คู่มือครูโลกดาราศาสตร์และอาวกาศ

ค่มู ือครู วทิ ยาศาสตรโ์ ลก และอวกาศ บทที่ 5 | โครงสร้างโลก 121

4. ครูนำ�อภิปรายเก่ียวกับการแบ่งโครงสร้างโลกตามสมบัติเชิงกล โดยใช้คล่ืนไหวสะเทือน
โดยมแี นวการอภิปรายดังตวั อย่าง

แนวทางการอภิปราย เนื่องจากนักวิทยาศาสตร์ไม่สามารถศึกษาชั้นโครงสร้างโลกได้โดยตรง
ซง่ึ ในปจั จบุ นั สามารถเจาะส�ำ รวจได้ลึกไม่เกนิ ความหนาของเปลือกโลก นกั วทิ ยาศาสตรจ์ งึ ศกึ ษา
โครงสร้างโลกโดยใชส้ มบัตขิ องคล่ืนไหวสะเทอื น
5. ให้นักเรียนวิเคราะห์รูป 5.12 ในหนังสือเรียนหน้า 100 ซึ่งแสดงข้อมูลคลื่นไหวสะเทือนจาก
การเกิดแผ่นดินไหวท่ีตรวจวัดได้จากสถานีตรวจวัดคลื่นไหวสะเทือน ณ บริเวณต่าง ๆ ของโลก จาก
น้นั อภปิ รายร่วมกนั โดยใช้คำ�ถามดังตวั อยา่ ง

• จากรูปนักเรยี นคิดวา่ เพราะเหตุใดจงึ มบี รเิ วณทไี่ มพ่ บคลื่นปฐมภูมิ และคล่นื ทตุ ิยภูมิ
แนวทางการอภิปราย จากสมบัติของคล่ืนปฐมภูมิและคล่ืนทุติยภูมิ หากโครงสร้างภายใน
โลกเป็นเน้ือเดียวกัน คล่ืนไหวสะเทือนจะต้องเคลื่อนที่เป็นแนวตรง แต่จากภาพจะเห็นได้ว่า
คลื่นไหวสะเทือนไม่เคลื่อนท่ีเป็นแนวตรงทั้งหมด แต่มีการหักเหที่ตำ�แหน่งที่คาดว่าเป็นรอย
ต่อระหว่างตัวกลางต่างชนิดกัน และมีบางบริเวณคลื่นไม่สามารถเคล่ือนท่ีผ่านได้ ที่เรียกว่า
เขตอับคลื่น ได้แก่ บริเวณที่ห่างจากจุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหวเป็นระยะทางเชิงมุม 104-
140 องศา ส�ำ หรับคล่นื ปฐมภมู ิ และ ถัดจากบริเวณ 104 องศาเปน็ ตน้ ไปจะไม่พบคลนื่ ทุตยิ ภูมิ
ซึ่งเป็นมุมท่ีกวาดออกไปจากจุดกำ�เนิดทุกทิศทาง โดยมีจุดยอดมุมอยู่ที่จุดศูนย์กลางโลก
นักวทิ ยาศาสตร์จงึ สรปุ ว่าภายในโลกไม่เปน็ เนื้อเดียวกันและมีโครงสรา้ งแบ่งได้เป็นชนั้ ๆ
6. จากสมบตั ขิ องคลน่ื ไหวสะเทอื นทวี่ า่ คลนื่ จะเปลยี่ นแปลงความเรว็ เมอื่ เคลอ่ื นทผ่ี า่ นตวั กลางตา่ ง
ชนดิ กนั ใหน้ กั เรยี นปฏบิ ตั กิ จิ กรรม 5.1 เพอ่ื แปลความหมายและอธบิ ายความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งความเรว็
ของคลื่นไหวสะเทอื นกบั ระดบั ความลึกทค่ี ลืน่ ไหวสะเทือนเคลอื่ นท่ผี า่ นชนั้ ต่าง ๆ ของโครงสรา้ งโลก

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

122 บทท่ี 5 | โครงสร้างโลก ค่มู อื ครู วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ

กจิ กรรม 5.1 การศกึ ษาคลน่ื ไหวสะเทอื นทผ่ี ่านโครงสร้างโลก

จดุ ประสงคก์ จิ กรรม

แปลความหมายและอธบิ ายขอ้ มลู การเคลอ่ื นทข่ี องคลน่ื ไหวสะเทอื นตามระดบั ความลกึ ของ
โครงสรา้ งโลกจากกราฟทก่ี �ำ หนดให้

เวลา 1 ช่ัวโมง

วัสดุ-อปุ กรณ์

ภาพกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วของคลื่นไหวสะเทือนกับระดับความลึก รูป
1 และ 2

การเตรยี มตวั ลว่ งหนา้

ดาวน์โหลด ภาพกราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วของคลื่นไหวสะเทือนกับระดับ
ความลกึ รูป 1 และ 2 และภาพเฉลยจาก QR code ประจ�ำ บท

วธิ กี ารท�ำ กจิ กรรม

1. สังเกตและบันทึกการเปล่ียนแปลงความเร็วของคล่ืนปฐมภูมิและคล่ืนทุติยภูมิจากกราฟ
ในแตล่ ะชว่ งระดบั ความลกึ โดยพิจารณาในประเด็นตอ่ ไปน้ี

- การเปลย่ี นแปลงความเร็วของคลื่นปฐมภมู ใิ นแต่ละช่วงระดบั ความลึก
- การเปลี่ยนแปลงความเรว็ ของคลื่นทุติยภมู ิในแต่ละช่วงระดับความลกึ
- การปรากฏของคลื่นปฐมภมู ิและคลืน่ ทตุ ิยภูมิที่แต่ละช่วงระดับความลึก
2. นำ�ผลการสังเกตจากข้อที่ 1 มาวิเคราะห์และอภิปรายถึงสาเหตุที่คล่ืนปฐมภูมิและ

คลนื่ ทตุ ยิ ภมู เิ ปลย่ี นแปลงความเรว็ โดยเชอื่ มโยงกบั สถานะของตวั กลาง และสรปุ แนวคดิ
การแบง่ ช้นั โครงสร้างโลก

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คู่มือครู วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ บทท่ี 5 | โครงสรา้ งโลก 123

3. จากขอ้ 2 ใหร้ ะบแุ ละอธบิ ายสถานะของตวั กลางทค่ี ลน่ื แตล่ ะชนดิ เคลอ่ื นทผ่ี า่ นตามระดบั
ความลกึ ต่าง ๆ พร้อมเหตุผลสนับสนุน

4. ระบชุ น้ั โครงสรา้ งโลกและสถานะของโครงสรา้ งแตล่ ะชนั้ ตามความคดิ ของนกั เรยี น พรอ้ ม
ให้เหตุผลสนบั สนุน

5. นำ�เสนอและอภปิ รายผลการทำ�กิจกรรม

ตัวอย่างผลการท�ำ กิจกรรม

การเปลยี่ นแปลงความเร็วของ

ระดับความลกึ คลนื่ P คล่ืน S สถานะของ
(กโิ ลเมตร) ตวั กลาง

0-100 ท่ี ค ว า ม ลึ ก 1 0 0 ทคี่ วามลกึ 100 กโิ ลเมตร ของแขง็
100-660 ของแข็ง
กิโลเมตร ความเร็ว ความเร็วเพิ่มข้ึนอย่าง
660-2,900 ของแข็ง
เพิ่มข้ึนอย่างรวดเร็ว รวดเรว็ จาก

จาก 6.4 กิโลเมตร/ 3.7 กโิ ลเมตร/วนิ าที เปน็

วินาที เป็น 4.8 กโิ ลเมตร/วนิ าที

8.4 กโิ ลเมตร/วินาที

ความลึกที่ 100–250 ความลึกท่ี 100–250

กิโลเมตร มีความเร็ว กิโลเมตร มีความเร็ว

ลดลงจาก ลดลงจาก

8.4 กิโลเมตร/วินาที 4.8 กิโลเมตร/วินาที

เหลือ 7.9 กิโลเมตร/ เหลือ 4.3 กิโลเมตร/

วินาที วินาที

จากนนั้ มคี วามเรว็ เพมิ่ จากนั้นมีความเร็วเพิ่ม

ขึ้นจนถึง ข้ึนจนถงึ

11 กโิ ลเมตร/วินาที 6 กโิ ลเมตร/วนิ าที

ความเร็วเพ่ิมข้ึนจาก ความเร็วเพิ่มขนึ้ จาก

11 เปน็ 14 กิโลเมตร/ 6 กโิ ลเมตร/วนิ าที เปน็ 7

วินาที กโิ ลเมตร/วินาที

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

124 บทท่ี 5 | โครงสรา้ งโลก คู่มือครู วิทยาศาสตรโ์ ลก และอวกาศ

ระดบั ความลกึ การเปลย่ี นแปลงความเร็วของ สถานะของ
(กโิ ลเมตร) ตวั กลาง
คล่ืน P คล่นื S ของเหลว

2,900–5,150 ท่รี ะดบั ความลกึ ทีร่ ะดบั ความลกึ 2900 ของแข็ง

2900 กโิ ลเมตร กิโลเมตร ความเร็วลด

ความเร็วลดลงอย่าง ลงอย่างรวดเรว็ และไม่

รวดเร็ว จาก ปรากฏคลื่น S

14 กโิ ลเมตร/วนิ าที

เป็น 8 กโิ ลเมตร/

วินาที จากนั้น

เพมิ่ ข้ึนจาก 9

กิโลเมตร/วนิ าที เปน็

11กโิ ลเมตร/วนิ าที

5,150-6,370 ความเร็วคงท่ี ความเรว็ เพิ่มขึ้น จาก

ประมาณ 3.5 เป็น

11 กโิ ลเมตร/วนิ าที 4 กิโลเมตร/วนิ าที

รปู 1 กราฟแสดงความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งความเร็วของคลื่นไหวสะเทอื นกบั ระดับความลกึ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คูม่ อื ครู วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ บทท่ี 5 | โครงสรา้ งโลก 125

รูป 2 ภาพขยายกราฟแสดงความสัมพันธร์ ะหว่างความเร็วของคล่ืนไหว
สะเทือนกบั ระดับความลึกชว่ ง 0-660 กโิ ลเมตร จากผวิ โลก

ผลการทำ�กิจกรรม
จากกราฟพบว่าคล่ืนปฐมภูมิเคล่ือนท่ีเร็วกว่าคล่ืนทุติยภูมิในทุกระดับความลึกท่ีมีคล่ืน

ท้งั สองชนิดปรากฏ ความเร็วของคล่นื ปฐมภูมิและคล่นื ทุติยภูมิในแต่ละช่วงระดับความลึก
เปน็ ดงั น้ี

• ในระดับลึกประมาณ 0-100 กิโลเมตร คล่ืนปฐมภูมิและคล่ืนทุติยภูมิมีความเร็ว
เพม่ิ ขน้ึ อยา่ งรวดเรว็ แสดงวา่ เปน็ ชน้ั ทม่ี สี ถานะเปน็ ของแขง็

• ในระดบั ลกึ ประมาณ 100-660 กโิ ลเมตร คลน่ื ปฐมภมู แิ ละคลน่ื ทตุ ยิ ภมู เิ คลอ่ื นทด่ี ว้ ย
ความเรว็ ไมส่ ม�ำ่ เสมอ แสดงวา่ เปน็ ชน้ั ทม่ี สี ถานะเปน็ ของแขง็

• ในระดับลึกประมาณ 660-2,900 กิโลเมตร เป็นบริเวณท่ีคล่ืนปฐมภูมิและ
คลน่ื ทตุ ยิ ภมู คิ วามเรว็ เพม่ิ ขน้ึ สม�ำ่ เสมอ แสดงวา่ เปน็ ชน้ั ทม่ี สี ถานะเปน็ ของแขง็

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

126 บทท่ี 5 | โครงสร้างโลก คู่มอื ครู วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ

• ในระดับลึกประมาณ 2,900–5,150 กิโลเมตร คล่ืนปฐมภูมิมีความเร็วลดลงอย่าง
รวดเรว็ กอ่ นทจ่ี ะเพม่ิ ขน้ึ อยา่ งชา้ ๆ และไมพ่ บคลน่ื ทตุ ยิ ภมู ิ แสดงวา่ เปน็ ชน้ั ทม่ี สี ถานะ
เปน็ ของเหลว

• ในระดับลึกประมาณ 5,150-6,370 กิโลเมตร คล่ืนปฐมภูมิมีอัตราเร็วค่อนข้างคงท่ี
แสดงวา่ เปน็ ชน้ั ทม่ี สี ถานะเปน็ ของแขง็

ค�ำ ถามท้ายกิจกรรม

จากกจิ กรรม กราฟทก่ี �ำ หนดใหแ้ สดงขอ้ มลู เรอ่ื งใดบา้ ง
แนวค�ำ ตอบ ขอ้ มลู ความเรว็ ในการเคลอ่ื นทข่ี องคลน่ื ปฐมภมุ ิ และ คลน่ื ทตุ ยิ ภมู ิ และระดบั

ความลกึ ของโครงสรา้ งโลก

ข้อมูลในกราฟมีความสัมพันธ์กันอย่างไร ความลึกท่ีเพ่ิมข้ึนทำ�ให้ความเร็วของ
คลน่ื ไหวสะเทอื นเปลย่ี นแปลงอยา่ งไร

แนวค�ำ ตอบ ในชว่ ง 0–2,900 กโิ ลเมตร ความเรว็ ของคลน่ื P และ S มแี นวโนม้ เพม่ิ ขน้ึ
ตามระดับความลึก จากน้นั ท่รี ะดับความลึก 2,900 กิโลเมตร ความเร็วของคล่นื ท้งั สอง
ลดลงอยา่ งรวดเรว็ สว่ นคลน่ื S หายไป และความเรว็ ของคลน่ื P คอ่ ย ๆ เพม่ิ ขน้ึ ตามระดบั
ความลกึ อกี ครง้ั

โครงสร้างโลกแต่ละระดับความลึกมีสถานะเหมือนกันหรือแตกต่างกันอย่างไร ทราบได้
อยา่ งไร

แนวคำ�ตอบ มีสถานะแตกต่างกันดังตารางบันทึกผล ดังน้ี ระดับความลึกจากผิวโลก
0-2,900 กโิ ลเมตร ตวั กลางมสี ถานะเปน็ ของแขง็ ระดบั ความลกึ จากผวิ โลก 2,900-5,150
กิโลเมตร ตัวกลางมีสถานะเป็นของเหลวและ ระดับความลึกจากผิวโลก 5,150-6,370
กโิ ลเมตร ตวั กลางมสี ถานะเปน็ ของแขง็ เนอ่ื งจากสมบตั ขิ องคลน่ื ทเ่ี คลอ่ื นทผ่ี า่ นตวั กลางได้
ตา่ งสถานะกนั คลน่ื ปฐมภมู เิ คลอ่ื นทผ่ี า่ นตวั กลางไดท้ กุ สถานะ คลน่ื ทตุ ยิ ภมู ผิ า่ นไดเ้ ฉพาะ
ตวั กลางทเ่ี ปน็ ของแขง็

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ ือครู วิทยาศาสตรโ์ ลก และอวกาศ บทท่ี 5 | โครงสร้างโลก 127

7. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ น�ำ เสนอผลการท�ำ กจิ กรรม และรว่ มกนั อภปิ รายผลการท�ำ กจิ กรรม พรอ้ ม

ตอบค�ำ ถามท้ายกิจกรรม โดยมแี นวทางการอภิปรายและแนวทางการตอบค�ำ ถามดงั แสดงด้านบน

8. ครูให้นักเรียนศึกษารายละเอียดของการแบ่งโครงสร้างโลกตามสมบัติเชิงกล ตามหนังสือเรียน

หนา้ 104-106 และน�ำ อภิปรายเพือ่ เช่อื มโยงความรู้จากกจิ กรรม 5.1 กบั การแบง่ โครงสร้างโลกตาม

สมบัติเชิงกล โดยมีแนวทางในการอภิปรายดังน้ี

จากข้อมลู ดงั กลา่ วทำ�ให้นักวิทยาศาสตร์แบง่ โครงสรา้ งโลกตามสมบัติเชงิ กลได้เปน็ 5 ชัน้ คือ

• ในระดบั ลกึ ประมาณ 0-100 กโิ ลเมตร คอื ธรณภี าค มสี ถานะเปน็ ของแขง็ ความหนาแนน่ นอ้ ย
ท่สี ุด

• ในระดับลึกประมาณ 100-660 กิโลเมตร คือ ฐานธรณีภาค มีสถานะเป็นของแข็งที่มี
สภาพพลาสติก ความหนาแนน่ ใกลเ้ คียงธรณีภาค

• ในระดับลึกประมาณ 660-2,900 กิโลเมตร คือ มัชฌิมภาคมีสถานะเป็นของแข็ง
ความหนาแนน่ เพ่มิ ขนึ้ จากมชั ฌมิ ภาค

• ในระดับลึกประมาณ 2,900–5,150 กิโลเมตร คือ แก่นโลกช้ันนอก มีสถานะเป็นของเหลว
ความหนาแน่นเพม่ิ ข้ึนจากช้ันมโี ซสเฟียร์

• ในระดับลึกประมาณ 5,150-6,370 กิโลเมตร คือ แก่นโลกชั้นใน มีสถานะเป็นของแข็ง
มีความหนาแน่นมากท่สี ดุ

9. ครูให้นักเรียนปฏิบัติกิจกรรม 5.2 แบบจำ�ลองโครงสร้างโลก เพื่อเปรียบเทียบช้ันต่าง ๆ ของ

การแบ่งโครงสร้างโลกที่แบ่งตามองค์ประกอบทางเคมีและการแบ่งโครงสร้างโลกตามสมบัติเชิงกล

(อาจให้นักเรียนท�ำ นอกเวลาและมานำ�เสนอไดต้ ามความเหมาะสม)

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

128 บทท่ี 5 | โครงสร้างโลก คมู่ ือครู วทิ ยาศาสตร์โลก และอวกาศ

กจิ กรรม 5.2 แบบจำ�ลองโครงสร้างโลก

จุดประสงคก์ จิ กรรม

สรา้ งแบบจำ�ลอง อธบิ ายและเปรียบเทียบการแบ่งโครงสร้างโลกตามองคป์ ระกอบทางเคมี
และสมบัตเิ ชงิ กล

เวลา 1-2 ชัว่ โมง

วสั ด-ุ อปุ กรณ์

โฟม ดินนำ้�มัน กรรไกร คัตเตอร์ สี กระดาษ หรอื วสั ดุและอปุ กรณ์อืน่ ตามความเหมาะสม

การเตรยี มตวั ลว่ งหน้า

1. ครอู าจเตรยี มหรอื แนะน�ำ วสั ดุตา่ ง ๆ ทีห่ าไดใ้ นทอ้ งถน่ิ ให้กับนักเรยี น
2. หากนกั เรยี นท�ำ ในห้องเรยี นครอู าจเตรยี ม หรอื ให้นกั เรยี นเตรยี มถงุ มือ ผา้ กันเปอ้ื นหรือ

กระดาษปโู ตะ๊ เพอ่ื กันเปอื้ นจากสีทีใ่ ช้
3. ครูควรก�ำ ชับนกั เรียนเรอ่ื งความปลอดภยั ในการใช้วัสดุอปุ กรณ์ตา่ ง ๆ

ข้อแนะน�ำ สำ�หรับครู

ครูแนะนำ�ให้นักเรียนออกแบบแบบจำ�ลองด้วยการวาดภาพร่างก่อน จากน้ันให้นักเรียน
น�ำ เสนอภาพร่าง และใหค้ ำ�แนะน�ำ ในการปรับภาพร่างกอ่ นท่ีนกั เรยี นจะลงมอื สรา้ งจริง

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ ือครู วทิ ยาศาสตร์โลก และอวกาศ บทที่ 5 | โครงสรา้ งโลก 129

สถานการณ์

“โรงเรียนจะจัดนิทรรศการวิทยาศาสตร์เพ่ือการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของนักเรียนในแต่ละ
ระดับช้ัน ซ่ึงในห้องเรียนของนักเรียนได้รับมอบหมายให้นำ�เสนอความรู้เก่ียวกับ
“โครงสรา้ งโลก” โดยมพี นื้ ทจี่ ดั แสดงขนาด กวา้ ง 1.5 เมตร ยาว 1.5 เมตร ใหน้ กั เรยี นออกแบบ
และสร้างแบบจำ�ลองโครงสร้างโลกที่แสดงการแบ่งช้ันโครงสร้างโลกตามองค์ประกอบ
ทางเคมีและสมบัติเชิงกลอยู่ในแบบจำ�ลองเดียวกัน โดยให้มีความหนาของแต่ละชั้นตาม
สัดส่วนจริง”

วธิ ีการท�ำ กิจกรรม

1. วเิ คราะหส์ ถานการณท์ ่ีกำ�หนด
2. สบื คน้ ขอ้ มลู และอภปิ รายเกย่ี วกบั องคค์ วามรกู้ ารแบง่ ชนั้ โครงสรา้ งโลกตามองคป์ ระกอบ

ทางเคมีและสมบตั เิ ชิงกล
3. ออกแบบและสร้างแบบจำ�ลองโครงสร้างโลกตามสัดส่วนที่ถูกต้อง จากนั้นสร้าง

แบบจ�ำ ลอง ตามทไ่ี ดอ้ อกแบบไว้
4. นำ�เสนอแบบจ�ำ ลองและอภปิ รายรว่ มกัน
5. ปรบั ปรุงแบบจำ�ลองใหถ้ ูกต้องและสมบูรณ์

ตัวอยา่ งผลการท�ำ กจิ กรรม

นักเรยี นอาจสรา้ งเป็นแบบจำ�ลอง 2 มิติ หรอื 3 มิติ

ตัวอยา่ งผลงานนักเรยี นโรงเรียนสาธิตจฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั
ทีม่ าของรปู : นายวทิ ยา อนิ โท

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

130 บทที่ 5 | โครงสร้างโลก ค่มู ือครู วิทยาศาสตรโ์ ลก และอวกาศ

การอภปิ รายและสรปุ ผล
แบบจำ�ลองโครงสร้างโลกตามองค์ประกอบทางเคมี เปลือกโลกจะเป็นชั้นท่ีบางท่ีสุด

มคี วามหนา 5-70 กโิ ลเมตร ตอ่ มาคอื เนอื้ โลก มคี วามหนา 2,885 กโิ ลเมตร และแกน่ โลกเปน็
ชนั้ ทหี่ นาทส่ี ุด มคี วามหนา 3,486 กิโลเมตร

แบบจำ�ลองโครงสร้างโลกตามสมบัติเชิงกล ธรณีภาคเป็นช้ันที่บางท่ีสุด มีความหนา
0-100 กิโลเมตร ต่อมาเป็นฐานธรณีภาค มีความหนา 500 กิโลเมตร มัชฌิมภาค มีความ
หนา 2,300 กิโลเมตร แก่นโลกช้ันนอกมีความหนา 2,250 กิโลเมตร และแก่นโลกช้ันใน
มีความหนา 1,220 กิโลเมตร

10. ให้นักเรียนนำ�เสนอผลการทำ�กิจกรรม และร่วมกันอภิปรายผลการทำ�กิจกรรม โดยครูสะท้อน
ความคิดเห็นเก่ียวกับแบบจำ�ลองของนักเรียน และให้เพ่ือนร่วมช้ันสะท้อนและแลกเปล่ียน
ความคดิ เหน็ เกยี่ วกบั แบบจ�ำ ลองของเพอื่ นซง่ึ มแี นวทางตามเกณฑก์ ารประเมนิ เพอ่ื เปน็ แนวทาง
ในการปรบั ปรงุ แบบจ�ำ ลองให้สมบรู ณ์ยงิ่ ขนึ้

11. ครูตรวจสอบความเข้าใจนักเรียนเก่ียวกับการแบ่งช้ันโครงสร้างโลก โดยให้นักเรียนเติมข้อมูล
การแบง่ ช้นั โครงสร้างโลกลงในตารางหนา้ 108 ซึ่งมีแนวค�ำ ตอบดงั น้ี

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ ือครู วทิ ยาศาสตรโ์ ลก และอวกาศ บทที่ 5 | โครงสรา้ งโลก 131

ตรวจสอบความเขา้ ใจ
ให้นกั เรยี นเติมข้อมลู การแบง่ ชน้ั โครงสร้างโลกลงในตารางใหถ้ ูกต้อง

ชั้นโครงสร้างโลก

ความลกึ (กโิ ลเมตร) แบง่ ตามองค์ประกอบ
ทางเคมี
แบ่งตามสมบัตเิ ชงิ กล

0–70 เปลือกโลก
70-100
ธรณีภาค

100-400 เขตความเร็วต่ำ� ฐานธรณี
400-660 เขตเปลย่ี นแปลง ภาค

เนอ้ื โลก

660-2,900 มัชฌิมภาค

2,900-5,150 แกน่ โลก แก่นโลกชั้นนอก
5,150-6,370 แกน่ โลกชนั้ ใน

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

132 บทที่ 5 | โครงสรา้ งโลก คูม่ ือครู วิทยาศาสตร์โลก และอวกาศ

12. ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อสรุปบทเรียนเก่ียวกับการแบ่งช้ันโครงสร้างโลกตาม
องค์ประกอบเคมี และตามสมบตั ิเชงิ กล โดยมแี นวทางการสรุปดงั นี้

แนวทางการสรปุ
การศึกษาโครงสร้างโลกนักวิทยาศาสตร์ใช้ข้อมูลต่าง ๆ เช่น องค์ประกอบทางเคมีของหินและ

แร่ องค์ประกอบทางเคมีของอุกกาบาต ข้อมูลคล่ืนไหวสะเทือนท่ีเคลื่อนท่ีผ่านโลก ทำ�ให้แบ่งช้ัน
โครงสร้างโลกได้ 2 แบบ คือ โครงสร้างโลกตามองค์ประกอบทางเคมี แบ่งได้เป็น 3 ช้ัน ได้แก่
เปลือกโลก เน้ือโลก และแก่นโลก และโครงสร้างโลกตามสมบัติเชิงกล แบ่งได้เป็น 5 ช้ัน ได้แก่
ธรณีภาค ฐานธรณีภาค มัชฌิมภาค แก่นโลกชั้นนอก และแก่นโลกชั้นใน โดยเปรียบเทียบการแบ่ง
ชั้นโครงสร้างโลกตามองค์ประกอบทางเคมีกับการแบ่งตามสมบัติเชิงกลแบบได้ ดังรูป 5 ส่วนของ
เปลอื กโลกและเน้อื โลกตอนบนสดุ คือ ธรณภี าค เนื้อโลกตอนบน คอื ฐานธรณภี าค เนอื้ โลกตอนลา่ ง
คือ มชั ฌมิ ภาค และแกน่ โลกแบ่งออกเป็นแก่นโลกชน้ั นอก และแกน่ โลกช้ันใน

รูป 5 เปรียบเทียบการแบง่ โครงสร้างโลกตามองคป์ ระกอบทางเคมี
และตามสมบตั ิเชงิ กล

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี