ชีวประวัติและพระธรรมเทศนา พระเขมปตฺโต หลวงปู่หล้า

ผลยอ่ มสมควรแก่เหตุ

จะขอถามสกั ค�ำว่า ผูเ้ ขียนอยู่เด๋ยี วน้ลี ่ะอยูร่ ะดับใดเลา่

ตอบวา่ ไมเ่ ปน็ ฐานะจะทมุ่ เถยี งกนั กอ่ นศาลธรรมอนั เปน็ ปจั จตั ตงั และศาลธรรม
สนั ทฏิ ฐโิ ก อนั เปน็ สทิ ธทิ า่ นผพู้ น้ และไมพ่ น้ แตล่ ะรายจะรตู้ วั เองเอาเทอญ จงึ เปน็ ธรรม
อนั ไมน่ อกเหนอื ถา้ นอกเหนอื ไปกวา่ นแ้ี ลว้ คงเปน็ ธรรมยอ้ มแฝงแปลงมายา จะเอาเปน็
ประมาณมไิ ด้ สนั ทฏิ ฐโิ กและปจั จตั ตงั ในทางพระพทุ ธศาสนาคงจะมขี อบเขต คงหมาย
เอาแตพ่ รหมจรรยเ์ บ้ืองต้นไป คอื พระโสดาบันไปจนถงึ พระอรหันต์ มฉิ ะนน้ั แล้วจะ
ฟั่นเฝือเอาเป็นกฎเกณฑ์ไม่ได้ จะกล่าวให้พิสดารแล้ว โลกิยวิสัย ผู้เขาทำ� ดีท�ำชั่ว
ตอนไหนๆ เขากร็ เู้ ขาอยู่ เวน้ ไวแ้ ตผ่ ไู้ มร่ จู้ กั ดจี กั ชว่ั เอาเสยี เลย แตถ่ งึ กระนน้ั กย็ งั ไมพ่ น้
ปจั จตั ตงั และสนั ทฏิ ฐโิ กอกี เพราะเหตุวา่ จำ� พวกที่เขาถือวา่ ไม่มีบาปไม่มีบญุ เขากร็ ตู้ ัว
เขาว่าเราถือว่าไมม่ บี าปไมม่ ีบญุ เลย ดังนี้ ฉะนน้ั จึงตคี วามหมายได้ท้ังโลกยิ ะและ
โลกุตตระ ได้มอบไวเ้ ป็นสทิ ธขิ องเจา้ ตัวแต่ละรายเทา่ นั้นเอง

คดิ เหน็ อะไรกเ็ ขยี นไปกอ๊ กแกก๊ ตามประสาผลู้ า้ สมยั แต่ แก่ เจบ็ ตาย มไิ ดล้ า้ สมยั
ไปทางใดเลย มอี ยทู่ กุ กาล สงั ขารธรรมทงั้ ปวงกท็ รงอยทู่ กุ กาล ธรรมอนั ปราศจากสงั ขาร
กท็ รงอยทู่ กุ กาล หนทางปฏบิ ตั เิ พอื่ พน้ ไปจากสงั ขารธรรมกม็ อี ยทู่ รงอยทู่ กุ กาล ทกุ สง่ิ
ทุกอยา่ งไม่มีสงิ่ ท่ลี ้าสมัย ไม่ว่าทางดีหรือทางชวั่ ทำ� เอาเวลาใดได้ท้งั นั้น ขอแตเ่ หตุ
วางลงไป ผลแม้ไม่ประสงค์ กไ็ ด้รับตามส่วนควรคา่ แกเ่ หตทุ ่ีสรา้ งขน้ึ นอ้ ยและมาก

294

จะไปทางดที างชวั่ แลว้ แตเ่ หตเุ ปน็ เกณฑ์ เจา้ เหตเุ จา้ ผลกค็ อื ใจ (ยกเวน้ พระอรหนั ตเ์ สยี )
เพราะพระอรหนั ตไ์ มม่ อี ปุ าทานจะมาคอยรบั ไดร้ บั เสยี กบั เหตกุ บั ผล มไิ ดเ้ ปน็ เจา้ เหตุ
เจา้ ผลหรืออะไรๆ ทัง้ น้ัน เพราะไดส้ ่งเหตุสง่ ผลคืนให้สังขารท้ังปวงแล้ว มิไดก้ ลับมา
จปี้ ลน้ อกี เปน็ ธรรมทรงอยเู่ หนอื เหตเุ หนอื ผลไปแลว้ เหตใุ จ ผลใจ เหตธุ รรม ผลธรรม
กม็ คี วามหมายและรสชาตอิ นั เดยี วกนั พระอรหนั ตม์ ไิ ดต้ ดิ อยใู่ นรสใจสว่ นน้ี และกม็ ไิ ด้
ตดิ อยใู่ นรสธรรมสว่ นนด้ี ว้ ย เพราะใจสว่ นอาศยั เหตๆุ ผลๆ กด็ ี ธรรมอนั อาศยั เหตๆุ
ผลๆ กด็ ี เปน็ ใจเปน็ ธรรมอนั ยงั ไมท่ นั หลดุ พน้ จากความหลงโดยสนิ้ เชงิ ใจทยี่ งั อาศยั
หลกั เหตุๆ ผลๆ อยูก่ ็ดี ธรรมทีย่ ังอาศัยหลกั เหตุๆ ผลๆ อยู่ก็ดี อย่างสูงก็เพยี ง
พระอนาคามเี ทา่ นน้ั นยั นม้ี ไิ ดป้ รารภขม่ ขพ่ี ระอนาคามแี ตป่ ระการใดเลย ปรารภตาม
ธรรมชน้ั สงู

เหตใุ จผลใจอยทู่ ไ่ี หน เหตธุ รรมผลธรรมกอ็ ยทู่ น่ี นั้ สมั ปยตุ กนั อยเู่ กอื บจะแยก
ไมอ่ อกได้ ไมม่ อี นั ใดกอ่ น อนั ใดหลงั เปรยี บเหมอื นของหยาบๆ เชน่ หลบั ตาและลมื ตา
ผลของมดื และผลของสวา่ งยอ่ มมใี นขณะเดยี วกนั กบั หลบั และลมื ตา โยงถงึ กนั ไปเปน็
ระยะๆ ถยี่ บิ แมเ้ หตขุ องเจตสกิ ทน่ี กึ คดิ ของจติ เลา่ โยงถงึ กนั ถย่ี บิ ไปเปน็ ซอ้ นๆ เปน็
สนั ตติ ตดิ ตอ่ อยไู่ มข่ าดวรรคไมข่ าดตอน เกดิ ดบั เรว็ อกี ดว้ ย เมอ่ื มผี เู้ ขา้ ไปสอดแทรก
ยดึ ถอื เอาเปน็ เจา้ ของแลว้ ยง่ิ ไมม่ เี งอ่ื นตน้ ยงิ่ ไมม่ เี งอ่ื นปลาย เปน็ มหาสงั สารจกั ร เปน็
มหาสงั สารวฏั เปน็ มหาอนนั ตรปจั จยั เปน็ มหาอนนั ตรเหตุ เปน็ มหาอนนั ตรผล เปน็ มหา
อนนั ตรภพ เปน็ มหาอนนั ตรชาติ เปน็ มหาอนนั ตรอวชิ ชา ไมม่ ที ส่ี นิ้ สดุ ลงไดง้ า่ ยๆ และ
กไ็ มพ่ น้ ความสงสยั ในธรรมตอนนอี้ กี ดว้ ย และกไ็ มเ่ หน็ ชดั แจง้ ในไตรลกั ษณอ์ กี ดว้ ย
จะเห็นได้บ้างก็ในกายหยาบๆ เท่านั้น แต่ก็ยังดีกว่าท่ีไม่เห็นกายบ้างเสียเลย
เมอื่ รตู้ ามเปน็ จรงิ ของกายชดั แลว้ สงิ่ อน่ื ๆ กพ็ ลอยรตู้ ามเปน็ จรงิ ไปเอง แตต่ อ้ งเขา้ ใจวา่
กายมไิ ดเ้ ป็นเจ้าเหตุเจ้าผลของบาปบญุ คุณโทษ อยูต่ ้นเหตตุ ้นผล เป็นเพียงรบั ใช้จติ
เจตสกิ และกเิ ลสเทา่ น้ัน (ยกเว้นพระอรหันต์เสีย เพราะไมม่ ีกิเลสจะมาปลอมแอบใช้
ด้วย)

295

จติ ท่เี ศร้าหมองหรอื ผอ่ งแผ้ว

ทา่ นผ้ตู ้องการพ้นทุกขโ์ ดยด่วนในปัจจบุ นั ชาติ ปัจจุบันจิต ปจั จบุ ันธรรม แล้ว
จะไม่เอื้อเฟ้อื ไม่อาลัย ไม่รกั ไม่ปฏิบตั เิ นืองๆ ยง่ิ ๆ ในพระอานาปานสตลิ มหายใจ
ออกเขา้ แลว้ นงั่ คอยนอนคอยปรารถนาอยเู่ ฉยๆ ยอ่ มเปน็ ไปไดย้ าก และลมออกเขา้ ยาว
หรือส้ันจะไม่ใชก่ ายอย่างไร ก็ กายานปุ สั สนา น่ันเอง และกธ็ าตุ ดิน น�ำ้ ไฟ ลม
ท่ีสมดุลกันอยู่น้ันเองจึงพอหายใจออกเข้าได้ ลมหายใจออกเข้าบางทีเสวยสุขบ้าง
ทกุ ขบ์ า้ ง อเุ บกขาบา้ ง ก็ เวทนานปุ สั สนา นน้ั เอง ลมหายใจออกเขา้ เหน็ จติ ทเ่ี ศรา้ หมอง
หรอื ผอ่ งแผว้ หรอื กลางๆ ก็ จติ ตานปุ สั สนา นนั้ เอง ลมหายใจออกเขา้ เหน็ ความไมเ่ ทยี่ ง
แหง่ กายสงั ขาร จติ สงั ขารก็ ธรรมานปุ สั สนา นน้ั เอง (ไมเ่ รยี งแบบกไ็ ด้ ไมเ่ ปน็ ไรดอก)

แลว้ กายกด็ ี เวทนากด็ ี จติ กด็ ี ยกขน้ึ สเู่ มอื งขน้ึ ของไตรลกั ษณใ์ หก้ ลมกลนื กนั เปน็
เชอื กสามเกลยี ว เปน็ เปา้ อนั เดยี วกนั ไมต่ อ้ งแยก ไมต่ อ้ งเรยี ง ไมต่ อ้ งขยาย เหน็ อยู่ ณ
ซงึ่ หนา้ สติ ซงึ่ หนา้ ปญั ญา พรอ้ มกบั ลมออกเขา้ ไมม่ อี นั ใดกอ่ น ไมม่ อี นั ใดหลงั ตดิ ตอ่ อยู่
พจิ ารณาอยไู่ มข่ าดสาย ความเพลนิ ความเมาความดนิ้ รนในโลกทง้ั ปวง ทง้ั อดตี อนาคต
มนั จะรวมพลมาจากประตใู ด เพราะปจั จบุ นั มอี ำ� นาจเหนอื โลกอดตี เหนอื โลกอนาคต
แลว้ มหิ นำ� ซำ้� จะไดโ้ ตต้ อบกบั ปจั จบุ นั วา่ ปจั จบุ นั เปน็ เมอื งขนึ้ ของใคร และใครมายดึ ถอื
เอาเป็นเจ้าของ จะได้ตะลุมบอนหั่นแหลกกันในปัจจุบันน้ัน แต่อย่าได้ลืมลม
ออกเขา้ เพราะลมออกเขา้ เปน็ แมเ่ หลก็ อาจารยเ์ ดมิ ลมจะละเอยี ดสกั เพยี งใด อยา่ ได้
ลมื เลย เพราะจติ จะฟงุ้ ซา่ นเปน็ วา่ วเชอื กขาด จะเปน็ ชา่ งเหลก็ ทตี่ เี หลก็ ไมถ่ กู ทง่ั เหลก็ จะ
กระเดน็ ใส่หนา้ ข้อนีส้ ำ� คัญมากนักหนา

296

นกั หลบมใิ ช่นักรบ

แตน่ กั ภาวนากำ� หนดลมออกเขา้ มกั จะไปเสวยอยแู่ ตล่ มละเอยี ดเขา้ ละเอยี ดแลว้
ลมหายไปไมป่ รากฏวา่ มลี มเลย เมอื่ หมดกำ� ลงั แลว้ ถอนออกมา ไมค่ อ่ ยจะไดค้ วามอะไร
เฉพาะตน ไดค้ วามแตเ่ พยี งวา่ สบายกายสบายใจชวั่ คราว เลยกลายเปน็ นกั หลบ มใิ ช่
นกั รบ ปญั หาของจติ ใจยงั คา้ งแขวนอยู่อักโข

แทจ้ รงิ เขา้ ไปแบบนน้ั เพยี งใหร้ รู้ สชาตเิ ทา่ นน้ั จะตดิ อยเู่ พยี งแคน่ น้ั กไ็ ปไมร่ อดอกี
ถา้ ไมพ่ กั แบบนนั้ กไ็ มไ่ ด้ แตห่ มนั่ พกั บอ่ ยกไ็ มไ่ ดง้ านอกี เพราะงานยงั ไมเ่ สรจ็ และเวลา
ของชีวาแตล่ ะชาตลิ ะชาตกิ ็มนี ้อย และคำ� ว่า ชาตใิ หญๆ่ หมายถึงชั่วขณะลมออกเปน็
ชาตหิ นง่ึ ลมเขา้ เปน็ ชาตหิ นงึ่ ๆ ของสว่ นกายสงั ขาร สว่ นจติ สงั ขารนนั้ เปน็ ชาตอิ นั ละเอยี ด
เรว็ นกั เกดิ ดบั ตดิ ตอ่ กนั เรว็ นกั อนจิ จาอนั ละเอยี ดมากมายแทๆ้ เมอื่ อนจิ จาละเอยี ดเขา้
สกั เพยี งไรกด็ ี ทกุ ขา อนตั ตา กล็ ะเอยี ดเขา้ เปา้ เดยี วกนั ขณะเดยี วกนั ถา้ สง่ สา่ ยไปทางอนื่
กย็ ิ่งตื่นไมเ่ หน็ ชัดได้ เชอื่ ตนเองไม่สนิทได้ ย่อมขบถตนคืนอีก

ผทู้ ท่ี ง้ิ กรรมฐานเดมิ ทตี่ นตง้ั ไว้ ยอ่ มไปตามนมิ ติ ภายนอกตา่ งๆ นานา นมิ ติ แปลวา่
เครอื่ งหมาย สารพดั จะรจู้ ะหมายไป หมายกบั เหมอื นกพ็ อเหมอื นๆ หมายๆ นเ้ี อง มใิ ช่
ตวั จรงิ ดอก ไดเ้ พยี งแคน่ น้ั แหละ และผตู้ ดิ นมิ ติ องิ กบั อปุ จารภาวนาไมค่ อ่ ยลงคนได้
งา่ ยๆ นะ มหิ นำ� ซำ�้ กลา่ วตใู่ นใจใหผ้ เู้ ทศนว์ า่ ตนภาวนาไมด่ เี ทา่ เขาแลว้ มากมุ เทศนเ์ ขา
อา้ ยทแี่ ท้น้นั เขาไดต้ กนรกมาก่อนในตอนน้แี ล้วและไดพ้ น้ ไปแล้ว และก็ไม่ว่าใครๆ
ในโลก ถา้ ไปตดิ อยใู่ นชนั้ ใดๆ แลว้ แกะยาก เพราะเปน็ ของบง่ ใหก้ นั ไมไ่ ดเ้ หมอื นหนาม

297

เวน้ ไวแ้ ตเ่ หน็ โทษตนเองในชน้ั นนั้ จงึ จะกลบั ตวั ไดเ้ อง บางรายพอกลบั ตวั ไดก้ บ็ า่ ยคำ�่
ไปเสยี บ่ายก็คือแกม่ ากไปแลว้ คำ่� ก็คอื ตายไปเสยี แลว้ แต่เนนิ่ นานวัน

อานาปานสตเิ ปน็ กรรมฐานในพระพทุ ธศาสนาชน้ั ทห่ี นง่ึ เปน็ ยอดแหง่ กรรมฐาน
ทง้ั ปวงดว้ ย ผเู้ จรญิ ชำ� นาญแลว้ จะดงึ กรรมฐานและวปิ สั สนาภาวนาปญั ญามารวมเขา้
กไ็ ด้ ไมข่ ดั ขอ้ ง ไมแ่ สลงเลย เชน่ นโิ รธ ความดบั ตณั หา เปน็ ธรรมอนั ละเอยี ด จะดงึ
เขา้ มาให้เห็นพรอ้ มกบั ลมออกเข้าก็ไดท้ ัง้ นั้น ยาขนานเดียวแกโ้ รคไดท้ ง้ั ลา้ นๆ อยา่ ง
กค็ อื พระอานาปานสตนิ ้ี สามารถบรรเทาและแกส้ รรพกเิ ลสสรรพตณั หาได้ ตามเหตผุ ล
ของทา่ นผเู้ จรญิ นอ้ ยและมากไดโ้ ดยตรงๆ ไมอ่ อ้ มคอ้ มเลย ขอแตท่ มุ่ เท ศรทั ธา วริ ยิ ะ
สติ สมาธิ ปญั ญา ลงใหส้ มดลุ กนั ตดิ ตอ่ ไมข่ าดสาย นพิ พทิ า ความเบอื่ หนา่ ยคลายเมา
ในความหลงอนั ดองขนั ธสนั ดานมานมนานกจ็ ะปรากฏเปน็ สมั มาวมิ ตุ ติ เปน็ สมั มาญาณะ
โดยแนแ่ ท้ ไมต่ อ้ งสงสยั เลย อยา่ ตตี นตายกอ่ นไขก้ แ็ ลว้ กนั อยา่ กลา่ วตตู่ นวา่ มรรคผล
นิพพานหมดไปแลว้ มุ่งกล่าวตู่พระพุทธศาสนา แต่ถกู กลา่ วตูต่ นไมร่ ู้ตัวอีกดว้ ย

ผไู้ มแ่ ยบคายในอานาปานสตแิ ลว้ ไฉนจะเหน็ เจตสกิ ทเ่ี กดิ ดบั ไดง้ า่ ยๆ เลา่ เพราะ
ตามลมเข้าออกไม่ถงึ จิตและเจตสกิ เมื่อไม่เหน็ ความเกิดดับได้ละเอยี ด ไฉนจะเหน็
ไตรลกั ษณล์ ะเอยี ดเลา่ นพิ พทิ า ความเบอ่ื หนา่ ยคลายหลง จะเปดิ ประตแู ละหนา้ ตา่ ง
ชอ่ งใดใหป้ รากฏแกต่ า ปญั ญาญาณ เลา่ ยอ่ มเปน็ ไปไมไ่ ด้ ทง้ั โลกอดตี ทง้ั โลกอนาคต
ทงั้ โลกปจั จบุ นั ดว้ ย พระบรมศาสดาเทศนาสง่ั สอนดว้ ยทรงพระมหากรณุ าธคิ ณุ อนั หา
ประมาณมไิ ด้ จนครบ ๔๕ พระพรรษา กห็ นกั เนน้ ลงในไตรลกั ษณม์ ากกวา่ พระพทุ ธ
ภาษติ อ่ืนๆ เพราะเปน็ ธรรมอนั จะหลดุ พน้ ได้งา่ ย

เรื่องเล็กๆ นอ้ ยๆ ไม่เปน็ ล่�ำไม่เป็นสันและก็เป็นเรอื่ งที่ควรเขยี นบ้าง บางทีมี
ผชู้ อบอา่ นการขดี เขยี นในสำ� นกั ปฏบิ ตั แิ ละกเ็ ปน็ หวั หนา้ ดว้ ยในสำ� นกั กต็ อ้ งไดส้ นใจ
อย่มู ใิ ชน่ อ้ ยเลย บรรดาภิกษสุ ามเณรผ้มู าอาศัยอยดู่ ้วยเพอ่ื ปฏบิ ตั ธิ รรม ต่างก็มสี ทิ ธิ
สังเกตทุกแง่ทุกมุมในส�ำนักนั้นๆ สิ่งท่ีไม่เหมาะสมอันเกินพอดี แม้จะไม่จับเอาไป
พระนพิ พานดว้ ยกจ็ รงิ แตก่ ต็ อ้ งไดพ้ จิ ารณาอยนู่ นั้ เอง เพราะคนแตล่ ะคนยอ่ มมอี สิ ระ
พจิ ารณาทุกๆ ด้าน มิฉะนน้ั แล้วกจ็ ะเป็นคนฉลาดไมไ่ ด้

298

หวั หน้าของหมู่ในสังคมหน่งึ ๆ เป็นของสำ� คัญมาก ย่อมเปน็ เป้าสายตาของคน
ทว่ั ไปอยโู่ ดยตรงๆ การตชิ มกาเลเทนำ�้ เปน็ ของมอี ยปู่ ระจำ� โลกกจ็ รงิ แตก่ ต็ อ้ งรกั ษาใน
สง่ิ ทไ่ี มเ่ หลอื วสิ ยั การรกั ษากบั การปฏบิ ตั กิ ค็ งมคี วามหมายอนั เดยี วกนั เพราะรกั ษาใน
สง่ิ ทคี่ วรรกั ษา ปฏบิ ตั ใิ นสงิ่ ทค่ี วรปฏบิ ตั ิ เวน้ ในสงิ่ ทคี่ วรเวน้ ตรงตอ่ เวลาในสงิ่ ทคี่ วร
ตรงตอ่ เวลา ปฏบิ ตั บิ รรจงในสง่ิ ทค่ี วรปฏบิ ตั บิ รรจง ทรงตวั และกา้ วหนา้ หาธรรมชน้ั สงู

299

ใคร่ครวญใจ ใครค่ รวญธรรม

การปฏิบัตเิ พ่อื มรรคผลนพิ พานเพอ่ื ทดสอบให้ตนและอนุชนรุ่นหลังนี้ ย่อมไม่
นยิ มกาลเวลาของวยั ออ่ น ปานกลาง หรอื แกช่ รา แมถ้ งึ จะเดนิ ไมไ่ ดไ้ ปไมเ่ ปน็ นอนคาท่ี
กต็ ้องมีธรรมเป็นเครื่องค�ำนึงด้วยใจอนั พอพึงเทา่ ท่ีควรแกต่ น ข้อวตั รของใจภายใน
กบั ธรรมภายในน้ี ถา้ หา่ งเหนิ กนั แลว้ ยอ่ มเหลงิ เจง้ิ เวลาของกายเปน็ เวลาภายนอกกว็ า่
ได้ไม่ผิด เวลาของใจกับธรรมเป็นเวลาภายใน สังสรรค์กันอยู่อย่างละเอียดลึกซึ้ง
สติปัญญาแก่กล้าจงึ จะมองตามเห็นได้ จงึ จะร้จู ักเลอื กเฟ้นส่ิงที่ควรและไม่ควรอย่าง
แจม่ แจง้ ชดั เจนได้ สตปิ ญั ญาอนั ชอบจงึ จะเลอื กใจเลอื กธรรมทช่ี อบได้ โดยเฉพาะของ
สว่ นใจ ของสว่ นธรรมทชี่ อบ มฉิ ะนน้ั แลว้ กจ็ ะกลนื ทง้ั กระดกู และกา้ งแบบไมม่ กี ารเลอื ก
การเฟน้ และการใครค่ รวญ กม็ คี วามหมายอนั เดยี วกนั คอื เลอื กเฟน้ ใจ เลอื กเฟน้ ธรรม
ใคร่ครวญใจ ใคร่ครวญธรรม

ไมว่ า่ สง่ิ ใดๆ ในโลก หรอื ในธรรม ถา้ เอาธรรมเปน็ แวน่ ใครค่ รวญลงมใิ หป้ นี เกลยี ว
ของธรรมหลายๆ รอบแลว้ ไมค่ อ่ ยผดิ พลาดในตอนน้นั ๆ แมจ้ ะผิดพลาดบ้าง กม็ ี
ประตูแก้ ทีผ่ ดิ ไมม่ ปี ระตแู ก้นน้ั เพราะขาดการพจิ ารณากอ่ นลงมอื ทำ� การลงมอื ทำ�
มิไดห้ มายแตเ่ ฉพาะมอื ภายนอก อนั เปน็ มอื เน้อื กระดกู เสน้ เอน็ หนัง หมายเอามอื
สตปิ ญั ญาอนั สมดลุ กบั ใจกบั ธรรม การพจิ ารณา จะตดั สนิ ใจเอาตามอตั โนมตั ไิ ปโดย
ไม่มองดธู รรมแท้ของพระองค์ทก่ี ล่าวไวด้ แี ล้วกไ็ มไ่ ด้ ถา้ กเิ ลสเจา้ ตวั ยังหนาแนน่ อยู่
ความตกลงใจจะตัดสินเอาเอง กเ็ ขา้ ขา้ งกเิ ลสอกี ไม่รู้ตัวดว้ ย

300

แว่นส่องทางสอ่ งใจ

ผู้ทีจ่ ะใคร่ครวญตัดสินใจตดั สนิ ธรรมสว่ นตวั เองไดไ้ มค่ ่อยจะพลาดมาก กค็ ือ
ท่านผู้มีกิเลสขาดจากสันดานไปโดยเอกเทศ ในเบื้องต้นของพรหมจรรย์ในทาง
พระพทุ ธศาสนา มพี ระโสดาบนั เปน็ เกณฑข์ น้ึ ไป ตำ่� กวา่ นน้ั ลงมายอ่ มสมุ่ สสี่ มุ่ หา้ และ
กม็ กั จะตตี นสงู เกนิ ภมู จิ ติ เกนิ ภมู ธิ รรมของตน เทา่ ทม่ี อี ยทู่ รงอยใู่ นปจั จบุ นั ทนั ตามกั
จะเป็นจิตกาธรรมดาที่ไปเก็บเอาขนหางและขนหงอนของนกยูงที่ร่วงหล่นอยู่ตามป่า
มาแทรกแซงขนของตวั เพอื่ ใหว้ เิ ศษกวา่ กาทงั้ หลาย ยอ่ มเปน็ ของเทยี ม ของแทย้ งั ไมไ่ ด้
เปน็ เพยี งของปลอมอยโู่ ดยตรงๆ นน้ั เอง แมส้ มยั โลกปจั จบุ นั เขาทำ� ดาวเทยี มได้ แตเ่ ขา
ก็บอกลว่ งหนา้ อยู่แลว้ วา่ ดาวเทียม มิใช่ดาวจริง เขาเอาโขนสวมหวั เขาพอดพี องาม
พอเหมาะกบั หวั เขาอยแู่ ลว้ และก็จะเป็นดาวเทียม ดาวจรงิ กต็ าม มนั มใิ ช่กเิ ลสดอก
ผไู้ มร่ เู้ ทา่ ดาวเทยี มดาวจรงิ แลว้ ตดิ อยใู่ นคำ� วา่ ดาวๆ นน้ั จงึ เปน็ กเิ ลส เพราะตดิ สมมติ
อนั นอกๆ มนั นอกออกจากใจแท้ ออกมาจากสงั ขารธรรมแทฝ้ า่ ยวตั ถุ ทจ่ี ติ ปรงุ แตง่ ขนึ้
เพอื่ เปน็ เครื่องสังเวยบชู าพระอนิจจัง

สรรพไตรโลกธาตุเป็นเมืองขึ้นของธรรมอนิจจัง ธรรมฝ่ายสังขารก็หมายอัน
เดยี วกนั เมอ่ื สงั ขารเตม็ ยดั เยยี ดเบยี ดเสยี ดอยใู่ นสรรพไตรโลกธาตุ กเ็ ปน็ หนา้ ทจี่ ะได้
อาศยั ปุญญาภสิ ังขารเป็นปัจจัย อาศัยปฏิบตั ิเพื่อเป็นเสบยี งเดนิ ทาง คอื ค�ำวา่ บญุ ๆ
ในเบอ้ื งตน้ ของพรหมจรรยแ์ หง่ พทุ ธศาสนา อนั เปน็ โลกตุ ตรบญุ ทม่ี ขี อบเขตกฎเกณฑ์
มโี สดาบนั บญุ เปน็ ตน้ ไป บญุ ตำ�่ กวา่ นนั้ ลงมาเปน็ โลกยิ บญุ เปน็ บญุ ทไี่ มแ่ นน่ อน เพราะ

301

มหี ลายบางที บางทกี ก็ า้ วหนา้ บางทกี ท็ รงตวั บางทกี ต็ ำ่� ลง ไมเ่ หมอื นภมู บิ ญุ ภมู ใิ จของ
พระโสดาบัน

ภูมิจิต ภมู ใิ จ ภมู บิ ุญ ภูมิธรรม ของพระโสดาบัน เปน็ มหาภมู ิทีก่ ้าวหน้าโดย
ถา่ ยเดยี ว ไมม่ คี ตภิ มู จิ ะตกตำ่� เลย ขา้ มปถุ ชุ นคนหนาไปแลว้ ปดิ อบายภมู ทิ งั้ ๔ มนี รก
เปรตทกุ ๆ จำ� พวก พร้อมทัง้ สัตวเ์ ดรัจฉานทุกๆ จ�ำพวกแล้ว สุปฏปิ ันโน ปฏิบัติดี
เว้นส่วนหยาบๆ เหล่าน้ีไปโดยสวัสดิภาพแล้ว ไม่เสียดายไม่อาลัยว่าจะล่วงละเมิด
เปน็ ผมู้ แี วน่ สอ่ งทางสอ่ งใจแบบไมม่ วั มองเหน็ ความสขุ อนั แทจ้ รงิ ไดอ้ นั ตงั้ อยขู่ า้ งหนา้
เปน็ ระยะๆ จงึ มีเงื่อนไขไม่เสียดายไมอ่ าลยั ว่าจะถอยหลัง

302

โสวนโสเวยี นในโลกสงสาร

บางทา่ นศลี ๕ ยงั ไมบ่ รบิ รู ณเ์ ลย การเลย้ี งชวี ติ กย็ งั สมุ่ สสี่ มุ่ หา้ ยงั ขายรปู ขายเหรยี ญ
ถอื วนั จมวนั ฟู ตลอดถงึ อบายมขุ ทกุ ๆ ประเภทกไ็ มล่ ะเวน้ การคา้ ขาย กค็ า้ ขายเครอื่ ง
ประหตั ประหาร คา้ ขายสตั วเ์ ปน็ และเนอื้ สตั วท์ ตี่ วั ฆา่ เพอ่ื เปน็ อาหาร คา้ ขายนำ�้ เมา คา้ ขาย
ยาพษิ บ้าง และยงั ถอื มงคลตื่นขา่ วนานาอเนก เชน่ ต่นื ข่าววา่ เลขจะออกตวั นนั้ ตวั นี้
วชิ าไสยศาสตรต์ า่ งๆ คบปาปมติ ร คบมติ รปฏริ ปู คนเทยี มมติ ร มใิ ชม่ ติ รแท้ คบมติ ร
ชักชวนในทางฉบิ หาย คบมติ รชกั ชวนดื่มนำ�้ เมา ชักชวนเท่ยี วกลางคนื ชักชวนเทย่ี ว
ดูการเลน่ และให้มวั เมาในการเล่น ชกั ชวนเล่นการพนัน ไมถ่ งึ พรอ้ มด้วยศรทั ธาใน
พทุ ธ ธรรม สงฆ์ พอ ไมเ่ ชอ่ื ผลศลี ผลทาน พอ พรอ้ มทง้ั สตปิ ญั ญากย็ งั ออ่ นอยมู่ าก
บางคราวบวงสรวงผสี างเทวดา มใี จอาฆาตพยาบาทผกู เวร ดา่ แชง่ สตั วใ์ หถ้ งึ ความพนิ าศ
นกึ ในใจหรอื จนออกปาก ข้หี งึ หรือริษยา ทัง้ หลายเหลา่ นเ้ี ปน็ ตน้

แต่...แต่...แต่...ส�ำคัญตนว่าเป็นพระโสดาบัน ความส�ำคัญอันน้ันก็เป็นโมฆะ
โดยไมร่ ตู้ วั อกี ดว้ ย พระโสดาบนั แบบนค้ี วรใหค้ ะแนนวา่ พระโสเดา โสดนั โสเมา โสมวั
โสขุ่นจนเป็นตม โสวนโสเวียนในโลกสงสาร ไมม่ ีควิ เลย

ผูเ้ ขยี นเองปล่อยความฟุ้งซ่านออกไปถวายตอ่ พระอนจิ จัง ผทู้ ่านนัง่ บัลลังกเ์ ฝา้
สรรพไตรโลกาอันเป็นนายหน้าของกองพลไตรลกั ษณ์ ถา้ รู้ประจักษ์แจ้งอยบู่ ้างแล้ว
คงไมค่ ลาดแคลว้ ในธรรม

303

ความดี มใิ ชม่ าจาก ดนิ ฟ้า อากาศ

การขีดๆ เขยี นๆ เป็นเอกสารและตำ� รา ดีหรือชวั่ ขึ้น อยู่กับทา่ นผูเ้ ลอื กเฟน้
พิจารณาเอง กฎของการข่มเหงให้ยอมเช่ือ ไม่มีในทางธรรมของพระพุทธศาสนา
แมจ้ ะยอมเชอ่ื ดว้ ยการแกร้ ำ� คาญ กไ็ มน่ านยอ่ มขบถคนื จติ ใจกไ็ มช่ น่ื เหมอื นศรทั ธาท่ี
ประกอบดว้ ยปญั ญาอนั เปน็ เอง มนษุ ยจ์ ะเปน็ ผบู้ รสิ ทุ ธเิ์ ปน็ ชนั้ ๆ ของจติ ใจไดก้ ด็ ว้ ยใจ
อนั เหน็ ชอบปฏบิ ตั ชิ อบ ประกอบธรรมอนั ดเี ปน็ ลำ� ดบั สงู สง่ ขน้ึ ไป ความดแี ละไมด่ ี ไมม่ า
จากดนิ ฟา้ อากาศภายนอกทชี่ าวโลกแสวง ถา้ หากวา่ มาจากดนิ ฟา้ อากาศภายนอกแลว้
ปีไหนฟ้าฝนแล้งหรือท่วม พระอริยเจ้าก็ต้องลดต�ำแหน่งมาเป็นปุถุชนคนหนาก่อน
ปไี หนฟา้ ดฝี นดี จงึ สวมมงกฎุ เปน็ พระอรยิ เจา้ เมอ่ื ไมเ่ ลา่ ไมว่ า่ กลอนกายสงั ขาร วจสี งั ขาร
จติ ตสงั ขารก็พาไป พาเขียนวนๆ เวยี นๆ กันอยอู่ ยา่ งนี้ ท่านผู้ที่ทรงพระสติปัญญา
ยอ่ มสนกุ ดม่ื อเุ บกขา แตถ่ า้ ตดิ อยแู่ ตอ่ เุ บกขาในชน้ั ตำ�่ หรอื ชน้ั วปิ สั สนาแลว้ กจ็ ะกลาย
เปน็ อเุ บกขวาง เพราะจะขวางทางอเุ บกขาของอรหนั ต์ ยอ่ มเปน็ หนา้ ทข่ี องทา่ นผตู้ อ้ งการ
เรยี นจบ ปฏิบตั ิจบ พน้ จบ จะโอปนยโิ ก-ยกิ ะทงั้ นน้ั

ปรารภเรอ่ื งใหมต่ อ่ ไป แตก่ เ็ ปน็ เรอ่ื งเกา่ เพราะจติ สงั ขารอนั เกา่ ธรรมกอ็ นั เกา่ มไิ ด้
อนั ใหมม่ าจากไหนๆ เอส ธมั โม สนนั ตโน พระธรรมเปน็ ของเกา่ คำ� วา่ ของเกา่ มที ง้ั ดี
ทงั้ ชว่ั ปะปนกันอยู่ ต้องขนึ้ อยกู่ บั ท่านผเู้ ลอื กเฟน้ เอา แต่บางทา่ นวา่ จะเลอื กเอาทองดี
ไปถูกทองเกก๊ ม็ ี เลอื กเอาผักดแี ต่ไปถูกผักมตี ัวบุ้งกม็ ี เลือกเอาของดไี ปถูกของดีก็มี
มากมาย และค�ำวา่ อรหันต์ ก็เปน็ ศัพท์เกา่ ค�ำว่า ปุถชุ น ก็เป็นศัพท์เก่า มืดกบั สวา่ ง

304

ก็เป็นของเก่า ผู้ดมื่ สรุ ากม็ มี าแตเ่ ก่าแก่ ผู้เว้นจากสุราก็มีมาแตเ่ กา่ แก่ ก็หายโตแ้ ย้ง
ในทว่ี า่ ของเกา่ แลว้ ละ เมอ่ื หายโตแ้ ยง้ ในเรอ่ื งของเกา่ แลว้ กห็ ายโตแ้ ยง้ ในเรอื่ งของใหม่
การยนื ยนั วา่ เปน็ ของเกา่ เปน็ ฝา่ ยธรรมปรมตั ถ์ การยนื ยนั วา่ มที ง้ั เกา่ ทง้ั ใหมเ่ ปน็ ฝา่ ย
สมมติ เพราะสมมตมิ กี ารหมายความตน้ื กวา่ ปรมตั ถ์ (คลา้ ยกบั นำ�้ ลกึ ตน้ื และใสสะอาด
และจดื และเยน็ ดตี ่างกันไป) ถา้ หากจะโตแ้ ยง้ ไดแ้ ต่ไม่มปี ระโยชน์ แยง้ วา่ ถา้ ไมม่ ี
ของเกา่ ของใหมแ่ ลว้ ทำ� ไมจึงไมไ่ ปกนิ อาหารทีบ่ ดู ราเสียเล่า ทำ� ไมจงึ ไมไ่ ปเอาผ้าขร้ี ว้ิ
มาปะกนั น่งุ หม่ เลา่ เอาผา้ ใหมม่ าใชท้ ำ� ไม และผกู้ ลา่ ววา่ เปน็ ของเกา่ นนั้ เปน็ ธรรมอนั
ลมุ่ ลกึ มาก ไมใ่ ชว่ า่ ผยู้ นื ยนั วา่ ของเกา่ นนั้ เขาจะไมร่ ขู้ องใหมต่ ามสมมตเิ ลย พดู เพอ่ื ให้
ชวนสำ� เหนียกด้านปญั ญา เป็นอบุ ายเพื่อมใิ หห้ ลงของใหมแ่ ละของเกา่ อยู่ในตวั

ธรรมดาคนมกี เิ ลสมากชอบจะตดิ อยใู่ นของทสี่ มมตวิ า่ ใหมๆ่ ลา้ นๆ เปอรเ์ ซน็ ต์
เมอ่ื หลงและตดิ ของใหม่ กห็ ลงและตดิ ของเกา่ อยใู่ นตวั เมอื่ หลงสมมติ กต็ อ้ งหลงวมิ ตุ ติ
เม่ือหลงได้ก็ต้องหลงเสีย เมื่อหลงหนังก็ต้องหลงกระดูก เม่ือไม่หลงหนังก็ไม่หลง
กระดกู เลย ไมต่ ้องกลา่ วไปไยในตอนนีก้ ไ็ ด้ เรือ่ งหลงๆ ใหลๆ หลำ� ๆ น้ี ยอ่ มไมม่ ี
เง่อื นตน้ เง่อื นปลาย อวชิ ชา ถา้ หากข้ามทะเลหลงด้วยพระสติพระปัญญาอันถอ่ งแท้
โดยสน้ิ เชงิ ไดแ้ ลว้ ชว่ั ลดั นว้ิ มอื เดยี วกข็ า้ มโลกได้ จะเอาเครอื่ งยนตก์ ลไกหรอื เหาะไป
บินไปภายนอกเรว็ เท่าใดส้ินเวลาลา้ นๆ ปี กข็ ้ามโลกไม่ไดเ้ ลย

305

ผหู้ ลงผ้รู ู้

มคี �ำถามวา่  การข้ามหลงจะขา้ มดว้ ยวิธีไหนไดห้ นอ

ตอบยอ่ ๆ พอฟงั ไดง้ า่ ยๆ วา่ ขา้ มผรู้ รู้ ไู้ ดโ้ ดยมไิ ดย้ ดึ ถอื วา่ ผรู้ เู้ ปน็ เรา เขา สตั ว์ บคุ คล
ตวั ตน ในขณะจติ ใดๆ เลย แลว้ ไดเ้ รยี กวา่ เราขา้ มความหลงไดโ้ ดยสนิ้ เชงิ โดยประการ
ทั้งปวง

ถามต่อไปวา่  ผู้รู้รู้กบั สงั ขารต่างกันอย่างไร

ผรู้ รู้ ู้ กค็ อื สงั ขารอนั ละเอยี ดอนั ประณตี นนั้ เอง เพราะเกดิ อยา่ งละเอยี ด ดบั อยา่ ง
ละเอยี ดมาก เกดิ ขน้ึ แปรดบั พรอ้ มกนั ในขณะเดยี วกนั ไมม่ อี นั ใดกอ่ น ไมม่ อี นั ใดหลงั เลย
ตดิ ตอ่ กนั เปน็ พดื สตปิ ญั ญาไมแ่ นบสนทิ อยกู่ บั ผรู้ รู้ แู้ ลว้ กย็ ากจะรไู้ ดโ้ ดยถอ่ งแทว้ า่ เกดิ
ดบั เปน็ เมอ่ื ผรู้ รู้ เู้ กดิ ดบั เปน็ อยา่ งวอ่ งไวละเอยี ดลออแลว้ จะไปเปน็ ทฏิ ฐบิ ญั ญตั วิ า่ ผรู้ ู้
เป็นพระนิพพานนนั้ กย็ ่อมเปน็ งกู ินหางตนอยู่นน้ั เอง ย่อมเปน็ ไปไมไ่ ด้ พระนพิ พาน
มไิ ดม้ าเป็นลกู น้องของผู้รู้ มไิ ดม้ าสังสรรคก์ ับผู้ร้อู กี ด้วย และมิไดม้ าบญั ญตั วิ า่ สญู
หรอื ไมส่ ญู เอาโขนสวมหวั ใสต่ นอนั ใดเลย เปน็ เรอ่ื งของผรู้ ไู้ มร่ เู้ ทา่ เงาของตวั ตา่ งหาก
จงึ กลา่ วเป็นภพเป็นชาติอยา่ งละเอยี ดไม่รู้ตวั ด้วยซำ�้

ธรรมทถี่ กู ถามตอบกนั เปน็ ธรรมหมู่ ธรรมคู่ ทส่ี งั สรรคต์ า่ งหาก มรี สชาตอิ นั องิ
ผรู้ อู้ ยเู่ ปน็ เครอ่ื งหมาย มฉิ ะนนั้ กไ็ มม่ เี งอื่ นไขจะอธบิ ายโตต้ อบและถามได้ ตอ้ งอาศยั

306

ขันธวิบากและผู้รู้ตอบถามกันเป็นธรรมาสน์ พระนิพพานแท้มิได้มาตอบถามกับ
ท่านผู้ใด ยกอุทาหรณ์หยาบๆ ดินฟ้าอากาศมิได้มาตอบถามกับผู้รู้และไม่รู้ฉันใด
พระนพิ พานกฉ็ นั นน้ั พระนพิ พานมไิ ดม้ ากลา่ วชวี ประวตั ติ นเองและผอู้ น่ื ใหเ้ ปน็ คมั ภรี ์
อะไรเลย ผรู้ เู้ มอื่ รถู้ กู ปฏบิ ตั ถิ กู กเ็ ปน็ เพยี งทางเดนิ เขา้ ไปสพู่ ระนพิ พานเทา่ นน้ั มไิ ดเ้ ปน็
เนอ้ื ธรรมนพิ พานแท้

ถ้าหากว่าตายคาผู้รู้รู้ มีอุปาทานอยู่ในผู้รู้และจิตใจอันเด่นดวง ก็ไปเกิดใน
พรหมโลกทไ่ี มม่ รี ปู ยงั ไมพ่ น้ จากชาติ ชรา มรณะ ไดแ้ ท้ นกั ปฏบิ ตั ใิ นพระพทุ ธศาสนา
ผหู้ วงั พน้ ทกุ ขใ์ นสงสารโดยดว่ นแนแ่ ท้ มกั จะคาอยทู่ นี่ เ้ี ปน็ สว่ นมากนกั แตก่ ไ็ มป่ ฏเิ สธ
ว่าไม่มีท่านผพู้ น้ ไปจากน้ีได้ เปน็ เพียงมีมากนอ้ ยกว่ากนั เทา่ น้นั เขาโคกับขนโค แม้
อรหนั ตาขณี าสวาเขา้ สพู่ ระนพิ พานไปแลว้ มากกวา่ เมด็ หนิ เมด็ ทรายในทอ้ งมหาสมทุ ร
๔ หรอื ๕ มหาสมทุ ร หรือมากกวา่ น้ันกจ็ รงิ บรรดาทย่ี งั เหลอื อย่นู ้ันจะก่อี สงไขย
มหาสมุทรเลา่ เพราะเขาโคกับขนโคดังปรารภมาแลว้ น้นั ซ�้ำๆ ซากๆ

307

บัดน้ี เราจะดูเราตาย

ยอ้ นคืนหลงั ในยคุ วดั ปา่ บ้านหนองผอื ทีอ่ ยูก่ ับหลวงปูม่ น่ั นน้ั ในตอนทขี่ ้าพเจ้า
ปว่ ยถ่ายเป็นเลอื ด ก่อนท่ขี ้าพเจ้าจะป่วยถ่ายเปน็ เลอื ดนัน้ ข้าพเจ้าแบกฟนื หนกั เกนิ
กำ� ลงั ไปทล่ี านวดั ขณะนนั้ เปน็ ฤดฝู น ขา้ พเจา้ หลบขมุ ปลวกลม้ ลงคกุ เขา่ ทนั พรอ้ มทง้ั
ท้ิงฟนื ทนั ด้วย กระทบกระเทอื นหวั ใจ แตก่ ไ็ ม่ได้รกั ษาพยาบาลอะไร อยมู่ าไม่กีว่ ัน
กห็ ายเจบ็ หายปวด แตอ่ ยตู่ อ่ มาอกี ประมาณกงึ่ เดอื นกถ็ า่ ยเปน็ เลอื ดออกเปน็ ลมิ่ ๆ เทา่
นว้ิ มอื ในขณะทถี่ า่ ยนนั้ ไมไ่ ดป้ วดทอ้ งอนั ใดเลย แตถ่ า่ ยวนั หนงึ่ ๆ หลายๆ ครงั้ ถา้ รวม
การถ่ายเป็นเลือดเป็นแท่งออกน้ัน ก็คงจะได้ประมาณครึ่งกระโถน ข้าพเจ้าก็รู้สึก
เหน่อื ยมาก

ในวันทถ่ี า่ ยนั้นเอง ก็นอนลงทีก่ ฏุ ขิ องตน นอนตะแคงข้างขวา เอาเทา้ ซ้อนกนั
เอามอื ขวายกขน้ึ แนบกบั หมอน แลว้ เอาแกม้ ลงทบั มอื มอื ซา้ ยเหยยี ดตรงตามรา่ งกาย
นึกในใจว่า เราเห็นแต่ทา่ นผ้อู ื่นตาย เราไมเ่ คยเห็นเราตาย บัดนีเ้ ราจะจ้องดเู ราตาย
มนั จะตายพรอ้ มกับลมออกหรือลมเขา้

ขา้ พเจา้ จงึ ตงั้ สตไิ วใ้ นทลี่ มมากระทบออกเขา้ แลว้ กบ็ รกิ รรมพรอ้ มกบั ลมออกเขา้
บรกิ รรมวา่ ตายๆ ตดิ ตอ่ อยไู่ มข่ าดสาย ประมาณ ๑๕ นาที แลว้ พลกิ จติ วา่ ธรรมของ
พระองคจ์ ะตายไปทไี่ หน จะแตกตายเปน็ กแ็ ตส่ งั ขารเทา่ นน้ั แลว้ กพ็ ลกิ บรกิ รรมใหมว่ า่
ไมต่ าย ไมต่ าย พรอ้ มกบั ลมออกเขา้ ไมม่ อี นั ใดกอ่ นอนั ใดหลงั ตดิ ตอ่ อยไู่ มข่ าดสาย

308

ประมาณ ๒๐ นาที จติ ใจกร็ วมพบ่ึ ลง แลว้ ปรากฏวา่ ทะลหุ ลงั คากฏุ ขิ น้ึ ไปบนอากาศสงู
แล้วนอนตะแคงข้างขวาอย่บู นอากาศนนั้

ตอบตนเองในขณะนน้ั วา่ นแ่ี หละสมาธิ เราไมต่ อ้ งสงสยั ดอก จะตงั้ อยใู่ นทอี่ ากาศ
นานเทา่ ใดกก็ ำ� หนดไมไ่ ด้ ครน้ั หมดกำ� ลงั แลว้ กถ็ อนออกมา การถอนออกมากร็ สู้ กึ วา่
เหมือนกิริยาท่ีเข้าไปแล้วก็มาเห็นลมออกลมเข้าเบาๆ ร่างกายก็เบาท่ีสุดในขณะนั้น
การไปถ่ายเป็นเลอื ดกจ็ บลงเพยี งนน้ั และการทจ่ี ิตถอนออกมานน้ั การนอนตะแคง
ขา้ งขวากอ็ ยตู่ ามเดิม หาได้เคล่อื นทีไ่ ม่

ในขณะน้นั เป็นเวลาสายณั ห์ตะวันเย็น ประมาณ ๔ โมงกว่าๆ แลว้ หลวงป่มู น่ั
กำ� ลงั สรงนำ้� และตามธรรมดากไ็ มไ่ กลจากกฏุ ขิ า้ พเจา้ คงประมาณ ๒๐ วา ธรรมดาองค์
หลวงปูพ่ ดู เสยี งดัง หลวงปู่ก็พดู ข้นึ ว่า “วันนไ้ี มเ่ ห็นทา่ นหล้ามา เธอไปไหนไม่ทราบ”
มีพระองค์หน่ึงตอบขึน้ ว่า “ทา่ นปว่ ย ถ่ายเปน็ เลอื ดครบั ”

พอทา่ นทราบอยา่ งน้นั องคท์ ่านกพ็ ูดดังๆ ขน้ึ ว่า “เอา ดูดู๊ๆ บดั นี้เธอเข้าจน
มมุ แลว้ จะภาวนาไดค้ วามอย่างไร กจ็ ะเห็นกนั ในคราวนี้”

คร้ันต่อมาเป็นวันใหม่ ถึงเวลาสรงน้�ำ ข้าพเจ้าก็ไปท�ำข้อวัตรกับหมู่เพื่อนได้
องคท์ า่ นและหมู่เพื่อนก็ถามวา่ “หายแล้วหรือจงึ มา”

ขา้ พเจา้ จงึ ตอบวา่ “หายแลว้ ครบั แตว่ า่ นอนหลบั คาภาวนา กป็ รากฏวา่ เหาะขนึ้ ไป
บนอากาศ นอนตะแคงขา้ งขวาอยบู่ นอากาศ ไมร่ วู้ า่ นานเทา่ ใดจำ� ไมไ่ ด้ แลว้ กถ็ อนออกมา
เห็นลมหายใจเข้าออกแบบเบาๆ”

หลวงปมู่ ั่นตอบวา่ “นน้ั ไมใ่ ชน่ อนหลับดอก จิตรวมในชัน้ อปุ จารสมาธิ”

จาระ แปลวา่ ไปตามปีตทิ ปี่ รากฏว่าเหาะขนึ้ กลางอากาศขวางอยู่

ไมว่ า่ แตเ่ ทา่ นี้ ในยคุ ทอ่ี ยกู่ บั หลวงปมู่ น่ั นมิ ติ ของขา้ พเจา้ โลดโผนมาก บางทเี ดนิ
จงกรมในอากาศ บางทขี ดั สมาธใิ นอากาศ บางทตี ลี งั กาในอากาศ บางทเี หาะไปทางนอน

309

สารพัดจะเป็นไป แต่ก็ไม่ส�ำคัญตัวว่าเป็นผู้ประเสริฐ หมดก�ำลังแล้วก็ถอนออกมา
พิจารณาลงสู่ไตรลกั ษณ์ ก็เหน็ ประจักษ์แจง้ ไมส่ งสัย

ในยคุ สมยั หลวงปมู่ นั่ พระภกิ ษสุ ามเณรทง้ั หลายทอ่ี ยใู่ นสำ� นกั นน้ั ตา่ งกพ็ ถิ พี ถิ นั
ประชนั ขนั แขง่ กนั ทำ� ความเพยี ร ไมว่ า่ ยนื เดนิ นงั่ นอน แมจ้ ะคยุ กนั ซบุ ๆ ซบิ ๆ อยทู่ ไี่ หน
ไมใ่ ชเ้ สยี งกด็ ี ปรารภกนั แตเ่ รอ่ื งภาวนาเปน็ สว่ นมาก เปน็ ของหาไดย้ ากมากในสมยั โลก
ดาวเทยี มปจั จบุ ันนี้

อนง่ึ ขอ้ วตั รปฏบิ ตั ขิ ององคห์ ลวงปมู่ นั่ เฉพาะสว่ นตวั องคท์ า่ น การบรหิ ารตนเอง
เป็นชั้นท่ี ๑ ลูกศิษย์ทข่ี อนสิ ยั เปน็ ชนั้ ที่ ๒ โยมอุบาสกิ าเปน็ ชนั้ ที่ ๓ องค์ท่านตรงต่อ
เวลาขององคท์ า่ นมากในเวลากลางวนั และกลางคนื แตล่ ะมอ้ื แตล่ ะวนั การทขี่ า้ พเจา้ นำ�
มาเขยี นนเ้ี อง กเ็ พราะเกดิ สงสยั วา่ ยงั ไมไ่ ดเ้ ขยี นไวใ้ นยคุ นน้ั ๆ หรอื หากวา่ ซำ้� ๆ ซากๆ
เบือ่ หู กข็ ออภยั แก่ท่านผอู้ า่ นด้วย

อนง่ึ ยคุ ภจู อ้ กอ้ นี้ ใหเ้ ขา้ ใจวา่ ปรารภแตเ่ รอ่ื ง ๒๕๒๔ คนื หลงั ลกั ๆ ลน่ั ๆ ไมพ่ สิ ดารนกั
แตพ่ อมาเขยี นเพม่ิ เดยี๋ วน้ี มนั กเ็ ปน็ เวลาพทุ ธศกั ราชลว่ งมา ๒๕๓๐ นตี้ อ่ จาก ๒๕๒๔
มาในยุคภจู อ้ ก้อบานหน้าข้นึ มาก เพราะมีพระและเณรจำ� พรรษามาก คำ� วา่ มาก ก็
๓๐ กว่าๆ และกม็ ญี าติโยมท่านผู้ใจบญุ มาจากตา่ งทศิ เช่น พระนครหลวง เปน็ ตน้
มาก่อๆ สรา้ งๆ เป็นต้นว่า ไฟฟา้ หนทางขึน้ ภูเขา และน�้ำประปา และศาลาโรงธรรม
ตลอดทง้ั หอ้ งนำ�้ คอนกรตี และหอ้ งนำ้� ไม้ บรบิ รู ณพ์ อควร จะถอื วา่ ใหค้ วามสะดวกเหนอื
วาสนาของขา้ พเจา้ กอ็ าจเปน็ ได้ แตไ่ มไ่ ดอ้ อกชอื่ ลอื นามของทา่ นเหลา่ นนั้ และกห็ วงั วา่
ทา่ นเหลา่ นน้ั ไมช่ อบหนา้ ชอบตา คงจะชอบแตก่ ศุ ลผลบญุ เทา่ นนั้ แตก่ ค็ งจะรไู้ ดด้ ี เพราะ
ความลับไม่มีในโลก จึงขอจบเพียงเท่านี้แล

310

311

312

313

หลวงปู่หลา้ เขมปตฺโต
ไดล้ ะธาตุขันธไ์ ป

เมื่อวนั ที่ ๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๓๙
เวลา ๑๓.๕๙ น. ณ กุฏิ วัดบรรพตคีรี (ภูจอ้ ก้อ)

และ วันท่ี ๒๘ มกราคม พ.ศ. ๒๕๓๙
ไดถ้ วายเพลงิ ศพองค์หลวงปู่

โดยมีหลวงตาพระมหาบัว าณสมปฺ นฺโน
เป็นองคป์ ระธาน

314

พระธรรมเทศนา

พระเขมปตโฺ ต หลวงป่หู ลา้

315

316

317

318

319

320

321

322

323

324

325

326

327

328

329

330

331

332

333

334

335

336

337

338

339

340

341

342

343