184 ภาพที่ 37 แนวคิดเครื่องแต่งกายนักแสดงหญิง ละครเพลง เรื่องโทนรัก ที่มา: Pinterest (2564, ออนไลน์) ภาพที่ 38 แนวคิดเครื่องแต่งกายนักแสดงชาย ละครเพลง เรื่องโทนรัก ที่มา: Pinterest (2564, ออนไลน์) ขั้นตอนที่ 2 วิเคราะห์ตัวละครและกำหนดแนวเครื่องแต่งกาย ผู้วิจัยได้ดำเนินการ จำแนกตัวละครออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ 1 กลุ่มชาวกรุง โดยคำว่า กรุง ตามความหมายพจนานุกรม ฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน หมายถึง น. เมืองหลวง, เมืองซึ่งเป็นที่ตั้งรัฐบาลกลาง, แต่ก่อนหมายถึงประเทศก็ได้ เช่น กรุงสยาม กรุงจีน เป็นต้น ดังนั้นชาวกรุง ความหมายในละครเพลง เรื่องโทนรัก คือ กลุ่มคนที่
185 อาศัยอยู ่ในชุมชนเมืองหรือเมืองหลวง ผู้วิจัยกำหนดให้แต ่งกายตามสมัยนิยม ผู้หญิงใส ่หมวก นุ่งชุดกระโปรง สวมรองเท้ามีส้น ผู้ชายใส่เสื้อเชิ๊ต สวมสูท และสวมกางเกงสแลคสีดำ สวมรองเท้า หนังสีดำ กลุ ่มที ่ 2 กลุ ่มชาวบ้านรำโทน คือ ชาวบ้านที ่อาศัยอยู ่ที ่จังหวัดลพบุรี เป็นสมาชิกของคณะโทนเทวา ผู้วิจัยกำหนดให้ผู้ชายสวมเสื้อคอกลม นุ่งโจงกระเบน คาดผ้าที่เอว ผู้หญิงสวมเสื้อแขนสามส่วน กระดุมหน้า ห่มสไบ นุ่งโจงกระเบน ไม่สวมรองเท้า ขั้นตอนที่ 3 กำหนดแบบร่างเครื่องแต่งกาย เมื่อผู้วิจัยได้กำหนดการแต่งกายตามบุคลิกและลักษณะของตัวละครแล้ว จากนั้นได้ดำเนินการออกแบบร่างการแต่งกาย ตามแนวคิดและการวิเคราะห์ตัวละคร ขั้นตอนที่ 4 กำหนดสีของเครื่องกาย ผู้วิจัยได้ดำเนินการศึกษาสีของเครื่องแต่งกายที่เหมาะสมกับตัวละคร โดย ศึกษาจากทฤษฎีสีเพื่อนำมาวิเคราะห์สู่การกำหนดสีเครื่องแต่งกายตัวละครในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ตามหลักการใช้สีสื่อความรู้สึก (Kandinsky ,1988 อ้างถึงใน กิตติธัช ศรีฟ้า, 2559) โดยมี รายละเอียดดังนี้ 1) สีเครื่องแต่งกายของตัวละครหลักและรอง 1.1) สีน้ำเงิน สื่อถึงความรู้สึกเงียบสงบ มีความรับผิดชอบ มีความจริงใจ 1.2) สีน้ำตาลสื่อถึงความรู้สึกความมั่นคงความเรียบง่าย มิตรภาพ 1.3) สีฟ้า สื่อถึงความรู้สึกเย็น ผ่อนคลาย 1.4) สีชมพู สื่อถึงความรู้สึก ความมีน้ำใจ จิตใจดี และน่าทะนุถนอม 1.5) สีดำ สื่อถึงความรู้สึก ความเคร่งขรึม ลึกลับ ความหรูหรา 1.6) สีเขียว สื่อถึงความรู้สึกความสมดุลความสงบ ความหวังความสามัคคี 1.8) สีเทา สื่อถึงความรู้สึก สุขุม เงียบสงบ 2) สีเครื่องแต่งกายของตัวละครประกอบ (นักแสดงหมู่มวล) 2.1) สีของเครื ่องแต ่งกายชาวกรุง ใช้โทนสีร้อน ได้แก ่ สีเหลือง สีส้ม สีเหลืองส้ม สีส้มแดง สีแดง สีม่วงแดง และสีม่วง 2.2) สีของเครื ่องแต ่งกายชาวบ้านรำโทน ใช้สีโทนเย็น ได้แก่ สีเหลือง สีเขียวเหลือง สีเขียว สีเขียวน้ำเงิน และสีน้ำเงิน
186 ขั้นตอนที่ 5 นำแบบร่างเข้าปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ เมื่อได้แบบร่างและการกำหนดสีของเครื่องแต่งกายตัวละคร ผู้วิจัย ได้นำเสนอต่อผู้เชี่ยวชาญด้านเครื่องแต่งกาย คือ อาจารย์ ดร.สุรัตน์ จงดา ผู้ช่วยอธิการบดีสถาบัน บัณฑิตพัฒนศิลป์ และอาจารย์นิติพงษ์ ทับทิมหิน อาจารย์ประจำภาควิชานาฏศิลป์คณะศิลป นาฏดุริยางค์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ เพื ่อรับข้อเสนอแนะและนำไปปรับปรุงเครื ่องแต ่งกายใน การแสดง โดยผู้เชี่ยวชาญได้ให้ข้อเสนอแนะดังนี้ 1) ควรคำนึงถึงยุคสมัยของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในละคร 2) สีที่ใช้ต้องมีโทนสีที่สัมพันธ์กับช่วงวัยและบุคลิกตัวละคร 3) เครื ่องแต ่งกายจะต้องสอดคล้องและเอื้อต ่อการเคลื ่อนไหว ร่างกายของตัวละคร จากการเข้าพบผู้เชี่ยวชาญทำให้ผู้วิจัยสรุปสีเครื่องแต่งกายของตัวละครได้ ดังตารางที่ 23 ตารางที่ 23 สีเครื่องแต่งกายของตัวละคร ในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ตัวละคร สีเครื่องแต่งกาย ความหมายของสี บุคลิกตัวละคร โทน สีน้ำตาล ความมั ่นคงความเรียบง ่าย มิตรภาพ มีจิตใจดี มีความมุ ่งมั ่น กล้าคิด กล้าทำ สีดำ ค ว ามเค ร ่งข ร ึม ล ึกลับ ความหรูหรา สีน้ำเงิน เงียบสงบ มีความรับผิดชอบ มีความจริงใจ จิตรา สีชมพู ความมีน้ำใจ จิตใจดี และ น่าทะนุถนอม จิตใจดี มองคนจากภายใน ชอบช่วยเหลือ มีน้ำใจ สีฟ้า เย็น ผ่อนคลาย สีเทา สุขุม เงียบสงบ อภิวัฒน์ สีดำ ค ว ามเค ร ่งข ร ึม ล ึกลับ ความหรูหรา ชายหนุ่มที่ทะเยอทะยานและ พร้อมทำทุกอย่างเพื่อตนเอง
187 ตารางที่ 23 สีเครื่องแต่งกายของตัวละคร ในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร สีเครื่องแต่งกาย ความหมายของสี บุคลิกตัวละคร เทิด สีฟ้า เย็น ผ่อนคลาย หัวหน้าคณะรำโทน จังหวัดลพบุรี เป็นนักอนุรักษ์นิยม รักและ ศรัทธาในศิลปวัฒนธรรมไทย แก้ว สีน้ำตาล ความมั่นคง ความเรียบง่าย มิตรภาพ ชายหนุ่มอารมณ์ขัน ขี้ขลาด อายุประมาณ 25 ปี ชอบพูด ชอบเจรจา ผู้พันเปรื่อง สีเขียว ค ว ามสมด ุล ค ว ามสงบ ความหวัง ความสามัคคี ข้าราชการทหาร มีอำนาจ หน้าที่ตอบสนองนโยบายผู้นำชาติ ชาวกรุง โทนสีร้อน ความรู้สึก สดใส สนุกสนาน ร่าเริง เป็นตัวละครประกอบหรือ นักแสดงมวลหมู่ มีหน้าที่ช่วยสร้างสีสัน ร้องเพลง เล่นละคร ชาวบ้านรำ โทน โทนสีเย็น สุขุม สงบเงียบ เป็นตัวละครประกอบหรือ นักแสดงมวลหมู่ มีหน้าที่ช่วย สร้างสีสัน ร้องเพลง เล่นละคร ที่มา: ผู้วิจัย ขั้นตอนที่ 6 สร้างเครื่องแต่งกายตามรูปแบบที่กำหนด จากการนำเสนอแบบร่างต่อผู้เชี่ยวชาญ พร้อมทั้งปรับแก้ตามข้อเสนอแนะ ระยะที่ 1 ตัดเย็บเครื่องแต่งกาย เนื่องจากแนวคิดเครื่องแต่งกายของตัวละครเป็นการดำเนินชีวิตจริง ไม่ใช่เรื่องราวในจินตนาการ ผู้วิจัยจึงกำหนดเครื่องแต่งกายที่ใช้สวมใส่ได้ในชีวิตจริง แต่ยังคงคำนึงถึง ยุคสมัยและบุคลิกของตัวละครเป็นสำคัญ จากนั้นดำเนินการตัดเย็บตามแบบร่างเครื่องแต่งกาย
188 ระยะที่ 2 ทดลองใส่ฝึกซ้อม เมื่อตัดเย็บเครื่องแต่งกายแล้ว ผู้วิจัยได้นำมาให้นักแสดงทดลองใส่ ว ่ามีความเหมาะสม ซึ ่งพบว ่าเครื ่องแต ่งกายบางชุดไม ่พอดีกับรูปร ่างของนักแสดง ส ่งผลให้การ เคลื่อนไหวของนักแสดงไม่คล่องตัว ระยะที่ 3 ปรับแก้ไข จากปัญหาการทดลองใส่เครื่องแต ่งกายหลังจากตัดเย็บแล้วนั้น ผู้วิจัยได้นำมาปรับแก้ให้มีความกระชับกับรูปร่างนักแสดง เพื่อให้เหมาะสมกับการเคลื่อนไหวของ นักแสดงเป็นเครื่องแต่งกายนำไปสู่การแสดง ดังภาพที่ 39 ภาพที่ 39 แนวคิดการออกแบบแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ที่มา: ผู้วิจัย แต่งกาย ประกอบการ แสดงละครเพลง เรื่อง โทนรัก ช่วงยุคสมัยรัฐนิยม บุคลิกตัวละคร ทฤษฎีสี
189 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย โทน -เสื้อคอกลมแขนสั้น สีน้ำตาลอ่อน -โจงกระเบนสีดำ -ผ้าคาดเอวสีน้ำตาล -เสื้อเชิ้ตสีขาว -สูทสีดำ -กางเกงสแลคสีดำ -หูกระต่ายสีดำ -รองเท้าหนังสีดำ
190 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย -เสื้อคอกลมแขนสั้นสี น้ำเงิน -ผ้าโจงกระเบนสีน้ำเงิน เข้ม -ผ้าคาดเอวสีน้ำตาล จิตรา -ชุดกระโปรงคอพับ สีชมพูเข้ม -เข็มขัดสีชมพูอ่อน -รองเท้ามีส้นสีขาว
191 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย -ชุดกระโปรงยาวสีฟ้า -รองเท้ามีส้นสีขาว -สร้อยคอและต่างหู เพชร -ชุดกระโปรงสีเทา -คาดเข็มขัดหนังสีดำ -รองเท้าหนังมีส้นสีดำ
192 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย อภิวัฒน์ -เสื้อเชิ้ตสีขาว -สูทสีดำ -กางเกงสแลคสีดำ -หูกระต่ายสีดำ -รองเท้าหนังสีดำ พ่อเทิด -เสื้อคอกลมแขนสั้นสีฟ้า -ผ้าโจงกระเบนสีเทาเข้ม -ผ้าคาดเอวสีน้ำตาล
193 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย แก้ว -เสื้อคอกลมแขนสั้นสี น้ำตาลอ่อน -ผ้าโจงกระเบนสีดำ -ผ้าคาดเอวสีน้ำเงินเข้ม ผู้พัน เปรื่อง -ชุดเครื่องแบบทหาร สีเขียว
194 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย ชาวกรุง ผู้ชาย -เสื้อเชิ้ตสีขาว -สายเอี๊ยมสีดำ -กางเกงสแลคสีดำ -รองเท้าหนังสีดำ ผู้ชาย -เสื้อเชิ้ตสีขาว -สายเอี๊ยมสีดำ -กางเกงสแลคสีดำ -รองเท้าหนังสีดำผู้หญิง -ชุดกระโปรงลวดลาย สดใส -สวมหมวกสีสัน -คาดเข็มขัด -สร้อยคอและต่างหู -รองเท้าหนังมีส้น
195 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย ผู้หญิง -ชุดกระโปรง ลวดลายสดใส -สวมหมวกสีสัน -คาดเข็มขัด -สร้อยคอและต่างหู -รองเท้ามีส้น ผู้หญิง -ชุดกระโปรง ลวดลายสดใส -สวมหมวกสีสัน -คาดเข็มขัด -สร้อยคอและต่างหู -รองเท้ามีส้น
196 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย ผู้หญิง -ชุดกระโปรงลวดลาย สดใส -สวมหมวกสีสัน -คาดเข็มขัด -สร้อยคอและต่างหู -รองเท้ามีส้น
197 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย ชาวบ้าน รำโทน ผู้ชาย -เสื้อคอกลมแขนสั้นสี เหลือง -ผ้าโจงกระเบนสีน้ำเงินเข้ม -ผ้าคาดเอว ผู้หญิง -เสื้อแขนคอกลมแขน กระบอก -โจงกระเบนสีเข้ม -ห่มสไบพลีท
198 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย ผู้ชาย -เสื้อคอกลมแขนสั้นสีเหลือง -ผ้าโจงกระเบนสีน้ำเงินเข้ม -ผ้าคาดเอว ผู้หญิง -เสื้อแขนคอกลมแขน กระบอก -โจงกระเบนสีเข้ม -ห่มสไบพลีท
199 ตารางที่ 24 เครื่องแต่งกายประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร รายละเอียด เครื่องแต่งกาย ผู้ชาย -เสื้อคอกลมแขนสั้นสี เหลือง -ผ้าโจงกระเบนสีน้ำเงินเข้ม -ผ้าคาดเอว ผู้หญิง -เสื้อแขนคอกลมแขน กระบอก -โจงกระเบนสีเข้ม -ห่มสไบพลีท ผู้หญิง -เสื้อแขนคอกลมแขน กระบอก -โจงกระเบนสีเข้ม -ห่มสไบพลีท ที่มา: ผู้วิจัย นอกจากการออกแบบเครื่องแต่งกายที่ต้องคำนึงถึงช่วงยุคสมัยที่มีบทบาทสำคัญและส่งผล ต่อวัฒนธรรมและค ่านิยมการแต ่งกายของประชาชนชาวไทย รวมทั้งการคำนึกถึงบุคลิกตัวละคร ตลอดจนสีของเครื่องแต่งกายแล้ว ผู้วิจัยยังได้ดำเนินการศึกษาแนวทางการแต่งหน้าและทำผม ในช่วง ยุคสมัยดังกล ่าว เพื ่อนำมาวิเคราะห์สู ่การออกแบบการแต ่งหน้าและทรงผมประกอบการแสดง ละครเพลง เรื่องโทนรัก มีขั้นตอนดังนี้
200 ขั้นตอนที่ 1 วิเคราะห์แนวการแต่งหน้าของยุคสมัยในละคร จากการศึกษาพบว ่าช ่วงเวลาของละครเพลง เรื ่องโทนรัก ได้เกิดขึ้น ประมาณปีพุทธศักราช 2480 ตรงกับคริสต์ศักราช 1940-1950 โดยการแต่งหน้าของผู้หญิงยุคนี้ใช้ เครื ่องสำอางด้วยความประหยัด เนื ่องจากเป็นช ่วงสงครามโลกครั้งที ่ 2 ส ่งผลให้เครื ่องสำอางมี ราคาแพง รูปแบบการแต่งหน้ามีลักษณะการเขียนคิ้วแบบเส้นโค้ง ปัดแก้มและทาสีเปลือกตาเพียง เล็กน้อย แต่ทาริมฝีปากด้วยลิปสติกสีแดงเพื่อให้ใบหน้าดูมีชีวิตชีวา นัยยะการทาสีริมฝีปากสีแดง เปรียบเสมือนกับการสร้างขวัญกำลังใจของผู้หญิง (พหลยุทธ กนิษฐบุตร, 2566) นอกจากนี้ ในทศวรรษที ่ 1950 ถือได้ว ่าเป็นยุคที ่เศรษฐกิจและแฟชั ่นมีความเฟื ่องฟูที ่สุด ดังนั้นจึงสะท้อน การแต่งหน้าและการแต่งตัวของผู้หญิงเป็นสำคัญ ภาพที่40 การแต่งหน้าของผู้หญิงในทศวรรษที่ 1940 ที่มา: Pinterest (2564, ออนไลน์)
201 ภาพที่ 41 การแต่งหน้าของผู้หญิงในทศวรรษที่ 1950 ที่มา: Pinterest (2564, ออนไลน์) ขั้นตอนที่ 2 กำหนดรูปแบบการแต่งหน้าและทรงผมตามลักษณะเฉพาะบุคลิกของ ตัวละคร เมื่อได้ศึกษารูปแบบการแต่งหน้าและทำผมจากข้อมูลพื้นฐานแล้ว ผู้วิจัยได้ กำหนดรูปแบบการแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก โดยการ แต่งหน้าเพื่อเสริมให้ตัวละครมีใบหน้าที่โดดเด่น คมชัดขณะทำการแสดง นอกจากนี้การแต ่งหน้า มุ่งเน้นการนำเสนอความเป็นเพศชาย เพศหญิง โดยเพศชายให้มีลักษณะเข้มแข็ง คมชัดปราศจาก สีสันหรือแสงวาวจากมุก เพศหญิงให้มีลักษณะสวยงาม อ่อนโยน มีเสน่ห์เย้ายวน รายละเอียดการ ออกแบบการแต ่งหน้าในครั้งนี้สอดคล้องกับแนวคิดของ สาธิดา เตชะภัทรพร (2541) ได้แสดง ทรรศนะเกี่ยวกับ องค์ประกอบของศิลปะที่นำมาบูรณาการกับการแต่งหน้า ประกอบด้วย เส้น (Line) สี (Color) ลักษณะพื้นผิว (Texture) กล่าวคือ ระนาบผิวของวัตถุใด ๆ ซึ่งสามารถรับรู้ได้โดยการ สัมผัส แตะ ต้อง หรือการมองเห็นลักษณะผิวเป็นองค์ประกอบที่ทำให้ผลงานดูตื่นตาน่าสนใจ สามารถ ใช้เป็นสื่อในการแสดงออกถึงอารมณ์และความรู้สึกได้เป็นอย่างดีโดยมีลักษณะพื้นผิวแบ่งได้ดังนี้ 1) พื้นผิวแบบด้าน (Matt) คือ ใช้รูปแบบการแต่งหน้าแบบด้าน (Matt) คือ การใช้เครื่องสำอางที่มีลักษณะพื้นผิวด้าน ไม่มีประกายที่เกิดจากมุก เพื่อให้ดูเข้มแข็ง ไม่นุ่มนวล
202 2) พื้นผิวเป็นประกายมุก (Frost) คือ การใช้เครื ่องสำอางที ่มีประกาย ระยิบระยับของผงมุกที่ผสมอยู่ ความระยิบระยับนั้นจะก่อให้เกิดความน่าสนใจและส่งให้บริเวณที่ใช้โดด เด่น ก่อให้เกิดความรู้สึกสนุกสนาน เจิดจ้าและสดใส ดังนั้นการแต่งหน้าในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะคือ 1) พื้นผิว แบบด้าน 2) พื้นผิวเป็นประกายมุก นอกจากนี้การออกแบบทรงผมจะเป็นการออกแบบให้สอดคล้อง สัมพันธ์กับการแต ่งหน้าในช ่วงยุคสมัย ผู้วิจัยได้ทำการศึกษาการแต ่งหน้าและทรงผมในช ่วงปี พุทธศักราช 2480 - 2490 ควบคู่กันไป ซึ่งสามารถแบ่งตามรายละเอียดดังตารางที่ 25 ตารางที่ 25 กำหนดรูปแบบการแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ตัวละคร การแต่งหน้า ทรงผม โทน พื้นผิวแบบด้านเพื่อส่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ทรงผมหวีเสยขึ้นเพื ่อส ่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย จิตรา พื้นผิวเป็นประกายมุก เพื่อส่งเสริมให้ ใบหน้ามีความน่าสนใจ น่าดึงดูด ทรงผมรวบเกล้าสูงปล่อยผมหางม้า อภิวัฒน์ พื้นผิวแบบด้านเพื่อส่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ทรงผมหวีเสยขึ้นเพื ่อส ่งเสริมให้ดูมี ความเข้มแข็งตามวิถีเพศชาย พ่อเทิด พื้นผิวแบบด้านเพื่อส่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย เพิ่มเติมความ ชราด้วยการลงลายเส้นและสีให้ดูมี ริ้วรอย เหี่ยวย่น ทรงผมหวีเสยขึ้นเพื ่อส ่งเสริมให้ดูมี ความเข้มแข็งตามวิถีเพศชาย เพิ่มเติมความ ชราด้วยการฉีดสเปรย์สีขาว เพื่อให้เส้นผม ขาวหงอก แก้ว พื้นผิวแบบด้านเพื่อส่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ทรงผมหวีเสยขึ้นเพื ่อส ่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย
203 ตารางที่ 25 กำหนดรูปแบบการแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก(ต่อ) ตัวละคร การแต่งหน้า ทรงผม ผู้พัน เปรื่อง พื้นผิวแบบด้านเพื่อส่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย เพิ่มเติมการลง ลายเส้นหนวด เพื่อให้ดูน่าเกรงขาม ทรงผมหวีเสยขึ้นเพื ่อส ่งเสริมให้ดูมี ความเข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ชาวกรุง ผู้หญิง : พื้นผิ วเป็นป ร ะก ายมุก เพื่อส่งเสริมให้ใบหน้ามีความน่าสนใจ น่าดึงดูด ผู้ชาย : พื้นผิวแบบด้านเพื่อส่งเสริมให้ดู มีความเข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ผู้หญิง : ทรงผมที่หลากหลาย ประกอบด้วย ทรงผมเกล้ากล้วยหอม ทรงผมดัดลอนมวย สูง ทรงผมดัดลอนมวยต่ำ ผู้ชาย : ทรงผมหวีเสยขึ้นเพื่อส่งเสริมให้ดูมี ความเข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ชาวบ้าน รำโทน ผู้หญิง : พื้นผิ วเป็นป ร ะก ายมุก เพื่อส่งเสริมให้ใบหน้ามีความน่าสนใจ น่าดึงดูด ผู้ชาย : ใช้รูปแบบการแต ่งหน้าพื้นผิว แบบด้านเพื ่อส ่งเสริมให้ดูมีความ เข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ผู้หญิง : ทรงผมรวบมวยต่ำ ผู้ชาย : ทรงผมหวีเสยขึ้นเพื่อส่งเสริมให้ดูมี ความเข้มแข็งตามวิถีเพศชาย ที่มา: ผู้วิจัย ขั้นตอนที่ 3 ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญการแต่งหน้าและทรงผม ผู้วิจัยนำเสนอต่อผู้เชี่ยวชาญการแต่งหน้าและทรงผม เพื่อการยืนยันข้อมูล และให้ข้อเสนอแนะ โดยผู้เชี่ยวชาญการแต่งหน้าและทรงผม จำนวน 2 คน คือ 1) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ พหลยุทธ กนิษฐบุตร รองอธิการบดีสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ 2) อาจารย์นิติพงษ์ ทับทิมหิน หัวหน้า ภาควิชานาฏศิลป์ คณะศิลปนาฏดุริยางค์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ทั้งนี้ผู้เชี่ยวชาญได้ตรวจสอบและ ยืนยันข้อมูล พร้อมทั้งให้ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการแต่งหน้าในช่วงยุคสมัยดังกล่าวว่า “การแต่งหน้า ในช่วงยุคนั้น (พุทธศักราช 2480) นิยมการเขียนคิ้วเส้นเล็ก ทาสีเปลือกตาเพียงเล็กน้อย และทาสี ริมฝีปากด้วยลิปสติกสีแดง” (พหลยุทธ กนิษฐบุตร, 2566) สอดคล้องกับ นิติพงษ์ ทับทิมหิน (2566) กล ่าวว ่า ช ่วงยุคสมัยนั้นเริ ่มมีขนตาปลอมเข้ามาในไทยแล้ว จึงนิยมนำมาติดกันในกลุ ่มสตรีชาว
204 พระนคร รูปแบบการแต่งหน้าก็จะไม่เน้นการทาสีเปลือกตาด้วยสีฉูดฉาด แต่เน้นการทาริมฝีปากด้วย ลิปสติกสีแดง” จากการยืนยันข้อมูลของผู้เชี่ยวชาญทำให้ผู้วิจัยได้ตรวจสอบข้อมูลอีกครั้ง เพื่อความถูกต้อง เพื่อนำสู่การออกแบบร่างรูปแบบการแต่งหน้าและทรงผมประกอบการแสดงละคร เพลงเรื่อง โทนรัก ขั้นตอนที่ 4 ออกแบบร่างการแต่งหน้าและทรงผม ผู้วิจัยได้ออกแบบร่างรูปแบบการแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในการ แสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก เพื่อนำไปใช้ในการแสดงแต่งหน้าและทำผมในวันที่บันทึกวีดิทัศน์การ แสดง ภาพที่ 42 การออกแบบร่างการแต่งหน้าและทรงผมในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ที่มา: ผู้วิจัย
205 ขั้นตอนที่ 5 การแต่งหน้าและทรงผม ดังตารางที่ 26 ตารางที่ 26 การแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในละครเพลง เรื่องโทนรัก ตัวละคร การแต่งหน้าและทรงผม โทน จิตรา อภิวัฒน์
206 ตารางที่ 26 การแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร การแต่งหน้าและทรงผม พ่อเทิด แก้ว ผู้พันเปรื่อง
207 ตารางที่ 26 การแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร การแต่งหน้าและทรงผม ชาวกรุง
208 ตารางที่ 26 การแต่งหน้าและทรงผมของตัวละครในละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ตัวละคร การแต่งหน้าและทรงผม ชาวบ้านรำ โทน ที่มา: ผู้วิจัย 1.3.7 การออกแบบอุปกรณ์ประกอบการแสดง การสร้างสรรค์ละครเพลง เรื ่องโทนรัก เป็นเรื ่องราวที ่เกิดขึ้นตามชีวิตประจำวัน โดยเนื้อเรื่องไม่ใช่เรื่องที่เกิดขึ้นจากจินตนาการหรือตำนานเรื่องเล่าเหนือธรรมชาติ ดังนั้นผู้วิจัยจึง กำหนดอุปกรณ์ประกอบการแสดงที ่ปรากฏในชีวิตประจำวัน อุปกรณ์ดังกล ่าวเป็นการนำเสนอ พร้อมกับการดำเนินเรื่องของตัวละคร โดยคำนึงถึงความสมจริงเหมาะสมกับตัวละครและสอดคล้องกับ เหตุการณ์ การคัดเลือกอุปกรณ์ประกอบการแสดง ผู้วิจัยได้คัดเลือกตามฉากของละคร โดยจำแนกได้ดังตารางที่ 27
209 ตารางที่27 อุปกรณ์ประกอบการแสดง ละครเพลงเรื่องโทนรัก ฉากที่ อุปกรณ์ เหตุการณ์/คำอธิบาย ฉากที่ 2 ต้องมนต์รัก กระเป๋าสะพายสีดำ ใช้ในฉากที่ 2 ในการเดินทางของตัวละคร ทั้งนี้จากข้อเสนอแนะของคณะกรรมการ กล่าวว่าตัว ละครมาจากต ่างจังหวัดควรใช้กระเป๋าถือมากกว่า กระเป๋าสะพายหลัง ซึ่งผู้วิจัยได้นำข้อเสนอแนะสู่การ พัฒนาและการสร้างสรรค์ครั้งต่อไป ฉากที่ 2 ต้องมนต์รัก ไมโครโฟน (Microphone) ใช้ในฉากที่ 2 ในการร้องเพลงคู่ของตัวละคร ฉากที่ 4 คืนถิ่นโทน เก้าอี้ ใช้ในฉากที ่ 4 โดยตัวละครบทบาทพ่อ นั ่งคุยกับตัว ละครบทบาทลูก ฉากที่ 5 โชน วัฒนธรรม โทน ฉิ่ง กรับ ใช้ในฉากที่ 5 ในการแสดงดนตรีของคณะโทนเทวา ที่มา: ผู้วิจัย
210 1.3.8 การใช้พื้นที่บนเวทีฉากและแสงประกอบการแสดง การสร้างสรรค์ละครเพลง เรื่องโทนรัก เป็นการสร้างสรรค์การแสดงละครที่มีการดำเนิน เรื ่องราว มีเหตุการณ์และสถานการณ์เกิดขึ้นกับตัวละครแบบชีวิตประจำวันทั ่วไป ดังนั้นฉาก จึงเป็นสิ่งที่สำคัญในการส่งเสริมให้ละครเกิดความสมจริงสร้างสุนทรียะให้กับผู้ชม โดยจากการศึกษาละคร เพลงของรพีพรนั้นยุคแรกใช้ฉากสมจริงแบบเรียบง่าย แสดงที่โรงภาพยนตร์ ต่อมาฉากมีความสมจริง มากขึ้น มีความงดงาม โดยมีผู้เชี่ยวชาญด้านฉากจากกรมศิลปากร สถานที่แสดง คือโรงละครแห่งชาติและ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ดังนั้นการออกแบบพื้นที่เวทีฉากและแสงประกอบการแสดงประกอบ ละครเพลง เรื่องโทนรัก มีรายละเอียดดังนี้ 1.3.8.1 การใช้พื้นที่บนเวที ผู้วิจัยได้กำหนดการจัดแสดงละครเพลง เรื ่องโทนรัก ใช้เวที การแสดง ณ โรงละครวังหน้า สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ แต ่ด้วยเหตุการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาติ ทำให้ผู้วิจัยปรับเปลี่ยนมาเป็น โรงละครศิลปนาฏดุริยางค์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ อย่างไรก็ตาม โรงละครทั้งสองมีรูปแบบเวทีแบบ Proscenium Theatre ดังที่ ซูไรมาน เวศยาภรณ์ (2541) กล่าว ว ่า Proscenium Theatre หรือ Proscenium – arch theatre หรือ Picture frame stage หรือ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า Peephole theatre คือ โรงละครแบบที่มียกพื้นเวทีการแสดงอยู่ภายในกรอบ รูปแบบสี่เหลี่ยมหรือรูปโค้งซึ่งอาจจะมีการตกแต่งอย่างสวยงามหรืออาจทำแบบเรียบง่าย เพื่อให้ได้ ประสิทธิผลสำหรับการแสดงทุกประเภทเป็นสำคัญ ซึ่งพื้นที่บนเวทีการแสดง แบ่งออกเป็น 9 ส่วน โดยสามารถจำแนกออกตามส่วนต่าง ๆ ได้ดังนี้ 1) ส่วนล่างด้านขวา (Down Stage Right) DR 2) ส่วนล่างตรงกลาง (Down Stage Center) DC 3) ส่วนล่างด้านซ้าย (Down Stage Left) DL 4) ส่วนกลางด้านขวา (Center Stage Right) CR 5) ส่วนกลาง (Center Stage Center) CC 6) ส่วนกลางด้านซ้าย (Center Stage Left) CL 7) ส่วนบนด้านขวา (Up Stage Right) UR 8) ส่วนบนกลาง (Up Stage Center) UC 9) ส่วนบนด้านซ้าย (Up Stage Left) UL
211 ส่วนล่างด้านขวา Down Stage Right ส่วนล่างตรงกลาง Down Stage Center ส่วนล่างด้านซ้าย Down Stage Left ส่วนกลางด้านขวา Center Stage Right ส่วนกลาง Center Stage Center ส่วนกลาง ด้านซ้าย Center Stage Left ส่วนบนด้านขวา Up Stage Right ส่วนบนกลาง Up Stage Center ส่วนบนด้านซ้าย Up Stage Left ภาพที่43 การแบ่งพื้นที่บนเวที ที่มา: ผู้วิจัย ผู้วิจัยได้กำหนดการใช้พื้นที ่บนเวทีในการแสดงละครเพลง เรื ่องโทนรัก ให้อยู่ในพื้นที่ส่วนกลาง Center Stage Center และพื้นที่ส่วนล่างตรงกลาง (Down Stage Center) ดังที่ ซูไรมาน เวศยาภรณ์ (2541) ได้แสดงทรรศนะไว้ว่า “...Proscenium Theatre จะแบ่งพื้นที่ใน การแสดงออกจากพื้นที่ของผู้ชมโดยสิ้นเชิง ผู้ชมอยู่ห่างจากเหตุการณ์ และนั่งชมภาพที่ปรากฏแก่ สายตาบนเวทีนั้นผ่านกรอบ ที่เรียกว่า Framed Opening โดยนักแสดงมักอยู่ภายในกรอบตรงส่วนที่ เรียกว่า Down Stage center...” นอกจากนี้ยังกำหนดให้นักแสดงใช้พื้นที่บนเวทีอย่างหลากหลาย โดยคำนึงถึงความสมดุลและความเสมือนจริง ทั้งนี้ผู้วิจัยได้จำแนกการใช้พื้นที่บนเวทีในการแสดง ละครเพลง เรื่องโทนรัก ดังรายละเอียดต่อไปนี้ สัญลักษณ์แทน นักแสดง ดังนี้ โทน จิตรา อภิวัฒน์ พ่อเทิด ส่วนล่าง Down Stage ส่วนกลาง Center Stage ส่วนบน Up Center
212 แก้ว ผู้พันเปรื่อง ชาวกรุง ชาวบ้านรำโทน ตารางที่28 การใช้พื้นที่บนเวทีในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ฉากที่ การใช้พื้นที่บนเวที คำอธิบาย 1 รากรำ โทน การใช้พื้นที่แบบเดี่ยว Scene 1 : ใช้พื้นที่ส่วนกลาง (CC) 1 รากรำ โทน การใช้พื้นที่แบบก้นหอย Scene 2 : ใช้พื้นที่ 7 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 3) ส่วนกลาง (CC) 4) ส่วนบนกลาง (UC) 5) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 6) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL) 7) ส่วนบนด้านซ้าย (UL) 1 รากรำ โทน การใช้พื้นที่แบบขนาน Scene 3 : ใช้พื้นที่ 7 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 3) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 4) ส่วนกลาง (CC) 5) ส่วนบนกลาง (UC) 6) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 7) ส่วนบนด้านซ้าย (UL)
213 ตารางที่ 28 การใช้พื้นที่บนเวทีในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ การใช้พื้นที่บนเวที คำอธิบาย 1 รากรำ โทน การใช้พื้นที่แบบสองกลุ่ม Scene 4 : ใช้พื้นที่ 6 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 3) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 4) ส่วนกลาง (CC) 5) ส่วนบนกลาง (UC) 6) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 2 ต้องมนต์ รัก การใช้พื้นที่แบบกระจายเต็มพื้นที่ Scene 1 : ใช้พื้นที่ 9 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 3) ส่วนบนด้านขวา (UR) 4) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 5) ส่วนกลาง (CC) 6) ส่วนบนกลาง (UC) 7) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 8) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL) 9) ส่วนบนด้านซ้าย (UL) 2 ต้องมนต์ รัก การใช้พื้นที่แบบเดี่ยว Scene 2 : ใช้พื้นที่ส่วนกลาง (CC)
214 ตารางที่ 28 การใช้พื้นที่บนเวทีในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ การใช้พื้นที่บนเวที คำอธิบาย 2 ต้องมนต์ รัก การใช้พื้นที่แบบคู่ Scene 3 : ใช้พื้นที่ 2 ส่วนคือ 1) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 2) ส่วนกลาง (CC) 2 ต้องมนต์ รัก การใช้พื้นที่แบบคู่ Scene 4 : ใช้พื้นที่ส่วนกลาง (CC) 2 ต้องมนต์ รัก การใช้พื้นที่แบบคู่และเดี่ยว Scene 3 : ใช้พื้นที่ 2 ส่วนคือ 1) ส่วนกลาง (CC) 2) ส่วนบนด้านซ้าย (UL)
215 ตารางที่ 28 การใช้พื้นที่บนเวทีในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ การใช้พื้นที่บนเวที คำอธิบาย 2 ต้องมนต์ รัก การใช้พื้นที่แบบกระจายเต็มพื้นที่ Scene 4 : ใช้พื้นที่ 9 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 3) ส่วนบนด้านขวา (UR) 4) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 5) ส่วนกลาง (CC) 6) ส่วนบนกลาง (UC) 7) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 8) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL) 9) ส่วนบนด้านซ้าย (UL) 3 พิทักษ์ ศิลป์ การใช้พื้นที่แบบคู่ Scene 1 : ใช้พื้นที่ส่วนกลาง (CC) 3 พิทักษ์ ศิลป์ การใช้พื้นที่แบบสองกลุ่ม Scene 2 : ใช้พื้นที่ 2 ส่วนคือ 1) ส่วนบนกลาง (UC) 2) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL)
216 ตารางที่ 28 การใช้พื้นที่บนเวทีในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ การใช้พื้นที่บนเวที คำอธิบาย 3 พิทักษ์ ศิลป์ การใช้พื้นที่แบบสามกลุ่ม Scene 3 : ใช้พื้นที่ 3 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลาง (CC) 3) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 3 พิทักษ์ ศิลป์ การใช้พื้นที่แบบสามกลุ่ม Scene 4 : ใช้พื้นที่ 4 ส่วนคือ 1) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 2) ส่วนบนกลาง (UC) 3) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 4) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL) 3 พิทักษ์ ศิลป์ การใช้พื้นที่แบบหน้ากระดาน Scene 5 : ใช้พื้นที่ 2 ส่วนคือ 1) ส่วนกลาง (CC) 2) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL) 4 คืนถิ่น โทน การใช้พื้นที่แบบสี่เหลี่ยมผืนผ้า Scene 4 : ใช้พื้นที่ 6 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 3) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 4) ส่วนกลาง (CC) 5) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 6) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL)
217 ตารางที่ 28 การใช้พื้นที่บนเวทีในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ การใช้พื้นที่บนเวที คำอธิบาย 5 โชน วัฒนธรรม การใช้พื้นที่แบบสี่เหลี่ยมคางหมู Scene 1 : ใช้พื้นที่ 8 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 3) ส่วนบนด้านขวา (UR) 4) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 5) ส่วนกลาง (CC) 6) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 7) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL) 8) ส่วนบนกลาง (UC) 5 โชน วัฒนธรรม การใช้พื้นที่แบบกระจายเต็มพื้นที่ Scene 2 : ใช้พื้นที่ 9 ส่วนคือ 1) ส่วนล่างด้านขวา (DR) 2) ส่วนกลางด้านขวา (CR) 3) ส่วนบนด้านขวา (UR) 4) ส่วนล่างตรงกลาง (DC) 5) ส่วนกลาง (CC) 6) ส่วนบนกลาง (UC) 7) ส่วนล่างด้านซ้าย (DL) 8) ส่วนกลางด้านซ้าย (CL) 9) ส่วนบนด้านซ้าย (UL) ที่มา: ผู้วิจัย จากตารางที่ 28 แสดงให้เห็นว่าการใช้พื้นที่ของการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก มีรูปแบบ การใช้พื้นที่ที่หลากหลาย จำนวน 11 แบบ ประกอบด้วย (1) การใช้พื้นที่แบบเดี่ยว (2) การใช้พื้นที่ แบบก้นหอย (3) การใช้พื้นที่แบบขนาน (4) การใช้พื้นที่แบบสองกลุ่ม (5) การใช้พื้นที่แบบกระจาย เต็มพื้นที ่ (6) การใช้พื้นที ่แบบคู ่ (7) การใช้พื้นที ่แบบคู ่และเดี ่ยว (8) การใช้พื้นที ่แบบสามกลุ่ม (9) การใช้พื้นที่แบบหน้ากระดาน (10) การใช้พื้นที่แบบสี่เหลี่ยมผืนผ้า (11) การใช้พื้นที่แบบสี่เหลี่ยม คางหมูโดยนักแสดงมีการใช้พื้นที ่เวทีทั้งมีความสมดุลและไม ่สมดุล นอกจากนี้พื้นที่ดึงดูดสายตา ที่พบว่ามีการใช้มากที่สุดคือ ส่วนกลาง Center Stage Center และ ส่วนล่างตรงกลาง Down Stage Center
218 1.3.8.2 ฉาก ฉากเป็นส่วนสำคัญในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก เนื่องจาก ผู้วิจัยมุ่งเน้นการสร้างสรรค์ละครในครั้งนี้ เพื่อสอดแทรกสถานที่สำคัญรอบเกาะรัตนโกสินทร์ทั้ง บริเวณชั้นในและชั้นนอก เนื่องด้วยเพราะบริเวณโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย ซึ่งเป็นสถานที่หลัก ในละคร โดยโรงละครดังกล่าวเป็นต้นเค้าที่ก่อให้เกิดละครเพลงรพีพร ต้นแบบในการสร้างสรรค์ละคร เรื่องนี้ ดังที่ (อัจฉราวรรณ ภู่สิริวิโรจน์ (2543) ได้กล่าวว่า “ในยุคแรกการแสดงละครเพลงของรพีพร นั้นเป็นการแสดงก่อนการฉายภาพยนตร์รอบปฐมทัศน์สถานที่ในการแสดงจึงเป็นโรงภาพยนตร์เป็น หลัก ซึ่งโรงภาพยนตร์ที่สามารถจัดแสดงและมีความเหมาะสมในการแสดงคือ โรงภาพยนตร์เฉลิมไทย โดยโรงภาพยนตร์ดังกล่าวนั้นเวทีสามารถเลื่อนออกทางด้านข้างและด้านหลังรวมถึง 3 เวที” ผู้วิจัยดำเนินการศึกษาข้อมูลเพิ ่มเติมหากไม ่ใช้ฉากที ่สร้างขึ้น เสมือนจริงจะมีเทคนิควิทยาการใดที่สามารถสร้างฉากประกอบการแสดง รวมทั้งมีความสอดคล้องกับ การบันทึกวีดิทัศน์ละครเพลง เรื่องโทนรัก จากการศึกษาพบว่าการใช้เทคนิคการตัดต่อวิดีทัศน์แบบ โครมาคีย์ (Chromakey) คือ การถ่ายวีดิทัศน์โดยใช้ฉากหลังเป็นสีใดสีหนึ่ง และใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ เจาะหรือตัดสีนั้นออกไปจากวีดิทัศน์ทำให้ภาพในวีดิทัศน์ส่วนนั้นโปร ่งใส สามารถที ่จะนำภาพนิ ่งหรือ วีดิทัศน์อื่น ๆ มาใส ่เป็นฉากหลังได้ เทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) จึงมีประโยชน์ด้านความประหยัด ที่ไม่ต้องสร้างฉากจริง หรือไม่ต้องเดินทางไปถ่ายทำในสถานที่จริง หรือเป็นสถานที่ที่เข้าถึงได้ยากหรือเข้าถึง ไม่ได้ หรือแม้แต่ฉากจำลองที่ทำจากโปรแกรมสามมิติและแอนนิเมชั่น ประโยคที่สรุปประโยชน์ของ เทคนิค โครมาคีย์ (Chromakey) ได้ดีที่สุดก็คือ “การสร้างสิ่งที่เป็นไปไม่ได้” (ธันวิน ณ นคร, 2565) ผู้วิจัยจึงได้ รูปแบบของเทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) มาใช้ในการออกแบบฉากในการสร้างสรรค์ละครเพลงครั้งนี้ ซึ่งขั้นตอนในการสร้างฉากประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรักมีดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 กำหนดสถานที่ตามเนื้อเรื่องในละคร เนื่องด้วยละครเพลง เรื่องโทนรัก เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในจังหวัดลพบุรีและ จังหวัดพระนคร (กรุงเทพมหานคร) ผู้วิจัยจึงศึกษาค้นคว้าสถานที่สำคัญที่มีความสอดคล้องและสัมพันธ์กับ เหตุการณ์ในละคร รวมทั้งเป็นสถานที่ที่สะท้อนให้เห็นถึงจุดกำเนิดของละครเพลงรพีพร ซึ่งจากการศึกษา ผู้วิจัยได้กำหนด โรงละครศาลาเฉลิมไทย หรือ โรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทยเป็นที่แรก ที่จะสามารถเชื่อมโยง เหตุการณ์และสถานที่ต ่าง ๆ ในละครได้ จากนั้นพบว ่า โรงละครศาลาเฉลิมไทย ตั้งอยู่บริเวณ เกาะรัตนโกสินทร์ ผู้วิจัยจึงได้ศึกษาแผนที่รอบเกาะรัตนโกสินทร์ และคัดเลือกเฉพาะสถานที่ที่ตัวละครได้ เดินทางไปและเกิดเหตุการณ์สำคัญ
219 เมื ่อศึกษาสถานที่สำคัญรอบเกาะรัตนโกสินทร์ทั้งบริเวณชั้นนอกและชั้นใน ผู้วิจัยได้ คัดเลือกตามหัวข้อดังนี้ 1) พระบรมมหาราชวัง 2) สถานที่สำคัญทางพุทธศาสนา คือ วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร และวัดสระ เกศราชวรมหาวิหาร 3) สถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ คือ อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย โรงภาพยนตร์ศาลา เฉลิมไทย ป้อมมหากาฬ ชุมชนบ้านบาตร ขั้นตอนที่ 2 คัดเลือกรูปภาพสถานที่ที่กำหนด ผู้วิจัยใช้วิธีการค้นหารูปภาพสถานที่ที่กำหนดในละครที่ปรากฏในระบบ อินเตอร์เน็ต (Internet) โดยสืบค้นจากภาพที่มีความคมชัด สกุลภาพ .Jpeg และมีขนาดไฟล์ภาพไม่ต่ำกว่า 600px X 400px ขั้นตอนที่ 3 ปรับโทนสีของภาพให้มีความเหมาะสมกับละคร จากการคัดเลือกรูปภาพของสถานที่สำคัญต่าง ๆ จนครบตามที่ต้องการแล้ว ผู้วิจัยได้ดำเนินการปรับแต่งภาพให้มีความเหมาะสมและสอดคล้องกับละคร โดยใช้แอพลิเคชั่น สแนปอีดิท (Snapedit) ภาพที่ 44 แอพลิเคชั่น สแนปอีดิท (SnapEdit) ที่มา: ผู้วิจัย
220 ตารางที่29 กระบวนการปรับโทนสีภาพในแอพลิเคชั่น สแนปอีดิท (SnapEdit) ลำดับ ภาพประกอบ คำอธิบาย 1 เลือกตัวเลือกย่อยเพื่อการปรับแต่งสี ของภาพ ในคำสั่ง Apply Art effect 2 อัพโหลดรูปภาพที่จะนำมาปรับสี
221 ตารางที่29 กระบวนการปรับโทนสีภาพใรแอพลิเคชั่น สแนปอีดิท SnapEdit (ต่อ) ลำดับ ภาพประกอบ คำอธิบาย 3 เลือกโหมดคำสั่ง Shinkai เพื่อปรับโทน สีของภาพ โดยให้ภาพมีความรู้สึก ภาพวาด 4 บันทึกรูปภาพที่ปรับสีแล้ว 5 ภาพสมบูรณ์หลังจากเข้าแอพลิเคชั่น เพื่อปรับสีของภาพ ที่มา: ผู้วิจัย
222 ตารางที่30 ฉากประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ฉากที่ รูปภาพ คำบรรยาย ฉากที่ 1 รากรำโทน ภาพสถาปัตยกรรมที่สื่อถึงความเป็นไทย บรรยากาศของ สถาปัตยกรรมที่สื่อถึงความ เป็นไทย โดยเป็นฉาก เปิดตัวนักแสดงร้องเพลง รากเราที่มีความหมายถึง บรรพบุรุษที่หล่อหลอม ศิลปวัฒนธรรมความเป็น ไทยให้ดำรงอยู่มาจนถึง ปัจจุบัน ภาพงานวัด งานวัดที ่สะท้อนให้เห็นถึง บรรยากาศของความรื่นเริง สนุกสนานของชาวบ้านใน จังหวัดลพบุรี ฉากที่ 2 ต้องมนต์รัก ภาพการจราจร แบบที่ 1 การจราจรบนท้องถนนใน กรุงเทพมหานคร ป ร ะกอบด้ ว ย ร ถ ยนต์ รถราง และรถตุ๊กตุ๊ก
223 ตารางที่30 ฉากประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ รูปภาพ คำบรรยาย ภาพการจราจร แบบที่ 2 การจราจรบนท้องถนนใน กรุงเทพมหานคร ประกอบด้วยรถจักรยานยนต์ รถสามล้อปั่น ภาพย่านการค้า บรรยากาศของย ่านการค้าที่ ประกอบไปด้วยร้านค้า ผู้คน ในการจับจ่ายใช้สอย ภาพถนนราชดำเนิน ถนนราชดำเนินซึ่งเป็นถนนที่ มีความงดงาม ซึ่งเป็นถนนที่ ส า ม า ร ถ เ ดิ น ท าง ไ ป ยัง โรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทยได้
224 ตารางที่30 ฉากประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ รูปภาพ คำบรรยาย ภาพพระบรมมหาราชวัง พระบรมมหาราชวัง และวัด พระศรีรัตนศาสดาราม อันเป็น สถานที ่สำคัญของชาติและมี ความงดงามเชิงสัญลักษณ์ชาติ ไทย ภาพวัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร และ เสาชิงช้า ว ั ด ส ุ ท ั ศ น เ ท พ ว ร า ร า ม ราชวรมหาวิหาร และเสาชิงช้า สถานที่สำคัญทางพุทธศาสนา และเสาชิงช้าสัญลักษณ์ของ กร ุงเทพมหานคร ที ่มีความ เป็นมายาวนาน ภาพวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร และภูเขาทอง วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร และภูเขาทอง สถานที่สำคัญ ทางพุทธศาสนาและภูเขาทอง สัญลักษณ์ของ กร ุงเทพมหานคร ที ่มีความ เป็นมายาวนาน
225 ตารางที่30 ฉากประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ รูปภาพ คำบรรยาย ภาพโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย โรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย จ ุดเริ ่มต้นของละครเพลง รพีพร และจุดเริ่มต้นความรัก ของตัวละครในเรื่อง ภาพหน้าม่านโรงภาพยนตร์ หน้าม ่านแดง บรรยากาศใน โรงภาพยนตร์ ฉากที่ 3 พิทักศิลป์ ภาพโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย โรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย จ ุดเริ ่มต้นของละครเพลง รพีพร และจุดเริ่มต้นความรัก ของตัวละครในเรื่อง
226 ตารางที่30 ฉากประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ รูปภาพ คำบรรยาย ภาพถนนราชดำเนิน ถนนราชดำเนินซึ่งเป็นถนนที่ มีความงดงาม ซึ่งเป็นถนนที่ ส า ม า ร ถ เ ดิ น ท าง ไ ป ยัง โรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทยได้ ฉากที่ 4 คืนถิ่นโทน ภาพบรรยากาศภายในบ้านไม้ บรรยากาศภายในบ้านไม้ โ ด ย เ ป ็ น ส ำ น ั ก ด น ต รี บ้านบาตร ฉากที่ 5 โชน วัฒนธรรม ภาพวัดสระเกศราชวรมหาวิหารและภูเขาทอง วัดสระเกศราชวรมหาวิหาร และภูเขาทอง สถานที่สำคัญ ท า ง พ ุ ท ธ ศ า ส น าแ ล ะ ภูเขาทอง สัญลักษณ์ของ กรุงเทพมหานคร ที ่มีความ เป็นมายาวนาน
227 ตารางที่30 ฉากประกอบการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก (ต่อ) ฉากที่ รูปภาพ คำบรรยาย ภาพวัด สถาปัตยกรรมที่สื่อถึงความเป็นไทย บ ร ร ย า ก า ศ ข อ ง สถาปัตยกรรมที่สื่อถึงความ เป็นไทย โดยเป็นฉ า ก เปิดตัวนักแสดงร้องเพลง รากเราที ่มีความหมายถึง บรรพบ ุร ุษที ่หล ่อหลอม ศิลปวัฒนธรรมความเป็น ไทยให้ดำรงอยู ่มาจนถึง ปัจจุบัน ที่มา: ผู้วิจัย 1.3.8.3 แสง การออกแบบแสงในการแสดงละครเพลง เรื ่องโทนรัก ผู้วิจัย กำหนดใช้แสงสีขาวและเหลือง สีเหลืองเพื่อช่วยเสริมให้ตัวละครมีความโดดเด่น รวมทั้งช่วยสร้าง บรรยากาศ เหตุการณ์และเรื่องราวที่เกิดขึ้น นอกจากนี้เพื่อให้แสงช่วยส่งเสริมให้การแสดงในฉาก นั้น ๆ เกิดความสมจริง และเพื่อให้ผู้ชมเกิดความรู้สึกร่วมไปกับเหตุการณ์ในละคร สอดคล้องกับ ซูไรมาน เวศยาภรณ์ (2555) ได้แสดงทรรศนะเกี่ยวกับแสงในการแสดงละครไว้ว่า แสงที่ใช้ในการออกแบบแสง สามารถกระตุ้นให้เกิดอารมณ์ร่วมและมีอิทธิพลต่อผู้ชม นอกจากนี้ผู้วิจัยยังได้ออกแบบแสงในการ แสดงละครด้วยระบบอิเล็คทรอนิกส์ กล่าวคือ ใช้โปรแกรมตัดต่อในการใส่แสงให้กับฉากการแสดง
228 ภาพที่ 45 แสงที่ใช้ในการแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ที่มา: ผู้วิจัย 1.4 ขั้นตอนการผลิตและบันทึกวีดิทัศน์ 1.4.1 ขั้นเตรียมการผลิต (Pre-Production) 1.4.1.1 จัดเตรียมสถานที ่ในการบันทึกวีดิทัศน์ โดยกำหนดโรงละครศิลป นาฏดุริยางค์คณะศิลปนาฏดุริยางค์สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ เป็นสถานที ่ในการบันทึกวีดิทัศน์ จากนั้นดำเนินการขอใช้สถานที่กับนายวรวุฒิ เลิศอุทัย นักวิชาการฝ่ายบริหารงานทั่วไปชำนาญการ คณะศิลปนาฏดุริยางค์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ เพื่อกำหนดวันและเวลาในการใช้สถานที่ คือ วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2566 เวลา 08.00 – 18.00 น. ภาพที่46 โรงละครศิลปนาฏดุริยางค์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ ที่มา: ผู้วิจัย
229 1.4.1.2 เตรียมบทและวางแผนบันทึกวีดิทัศน์ โดยการจำแนกออกเป็น 24 Scene เรียงลำดับตามเหตุการณ์ของละคร โดยบันทึกเรียงไปตามลำดับฉากโดยไม่ได้ใช้รูปแบบ บันทึกวีดิทัศน์แบบสลับไปมา 1.4.1.3 จัดเตรียมอุปกรณ์ที่ต้องใช้ในการบันทึกวีดิทัศน์ประกอบด้วย กล้อง เสียงดนตรีเครื่องบันทึกเสียง ไมโครโฟน จอโทรทัศน์ไฟและคอมพิวเตอร์แบบพกพา 1.4.1.4 จัดเตรียมพื้นที่เวทีและฉากหลังเพื่อการบันทึกวีดิทัศน์(ฉากสีเขียว) เนื่องด้วยหลังจากบันทึกวีดิทัศน์การแสดงละครเพลง เรื่องโทนรัก ผู้วิจัยใช้รูปแบบการตัดต่อฉากหลัง เป็นสถานที่สำคัญต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในละคร ดังนั้นจึงต้องใส่รูปภาพฉากหลังด้วยเทคนิคแบบโครมาคีย์ (Chromakey) ผู้วิจัยจึงดำเนินการจัดเตรียมพื้นที่เวทีให้เป็นฉากพื้นหลังสีเขียวและสามารถใส่รูปภาพฉาก หลังด้วยเทคนิคแบบโครมาคีย์ (Chromakey) ภาพที่47 ตัดเย็บผ้าสีเขียว เพื่อใช้เป็นฉากหลังในการบันทึกวีดิทัศน์ ที่มา: ผู้วิจัย
230 ภาพที่ 48 ฉากสีเขียว เพื่อใช้เป็นฉากหลังในการบันทึกวีดิทัศน์ ที่มา: ผู้วิจัย 1.4.2 ขั้นการผลิต (Production) 1.4.2.1 บันทึกวีดิทัศน์โดยใช้กล้อง 3 ตัว 3 มุมกล้อง 1.4.2.2 บันทึกวีดิทัศน์ด้วยการแบ่งเป็น Scene เพื่อสะดวกในการตัดต่อ 1.4.3 ขั้นหลังการผลิต (Post-Production) 1.4.3.1 เมื่อถ่ายเสร็จรวบรวมไฟล์ไว้ในโฟล์เดอร์และจัดระเบียบไฟล์ 1.4.3.2 ตัดต่อโดยใช้โปรแกรม Adobe Premiere pro 2021 1.4.3.3 คัดเลือกไฟล์ทั้ง 3 กล้องมาใส่โปรแกรมตัดต่อวีดิทัศน์และคัดเลือกฉากที่มี ความสมบูรณ์มากที่สุด 1.4.3.4 ใส่รูปภาพฉากหลังด้วยเทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) เมื่อจัดทำฉากที ่ใช้ ประกอบการแสดงละครแล้ว ผู้วิจัยได้ตัดต่อวิดีทัศน์ด้วยเทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) มาเป็นส่วน สำคัญในการดำเนินการเรื่องฉากที่ปรากฏในละคร โดยกำหนดพื้นที่เวทีให้มีฉากหลังสีเขียว จากนั้นใช้ โปรแกรมคอมพิวเตอร์เจาะหรือตัดสีเขียวที่จัดไว้เป็นฉากหลังออกไปจากวีดิทัศน์โดยมีคุณสมบัติทำ ให้ภาพในวีดิทัศน์ส่วนนั้นโปร่งใส โดยผู้วิจัยได้นำสถานที่สำคัญที่จัดเตรียมไว้มาใส่เป็นฉากหลัง ทำให้ ตัวละคร เหตุการณ์สอดคล้องและสัมพันธ์กับบทละครโดยที่ไม่ต้องไปถึงสถานที่จริง
231 ภาพที่ 49 การจัดเตรียมฉากหลังเพื่อการตัดต่อด้วยเทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) ที่มา: ผู้วิจัย ตารางที่ 31 การใช้เทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) ในการตัดต่อฉากประกอบการแสดงละคร เพลง เรื่องโทนรัก ก่อนใช้เทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) หลังใช้เทคนิคโครมาคีย์ (Chromakey) ที่มา: ผู้วิจัย
232 1.4.3.5 นำไฟล์วีดิทัศน์มาใส่เสียงพิเศษเพิ่มเติม ประกอบด้วย เสียงรถราง เสียงรถไป เสียงการจราจร เสียงเตือนทิ้งระเบิด และเสียงดนตรีคลอในระหว ่างไม ่มีบทพูดหรือเจรจาของ นักแสดง 1.4.3.6 บันทึกไฟล์วีดิทัศน์ (Export) ด้วยความละเอียดของภาพวีดิทัศน์ ขนาด 1080HD การตัดต่อในครั้งนี้ ใช้โปรแกรม ADOBE PREMIERE เป็นโปรแกรมที่ใช้ใน การตัดต่อภาพและเสียง คุณสมบัติของโปรแกรมสามารถตกแต่งและตัดต่อวีดิทัศน์ ภาพ เสียงดนตรี เสียงเพลงและใส่เสียงพิเศษ และ สามารถเปลี่ยนฉาก (TRANSITION) ให้กับภาพและเสียง จากนั้น บันทึกไฟล์วีดิทัศน์ฉบับสมบูรณ์ ภาพที่ 50 การตัดต่อด้วยโปรแกรม ADOBE PREMIERE ที่มา: ผู้วิจัย ภาพที่ 51 การตัดต่อด้วยโปรแกรม ADOBE PREMIERE ที่มา: ผู้วิจัย
233 2. การประเมินคุณภาพและความคิดเห็นของผู้ชมที่มีต่อละครเพลง เรื่องโทนรัก 2.1 การนำเสนอละครเพลง เรื่องโทนรัก การนำเสนอผลการสร้างสรรค์ละครเพลง เรื่องโทนรัก กำหนดการนำเสนอ คือ วันศุกร์ที่ 3 มีนาคม พุทธศักราช 2566 เวลา 10.00 น. ณ โรงละครศิลปนาฏดุริยางค์คณะศิลปนาฏดุริยางค์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ ทั้งนี้ผู้วิจัยได้จัดรูปแบบการแสดงผลงานลักษณะฉายบนจอโปรเจคเตอร์ โดยมีขั้นตอนในการนำเสนอละครเพลง เรื่องโทนรัก ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ประชาสัมพันธ์ก่อนนำเสนอผลงานผู้วิจัยได้จัดทำสูจิบัตร โปสเตอร์และ ป้ายจัดนิทรรศการเพื่อการประชาสัมพันธ์ใช้การออกแบบด้วยโปรแกรม Canva โดยกำหนดข้อมูล พื้นฐานที่สำคัญ ได้แก่ ข้อมูลด้านแนวคิด รูปแบบการแสดง ตัวละคร บทละคร ตลอดจนคณะทำงาน ลงไปในเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการประชาสัมพันธ์ ตารางที่ 32 การประชาสัมพันธ์ละครเพลง เรื่องโทนรัก ประเภท รูปภาพ ช่องทางการ ประชาสัมพันธ์ ป้าย ประชาสัมพันธ์ เฟซบุ๊ก (Facebook)