68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง

คืนถิน่ ซับแดง

ปยิ ะพงษ์ คลังทอง

จากกวนี ิพนธ์
สถู่ นนแห่งคนกลา้

กวนี ิพนธ์ คือคาประพนั ธท์ ่กี วแี ตง่ ขึน้ เปน็ รูปแบบทางศิลปะท่ี
มนุษย์ใช้ภาษาเพ่ือคุณประโยชน์ด้านสุนทรียะ บ่อยคร้ังท่ีกวีนิพนธ์
เป็นด่ังเครื่องมอื สะท้อนตัวตนของมนุษย์ ส่ือสารถึงวิถีชีวิตและค่านิยม
ในวัฒนธรรมที่หลากหลาย ยิ่งบทกวีที่เกิดจากน้าเน้ือแห่งชีวิต หยด
กลั่นจากกน้ บ้ึงแห่งจติ ใจ เรยี งรอ้ ยอยา่ งประณตี สรา้ งสรรค์ ย่ิงขับเน้น
ให้บทกวนี ้ันงดงาม ลา้ ลกึ สามารถโน้มนาให้สุข เศร้า ปลุกเร้าพลัง ถึง
ข้ันสะเทอื นอารมณ์ความรู้สกึ และตราตรึงใจผเู้ สพสัมผัสได้ กวีนิพนธ์มิ
เพียงบอกเลา่ เรือ่ งราวตา่ งๆทเ่ี กิดขน้ึ บนโลก ทว่าบางบทยงั นาสูก่ ารต้ัง
คาถามใหข้ บคดิ ถงึ โลกและชีวติ อย่างลึกซงึ้

กวนี ิพนธ์ ยง่ิ ใหญ่ตอ่ ผูเ้ สพรบั ถึงเพยี งนเ้ี ชียวหรือ?
ยิ่งใหญ่อย่างมิต้องสงสัย ยิ่งใหญ่และสาคัญ แม้แต่องค์การ

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย 201

การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือ
UNESCO ยังประกาศให้วันท่ี 21 มีนาคมของทุกปี เป็นวันกวีนิพนธ์
สากล (World Poetry Day) เพ่ือสนบั สนนุ ความหลากหลายทางภาษา
ผ่านการแสดงออกของกวีนิพนธ์ เปิดโอกาสให้กับภาษาที่กาลังจะสูญ
หาย กลับมามีชีวิตชีวา ผ่านการถูกหยิบยก หรือถูกนามาขับขานขึ้นอีก
ครั้ง นน่ั คือจุดประสงค์ในการให้กาเนิดวันกวีนิพนธ์สากล

กล่าวสาหรับแวดวงเพลงเพื่อชีวิตในประเทศไทย บทกวี
หลากหลายที่ฉายภาพชีวิตผู้คนและสังคม ถูกนามาใส่ท่วงทานองเป็น
บทเพลงขับขานมากมาย จาเพาะบทกวีที่สะท้อนความผูกพันเชิงการ
พึ่งพาอาศัยกันระหว่างคนกับควาย บอกเล่าวิถีชาวนาในยุคแรงควาย
ช่วยแรงคน ฉายภาพให้เห็นความเหลื่อมล้าทางสังคม การดูถูกเหยียด
หยามชาวนา และเสียดเย้ยความมีอยู่ของชนชั้นอย่างล้าลึก เพลง “คน
กับควาย” มักจดั อยใู่ นข่ายบทเพลงเหลา่ นใี้ นลาดบั ต้นๆ

"คนก็คนทานาประสาคน
คนกบั ควายทานาประสาควาย
คนกับควายความหมายนัน้ ลึกลา้
ลึกลา้ ทานามาเนน่ิ นาน
แขง็ ขันการงานมาเน่ินนาน
สาราญเรื่อยมาพอสุขใจ
ไปเถิดไปพวกเราไปเถดิ ไป
เราจงู ควายแบกไถไปทานา
ทนยากจนหมน่ หมองมานานนัก
นานนักน้าตามนั ตกใน
ยากแค้นราเขญ็ ในหวั ใจ
ร้อนรมุ่ เพยี งใดไม่หว่ันเกรง
เป็นบทเพลงเสียงเพลงแห่งความตาย
ความเปน็ คนสลายลงไปพลนั
กระฎมุ พีกินแรงแบง่ ชนช้ัน

202 68 วงปชี ีวิตสมคิด สิงสง 45 ปีคนกับควาย

ภาพเขียนดนิ โดยสมภพ บตุ ราช จติ รกรชาวมหาสารคาม บนผืนผ้าใบ
ขนาด 210 x 185 ซม. จดั แสดง เม่ือวันศุกรท์ ี่ 6 พฤศจกิ ายน 2552
ณ หอศลิ ป์ คณะศลิ ปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ สมคิด สงิ สง
เปน็ 1 ในบุคคลตน้ แบบในงาน “เขียนดนิ สนิ อสี าน” ของจิตรกรผู้นี้

68 วงปชี ีวติ สมคิด สิงสง 45 ปคี นกับควาย 203

ภาพบน : การแสดงของ ชนชน้ั ชาวนาจงึ ต่าลง
คาราวานบนรถบรรทกุ ของ เหยยี ดหยามชาวนาว่าป่าดง
ชมรมชาวไรม่ นั สาปะหลังซบั แดง สาคัญมั่นคงคือความตาย"
ทตี่ ลาดสขุ าภิบาลแกง้ ครอ้ นา่ จะ
ชว่ งปี พ.ศ.2517-18 เพลง “คนกับควาย” กาเนิดข้ึน
เม่ือปี 2516 โดยวงคาราวาน ผ่าน

น้าเสียงทุ้มกังวานของสุรชัย จันทิมาธร และผู้ประพันธ์ คือ สมคิด สิง

สง ถ้ายอ้ นทวนกลบั บทเพลงนถ้ี ูกขับขานมาแล้วกวา่ 45 ขวบปี

คาราวาน ถูกยกให้เป็นวงดนตรีต้นธารเพลงเพื่อชีวิต และ

กล่าวได้ว่าเพลง “คนกับควาย” เป็นสัญญาลักษณ์ของวงคาราวาน

เพราะเป็นบทเพลงยุคแรกเริ่มของการเคล่ือนกองคาราวานสู่ถนน

ดนตรีเพื่อชีวิต เป็นเพลงเปิดวงท่ีได้รับความนิยมชมชอบมาอย่าง

ยาวนาน มีเน้ือหาและท่วงทานองดนตรีหนักหน่วง จริงจัง และเต็ม

แนน่ ดว้ ยพลังแหง่ การปลุกเรา้ ตอ่ สู้ ท้งั ในสนามชีวิต และในบริบทการ

ต่อสู้ทางสังคมชนช้ันท่ีซับซ้อน ซ่ึงสอดรับกับสถานการณ์ความตึง

เครยี ดทางการเมืองในยคุ สมยั นั้น

คราใดบทกวีแห่งเสียงเพลงน้ีถูกบรรเลง ไม่ว่าบนเวที

204 68 วงปีชีวติ สมคิด สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย

คอนเสิร์ต งานแสดง เวทีชาวบ้าน หรือแม้แต่ข้างถนน จะได้รับการ
ตอบรับจากผู้ฟังอย่างกว้างขวางและล้นหลาม หลายคร้ังหลายหน ถูก
นาไปขับขานบนเวทีการชุมนุมประท้วง มิเว้นแม้การเรียกร้องทาง
การเมอื ง ซึง่ สง่ ผลสะเทือนตอ่ การปลุกเร้าเรียกร้องอย่างมีพลัง จึงนับ
ได้ว่าเป็นบทเพลงท่ีมีช่ือเสียง และได้รับการกล่าวขานถึงมาจวบจน
ปจั จบุ นั

ผ่านมาถึงปัจจุบัน สังคมมีการเปล่ียนแปลงไปอย่างรวดเร็ว
ส่งผลให้วิถีชีวิตของผู้คนถูกตัดแต่งดัดแปลงไปตามกระแสแห่งยุคสมัย
โดยเฉพาะวถิ ขี องชาวไรช่ าวนา ภาพความผกู พันอันร้อยรัดระหว่างคน
กับควาย ถูกลบเลือนไปเกือบจะส้ินสูญ วิธีการผลิต การบริโภค หรือ
แม้วิถีการดารงอยู่ของผู้คนในสังคมชนบท เปลี่ยนไปอย่างพลิกฝ่ามือ
จะเห็นได้ว่า ไม่มีควายคู่นา ไม่มีคนกุมหางไถเฆ่ียนควายบุกผ่าไปตาม
แปลงนาให้เห็นเหมือนเก่าก่อน ย่ิงกว่านั้น คนกับควาย เปล่ียน
ภาพขา้ งลา่ ง : การแสดงคา่ คนื หนึ่งทซ่ี บั แดง (จากซ้าย) หวอ่ ง_มงคล อทุ ก,
อืด_ทองกราน ทานา, และหงา_สรุ ชัย จนั ทิมาธร ตอ้ นรับคณะ Alternative
tour จากญ่ปี นุ่ ท่มี าแรมคนื ในหมู่บา้ น สมยั ท่ีสมคิด สงิ สง เปน็ ผู้ใหญ่บา้ น

68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย 205

ความสัมพันธ์จากพึ่งแรง
แข็งขันซ่ึงกันและกัน ไป
เปน็ ความสัมพันธ์ในฐานะ
ผู้บริโภคและผู้ถูกบริโภค
อ ย่ า ง รั น ท ด ห ด หู่
ความสัมพันธ์ระหว่างคน
กับควาย ยากจะหวนคืนสู่
วิถีง่ายงามเช่นดั้งเดิม และ
น่ันย่อมลดทอนความเข้ม
ขลังของบทเพลง “คนกับ
ควาย” ซึ่งเคยโด่งดังใน
อดตี ลงไป

อ ย่ า ง ไ ร ก็ ต า ม บ ท
ประพันธ์ หรือบทเพลงที่
ถูกสร้างข้ึน ย่อมอยู่เหนือ
กาลเวลา ขึ้นอยู่กับว่าจะ
ถูกหยิบยกข้ึนมาขับขาน
เมื่อใด โดยใคร หรือห้วง
อารมณ์ใด หรือไม่ก็หายสาบสูญไป ทั้งน้ี ขึ้นอยู่กับรสนิยมและปัจจัย
อื่นอกี มากมาย แต่นน่ั เป็นเพียงการเดินทางของบทเพลงเพลงหน่ึง ซึ่ง
เป็นไปตามวัฏจักรการเกิดดับ เฉกเช่นการเดินทางของชีวิตของคนซ่ึง
เรยี งรอ้ ยมันข้นึ มา
หากจะหยิบยกงานประพันธ์ ไม่ว่าบทเพลงหรือวรรณกรรม
สักชิ้นขึ้นมาพินิจ เพื่อการค้นหาคุณค่าท่ีเป็นประโยชน์ต่อสังคม
โดยรวม นอกจากวิเคราะห์เน้ือหาสาระในเน้ืองานแล้ว การพิเคราะห์
ถึงวิถีของผปู้ ระพันธใ์ นขณะดารงอยู่ เป็นอีกส่วนหนึ่งที่ควรกล่าวถึง
ดังทก่ี ลา่ วมาแลว้ ในข้างต้น บทเพลง “คนกับควาย” ถือกาเนิด
มาแลว้ 45 ขวบปี ระยะเวลาดังกล่าวน้ี ประวัติศาสตร์ของบทเพลงได้

206 68 วงปีชวี ติ สมคิด สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย

จารึกไว้ในแวดวงการดนตรี ว่าบทเพลงน้ีได้เดินทางมาอย่างต่อเน่ือง
และทาหน้าท่ีของมันอย่างเข้มข้นโชกโชน ขณะที่ผู้ประพันธ์ ก้าวสู่วัย
68 วงปี แนล่ ะ ระหวา่ งเสน้ ทางชีวิตอันยาวไกลน้ี คนคนหนึ่งย่อมผ่าน
พบเรอ่ื งราวตา่ งๆ มากมาย

เรื่องราวอันเป็นตานานของอาจารย์สมคิด สิงสง เร่ิมต้นที่
หมู่บ้านเล็กๆ แถบเชิงเขาภูผาแดง นามว่า “บ้านซับแดง” อาจารย์
สมคิด สิงสง เกิดและเติบโตท่ีนี่ หลังจากน้ันมีโอกาสติดสอยห้อยตาม
ญาติเขา้ ไปศึกษาต่อทีก่ รุงเทพฯ ในชว่ งวันวัยทีใ่ ชช้ วี ติ ในเมอื งกรงุ หน่มุ
น้อยจากบ้านนอก มุมานะศึกษาเล่าเรยี น อีกทัง้ ยังดิ้นรนกรางานหนัก
เพื่อเอาตัวรอด โดยระหว่างน้ัน มุ่ง
ความสนใจไปยังงานเขียน งาน
วรรณกรรม เทียวคลุกอยู่กับเหล่า
เพื่อนมิตรในแวดวงน้าหมึก ทางาน
ด้านวารสาร หนังสือพิมพ์ จน
ป ร า ก ฏ ช่ื อ น า ม ท า ง ก า ร เ ขี ย น ใ น
ฐานะนักเขียนนับต้ังแต่น้ัน ระหว่าง
การศึกษาระดับอุดม ศึกษาน้ีเอง
บท เพ ล ง “ค นกั บค วาย ” ได้ ถื อ
กาเนิดขึ้นในบ้านเช่าหลังเล็กๆ ชาน
เมืองกรุง

จนเม่ือเกิดเหตุการณ์ 14
ตุลาคม 2516 ซึ่งเป็นเหตุการณ์
ชุ ม นุ ม เ รี ย ก ร้ อ ง ท าง ก าร เ มื อ ง

มิตรชาวญ่ีปนุ่ ในกลมุ่ Alternative tour เขียนบรรยายความร้สู กึ ของ
เขาท่มี ตี อ่ “ซบั แดง” ส่งมาพรอ้ มอัลบั้มภาพถา่ ย จา่ หน้าซองพัสดุ
ไปรษณีย์เป็นภาษาองั กฤษว่า To Mr.Somkhit Singsong, Khon
Kaen, THAILAND แค่นก้ี ็ถงึ มอื ผรู้ บั โดยง่าย

68 วงปีชีวติ สมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย 207

ระดับประเทศ ด้วยมวลประชาทั่วทั้งประเทศร่วมตัวกันลุกขึ้นขับไล่
เผดจ็ การ จนสามารถโคน่ ลม้ ระบอบเผดจ็ การลงได้ แต่ผู้เรียกร้องซ่ึงมี
เพียงมือเปล่า กลับถูกสาดกระสุนจนสูญชีวิตเลือดเนื้อไปเป็นจานวน
มาก ในจานวนนี้มีผู้กล้า นามว่า สมคิด สิงสง ร่วมขบวนการต่อสู้อัน
หฤโหดน้ีด้วย หากแต่วันนั้นชะตายังไม่ถึงฆาต สามารถรอดชีวิตมาได้
อย่างหวดุ หวดิ

หลงั เหตกุ ารณ์ 14 ตลุ าคม 2516 อาจารย์สมคิด สิงสง ได้หัน
หลังให้กับสถาบันการศึกษา มุ่งสู่การพัฒนาท้องถ่ินบ้านเกิด อันเกิด
จากแนวคิดท่ีว่า “ถนนจากมหาวิทยาลัยควรมุ่งสู่ชนบท” ซ่ึงเป็น
ความคิดที่ฝังอยู่ในใจมาตลอด โดยยึดเอา “ซับแดง” บ้านเกิดเมือง
นอนเป็นฐานที่ม่ันในการดาเนินงาน ห้วงเวลาน้ัน อาจารย์สมคิด สิง
สง ร่วมกับกลุ่มเพื่อนซ่ึงล้วนเป็นคนหนุ่มสาว ออกค่ายกิจกรรมอาสา

พัฒนาในท้องที่ทุรกันดาร เช่น
ร่วมแรงกันตัดถนน จากถนน
หลวงเข้าสู่หมู่บ้านโดยไม่พึ่งพา
งบประมาณรัฐ อีกทั้งจัดการ
เรียนการสอนให้แก่เยาวชน
บ้านซับแดงและละแวกหมู่บ้าน
ที่ผ่านการศึกษาชั้นประถม 4
(ป.4) แต่อ่านหนังสือไม่ออก
และเขยี นหนังสือไมเ่ ปน็
นอกจากนี้ยังช่วยเหลือ ใ ห้
คาปรึกษา กรณีชาวบ้านถูก
เจ้าหน้าที่รัฐข่มเหงรังแก มี
บ่อยครั้ง กลุ่มคนหนุ่มสาวเปิด
เวทีวิพากษ์วิจารณ์นโยบายรัฐ
เอกสารแสดงการจดแจ้งลิขสิทธ์ิ ซ่ึงในมุมมองของคนหนุ่มสาว
เพลงคนกับควาย ของสมคิด สงิ สง เห็นว่าไม่ก่อประโยชน์โภชผลต่อ

208 68 วงปชี ีวิตสมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

ประชาชนรากหญ้าอยา่ งแทจ้ ริง
ประกอบกับในห้วงน้ัน มีบรรดานักศึกษาปัญญาชน ทั้งในรั้ว

และนอกร้ัวมหาวิทยาลัยเข้ามาสมทบ ร่วมทาค่ายอาสาพัฒนาชนบท
ยิ่งทาให้กิจกรรมเหล่านั้นขับเคล่ือนให้ “ซับแดง” บ้านเกิดคึกคักและ
โดดเด่นในสายตาของประชาชนท่ัวย่านถิ่น ขณะเดียวกัน ความเคลื่อน
ไหวของกลุ่มกิจกรรม ก็ตกอยู่ในเปา้ สายตาของเจ้าหน้าท่ีรัฐ ในท่าทีไม่
ไวว้ างใจ ยิ่งเมื่อสถานการณ์ต่อสู้ขับเค่ียวระหว่างฝ่ายกุมอานาจรัฐกับ
ฝ่ายต่อต้านในพ้ืนท่ีตอนกลางของประเทศ ซ่ึงเกี่ยวเนื่องมาจาก
เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 กาลังดุเดือด ย่ิงเพ่ิมแรงกดดันมาสู่พื้นท่ี
ชายขอบ รวมถงึ ซบั แดง

ยิ่งเมื่อบทเพลง “คนกับควาย” กระหึ่มก้องไปท้ังเทือกภูผา ยิ่ง
เมอ่ื บทกวี “ซับแดง..หม่บู า้ นเคยี วเก่ียวดาว” จากเพอื่ นกวีนาม “ประ-
เสริฐ จันดา” ถูกขับขานกึกก้องในฐานที่มั่นซับแดง ก็ย่ิงเร่งเร้าให้รัฐ
ถือโอกาสประทับตราให้พวกเขาเป็นพลพรรคคอมมิวนิสต์โดยพลัน
ทาให้ต้องระเหระหนหนีภัยจากการคุกคามเข้าสู่เขตป่าเขา เป็นแนว

68 วงปชี ีวติ สมคิด สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย 209

ร่วมจับปืนต่อสู้กับเจ้าหน้าที่รัฐ จวบจนเวลาล่วงเลยมาอีกหลายปี
ขบวนการต่อสู้ด้วยกาลังอาวุธในเขตป่าเขาก็เส่ือมถอยลง ยุทธวิธีและ
แนวทางการตอ่ สู้ไม่เป็นดั่งคาด ในที่สุด ป่าจึงแตกพ่าย อาจารย์สมคิด
สิงสง และเหลา่ สหายจงึ ทยอยกลับออกมาเปน็ ผู้ร่วมพัฒนาชาติไทย

ภมู ิปญั ญา :
สกู่ ารพัฒนาทอ้ งถิน่

คร้ันออกจากป่า หวนคืนสู่มาตุภูมิ อาจารย์สมคิด สิงสง มิได้
ถดท้อต่อเหตุการณ์ “ป่าแตก” หรือคร่าครวญต่อความพ่ายแพ้แต่
อย่างใด แต่กลับมุ่งม่ันท่ีจะทาความฝันให้เป็นจริง น่ันคือพัฒนา
ท้องถิ่นบ้านเกิดให้เจริญก้าวหน้า เริ่มด้วยการได้รับเลือกเป็น
ผู้ใหญ่บ้าน ปกครองดูแลราษฎรในหมู่บ้านจนเกิดความสงบสุข
เรียบร้อย ในเวลาตอ่ มา ได้รับเลือกเป็นผู้บริหารองค์กรปกครองส่วน
ท้องถ่ิน ได้ใช้แนวคิดการบริหารท่ีมุ่งผลประโยชน์ของประชาชนเป็น
หลัก มาเป็นเป้าหมายในการบริหารจัดการ ที่สาคัญสุด งานประพันธ์
ซึ่งเปน็ เสมอื นจติ วิญญาณ ยังคงเป็นหมดุ หมายดง่ั เดิม

ด้วยความท่ีเป็นนักคิดนักเขียน อาจารย์สมคิด สิงสง จึง

210 68 วงปีชวี ิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย

สามารถเรยี นรูแ้ ละสั่งสมประสบการณ์หลากหลายรูปแบบเอาไว้ในตวั
เมื่อโอกาสอานวย จึงใช้ภูมิปัญญาท่ีส่ังสมไว้ มาสู่ภาคปฏิบัติอย่างเต็ม
กาลังความสามารถ ไม่ว่าจะด้วยการเขียนหนังสือ มีผลงานเขียน
หลากหลายประเภท ทั้ง เรื่องส้ัน นวนิยาย บทกวี สารคดี บทความ
ทรรศนคดี ขณะเดียวกันก็เป็นคอลัมนิสต์ บรรณาธิการหนังสือพิมพ์
และนิตยสารควบคู่กันไปด้วย ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นกระบอกเสียง
สะท้อนวิถีความเปน็ อยู่และตัวตนของผูค้ นชายขอบ

พร้อมกันนี้ ก็มิได้วางมือจากไร่นา ยังคงประกอบอาชีพ
เกษตรกรรมเรื่อยมา โดยเป็นผู้นาการเคลื่อนไหวปรับปรุงชีวิตความ
เป็นอยู่ภายใต้หลักการพ่ึงพาตนเอง น้อมนาปรัชญาของเศรษฐกิจ
พอเพียงมาเป็นแนวทางในการดาเนินชีวิต ยึดประโยชน์ส่วนรวม
พร้อมทั้งให้ความรู้เก่ียวกับการประกอบอาชีพเกษตรกรรมใน

68 วงปีชีวติ สมคดิ สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย 211

แนวทางเกษตรอินทรีย์แก่เกษตรกรในแถบถิ่นบ้านเกิด จนได้รับ
ความไว้วางใจให้เป็นปราชญ์ชาวบ้าน เป็นผู้นาการปฏิบัติ ท้ังที่เป็น
ทางการและไม่เปน็ ทางการ

ผ่านมาถึงวันวัยน้ี อาจารย์สมคิด สิงสง กลายเป็นปราชญ์ผู้
เฒ่าแหง่ หมู่บ้าน และยงั คงกรางานกลางแจง้ เยี่ยงชาวไร่ชาวนาเช่นเดิม
ภาพท่ีเด่นชัด มั่นคง และนับเนื่องมายาวนาน คือ การเลี้ยงควายไว้ฝูง
หน่ึง ซงึ่ เปรียบเหมอื นพันธกจิ แห่งชวี ติ ไม่อาจแยกขาดจากการงานอ่ืน
ใด มันคือภาพฉายของคนกับควายในอีกยุคสมัยหน่ึงซึ่งแตกต่าง ทว่า
ความหมายยงั คงผูกพนั ล้าลกึ ต่อคาถามท่ีว่า เหลือภารกิจใดท่ีต้องการ
สานต่อ นอกจากการอนรุ ักษ์พันธ์ุควายไทยท่ีเล้ียงไว้ คาตอบจากปาก
ผู้เฒ่าคือ การเขียนหนังสือ และการพิทักษ์รักษาทรัพยากรธรรมชาติ
รับโล่รางวลั เกียรตยิ ศสนั ตปิ ระชาธรรม (พเิ ศษ) สาหรบั ผู้อทุ ิศตนเพอื่
สังคม ตามแนวทาง ดร.ปว๋ ย อง๊ึ ภากรณ์ ในวันสนั ติภาพไทยปที ี่ 71 วนั ที่
16 สิงหาคม 2559 ที่มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ทา่ พระจันทร์

212 68 วงปชี ีวติ สมคิด สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย

และสงิ่ แวดลอ้ ม

นน่ั คือ 2 ภารกิจย่งิ ใหญ่ สาหรับคนผู้มีหัวใจทยี่ งิ่ ใหญ่

มิเพียงความตั้งม่ันใน 2 ภารกิจน้ีเท่านั้น ท่ีผู้เฒ่าจะมุ่งตรงไป

ข้างหน้า แต่ช่วงชีวิตที่ผ่านมา มันคือปณิธานอันแน่วแน่ท่ีมุ่งม่ันและ

กรุยทางมาโดยตลอด หากรวบรวมแล้วนามาเรยี บเรียงอยา่ งครบครนั

จะเห็นลาดบั น้าเนือ้ เหงอ่ื งานที่มากมาย ดังน้ี

เสน้ ทางดา้ นวรรณศิลป์

พ.ศ. 2512 ทางานหนังสอื พิมพ์หลายฉบบั

พ.ศ. 2512-ปัจจุบัน มงุ่ ทางานเขียนอย่างตอ่ เนือ่ ง

พ.ศ. 2550 เปน็ คอลัมนสิ ต์หนังสอื พิมพอ์ ีสานบิสวคี

พ.ศ. 2556-ปัจจุบัน เป็นกองบรรณาธิการและคอลัมนิสต์

นิ ต ย ส า ร “ท า ง อี ศ า น ”
รับโล่เกยี รตยิ ศศิลปนิ มรดกอสี าน บรรณาธิการสานักพิมพ์กระท่อม
สาขาวรรณศิลป์ (วรรณกรรมรว่ ม
สมัย) มหาวิทยาลยั ขอนแกน่ ลายสือ บรรณาธิการสานักพิมพ์
พ.ศ.2554 สังคมวรรณกรรม, บรรณาธิการ
วารสาร “ดินดีเจอร์นัล” ฯลฯ

พ.ศ.2533 ร่วมก่อต้ังสโมสร

นักเขียนภาคอีสาน เป็นประธาน

สโมสรนักเขียนภาคอีสานคนแรก

และปัจจุบัน เป็นท่ีปรึกษาสโมสรฯ

พ . ศ . 2 5 5 9 ก่ อ ต้ั ง ก ลุ่ ม

วรรณกรรมลายคาและวิถีเกษตร

อินทรีย์ โดยรว่ มกบั กลุ่มนักเขียนใน

พ้ืนท่ี มีวัตถุประสงค์เพ่ือสนับสนุน

และส่งเสริมการอ่าน การเขียน และ

การเรียนรู้ตลอดชีวิต ส่งเสริมวิถี

ชีวิตเศรษฐกิจพอเพียงในแนวทาง

เ ก ษ ต ร อิ น ท รี ย์ ที่ เ ก้ื อ กู ล ต่ อ

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย 213

บนเวทีเกยรตยิ ศ : รางวลั สนั ตปิ ระชาธรรม (พเิ ศษ) สาหรบั ผ้อู ทุ ศิ ตนเพ่ือ
สงั คม ตามแนวทาง ดร.ปว๋ ย อง๊ึ ภากรณ์ 16 สิงหาคม 2559

ส่ิงแวดล้อม ปลูกฝังและเชิดชูคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยมท่ีดีงาม
เพ่ือให้สังคมมคี วามเข้มแขง็ อยา่ งยัง่ ยนื

ผลงานวรรณศลิ ป์
พ.ศ. 2515 มโหรแี หง่ ชวี ติ อิสระ (วรรณกรรมร่วมสมัย)
พ.ศ. 2522 ลากอ่ นนาวังเหลก็ (นวนิยาย)
พ.ศ. 2524 ตานานแห่งหม่บู ้าน (รวมเร่อื งสน้ั )
พ.ศ. 2524 ขา้ วเขยี ว (นวนิยาย)
พ.ศ. 2525 ไอพ้ ลอย (นวนยิ าย)
พ.ศ. 2525 แด่แผน่ ดินอีสาน (ทรรศนคดี)
พ.ศ. 2533 คนบนมอ (รวมเรื่องส้นั )
พ.ศ. 2534 ผู้รกุ ราน (นวนิยาย)
พ . ศ . 25 4 9 พ่ อ น าย ก ฯ ส าย ไ ห ม บ้ า น ห น อ ง ฮี

(วรรณกรรมเยาวชน ได้รับรางวัลชมเชยในการประกวดหนังสือดีเด่น
ในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ประจาปี พ.ศ.2550 รางวัลชมเชย

214 68 วงปชี ีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

ประเภทงานเขียนในการประกาศรางวัลลูกโลกสีเขียว ครั้งที่ 9 และ
รางวลั รองชนะเลิศอันดับที่ 2 เซเวน่ บ๊คุ อวอร์ด ครั้งที่ 4 และเปน็ 1 ใน
69 ผลงานวรรณกรรมเยาวชนจากท่ัวโลก (เฉพาะงานเขียน ยังไม่
รวมงานแปลและเรียบเรยี งอกี 100 ผลงาน) ซ่ึง International Board
on Books for Young People (IBBY) ป ร ะ ก า ศ ใ น Honor List
2008 และตลอดระยะเวลา 2 ปีนับจากวันที่ประกาศ หนังสือเล่มนี้
พิธมี อบรางวัลรพพี ร ครัง้ ที่ 6 ในงานวนั เพญ็ ศรี-รพพี ร ประจาปี 2561
ในปนี ้ีจัดขึน้ เมอื่ วนั เสารท์ ่ี 14 กรกฎาคม พ.ศ.2561 ณ สมาคมนกั เขยี น
แหง่ ประเทศไทย ซอยกรงุ เทพ-นนทบุรี 33 ในภาพจากซา้ ยกนกวลี พจน
ปกรณ์ นายกสมาคมนักเขียนแห่งประเทศไทย สมคดิ สิงสง พ่นี ้อย..
จีรวรรณ พนมยงค์ วรดิลก (น้องสาวสุดทอ้ งของสุวัฒน์ วรดิลก) คณุ ชมยั
พร แสงกระจา่ ง อดตี นายกสมาคมฯ และผูแ้ ทนมลู นธิ ริ พีพรเพอ่ื สวสั ดกิ าร
นกั เขยี น

68 วงปีชีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย 215

จะถูกนาไปจัดแสดงในโอกาสและ
สถาบันต่างๆ ทั่วโลก เช่นญี่ปุ่น
สหรัฐอเมริกา เยอรมันนี สวิส
เซอร์-แลนด์ เบลเยี่ยม เป็นต้น
และในงานแสดงหนังสือสาหรับ
เยาวชนอกี หลายแหง่ รายละเอยี ด
ติ ด ต า ม ไ ด้ ท่ี http://
www.ibby.org/ ได้รับเชิญจาก
International Board on Books
for Young People สานักงานใน
ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ เชิญ
ผู้เขียนวรรณกรรมเยาวชนเร่ือง
"พ่อนายก สายไหม บ้านหนองฮี"
เข้าร่วมงาน 31 st IBBY World
Congress ที่ โ ร ง แ ร ม Radission SAS Scandinavia ใ น น ค ร
โคเปนเฮเกน ประเทศเดนมาร์ค ระหว่างวันที่7-10 พฤศจิกายน
2551) เน้ือหาของเรื่องเป็นการนาเสนอหลักเศรษฐกิจพอเพียงตาม
แนวพระราชดาริ และการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและ
สง่ิ แวดลอ้ ม
พ.ศ. 2553 “กาสรคาฉันท์” งานกวีนิพนธ์สืบสานฉันท
ลักษณ์โบราณ 687 บท อุบัติการณ์แห่งศตวรรษของงานกวีนิพนธ์
ไทย ในยุคสมยั ร.9 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ท้ิงห่างช่วงระยะเวลาเกือบ
100 ปี หลงั “สามคั คเี ภทคาฉันท์” ของชติ บรุ ทตั กวสี มยั ร.6
พ.ศ. 2554 ได้รบั การยกย่องเชิดชูให้ฐานะศิลปินมรดกอีสาน
สาขาวรรณศิลป์ (วรรณกรรมร่วมสมัย)
พ.ศ. 2558 “ลายคา” รวมบทกวีในรอบทศวรรษ
พ.ศ. 2559 ได้รับโล่รางวัลเกียรติยศสันติประชาธรรม
(พิเศษ)สาหรบั ผอู้ ุทิศตนเพื่อสงั คม ตามแนวทาง ดร.ป๋วย องึ๊ ภากรณ์

216 68 วงปชี ีวิตสมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

พ.ศ. 2561 ได้รับรางวัล “รพีพร” ของมูลนิธิรพีพรเพ่ือ
สวัสดิการนักเขียน (ซึ่งตั้งข้ึนโดยทายาทของคุณสุวัฒน์ วรดิลก (รพี
พร) กับคุณเพ็ญศรี พุ่มชูศรี ภรร-ยา) ร่วมกับสมาคมนักเขียนแห่ง
ประเทศไทย

เป็นวิทยากรค่ายวรรณกรรม และกิจกรรมที่เก่ียวเน่ือง
นับเนื่องจากอดตี จนถึงปจั จุบนั

ต้นฉบับงานเขยี นท่ียังไม่ไดต้ พี ิมพ์เผยแพร่
1. สายธารแห่งกาล (ภาคกวีนพิ นธ์ #2)
2. จากทศิ อีสาน (สารคดีพเิ ศษ)
3. ถนนดอกไม้ส่แู ผน่ ดินดวงจาปา (สารคดี)
4. ชีวิตและการต่อสู้ของสิงกะโป สีโคดจุนนะมาลี (เรียบเรียง
จากภาษาลาว)
5. บันทกึ เกษตรกรอสี าน (สารคด)ี
6. อยากให้ดอกไม้บานวนั พรงุ่ น้ี (รวมเร่อื งสน้ั )
7. โขงสองฝั่ง (สารคดี)
งานเขียนทางวิชาการเกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากร

น้า
1 . BDP Phase 1 Report (ง า น
เขียนเกี่ยวกับประสบการณ์การ
บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ลุ่ ม น้ า ห้ ว ย ส า ม
หมอ :Basin Development Plan
(BDP), Mekong River Com-
mission (MRC))
2. ประสบการณ์การบริหาร
จั ด ก า ร ลุ่ ม น้ า ใ น ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย
กรณีศึกษาลุ่มน้าห้วยสามหมอ
(“Watershed Management
Project (GTZ) Mekong River

68 วงปชี ีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย 217

สุดเขต สงิ สง ลกู ชายคนโตยนื อยู่ขวามือพอ่ กบั อาทติ ยาภนิ นั ทน์ สิงสง ลกู
สาว (ขวาสดุ ในภาพ) ในวนั ทพ่ี อ่ รับรางวลั รพพี ร สว่ นโด่ง-สรา้ งศักดิ์ สงิ สง
ไม่ได้ไปกบั พ่อคราวนนั้

Commission (MRC))
ผลงานเพลง : แต่งเพลงให้กับวงคาราวาน โดยเพลงที่มี

ชอื่ เสียง เช่น คนกับควาย ข้าวลาลาน เปน็ ต้น
ดังท่ีกลา่ วมาในขา้ งตน้ งานเขียนของอาจารย์สมคดิ สิงสง ล้วน

เปน็ กระบอกเสียง สะท้อนวิถีความเป็นอยู่และตัวตนของผู้คนชายขอบ
แนวความคิดการสร้างสรรค์ผลงาน ส่วนใหญ่เป็นงานสัจนิยมท่ี
สอดแทรกอดุ มการณท์ างสังคมอยา่ งชดั เจน มุ่งเนน้ ความยตุ ิธรรม และ
ดารงตนอยู่ในวัฒนธรรมอนั ดงี าม สรา้ งความรักความสามัคคีที่เก้ือกูล
สรา้ งแนวทางการเขียนทเ่ี ป็นอตั ลกั ษณ์ของตนเอง

อาจารย์ประยูร ลาแสง หรือ “พระไม้” เคยวิเคราะห์
ผลงานเขียนของอาจารย์สมคิด สิงสง ว่า “เป็นผู้มีอุดมการณ์ทาง
ความคดิ สร้างสรรคเ์ พื่อชีวิต เพอ่ื สังคม มีความสามารถในการใช้ภาษา
218 68 วงปชี ีวติ สมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

เป็นเครื่องมือในการนาเสนอความคิดสู่สังคมกสิกรรมได้อย่างคมคาย
มีความเรียบง่ายและมีกล่ินอายของวิถีเกษตรเพื่อชีวิตและเพื่อสังคม
อย่างน่าช่ืนชม มีการเล่าเร่ืองท่ีน่าสนใจ ให้อรรถรสและด้วยลีลา
จังหวะท่ีเปน็ เอกลักษณเ์ ฉพาะตวั หลายผลงานท่ีแสดงให้เห็นถึงความ
กล้าคิด กล้าทา กล้านาเสนอ ซึ่งท้ังหลายท้ังมวลเหล่าน้ัน มีเป้าหมาย
เพื่อความเป็นธรรมในสังคม เพ่ือความรัก ความสามัคคี และการอยู่
รว่ มกันในสงั คมอย่างสนั ติ ดว้ ยการนาเสนอผา่ นรูปแบบท่หี ลากหลาย
เหมาะสมกบั เน้ือหา ด้วยภาษาที่เรียบง่าย แต่คมคาย นับว่าสมคิด สิง
สง เป็นปราชญ์ชาวบ้านท่ีใช้วรรณกรรมเป็นสื่อได้อย่างทรงพลัง
นั บ ว่ า เ ป็ น ผู้ มี ค ว า ม เ ชี่ ย ว ช า ญ ใ น ก า ร ใ ช้ ภ า ษ า ใ น ร ะ ดั บ นั ก เ ขี ย น
สร้างสรรค์แนวหน้าคนหนงึ่ ”

การทาคณุ ประโยชน์เพ่อื สังคม
พ.ศ.2526 ได้รับเลือกให้เป็นผู้ใหญ่บ้าน บ้านซับแดง หมู่ 5
ตาบลซับสมบูรณ์ อาเภอโคกโพธิ์ไชย จังหวัดขอนแก่น แบบเป็นเอก
ฉันท์ ไม่มีผสู้ มคั รแขง่ ขัน
พ.ศ.2537 เป็นสมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนตาบลซับ
สมบรู ณ์ อาเภอโคกโพธ์ไิ ชย จังหวดั ขอนแกน่
พ.ศ.2538 ดารงตาแหน่งประธานคณะกรรมการบริหาร
อบต.ซับสมบูรณ์ (ต่อมาปรับเปล่ียนเป็นนายกองค์การบริหารส่วน
ตาบลซบั สมบรู ณ์) อาเภอโคกโพธ์ไิ ชย จังหวดั ขอนแก่น
พ.ศ.2544 ร่วมก่อต้ังมูลนิธิน้าและคุณภาพชีวิต ดารง
ตาแหน่งรองประธานคนท่ี 1
พ.ศ.2547 ได้รับเลือกสรรให้เป็นอนุกรรมการลุ่มน้าซี
ตอนบนในฐานะผู้แทนองค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถิ่นจังหวัดขอนแก่น
พ.ศ.2548 ได้รับคัดเลือกให้เป็นประธานเครือข่ายการ
จดั การลุ่มน้าห้วยสามหมอ
พ.ศ.2549 ได้รับแต่งตั้งเป็นประธานคณะทางานลุ่มน้าสาขา
ห้วยสามหมอ

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย 219

พ.ศ.2550 ปฏิบัติหน้าที่ประธานมูลนิธิน้าและคุณภาพชีวิต
ช่วงระยะ 3 ปีแรกของงานบุกเบิกลุ่มน้าห้วยสามหมอในฐานะ
โครงการนาร่องของกรมทรัพยากรน้าและโครงการนาร่องพ้ืนที่ 5T
ของ MRC ไดร้ บั คัดเลอื กให้เป็นคณะทางานพ้นื ที่ 5T (ล่มุ น้าซีและมูล)
ของ MRC ดว้ ย

พ.ศ.2556-ปัจจุบัน ได้รับเลือกเป็นนายกสมาคมวนเกษตร
อินทรยี ์วิถคี นกับควาย (สวค.) ซงึ่ สมาคมฯ มพี ันธกิจ 3 นา 1 นอ้ ม (นา
ควายคืนสู่ไร่นา นาพากสิกรรมย่ังยืน นาฟ้ืนสิ่งแวดล้อม และน้อมนา
ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง)

พ.ศ.2558 เป็นคณะกรรมการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อัน
เนื่องมาจากพระราชดาริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราช
กุมารี ระดับอาเภอ (อาเภอโคกโพธ์ิไชย)

พ.ศ.2558 เป็นคณะ
กรรมการบริหารจัดการน้า
ระดับอาเภอ อาเภอโคกโพธิ์
ไชย จงั หวดั ขอนแก่น

พ . ศ . 2 5 5 8 เ ป็ น ที่
ปรึกษาคณะกรรมการกลุ่มผู้ใช้
น้ากุดนาแซง หมู่ 4 ตาบลบ้าน
โ ค ก อ า เ ภ อ โ ค ก โ พ ธิ์ ไ ช ย
จังหวดั ขอนแกน่

พ.ศ.2558 เป็นผู้เสนอ
แนวคิดการป้องกันและแก้ไข
ปั ญ ห า ย า เ ส พ ติ ด ใ น พื้ น ท่ี
คือ“ยุทธการดอกไม้บาน” ต่อ
ภาคราชการ จนทาให้การ
ดาเนินการแก้ไขปัญหายาเสพ
ติดบรรลุผลสาเร็จ สาหรับ

220 68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปีคนกับควาย

แนวคดิ นี้ คอื การกระตุกกระตนุ้ ให้มวลชน (เนน้ คนรุ่นใหม)่ ในหมบู่ า้ น
ลุกข้ึนมาเรียนรู้ ซึมซับ และตระหนักถึงปัญหา เพื่อเกิดแรงเร้าที่จะ
ร่วมหาทางแก้ไขเปลี่ยนแปลงส่ิงท่ีมุ่งทาลายและบ่ันทอนสถานบัน
ชุมชนจนทรุดพังลงทุกขณะ ไม่เฉพาะเร่ืองยาเสพติดและอบายมุข แต่
ยังหมายรวมไปถึงสานึกรักและหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อมในพ้ืนท่ี ด้วยพลังอันบริสุทธ์ิของคนหนุ่มสาว เฉกเช่น
ดอกไม้บานสะพรั่งขึ้นมาได้ ก็ด้วยการแตกตัวของมวลน้าและธาตุ
อาหารซง่ึ หล่อเลี้ยงอยู่ในลาต้นของดอกไม้น่ันเอง ชุมชนจะสงบร่มเย็น
และน่าอยู่อาศัย ก็ด้วยผู้คนในหมู่บ้านชุมชนลุกข้ึนมาสร้าง แก้ไข และ
สานเสริมเต็มต่อ จงึ เป็นท่มี าของ“ยุทธการดอกไม้บาน (คือระเบิดจาก
ขา้ งใน)

พ.ศ. 2561 เป็นชุดปฏิบัติการระดับตาบล (ปราชญ์ชาวบ้าน)
โครงการไทยนิยมย่ังยืน ตาบลซับสมบูรณ์ อาเภอโคกโพธ์ิไชย ร่วม
ขับเคล่ือนการพฒั นาประเทศ ตามแนวทาง “ประชารัฐ”

สาหรับคนคนหนึ่ง บนเส้นทางชีวิต ย่อมประกอบสร้างการ
งานไว้มากมาย แตน่ น่ั มใิ ชส่ ่ิงสาคญั แตอ่ ยา่ งใด สิ่งท่นี ่าสนใจ คือจะมีสัก
กี่ผู้นาม ยึดม่ันในอุดมคติของตนอย่างเหนียวแน่น มุ่งเส้นทางสายเอก
ซ่ึงตนได้เลอื กวางเท้ากา้ วเดนิ มาตลอดชพี อาจารย์สมคิด สงิ สง เป็นอีก
ผู้นามหนึง่ ทม่ี ุง่ เสน้ ทางแหง่ อุดมคตขิ องตนโดยไม่ย่อท้อ ท้ังมิใช่เพื่อเชิด
ชูอดุ มคตอิ นั เลือนลอย หากแต่พยายามทาอุดมคติน้ันให้ปรากฏผล ถ้า
พิจารณาการงานจากวัยเยาว์ถึงล่วงวัยชรา การงานส่วนใหญ่นั้นเป็น
การงานแห่ง “จิตอาสา” โดยแท้ และนั่นคือตานานที่ยังมีลมหายใจ
ตานานแห่ง “คนกับควาย” ตานานซ่ึงสร้างข้ึนโดยสามัญชน นาม
“สมคดิ สิงสง”

ปยิ ะพงษ์ คลงั ทอง
กรกฎาคม 2561

68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปีคนกับควาย 221

คณะก่อการดี

ประวตั ิยอ่ คณะบรรณาธกิ าร
และผู้เขียนช้ินงานในหนังสอื นี้

222 68 วงปีชวี ิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

จนั ทรแ์ จม่ คอื นาม นอกภาคราชการ คอลัมนสิ ต์ในเวบ็ ไซต์
ปากกานางสาวใจแจม่ (NGOs) ในสงั กัดตา่ งๆ kruchaiwan.com
วรรณพฒั น์ (จนั ทร์) สนใจอา่ นและเขยี น บรรณาธิการร่วมใน
ลูกสาวคนโตจากบา้ น หนงั สอื ถา่ ยภาพ และ นติ ยสาร Dindee-
สวนปา่ สุขใจ เตบิ โตมา ใช้ชวี ิตแนวสมถะ Journal. และมีผลงาน
แบบ Homeschool สันโดษ ศึกษาธรรมะ ตพี มิ พท์ ัง้ เร่ืองสนั้
ปัจจบุ นั เรยี นอยู่ที่ และเปน็ คนเดินทางฯ บทความตามนิตยสาร
วิทยาลยั ดุริยางคศลิ ป์ ตา่ ง ๆ หลายฉบับ
มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล สรยทุ ธ วาระกลู ผลงานดา้ น
สาขาละครเพลง เปน็ ชาว ต. ดงคอน วรรณกรรมทจี่ ดั พมิ พ์
อ.สรรคบรุ ี จ.ชัยนาท ความจรงิ บางอยา่ ง
จลุ ทศั น์ อปุ ชั ฌาย์ โดยชาติกาเนิด บทความรว่ มกบั
บรรณาธกิ ารเล่ม 68 จบปรญิ ญาโท สาขา นกั เขยี นมีชอ่ื
วงปีชีวิตสมคดิ สงิ สง บริหารการศกึ ษา รวมเรื่องสน้ั เลม่ แรก
45 ปคี นกบั ควาย ปจั จบุ นั เขาเปน็ บา้ นไรป่ ลายเทศบาล
ผ้อู านวยการโรงเรยี น รวมเรอ่ื งส้นั เลม่ สอง
อดตี คือคนทางาน บา้ นมลู นาค อ.โคก เหนอื กาลเวลา
โพธ์ิไชย จ.ขอนแกน่ รวมบทความชุด
สาแดงอดตี (พมิ พค์ รงั้
เป็นนักการศึกษา, ท3่ี )
นักเขียนอสิ ระ รวมเรือ่ งสนั้ ชดุ สาม
เว็บมาสเตอร์ และ เรอื จา้ ง-นา้ ตากบั
รอยยมิ้ (พมิ พค์ รงั้ ที่
2)

-รวมเรือ่ งสนั้ ชดุ
หลงั มา่ นเกยี รตยิ ศ
หากรักคือนิรนั ดร์

-สารนิพนธช์ ุด
เมืองโบราณไชยวาน

68 วงปชี วี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย 223

หนองบัวแดง จังหวัด วรรณกรรม หลาย

ชัยภมู ิ เริ่มเขยี นหนังสือ รางวลั อาทิ รางวลั

มากว่าสามสบิ ปแี ล้ว ชนะเลศิ เรื่องสนั้ จาก

โดยมีเรอ่ื งตพี ิมพค์ ร้ัง สมาคมนักเขยี นแหง่

แรกท่ี “เขาเริ่มตน้ ท่นี ี่” ประเทศไทย

ในนติ ยสาร ฟา้ เมอื ง- (วรรณกรรมสัญจร

ไทย ของ บก. อาจนิ ต์ 2532) รางวัลเรื่องสั้น

ปัญจพรรค์ นิยายเร่อื ง ยอดนยิ มจากนิตยสาร

“หวดฮา้ ง” ตพี มิ พ์ครงั้ กุลสตรี (2542) เรือ่ ง

สงั คม เภสชั มาลา แรกที่คุรุปรทิ ศั น์ สั้นสานวนไทย จาก

สงั คม เภสชั มาลา คอื ปัจจุบนั มีหนังสือรวม กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

ชื่อ – สกุลจรงิ เกิดเมือ่ เล่มแลว้ ดงั นี้ (2540) รางวลั ชมเชย

หกสบิ กวา่ ปที ีแ่ ลว้ ที่ 1. หวดฮา้ ง (นยิ าย) จากเซเวนบ๊คุ อวอรด์

อาเภอมญั จาครี ี จงั หวดั 2. โรงเรียนในภู (2547) ไดร้ ับคดั เลอื ก

ขอนแกน่ จบการศกึ ษา (นยิ าย) เปน็ บุคคลดีเด่นทาง

ขั้นพ้นื ฐานทน่ี น่ั แล้ว 3.สะพานข้ามเขา วัฒนธรรมดา้ นการใช้

ออกบนิ ไปในดงขมนิ้ (นยิ าย) ภาษาไทย ของจงั หวัด

คลุกคลตี รี ะฆงั เอย๊ ตี 4. บา้ นโรงสี ชยั ภมู ิ ไดร้ ับการ

โมงอยใู่ นรม่ เงาศาสนา (นยิ าย) คัดเลอื กใหเ้ ปน็ ศลิ ปนิ

ทง้ั ในนามบรรพชิตและ 5. คนบาป (นยิ าย) พืน้ บา้ นอีสาน สาขา

เด็กวดั รวมแล้วไมต่ ่า 6. ในทุ่งเปลยี่ ว วรรณกรรม จาก

กวา่ 10 ปี กระทั่ง (รวมเรือ่ งสน้ั ) มหาวทิ ยาลัยสารคาม

ออกมาเปน็ ครสู อน 7. นาฏกรรมไม่ (2549) รางวัลผใู้ ช้

เด็กๆ ทโ่ี รงเรยี นเลก็ ๆ เปลย่ี นแปลง (รวม ภาษาไทยดเี ดน่ จาก

ในเขตพนื้ ทอี่ าเภอโนน เรื่องสนั้ ) กระทรวงวฒั นธรรม

ไทย นครราชสีมา 8. บนซากปรกั ประจาจังหวดั ชยั ภูมิ ปี

(2523) ปัจจุบนั เป็น (รวมเร่อื งสนั้ ) และเงา พ.ศ. 2560 รางวัล

ขา้ ราชการบานาญหรอื เหงาผา่ นหลงั กรอบ ศิลปนิ มรดกอสี าน

ชาวบา้ นธรรมดา ตาบล แวน่ (รวมเร่อื งสนั้ ) (สาขาวรรณกรรม)จาก

หนองบวั แดง อาเภอ เคยได้รบั รางวลั ทาง มหาวิทยาลัยขอนแก่น

224 68 วงปชี ีวิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

ปี พ.ศ. 2561 (ผสพ.)” มบี ทบาทใน ต่อมา โดยรับผิดชอบ

ปจั จุบนั ยงั เขียน ดา้ นการนาเสนอข่าว ข่าวการเมอื งและขา่ ว

หนงั สืออย่อู ย่าง สารการพฒั นาของ ท่วั ไป(ท่มี ใิ ช่ขา่ วธุรกจิ )

สม่าเสมอ ในชื่อจริง องค์กรพัฒนาเอกชน ขณะเดียวกนั ยังเปน็

และนามปากกา (สงวน และสะทอ้ นปัญหา บรรณาธกิ าร เซ็กชน่ั

สิทธิ์ ไมข่ อเปิดเผยนาม ผู้ด้อยโอกาสในสงั คมทงั้ “คนราบสงู ” ใน นสพ.

ปากอนื่ ในท่นี ี่) ในเมอื งและชนบท ออก ผู้จัดการรายวนั ภาค

สวู่ งกว้าง อีสาน

ต่อมายา้ ยมาเปน็ ทสี่ าคัญ คนท่ีช่วยตัง้

เจ้าหน้าทฝี่ ่ายเผยแพร่ ชอ่ื เชก็ ชนั่ “คนราบสูง”

และวชิ าการ ของ มูลนธิ ิ ก็คือ สมคดิ สงิ สง

อาสาสมัครเพื่อสงั คม นั่นเอง

(มอส.) ทม่ี ี จอน อ๊ึง ช่วงวิกฤตเิ ศรษฐกจิ

ภากรณ์ เปน็ ผู้อานวย เมือ่ ปี 2540 ได้ลา

ไพศาล สงั โวลี การ ทางานรว่ มทกุ ข์ ออกจาก นสพ.ผจู้ ดั การ

เริ่มทางาน รว่ มสุขอยกู่ บั เอน็ จโี อ โดยทางานเปน็ นักเขียน

สือ่ มวลชนอย่างจริงจงั ถึง 7 ปี อสิ ระอยู่พกั หนง่ึ ก่อน

เมื่อปี 2526-2527 และก็ผันตัวเองอกี กลับเขา้ มาทางานกบั

สงั กัดกองบรรณาธิการ ครั้ง กลบั มาเปน็ นักขา่ ว ผ้จู ัดการอีกครั้ง ช่วงไม่

นติ ยสาร “ชาตอิ ธปิ - ตามคาชกั ชวนของ แคน นาน

ไตย” การเมือง- สารกิ า ขณะดารง หลงั จากน้นั ยา้ ยไป

การทหาร ตาแหน่ง บรรณาธิการ ทางานกับ แคน สารกิ า

จากนน้ั ผนั ตัวเอง เซก็ ชนั่ “ปรทิ รรศน์” ขณะเปน็ บรรณาธิการ

มาทางานกับองคก์ ร นสพ.ผ้จู ดั การราย ขา่ ว นติ ยสาร เนชน่ั สุด

พฒั นาเอกชน(เอ็นจโี อ) สปั ดาห์ เม่อื ปี สปั ดาห์ ในตาแหน่ง

เปน็ เจา้ หนา้ ทฝี่ า่ ย พ.ศ.2535 ผ้ชู ่วยบรรณาธกิ ารข่าว

เผยแพร่ “คณะกรรม กอ่ นยา้ ยมาบกุ เบิก จนก้าวขน้ึ เปน็

การเผยแพรแ่ ละ ศนู ย์ข่าวภาคอีสาน บรรณาธกิ ารขา่ ว

สง่ เสริมงานพฒั นา นสพ.ผู้จัดการรายวนั ที่ ตามลาดบั รวมทางาน

องคก์ รพัฒนาเอกชน จ.ขอนแกน่ ในเวลา อย่ทู นี่ ่ีถงึ 18 ปี จน

68 วงปชี ีวติ สมคิด สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย 225

ลาออกมาเปน็ นักเขยี น กบั ลูกสาวกานนั มีโรงสี การเปน็ Proof Reader

อิสระอยู่ในปจั จบุ นั นอ้ ย มลี ูก สง่ ลูกเรยี น เปน็ การปอู ารมณ์และ

ผลงานดา้ น เกษยี ณเมอ่ื เปน็ ผอ. พน้ื ฐานของการเป็น

วรรณกรรม สว่ นใหญ่ แลว้ ก็ตาย หนังจบ นักหนงั สอื พมิ พ์ท่ดี ี

เปน็ เร่ืองสั้น หนงึ่ ในนนั้ ทาไมชวี ิตมันเรยี บ นกั หนงั สือพมิ พ์ทเี่ ก่งๆ

ตพี ิมพใ์ นรวมเรื่องสนั้ งา่ ยเชน่ นน้ั รสู้ ึกไม่สนกุ เจ้าของหนังสอื พิมพ์ดงั ๆ

“ช่อการะเกด11” (ราก สใู้ ชช้ วี ติ แบบมองทาง นกั เขยี นมีช่ือ เขากเ็ รมิ่

เหง้าเผดจ็ การ) ซึ่งมี สุ ข้างหนา้ ไม่ออก จะไม่ จากหนา้ ทน่ี ้ี

ชาติ สวสั ดิศ์ รี เปน็ สนกุ กว่าหรอื ? ชว่ งนน้ั เปน็ ชว่ งที่

บรรณาธกิ าร เรื่อง ช่วงนน้ั ญาติถกู จบั ความหอมหวานของ

“คนื หนาวรา้ วรานใจ” ในคดรี ว่ มกนั ฆา่ ผอู้ ่ืน การไปขุดทองซาอุดิ

และบางส่วนตพี มิ พ์ใน ตอ้ งติดคกุ ทัง้ ผัวทั้งเมยี อาระเบยี เริ่มจืดชืด ยุค

นิตยสารสยามรัฐ เมียคลอดลูกในคกุ “คณุ นายซาอุ”

สัปดาหว์ จิ ารณ์ รวมถงึ กจิ การทกี่ าลังร่งุ ถกู นา แปรเปลย่ี นเปน็ ยุค “ซา

นิตยสารอน่ื เลก็ นอ้ ย ออกขายมาสู้คดี ลกู ๆ อุดร” ยคุ “น้าตาเมยี ซา

ตอ้ งออกจากโรงเรียน อุ” มบี ริษทั หลอกลวง

ครอบครวั แหลกเกิน คนงานไปนอกเกดิ ข้ึน

กวา่ จะเรยี กวา่ ลม่ สลาย ราวเหด็ ปลวกหนา้ ฝน

จนยง่ิ กวา่ ขอทาน วา่ กนั ต้องฟาดฟนั กบั บรษิ ทั

วา่ ทนายไม่เกง่ คน เถอื่ น แมจ้ ะชนะคดี แต่

แวง พลงั วรรณ ไม่ได้ทาความผดิ แตต่ ดิ พอจะยึดทรัยพม์ าขาย

เกดิ ทีห่ มบู่ า้ นรมิ ฝงั่ คกุ ทอดตลาด ตวั เจ้าของ

หนองหานกมุ ภวาปี ตดั สินใจเรยี น บรษิ ัทกห็ ายเขา้ กลีบ

สอบไดท้ หารอากาศ แต่ กฎหมาย พอจบ อยาก เมฆ ทรพั ย์สนิ ที่พอจะ

ได้เรียนครู จบครแู ลว้ เปน็ ทั้งทนายความและ นามาขายทอดตลาด

มองเส้นทางชีวิตของ นกั หนงั สือพมิ พ์ ชว่ ง ชดเชยใหค้ นถกู หลอกก็มี

ตัวเอง กลางวนั ทางานเปน็ หมายศาลปดิ เตม็ ไป

ถา้ เปน็ ครู ... เรมิ่ ทนายความ กลางคนื กอ่ นหนา้ แลว้ แม้จะยึด

จากเปน็ ครนู ้อย แล้วก็ ไปน่ังพสิ ูจน์อกั ษรให้ คาสอนของอาจารย์

เปน็ ครูใหญ่ แตง่ งาน หนังสอื พมิ พ์ วา่ กนั วา่ ทีว่ ่า “บา้ นตอ้ งเชา่ ขา้ ว

226 68 วงปีชีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

ตอ้ งซ้อื ปรกึ ษาหารอื ตานานราวงกมุ ภวา ท่ี “นริ าศ นรสิ รา” คน

มันต้องจา่ ยตังค์” แตจ่ ะ - คามา รงุ่ นริ นั ดร์ โรง เขยี นสง่ ตน้ ฉบับไม่ทนั ที่

ไปคดิ ตงั คก์ ับคนที่ “ไป พิมพศ์ ริ ิธรรมออฟเซท็ “บางกอก” นิตยสารที่

เสียนา มาเสยี เมยี ” ได้ 2548 อยคู่ ปู่ ระเทศนม้ี า 59

อยา่ งไร เขียนร่วมกับคนอนื่ ปี ปิดตัวลง

ก่อนที่ฟางเส้น บนสายนา้ โขง อนิ

สดุ ทา้ ยจะถูกโยนขน้ึ โดไชน่า พบั ลชิ ช่ิง

หลงั เจา้ ลาจงึ บอกกับ ไดเ้ วลาถลกหนงั

ตัวเองว่า การท่ีจะเปน็ “ไอเ้ สอื คลอ้ ย”

“ทองใบ ทองเปาด์” มนั หนังสอื พมิ พ์ผ้จู ดั การ

ไม่ไดเ้ ป็นกนั ไดง้ า่ ยๆ 2544

ดอกเจา้ โง่! เวยี งจนั ทน์ 450.

เคลยี ร์คดีที่มที ง้ั หมด โรงพิมพ์ศริ ิธรรมออฟ

ถอดครยุ ใหเ้ พอื่ น แล้ว เซ็ท 2551 ปยิ ะพงษ์ คลงั ทอง

เดินลงบันไดศาล บ่าย บรรณาธิการ เกิด 14 กรกฎาคม

หนา้ ไปสเู่ ส้นทางท่ีมอง ไทอสี าน (ฉบบั 2522 ภมู ลิ าเนา

ทางขา้ งหนา้ ไม่ออก... เดยี ว) อาเภอคอนสวรรค์

ตามเจตนารมณ์ด้ังเดิม สนิ เกษตร (ฉบบั จงั หวดั ชัยภูมิ

ทุกวนั น้ี ... เดียว) การศกึ ษา ปริญญา

ไอท้ ่ตี ะคมุ่ ๆ ในระยะ คนพลดั ถนิ่ มลู นธิ ิ โท รฐั ศาสตรม์ หาบัณ-

1-2 เมตรขา้ งหนา้ ยงั เพ่อื เยาวชนชนบท ฑิต คณะรฐั ศาสตร์

ไม่รู้เลยวา่ มนั คืออะไร สารแมม่ นู มหาวทิ ยาลยั รามคา-

จะออกหวั หรอื กอ้ ย ยงั โครงการทามมนู แหง

ไม่รู.้ .. บรรณาธิการ ปัจจบุ นั ดารง

ก.็ .. ชวี ติ มนั ตอ้ งมี หนังสอื เล่ม ตาแหน่ง หวั หนา้ กลุ่ม

ลนุ้ !! จาไม่ได้ (ทาใหด้ ู งานบริหารงาน

ผลงาน (บางสว่ น) เหมอื นหลายเล่ม) ท่จี า ปกครอง อาเภอโคก

อสี านคดชี ดุ ลกู ทงุ่ ได้คอื เล่มลา่ สุด คือ โพธ์ิไชย จงั หวดั

อสี าน สานกั พมิ พเ์ รอื น “ลาวแตจ้ ว๋ิ ” นกั ฆา่ ลมุ่ ขอนแก่น

ปญั ญา 2545 นา้ โขง นวนยิ ายแนวบู๊ ผลงานดา้ นงาน

68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย 227

เขียน มงี านเขยี นรวมเลม่ ๒ เลม่ คือ
“เมอื่ พายุมาถงึ ” (รวมเรือ่ งสนั้ ) สานักพมิ พส์ งั คมวรรณกรรม 2556
“แผ่นดนิ แห่งรวงขา้ วและดอกไม้” (กวีนิพนธ)์ สานักพมิ พส์ งั คม

วรรณกรรม 2559
ทางานเขยี นต่อเนื่อง มตี น้ ฉบบั งานเขยี นรอตพี ิมพร์ วมเลม่

ผสู้ นบั สนนุ ทนุ ในการจดั พมิ พห์ นงั สอื ”68วงปชี วี ติ สมคิด สงิ สง”
และกจิ กรรม “สนิ ในสวนครงั้ ที่ 5 ตอน 45 ปี คน กบั ควาย”
1.คุณกฤศกิ า ธนทั รชั ต(์ พบี่ ี๋)
2.คุณนติ ยา ศรสี วุ รรณ
3.คณุ กนกพร-ณรงค์ เคชะกสกิ รพาณิชย์และครอบครวั
4.คณุ คณิต พุทธกลู
5.คณุ อนงค์นชุ โฉมสุภาพ(แมน่ ุช)
6.คุณศศกร นรรัตน์(แมห่ น่ึง)
7.คณุ นนั ทนา องั คสิทธ(ิ์ แมแ่ กว้ )
8.สวนเดอื นเคียงดิน บา้ นโป่ง ราชบรุ ี
9.เพอ่ื น ท.อ.รุน่ 7
10.คุณนพพล ราชโคตร เพอ่ื นแก่นนคร
11.คุณสกุ ญั ญา หอมหวล(ป๊กุ ปาฐกฯ)
12.โครงการมหาลยั สรา้ งสุข สสส.
13.มหาวิทยาลยั ศรปี ทมุ วิทยาเขตขอนแกน่

228 68 วงปีชวี ติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

ผนวกท้ายเล่ม

ผนวก 1

กระทู้ซับแดง

โคลงสินธมุ าลี ชูธรรม
๏ ซบั แดง -แดงเดน่ ดว้ ย ต่อสู้
งามสงา่ จากวรี กรรม งามเฮย
ในยุค ทธี่ งนา โบกสะบดั สิทธเิ์ สียงฯ
อดตี ซ่ึงกอบกู้

๏ เปน็ เพราะ หาญต่อสู้ เผด็จการ
แข็งแกร่ง เปน็ ตานาน แต่ก้ี
สามัคคี กวา่ กลา่ วขาน เกนิ อนื่ ใดนา
เหนยี วแนน่ บทบาทชี้ อุดมการณฯ์
๏ มเิ คย คดิ อวดอา้ ง อิทธพิ ล
อวดเบง่ เบยี ดเบยี นคน พ่นี ้อง
วางโต อยา่ งทรชน ทาช่วั ปวงแฮ
กดข่ี กนิ แรงต้อง ไม่ทาฯ
๏ มแี ต่ สอนสง่ั ให้ ลกู หลาน
ปลุกจติ สานกึ การ รับใช้
สานกึ ทก่ี ลา้ หาญ เสียสละ
งามเดน่ เป็นมิตรใกล้ มวลชนฯ
๏ มาถึง ยคุ ใหม่น้ี แปรไป
วันแหง่ โลกทนั สมัย ใหมม่ ้ือ
พฒั นา แต่...จติ ใจ ตกตา่ ทรามเฮย
หลงทศิ หลงทางดอื้ ดงั ผฯี
๏ ผิดทาง ผิดถกู เพี้ยน พงั ยับ

68 วงปชี วี ิตสมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย 229

ยากยุ่ง รุงรังนบั แตน่ ี้
อบายมุข คกุ คามทบั สุดถอ่ ย สถุลนอ
จมดงิ่ ดงั นรกชี้ นาทาง
๏ มาคดิ กนั ใหม่แก้ เถดิ สหาย
มากอ่ เถิดบส่ าย สกั น้อย
กลมเกลียว มนั่ และหมาย เสมือนกอ่ น
เสมอเก่า เอาใจรอ้ ย รวมพลงั ฯ

๏ ซบั แดง -แดงเดน่ ด้วย ชูธรรม
ชเู กรยี ติ ชูวีรกรรม กอบกู้
ศกั ดิ์ศรี ที่เยงยา สบื ต่อ ไปนอ
สูงสง่ เสมอเหมือนผู้ พิทักษ์ธรรมฯ
๏ จงึ จะ งามสงา่ แท้ ประเทอื งสมยั
ศานติ เสมอสืบไป ภาคหนา้
สงบสุข กายและใจ จวบกว่า ไกลเฮย
นิรนั ดร์ ตราบดินฟูา ล่มสลาย๚๛

รจนาข้นึ เพ่ือเตือนใจชาวซบั แดง พ.ศ.นนั้
ณ กระทอ่ มลายสอื ๑๓ สิงหาคม ๒๕๓๖

230 68 วงปชี วี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

ผนวก 2 บรรยากาศสินในสวน #5
บทกวีมุทิตาคารวะลุงสมคิด สิงสง

คารวะ สมคิด สงิ สง
นักสู้ 14 ตลุ า

สม มาดแมง้ สมคา่ คนอสี าน
คดิ ฮอดคนทรมาน ผถู้ กื ขม่ เหงเตง็ แต้
สงิ หวั ใจไทยบ้าน วญิ ญาณบ่ใหไ้ ผขม่
สง สารคนผเู้ พน่ิ ลม้ แผน่ ดนิ นสี้ ฮิ กั ษา ฯ

เรามาจากทว่ั สารทิศ 231
ดว้ ยจิตอาสายง่ิ ใหญ่
ณ บ้านสวนป่าสขุ ใจ
สิบสต่ี ุลาฯ ชชู ัย หกหนง่ึ นฯ้ี

68 วงปีชีวิตสมคิด สิงสง 45 ปีคนกบั ควาย

แดท่ กุ วญิ ญาณคนกลา้ ...14 ตุลา 2516

นกสีเหลอื งไปป่าหิมพานต์

โอนอนก...สเี หลอื งน้อย สิบนิ เจิดไปใส
โลกเจา้ น้อสใี ด๋ อย่ไู กลฤๅใกล้
อยู่ฟากดาวดวงแจง้ แสงหาวขาวผอ่ ง พนู้ บอ้
ขฝ้ี า้ ไหลล้วยลา้ ย ถามเจา้ วา่ อยู่ใส ฯ

โลกเสรวี า่ นั้น อย่ปู า่ หิมพานต์ พู้นต้วั
บ่อนทเ่ี มอื งอวตาร ฮ่งุ เฮืองเหลืองเหล่ือม
ยทู า่ งสมสนุกสรา้ ง ภราดรสนั ติภาพ
บอ่ นที่ขา้ วและนา้ อุดมพร้อมสูแ่ นว ฯ

น้านิ บ้านแสนรัก
พธิ กี รหลกั จติ อาสาถว้ นถ่ี
กฟผ.หนนุ ช่วยด้วยทกุ ปี
มติ ้องวอนเซ้าซีร้ าคาญใจฯ

232 68 วงปีชวี ติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

พระไม้รา่ ยโสลกโลกสลด
นกสเี หลืองบนิ เล้ียวลดหาหนใหม่

มุง่ ส่ปู ่าหมิ วนั พลนั เร็วไว
ว่าเสรที ีใ่ ชอ่ ยู่ทนี่ นั่ ฯ

เงนิ คาแกว้ เสมอภาคมหาศาล
เฮาบนั ดาลเอาเอง บม่ ีคนไฮ้
แปนมอื ไปได้โกฏิ กามือมาไดต้ ว่ิ
คือกบั อุดรกรุ ุทวีปพูน้ เจบ็ ไข้บม่ ี ฯ

มีแตส่ าวบา่ วแท้ บเ่ ฒา่ แกช่ รากาล

มีแตว่ ยั ทางาน แขง่ กนั ยอยอ่ ง

มีแต่ปองปุนสรา้ ง ทางดีศรีสง่า

ใตล้ ุ่มฟา้ ปานแปน้ แผน่ เดยี ว ฯ

บาดนี้...แม่นเจา้ ฝนั บนิ เจย้ จิตเจิดจะเลยหนี ซัน้ บ้อ

วา่ สิหมายเสรี ดัง่ อุดมการณแ์ ก้ว

แตก่ ะไปถกื แฮ้ว ความฝนั กะเลยฝอ่

กง้ั แตโ่ กบพ้อวอ้ บ่เคยพอ้ โลกฝนั ฯ

68 วงปชี ีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย 233

ความจริงนนั้ เสรมี ีบ่ บ่ฮู้
มีแตค่ นอยากได้ (ซ้า) ใจเจ้ากะด่ังกนั (ใจขอ้ ยกะดัง่ กนั ) ฯ

โลกน้ี...มีแต่คอรัปชั่น บงั เบยี ดกลโกง

ไผมอื ยาว กะแหง่ สาวเอาเกลี้ยง

ไผมอื ส้ัน สาวเอาแต่ขเี้ ถา้

ดาวและเดือนหมนู่ น้ั มาได้แต่ผู้ยาว ฯ

สบิ ผู้นาฮ้อยผกู้ ลา้ มานง่ั เปน็ จอม

จนแปดสิบปปี ลาย บเ่ ปล่ียนแปลงเมอื งบ้าน

มแี ตจ่ นไปหนา้ เสรีกะคอื เก่า

เสรีมอี ยใู่ นโบกเบา้ รองเทา้ บทู ทหาร (พน่ี ้องเอย้ ) ฯ

บาดนนี้ ก...สเี หลืองน้อย สิบนิ ฮอดใสนอ

บ่อนที่ “คสช.” เพนิ่ บเ่ หลียวเหน็ สน้

บินไปซะเด้อคนกลา้ อุทาหรณใ์ ห้เฮาตน่ื

ปา่ หิมพานต์มีแต่ความครึกครนื้ เสรแี ทโ้ ลกฝนั พนู้ เดอ้ ๚ะ๛

๑๓ ตลุ ย์ ๒๕๖๑/ยามแถใกล้เท่ยี งคืน

อ.สภุ า มนูญศกั ดิ์
แมง่ านหลกั มือประสานมงุ่ มนั่

พนี่ อ้ งผองชนบ่แยกชนั้
ร่วมกนั เสกแตง่ จนบรรลฯุ

234 68 วงปีชีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

สมคิด สิงสง

ลุงสมคดิ สงิ สง 235
ทระนงองอาจกลา้ หาญ
เบ้าหลอมเลือดเนอื้ อดุ มการณ์
ผสู้ รา้ งตานานคนกับควาย

ยอดนักสแู้ หง่ ซบั แดง
กาลเปลย่ี นแปลง,ยงั ยนื หยัดชดั
เปา้ หมาย
อย่กู บั ดิน กนิ กับควาย ไปจนตาย
บนทนี่ าผนื สดุ ท้ายบา้ นซบั แดง

เกษตรอนิ ทรยี ์วิถธี รรม
ลงุ เหยยี บย่าเชา้ เยน็ จนสนิ้ แสง
น้าใต้ดินสนิ ในนายงั เตมิ แรง
ชโลมฝนั อนั แห้งแลง้ อยา่ งเพยี งพอ

ปณิธานสจั จะภาววสิ ยั
สงบงามจากภายในได้เกิดก่อ
อุทศิ ตนสร้างสังคมทเ่ี ฝ้ารอ
หกสิบแปดปแี ลว้ หนอขอสดุดี

ธีระธรรม แกว้ เพญ็ ศรี
อ่านในงาน ๖๘ วงปชี ีวติ สมคิด สิงสง
และ ๔๕ ปี คนกบั ควาย
ณ บา้ นสวนปา่ สขุ ใจ อ.โคกโพธ์ิไชย จ.ขอนแกน่

68 วงปีชีวิตสมคิด สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

รวมเหลา่ ญาตธิ รรมทางความคิด
ด้วยดวงจติ มุทติ าอันเอกอุ
หกสิบแปดวงปที ่านครุ ุ
“สมคดิ สิงสง” ผทู้ านุอดุ มการณฯ

บางส่วนในขบวนผู้ขบั เคลอ่ื น (จากซา้ ย) ปิยะพงษ์ คลังทอง ปลัดอาวโุ ส
อาเภอโคกโพธิ์ไชย ปราโมทย์ ในจติ นักเขียน ผอ.ชาตรี เสงยี่ มวงศ์ อดีต
ผอ.กศน.พระยนื กวีและศิลปนิ นาม “บญุ มา ภเู มง็ ” แม่หมู เจ้าของสถานที่

ปลวชั ร วรรณจงคา พฒั นาการอาเภอโคกโพธ์ิไชย พอ่ ต้อง-กติ ติกร
วรรณพัฒน์ คชู่ วี ติ ของแม่หมู แหง่ บ้านสวนป่าสขุ ใจ ผอ.สรยทุ ธ วาระกูล

ผู้บริหารสถานศกึ ษาในพน้ื ท่ี และคณุ ปรีดา ขา้ วบอ่ บรรณาธิการ
อานวยการนติ ยสาร “ทางอีศาน”

236 68 วงปีชวี ิตสมคิด สิงสง 45 ปคี นกับควาย

บนหลังควาย

บนหลังควาย ทอ้ งทุ่งคุ้ง แควกวา้ ง
บนเสน้ ทาง "คนกับควาย" ลาหว้ ยใส
ล้อมกองฟาง ใตร้ ม่ เงา ไม้แกวง่ ไกว
"คนกับควาย" เสน้ สายใย แห่งชวี ิต
อ้ายบัวขาว อา้ ยดา และอ้ายตู้
เดินเคยี งคู่ จากคอกบ้าน การลิขิต
เคียงขา้ ง เคยี งกัน บรรเลงชวี ติ
ลงุ สมคิด สงิ สง บรรจงการฯ

ปลวัชร วรรณจงคา(หนมุ่ เมืองแคน)
พฒั นาการอาเภอโคกโพธ์ไิ ชย
สนิ ในสวน บา้ นสวนสขุ ใจ
14 ต.ค.61

68 วงปีชวี ติ สมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย 237

เลศิ ลักษณ์ เลิศรส บรรจงจดั
นวัตวิถีถนิ่ อาหารอสี าน

ทัง้ ชวนชมชวนชมิ จนสาราญ
ฝีมือกลมุ่ แมบ่ า้ นไทยนยิ ม

238 68 วงปีชวี ติ สมคิด สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

รอยควายในใจคน

ย่าโคลนโยนกล้าหนา้ ฤดู
สายฝนพรั่งพรสู ู่พน้ื หลา้
จินตเ์ จอื เหง่ืองานการศรัทธา
หลงั่ รนิ วญิ ญาชาวนาไทย

กอ่ นกาลผา่ นยคุ อนั ขุกเข็ญ
ควายคนถูกเคน้ จนเปน็ ไข
ลากแอกแบกปนื หอบฟนื ไฟ
เรง่ รดุ ฮุดไถไปพรอ้ มพลนั

บางรอยคล้อยหลงั ฟงั ดงั ฉาด
“ปลาขคี้ ราด”วาดตัวกลัวส่ัน
รบี เรน้ ลงตมแลว้ โรมรนั
ลกู ชายหมายมนั่ จึงมนั มือ

แรงควายช่วยคนทนลาบาก
ร่วมกราตราตรากจากความซอ่ื
ปลกู รวงปวงขา้ วพราวระบือ
ลว้ นหลากจากมอื คอื ควายคน

คนกบั ควาย ความหมายลกึ ลา้
หมนื่ แสนแทนคาย้าทกุ หน
แมก้ าลผา่ นเปล่ียนและเวียนวน
แว่วพณิ ยนิ ยล“คนกบั ควาย”

ปยิ ะพงษ์ คลงั ทอง

68 วงปีชีวิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย 239

240 68 วงปีชวี ติ สมคิด สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

ส่อแส่

ส่อแส่ เขาข่าวข้อ ไขป่องแปวเหนิ
ความเปน็ ไป ป่วยปมู เปิงบา้ น
ขุนแขง็ มาปัวปิ้น ฝนยาทาใส่
พยาธิ หยังซา่ งด้ือ คงี ไขไ้ ข่บวม ตมื่ แลว้

อันว่า ขวงเขด็ ฮา้ ย ไพรเผตภมู ิผี นนี้ อ
ยงั วนเวยี น ก่องกินกุมเหยา้
จึง่ คน วนิ เซล้ม ระทมโทรมทรุด
หวั สัก กะเทียมก้ม กองก้นทา่ วถม กนั แล้ว
หลดแต่ โอมเอกอ้าง ทางเทพทวยแถน
ลงมา กนิ พาคาย บัดพลีผีฟา้
ปานนนั้ ยงั ทนั พ้อ หมอธรรมวเิ ศษ
เข้าจา้ พามอบมม้ เขญ็ ฮา้ ยพา่ ยหนี นนั้ นอ

ผา่ นมา ซาเสยี่ งขอ้ ง พาไลพ่ รายผี
กบ็ ่ มที างเหน็ ภตู สิ ิงสางก้อม
มีแต่ หมอเมาเหลา้ กนิ คายขายขา่ ว
ขอกคาม มวลมอดมว้ น นาเจา้ เลา่ หลาย หลวงแลว้
สอ่ แส่ ไขขา่ วแจง้ แจงปอ่ งทางไป จรงิ ฤา
ใผก็ ว่าใผใค จ่มมนต์ดลได้
* “ขอให้ จรงิ ดงั่ หวา้ สซี มพูด่ังวา่
อยา่ คอื ตอกมดั กลา้ ดานาแล้วเหยียบใสต่ ม” นนั้ เยอ

ชาตรี เสง่ยี มวงศ์ 241
๒๑ มิถนุ ายน ๒๕๖๑
* ผญาของเก่า

68 วงปีชวี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกบั ควาย

จิ ต วิ ญ ญ า ณ ตุ ล า ช น

ยานฯี ขบั เคี่ยวเยยี วยาทา้ ทาย
๏ ใดตราบนนั้ ฟนั่ เกลยี ว ตานานหมายเผดจ็ การ
ยตุ ิธรรมควา่ ทลาย จันทรม์ ืดดบั พบั สายธาร
ตะวันหายแสงอับ รว่ มฝา่ ต้านผลาญสูช่ ยั
รุง่ อรณุ สูญกปั กาล ชนตลุ าทา้ เกริกไกร
จิตวญิ ญาณหาญกล้า แผดฉานสะทา้ นสะเทอื น ฯ
ทรุ ยุคตราบใด

242 68 วงปชี วี ิตสมคดิ สงิ สง 45 ปคี นกับควาย

โคลง ฯ ๏๑ ตุลาชนขน้ ลกึ
ก้าวยา่ งฉดุ ฝนั ดื่น
ทุรยคุ ปลกุ ตา้ นยนื ตรึกตืน่
หยง่ั รากผลสิ ะท้อน เฟื่องฟ้อน
มุ่งม่นั
แกน่ ล้าแยบยล ฯ

๏๒ รองเรอื งพน้ ขอบฟา้ เกรกิ ไกร
รว่ มมุ่งจรงุ ไผท สบื ข้นั
สานรนุ่ สรู่ นุ่ ใฝ่ ตามติด
สบื ไตท่ มุ่ เทค้นั ผ่องเกื้อแฝงฝงั ฯ

๏๓ ผนึกพลงั แกร่งกลา้ ทา้ ทน
หนุนเนอ่ื งเปลอ้ื งตวั ตน หยดั สู้
จิตวิญญาณตลุ าผล หย่งั ยงิ่
พื้นถ่นิ พื้นบา้ นกู้ เกย่ี วฟน้ื ใจเมือง ฯ

๏๔ ไป่เช่อื งสยบคู้ เผด็จการ
นานเนน่ิ ใชเ่ กนิ นาน หวา่ นสรา้ ง
เท่าทนั เล่ห์เหย้ี มหาญ เริงรุก
กางปกี โบยบินกวา้ ง เบกิ ฟ้าสงา่ ขจี ฯ

๏๕ หก-สิบสี่ กีเ่ พีย้ ง สบื กระทา
ม่นั ศรทั ธาสอดย้า กล่นั คุ้ง
ประชาธิปไตยไหลด่า สงู ส่ง
เสมอเจอ่ื งเปรอื่ งเรืองรงุ้ ครบถ้วนสืบไป ฯ๚๛

ปราโมช ปราโมทย์
๑๔ ตุลาคม ๒๕๖๑ เวลา ๑๑.๐๐ น./
สวนปา่ สุขใจ โคกโพธไ์ิ ชย ขอนแก่น

68 วงปชี วี ติ สมคดิ สิงสง 45 ปีคนกับควาย 243

ผนวก 3 ความทรงจาของแคน สาลิกา
ต่อเพลงชุด “ที่ราบ” ของสมคิด สิงสง

Face Book Page ของแคน สาลกิ า ในนาม Bunthit Chantsrikum
244 68 วงปีชีวติ สมคดิ สงิ สง 45 ปีคนกบั ควาย

แคน สารกิ า โพสตเ์ ฟสบ๊คุ ในนาม Bunthit Chantasrikum 245
ระหว่างวันที่ 11-12 ตลุ าคม 2561 กล่าวถึงชน้ิ งานเพลงชุดทร่ี าบ
ในอดตี เกือบ 40 ปที ลี่ ว่ งมาบนเทอื กเขาภพู าน
สหายสดุ เขต
เพลงชดุ “ทรี่ าบ” (1)
และเพลงจม่ “ขา้ วลาลาน”
———
แก่งข้ีเหล็ก หว้ ยไข่
ไม่ไกลจากบา้ นไผ(่ นาหินกอง)
ปี 2523 พวกเราอยแู่ ถวนน้ั
วนั หน่งึ สหายสุดเขต กบั สหายดล
ลงไปบนั ทึกเสยี งเพลง “ขา้ วลาลาน”
ตรงเพิงหนิ ริมหว้ ยไข่
—-
“ข้าวลาลาน” เปน็ 1 ใน 7 เพลง
ทอ่ี ยู่ในอลั บั้มเพลง “ท่รี าบ”
สหายสุดเขตแตง่ เอง รอ้ งเอง
——
ผมเอาเทปเพลงชดุ ท่รี าบ
ไปเปดิ ใหส้ หายชาวนาฟงั
ทุกคนจะพดู เปน็ เสยี งเดยี วกนั
ข้าวลาลาน คอื “เพลงจ่ม” (บน่ ) ประกอบกตี าร์
——
เม่ือเปรยี บเทยี บกบั “หนุ่มไรม่ นั ”
ทีส่ หายสดุ เขต แตง่ กค็ นละอารมณ์
หนุ่มไรม่ นั ถูกใจจก๊ิ โก๋ ทปท.
พอดี สหายแปนกร็ อ้ งเต็มเสียง
—-
ตอนทอี่ ยู่ในโรงเรียนนักขา่ ว-นกั เขียน
ภูไกเ่ ข่ีย กอ.ชยั บุรี (ต.พังแดง อ.ดงหลวง จ.มกุ ดาหาร)

68 วงปชี วี ติ สมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

สหายสุดเขต ปงิ๊ ไอเดยี ทาเพลง “ท่ีราบ”
ต้องการนาไปเผยแพร่ในเขตขาว
คอื “เขตปากนา้ โพ” (อ.มญั จาคีรี จ.ขอนแก่น)
พวกเราสมุ หัวคดิ แตง่ เพลงไดส้ ว่ นหนึง่
——
ปดิ โรงเรียน กลับมาแก่งขี้เหลก็ กอ.เพชรบรุ ี
(ต.กกตูม อ.ดงหลวง จ.มกุ ดหาร)
สหายสุดเขต เอาจรงิ กับเพลงชดุ ทีร่ าบ
ระดมศิลปินจากวงดนตรี 66 (นกั ศึกษาผสมชาวนา)
และศลิ ปิน 84 (ศิลปินภพู าน)
มารว่ มดว้ ยช่วยกนั
——
บอกตรงๆ งานน้ี
ถ้าไมใ่ ชส่ หายสุดเขต

246 68 วงปชี ีวติ สมคิด สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย

กไ็ ม่ได้ทางานเพลงชดุ นี้หรอก 247
จดั ตั้งศลิ ปิน 2 หน่วยงาน ยงั เกรงใจ “แนวรว่ ม”
เลยใหค้ วามรว่ มมอื
——
สหายแปน จะรีบกลับดงมูล
เลยอดั เสียงเพลง “หนุ่มไรม่ นั ”
ตามมาด้วย “บา้ นไผเ่ มืองพล”
สหายแปนแต่งเอง รอ้ งเอง แตค่ ารอ้ งสแี ดงนิดๆ
——
พวกเราวางเพลงหนุ่มไร่มนั เปน็ จุดขาย
เช่ือว่า เพลงนีต้ ิดตลาดแนๆ่
ทีมดนตรี 66 เรยี บเรยี งดนตรีสนุกมาก
——
มเี สียงไอ้หนมุ่ ไรม่ นั (ส.แปน)
โตต้ อบกับเถา้ แก่ลานมนั (ส.สุดเขต) ดว้ ย
ฟงั แล้วนกึ ถงึ เพลงลูกทงุ่ อสี าน
ของเทพพร เพชรอุบล
——
การทาเพลงชุดน้ี
พวกเรารสู้ กึ สนุก เหมอื นได้ปลอ่ ยผี
เพลงไม่มกี รอบ สดดุ ีพรรค
ไม่มีสูตรสาเร็จ
อานาจรฐั เกดิ จากปากกระบอกปืน
——
ตอนตอ่ ไป จะเลา่ ถงึ การบนั ทกึ เสยี งเพลง
ตะรางกรงุ
หนุ่มแอด๊ รถ
สาวโรงทอ
ลาแล้วไรแ่ ตง
หนุ่มไรอ่ อ้ ย

68 วงปีชีวติ สมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

——-
***สหายสดุ เขต = สมคดิ สิงสง
สหายแปน = เจรญิ ศรีนอก หลานพ่อใหญ่คาสงิ ห์
หลังจากเผยแพร่โพสต์นอี้ อกไป มีคอมเมนท์จากผเู้ คยอย่ใู นเหตกุ ารณ์
ขอ้ มลู เพม่ิ เตมิ โดยชชั ดงมลู
สหายชชั ดงมูล มคี อมเมนท์หน่งึ วา่ ..
“..ช่วงปี 2523 เกดิ วิกฤตสิ หายทวั่ ทกุ เขตงานเริ่มทะยอยออกมามอบตวั กับ
รฐั บาลจนพรรคพยายามหาแนวทางแก้ไข
ผมและสหายแปนจากดงมลู เขตงาน 666 ได้เดินทางขึ้นภพู านเพอื่ เขา้ รว่ ม
โรงเรยี น การเมอื ง-การขา่ ว
ไดเ้ จอมติ รสหาย ทีเ่ ปน็ ปญั ญาชนทน่ี หี่ ลายคน จาได้ว่าสหายท่ีเปน็
วิทยากรใหก้ บั พวกเรา มพี ยี่ งค์ ยโสธร อดุ ร ทองน้อย สมคิด สิงสง วสิ า
คญั ทพั วฒั น์ วลั ยางกรู
ส่วนสหายผเู้ ขา้ รว่ มสัมมนาทจ่ี าได้มี สหายอมตะ สหายผาด ท่จี าได้เพราะ
หลงั ออกปา่ มาอยกู่ รุงเทพฯ ไดม้ าอยู่ทห่ี มบู่ า้ นเฉลมิ สขุ ย่านรามอนิ ทรา
ด้วยกัน และพวกเขากม็ าโดง่ ดงั ขาดเพลง ไอน้ อ้ ยเสียคน ซโ่ี ครงบุญมา
ในหว้ งเวลานน้ั พวกเราคดิ เหน็ ร่วมกนั วา่ ควรจะแตง่ เพลงสกั ชุดเพอ่ื ปลุก
ขวญั ใหก้ าลงั ใจมิตรสหายที่ยงั ยนื หยดั ต่อส้ใู นปา่ เพลงกาลังใจ ทน่ี า้ หงา
เอามารอ้ งจนโดง่ ดงั ท่ัวประเทศ ขา้ วลาลานของพส่ี มคิด ส่วนเพลงลาแลว้
ไร่แตงผมกแ็ ต่งและถกู บรรจใุ นอัลบ้ัมชุดนด้ี ว้ ย
น่คี ืออกี สว่ นหนง่ึ ของเร่ืองราวครับ…”
อีกโพสตห์ น่ึง ว่าด้วยเพลงหนมุ่ ไร่มนั
สหายสดุ เขต
เพลงชดุ “ทร่ี าบ” (2)
หนมุ่ ไรม่ นั
—-
สหายรอ้ ย บก.ธงปฏิวตั ิ
น่ังอา่ นตน้ ฉบับ “ข้าวเขยี ว” อยู่ทบั 74
แถวริมห้วยไข่ ตีนภผู าแดง
ตงั้ แต่ปี 2523 และเขียนคานา

248 68 วงปชี วี ิตสมคิด สงิ สง 45 ปีคนกับควาย

ฉบับพิมพค์ ร้งั แรก ปี 2524
—-
ผ้ใู ดสนใจ “ขา้ วเขียว”
ฉบบั พมิ พใ์ หม่ ก็ตามนเี้ ลย
https://www.facebook.com/100000588644711/
posts/2326616807367918/
——
ท่ีจริงผมยงั เกบ็ เทปเพลงชุดท่ีราบไว้
แต่ไมม่ ีเครื่องเลน่ เทป
บางคนบอกอยากเห็นเนอ้ื เพลง
กข็ อคัดมาบางเพลงแล้วกัน
เท่าที่เคยเขียนไว้ใน
หนังสือ “เสียงเพลงจากภูพาน”
—-
เพลงหนมุ่ ไร่มัน สหายสดุ เขต
แต่งเสร็จเปน็ เพลงแรกๆ

——
“ไรม่ นั เขียวสดงามตา
เม่ือลมพดั มา ก็ไหวอ่อนโอนเอน
แตช่ วี ติ ของเราลาเคญ็
ไมเ่ คยได้เหน็ ความซาบายสกั ครา”
....
“ขายมนั บไ่ ด้ทุนคืน
ต้องทนกล้ากลนื
ถูกเขากดราคา
นายเงนิ เดนิ มาทวงดอกเบย้ี
หวั ใจละเหย่ี ไอ้หนมุ่ ไร่มัน”
——
ตอนคดิ ทาเพลงที่ราบ
สหายแคน สาลิกา เขตงาน 444 เราวางเพลงให้ “สหายเทิด”

68 วงปีชวี ิตสมคิด สิงสง 45 ปีคนกับควาย 249

ดาวเสียงทองแหง่ ภูพาน
รวมถงึ “สหายเช่ยี วชาญ”
พูดง่ายๆ กะขายเสยี งสองคนนี้
—
โชคไม่ดี ส.เชย่ี วชาญปว่ ย
กเ็ ลยได้ ส.เทดิ คนเดยี ว
มาร้องเพลง “ตะรางกรุง”
และ “สาวโรงทอ”
สองเพลงน้ี ส.เทดิ รอ้ งได้
ไม่แพ้พุม่ พวง ดวงจนั ทร์ ยคุ แรกๆ
—-
หมายเหตุ
ส.ร้อย = วฒั น์ วรรลยางกรู

250 68 วงปชี ีวติ สมคดิ สิงสง 45 ปคี นกบั ควาย