351 Pišasao (Pichaçao): Grafiti; u Brazilu se obično slikaju „jarčevima“, valjcima za nanošenje farbe. Pistoleiro (Pistoleiro): plaćeni revolveras. Preto (Preto): crn – kao boja ili kao osoba. Rasni izrazi se u Brazilu koriste slobodnije i sa manje političke težine nego na severu. Puta (Puta): kurva, najčešće se koristi u popularnom smislu reći „rospija“. Redukcija (Reducione): grupa domorodačkih sela okupljena u radni kolektiv pod jezuitskom vlašću. Rekonsavo (Reconçavo): rano naseljena oblasti oko Baije de Todos os Santos, srce kolonijalnog Brazila. Revejon (Réveillon): masovna ceremonija na plaži u Riju za Novu godinu kad se Jemanži nudi cveće. Možda popularnija i od samog karnevala, ali svakako manje komercijalizovana. Roda (Roda): krug unutar kojeg se odvija kapuero. Rodovija (Rodovia): autoput. Rodovijarija (Rodoviaria): autobuska stanica. Sampa (Sampa): ime kojim Pauliste nazivaju svoj grad. Selesao (Seleção): brazilska fudbalska reprezentacija. Sertao (Sertão): polujalova oblast u severoistočnom Brazilu. Sidade Maraviljoza (Cidade Maravilhosa): „Čudesni grad“; isto tako, gradska „himna“ Rio de Žaneira. Soldado (Soldado): vojnik – u gangsterskom smislu. Tajpa (Taipa): brazilska koliba od blata. Tanga (Tanga): prvobitno trouglasta krpica za pokrivanje genitalija oba pola, sada vrsta bikinija. Telenovela (Telenovela): luđački popularna, luđački loše napravljena i luđački bedna über-sapunica; glavni sastojak brazilske televizije. Tereiro (Terreiro): „crkva“ ili hram kandomblea i umbande – obično preuređena kuća u gradu ili predgrađu sa svetim ograđenim unutrašnjim prostorom.
352 Uakti (Uakti): legendarno amazonsko šumsko čudovište. Umbanda (Umbanda): remiks baijskog kandomblea iz Rija / Sao Paula, koji obično praktikuju belci. Vakeiro (Vaqueiro): rančer, odgajivač stoke. Varzeja (Varzea): ravničarska oblast izložena redovnim poplavama. Želozijas (Gelosias): drveni kapci na gornjim spratovima kolonijalnih kuća. Žogo (Jogo): „igra“ ili borba u kapueru. Za razliku od drugih borilačkih veština, učesnici „igraju“ kapuero, s naglaskom na njegovu uličnu, malandro estetiku.
353 HVALA Danijeli Prodol, Paulu Prodolu i Kleusi Nasimento za pomoć oko portugalskog i bučne rasprave uz doses oko finih značenja idioma. Sve nečuvene greške idu samo na moj račun. Zeku Epltonu za pomoć oko biogoriva. Hajdi Hopeamersi i Siksiju Rasanenu za ručak, kapuero i fiziku.
354 IZABRANA LITERATURA Intelektualni kum ove knjige je Sastav stvarnosti Dejvida Dojča. Stara već nekoliko godina, ali jedna od intelektualno najuzbudljivijih knjiga koje sam pročitao. Knjige o Brazilu na engleskom iznenađujuće je teško naći: ima ih deset puta više o Kubi, zemlji koju biste mogli zaturiti u veštačkom jezeru brane Itaipu, nego što ih ima o Brazilu. Bez obzira na to, evo nekoliko naslova koje smatram izuzetnim. Džon Heming: Crveno zlato. Bez premca, predivna i mračna, definitivna istorija brazilskih Indijanaca. Dejvid Dž.Kembel: Zemlja duhova. Divno napisana, humana priča o ekologiji i narodima zapadne Amazonije. Robert M. Levin i Džon Dž. Krositi: Brazilska čitanka. Neprocenjiva, ako ništa drugo, ono zbog 134 tipa boje kože. Euklides da Kunja: Pobuna u zaleđu (Os Sertões). Klasična, neverovatna priča o ustanku Kanudosa u devetnaestom veku i njegovom brutalnom gušenju. Aleks Belos: Fudbal. Gardijanov dopisnik iz Brazila napisao je najbolju knjigu o divnoj igri u Brazilu i pravi vodič za to kako biti Brazilac. Priznajem da sam
355 samovoljno semplovao njegovu priču o Sudbonosnom finalu. Nema tamo niti jedne dosadne stranice. Piter Rob: Smrt u Brazilu. Fascinantna žurnalistička studija političke korupcije na severoistoku, ali ujedno i istorija, putopis i kuvar.
356 PLEJ-LISTA ZA BRAZIL/ BRASYL SADRŽI: Siri: „No Tranco“ Suba47: „Tantos Desejos“ (Nicola Conte remix) Samba de Coco Raizes do Arcoverde: „Godê Pavão“ Acid X: „Uma Geral“ Bebei Gilberto: „Tanto Tempo“ Suba: „Na Neblina“ Fala: „Propozuda R'n’Roll“ Salomé de Bahia: „Taj Mahal“ (Club Mix) Céu (feat. Pyroman): „Malemôlencia“ Milton Nascimento: „Travessia“ Carlinhos Brown/Mestre Pintodo do Bongo: „Ai“ Bebei Gilberto: „Sem Contenção“ (Truby Trio remix) Mylene: „Nela Lagoa“ 47 Suba je zapravo Milan Subotić, alias Rex Illusivi iz Novog Sada, rođen 23. juna 1961; u Brazilu je postao jedan od najistaknutijih muzičkih producenata, a umro je 2. novembra 1999. u Sao Paulu; prim. prev.
357 Tijuana: Pula Carlinhos Brown: „Água Mineral“
359 Ijan Mekdonald BRAZIL Biblioteka FRAKTALI Knjiga 6 Za izdavača Dragana Skrobonja Urednik Goran Skrobonja Ilustracija na koricama Stephen Martiniere Slog i prelom Žarko Milićević Lektura i korektura Radmila Živković Dizajn korica Ivan Nastić Logo FRAKTALI Rastko Ćirić Izdavač Paladin, Beograd