ภารกิจและเหตุการณ์ของนายกแพทยสมาคมฯ ครบรอบ ๑๐๐ ปี

บนั ทกึ เหตกุ ารณ์สาคญั :
ฉดี วัคซีนโควิด-๑๙ และจิตอาสาทางานคนื สังคม: ชว่ ยฉีดวคั ซนี และเฝ้าสงั เกตผถู้ กู ฉดี วคั ซีน

ขา้ พเจา้ ไดร้ ับเชิญจากกรมควบคุมโรคให้ไปรับการฉีดวัคซนี ทส่ี ถาบนั บาราศนราดูรในวันศุกร์ท่ี ๑๒ มีนาคม ๒๕๖๔
นัดเวลา ๘:๓๐ น. ไปท่ีสถาบันบาราศนราดูร เพ่ือช่วยประชาสัมพันธ์การฉีดวัคซีนโรคโควิด ๑๙ ในช่วงเวลาท่ีวัคซีนได้รับ
การขึ้นทะเบียนให้ฉีดได้ในภาวะฉุกเฉิน หลังจากท่ีรอท่ีอาคารสภาวิชาชีพทางการแพทย์(แพทยสภา)จนถึง ๘:๐๐ น. ก็ได้
ข่าวแน่ชัดว่า นายกรัฐมนตรีเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อน เพราะมีข่าวก่อนหน้าน้ี ๑ ถึง ๓ วันท่ีรายงานว่า มีผู้เกิด
ภาวะแทรกซ้อนบางรายถึงตายจาก vaccine-induced thrombotic thrombocytopenia และหลายประเทศในทวีป
ยุโรปก็ได้ระงับการฉีดวัคซีน Astra-Zeneca ไปก่อนแน่ แต่ข้าพเจ้าได้ตรวจสอบรายงานการเกิดภาวะดังกล่าวแล้วและ
ตดั สินใจบอกอาจารย์นายแพทยเ์ อื้อชาติ กาญจนพิทกั ษ์ ว่า “ภาวะแทรกซอ้ นนี้เกิดในเพศหญงิ วยั กลางคน ผมเปน็ เพศชาย
ร้อยเปอร์เซ็นต์ อายุเกิน ๗๐ ปีแล้ว อยู่นอกกลุ่ม ที่ เ กิ ด

๖๕๙

ภาวะแทรกซ้อนน้ี และเราออกกาลังกายบ่อย ๆ ขอตัดสินใจฉีดวันน้ีเลย ไม่ว่าใครจะถอนตัวจากการฉีดวัคซีนก็ตาม ”
ดังน้ัน ข้าพเจ้าได้แจ้งไปท่ีอธิบดีกรมควบคุมโรคว่า ผมพร้อมที่จะฉีด(แบบเงียบ ๆ ได้ไหม? ไม่ต้องประชาสัมพันธ์) หลังจาก
นายกรัฐมนตรีกลับไปแล้ว ข้าพเจ้าได้รับแจ้งจากอธิบดีว่า ให้กลับไปก่อน แต่ตอมาแนะนาว่าให้มาฉีดวัคซีนได้ตอนเที่ยง
ผมจงึ พาภรยิ าและเจ้าหน้าท่รี วม ๔ ท่านมาฉดี วัคซนี เลยไดฉ้ ีดวคั ซนี AstraZeneca ชดุ แรกเลย

ลาดบั เหตุการณไ์ ปฉีดวคั วีน AstraZeneca ทสี่ ถาบันบาราศนราดูร

ตาม

แผนเดิม ผมได้รับเชิญในฐานะนายกแพทย
สมาคมฯ มีนัดฉีดวัคซีน AstraZeneca
พร้อมกับวันที่จะฉีดให้นายกรัฐมนตรี ในเช้า
วันศุกร์ที่ ๑๒ มีนาคม ๒๕๖๔ เวลา ๘:๓๐
น. ท่ีสถาบันบาราศนราดรู

ศาสตราจารย์เกียรติคุณนายแพทย์อมร ลีลา
รัศมี จะไปพร้อมกับนายกแพทยสภา
(ศาสตราจารย์เกียรติคุณแพทย์หญิงสมศรี
เผา่ สวสั ด์ิ) และ นายแพทยเ์ อื้อชาติ กาญจนา
พิทักษ์ ให้ไปฉีดด้วยกัน เพื่อประชาสัมพันธ์
การฉีดวัคซีนป้องกันโรคโควิด-๑๙ ในภาวะ
ฉุกเฉินว่า วัคซีนนี้มีความปลอดภัยแก่
ประชาชน

๖๖๐

แต่ในคนื วนั ที่ ๑๑ มนี าคม ๒๕๖๔

มขี ่าวว่า บางประเทศในทวปี ยโุ รปของด
การฉีดวัคซีน Astra Zeneca ออกไป
ก่อน เพราะมีรายงานผู้ได้รับวัคซีนชนิด
นี้เกิดล่ิมเลือดอุดตันท่ีหลอดเลือดดาท่ี
สมองและช่องท้อง และมีเกล็ดเลือดต่า
จนบางรายเสียชีวิต ทาให้ประเทศอื่น
เช่น เดนมาร์ค ไอซ์แลนด์ นอร์เวย์ เร่ิม
ระงับฉีดวัคซีนและมีประเทศอืน่ ทะยอย
ประกาศยุติการฉดี วคั ซนี AstraZeneca
ก่ อ น จ น ก ว่ า จ ะ ท ร า บ ส า เ ห ตุ
ความสัมพันธ์กับการฉีดวัคซีน และ
วิธีการป้องกันหรือรักษาลิ่มเลือดอุดตัน
และเกร็ดเลือดตา่

เกดิ ภาวะ Vaccine-induced
immune thrombotic
thrombocytopenia (VITT)

จึงมีการแถลงข่าวโดยแพทย์ ๕ ท่าน
แจ้งการเล่ือนการฉีดวัคซีนออกไป
ก่อนจนกว่าจะมีข้อมูลชัดเจนมากขึ้น
และนายกรัฐมนตรีพลเอกประยุทธ์
จันทร์โอชา ก็งดการฉีดวัคซีนในวัน
น้ัน

๖๖๑

11 Mar 2021 Updated: 11 Mar 2021 08:29 PM (GMT)

ISTH STATEMENT ON ASTRAZENECA COVID-19 VACCINE AND THROMBOSIS

Friday, March 12, 2021 Posted by: Andy Masten
CHAPEL HILL, NC, USA, (March 1 2 , 2 0 2 1 ) - The International Society on Thrombosis and Haemostasis
(ISTH) recommends that all eligible adults continue to receive their COVID-1 9 vaccinations, despite the

๖๖๒

recent decisions by Denmark, Norway and Iceland to at least temporarily suspend the use of the
AstraZeneca vaccine due to reports of thrombosis.
At this time, the small number of reported thrombotic events relative to the millions of administered
COVID-1 9 vaccinations does not suggest a direct link. Thrombotic events are common in the general
population and have not previously been associated with vaccination. At present, we do not know
whether the timing of the blood clots with vaccination is coincidental or whether vaccination may in rare
cases increase the risk of thrombosis. Importantly, well-conducted clinical trials of COVID-19 vaccinations
did not identify an increased risk of thrombosis.
Based on all available data, the ISTH believes that the benefits of COVID-19 vaccination strongly outweigh
any potential complications even for patients with a history of blood clots or for those taking blood
thinning medications. It also recommends that everyone review the signs and symptoms of blood clots,
including: leg pain, swelling, tenderness or redness of the skin associated with deep vein thrombosis
(DVT); as well as difficulty breathing, chest pain or discomfort, faster than normal or irregular heartbeat,
coughing up blood and low blood pressure, light-headedness or fainting associated with pulmonary
embolism (PE). Individuals with co-existing medical conditions may wish to consult their physician.

The ISTH COVID-19 Response Task Force, represented by an international committee of medical leaders,
made these recommendations following their meeting on March 11, 2021.

๖๖๓

ผมก็คอยอยู่ที่สานักงานแพทยสภาและพร้อม
จะไปสถาบันบาราศนราดูร เพื่อฉีดวัคซีน แต่
ข่าวการเกิดลิ่มเลือดทาให้มีการเลื่อนการฉีด
วัคซีนของนายกรัฐมนตรีออกไปก่อน และมี
การแถลงข่าวโดยทีมแพทย์ถึงเหตุผลว่า ทาไม
จึงขอเลือ่ นกาหนดการฉดี วคั ซนี ออกไปก่อน

ทาใหเ้ กดิ ความกังวลในหมู่ประชาชนว่า การฉีด
วัคซีนนี้อาจจะไม่ปลอดภัย มีผลกระทบมาก
ทางจิตวิทยาอย่างมากของประชาชนในการมา
รับการฉีดวัคซีนชนิดนี้

แม้ว่าผมจะได้วิเคราะห์การเกิดลิ่มเลือดและ
เกล็ดเลือดต่าว่า เกิดได้น้อยมากๆ เหมือนกับ
การแพ้ยาซึ่งเป็นเหตุสุดวิสัย และประโยชน์
ของการฉีดวัคซีนยังมีมากกว่าการไม่ฉีดหลาย
ๆ เท่านัก ผมจึงแจ้งอธิบดีว่า ขอแอบไปฉีด
เลยและไมข่ อเลอ่ื น แต่ไม่ต้องเป็นข่าวใด ๆ

อธิบดีแจ้งว่า ขอเลื่อนออกไปก่อน ซ่ึงผมก็
แล้วแต่ความเห็นของอธิบดี จึงกลับมาทางาน
ที่ศิริราช แต่แล้วในเวลาประมาณ ๑๑:๐๐ น.
ท่านอธิบดีโทรมาบอกว่า จะมาฉีดก็ได้เพราะ
ดูดวัคซีนมาเตรียมไว้แล้ว ๑๐ โดสตั้งแต่เช้า
ผมจึงรีบพาภริยาและเจ้าหน้าท่อี กี ๒ ท่านรวม
๔ ท่านมาฉีดวัคซีนเลย

๖๖๔

วันศุกร์ ๑๒ มีนาคม ๒๕๖๔
ผมและภริยาไปฉีดวัคซีนเวลา
ประมาณเที่ยงกว่า ยังพบรอง
นายกรัฐมนตรี ท่านอนุทิน
ชาญวีรกุล และ พญ.อัมพร
เบญจพลพิทกั ษ์
อธิบดี กรมการแพทย์แผนไทย
และการแพทย์ทางเลือก อยู่ใน
ห้องประชุมอัจฉรา สถาบัน
บาราศนราดูร จังหวัดนนทบุรี
ท่ า น ใ ห้ ก า ร ต้ อ น รั บ อ ย่ า ง ดี
และยังพบนายแพทย์คานวณ
อึ้งชูศักดิ์ มาฉีดวัคซีนเข็มแรก
ดว้ ย

๖๖๕

สรปุ วา่ ผมและภริยา
ได้รับการฉีดวัคซีน
เข็มแรกของ
AstraZeneca
เรยี บร้อยดี ท้ังผมและ
แพทย์หญิง อม่ิ ใจ
ลลี ารัศมี (ภรยิ าแพ้
แอมปซิ ิลิน แบบมผี ่นื
ข้นึ )
เลยว่า จะแจ้งอาการ
ข้างเคียงหรอื การแพ้
ยาถ้ามี มาแจ้งให้
ทราบ

๖๖๖

๖๖๗

แลว้ มาฉดี วคั ซนี AstraZeneca เขม็ ทส่ี องทีส่ ถาบนั บาราศนราดูร ประชาชนมาฉดี วัคซีนเยอะมาก มาแต่เชา้

๖๖๘

เนอ่ื งจากผมไดร้ บั เชิญใหไ้ ปฉดี วคั ซีนเข็มแรกเพือ่ การ
ประชาสมั พนั ธ์ในด้านความปลอดภัย และไดฉ้ ดี เขม็ ท่ี
สองไปแลว้ เม่ือวนั ท่ี ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๖๔ ผมจงึ
อยากให้ประชาชนทว่ั ไปไดฉ้ ีดวัคซีนเขม็ ทห่ี นงึ่ และสอง
บา้ ง ผมจงึ ขอสละเข็มท่ีสามในเดือนสิงหาคม แมจ้ ะมี
ผูม้ าบอกว่า อาจารย์ตอ้ งมาฉดี เขม็ ท่สี ามแล้ว ผมขอให้
แพทย์ดา่ นหน้าท่ีเสยี่ งสูงทุกวันไปฉดี เข็มสามกอ่ น ผม
ขอระวังตวั เองไปกอ่ นซึ่งก็ทาไดอ้ ยแู่ ลว้

๖๖๙

จติ อาสา: เฝา้ สังเกตอาการของผู้ถูกฉีดวัคซนี ทห่ี อประชุมราชแพทยาลัยในโรงพยาบาลศิริราชในบ่ายวนั
เสาร์ของวันหนง่ึ

มชี ายอายุ ๖๐ ปีถูกฉดี ๑ ราย หลังฉดี วคั ซีนได้ ๓๐ นาที จะใหก้ ลับบา้ น แต่เขายงั มีอาการล้มกม้ หวั
ลงทโ่ี ตะ๊ ลงทะเบียนเหมือนกับอาการแพ้วัคซีนเฉียบพลนั (acute anaphylaxis)ชีพจรเตน้ เร็ว ๑๑๐ ครง้ั ตอ่
นาที ไมห่ อบหรือหายใจแรงเสียงดงั วัดแรงดนั เลอื ดได้ ๑๖๐/๙๐ มม. ปรอท ข้าพเจ้าได้รบี ไปฟงั ปอดก็
พบวา่ เสียงหายใจเข้า-ออกปกติ ไม่มีเสยี ง rhonchi หรอื crepitation จงึ ให้อุ้มมานอนต่อและตามลกู สาวมา
เฝ้าตอ่ พัดลม และปลอบวา่ ไมเ่ ป็นไร ไมม่ ีอาการแพ้อะไร ปรากฏว่า รายน้กี ลวั การฉดี วคั ซีนมาก แม้จะฉดี
ไปแลว้ นาน ๓๐ นาท่ี อาการกลวั วัคซนี ก็ยังมมี ากอยู่ จึงให้นอนพักต่ออกี ๑๕ นาที อาการจึงทุเลาและกลบั
บา้ นได้

๖๗๐

ไปตรวจเยีย่ มพรอ้ มผู้อานวยการสานกั อนามยั กทม. แพทยห์ ญงิ ป่านฤดี มโนมัยพบิ ูลย์ และแพทย์หญงิ ดวงพร
ปิณจีเสคิกลุ รองผอู้ านวยการสานักอนามัย ลงพืน้ ที่ตรวจเยี่ยมสถานที่ฉีดวัคซนี ท่ีห้างสรรพสนิ คา้ เซน็ ทรัลแอท
เซ็นทรลั เวิลด์

๖๗๑

ศูนยฉ์ ดี วัคซีนกลางบางซื่อ(สถานกี ลางบางซ่ือ) ท่ฉี ีดวัคซนี โควดิ -๑๙ ใหป้ ระชาชนทั้งประเทศ อยใู่ นความดูแลของ
กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ

๖๗๒

ไปชว่ ยฉีดวัคซนี โควิด-๑๙ ที่สถานีกลางบางซื่อ พร้อมกับทนั ตแพทยห์ ญงิ จนิ ดา ลีลารศั มี ให้กับสถาบันทนั ตกรรม

กรมการแพทย์

๖๗๓

ถ่ายรูปกับหมอโฆษก ศบค.
และในที่สุด ก็ต้องได้ถ่ายรปู กับหมอโฆษกด้ังเดิมแรกเริ่ม ขวญั ใจของหมอและประชาชนท้งั ประเทศ คือ คณุ
หมอทวีศิลป์ วษิ ณุโยธนิ เป็นท่ีรจู้ ักในฐานะโฆษกศูนย์บรหิ ารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชือ้ ไวรัสโค
โรนา ๒๐๑๙ (โควดิ -๑๙) หรอื ศบค. และเคยผ่านการแสดงภาพยนตร์มาแล้วเรอ่ื ง ช็อคโกแลต ของผู้กากบั
ช่อื ดงั “ปรชั ญา ปิ่นแกว้ ” ออกฉายในปี พ.ศ. ๒๕๕๑ ซง่ึ เปน็ ภาพยนตรแ์ จ้งเกิดสาวนักบู๊ จีจา้ ญาณนิ แตเ่ คย
แสดงภาพยนตร์เรื่อง องค์บาก ในปี พ.ศ. ๒๕๔๖ มาก่อนแลว้

๖๗๔

วันที่ ๑๔ กรกฎาคม ๒๕๖๓ รายการทวี ีไทยรัฐ ถามตรง ๆ กบั พธิ กี ร คณุ จอมขวญั หลาวเพช็ ร์

๖๗๕

๖๗๖

WorkPoint TODAY: หมออมร รวี วิ ฉีดวัคซีน “แอสตรา้ เซนเนก้า” วันท่ี ๑๖ มนี าคม ๒๕๖๔ 235,747 views
บรรยายวา่ หลังการฉดี วัคซีนป้องกันโควดิ -๑๙ AstraZeneca เข็มแรกในวนั ที่ ๑๒ มนี าคม ๒๕๖๔ มีอาการ
ขา้ งเคียงอะไรบ้าง?

๖๗๗

และเมื่อมีการระบาดระลอกใหม่ในกลุ่มแรงงานและที่ตลาดกลางกุง้ จังหวัดสมุทรสาคร ในวันท่ี ๑๘ ธนั วาคม
๒๕๖๓ วันท่ี ๒๑ ธนั วาคม ได้รบั เชญิ ไปออกรายการเพอ่ื เสนอความคดิ ในการยบั ยั้งการแพรร่ ะบาดอย่างรวดเรว็
ในรายการ คดิ ตา่ ง ฟงั รอบดา้ น ทางทวี ี nation

๖๗๘

ณ คลนิ ิก ศนู ยแ์ พทย์พัฒนา พบกับ พล.ท.นพ.จุลเทพ ธรี ะธาดา และอีกหลายทา่ น
นพ.ธีรพล โตพนั ธานนท์ ผอู้ านวยการคลินกิ ศนู ย์แพทย์พฒั นา

๖๗๙

พญ.จริยา แสงสจั จา รองผอู้ านวยการคลนิ ิกศูนย์แพทยพ์ ัฒนา
นพ พิทักษ์ ต้ังชนะชัยอนันต์ อานวยการคลินิกศูนยแ์ พทย์พฒั นา
พลตรีหญงิ ศ.คลนิ ิกแพทย์หญิง อัมพา สุทธิจารญู

๖๘๐

๖๘๑

จากแพทยสภา ความรู้และการวเิ คราะห์เรอ่ื ง โรคติดเช้อื ไวรัสโคโรน่า
ศาสตราจารย์เกยี รติคณุ นายแพทย์อมร ลลี ารศั มี
๒๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๓

เชื้อกอ่ โรค coronavirus

เชื้อไวรสั น้ีมีชอื่ เฉพาะวา่ 2019-nCoV ในตระกลู lineage B, จนี สั betacoronavirus
เชือ้ มลี าดบั ยนี มากกวา่ ร้อยละ ๘๕ ทเ่ี หมือนกบั ยโี นมของเช้ือ SARS-like CoV ในคา้ งคาว (bat-SL-CoVZC45,
MG772933.1)

แหลง่ แรกทแี่ พร่เชือ้ และทำให้เกิดกำรระบำด

ในระยะแรก ทุกคนกพ็ ุ่งไปท่ีตลาดขายอาหารทะเลสดในเมือง Wuhan (seafood market, Wuhan) ประเทศจีน
ว่าเปน็ แหลง่ แรกทเ่ี ร่ิมแพรเ่ ช้ือ แต่ในบทความรายงานผู้ป่วยในวารสาร Lancet ทาให้เกดิ สมมตฐิ านเพมิ่ เติมอีก รวมเปน็
สมมตฐิ านสามแบบท่ีต้องหาหลกั ฐานมาพสิ จู น์ ดังนี้

๑. ในบทความกล่าวถงึ ผปู้ ่วยรายแรกในวนั ที่ ๑ ธันวาคม แสดงว่า รายน้ีเริม่ ตดิ เชอื้ ในปลายเดอื นพฤศจิกายนและใน
เวลานั้นไม่ได้มาทเ่ี มือง Wuhan (แสดงว่า การติดเช้ือมมี าแบบเงยี บ ๆ ในสถานทอ่ี ่ืนก่อนจะมีการระบาดครงั้ นี้ แต่
ไม่ไดช้ ันสูตรเชอื้ ก่อโรคให้ชดั เจน และในรายงานฉบับนี้พบว่า ผปู้ ่วยอกี ๑๓ รายจาก ๔๑ ราย กไ็ มไ่ ดม้ าท่ีเมอื ง
Wuhan ด้วย) สรุปวา่ โรคนนี้ า่ จะมีมาก่อนแล้วในเมืองจนี แลว้ มาแพร่เชือ้ และชนั สตู รเช้อื ได้ในผู้ป่วยท่ีมาซ้ือของ
หรอื เขา้ มาท่ตี ลาดขายอาหารทะเลสดที่เมือง Wuhan และทาให้เกดิ การระบาด ทาให้ผู้ป่วยส่วนใหญ่แสดงอาการ
ออกมาในวันที่ ๘ ธนั วาคม แม้ว่า ทางการจนี ยอมรับว่า เช้ืออาจจะแพร่จากผู้ปว่ ยไปยงั คนข้างเคียงได้(คนสคู่ น)
แต่หลักฐานเชงิ ระบาดวิทยาแสดงวา่ การระบาดจาก“คนสู่คน”ยงั เปน็ ไปได้น้อยมาก ขณะนมี้ ีการรายงานผู้ป่วย
ชายเวยี ตนามอายุ ๖๕ ปีตดิ เชอ้ื 2019-nCoV เม่ือไปเมืองจีน แต่ไม่ไดไ้ ปทต่ี ลาดสด Wuhan แลว้ กลับมาป่วยใน
ประเทศเวียตนามในวันท่ี ๑๗ มกราคม ภรรยาท่ีไปด้วยไม่ปว่ ยไม่ติดเชอื้ แต่ลูกชายอายุ ๒๗ ปีทอี่ ยใู่ นเวยี ตนาม มา
รับพ่อทสี่ นามบนิ และนอนอยู่กบั พ่อต้ังแตว่ ันท่ี ๑๗ มกราคม แล้วมไี ข้และไอในวนั ที่ ๒๐ มกราคม ตรวจพบเชอ้ื
2019-nCov ดว้ ย แสดงวา่ ลกู ชายอยู่ใกล้ชิดกับพ่อ ตดิ จากพ่อ และรายนี้มรี ะยะฟักตัวของโรคเท่ากบั ๓ วนั

๒. มกี ลุ่มสตั วป์ กี รวมถึงคา้ งคาวที่มเี ชอ้ื 2019-nCoV ลาคอและอจุ จาระ แลว้ ถกู นามารวมกันและขายในตลาดสดแห่ง
นี้ สัตว์เหลา่ นี้ไมไ่ ดป้ ่วยแตเ่ ป็นรังแพร่เชื้อโรค โดยเฉพาะขณะท่ีมีการร้องของสัตวป์ ีกหรือการถ่ายมลู อจุ จาระท่ีมี
เช้อื โรคออกมาเปน็ ละอองฝอย ทาให้คนทเ่ี ดนิ ผา่ นเขา้ ไปรับเช้อื เข้าสหู่ ลอดลมและปอด

๓. มสี ัตว์ปกี ๑ ตวั (เช่น ค้างคาวปล่อยมูลนก) ท่ีบนิ มาแพร่เชื้อ 2019-nCoV กลางอากาศในตลาดสดแหง่ น้ี แลว้ แพร่
เชื้อเปน็ ละอองฝอยตอ่ ไปส่สู ัตว์ปีกและผปู้ ่วยจานวนมากในทอ้ งท่ีน้ี

สถำนกำรณข์ องโรค รำยงำน ณ วนั ที่ ๒๙ มกรำคม ๒๕๖๓

ทว่ั โลก มผี ู้ป่วย ๖,๐๓๐ รายท่ีตรวจพบเช้อื แล้ว และยงั คงมีจานวนเพ่ิมขึน้ อีก

๖๘๒

ในประเทศจีน มีรายป่วยมี ๕,๙๗๔ รายท่ตี รวจพบเชือ้ แลว้ ผูท้ ี่มีอาการและสงสัยวา่ จะตดิ เชอื้ อีกจานวน ๖,๙๗๓ ราย มี
อาการรุนแรง ๙๗๖ ราย และถงึ แก่กรรม ๑๓๒ ราย (ร้อยละ ๒.๒) ผู้ปว่ ยทถ่ี งึ แก่กรรมโดยมากเปน็ ผู้สงู อายแุ ละมโี รคอ่ืนใน
กลมุ่ NCD ร่วมดว้ ย
นอกประเทศจนี พบผ้ปู ว่ ย ๕๖ รายทตี่ รวจพบเชอื้ แล้วและอยู่ใน ๑๔ ประเทศ

ประเทศไทย
ตรวจพบรายแรกทสี่ นามบนิ สุวรรณภมู ิโดยทีมบคุ ลากรทางการแพทยท์ ี่มีนายแพทยโ์ รม บัวทอง สานักระบาด

วิทยา กรมควบคุมโรค เป็นหวั หนา้ ทีมเฝ้าระวงั และได้สง่ ตัวอย่างไปตรวจที่ศนู ย์วิทยาศาสตรส์ ขุ ภาพโรคอุบัติใหมท่ ่ี
โรงพยาบาลจฬุ าลงกรณ์ดว้ ย เมือ่ ถอดรหัสพันธกุ รรมของเชอื้ ก็พบว่า เปน็ เช้ือ 2019-nCoV โดย ดร.สุภาภรณ์ วชั รพฤษาดี

จนถงึ วันท่ี ๒๙ มกราคม มีผปู้ ่วยทัง้ หมด ๑๔ รายที่ตรวจพบเชอื้ ชนิดนี้ เป็นคนไทย ๑ ราย ที่เหลือเป็นคนจนี ยังไม่
มรี ายใดถึงแก่กรรม มรี ายทีห่ ายดแี ละบินกลับเมืองจีนแล้ว ๕ ราย (ในวันที่ ๒๘ มกราคม นายแพทยส์ ขุ ุม กาญจนพิมาย
ประกาศผู้ปว่ ยใหม่อีก ๖ รายเปน็ ชาวจนี ทเี่ ดินทางมายงั ประเทศไทย โดยใน ๕ รายนัน้ เปน็ ครอบครัวเดยี วกันทเ่ี ดนิ ทางมา
เท่ียว คือ พ่อแมล่ ูกหลาน ซึง่ เดินทางมาจากมณฑลหเู ปย่ ประเทศจีน

ยงั ไมม่ ีแพทย์ บคุ ลากรทางการแพทยห์ รือผตู้ ิดเชือ้ “คนสคู่ น”จากการแพร่กระจายในประเทศไทย

๖๘๓

ท้ังนี้ มีข้อมูลวา่ การตรวจคัดกรองท่สี นามบนิ พบ มีผูป้ ว่ ยเข้าเกณฑต์ ้องเฝา้ ระวงั สะสมท้ังหมด ๘๔ ราย คัดกรอง
จากสนามบนิ ๒๔ ราย มารบั การรกั ษาทโ่ี รงพยาบาลเอง ๖๐ ราย อนญุ าตใหก้ ลบั บ้านได้แลว้ ๔๕ ราย สว่ นใหญ่ติดเช้ือ
ไวรัสไขห้ วดั ใหญ่ตามฤดูกาล และยงั คงรับไว้ในห้องแยกโรค จานวน ๓๙ ราย เพ่อื รอการยืนยันการติดเชือ้ ชนิดนี้

ลกั ษณะคลนิ ิกของโรค
๑. ผูป้ ่วยมีประวตั ิเดนิ ทางมาจากเมอื งจนี โดยเฉพาะเมืองอู่ฮน่ั และเมืองในแถบตะวันออกของประเทศจนี หรอื อยู่ใกล้ชดิ

กบั ผู้ปว่ ยจนี ทเ่ี ดินทางมาเทย่ี วในประเทศไทย และป่วยภายใน ๑๔ วนั หลงั จากออกมาจากเมืองจนี หรอื สัมผสั รายปว่ ย
น้ันแลว้
๒. มไี ข้ ไอ มีเสมหะ เสมหะอาจจะมเี ลือดตดิ เป็นเสน้ หายใจเหนื่อย ปวดเม่อื ยตามตัว (อาจจะเป็นโรคติดเช้อื ไวรสั ไขห้ วดั
ใหญ่กไ็ ดแ้ ละมอี าการเหมือนกัน)

ภาพถา่ ยรังสีทรวงอกของรายท่ีป่วยเปน็ ปอดอกั เสบรนุ แรงจาก 2019-nCoV จาก NEJM January 24, 2020
DOI:10.1056/NEJMoa2001017

อัตรำกำรตำยต่อรำยป่วย
เชอื้ กลมุ่ นม้ี ีอัตราการตายของผปู้ ่วย
(case fatality rate) ดังน้ี

 ผปู้ ่วยโรคตดิ เช้อื SARS-CoV
ตายร้อยละ ๙.๕

 ผูป้ ว่ ยโรคตดิ เช้ือ MERS-CoV
ตายรอ้ ยละ ๓๔.๔

 ผปู้ ่วยโรคติดเชอ้ื 2019-nCoV ในประเทศจีนตายร้อยละ ๒.๒ (ประเทศจนี วันที่ ๒๙ มกราคม ๒๕๖๓)

กำรรักษำโรคนี้
ใหผ้ ้ปู ่วยอยู่ในห้องแยก มีความดนั ในห้องเปน็ ลบ ผปู้ ว่ ยสวมหนา้ กากอนามัย ให้การรักษาแบบประคับประคอง ให้

ออกซิเจน เป็นตน้ ผู้ป่วยท่สี งสยั วา่ ตดิ เชือ้ จะตอ้ งเข้ารับการรกั ษาในโรงพยาบาลทันที และห้ามผู้ปว่ ยเดนิ ทางไปทางาน
โดยเด็ดขาด โรงพยาบาลต้องมกี ารกาจัดเชือ้ ไวรสั ในพ้ืนท่ีและสถานท่ีโดยรอบทตี่ รวจพบเช้อื แพทยต์ ้องรายงานผลการ
ตรวจผูป้ ว่ ยทุกรายทีพ่ บการติดเชอื้ ไวรสั โคโรน่าให้กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ และ สสจ. ในแต่ละจงั หวัดดว้ ย

กำรปอ้ งกนั กำรตดิ เชอ้ื สำหรับคนไทย
การปอ้ งกันการติดเช้อื ไวรสั โคโรนา่ สายพันธ์ุใหม่ 2019-nCoV คอื หลกี เลี่ยงการเดนิ ทางไปยงั เมืองจนี ในแถบ

ตะวันออกรวมถึงเมืองตน้ ตอคือ เมอื งอู่ฮนั่ มณฑลหเู ป่ย ซึง่ ตอนน้ี ประเทสจีนประกาศปิดการเขา้ -ออกเมืองไปแลว้ หลาย
เมือง

๖๘๔

สาหรับบคุ คลท่ัวไป ให้หลกี เลี่ยงการอยู่ในสถานที่แออดั ควรสวมหนา้ กากอนามยั เมื่อออกไปในที่ชมุ ชน ใหอ้ ยหู่ ่าง
จากผู้ทไี่ อ จาม หรอื ให้อยตู่ ้นลมเมื่อเข้าใกลผ้ ู้ท่ีต้องสงสัย หมน่ั ล้างมอื ด้วยสบู่หรือใช้แอลกอฮอลเจลลา้ งมือ ไม่นามือมา
สมั ผัสเยอ่ื บตุ า จมูก ปาก สามารถติดตามสถานการณ์การระบาดของไวรสั โคโรน่าสายพนั ธใ์ุ หม่ 2019 (2019-nCoV) ไดท้ ี่
website ขององค์การอนามยั โลก

หากใครกลับมาจากประเทศจีนในช่วงสองสปั ดาห์ทีผ่ ่านมา แล้วมีไข้ ไอ มีเสมหะ หายใจเหนื่อยหอบ ให้ไปพบ
แพทย์ทีโ่ รงพยาบาลทันทีพร้อมทง้ั แจง้ ประวตั กิ ารเดนิ ทางด้วย

ส่วนผูท้ ีร่ ูส้ กึ ตวั ว่า มีไข้ ไมส่ บายหรือร้สู ึกปว่ ย ย่ิงตอ้ งสวมหน้ากากอนามยั ไวก้ ่อนและพักรักษาตวั ในโรงพยาบาล
เวลาไอหรือจามให้ใชก้ ระดาษทชิ ชูห่ รือแขนเสอ้ื ป้องกนั การกระเดน็ ของน้าลายและเสมหะ หากเพ่งิ กลับมาจากเมอื งจีนหรือ
สัมผัสใกลช้ ดิ กบั ผู้ปว่ ยปอดบวม ให้ไปพบแพทย์ทีโ่ รงพยาบาลศูนย์ กรมควบคมุ โรค หรอื โรงพยาบาลบาราศนราดรู และ
ติดตามประกาศของกระทรวงสาธารณสขุ ในเรอื่ งแนวทางการประสานงานเมื่อพบผ้ปู ว่ ยเขา้ เกณฑ์สอบสวน Novel
coronavirus 2019

ยำตำ้ นไวรัสท่ีอย่รู ะหวำ่ งกำรศึกษำทดลอง

ยังไมม่ ียาขนานใดท่ผี า่ นการรับรองใหใ้ ช้เปน็ ยามาตรฐานในการรักษาโรคน้ี มีแต่ยาตา้ นไวรัสทอ่ี ย่รู ะหว่างการทดลอง
ทง้ั ในสัตว์และผู้ป่วยทต่ี ดิ เช้ือไวรสั โคโรนา่ ไดแ้ ก่

๑. ยา lopinavir และ ritonavir (ในเมอื งจีนใช้ยา Aluvia® เป็นยาสองขนานรว่ มกัน) เพอื่ ยับย้ังการผลิตโปรตีนให้
เชอ้ื ชนดิ นข้ี ณะทเ่ี ช้อื กาลงั อยู่ในเซลลม์ นษุ ย์ เพราะเคยใช้ได้ผลบา้ งกบั เชือ้ ไวรัส SARS-CoV มาแลว้ (มีการให้ยา
ribavirin ที่ออกฤทธิ์ยบั ยงั้ การเพ่มิ จานวนเชอื้ ไวรัสร่วมดว้ ย) แต่เป็นการศึกษาที่ไมใ่ ช่ randomized control trial
(RCT) เมื่อกินยาและยาเขา้ ไปในกระแสเลือด ยาคนู่ ร้ี วมตวั กับโปรตนี ในเลอื ดสงู มากถงึ ร้อยละ ๙๕ ขึน้ ไป จึงเหลือ
ตวั ยาอสิ ระเพยี งเลก็ น้อยที่จะไปออกฤทธิ์ บังเอิญเชอื้ HIV ไวตอ่ ยากลุ่มนี้มาก ๆ จึงใชไ้ ด้ผลดี แต่เชอ้ื
coronaviruses ไม่ค่อยไวต่อยาค่นู ี้ จึงอาจจะใชไ้ ม่ไดผ้ ลดีกับโรคตดิ เช้ือเชื้อ 2019-nCoV ขณะนี้ กาลังศกึ ษา
ประสิทธผิ ลของยา Aluvia แบบ RCT ทป่ี ระเทศจีนอยู่ น่าจะทราบผลการรักษาเบื้องต้นภายใน ๖ เดอื นข้างหนา้

๒. ยากลมุ่ interferon beta-1b มชี อื่ วา่ remdesivir ผลติ โดย Gilead และออกฤทธิ์ต้านการทางานของเอนซยั ม์
polymerase ของเชื้อไวรสั

๓. โมโนโคลนอล แอนติบอดี ผลิตโดย Regeneron Pharmaceuticals
๔. ใช้ยาในข้อ ๒. รว่ มกบั ข้อ ๓. คือ remdesivir + monoclonal antibodies ของเชอื้ ชนิดนี้

หลักการรกั ษาคือ ตอ้ งใหย้ าต้านไวรสั ตงั้ แต่เรมิ่ ตดิ เช้ือ แต่ผ้ปู ว่ ยมักจะมาหาแพทย์เม่ือป่วยเปน็ ปอดบวมเตม็ ขั้นหรืออยู่
ในระยะทา้ ยของโรค ทาให้ผลการรักษาไม่ดี การรกั ษาโรคตดิ เชื้อไวรัสลงปอด ต้องใช้วิธีการรักษาแบบไข้หวัดใหญ่ คือ ให้
ยาเร็วต้งั แต่ระยะแรกของโรคท่ียงั ไมเ่ ป็นปอดบวม หรือยงั ไมเ่ กดิ ความเสยี หายใด ๆ ตอ่ เน้ือปอด เพ่อื ให้การรักษาดว้ ยยา
ตา้ นไวรัสได้ผลดีทสี่ ดุ ดงั น้นั จงึ ตอ้ งมี rapid test หรอื การทดสอบด้านการวนิ ิจฉยั เชอ้ื ก่อโรคให้ทราบผลโดยเร็วท่ีสดุ ใน
ผู้ป่วยทเี่ ริม่ มไี ข้ ไอ ในวันแรกทป่ี ่วยดว้ ย

วคั ซนี

๖๘๕

 สามารถผลิตไดใ้ นระยะเวลา ๖ ถงึ ๑๒ เดือนข้างหน้า แต่มีปญั หาดา้ นการลงทนุ ว่า ถ้าไม่มกี ารระบาดของโรคหรอื มี
การตดิ เชอื้ อีก การลงทนุ ทาวัคซนี จนผ่านการศึกษาทดลองและรับรองใหใ้ ช้ได้ในมนุษย์ อาจจะไมค่ ุ้มคา่ กับการลงทนุ

๖๘๖

ความรขู้ องโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา่ สายพันธุ์ใหม่ 2019-nCoV สาหรับแพทย์ version 6

ศาสตราจารย์เกียรตคิ ุณนายแพทย์อมร ลีลารัศมี
นายกแพทยสมาคมแหง่ ประเทศไทย ฯ
๒๓ พฤษภาคม ๒๕๖๓

คานา

บทความนีเ้ ขยี นเพ่ือใหแ้ พทย์อ่านเนอื่ งจากโรคตดิ เช้ือไวรสั 2019-nCoV เป็นเร่อื งใหมแ่ ละมีข้อมูลใหม่เพ่มิ ขึน้ เป็น
จานวนมากและรวดเรว็ ทุกวนั ผ้เู ขยี นพยายามตรวจสอบข้อมลู ทีน่ ามาเสนอและอธบิ ายให้ถูกต้องท่ีสดุ หรือให้ความเห็น
สว่ นตวั ที่คดิ วา่ ถูกต้องทส่ี ดุ อยา่ งไรก็ตาม ข้อความเหลา่ นี้อาจจะถกู ปรับเปล่ียนได้เมอื่ มขี ้อมูลใหมเ่ พิ่มขึ้นโดยเฉพาะขอ้ มูล
เชงิ ระบาดวทิ ยา ลักษณะของจุลชีพ และพยาธกิ าเนดิ ของการกอ่ โรคของเช้ือไวรสั 2019-nCoV จากการศึกษาในหลอด
ทดลองในห้องปฏบิ ตั ิการ ผูอ้ า่ นจึงควรใชว้ ิจารณญาณและรบั ผิดชอบในการนาข้อมลู ในบทความมาใชห้ รืออ้างอิงตอ่ ไปใน
อนาคต โดยเฉพาะการใช้เลือกใช้ยารักษาผ้ปู ่วยท่ตี ดิ เชื้อไวรัส 2019-nCoV ท่รี นุ แรง (การหายใจลม้ เหลว) หรือการรักษา
แบบ empiric ในผปู้ ่วยปอดอักเสบรุนแรงในพืน้ ทีเ่ ส่ียงหรือสงสยั วา่ ติดเชือ้ ไวรสั 2019-nCoV ผเู้ ขยี นคาดว่าจะทาให้
ผู้อ่านบทความน้ีอยา่ งน้อยชอบแบะรักท่จี ะได้ทราบข้อมูลวิชาการใหม่ ๆ และความคิดเห็นของผู้อ่นื รวมท้ังแสดงว่าตนเอง
เปน็ ผู้หมัน่ หาความรู้เพ่ิมเติมได้โดยการอ่านและเกิดความคิดต่อยอดและอยูใ่ กลก้ บั สมมติฐานหรือความจริงของเรื่องนี้มาก
ท่ีสุด เพือ่ ใหส้ อดคล้องกบั ข้อความท่ีองค์การอนามยั โลกกล่าววา่ “the coronavirus is spreading NOT ONLY disease,
but also rumors, myths and misinformation.” ซึง่ แพทย์ต้องหมัน่ ศกึ ษาหาความรดู้ ว้ ยตนเองให้ทันกาล สม่าเสมอ
และเลือกใช้ข้อมูลใหเ้ หมาะสม

เชอื้ coronavirus สายพนั ธ์ุใหม่ช่ือวา่ SARS-CoV-2 ทีก่ ่อโรค COVID-19

เช้ือไวรสั ชนิดน้ีมีช่อื เฉพาะกอ่ นหนา้ น้ีวา่ 2019-nCoV ในสมาชิกลาดับที่ ๗ ในตระกลู coronaviruses lineage B,
จนี สั Betacoronavirus, subgenus Sarbecovirus เช้อื มีลาดบั ยีนร้อยละ ๘๘ ถงึ ๙๖ ท่เี หมอื นกบั ยโี นมของเชือ้ SARS-
like CoV ในคา้ งคาว (bat-SL-CoVZC45, bat-SL-CoVZXC21 และ MG772933.1) สถาบัน Wuhan Institute of
Virology (WIV) และ Chinese Academy of Sciences (CAS) ได้ค้นพบและยนื ยันลาดับจีโนมของเช้ือชนิดน้ีในวนั ที่ ๒
มกราคม ๒๕๖๓ และแยกเพาะเช้ือได้ในวันท่ี ๕ มกราคม ทั้งน้ี ได้ส่งข้อมูลลาดับจโี นมให้องค์การอนามัยโลกในวันท่ี ๑๑
มกราคม เพ่ือนาข้อมลู นี้ไปใช้ในสถาบันทางการแพทย์ท่วั โลก ขอ้ มูลล่าสุดรายงานในวนั ท่ี ๖ กุมภาพันธ์ พบวา่
assembled genome ของเชอ้ื เหมอื นกบั SARS-like coronavirus (SL-CoV) ถึงร้อยละ ๙๙.๙ ข้นึ ไป และเช้ือ 2019-
nCoV จดั เป็น Sarbecovirus subgenus ของ betacoronaviruses clade 2 สว่ นเชอื้ SARS-CoV จดั เป็น clade 3
Sarbecovirus การบกุ เขา้ เซลล์มนุษย์อาศัย receptor binding domain (RBD) ท่ีเหมือนกับ SARS-CoV โดยใช้เอนไซม์
angiotensin converting enzyme II ชนดิ เดยี วกันในการทดลองให้เซลลต์ ดิ เชื้อ การกอ่ โรคติดเชื้อชนดิ น้ีในมนษุ ย์สรุปวา่
มีต้นตอมาจากเชื้อโรค corona virus ทีอ่ ยู่ในคา้ งคาว แล้วมกี ารกลายพันธ(์ recombination event)ทผี่ ่านมาทางสัตวอ์ กี
หนง่ึ ชนดิ (intermediate host)ก่อนจะเข้ามาก่อโรคในคน จึงถือว่าเปน็ โรคติดเช้ือชนดิ zoonosis ด้วย เม่อื มีการศึกษา
การเรยี งลาดับจโี นมของเช้อื ที่แยกได้จากผูป้ ว่ ย ๑๐ ราย พบวา่ การเรยี งลาดับของจีโนมของเชื้อทง้ั ๑๐ ชนิดเหมอื นกัน

๖๘๗

มากกวา่ ร้อยละ ๙๙.๙๘ ข้ึนไป แสดงวา่ เชื้อกล่มุ นีเ้ พง่ิ เขา้ มาก่อโรคในมนุษย์ไมน่ าน หากเข้ามาก่อโรคนานแล้ว น่าจะมี
การเรยี งลาดบั จีโนมที่แตกต่างกนั มากขนึ้ เพราะเช้ือไวรัสแบ่งตัวและกลายพนั ธ์ุ(มจี โี นมท่ีแตกตา่ งกัน)ง่ายมาก

นา้ เหลอื งของผ้ปู ่วยทห่ี ายจากโรค COVID-19 สามารถตอ่ ต้าน(neutralized the virus) ทรี่ ะดับความเจือจาง ๑:
๔๐ ถงึ ๑:๘๐ สว่ นนา้ เหลอื งของม้าทถ่ี กู กระตนุ้ ใหต้ ่อตา้ น SARS-CoV ก็ต่อตา้ นเชือ้ 2019-nCoV ทรี่ ะดับความเจอื จาง ๑:
๔๐ ถงึ ๑:๘๐ เชน่ กัน โดยใชเ้ อนไซม์ angiotensin converting enzyme II ชนิดเดยี วกนั ในการทดลองใหเ้ ซลลต์ ิดเชื้อดว้ ย

อน่ึง คา้ งคาวเปน็ สตั ว์เลีย้ งลกู ดว้ ยนมชนิดเดียวท่บี ินได้ในอันดบั chiroptera สว่ นสตั วป์ กี อน่ื ๆ เช่น นก จัดอยู่
ไฟลัมมแี กนสันหลัง ชั้น Aves (ข้อมูลจากนายกสัตวแพทยสภา)

The World Health Organization (W.H.O.) ได้ต้งั ช่อื โรคติดเชอื้ ชนิดน้ใี นวนั อังคารท่ี ๑๑ กมุ ภาพันธว์ ่า COVID-
19 ซ่งึ ย่อมาจาก coronavirus disease 2019 (CO ย่อจาก corona, VI ยอ่ จาก virus, D ยอ่ จาก disease และ 19 ยอ่
จาก 2019) ทง้ั น้ี เพือ่ หลกี เลี่ยงการตง้ั ช่อื ที่ทาให้เกดิ การเกิด “มลทนิ หรอื รอยด่างพรอ้ ย (stigma)” กับเช้ือชาตหิ รือกลุ่ม
ประชาชนทต่ี ิดเชอื้ สถานท่ีหรอื ประเทศทเ่ี กดิ การระบาดของโรค สตั ว์ที่อาจจะเปน็ ตัวแพร่เชอื้ นอกจากน้ี ชอื่ โรคตอ้ งอ่าน
ง่ายและเข้าใจง่ายว่าเปน็ โรคติดเชือ้ ชนดิ น้ี สว่ นชื่อของเชื้อท่เี รียกว่า 2019-nCoV ก็ตั้งช่อื ใหม่วา่ SARS-CoV-2

ภาพจาก scanning electron microscope แสดงเชื้อ SAR-CoV-2 (สเี หลอื ง) ท่ีอย่บู นผิวเซลลม์ นษุ ย์ (สีชมพ)ู จากผูป้ ่วยในอเมริกา (Image
credit: © Rocky Mountain Laboratories at the National Institute of Allergy and Infectious Diseases หรอื ย่อวา่ NIAID-RML)

๖๘๘

ภาพจาก transmission electron microscope แสดงเช้ือทเี่ พง่ิ ออกมาจากเซลลม์ นษุ ย์ จะเหน็ วา่ มีปุ่มโดยรอบ
ผิวเช้ือที่เรยี กวา่ corona หรอื แปลว่า มงกฎุ จึงกลายเปน็ ชอ่ื ของเชอ้ื ชนิดน้ี coronavirus (Image credit: NIAID-RML)

ภาพแสดงการจบั ระหวา่ ง SARS-spike protein ของเชื้อกับ angiotensin-converting enzyme (ACE2) receptor ทผ่ี ิว
เซลล์ในปอดของมนษุ ย์และทาให้เชอ้ื เข้าไปในเซลล์และก่อใหเ้ กิดการอกั เสบของปอด (จาก Journal of Molecular
Medicine 2006;84:814–20.) เชอื่ วา่ เชือ้ SARS-CoV-2 ใช้ receptor อันเดยี วกบั SARS-CoV-3

๖๘๙

Figure 1. (a) Mutations in contact residues of the SARS-CoV-2 spike protein. The spike
protein of SARS-CoV-2 (top) was aligned against the most closely related SARS-like CoVs and
SARS-CoV-1. Key residues in the spike protein that make contact to the ACE2 receptor are
marked with blue boxes in both SARS-CoV-2 and the SARS-CoV Urbani strain. ( b) Acquisition
of polybasic cleavage site and O-linked glycans. The polybasic cleavage site is marked in grey
with the three adjacent predicted O-linked glycans in blue. Both the polybasic cleavage site and O-
linked glycans are unique to SARS-CoV-2 and not previously seen in lineage B betacoronaviruses.
Sequences shown are from NCBI GenBank, accession numbers MN908947, MN996532,
AY278741, KY417146, MK211376. The pangolin coronavirus sequences are a consensus
generated from SRR10168377 and SRR10168378 (NCBI BioProject PRJNA573298)18,19.

Figure 1. (a) Mutations in contact residues of the SARS-CoV-2 spike protein. The spike protein of
SARS-CoV-2 (top) was aligned against the most closely related SARS-like CoVs and SARS-CoV-1.
Key residues in the spike protein that make contact to the ACE2 receptor are marked with blue
boxes in both SARS-CoV-2 and the SARS-CoV Urbani strain. ( b) Acquisition of polybasic cleavage
site and O-linked glycans. The polybasic cleavage site is marked in grey with the three adjacent
predicted O-linked glycans in blue. Both the polybasic cleavage site and O-linked glycans are
unique to SARS-CoV-2 and not previously seen in lineage B betacoronaviruses. Sequences shown
are from NCBI GenBank, accession numbers MN908947, MN996532, AY278741, KY417146,
MK211376. The pangolin coronavirus sequences are a consensus generated from SRR10168377
and SRR10168378 (NCBI BioProject PRJNA573298)18,19.

๖๙๐

ข้อมูล ณ วันท่ี ๑๒ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๓ (epidemiologic picture is changing on a daily basis)

ข้อมูลก่อนหน้านี้

การรายงานผ้ปู ว่ ยและผ้สู มั ผัสรายปว่ ยและตดิ เช้ือในประเทศเยอรมนี ใน letter to NEJM (January 30, 2020
DOI: 10.1056/NEJMc2001468) เป็นข้อมลู ใหมท่ ท่ี าใหม้ ีการปรบั สมมตฐิ านและความคิดในเรื่องการแพรก่ ระจายเชื้อ จึง
ใช้ข้อมูลใหม่มาปรบั เนื้อหาของบทความนี้ หลงั จากปรบั ขอ้ ความในบทความก่อนหนา้ นี้ไปแลว้ ปรากฏว่า มขี อ้ มลู ใหม่
ข้างลา่ งทเ่ี พิ่มเติมมาอกี ทาให้บทความฉบบั น้ีตอ้ งกลบั ไปสรุปเหมือนเดิมวา่ การแพร่เช้อื โดยผ้ทู ่ีไมม่ ีอาการเลย เป็นไปได้
นอ้ ยมาก ดงั ท่แี สดงในข้อความข้างล่างนี้ ข้อมลู ใหม่นร้ี ายงานจากหนว่ ยงานหน่ึงของประเทศเยอรมนีท่ชี ้ีแจงว่า ข้อมูลใน
letter to NEJM (January 30, 2020, DOI: 10.1056/NEJMc2001468) ทว่ี า่ หญิงจีนไม่ปว่ ยขณะท่ีประชมุ นั้น “ไม่จรงิ ”
ขอ้ มูลเพิม่ เติมใหม่ในเรอ่ื งนี้จาก The Robert Koch Institute (RKI), the German government’s public health
agency ไดเ้ ขยี นจดหมายไปถึง NEJM ในวันที่ ๓ กมุ ภาพนั ธ์และแจง้ วา่ ข้อมูลในจดหมายนน้ั ยังไมถ่ ูกต้อง ดงั ที่พาดหวั ข้อ
วา่ “Study claiming new coronavirus can be transmitted by people without symptoms was flawed
” by Kai Kupferschmidt; Feb. 3, 2020, 5:30 PM. และต้องการให้ข้อมลู ท่ีถูกตอ้ งดังมขี อ้ ความบางตอนทีส่ าคัญดงั น้ี

But the researchers didn’t actually speak to the Chinese woman before they published the
paper. The last author, Michael Hoelscher of the Ludwig Maximilian University of Munich Medical
Center, says the paper relied on information from the four other patients: “They told us that the
patient from China did not appear to have any symptoms.” Afterward, however, RKI and the Health
and Food Safety Authority of the state of Bavaria did talk to the Shanghai patient on the phone, and it
turned out she did have symptoms while in Germany. According to people familiar with the call, she
felt tired, suffered from muscle pain, and took paracetamol, a fever-lowering medication. (An RKI
spokesperson would only confirm to Science that the woman had symptoms.) แสดงวา่ หญงิ จีนรายน้ปี ว่ ย
ขณะทเี่ ขา้ ประชุมท่บี ริษทั ในเยอรมนี กินยาลดไข้ และคงไม่ได้สวมหน้ากากอนามัยดว้ ย ทาใหผ้ อู้ ืน่ คิดวา่ เธอปกติ ทาให้
ผอู้ ่นื ไม่ระวงั ตวั และเธอก็แพรเ่ ชอ้ื ไปในอากาศงา่ ยขึ้น ข้อมูลใหมน่ ีแ้ สดงว่า การแพรเ่ ชือ้ โดยผู้ที่ไม่มีอาการใด ๆ เลยยงั มี
ความเป็นไปไดน้ ้อยและไมน่ ่าใช่วธิ ีหลกั ในการแพร่เช้อื ดงั นัน้ ข้อมลู ที่มีถึงขณะนี้จะยังแสดงว่า การแพร่เช้ือโดยผู้ท่ีไม่มี
อาการใด ๆ เลยมโี อกาสทาให้ผู้ทีอ่ ยู่ขา้ งเคยี งติดเช้ือน้อย ผู้ทมี่ ีไข้ ไอ จะแพร่เชือ้ ได้มากกว่าจนทาใหค้ นที่อยู่ข้างเคยี งป่วย
ตอ่ ได้แต่มักจะป่วยไม่รุนแรง ผู้ท่ปี ว่ ยจนถึงขัน้ เป็นปอดอักเสบรนุ แรงจะแพรเ่ ชอ้ื ได้มากที่สุด ทาใหผ้ อู้ ืน่ ติดเชือ้ ได้งา่ ยท่ีสุด

สถานการณข์ องความรุนแรงตามประกาศขององคก์ ารอนามัยโลกและหนังสือพมิ พ์จีน
องค์การอนามัยโลกประกาศใหก้ ารระบาดของโรคน้เี ปน็ ภาวะฉกุ เฉินด้านสาธารณสุขระหวา่ งประเทศ “public

health emergency of international concern ยอ่ ว่า PHEIC” เพื่อแสดงความคิดเห็นและข้อสรปุ ของผู้บริหารระดบั สงู
ขององค์การอนามัยโลกให้ทุกประเทศทราบ แต่ยงั ให้แตล่ ะประเทศตัดสนิ ใจเลือกใช้วธิ กี ารปอ้ งกันและการตรวจโรคเองวา่
จะปดิ พรมแดนระหวา่ งประเทศ จะยกเลิกเท่ียวบินเขา้ ประเทศจากพนื้ ทเี่ สีย่ งต่อการติดเชือ้ จะทาการตรวจคน้ หาผตู้ ิดเชอื้ ท่ี

๖๙๑

ด่านเข้าประเทศ เชน่ ทส่ี นามบิน และใช้วธิ กี ารปอ้ งกนั การตดิ เชื้อและการแพรเ่ ชือ้ อยา่ งเขม้ ข้นอย่างไรก็ได้ ประกาศของ
องค์การอนามัยโลกครง้ั น้ีเปน็ การกลับคาขององคก์ ารอนามัยโลกเองทเี่ คยประกาศวา่ “ยังไม่เป็นภาวะฉกุ เฉิน ฯ” ขอ้ มลู
หลกั ประกอบการตดั สินใจครั้งน้ีไดแ้ ก่ ข้อมูลการติดเชื้อจาก “คนสู่คน” มเี พ่ิมขึน้ โดยเฉพาะล่าสุด เกดิ ในประเทศ
สหรัฐอเมรกิ าและยังไม่มียาต้านไวรสั โดยเฉพาะ คาเตือนน้ีคล้ายกับไฟจราจรท่ีอยใู่ นระดับ “สีเหลอื ง” ก่อนจะถึง “สีแดง”
การประกาศเช่นน้ีทาให้ประเทศต่าง ๆ ทด่ี ้อยศกั ยภาพและขาดแคลนทรัพยากรในดา้ นตา่ ง ๆ สามารถขอความชว่ ยเหลอื
จากองคก์ ารอนามยั โลกในการควบคมุ การระบาดได้ ในอดีตทีผ่ า่ นมา องค์การอนามยั โลกเคยประกาศภาวะฉกุ เฉนิ มาแล้ว
๕ ครัง้ ไดแ้ ก่ pandemic Flu ค.ศ. 2009, Poliomyelitis ค.ศ. 2014, Ebola ค.ศ. 2014, Zika virus ค.ศ. 2016, Ebola
ค.ศ. 2019 และครัง้ ท่ี ๖ ได้แก่ 2019-nCoV ในปี ค.ศ. 2020

การประกาศครงั้ นี้ เพ่ือเตือนประเทศอน่ื ๆ ใหเ้ ตรยี มพร้อมท่จี ะควบคมุ การระบาดของโรคในประเทศของตนนอก
ประเทศจนี โดยเฉพาะประเทศท่ยี ังไม่มีการเตรยี มความพร้อมหรอื มศี ักยภาพตา่ ในการควบคมุ โรคระบาดจากโรคตดิ เช้ือ
และสามารถขอความชว่ ยเหลอื ในการควบคุมโรคในดา้ นทรัพยากรตา่ ง ๆ จากองค์การอนามัยโลกได้ ส่วนประเทศไทยถือว่า
มีการเตรยี มความพร้อมและมีศกั ยภาพสงู มากพอท่ีจะรบั มอื กบั โรคน้ีได้

สมมติฐานของแหล่งแรกท่ีแพร่เชือ้ และทาให้เกดิ การระบาดในเมอื งอู่ฮั่น ประเทศจนี

ในระยะแรก ทุกคนกพ็ ุ่งไปท่ตี ลาดขายอาหารทะเลสดในเมือง Wuhan (seafood market, Wuhan) ประเทศจนี
ว่าเป็นแหลง่ แรกทีเ่ ร่ิมแพรเ่ ชื้อ แต่ในบทความรายงานผู้ป่วยในวารสาร Lancet ทาให้เกดิ สมมตฐิ านเพม่ิ เติมอีก รวมเปน็
สมมตฐิ านสี่แบบท่ีต้องหาหลักฐานมาพสิ จู น์ ดงั นี้

๑. ในบทความกล่าวถึง ผู้ป่วยรายแรกในวนั ที่ ๑ ธันวาคม ๒๕๖๒ แสดงวา่ รายนี้เริม่ ตดิ เช้ือในปลายเดอื นพฤศจิกายนและใน
เวลาน้นั รายนี้ยงั ไม่ได้มาทีเ่ มืองอู่ฮ่ัน (Wuhan) แสดงว่า การตดิ เช้ือมีมาแบบเงียบ ๆ ในสถานทอ่ี ่นื ก่อนจะมีการระบาดคร้ัง
น้ี แตไ่ ม่สามารถชนั สตู รเช้ือก่อโรคได้ชัดเจน บทความฉบับนี้รายงานวา่ มผี ้ปู ่วยอีก ๑๓ รายจาก ๔๑ รายทไี่ ม่ไดม้ าทเี่ มอื งอู่
ฮ่นั ด้วย สรปุ วา่ โรคน้นี า่ จะมีมาก่อนแล้วในประเทศจีน แต่มาแพร่เชื้อและชนั สูตรเช้ือได้ในผู้ปว่ ยทมี่ าซอ้ื สนิ ค้าหรือเขา้ มาที่
ตลาดขายอาหารทะเลสดท่ีเมืองอู่ฮ่ันเพราะมีการเจบ็ ปว่ ยของผู้คนพร้อมกันเปน็ จานวนมาก ทาใหผ้ ู้ป่วยสว่ นใหญแ่ สดง
อาการออกมาต้ังแตว่ ันที่ ๘ ธนั วาคม ๒๕๖๒ และมผี ู้ปว่ ยเพมิ่ ขนึ้ ตลอดท้ังเดือนธันวาคมจนถงึ มกราคม แมว้ ่าทางการจนี
ยอมรบั วา่ เชื้ออาจจะแพร่จากผ้ปู ่วยไปยังคนขา้ งเคยี งได้(คนสูค่ น) แต่หลกั ฐานเชงิ ระบาดวิทยาแสดงวา่ การระบาดจาก“คน
ส่คู น”ยังเป็นไปไดน้ ้อย ขณะน้ีมีการรายงานผู้ปว่ ยชายชาวเวยี ตนามอายุ ๖๕ ปตี ิดเชือ้ 2019-nCoV เม่ือไปเมืองจีน แต่ไม่ได้
ไปตลาดสดทเี่ มืองอู่ฮ่ัน แลว้ กลับมาปว่ ยในประเทศเวียตนามในวันท่ี ๑๗ มกราคม ภรรยาทไ่ี ปด้วยไม่ได้ปว่ ยไม่ติดเช้ือ แต่ลกู
ชายอายุ ๒๗ ปที ี่อยู่ในเวยี ตนาม มารับพ่อที่สนามบินและนอนอยู่กับพ่อต้งั แต่วันท่ี ๑๗ มกราคม ต่อมามไี ข้และไอในวนั ท่ี ๒๐
มกราคมและตรวจพบเชือ้ 2019-nCoV ดว้ ย แสดงวา่ ลกู ชายอยู่ใกลช้ ดิ กับพ่อ ติดจากพ่อ และรายนี้มีระยะฟักตวั ของโรค
เท่ากับ ๓ วนั ข้อมูลลา่ สุดของการแพรเ่ ชือ้ จาก “คนสคู่ นนอกพื้นทีเ่ สย่ี ง” ในเยอรมนี สนับสนุนความคิดทวี่ ่า การแพรเ่ ชอื้
จาก “คนสคู่ น” เกดิ ไดง้ า่ ยมากกว่าที่คาดคดิ ไว้ แตข่ ้อมลู ในวนั ที่ ๓ กุมภาพนั ธ์จาก The Robert Koch Institute (RKI),
the German government’s public health agency แจ้งวา่ หญงิ จนี รายนัน้ กป็ ว่ ยมีไขอ้ ย่แู ลว้ ในขณะที่เธอมาประชุม
ดงั นนั้ การแพร่เชื้อโดย “คนสคู่ นนอกพืน้ ทีร่ ะบาด” ยังเป็นไปได้น้อยมากเช่นเดมิ

 เม่ือรฐั บาลจีนสงั่ ปดิ เมืองและหา้ มการเคลื่อนยา้ ยของประชากรในพืน้ ท่ีท่มี ีการระบาดมากของโรคโดยเฉพาะเมืองท่ี
เป็น epicenter of the 2019-nCoV coronavirus outbreak และถ้าไดร้ ับความรว่ มมือจากประชาชนในพ้นื ที่

๖๙๒

นัน้ อย่างเตม็ ทีใ่ นการอยู่แต่ในพน้ื ท่ีในบา้ นท่ีอยู่อาศัยเท่าน้ัน มกี ารสวมหน้ากากอนามัย การแพรเ่ ชอื้ จากคนส่คู นใน
พื้นทจ่ี ะลดลงและจานวนผปู้ ว่ ยน่าจะคงทีแ่ ละเร่ิมลดลงเพราะการแพรเ่ ช้อื จะหมดส้ินไปภายในกมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๓
เพราะไม่มคี นเอาเช้อื ไปแพรน่ อกพื้นท่ีอน่ื อีก การแพร่เชื้อตามสมมติฐานในข้อ ๑ จาก “คนสู่คน” กจ็ ะหมดสน้ิ ไป
หากยงั มีรายป่วยเพ่ิมมากขึ้นอกี ต้องไปหาแหล่งอนื่ ทเ่ี ปน็ superspreader ของเชือ้ โรค

๒. มีกล่มุ สตั ว์ปกี รวมถึงค้างคาว(สัตว์เลยี้ งลกู ด้วยนม)ทมี่ เี ช้ือ 2019-nCoV ลาคอและอจุ จาระ แลว้ ถกู นามารวมกนั ในกรง
และขายในตลาดสดแหง่ นี้ สตั วเ์ หลา่ น้ีไม่ไดป้ ว่ ยแต่เป็นรังแพร่เชือ้ โรค โดยเฉพาะขณะท่ีมีการร้องของสตั ว์ปีกหรอื การถา่ ย
มลู อุจจาระท่ีมเี ชื้อโรคออกมาเปน็ ละอองฝอยในตลาดสด มักจะเกิดข้นึ ตอนที่จะเชือดคอสตั วป์ กี ใหต้ ายตอ่ หนา้ ลูกคา้ ที่มาซ้อื
ทาให้คนที่เดนิ ผา่ นหรือลูกคา้ ที่มาซ้ือสตั ว์ เข้าไปรบั เช้ือทีก่ ระจายเป็นละอองฝอยเข้าสู่หลอดลมและปอด

 ขณะนป้ี ระเทศจีนได้สั่งปดิ ตลาดสดไปหมดแลว้ การแพรเ่ ช้อื จาก “สตั ว์ในตลาดสดไปสคู่ น” จึงไมใ่ ชว่ ธิ ีหลกั ใน
การแพร่เชื้ออีกต่อไป การแพรเ่ ช้อื ตามสมมติฐานในข้อ ๒ ก็จะตกหรอื หมดสน้ิ ไปในขณะนี้ จานวนผปู้ ว่ ยทีต่ ดิ เชอื้
โดยวิธนี ้นี า่ จะหมดไปแล้วดว้ ยภายในเดอื นกุมภาพนั ธ์เชน่ กัน

๓. มีสัตวป์ ีก ๑ ชนิดหรอื ๑ ตวั เชน่ ค้างคาว(สัตว์เลี้ยงลูกดว้ ยนม) ๑ ตวั หรอื กลุ่มค้างคาวท่ีมเี ชอื้ และบินอยู่ในอากาศ
ปล่อยมลู นกกลางอากาศให้กลายเปน็ ละอองฝอย แลว้ บินผ่านมาแพร่เช้ือ 2019-nCoV กลางอากาศในตลาดสดแหง่ น้ี เป็น
ละอองฝอยต่อไปสูส่ ตั วป์ กี และผู้คนจานวนมากท่ีเดินผา่ นมาในตลาดสดหรอื ในพนื้ ทนี่ ้ี ทาให้เกดิ การรายงานรายปว่ ยจานวน
มากพร้อม ๆ กนั จากพ้นื ท่ใี นเมืองอูฮ่ ัน่ และในเมืองอน่ื ๆ ตามมา

 ขณะน้ีกาลังรอข้อมูลการตรวจหาเชอื้ ไวรสั ในสงิ่ แวดล้อม ในอากาศ ในสตั ว์ปกี ท่ีอาศัยอยู่ในพ้ืนที่ท่ีเป็น
epicenter of new coronavirus outbreak วา่ ยงั พบเช้อื ชนิดนห้ี รือไม?่ โดยเฉพาะค้างคาว(สตั ว์เล้ยี งลกู ด้วย
นม)ซง่ึ สามารถเปน็ พาหะของเช้ือโดยตัวคา้ งคาวเองไม่เจ็บป่วย สัตวแพทย์จะตอ้ งหาข้อมูลในด้านนใ้ี หพ้ ร้อม เพ่ือ
จะได้พบข้อมูลที่ถกู ต้องถงึ แหลง่ แรกทย่ี งั คงแพร่เช้ืออย่ตู ่อไปหากยังมีจานวนผ้ปู ว่ ยเพิม่ มากขึ้นเป็นทวีคูณในเดือน
กุมภาพันธ์และมนี าคม

๔. มกี ารแพร่เชอื้ ภายในทีอ่ ยู่อาศัย มีคลิป (ดูรปู ข้างลา่ ง ๒ ภาพ) ที่สง่ ตอ่ มาแจ้งว่า ในเดือนธันวาคม ๒๐๑๙ พบว่า มี
ค้างคาวจานวนมาก “จาศลี ” โดยอาศัยอยู่ใตห้ ลงั คาบ้านในหมบู่ ้านบริเวณเมืองอู่ฮัน่ ถ้ามคี ้างคาวมากแบบน้จี รงิ ใต้
กระเบื้องบุหลงั คาและเปน็ พาหะของเชื้อ 2019-nCoV คา้ งคาวเหลา่ น้ีอาจจะเป็นรงั โรคท่ีสาคญั และปล่อยมลู นกและส่ิงคดั
หลงั่ ทางลมหายใจออกมาใต้หลังคาบา้ นท่ีอยู่ในตลาดสดแห่งนี้หรือในพน้ื ท่บี รเิ วณนี้ แลว้ แพรเ่ ชือ้ เปน็ ละอองฝอยสู่ผู้คนท่ี
อาศัยในบ้านหรอื พ้นื ทใี่ กลเ้ คียง จนทาใหม้ ผี ู้คนจานวนมากสูดดมอากาศที่มเี ชอ้ื ปนเป้ือนและป่วยเป็นจานวนมากดว้ ยจาก
พน้ื ท่ีแห่งน้ี คา้ งคาวในพืน้ ท่ีอ่ืนที่ใกล้เคยี งอาจจะมีเช้ือ 2019-nCoV ดว้ ย จงึ มีการรายงานผ้ปู ว่ ยบางรายทไี่ ม่ได้ไปท่ตี ลาด
สดเมอื งอฮู่ ัน่ แต่อยูใ่ นมณฑลหเู ปย่ การสูดอากาศที่มลี ะอองฝอยที่ปนเปื้อนเช้ือ 2019-nCoV ทาใหม้ กี ารรายงานผู้ป่วยทอี่ ยู่
หา่ งไกลจากตลาดขายอาหารทะเลสดไดห้ รือผปู้ ว่ ยไม่เคยมาที่ตลาดแหง่ นี้ หากค้างคาวตดิ เช้อื กลุ่มน้ีไปอยู่ท่มี ณฑลอ่ืนของ
ประเทศจนี กจ็ ะแพรเ่ ชอ้ื ในอากาศหรือในบา้ นให้แกป่ ระชาชนในมณฑลอ่นื ได้ ซง่ึ จะทาใหม้ ีการระบาดของโรคไปในพืน้ ที่
ใหม่ทยี่ ังไม่เคยมีโรค รวดเร็วกว่าวิธีแพร่เช้อื แบบ “คนสคู่ น”

๖๙๓

ขอ้ มลู ท่ีจะแสดงให้เห็นชัดเจนยง่ิ ขึ้นวา่ สมมติฐานข้อใดนา่ จะถกู ต้องทส่ี ดุ หรือมหี ลายข้อที่ถกู ต้องร่วมกนั คือ ต้อง
ไปเก็บตวั อยา่ งอากาศในพนื้ ท่ี ในบ้าน และจากมลู สตั วแ์ ละสง่ิ คดั หลัง่ เชน่ น้าลายของสตั วป์ กี เหล่านีใ้ นเมืองอู่ฮั่น
รวมท้งั ค้างคาวท่ีอาศัยตามหลังคาบ้าน แล้วนามาตรวจเพาะเชอื้ วา่ มีเชื้อไวรัส 2019-nCoV ในตัวอย่างเหล่าน้ีหรือไม?่
แลว้ ตรวจลาดบั รหัสพันธกุ รรมอกี ครั้งเพ่อื ยนื ยันวา่ เปน็ เช้ือชนดิ เดยี วกนั จริงไหมกบั ท่ีพบในผปู้ ่วย? การตรวจพบเชอื้
ในอากาศ ในสัตว์ปีกและค้างคาวในพน้ื ท่ี จะชว่ ยในการควบคุมการแพร่กระจายจากแหลง่ ของรงั โรคไดด้ ีขน้ึ อน่ึง การ
ตรวจหารหสั พันธุกรรมของเชื้อ 2019-nCoV ด้วยวิธี quantitative real-time RT-PCR (qRT-PCR) ไม่ไดแ้ ปลว่า
เปน็ เช้ือไวรัสที่มชี วี ติ และแพร่กระจายได้ เพียงแต่แสดงว่า มีหลักฐานของเช้ือโรคมาอยทู่ ี่บรเิ วณนัน้ หรือผู้ป่วยรายนน้ั มี
การติดเชือ้ เทา่ น้นั

ดังนั้น หลงั จากการปิดเมอื งท่ีมกี ารระบาดและตลาดสดแล้ว หากยงั มกี ารระบาดของโรคหรือยงั มรี ายใหมเ่ กดิ ขนึ้
อย่างรวดเร็วและมีจานวนมากในพื้นที่หรอื นอกพื้นที่ทีม่ กี ารระบาดและอยู่ในประเทศจีนอีก แสดงวา่ การแพรเ่ ชื้อโดย
สมมตฐิ านข้อ ๓ และ ๔ จะเป็นจริงมากข้นึ และต้องยนื ยนั โดยการตรวจพบเชอื้ ในอากาศและสตั วป์ ีก เชน่ คา้ งคาวใน
ประเทศจีน ต่อไป หากเปน็ เชน่ น้จี ริงตามสมมติฐานข้อที่ ๓ และ ๔ การควบคมุ การระบาดของโรคจะมีวธิ ีการที่
ชดั เจน เพม่ิ เตมิ และมงุ่ ตรงไปทก่ี ารกาจัดเชือ้ ท่ีแหล่งต้นตอทแี่ พร่เชือ้ ไดเ้ สยี ที เช่น การพ่นนา้ ยาฆา่ เชือ้ ไปในอากาศ
สวนสาธารณะ สิง่ แวดลอ้ ม ตามบ้านเรอื นของผปู้ ่วยรายใหม่ในพนื้ ท่ที ี่มีผูป้ ว่ ยรายใหม่เกิดขึ้นอีกเปน็ จานวนมาก เสมือน
หนึ่งพน่ ยาฆ่ายุงตามบา้ นของผู้ป่วยไข้เลอื ดออกรายใหม่และส่ิงแวดล้อมนอกบา้ น เป็นต้น การมเี ครื่องกรองอากาศและ
ฆ่าเชื้อไว้ทาลายเชื้อไวรัสภายในบ้าน

สถานการณข์ องโรคขององค์การอนามัยโลก รายงาน ณ วันที่ ๑๓ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๓
การรายงานขององค์การอนามัยโลก แสดงวา่ ทว่ั โลกมีผปู้ ว่ ยจานวน ๔๖,๙๙๗ รายทีต่ รวจพบเชื้อและมกี ารยนื ยัน

แล้ว และยงั มีจานวนเพิ่มขนึ้ ทุกวัน มผี ปู้ ว่ ยท่ีถึงแก่กรรม ๑,๓๖๗ ราย พบผูป้ ่วยใน ๒๔ ประเทศ อัตราตายเทา่ กับ
(๑,๓๖๗/๔๖,๙๙๗)*๑๐๐ เทา่ กับ ร้อยละ ๒.๙๑ ท้ังนี้ ไม่รวมกลุ่มผู้ป่วยทมี่ ีอาการในทางเดินหายใจแต่ยังไม่ทราบผลการ
ตรวจทางห้องปฏบิ ัติการ

๖๙๔

สถานการณข์ องโรคของประเทศจนี รายงาน ณ วนั ที่ ๑๕ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๖๓ จาก South China Morning Post

๖๙๕

ในประเทศจนี ตามรายงานของ South China Morning Post พบว่า มรี ายป่วย ๖๔,๔๕๔ รายท่ัวโลกทีต่ รวจพบเชือ้ แล้ว
และถึงแกก่ รรม ๑,๓๘๓ ราย อัตราตายโดยรวมรอ้ ยละ (๑,๓๘๓/๖๔,๔๕๔)*๑๐๐ เท่ากบั ๒.๑๔) เม่อื คดิ แยกวา่ เปน็ อัตรา
ตายในประเทศจนี และนอกประเทศจนี พบว่า แตกตา่ งกันค่อนขา้ งมาก ดงั นี้ อตั ราตายในประเทศจนี ร้อยละ (๑,๓๘๐/
๖๓,๘๕๑)*๑๐๐ เท่ากับ ๒.๑๖) อตั ราตายนอกประเทศจีนร้อยละ (๓/๖๐๓)*๑๐๐ เทา่ กับ ๐.๐๔๙๗) แตกตา่ งกันเกือบ ๖
เทา่ และรายทตี่ ายนอกประเทศจีนก็เปน็ ชาวจนี ๒ รายทอ่ี อกนอกประเทศจีนมาด้วย ส่วนในประเทศญ่ีปุ่นเปน็ หญงิ ญี่ปุน่
รายแรกอายุ ๘๐ กวา่ ปี ปว่ ยในวันที่ ๒๒ มกราคม และถงึ แก่กรรมในวันที่ ๑๓ กุมภาพันธ์ โดยท่ีไม่มีประวตั ิไปประเทศจนี
หรือสมั ผสั รายปว่ ยจากท่ีอ่ืน นอกประเทศจีน พบผูป้ ่วย ๖๐๓ รายที่ตรวจพบเช้ือแลว้ และอยู่ในมากกวา่ ๒๗ ประเทศ (ให้
ดรู ายละเอยี ดจากภาพท่แี นบมาข้างล่าง) จนถงึ วนั น้ีมีชาวจนี ๒ รายทีต่ ิดเชอื้ และออกมาป่วยนอกประเทศจนี และถึงแก่
กรรมคือ ทปี่ ระเทศฟลิ ิปปนิ ส์และฮ่องกงอยา่ งละ ๑ ราย มากกว่าร้อยละ ๘๐ ของผปู้ ่วยท่ถี ึงแก่กรรมมอี ายุมากกว่า ๖๐ ปี
และมากกวา่ รอ้ ยละ ๗๕ มโี รคประจาตัวรว่ มด้วย เชน่ เบาหวาน เป็นต้น

ระยะฟกั ตวั ของโรคอย่รู ะหวา่ ง ๑ ถึง ๑๔ วัน แมจ้ ะมีการรายงานใหมว่ า่ อาจจะนานถึง ๒๔ วันได้ รายงานใหม่
แจ้งว่า ค่า median ของระยะฟักตวั คือ ๒ หรือ ๓ วัน พบผู้ป่วยทีม่ ีอายตุ ง้ั แต่ ๑ เดือนไปจนถึงอายุ ๙๐ ปี ลกั ษณะคลนิ ิก
ของโรคน้ีตามรายงานของ Dr. Sylvie Briand, หัวหน้าหนว่ ยของ WHO’s Global Infectious Hazard Preparedness
division ในวนั จนั ทร์ที่ ๑๐ กุมภาพันธ์ แจ้งวา่ ผทู้ ่ตี ิดเชอ้ื 2019-nCoV ร้อยละ ๘๐ มอี าการคลา้ ยหวัด ไอ อกี ร้อยละ ๑๕
เปน็ ปอดอักเสบ และร้อยละ ๓ ถึง ๕ ป่วยหนักจนต้องรักษาในหออภบิ าล การปว่ ยทร่ี ุนแรงจะเกิดหลงั จากป่วยได้ ๖ ถงึ ๘
วัน ความรนุ แรงของโรคทาใหเ้ กดิ ปอดอกั เสบและระบบการหายใจล้มเหลวและส่วนมากเกิดขึ้นในวนั ท่ี ๖ ถงึ ๘ ของการ
ดาเนนิ โรค ส่วนผ้ทู ป่ี ว่ ยเปน็ เพียงหลอดลมอักเสบ ผู้ปว่ ยส่วนมากจะมีอาการทเุ ลาแล้วในวันท่ี ๗ ของการดาเนนิ โรค ร้อย
ละ ๗๕ ของผู้ปว่ ยทถ่ี ึงแก่กรรมเป็นผู้สูงอายแุ ละมีโรคอ่นื ในกลมุ่ NCD ร่วมดว้ ย

๖๙๖

ขอ้ มูล ณ วนั ที่ ๑๔ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๓ จากประเทศจนี เมอื่ มีการปรับคาจากดั ความว่า ผู้ที่พบว่า มรี อยโรคจาก
ภาพถา่ ยด้านรังสี ใหน้ บั เป็น case และผู้ทใ่ี ห้ผลบวกกับการตรวจหาเชอ้ื ให้นบั เปน็ “ผทู้ ใ่ี ห้ผลบวก”

ในประเทศไทย (ณ วนั ที่ ๑๒ กมุ ภาพนั ธุ์ ๒๕๖๓)
ในวันที่ ๕ กุมภาพนั ธ์ ได้สรปุ วา่ รายงานผปู้ ว่ ยตดิ เช้อื ไวรสั โคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 มีเพ่มิ ข้นึ อกี ๖ ราย สง่ ผล

ให้ประเทศไทยมีผู้ปว่ ยสะสมทัง้ สิ้น ๒๕ ราย รักษาหายแล้ว ๙ ราย เหลอื รักษาใน รพ.อีก ๑๖ ราย สาหรบั ผปู้ ว่ ยรายใหม่ ๖
ราย เป็นคนไทย ๔ ราย โดย ๒ ราย เป็นสามภี รรยา มปี ระวัตเิ ดนิ ทางกลบั จากท่องเทีย่ วในประเทศญีป่ ุ่น สว่ นอีก ๒ ราย
เป็นผู้ขับรถโดยสารไม่ประจาทางและรบั นักท่องเทย่ี วชาวจีน และอีก ๒ รายเป็นนักท่องเท่ยี วชาวจนี ในจานวนผ้ปู ว่ ย
ยนื ยนั รายใหม่ ๖ รายนน้ั ๕ ราย อาการดีข้นึ รอผลตรวจเชื้อทางห้องปฏบิ ตั ิการวิทยาศาสตรเ์ ปน็ ลบ กจ็ ะอนุญาตให้กลบั
บา้ นได้ แตม่ ี ๑ รายทเ่ี ป็นรายลา่ สดุ อายุ ๗๐ ปี ส่งต่อจากโรงพยาบาลเอกชนแห่งหนงึ่ มายังสถาบันบาราศนราดูรเมื่อวันท่ี
๓ กมุ ภาพนั ธ์ สภาพแรกรับใส่ทอ่ ช่วยหายใจ ผลการวนิ จิ ฉยั เปน็ วณั โรคและติดเชือ้ ไวรสั โคโรนา 2019 ด้วย ส่วนคนขับ
แทก็ ซ่ีชาวไทย ๑ รายท่ปี ว่ ยเปน็ รายแรกของไทยทตี่ ิดจาก “คนสู่คน” นอกพนื้ ท่ีเส่ียง รายนีข้ บั รถรบั นกั ท่องเที่ยวจีนที่
สนามบินมาเทยี่ วในไทย หายดแี ล้ว ไม่มรี ายใดในประเทศไทยเสยี ชีวิต นอกจากน้ี มีผู้ป่วยเขา้ เกณฑ์ต้องเฝ้าระวัง ๕๔๘
ราย คัดกรองจากสนามบนิ ๔๘ ราย เข้ารับการรักษาทีโ่ รงพยาบาลเอง ๕๐๑ ราย ยังรักษาตัวในโรงพยาบาล ๔๒๕ ราย
(อยใู่ น รพ.เอกชน มากกว่าครึ่ง) กลบั บา้ นแล้ว ๑๒๔ ราย

จนถึงวนั ที่ ๑๑ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๓ ไทยมรี ายงานผู้ปว่ ยเพิ่มขึน้ เรือ่ ย ๆ จนถึงวนั น้ี ยนื ยันเพม่ิ เติมอีก ๑ ราย เปน็
รายท่ี ๓๓ โดยเปน็ นักทอ่ งเท่ียวหญิงชาวจีนอายุ ๕๔ ปี มาจากเมืองอู่ฮน่ั เดนิ ทางมาก่อนปิดเมอื ง โดยรายน้เี ปน็ ผสู้ ัมผัส
ใกล้ชิดกบั ผปู้ ว่ ยตดิ เชื้อยนื ยันทีเ่ ป็นนักท่องเที่ยวชายจนี รายที่ ๒๒ ซ่ึงรายนี้เป็นผสู้ ัมผสั จงึ ไดต้ ิดตามเฝ้าระวังไขท้ ุกวันใน

๖๙๗

๑๔ วนั เม่ือพบวา่ มีไข้ ไอ เจ็บคอ จงึ นาตวั เข้ามาทห่ี ้องแยกโรค สถาบนั บาราศนราดูรเมื่อวนั ท่ี ๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๓ และ
ดูแลรกั ษา ผลตรวจทางห้องปฏบิ ตั ิการในวนั ท่ี ๘ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๓ พบเช้อื ไวรัสโคโรนาสายพนั ธใุ์ หม่ 2019 อาการดีขึน้
โดยลาดับ ผ้ปู ่วยสว่ นมากในภาพภาพรวมอาการดีขึน้ หลายรายพรอ้ มใหก้ ลับบา้ น รอแต่ผลตรวจต้องไม่พบเชื้อ แมม้ ี
ผู้ปว่ ยจานวนหนึ่งยงั นอนห้องแยกโรคแต่สบายดีทุกอยา่ ง ผู้ปว่ ยทม่ี ีอาการหนัก ๒ ราย อาการยงั ทรงตัว

ที่ต้องบันทึกไวค้ ือ ผปู้ ่วยตดิ เชื้อรายแรกในประเทศไทยเปน็ ชาวจนี และถกู ตรวจพบทส่ี นามบนิ สวุ รรณภูมิโดยทมี
บุคลากรทางการแพทย์ท่ีมีนายแพทย์โรม บัวทอง สานกั ระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค เป็นหัวหนา้ ทีมเฝา้ ระวัง และได้สง่
ตวั อยา่ งไปตรวจที่ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรส์ ขุ ภาพโรคอบุ ัติใหม่ทีโ่ รงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ด้วย เมื่อถอดรหัสพนั ธุกรรมของเชื้อก็
พบว่า เปน็ เชือ้ 2019-nCoV โดย ดร.สุภาภรณ์ วชั รพฤษาดี ทาให้ประเทศไทยเป็นประเทศแรกนอกประเทศจนี ท่ีตรวจพบ
เชอ้ื ไวรัส 2019-nCoV ได้ก่อนประเทศอืน่ และมคี วามสาคัญอย่างย่ิงในการแสดงข้อมลู ทางระบาดวิทยาและศักยภาพใน
การควบคุมโรคน้ีในประเทศไทย ยังไมม่ ีแพทย์ บคุ ลากรทางการแพทย์ติดเช้ือแบบ “คนส่คู น”จากการแพร่กระจายใน
ประเทศไทย

ขณะนี้ กระทรวงสาธารณสุขได้รับรองผลการตรวจชนั สตู รเชอื้ 2019 nCoV ได้แนน่ อน ๔ แหง่ คอื สถาบนั วจิ ยั
วิทยาศาสตรส์ าธารณสุข กรมวทิ ยาศาสตรก์ ารแพทย์ สถาบันบาราศนราดูร ศนู ย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอบุ ัติใหม่
สภากาชาดไทย และโรงพยาบาลราชวถิ ี ส่วนการตรวจชนั สตู รเชือ้ เบอ้ื งต้นในโรงพยาบาลประจาจังหวดั หรอื ในสถาบันอนื่
ก็สามารถตรวจหาเช้ือชนิดน้ีและไดผ้ ลเบอ้ื งต้นได้ แต่ขอให้สง่ ตัวอย่างมาตรวจยืนยนั ความถูกต้องอีกคร้ังทีส่ ถาบันแห่งใด
แห่งหนง่ึ ใน ๔ แห่งนี้

วิธกี ารตดิ ต่อของเช้ือไวรสั 2019-nCoV
การระบาดในกลมุ่ ชนพรอ้ ม ๆ กนั เป็นจานวนมากและป่วยเปน็ โรคปอดอักเสบในบางรายในเมอื งอู่ฮั่นหรือเมืองจีน

แสดงวา่ การสูดดมละอองฝอย aerosol และ droplet ในอากาศเปน็ การกระจายของเชอ้ื จากการไอจามของผู้ป่วยทม่ี ี
เชื้อไวรัสปะปนอยู่ซง่ึ เปน็ วธิ ีท่ีแพร่เชอื้ ทสี่ าคัญสอดคลอ้ งกับข้อมลู เชิงระบาดวิทยา อาจจะมกี ารระบาดจากคนสู่คน หรอื
การใช้มอื สัมผัสส่ิงปนเป้อื นเช้ือโรคได้บา้ งแตจ่ ะเกิดในผู้ปว่ ยสว่ นน้อย แหล่งทีแ่ พร่เชอ้ื ในตอนแรกน่าจะเปน็ ตามสมมติฐาน
ในข้อที่สองถงึ ส่ีมากทส่ี ุด (โดยเฉพาะสมมติฐานข้อ ๔) เพราะการกินสตั วป์ ีกหรือคา้ วคา้ ง(หรอื ง)ู เป็นการตดิ เช้ือจากการ
สัมผสั ซ่งึ แพรเ่ ชือ้ ไดช้ า้ กว่ามาก ไม่รวดเรว็ แบบท่ีพบในการระบาดคร้ังน้ี นอกจากนี้เช้อื ไวรสั อาจจะตายไปแลว้ ในระหวา่ ง
การปรุงอาหารด้วยความร้อน จากการทีม่ ีผปู้ ว่ ยบางรายกลบั ไปยงั ประเทศของตนซึง่ อยู่หา่ งไกลจากประเทศจีน แลว้ ยังไม่
พบชัดเจนวา่ มีผทู้ ่ีอย่ใู กล้เคียงผปู้ ่วย เชน่ ภรรยา สามี ลกู หลานในบ้านเดยี วกนั เพ่ือนในสถานทีท่ างานเดยี วกันกบั ผู้ปว่ ย
หรือผู้โดยสารในเคร่ืองบินหรือรถโดยสารด้วยกนั ปว่ ยหลายรายพรอ้ ม ๆ กนั เป็นวงกว้าง ก็จะสนับสนุนว่า การแพรเ่ ชื้อ
จาก “คนสู่คน” ยังมโี อกาสน้อยและไม่สามารถแพรเ่ ช้ือได้รวดเร็วแบบที่เหน็ ในเมืองจีนในครั้งน้ี ดังนัน้ การหลีกเล่ียงการ
เดินทางเขา้ ไปในพ้ืนที่ทมี่ โี รคระบาด เปน็ วธิ ที ่ีดีท่ีสดุ ในการป้องกันโรคเพราะอากาศในพ้ืนท่ีนา่ จะเป็นมลพษิ ไปแลว้ จนกว่า
สตั วท์ เ่ี ปน็ แหล่งเพาะและแพร่เชื้อโรคเช่น คา้ งคาว ได้ถกู กาจดั ไป หรือสตั ว์ถูกเลย้ี งดใู นระบบปิดทีไ่ ม่ใหอ้ ากาศถา่ ยเทจาก
ภายในกรงออกสู่อากาศภายนอกโดยปราศจากการทาลายเชื้อโรคก่อน

อย่างไรก็ตาม มหี ลักฐานใหม่ทแี่ สดงว่า การแพร่เชอื้ เกดิ ขนึ้ ไดโ้ ดยการจามหรือไอต้งั แต่ก่อนท่ีรายนัน้ จะมีอาการ
ทางคลินิก และข้อมูลการติดเชอ้ื จากคนสคู่ นในประเทศเยอรมนที าใหค้ ิดวา่ การระบาดจากคนสู่คนอาจจะงา่ ยกวา่ ที่คาดคดิ
แตว่ า่ ข้อมลู ต่อมาในเร่อื งนี้ แจง้ วา่ ที่จรงิ หญงิ จนี รายน้ปี ่วยในขณะประชุมอยูแ่ ลว้ และคงจะไม่ไดส้ วมหน้ากากอนามยั
ดงั นั้น การแพร่เชอ้ื ยงั มีจากดั แม้ว่าระยะเวลาการแพรเ่ ช้ือใหผ้ ู้อน่ื ติดไปอาจจะงา่ ยข้นึ เพราะผตู้ ิดและแพรเ่ ช้ือรายนน้ั ยงั ไม่มี

๖๙๘

ไขห้ รอื อาการอ่นื นอกจาก ไอ หรอื จาม แตค่ วามสามารถในการแพรเ่ ช้ือในระยะนี้อาจจะอยใู่ นระดับต่าคือ ยังมีหลกั ฐาน
น้อยท่ีแสดงวา่ มีการแพร่เช้ือไปยังผอู้ ่ืนได้อย่างรวดเร็วและทาใหม้ ผี ้ตู ดิ เชือ้ รายถัดไปเป็นจานวนมากในคราวเดียวกัน ขณะน้ี
ประเทศจนี สง่ั ปิดตลาดสดไปแล้ว การแพร่กระจายเชื้อตามสมมติฐานข้อสองในการทาให้เกิดรายปว่ ยรายใหม่ กจ็ ะหมดไป
ในเดือนกมุ ภาพันธ์ ๒๕๖๓ เปน็ ต้นไป

เวลาทีไ่ อจาม จะทาใหม้ เี ชอ้ื ออกมาในรูปท้ัง virus-laden droplets และ aerosols สว่ นท่ีเปน็ droplet จะตก
ลงพืน้ เร็ว ถ้าเราอยูห่ ่างผู้ปว่ ยประมาณ ๒ เมตร กจ็ ะไม่มีโอกาสสูดดม droplet เข้าไปในปอด แต่ที่กระจายออกมาเป็น
aerosol จะลอ่ งลอยไปได้ไกลกวา่ และถกู สูดดมเข้าไปในปอดได้ง่ายกว่า

เมอื่ วันอาทิตยท์ ่ี ๒ กุมภาพนั ธ์ นกั วิทยาศาสตรจ์ ากโรงพยาบาล Renmin ของมหาวทิ ยาลัยอ่ฮู ่นั ได้รายงานวา่
ตรวจพบสายรหัสพันธกุ รรมในอุจจาระและตวั อยา่ งที่ปา้ ยผา่ นรทู วารหนกั ของผ้ปู ว่ ยดว้ ย แมย้ งั ไม่ได้แสดงว่า สามารถเพาะ
เช้ือไวรัสตัวเป็น ๆ จากอุจจาระไดด้ ว้ ย แต่ทาใหค้ ิดไดว้ า่ เช้ืออาจจะแพร่กระจายผา่ นอุจจาระไดด้ ้วยเป็นแบบ fecal-oral
route การตรวจอจุ จาระของผู้ป่วยรายแรกในสหรัฐอเมรกิ าก็ตรวจพบรหสั พันธกุ รรมในอุจจาระเชน่ กัน หากการ
แพร่กระจายของเชื้อเกดิ จาก fecal-oral route การสวมหน้ากากอนามัยจะไมส่ ามารถป้องกนั การแพร่เช้ือวิธีนี้ ทาให้การ
ล้างมอื และการรักษาความสะอาดของส่งิ ของกลบั มีความสาคัญมากขน้ึ อยา่ งไรกต็ าม วิธีน้ไี มน่ ่าจะเป็นวิธหี ลกั ในการแพร่
เชอื้ ในขณะนี้นอกจากวา่ การทาลายเชื้อในอจุ จาระจากบ้านทอ่ี ยู่อาศยั บกพร่อง มีการปลอ่ ยอจุ จาระติดเชื้อลงในแม่น้าลา
คลองในท่สี าธารณะ และมีการใชน้ ้าท่ีปนเปือ้ นอจุ จาระทีม่ ีเช้ือมาพ่นเปน็ ละอองฝอยเพ่ือรดนา้ ให้สนามหญ้าหรอื ตน้ ไม้ ทา
ให้ผคู้ นทอ่ี ยู่ใกลห้ รือเดนิ ผ่านมาสูดดมละอองฝอยเข้าไปในปอดและตดิ เช้อื ตามมา นอกจากน้ี การทีผ่ ปู้ ว่ ยถ่ายอุจจาระใน
หอ้ งนา้ และกดปุ่มชกั โครก จะทาให้เกดิ ละอองฝอยฟ้งุ ขึน้ มาในอากาศในห้องสว้ มได้ หากเป็นสว้ มสาธารณะที่มผี ู้ไปใช้คบั
คง่ั ก็อาจจะเป็นแหลง่ ทแ่ี พร่เชอื้ จากอุจจาระผ่านทางละอองฝอยเข้าสู่ทางเดินหายใจไดโ้ ดยตรง

ความรุนแรงของโรคยังขน้ึ อยู่กบั จานวนเชือ้ ทเ่ี ข้าไปถึงเนือ้ เยื่อปอดท่ยี อมใหเ้ ชือ้ เข้าไปในเซลล์ได้ เช้ือจะก่อโรคได้
จะต้องเข้าไปในเซลล์มนุษยก์ ่อน โดยจบั กบั angiotensin-converting enzyme-2 (ACE2) receptors ทผ่ี วิ เซลลม์ นษุ ย์
บนเยือ่ บุทางเดนิ หลอดลมสว่ นลา่ ง การศกึ ษาในเชิงลึกพบวา่ ถา้ มีการกลายพนั ธ์ุเพ่ิมอีก ๑ ตาแหน่งในยีโนมท่ีตาแหน่ง
๕๐๑ หรอื ๔๙๔ อาจจะทาใหเ้ ชื้อไวรัสเขา้ เซลล์มนษุ ย์ไดด้ ีขนึ้ อกี จงึ ต้องติดตามการกลายพนั ธุ์ในตาแหนง่ นี้ต่อไป
(Journal of Virology, 2020; DOI: 10.1128/JVI.00127-20) ความลกึ ของจานวนเชอ้ื ทเ่ี ขา้ ไปถึงปอดก็มีสว่ นทาให้โรค
เกิดความรนุ แรง ละอองฝอยท่มี ขี นาดเล็กกว่า ๒.๕ ไมครอนและมีเช้ือไวรัสปะปนอยู่ สามารถลอ่ งลอยผา่ นรูจมูก คอหอย
หลอดลม ลึกจนไปถึงเนื้อปอดได้ ในความเปน็ จรงิ ละอองฝอยมักจะลอยชนมูกตามขนจมูก มกู ที่เคลือบเน้อื เย่ือบุคอหอย
ทาใหเ้ ชื้อติดอยู่ท่ีทางเดินหายใจส่วนบนและยังไม่สามารถทาใหเ้ กดิ ปอดอักเสบได้ทันที เชื้อต้องค่อย ๆ แบง่ ตัวและลอยเข้า
ไปในเน้ือปอดในระยะเวลาตอ่ ไป ความรุนแรงของโรคยังขน้ึ กับจานวนเช้ือทส่ี ามารถหลดุ ลอยเขา้ ไปถงึ เน้ือปอดพร้อม ๆ กนั
ด้วย สมมติวา่ มเี ชอ้ื ล่องลอยหลดุ ไปถงึ เนื้อปอดพร้อมกนั หลายหมนื่ หลายแสนตัว กจ็ ะทาให้ปอดอกั เสบพรอ้ ม ๆ กนั หลาย
ทจ่ี นเนือ้ ปอดดี ๆ ทท่ี าหน้าท่ีแลกเปล่ยี นออกซิเจนเหลือไม่เพยี งพอจนเกดิ ภาวะการหายใจล้มเหลวฉับพลัน ขณะเดยี วกัน
ผู้ปว่ ยยงั ไม่สามารถสรา้ งภูมิต้านทานให้สูงพอทจ่ี ะมาต่อสู้ทาลายเชื้อได้ทันกาลดว้ ยเพราะเม็ดเลอื ดขาวเพิง่ พบกบั เชือ้ ไวรัส
2019-nCoV เปน็ คร้ังแรก ผู้ปว่ ยจึงอาจจะเสยี ชวี ติ ได้ ข้อมูลของผู้เสยี ชีวิตจากโรคนี้พบว่า สว่ นมากเปน็ ผปู้ ่วยสงู อายู (เลย
สร้างภมู ติ า้ นทานช้าจนมาสเู้ ช้ือไม่ทนั ) และเป็นผทู้ ่ีมีโรคปอดเรอ้ื รงั อยู่แลว้ ทาใหป้ อดอักเสบท่เี กิดขึ้นจากการติดเช้อื มี
อาการรนุ แรงและรวดเรว็ จนทาให้เกิดภาวะการหายใจลม้ เหลวฉบั พลนั ส่วนผทู้ ี่มปี อดแขง็ แรงกส็ ามารถทนต่อการก่อโรค
ของเช้ือท่ีค่อย ๆ เพิ่มจานวนขึ้นจนถงึ เวลาทภี่ ูมติ า้ นทานของผปู้ ว่ ยมีมากพอจนต่อสทู้ าลายเชอื้ ก่อโรคได้ทันก่อนทเ่ี นื้อปอด

๖๙๙

จะเสียหายไปมากจนแกไ้ ขไม่ทนั ผปู้ ่วยทแ่ี ขง็ แรงกวา่ จงึ ป่วยและฟื้นตวั ได้ทนั จากภมู ิต้านทานของตนเอง หรอื หลายราย
ป่วยแค่หลอดลมอักเสบเท่าน้ันแล้วกท็ เุ ลาหายไป

ดังนน้ั การเจบ็ ป่วยจนเปน็ ปอดอกั เสบรนุ แรงและถงึ แกก่ รรม จึงข้ึนอยู่กบั ความเล็ก ความรวดเร็วและจานวน
ละอองฝอยทมี่ ีเชื้อลอยผา่ นไปถงึ เนือ้ ปอด ยิง่ เข้าถงึ ไดง้ า่ ยก็จะก่อโรคไดม้ ากและรวดเร็ว จานวนเชือ้ ท่เี ข้าไปถงึ เน้ือปอด
พร้อม ๆ กนั ในเวลาเดยี วกนั หรือใกลเ้ คยี งกนั หากมีจานวนมากและเขา้ ถงึ พร้อมกัน ระยะฟักตัวของโรคจะส้ัน เชน่ ๒ ถึง ๔
วัน จะทาให้ป่วยเป็นปอดอกั เสบไดม้ ากและรนุ แรงมากจนร่างกายสร้างภูมิต้านทานไมท่ ัน ผทู้ ่สี วมหนา้ กากอนามยั จะ
ปอ้ งกนั หรือลดจานวนเชอ้ื ท่ีจะเข้าปอดได้ ผทู้ มี่ ีเน้ือปอดปกติ ไม่มีโรคปอดเรื้อรัง จะทนโรคตดิ เชื้อไดน้ านกวา่ ผ้ทู น่ี อน
พกั ผอ่ น จะไมช่ ่วยใหเ้ ช้อื ลอยลกึ เข้าไปถึงเนื้อปอดได้เร็วหรือเข้าไปคร้ังละจานวนมาก ในทางกลับกนั สว่ นผู้ท่ีอ้วนมาก
หรอื ผูท้ ี่ว่ิงออกกาลังกายในระยะที่เรมิ่ ปว่ ยและหายใจในอากาศที่มเี ชือ้ ในคอหอยหรอื ในอากาศโดยรอบขณะออกกาลังกาย
จะหายใจลึก ๆ หรือหอบจากการออกกาลงั กาย และทาใหเ้ ช้ือเขา้ ไปในปอดไดเ้ ร็วและมจี านวนเชอ้ื มาก และก่อโรคพร้อม
กนั ในปอดหลายจุด ทาให้ผูป้ ่วยทีย่ ังฝืนออกกาลังกาย เกดิ ความเจ็บปว่ ยได้รุนแรงในเวลาอันสน้ั ดงั น้ันหากมีไข้ ไอ ควรที่
จะพักผ่อนให้เพยี งพอ

การเจ็บป่วยและความรนุ แรงของโรคจงึ ขึน้ อยู่กบั ปจั จยั หลายอย่างทเี่ กิดขึ้นพร้อม ๆ กัน และไม่ไดข้ นึ้ อยู่กบั การที่มี
เชื้อเข้าไปในทางเดินหายใจเพียงอยา่ งเดยี วเท่านน้ั

ลักษณะคลนิ กิ ของโรค
การตดิ เชือ้ ไวรัสชนิดนี้ อาจจะทาให้มีอาการเลก็ น้อยหรอื ไม่มอี าการ เรายงั ไม่ทราบวา่ ผู้ที่ไม่มีอาการหรอื ปว่ ย

เพียงเล็กน้อยมีจานวนเท่าใด หรือมอี ัตราส่วนเป็นเทา่ ใดของผู้ปว่ ยท่แี สดงอาการ? แตม่ ีผูต้ ัง้ สมมตฐิ านว่า ผู้ทมี่ อี าการ
ชดั เจน อาจจะเป็นเพยี งรอ้ ยละ ๕ ถงึ ๑๐ ของผตู้ ิดเชื้อท้งั หมด ดงั นัน้ อาจจะมีผูต้ ดิ เชือ้ ที่มีอาการนอ้ ยเปน็ จานวนมาก เดิน
ไปมาในชุมชนได้ แต่ถ้าเขาไมไ่ อ-จาม ก็จะไม่แพร่เช้ือออกมาทางลมหายใจ หรือถ้ามีเชอื้ ในลมหายใจปกติ จะมเี ชอื้ จานวน
น้อยซึ่งจะทาใหโ้ อกาสแพร่เชอ้ื ทางอากาศมนี ้อยตามไปดว้ ย แตถ่ า้ เชอื้ สามารถมาเพิ่มจานวนที่คอหอยได้ จะเพิ่ม
ความสามารถในการแพรก่ ระจายได้ ท้งั น้ี ให้ตรวจสอบจากขอ้ มลู ในเชิงระบาดวทิ ยาดว้ ย

ส่วนผู้ปว่ ยทีแ่ สดงอาการชัดเจน จะอาศยั หลักการวินิจฉัยเบ้ืองตน้ เพอ่ื ให้มีมาตรการขนั้ ตอนต่อไปในการชนั สตู รเชอ้ื
กอ่ โรคดังนี้

๑. ผู้ทมี่ ีประวตั เิ ดินทางมาจากเมืองจีนโดยเฉพาะเมอื งอู่ฮ่ันและเมืองในแถบตะวันออกของประเทศจีน หรือผู้ทส่ี ัมผสั
อย่ใู กลช้ ดิ กับผู้ปว่ ยจนี ทเ่ี ดนิ ทางมาเทย่ี วในประเทศไทยหรือผู้ป่วยนอกประเทศจีนทต่ี รวจพบเช้ือ 2019-nCoV
และปว่ ยภายใน ๑๔ วนั หลังจากออกมาจากเมืองจีนหรือสมั ผัสรายปว่ ยนั้นแลว้

๒. ผทู้ ี่มีไข้ ไอ มีเสมหะ เสมหะอาจจะมีเลือดตดิ เป็นเสน้ สาย หายใจเหน่ือย ปวดเมื่อยตามตัว (อาจจะเปน็ โรคติดเชอื้
ไวรสั ไขห้ วดั ใหญ่ก็ไดแ้ ละมีอาการเหมือนกนั ) หรือผทู้ ่ีเจ็บคอ มนี ้ามูกไหล
ท่นี า่ สนใจคือ ผ้ปู ่วยทร่ี ายงานในวารสาร Lancet ไม่คอ่ ยแสดงอาการในระบบทางเดนิ หายใจสว่ นบน เช่น เจบ็ คอ

นา้ มูกไหล แต่จะมีอาการไอและหายใจเรว็ เหนอ่ื ยง่ายแบบปอดอักเสบและไม่คอ่ ยมีอาการอจุ จาระรว่ ง แสดงว่าเชือ้ จะไป
กอ่ โรคได้ดใี นเซลล์เย่ือบหุ ายใจสว่ นลา่ งของระบบการหายใจ แตอ่ าจจะไมส่ ามารถไปก่อโรคในเซลลเ์ ย่ือบุทางเดินอาหาร
หรอื ทางเดนิ หายใจส่วนบนได้ดีนัก สว่ นเซลล์ทีใ่ ชเ้ พาะเลยี้ งเชือ้ ก่อโรคจะเป็น human airway epithelial cell, Vero E6
(ได้มาจาก kidney epithelial cells) และ Huh-7 (ไดม้ าจากตบั ) cell lines ผ้ปู ว่ ยส่วนมากทต่ี ิดเช้อื “จากคนสคู่ น นอก
ประเทศจีน” จะมีอาการเหมือนหลอดลมอกั เสบฉับพลนั เท่าน้นั และมักไม่ถึงแก่กรรม

๗๐๐

ภาพถา่ ยรังสีทรวงอกของรายท่ีป่วยเป็นปอดอกั เสบรนุ แรงจากเช้ือไวรัส 2019-nCoV จาก NEJM January 24, 2020
DOI:10.1056/NEJMoa2001017

อตั ราการตายตอ่ รายป่วย
เชอ้ื กลมุ่ นม้ี ีอตั ราการตายของผู้ปว่ ย
(case fatality rate) ดงั น้ี

 ผู้ปว่ ยโรคติดเชื้อ SARS-CoV
ตายรอ้ ยละ ๙.๕

 ผปู้ ว่ ยโรคตดิ เชื้อ MERS-CoV
ตายร้อยละ ๓๔.๔

 ผู้ป่วยโรคตดิ เช้อื 2019-nCoV ตายรอ้ ยละ ๒.๑๗ (ขอ้ มลู จากประเทศจีน ณ วนั ท่ี ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๓) หรือ
๑.๙๙ ในวนั ท่ี ๕ กมุ ภาพนั ธ์ ทนี่ ่าสนใจคอื อตั ราตายนอกประเทศจนี ต่ากวา่ น้ี การคานวนรายปว่ ยนอกประเทศ
จนี มี ๓๘๓ ราย ตาย ๒ ราย คดิ เปน็ อัตราตายร้อยละ ๐.๕๒ เท่านนั้ (ข้อมูล ณ วนั ท่ี ๑๐ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๓)

ภาพ CT (computed tomography) scan ของปอดผปู้ ่วยจนี รายหนึ่งในโรงพยาบาล ขา่ วในวนั ที่ ๒ กมุ ภาพนั ธ์จาก
China Daily ผ่านทาง Reuters

การรกั ษาโรคน้ี
การรกั ษาหลักเปน็ การรักษาตามอาการ ยังไม่มียาต้านไวรัสโดยเฉพาะทไ่ี ดร้ ับการยนื ยันแล้ว การให้ยาลดการ

อกั เสบหรือกลุ่ม corticosteroid มที ัง้ ผลดรี ะยะสน้ั และผลเสียระยะยาวเพราะเรายังไม่มียาทาลายเช้ือไวรัสอย่างรวดเร็ว
โดยเฉพาะ ให้รับผปู้ ่วยไว้รกั ษาในหอ้ งแยกทมี่ คี วามดนั อากาศในห้องเป็นลบ ซ่งึ มีอยู่แล้วในโรงพยาบาลขนาดใหญห่ รือ

๗๐๑

โรงพยาบาลศูนย์ ผปู้ ว่ ยสวมหน้ากากอนามยั ให้การรักษาแบบประคับประคอง มีการให้ออกซิเจนหรือใสท่ ่อช่วยหายใจตาม
ความจาเป็น เป็นตน้ ผู้ปว่ ยทส่ี งสัยวา่ ติดเช้อื จะตอ้ งเขา้ รบั การรักษาในโรงพยาบาลทันที และหา้ มผปู้ ว่ ยเดนิ ทางไปทางาน
หรืออยทู่ ่ีบ้านโดยเด็ดขาด โรงพยาบาลตอ้ งมีการวิธีกาจัดเชื้อไวรัสในพ้ืนท่ีและสถานทโ่ี ดยรอบที่ตรวจพบเช้ือ แพทย์ต้อง
รายงานผลการตรวจผูป้ ว่ ยทกุ รายทีพ่ บการตดิ เชื้อไวรสั โคโรน่าใหก้ รมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสุข และ สสจ. ในแต่ละ
จงั หวัดด้วย หากมีขอ้ มลู เพมิ่ ขนึ้ วา่ เช้ือกอ่ โรคออกมาในอจุ จาระดว้ ย การทาลายเช้ือในอุจจาระในหอ้ งน้าจะมีความสาคญั
เพิม่ ข้ึน

การป้องกันการติดเชอ้ื สาหรับคนไทย
การป้องกันการติดเช้ือไวรสั โคโรน่าสายพนั ธใุ์ หม่ 2019-nCoV คอื หลกี เลย่ี งการเดินทางไปยงั เมืองจนี ในแถบ

ตะวันออกรวมถึงเมืองตน้ ตอคือ เมืองอู่ฮน่ั มณฑลหูเปย่ ซ่งึ ตอนน้ี ประเทศจีนประกาศปิดการเขา้ -ออกเมืองไปแลว้ หลาย
เมอื ง เท่ากับควบคุมมิให้มกี ารแพรข่ องโรคออกไปท่ีอื่น ๆ แต่ต้องไม่มีผู้คนหนอี อกจากเมอื งไปก่อนทจ่ี ะมีการประกาศ

สาหรับบุคคลท่ัวไป ให้หลีกเลี่ยงการอยู่ในสถานท่ีแออดั ควรสวมหน้ากากอนามยั ท่วั ไปหรอื N95 เม่ือออกไปในท่ี
ชุมชน ใหอ้ ยู่หา่ งจากผู้ท่ีไอ จาม อยา่ งน้อย ๒ เมตรหรือใหอ้ ยู่ต้นลมเมื่อเข้าใกล้ผู้ท่ีต้องสงสยั หมัน่ ลา้ งมือด้วยสบู่หรอื ใช้
แอลกอฮอลเจลถเู ชด็ มือเม่ือสัมผสั กบั สงิ่ ของที่ใชร้ ว่ มกันโดยเฉพาะในท่ีสาธารณะ ไม่นามือมาสมั ผัสเยอ่ื บุตา จมกู ปาก ไม่
ไปเดินชมสตั วป์ ีกในฟาร์มที่เลี้ยงสัตวโ์ ดยระบบเปิดหรอื เข้าใกล้ชดิ และไปจับสตั ว์ ประชาชนสามารถติดตามสถานการณ์
การระบาดของไวรสั โคโรน่าสายพันธุ์ใหม่ ๒๐๑๙ (2019-nCoV) ได้ท่ี website ขององค์การอนามัยโลก

ผู้ใดทก่ี ลับมาจากประเทศจีนในชว่ งสองสัปดาหท์ ่ีผ่านมา แล้วมีไข้ ไอ มีเสมหะ หายใจเหน่ือยหอบ ให้ไปพบแพทย์
ที่โรงพยาบาลทนั ทพี ร้อมท้ังแจง้ ประวัตกิ ารเดินทางด้วย

ผูท้ ี่รสู้ ึกตัวว่า มีไข้ ไมส่ บายหรือรู้สึกป่วย ย่งิ ต้องสวมหนา้ กากอนามัยไวก้ ่อนและพักรักษาตวั ในโรงพยาบาล เวลา
ไอหรือจามให้ใช้กระดาษทชิ ชู่หรอื แขนเส้ือป้องกันการกระเดน็ ของนา้ ลายและเสมหะ ให้หันหน้าไปทางทีไ่ มม่ ีผคู้ นเม่ือเวลา
ไอจาม ลา้ งมือตนเองให้บอ่ ยขึน้ ก่อนและหลงั การจับสง่ิ ของในทส่ี าธารณะ หากเพ่ิงกลบั มาจากเมืองจนี หรือสมั ผสั ใกล้ชิด
กับผปู้ ว่ ยปอดบวม ให้ไปพบแพทยท์ ่โี รงพยาบาลศนู ย์ กรมควบคมุ โรค หรอื โรงพยาบาลบาราศนราดูร และติดตามและ
ปฏิบัติตามประกาศของกระทรวงสาธารณสขุ ในเร่ืองแนวทางการประสานงานเมื่อพบผปู้ ว่ ยเขา้ เกณฑ์สอบสวน Novel
coronavirus 2019

คาแนะนาท่ีจะใหแ้ ก่คนขับรถแทก็ ซ่หี รือรถสาธารณะทีส่ นามบนิ หรือดา่ นเขา้ เมือง หากทาได้ครบถว้ นจะเป็นการ
เตรยี มตัวท่ีสมบูรณ์แบบมากท่ีสุด เรม่ิ จาก ให้เตรยี มแอลกอฮอลเจลเช็ดมอื หน้ากากอนามยั จานวนเพยี งพอใหแ้ ก่ตนเอง
และผโู้ ดยสาร ถา้ ทาไดจ้ ดั การเรอ่ื งการระบายอากาศภายในรถ แยกการไหลเวียนของอากาศในส่วนของตนและผู้โดยสาร
และหาเครื่องกรองอากาศและทาลายเชื้อในอากาศตดิ ตวั ไวใ้ นรถ ให้เชด็ ทาความสะอาดภายในรถ(ที่น่งั และประตูดา้ นใน)
ด้วยนา้ ยาทาลายเช้อื povidone iodine หรือแอลกอฮอลในสว่ นทน่ี ่งั และตรงประตสู ว่ นทม่ี ือของผโู้ ดยสารจะไปจับ เม่อื
จะรับผโู้ ดยสารขึ้นรถ ให้สอบถามก่อนว่า มีผู้ใดมีไข้ ไอ เจบ็ คอ หากมีผูโ้ ดยสารดังกล่าว แนะนาใหค้ ุยกับผโู้ ดยสารเพื่อส่งไป
รกั ษาตวั ที่โรงพยาบาล ส่วนผ้โู ดยสารทา่ นอนื่ ทไ่ี ม่มีไข้ ไอ ใหแ้ จกหน้ากากอนามัยเพ่ือสวมใสแ่ ละตนเองก็สวมใส่หน้ากาก
อนามัยดว้ ย ให้สอบถามผู้โดยสารตอ่ ว่า จะอมกล้ัวคอด้วยนา้ ยาฆา่ เชือ้ ในปากและลาคอ(อ่านต่อข้างลา่ ง)ไหมก่อนขน้ึ รถ?
ถา้ ผโู้ ดยสารยนิ ยอม กใ็ ห้อมกลัว้ คอดว้ ยน้ายาอมกลั้วคอและช่องปากนาน ๒๐ วนิ าทดี ้วย (อา่ นต่อขา้ งลา่ ง) แล้วให้ผู้โดยสาร
เชด็ มือดว้ ยแอลกอออลเจลกอ่ นขนึ้ รถ ถ้ามเี ครอื่ งกรองและทาลายจุลชพี ในอากาศภายในรถ ก็เปดิ เคร่ืองให้ทางาน หากไม่มี
เครอ่ื งดังกล่าวและอากาศไม่ร้อนและผโู้ ดยสารยนิ ยอม อาจจะเปิดหน้าต่างระบายลมในส่วนหอ้ งผู้โดยสาร แลว้ เชญิ

๗๐๒

ผูโ้ ดยสารข้นึ รถ เมื่อถึงจดุ หมายปลายทาง กร็ ับหนา้ กากอนามยั จากผู้โดยสารเพ่ือนาไปทาลายตอ่ ไป ให้ผโู้ ดยสารเช้ดมอื
ดว้ ยแอลกอฮอลเจลอีกครงั้ (ค่าโดยสารอาจจะแพงขน้ึ อีกเล็กน้อย) เม่ือผ้โู ดยสารลงจากรถ ให้ทาความสะอาดภายในรถและ
ประตดู า้ นในทนั ทีและรอให้แห้งสัก ๕ นาที ก่อนจะไปรบั ผู้โดยสารรายต่อไป

นอกจากจัดเตรยี มให้มหี นา้ กากอนามยั ให้ผูโ้ ดยสารสวมแล้ว การทาลายเชื้อไวรสั ในชอ่ งปากก่อนจะขนึ้ รถ
โดยสารรถร่วมกนั จะเปน็ มาตรการเสรมิ ที่ดดี ว้ ย ให้เตรียมน้ายาอมกลั้วคอและชอ่ งปากที่มี povidone iodine (PVP-I) ร้อย
ละ ๗ ไว้ในรถ (ตวั ยา povidone iodine อยใู่ น WHO Model List of Essential Medicines 2019, 21st editions
หวั ขอ้ antiseptics หนา้ ๓๙) ก่อนจะใชใ้ ห้ผสมนา้ ยา PVP-I ๒ มล. ดว้ ยนา้ ดม่ื บริสทุ ธ์ ๖๐ มล. (เจือจางในอัตรา ๑ ตอ่
๓๐) จะได้ความเข้มข้นของ povidone iodine ร้อยละ ๐.๒๓ ในสารละลายน้ายาชนิดน้ีที่มปี รมิ าณ ๖๒ มล. ซ่ึงมตี ัวยา
เพยี งพอจะฆ่าเชื้อไวรสั โคโรน่าได้ทง้ั สามชนดิ ในช่องปากรวมทั้งเชอื้ ไวรัสไขห้ วดั ใหญ่ดว้ ย (Infect Dis Ther 2018
Jun;7(2):249–259) ให้ผูโ้ ดยสารอมกลวั้ คอในช่องปากนาน ๒๐-๓๐ วินาที แลว้ บว้ นใสถ่ งุ พลาสติกสดี าในกระโถนท่เี ตรียม
ไว้รองรับ แล้วผูกเชือกปดิ ปากถงุ และนาไปทาลาย คนขับรถจะต้องแสดงการใชน้ ้ายาอมกลัว้ คอและช่องปากให้ผ้โู ดยสาร
ดูกอ่ นดว้ ย เพ่ือแสดงถึงวิธีการใชส้ ารละลายน้ายา PVP-I เข้มขน้ ร้อยละ ๐.๒๓ และยนื ยันความปลอดภัยของการใช้
สารละลายนา้ ยาชนดิ น้ีในคน รวมทั้งเป็นการแสดงเจตจานงว่า เราต่างฝา่ ยต่างจะไม่แพรเ่ ชื้อใหก้ นั และกนั ในรถโดยสาร
ทงั้ นี้ ยงั ต้องใหม้ กี ารสวมหนา้ กากอนามัยตลอดเวลาที่มีผู้โดยสารอยดู่ ว้ ยกนั ในรถดว้ ย (ในเมืองไทย มีสนิ ค้าขายเป็น
นา้ ยาเบตาดีน การ์เกลิ บ้วนปาก ปริมาณ ๓๐ มล. มี PVP-I ๗๐ มก.ตอ่ มล. หรอื ใชแ้ บบ "เบตาดีน(R) โทรตสเปรย์ คอื พ่นใส่
ช่องปากใหเ้ ลยซ่ึงเปน็ วิธที ี่สะดวกมากในการนามาใช้ มคี าแนะนาว่า หากจะใช้ป้องกนั การติดเชือ้ ไวรสั แนะนาให้พ่นช่อง
ปากทกุ วนั ๆ ละคร้งั ก่อนจะออกจากบา้ นไปยังทมี่ ฝี งู ชนหนาแน่นและให้สวมหนา้ กากอนามยั ดว้ ย)

สาหรบั บุคลากรทางการแพทย์ ทีด่ แู ลผปู้ ว่ ยทส่ี งสัยหรอื ป่วยตดิ เชื้อจากโรคนี้ แนะนาให้ป้องกนั ตนเองเตม็ ท่ีท้งั วิธี
แบบ contact precaution และ airborne precaution รวมถงึ universal precaution เพอ่ื ให้ความมน่ั ใจและป้องกนั
การตดิ เชือ้ ใหบ้ ุคลากรทางการแพทย์ท่ีเขา้ ไปดแู ลรักษาผ้ปู ่วย จึงแนะนาแพทยแ์ ละบุคลากรทางการแพทย์ใหใ้ ช้อย่างน้อย
หน้ากาก N95 ในการป้องกนั การตดิ เช้ือทางละออยฝอยและ droplet หากทาให้ครบทุกขน้ั ตอน ตอ้ งใช้และสวมชดุ
อปุ กรณ์ปอ้ งกนั ทเี่ รียกว่า Personal Protective Equipment (PPE) เป็นอุปกรณ์ป้องกันและคุ้มครองความปลอดภัยใน
การดแู ลผปู้ ว่ ย เพอื่ ควบคุมและป้องกันการแพร่เชื้อโรค ซึ่งเปน็ ไปตามหลักองค์การอนามัยโลกเพ่อื ป้องกันการติดเช้ือจาก
ทกุ ชอ่ งทางของการติดต่อ เพราะเปน็ การเขา้ ไปดูผปู้ ว่ ยทมี่ ีเชื้อจานวนมากกวา่ ผู้ปว่ ยทป่ี ว่ ยเลก็ น้อยหรือยังไม่เจ็บปว่ ย วธิ ี
ปอ้ งกันแบบนีไ้ มเ่ หมาะสมทจ่ี ะมาใชก้ ับบคุ คลทว่ั ไปในชมุ ชนนอกโรงพยาบาล ชดุ PPE แบบน้ี ให้บุคลากรทางการแพทย์
สวมใส่ขณะดูแลรกั ษาผปู้ ว่ ยในโรงพยาบาลและขณะเคลือ่ นย้ายผ้ปู ่วยหรอื ผูต้ อ้ งสงสยั ระหวา่ งประเทศว่า จะติดเช้ือมาแลว้

๗๐๓

๗๐๔

การใช้หนา้ กากอนามยั สาหรับประชาชนทั่วไปนอกโรงพยาบาล

หน้ากากอนามยั ที่ใชก้ ับประชาชนทวั่ ไป คอื หน้ากากอนามัยปกติและหน้ากากอนามัยท่ีเปน็ ชนิด N95 (ซ่ึงมที ่ีกรอง
อากาศทม่ี ีเชื้อโรคและฝนุ่ จวิ๋ เวลาหายใจจะรูส้ ึกตอ้ งใชแ้ รงเพ่มิ ข้นึ ตลอดเวลาในการหายใจเขา้ -ออก)

ในพนื้ ท่ีทไ่ี ม่มกี ารระบาดของโรคอยา่ งหนาแน่น หนา้ กากอนามัยแบบปกตมิ ไี วใ้ หผ้ ปู้ ่วยสวมใส่ หรือผ้ทู ่ไี อ-จามและ
สงสัยตนเองวา่ เริ่มจะติดเชอ้ื ไวรัสในระบบทางเดนิ หายใจ ผู้ท่ีไอ-จามกลมุ่ น้ี ขอให้อยแู่ ต่ในบา้ นจนหมดระยะเวลาฟักตัวของ
โรคและพบว่าตนเองไม่ปว่ ย สว่ นผ้ทู ่ีไม่ได้ปว่ ยหรือแข็งแรงดี ไมไ่ ด้เป็นผอู้ ยู่ในข่ายสงสัยวา่ อาจจะตดิ เชื้อไวรสั ทีก่ าลังเป็น
ข่าว(ใหป้ ระชาชนติดตามอยู่) ไม่ต้องสวมหน้ากากอนามัยเม่ือท่านไม่ไดเ้ ขา้ ไปในทชี่ ุมชนแออัดหรือทสี่ าธารณะท่ีมีฝูงชน
แออัด หากทา่ นเป็นผูส้ งู วัย มีโรคปอดเรื้อรัง กาลงั ต้ังครรภ์ อ้วนมาก ไดร้ บั ยาต้านภมู ิคุ้มกนั หรอื อยใู่ นกลุ่มเสยี่ งทจ่ี ะปว่ ย
รุนแรงจากไขห้ วัดใหญ่ เมื่อจะเข้าไปในกลมุ่ ชนแออดั ให้พิจารณาสวมหน้ากากอนามัยโดยเฉพาะ N95 หากประชาชนกลุม่
เสี่ยงนไี้ ม่อยากสวมหนา้ กากอนามัย ขอใหอ้ ยใู่ นบ้านหรอื ทโี่ ลง่ ทอ่ี ากาศถ่ายเทได้ดี หรอื อย่ใู นบ้านท่มี เี คร่อื งกรองอากาศที่
ทาลายเชื้อโรคและกรองฝนุ่ จ๋ิวได้ด้วย

หากท่านอยู่ในพ้ืนท่ีที่มกี ารระบาดของโรค เชน่ อย่ใู นเมืองอู่ฮนั่ ทเี่ ป็นดงระบาดของโรค 2019-nCoV หรือในพนื้ ท่ีที่
มีการระบาดของโรคตดิ เช้ือไวรัสในทางเดินหายใจอย่างหนาแนน่ แสดงว่า มีการแพรเ่ ชื้อโรคแบบละอองฝอยในอากาศใน
พนื้ ที่น้ีดว้ ย ใหส้ วมหน้ากากอนามยั ไวเ้ พราะในอากาศมีมลพิษ เหมือนกับในอากาศท่ีมฝี ุ่นจ๋วิ PM 2.5 ลอยละลอ่ ง
ตลอดเวลาในบรรยากาศรอบตวั เรา ทางการควรจะออกมาพ่นสารเคมีทาลายเชือ้ ในบรรยากาศและในท่สี าธารณะเพื่อลด
หรือทาลายเชื้อทล่ี ่องลอยในอากาศใหห้ มดสนิ้ ไปด้วย ควบคู่กบั การอยบู่ า้ น สวมหนา้ กากอนามยั และใช้เครื่องกรองอากาศ
และทาลายเช้อื อากาศในบ้านได้ด้วย

๗๐๕

ยาตา้ นไวรัส 2019-nCoV ท่ีอย่รู ะหว่างการศกึ ษาทดลอง

ยงั ไมม่ ยี าขนานใดท่ผี า่ นการรับรองให้ใช้เป็นยามาตรฐานในการรักษาโรคนี้ มีแตย่ าต้านไวรัสเช้อื ชนดิ อ่ืน ๆ ท่อี ยู่
ระหว่างการทดลองทั้งในเซลลเ์ ลี้ยงเช้อื สตั วแ์ ละผปู้ ่วยที่ติดเช้ือไวรัสโคโรน่า ในบรรดายาเหลา่ น้ี มขี อ้ มลู ในอดีตทแี่ สดงว่า
ยาบางขนานออกฤทธิ์ต้านไวรัส 2019-nCoV ไดโ้ ดยคาดว่า ยาทอี่ อกฤทธิ์ไดใ้ นระดับภายในเซลลแ์ ละนอกเซลล์ ไดแ้ ก่

๑. ยา chloroquine (Virol J. 2005 Aug 22;2:69) ข้อมลู ตงั้ แต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๘ พบว่า ยาขนานนีอ้ อกฤทธติ์ า้ นเช้อื
ไวรสั SARS-CoV ได้ดใี นระดับเซลล์ไมว่ ่าจะให้ยาก่อนหรือหลังสมั ผัสเช้ือไวรัส จึงช้แี นะว่า อาจจะนามาทดลองใช้
ทง้ั ในดา้ นการป้องกันหรือรักษาโรค ยาขนานน้เี พิ่ม pH ภายใน endosome ของเซลล์และรบกวน endosome-
mediated fusion นอกจากนี้ ยงั รบกวนการจับตวั ของไวรัสตรง terminal glycosylation ของ ACE2
receptor ทผ่ี ิวเซลล์ ทาใหเ้ ชอื้ SARS CoV ไม่สามารถเข้ามาในเซลล์เพื่อก่อโรคได้ คาดวา่ ยาขนานนี้น่าจะออก
ฤทธ์ิต้านไวรสั กับเช้ือไวรัส 2019-nCoV ไดด้ ้วยเพราะคาดว่า เชื้อ 2019-nCoV ใช้ receptor ตาแหน่งเดยี วกบั เชอ้ื
SARS CoV ในการเข้าสูเ่ ซลล์มนษุ ย์ ขอ้ มลู ในด้านประสิทธิภาพในการรกั ษาลูกหนทู ี่ตดิ เช้ือพบว่า (AAC Jul
2009, 53 (8) 3416-3421) ยา chloroquine ยบั ยั้งการแบง่ ตวั ของเช้ือ HCoV-OC43 ใน HRT-18 เซลล์ดว้ ย
ระดบั ยาที่ค่อนขา้ งต่า การให้ยา chloroquine ในลูกหนูเกิดใหม่สามารถลดอัตราตายจากการตดิ เช้ือ HCoV-
OC43 ได้สูงถึงร้อยละ ๘๘ ถึง ๙๘ แสดงวา่ การใหย้ าขนานนี้กนิ ในขนาด ๕ ถึง ๑๕ มกต่อ กก. ใช้ได้ผลดใี นการ
รักษาโรคตดิ เชือ้ ไวรัส HCoV-OC43 จึงทาให้มีการคาดการณ์วา่ ยา chloroquine น่าจะออกฤทธ์ิได้ดีกบั เชื้อไวรสั
โคโรนา่ 2019-nCoV ด้วย ไม่วา่ จะใช้กินเพ่ือป้องกันการติดเช้อื หรอื ใช้รักษาโรค ยาขนานนม้ี ีอยู่แล้วและสามารถ
นามาทดลองใช้ไดเ้ ลย

๒. ยา lopinavir และ ritonavir (ในเมืองจนี ได้ทดลองใช้ยา Aluvia® เป็นยาสองขนานรว่ มกัน ตง้ั แต่วนั ท่ี ๑๘
มกราคม ๒๕๖๓) เพอื่ ยบั ย้ังการผลติ โปรตนี ใหเ้ ช้ือชนิดน้ขี ณะทเ่ี ชื้อกาลังเพ่ิมรหสั พนั ธกุ รรมอยู่ในเซลลม์ นุษย์
เพราะเคยใชไ้ ดผ้ ลบา้ งกับเชื้อไวรสั SARS-CoV มาแล้ว (ในโรค SARS มีการใหย้ า ribavirin ทอ่ี อกฤทธิย์ บั ยัง้ การ
เพิ่มจานวนเชื้อไวรัสร่วมด้วย) แตเ่ ป็นการศึกษาทีไ่ มใ่ ช่ randomized control trial (RCT) เมื่อกนิ ยาและยาเขา้ ไป
ในกระแสเลอื ด ยาคนู่ ้ีรวมตัวกบั โปรตีนในเลอื ดสูงมากถงึ ร้อยละ ๙๕ ข้ึนไป จงึ เหลือตวั ยาอิสระเพียงเล็กน้อยทีจ่ ะ
ไปออกฤทธิ์ บังเอญิ เชื้อ HIV ไวตอ่ ยากลุม่ น้ีมาก ๆ จึงใชไ้ ด้ผลดี แตเ่ ชื้อ coronaviruses ไมค่ อ่ ยไวต่อยาคูน่ ้ีมาก
เท่าเช้อื HIV จงึ อาจจะใช้ไม่ได้ผลดีกบั โรคติดเชอื้ เชื้อ 2019-nCoV ขณะน้ี กาลงั ทดลองศกึ ษาประสิทธผิ ลของยา
Aluvia® หรอื Kaletra® แบบ randomized controlled trial (RCT) ท่ปี ระเทศจีนอยู่ โดยทดลองในผปู้ ว่ ย
จานวน ๒๐๐ รายทไ่ี ด้รับยาสองขนานนี้ และจะเปรยี บเทียบผลการรักษากับผปู้ ว่ ยทไ่ี ม่ได้ยาสองขนานนี้อีก ๒๐๐
รายและเป็นผปู้ ว่ ยทม่ี ีความรุนแรงของโรคใกลเ้ คียงกนั น่าจะทราบผลการรักษาเบ้ืองต้นภายใน ๒-๖ เดอื นขา้ งหน้า
และนักวทิ ยาศาสตรจ์ ีนน่าจะรายงานผลการรักษาด้วยยาสองขนานนล้ี งในวารสาร NEJM หรือ Lancet เช่นเคย

๓. ยา remdesivir หรือ remdesivire ผลิตโดยบรษิ ทั Gilead ยาขนานน้เี ปน็ สาร adenosine analogue ท่ีจะถูก
นาเขา้ ไปสร้าง RNA ของไวรัส เมือ่ remdesivir ถูกนาไปต่อเปน็ chains จะทาให้การสร้าง RNA หยุดชะงักและไม่
สามารถสร้าง RNA ต่อไปได้ เคยมีผูใ้ ชร้ ว่ มกบั interferon beta-1b ในการรกั ษาหนูทดลองที่ติดเชื้อ MERS-
CoV แล้วพบวา่ ไดผ้ ลดมี ากในการลดการเพิม่ จานวนของเชอ้ื โรคและทาใหห้ นา้ ทกี่ ารทางานของปอดดีข้นึ ยา
ขนานน้ีจึงยบั ยง้ั ไวรัสในการทาสาเนาสารพันธุกรรม และยาขนานน้ีออกฤทธไ์ิ ดเ้ มือ่ เชื้อไวรสั เขา้ ไปในเซลลแ์ ล้ว

๗๐๖

ข้อมลู และภาพจากการศกึ ษาในเซลล์เพาะเลยี้ งเช้ือกับเช้ือ 2019-nCoV จากรายงานใน Letter to the Editor Published: 04
February 2020 ในวารสาร Cell Res (2020). https://doi.org/10.1038/s41422-020-0282-0

คาอธิบายภาพ Full time คอื การใหย้ าตั้งแต่กอ่ นท่ีเซลล์ vero E6 จะสัมผสั เชือ้ และหลังสัมผัสเช้อื แล้ว, Entry คอื
การใหย้ าก่อนเซลลจ์ ะสัมผัสเช้อื , Post-entry คอื การใหย้ าหลังเซลลส์ ัมผสั เชื้อ พบว่า remdesivir ใชย้ ับย้งั การเพิม่
จานวนของเชือ้ เม่ือเช้ือได้เขา้ ไปในเซลล์แล้ว จงึ เป็นการรักษาเซลลท์ ี่ติดเชอื้ แลว้ , ส่วน chloroquine ยบั ยั้งการเพม่ิ
จานวนของเชื้อไดต้ งั้ แต่ยาเขา้ ไปรออยใู่ นเซลล์ก่อนหรอื หลงั จากเชื้อได้เขา้ ไปในเซลล์แลว้ ดงั น้ัน ยา chloroquine
ใช้ไดท้ ง้ั การปอ้ งกันการติดเช้ือในเซลล์และใชร้ ักษาเซลล์ท่ีติดเชอื้ ไปก่อนแลว้ ในภาพล่างที่แสดงขนาดต่าง ๆ ของยา
Reddesivir และ Chloroquine ต่อการติดเชื้อ 2019-nCoV จะเหน็ ไดช้ ดั เจนวา่ เซลล์ท่ีติดเชื้อมจี านวนลดลงอยา่ ง
มากเม่ือเพิ่มขนาดยา Remdesivir จาก ๑.๒๓ μM มาเป็น ๑๑.๑๑ μM หรอื ยา chloroquine จาก ๑.๑๑ μM มา
เป็น ๑๐ μM

๗๐๗

ผลการศึกษายา remdesivir และ chloroquine ในการออกฤทธิต์ ้านไวรัส 2019-nCoV ที่เพาะเลี้ยงใน
เซลล์ vero E6 cells และเติมยาทัง้ ก่อนและหลังให้เซลล์เพาะเล้ียงเช้ือสมั ผสั เชอื้ ไวรสั พบว่า หากใหย้ า
chloroquine เข้าไปในเซลลเ์ พาะเลย้ี งเชื้อก่อนจะติดเชอื้ สามารถปอ้ งกนั เซลลจ์ ากการติดเช้อื ไดด้ ว้ ย ทัง้ ยา
chloroquine และ remdesivir ใช้ในการรกั ษาได้ดว้ ยโดยแสดงการออกฤทธต์ิ ้านไวรัสได้หลงั เซลล์ตดิ เช้อื ไป
ก่อนแลว้ ยาท้ังสองขนานยบั ยง้ั การเพ่ิมจานวนเชือ้ ไดม้ ากถงึ รอ้ ยละ ๕๐ ถึง ๘๐ ขนาดของยา chloroquine ท่ี
ใชก้ ็เป็นขนาดท่ใี ช้อย่แู ลว้ ในคนไขโ้ รคอืน่ และยากระจายไปที่เนือ้ ปอดได้ดี การศึกษาครง้ั นี้ พบวา่ ยา
chloroquine และ remdesivir นา่ จะนามาใช้ไดผ้ ลดใี นผู้ปว่ ยติดเช้อื 2019-nCoV โดยเฉพาะผู้ทป่ี ว่ ยเปน็ ปอด
อักเสบรุนแรงดว้ ย การใช้สารน้ีต้องประสานงานกบั บริษทั Gilead เพือ่ นามาทดลองใชใ้ นผปู้ ่วย ประเทศจีนได้ขอ
ขน้ึ ทะเบยี นยาขนานนใ้ี นประเทศตั้งแตว่ นั ที่ ๒๑ มกราคม และในวนั ท่ี ๖ กมุ ภาพนั ธ์ ได้เร่ิมทดลองใชใ้ นผู้ปว่ ย
ประมาณ ๗๖๑ รายในรูปแบบงานวจิ ัยชนิดrandomized, controlled trial โดยมผี ู้ป่วย ๓๐๘ รายทม่ี อี าการ
รนุ แรงน้อยถึงปานกลางและอีก ๔๕๓ รายเป็นปอดอักเสบและมีอาการรุนแรง ทัง้ นม้ี ีข้อมูลเบือ้ งตน้ วา่ อเมริกา
ลองใชใ้ นผ้ปู ว่ ย ๑ ราย แลว้ พบว่าอาการทุเลาหลงั รกั ษาได้ ๔๘ ชั่วโมง ยาขนานนี้ให้โดยการหยดเขา้ หลอดเลอื ด
ดาวันละครัง้ นาน ๑๐ วนั

ยา adenosine analogue อีกหน่งึ ขนานคอื Galidesivir (BCX4430) ซงึ่ ยบั ยั้ง nucleoside RNA
polymerase ของเชื้อไวรสั ทาให้การทาสาเนา (transcription and replication) ยนี ของไวรัสหยุดชงัก เม่อื ยา
ขนานนเี้ ขา้ ในรา่ งกาย จะถูกปรับให้อยู่ในรูป triphosphate (nucleotide) โดยเอนไซม์ cellular kinases แล้ว
ตัวยาจะอยู่ในรูป triphosphate ก่อนไปจับกับเอนไซม์ของเชื้อไวรัสที่ใช้ในการทาสาเนายีน RNA strand ซงึ่ จะ
ทาใหก้ ระบวนการทาสาเนายีน RNA หยดุ ชงกั ไป เชือ้ ก็ไม่สามารถเพ่ิมจานวนได้อีก ยาขนานนเ้ี คยใชไ้ ด้ผลในการ
รกั ษาโรคติดเชอ้ื Ebola, Zika, Marburg, และ Yellow fever มาแล้ว

๔. โมโนโคลนอล แอนตบิ อดี ผลิตโดย Regeneron Pharmaceuticals ใชใ้ นการทาลายเช้ือไวรสั นอกเซลล์มนุษยเ์ ม่ือ
เช้อื ไวรสั กระจายเขา้ มาในกระแสโลหิต ตัวแอนติบอดีอาจจะไปจบั กับ receptor-binding protein ของเช้ือทท่ี า
ใหเ้ ชอ้ื เขา้ ไปจบั กบั receptor ของเซลล์มนุษย์ เชือ้ เลยไมส่ ามารถเข้าไปในเซลล์มนุษยเ์ พ่ือแบง่ ตัว การใชโ้ มโน
โคลนอล แอนติบอดจี ะไมส่ ามารถกาจัดเช้อื ที่เข้าไปอยใู่ นเซลล์ได้ การผลิตโมโนโคลนอล แอนติบอดี ยงั ต้องใช้
เวลาอกี หลายเดอื นกวา่ จะนามาทดสอบและศกึ ษาถึงประสิทธิภาพในการรักษา

๕. ยาขนานอื่น ๆอีก แอลฟา-อินเตอร์เฟียรอน ชนิดสดู ดม เพื่อช่วยกระตนุ้ ภมู ติ า้ นทานของผ้ปู ่วยในการตอ่ สกู้ บั เชอื้
โรค การใช้ interferon มีข้อดที ี่ว่า กระตุ้นภมู ติ ้านทานของเซลล์ในการทาลายเชื้อไวรัสไดท้ ุกชนิด ไม่มากก็น้อย

๖. อาจจะใชย้ าขนานใดขนานหน่ึงในขอ้ ๑. ถงึ ข้อ ๕. เช่น ใช้ chloroquine + remdesivir + monoclonal
antibodies ของเช้ือชนิดนี้ในการรกั ษาปอดอักเสบที่รนุ แรงจากโรคติดเชอื้ 2019-nCoV สว่ นยาที่มอี ยู่แลว้ ใน
ประเทศไทยและนามาใชไ้ ดเ้ ลย ได้แก่ chloroquine + lopinavir และ ritonavir

หลักการรกั ษาคือ ตอ้ งให้ยาต้านไวรสั ตัง้ แต่เร่ิมตดิ เชื้อ ผูป้ ว่ ยทมี่ าหาแพทย์เมื่อป่วยเป็นปอดบวมเตม็ ข้นั หรอื อย่ใู นระยะ
ท้ายของโรค จะทาให้ผลการรักษาไม่ดี การรักษาโรคตดิ เช้ือไวรสั ลงปอด ต้องใชว้ ธิ ีการรักษาแบบไขห้ วัดใหญ่ คอื ให้ยาเรว็
ตั้งแต่ระยะแรกของโรคที่ผปู้ ว่ ยยังไมเ่ ป็นปอดบวม หรอื ยังไม่เกดิ ความเสยี หายใด ๆ ตอ่ เนือ้ ปอด เพื่อให้การรักษาด้วยยา
ตา้ นไวรสั ได้ผลดีทส่ี ุด ดงั น้นั จงึ ต้องมี rapid test หรือการทดสอบดา้ นการวนิ ิจฉัยเชื้อก่อโรคใหท้ ราบผลโดยเรว็ ท่ีสุดใน

๗๐๘