จะยืนยันว่าเปลวไฟไปตั้งอยู่ท่ีน่ันที่น่ีก็ไม่ได้
หรอื ยนื ยนั วา่ สญู สญู กไ็ มไ่ ดอ้ กี เพราะเปลวไฟไมไ่ ดส้ าํ คญั ตวั อะไร ผยู้ นื ยนั สาํ คญั ตวั
ตา่ งหาก เป็นธรรมอันลึกซงึ้ ปุถชุ นจะเดาด้นคาดคะเนยาก

คร้ันพักอยบู่ ้านโพธิท์ ี่วัดร้างคนื หนึง่ แลว้ บิณฑบาตฉนั เช้าเสรจ็ ก็เดินทางตอ่
มแี ตโ่ คกเทา่ นนั้ คำ�่ พอดกี ถ็ งึ บา้ นดงุ (อาํ เภอบา้ นดงุ ปจั จบุ นั นเ้ี อง) พกั หนง่ึ คนื ตน่ื เชา้
บณิ ฑบาตฉนั เสรจ็ เดนิ ทางตอ่ ไปผา่ นบา้ นกาํ แมด ถงึ บา้ นวงั ทองคำ�่ พอดี พกั อยวู่ ดั รา้ ง
บ้านน้มี ีสัตว์ป่าชกุ ชุม เสอื และงเู ป็นต้น เพราะมีป่าทบึ เป็นดงรอบบา้ น บ้านวังทองนี้
สดุ เขตอาํ เภอหนองหานไปทางทศิ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื เพยี งเทา่ นนั้ ตอ่ แดนกบั อาํ เภอ
สว่างแดนดิน ทบ่ี า้ นวังทองน้ัน เขาวิงวอนและนมิ นตใ์ หพ้ กั อยู่นานบ้าง เพราะมีที่พัก
วเิ วกเหมาะสมทกุ ประการ และชาวบา้ นเขาเลา่ ใหฟ้ งั วา่ มเี สอื โครง่ โลดโผนมาก พอตก
กลางคนื เดอื นหงายดว้ ยซำ�้ กระโดดขา้ มรวั้ เขา้ คอกโคกระบอื เขา้ มากดั โคและกระบอื
ในคอกใกล้เรือนคนในบา้ น แล้วกระโดดออกวง่ิ หนไี ป

จงึ ปรกึ ษากนั วา่ “พวกเราเดนิ ทางมาตดิ ตอ่ จนคำ�่ นบั แตจ่ ากทจี่ าํ พรรษามาจนบดั น้ี
เปน็ เวลาหลายวนั ถงึ แมว้ า่ สนกุ ในการเดนิ ภาวนากจ็ รงิ แตร่ า่ งกายมไิ ดพ้ กั ผอ่ นพอควร
เราตอ้ งหยดุ พกั ทำ� ความเพยี ร เขาจะเลา่ เรอ่ื งเสอื ๆ สาๆ กต็ าม บางทเ่ี ขาจะลองพวกเรา

31

ว่าเป็นผู้ขลาดกลัวเกินไปหรือไม่ก็อาจเป็นได้ และเขาก็ปวารณาว่าจะทําร้านให้พัก
องค์ละร้านทใ่ี นป่าอนั ไกลบา้ นพอควร ถ้าเราไม่พักให้เขาก็จะเสยี ตระกลู ปฏบิ ตั ิ”

เม่ือปรารภกันเหน็ ดีแล้ว ถึงวันใหม่ เขาก็มาทําร้านใหใ้ นดงอนั ใกลห้ ว้ ยทม่ี นี �้ำ
มตี น้ ยางใหญๆ่ รม่ ครมึ้ เขามาทาํ ใหห้ มดบา้ น เสรจ็ ในวนั นน้ั สงู หา้ สบิ เซน็ ต์ กวา้ งยาว
พอดกี บั กลดและพอนอน สดุ เทา้ เอาไมก้ ลมเลก็ มาเรยี งกนั เอาตอกมดั ทา้ ยหวั ปตู า่ งฟาก
ไมต่ อ้ งกนั้ และมงุ เอากลดและมงุ้ และรม่ ไม้ ขณะนน้ั เปน็ ฤดหู นาว พอถงึ ตอนเชา้ กลด
กเ็ ปยี ก มงุ้ กเ็ ปยี ก พกั ทาํ ความเพยี รกนั อยทู่ นี่ น้ั ประมาณยสี่ บิ วนั กส็ ะดวกพอควรและ
ไมม่ อี นั ตรายใดๆ ดว้ ย เสอื ๆ สาๆ กไ็ มเ่ หน็ มมี า พบแตง่ กู ะปะบา้ งเทา่ นนั้ เหน็ แตเ่ มน่
ตัวหนึ่ง ตอนกลางคนื มันเข้ามาหาท่ใี กลม้ งุ้ แลว้ มนั ก็วิง่ หนเี สียงดังกร่ิงๆ ไปทางอื่น
เพราะขนของมันกระทบกัน ดา้ นจติ ใจหนกั เขา้ หาธรรมติดตอ่

วนั หนง่ึ จงึ ปรกึ ษากนั วา่ “เรามาพกั อยทู่ น่ี กี้ เ็ ปน็ เวลา ๒๐ กวา่ วนั แลว้ พอคมุ้ คา่ เขา
ทำ� รา้ นใหแ้ ลว้ และจะจวนเวลาขา้ งหนา้ การจะไปตอ่ ไปครง้ั นตี้ อ้ งแยกกนั เปน็ สองพวก
จงึ จะเหมาะดี เพราะการไปสาํ นกั หลวงปมู่ น่ั คราวเดยี วสค่ี นนนั้ ไมถ่ กู กบั ความประสงค์
ของหลวงปมู่ น่ั เพราะเราหวงั จะไปอยดู่ ว้ ย ไมใ่ ชไ่ ปฟงั เทศนเ์ ฉยๆ แลว้ กล็ าไปทางอน่ื
หรือกลับ”

ปรารภแล้วก็เหน็ ดกี นั ไม่ขดั กัน ตาปะขาวตกลงจะไปกับพระทางหน่ึง จะไป
บา้ นดงเยน็ หาพระอาจารยพ์ รหม อาํ เภอสวา่ งแดนดนิ จงั หวดั สกลนคร สว่ นเณรบปุ ผา
จะไปกบั ขา้ พเจ้า เพราะเณรไดส้ ญั ญาไว้แต่ตน้ ทางกอ่ นออกจากอดุ รฯ วา่ ถ้าไปถึง
ธาตพุ นมแลว้ จะกลบั ไปเรยี นหนงั สอื นกั ธรรม วดั โพธสิ มภรณ์ อดุ รฯ และเมอ่ื ตกลง
กนั แลว้ ตนื่ เชา้ ฉนั เสรจ็ แลว้ กพ็ ากนั ลาญาตโิ ยม โยมกไ็ ปสง่ พอไมห่ ลงทาง แลว้ กบ็ อก
ใหก้ ลบั ขา้ มบา้ นบอ่ เมอื งไพร เดนิ ไปตามรมิ สายดง คำ่� พอดกี ถ็ งึ วดั ปา่ บา้ นโคกคอน
เข้าไปกราบเจา้ อาวาส ปราศรัยถามไถร่ คู้ วามประสงคแ์ ลว้ กจ็ ัดแจงที่พกั

32

การปวารณาปัจจยั สต่ี ลอดชีวิต

ครนั้ เปน็ วนั ใหมบ่ ณิ ฑบาต ฉนั เสรจ็ กก็ ราบลาเดนิ ทางผา่ นดงบา้ นโคกคอน พกั วดั
บา้ นดงบงั สกั ครู่ ลาจากนนั้ กเ็ ดนิ ทางตอ่ เดนิ ทางกค็ อื เดนิ ภาวนา มไิ ดค้ ยุ กนั ไปพลาง
เวน้ ไวแ้ ตม่ เี หตจุ าํ เปน็ เดนิ ตามทางคนบา้ ง ทางเกวยี นบา้ ง คำ่� พอดกี ถ็ งึ บา้ นถอ่ น พกั วดั รา้ ง
เชา้ ฉนั เสรจ็ เดนิ ทางตอ่ ขา้ มปา่ บา้ นถอ่ น คำ�่ พอดถี งึ บา้ นหนองฮาง พกั หนงึ่ คนื ตนื่ เชา้
บณิ ฑบาต ฉนั เสรจ็ เดนิ ตอ่ ขา้ มบา้ นตาลเดยี่ ว ขา้ มปา่ ไปอกี ประมาณสองชวั่ โมง กถ็ งึ
อาํ เภอวานรนวิ าส เปน็ เวลาเทยี่ งวนั หยดุ พกั พอหายเหนอ่ื ยเดนิ ทางตอ่ ถงึ บา้ นกดุ เรอื
พอดคี ำ่� สโ่ี มงเยน็ โยมพอแลเหน็ รบี มารบั บาตรและกลด แลว้ พาไปพกั วดั ปา่ บา้ นเขา

วดั นนั้ ไมม่ พี ระ เพราะทา่ นไปวเิ วกทางอนื่ กนั หมด แลว้ โยมเขารบั ตม้ นำ้� ซกั ผา้ ให้
เขาต้มเองซักเอง เขาว่าเขาเคยแล้ว เขาเป็นเองมิได้บอก เขารู้จักปวารณาปัจจัยสี่
ตลอดชวี ติ จะอยทู่ ศิ ไหนกต็ าม ถา้ ตา่ งฝา่ ยตา่ งมชี วี ติ อยู่ ขอใหม้ หี นงั สอื มาบอกขอได้
เวน้ ไวแ้ ต่สิง่ ท่ีเหลอื วิสยั ก็จะได้กราบเรยี นขอยอม

จึงตอบเขาว่า “พวกท่านเป็นพุทธมามกะเต็มภูมิแล้ว อาตมาขออวยพรให้
ภญิ โญยงิ่ จนถงึ ทส่ี ดุ ทกุ ขโ์ ดยชอบเถดิ เวลานบี้ รขิ ารทกุ ๆ ประการกบ็ รบิ รู ณอ์ ยู่ แตม่ ี
ความตอ้ งการดา้ ยเยบ็ ผา้ ประมาณสองวา บางทผี า้ ขาดคำ่� คนื จะไดช้ นุ และปะทาบ และอกี
กเ็ กลอื และพรกิ ขอใหต้ ำ� ใสก่ นั ใหล้ ะเอยี ดทงั้ เกลอื และพรกิ ปนกนั แลว้ ใหไ้ ดป้ ระมาณ
สห่ี า้ ชอ้ นโตะ๊ หากระบอกไมไ้ ผม่ าใสเ่ ปน็ ยาปรมตั ถ์ เดนิ ทางไกลจะไดฉ้ นั กบั มะขามปอ้ ม
และสมอ เปน็ ยาชว่ ยระบาย เพราะเดนิ ทางวนั ยงั คำ�่ ตดิ ตอ่ จากอดุ รฯ มา ทอ้ งผกู ไมถ่ า่ ย
ได้หกเจ็ดวันนแี้ ล้วโยมเอย๋ ”

33

เขาฟงั แลว้ ทาํ ทา่ ปลงธรรมสงั เวช แลว้ เขาตอบวา่ “เรอ่ื งนดิ เดยี วขอรบั ไมเ่ ปน็ ของ
ล�ำบากแกผ่ จู้ ดั ถวาย จะตอ้ งการมากกวา่ นน้ั ก็ได้ขอรบั ”

ตอบ “เอาไปมากกห็ นกั และเกนิ งามของผเู้ ดนิ ดว้ ยฝเี ทา้ เพราะหนทางเลา่ กเ็ ดนิ
ลัดปา่ ลัดดงลดั โคก เพยี งสี่ห้าชอ้ นโต๊ะนน้ั ก็ใชไ้ ดน้ านแลว้ เพราะมีสององค”์

ตกลงพกั อยทู่ วี่ ดั ปา่ นน้ั สามคนื บา้ นนน้ั สงั เกตดตู ามธรรมแลว้ สนใจทางปฏบิ ตั ิ
ธรรมกนั มาก ทงั้ ผเู้ ฒา่ ผแู้ ก่ รนุ่ หนมุ่ ปานกลาง มผี วิ พรรณผดุ ผอ่ งหนา้ ตาคมคาย มกี ริ ยิ า
มารยาทสภุ าพ พากนั มารกั ษาศลี ภาวนาตามรม่ ไมเ้ ตง็ รงั ในวดั เปน็ ทวิ แถว ๗ คำ่� ๘ คำ�่
๑๔ ค�่ำ ๑๕ ค�่ำ แม้วัดจะไมม่ พี ระกต็ ามก็พากันมาอยา่ งนัน้ สงบ ไมเ่ กรยี วกราว
องึ คะนงึ อนั ใดเลย เวลาไปบณิ ฑบาต เขามายนื รวมกนั แหง่ เดยี วทก่ี ลางบา้ น เรยี งตวั กนั
เปน็ แถวประมาณหา้ สบิ คน และบา้ นกม็ หี ลงั คาเรอื นประมาณหา้ สบิ หลงั คา อาหารหมก
ห่อใสบ่ าตรเรียบ และการนมิ นต์ของเขากฉ็ ลาดมาก เขาพูดวา่

“การทพ่ี ระคณุ เจา้ พาสามเณรมาผา่ นพกั ท่บี ้านและวัดปา่ ของพวกขา้ พเจา้ โดย
มไิ ดน้ ดั หมาย เปน็ ของทพิ ยม์ าเองโดยสภุ าพ นบั วา่ เปน็ บญุ อนั ลน้ เหลอื แลว้ ละ แตค่ วาม
ประสงค์ของพระคุณเจ้าจะต่อไปในทิศใดๆ ก็ยังไม่ทราบได้ ถ้าหากว่าต้องการพัก
ปฏบิ ตั อิ ยนู่ จ้ี นกระทงั่ พวกกระผมสน้ิ ลมปราณจนตราบใดๆ กด็ ี พวกกระผมกจ็ ะตงั้ ใจ
ปฏบิ ตั ติ ามสตกิ ำ� ลงั อยตู่ ราบนนั้ หรอื หากวา่ จะพกั อยตู่ ำ่� กวา่ นนั้ ลงมา กม็ อบใหเ้ ปน็ สทิ ธิ
ของพระคณุ เจา้ แตถ่ า้ จะไปวนั ไหนเดอื นไหนปไี หน กจ็ ะตามสง่ ตามสตกิ าํ ลงั ไมท่ อดธรุ ะ
ทง้ั จะอยแู่ ละจะไป ขอใหพ้ ระคณุ เจา้ เปน็ หวั หนา้ ในทางทเี่ ปน็ ธรรมอนั สะดวกตอ่ ขอ้ วตั ร
ปฏิบัตขิ องพระคณุ เจา้ เท่าน้นั เปน็ เกณฑ์ พวกกระผมมีหน้าที่จะปฏบิ ัติตาม ไมแ่ ซง
ออกหน้า”

อาๆๆๆ ขา้ พเจา้ เกดิ มา เทยี่ วมาเกอื บสามสบิ จงั หวดั แลว้ พรอ้ มทง้ั ปจั จบุ นั ทกี่ าํ ลงั
เขียนอยู่นีเ้ อง ยงั ไม่เคยไดย้ นิ ญาติโยมกล่มุ ใด พวกใด พรรคใด บุคคลใด ปรารภ
คาํ อยา่ งนก้ี บั พระเลย หายากในตลาดโลกแลว้ ขา้ พเจา้ กม้ คาํ นงึ แลว้ หาอบุ ายถามเขาวา่
“พระอาจารยอ์ งคใ์ ดหนอแล ทไี่ ดส้ งั่ สอนบอกญาตโิ ยมในวดั ปา่ บา้ นน้ี ใหพ้ วกญาตโิ ยม
ได้แยบคายในธรรมพอควร”

34

เขาตอบวา่ “พระอาจารยบ์ ญุ มี น.ธ.เอก บ้านทรายมูล ยโสธร เวลาน้ที า่ นกําลัง
ไปเยยี่ มบา้ น พระลกู ศษิ ย์และสามเณรกต็ ามไปด้วย”

เห็นญาติโยม บา้ นกุดเรอื น้ี เขาปวารณาปจั จยั สถ่ี งึ พริกถงึ ขงิ แล้ว กย็ ิง่ เกรงใจ
เขามากจนถงึ บดั เดย๋ี วนี้ กไ็ มไ่ ดข้ ออะไรๆ ตอ่ เขาเลย และมไิ ดต้ ดิ ตอ่ เขาอกี เลย ใครตาย
ใครยัง กไ็ ม่ได้ทราบข่าวกนั เลย ชะรอยจะได้เคยรว่ มบารมกี ับเขาเพียงนนั้ มาในภพ
กอ่ นๆ กอ็ าจเปน็ ได้ เพราะสังขารไมแ่ นน่ อนในกรณีใดๆ

35

โอวาททา่ นอาจารย์สลี า

เมอ่ื พกั อยสู่ ามคนื แลว้ กล็ าไป มชี ายสองคนตามไปสง่ ประมาณสหี่ า้ เสน้ พอทจ่ี ะ
ไมห่ ลง กใ็ หเ้ ขากลบั เพราะไมถ่ นดั ภาวนา เดนิ ขา้ มโคกใหญโ่ คกโตจงึ ถงึ บา้ นวา เปน็ เวลา
บา่ ยประมาณสามโมงเยน็ ไปพกั วดั ปา่ ทา่ นอาจารยส์ ลี า ทงั้ พระทง้ั เณรอยนู่ นั้ ประมาณ
สบิ รปู วางบรขิ ารไวท้ คี่ วรแลว้ นมสั การกราบทา่ น องคท์ า่ นทกั ทายปราศรยั เยอื กเยน็
แลว้ ขอโอกาสองคท์ า่ นจะเอาใบสทุ ธขิ องตนจะคน้ เอาในบาตรมาถวายองคท์ า่ น เพราะ
ใบสทุ ธเิ อาไวใ้ นบาตร ทา่ นพดู วา่ “อยา่ เลยทา่ นเอย๋ ไมต่ อ้ งดอก ผมดแู พลบ็ เดยี วกร็ ไู้ ด้
นนั่ รองเท้าของท่านขาดบ้างแลว้ จงตัดกับหมซู่ ะ”

กราบเรยี นว่า “กระผมยังไมท่ ันตัดดอก เพราะยังเดนิ ทางอยู่ และการเดนิ ทาง
บางทมี นั ดังกบ๊ั ๆ กระผมกถ็ ือเอาไมใ่ สเ่ ลย ทางเสน้ ไหนรกมากจงึ ใส”่

ทา่ นบอกสองสามครงั้ ตดิ ๆ กนั คงจะใหจ้ รงิ ไมพ่ ดู เปรยๆ เปน็ พธิ ี แตไ่ มต่ กลง
เอาแลว้ ทา่ นถามตอ่ ไปวา่ “ทา่ นตงั้ ใจจะไปไหน” เรยี นตอบวา่ “จะไปธาตพุ นม แลว้ จะ
ฝากเณรกบั พวกอดุ รฯ ทไ่ี ปไหวพ้ ระธาตคุ นื อดุ ร แลว้ กระผมจะไปถำ�้ พระเวสองคเ์ ดยี ว
พอสมควรแลว้ จะเดนิ ลอ่ งเขาภพู านโค้งไปหาพระอาจารยใ์ หญ่ม่ัน แล้วจะมอบกาย
ถวายตัวอย่กู ับองคท์ ่าน ยอมเป็นยอมตายใหอ้ งคท์ ่านดดุ ่าว่าเข่นครบั ”

ถาม “ทำ� ไมจงึ ไปธาตพุ นม โคง้ นกั มาจากอดุ รฯ กต็ อ้ งตรงมา อ.หนองหาน ทางหลวง
อ.สวา่ งฯ อ.พรรณาฯ อ.เมืองสกล อ.นาแก อ.ธาตพุ นม”

36

ตอบ “เพราะตงั้ ใจจะวเิ วกไปดว้ ยเพราะไมด่ ว่ น ตา่ งสอบดวู เิ วกของปา่ ในสงั คม
แต่ละบ้านด้วย จะได้ส�ำเหนียกในอนาคตคืนหลังว่าท่ีผ่านมาในอดีตว่าบ้านใดบ้าง
บคุ คลและสถานจะเปน็ ที่สะดวกในการบำ� เพ็ญ”

องคท์ า่ นกลา่ ววา่ “เออ กพ็ อฟงั ได้ แตถ่ ำ้� พระเวสนนั้ นาทา่ นเอย๋ คอื ถำ�้ กายของเรา
นเ้ี อง อนั มหี นงั หมุ้ อยโู่ ดยรอบ ทา่ นจงทำ� ความเพยี รอยถู่ ำ้� นใี้ หม้ นั่ คงจะพบพระอาจารยม์ นั่
อยู่ในถำ้� น้ี” นิสยั วาสนาองคท์ า่ นกลา่ วเยือกเย็นถึงจิตถงึ ใจ

ตอบ “กระผมไมม่ ขี อ้ แซงในสว่ นน้ี เมอ่ื กระผมมานกึ ๆ แลว้ เมอ่ื พระอาจารยม์ น่ั
ยังมีชีวิตอยู่ในประเทศไทย ผู้ปฏิบัติกรรมฐานท่ีเป็นฝ่ายธรรมยุตก็มีชีวิตทันองค์
ทา่ นอยู่ แตไ่ มย่ อมตวั เขา้ ไปปฏบิ ตั ศิ กึ ษากบั องคท์ า่ น ทงั้ ๆ ทย่ี งั ไมเ่ หน็ องคท์ า่ นสกั ทดี ว้ ย
กค็ ลา้ ยกบั วา่ ไรว้ าสนาในสว่ นน้ี สว่ นผทู้ อี่ อกปฏบิ ตั ภิ ายหลงั องคท์ า่ นมรณธรรมไปกอ่ น
กม็ อบใหเ้ ปน็ การจนใจไป แมพ้ ระอาจารยท์ เ่ี ทศนอ์ ยเู่ ดย๋ี วนกี้ ไ็ ดไ้ ปศกึ ษากบั องคพ์ ระ
อาจารยม์ น่ั แลว้ จงึ ไดส้ นิ้ กงั วลในสว่ นนี้ กระผมมคี วามเหน็ อยา่ งนจี้ ะเปน็ ประการใดหนอ
ขอรบั ” องคท์ า่ นก็เลยยม้ิ ไม่วา่ ยังไง

ครน้ั ตนื่ เชา้ บณิ ฑบาตฉนั เสรจ็ เกบ็ ของมอบเสนาสนะแลว้ กไ็ ปกราบลาองคท์ า่ น
องคท์ า่ นกใ็ หส้ ามเณรองคห์ นง่ึ ไปสง่ บอกทางเพราะเปน็ ทงุ่ โลง่ ไปสง่ ประมาณ ๑ กโิ ลเมตร
เพราะมที างซอ้ นหลายเสน้ พอจะไมห่ ลงแล้วก็กลับวดั กต็ ง้ั หน้าออกเดนิ ตามเคย

เวลาเดินภาวนาพุทโธเป็นหลกั ติดตอ่ ไม่ขาด พร้อมกบั ขากา้ วออกเดิน เพราะ
ตีความหมายในพุทโธแยบคายวา่ ธรรม สงฆ์ กร็ วมอยู่ในนั้นแลว้ พุทโธเป็นเพียง
อกั ษรยอ่ เฉยๆ เปรยี บเหมอื นเชอื กสามเกลยี วและเปน็ อนนั ตมหาอนนั ตคณุ อนั ไมเ่ กดิ
ไม่ดับอกี ดว้ ย ทงั้ ไม่มปี ระมาณอกี ดว้ ย จะเกดิ ดบั ก็แตเ่ จตสิกผ้บู ริกรรมขาดๆ วิ่นๆ
ไมต่ ดิ ตอ่ เทา่ นนั้ พระมหาอนนั ตคณุ ของพทุ โธมไิ ดเ้ กดิ มไิ ดด้ บั ไปไหนเลยนา แมจ้ ะยน่
ลงมาในปจั จบุ นั คณุ กต็ าม กเ็ ปน็ ปจั จบุ นั คณุ อนั ใหญห่ ลวงหาประมาณมไิ ด้ หรอื จะยน่
ลงมาในพระวสิ ทุ ธคิ ณุ พระปญั ญาคณุ พระมหากรณุ าคณุ กด็ ี กไ็ มม่ ปี ระมาณอกี หรอื
จะยน่ ลงในผรู้ ปู้ จั จบุ นั กด็ ี กไ็ มม่ ปี ระมาณอกี หรอื จะยน่ ลงในเอกคณุ ในปจั จบุ นั กเ็ ปน็

37

เอกคุณอันใหญ่หลวงไม่มีประมาณ ทีน้ีจะโอนพระคุณขึ้นถึงคุณพระนิพพานก็ได้
ไมผ่ ดิ เพราะเปน็ พระมหาอนนั ตคณุ อนั ไมเ่ กดิ ไม่ดบั ไปไหน ผู้มีสายตายาวกม็ องได้
ไกล ผู้มีสายตาสั้นก็มองได้ใกล้ ผู้มีเชือกยาวก็ขึงได้ไกล ผู้มีเชือกส้ันก็ขึงได้ใกล้
กาํ ลังกายก็ดี กําลงั ใจ กําลงั ปญั ญาก็ดี ไมอ่ ยู่ระดับเดยี วกนั ผูกขาด และก็ไมม่ ีใคร
จะจบั จองเหมาขาดตวั ไวใ้ นวงแขนแตต่ นผเู้ ดยี วได้ นกั สติ นกั ปญั ญา มอี สิ ระจะรไู้ ด้
ทั้งน้ัน แต่รู้ดีปฏิบัติดีไปทางโลกุตตระ จึงเป็นท่ีสรรเสริญของพระอริยเจ้า เพราะ
ทรพั ย์สินใดๆ ในโลกา ไมเ่ ทา่ ทรัพย์และศลี ทางโลกตุ ตระ แตผ่ มู้ ีใจสูงธรรมสงู จึงจะ
พลอยยินดีเลื่อมใสได้ ผู้มีใจต่�ำธรรมต�่ำ กรรมและผลของกรรมต่�ำผูกมัดรัดรึงไว้
ก็จําเป็นอยู่น่นั เอง

38

ป่าเปล่ยี วอันตราย จงต้ังใจภาวนา

กลา่ วเรือ่ งเดินทางตอ่ ไป ออกจากวัดป่าบ้านวาถึงวดั ปา่ ศรเี วนิ ชยั พอดี พักอยู่
สองคนื หรอื เรยี กวา่ ถงึ สามผงแลว้ กไ็ ด้ ฉนั เชา้ เสรจ็ เดนิ ทางตอ่ ถงึ บา้ นดงนอ้ ย เขา้ พกั
วดั ป่าบา้ นนั้น ไปเจอเขากําลงั ทาํ บุญบา้ นบุญเรือนเขา มพี ระอาจารย์บญุ มา สามผง
เปน็ ประธานในการบญุ ของเขานนั้ และมมี หาอาบ เจด็ ประโยค กพ็ กั อยทู่ น่ี นั้ ทา่ นมา
จากกรงุ เทพฯ มาเย่ยี มบา้ น ขา้ พเจา้ พกั บาตรบริขารไว้ศาลา แลว้ พาสามเณรเข้าไป
กราบพระอาจารยบ์ ญุ มา ทา่ นถามขา่ วคราวความประสงคก์ วา้ งขวางเยอื กเยน็ พรอ้ มทง้ั
เปดิ ประตูทางกาย ทางวาจา ทางใจ ทกุ ๆ ประการ

องคท์ า่ นกลา่ ววา่ “ตอ่ ไปนบี้ า้ นหา่ งนกั เปน็ ปา่ สตั วร์ า้ ยทงั้ นนั้ กลางวนั แสกๆ เขาไป
เก่ยี วหญ้าเจด็ คนดว้ ยกนั เกย่ี วหญ้าอยู่ใกล้ๆ กันด้วยซำ้� นะ เสือมนั เอาไปกินอย่าง
ผง่ึ ผาย ตะครบุ ไดแ้ ลว้ มกั ตใี สด่ นิ ตมู เดยี วตายเลย คาบเดนิ ไปอยา่ งผงึ่ ผาย ไมส่ ะทก
สะท้านเลย จะทําอะไรมันกไ็ มไ่ ด้ น้หี วั กวางสดๆ อยนู่ ่ี ผมเอามาจากบา้ นค�ำนกกก
มันกินวันน้ีแหละ ผมเอามาเพ่ือเอาเขามัน นอกจากนี้ยังมีกระบือฝูงใหญ่ประมาณ
รอ้ ยกวา่ มนั เปน็ กระบอื ทเ่ี ขาไมไ่ ดต้ อ้ นเขา้ คอกไดห้ ลายปี ดมุ าก แมเ้ จา้ ของ มนั กไ็ ลช่ น
ไลเ่ หยียบ ถ้ามตี น้ ไม้อยูใ่ กล้กพ็ อไดข้ น้ึ ถา้ ไปเจอในระหวา่ งตน้ ไมห้ ่าง หรือมตี น้ ไม้
แตเ่ ป็นตน้ ไมใ้ หญเ่ กนิ ไป กอดไม่หมุ้ และไม่มีกิ่งพอที่จะเหน่ยี วขนึ้ ไปได้กด็ ี หรือขึ้น
ไมท่ นั กด็ ี กอ็ ยใู่ นเกณฑต์ าย เพราะมนั หลายตวั รมุ หนา้ รมุ หลงั นะทา่ น ไมใ่ ชผ่ มขขู่ วญั
ให้กลัว มันเป็นความจริงนะ ผมว่าท่านและสามเณรจงพักอยู่ท่ีน่ีสักสามคืนก่อน

39

อยา่ ดว่ นไป ผมจะใหโ้ ยมตามสง่ ชว่ ยงานสวดมนตเ์ ยน็ ในบา้ นกบั ผมดว้ ย เพราะพระ
กเ็ หลอื นอ้ ยแลว้ ถา้ ทา่ นจะไปดว่ นๆ จะหลงทางเพราะมแี ตด่ ง ทางปกี หนา้ ปกี หลงั สบั สน
อลหมา่ นมาก เกรงจะอันตรายมาก”

กต็ กลงพกั อยกู่ บั องคท์ า่ นสามคนื แทจ้ รงิ วดั ปา่ บา้ นดงนอ้ ยนน้ั มหี ลวงพอ่ รอด
อยอู่ งคเ์ ดียว เขานิมนตพ์ ระอาจารย์บุญมา มาพักวดั ป่าบ้านเขาทาํ บุญเฉยๆ พอครบ
สามวนั แลว้ กก็ ราบลาองคท์ า่ นและหลวงพอ่ รอด องคท์ า่ นจะใหโ้ ยมตามสง่ ไปทางบา้ น
ค�ำนกกก กราบเรียนองค์ท่านว่า “จากนี้ไปไกลขนาดใดหนอขอรบั ”

“เออ กค็ �่ำพอดี เพราะผมจะส่งลงเรือล่องไปจนถงึ ธาตุพนม”

กม้ หนา้ ลงยกมอื กราบเรยี นวา่ “กระผมมาไมไ่ ดเ้ หตไุ มไ่ ดผ้ ลอะไร มาใหพ้ ระอาจารย์
ยงุ่ ยากดว้ ย นา่ ละอายเทวดามากขอรบั และกระผมเรม่ิ ออกจากอดุ รฯ มา กไ็ ดต้ ง้ั ใจไวว้ า่
จะเดินดว้ ยฝเี ท้า ไมข่ นึ้ รถเรอื ใดๆ ถ้าค�ำต้ังใจนี้ลม้ เหลวกเ็ กรงวา่ จะไม่ปลอดภัยแก่
กระผมในอนาคต จะอยา่ งไรกฝ็ ากฝงั ชวี ติ กบั พทุ ธ ธรรม สงฆ์ ผกู ขาด จองขาด เลอื ด
ทกุ หยดจะถวายบชู าตอ่ พทุ ธ ธรรม สงฆ์ ทกุ เมอื่ นน่ั แหละขอรบั คงจะไมเ่ ปน็ วาจามทุ ะลุ
หรือประการใด”

องคท์ ่านพดู กบั พระและโยมเบาๆ วา่ “เออ จติ เปน็ ไปในพทุ ธ ธรรม สงฆ์ แล้ว
โสเปน็ โสตาย อาจหาญ คนอายสุ ามสบิ กวา่ อาจหาญพอได้ แตก่ ค็ งเปน็ เฉพาะบคุ คล”
วา่ แลว้ องคท์ า่ นกลา่ วขน้ึ อกี วา่ “ถา้ ไมไ่ ปลงเรอื กม็ อี กี ทางหนง่ึ คอื ตรงทศิ ตะวนั ออก แต่
อนั ตรายกม็ ากเหมอื นกนั เพราะบา้ นอยหู่ า่ งไกล มแี ตป่ า่ แตด่ งทง้ั นน้ั หนทางคนแคบๆ
เทา่ ทางหนเู ดนิ ตั้งแต่ฉนั จังหนั แลว้ กไ็ มพ่ บคนจนคำ�่ ละ”

องค์ทา่ นพดู ย�ำ้ อกี ว่า “เอาให้ดนี ะ อย่าหา่ งเหินจากภาวนานะ”

รบั คําองค์ท่านยกมือใส่หวั เณรกเ็ หมือนกนั สําเรจ็ เสร็จสนิ้ แล้ว โยมก็ตามส่ง
สองคน อายรุ าวสามสบิ ปี ไปไกลประมาณครงึ่ กโิ ลกห็ ยดุ พกั ถามโยม บอกใหโ้ ยมกลบั
โยมกท็ าํ ทา่ อยากจะไมก่ ลบั เพราะเปน็ กงั วลดว้ ย จงึ วา่ กะโยมวา่ “ใครๆ ในโลกนโ้ี ยมเอย๋

40

ถา้ กรรมตายมาถงึ แลว้ จรงิ ๆ กไ็ มม่ ศี าลอทุ ธรณใ์ ดๆ ในโลก จงเตอื นวา่ แวะซา้ ยหรอื ขวา
แห่งใดบ้าง”

เขาตอบว่า “จะเกา่ หรอื ใหม่ ก็ขอใหเ้ ดินเส้นนตี้ อ่ อยา่ ไดแ้ วะหนีทางใดเลย”

“เออ ถา้ อยา่ งนน้ั พวกญาตโิ ยมจงกลบั บา้ นโดยสวสั ดเี ถดิ บญุ อนั ใดทพ่ี วกอาตมา
ได้สร้าง พวกโยมจงไดร้ บั สว่ นดว้ ยโดยทุกเม่อื ”

เขายกมือสาธแุ ล้วกล็ ากลับ พอเขากลับไปแลว้ สักคร่หู นง่ึ ก็ลบั สายตารบิ หรีไ่ ป
ไดพ้ ดู กบั เณรวา่ “เณรเอย๋ บดั นปี้ า่ เปลยี่ วอนั ตรายมากแลว้ พวกเราเดนิ ตนี ตอ่ ตนี มา
จากอดุ รฯ จนถงึ นกี้ ป็ ลอดภยั ทกุ ๆ ประการ แตไ่ มน่ า่ หวาดเสยี วเหมอื นวนั นี้ จงตงั้ ใจ
เดนิ ภาวนายง่ิ ๆ ขนึ้ นะ เราไกลจากพอ่ แมค่ รบู าอาจารยม์ า ตา่ งกพ็ งึ่ ตนเองคอื ภาวนา ทกุ ๆ
กา้ วขาเดนิ คอื พทุ โธ ถา้ ไมจ่ าํ เปน็ อยา่ พดู อยา่ ถามนะ และอยา่ ถอื วา่ รงั เกยี จกนั ถา้ เณรกลวั
จงออกเดินหนา้ ”

เณรตอบวา่ “ไมก่ ลวั ดอก ถงึ จะกลวั มาสลบั บา้ งกจ็ ะทนเอา ถา้ เดนิ กอ่ นเทวดาเหน็
ก็จะหัวเราะและก็เป็นเรือ่ งฝนื ๆ กบั ภาวนา” ว่าแลว้ กต็ งั้ หน้าเดนิ ทางภาวนา

บา่ ยประมาณหนง่ึ โมงกข็ า้ มดง ถงึ บา้ นนาประทราย คำ�่ มดื กถ็ งึ บา้ นอว้ น บา้ นเสยี ว
ไมม่ อี นั ตรายใดๆ ทง้ั สนิ้ ไปพกั วดั รา้ งไมม่ พี ระ เชา้ บณิ ฑบาตฉนั เสรจ็ ลาโยมเดนิ ทางตอ่
ทีน้ีเป็นทางเกวียนแต่ข้ามดง บ่ายประมาณสามโมงเย็นก็ถึงชัยบุรี ริมแม่น�้ำโขง
ปากแมน่ ำ้� สงครามไหลออกแมน่ ำ้� โขง มวี ดั เกา่ ๆ เรยี งรายเปน็ ระยะๆ ตามรมิ แมน่ ำ�้ โขง
มอี ยสู่ วี่ ดั มพี ระอยสู่ องวดั เทา่ นนั้ พกั อยวู่ ดั รา้ งหนงึ่ คนื เชา้ บณิ ฑบาตฉนั เสรจ็ เขาเอา
เรอื มารบั ขา้ มปากแมน่ ำ�้ สงครามไหลตกขา้ มบา้ นโนนตาล ขา้ มบา้ นทา่ ดอกแกว้ ประมาณ
สามโมงเย็นถงึ อาํ เภอทา่ อุเทน ไดแ้ วะไปพกั วัดธาตุอุเทนประมาณหา้ นาที ลาจากนนั้
กข็ ้ามทุ่งอาํ เภอทา่ อุเทนไปทางทศิ ใต้

41

พบพระอาจารย์อุน่

ตงั้ ใจวา่ จะไปพกั วดั ปา่ พระอาจารยอ์ นุ่ อนั ตงั้ อยรู่ มิ หว้ ย ไกลจากอาํ เภอทา่ อเุ ทน
ประมาณหนงึ่ กโิ ลเมตร พระอาจารยอ์ นุ่ มปี ฏสิ นั ถารเครง่ ครดั มากนกั องคท์ า่ นใหเ้ ณร
สององคม์ ารบั แตไ่ กล เพราะผา่ นทงุ่ และเปน็ ทงุ่ มองเหน็ ไกล พระผใู้ หญไ่ มม่ มี านะถอื ตวั
ก็พระอาจารยอ์ งค์หนง่ึ เนอ้ โลกเอย๋

พอไปถงึ หม่ ผา้ เฉวยี งบา่ ถอดรองเทา้ เกบ็ รม่ ไวเ้ รยี บรอ้ ย วางบรขิ ารไวท้ คี่ วร แลว้ ก็
เขา้ ไปกราบองคท์ า่ น องคท์ า่ นกช็ นื่ บานหรรษา ถามขา่ วคราวสขุ ทกุ ขท์ กุ ประการ ตลอดถงึ
การปฏบิ ตั เิ ปดิ โอกาส องคท์ า่ นกลา่ ววา่ “หมตู่ เิ ตยี นผมวา่ ผมฉนั เจ ใครกไ็ มอ่ ยากอยู่
กบั ผม ผมอยกู่ บั เณรสององคเ์ ทา่ นนั้ เดย๋ี วนี้ การทำ� ความเพยี ร คณุ จะชอบอยา่ งไร ผมพา
ท�ำได้ มักสวดมนต์ของใครของมันเงยี บๆ ก็เอา มกั สวดมนต์แปลกเ็ อา ดา้ นจงกรม
ภาวนา จะเอาตลอดวนั ตลอดคนื กเ็ อา ดา้ นฉนั จะฉนั เนอื้ ปลา กแ็ ลว้ แตผ่ เู้ ขาใหม้ าเปน็
ธรรมทไ่ี มน่ อกเหนอื วนิ ยั สว่ นผมกฉ็ นั ไดท้ กุ ชนดิ ตามเกดิ ตามมแี ลว้ ลองมาพกั ปฏบิ ตั ิ
อยู่กับผมสกั หว่าง (ระยะหนง่ึ ) ก่อนนะ อย่าเพง่ิ จารกิ ไป”

กราบเรยี นองคท์ า่ นวา่ “พระอาจารยเ์ มตตากรณุ าเปดิ โอกาสใหก้ ระผมทกุ แงท่ กุ มมุ
โดยธรรมะอนั จรงิ ใจเชน่ น้ี ชวั่ ชวี ติ หนงึ่ ของกระผมกจ็ ะเปน็ ของหาไดย้ ากนกั แตค่ ำ� สตั ย์
ของกระผมทตี่ ง้ั ไวน้ น้ั กม็ อี ยวู่ า่ ตงั้ ใจจะไปใหถ้ งึ ธาตพุ นม แลว้ จะโคง้ กลบั ไปทางอาํ เภอ
นาแก แลว้ จะไปพกั ภาวนาถำ้� พระเวสพอสมควร แลว้ จะเดนิ ลอ่ งภเู ขาภพู านลงไปทาง

42

อ�ำเภอพรรณา จังหวดั สกลนคร ไปวดั ป่าบา้ นหนองผือ ไปหวังเปน็ หวังตายอยู่กับ
พระอาจารยใ์ หญม่ น่ั ขอรับ”

องคท์ า่ นตอบวา่ “วดั ปา่ พระอาจารยม์ น่ั กไ็ กลจากบา้ นเพยี งสบิ แปดเสน้ เทา่ นน้ั แหละ
ผมไดไ้ ปแลว้ ไมเ่ ปน็ วดั ปา่ ไดเ้ ตม็ ภมู ดิ อกทา่ น สว่ นวดั ผมนี้ ยส่ี บิ หา้ เสน้ พอดี เปน็ วดั ปา่
ไดเ้ ต็มภูมนิ ะ”

วา่ แลว้ องคท์ า่ นกเ็ ทศนแ์ บบถงึ ใจวา่ “นกทถี่ กู ลกู ศรของนายพรานไมถ่ งึ กบั ตายคาที่
พอกระเสือกกระสนบินไปได้กบ็ นิ ไป เรร่ อ่ นไปในทศิ ทงั้ สี่ฉนั ใด มนุษย์ เทวดา มาร
พรหม และสัตวท์ ีม่ ีวญิ ญาณครองสงิ อยูท่ ั่วทัง้ ไตรภพ เมอ่ื ไม่พ้นจากลูกศรคือกิเลส
กบ็ นิ ไปในทศิ ทงั้ ส่ี คอื ทศิ เกดิ ทศิ แก่ ทศิ เจบ็ ทศิ ตาย อยอู่ ยา่ งนนั้ มที ศิ โลภ ทศิ โกรธ
ทิศหลง เปน็ ตัวเหตุ ตวั พชื ตัวกรรม ผลฝา่ ยรับก็สัมพันธ์กนั อยทู่ ั้งอดีต ทัง้ อนาคต
ทง้ั ปจั จบุ ันด้วย วนอยไู่ มม่ เี งอื่ นตน้ เง่อื นปลาย”

เมอ่ื ฟงั องคท์ า่ นเทศนแ์ ลว้ กจ็ บั ใจมาก เพราะเสยี งกเ็ ยน็ ไพเราะนมิ่ นวลมาก ครนั้
พักอยู่กับองค์ท่านคืนหนึ่ง เช้าได้เวลาองค์ท่านพาไปบิณฑบาตในเมือง กลับถึงวัด
ฉนั เสรจ็ กก็ ราบลาองคท์ า่ น องคท์ า่ นกลา่ ววา่ “ถา้ จะไปจรงิ ๆ กใ็ หผ้ มแสดงอาบตั กิ อ่ น
ผมอยกู่ บั เณรไมไ่ ดแ้ สดงอาบัตินานแล้ว วา่ กาเยตอ่ พทุ ธ ธรรม สงฆ์ เปน็ ส่วนมาก
แทนเอา”

วา่ แลว้ กแ็ สดงอาบตั ิ สว่ นขา้ พเจา้ กแ็ สดงเพราะเคารพทา่ น ถา้ จะไมแ่ สดงกค็ ลา้ ย
กบั วา่ คนลมื ตวั ทาํ ทา่ เปน็ ผปู้ ระเสรฐิ พอเสรจ็ แลว้ กก็ ราบลาเดนิ ทาง องคท์ า่ นใหเ้ ณร
ไปสง่ ทัง้ สององค์ องค์ทา่ นสง่ั เสียซ�้ำซากวา่ ขณะน้ีญวณ ลาว กําลงั สรู้ บกบั ฝรัง่ เศส
กอู้ สิ ระคนื อยา่ งรนุ แรง โจรผรู้ า้ ยกม็ าก พระมนั กป็ ลน้ แมผ้ า้ ดาํ ๆ มนั กเ็ อา สองสามวนั
ลว่ งมา มนั ปลน้ สายอาํ เภอทา่ อเุ ทนตอ่ นครพนมในระหวา่ งกลางดงอนั กงึ่ กลางนน้ั เอง
โจรนนั้ โกเ้ ก๋ ขร่ี ถจกั รยาน สะพายปนื พรอ้ ม นงุ่ กางเกงผา้ ลนิ นิ ฝรงั่ เศส เพราะสมยั นน้ั
เพียงเท่านั้นก็ว่าโก้เก๋แล้ว แล้วเณรก็ตามส่งไปไกลประมาณสองกิโลก็ถึงปากดง
สามเณรสององค์ที่ไปส่งกล็ ากลบั วดั

43