68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย 1

E-Book
Version
฿180

2 68 วงปีชวี ติ สมคดิ สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย 3

68 วงปีชีวติ
สมคดิ สงิ สง
45 ปีคนกับควาย

ขอ้ มูลทางบรรณานุกรมของหอสมุดแหง่ ชาติ
National Library of Thailand Cataloging in Publication Data
68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปี คนกับควาย.-- พิมพ์ครั้งที่ 2.-- กรงุ เทพฯ :
The Print Idea, 2561.
268 หนา้ .-- (68 วงปีชวี ติ สมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย).
1. สมคิด สงิ สง, 2493-. 2. นักประพันธเ์ พลง. I. ชอื่ เร่อื ง.
780.92
ISBN 978-616-478-391-1

กองบรรณาธิการเฉพาะกิจ

ราคาเล่มละ 300 บาท (ฟรีคา่ สง่ )

พิมพร์ วมเลม่ ครงั้ แรก โดยนายสมคดิ สงิ สง
พมิ พค์ รั้งที่ 2 โดยนายสมคิด สงิ สง
โดยได้รับการอนุญาตจัดพิมพ์จากเจ้าของลิขสิทธิถ์ ูกต้องตามกฎหมาย
สงวนลิขสทิ ธ์ติ ามพระราชบญั ญัตลิ ิขสิทธิ์ พ.ศ. 2521

จัดพมิ พ์โดย
นายสมคดิ สงิ สง
1/1 หมู่ 5 บ้านซบั แดง ตาบลซบั สมบรู ณ์ อาเภอโคกโพธไ์ิ ชย
จงั หวัดขอนแก่น 40160 โทรศัพท์ 099-9529181
e-mail: [email protected] หรือ [email protected]
www.somkhitsin.com
https://web.facebook.com/somkhitsin
จดั จาหน่ายโดยวนเกษตรอนิ ทรยี ฯ์ เฮือนดนิ ตนี ภู : สปั ปายสถานเพอ่ื การเรียนรูฯ้
พิมพ์ท่ี The Print Idea 666 ซอยสาธุประดษิ ฐ์ 58 แยก 22
บางโพงพาง ยานนาวา กรุงเทพมหานคร 10120

4 68 วงปีชีวติ สมคดิ สิงสง 45 ปีคนกับควาย

ซบั แดง-แดงเดน่ ด้วย ชูธรรม
งามสงา่ จากวรี กรรม ตอ่ สู้
ในยุคทธ่ี งนา โบกสะบัด งามเฮย
อดีตซง่ึ กอบกู้ สิทธิเ์ สยี งฯ

สมคิด สิงสง
บางบทของ
กระทู้ซบั แดง 2536

68 วงปีชวี ติ สมคดิ สิงสง 45 ปีคนกับควาย 5

ภาพ : วิชัย นาพัว
68 วงปีชีวิต
สมคิด สิงสง

45 ปคี นกับควาย

6 68 วงปชี ีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

สม บทสมบาทแท้ คนจรงิ
คิด ครนุ่ ใครแ่ ลหลิง พี่นอ้ ง
สิง สถติ จิตกายองิ คนยาก
สง ครามคามคกุ ขอ้ ง ปบส้ไู ปถ่ อยฯ

แวง พลงั วรรณ
สิงหาคม 2561

68 วงปีชวี ติ สมคิด สิงสง 45 ปีคนกับควาย 7

8 68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

68 วงปีชีวิต
สมคดิ สิงสง
45 ปีคนกับควาย

คณะบรรณาธิการ
สังคม เภสชั มาลา
ไพศาล สังโวลี
แวง พลังวรรณ
ปิยะพงษ์ คลังทอง
สรยุทธ วาระกลู
บรรณาธิการ
จลุ ทัศน์ อุปชั ฌาย์

68 วงปีชวี ติ สมคดิ สิงสง 45 ปีคนกับควาย 9

ภาพ : วิชยั นาพัว
10 68 วงปีชีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย

สารบัญ

11 สารบญั
13 ความเปน็ มาของหนงั สอื “ลงุ สมคิด”/จันทร์แจ่ม
15 บทบรรณาธิการ/จุลทัศน์ อุปชั ฌาย์
25 สมคิด สิงสง ครบรอบวงปชี วี ิตที่ 68/สรยุทธ วาระกูล
33 กาลานุกรม/วงปชี ีวิตสมคิด สิงสง/จลุ ทัศน์ อปุ ชั ฌาย์/เรยี บเรยี ง
46 แม่ขาวเลา่ ให้ฟัง/สมนึก ชนื่ ใจ
53 ย้อนตานานซับแดง/สงั คม เภสชั มาลา/เรยี บเรยี ง
79 ปฐมภาคแหง่ สมคิด สิงสง/กองบรรณาธกิ าร
117 ถนนสายใหญจ่ ากมหา, ลัย.. สู่ชนบท/ไพศาล สังโวลี
165 สามวันอนั ตราย/แวง พลงั วรรณ
195 บันทึกท้ายเร่ือง/คดิ แบบสมคดิ /แวง พลงั วรรณ
201 คืนถนิ่ ซบั แดง/ปยิ ะพงษ์ คลังทอง
222 คณะกอ่ การด/ี ประวัตยิ อ่ คณะบรรณาธิการฯ
228 ผู้สนบั สนนุ
229 ผนวกทา้ ยเลม่

(1) กระทซู้ ับแดง/สมคดิ สิงสง
231 (2) บรรยากาศสนิ ในสวน #5 และบทกวมี ทุ ติ าคารวะลุงสมคดิ ฯ
244 (3) ความทรงจาของแคน สาลกิ า
251 (4) บทปาฐกถา “คนในยุคฅนกบั ควาย” /ปรีดา ข้าวบ่อ
268 (5) เหรยี ญคาเกยี รตยิ ศวงการกวีนพิ นธล์ าวท่วั โลก

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สิงสง 45 ปีคนกับควาย 11

นิด ลายสอื บนเวทีสินในสวน #5
68 วงปีชวี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย

12 68 วงปีชวี ติ สมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

ความเปน็ มาของหนังสือ

“ลุงสมคิด”

จันทร์แจม่
บอกเลา่ ความเป็นมา

พ่อ พาเราไปเยยี่ มสวสั ดลี งุ เป็นคร้ังแรกที่บ้านของแกท่ีบ้าน
ซับแดง ห่างจากบ้านของเราไปไม่ไกลเท่าไหร่นัก ตอน
น้ันเราเพ่ิงย้ายมาอยู่ท่ีบ้านโคกฯ กันใหม่ๆ ยังไม่รู้จักว่า
ใครเป็นใคร บ้านดินหลังแรกก็เพิ่งจะเสร็จ พ่อที่ได้ข่าวว่าลุงสมคิด สิง
สง (ท่ีตอนนั้นฉันไม่รู้ด้วยซ้าว่าเป็นใคร) อยู่ท่ีน่ันก็พาเราเข้าไป ตอน
นั้นสิ่งเดียวท่ีฉันรู้จักเกี่ยวกับลุงก็คือท่ีพ่อบอกว่าลุงสมคิดเป็นคนแต่ง
เพลงคนกบั ควายเทา่ นน้ั

เราไปตามหาลุงท่ีบ้านของแก แล้วภรรยาของลุงก็บอกว่าแก
สร้างบ้านดินอยู่ที่ข้างใน ให้ขับรถตามเข้าไปถ้าอยากเจอ เป็นการบุก
ป่าฝ่าดงท่ีผจญภัยพอควรกว่าจะไปเจอลุงได้ และภาพของลุงสมคิดใน
ครั้งแรกที่เห็นก็คือ ลุงข้ีเมา* “คนหนึ่ง” น่ังโจ้เหล้าอยู่กับลูกน้องที่มา

68 วงปีชวี ติ สมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย 13

ช่วยสร้างบ้านดิน แต่นั่นก็ไม่
ขัดขวางความช่างคุยของพ่อ พ่อ
เข้าไปทาความรู้จัก ทักทายกัน
เหมือนคนรู้จักท่ีไม่ได้พบกันมา
นาน จากน้ันฉันก็ได้เห็นลุง
บ่อยๆเพราะลุงชอบแวะมาทาน
กาแฟที่บ้านและมาแต่ละทีก็จะ
นั่งคุยกับพ่อกับแม่ได้นานเป็น
ช่ัวโมงๆส่วนตัวแล้วฉันไม่เคย
เข้าใจหรอกว่าลุงสมคิดเป็นคน
สาคัญอย่างไร ได้ยินแต่ที่พ่อเล่า
ให้ฟังว่าลุงเก่งมาก เขียนทั้ง
หนงั สือและแต่งเพลง เป็นเพ่ือนกับน้าหงาคาราวาน และศิลปินหลาย
ท่าน จากการท่ีลุงแกเคยเข้าป่าไปในช่วงปี พ.ศ. 2519 แต่โดยรวม
แล้ว เอาตามตรงฉันก็ไม่ค่อยจะสนใจเท่าไหร่อยู่แล้ว เห็นก็แต่พ่อที่
กระตือรือร้นทุกคร้ังท่ีลุงสมคิด มาเย่ียมที่บ้าน เหมือนมีไอดอลมาหา
ถงึ ทีย่ ังไงยังง้ัน
ตอนท่ีพ่อมีประกายเร่ืองของการทางานครั้งนี้ มันเป็นตอนท่ี
ฉันกลับมาเยี่ยมบ้าน (ตอนนั้นฉันย้ายไปเรียนที่กรุงเทพฯ แล้ว) ป้า
นก (นงลักษณ์ ตรงศีลสัตย์) มิตรจากวัดบนเขาและเครือข่ายพุทธิกา
ของเรามานอนท่ีบ้านพอดี เร่ืองเกิดขณะที่เรากาลังเดินทางไปกินหมู
กระทะที่ในหมู่บ้าน แล้วจู่ๆบทสนทนาเก่ียวกับเร่ืองราวของกลุ่ม
นักศึกษาท่ีหลบหนีเข้าไปในป่าเพ่ือความถูกต้องนั้นก็ถูกหยิบยกขึ้นมา
ฉันกับน้องสาวท่ีรู้เร่ืองน้ีแบบงูๆ ปลาๆ ก็คุยกับแก แล้วฟังเรื่องน้ี
เหมือนกับฟังนิทานที่พ่อกับแม่ชอบเล่าให้ฟังก่อนนอน ฟังแล้วก็
น่าสนใจดี ไม่น่าเช่ือว่าสมัยน้ันนักศึกษาจะลุกขึ้นมาทาอะไรแบบน้ีได้
มนั ทั้งนา่ ต่นื ตาตนื่ ใจ และไม่น่าเชอื่ ในเวลาเดียวกนั ทค่ี นเราจะลกุ ข้ึนมา
เสียสละชีวิตส่วนตัว แล้วทางานกันเป็นขบวนการ คนกลุ่มหน่ึงทางาน

14 68 วงปชี ีวติ สมคิด สิงสง 45 ปีคนกับควาย

ในเมือง หาเงิน ส่งให้คนในป่าได้มีปืน มีวิทยุติดต่อกัน จนเป็นเรื่อง
เป็นราว เกิดเป็นสงครามที่ถูกจารึกเป็นประวัติศาสตร์จนมาถึงทุก
วนั น้ี

ฉันต้องสารภาพว่าไม่เคยสนใจเรื่องราวน้ีอย่างจริงๆจังๆ
เพยี งแต่ชอบฟงั เร่ืองราวทานองน้ีท่ีผใู้ หญ่ชอบเล่าให้ฟัง อยากรู้อะไรก็
ถามไป ตามความสนใจใคร่รู้ในตอนนั้น แต่มันกลับเกิดเป็นประกาย
ให้กบั พ่อ ไดเ้ หน็ อะไรบางอย่าง และเร่ิมความคิดว่าทาไมเราไม่จัดงาน
ทานองน้ีเพื่อเล่าเรื่องราวน้ีต่อให้กับคนรุ่นใหม่เพื่อส่งต่อความคิด
หรือปะติดปะต่อ ปรับ ดัดแปลง ให้คนรุ่นใหม่ได้รู้จักเร่ืองราวในอดีต
และจะได้ไม่ถูกลืมเลือนล่ะ? ดังน้ันเร่ืองราวของลุงสมคิดจึงถูกหยิบ
ยกขึ้นมา เนื่องจากเป็นคนใกล้ตัวที่เคยผ่านเร่ืองราวเหล่านี้มาท้ังหมด
กับตวั เอง ลุงเคยทงั้ เข้าปา่ เขยี นหนังสอื ทาเพลง เคยไดร้ ว่ มสู้กับสหาย
ทั้งหลายในยคุ น้ัน ลุงจึงเหมือนหนังสอื แหง่ ภาพประวตั ิศาสตร์ท่ียังไม่มี
ใครรจู้ กั หากไม่ได้บันทึกชวี ิตหรือเรอื่ งราวของแกไว้ท่ไี หนเลย คงจะน่า
เสียดายเอามากๆ

ในหนังสือเลม่ นีเ้ รยี บเรยี งไว้ทัง้ ประวตั ิ ความเปน็ มา เร่อื งราว
ท่ีเคยเกิดข้ึน และท่ีดาเนินจนมาถึงปัจจุบัน ลุงสมคิดเป็นตัวอย่างหน่ึง
ของสหายท่ีร่วมเดินเข้าป่า เรื่องราวความเช่ือและการต่อสู้ท่ีหายาก
เตม็ ทใี นยุคสมยั ท่อี ะไรก็รวดเรว็ ไปหมดของคนยคุ ไอทีรุ่งเรืองนี้ หวังว่า
นิทานเรื่องนี้จะถูกเล่าต่อไปให้คนรุ่นใหม่ได้ฟัง และเราได้เรียนรู้
ร่วมกันไปกับเหตุการณ์ในอดีต เพ่ือนามาพัฒนาใช้กับอนาคตของเรา
ต่อไป

จันทรแ์ จ่ม
บา้ นสวนป่าสขุ ใจ 23/9/61

* ช่วงนนั้ ลงุ ยงั ด่ืม และดืม่ มาตลอดชีวิตตัง้ แตว่ ยั หนุ่ม ลุงตดั สนิ ใจใหม่ ยตุ ิการ
ดืม่ เครื่องดมื่ แอลกอฮอล์ทุกชนดิ เม่ือวนั ที่ 13 ตุลาคม 2559 พรอ้ ม
สมาทานเบญจศีลถวายเปน็ พระราชกุศลแดพ่ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั ฯ
ร.9 เป็นเวลา 1 ปี ปจั จบุ นั ลงุ ยุตกิ ารดื่มโดยเด็ดขาดแลว้

68 วงปีชีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย 15

16 68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

บทบรรณาธิการ

เ จลุ ทศั น์ อุปัชฌาย์
ม่ือวนั ศกุ ร์ที่ 13 กันยายน 2561 ท่ีโรงแรมราชาวดี ใกล้สนามบิน
ขอ นแ ก่น มีป ระ ชุ มสั มม นา วิช าก าร “แค น ” ม นต์ เส น่ ห์
ศิลปวัฒนธรรมอสี าน-ลาว สมคิด สิงสง ขมี่ อเตอรไ์ ซคจ์ ากบ้านซับ
แดงมาร่วมงาน ซึง่ วนั นีห้ ากรถยางร่วั และตอ้ งจงู ไปหารา้ นซอ่ มหรือปะ
ยาง ผู้คนท่ีเห็นก็คงคิดและว่าเป็น “แค่คนแก่จูงรถมอเตอร์ไซค์ไปปะ
ยางเท่านัน้ ไม่ใชค่ นมีชื่อหรอื เคยทาส่ิงไดทโี่ ดดเด่นมากอ่ น”

ผองเพ่อื น กับ “นกั อา่ น” ทค่ี นุ้ ทเี่ คยอ่านงานเขียนของ สมคิด สิง
สง หลายคนก็คงรูแ้ คม่ ุมทีต่ นประสบสัมผัสในขณะน้ันๆ ส่วนนักอ่านก็
อาจจะตีความตามท่ีตนจิตนาการ จึงรู้เฉพาะส่วนน้ันๆ ดังสหายบาง
คน กว็ า่ “สมคดิ มนั ล้าหน้ามวลชน,สมคิดไม่ใชค่ นของพรรค(พคท.)สม
คดิ ปน็ แคแ่ นวรว่ ม,สมคดิ ไมท่ างานมวลชน” และยังมอี ีกหลายแง่มุมของ
ชีวิต สมคิด สิงสง ทั้งด้านบวก และโดยเฉพาะด้านลบที่มากผู้หลายคน
กลา่ วถึง

สมคิด สงิ สง มเิ คยเอ่ยวา่ อยากมหี นงั สือ ชีวประวตั ิของตนและ
68 วงปีชวี ิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย 17

ตนเปน็ ผู้เขียน จงึ กล่าวย้าในหลายสถานท่ี ในหลายคราว่า
“ฆอ้ งกลองจะดงั กต็ อ้ งมคี นตี มแี ตฆ่ อ้ งจญั ไรทดี่ งั ขน้ึ มาเอง”

ดังน้ัน หนังสือ “68วงปีชีวิต สมคิด สิงสง 45ปี คนกับควาย”
จึงมิใช่ดารขิ องสมคิด สิงสง เพราะความจริงก็เกิดด้วยต้นคิดของ “น้อง
จันทร”์ ใจแจม่ วรรณพัฒน์ ลูกสาวคนแรกแห่งบา้ นสวนปา่ สขุ ใจ ทอี่ ยู่
ใกล้บ้านซับแดงแค่ 10 กิโลเมตร น้องจันทร์มีความสนใจชีวิตและ
ผลงานของ ‘ลงุ สมคดิ ’ จงึ อยากรู้เรอ่ื งชีวติ ของลุงทีย่ ดื ยาวกวา่ ทเ่ี คยถาม
และลงุ สมคดิ เคยเลา่

ความจริง งานเขียนของสมคิด สิงสง ก็เป็นส่ิงเสนอชีวิตจริงของ
ผู้เขียนดงั นวนยิ าย ‘ข้าวเขยี ว’ ก็เป็นชีวิตจริงเกอื บ 70เปอร์เซ็นต์ และ
ยังปรากฏในงานอ่ืนดัง ‘ภูผาแปร’ (รวมเร่ืองสั้น คนบนมอ) กับกวี
นิพนธ์ ‘กาสร คาฉันท์’

ในภผู าแปร ก็มคี วามว่า
‘ความจริงเด็กวัดในเมืองอย่างฉัน เฝ้ารอให้ช่วงโรงเรียนปิดเทอม
มาถึงเร็วๆ จะได้รีบลาหลวงน้าไปเยี่ยมบ้าน ไม่ต้องค่อยแย่งข้าวก้น
บาตรกับพวกเด็กวัดด้วยกัน เพราะบ้านป่าของฉัน นั้นไม่อดไม่อยาก
ถึงหน้าน้าก็ได้กินปลา ถึงหน้านาก็มีต้นข้าว ข้ึนเขาลงห้วย มีแต่ของอยู่
ของกิน ไม่มที ี่ไหนจะน่าอยู่เท่ากับบา้ นป่าขาดง’

บ้านปา่ ขาดงน้ีก็หมายถึงบา้ นซบั แดง ถ่นิ เกิด
ใน ‘กาสร คาฉันท์’ สมคิด

สิงสง เล่าถึงวันเดินทางจากบ้าน
ซับแดง หมู่บ้านที่อยู่ตาบลโพธ์ิ
ไชย อาเภอมัญจาคีรี ตาบลท่ีอยู่
ใ ก ล้ เ ข ต ชั ย ภู มิ ม า ก ก ว่ า เ มื อ ง
ขอนแก่น วันนั้นต้องออกบ้าน
แต่เช้ามามัญจาคีรี ถึงอ.ชลบท
(จริงๆเขียนเช่นนี้มคี วามหมายว่า
ท่าน้า-ตีนน้า) และมารอขึ้น

18 68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

รถไฟท่ีสถานีบ้านไผ่ (อ.บ้านไผ่ จ.
ขอนแกน่ ) ความวา่

๔๙๘ ออกเกวียนอรุณ
สาง ระยะทางจะทหี่ มาย

ยาวเยิ่นสิเกินงาย ผิสิพัก
ขบวนเกวียน..

๕๐๓ วันวานกะควายตู้
สิละสูผิบางชว่ ง

ปดิ เทอมจะรบี ทวง จะพนักสิเลยี้ งควาย..
แตค่ ณะทางานคนกับควาย (บางส่วน) หารือและเห็นตรงกันว่า
ควรทาหนังสือบันทึกประวัติศาสตร์ เหตุการณ์บ้านเมืองไทยในยุค
นั้น ผา่ นชวี ิตของบุคคลผู้อยูใ่ นเหตกุ ารณน์ น้ั เพ่ือเสนอความจรงิ วา่
‘ทาไมต้องเรียกร้องให้มีรัฐธรรมนูญเพื่อปกครองประเทศไทย,
ทาไมจึงต้องขับไล่ทหารอเมริกา, ทาไมจึงต้องขับไล่เผด็จการทหาร’
และประการสาคัญก็ประสงค์ให้เกิดความเข้าใจในความหมายของ ‘คน
กับควาย’ ท่สี มคิด สิงสง ประพนั ธค์ าร้อง เม่อื ปี 2516 ก่อนเหตุการณ์
14 ตุลาคม ซึ่งหลังจากเหตุการณ์น้ัน สมคิด สิงสง ก็หันหลังให้
มหาวิทยาลัย เพ่ือมุ่งหน้าคืนสู่บ้านซับแดงอันเป็นมหาวิทยาลัยแห่ง
ชวี ิต
สถานการณ์บา้ นเมอื งไทยในช่วงหลังวัน 17 พฤศจิกายน 2514
ที่จอมพลถนอม กิตติขจร ปฏิวัติ (ยึดอานาจตนเอง) และปกครอง
ประเทศไทยโดย “สภาคณะปฎวิ ตั ิ” ต่อมาเม่อื จบเหตกุ ารณ์ 14 ตุลาคม

2 5 1 6 ก็ มี รั ฐ ธ ร ร ม ณู ญ ฯ
พุทธศักราช 2517 ถัดมา ปี 2518
มีการเลือกตั้ง สส.ทั่วประเทศ ซึ่ง
พรรค ‘น้องใหม่’ กิจสังคมของ
มรว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ซ่ึงมี สส.
เพียง 18 เสียงก็เป็นแกนนาจัดตั้ง

68 วงปีชีวติ สมคิด สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย 19

รัฐบาล และร่วมกับนิสิตนักศึกษาขับไล่อเมริกาให้พ้นประเทศไทย
พ.ศ. 2518 มีเหตุการณ์ท้ังรัฐบาลประชานิยม-โครงการเงินผัน,
สร้างงานในชนบท, เจริญสัมพันธ์ทางการทตู กับสาธารณรฐั ประชาชน
จีน พ.ศ. 2518-2519 ก็มีการสร้าง “กระแสรักชาติ” มีการโน้มน้าว
ให้ประชาชนชาวไทยและภาคอีสานเกลียด “ญวน” มีการฝึกอบรม
ลูกเสือชาวบ้านเพื่อเอาชนะ“ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์” มีการสร้าง
กระแสให้ตอ่ ตา้ น ใหข้ บั ไลช่ าวเวียดนาม(ซ่ึงกเ็ กดิ ทป่ี ระเทศไทย) มีการ
รณรงค์ให้งดซ้ือสินค้าที่ขายโดยชาวเวียดนาม เพราะว่าจะทาให้ “หา
หด” มีเสียงเพลง “หนกั แผน่ ดิน” ดงั มาจากสถานีวทิ ยุ

คณะทางานเครือข่ายคนกับควาย ทาเค้าโครงของหนังสือเป็น
3 ภาค

ภาคที่ 1 ปฐมภาค ปฐมวยั สมคดิ สงิ สง
ถ่นิ เดิมป่ยู า่ -ตายาย,ถิน่ เกดิ ซับแดง
ภาค 2 วัยแสวงหา
มุง่ สูเ่ มอื ง,ถนนสายใหญ่…สู่มหาลัยชวี ติ , หลบภัยเข้าปา่
ภาค 3 คนื ถิ่นซบั แดง
คณะทางานจึงเทียบเชญิ นักเขียน เขียนวงปีชีวิตของสมคิด สิงสง
ตามความถนัดของตน ดงั น้ี

สรยุทธ วาระกูล ฉายภาพ
ชีวิตของสมคิด สิงสงผ่าน “เรื่อง
ส้ันแบบบทคัดย่อ” ที่เม่ืออ่าน
ตั้งแต่ตอนต้นจนจบ ก็ทาให้เห็น
ภาพของชีวิตของสมคิด สิงสง ได้
ครบความต้ังแต่เกิดถึงชีวิตทุก
วนั น้ี

ส่วนสัง คม เภ สัชมาล า
ป ร ะ ธ า น ส โ ม ส ร นั ก เ ขี ย น ภ า ค

20 68 วงปชี วี ิตสมคิด สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

อีสานแห่งประเทศไทย ได้ “ย้อนตานานซับแดง” ฉายภาพทั้งบ้านซับ
แดง และสมคิด สิงสง ต้ังแต่ พ.ศ.2512 ท่ีเข้าเรียนที่มหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์ และปี 2514 พาเพ่ือนมาทาค่ายอาสาพัฒนาที่ซับแดง
ภาพเหตุการณ์ 7-14 ต.ค. 2519 จนถึงวนั เข้าป่า

ภาค 1 ปฐมภาค ปฐมวยั สมคิด สงิ สง
คณะทางานเครือข่ายคนกับควาย (กองบรรณาธิการ) ได้เรียบ
เรียงความท้ังจากงานเขียนของสมคิด สิงสง จากคาบอกเล่าและจาก
งานเขียนทีน่ กั เขยี นทา่ นอ่นื เขยี นถงึ สมคิด สงิ สง
ภาค 2 วยั แสวงหา
ไพศาล สังโวลี ชี้ชัดลงในวงปีชีวิตของสมคิด สิงสง ช่วงปี
พ.ศ.2512-2519 ผา่ น “ถนนสายใหญ่ จากมหาวทิ ยาลยั …สูช่ นบท”
ภาพที่สมคิด สิงสง ครุ่นคิดและตัดสินใจยุติการเรียนชั้นปีท่ี 4
(อกี 2 ปกี ็จะจบและได้ปรญิ ญาตร)ี ซ่ึงปรากฏใน “กาสรคาฉนั ท์” ว่า
๕๗๗ จะเสพเฉพาะสขุ ชนะทกุ ขม์ นิ าพา
เพยี งเพื่อปริญญา เฉพาะตนผพิ ้นภยั
ไพศาล สังโวลี ทาให้ภาพความครุ่นคิดของสมคิด สิงสง เม่ือหัน
หลังให้มหาวิทยาลัย แล้วมุ่งคืนถิ่นซับแดง เพื่อทาวิสาหกิจชุมชนและ
โรงเรยี นเถยี งนาทที่ าให้เยาวชนบ้านซับแดงและหมู่บ้านใกล้เคียงอ่าน

68 วงปีชีวิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย 21

ออกเขียนได้ ซึ่งงานนี้ทาให้สมคิด สิงสง กับสนั่น กางทา โดนลอบ

สังหารเมอื่ คนื เดอื นหงาย มิถุนายน 2517 ไพศาล สังโวลี ฉายภาพ

ที่สุรชัย จันทิมาธร เพื่อนและผู้ขับร้องเพลง “คนกับควาย” ท่ีให้ภาพ

ของสมคดิ สิงสง เมื่อ 45 ปี (พ.ศ.2516) “สมคิด สิงสง คือคนหนุ่มไฟ

แรง หอบเปพ้ ิมพ์ดีด ไวโอลนิ เก่า และปกึ กระดาษ ผมขนานนามเขาว่า

เจ้าแหง่ โครงการ...”

แวง พลังวรรณ ฉายภาพชีวิต ของ สมคิด สิงสง ที่ต้องระเห็จ

หลบภัยหนีออกจากวงลอ้ มของกองกาลงั ทหารท่ีมาลอ้ มจบั เม่ือวนั ท่ี 10

ตุลาคม 2519 ผ่าน “3 วนั อนั ตราย 3 days of the ss.” สมคิด สิงสง

เคยดูหนังเร่ืองน้ี และในหลายคราก็เล่าถึง “3 วันอันตราย ท่ีตนเคย

ประสบ”

สมคดิ สงิ สง มคี วามเป็นตัวของตัวอง ดังท่ีปรากฏใน “กาสรคา

ฉนั ท์”

๓๖๗ ก็ช่างประไรเล่า สหิ นกั เขามิขม่ เหง

ชวี ติ ประดษิ ฐ์เอง มปิ ระสงค์สใิ ครจงู ..

๕๖๘ ฤาเพ่อื จะไดเ้ ปรียบ ระยะเทยี บสิสขุ สม

ฤ เพยี งประดบั ชม ชนะชอบและกอบกา..

แวง พลังวรรณ ฉายภาพทั้ง 2 ภาพน้ีขยายให้เห็นความเป็น

“สมคิด สิงสง” ดงั ความบางตอนทีค่ ัดมาว่า”

“สาหรับชีวิตของสมคิด สิงสง คาว่าคิด มันมากกว่าความหมาย

ตามพยัญชนะ คิด ของเขาหมายถึงครุ่นคิดอย่างหนัก และจาเป็นต้อง

ตัดสินใจ (decision making) ในภาวะอันยากลาบาก ตลอดชีวิตของ

สมคิด สงิ สง เต็มไปดว้ ยเร่อื งทที่ าให้เจ้าของชวี ิตต้องตัดสินใจกระทาใน

สิ่งท่ียุ่งยากเสมอ... แต่คนแบบเขา เลือกท่ีจะดุ่มเดินบนเส้นทางอันรก

เร้ือ และเขาก็พร้อมท่ีจะถูกขีดข่วนจากหนามไหน่ที่มีอยู่อย่างดาษดื่น

รายทาง... ที่สาคัญที่สุดคือหัวใจของชายผู้นี้มีประชาชนผู้ด้อยโอกาส

หรอื ผ้เู สยี เปรียบในสงั คมนัง่ ครองเปน็ เจา้ หวั ใจ”

การเตรียมตน้ ฉบับของหนังสือเล่มน้ีก็มีบุคคลมากหน้าหลายตา

22 68 วงปชี วี ิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

ที่อาสามาหนุนเน่อื งทง้ั แรงกายและแรงใจ เพ่ือทาส่ิงท่ีดีงามน้ดี ังมี
อ.สุภา มนูญศักดิ์ นายกสมาคมไทสิกขา จ.ขอนแก่น (กับอ.

เกียรติศักดิ์ มนูญศักดิ์ ที่เอ้ือเฟื้อบ้านเป็นที่อ่านต้นฉบับของนักเขียน
และสบื คน้ ขอ้ มลู ทางอนิ เตอรเ์ น็ต)

คุณ วราภรณ์ (อ้อย) หลวงมณี ผู้อาสาปรับแก้ต้นฉบับของ
นักเขยี นในส่วนที่ข้าพเจา้ ตรวจสอบความถูกตอ้ งกับสมคดิ สงิ สง

คุณ ประกาศ (อึ้ด) เรืองดิษฐ์ ผู้อาสาไปสืบค้นข้อมูลบทความ
ของสมคดิ สงิ สง ทีห่ อสมุดแห่งชาติ

หนังสือเล่มนี้ มีขึ้นได้ ก็ด้วยต้นคิดของ “น้องจันทร์” ใจแจ่ม
วรรณพัฒน์ แห่งบ้านสวนป่าสุขใจ อ.โคกโพธ์ิไชย จ.ขอนแก่น ซึ่งทั้ง
คุณพ่อต้อง (กิตติกร วรรณพัฒน์) คุณแม่หมู(รัชกร วรรณพัฒน์)
และน้องอังคาร(วันสุข วรรณพัฒน์) ก็หนุนเก้ือกันมาตลอดต้ังแต่
พฤษภาคม จนถึงวันปดิ ต้นฉบบั

ขอขอบคุณเจ้าของ “68วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45ปี คนกับ
ควาย” ที่ให้โอกาสพวกเรามา
‘ตุ้มโฮมกัน’ เพอื่ ทาสง่ิ ดีงามเช่นนี้

หนังสือเล่มนี้ (พมิ พ์ครั้งน้ี)
ค า ด ว่ า จ ะ มี ส่ ว น ผิ ด พ ล า ด ข า ด
ความสมบูรณ์ ซึ่งเป็นด้วยความ
สะเพร่าอ่อนประสบการณ์ของ
ข้าพเจ้าโดยตรง จึงยินดีน้อมใจ
รับฟังคาท้วงติงและช้ีแนะของผู้รู้
ผู้ อ ยู่ ใ น เ ห ตุ ก า ร ณ์ ใ น ยุ ค น้ั น ๆ
เ พื่ อ ใ ห้ ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ เ ช่ น นี้ มี
ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง ใ น ก า ร พิ ม พ์ ค รั้ ง
ถดั ไป

กันยายน๒๕๖๑

68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกับควาย 23

24 68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

สมคิด สิงสง :

ครบรอบวงปีชีวิตที่ 68

สรยุทธ วาระกูล

บทคดั ยอ่

สมคิด สิงสง นามนี้เชื่อว่าหลายคนคงคุ้นชื่อเป็นอย่างดี
โดยเฉพาะแวดวงของคนในกลมุ่ นักคดิ นกั เขยี น นกั ตอ่ สูเ้ พือ่ อุดมการณ์
และคน “เดอื นตลุ าคม” (14 ตุลาคม 2516)

สมคิด สิงสง เกดิ ทีบ่ า้ นซบั แดง หมู่ 5 ต.ซบั สมบรู ณ์ อ.โคกโพธิ์
ไชย จ.ขอนแกน่ เป็นบุตรคนโตของพี่น้องท้องแม่เดียวกัน 10 คน ของ
คุณพ่อลอด และคุณแม่เส่ียน สิงสง เมื่อจบการศึกษาในระดับชั้น
ประถมศึกษาปีที่ 4 ที่โรงเรียนประชาบาลบ้านซับแดง เขาได้เดิน
ทางเข้ากรุงเทพฯเพื่อมาศึกษาต่อระดับชั้นประถมศึกษาปีท่ี 5
จนกระทัง่ จบชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 7 ที่โรงเรียนวัดชัยพฤกษมาลา ปาก
คลองมหาสวสั ด์ิ ตลง่ิ ชนั ธนบรุ ี และเขา้ ศกึ ษาต่อชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 ที่
โรงเรยี นวดั นอ้ ยใน เขตตลง่ิ ชนั จนจบชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3 และในช่วง
นี้เองท่ีเขาเร่ิมฉายแววของความเป็นผู้นา และนักกิจกรรมท่ีเป่ียมไป
ด้วยอุดมการณ์ เม่ือเพ่ือนๆ ตลอดทั้งคุณครูได้มีมติเห็นชอบเสนอให้

68 วงปชี วี ติ สมคิด สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย 25

เขาเป็นหัวหน้าช้ัน และเริ่มทากิจกรรมต้ังแต่บัดน้ันเร่ือยมา มีการทา
หนงั สือ ใบปลวิ วารสารโรงเรยี น

เม่ือจบจากโรงเรียนวัดน้อยในสมคิด สิงสง ได้มาศึกษาต่อใน
ระดับช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 4-5 ที่โรงเรียนสุวรรณารามวิทยาคม
บางกอกนอ้ ย เปน็ นักเรียนรนุ่ เดียวกับ นายสุเทพ เทือกสุบรรณอดีต
แกนนา กปปส. จนกระท้ังจบชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 5 แล้วจึงไปเอ็นท
รานซ์เขา้ มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์ ในแผนกอิสระวารสารศาสตร์และ
สื่อสารมวลชน (ภาคค่า) ซึ่งเป็นรุ่นแรกๆ (หลกั สูตร 6 ป)ี

ต่อมาหลังเหตุการณ์วุ่นวายทางการเมืองเมื่อ 14 ตุลาคม
2516 สมคิด สิงสง จึงเดินทางกลับสู่มาตุภูมิ ณ บ้านซับแดง และ
ในช่วงเหตุการณ์ความวุ่นวายน้ัน สมคิด สิงสง เป็นแกนนา 1 ใน 100
คน ที่ร่วมลงนามเรียกร้องรัฐธรรมนูญ จากคณะรัฐบาล ซึ่งปกครอง
โดยคณะนายทหาร (ถนอม-ประภาส-ณรงค์) แต่ก่อนจะเกิด
เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 สมคิด สิงสงได้ย่ืนหนังสือลาออกจาการ

26 68 วงปีชีวิตสมคดิ สิงสง 45 ปีคนกับควาย

เป็นนักศึกษาของมหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์

ดร.เกษม ศิริสัมพันธ์
คณบดีคณะวารสารศาสตร์และ
สื่อสารมวลชน ได้นาตัวสมคิด สิง
สงเข้าพบ ศาสตราจารย์ ดร.
สัญญา ธรรมศักดิ์ ซ่ึงขณะน้ัน
ด า ร ง ต า แ ห น่ ง อ ธิ ก า ร บ ดี
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ แต่เขา
กย็ นื ยันวา่ จะลาออกโดยให้เหตผุ ล
ว่าไม่มีเงินจ่ายค่าเทอม และระบบ
การศึกษาของที่น่ีไม่เหมาะกับเขา
ก า ร ศึ ก ษ า ใ น ร ะ ดั บ อุ ด ม ศึ ก ษ า
น่าจะมีการพัฒนาหรือปฎิรูปมาก
ไปกว่าน้ี แต่ ดร.สัญญา ธรรม
ศักดิ์ ก็ได้ขอร้องให้สมคิด สิงสง อยู่ต่อ พร้อมทั้งจ่ายเช็คมูลค่า 400
บาท ให้สมคิด สิงสง นาไปเสียค่าเทอม โดยท่านได้กล่าวท้ิงท้ายเอาไว้
ว่า “ครูคิดว่าเธอควรอยู่ในธรรมศาสตร์ต่อไป เพราะคนท่ีคิดแบบเธอ
นัน้ ทกุ วนั นมี้ ีน้อย..” ดงั นน้ั สมคดิ สิงสง จงึ ได้อยูต่ ่อจนกระทง้ั เรยี นถึงปี
ท่ี 4

ในชว่ งน้นี ่ีเองท่เี ขาไดม้ ีโอกาสรู้จักกับสุรชัย จันทิมาธร หรือห
งา คาราวาน ซึง่ ในขณะนัน้ เปน็ นกั ศึกษาเพาะช่าง และได้ร่วมกิจกรรม
กลุม่ พระจนั ทรเ์ ส้ียว ท้ังสมคิด สิงสงยังได้แต่งเพลงทิ้งไว้ให้สุรชัย จันทิ
มาธรร้องจนโด่งดังไปทั่วประเทศ ในบทเพลงเพื่อชีวติ “คนกบั ควาย”

ต่อมาท่านดร.สัญญา ธรรมศกั ด์ิ ได้รบั โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้
เปน็ นายกรฐั มนตรีหลังเหตุการณ์วันมหาวิปโยค (14 ตุลาคม 2516)
สงบลง สมคิด สิงสง ก็ตัดสินใจเดินทางกลับอีสานบ้านเกิด(บ้านซับ
แดง)อย่างเป็นทางการและได้ทาการเคล่ือนไหวมวลชน เพ่ือสานต่อ

68 วงปชี ีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย 27

อุดมการณ์และแนวคิดของตนเอง จนชาวบ้านเร่ิมรู้ว่าสมคิด สิงสง
เป็นนักต่อสู้ที่มีอุดมการณ์ สามารถเป็นท่ีพ่ึงพิงของพวกเขาได้ จึงเข้า
มาหาเขามากขึ้น

ดังนั้นสมคิด สิงสงจึงตกอยู่ในสายตาของหน่วยงานราชการท่ี
เรยี กวา่ กอ.รมน. โดยในระยะแรกเขาไมร่ ตู้ ัวและไม่คาดคิดมาก่อนเลย
ว่าการเป็นหลักให้ชาวบ้านได้พ่ึงพาอาศัยในยามยากเช่นน้ีจะถูกจับตา
มองจากทางการ

แต่หากจะพูดถึงข้อเท็จจริงแล้ว สิ่งท่ีสมคิด สิงสง ได้พาคนหนุ่ม
สาวตลอดจนชาวบ้านทากิจกรรมนั้น ก็เป็นการ “ระเบิดจากข้างใน”
น่ันเอง แต่เจ้าหน้าท่ีรัฐในขณะนั้นยังไม่มีความรู้ความเข้าใจถึง
ปรากฏการณ์ดังกล่าว จึงพากันหวาดวิตกว่าเขาจะพาคนไปเป็น
คอมมิวนิ สต์ จนก ระท้ัง ป ระสิทธ์ิ ไชยท องพันธ์ รุ่นพี่จาก
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้ออกมาเตือนว่าทางการกาลังจับตามอง
และอาจยัดเยียดข้อหา ”คอมมิวนิสต์” ให้แก่เขา และการณ์ก็เป็นไป
ตามที่ ประสิทธ์ิ ไชยทองพนั ธ์ ออกมาเตือน และไม่ทันท่ีสมคิด สิงสง

จ ะ ทั น ไ ด้ เ ค ลี ย ร์ ตั ว เ อ ง ก็ เ กิ ด
เหตุการณ์กักตุนน้ามันที่อาเภอ
บ้านไผ่ในปี พ.ศ. 2517 ก็เท่ากับ
เป็นการตอกย้าให้ทางการปักใจ
เช่ือยิ่งข้ึนว่า เขาเป็นภัยสังคม เป็น
นักเคล่ือนไหวท่ีทาให้บ้านเมือง
วุ่นวาย เมื่อเขาพาบรรดาโชเฟอร์
รถสองแ ถวปิดถน นมิตรภาพ
ประท้วงเหตุการณ์ในคร้ังนั้น และ
ในเหตุการณ์ในครัง้ นน้ั ทาให้เขาได้
มีโอกาสพบกับ สมพงษ์ ประทุม
ทอง ชาวอาเภอบา้ นไผ่

ช่ือเสียงของ สมคิด สิงสง จึง

28 68 วงปชี ีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

โดง่ ดังเป็นที่รู้จกั มากขน้ึ ทั้งในหมขู่ า้ ราชการและประชาชน ประกอบกับ
ชว่ งน้ันไดเ้ กิดกระบวนการ “ขวาพฆิ าตซา้ ย” ในนาม “กลุ่มนวพล” โดย
มีพลตรีสุดสาย หัสดิน ณ อยุธยา เป็นผู้บัญชาการ ออกปราบปราม
บุคคลท่ีทางการเห็นว่าเป็นคอมมิวนิสต์ รวมทั้งนิสิตนักศึกษาที่ฝักใฝ่
สงั คมนยิ ม

เม่ือปี พ.ศ.2518 กระสุนสงั หารนัดแรกก็ระเบิดขึ้นเม่ือเขากับ
นายสนั่น กางทาเพ่ือนสนิทได้ถูกลอบยิงท่ีบริเวณโคกซับแดง (หน้า
โรงเรียนซบั สมบูรณ์พิทยาลัยในปัจจุบัน) ก่อนถึงปากทางเข้าหมู่บ้าน
ซับแดง อันเป็นบ้านเกิดของเขาเอง สมคิด สิงสงกับเพื่อนได้รับ
บาดเจ็บ

เขากับสนั่น กางทา ก็ได้มาเผชิญกับเหตุการณ์ความวุ่นวาย
ทางการเมือง 6 ตุลาคม 2519 ซึ่งมีการล้อมปราบนักศึกษาที่
มหาวิทยาลัยธรรม ศาสตรเ์ ข้าโดยบงั เอญิ คลา้ ยโชคชะตากาหนดให้วิถี
ชีวิตของเขาต้องวนเวียนอยู่กับเหตุการณ์ทางการเมืองอยู่ตลอดเวลา

68 วงปชี วี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย 29

สมคิด สิงสงกับสน่ัน กางทาจึงหนีออกจากเมืองหลวงอีกครั้ง คราวนี้
มาหลบอยู่ท่ไี ร่ของคาสิงห์ ศรนี อกซ่ึงเปน็ นกั เคลอื่ นไหว นักคิดนกั เขยี น
ฝีปากกล้าอีกคนหนึ่งท่ีถูกทางการหมายหัว แต่ได้หลบหนีออกไปก่อน
แล้ว คงเหลือแต่ภรรยาของคาสิงห์ท่ีออกมาให้การต้อนรับ แต่กาแฟ
เช้ายังไม่ทันตกถึงท้องก็มีกองกาลังทหารหน่วยหนึ่งเข้ามายังไร่ของคา
สิงห์ เขาจึงตอ้ งหนอี กี คร้ังเพอื่ เอาชีวติ รอด

สองคู่หูสมคิด-สนั่น ได้อาศัยไร่มันสาปะหลังของชาวบ้านเร้น
กายออกจากบา้ นไรข่ องคาสิงห์ ศรนี อก มาอย่างทลุ กั ทุเล เดินตัดป่าฝ่า
ดงและโบกรถตอ่ มาเป็นทอดๆ จนกระท่ังถงึ จังหวดั ชยั ภมู ิจงึ ไดเ้ ขา้ ไปหา
เพอ่ื นที่วดั บ้านโนนสาธรในตวั เมอื งจังหวัดชยั ภมู ิ แลว้ โบกรถมาที่บา้ น
ซับแดง หลบซ่อนตัวอยู่ที่กระท่อมร้างกลางป่าอยู่ระยะหน่ึงและกาลัง
จะตัดสินใจกลบั เขา้ ไปทห่ี ม่บู า้ น แต่ปรากฏว่ามเี ฮลคิ อปเตอร์และกาลัง
ตารวจ ทหาร พลเรือน นับกองพัน ได้ลงพ้ืนท่ีเข้ามาตามล่าตัวสมคิด

สิ ง ส ง โ ด ย ป ร ะ ก า ศ ร า ง วั ล น า จั บ
ให้แก่ผู้ท่ีช้ีเบาะแสว่าเขาหลบซ่อน
ตวั อยู่ท่ีไหน

ดังนั้นสองสหาย สมคิด -
สนั่นจึงต้องระเห็จออกจากบ้านซับ
แดงอกี ครั้ง โดยเดินเท้าตัดทุ่งไปยัง
บ้านโนนสาวเอ้ โดยเดินเท้าตัดทุ่ง
ไปยังหมู่บ้านที่อยู่ริมฝั่งแม่น้าชีเขต
อาเภอมัญจาคีรีและได้ข้ามแม่น้าชี
ข้ึ น ฝั่ ง อ า เ ภ อ ช น บ ท โ ด ย เ รื อ ข อ ง
ชาวบ้าน แต่สมคิดกับสนั่นก็พักอยู่
ท่ีหมู่บ้านน้ีแค่วันสองวันก็ต้องรีบ
เดินทางต่อไปอีกถึงหมู่บ้านเขต
รอยต่อของอาเภอบ้านไผ่จังหวัด
ขอนแก่นกับอาเภอนาเชือกจังหวัด

30 68 วงปชี ีวติ สมคิด สิงสง 45 ปคี นกับควาย

มหาสารคามจึงไดเ้ จอกบั "ครสู ุเมธ" ครสู ุเมธพามาพักท่ีบ้านดงหมู่บ้าน
ใกล้แก่งละวา้ แตอ่ ยูเ่ ขตอาเภอบ้านไผพ่ ักค้างคืนทน่ี ี่ 1 คนื ร่งุ เชา้ ครสู เุ มธ
จึงพาสมคดิ กบั สน่นั "เขา้ ปา่ " เมือ่ รถแล่นถงึ ตวั เมืองขอนแกน่ แลว้ สมคดิ
ก็บอกให้สน่ันนั่งรถกลับมาบ้านซับแดงเพื่อบอกข่าวกับคนทางบ้าน
ส่วนสมคิดก็เข้าป่าดงมูลที่บ้านดูนสาด เขตอาเภอกระนวน จังหวัด
ขอนแกน่ ตดิ ตอ่ กับเขตอาเภอหนองกรุงศรจี งั หวดั กาฬสินธุ์

สมคิด สิงสงและสน่ัน กางทา จึงได้มีโอกาสพบแกนนาพรรค
พคท. แห่งประเทศไทยอยา่ งเป็นทางการ ซ่ึงได้มารอต้อนรับสมคิด สิง
สงอยู่ท่ีนั่นแล้ว ส่วนสน่ัน กางทา สมคิด สิงสงเห็นว่าไม่ใช่บุคคล
เป้าหมายท่ีทางการต้องการตัวจึงให้เดินทางกลับบ้านซับแดงเพ่ือคอย
ส่งข่าวคราวความเคลอื่ นไหวของทางการต่อไป

“สหายวรี ะ” คอื ชือ่ แรกท่ีทางพรรค พคท. จัดต้ังให้แก่ สมคิด สิง
สง และต่อมาเขาได้ถูกส่งตัวไปยังจังหวัดนครพนม และอยู่ที่จังหวัด
นครพนมได้ 15 วันจึงข้ามไปประเทศลาวทางท่าแขก และไปพานักท่ี
สานกั ตอ้ นรับแขกสากลของ สปป.ลาว ในนครเวยี งจนั ทน์

ต่อมาสมคิด สิงสงได้เรียกร้องให้ทางพรรค พคท. ส่งเขาไปยัง

68 วงปีชีวติ สมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย 31

ศูนย์กลางพรรค ทางการลาวจงึ ได้ส่งเฮลิคอปเตอร์นาตัวเขาไปส่งตาม
คาเรยี กร้อง มาลงท่เี มอื ง “อุดมชัย” ณ ทนี่ ี่สมคิด สงิ สง ได้มีโอกาสพบ
กับสหายชาวไทยหลายคนด้วยกัน ท่ีได้เดินทางหนีภัยทางการเมืองเข้า
มากอ่ นหน้าแล้ว เช่น คาสิงห์ ศรีนอก, ทองปักษ์ เพียงเกษ, อุดร ทอง
นอ้ ย, วิชยั หนิ แก้ว, ชานิ ศักดิเ์ ศรษฐ, วชิ ยั เสาวมาตย์ ฯลฯ

ต่อมาสมคิด สิงสงจึงถูกส่งตัวไปยังสานัก A30 ท่ีหลวงน้าทา
เขาอยู่ที่A30 นาน 8 เดือนจนถึงปี 2520 จึงขอให้ทางพรรค พคท.
ส่งตัวเขา้ มาปฏบิ ตั กิ ารยงั แนวหน้า สว่ นคาสิงห์ ศรีนอก ถูกส่งตัวต่อไป
ยงั ประเทศท่ี 3

หลังจากกลับเข้ามาท่ีประเทศไทย สมคิด สิงสงถูกส่งตัวเข้ามา
ปฏิบัติการที่ “ดงมลู ” อกี ครั้ง คราวน้ีเปล่ียนช่ือ “เป็นสหายสุดเขต” มี
ฐานะเป็นแนวร่วมชนั้ สงู

พ.ศ.2524 สมคิด สิงสงได้พบรักกับผู้หญิงร่วมอุดมการณ์ท่ีเขต
ปฏิบัติการ ดงมูล – ภูพาน ซึ่งหญิงสาวผู้นั้นปัจจุบันก็คือ “คุณฉวีวรรณ
ทองนอ้ ย” หลานสาวของอุดร ทองน้อย นักต่อสู้และอดีต สส.ยโสธรน่ันเอง
ความเหน็ อกเหน็ ใจระหวา่ งใช้ชีวติ อยใู่ นปา่ เขาลาเนาไพรจึงทาให้คนท้ังสอง
ตัดสินใจใช้ชีวิตคู่ร่วมกัน โดยเจ้าภาพฝ่ายชาย คือ สมาชิกพรรคสังคมนิยม
สว่ นเจ้าภาพฝา่ ยหญงิ คอื สมาชกิ พรรค พคท.

ปลายปี 2524 สมคิด สิงสงตัดสินใจพาลูกๆและภรรยาลงไปอยู่ท่ี
กรุงเทพมหานคร ซง่ึ ขณะนัน้ สถานการณบ์ ้านเมอื งยังไมท่ นั สงบเรยี บร้อยดี
นัก และย่ิงมาเกิดเหตุการณ์หายตัวไปอย่างไร้ร่องรอยของ ศิลป์ประเสริฐ
โพธ์ิแก้ว แกนนาคนสาคัญในการต่อสู้กับเผด็จการทหารในยุค 6 ตุลาคม
2519 สมคดิ สงิ สงจงึ จาเปน็ ต้องประกาศตัวให้สาธารณชนรับรู้ถึงการเข้า
ร่วมพัฒนาชาติไทยตามนโยบายของรัฐบาลในขณะน้ัน หนังสือพิมพ์
สยามรัฐรายวันคือส่ือฉบับแรกที่สมคิด สิงสงใช้พ้ืนท่ีเพ่ือเปิดตัวตนต่อ
สาธารณชน โดยการเขียนบทความด้วยเนื้อหาสาระท่ีจะนาไปตอบ “ศูนย์
ซกั ถาม” กอ.รมน.

ปัจจบุ ันสมคดิ สงิ สงในวยั ปลายคนใชช้ วี ิตอยูอ่ ยา่ งสงบทบี่ า้ นดนิ ตีน
ภู (บ้านซับแดง) กับฝูงควายที่เขาพยายามส่งเสริมและอนุรักษ์เพ่ือให้
ประชาชนเอาไปเป็นแบบอย่าง ยามว่างเขียนหนังสือ ช่วยงานราชการบ้าง
ตามสมควรแก่อัตภาพ

32 68 วงปชี ีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

กาลานุกรม

วงปีชีวิต
สมคิด สิงสง

พ.ศ.2493 สมคิด สิงสง เกิดเม่ือวันท่ี 27 ตุลาคม 2493 ตรง

กับวันศุกร์ แรม 1 ค่า เดือน 11 ปีขาล ที่บ้านเลขที่ 1
หมู่ 9 บ้านซับแดง ต.โพธิ์ไชย อ.มัญจาคีรี จ.ขอนแก่น (ปัจจุบันเป็น
บ้านซับแดง หมู่ 5 ต.ซับสมบูรณ์ อ.โคกโพธิ์ไชย จ.ขอนแก่น) เป็น
บตุ รคนแรกของพอ่ ลอด แม่เสยี่ น สิงสง ท่มี าของช่ือ “สมคิด” เพราะลกู
ชายของยาย (แม่ใหญ่) ซึ่งเป็นน้องชายของแม่เส่ียน มีช่ือ “สมหวัง” ,
“สมนึก” ,และ “สมจิตร” ครั้นแม่เส่ียนคลอดลูกคนแรก ยายจึงต้ังช่ือ
“สมคิด” บ้านเลขที่ 1 บ้านซับแดง เป็นท้ังที่เกิดและท่ีฝังรก (สายแฮ)
ของสมคิด สิงสง ซ่ึงมีน้องท้ังหมด 10 คน เป็นชาย 4 คน เป็นหญิง 6
คน เสยี ชีวิตในขณะยังเด็ก 1 คน

68 วงปชี ีวิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย 33

พ.ศ.2500 สมคิด สิงสง เรียนชั้นประถมศึกษาปีท่ี 1-4 (ป.1-
4) ที่โรงเรียนบ้านซับแดง(โรงเรียนประชาบาล)
-2504 ซ่ึงขณะนน้ั มอี าคารเรยี นหลงั เดยี วมุงดว้ ยหญ้าคา มี

ครู 1 คน ครูท่านน้ีภูมิใจย่ิงทุกคร้ังเม่ือได้เล่าว่า “มีลูกศิษย์ได้เรียน

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์” หมายถึง สมคิด สิงสง กับ สมนึก ชื่นใจ

นอ้ งชายของแม่เสย่ี น สงิ สง ซึง่ เป็นนา้ ชายของ สมคดิ สิงสง

พ.ศ.2505 ลูกชายของตา – ยาย (พ่อใหญ่-แม่ใหญ่) หมายถึง
ลุงกับน้าชายของสมคิด สงิ สง ได้เรยี นหนังสอื ทกุ คน
-2507 เม่ือสมคิด สิงสง จบ ป.4 จึงได้เดินทางจากซับแดง
มาขึ้นรถไฟท่ีสถานี อ.บ้านไผ่ จ.ขอนแก่น เพื่อไป

เรียนต่อชนั้ ประถมตอนปลาย(ป.5-7) ท่ีโรงเรียน

วัดชัยพฤกษมาลา ปากคลองมหาสวสั ด์ิ อ.ตล่ิงชัน จ.

ธนบรุ ี และพกั อยู่กับนา้ ชายน้องของแม่เสยี่ น

พ.ศ.2507 เ รีย น ร ะดั บช้ั น มั ธย ม ศึ ก ษ าต อ น ต้ น ( ม . ศ . 1 -3) ที่
โรงเรยี นวดั นอ้ ยใน อ.ตล่ิงชัน จ.ธนบรุ ี
-2510

พ.ศ.2510 เรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย(ม.ศ.4-5)ท่ี
โรงเรียนสุวรรณารามวิทยาคม อ.บางกอกน้อย จ.
-2512 ธนบรุ ี

พ.ศ.2512 สมคิด สิงสง สอบเอ็นทรานซ์ เข้ามหาวิทยาลัย
ธรรมศาสตร์ เจาะจงเพ่ือเลือกเรียนแผนกอิสระ
-2516 วารสารศาสตร์และส่ือสารมวลชน(หลักสูตร6ปี)

ในสังกัดคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ และเลือก

เรียนภาคค่า เพราะต้องทางานหาเงินส่งตนเอง

เรยี น และเลือกทางานหนงั สอื พิมพ์

34 68 วงปีชีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

พ.ศ.2514 มีโอกาสไปออกค่ายอาสาพัฒนาชนบท จึงได้
เดินทางไปหลายจังหวัดของไทย ได้พบเห็นสภาพ
-2515 ชีวิตความเป็นอยู่ ความลาบากของชาวบ้านใน

หลายถิ่นที่ และปี 2514 สมคิด สิงสง ก็ชวนเพื่อนๆมาทากิจกรรมที่

บ้านซับแดงและหมู่บ้านใกล้เคียง ในตาบลโพธ์ิไชย ด้วยการนา

ชาวบ้านทาถนนจากหม่บู ้าน ออกมาเชือ่ มกับถนนหมายเลข 229 โดย

ไมใ่ ช้งบประมาณของทางราชการ จึงโดนกานนั ตาบลโพธ์ไิ ชยเพง่ เล็ง

พ.ศ.2516 ประพันธ์คาร้อง เพลง “คนกับควาย” สมคิด สิงสง
กับ สุรชัย จันทรธิมาธร เช่าบ้านพักหลังเดียวกันท่ี

กรุงเทพ คืนน้ัวันฝนตก ก่อนเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 และรุ่งเช้า

ขณะสุรชัย ขลุกกับกีต้าร์ เพลง Master of war ของ Bob Dylan

สมคิด สิงสง คิดถึงบ้านซับแดง คิดถึงท้องไร่ท้องนา ฤดูกาลไถนาและ

ปักดา จงึ ถ่ายทอดความคดิ ถึงน้มี าเป็นบทเพลง “คน กับ ควาย”

ก่อนเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 สมคิด สิงสง รู้สึกเบื่อหน่าย
และเห็นว่า มหาวทิ ยาลัยมิใช่คาตอบทต่ี นต้องการ จงึ ย่นื หนงั สือลาออก
จากการเป็นนักศึกษา แต่ ดร.เกษม ศิริสัมพันธ์ นาสมคิด สิงสง เข้า
พบ ดร.สัญญา ธรรมศักด์ิ อธิการบดี สมคิด สิงสง อ้างกับ ดร.สัญญา
ว่าตนไม่มีเงินคา่ เทอม และการศึกษาที่น่ีระบบไม่เหมาะกับตน แต่ ดร.
สัญญา ธรรมศักดิ์ ก็ขอให้สมคิด สิงสง อยู่ต่อและท่านได้จ่ายเช็ค มูลค่า
400 บาท มอบใหส้ มคดิ สงิ สง นาไปชาระคา่ เทอม

เม่ือเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 จบลง สมคิด สิงสง ก็หันหลัง
ให้กับมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ที่ตนเรียนมาได้ถึงปีท่ี 4 ก็กลับมา
บา้ นซบั แดง ถน่ิ กาเนิดของตน

พ.ศ.2517 สมคิด สิงสง กับเพื่อนนักศึกษา ร่วมกันสร้างสรรค์

หลายส่ิงอย่าง วิสาหกิจชุมชน,โรงเรียน(กลางคืน)
สาหรับผู้ไม่รู้หนังสือ,ทาโรงไฟฟ้า และฯ จึงโดนทางการเพ่งเล็งและ
โดนลอบสงั หาร

68 วงปชี วี ติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย 35

พ.ศ.2517 หนังสอื มากนบั พันเล่มบนเถียงนา มีเยาวชนคนหนุ่ม

สาว ชาวบ้านซับแดง มาหยิบพลิกดูและวางลง ซ้าๆ
อยู่เช่นน้นั หลายวัน กระทัง่ ความจริงปรากฏว่า “อ่าน
หนงั สือไม่ออก และเขียนไมไ่ ด้ แตใ่ ฝ่รู้ ใฝ่เรียน” ชาย
หนมุ่ กอ็ ยากเขียนหนังสือได้เพราะจะได้เขียนจดหมาย
รักถึงสาวคนรักโดยไม่ต้องให้แค่คนเดียวที่เขียนได้
อ่านออกเขียนให้ เมอ่ื มีคนอยากเรียน สมคิด สิงสง ก็
นาความนี้ไปปรึกษากับศึกษาธิการอาเภอมัญจาคีรีว่า “ควรทา
อย่างไร” แตค่ าตอบทไ่ี ดน้ ้นั ไม่ใชส่ ิง่ ทป่ี ระสงค์ จึงใช้เถียงนาเป็นที่เรียน
และหัดเรียนเขียนอ่านกันตอนค่าคืน ด้วยแสงสว่างของตะเกียง มีคน
หนุ่ม ชาย – หญิง ทั้งบ้านซับแดงและหมู่บ้านใกล้เคียงมาเรียน และมี
สามเณรมาเรยี น

ประเสริฐ จันดา กับ พัลลภ ขันทะนันคา มาอยู่และทาการนี้

ดว้ ยกนั สว่ นประเสริฐ จันดา มาอยนู่ านถงึ 1 ปี

สมคิด สิงสง นาชาวบ้านซับแดงทาเศรษฐกิจชุมชน เพราะเห็น

ว่าพ่อค้าคนกลางท่ีซ้ือมันสาปะหลังมักกดราคา จึงชวนชาวบ้านปลูก

และทาลานตากมนั สาปะหลัง

พ.ศ.2517 ปี2517 น้ามันราคาแพง และมีปริมาณจากัด เพราะ
ปริมาณน้ามนั ที่มใี นไทยมีน้อย จึงมีการกักตุนน้ามัน

และโก่งราคาน้ามัน สมคิด สิงสง กับ สมพงษ์ ประ

ทุมทอง อดีตนิสิตวิทยาลัยวิชาการศึกษา(วศ.) ประสานมิตร(ต่อมา

เป็นมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร) กับอีกหลายคน

นาประท้วงด้วยการปิดถนนสายมิตรภาพบริเวณตลาด อ.บ้านไผ่ จ.

ขอนแก่น เม่อื เปิดถนนสลายการชุมนมุ แล้ว สมคิด สงิ สง ลงไปกรุงเทพ

จึงทราบจากคาเตือนของ ประสิทธ์ิ ไชยทองพันธ์ พ่ีชายของเพ่ือน

เตือนว่าทาง บก.ปค. จับตาดูว่ามีการเคล่ือนไหวทาอะไรๆที่บ้านซับ

พ.ศ.2517 แดง จงึ ให้ สมคิด สิงสง ระวังตัว
คืนเดือนหงาย มิถุนายน ฝนตกแล้ว เวลาใกล้ 2 ทุ่ม

36 68 วงปีชวี ิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย

สมคิด สิงสง กับ สน่ัน กางทา(มหาเสริฐ)กลับจากไปเจรจาซ้ือมัน

สาปะหลังท่ีบ้านโสกนาดี ขณะขับรถมอเตอร์ไซค์ ซูซูกิ เอ ร้อย

(A100)สแี ดง พุ่งขน้ึ เนิน 100 ศพ (ปัจจุบันเป็นบริเวณหน้าโรงเรียน

ซับสมบูรณ์พิทยาลัย) ก็มองเห็นชาย 2 คน ยืนอยู่ขอบถนนฝั่งขวามือ

ของ สมคิด สิงสง ชายทั้งสองคลุมศีรษะด้วยผ้าห่ม พลันนั้นยินเสียง

ปืนดัง แต่ยังไม่รู้ว่าตนโดนยิง ในขณะนั้น สมคิด สิงสง ขับรถและ

ประคับประคองให้แล่นมาได้อีกราว 200 เมตร ก็ตัดสินใจเลี้ยวมาฝ่ัง

ขวาถนนไปตามทางเดินเข้าโคกซับแดงเพ่ือทะลุถึงบ้านซับแดงทางลัด

แต่ยังไม่ถึงที่หมาย เพราะรถเสียหลักพลิกคว่าเม่ือถึงปลักน้า รถก็ล้ม

คนก็หมดแรง

สมคิด สิงสง มาทราบเมื่อภายหลังอีกหลายปีว่า คืนนั้นมีจุด

สังหาร 3 จุด จุดที่ 1 ผ่านมาได้ และมาโดนยิงจุดที่ 2 และจุดที่ 3 เป็น

“จุดจบ ปิดบัญชี” เป็นบริเวณปากทางเข้าบ้านซับแดง มีพร้อมท้ังคน

ทงั้ อาวุธสงครามและรถตเู้ พอ่ื เกบ็ ไปทาลายหลักฐาน

พ.ศ.2518 ดร.เขียน ธีระวิทย์ อาจารย์ประจาคณะ
รัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยกับคณะ มาทา

วิจัยท่ีบ้านซับแดง (ช่วงปลายปี 2517 ตีพิมพ์ต้นปี

2518) ซึง่ สบื เน่อื งด้วย ดร.เขยี น ธรี ะวิทย์ มาบรร-

ยายที่มหาวิทยาลัยขอนแก่นและวันนั้นมีการชุมนุมที่

บริเวณลานหน้าศาลากลาง จ.ขอนแก่น เร่ืองท่ีดินทา

กิน มีชาวบ้านซับแดงขึ้นพูดบนเวทีเรื่องที่ดินทากิน

ไดอ้ ย่างชัดเจน เมื่อพูดจบ ดร.เขียน จึงได้สนทนากับ

ชายหนุ่มคนนั้น ดร.เขียน ธีระวิทย์ นาเสนอผล

การศึ กษาโดย ใช้ห้ องปร ะชุม คณะ รัฐศ าสต ร์

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และเชิญหน่วยราชการท้ังมหาดไทยและ

ทหารเข้าฟังผลการศึกษา จึงเป็นที่มาของหนังสือเล่ม ชื่อ “ซับแดง

หมู่บ้านเคียวเกี่ยวดาว”

จบเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ตลอดปีก็เป็นคืนวันอัน

68 วงปีชวี ิตสมคดิ สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย 37

ยาวนานดว้ ย “ขบวนการขวาพฆิ าตซา้ ย”

26 มกราคม เลือกตั้งทั่วไปสมาชิกสภาผู้แทน

พ.ศ.2518 ราษฎร (สส.) สมคิด สิงสง ไปยื่นใบสมัครที่ศาลา

กลางจังหวัดขอนแก่น แต่ขาดคุณสมบัติ อายุยังไม่

ครบ 25 ปี บริบูรณ์ จงึ หมดสทิ ธิสมคั ร (อายุครบ 25 ปี บริบูรณห์ ลัง

27 ต.ค.2518) ขณะนั้นไทยยึดปฏิบัติตามหลักของอเมริกาที่ว่า “ต้อง

ครบ 25 ปีบริบูรณ์จงึ มสี ทิ ธสิ มคั ร สส.”

พ.ศ.2519 4 เมษายน ลงสมัคร สส.ขอนแก่น สังกัดพรรคสังคม
นิยมแห่งประเทศไทย แต่ไมไ่ ดร้ ับเลอื กตัง้

ตุลาคมทั้งเดือน ชีวิตสมคิด สิงสง ตั้งแต่ 6-14 ต.ค.

หรือถึง 31 ต.ค. หรือ 6-8, 8-10, 10-12, 12-14

ตุลาคม ชีวิตสมคิด สิงสง ก็อยู่ท่ามสรรพภัย จึงต้อง

ระวังภยั ทีม่ ุ่งมาเอาชีวิต ท้งั จบั เป็นหรือจับตายจึงเป็น

ทั้ง 3 วันอันตราย, 7วันอันตราย และวันอันตราย...

ดงั รายละเอยี ดรายวนั ดังน้.ี .

6 ตุลาคม ตอนสายราว 10 โมง สมคิด สิงสง กับสน่ัน กางทา

นงั่ รถจากกรงุ เทพมาลงที่ อ.ปากชอ่ ง และพักค้างคนื ที่นี่

7 ตุลาคม ตอนเช้า เข้าไปไร่ธารเกษม ของลุงคาสิงห์ ศรีนอก

(ลาวคาหอม) ยังไม่ทันกินกาแฟ ก็ต้องหลบออกมาเพราะทหารมา

ล้อมไร่นี้ สมคดิ สิงสง และ สนนั่ กางทา มาถึง อ.สคี วิ้ และนง่ั รถประจา

ทางมาลงที่ตัวเมืองชัยภูมิ จากนั้นจึงไปพักค้างคืนท่ีวัดบ้านโนนสาธร

ที่วดั มีข้าวตม้ มัดเพราะวนั น้ี ข้ึน 14 ค่า เดือน 11 ใกลว้ นั ออกพรรษา

8 ตุลาคม ตอนเช้า เดินจากวัดมาถึง 4 แยกโรงต้ม (โรงสุรา

40 ดีกรี) จึงนั่งรถประจาทางเพ่ือจะมาลงที่ช่องสามหมอและต่อไปยัง

บ้านซับแดง แต่สมคิด สิงสง เปลี่ยนใจ ลงรถท่ีแยกปากทางเข้า อ.

คอนสวรรค์ จ.ชัยภูมิ เพราะคาดว่าท่ีช่องสามหมอวันน้ัน จะมีการตั้ง

ด่านตรวจรถยนตท์ กุ คนั สมคิด สิงสง กับ สนัน่ กางทา เดนิ ลัดเลาะป่า

มาทุ่งถึงห้วยสามหมอที่น้าหลาก จึงว่ายน้าข้ามถึงฝ่ังโน้นได้อย่าง

38 68 วงปีชีวิตสมคดิ สิงสง 45 ปคี นกับควาย

ทุลักทุเล เพราะต้องไม่ให้ปืนทพ่ี กมาต้องเปียกน้า
8-10 ตุลาคม สมคิด สิงสง และ สนั่น กางทา ยังไม่เข้าหมู่บ้าน

ดังน้ัน คืน 8-9 ตลุ าคม จึงหลบภยั นอนที่เถยี งนานอกหมบู่ า้ นซับแดง
10 ตลุ าคม ตอนสายมีเสียงเฮลิคอปเตอร์บินต่าและช้าๆวนรอบ

บ้านซับแดง กาลังทหาร 2 กองพัน มีผู้ว่าราชการจังหวัดขอนแก่นกับ
แมท่ พั ภาคที่ 2 เปน็ ผู้สงั่ การจับ..

สมคิด สงิ สง และ สนั่น กางทา อยู่นอกวงล้อมน้ี ถงึ ตอนบ่ายฝน
ลงเม็ดแรงข้ึนๆ และต่อเน่ืองนาน กองกาลังน้ีจึงถอนตัวกลับไปด้วย
ความผดิ หวงั

สมคดิ สงิ สง บอกกับ สน่ัน กางทาว่า “ศัตรู อยู่บนภู เราต้องไป
อีกทาง” ดา้ นทิศเหนือหา่ งบ้านซับแดงราว 1 กิโลเมตร มีเทือกเขาภูผา
แดง สมคิด กับ สนั่น เลือกเดินในที่ราบทุ่งนา จากบ้านซับแดงมาทาง
ทิศตะวันออก มาบ้านซับบอน มาบ้านนาหนองทุ่ม มาบ้านโสกนาดี
สองคนเดินไปท้ังด้วยความเหน็ดเหน่ือย กายทั้งหิวและความกลัว แต่
จุดหมายทต่ี อ้ งกา้ วไปใหถ้ งึ คอื บ้านวังแสง ถิ่นเดมิ ของ ตา-ยาย

11 ตลุ าคม คนื วนั ทผี่ ่านมา สมคิด กับ สนั่น นอนหลับสนิทในป่า
มันสาปะหลังของชาวบา้ น เพราะเหนือ่ ยมาตลอดวนั และดว้ ยความหิว
จึงถอนมันสาปะหลงั มาหมกไฟ ไฟก็แรงน้อยมากๆ เพราะฟืนเปยี กและ
ไม่อยากให้เปน็ ทรี่ ้ขู องคนตามลา่

เช้าวันนี้ สองคนเดินมาถึงบ้านโนนสาวเอ้ และต้องข้ามลาน้าชี
ท่ีน่ี จึงไปที่บ้านวังแสง สมคิด สิงสง มอบให้ มหาเสริฐ (สน่ัน) ไปหา
ว่าจา้ งเรือและแต่งเรือ่ งว่า จะไปส่งข่าวญาติท่ีน่ัน ว่าญาติป่วย สน่ันได้
เรือของตาปาน (พอ่ ใหญ่ปาน) และพาสองคนข้ามลาน้าชีท่ีเวิ้งน้ากว้าง
ใหญ่ด้วยเรอื ขุดดว้ ยต้นตาล แต่ก็ถึงบ้านวังแสงอย่างปลอดภัย และยิน
ความของชาวบ้านวังแสง ซึ่งไปทาบุญออกพรรษาที่บ้านซับแดง ได้
กระจายข่าวท่ีวังแสงว่า “ใครจับนายสมคิด สิงสง ได้จะได้เงินสด 2
แสนบาท)

12 ตุลาคม เมอ่ื รูว้ ่าภัยยังติดตามตัวไปทุกท่ี สมคิด สิงสง จึงบอก

68 วงปีชวี ิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกับควาย 39

สน่ัน กางทา ไปขอนแก่นเพ่ือรอพบทนายอุดม ตะนังสูงเนิน ซึ่งจะมา
ว่าความที่ศาล จ.ขอนแกน่ สนัน่ ไม่เจอทนายอุดม

13 ตุลาคม สองคนออกเดินทางพ้นบ้านวังแสง เพราะเกรงว่า
ภัยจะตามมาทันจึงต้องไป แต่ไม่รู้ว่าจะไปท่ีใด สุดท้ายจึงคิดว่าจะไปให้
ถึงชายแดนเขมร แต่ก็เป็นแค่ความคิดความตั้งใจเท่าน้ัน เพราะความ
จริงก็มีรถยนต์มาจอดและชายคนนั้นก็คือ ครูสุเมธ คนของพรรค
(พคท.) อดีตเสรีไทย ผู้ได้รับมอบหมายให้นาส่งสมคิด สิงสง สู่ดงมูล
แดนนริ ภัย

14 ตลุ าคม คืนวานนอนท่ี บ้านดง ในเขต อ.บ้านไผ่ จ.ขอนแก่น
ใกลแ้ กง่ ละวา้ เชา้ น้ี ครูสเุ มธ พาสมคดิ กับสน่ัน นั่งรถยนต์เพ่ือไปดงมูล
คร้ันรถแล่นไปถึงบริเวณสามเหลี่ยมในเมืองขอนแก่น จุดเชื่อมถนน
มะลิวัลย์ที่มุ่งสู่ชุมแพ ตัดกับถนนมิตรภาพ ท่ีมุ่งสู่ทิศเหนือถึงอุดรธานี
และสุดท่ีหนองคาย สมคิดบอกสน่ันว่าให้ลงรถที่สามเหล่ืยมและน่ังรถ
กลบั ซบั แดง เพือ่ บอกทุกๆคนท่เี ฝ้ารอว่าตนยงั ไมต่ าย

เมื่อถึงบ้านดุนสาด อ.กระนวน จ.ขอนแก่น เข้าสู่ดงมูล เห็นพล
พรรคฯ แล้ว สมคิด สิงสง จึงมั่นใจว่าตนพ้นภัย (ดงมูล เทือกเขาที่มี
อาณาเขตติดต่อกับ 3 จังหวัดดังนี้ ทิศเหนือ จ.อุดรธานี-จ.กาฬสินธุ์,
ทิศตะวันตก จ.อุดรธานี-จ.ขอนแก่น ,ทิศใต้ จ.ขอนแก่น-กาฬสินธ์ุ,

ตลุ าคม – ธันวาคม 2519 ทศิ ตะวันออก จ.กาฬสนิ ธ์)ุ

สมคิด สิงสง อยู่ดง มูล ไม่นานวัน ก็ตอ้ งเดนิ ทางไปส่ศู ูนยก์ ลางฯ
มีการจัดเมลด์ ่วนพเิ ศษด้วยกาลงั พลพรรค 1 กองร้อยคุ้มกัน และนาส่ง
จากเขตงาน 666 ดงมูล ถึงเขต 333 ภูพาน ใช้เวลาแค่ 10 วันก็ถึง
จุดหมาย ซงึ่ หากเปน็ เมล์ปกติต้องใชเ้ วลานานถงึ 1 เดอื นจึงถงึ ทนี่ ่ี

พลพรรคภูพานก็นาส่ง สมคิด สิงสง ถึงนครพนมและน่ังเรือ
พายในคืนเดือนมืด นานเกิน 1 ช่ัวโมง เรือจึงเทียบท่าฝ่ัง สปป.ลาว
และมีพลพรรคมารอรับไปท่ี “สานักต้อนรับสากล” จากนั้นมีรถจ๊ีป

40 68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

นาสง่ ถึงเวยี งจันทน์ จากเวียงจันทน์ก็นั่งเฮลิคอปเตอร์ไปไชยะบุรี จาก

ไชยะบุรีไปหลวงพระบาง และไปถึงสานัก A30 จึงรู้ว่า “ที่นี่เป็น

พ.ศ. 2520 ศูนยก์ ลาง”
สมคิด สิงสง อยู่ที่สานัก A30 นาน 8 เดือน ซึ่ง

เหมอื นกบั 8 ปี เพราะไม่มงี านท่ีต้องทาเป็นชิ้นเป็นอัน จึงขอกลับมาสู่

แนวหนา้ จงึ กลับมาเวียงจนั ทน์และนาสง่ ถงึ ภูพาน

พ.ศ. 2521 จากภูพานก็ลงมาอยู่ดงมูล ปีนี้ฝนตกหนักท้ังภาค
อีสาน น้าหลากปลาเยอะ สมคิด สิงสง จึงยิน

เสียงพูดของปลาท่ีเริงรา่ กับน้าหลากในหว้ ยดงมลู

พ.ศ. 2522 ขึ้นไปอยู่ภูพาน ทาหน้าท่ีเป็นผู้สอนงานข่าว จึงได้
ฟ้ืนความรู้ที่ได้เรยี นมาถึงกับแต่งตาราเร่ืองน้ี ปีน้ี

วรรณกรรม (นยิ าย) เร่ือง “ลาก่อนนาวงั เหลก็ ” ก็พิมพ์เปน็ ครั้งแรก

พ.ศ. 2523 พ.ศ.2523 ลงมาอยู่ดงมูล และขอมาเปิดพื้นท่ี
ใหม่ที่ “ซับแดง” และชัยภูมิ ท่ีชัยภูมิเป็นการ

เชอ่ื มต่อทางและเขตงานของอสี านเหนือกับภาคเหนือให้ต่อตดิ กัน

พ.ศ. 2524 ขึ้นไปอยู่ภูพาน และแต่งงานกับ “ฉวีวรรณ ทอง
น้อย” หลานสาวของ อุดร ทองน้อย ,วรรณกรรม

(นยิ าย) “ข้าวเขยี ว” พมิ พค์ รั้งแรก และเมือ่ มีนโยบาย 66/2523 จึง

ตดั สนิ ใจออกปา่ สูเ่ มอื ง

พ.ศ. 2525 25 มกราคม ได้ลูกชายคนแรก “กอไก่” หรือ สุด
เขต สิงสง

-ตดั สินใจเขา้ มอบตัวกบั ทางการ และเขียนตอบคาถามของศูนย์

ซักถาม (ของ กอ.รมน.) ลงพิมพ์สยามรัฐรายวัน วรรณกรรม (นิยาย)

“ไอ้พลอย” พมิ พ์ครั้งแรก

พ.ศ. 2526 เปน็ ผ้ใู หญ่สมคิด สิงสง แหง่ บ้านซับแดง

พ.ศ. 2529 ลงสมัครรับเลือกต้ัง สส.ขอนแก่น สังกัดพรรค
ก้าวหน้า นายอุทัย พิมพ์ใจชน เป็นหัวหน้าพรรค

68 วงปีชวี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย 41

(ไม่ได้รับเลือกต้งั )

พ.ศ. 2530 วันเกดิ ลกู คนท่ี 2 (โดง่ ) สร้างศักด์ิ สิงสง วันที่ 15
มีนาคม 2530

พ.ศ. 2532 อยู่ในท่ีประชุมคณะรัฐมนตรี ( ครม.สัญจร) คร้ัง
แรกท่ี จ.ขอนแก่น ในฐานะ สื่อมวลชน ,พลเอก

ชาตชิ าย ชุณหวัน เปน็ นายกรฐั มนตรี

พ.ศ. 2533 วรรณกรรม (รวมเร่ืองสั้น) “คนบนมอ” พิมพ์
คร้งั แรก ทาวารสาร “คึดฮอด”, ร่วมก่อต้ังสโมสร

นักเขียนภาคอีสานแห่งประเทศไทย และเป็นประธานสโมสรนักเขียน

ภาคอสี านฯคนแรก (ปัจจบุ นั เป็นทป่ี รกึ ษา)

พ.ศ. 2534 วรรณกรรม (นวนิยาย) “ผู้รุกราน” พิมพ์ครั้ง
แรก

พ.ศ. 2538 จัดตั้งสหกรณ์การเกษตรชาวไร่อ้อยโคกโพธ์ิไชย
จากดั

พ.ศ. 2539 ลงสมัครรับเลือกตั้ง สส.ขอนแก่น สังกัดพรรค
ความหวงั ใหม่ (ไมไ่ ดร้ บั เลอื กต้งั )

พ.ศ. 2540 วันเกิดลูกคนท่ี 3 (ป่าน) อาทิตยาภินันท์ สิงสง
วนั ท่ี 6 กรกฎาคม 2540

พ.ศ. 2544 พ.ศ.2544 ร่วมก่อต้ังมูลนิธิน้าและคุณภาพชีวิต
ดารงตาแหนง่ รองประธานคนท่ี 1

พ.ศ.2544-2547 ดารงตาแหนง่ นายกองค์การ

บริหารส่วนตาบลซับสมบูรณ์ อ.โคกโพธิ์ไชย จ.

ขอนแกน่

พ.ศ. 2548 พ.ศ.2548 ได้รับเลือกเป็นประธานเครือข่าย
การจัดการน้าหว้ ยสามหมอ

พ.ศ. 2549 วรรณกรรมเยาวชน “พ่อนายกสายไหม บ้าน
หนองฮี” พิมพ์ครง้ั แรก ได้รับแต่งต้ังเป็นประธาน

คณะทางานลมุ่ น้าห้วยสามหมอ (วรรณกรรมนี้กล่าวถึงหลักเศรษฐกิจ

42 68 วงปชี วี ติ สมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

พอเพียงตามแนวพระราชดาริ และการบริหารจัดการทรัพยากร

ธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดล้อม)

พ.ศ. 2550 วรรณกรรมเยาวชน “พ่อนายกสายไหม บ้าน
หนองฮี” ได้รับรางวัลชมเชยในการประกวด

หนังสือดีเด่นในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ประจาปี 2550 ,รางวัล

ชมเชยประเภทงานเขยี นในการประกาศรางวัลลูกโลกสีเขียวคร้ังท่ี 9 ,

รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 2 เซเว่นบุ๊คอวอร์ด คร้ังที่ 4 และเป็นหน่ึง

ใน 69 ผลงานวรรณกรรมเยาวชนจากท่ัวโลก (เฉพาะงานเขียนยังไม่

รวมงานแปลและเรียบเรยี งอีกกว่า 100 ผลงาน) ที่ IBBY ยกย่อง

พ.ศ. 2553 รังสรรค์ “กาสรคาฉนั ท์” งานฉันทลักษณ์โบราณ
687 บท พิมพ์ครั้งแรก ,กวีนิพนธ์น้ีเป็นงานที่

แสดง – สะท้อน ความเปน็ สมคิด สงิ สง ในวาระ 60 ปี ที่เดน่ ชัด ลุ่มลึก

ถึงโลกทศั น์ – ชวี ทัศน์ ของผนู้ พิ นธ์

พ.ศ. 2554 ได้รับเชิดชเู ป็นศลิ ปนิ มรดกอีสานสาขาวรรณศิลป์
(วรรณกรรมรว่ มสมัย) จากสานกั ศิลปวัฒนธรรม

มหาวิทยาลัยขอนแกน่

พ.ศ. 2556 ก่อต้ังและได้รับเลือก เป็นนายกสมาคมวนเกษตร
อินทรีย์วิถีคนกับควาย (สวค.) มีพันธกิจ “3 นา 1

น้อม” คอื นาควายคนื ส่ไู ร่นา นาพาเกษตรกรรมสู่ความย่ังยืน นาฟ้ืน

สิง่ แวดล้อม นอ้ มนาในแนวทางปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง

พ.ศ. 2558 เป็นคณะกรรมการอนุรักษ์พันธุกรรมพชื อนั เนื่อง
มา จากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา

ฯ สยามบรมราชกุมารี ระดับอาเภอ (อ.โคกโพธิ์ไชย) เป็นคณะกรรม

การบริหารจัดการน้าระดับอาเภอ อ.โคกโพธิ์ไชย จ.ขอนแก่น เป็นที่

ปรึกษาคณะกรรมการกลุ่มผู้ใช้น้ากุดนาแซง หมู่4 ต.บ้านโคก อ.โคก

โพธ์ิไชย จ.ขอนแก่น

เป็นผเู้ สนอ “ยทุ ธการดอกไมบ้ าน” เป็นแนวคิดการป้องกันและ

แก้ไขปัญหายาเสพติดในพ้นื ที่ เพ่ือให้หน่วยงานราชการนาไปปฏบิ ัติ

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย 43

พ.ศ. 2559 ไ ด้ รั บ ร า ง วั ล เ กี ย ร ติ ย ศ “สั น ติ ป ร ะ ช า

ธรรม” (พิเศษ) สาหรับบุคคลท่ีอุทิศตนเพ่ือสังคม

ตามแนวทางของอาจารยป์ ว๋ ย อ๊งึ ภากรณ์ ในวนั สนั ติภาพไทย ปที ่ี 71

พ.ศ. 2561 เป็นชุดปฎิบัติการระดับตาบล (ปราชญ์ชาวบ้าน)
โครงการไทยนิยมยั่งยืน ตาบลซับสมบูรณ์ อ.โคก

โพธ์ิไชย จ.ขอนแก่น ร่วมขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศตามแนวทาง

“ประชารฐั ”

ได้รับรางวัล “รพีพร” เป็นนักเขียนคนท่ี 6 (คนสุดท้าย) ท่ี

ได้รับรางวัลนี้ โดยรางวัล “รพีพร” เป็นเจตนารมณ์ของทายาทของ

คุณสวุ ัฒน์ วรดลิ ก นามปากกา รพีพร กับคุณเพ็ญศรี พุ่มชูศรี ภรรยา

มี ค ว า ม ป ร ะ ส ง ค์ ใ ห้ ร า ง วั ล นี้ เ ป็ น ส วั ส ดิ ก า ร นั ก เ ขี ย น ผู้ มี ผ ล ง า น

สร้างสรรคส์ ังคม

จลุ ทัศน์ อปุ ัชฌาย์

เรยี บเรยี ง

บนเวทีมลู นิธชิ มุ ชนขอนแกน่ ทศวรรษหน้า เมอ่ื เดอื นมถิ นุ ายน 2561
ขึน้ อา่ นบทกวนี ิพนธ์ กอ่ นหงา คาราวาน_สุรชยั จันทมิ าธร จะบรรเลง
และขบั รอ้ งเพลงคนกบั ควาย

44 68 วงปชี วี ิตสมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

คาราวะศพหว่อง คาราวาน_มงคล อุทก ที่วัดปากน้านนทบุรี วัน
เสารท์ ี่ 22 กนั ยายน 2561

68 วงปีชวี ติ สมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย 45

แม่ขาวเล่าให้ฟัง

สมนกึ ช่ืนใจ

พอ่ สมบรู ณ์เกิดทีบ่ า้ นห้วยองึ่ อาเภอชนบท จงั หวัดขอนแกน่
แต่งงานคร้งั แรกกับหญิงสาวชาวบ้านห้วยอง่ึ จนมีลูก
ด้วยกนั 2 คน แตเ่ ลกิ ร้างกัน แล้วมาแตง่ งานกับแม่ขาว ชาวบา้ นวัง
แสง ประมาณปี พ.ศ.2470 ไดล้ กู คนแรกเป็นชาย ราวปี พ.ศ.2472
คอื นายเลอ่ื น ชนื่ ใจ (ตอ่ มาเปล่ียนเปน็ วิวัธน)์

การอพยพเคลอ่ื นย้ายมาตงั้ หลักแหล่งแหง่ ใหม่จนกลายมาเป็น
บ้านซับแดง เกิดจากความจากดั ของพืน้ ทซ่ี ึ่งเปน็ นาขอบเหลก็ คอื ขยาย
ออกไปดา้ นใดก็ไมไ่ ด้ ประกอบกับอยู่พน้ื ทีล่ มุ่ รมิ ฝ่ังแมน่ า้ ชี มกั ประสบ
สถานการณ์น้าท่วมขังในฤดนู ้าหลาก สรา้ งความเสยี หายแกน่ าข้าว
กองเกวียนอพยพรอนแรมขา้ มฝ่ังแมน่ ้าชี ผา่ นบ้านโคก บา้ นโพธิ์ไชย
มงุ่ หนา้ สเู ทือกภผู าแดงทางทศิ ตะวนั ตก ผา่ นป่าดงจนถึงบ่อน้าซบั

ตามเสน้ ทางที่ผา่ นมา ทด่ี นิ ทเี่ ปน็ ป่าดงมีคนจับจองไว้หมดแลว้
เป็นของชาวบา้ นหนองหญ้าปลอ้ ง หนองหญา้ รังกา บา้ นหินตง้ั เปน็

46 68 วงปีชีวิตสมคดิ สิงสง 45 ปคี นกับควาย

ต้น จงึ ขา้ มโคกบ่อน้ามาหยดุ อยู่ทตี่ ้งั ที่
เปน็ หมู่บ้านซับแดงในเวลานี้ ซึง่ ที่ทาง
ยังไมม่ ผี ู้จับจอง

เหตทุ เ่ี ลอื กภมู สิ ถานทีน่ เี่ ปน็
ทต่ี งั้ ถ่ินฐานแหง่ ใหม่ เพราะอยใู่ กล้
แหล่งน้าซับ ท่ีมตี น้ แดงใหญข่ นาด 3
คนโอบอย่ใู กล้ๆ จงึ พากันขนานนาม
บอ่ น้าซับแหง่ นี้ว่า “น้าซับแดง” และ
ได้อาศัยใชน้ ้านใี้ นการบริโภคอุปโภค
เรื่อยมา จนถงึ เวลานีม้ กี ารจดั ตัง้
สถานศึกษาระดบั มัธยมข้นึ บนพนื้ ท่ี
คณุ ยายขาว ชืน่ ใจ ภรรยาคณุ ตา โคกซบั แดง ขนานนามวา่ “โรงเรียน
สมบรู ณ์ ผพู้ าพวกมาตงั้ บ้านซบั ซบั สมบูรณ์พทิ ยาลัย” สงั กดั องค์การ
แดง บรหิ ารสว่ นจงั หวดั ขอนแกน่

แมเ่ ล่าตอ่ อกี ว่า ราวปี พ.ศ.2474 หมบู่ ้านซบั แดงไดร้ บั การ
ประกาศจัดตั้งอยา่ งเปน็ ทางการ เปน็ ทอ้ งท่หี ม่ทู ่ี 9 ตาบลโพธไ์ิ ชย
อาเภอมญั จาคีรี จงั หวดั ขอนแกน่ มีพอ่ สมบูรณ์ ชน่ื ใจ เปน็ ผ้ใู หญ่บา้ น
คนแรก

พอ่ สมบูรณใ์ นวัยเยาว์ เมอื่ อายุถงึ เกณฑไ์ ดเ้ ข้ารบั ราชการเปน็
ทหารเกณฑ์ เปน็ พลทหารอย่ใู ตบ้ งั คับบญั ชาของนายสบิ นายรอ้ ย จงึ
เมือ่ พน้ เกณฑท์ หารออกมาแล้ว และเม่อื มคี รอบครัวจึงคดิ จะให้ลกู ๆ
ไดร้ ับการศึกษา จะได้มโี อกาสเปน็ เจา้ คนนายคน

ขณะท่ลี ูกชายคนโต นายเลอ่ื น (วิวัธน์) ช่ืนใจ ได้ไปเรยี นตอ่ ช้นั
มัธยมท่ีอาเภอชนบท พอจบ ม.5 (เทียบ ม.3 ในปจั จุบนั ) พ่อสมบรู ณ์
ก็เสียชวี ิตลง เมือ่ คราวไปคา้ ดอกฝ้ายท่เี มอื งเลย พานกั อยูก่ ับนอ้ งชาย
คอื นายกอง ชน่ื ใจ ซึ่งเป็นพนักงานขบั รถกรมทางหลวง เหตเุ สยี ชีวิต
ทราบจากลกู แหล่ง (ลกู นอ้ ง) ที่ไปด้วยกันวา่ เกดิ จากอาการทอ้ งร่วง
เน่ืองจากอาหารเปน็ พษิ

68 วงปชี ีวิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย 47

นายสมจติ ร หรอื ยทุ ธพล ชืน่ ใจ กศ.บ. ประสานมติ รรนุ่ แรก เมอ่ื ครงั้ รับ
พระราชทานปรญิ ญาบัตรจากพระหตั ถ์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั ฯ
ร.9 เวลานน้ั รบั ราชการครู โรงเรียนวดั นอ้ ยใน อ.ตลงิ่ ชนั จ.ธนบุรี

พ่อสมบูรณ์ ชืน่ ใจ ผใู้ หญ่บา้ นซบั แดงคนแรก เสยี ชีวิตในปี
พ.ศ.2489 หลังสงครามโลกครัง้ ที่ 2 สงบลงปีหนง่ึ

เมื่อพอ่ ตาย พ่ีเล่อื นหรอื วิวธั น์ จบ ม.5 ตอ้ งหยดุ เรยี น มาอยู่
บา้ น 1 ปี ด้วยเหตอุ ยากเรยี นใหจ้ บ ม.6 จงึ หนีจากบา้ นไปจงั หวัด
อุดรธานี สมคั รเขา้ เรยี นโรงเรียนอดุ รพทิ ยานกุ ลู จบ ม.6 เดนิ ทางเขา้
กรุงเทพฯ ไปพกั อยกู่ ับนา้ ชาย (นอ้ งชายแมข่ าว) ซง่ึ เป็นนกั การภาร
โรงท่กี รมทางหลวง แล้วสอบเข้าเรยี นต่อโรงเรยี นจา่ ทหารเรือและ
โรงเรียนของกรมไปรษณียโ์ ทรเลข

ผลการสอบเขา้ ได้ทง้ั 2 แหง่ กรมไปรษณยี ์เรยี กตัวกอ่ นทหาร
เรือ จงึ เข้าเรยี นโรงเรยี นการไปรษณยี ์ฯ หลักสูตร 6เดอื น จบออกมา
ทางานครงั้ แรกท่ไี ปรษณยี ฯ์ เมอื งพล และสง่ นอ้ งๆ ท่จี บ ป.4 แลว้
เรียนตอ่ อีก 3 คน คือนายสมจิตร นายสมนกึ และนายสมหวัง ชนื่ ใจ

จนทุกคนเรียนจบรบั ปรญิ ญาตรี 2 คน คอื นายสมจติ ร หรอื
ยุทธพล ชื่นใจ จบ กศ.บ. ประสานมติ รรุ่นแรก รับราชการ

48 68 วงปชี วี ิตสมคดิ สิงสง 45 ปีคนกับควาย

กระทรวงศึกษาธิการ เกษยี ณอายรุ าชการในตาแหนง่ หัวหน้าหมวด
วชิ าคณติ ศาสตร์ โรงเรยี นขอนแกน่ วิทยายน

นายสมนกึ ชื่นใจ จบสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั
ธรรมศาสตร์ รบั ราชการกรมประชาสงเคราะห์ กระทรวงมหาดไทย
เป็นประชาสงเคราะห์จังหวัด 8 จังหวัด เกษียณอายุราชการใน
ตาแหน่งประชาสงเคราะห์จงั หวดั ชยั ภมู ิ ปัจจบุ นั เปน็ ขา้ ราชการบานาญ
และประธานเครอื ขา่ ยกองทุนหมบู่ า้ นอาเภอโคกโพธิ์ไชย

ส่วนนายสมหวงั หรอื ระวี ชน่ื ใจ จบ พ.กศ. รบั ราชการครทู ี่
จงั หวัดอุดรธานี ปจั จุบนั เกษยี ณอายุราชการเปน็ ขา้ ราชการบานาญ

บนั ทกึ ความทรงจาของสมนกึ ชนื่ ใจ
ถนนทางหลวงแผน่ ดนิ สาย 229 ช่วงจากอาเภอมัญจาครี ี ถงึ ช่อง
สามหมอต่อเขตแดนจงั หวัดชัยภมู ิ ระยะ 30 ก.ม. เมอ่ื ครัง้ ผ้บู นั ทึกยังเปน็

สามพนี่ อ้ งลกู ชายผใู่ หญบ่ า้ นซบั แดงคนแรก ยนื กลาง เลอ่ื น หรอื ววิ ธั น์ ชน่ื
ใจ พีช่ ายใหญ่ ขวามือของคนกลาง สมจิตร หรอื ยุธพล ชนื่ ใจ น้องชายแม่
เสย่ี น สงิ สง (แม่ของสมคิด) อกี คนคือสมนกึ ชนื่ ใจ นอ้ งชายคนถัดมา

68 วงปีชวี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย 49

เด็กเลก็ เหน็ มแี นวทางตัดผา่ นปา่

ไมด้ งดบิ แลง้ มีไมเ้ ตง รงั พลวง(กุง)

มะค่าแต้ แดง เปลอื ย(ตะแบง) ฯ

เปน็ ส่วนใหญ่ ขนาดใหญ่ ขนาด 2

-3 คนโอบ ชาวบา้ นเรยี ก “ทาง

ถาง” สมัยท่ผี ู้บนั ทกึ เรยี นจบชน้ั

ป.4 เดินทางไปเรยี น ม.1 ท่โี รง

เรียนเพ่ิมพิทยา เมอ่ื พ.ศ.2494

สองขา้ งทางถางเปน็ ป่า เมอื่ โรง

เรยี นปิดเทอม เดินทางกลับเยยี่ ม

บา้ น พรอ้ มกันสามพน่ี ้อง ออกจาก

ชนบท ไปทางบา้ นห้วยอง่ึ นอน

คา้ งคืนกบั อาว-อา หน่งึ คนื รุ่งข้นึ

เดินทางไปบา้ นวงั แสง คา้ งคนื หนึง่

คืน กบั นา้ สาว รุ่งขน้ึ เดนิ ขา้ มน้าชี

(หนา้ ฝนนง่ั เรอื แจวรับจา้ งข้าม–

สมนึก ชื่นใจ อดีตประชาสงเคราะห์ หน้าแล้งลอยข้าม) ผา่ นบา้ นโคก
จังหวัด 8 จังหวัด ถา้ เยน็ หนอ่ ยตอ้ งวง่ิ จากห้วยบา่ ผา่ น
โสกหินเหบิ (ที่ตง้ั อบต.ซับสมบรู ณ์

ปจั จุบนั ) จนไปโผลท่ ่ีบอ่ นา้ ซบั แดง จะพบพนี่ อ้ งชาวบ้านมาตกั นา้ อาบ-ตกั

น้ากนิ -ทาอย่างนี้ตลอดต้งั แต่เรียนมา – จนถงึ ม.4 จาไดว้ า่ รถเร่มิ เข้ามา

ตาบลโพธิไ์ ชย เปน็ รถบรรทุกไม้มีสาแหรกพว่ ง ประมาณปี พ.ศ.2497

เข้าใจว่ามีผปู้ ระกอบกิจการปา่ ไมไ้ ดร้ บั สมั ปทานทานด้วย ตอนกลบั เยย่ี ม

บ้านไดอ้ าศยั น่งั จากอาเภอมัญจาคีรี ถงึ บรเิ วณท่ีเปน็ โรงงานทาตู้คุณวทิ ย์

ปจั จบุ นั รถติดหล่ม จึงเดินทางต่อไปเขา้ ซับแดง

จากนนั้ ไปเรยี นตอ่ ม.5-6 ทอ่ี าเภอหาดใหญ่ จงั หวดั สงขลา ไมไ่ ด้

กลบั บ้าน จนเขา้ มาเรยี น ม.7-8 ทกี่ รุงเทพมหานคร พักที่วดั บรมนิวาส ยศ

เส เมื่อโรงเรยี นหยุดเทอมต้องกลบั เยีย่ มบา้ น เหมอื นเดมิ สภาพเส้นทางคง

เหมือนเดิม จนเขา้ รบั ราชการเปน็ เสมยี นพนกั งาน หรือเรยี กว่า “เสมยี น

นอ้ ย 450” เมอื่ ปี 2504 ทก่ี รมประชาสงเคราะห์ กระทรวงมหาดไทย

50 68 วงปชี วี ติ สมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย