โครงการพัฒนาแนวทางการขับเคลื่อนการพัฒนาพื้นที่

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎใี หม่เพอ่ื การพฒั นาพ้ืนทีต่ ามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

6 ตวั อย่างพน้ื ที่ของมูลนิ ปิ ิดทองหลังพระฯ ทนี่ าบัน ด 7 ขั้นสู่การ
รวมกลุ่มอยา่ งย่ังยืน ปปรับใช้ จานวน 1 แห่ง (จังหวัดอุดร านี)

การลงพ้ืนท่คี ร้ังท่ี 2
6.1.1 วัตถปุ ระสงค์

ในวันที่ 19 กันยายน 2561 ณ พ้ืนท่ีพัฒนาจังหวัดอุดรธานี โครงการบริหารจัดการน้าอย่าง
ย่ังยืนอ่างเก็บน้าห้วยคล้ายอันเน่ืองมาจากแนวพระราชดาริ ทีมที่ปรึกษาฯ และทีมงานส่วนกลางของ
มลู นธิ ิปิดทองหลงั พระฯ ไดร้ ่วมลงพื้นท่ตี ัวอย่างจงั หวดั อดุ รธานโี ดยมวี ัตถุประสงค์ ดงั ตอ่ ไปนี้

1. เพ่ือติดตามการจัดทาแผน/กิจกรรมการพัฒนากลุ่มตามบันได 7 ขั้น สู่การรวมกลุ่ม
อย่างย่ังยนื ของกลุ่มตา่ งๆ ในพน้ื ทีจ่ งั หวัดอดุ รธานี

2. เพื่อให้ความเห็นต่อแผน/กิจกรรมการพัฒนากลุ่มตามบันได 7 ขั้น พร้อมให้
คาแนะนาเพ่ิมเตมิ

6.1.2 ผลการการจดั ทาแผน/ กจิ กรรมการพฒั นากลุม่ ตามบนั ด 7 ขัน้ สู่การรวมกลุ่มอย่างยัง่ ยนื
ทีมงานของพ้ืนที่จังหวัดอุดรได้ร่วมกันนาเสนอการผลนาบันได 7 ขั้นไปปรับใช้กับ 2 กองทุน

ได้แก่ กองทุนปุย และกองทนุ ตลาด และ 2 วสิ าหกิจชมุ ชนในพ้ืนที่ ได้แก่ วิสาหกจิ ชมุ ชนโรงสีข้าว และ
วิสาหกจิ ชุมชนผลผลติ ภูธารา (กล่มุ แปรรูป) โดยมีรายละเอียดดงั ตอ่ ไปนี้

สานักงานศูนย์วจิ ยั และให้คาปรกึ ษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 288 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 289 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 290 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 291 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 292 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพฒั นาพน้ื ท่ตี ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

6.1.3 าพบรรยากาศการลงพน้ื ท่ีครั้งที่ 2

สานักงานศูนย์วจิ ัยและใหค้ าปรึกษาแหง่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 293 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎใี หม่เพอื่ การพฒั นาพนื้ ทตี่ ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

การลงพ้นื ทคี่ รงั้ ท่ี 3
6.2.1 วัตถปุ ระสงค์

ในวันท่ี 3 ธนั วาคม 2561 ณ พื้นทพี่ ัฒนาจงั หวัดอุดรธานี โครงการบรหิ ารจัดการน้าอย่างย่ังยืน
อ่างเก็บน้าห้วยคล้ายอันเนื่องมาจากแนวพระราชดาริ ทีมที่ปรึกษาฯ และทีมงานส่วนกลางของมูลนิธิ
ปดิ ทองหลังพระฯ ได้รว่ มลงพ้ืนทต่ี วั อยา่ งจงั หวดั อุดรธานีโดยมีวตั ถุประสงค์ ดงั ตอ่ ไปน้ี

1. เพ่ือติดตามผลการดาเนินหลงั จากพื้นที่ตัวอย่างจังหวัดอุดรธานีแผนการดาเนินงาน
ตามบันได 7 ขนั้ สูก่ ารรวมกลมุ่ อยา่ งยงั่ ยนื ไปประยุกตใ์ ช้

6.2.2 ผลการดาเนนิ งานตามแผนทก่ี าหนด ว้
ทีมพัฒนาจากพ้ืนที่ตัวอย่างจังหวัดอุดรธานีนาเสนอผลการดาเนินงานตามแผนที่กาหนดไว้ ดัง

รายละเอยี ดตอ่ ไปน้ี

สานกั งานศนู ย์วจิ ัยและให้คาปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 294 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 295 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 296 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 297 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 298 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 299 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 300 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 301 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 302 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 303 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 304 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพฒั นาพน้ื ท่ตี ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

6.2.3 าพบรรยากาศการลงพน้ื ท่ีครั้งที่ 3

สานักงานศูนย์วจิ ัยและใหค้ าปรึกษาแหง่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 305 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหม่เพอ่ื การพฒั นาพ้นื ทีต่ ามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

**************

สานกั งานศูนยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแหง่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 306 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎใี หม่เพอ่ื การพัฒนาพน้ื ทตี่ ามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

7 ผลการถา่ ยทอดความรูบ้ ุคลากรในการนาแนวปฏบิ ัตบิ ัน ด 7 ขนั้ สู่
การรวมกลมุ่ อย่างยัง่ ยนื ปทดลองปฏบิ ัตจิ รงิ ในพ้นื ท่ีตน้ แบบของ
มลู นิ ปิ ดิ ทองหลงั พระฯ ในพน้ื ท่ตี ้นแบบ

วตั ถปุ ระสงค์
การจดั อบรมเชงิ ปฏิบตั ิการ (บนั ได 7 ข้ันสู่การรวมกลมุ่ อยา่ งย่ังยนื ) มีวัตถปุ ระสงค์เพือ่ ให้เป็น

เวทถี า่ ยทอดบทเรียนและแลกเปล่ียนประสบการณ์การนาบันได 7 ขั้นสู่การรวมกลุ่มอย่างยงั่ ยืนระหว่าง
บุคลากรจากพื้นที่ต่างๆของมูลนิธิปิดทองหลังพระฯ ท้ังพ้ืนท่ีต้นแบบ (อุดรธานี) และพื้นท่ีอ่ืนๆ
(ขอนแก่น กาฬสนิ ธ์ุ เพชรบุรี อุทัยธานี นา่ น) โดยมีภาพรวมของการลงพน้ื ที่เพ่ือแลกเปลย่ี นเรียนรู้อย่าง
เปน็ ลาดบั ขนั้ ดังน้ี

ตารางท่ี 7.1 ภาพรวมของการลงพ้นื ทเ่ี พอื่ แลกเปลยี่ นเรียนรู้

การลงพ้นื ท่ี การลงพน้ื ทค่ี ร้งั ที่ 1 การลงพน้ื ทีค่ รงั้ ที่ การลงพนื้ ทคี่ รัง้ ท่ี

(เวทีแลกเปลี่ยนเรยี นรู้ (เวทีแลกเปลย่ี นเรียนรู้

ครัง้ ท่ี 1) ครัง้ ที่ 2)

วนั ที่ วนั ท่ี 9-10 ก.ค. 2561 วันท่ี 19 ก.ย. 2561 วันที่ 3-4 ธ.ค. 2561

สถานที่ ณ โรงแรมวธี รา ณ พืน้ ท่ีต้นแบบ ณ โรงแรมวธี รา

จ.อดุ รธานี จ.อดุ รธานี จ.อุดรธานี

พ้ืนทเ่ี ปา้ หมาย อุดร านี/ขอนแกน่ /กาฬสนิ ุ/์ อดุ ร านี อดุ ร าน/ี ขอนแกน่ /

เพชรบุร/ี อุทยั านี/น่าน กาฬสนิ /ุ์ เพชรบรุ ี/

อทุ ยั าน/ี นา่ น

วัตถปุ ระสงค์ 1. ทบทวนองค์ความรู้และการ 1. พื้นท่ีต้ นแ บ บ นา เ ส น อ 1. พ้ืนที่ต้ นแ บ บ นา เ ส น อ

นาเคร่ืองมือบันได 7 ข้ันไปใช้ แผน/กิจกรรมการพัฒนา ประสบการณ์และบทเรียน

ในพ้ืนท่ี กลุ่มตามบนั ได 7 ขัน้ การพฒั นากลุ่มทผ่ี ่านมา

2. กลุ่มนาเสนอสถานะและแนว 2. คาแนะนาแนวทางการ 2. พ้ื น ที่ อื่ น น า เ ส น อแ นว

ทางการพัฒนากลุ่มในพื้นท่ี พฒั นากลุ่มในพื้นทีต่ น้ แบบ ทางการพฒั นากลมุ่ ในพื้นท่ี

ต้นแบบ (อุดรธาน)ี ของตน

3. แลกเปล่ียนประสบการณ์ 3. พื้ น ที่ ต้ น แ บ บ ร่ ว ม ใ ห้

ระหวา่ งพนื้ ท่ี ข้ อ คิ ด เ ห็ น แ ล ะ

ขอ้ เสนอแนะ

4. แลกเปลี่ยนประสบการณ์

ระหวา่ งพืน้ ท่ี

สานักงานศูนย์วจิ ยั และใหค้ าปรึกษาแหง่ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 307 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขับเคลอื่ นทฤษฎีใหม่เพอ่ื การพฒั นาพน้ื ท่ตี ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

การจดั เวทแี ลกเปลี่ยนเรียนรู้กับบุคลากรของมูลนิธปิ ิดทองหลังพระ สบื สานแนวพระราชดาริ
คร้ังที่ 2 (บันได 7 ขั้นสู่การรวมกลุ่มอย่างย่ังยืน) ในวันท่ี 4 ธันวาคม 2561 ณ โรงแรมวีธรา จังหวัด
อดุ รธานี มีวัตถุประสงค์เพ่ือถอดบทเรยี นหลังจากท่ี 6 พืน้ ที่ได้นาบันได 7 ข้นั สู่การรวมกลุม่ อยา่ งยั่งยืน
ไปประยกุ ต์ใช้ โดยมเี นื้อหาแยกเปน็ 2 กลุ่ม ไดแ้ ก่

1. บทเรียนจากพ้ืนท่ีตัวอย่างจังหวัดอุดรธานีท่ีทีมที่ปรึกษาลงพื้นที่ให้คาแนะนาอย่าง
ใกล้ชดิ

2. บทเรียนจากพื้นท่ีต้นแบบอีก 5 แห่ง ได้แก่ ขอนแก่น กาฬสินธุ์ อุทัยธานี เพชรบุรี
และน่าน ที่ได้นาองค์ความรู้ไปประยุกต์ใช้ขับเคล่ือนการดาเนินงานของกลุ่มในพื้นที่
ตนเอง

บทเรยี นจากพ้นื ทตี่ ้นแบบ 5 แห่งท่ี ดน้ าองค์ความรู้ ปประยกุ ตใ์ ชใ้ นกลุ่มของพื้นท่ตี นเอง
7.2.1 พ้ืนทีต่ ้นแบบขอนแกน่ (ตัวอยา่ งกลมุ่ กพ่ นื้ บ้าน)

ภาพรวมของการรวมกลุ่มพื้นบ้าน พบว่าอยู่ในช่วงระยะเริ่มต้น โดยจุดสาคัญของกลุ่มอยู่ที่
การหาความรู้ในการเล้ียงไก่แก่สมาชิกเพ่ือให้ผลผลิตมีปริมาณและคุณภาพท่ีสม่าเสมอ โดยพบว่าอยู่ใน
ขน้ั ที่ 1 ตรวจสอบความพร้อมของกล่มุ

พน้ื ที่ขอนแก่น : กลมุ่ ก่พืน้ บา้ น สรปุ สถานะของกลมุ่ ข้ัน 1

1 2 3 4 5 6 7

ตรวจสอบความพร้อม สร้างความเข้าใจในสิท ิ พฒั นาโมเดล รุ กิจและ เพม่ิ ประสทิ ิ าพ กระต้นุ การมีส่วนรว่ มของ ส่งเสรมิ การใช้ฐานขอ้ มูล สร้างทักษะการทางาน
ของกลมุ่ หน้าที่และ ระบบการจดั การกลมุ่ การผลติ และการ สมาชกิ ในขั้นตอนหลกั ของ และองคค์ วามรู้ รว่ มกับหน่วยงาน
เพ่อื ปรับปรงุ ใหต้ รงจดุ สาคัญและ
จัดสรรประโยชน์ ให้ทนั สมัย ขาย กลมุ่ การบริหารกล่มุ ตอ่ เนือ่ ง
ให้เป็น รรม

 1.1 สาเหตทุ ่ี  2.1 สทิ ธหิ นา้ ทีข่ อง  3.1โมเดลธุรกิจ  4.1 ลดต้นทุน  5.1 ประชมุ กลุ่มย่อย  6.1 วิเคราะหแ์ ละใช้  7.1 รบู้ ทบาทการ
จาเปน็ ต้องรวมกลมุ่ ผู้นา กรรมการ  3.2 กฎกติกา ใน การผลิต และประชมุ กลุ่มใหญ่ ประโยชน์จากรายงาน ให้บริการของแต่ละ
อย่างสม่าเสมอ ทางการเงนิ หนว่ ยงาน
 1.2 ความสามารถ  2.2 สิทธหิ นา้ ทขี่ อง การอยู่รว่ มกนั  4.2 เพม่ิ ผลผลติ
ผนู้ าในการ สมาชิก  3.3 ระเบยี บบัญชี เพม่ิ มลู คา่  5.2 ให้ความรู้ใหม่และ  6.2 หาความรใู้ หม่มา  7.2 รจู้ ักใชป้ ระโยชน์
ขบั เคลื่อนกลุ่มอย่าง ผลผลิต รว่ มแก้ปญั หา ปรับปรุงการบรหิ าร จากความร้แู ละ
ต่อเนอ่ื ง  2.3 สทิ ธิหนา้ ทขี่ อง การเงิน การเกษตรของสมาชกิ กลมุ่ ทรัพยากรของ
ฝ่ายบริหาร  3.4 ฐานขอ้ มลู และ  4.3 เพม่ิ หนว่ ยงาน
 1.3 ความสามารถ เจา้ หน้าที่ ประสทิ ธภิ าพ  5.3 จดั กจิ กรรมดูแล
ทางการเงินของ การรายงานผล การเขา้ ถงึ ตลาด ความเป็นอย่สู มาชิก
สมาชกิ  2.4 การจดั สรร  3.5 การควบคมุ กลมุ่ เปา้ หมาย ช่วยเหลือชมุ ชน
ผลประโยชนแ์ ละ
 1.4 ความสามารถใน พัฒนาสมาชกิ ภายใน  . สมาชิกมี สิทธแิ ละ
การผลิตของสมาชิก ร่วม ออกเสยี งใน ขัน
 2.5 การดูแลชุมชน ตอนหลัก ตามหลักการ
 1.5 ผลงานการ ของสหกรณ์
บรหิ ารกล่มุ ทผี่ ่านมา
ถ้ามี

 ไม่มี  มบี างส่วน  มคี รบถว้ น

รปู ท่ี 7.1 ผลการสารวจสถานะเบ้อื งตน้ ของตวั อย่างกลุ่มไก่พ้ืนบา้ น จ.ขอนแกน่

ส่ิงทพ่ี บ
1) ความไม่ชดั เจนของที่มา/จดุ เริ่มตน้ ในการจัดต้ังกลุ่ม วา่ มาจากโอกาสทางเศรษฐกจิ หรือมาจาก
ความตอ้ งการท่ีแทจ้ รงิ ของสมาชกิ

สานกั งานศูนยว์ จิ ยั และให้คาปรกึ ษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 308 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพฒั นาพ้นื ท่ีตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

2) กระต้นุ ชาวบา้ นด้วยการโยนโอกาสให้ชาวบ้านมองไปขา้ งหนา้ เสมอ
3) ความรอบคอบของการคิดโมเดลธรุ กิจ (วธิ กี าร/คน/ต้นทนุ ) ทีค่ วรทดลองจนเหน็ ผลระดับหนง่ึ

ก่อน แนะนาชาวบา้ นให้ดาเนินการเพื่อป้องกนั ความเสี่ยงหากไม่ประสบผลสาเรจ็
4) กิจกรรมกลมุ่ ขับเคลื่อนด้วยเจ้าหน้าท่ีและการสนับสนุนทรัพยากรของมลู นิธิปิดทองหลังพระฯ

ยังไม่ได้ขับเคลือ่ นด้วยสมาชกิ

ตารางที่ 7.2 ตวั อย่างข้อมลู การสารวจตามบนั ได 7 ขนั้ สูก่ ารรวมกลุ่มอยา่ งย่ังยนื ของกลุม่ ไก่พื้นบา้ น

ขั้นท่ี 1 ตรวจสอบความพร้อม ผลการสารวจข้อมลู ของกลุม่ สรุป
ของคนในพ้ืนท่ี

1.1 สาเหตุที่จาเปน็ ต้องรวมกลมุ่ - แหล่งจาหน่ายไมแ่ น่นอนพอ่ ค้าคนกลางกดราคาเกษตรกร  ไมม่ ี
- ไก่ไมม่ เี พียงพอตอ่ ความต้องการตลาด  มบี างส่วน
- ดา้ นสขุ าภิบาล โรคระบาด หมากดั อตั ราการรอดต่า  มีครบถว้ น
- ต้นทุนดา้ นอาหารสตั วท์ ีส่ ูง

1.2 ผู้นาในการขับเคล่ือนกลุ่ม - ประธานกล่มุ เปน็ อดีตผู้ใหญ่บ้าน มีความสามารถในการขับเคลื่อนกล่มุ  ไมม่ ี

อย่างตอ่ เนือ่ ง - มสี มาชิกทปี่ ระสบผลสาเร็จในอาชพี ผลิตเก่ง ค้าขายเก่ง  มบี างส่วน

 มีครบถว้ น

1.3 ความสามารถทางการเงิน - มีการจดบันทึกข้อมูลและทาบัญชีในบางรายการ เช่น เกษตรกรผู้ผลิต  ไมม่ ี
ของสมาชิก พนั ธ์ุไก่ ได้ทาการจดบัญชคี รัวเรอื นในส่วนกจิ กรรมไก่  มีบางสว่ น
 มีครบถว้ น
1.4 ความสามารถในการผลติ ของ - ผลผลิตยังไม่เพียงพอ (ปริมาณ) และไม่ต่อเน่ือง (คุณภาพ) ในการ  ไม่มี
สมาชิก รกั ษาการเลย้ี งไก่ใหม้ ีมาตรฐาน  มบี างสว่ น
 มคี รบถ้วน

1.5 ผลงานการบริหารกลุ่มท่ีผ่าน - มกี ารสง่ ไก่ทกุ เดือน เป็นระยะเวลาติดต่อกัน 2 ปี  ไม่มี
 มีบางส่วน
มา (ถา้ มี) - มีเงินบรหิ ารกล่มุ เป็นเงิน 40,000 บาท  มคี รบถว้ น

ขั้นท่ี สรา้ งความเขา้ ใจใน ผลการสารวจข้อมลู ของกลุ่ม สรุป
สิท ิและหน้าทีแ่ ละจดั สรร

ประโยชนใ์ ห้เปน็ รรม

2 . 1 สิ ท ธิ ห น้ า ที่ ข อ ง ผู้ น า / - ให้ความร่วมมือในการร่วมประชุม แต่ ยังไม่มีการคิดค้นต่อยอดให้แก่  ไมม่ ี

กรรมการ กลุ่ม  มบี างส่วน

 มีครบถ้วน

2.2 สทิ ธิหนา้ ท่ขี องสมาชิก - กิจกรรมกลุ่มขับเคลื่อนด้วยเจ้าหน้าท่ีและการสนับสนุนทรัพยากรของ  ไม่มี
ปิดทองฯ ยังไมไ่ ดข้ บั เคลือ่ นด้วยสมาชกิ  มีบางส่วน
2.3 สิทธิหน้าที่ของฝ่ายบริหาร /  มีครบถว้ น
เจา้ หนา้ ที่ - ไม่มีฝ่ายบริหาร/เจา้ หนา้ ที่  ไมม่ ี
 มบี างสว่ น
 มคี รบถ้วน

สานักงานศนู ย์วจิ ัยและให้คาปรกึ ษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 309 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎใี หมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ท่ีตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

2.4 การจัดสรรผลประโยชน์และ - สวัสดิการของสมาชิก กรณีไก่ตาย โดยไม่ได้ต้ังใจ กลุ่มจะมอบไก่ให้  ไมม่ ี
พฒั นาสมาชิก สงู สดุ จานวน 10 ตวั เพอ่ื เปน็ ทนุ ในการเร่ิมตน้ ใหม่  มีบางส่วน
 มีครบถว้ น
2.5 การดแู ลชมุ ชน -  ไมม่ ี
- ไมม่ ีขอ้ มูล  มีบางสว่ น
ขน้ั ที่ 3 พัฒนาโมเดล ุรกิจและ  มีครบถ้วน
ระบบการจดั การกลมุ่ ให้ทันสมยั ผลการสารวจข้อมูลของกลมุ่
3.1 โมเดลธรุ กิจ - กลุ่มมีมตเิ พ่มิ ผลผลติ การสง่ ออกไก่ขุนเพ่ิมจากเดมิ 10 เท่า สรุป
- การผลติ ลกู พนั ธ์ุ ใหแ้ ก่สมาชิกเพอ่ื ขุนจาหน่าย 20,000 ตัว
3.2 กฎกตกิ า ในการอยู่ร่วมกัน  ไม่มี
- เกษตรกรให้ความร่วมมือในการบังคับใช้กฎกติกากลุ่ม เช่น ทุกคนต้อง  มบี างสว่ น
3.3 ระเบียบบญั ชกี ารเงิน วนกนั ไปส่งผลผลติ เพอ่ื ทราบกลไกลตลาด การขน้ึ ลงของราคาผลผลิต  มีครบถ้วน
 ไมม่ ี
3.4 ฐานข้อมูลและการรายงาน - การทาตามมติกลมุ่ ในการปล่อยยมื ปจั จยั แก่ผู้เขา้ รว่ มคร้ังแรกและผ่อน  มบี างสว่ น
ผล คืนเปน็ ประจาทุกเดือน เพ่ือใชเ้ ป็นเงนิ ทุนหมนุ เวยี นกลมุ่  มคี รบถ้วน
3.5 การควบคมุ ภายใน  ไมม่ ี
- สรุปปริมาณ พ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ ลูกไก่ การเกิดการตาย ปริมาณผลผลิต  มบี างส่วน
ขนั้ ท่ี เพม่ิ ประสทิ ิ าพ รายได้ ต้นทุน กาไร เพอ่ื ให้ตอบสนองความต้องการตลาด (จนท.ปดิ ทอง  มีครบถ้วน
การผลิตและการขาย ฯ เป็นผูด้ าเนนิ การ)  ไม่มี
 มบี างสว่ น
4.1 ลดต้นทนุ การผลิต - มีมาตรการป้องกันข้อผิดพลาดจากการดาเนินงาน เช่น ไก่ตายจากการ  มีครบถ้วน
ถกู หมากดั ลูกไก่ตาย โรคระบาด เปน็ ตน้  ไมม่ ี
4.2 เพ่ิมผลผลิต/เพ่ิมมูลค่า  มีบางสว่ น
ผลผลติ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลมุ่  มคี รบถว้ น
- รู้วา่ อาหารแพง พยามเอาพืชมาปั่นเป็นอาหารเสริม
4.3 เพ่ิมประสิทธิภาพการเข้าถึง - พยามหาสตู รอาหารตามอนิ เตอร์เน็ตมาปรับใช้ แต่สูตรยงั ไม่นิง่ บางคร้ัง สรุป
ตลาด/กลมุ่ เป้าหมาย
ทาใหค้ ุณภาพสินค้าลดลง  ไมม่ ี
ขน้ั ท่ี กระต้นุ การมีสว่ นรว่ ม - เกษตรกรมีการจดบันทกึ เป็นของตวั เอง ในบางราย  มบี างสว่ น
ของสมาชกิ ในขั้นตอนหลกั ของ - มีตูฟ้ กั ไขแ่ ละอนุบาลลกู ไก่  มคี รบถ้วน

กลมุ่ - ส่งไกใ่ หแ้ มค่ ้ามาเป็นระยะเวลา 2 ปี ซอ้ น และส่งลูกไก่ในตลาดออนไลน์  ไมม่ ี
 มบี างสว่ น
ผลการสารวจขอ้ มูลของกลุม่  มีครบถ้วน
 ไม่มี
 มีบางส่วน
 มีครบถ้วน

สรปุ

สานักงานศนู ย์วจิ ัยและใหค้ าปรกึ ษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 310 -

รายงานฉบบั สมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพื้นที่ตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

5.1 ประชุมกลุ่มย่อยและประชุม - ประชุมสรุปผลการดาเนินงานของกลุ่มเพื่อแจ้งให้เกษตรกรทราบเป็น  ไม่มี
กลุ่มใหญอ่ ยา่ งสม่าเสมอ ระยะ ท้ังในเรื่องเกณฑ์การรับสินค้าของตลาด แนวทางการพัฒนา  มบี างส่วน
มาตรฐานสนิ คา้  มคี รบถ้วน
5.2 ให้ความรู้ใหม่และ ร่ว ม
แก้ปัญหาการเกษตรของสมาชกิ - พดู คุยกลมุ่ ยอ่ ยกลุ่มผผู้ ลติ ลุกไกเ่ ปน็ ประจาทกุ เดอื น  ไม่มี
- ประชุมกลุ่มเกษตรกรเป็นประจา และศึกษาดูงานในประเด็นท่ีกลุ่มให้  มบี างสว่ น
5.3 จดั กจิ กรรมดูแลความเป็นอยู่  มคี รบถ้วน
สมาชิก/ช่วยเหลือชุมชน ความสนใจ  ไมม่ ี
- ไม่มีข้อมูล  มบี างสว่ น
5.4 สมาชิกมี สิทธิและร่วม ออก  มีครบถ้วน
เ สี ย ง ใ น ขั น ต อ น ห ลัก ต า ม - สมาชิกร่วมกันนออกเสียงเพ่ือกาหนดทิศทางของกลุ่ม เช่น การจะเอา  ไม่มี
หลกั การ ของสหกรณ์ เงินกลุ่มซ้ือกรงแยกให้แมค่ ้าเพอื่ ที่กลุ่มจะสามารถส่งไก่ได้ปริมาณทม่ี าก  มบี างส่วน
ขึ้นลดการใช้จ่ายด้านการขนสง่  มีครบถว้ น
ข้ันท่ี 6 สง่ เสรมิ การใช้ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลุม่
ฐานข้อมูลและองค์ความรู้เพื่อ สรุป
- ไม่มขี อ้ มูล
ปรับปรงุ การบริหารกลุ่ม  ไมม่ ี
6.1 วิเคราะห์และประโยชน์จาก - ไมม่ ขี ้อมูล  มีบางส่วน
รายงานทางการเงนิ  มีครบถว้ น
ผลการสารวจข้อมลู ของกลมุ่  ไมม่ ี
6.2 หาความรู้ใหม่มาปรับปรุง - ปศุสัตวอ์ บุ ลรัตน์เข้ามามบี ทบาทเร่ืองการจดั ตัง้ โรงชาแหละใหแ้ กก่ ลุม่  มบี างส่วน
การบรหิ ารกลมุ่  มีครบถ้วน
- ตฟู้ กั ไข่ จานวน 3 ตไู้ ดร้ บั สนับสนนุ จากมหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น
ขน้ั ท่ี สรา้ งทกั ษะการทางาน สรุป
รว่ มกับหน่วยงาน ใหต้ รง
จดุ สาคัญและต่อเน่อื ง  ไม่มี
 มบี างส่วน
7.1 รู้บทบาทการให้บริการของ  มีครบถว้ น
แตล่ ะหนว่ ยงาน  ไม่มี
 มีบางสว่ น
7.2 รู้จักใช้ประโยชน์จากความรู้  มคี รบถว้ น
และทรพั ยากรของหน่วยงาน

7.2.2 พ้นื ทต่ี น้ แบบกาฬสิน ุ์ (ตวั อย่างกลมุ่ ปลกู ผักปลอด ัย)
ภาพรวมของการรวมกลุ่มปลูกผักปลอดภยั พบจุดแขง็ ของการมีเครือขา่ ยเช่ือมโยงกับผู้ซ้ือผัก

รายใหญ่ (แมคโคร บิ๊กซี โรงพยาบาล ฯลฯ) ก่อนมาวางแผนการผลิต ซ่ึงถือเป็นรูปแบบท่ีดีของการใช้
ตลาดนาการผลิต โดยปัจจุบันพบว่าอยู่ในขั้นท่ี 2 สร้างความเข้าใจในสิทธิและหน้าท่ีและจัดสรร
ประโยชนใ์ ห้เป็นธรรม

สานักงานศนู ยว์ จิ ยั และใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 311 -

รายงานฉบบั สมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพฒั นาพน้ื ทตี่ ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

พืน้ ทีก่ าฬสิน ์ุ : กลมุ่ ปลกู ผักปลอด ยั สรปุ สถานะของกล่มุ ข้ัน 2

1 2 3 4 5 6 7

ตรวจสอบความพร้อม สรา้ งความเขา้ ใจในสทิ ิ พัฒนาโมเดล ุรกิจและ เพิม่ ประสิท ิ าพ กระตุ้นการมสี ว่ นรว่ มของ สง่ เสรมิ การใช้ฐานข้อมูล สร้างทกั ษะการทางาน
ของกลุม่ หนา้ ที่และ ระบบการจดั การกลมุ่ การผลิตและการ สมาชกิ ในขน้ั ตอนหลกั ของ และองค์ความรู้ ร่วมกบั หน่วยงาน
เพื่อปรบั ปรุง ให้ตรงจดุ สาคญั และ
จดั สรรประโยชน์ ให้ทนั สมยั ขาย กลมุ่ การบริหารกลมุ่ ตอ่ เนื่อง
ใหเ้ ปน็ รรม

 1.1 สาเหตทุ ี่  2.1 สิทธหิ นา้ ที่ของ  3.1โมเดลธุรกจิ  4.1 ลดตน้ ทนุ  5.1 ประชมุ กลมุ่ ยอ่ ย  6.1 วิเคราะหแ์ ละใช้  7.1 รู้บทบาทการ
จาเป็นต้องรวมกลุ่ม ผนู้ า กรรมการ  3.2 กฎกติกา ใน การผลิต และประชมุ กลุ่มใหญ่ ประโยชนจ์ ากรายงาน ใหบ้ รกิ ารของแตล่ ะ
อยา่ งสมา่ เสมอ ทางการเงิน หนว่ ยงาน
 1.2 ความสามารถ  2.2 สทิ ธหิ นา้ ทขี่ อง การอยู่รว่ มกนั  4.2 เพิ่มผลผลิต
ผูน้ าในการ สมาชกิ  3.3 ระเบียบบัญชี เพม่ิ มูลคา่  5.2 ใหค้ วามรู้ใหมแ่ ละ  6.2 หาความร้ใู หม่มา  7.2 ร้จู กั ใช้ประโยชน์
ขบั เคลื่อนกลมุ่ อยา่ ง ผลผลติ รว่ มแกป้ ัญหา ปรับปรงุ การบรหิ าร จากความรู้และ
ต่อเนอื่ ง  2.3 สทิ ธหิ นา้ ทขี่ อง การเงนิ การเกษตรของสมาชิก กลมุ่ ทรัพยากรของ
ฝ่ายบรหิ าร  3.4 ฐานข้อมลู และ  4.3 เพิ่ม หน่วยงาน
 1.3 ความสามารถ เจา้ หน้าที่ ประสทิ ธิภาพ  5.3 จัดกจิ กรรมดแู ล
ทางการเงินของ การรายงานผล การเขา้ ถงึ ตลาด ความเปน็ อยสู่ มาชิก
สมาชกิ  2.4 การจดั สรร  3.5 การควบคุม กล่มุ เป้าหมาย ชว่ ยเหลือชุมชน
ผลประโยชน์และ
 1.4 ความสามารถใน พัฒนาสมาชิก ภายใน  . สมาชิกมี สิทธิและ
การผลติ ของสมาชิก รว่ ม ออกเสยี งใน ขัน
 2.5 การดูแลชุมชน ตอนหลกั ตามหลักการ
 1.5 ผลงานการ ของสหกรณ์
บรหิ ารกล่มุ ที่ผ่านมา
ถ้ามี

 ไม่มี  มีบางสว่ น  มีครบถ้วน

รูปท่ี 7.2 ผลการสารวจสถานะเบ้อื งต้นของตวั อยา่ งกลุม่ ปลูกผักปลอดภยั จ.กาฬสนิ ธ์ุ

สิง่ ท่พี บ
1) ชาวบ้านมคี วามต้องการท่ีจะเดนิ ดว้ ยตนเอง มีศักยภาพในการผลติ
2) มีโอกาสและจุดเด่นทีช่ ัดเจนมาก ในเรือ่ งการมีตลาดที่แน่นอนและมแี ผนการผลติ รว่ มกัน
3) จดุ อ่อน คือ พึ่งพาเจา้ หน้าที่มูลนธิ ิปิดทองหลงั พระฯ มากเกินไป ให้ทาหนา้ ที่ในการรวบรวม
และกระจายผลผลติ ท้ังหมด สมาชกิ ยังไม่เหน็ วา่ กล่มุ ให้เป็นทพ่ี งึ่ ของชมุ ชน และมาขับเคลื่อน
กลมุ่ ด้วยตนเอง

ตารางที่ 7.3 ตัวอย่างข้อมูลการสารวจตามบันได 7 ข้ัน สู่การรวมกลุ่มอย่างย่ังยืนของกลุ่มปลูกผัก

ปลอดภัย

ขน้ั ท่ี 1 ตรวจสอบความพรอ้ มของ ผลการสารวจข้อมลู ของกลมุ่ สรุป
คนในพ้ืนที่ - มีโอกาสทางเศรษฐกิจ จากคาสั่งซื้อลูกค้ารายใหญ่ในพ้ืนที่ (แมค
 ไม่มี
1.1 สาเหตทุ ีจ่ าเป็นตอ้ งรวมกลมุ่ โคร บ๊ิกซี โรงพยาบาล และร้านต่างๆ)  มบี างสว่ น
 มคี รบถ้วน
1.2 ผู้นาในการขับเคล่ือนกลุ่มอย่าง - สมาชิกพร้อมใจปลกู ผกั และนาสง่ ตามยอดคาส่งั ซือ้  ไม่มี
ตอ่ เน่อื ง  มีบางสว่ น
- สมาชกิ มีกาไร  มีครบถว้ น
1.3 ความสามารถทางการเงินของ  ไมม่ ี
สมาชกิ - สมาชิกปลูกผกั ได้อยา่ งสมา่ เสมอ  มีบางส่วน
- มีหน่วยงานต่างๆ เข้ามาให้ความรู้ เช่น กรมวิชาการเกษตร (GAP,  มีครบถ้วน
1.4 ความสามารถในการผลิตของ  ไมม่ ี
สมาชกิ ศัตรพู ชื ) สนง.อตุ สาหกรรมจงั หวดั (ถงุ ยดื อายุผกั ) เป็นต้น  มบี างส่วน
 มีครบถ้วน

สานักงานศนู ย์วจิ ยั และให้คาปรกึ ษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 312 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎใี หมเ่ พอื่ การพัฒนาพนื้ ที่ตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

ข้นั ท่ี 1 ตรวจสอบความพรอ้ มของ ผลการสารวจข้อมูลของกลุม่ สรปุ
คนในพน้ื ที่ - การปลกู ผักพ้นื บา้ น ผลติ เป็น มีความสามารถอยแู่ ลว้
 ไม่มี
1.5 ผลงานการบริหารกลุ่มที่ผ่านมา ผลการสารวจข้อมูลของกลมุ่  มีบางสว่ น
(ถา้ มี) - ไมม่ ีกรรมการ  มีครบถ้วน
- การรวบรวมและกระจายผลผลิตดาเนินการโดยเจ้าหน้าท่ีของปิด
ขั้นที่ สร้างความเขา้ ใจในสิท แิ ละ สรุป
หนา้ ทแี่ ละจดั สรรประโยชนใ์ ห้เปน็ ทองฯ
- สมาชกิ ทราบขน้ั ตอนและกติกาในการผลิตและนาสง่ ผลผลิต  ไมม่ ี
รรม  มีบางส่วน
2.1 สทิ ธหิ น้าทขี่ องผนู้ า / กรรมการ - ไมม่ ฝี า่ ยบริหาร/เจา้ หน้าท่ี  มีครบถว้ น
- การรวบรวมและกระจายผลผลิตดาเนินการโดยเจ้าหน้าท่ีของปิด  ไม่มี
2.2 สิทธิหนา้ ทขี่ องสมาชิก  มบี างส่วน
ทองฯ  มคี รบถ้วน
2.3 สิทธิหน้าท่ีของฝ่ายบริหาร / - มขี ั้นตอนและการจา่ ยเงินแก่สมาชกิ อย่างชดั เจน  ไมม่ ี
เจ้าหนา้ ท่ี  มีบางส่วน
- ไม่มีขอ้ มูล  มีครบถ้วน
2.4 การจัดสรรผลประโยชน์และ  ไมม่ ี
พฒั นาสมาชกิ ผลการสารวจขอ้ มูลของกล่มุ  มีบางสว่ น
- มีโมเดลธรุ กจิ ท่ีชดั เจน  มคี รบถว้ น
2.5 การดูแลชุมชน - ดาเนนิ การโดยใชต้ ลาดนา ทาให้ธุรกิจของกล่มุ มีความแขง็ แรง  ไม่มี
- มกี ารกาหนดกตกิ ารในการทางานร่วมกนั  มีบางส่วน
ขนั้ ที่ 3 พฒั นาโมเดล รุ กจิ และ  มีครบถว้ น
ระบบการจดั การกลมุ่ ให้ทันสมยั - บันทึกรายการทางบัญชีลงในทะเบียนแบบฟอร์มต่างๆ และสรุป
3.1 โมเดลธุรกจิ รายการทางบญั ชีทกุ วันที่ 25 ของทกุ เดอื น สรปุ

3.2 กฎกติกา ในการอยรู่ ่วมกัน - มบี ันทึกขอ้ มูลผลผลิตและรายรับรายจ่าย  ไม่มี
 มบี างสว่ น
3.3 ระเบียบบัญชกี ารเงนิ - มีการรวบรวมปัญหาสินค้าของแหล่งรวบรวมและกระจายผลผลิต  มคี รบถ้วน
และหาทางแกไ้ ข  ไม่มี
3.4 ฐานขอ้ มลู และการรายงานผล  มบี างสว่ น
ผลการสารวจข้อมลู ของกลุ่ม  มคี รบถว้ น
3.5 การควบคุมภายใน - มีเจ้าหน้าท่ี cp มาให้ความรู้ในการทาสารชีวภัณฑ์ สูตรขมและจืด  ไมม่ ี
 มีบางส่วน
ขนั้ ที่ เพิม่ ประสทิ ิ าพ เพื่อปลกู ผักปลอดภยั  มีครบถ้วน
การผลติ และการขาย  ไม่มี
 มบี างส่วน
4.1 ลดต้นทนุ การผลติ  มคี รบถ้วน
 ไม่มี
 มบี างส่วน
 มีครบถว้ น

สรุป

 ไมม่ ี
 มีบางสว่ น
 มคี รบถว้ น

สานกั งานศูนยว์ จิ ยั และให้คาปรึกษาแหง่ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 313 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพ้ืนที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ขน้ั ที่ 1 ตรวจสอบความพร้อมของ ผลการสารวจขอ้ มูลของกลุ่ม สรปุ
คนในพ้นื ท่ี - พัฒนาโลโก้ “หนองเลิงเปอื ย”
 ไมม่ ี
4.2 เพ่มิ ผลผลิต/เพม่ิ มลู ค่าผลผลติ - มีเครือข่ายทางการตลาดท่ีเข้มแข็ง สร้างความได้เปรียบกว่ากลุ่ม  มีบางสว่ น
อ่นื ๆ  มีครบถ้วน
4.3 เพิ่มประสิทธิภาพการเข้าถึง  ไม่มี
ตลาด/กลุ่มเปา้ หมาย ผลการสารวจขอ้ มูลของกลมุ่  มบี างส่วน
- มีประชุมกล่มุ ย่อยเพอ่ื ปรับปรุงรปู แบบการดาเนินงาน  มคี รบถว้ น
ข้ันท่ี กระตุ้นการมีส่วนร่วมของ
สมาชกิ ในข้นั ตอนหลกั ของกลมุ่ - ความรกู้ ารปลูก, GAP สรปุ
5.1 ประชุมกลุ่มย่อยและประชุมกลุ่ม
ใหญ่อย่างสมา่ เสมอ - ไม่มีขอ้ มลู  ไมม่ ี
 มบี างส่วน
5.2 ให้ความรู้ใหม่และร่วมแก้ปัญหา - สมาชิกมีส่วนร่วมในการเสนอแนะและออกความเห็น ในการ  มคี รบถว้ น
การเกษตรของสมาชกิ ประชมุ ยอ่ ย  ไมม่ ี
 มีบางส่วน
5.3 จัดกิจกรรมดูแลความเป็นอยู่ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลุ่ม  มีครบถ้วน
สมาชกิ /ช่วยเหลอื ชมุ ชน  ไม่มี
- ไม่มีข้อมลู  มบี างสว่ น
5.4 สมาชิกมีสิทธิและร่วมออกเสียง  มคี รบถ้วน
ในข้ันตอนหลักตามหลักการสหกรณ์ - เชญิ ผเู้ ชีย่ วชาญมาใหค้ วามรใู้ นการปลกู ผัก, GAP  ไมม่ ี
 มีบางส่วน
ขน้ั ท่ี 6 สง่ เสริมการใช้ฐานข้อมูล ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลุ่ม  มคี รบถว้ น
และองค์ความรู้เพ่อื ปรบั ปรุงการ
- ทางานร่วมกับหน่วยงานในพ้ืนท่ี เช่น สานักงานพาณิชย์จังหวัด สรปุ
บรหิ ารกลมุ่ (ตราสินค้า) สานักเกษตรและสหกรณ์จังหวัดกาฬสินธ์ุ (เครือข่าย
6.1 วิเคราะห์และประโยชน์จาก การวางแผนและส่งผลผลิต) สานักงานอุตสาหกรรมจังหวัด (ถุงยืด  ไม่มี
รายงานทางการเงิน อายผุ กั ) เปน็ ต้น  มบี างส่วน
 มคี รบถว้ น
6.2 หาความรู้ใหม่มาปรับปรุงการ - ทางานร่วมกับหน่วยงานในพื้นที่ เช่น สานักงานพาณิชย์จังหวัด  ไมม่ ี
บริหารกลมุ่ (ตราสินค้า) สานักเกษตรและสหกรณ์จังหวัดกาฬสินธ์ุ (เครือข่าย  มีบางสว่ น
การวางแผนและส่งผลผลิต) สานักงานอุตสาหกรรมจงั หวดั (ถุงยืด  มีครบถว้ น
ข้นั ที่ สรา้ งทักษะการทางาน อายุผกั ) เปน็ ตน้
ร่วมกับหน่วยงาน ใหต้ รงจดุ สาคัญ สรุป

และต่อเน่อื ง  ไมม่ ี
7.1 รู้บทบาทการให้บริการของแต่ละ  มีบางส่วน
หนว่ ยงาน  มคี รบถว้ น

7.2 รู้จักใช้ประโยชน์จากความรู้และ  ไม่มี
ทรัพยากรของหน่วยงาน  มบี างส่วน
 มคี รบถ้วน

สานกั งานศนู ยว์ จิ ยั และใหค้ าปรกึ ษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 314 -

รายงานฉบบั สมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขับเคลอื่ นทฤษฎใี หม่เพอ่ื การพัฒนาพื้นท่ตี ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

7.2.3 พืน้ ท่ีต้นแบบอทุ ัย านี (ตัวอยา่ งแก่นมะกรูดโมเดล)
ภาพรวมของการรวมกลมุ่ ของแก่นมะกรูดโมเดล เป็นการรวมกลมุ่ ตามธรรมชาติที่ดี เป็นการ

รวมกลุ่มทางสังคม ซ่ึงจะเป็นรากฐานสาคัญที่จะทาให้การรวมกลุ่มมีความเข้มแข็ง แต่ปัจจุบันพบว่า
ผลผลิตยังไม่มีความชัดเจน มีปริมาณน้อย ในภาพรวมเห็นว่าอยู่ในขั้นที่ 1 ตรวจสอบความพร้อมของ
กลมุ่

พน้ื ทอ่ี ทุ ยั านี : แกน่ มะกรูดโมเดล สรปุ สถานะของกลมุ่ ขนั้ 1

1 2 3 4 5 6 7

ตรวจสอบความพรอ้ ม สร้างความเขา้ ใจในสทิ ิ พฒั นาโมเดล รุ กิจและ เพ่ิมประสทิ ิ าพ กระตนุ้ การมีสว่ นร่วมของ สง่ เสรมิ การใชฐ้ านข้อมูล สร้างทักษะการทางาน
ของกลมุ่ หนา้ ท่แี ละ ระบบการจดั การกลมุ่ การผลิตและการ สมาชิกในขั้นตอนหลักของ และองคค์ วามรู้ ร่วมกับหน่วยงาน
เพื่อปรับปรุง ให้ตรงจุดสาคญั และ
จัดสรรประโยชน์ ใหท้ นั สมยั ขาย กล่มุ การบริหารกลมุ่ ต่อเน่ือง
ใหเ้ ป็น รรม

 1.1 สาเหตุท่ี  2.1 สิทธิหนา้ ทขี่ อง  3.1โมเดลธุรกิจ  4.1 ลดตน้ ทุนการ  5.1 ประชมุ กล่มุ ย่อย  6.1 วเิ คราะห์และใช้  7.1 รูบ้ ทบาทการ
จาเป็นต้องรวมกลมุ่ ผู้นา กรรมการ  3.2 กฎกตกิ า ใน ผลิต และประชุมกลมุ่ ใหญ่ ประโยชน์จากรายงาน ใหบ้ ริการของแตล่ ะ
อย่างสมา่ เสมอ ทางการเงิน หน่วยงาน
 1.2 ความสามารถ  2.2 สทิ ธิหน้าทีข่ อง การอยูร่ ว่ มกนั  4.2 เพ่ิมผลผลติ
ผ้นู าในการ สมาชกิ  3.3 ระเบยี บบญั ชี เพม่ิ มูลคา่  5.2 ให้ความรู้ใหมแ่ ละ  6.2 หาความรูใ้ หม่มา  7.2 รู้จกั ใชป้ ระโยชน์
ขับเคล่อื นกลุ่มอยา่ ง ผลผลติ ร่วมแกป้ ัญหา ปรับปรงุ การบรหิ าร จากความรู้และ
ตอ่ เนอื่ ง  2.3 สทิ ธิหน้าทข่ี อง การเงนิ การเกษตรของสมาชิก กลุ่ม ทรพั ยากรของ
ฝา่ ยบริหาร  3.4 ฐานข้อมลู และ  4.3 เพิม่ หน่วยงาน
 1.3 ความสามารถ เจ้าหนา้ ที่ ประสิทธภิ าพ  5.3 จัดกิจกรรมดแู ล
ทางการเงินของ การรายงานผล การเขา้ ถึงตลาด ความเป็นอยู่สมาชิก
สมาชิก  2.4 การจดั สรร  3.5 การควบคุม กล่มุ เปา้ หมาย ช่วยเหลือชมุ ชน
ผลประโยชนแ์ ละ
 1.4 ความสามารถใน พฒั นาสมาชกิ ภายใน  . สมาชิกมี สทิ ธิและ
การผลติ ของสมาชิก ร่วม ออกเสียงใน ขัน
 2.5 การดูแลชมุ ชน ตอนหลกั ตามหลักการ
 1.5 ผลงานการ ของสหกรณ์
บรหิ ารกลมุ่ ท่ผี ่านมา
ถ้ามี

 ไมม่ ี  มบี างสว่ น  มีครบถว้ น

รปู ที่ 7.3 ผลการสารวจสถานะเบื้องต้นของตัวอย่างแกน่ มะกรดู โมเดล จ.อทุ ัยธานี

ตารางท่ี 7.4 ตวั อย่างข้อมูลการสารวจตามบนั ได 7 ข้ันสู่การรวมกลุ่มอยา่ งย่ังยืนของแก่นมะกรดู โมเดล

ขัน้ ที่ 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจข้อมูลของกลุม่ สรุป
พร้อมของคนในพน้ื ที่ - สมาชิกในกลุ่มประสบปัญหาการขาดแคลนน้าในการใช้ในการทา
1.1 ส า เ ห ตุ ท่ี จ า เ ป็ น ต้ อ ง  ไมม่ ี
รวมกลมุ่ การเกษตร  มีบางส่วน
- มเี กษตรกรทเี่ ป็นผู้นาโดยธรรมชาติ มีความคดิ หวั ไวใจสู้  มคี รบถ้วน
1.2 ผู้นาในการขับเคลื่อนกลุ่ม  ไม่มี
อย่างต่อเน่อื ง - มีการจดั ทาบัญชคี รัวเรอื นแต่ไมต่ ่อเน่ือง  มีบางสว่ น
 มีครบถ้วน
1.3 ความสามารถทางการเงิน - ปริมาณและคณุ ภาพยังไมส่ มา่ เสมอ  ไมม่ ี
ของสมาชิก  มบี างสว่ น
- ยังไม่มีผลกาไรในการจดั ปนั ผลสวัสดิการให้กับสมาชกิ  มีครบถ้วน
1.4 ความสามารถในการผลิต  ไม่มี
ของสมาชิก  มบี างส่วน
 มคี รบถว้ น
1.5 ผลงานการบริหารกลุ่มท่ี  ไมม่ ี
ผ่านมา (ถ้าม)ี  มีบางสว่ น
 มีครบถ้วน

สานกั งานศนู ยว์ จิ ยั และให้คาปรกึ ษาแหง่ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 315 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพื้นทีต่ ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ข้นั ที่ 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลุ่ม สรปุ
พรอ้ มของคนในพ้นื ที่
ข้นั ท่ี สรา้ งความเขา้ ใจใน ผลการสารวจข้อมลู ของกลุ่ม สรุป
สิท แิ ละหน้าทแ่ี ละจดั สรร
ประโยชนใ์ ห้เปน็ รรม - ผนู้ าและกรรมการมกี ารแบง่ งานและหน้าท่อี ยา่ งชัดเจน  ไม่มี
2.1 สิทธิหน้าท่ีของผู้นา / - ผูน้ ากลมุ่ มวี สิ ัยทศั น์ทจี่ ะนาพากลุม่ และชมุ ชนให้สามารถนา โคก หนอง นา  มีบางสว่ น
กรรมการ  มีครบถ้วน
ไปใช้อย่างกวา้ งขวาง  ไมม่ ี
2.2 สิทธหิ นา้ ท่ขี องสมาชกิ - สมาชิกมกี ารแบ่งงานและหน้าทอ่ี ย่างชดั เจน  มีบางส่วน
- มีการติดตามการดาเนินการของกลุม่ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง  มคี รบถว้ น
2.3 สิทธิหน้าท่ีของฝ่ายบริหาร  ไม่มี
/ เจา้ หน้าท่ี - คณะกรรมการกลุม่ ร้จู กั บทบาทหน้าท่ขี องตนในการบริหารจัดการกลุม่  มบี างสว่ น
 มคี รบถว้ น
2.4 การจัดสรรผลประโยชน์ - สมาชิกภายในกลุ่มมีการพูดคุยและมีข้อตกลงร่วมกันในการจัดกิจกรรม  ไมม่ ี
และพฒั นาสมาชกิ การพัฒนาความรู้  มบี างส่วน
 มีครบถว้ น
2.5 การดูแลชุมชน - กลมุ่ ยังไมม่ ผี ลกาไรในการจัดสรรใหก้ บั ชมุ ชน  ไมม่ ี
 มีบางส่วน
 มีครบถ้วน

ข้ันที่ 3 พัฒนาโมเดล ุรกิจ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลมุ่ สรุป
และระบบการจดั การกลุ่มให้ - ยงั ไมม่ ผี ลผลติ ภายในกลมุ่
 ไมม่ ี
ทนั สมัย - มกี ารทาใหท้ ุกคนในกลุ่มรับรู้ถงึ ประโยชน์ของการรวมกลมุ่  มบี างสว่ น
3.1 โมเดลธรุ กจิ  มคี รบถ้วน
- มีการออกระเบียบบัญชีการเงินผู้บ้าง เช่น เงินในกลุ่มสามารถนามาใช้ใน  ไมม่ ี
3.2 กฎกติกา ในการอยูร่ ว่ มกนั การทาเกษตรทฤษฎใี หม่ หรือ สามารถกู้ยืมเงนิ ในกลุม่ เพื่อซ้ือวัสดทุ างการ  มบี างส่วน
เกษตรไดโ้ ดยตอ้ งชาระดอกเบย้ี ตามอตั รา 1.5 %  มคี รบถ้วน
3.3 ระเบียบบญั ชีการเงนิ  ไมม่ ี
- ยงั ไม่มกี ารจัดทารายงานทางการเงนิ และการจดั ทาบญั ชีสตอ๊ ก  มบี างสว่ น
3.4 ฐานขอ้ มลู และการรายงาน - มีการจัดทาฐานข้อมูลสมาชิกภายในกลมุ่ ในแต่ละปีอย่างชดั เจน  มคี รบถว้ น
ผล
3.5 การควบคุมภายใน - ยงั ไมเ่ กิดข้อผิดพลาดภายในกลุ่ม  ไม่มี
- ยังไม่มีการกาหนดวิธีการปอ้ งกนั ขอ้ ผดิ พลาด  มบี างส่วน
ขน้ั ที่ เพิ่มประสทิ ิ าพ  มีครบถว้ น
การผลิตและการขาย ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลมุ่  ไมม่ ี
- กลุ่มยังไม่มีผลผลิตให้จัดจาหนา่ ย  มีบางส่วน
4.1 ลดต้นทนุ การผลติ  มคี รบถว้ น

สรุป

 ไม่มี
 มบี างส่วน
 มคี รบถว้ น

สานกั งานศนู ย์วจิ ยั และให้คาปรกึ ษาแห่งมหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 316 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎใี หมเ่ พอ่ื การพฒั นาพน้ื ทต่ี ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ขน้ั ท่ี 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลุ่ม สรุป
พรอ้ มของคนในพืน้ ท่ี - กลุ่มยงั ไมม่ ีผลผลติ ให้จัดจาหน่าย
4.2 เพ่ิมผลผลิต/เพิ่มมูลค่า  ไม่มี
ผลผลิต - กลมุ่ ยงั ไมม่ ผี ลผลิตใหจ้ ดั จาหนา่ ย  มบี างส่วน
 มีครบถ้วน
4.3 เพ่ิมประสิทธิภาพการ ผลการสารวจข้อมูลของกลุม่  ไมม่ ี
เขา้ ถงึ ตลาด/กลมุ่ เปา้ หมาย  มีบางส่วน
- มีการจัดประชุมกลุ่มเป็นประจาทุกเดือนเพ่ือพูดคุยการดาเนินการที่ผ่าน  มีครบถ้วน
ข้ันที่ กระตนุ้ การมีส่วนรว่ ม มา แผนในการดาเนินการในอนาคต และปัญหาที่สมาชิกแต่ละคนประสบ
ของสมาชกิ ในขนั้ ตอนหลกั และหาทางออกร่วมกัน โดยมีสมาชิกเขา้ ร่วมรอ้ ยละ 80 ในแต่ละรอบของ สรปุ
การประชมุ
ของกลุ่ม  ไม่มี
5.1 ประชุมกลุ่มย่อยและ - มีการนาบุลคลากรไปศึกษาดูงานเป็นประจา โดยมีหน่วยงานราชการ  มบี างส่วน
ป ร ะ ชุ ม ก ลุ่ ม ใ ห ญ่ อ ย่ า ง (อบจ.) ประสานงานให้  มคี รบถว้ น
สมา่ เสมอ
- สมาชิกภายในกลุ่มมีการพูดคุยและมีข้อตกลงร่วมกันในการจัดกิจกรรม  ไม่มี
5.2 ให้ความรู้ใหม่และร่วม การพฒั นาความรู้  มีบางสว่ น
แ ก้ปั ญ ห า ก า รเก ษ ตรข อ ง  มคี รบถว้ น
สมาชกิ ผลการสารวจข้อมลู ของกลุ่ม
สรปุ
ขนั้ ท่ี กระตุน้ การมสี ว่ นร่วม - กลมุ่ ยังไมม่ ผี ลผลติ จงึ ยังไมม่ ผี ลกาไรในการจดั สวสั ดกิ ารใหก้ ับสมาชิก
ของสมาชิกในขัน้ ตอนหลกั  ไมม่ ี
- สมาชิกในกลุ่มให้ความสาคัญกบั กิจกรรมภายในกลมุ่  มีบางสว่ น
ของกล่มุ (ต่อ) - สมาชกิ ได้ร่วมกันประชมุ ประจาเดือนโดยในการประชุมได้มรี ่างกฎระเบียบ  มีครบถว้ น
5.3 จัดกิจกรรมดูแลความ  ไมม่ ี
เ ป็ น อ ยู่ ส ม า ชิ ก / ช่ ว ย เ ห ลื อ ของกล่มุ ซง่ึ สมาชิกทกุ คนไดม้ ีการออกความคิดเห็นรว่ มกนั  มบี างสว่ น
ชุมชน  มคี รบถว้ น
5.4 สมาชิกมี สิทธิและร่วม ผลการสารวจข้อมลู ของกลมุ่
ออกเสยี งใน ขันตอนหลัก ตาม สรปุ
หลักการ ของสหกรณ์ - ยงั ไมม่ กี ารจดั ทารายงานทางการเงนิ ของกลุ่ม
 ไม่มี
ขนั้ ที่ 6 สง่ เสรมิ การใช้ - สมาชิกและผู้นากลุ่มมีการหาความรู้ใหม่ๆอยู่ตลอดเวลาไม่ว่าจะเป็น  มีบางสว่ น
ฐานข้อมูลและองคค์ วามรู้ การศกึ ษาดูงาน การหาความรจู้ ากอินเทอรเ์ นต็ เป็นต้น  มีครบถ้วน
เพื่อปรบั ปรงุ การบรหิ ารกล่มุ  ไมม่ ี
6.1 วเิ คราะห์และประโยชน์ ผลการสารวจข้อมูลของกลุ่ม  มีบางส่วน
จากรายงานทางการเงนิ  มีครบถว้ น
- กลมุ่ ยงั ไมม่ ีผลผลติ ในการจัดจาหนา่ ยหนว่ ยงานตา่ งๆจึงยังไม่ได้เขา้ มาช่วย
6.2 หาความรู้ใหมม่ าปรับปรุง ในการพัฒนาฐานผลิตภัณฑ์ สรุป
การบรหิ ารกลุ่ม
 ไม่มี
ขัน้ ท่ี สร้างทกั ษะการ  มีบางสว่ น
ทางานร่วมกบั หน่วยงาน ให้  มคี รบถว้ น
ตรงจดุ สาคัญและต่อเนื่อง
7.1 ร้บู ทบาทการใหบ้ ริการ
ของแต่ละหน่วยงาน

สานักงานศนู ย์วจิ ยั และให้คาปรึกษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 317 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎใี หม่เพอ่ื การพฒั นาพ้นื ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ขน้ั ท่ี 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจขอ้ มูลของกลุ่ม สรุป
พรอ้ มของคนในพนื้ ที่
- กลุม่ ยังไมม่ ีผลผลิตในการจัดจาหนา่ ยหน่วยงานตา่ งๆจึงยังไม่ได้เขา้ มาช่วย  ไมม่ ี
7.2 รูจ้ ักใช้ประโยชนจ์ าก
ความรู้และทรพั ยากรของ ในการพัฒนาฐานผลติ ภณั ฑ์  มบี างสว่ น
หน่วยงาน
 มีครบถ้วน

7.2.4 พื้นทต่ี น้ แบบเพชรบรุ ี (ตัวอย่างกล่มุ แมบ่ ้าน)
ภาพรวมของการรวมกลุ่มของกลุ่มแม่บ้าน พบว่าอยู่ในช่วงเร่ิมต้นของการรวมกลุ่ม มี

พฤติกรรมการรวมกลุ่มที่ดี เกิดจากโอกาสจากการท่ีมีผู้เข้ามาศึกษในพื้นท่ีาดูงานเป็นจานวนมาก
สถานะภาพของการรวมกลุ่มตามบันได 7 ขั้นน้ัน กลุ่มอยู่ในขั้นท่ี 2 สร้างความเข้าใจในสิทธิและหน้าที่
และจดั สรรประโยชน์ให้เป็นธรรม

พ้ืนท่ีเพชรบรุ ี : กลุ่มแมบ่ า้ น สรปุ สถานะของกลุ่ม ข้นั 2

1 2 3 4 5 6 7

ตรวจสอบความพรอ้ ม สรา้ งความเข้าใจในสิท ิ พัฒนาโมเดล รุ กจิ และ เพิ่มประสทิ ิ าพ กระตุ้นการมีสว่ นร่วมของ สง่ เสรมิ การใช้ฐานขอ้ มูล สรา้ งทักษะการทางาน
ของกลมุ่ หน้าทแ่ี ละ ระบบการจดั การกลุ่ม การผลติ และการ สมาชกิ ในขน้ั ตอนหลกั ของ และองค์ความรู้ รว่ มกบั หนว่ ยงาน
เพ่อื ปรับปรงุ ให้ตรงจดุ สาคญั และ
จัดสรรประโยชน์ ให้ทนั สมยั ขาย กลมุ่ การบริหารกล่มุ ตอ่ เน่ือง
ให้เปน็ รรม

 1.1 สาเหตทุ ี่  2.1 สทิ ธหิ น้าทขี่ อง  3.1โมเดลธรุ กจิ  4.1 ลดตน้ ทุนการ  5.1 ประชมุ กลุ่มย่อย  6.1 วิเคราะห์และใช้  7.1 รู้บทบาทการ
จาเป็นตอ้ งรวมกลุ่ม ผู้นา กรรมการ  3.2 กฎกติกา ใน ผลิต และประชมุ กลุม่ ใหญ่ ประโยชนจ์ ากรายงาน ใหบ้ รกิ ารของแต่ละ
อย่างสมา่ เสมอ ทางการเงนิ หน่วยงาน
 1.2 ความสามารถ  2.2 สิทธิหน้าทข่ี อง การอย่รู ว่ มกัน  4.2 เพิม่ ผลผลติ
ผู้นาในการ สมาชิก  3.3 ระเบียบบัญชี เพิ่มมลู คา่  5.2 ให้ความรู้ใหมแ่ ละ  6.2 หาความรู้ใหมม่ า  7.2 ร้จู ักใช้ประโยชน์
ขับเคลื่อนกลุ่มอย่าง ผลผลิต รว่ มแก้ปญั หา ปรับปรงุ การบรหิ าร จากความรแู้ ละ
ตอ่ เนื่อง  2.3 สิทธิหน้าทีข่ อง การเงิน การเกษตรของสมาชกิ กลุ่ม ทรพั ยากรของ
ฝ่ายบริหาร  3.4 ฐานขอ้ มลู และ  4.3 เพ่ิม หน่วยงาน
 1.3 ความสามารถ เจา้ หนา้ ที่ ประสิทธภิ าพ  5.3 จดั กจิ กรรมดูแล
ทางการเงนิ ของ การรายงานผล การเข้าถึงตลาด ความเปน็ อย่สู มาชิก
สมาชิก  2.4 การจดั สรร  3.5 การควบคมุ กลุ่มเป้าหมาย ชว่ ยเหลือชุมชน
ผลประโยชนแ์ ละ
 1.4 ความสามารถใน พฒั นาสมาชิก ภายใน  . สมาชิกมี สิทธิและ
การผลิตของสมาชกิ รว่ ม ออกเสยี งใน ขัน
 2.5 การดูแลชุมชน ตอนหลกั ตามหลักการ
 1.5 ผลงานการ ของสหกรณ์
บริหารกลมุ่ ท่ผี า่ นมา
ถา้ มี

 ไม่มี  มบี างส่วน  มีครบถว้ น

รปู ท่ี 7.4 ผลการสารวจสถานะเบ้อื งตน้ ของตัวอย่างกลุม่ แม่บา้ น จ.เพชรบุรี

ตารางที่ 7.5 ตวั อย่างข้อมูลการสารวจตามบันได 7 ขนั้ สู่การรวมกลุ่มอยา่ งยั่งยืนของกลุ่มแมบ่ า้ น

ข้นั ท่ี 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจข้อมลู ของกลมุ่ สรปุ
พร้อมของคนในพืน้ ที่
1.1 ส า เ ห ตุ ท่ี จ า เ ป็ น ต้ อ ง - เน่ืองจากมีกลุ่มนักท่องเท่ียวและมีผู้มาปฏิสัมพันธ์ในพื้นท่ีบ่อยครั้งจนทา  ไม่มี
รวมกล่มุ ให้คนชมุ ชนเกิดการรว่ มตวั เพ่อื ใหบ้ ริการ  มบี างสว่ น
 มคี รบถ้วน
1.2 ผู้นาในการขับเคลื่อนกลุ่ม - มีนางจินดารัตน์ เป็นคณะกรรมกลุ่มซ่ึงมีความเป็นผู้นาตามธรรมชาตแิ ละ  ไม่มี
อยา่ งต่อเนอ่ื ง ประสบความสาเร็จจากการทาเกษตรต่างพื้นท่ี เป็นผู้ขับเคลื่อนกิจกรรม  มบี างสว่ น
ของกลมุ่ โดยกล้าตดั สินใจและชนี้ าแนวทางทท่ี าใหเ้ กิดผลประโยชน์  มีครบถว้ น
1.3 ความสามารถทางการเงิน  ไม่มี
ของสมาชกิ - มีการจดั ทาบัญชคี รัวเรือนบา้ งบางคนและไมต่ ่อเนื่อง  มบี างส่วน
 มคี รบถว้ น

สานักงานศนู ยว์ จิ ยั และใหค้ าปรึกษาแหง่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 318 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎใี หม่เพอ่ื การพัฒนาพ้ืนทต่ี ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ข้ันท่ี 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจข้อมลู ของกล่มุ สรุป
พรอ้ มของคนในพื้นที่
1.4 ความสามารถในการผลิต - ปริมาณและคณุ ภาพของผลผลติ ยงั มีไม่สมา่ เสมอ  ไมม่ ี
ของสมาชกิ - การดาเนินของกลุ่มยังไม่ต่อเนื่อง เนื่องจากมีการปิดการท่องเท่ียวและติด  มีบางสว่ น
 มีครบถ้วน
1.5 ผลงานการบริหารกลุ่มท่ี ปญั หาการสัญจรชว่ งฤดฝู น  ไมม่ ี
ผ่านมา (ถ้าม)ี - มีการปันผลให้แกส่ มาชิกในกล่มุ ทกุ ส้นิ ปีตามการจดบันทกึ การทางานของ  มีบางส่วน
 มีครบถว้ น
ขน้ั ท่ี สร้างความเขา้ ใจใน สมาชิก
สิท ิและหนา้ ทแ่ี ละจดั สรร สรุป
ผลการสารวจขอ้ มูลของกลุ่ม
ประโยชนใ์ ห้เป็น รรม  ไม่มี
2.1 สิทธิหน้าที่ของผู้นา / - คณะกรรมของกลุ่มรู้จักหน้าท่ีของตนเองมีความเป็นผู้นาและเป็น  มบี างสว่ น
กรรมการ แบบอย่างให้แก่ในกลุม่  มคี รบถว้ น

ข้ันท่ี สร้างความเขา้ ใจใน - คณะกรรมของกลุ่มบางคนมีวิสัยทัศน์ท่ีจะนาพากลุ่มให้มีความรุดหน้าไป สรุป
สิท ิและหนา้ ท่แี ละจดั สรร อยา่ งต่อเนื่อง
ประโยชน์ใหเ้ ปน็ รรม (ต่อ)  ไม่มี
2.2 สิทธหิ นา้ ทีข่ องสมาชิก ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลมุ่  มบี างสว่ น
 มีครบถว้ น
2.3 สิทธิหน้าที่ของฝา่ ยบรหิ าร - สมาชิกมีการแบ่งงานและหน้าทีอ่ ยา่ งชัดเจน
/ เจ้าหน้าท่ี - มีการตดิ ตามการดาเนนิ การของกลุม่ อยา่ งตอ่ เน่อื ง  ไม่มี
- มีการเสนอความคิดเหน็ กนั ภายในกล่มุ ประจาทุกเดอื น  มีบางส่วน
2.4 การจัดสรรผลประโยชน์ - สมาชกิ ในกลุ่มใหค้ วามสาคญั กบั กจิ กรรมภายในกลุ่ม  มีครบถว้ น
และพัฒนาสมาชิก - คณะกรรมการกลุม่ รจู้ ักบทบาทหน้าท่ีของตนในการบริหารจัดการกลุม่  ไม่มี
- กลมุ่ มีผลผลติ ไม่ต่อเน่อื งในการบรหิ ารจัดการสินคา้  มบี างส่วน
2.5 การดูแลชมุ ชน - กลมุ่ ยงั ไม่มสี มาชิกรนุ่ ใหมเ่ ข้ามาจงึ ยังไม่มกี ารสบื ทอดความรู้  มคี รบถ้วน
- มีการตกลงร่วมกันจากการดาเนนิ กจิ กรรมของกลุ่ม  ไม่มี
ข้ันท่ี 3 พฒั นาโมเดล รุ กิจ  มบี างสว่ น
และระบบการจดั การกลมุ่ ให้ - ยังไม่มีการตกลงร่วมกันของกลุ่มในการจัดสรรกาไรส่วนหน่ึงเพื่อดูแล  มคี รบถ้วน
ชมุ ชน/สังคม ในดา้ นการเปน็ อยู่ สวสั ดกิ าร การศกึ ษา สังคมและศาสนา
ทนั สมัย สรุป
3.1 โมเดลธรุ กิจ ผลการสารวจข้อมลู ของกลมุ่
 ไมม่ ี
3.2 กฎกติกา ในการอย่รู ่วมกนั - มกี ารแปรรปู ผลผลติ และมีการจาหนา่ ยแตย่ ังไมม่ ีการรับรองมาตรฐาน  มบี างส่วน
- มีการทาโลโก้เพอ่ื เป็นแบรนดใ์ หเ้ ป็นทร่ี ้จู ักแก่คนภายนอก โดยกลมุ่ และคน  มีครบถว้ น
3.3 ระเบียบบญั ชกี ารเงิน  ไมม่ ี
ในชุมชนเป็นคนออกแบบเอง  มีบางสว่ น
3.4 ฐานขอ้ มูลและการรายงาน - มีคณะกรรมการค่อยชี้แจงทาให้สมาชิกในกลุ่มรับรู้ถึงประโยชน์ของการ  มีครบถว้ น
ผล  ไม่มี
รวมกลุ่ม  มีบางส่วน
- สมาชิกในกลุ่มรว่ มกันประชุมในการจัดทาระเบียบข้อบงั คับ  มคี รบถ้วน
- ยังไม่มีการออกระเบยี บบัญชกี ารเงินภายในกลุ่มแตม่ ีการจดรายละเอียด  ไม่มี
- มกี ารทาสต๊อกอปุ กรณ์เคร่ืองครัวของกลมุ่ โดยคณะกรรมกลมุ่ เปน็ ผูด้ ูแล  มีบางส่วน

- มีการจดั ทาฐานขอ้ มูลสมาชิกภายในกล่มุ ในแต่ละปี

สานกั งานศูนยว์ จิ ัยและให้คาปรกึ ษาแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 319 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎใี หม่เพอ่ื การพฒั นาพ้ืนที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ขน้ั ที่ 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลุม่ สรุป
พรอ้ มของคนในพน้ื ที่
 มคี รบถ้วน
3.5 การควบคุมภายใน - ยงั ไม่มกี ารกาหนดวธิ ีการปอ้ งกนั ข้อผดิ พลาด  ไมม่ ี
 มีบางส่วน
ข้ันที่ เพิ่มประสทิ ิ าพ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลมุ่  มีครบถว้ น
การผลิตและการขาย
- ไมม่ ขี ้อมลู สรปุ
4.1 ลดต้นทนุ การผลิต
 ไมม่ ี
 มีบางสว่ น
 มคี รบถ้วน

ข้ันที่ เพ่ิมประสทิ ิ าพ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกล่มุ สรุป
การผลติ และการขาย (ตอ่ ) - ยังไม่มีมีการวางแผน portfolio ของผลิตภัณฑ์/ มีการพัฒนาผลิตภัณฑ์
4.2 เพิ่มผลผลติ /เพมิ่ มูลค่า  ไมม่ ี
ผลผลติ เดิมและผลิตภณั ฑ์ใหม่  มีบางส่วน
 มีครบถว้ น
4.3 เพิ่มประสิทธิภาพการ - อยรู่ ะหว่างการเข้าถึงตลาด  ไมม่ ี
เข้าถึงตลาด/กลมุ่ เป้าหมาย  มีบางสว่ น
ผลการสารวจข้อมลู ของกลุ่ม  มีครบถว้ น
ขัน้ ที่ กระตุน้ การมสี ว่ นรว่ ม
ของสมาชกิ ในขนั้ ตอนหลัก - มีการประชุมของกลมุ่ ปีละครง้ั หรอื ตามโอกาส สรปุ
- มีคณะกรรมกลมุ่ ค่อยดูแลและให้คาปรกึ ษาแก่สมาชิกภายในกล่มุ
ของกลมุ่  ไมม่ ี
5.1 ประชุมกลุ่มย่อยและ - มหี น่วยงานเขา้ มาอบรมและให้ความรู้แก่กลมุ่  มบี างสว่ น
ป ร ะ ชุ ม ก ลุ่ ม ใ ห ญ่ อ ย่ า ง  มคี รบถ้วน
สม่าเสมอ - คณะกรรมกลมุ่ มกี ารดูแลและจัดสรรผลประโยชน์ใหแ้ ก่สมาชกิ ภายในกลุ่ม  ไม่มี
5.2 ให้ความรู้ใหม่และร่วม เช่น การมอบเงินทาขวัญให้กับบุตรของสมาชิก และ มีการมอบเงินเพื่อ  มบี างสว่ น
แ ก้ปั ญ ห า ก า รเก ษ ตรข อ ง ช่วยในงานศพของสมาชิกภายในกลมุ่  มคี รบถว้ น
สมาชิก  ไม่มี
5.3 จัดกิจกรรมดูแลความ - สมาชิกมีสิทธแิ ละร่วมออกเสียงในการกาหนดแนวทางการดาเนินงานของ  มีบางส่วน
เ ป็ น อ ยู่ ส ม า ชิ ก / ช่ ว ย เ ห ลื อ กลมุ่ รวมท้ังตรวจสอบ  มคี รบถ้วน
ชุมชน  ไม่มี
5.4 สมาชิกมี สิทธิและร่วม ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลมุ่  มีบางส่วน
ออกเสียงใน ขนั ตอนหลัก ตาม  มีครบถว้ น
หลักการ ของสหกรณ์ - ยังไมม่ กี ารวิเคราะห์รายงานทางการเงินและผลประกอบการของกลมุ่ อยา่ ง
สม่าเสมอการช้ีแจงรายละเอยี ดคา่ ใช้จ่ายใหแ้ กส่ มาชิกภายในกลุ่มทราบทกุ สรปุ
ข้นั ท่ี 6 สง่ เสรมิ การใช้ ส้ินปี
ฐานขอ้ มูลและองคค์ วามรู้  ไมม่ ี
เพ่อื ปรับปรุงการบรหิ ารกลุม่ - ยังไม่มกี ารวิเคราะหอ์ งค์ความรู้ท่ีมแี ละองค์ความรูท้ ีต่ อ้ งการเพ่มิ  มบี างสว่ น
6.1 วิเคราะห์และประโยชน์  มคี รบถว้ น
จากรายงานทางการเงนิ  ไม่มี
 มีบางส่วน
6.2 หาความรู้ใหม่มาปรับปรุง  มีครบถว้ น
การบรหิ ารกลมุ่

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและให้คาปรึกษาแหง่ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 320 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎใี หม่เพอื่ การพัฒนาพืน้ ทีต่ ามปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ขั้นที่ 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจข้อมูลของกลุ่ม สรุป
พรอ้ มของคนในพ้นื ท่ี ผลการสารวจข้อมลู ของกลุ่ม
- มี กษ. และ พช. เขา้ มาสอนและอบรมในการแปรรปู ผลผลติ กล้วย สรุป
ขนั้ ที่ สรา้ งทกั ษะการ
ทางานรว่ มกบั หน่วยงาน ให้  ไมม่ ี
ตรงจุดสาคัญและตอ่ เนือ่ ง  มบี างสว่ น
 มีครบถว้ น
7.1 รู้บทบาทการให้บริการ  ไม่มี
ของแต่ละหนว่ ยงาน  มบี างสว่ น
 มีครบถว้ น
7.2 รู้จักใช้ประโยชน์จาก - มี กษ. และ พช. เขา้ มาสอนและอบรมในการแปรรูปผลผลติ กล้วย
ค ว า ม รู้ แ ล ะ ท รั พ ย า ก ร ข อ ง

หน่วยงาน

7.2.5 พ้ืนทีต่ น้ แบบนา่ น (ตัวอยา่ งกล่มุ วสิ าหกิจชมุ ชนผู้ปลูกมะนาวบา้ นยอด)
ภาพรวมของการรวมกลุ่มของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกมะนาวบ้านยอด เป็นการรวมกลุ่มที่

เคยผ่านความล้มเหลวในการรรวมกลุ่มมาก่อน และกลับมารวมกลุ่มกันใหม่ได้ ข้อดี คือ สามารถ
เช่ือมโยงถึงตลาดแมคโครได้ ในภาพรวมเห็นว่ากลุ่มอยู่ในข้ันท่ี 3 คือ อยู่ในระหว่างการพัฒนาโมเดล
ธรุ กิจและระบบการจัดการกลมุ่ ใหท้ นั สมยั

พ้นื ทีน่ า่ น : กลุ่มวิสาหกจิ ชมุ ชนผู้ปลูกมะนาวบา้ นยอด ข้ัน 3

1 2 3 4 5 6 7

ตรวจสอบความพรอ้ ม สรา้ งความเขา้ ใจในสทิ ิ พัฒนาโมเดล รุ กิจและ เพิม่ ประสิท ิ าพ กระตนุ้ การมสี ว่ นร่วมของ สง่ เสริมการใชฐ้ านขอ้ มลู สรา้ งทักษะการทางาน
ของกลุ่ม หน้าท่ีและ ระบบการจัดการกลุ่ม การผลติ และการ สมาชกิ ในข้นั ตอนหลักของ และองค์ความรู้ รว่ มกบั หน่วยงาน
เพือ่ ปรับปรุง ให้ตรงจุดสาคญั และ
จดั สรรประโยชน์ ใหท้ นั สมยั ขาย กลุ่ม การบรหิ ารกลุ่ม ตอ่ เน่ือง
ใหเ้ ป็น รรม

 1.1 สาเหตทุ ่ี  2.1 สิทธหิ นา้ ท่ีของ  3.1โมเดลธุรกิจ  4.1 ลดต้นทนุ การ  5.1 ประชุมกลุ่มย่อย  6.1 วเิ คราะหแ์ ละใช้  7.1 รู้บทบาทการ
จาเปน็ ต้องรวมกลุ่ม ผนู้ า กรรมการ  3.2 กฎกตกิ า ใน ผลติ และประชมุ กลมุ่ ใหญ่ ประโยชนจ์ ากรายงาน ใหบ้ ริการของแต่ละ
 4.2 เพม่ิ ผลผลติ อย่างสม่าเสมอ ทางการเงิน หน่วยงาน
 1.2 ความสามารถ  2.2 สทิ ธิหนา้ ทข่ี อง การอยรู่ ่วมกัน เพม่ิ มลู คา่  5.2 ใหค้ วามรู้ใหมแ่ ละ
ผูน้ าในการ สมาชกิ  3.3 ระเบียบบัญชี ผลผลิต รว่ มแก้ปญั หา  6.2 หาความรู้ใหม่มา  7.2 รู้จักใช้ประโยชน์
ขบั เคลื่อนกลมุ่ อย่าง  4.3 เพมิ่ การเกษตรของสมาชิก ปรบั ปรงุ การบรหิ าร จากความร้แู ละ
ต่อเนอื่ ง  2.3 สทิ ธิหนา้ ท่ขี อง การเงิน ประสิทธิภาพ  5.3 จัดกิจกรรมดูแล กลมุ่ ทรัพยากรของ
ฝา่ ยบริหาร  3.4 ฐานขอ้ มูลและ หนว่ ยงาน
 1.3 ความสามารถ เจา้ หน้าที่ การเข้าถึงตลาด ความเปน็ อยู่สมาชิก
ทางการเงนิ ของ การรายงานผล กลุม่ เป้าหมาย ช่วยเหลอื ชมุ ชน
สมาชกิ  2.4 การจัดสรร  3.5 การควบคุม  . สมาชิกมี สิทธแิ ละ
ผลประโยชนแ์ ละ
 1.4 ความสามารถใน พฒั นาสมาชกิ ภายใน
การผลติ ของสมาชิก
 2.5 การดูแลชมุ ชน รว่ ม ออกเสียงใน ขนั
 1.5 ผลงานการ ตอนหลกั ตามหลกั การ
บรหิ ารกลมุ่ ที่ผ่านมา ของสหกรณ์
ถา้ มี

 ไมม่ ี  มบี างสว่ น  มคี รบถ้วน

รูปที่ 7.5 ผลการสารวจสถานะเบื้องตน้ ของตวั อย่างกลุ่มวิสาหกจิ ชมุ ชนผู้ปลกู มะนาวบา้ นยอด จ.นา่ น

ส่งิ ท่ีพบ
1) กลุ่มเคยล้ม ไม่ประสบความสาเร็จเมื่อปี 52 ผ่านประสบการณ์และมีบทเรียนในการทางาน
แบบกลุม่ มากอ่ น ซ่ึงปญั หาลกั เกดิ จากไมม่ ตี ลาดรบั ซอื้
2) จดุ เปลยี่ นคอื การใชต้ ลาดท่ีแนน่ อนมานาการผลิต และการมีกติการ่วมกันทช่ี ดั เจน

สานกั งานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรกึ ษาแหง่ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 321 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎใี หม่เพอื่ การพัฒนาพ้นื ที่ตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

3) ปจั จุบนั เริ่มต้ังตัวและเรม่ิ บรหิ ารจดั การได้
4) สามารถเชอ่ื มโยงและทาการตลาดโมเดริ ์น เทรด (แมคโคร) ได้

ตารางท่ี 7.6 ตวั อย่างขอ้ มลู การสารวจตามบันได 7 ขน้ั ส่กู ารรวมกลุม่ อยา่ งยั่งยนื ของกลุ่มวสิ าหกจิ

ชุมชนผูป้ ลูกมะนาวบ้านยอด

ขน้ั ท่ี 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจข้อมลู ของกลมุ่ สรุป
พร้อมของคนในพ้ืนท่ี - มโี อกาสจากคาสง่ั ซือ้ แมคโคร
1.1 ส า เ ห ตุ ที่ จ า เ ป็ น ต้ อ ง  ไมม่ ี
รวมกลมุ่ - ไม่มขี ้อมูล  มบี างสว่ น
 มีครบถว้ น
1.2 ผู้นาในการขับเคลื่อนกลุ่ม - ไมม่ ีข้อมลู  ไม่มี
อย่างตอ่ เนอ่ื ง  มีบางส่วน
- ไมม่ ีขอ้ มลู  มคี รบถว้ น
1.3 ความสามารถทางการเงิน  ไมม่ ี
ของสมาชกิ - มบี ทเรยี นจากความลม้ เหลวของการรวมกลมุ่ มากอ่ น (ปี 52)  มบี างสว่ น
 มีครบถว้ น
1.4 ความสามารถในการผลิต ผลการสารวจข้อมลู ของกลุม่  ไม่มี
ของสมาชกิ - มีการคัดเลือกกรรมการ 11 คน เพ่ืออานวยการจัดซื้อวัตถุดิบ ควบคุม  มีบางส่วน
 มีครบถว้ น
1.5 ผลงานการบริหารกลุ่มท่ี คณุ ภาพ ประสานตลาด บรหิ ารเงินกลุม่ และประชาสมั พันธ์  ไม่มี
ผ่านมา (ถ้าม)ี - ไม่มขี ้อมูล  มบี างสว่ น
 มคี รบถ้วน
ขน้ั ที่ สร้างความเขา้ ใจใน - ไม่มขี ้อมลู
สทิ ิและหนา้ ท่แี ละจดั สรร สรุป
- มกี ฎระเบียบของกลุ่มของกลุ่มท่สี รา้ งความเป็นธรรมให้แก่สมาชกิ คอื (1)
ประโยชน์ใหเ้ ป็น รรม สมาชิกต้องลงหุ้นอย่างน้อยหน่ึงหุ้นๆละ 100 บาท สูงสุดคนละไม่เกิน 50  ไม่มี
2.1 สิทธิหน้าท่ีของผู้นา / หนุ้ (2) เงินตอบแทนที่กลุม่ จา่ ยให้ผู้ถือหนุ้ คิดจาก50% ของกาไรในรอบปี  มบี างส่วน
กรรมการ  มคี รบถ้วน
- ไมม่ ีข้อมลู  ไม่มี
2.2 สทิ ธิหนา้ ทข่ี องสมาชกิ  มีบางสว่ น
ผลการสารวจขอ้ มลู ของกล่มุ  มคี รบถ้วน
2.3 สิทธิหน้าท่ขี องฝา่ ยบรหิ าร  ไมม่ ี
/ เจ้าหนา้ ท่ี  มีบางส่วน
 มีครบถว้ น
2.4 การจัดสรรผลประโยชน์  ไมม่ ี
และพัฒนาสมาชิก  มบี างส่วน
 มีครบถ้วน
2.5 การดูแลชมุ ชน  ไม่มี
 มบี างสว่ น
ขนั้ ที่ 3 พฒั นาโมเดล รุ กจิ  มีครบถว้ น
และระบบการจดั การกลมุ่ ให้
สรุป
ทันสมยั

สานักงานศูนย์วจิ ยั และใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 322 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎใี หมเ่ พอ่ื การพัฒนาพนื้ ท่ีตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ข้ันท่ี 1 ตรวจสอบความ ผลการสารวจขอ้ มลู ของกลมุ่ สรปุ
พรอ้ มของคนในพ้ืนที่ - ใชต้ ลาดนาการผลติ
3.1 โมเดลธรุ กิจ  ไมม่ ี
- ไมม่ ีขอ้ มูล  มีบางสว่ น
3.2 กฎกติกา ในการอยูร่ ่วมกนั  มีครบถ้วน
- รบั ความรกู้ ารจดั ทาบญั ชขี องกลมุ่ จากกรมตรวจบญั ชีสหกรณ์  ไมม่ ี
3.3 ระเบียบบญั ชีการเงิน  มบี างส่วน
- มีเหรัญญิกบันทึกและรายงานรายรับ – รายจ่าย / จานวนเงินคงเหลือ /  มีครบถว้ น
3.4 ฐานขอ้ มลู และการรายงาน สมุดเงินฝาก / จา่ ยเงนิ ปันผลทกุ ปี / สวัสดิการสมาชิก  ไมม่ ี
ผล  มีบางสว่ น
- ไม่มีข้อมลู  มีครบถว้ น
3.5 การควบคมุ ภายใน  ไมม่ ี
ผลการสารวจขอ้ มูลของกลุ่ม  มีบางส่วน
ขั้นที่ เพิ่มประสทิ ิ าพ  มคี รบถว้ น
การผลิตและการขาย - ไม่มีขอ้ มูล  ไม่มี
 มบี างส่วน
4.1 ลดตน้ ทุนการผลิต - ประสานกับอาเภอสองแคว เพ่ือขอคาแนะนาในการพัฒนาโรงคัดแยก  มคี รบถว้ น
มะนาวให้ไดม้ าตรฐาน
4.2 เพิ่มผลผลิต/เพิ่มมูลค่า สรุป
ผลผลิต - สานักงานเกษตรอาเภอสองแคว ในเรือ่ งการจดวสิ าหกจิ ชมุ ชน ขอ GAP
 ไมม่ ี
4.3 เพิ่มประสิทธิภาพการ - ไมม่ ขี อ้ มลู  มีบางสว่ น
เขา้ ถึงตลาด/กลมุ่ เป้าหมาย  มคี รบถ้วน
ผลการสารวจข้อมูลของกลุ่ม  ไมม่ ี
ขนั้ ท่ี กระตุ้นการมสี ่วนร่วม  มบี างสว่ น
ของสมาชิกในขั้นตอนหลัก - ประชมุ อย่างน้อยเดือนละ 1 ครง้ั  มคี รบถ้วน
 ไม่มี
ของกลมุ่ - การอบรมการทาสารชีวภัณฑ์เพ่ือลดการใช้สารเคมี การทาฮอร์โมนจาก  มบี างส่วน
5.1 ประชุมกลุ่มย่อยและ หนอ่ กลว้ ย การตดั แตง่ กง่ิ การดแู ลรักษาโรคและแมลง เพื่อพัฒนาคณุ ภาพ  มีครบถว้ น
ป ร ะ ชุ ม ก ลุ่ ม ใ ห ญ่ อ ย่ า ง ผลผลติ ให้ดยี ่งิ ขน้ึ และลดต้นทนุ การผลติ
สมา่ เสมอ สรุป
5.2 ให้ความรู้ใหม่และร่วม ผลการสารวจข้อมูลของกล่มุ
แ ก้ปั ญ ห า ก า รเก ษ ตรข อ ง  ไม่มี
สมาชิก - มีสวัสดิการช่วยเหลือสมาชิก เช่น คลอดบุตร ป่วย/เสียชีวิต เยาวชนที่  มีบางสว่ น
ข้ันที่ กระตุ้นการมสี ่วนร่วม สรา้ งช่ือเสียง  มคี รบถ้วน
ของสมาชิกในขน้ั ตอนหลัก  ไม่มี
 มบี างส่วน
ของกลุ่ม (ตอ่ )  มีครบถว้ น
5.3 จัดกิจกรรมดูแลความ
เ ป็ น อ ยู่ ส ม า ชิ ก / ช่ ว ย เ ห ลื อ สรปุ
ชุมชน
 ไม่มี
 มบี างส่วน
 มีครบถว้ น

สานกั งานศูนยว์ จิ ยั และให้คาปรึกษาแหง่ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์

- 323 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎใี หมเ่ พอื่ การพฒั นาพื้นทต่ี ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ข้ันท่ี 1 ตรวจสอบความ - ไม่มขี ้อมูล ผลการสารวจข้อมูลของกลุม่ สรปุ
พร้อมของคนในพ้ืนท่ี - ไมม่ ขี อ้ มูล ผลการสารวจข้อมูลของกลุ่ม
5.4 สมาชิกมี สิทธิและร่วม  ไมม่ ี
ออกเสียงใน ขันตอนหลัก ตาม  มบี างสว่ น
หลกั การ ของสหกรณ์  มคี รบถว้ น

ขน้ั ท่ี 6 สง่ เสรมิ การใช้ สรปุ
ฐานข้อมลู และองคค์ วามรู้
เพ่อื ปรับปรุงการบรหิ ารกลุ่ม  ไม่มี
6.1 วิเคราะห์และประโยชน์  มีบางส่วน
จากรายงานทางการเงนิ  มีครบถว้ น
 ไมม่ ี
6.2 หาความรู้ใหม่มาปรับปรุง - การอบรมเตรียมความพร้อมเม่อื สินคา้ ตกต่า การทาบัญชีกลุ่ม  มีบางส่วน
การบริหารกลุ่ม  มีครบถ้วน

ขัน้ ท่ี สร้างทกั ษะการ ผลการสารวจขอ้ มูลของกลมุ่ สรปุ
ทางานร่วมกบั หน่วยงาน ให้
ตรงจดุ สาคญั และต่อเนือ่ ง - ไม่มีข้อมลู  ไมม่ ี
 มบี างส่วน
7.1 รู้บทบาทการให้บริการ  มคี รบถ้วน
ของแต่ละหน่วยงาน  ไม่มี
 มบี างส่วน
7.2 รู้จักใช้ประโยชน์จาก - ได้รบั การถ่ายทอดความรู้จากกรมตรวจบญั ชีและกรมสง่ เสริมการเกษตร  มีครบถว้ น
ค ว า ม รู้ แ ล ะ ท รั พ ย า ก ร ข อ ง

หน่วยงาน

7.2.6 โดยสรปุ
จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของพ้ืนที่ตัวอย่าง (อุดรธานี) และอีก 5 พ้ืนที่ (ขอนแก่น กาฬสินธ์ุ

อทุ ัยธานี เพชรบรุ ี นา่ น) น้ัน พบสถานะของกลุ่มตวั อยา่ งในแตล่ ะพนื้ ท่ีตามบนั ได 7 ขัน้ ดงั น้ี

**************

สานักงานศูนย์วจิ ัยและใหค้ าปรกึ ษาแหง่ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 324 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎใี หมเ่ พอื่ การพฒั นาพนื้ ท่ีตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

8 ตัวชีว้ ัดการขับเคลอ่ื นการรวมกลุ่มอยา่ งยง่ั ยนื

8.1 ตวั ชีว้ ดั
ทีมที่ปรึกษาได้พัฒนาตามบันได 7 ข้ันขึ้น ท้ังเป็นตัวชี้วัดประกอบการวางแผน ปฏิบัติการ

พัฒนา และติดตามผลความก้าวหน้าในการพัฒนากลุ่มอย่างยั่งยืน ซ่ึงตัวช้ีวัดสาหรับใช้ในการพิจารณา
ตามบันได 7 ขั้นได้ดาเนินการพัฒนาขึ้นให้สอดคล้องกับนิยามขององค์ประกอบการพัฒนาในแต่ละขั้น
โดยมรี ายละเอยี ด ดงั ต่อไปน้ี
8.1.1 ตัวช้วี ดั ในขั้นที่ 1 ตรวจสอบความพร้อมของกลุ่ม

บันไดข้ันที่ 1 เป็นการตรวจสอบความพร้อมในการรวมกลุ่ม โดยดูจากสาเหตุท่ีทาให้ต้อง
รวมกลมุ่ ซ่ึงอาจเกิดจากประสบปัญหาร่วมกนั อย่างรนุ แรง หรือการมองเหน็ โอกาสร่วมกนั ในด้านธรุ กิจ
ด้านทรัพยากรในพ้ืนท่ี หรือด้านสังคมวัฒนธรรม ซ่ึงหากไม่รวมกลุ่มจะไม่สามารถแก้ปัญหาหรือใช้
ประโยชนจ์ ากโอกาสนน้ั ได้ รวมไปถงึ การมีผู้นาท่สี ามารถขบั เคลื่อนกลุ่มได้อย่างต่อเน่ือง การมสี มาชิกที่
มีความรู้ทางการเงินและการผลิต รวมถึงการมีประสบการณ์ในการรวมกลุ่มมาก่อน ท้ังน้ี สามารถสรุป
ปัจจยั สคู่ วามสาเร็จในการพฒั นา และตวั ช้ีวัดการพัฒนาได้ ดังตารางตอ่ ไปนี้

รูปที่ 8.1 ความหมายและองค์ประกอบการพัฒนาตามบนั ไดขนั้ ที่ 1

สานกั งานศูนย์วจิ ัยและให้คาปรกึ ษาแหง่ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 325 -

รายงานฉบบั สมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎีใหมเ่ พอ่ื การพฒั นาพ้นื ท่ีตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

รูปท่ี 8.2 ตวั ชี้วัดการพัฒนาตามบันไดข้นั ท่ี 1
8.1.2 ตัวชีว้ ดั ในข้ันท่ี 2 สรา้ งความเข้าใจในสิท ิและหนา้ ทแ่ี ละจัดสรรประโยชน์ให้เปน็ รรม

บันไดข้ันท่ี 2 เป็นการสร้างความเข้าใจว่าทุกฝ่ายมีท้ังหน้าที่ในการเป็นผู้ให้และมีสิทธิในการ
ได้รับประโยชน์จากกลุ่ม ท้ังผู้นา/กรรมการที่ต้องมีวิสัยทัศน์ นาพากลุ่มรุดหน้าไปอย่างม่ันคงและ
ต่อเน่ือง สมาชิกท่ีต้องร่วมปฏิบัติตามมาตรฐานกลุ่ม และฝ่ายบริหาร/เจ้าหน้าที่ท่ีต้องปฏิบัติหน้าที่เพื่อ
สมาชิกอย่างเต็มที่ รวมท้ังกาหนดแนวทางจัดสรรประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคตอย่างเป็นธรรม การ
พัฒนาสมาชกิ ให้มีความรู้และคุณธรรมทเ่ี หมาะสมกบั การดาเนินงานของกล่มุ ทงั้ น้ี สามารถสรุปปจั จัยสู่
ความสาเรจ็ ในการพัฒนา และตัวชีว้ ดั การพฒั นาได้ ดังตารางต่อไปนี้

สานักงานศูนยว์ จิ ยั และให้คาปรกึ ษาแหง่ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 326 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอ่ื การพัฒนาพื้นทีต่ ามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

รปู ที่ 8.3 ความหมายและองค์ประกอบการพฒั นาในบันไดข้ันที่ 2

รูปที่ 8.4 ตัวชีว้ ัดการพฒั นาตามบนั ไดข้ันท่ี 2
8.1.3 ตัวช้ีวัดในข้นั ที่ 3 พัฒนาโมเดล ุรกิจและระบบการจัดการกล่มุ ให้ทนั สมัย

บันไดข้ันท่ี 3 เป็นการพัฒนาให้กลุ่มมีระบบและกลไกที่พร้อมต่อการทางาน เริ่มต้นจากการ
กาหนดโมเดลธุรกิจท่ีระบุตลาดและผลิตภัณฑ์ท่ีมีมูลค่าเพิ่มสูงข้ึน รวมไปถึงการสร้างระบบบริหาร
จดั การกลุ่มใหท้ นั สมัย ครอบคลุมตัง้ แต่ กฎกติกาในการอยรู่ ่วมกนั ระเบยี บบญั ชีการเงิน ฐานขอ้ มลู และ
การรายงานผล และการควบคุมภายในเพ่ือป้องกันและการเรียนรู้จากข้อผิดพลาดจากการดาเนินงาน
ทั้งนี้ สามารถสรปุ ปัจจยั ส่คู วามสาเร็จในการพัฒนา และตัวชีว้ ดั การพัฒนาได้ ดังตารางต่อไปนี้

สานกั งานศนู ย์วจิ ยั และใหค้ าปรกึ ษาแหง่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 327 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพฒั นาพน้ื ทีต่ ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

รูปท่ี 8.5 ความหมายและองค์ประกอบการพัฒนาในบันไดข้ันที่ 3

รูปท่ี 8.6 ตวั ช้ีวดั การพัฒนาตามบันไดขน้ั ที่ 3
8.1.4 ตวั ช้ีวัดในขน้ั ท่ี 4 เพิ่มประสิท ิ าพการผลติ และการขาย

บันไดขั้นที่ 4 เป็นการเพ่ิมประสิทธิภาพการผลิตและการขายอย่างสม่าเสมอเพ่ือให้แข่งขันใน
ตลาดได้อย่างต่อเนื่อง โดยการสร้างความแตกต่างของผลผลิต และ/หรือ การเป็นผู้นาด้านต้นทุน ซ่ึง
กลุ่มสามารถเลือกทากิจกรรมต่างๆ ไปพร้อมกันได้ ท้ังการเพ่ิมปริมาณผลผลิต การเพิ่มมูลค่าผลผลิต
การเพ่ิมประสิทธิภาพการเข้าถึงตลาด/กลุ่มเป้าหมาย และการลดต้นทุนการผลิต โดยใช้ความรู้ใหม่

สานักงานศูนย์วจิ ยั และใหค้ าปรกึ ษาแหง่ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์

- 328 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎใี หมเ่ พอ่ื การพัฒนาพ้ืนทีต่ ามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

และ/หรือ เทคโนโลยีใหม่ เข้ามาช่วย ทั้งน้ี สามารถสรุปปัจจัยสู่ความสาเร็จในการพัฒนา และตัวชี้วัด
การพฒั นาได้ ดงั ตารางตอ่ ไปนี้

รูปที่ 8.7 ความหมายและองค์ประกอบการพฒั นาในบนั ไดขั้นท่ี 4

รูปท่ี 8.8 ตวั ช้ีวดั การพัฒนาตามบันไดขัน้ ที่ 4
8.1.5 ตัวชี้วัดในขั้นที่ กระตุ้นการมีส่วนร่วมของสมาชิกในข้ันตอนหลักของกลุ่มตามหลักการ

ของสหกรณ์
บันไดข้ันท่ี 5 เป็นการกระตุ้นการมีส่วนร่วมของสมาชิกในทุกขั้นตอนหลักของกลุ่ม เพื่อให้
สมาชิกมีความม่ันใจและภาคภูมิใจกลุ่ม ช่วยกันรักษากลุ่มให้อยู่ไปนานๆ โดยมีการจัดประชุมกลุ่มย่อย
และประชุมกลุ่มใหญ่อย่างสม่าเสมอ เพื่อแจ้งข่าวสารและผลการดาเนินงานของกลุ่ม รับฟังและแก้ไข
ปัญหาของสมาชิกและกาหนดทิศทางการดาเนินงานกลุ่มในอนาคต ตลอดจน จัดกิจกรรมช่วยเหลือ
เพื่อนสมาชิกและชุมชน อันเป็นการสร้างความสามัคคีในหมู่คณะ และท่ีสาคัญคือ สมาชิกมีสิทธิและ
ร่วมออกเสียงตามหลักการและข้ันตอนหลักของสหกรณ์ ท้ังนี้ สามารถสรุปปัจจัยสู่ความสาเร็จในการ
พฒั นา และตัวชี้วดั การพฒั นาได้ ดงั ตารางตอ่ ไปน้ี

สานกั งานศนู ย์วจิ ยั และใหค้ าปรึกษาแหง่ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 329 -

รายงานฉบบั สมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขับเคลอ่ื นทฤษฎีใหม่เพอื่ การพฒั นาพนื้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

รูปท่ี 8.9 ความหมายและองค์ประกอบการพฒั นาในบนั ไดข้ันท่ี 5

รูปท่ี 8.10 ตัวช้วี ัดการพัฒนาตามบนั ไดข้ันที่ 5
8.1.6 ตวั ชว้ี ัดในข้นั ท่ี 6 สง่ เสรมิ การใชฐ้ านขอ้ มลู และองคค์ วามรเู้ พอ่ื ปรับปรุงการบรหิ ารกลุ่ม

บนั ไดขน้ั ที่ 6 เป็นการสง่ เสรมิ การใชฐ้ านข้อมูลและองคค์ วามรูเ้ พื่อปรับปรุงการบรหิ ารกลุ่ม ทา
ให้กลุ่มมีภูมิคุ้มกัน ปรับตัวได้ทันเวลา โดยการวิเคราะห์และใช้ประโยชน์จากรายงานทางการเงิน เพ่ือ
ปรับแผนการขายของกลุ่ม แผนการผลิตของกลุ่มและสมาชิก และแก้ปัญหาอื่นๆ รวมทั้ง การหม่ันหา
ความรูใ้ หม่มาปรับปรุงการบรหิ ารกลุ่ม ซึง่ อาจเปน็ ความรจู้ ากทง้ั ภายในและภายนอกกลุ่ม ท้ังน้ี สามารถ
สรปุ ปจั จัยสู่ความสาเรจ็ ในการพัฒนา และตวั ช้ีวดั การพัฒนาได้ ดงั ตารางต่อไปนี้

สานักงานศูนย์วจิ ัยและให้คาปรึกษาแหง่ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 330 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎีใหม่เพอ่ื การพฒั นาพนื้ ทต่ี ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

รูปท่ี 8.11 ความหมายและองค์ประกอบการพัฒนาในบันไดขั้นที่ 6

รูปที่ 8.12 ตัวชีว้ ัดการพฒั นาตามบนั ไดข้นั ที่ 6
8.1.7 ตวั ชวี้ ัดในขั้นท่ี 7 สรา้ งทักษะการทางานรว่ มกบั หน่วยงาน ใหต้ รงจดุ สาคญั และต่อเน่อื ง

บันไดขั้นท่ี 7 เป็นการสร้างทักษะการทางานร่วมกับหน่วยงานให้ตรงจุดสาคัญและต่อเนื่อง
โดยตอ้ งรู้บทบาทการให้บรกิ ารของแต่ละหน่วยงาน และรจู้ ักใชป้ ระโยชน์จากความรู้และทรัพยากรของ
หน่วยงานเพื่อช่วยแก้ปัญหาที่กลุ่มไม่มีกาลังพอจะแก้ไข หรือ เพ่ือช่วยยกระดับ/มาตรฐานการทางาน
ของกลุม่ ทั้งนี้ สามารถสรปุ ปัจจัยส่คู วามสาเรจ็ ในการพัฒนา และตวั ชวี้ ดั การพัฒนาได้ ดงั ตารางต่อไปนี้

สานกั งานศูนยว์ จิ ัยและให้คาปรึกษาแหง่ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์

- 331 -

รายงานฉบับสมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎใี หมเ่ พอ่ื การพฒั นาพน้ื ที่ตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

รปู ที่ 8.13 ความหมายและองค์ประกอบการพฒั นาในบนั ไดขัน้ ท่ี 7

รูปที่ 8.14 ตวั ช้วี ัดการพัฒนาตามบนั ไดขนั้ ที่ 7
*********

สานักงานศูนย์วจิ ัยและให้คาปรกึ ษาแหง่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

- 332 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขับเคลอื่ นทฤษฎใี หม่เพอ่ื การพัฒนาพืน้ ท่ีตามปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

9 ผลการจัดอบรมถา่ ยทอดความรู้แก่บุคลากรของมูลนิ ปิ ิดทองหลัง
พระฯ ให้มีความเขา้ ใจในการใชง้ านคมู่ ือ

ทีมที่ปรึกษาได้ออกแบบการจัดอบรมถ่ายทอดความรู้แก่บุคลากรของมูลนิธิปิดทองหลังพระฯ
ให้มีความรู้ความเข้าใจในการใช้งานคู่มือ โดยใช้รูปแบบการอบรมสัมมนาเชิงปฏิบตั ิการและศึกษาดูงาน
ณ สหกรณ์การเกษตรบ้านลาด จากัด เมอื่ วันที่ 14 กมุ ภาพนั ธ์ 2562 ทผ่ี า่ นมา ทัง้ น้ี สหกรณ์การเกษตร
บา้ นลาด จากัด เปน็ พื้นทท่ี ่ีมีการพฒั นาได้ครบถ้วนตามบนั ได 7 ขนั้ สู่การรวมกลมุ่ อยา่ งยั่งยืน ซึง่ ผลการ
อบรมสมั มนาเชงิ ปฏบิ ตั ิการและศึกษาดูงาน มสี าระสาคัญ ดงั ต่อไปนี้

วัตถปุ ระสงค์
1. เพ่ือเรียนรู้บทเรียนการรวมกลุ่มจากบทเรียนของสหกรณ์การเกษตรบ้านลาด ตามหลักการ
บนั ได 7 ข้ัน
2. เพอ่ื ให้บคุ ลากรจากพ้นื ที่ต้นแบบ ได้มีโอกาสหารือและรบั คาปรึกษาโดยตรงจากผู้แทนสหกรณ์
การเกษตรบ้านลาด ท้ังในด้านการบริหารจัดการและการปฏิบัติ ให้นาไปสู่การนาไปปรับใช้ใน
พน้ื ทต่ี ้นแบบที่รับผดิ ชอบ

กิจกรรม เยี่ยมชมและพูดคุยกับเกษตรกรที่นาสินค้ามาขาย ณ ตลาดสินค้าเกษตร
07.30 – 08.30 น. สหกรณบ์ า้ นลาดจากดั
08.30 – 12.00 น. พูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผู้จัดการสหกณ์การเกษตรบ้านลาด ใน
ประเดน็
13.00 – 14.30 น. - ภาพรวมการบริหารสหกรณ์
14.30 – 15.00 น. - การสรา้ งกลมุ่ อาชพี ในแตล่ ะช่วงเวลา
15.00 – 15.30 น. - การพัฒนากรรมการและสมาชิกให้สอดคล้องกับสภาพกลุ่มที่
15.30 – 16.30 น.
ปรบั เปลย่ี นในแตล่ ะชว่ งเวลา
พดู คุยกับประธานและสมาชกิ กลุ่มขา้ ว และ กลมุ่ กลว้ ยหอม
ลงพน้ื ท่ีดแู ปลงกล้วยหอมทองสง่ ออก
เดินชมโรงสขี า้ ว
สรุปการศึกษาดูงาน

สานกั งานศูนย์วจิ ัยและใหค้ าปรกึ ษาแห่งมหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 333 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอ่ื นทฤษฎีใหมเ่ พอ่ื การพฒั นาพ้นื ทต่ี ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ผ้เู ข้าร่วม
- เจา้ หน้าทีฝ่ า่ ยส่งเสริมการพัฒนา ของมูลนธิ ิปิดทองหลังพระฯ
- พน้ื ทตี่ ้นแบบจงั หวดั อดุ รธานี กาฬสนิ ธุ์ ขอนแกน่ อุทยั ธานี และเพชรบรุ ี

บทเรียนจากสหกรณก์ ารเกษตรบ้านลาด
การสรา้ งความผูกพนั ระหวา่ งสมาชกิ สหกรณ์และชุมชน
• “บ้านลาด บา้ นเรา” เพอ่ื สรา้ งความรกั ในชมุ ชน รักในถิ่นเกดิ
• “วันน้เี ราจะใหอ้ ะไรกับสหกรณ์ ไม่ใชว่ ันนเ้ี ราจะไดอ้ ะไรจากสหกรณ์”
• ทาใหค้ นเห็นว่ากลุ่มและสหกรณ์ มคี วามสาคญั กับทุกคนและสาคัญกับชุมชน ให้ทกุ คนเข้า
มาร่วมในกจิ กรรมของสหกรณ์
• บรหิ ารงานสหกรณ์ บนพนื้ ฐานวา่ “กาไรไม่ใช้เป้าหมายสูงสุดของสหกรณ์” เป้าหมายของ
สหกรณ์ คอื ประโยชนข์ องสมาชิก
เทคนคิ การรวมกลุ่ม
• ระยะแรกในการสร้างกลุ่ม สหกรณ์ใช้กุศโลบายในการแจกของเล็กๆน้อยๆ แล้วพัฒนาให้
เป็นวัฒนธรรมทสี่ มาชิกมาเอง โดยไมต่ อ้ งมขี องแจก
• ใช้วิธีการนาผู้ปฏิบัติจริงมาทาให้ดู นาคนท่ีประสบความสาเร็จแล้ว มาเป็นตัวอย่างในการ
ปรบั ทัศนคติสมาชิก (เกดิ กระบวนการเรียนลัดมากกว่าเรยี นรู)้
• ทาอยา่ งไรให้คนเห็นแกป่ ระโยชน์ส่วนรวม – ใหส้ มาชิกรูส้ ทิ ธแิ ละหน้าท่ีของตน, หาปญั หา
และความจาเป็นของกลุ่มให้เจอก่อน ค่อยมาร่วมแก้ปัญหา จะทาให้ทุกคนมองปัญหาท่ี
เป็นสว่ นรวม
• สรา้ งกจิ กรรมการมีส่วนรว่ มของกลมุ่ เปน็ กิจกรรมอ่นื ท่ไี ม่ใชก่ ารประชมุ เช่น วันสจั จะออม
ทรัพย์ แจกกระปุกให้สมาชิกออม กินข้าวร่วมกันในกลุ่ม เพื่อเป็นโอกาสให้สมาชิกมา
รวมตัวกัน พดู คยุ กัน
ปจั จัยสู่ความสาเรจ็
• สมาชิกต้องเป็นหลักในการดาเนินการ มีความต้องการ/ริเร่ิมดาเนินการ ไม่ใช่เจ้าหน้าท่ี
ของสหกรณ/์ มลู นิธิ แบบน้นั จะทาให้กลมุ่ ยัง่ ยืน
• มีวิธีการท่ีทาให้สมาชิกรู้หน้าท่ีด้วย ไม่ใช่สิทธิเพียงอย่างเดียว เช่น จัดให้ประชุมประจาปี
ปีละ 2 คร้ัง วิธีการเช่น กาหนดให้สมาชิกที่ขาดประชุม 2 ครั้ง ปีหน้าตัดสิทธ์ิสวัสดิการ
เปน็ ตน้
• ใช้กลไกกลุ่มสมาชิก/กลุ่มย่อย เป็นกลไกตรวจสอบ/รับรองสมาชิกใหม่ก่อนมาเป็นสมาชิก
สหกรณ์ ใหท้ กุ คนมสี ว่ นรว่ ม จะเกิดความเขม้ แข็งของกระบวนการกลมุ่
• ปฐมนิเทศเรื่องท่ีสมาชิกใหม่ควรรู้ เร่ือง (1) หลักการ อุดมการณ์ และวิธีการสหกรณ์ และ
(2) สทิ ธแิ ละหนา้ ทข่ี องสมาชกิ (สว่ นใหญ่จะรสู้ ทิ ธิ ไมอ่ ยากรับรเู้ รื่องหน้าท)่ี

สานักงานศนู ย์วจิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 334 -

รายงานฉบับสมบรู ณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎใี หม่เพอื่ การพฒั นาพนื้ ที่ตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง

• มองเรื่องสังคม ประโยชน์/สิ่งท่ีสมาชิกจะได้รับ นอกเหนือจากเศรษฐกิจของชุมชนเพียง
ดา้ นเดยี ว

การปรกึ ษาและแลกเปล่ยี นความคิดเห็นเพอ่ื ปรบั ปรุงการดาเนินงานของพน้ื ที่ต้นแบบ
โรงสีขา้ วชุมชน จังหวัดอุดรธานี
โรงสเี คยประสบปญั หาคนทอี่ าสาจะเป็นคนสี ทเี่ สยี สละเวลาและโอกาสทางรายได้ (ไมม่ คี นทา)

ผู้จดั การสหกรณ์การเกษตรบ้านลาด แนะนาให้หาวิธีการบริหารจัดการ เชน่ จดั เวียนสมาชิกให้มาเป็นผู้
สี เพ่ือสร้างความเป็นเจ้าของและดาเนินการเพ่ือส่วนรวม อีกหน่ึงคาแนะนา คือ การปรับวิธีคิดของ
สมาชกิ ทมี่ ีโรงสีเพอื่ อยากไดป้ ลายขา้ ว รามาเลยี้ งปศุสตั ว์ เปลยี่ นมาเปน็ ใหเ้ หน็ ประโยชนจ์ ากข้าวท่ีสไี ด้

กลุ่มผักปลอดภัย จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ
ทาให้สมาชกิ เห็นวา่ เมอื่ เขา้ มาร่วมกับสหกรณ์แล้วระยะสัน้ ได้อะไร ระยะยาวได้อะไร ผ่านกลไก

กรรมการกลุ่ม เป็นผู้พูดแทน ทาความเข้าใจความแตกต่างของการเป็นสมาชิกกับไม่เป็นสมาชิกให้
ชัดเจน เช่น ไม่เป็นสมาชิก ก็จะไม่สามารถขายผลผลิตให้กับสหกรณ์ได้ รวมท้ัง ทาให้เงินปันผลมาก
พอที่จะทาให้เห็นถึงความแตกต่างของการเป็นสมาชิกกับไม่เป็นสมาชิก โดยมีคาแนะนาให้คนท่ีมาขาย
ผกั คนแตย่ ังไมเ่ ปน็ สมาชิกปจั จบุ นั หนั มาเปน็ สมาชกิ สมทบ หรือ เปน็ สมาชิกของสหกรณ์

บา้ นโปง่ ลึกบางกลอย จงั หวดั เพชรบรุ ี
ผู้จัดการฯ แจ้งว่าพื้นที่จังหวัดเพชรบุรี สามารถนาผลผลติ การเกษตรท่ีมี เช่น กล้วยน้าวา้ หรือ

กาแฟ มาขายที่ตลาดกลางการเกษตรได้ ท้ังท่ีบ้านลาดและท่ายาง แต่ปัจจุบันทางพื้นที่เพชรบุรียังมี
ผลผลติ ไม่มากนัก ผู้จัดการฯ เห็นวา่ ผลผลิตกาแฟมคี วามน่าสนใจ สามารถสรา้ งความแตกต่างได้

แก่นมะกรดู จงั หวดั อทุ ยั ธานี
ทาให้คนตระหนักและภูมิใจในการเป็นผู้ริเริ่มท่ีทาให้กลุ่มนี้เกิดขึ้น เพ่ือสร้างกาลังใจและความ

ฮกึ เหิม นอกเหนือจากการปลกู ฝงั สทิ ธิและหน้าท่ี

สรุปบทเรียนสาคญั ทพ่ี บ
บทเรยี นสาคญั ท่ีพื้นทพ่ี บ
อดุ ร านี สมาชิกจะต้องเป็นหลักในการดาเนินการกลุ่ม ลดการพึ่งพาหน่วยงานภายนอก

ทาให้คนเชอ่ื ว่าเปน็ การทาเพอ่ื ชุมชน
อุทยั านี ผู้นามีบทบาทสาคญั อย่างมากในการรวมกล่มุ และขบั เคลือ่ นกล่มุ
กาฬสนิ ุ์ พ้ืนที่จะกลับมาเน้นเร่ืองสิทธิและหน้าท่ีของสมาชิก แทนท่ีจะมุ่งเน้นเรื่องธุรกิจ

และการขายอย่างเดมิ
ขอนแก่น ไดเ้ รยี นรจู้ ากพนื้ ท่ีอ่นื ๆทนี่ าไปปรับใช้เพ่ือส่งเสรมิ พน้ื ที่ขอนแก่น

สานกั งานศูนย์วจิ ยั และใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์

- 335 -

รายงานฉบบั สมบรู ณ์
โครงการขยายผลองคค์ วามรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพ้นื ท่ตี ามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

บทเรียนสาคญั ท่พี น้ื ท่พี บ
เพชรบุรี เริ่มที่คนกอ่ น ไดร้ ูเ้ ทคนิคในการดึงคนเข้ามารว่ มในกิจกรรมของสหกรณ์
ข้อเสนอแนะ

1. เสนอใหม้ กี ิจกรรมท่ีพากรรมการกลุม่ ในพน้ื ท่ีตน้ แบบ มาศึกษาดงู านพ้ืนท่ีอ่ืน
2. เนอ้ื หาการศกึ ษาดูงาน อยากใหเ้ รยี นรู้ใน 2 เร่ือง คือ

(1) บนั ได 7 ข้ัน
(2) ความร้ใู นการปรบั ปรุงผลผลติ (การปลูก การดูแล การขาย ฯลฯ)

สานกั งานศนู ย์วจิ ยั และให้คาปรึกษาแหง่ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์

- 336 -

รายงานฉบบั สมบูรณ์
โครงการขยายผลองค์ความรกู้ ารขบั เคลอื่ นทฤษฎีใหมเ่ พอื่ การพัฒนาพืน้ ที่ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง

สานักงานศนู ยว์ จิ ัยและใหค้ าปรึกษาแห่งมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

- 337 -