พลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม

วโน้มเพิ่มขึน้ เรื่อยๆ ในขณะท่ีเกิดปัญหำขำดแคลน
อง และมีกำรนำพลงั งำนทดแทนมำใช้ จำกปัญหำ
พลงั งำนเป็ นครงั้ แรกในแผนพฒั นำเศรษฐกิจและ
นแผนพฒั นำฯ ฉบบั ท่ี 5 (พ.ศ. 2525-2529) ได้เน้น
 เพื่อให้เกิดกำรประหยดั  โดยดำเนิ นกำรในรูป
บบั ที่ 6 (พ.ศ. 2530-2534) ได้กำหนดเป้ำหมำยให้มี
อำศยั  ต่อมำในปี  พ.ศ. 2535 ได้มีกำรประกำศใช้
และได้มีกำรจดั ทำแผนปฏิบตั ิกำรอนุรกั ษ์พลงั งำน
กำรทงั้ ระยะสนั้  ระยะปำนกลำง และระยะยำวเพ่ือ
นให้เกิดสมั ฤทธิผล และตอบสนองต่อพนั ธกิจด้ำน
ศในกลุ่มควำมร่วมมือเศรษฐกิจเอเชีย-แปซิฟิ ก
(Energy Intensity) ต่อไป

123





กรมพฒั นาพลงั งานทดแทนและอ

นโยบายของรฐั บาลในการสงวนรกั ษาพ
ดูแลและกากบั การผลิต และการใช้พ
ใช้พลงั งานอย่างประหยดั และมีประสิทธ
พลงั งานอย่างสิ้นเปลือง ลดการลงทุนใ
การเสียดุลการค้าระหว่างประเทศ ร
แวดล้อมท่ี อาจเกิ ดขึ้นจากการผลิ ตแ
ส่งเสริมการอนุรกั ษ์พลงั งานแก่ภาคเอ

อนุรกั ษ์พลงั งานจึงได้ยกร่างกฎหมาย

พ.ศ. 2535

อนุรกั ษ์พลงั งาน (พพ.) ได้ตอบสนอง
พลงั งานของชาติโดยรบั หน้าที่ควบคมุ
พลงั งาน ตลอดจนส่งเสริมให้คนไทย
ธิภาพ เพื่อช่วยลดค่าใช้จ่ายจากการใช้
ในการจดั หาแหล่งพลงั านใหม่ และลด
รวมทัง้ ป้ องกันผลกระทบต่อสภาวะ
และการใช้พลงั งาน และเพ่ือเป็ นการ
อกชนกรมพฒั นาพลงั งานทดแทนและ
ยส่งเสริมการอนุรกั ษ์พลงั งานขึ้นในปี

125

กฎหมายอนุรกั ษ์พลงั งานมีชื่อเตม็ ว่า
พลงั งาน พ.ศ. 2535” มีผลให้ใช้บงั คบั ในวนั
เป็นต้นไป คือวนั ที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2535 ห

า “พระราชบญั ญตั ิการส่งเสริมการอนุรกั ษ์
นถดั จากวนั ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
หลกั การของกฎหมายมีวตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื

126



127

พระราชกฤษฎีกากาหนดอาคาร
ตงั้ แต่วนั ท่ี 12 ธนั วาคม พ.ศ. 2538 ได้ก
ห ล ัง เ ดี ย ว ห รื อ ห ล า ย ห ล ัง ภ า ย ใ ต้ เ ล ข
ดงั ต่อไปนี้เป็น “อาคารควบคมุ ”

1. ได้รบั อนุมตั ิจากผ้จู าหน่ายให
แปลงไฟฟ้ าชุดเดียวหรือหลายชุดรว
หรือ 1,175 กิโลโวลตแ์ อมแปรข์ นึ้ ไป

ควบคุม พ.ศ. 2538 ซ่ึงมีผลบงั คบั ใช้
กาหนดให้อาคารท่ีมีลกั ษณะเป็นอาคาร
ข ที่ บ้ า น เ ดี ย ว กัน ท่ี มี ก า ร ใ ช้ พ ล ั ง ง า น

ห้ใช้เคร่ืองวดั ไฟฟ้ าหรือให้ติดตงั้ หม้อ
มกันมีขนาดตงั้ แต่ 1,000 กิโลวตั ต์

128

2. มีการใช้ไฟฟ้ าจากระบบของ
ผจู้ าหน่ายหรอื พลงั งาน สิ้นเปลอื งอื่นจ
อย่างหน่ึงหรือรวมกนั ตงั้ แต่วนั ที่ 1 ม
ผ่านมา มีปริมาณพลงั งานทงั้ หมดเทีย
กะจลู ขนึ้ ไป

พลงั งานสิ้นเปลืองตามกฎหมาย
พลงั งานที่ได้จากถา่ นหิน หินน้ามนั ทร
กา๊ ซธรรมชาติ และนิวเคลียร์ เป็นต้น

งผ้จู าหน่ายความร้อนจากไอน้าจาก
จากผจู้ าหน่ายหรือของตนเองอย่างใด
มกราคม ถึงวนั ที่ 31 ธนั วาคม ของปี ท่ี
ยบเท่าพลงั งานไฟฟ้าตงั้ แต ่ 20 ล้านเม
ยอนุรกั ษ์พลงั งาน หมายความรวมถึง
รายน้ามนั น้ามนั ดิบ น้ามนั เชื้อเพลิง

129

แผนภาพ โครงสรา้ งกฎหมายอนุรกั ษพ์

พลงั งานในส่วนของอาคารควบคมุ

130

ตามมาตรา 9 ได้กาหนดหน้าที่ให้เ
ไวช้ ดั เจน คือ ต้องอนุรกั ษ์พลงั งาน ตรว
โรงงานของตนให้เป็ นไปตามมาตรฐาน
กฎกระทรวง ประกอบมาตรา 21 ได้กา
ต้องอนุรกั ษ์พลงั งาน ตรวจสอบ และว
ตนให้เป็นไปตามมาตรฐาน หลกั เกณฑ
ออกตามมาตรา 19 กฎกระทรวงมาต
ควบคมุ ซึ่งเป็นการกาหนดมาตรฐานใน
ของอาคาร (OTTV, RTTV) การใช้ไฟฟ้า
ปรบั อากาศในอาคาร

เจ้าของโรงงานควบคมุ ต้องดาเนิ นการ
วจสอบ และวิเคราะหก์ ารใช้พลงั งานใน
น หลกั เกณฑ์ และวิธีการที่กาหนดใน
าหนดหน้าท่ีให้เจ้าของอาคารควบคมุ
วิเคราะห์การใช้พลงั งานในอาคารของ
ฑ์ และวิธีการท่ีกาหนดในกฎกระทรวงที่
ตรฐานการอนุรกั ษ์พลงั งานในอาคาร
นเร่ืองของค่าการถ่ายเทความร้อนรวม
าส่องสวา่ งในอาคาร และมาตรฐานการ

131

นอกจากหน้ าที่ตามมาตรา 9 และ
มาตรา 22 ยงั ได้กาหนดให้เจ้าของโรง
ดาเนินการดงั ต่อไปนี้

1. จดั ให้มีผ้รู บั ผิดชอบด้านพลงั ง
ควบคมุ และอาคารควบคมุ แต่ละแห่ง

2. ส่งข้อมูลเก่ียวกบั การผลิต กา
ใ ห้ แ ก่ ก ร ม พ ัฒ น า พ ล ัง ง า น ท ด แ ท น แ
ระยะเวลาท่ีกาหนดในกฎกระทรวง

3. จดั ให้มีการบนั ทึกข้อมูลการใช
เครื่องจกั รหรืออุปกรณ์ที่มีผลต่อการใ
ทงั้ นี้ตามหลกั เกณฑ์ และวิธีการที่กาหน

ะมาตรา 21 แล้ว ตามมาตรา 11 และ
งงานควบคมุ  และอาคารควบคมุ  ต้อง
งานอย่างน้ อย 1 คน ประจาท่ี โรงงาน
รใช้พลงั งาน และการอนุรกั ษ์พลงั งาน
แ ล ะ อ นุ ร ัก ษ์ พ ล ัง ง า น   ต า ม แ บ บ แ ล ะ
ช้พลงั งาน การติดตงั้ หรือเปลี่ยนแปลง
ใช้พลงั งาน และการอนุรกั ษ์พลงั งาน
นดในกฎกระทรวง

132

4. กาหนดเป้าหมาย และแผนอน
อาคารควบคมุ  และส่งให้แก่กรมพฒั นา
ตามหลกั เกณฑ์ วิธีการ และระยะเวลาท

5. ตรวจสอบ และวิเคราะห์การป
พลงั งาน ทงั้ นี้ตามหลกั เกณฑ์ วิธีการ แ

แผนภาพ ขนั้ ตอนการอนุรกั ษพ์ ลงั ง
และอาคารควบค

นุรกั ษ์พลงั งานของโรงงานควบคมุ  และ
าพลงั งานทดแทนและอนุรกั ษ์พลงั งาน
ท่ีกาหนดในกฎกระทรวง

ปฏิบตั ิตามเป้าหมาย และแผนอนุรกั ษ์
และระยะเวลาท่ีกาหนดในกฎกระทรวง

งานในโรงงานควบคมุ
คมุ

133

ตามมาตรา 42 ได้กาหนดให้เจ้าของโรง
ชาระค่าธรรมเนี ยมพิเศษการใช้ไฟฟ้ า ในกรณ
หรือไม่ปฏิบตั ิตามกฎกระทรวงท่ีออกตามมาต

อนุรกั ษ์พลงั งานในอาคารควบคุม (มีผลใช้บ

กาหนด 3 ปี  นับแต่วนั ที่กฎกระทรวงดงั กล่า
ทงั้  3 แห่ง แล้วแต่กรณีจะเป็ นหน่วยที่เรียก
โดยตรขงนั้ ตอนในการเรียกเกบ็ ค่าธรรมเนียมจะ
ค่าธรรมเนียมพิเศษ โดยอธิบดีกรมพฒั นาพลงั
เจ้าของโรงงานควบคมุ  และอาคารควบคมุ ที่จ
กา ร ช า ร ะ เร่ิ ม มี ผล ตั้ง แต่ วัน ที่   1   ขอ ง เ
อธิบดี (มาตรา 44)

งงานควบคมุ  และอาคารควบคมุ ต้องมีหน้าท่ี
ณีท่ีโรงงานควบคมุ  และอาคารควบคมุ ฝ่ าฝื น
ตรา 9 หรือมาตรา 19 ว่าด้วยมาตรฐานการ
บงั คบั วนั ท่ี 12 ธนั วาคม พ.ศ. 2538) เม่ือพ้น
าวใช้บงั คบั ค่าธรรมเนียมดงั กล่าวการไฟฟ้า
กเก็บจากโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม
ะกระทาเมื่อมีกรณีท่ีต้องดาเนินการเรียกเกบ็
งงานทดแทนและอนุรกั ษ์พลงั งานมีหนังสือแจ้ง
จะต้องชาระค่าธรรมเนี ยมทราบ และให้ภาระ
ดื อ น ถัด ไ ป   นั บ แ ต่ วัน ท่ี ไ ด้ รับ แ จ้ง จ า ก

134

ในกรณีที่ถกู เรียกเกบ็ ค่าธรรม
ฯ พิจารณาระงบั สิทธิการขอรบั การส่งเส
หรืออาคารควบคุมเป็ นการชวั่ คราวได้ ห
และช่วยเหลือเป็นการชวั่ คราวได้ตามเห

เม่ือเจ้าของโรงงานควบคุม
กฎกระทรวงท่ีออกตามมาตรา 9และมา
อธิบดีต้องพิจารณาภายใน 30 วนั  ว่าโ
ปฏิบตั ิตามกฎกระทรวงหรือไม่ ในกรณีท
เก็บค่าธรรมเนี ยมพิ เศษ และมีหนังส
ควบคมุ ทราบ โดยมีผลการยตุ ิเกบ็ ค่าธร
ถดั ไป (มาตรา 46)

มเนี ยมพิ เศษ ให้คณะกรรมการกองทุน
สริม และช่วยเหลือแก่โรงงานควบคมุ
หรือให้ระงบั  หรือลดการให้การส่งเสริม
หน็ สมควร (มาตรา 45)
ม และอาคารควบคุมได้ปฏิ บัติ ตาม
าตรา 19 แล้ว ให้แจ้งอธิบดีทราบ โดย
โรงงานควบคมุ  และอาคารควบคุมได้
ท่ีได้ปฏิบตั ิแล้วให้อธิบดีมีคาสงั่ ยุติการ
สือแจ้งให้โรงงานควบคุม และอาคาร
รรมเนียมพิเศษตงั้ แต่วนั ท่ี 1 ของเดือน

135

หมวด 9 ได้กาหนดบทกาหนดโ

โทษไว้ในมาตรา 53-61 ดงั นี้

136



137



138

การเพ่ิมขึ้นของประชากร การ
ทาให้มีความต้องการใช้พลงั งานเพ่ิมมาก
แคลน จึงมีการกาหนดนโยบายและมาตรก
จดั ทากฎหมายอนุรกั ษ์พลงั งานท่ีเรียกว่า

พลงั งาน พ.ศ. 2535” โดยมีวตั ถปุ ระสงคเ์ พื่อก
โรงงานควบคมุ อนุรกั ษ์พลงั งานด้วยการผลิต
และประหยดั ส่งเสริมและสนับสนุนให้มีการ
จดั ตงั้ กองทนุ เพื่อส่งเสริมการอนุรกั ษพ์ ลงั งา
พลงั งาน คือ โรงงานควบคุม อาคารควบ
อปุ กรณ์ที่มีประสิทธิภาพสงู และวสั ดทุ ่ีใช้ใน

รพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมอย่างรวดเรว็
กขึ้น ในขณะท่ีพลงั งานมีจากดั  และขาด
การต่างๆ เพื่ออนุรกั ษ์พลงั งาน รวมทงั้ การ
“พระราชบญั ญตั ิการส่งเสริมการอนุรกั ษ์
อกากบั ดแู ล ส่งเสริม ให้อาคารควบคมุ  และ
ต และการใช้พลงั งานอย่างมีประสิทธิภาพ
รผลิตเครื่องจกั รอปุ กรณ์ที่มีประสิทธิภาพ
าน ส่วนกล่มุ เป้าหมายหลกั ของการอนุรกั ษ์
บคุม และผ้ผู ลิตหรือจาหน่ายเครื่องจกั ร
นการอนุรกั ษ์พลงั งาน

139





พระราชบญั ญตั ิการส่งเสริมและกา

ค
“การอนุรกั ษ์พลงั งาน” ไวว้ า่ ผลิตและใช้พ
การอนุรกั ษ์พลงั งาน จึงหมายถึง การผลิต
และประหยดั  โดยการพฒั นากระบวนก
ต่ า ง ๆ   ใ ห้ เ ห ม า ะ ส ม   ต ล อ ด จ น ก า ร พ
ประโยชน์ทดแทนพลงั งานท่ีสิ้นเปลือง ร
และผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม การอ
ท่ีช่วยให้ได้ผลทางตรงคือการลดค่าใช้จ
เวลาท่ีทรพั ยากรธรรมชาติจะหมดไป

ารอนุรกั ษ์พลงั งาน พ.ศ. 2535 ได้นิ ยาม
า

พลงั งานอย่างมีประสิทธิภาพ และประหยดั
ตและการใช้พลงั งานอย่างมีประสิทธิภาพ
การผลิตและการใช้พลงั งานในรูปแบบ
พัฒนาพลังงานจากแหล่งใหม่มาใช้
รวมทงั้ การป้องกนั การสญู เสียพลงั งาน
อนุรกั ษ์พลงั งานจึงเป็ นวิธีการที่ดีที่สุด
จ่าย และผลทางอ้อมคือเป็ นการชะลอ

141

ประเทศไทยมีความต้องการพลงั ง

นาเข้าจากต่างประเทศเป็ นส่วนใหญ่ แล
ภาระที่รฐั ต้องจดั หาพลงั งานมาใช้ให้เพีย
รฐั ต้องสญู เสียเงินตราให้กบั ต่างประเทศเ
ทางเศรษฐกิจของประเทศ นอกจากนี้
กระทบต่อส่ิงแวดล้อมอีกด้วย ดงั นัน้ ก
สาคญั ที่จะทาให้มีการผลิตและการใช้พ
อตั ราการเพ่ิมความต้องการใช้พลงั งานล

น า เ ข้ าพ ล ัง งา น   แล ะ ป ร ะ ห ย ัดค่ า ใ ช้ จ
ผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อมที่เกิดจากการผ

งานในรูปของน้ามนั เชื้อเพลิง ซึ่งต้อง
ละมีแนวโน้มที่จะนาเข้ามากขึน้  ซ่ึงเป็ น
ยงพอกบั ความต้องการท่ีเพิ่มขึน้  ทาให้
เป็นจานวนมาก ส่งผลกระทบต่อสภาวะ
นการผลิตและการใช้พลงั งานยงั ส่งผล
การอนุรกั ษ์พลงั งานจึงเป็ นมาตรการที่
พลงั งานอย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยลด
ลง ช่วยประหยดั ค่าใช้จ่ายของรฐั ในการ
จ่ายของผู้ใช้พลังงาน รวมทัง้ ช่วยลด
ผลิต และการใช้พลงั งานอีกด้วย

142

1. จดั หาและพฒั นาพลงั งานจากแหลง่ ให

2 ปลกู ป่ าเพิ่มเติมเพ่อื ใช้เป็นฟื นและถ่า

3 พฒั นากระบวนการผลิตหรือการใช้พ
โดยพยายามลดการสญู เสียพลงั งาน และความร

4 ส่งเสริมให้มีการใช้พลงั งานอย่างประห

5 นาพลงั งานหรือทรพั ยากรท่ีใช้แลว้ กล

6 การพฒั นาประเทศควรคานึงถึงปริมา
พฒั นาจนเกินกาลงั ทรพั ยากรพลงั งานของประเ
มากกวา่ จะเป็นผลดี

7 การใช้พลังงานต้องใช้โดยให้เกิ ด
สิ่งแวดล้อมน้อยท่ีสดุ

หม่หรอื พลงั งานทดแทนมาใช้ให้มากขนึ้
าน
พลงั งานในรปู แบบต่างๆ ให้มีประสิทธิภาพสงู
ร้อนในกระบวนการผลิตให้น้อยท่ีสดุ
ะหยดั และรปู้ ระโยชน์
ลบั มาใช้ใหม่
าณพลงั งานที่มีอยู่ในประเทศ เพราะการเร่งรดั
เทศ จะสร้างปัญหาเศรษฐกิจและสงั คมตามมา

ดผ ลเสี ยห รื อ อ ัน ตรา ยต่ อค น   ส ัตว์  พื ช  แล ะ

143

แนวทางการอนุรกั ษ

วิธีการทาง การใช้อปุ กรณ
เทคโนโลยี การบารงุ รกั ษ

 การคมนาคม 
 การอตุ สาหกรรม

ษ์พลงั งาน มีดงั นี้
ณ์ประสิทธิภาพสงู
ษา

 บา้ นเรือนที่อยอู่ าศยั

144

การประหยดั พลงั งานในโรงงานอตุ ส
เริ่มจากเทคโนโลยีที่ง่ายท่ีสุดและใช้เงิน
เทคโนโลยีสงู และเงินลงทนุ มาก ดงั นี้

การบารงุ รกั ษาและการด

การปรบั ปรงุ ขบวนการเดิม

การเปล่ียนแปลงอปุ กรณ์ห

สาหกรรม มีการดาเนินเป็นขนั้ ตอน โดย
นลงทุนน้ อยท่ีสุดไปจนถึงงานที่ ต้องใช้

ดแู ลเบอื้ งต้น (House Keeping)
มเพ่ือให้ได้ประสิทธิภาพสงู ขนึ้
หรอื ระบบ (Major Change Equipment)

145

การอนุรกั ษ์พลงั งาน หมายถึง กา
ประสิทธิภาพ โดยใช้มาตรการต่างๆ เช่น การจดั ห
ส่งเสริมให้มกี ารใช้พลงั งานอย่างประหยดั เป็นต้น โด
วิธีการทางเทคโนโลยี และการใช้วิธีการจดั การ

ประเทศไทยมกี ารขยายตวั ทางเศรษฐ

สงู ขึ้น โดยเฉพาะในภาคอตุ สาหกรรม ความจาเป็น แ
เพียงแต่เอื้อประโยชน์ต่อผ้ปู ระกอบการอุตสาหกร

โดยรวมของประเทศด้วย เน่ืองจากประเทศไทยย
แนวโน้ มว่าจะต้องมีการนาเข้าเชื้อเพลิ งเพ่ิ มมากขึ้น
นอกจากจะช่วยลดต้นทุนการผลิตให้แก่ผ้ปู ระกอบ
รวมทงั้ ช่วยลดมลพิษ และลดผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อ

ารผลิตและการใช้พลงั งานอย่างประหยดั และมี
หาและพฒั นาแหล่งพลงั งานใหม่ การปลูกป่ า การ
ดยมีแนวทางในการอนุรกั ษ์พลงั งาน ได้แก่ การใช้

ฐกิจมาอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้มีการใช้พลงั งานพ่ิม
และความสาคญั ของการประหยดั พลงั งาน จึงไม่ใช่
รรมเพียงเท่านัน้ แต่ยงั มีความสาคญั ต่อเศรษฐกิจ
ยงั ต้องพึ่งเชื้อเพลิงนาเข้าจากต่างประเทศ และมี
นตามปริมาณความต้องการ การอนุรกั ษ์พลงั งาน
บการแล้ว ยงั ช่วยลดการใช้เชื้อเพลิงของประเทศ
อมอีกด้วย

146





การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ
สวัสดิการ สังคมและเศรษฐกิจย่อมม
สมรรถภาพของโลกท่ีมีต่อการพฒั นา แล
ใหญ่เกิดจากการกระทาของมนุษยท์ ี่ส่งผ
ภาวะแห้งแล้ง การเกิดมลพิษ การสูญเส

เป็นต้น จึงทาให้มองเหน็ ความสาคญั ท่ีจะ
ท่ีครอบคลุมถึงการจดั ระบบส่ิงแวดล้อม

ความจาเป็นที่ต้องมีการจดั การทรพั ยากร