การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลต่อการเป็นองค์กรคุณภาพของสถานศึกษาเข้มแข็ง

วัชระคงแสนคำ

บทสรุป

รูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพของ
สถานศึกษาเขมแขง็ เปนทั้งศาสตรและศิลปรวมกันในการกําหนดวิสัยทัศน พันธกิจ จุดมุงหมาย กล
ยุทธ ความรู ความสามารถ สมรรถนะ ทักษะการบริหารงาน การบริหารคน การบริหารทรัพยากร
ตางๆ และแผนปฏิบัติการนําสูองคกรคุณภาพ ใน 6 องคประกอบ และตัวชี้วัดที่สําคัญ กอปร กับ
ประเด็นเชงิ นโยบาย ทงั้ น้ี การนําองคการไปสูความมปี ระสทิ ธผิ ลของผนู ํา ในการทจี่ ะรวมพลงั เพือ่ ทํา
ใหการบริหารจัดการศึกษาบรรลุเปาประสงค ผานการทํางานแบบมีสวนรวม ใหความสําคัญกับ
อนาคตและสรางคุณคาอยา งตอเน่ืองสกู ารเปนองคก ารสมบูรณแบบ ดังนี้

การบริหารจดั การศกึ ษา 4.0 ที่มปี ระสิทธผิ ล
การบริหารจดั การศกึ ษา และผลจากการบรหิ ารจัดการ โดยใชทรพั ยากรจากภายในและ

ภายนอกสถานศึกษา ท่ีสงผลใหสามารถบรรลุเปาหมายดานการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มี
ประสิทธิผลตอการเปนองคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง โดยอาศัยความรวมมือจากผูบริหาร บุ
คลกรครูในสถานศึกษา และผูมีสวนเก่ียวของทุกฝาย ไดแก ผูเรียนมีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนสูง
ผูเรียนมีเจตคติท่ีดี ความสามารถในการปรับเปลี่ยนและพัฒนาสถานศึกษา ความสามารถในการ
แกปญ หาภายในสถานศึกษา ความผกู พันตอ องคก าร และสมรรถนะของผูเรียน

ภาวะผนู ําทางวชิ าการ
การบริหารจัดการศึกษาท่ีผูบริหารมีพฤติกรรมเปนแกนนําในเชิงวิชาการ นําความรู

แนวคิด วิธีการ ตลอดจน เทคโนโลยีตางๆ ท่ีมีประสิทธิภาพมาใชในการบริหารจัดการศึกษาใหเกิด
ประโยชนสูงสุดในการบริหารงาน บริหารบุคลากรทางการศึกษาและผูเรียน มีการกําหนดนโยบาย
และเปาหมายท่ีชัดเจน มีการประชุมชี้แจงการปฏิบัติงานรวมกัน มีการวางแผนการจัดกิจกรรมการ
เรียนการสอน โดยนําหลกั สตู รแกนกลางของชาติสูสถานศึกษา วดั ผลการเรียนการสอนตามมาตรฐาน
การเรียนรูและตัวชี้วัดตามหลักสูตร มีการนิเทศการเรียนการสอนของบุคลากรครู และสงเสริม
สนับสนุนวัสดุ อปุ กรณทางการศกึ ษา เพ่ือคุณภาพทางการศึกษา จัดหาสื่อวัสดุ อุปกรณสิ่งอํานวย
ความสะดวก เพ่ือใชในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ใชแหลงเรียนรูท้ังภายในและภายนอก
หองเรียน สงเสริมบุคลากรใหพัฒนาตนเองดานวิชาการ โดยการจัดประชุม สัมมนา และศกึ ษาดูงาน
เพื่อสงเสริมใหบุคลากรครูเปนแกนนําทางวิชาการ ตลอดจน งานวิจัยในช้ันเรียน เพ่ือสรางสรรคงาน
ทางดานวชิ าการ อนั นําไปสปู ระสทิ ธิผลตอ การเปนองคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขม แข็ง ไดแ ก การ
มีวิสัยทัศนกวางไกล การสรางวัฒนธรรมองคการ การนาํ พาการเปลี่ยนแปลงทด่ี ีมาสูสถานศกึ ษา การ
บริหารความเส่ียง การทํางานลักษณะเชงิ บูรณาการ สรา งสรรคก ารเปล่ียนแปลงอยา งมีกลยทุ ธ การมี
อทิ ธิพลอยางมีอุดมการณ การใชอํานาจตามบทบาทและหนาท่ีทดี่ ีงาม การสรางแรงบันดาลใจ และ
การคาํ นงึ ถงึ ความเปน ปจ เจกบคุ คล

บรรยากาศสถานศกึ ษา
บรรยากาศสถานศึกษาที่มีลักษณะของบรรยากาศแบบเปด บรรยากาศแบบอิสระ

บรรยากาศแบบควบคุม บรรยากาศแบบสนิทสนมตามสถานการณก ารปฏิสัมพนั ธทางสงั คม ระหวาง

ข

การพฒั นารูปแบบการบริหารจัดการศึกษายุค 4.0 ท่มี ปี ระสิทธิผลตอ การเปน องคกรคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ผูนําและบุคลากร ซึ่งองคกรทางการศึกษานั้นจะประกอบไปดวยบุคลากรที่มีทัศนคติ คานิยม
ปทัสถาน และความรู ความสามารถของการปฏิบัติงานท่ีแตกตางกัน โดยจะสงผลตอแรงจูงใจในการ
ปฏิบัติงาน ไดแก การจัดการเรียนการสอนยึดหลักการดูแลแบบครบวงจรและเทาเทียม บุคลากรครู
จุดเนน คือ สรางครูคุณภาพสูง คณุ ภาพเปนเลิศ คัดเลือกครูเขม ขน คัดเลอื กครูท่มี ีความมุงมนั่ และ
ตระหนักในวิชาชพี บมเพาะ ทกั ษะอาชีพครู เปดโอกาสใหครูเลือกใชวิธีการสอนทีเ่ หมาะสมกับกลุม
ผเู รียนที่ตนเองรับผิดชอบอยางอิสระ เปดโอกาสใหผูเรียนเลือกส่ิงที่จะเรียนรูรองรับความถนัด ความ
สนใจในแบบเฉพาะตัว โครงสรา งหลักสตู รมคี วามเขม ขน มมี าตรฐาน การจัดโครงสรางหลักสตู ร และ
กําหนดวธิ ีการสอน ท่ีเปล่ียนแกนกลางของการเรียนการสอนจากเน้ือหาสาระ เปนการใหผูเรียนเปน
ศนู ยกลาง มีเปาหมายในลักษณะบูรณาการ การประเมิน เนนการประเมินพัฒนาการเรียนรู การวัด
และประเมินผลท่ียึดสภาพจรงิ และการใช ICT ใหเปนกิจกรรมการพฒั นาดา นความรู

การบรหิ ารจดั การคุณภาพ
วิธีการปฏบิ ัติงานทีม่ แี นวคิดเชิงกลยทุ ธใ นการดําเนนิ งานขององคก รทค่ี รอบคลุมทุกสวน

ขององคกร ใหความสําคัญในเร่ืองความตองการจําเปนของทุกสวนฝาย โดยท่ีทุกคนปฏิบัติงานอยู
ภายในองคการไดเ ขามามสี ว นรวมในการดาํ เนินงานบนพน้ื ฐานของวัฒนธรรมองคกร เปาหมายสูงสดุ
คอื การสรางความเปนเลิศใหกบั องคกร ของการปฏิบัติท่ีเปนเลิศ ความพงึ พอใจ การจัดระบบและใช
สารสนเทศ การมีสวนรวมของบุคลากร ไดแก นําองคกร วางแผนเชิงกลยุทธ มุงเนนผูเรียน การวัด
การวเิ คราะหและการจดั การความรู มงุ เนน บุคลากร มุง เนนการดําเนนิ การ และผลลัพธ

การบริหารทรพั ยากรมนุษย
ภาระงานของผูบริหารในการบริหารจัดการบุคลากรในองคกร ซงึ่ บุคลากรในองคก รถือ

วาเปนทรัพยากรมนุษยท่ีผูบริหารโดยใชทั้งศาสตรและศิลปในการบริหารจัดการบุคลากรในความ
รับผิดชอบ โดยการใหความเอาใจใสบุคลากรทุกคนในองคกร เพื่อความมีประสิทธิภาพและ
ประสิทธผิ ลในองคก ร ไดแก การสรรหา การพัฒนา การรักษาบคุ ลากร และการใชประโยชน

การประกันคณุ ภาพภายใน
การบริหารเพ่ือท่ีจะไดทราบขีดความสามารถในการจัดการศึกษาของสถานศึกษาวา

บรรลุตามเปาหมาย หรือ มาตรฐานการศึกษาของสถานศกึ ษาหรือไม สามารถนําผลการประเมิน ไป
แกไขขอบกพรองไดทันที เพ่ือการพัฒนาอยางตอเนื่อง ไดแก การพัฒนาคุณภาพการศึกษา การจัด
กระบวนการเรียนรู การตรวจสอบคุณภาพการศึกษา การประเมินคุณภาพภายในของสถานศึกษา
และจดั ทาํ รายงานประจาํ ป

สํานักพัฒนาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ กิ าร
สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

ค

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจัดการศึกษายุค 4.0 ทมี่ ปี ระสทิ ธผิ ลตอการเปน องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ประเด็นเชงิ นโยบายสูการปฏิบัติการ

1. เปา ประสงคก ารจัดการศกึ ษาท่พี ึงประสงคของการจดั การศกึ ษาท่ีบมเพาะใหเปนบุคคลที่
มีศักยภาพ กลอมเกลาใหเปนบุคคลท่ีมีคุณธรรม จริยธรรม มีความสุข ชวยนําพาประเทศ และ
การศกึ ษาไปสูระดบั การพฒั นาอยา งสมดุล ย่ังยืน และเปนสังคมท่ีอยูด มี สี ุข ทัง้ นี้ เปาประสงคหลัก ใน
ระดับมหภาค ที่เปนเปาหมายปลายทางของการจัดการศึกษา ซึ่งก็คือ ผลลัพธของการศึกษา
(Education output) ประกอบไปดวย 5 เปาประสงคหลัก คือ (1) การเขาถึง (Access) (2) ความ
เทาเทียม (Equity) (3) คุณภาพ(Quality) (4) ประสิทธภิ าพ (Efficiency) และ (5) ตอบโจทยบรบิ ทที่
เปล่ียนแปลง (Relevancy) ท้ังนี้ เปาหมายของการจัดการศกึ ษา คือคณุ ภาพการศกึ ษา รวมไปถึงการ
ตอบโจทยบรบิ ททีเ่ ปล่ยี นแปลง

1.2 ความทา ทายการจัดการศึกษาในการบรรลเุ ปา ประสงคของการจดั การศึกษาตองกา วเขา
สูกระแสใหมของการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะอยางยิ่ง ระบบเศรษฐกิจฐานความรู ซึ่งตองให
ความสําคัญกับการพฒั นาทุนมนุษย การใชและตอ ยอดองคค วามรู การใหค วามสาํ คญั กับการวิจัยและ
พัฒนา การพัฒนาวิทยาศาสตร เทคโนโลยี และนวัตกรรม จําเปนตองมีการวางแผนการพัฒนา
กาํ ลงั คนที่เหมาะสม และจัดการศึกษาใหส อดรับกับกระแสการเปลี่ยนแปลง ท่ีสามารถตอบสนองกับ
ความทา ทายในระดบั มหภาคและระดบั ปจ เจก

1.3 กลไกการขับเคล่ือนไปสูการปฏิบัติของสรางเสริมและพัฒนาสังคมแหงปญญา การ
เรียนรูอยางตอเน่ืองและตลอดชีวิต สรางเสริมและพัฒนาสภาพแวดลอมที่เอ้ือตอการเรียนรู สราง
เสริมและพัฒนาแผนท่ีมุงประโยชนผูเรียนเปนฐาน แผนการประเมนิ สมรรถนะงานตามศักยภาพและ
ยดึ สภาพจรงิ และใชค ุณภาพผูเรยี นเปนตัวชีว้ ดั /บง ชี้

สํานกั พฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนิติการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

ง

การพฒั นารปู แบบการบริหารจดั การศึกษายคุ 4.0 ท่มี ีประสิทธิผลตอการเปน องคกรคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

การวจิ ัย:- การพฒั นารปู แบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ทมี่ ปี ระสิทธผิ ลตอ การเปน องคก รคณุ ภาพของ
สถานศึกษาเขม แขง็
คําสาํ คญั :- รูปแบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0/ ประสทิ ธิผล/ องคก รคณุ ภาพ/ สถานศกึ ษาเขม แข็ง
ผวู ิจยั :- พรชยั เจดามาน เผชิญ กิจระการ โชคชัย ยนื ยง สญั ญา เคณาภมู ิ เบญจภคั จงหมื่นไวย
กลวัชร วังสะอาด บษุ รา นยิ มเวช และเจรญิ สขุ ทรพั ย
ปทีว่ จิ ัย:- 2563

บทคัดยอ

การบริหารจัดการศึกษายุค 4.0 เปนทั้งศาสตรและศิลปของการกําหนดวิสัยทัศน วัตถุประสงคของ
ประสิทธิผลทางการศึกษา โดยการวิจัยนี้ มีวัตถุประสงคเพื่อพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมี
ประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง เปนการวิจัยแบบผสมผสานวิธี ทั้งเชงิ คุณภาพและ
ปริมาณ ในการดําเนนิ การ 4 ข้ันตอน คือ 1) ศึกษาแนวทางการบริหารจดั การศึกษา 4.0 ทีม่ ปี ระสิทธิผลตอ การเปน
องคกรคุณภาพ โดยใชแบบสัมภาษณท่อี าศยั มุมมองพหุบริบทและวัฒนธรรมกับกลุมเปาหมาย 2) สรางและพฒั นา
รูปแบบความสัมพันธเ ชิงสาเหตุของปจจัยการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพ
โดยใชแบบสอบถามกับกลุมตัวอยาง 3) พัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปน
องคกรคุณภาพ จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู การสัมภาษณกับกลุมเปาหมาย 4) ศึกษาผลกระทบการใชรปู แบบจากการ
อบรมปฏิบตั ิการกับกลุมตัวอยาง โดยใชแบบทดสอบ แบบสอบถาม การแลกเปลี่ยนเรียนรูอยางมีสวนรว มและการ
สัมภาษณ สูการวเิ คราะหขอมูลเชิงคุณภาพ ใชการวเิ คราะห 3 ข้ันตอน คือ การลดทอนขอมูล การจัดระบบขอ มูล
และการตีความนาํ สูบทสรุป ขอมูลเชงิ ปริมาณ วเิ คราะหคาความถ่ี คารอยละ คา เฉลี่ยและสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน
การทดสอบคา t-test คาสมั ประสิทธสิ์ หสัมพันธ (r) และวิเคราะหอ งคป ระกอบเชงิ ยนื ยนั

ผลการวจิ ัยพบวา แนวทางการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพ ทั้ง
ภาวะผูนําทางวิชาการ การบริหารจัดการคุณภาพ การบริหารทรัพยากรมนุษย การประกันคุณภาพภายใน และบรรยากาศ
สถานศึกษา เปน แนวทางสําคัญในการกําหนดนโยบายสูแผนปฏบิ ัติการ โดยรูปแบบความสัมพนั ธเชงิ สาเหตุของปจจัย
การบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทม่ี ปี ระสิทธผิ ลตอการเปนองคก รคุณภาพ มีความสอดคลองกบั ขอมูลเชงิ ประจักษ คือ
Chi-square = 562.16, df = 192, CMIN/ DF = 2.92, NFI = 0.95, GFI = 0.93, RMSEA = 0.05, RMR = 0.30
ซ่ึงปจจัยผูนําทางวิชาการ การประกันคุณภาพภายใน การบริหารทรัพยากรมนุษย และบรรยากาศสถานศึกษา
สามารถอธิบายความแปรปรวนของการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทมี่ ปี ระสทิ ธผิ ล ไดร อ ยละ 78 ในการน้ี รูปแบบการ
บรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ทีม่ ีประสิทธิผลตอการเปน องคกรคุณภาพ มี 6 องคประกอบ 42 ตัวชี้วดั และผลกระทบ
การใชรูปแบบในดานความรู ความเขา ใจ โดยผูเขาอบรมมีคะแนนหลังอบรมสูงกวากอ นอบรม แตกตา งกันอยางมี
นัยสาํ คัญทางสถติ ิท่รี ะดับ .01 และดา นความพึงพอใจ ภาพรวมอยใู นระดบั มากที่สุด ซง่ึ ความรู ความเขา ใจกับความ
พงึ พอใจ มคี วามสัมพนั ธอยา งมนี ัยสําคญั ทางสถติ ิท่รี ะดับ .01 สุดทายนี้ ผลกระทบท้ังเปาประสงคการจัดการศึกษาท่ี
พึงประสงค ความทาทายการจัดการศึกษาในการบรรลุเปาประสงค และกลไกการขบั เคลื่อนไปสูการปฏิบตั ิจะสามารถนาํ พา
สถานศึกษาเขมแขง็ ของการเปน องคกรคุณภาพไดอ ยา งมปี ระสทิ ธผิ ล

สํานักพฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนติ กิ าร
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

จ

การพฒั นารปู แบบการบรหิ ารจัดการศกึ ษายคุ 4.0 ทีม่ ีประสิทธิผลตอการเปน องคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

Title:- Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to
Sustainability Educational Institution.
Keywords:- Model to education management 4.0/ effectiveness/ quality organization/ sustainability
educational institution.
Authors:- Pornchai Jedaman, Pachoen Kidrakarn, Chockchai Yuenyung, Sanya Kenaphum, Benjapak
Jongmuainwai, Kollawat Wang-sard, Busara Niyomves, and Charoen Suksub.
Duration Year:- 2020.

Abstract

Education management it’s both science and art of setting vision, objectives of effectiveness
educational. Specific purpose aimed for developing model to education management 4.0 of quality
organization effectiveness to sustainability educational institution. Mixed method research both
qualitative and quantitative into data of 4 steps as, 1) study the guidelines of education management 4.0
of quality organization effectiveness a using an interview to multi-contextual and cultural perspectives
with key informants, 2) creating and developing model to causal relationship model influence of factors
to education management 4.0 of quality organization effectiveness to sustainability educational
institution as using the questionnaire with the samples, 3) developing model to education management
4.0 of quality organization effectiveness, 4) study impacts a using of model from action training with
the samples by using the test, questionnaire, participatory action learning and interview to data analysis
on qualitative data was analyzed by using three main stages, i.e., data reduction, data organization, data
interpretation to conclusion. Quantitative data was analyzed including frequency, percentage, mean,
standard deviation, t-test, correlation coefficient (r), Confirmatory Factor Analysis (CFA).

The study revealed that the guidelines of education management 4.0 of quality organization
effectiveness including academic leadership, quality management, human resource management,
internal quality assurance, and educational institution atmosphere are to a “Key” guidelines in setting
formulate of the policies to action plans. By causal relationship model influence of factors to education
management 4.0 of quality organization effectiveness to consistent with empirical data of Chi-square of
562.16, df of 192, CMIN/ DF of 2.92, NFI of 0.95, GFI of 0.93, RMSEA of 0.05, RMR of 0.30. Also,
academic leadership, quality management model, human resource management, internal quality
assurance, and educational institution atmosphere factors in explaining variance of education
management 4.0 of quality organization effectiveness of 78%. In addition, model to education
management 4.0 of quality organization effectiveness of 6 factors 42 indicators. And impacts a using of
model such as the knowledge, understanding, by training participants have to higher scores after than
before training to statistically significant a difference at level of .01, and satisfaction at level of most
levels, also, the knowledge, understanding with satisfaction to statistically significant correlation at
level of .01. Finally, the impacts including desirable educational management goals, educational
management challenges in achieving them, and mechanisms for their implementation will be able a
bring the sustainability educational institution of quality organization to effectively.

สํานักพฒั นาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนติ ิการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

ฉ

การพัฒนารปู แบบการบริหารจัดการศึกษายคุ 4.0 ทีม่ ีประสทิ ธิผลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

กติ ติกรรมประกาศ

รายงานการวิจัยพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปน
องคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขม แข็ง ฉบบั น้ี สําเร็จลลุ ว ง จากการสนบั สนุน โดยสาํ นกั พฒั นาระบบ
บริหารงานบุคคลและนิติการ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน กอปร กับความรวมมือ
ของทุกสวนฝายในระดับพ้ืนท่ีจากการขับเคลื่อน ประกอบดวย 1) พ้ืนที่ภาคใต คือ จังหวัด
สุราษฏรธานี พ้ืนที่ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือคือจังหวัดขอนแกน พื้นที่ภาคกลางและภาคตะวันออก
คือ จังหวัดชลบุรี พื้นท่ีภาคเหนือ คือ จังหวัดเชียงใหม ตลอดจน บุคลากรทางการศึกษาที่ปฏิบัติ
หนาท่ีทางการศึกษาสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ในสํานักงานเขตพ้ืนที่
การศกึ ษาระดบั ประถมศกึ ษา ระดบั มัธยมศึกษา รวมท้งั ระดบั สถานศกึ ษา ทง้ั ประธาน Clusters ใน
เขตตรวจราชการ 20 Clusters) ผูอาํ นวยการสํานักงานเขตพ้ืนท่ี รองผูอาํ นวยการ ผูอ ํานวยการกลุม
บริหารงานบุคคล ผูอํานวยการสถานศึกษา และบุคลากรครู และที่ปรึกษาทุกทาน รวมถึง วิทยากร
ทีมวิชาการคณะวิจัย และ ผูมีสวนเก่ียวของในทุกสวนฝาย ท่ีคอยสนับสนุน อนุเคราะห เสนอแนะ
และประสานงาน สงผลใหรายงานสมั ฤทธผ์ิ ลตามจุดมงุ หมาย ขอขอบคุณ มา ณ ทนี่ ้ดี ว ย

คุณคาของงงานวิจัยน้ี ตลอดจน การนําไปประยุกตใชในการบริหารจัดการศึกษา ตองให
ประโยชนเปนหลักทต่ี ัวผูเรียน เนนผลการพัฒนาสผู เู รียน โดยตองจดั การศกึ ษาท่ีมคี ุณภาพ สวนการ
เนนผลท่ีตัวครู หรือ บุคลากรน้ัน ถือเปนการสนับสนุนโดยตรงตอผลการพัฒนาผูเรียน จะทําให
บุคลากรการศึกษาท่ีอยูในระบบ ไดขวัญกําลังใจที่ดี และสรางแรงจูงใจใหคนรุนใหมท่ีมีคุณภาพ
ศักยภาพ และความสามารถ ท่ีสะทอนประสิทธิภาพของการบริหารจัดการในหลักการสําคัญ
ประกอบดวย อุดมการณเพ่ือใหเกดิ การพ่ึงตนเอง การตดั สินใจตามครรลองแหงประชาธิปไตย การมี
สวนรวม การตรวจสอบ และการดําเนินงาน นโยบายของการขับเคลื่อนและปฏิรปู การศึกษาไปสูการ
ปฏิบัติอยางเปนรูปธรรม ตามหลักการกระจายอํานาจ กลาวคือ “ความสมดุล” ในการพัฒนาทาง
การศึกษาท้ัง ดานการบริหารจัดการ ดานทรัพยากรการศึกษา ดานบุคลากร และดานผูเรียน การ
ประสานงานระหวางหนว ยงานตาง ๆ มปี ระสทิ ธิภาพยิ่งขึ้นทั้งในดานการวางแผนและการดําเนนิ งาน
ท่ีเสริมสรางความเขมแข็งใหแกองคกร สถานศึกษา และประชาสังคม ไดมีสวนรวมในการพัฒนา
คุณภาพการศึกษาเปนไปในทิศทางเดียวกัน โดยยดึ พื้นทแี่ ละผเู รยี น เปน สาํ คัญ

สาํ นกั พฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนิติการ
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

บทท่ี 1

บทนาํ

ท่มี าและความสําคญั ของปญหา

การบริหารทางการศึกษายุค 4.0 ท่ีมีประสิทธิผล เปนทั้งศาสตรและศิลปรวมกันของ
ผูบริหารทางการศึกษาจากการวางแผนที่มีพ้ืนฐานมาจากสภาพที่เนนปญหาและความตองการที่จะ
พัฒนางานทางการศึกษาในการกําหนดวิสัยทัศน พันธกิจ จุดมุงหมาย กลยุทธ แผนงาน และนํา
แผนงานไปสูการปฏิบัติเพือ่ พฒั นาการจัดการศึกษาใหมีคณุ ภาพและยึดผเู รยี นเปนศูนยก ลางการพัฒนา
ทงั้ นี้ การเปลี่ยนแปลงในดา นเศรษฐกจิ สังคม และเทคโนโลยีกอ ใหเกดิ ความสลับซับซอ นและปญหา
ดังนั้น ผูบริหารการศึกษาที่มีวิสัยทัศน ความรู ความสามรถ สมรรถนะ ทักษะการบริหารงาน การ
บริหารคนและการบริหารทรัพยากรตางๆ ของการบรหิ ารจดั การสถานศกึ ษานําสูองคกรแหงคุณภาพ
อยา งเขม แขง็

“การศึกษา” คือ กระบวนการเรียนรูเพ่ือความเจริญงอกงามของบุคคลและสังคมโดยการ
ถา ยทอดความรู การฝก การอบรม การสืบสานทางวัฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลง ความกาวหนา
ทางวิชาการ การสรางองคความรูอันเกิดจากการจัดสภาพแวดลอม สังคมและการเรียนรู กอปร กับ
ปจจัยเกอื้ หนุนใหบุคคลเรียนรูอยา งตอเนื่องตลอดชีวิต (สํานักพฒั นาระบบการบริหารงานบุคคลและ
นิติการ, สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน, 2559 : 4)1 การเปลี่ยนผานแตละยุคสู
การศึกษา 4.0 โดยการเปลี่ยนผานแตละยุคการศึกษา ไดแก (1) การศึกษา 1.0 เปนหลักสูตร พ.ศ.
2503 ของการจัดการศึกษาที่การสอน โดยครูเปนผูใหและผูเรียนเปนผูรับ เนนการทองจําและทํา
แบบฝก หัดตามตํารา เนน ใหเกดิ ทักษะ คอื พุทธิศึกษา จริยศึกษา หตั ถศกึ ษา พลศกึ ษา การวดั ผลและ
ประเมินผลเปนองคร วม ดานผลการเรียน โดยตดั สินเปนรอ ยละท่ีสอบผานรอ ยละ 50 ถือวา ผาน และ
ตา่ํ กวารอยละ 50 ถือวาไมผาน ตองเรียนซํ้าชั้น ไมไดเนนกระบวนการเรียนรูตามความสามารถของ
ผูเรียนแตละคน ดานการจัดการเรียนรูของครูเนนการบรรยาย เปนลักษณะบอกเลา หนังสือเรียน
สําคัญท่ีสุด มสี ่ือการเรยี นการสอน (2) การศึกษา 2.0 เปนหลักสูตร พ.ศ. 2521 การจัดการเรียนการ
สอนเนนผูเรียนเปนศนู ยกลาง มีวิชาเลือกท่ีผูเรียนสามารถเลือกเรียนตามความถนัดและความสนใจ
เร่ิมมสี ่ือการสอนทีเ่ ราใจ เชน ภาพสไลด วิดโี อ การวัดและประเมินผลแบบแยกสวน คือ ประเมินเปน
รายวิชา สอบไมผานรายวิชาใด สามารถสอบซอมในรายวิชานั้นๆ ไมมีการเรียนซํ้าชั้น การจัดการ
ศึกษาสูผูเรียนที่เนนตามความถนัด ความสนใจและความแตกตางระหวางบุคคล ปลูกฝงใหมีจิต
วิญญาณแหงการเรียนรูและแสวงหาความรูดวยตนเอง ผูสอน คือ ผูสนับสนุน เปนแหลงเรียนรูของ
ผูเรียน (3) การศึกษา 3.0 เปนหลักสูตร พ.ศ.2551 โดยเพ่ิมสมรรถนะสําคัญและคุณลักษณะอันพึง
ประสงคของผูเรียน มีการกําหนดตัวช้ีวัด และการจัดหลักสูตรท่ีใหสอดคลองกับการเปลี่ยนแปลง
สภาพสังคม เศรษฐกิจ วัฒนธรรม การเมือง ความเจริญกาวหนาทางวิทยาการของโลกเพ่ือใหมี

1 สาํ นักพัฒนาระบบการบริหารงานบคุ คลและนิติการ, สาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน. รายงานวจิ ัย “การเพ่มิ ประสิทธภิ าพ
การบริหารงานบุคคล 4.0 ในศตวรรษท่ี 21 ภายใตกรอบยทุ ธศาสตรชาติเพอื่ ขับเคลอื่ นการศึกษาอยา งยัง่ ยืน”. กรุงเทพฯ: สาํ นักงาน.

2

การพฒั นารปู แบบการบริหารจดั การศกึ ษา 4.0 ทมี่ ปี ระสทิ ธผิ ลตอการเปนองคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ศกั ยภาพพรอ มท่ีจะแขง ขนั และรวมมืออยา งสรางสรรคใ นเวทีโลก หลักสตู รมงุ พัฒนาผเู รียนใหเปน คน
ดี มีปญญา ความสุข ศักยภาพในการศกึ ษาตอ และประกอบอาชีพ (4) การศกึ ษา 4.0 เปนยุคปจจุบัน
ที่ตองมีนวัตกรรมเปนของตนเอง การจัดการศึกษาที่สอดคลองกับพฤติกรรมของผูเรียนท่ีเปล่ียนไป

จากการประยุกตใชเทคโนโลยีสมัยใหม เปนเครื่องกระตุนการเรียนรู มุงเนนใหผูเรียนสรางสรรค
นวัตกรรม และการวิจัย ดวยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีเพื่อเพ่ิมขีดความสามารถและสมรรถนะ
(เกษม เมษินทรีย, 2559 : 15)2 การศึกษายุค 4.0 เปนยุคการจัดการศึกษาที่ตองมนี วัตกรรมเปนของ
ตนเอง การจัดการศึกษาที่สอดคลองกับพฤติกรรมของผูเรียนที่เปลี่ยนไป และการประยุกตใช
เทคโนโลยีสมัยใหม เปนเคร่ืองกระตุนการเรียนรู มุงเนนใหผูเรียนสรางสรรคนวัตกรรม เพ่ือเพิ่มขีด
ความสามารถและสมรรถนะในการเรียนรู ดังนั้น การบรหิ ารจัดการศกึ ษา 4.0 เพ่อื ใหเกิดความสมดุล

ของการพัฒนาการศึกษาสูสงั คมแหงการเรียนรูไดอยา งยั่งยนื ของความสมบรู ณใ นทุน ไดแ ก ทุนมนษุ ย
ทุนทางปญญา ทุนทางการเงิน ทุนที่เปนเครื่องมือ เครื่องจักร ทุนทางสังคม ทุนวัฒนธรรม และทุน
ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม กลายเปนโจทยสําคัญในการจัดการศึกษาและการเรียนรูอยาง
เปนระบบเพ่ือพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาและเรียนรูของผูเรียน (กระทรวงศึกษาธิการ,
2559 :4)3 ไพรฑูรย พิมดี พรชัย เจดามาน เผชิญ กิจระการ และคณะ (2560 : 92 – 98)4 เสริมวา
การศึกษาเปนกลไกการพัฒนาสมรรถนะและความสามารถท่ีปลูกฝงแนวความคิดใหกับพลเมอื งและ

เย าว ช น ท่ี เป น ตั ว แ ป รสํ าคั ญ ข อ งค ว าม ส าม ารถ ใน ก ารแ ข งขั น ระ ย ะ ย าว (long-term
competitiveness) จากกระแสการเปล่ียนแปลงของสังคมโลก ท้ังในยุโรป อเมริกา สาธารณรัฐ
ประชาชนจีน ญ่ีปุน ไดสงผลกระทบตอสังคมไทยทั้งดานสังคม เศรษฐกิจ วัฒนธรรม การเมืองและ
การศึกษา โดยกระแสแหงการเปล่ียนแปลงที่ประจักษชัดเจน อันถูกหยิบยกขึ้นมาเปนปจจัยการ
เปลี่ยนผานคอื การปฏิวัติ Arab Spring ผานการใช Social Media ท่ีทําใหศตวรรษที่ 21 กลายเปน
โจทยสําคัญในดานการศึกษาจะตองมีการวางแผนที่ดี จากการคนหากระบวนการ เทคนิคและวิธีการ

พัฒนาการจัดการศึกษา เพ่ือนํามาใชรองรับใหกาวทันความเปลี่ยนแปลงในศตวรรษที่ 21 และเปน
กลไกการขับเคลื่อนการจัดการศึกษา ใหมีความพรอมเกยี่ วกบั การพัฒนาทกั ษะแหงอนาคตใหมของ
การเรียนรูท่ีกอเกิดแนวคิดทักษะแหงศตวรรษที่ 21 และเครือขายองคกรความรวมมือของการ
พัฒนาการจัดการศึกษา (วิจารณ พานิช, 2554 : 26)5 สอดคลองกับ เกษม วัฒนชัย (2559 : 32)6

2 เกษม เมษินทรีย. โลกเปลยี่ น ไทยปรับ. กรงุ เทพฯ: กระทรวงศกึ ษาธกิ าร.
3 กระทรวงศกึ ษาธิการ. การปรับกระบวนทัศน (Paradigm shift). กรุงเทพฯ : กระทรวง. การเพ่ิมโอกาสทางการศึกษาและการเรียนรู

และสงเสริมการมีสว นรวมจากทกุ ภาคสวนสงั คม ในการขับเคลือ่ นการจดั การศึกษาใหบรรลเุ ปา หมาย
4 ไพรฑูรย พิมดี พรชัย เจดามาน เผชิญ กิจระการ และคณะ. การพัฒนาการศกึ ษาภายใตก รอบประเทศไทย 4.0 สศู ตวรรษที่ 21. วารสารครุ

ศาสตรอ ตุ สาหกรรม : 16(2), น. 92-98.
5 วิจารณ พานิช. การศึกษาท่ีมีคุณภาพสําหรับศตวรรษที่ 21. เอกสารประกอบการบรรยายในกําหนดการประชุมวิชาการคร้ังที่ 6

สมาคมเครอื ขายพฒั นาวชิ าชพี อาจารยแ ละองคกรระดับอุดมศึกษาแหงประเทศไทย (ควอท.) .วนั ที่ 29 กรกฎาคม 2554.
6 เกษม วัฒนชัย. การพัฒนาคุณภาพการศกึ ษายุคไทยแลนด 4.0. กรุงเทพฯ: อรุณการพิมพ. การพัฒนาคณุ ภาพมนุษย ตามแผนพฒั นา

เศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ เปนยทุ ธศาสตรท มี่ ุงพัฒนาใหมีคุณภาพ คิดเปน ทาํ เปน แกป ญหาเปน และมกี ารเรียนรูตลอดชีวิต

สาํ นักพัฒนาระบบบริหารงานบคุ คลและนิติการ
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

3

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจดั การศกึ ษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอ การเปนองคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

วิธีการพฒั นาการจดั การศกึ ษา เพ่ือนํามาใชรองรับใหก าวทันความเปลี่ยนแปลงในศตวรรษท่ี 21 และ
เปนกลไกการขับเคล่ือนการจัดการศึกษา ใหมีความพรอมเกย่ี วกับการพัฒนาทักษะแหงอนาคตใหม
ของการเรียนรูที่กอเกิดแนวคิดทักษะแหงศตวรรษที่ 21 และเครือขายองคกรความรวมมือของการ
พัฒนาการจัดการศึกษา ท้ังน้ี การเตรยี มการศึกษา 4.0 มีปจจัยหลายอยางท่ตี องคาํ นึงถึง โดยเฉพาะ
อยางย่ิงบุคลากรทางการศึกษาจะตองมีการวางแผนอยางเปนขั้นตอน การจัดหลักสูตรใหครอบคลุม
พรอมทั้งปรับปรุงตําราใหส อดคลองกบั หลักสตู รที่เปล่ียนแปลงไป สิ่งทคี่ วรจะตองดาํ เนนิ การ คอื การ
ปรับปรุงตําราเรียนใหสอดคลองกับหลักสูตร การเปลี่ยนระบบการประเมินใหสอดคลองกบั หลักสูตร
การอบรมบุคลากรใหตรงกับความตองการและนําความรูไปใช และพัฒนาผูเรียนใหสามารถสราง
นวัตกรรม ซ่ึงจําเปนตองดําเนินการควบคูดวยกัน อาจกลาวไดวา การบริหารจัดการศึกษายุค 4.0
ตองมกี ารบริหารจัดการในมิติบูรณาการของหวงโซคุณภาพใน 3 จุดเนนสําคัญ คือ จุดเนนท่ี 1 “การ
พัฒนาหลักสูตร” จุดเนนท่ี 2 “การบริหารและจัดการเรียนรู” และจุดเนนที่ 3 “การวัดผลและ
ประเมินผล” เปนแนวทางสําคัญตอการพัฒนาคุณภาพทางการศึกษาและผูเรียนใหบรรลุผลตาม
เปาหมาย รวมท้ังเปนกลไกผลักดันและขับเคลื่อนใหการศึกษา ประสบผลสําเร็จ ท่ีหลอมรวมผาน
กจิ กรรมการเรียนรอู ยา งมปี ระสิทธิภาพและประสทิ ธิผล

กระบวนทศั นการบริหารจัดการศกึ ษา 4.0 ของการขับเคล่อื นเชิงปฏิบัติการที่มีการผลักดัน
และปฏิรูปเชิงโครงสราง กอปร กับการผนึกกําลังภายใตแนวคิดประชารัฐ การวิจัยและพัฒนา
บุคลากรจากการเติมเต็มแบงปนความรับผิดชอบ ใหคุณคา หาความรูตอเน่ือง มีธรรมาภิบาลและ
กระบวนการบรหิ ารจัดการศึกษาที่เหมาะสม และเกิดประสิทธิผลตอสถานศกึ ษาไดอ ยางมที ิศทางและ
บรรลวุ ัตถปุ ระสงค ตามการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดลอมท้ังภายในและภายนอก จึงมีความจําเปน
อยางยิ่งที่ตองพัฒนาองคการเพื่อทําหนาที่เปนผูจัดการความรู พัฒนาความรู ความคิด ศักยภาพใน
การบริหารจัดการศึกษาเพื่อใหเกิดประโยชนทั้งตอองคการและบุคคลากร จากกระบวนการบริหาร
ของผูบริหารและความรู ความสามารถที่ผูเรยี นจะไดรับจากบุคลากรครูที่มีคุณภาพ หมายถึง ผลการ
จัดการศึกษาของสถานศึกษาท่ีบรรลุตามวัตถุประสงค (ศักดิ์ดา แดงเถิน, 2555 : 83 - 92)7 ท่ี
สอดคลอ งกับแผนการศึกษาชาติ (พ.ศ.2560–2579) มวี ิสัยทัศน เปาหมายการจัดการศกึ ษาเพ่ือความ
ม่ันคงของสังคมและประเทศชาติ ผลิตพัฒนากําลังคน วิจัย นวัตกรรมสรางขีดความสามารถการ
แขงขัน พัฒนาศักยภาพคนทุกชวงวัย สรางสังคมแหงการเรียนรู สรางโอกาส ความเทาเทียมทาง
การศึกษา สรางเสริมคุณภาพชีวิต และพัฒนาประสิทธิภาพการบริหารจัดการศึกษา อยางไรก็ตาม
วิสัยทัศนเชิงนโยบายการบริหารจัดการศึกษาที่เปนภารกิจสําคัญในการจัดระบบทิศทางการพัฒนา
การศึกษา 4.0 ท่ีตอบโจทยความเปนพลวัตแหงศตวรรษท่ี 21 และเปนกลไกนําไปสูการพัฒนา

7 ศักดดิ์ า แดงเถิน. การบริหารงานโรงเรยี นโดยใชห ลกั การบริหารแบบมงุ ผลสัมฤทธิ์ ของผูบริหารโรงเรียนตามทศั นะของครู ในสาํ นกั งาน
เขตภาษีเจริญ สงั กดั กรงุ เทพมหานคร. วารสารวจิ ัยและพัฒนา : 4 (1), หนา 83-92.

สาํ นกั พัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิติการ
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

4

การพัฒนารปู แบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ทม่ี ปี ระสิทธิผลตอ การเปนองคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขม แข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

คุณภาพการศึกษาไดอ ยางเขม แข็ง การเตรียมความพรอมเยาวชนและผเู รียน จึงเปนจุดหัวเลยี้ วหัวตอ
(Critical Point) ของชาตทิ ่ีไมอ าจหลีกเลี่ยงได (กระทรวงศกึ ษาธิการ, 2560 : 3)8 ในการนี้ สํานักงาน
คณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน (2560 : 46)9 ไดนํามาเปนกรอบแนวปฏิบัติ โดยไดกําหนดเปน
นโยบาย 6 คุณภาพ 10 จุดเนน โดยคุณภาพที่ 6 ดานคุณภาพครู จุดเนนที่ 10 ประสิทธิภาพการ
บริหารและการสนับสนนุ เชิงพื้นท่ี เพ่ือสนองนโยบายการบริหารจัดการศกึ ษาใหเ กดิ ประโยชนสงู สดุ

จากการศึกษาสภาพปญหาเกี่ยวกับการจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ปจจุบันประเทศไทย
ประสบปญหาวิกฤตทางการศึกษามากมายท่ีสงผลกระทบตอผูเรียนและระบบการศึกษาทั้งคุณภาพ
ของผเู รียนตกตาํ่ คุณภาพของครผู สู อน รวมท้งั นโยบายและการบริหารจัดการ ซ่งึ ทําใหการบรหิ ารจัด
การศกึ ษา 4.0 นั้นสําเร็จไดยากย่ิง การศกึ ษาขั้นพ้ืนฐานประสบปญหาคุณภาพของผูเรียนตกตํ่า โดย
ผลการทดสอบทางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (O-Net) ในทุกปออกมาในทิศทางเดียวกันวา เด็กไทยมี
ความรูตํ่ากวามาตรฐาน ในท่ีนี้ขอยกตัวอยางจากผลการทดสอบทางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (O-Net)
ระดบั ชั้นมัธยมศกึ ษาปที่ 6 ป 2561-2562 ปรากฏผลดงั นี้

แผนภูมิ 1.1 เปรยี บเทยี บผลการทดสอบทางการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน (O-Net)
ระดบั ชนั้ ม. 6 ป 2561-2562

ทมี่ า: สํานักทดสอบทางการศกึ ษา, 256210
จากแผนภูมิ จะเหน็ ไดว า ปการศึกษา 2561-2562 ทผี่ านมา ผูเ รยี นช้ันมัธยมศกึ ษาปที่ 6 มี
ผลการทดสอบทางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (O-Net) ใน 5 วิชาหลัก คือ ภาษาไทย คณิตศาสตร

8 กระทรวงศึกษาธกิ าร. การปรบั กระบวนทศั น (Paradigm shift). กรุงเทพฯ : กระทรวง.
9 สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน, กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. เกณฑรางวลั คุณภาพ (OBEC QA) ของโรงเรยี นมาตรฐานสากล.
กรงุ เทพฯ: สาํ นกั งาน.
10 สาํ นกั ทดสอบทางการศึกษา. แนวทางการนาํ มาตรฐานการศกึ ษาข้นั พื้นฐานสกู ารปฏิบัติและมโนทศั นข องผูเกี่ยวของ. กรุงเทพฯ: โฆสิต
การพมิ พ.

สาํ นกั พัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิตกิ าร
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

5

การพัฒนารปู แบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

วทิ ยาศาสตรส ังคมศกึ ษา ภาษาอังกฤษ รวมทุกกลุมสาระ ปการศึกษา2562 ยกเวนวชิ าสังคมศึกษา มี
ผลคะแนนการทดสอบต่ํากวาปการศึกษา 2561 และพบวายงั มคี วามนาเปนหวงในหลายเร่ืองที่ตอง
พัฒนาอยางเรงดวน อาทิเชน ปญหาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในรายวิชาหลัก คุณภาพผูเรียน
ประสิทธิภาพของการบริหารจัดการ ปญหาการขาดแคลนครู แมกระทั่งคุณภาพบุคลากรทาง
การศึกษา ขาดการมีสวนรวมอยางจริงใจ ปจจัยหลายอยางที่กลาวมาขางตน จึงเปนปญหาและ
อุปสรรค อยางไรก็ตาม สถานศึกษาเปนองคการหน่ึงที่มีความสําคัญตอการพัฒนาคุณภาพผูเรียน
จําเปนตอ งกําหนดดัชนีวัดคณุ ภาพและวัดความสําเร็จของการดาํ เนินงาน เพอ่ื ใชเปนเครือ่ งมือชวยให
ผูบริหารไดทราบถึงผลการดําเนินงาน การตัดสินใจ (สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา, 2561 :
14)11 การบริหารการศึกษาในปจจุบันมีองคประกอบทีส่ ําคัญหลายประการที่จะชวยใหองคการน้ันอยู
ได โดยมีความเจรญิ กาวหนาและบรรลเุ ปาประสงคข ององคก ร

การบริหารจัดการศึกษา จึงเปนปจจัยสําคัญท่ีจะนําองคการไปสูความมีประสิทธิผล
(Glueck, W. F., 1980 : 278 - 280)12 โดยองคประกอบที่สําคัญ คือ บุคคลท่ีทําหนาที่เปนผูนํา
หัวหนาหรือผูบังคับบัญชาของหนวยงานนั้นในการที่จะรวมพลัง เพ่ือทําใหหนวยงานบรรลุ
เปาประสงค (เสริมศักด์ิ วิศาลาภรณ, 2556 : 1-2)13 ดงั น้ัน แนวทางการบริหารจัดการศกึ ษา เพอื่ นํา
สถานศึกษาไปสูคุณภาพและเปาหมายท่ีตองการ ผูบริหารสถานศึกษาจึงเปนบุคลากรหลักที่สําคัญ
และจะตองมีสมรรถนะ ความรู ความสามารถ และคุณธรรม จริยธรรม ตลอดจนจรรยาบรรณวชิ าชีพ
ท่ีดี (ธีระ รุญเจริญ, 2553 : 7-8)14 การจัดการศึกษาและประสิทธิผลคุณภาพองคกรทางการศึกษา
ดานภาวะผูนําทางวชิ าการมีความสัมพนั ธแ ละมีอิทธิพลตอการจัดการศกึ ษาท่ีมีคุณภาพ (Person, J.L
199315; นพวนา วิภักด์ิ, 255116; รงั สรรค อวนวิจิตร, 255417) ในดา นการบริหารจัดการคณุ ภาพ ถือ
เปนปรัชญาการบริหารจัดการคุณภาพเชิงระบบ ท่ีใหความสําคัญผูใชบริการและผูมีสวนไดสวนเสีย
การมีสวนรวมของบุคลากร การบริหารกระบวนการ การใชขอมูลและขอเท็จจริงในการปฏิบัติงาน
และการปรับปรุงคุณภาพอยางตอเนื่อง (Continuous quality improvement) สรางคุณคาและ

11 สํานักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. รายงานวิจัย “แนวทางการพัฒนาการศึกษาไทยกับการเตรียมความพรอมสูศตวรรษท่ี 21”.
กรงุ เทพฯ: สาํ นักงาน.

12 Glueck, W. F. Management Hinsdale. New York: The Dryden.
13 เสริมศกั ด์ิ วศิ าลาภรณ. ภาวะผูนาํ หนว ยที่ 5. นนทบุร:ี มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทัยธรรมมาธิราช.
14 ธีระ รุญเจรญิ . ความเปน มอื อาชพี และบริหารการศกึ ษายคุ ปฏริ ูปการศึกษาประเมนิ ภายนอกรอบ 3. พิมพค รั้งท่ี 5. กรงุ เทพฯ: ขา วฟาง.
15 Person, J. L. An examination of the relationship between participative management and perceived institutional
effectiveness in North Carolina Community Colleges. Dissertation Abstracts International, 53(15), 1351-A.
16 นพวนา วิภกั ด์ิ. ความสัมพนั ธระหวางภาวะผูนาํ ทางวิชาการของผูบริหารกับประสิทธิผลโรงเรียนประถมศกึ ษา สังกัดสานักงานเขต
พนื้ ท่ีการศกึ ษาหนองคาย. วทิ ยานิพนธ ครุศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวชิ าการบริหารการศึกษา, บณั ฑิตวทิ ยาลัย, มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธาน.ี
17 รังสรรค อว นวจิ ิตร. รูปแบบความสัมพันธเชงิ สาเหตปุ ระสทิ ธิผลของโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก. ดุษฎีนิพนธปรัชญาดุษฎีบณั ฑิต,
สาขาวิชาการจัดการ, บณั ฑิตวิทยาลัย : มหาวทิ ยาลยั ครสิ เตยี น.

สํานกั พัฒนาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนติ ิการ
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

6

การพฒั นารูปแบบการบริหารจัดการศกึ ษา 4.0 ทีม่ ีประสทิ ธิผลตอการเปนองคก รคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ความพงึ พอใจ (ชวงโชติ พันธุเวช, 2555 : 6)18 ผลจากการบรหิ ารงานทมี่ ีคุณภาพจะทาํ ใหการศึกษามี
คณุ ภาพบรรลุตามจุดมุงหมายของการจดั การศึกษา ดังน้ัน จึงมคี วามจําเปนในการเรงพัฒนาปรับปรุง
ประสิทธิภาพการบริหารจัดการศึกษาเพ่ือตอยอดคุณภาพผูเรียนและบุคลากรทางการศึกษาให
ยิ่งข้นึ ไป โดยใหค วามสําคญั และยึดผเู รยี นเปนศูนยก ลาง (Students centered) ผา นการทํางานแบบ
มีสวนรวม เคารพในสิทธิหนาท่ี สมรรถนะ ความรู ทักษะ ความสามารถ ประสบการณบุคลากร ให
ความสําคญั กบั อนาคตและความตอ งการในขององคก ารในการสรา งคณุ คาเพมิ่ อยางตอ เน่อื งสูการเปน
องคการสมบูรณแบบ (Total quality organization) (วนั เพญ็ เพช็ รตั น พรรัตน แสดงหาญ และอธิ
พล เครือปอง, 2556 : 64)19 สว นดานบคุ ลากรครู พบวา ขาดการสนับสนุน การสรางแรงจงู ใจ ดังนั้น
กระบวนการบริหารกับความสําเร็จขององคการ จึงมคี วามสัมพันธกัน ซ่ึงแนวทางการบริหารทีม่ ีความ
เหมาะสมประกอบไปดวยหลากปจจัย โดยเฉพาะการวางแผนกําลังคนรวมกัน สงเสริมใหเกิด
แนวความคิดรวมกัน มีระบบการประเมินผลงาน รายงานความกาวหนาในการปฏิบัติงาน ลวน
เก่ียวเน่ืองกับทรัพยากรบุคคล (ปฐมพงศ แสงสีจันทร, 2556 : 53)20 บุคลากรการศึกษา ถือเปน
ทรัพยากรมนุษยทส่ี ําคัญ เน่ืองจากเปนองคป ระกอบการขบั เคล่ือนงานวิชาการ (ดาราวรรณ สุขคันธ
รักษ และประเสริฐ อินทรรักษ, 2557 : 235-238)21 กัญญามน อินหวาง และสุพจน อินหวาง (2556)22
การบริหารจัดการทรัพยากรมนุษยมีภารกิจหลัก คือ การสรรหา (Recruitment) การพั ฒนา
(Development) การรักษาพนักงาน ดังน้ัน การบริหารจัดการศึกษาของสถานศกึ ษา จึงตอ งมีนโยบาย
และการปฏิบัติท่เี ก่ยี วกับบคุ คลในการทํางานในเรอื่ งการสรรหา และการฝก อบรม การประเมินผลการ
ปฏิบัติงาน การใหรางวัล ความปลอดภัยในการทํางาน จริยธรรมและความยุติธรรมตอบุคลากร
(Dessler, G., 2009 : 2)23 การบริหารจัดการศึกษาจึงตองมีจุดมุงหมายและเปาหมายอยางชัดเจน
และดําเนินงานอยางเปนระบบ จนสามารถบรรลุจุดมุงหมายที่กําหนดไว อาจกลาวไดวา การวัด
คุณภาพสถานศึกษาจึงตองวัดหลายมิติท้ังในมิติของเปาหมาย กระบวนการดําเนินงานและผลผลิต
กระบวนการดําเนินงานอยางเปนระบบ เพื่อกํากับติดตามใหแนใจวา สถานศึกษามีคุณภาพหรือท่ี
เรียกวาการประกันคุณภาพการศึกษา (Epstein, J. L., 2005: 115-137)24 เปาหมายการศึกษา 4.0

18 ชวงโชติ พันธุเวช. การวิจัยเพอ่ื พัฒนาโรงเรียนตนแบบดานการบริหารจัดการสคู วามเปนเลศิ ตามปรัชญาการจัดการคุณภาพทั่วทั้ง
องคกร. กรุงเทพฯ: มหาวทิ ยาลัยราชภฏั สวนสุนันทา สถาบนั วจิ ัยและพัฒนา.

19 วันเพญ็ เพช็ รัตน , พรรัตน แสดงหาญ, และอธพิ ล เครอื ปอง. การธํารงรักษาและการคงอยูของคนเกงในนิคมอุตสาหกรรมแหงหน่ึง
จังหวัดชลบุรี. วารสารการจดั การคณะการจัดการและการทองเทย่ี ว, 6(10), น. 8-12.

20 ปฐมพงศ แสงศรจี นั ทร. ความสมั พนั ธระหวางกระบวนการบรหิ ารกบั ความสําเรจ็ ในการบริการขององคก ารบรหิ ารสว นตาํ บลในเขต
อาํ เภอบานลาด จงั หวดั เพชรบุรี. วารสารวชิ าการ Veridian E-Journal 3(6).

21 ดาราวรรณ สขุ คนั ธรักษ และประเสริฐ อนิ ทรรักษ. ยุทธศาสตรการขับเคลื่อนการบริหารงานวชิ าการของสถานศกึ ษาข้นั พนื้ ฐานสู
ประชาคมอาเซียน. วารสารวชิ าการ Veridian E-Journal, 7(1).
22 กญั ญามน อินหวาง และสุพจน อนิ หวาง. การจดั การทรพั ยากรมนษุ ย. พิษณโุ ลก: มหาวทิ ยาลยั นเรศวร.

23 Dessler, G. Essentials of Management. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
24 Epstein, J. L. School-initiated Family and Community Partnerships. In T. Erb (Ed.), This we believe in action:
Implementing successful middle level schools. Westerville, OH: National Middle School Association.

สํานักพัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิติการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

7

การพฒั นารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทมี่ ีประสทิ ธผิ ลตอการเปนองคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

มุงเนนการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา โดยเปนส่ิงสําคัญที่ทุกฝายท่ีมีสวนในการจัด
การศึกษาตองตระหนักและดําเนินการจนบรรลุผลในที่สุด ระบบการประกันคุณภาพการศึกษา จึง
เปนกลไกลการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศกึ ษาไดอยางมีประสทิ ธิภาพ (ราตรี ศรีประไพ และ
พฤทธ์ิ ศิริบรรณพิทกั ษ, 2556 : 125)25 การบริหารจัดการศกึ ษา การประกันคุณภาพ มีสวนสําคัญใน
การพินิจพิเคราะหวา สถานศึกษามีการดําเนินการท่ีมีประสิทธิผลข้ึนมากนอยเพียงใด ที่สําคัญ คือ
ปจจัยการบริหารจัดการศึกษา ท่ีเปนปจจัยเชิงสาเหตุที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพ
โดยเฉพาะบรรยากาศ วัฒนธรรมองคก ร สอดคลองกับ มานิต วงศมูล, พิศมัย หาญสมบัติ และชัชภูมิ
สีชมภู (2557 : 54)26 ไดพัฒนาการบริหารจัดการสถานศึกษาเพ่ือรองรับการเปดเสรีประชาคม
อาเซียน พบวา บรรยากาศองคก ารกับประสิทธผิ ลของโรงเรียนมีความสัมพันธกันในทางบวก ในขณะ
ท่ี มนัสวี ศรีนนท. (2558 : 51 - 57)27 บรรยากาศสถานศึกษา เปนปจจัยที่สงผลทางบวกสูงสุดตอ
ประสิทธผิ ลของโรงเรียน จากท่มี าและความสําคัญของปญหาขางตน จึงไดท ําการศึกษาวิจัยเก่ียวกับ
การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพของ
สถานศึกษาเขมแข็ง ในประเด็นของแนวทางการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปน
องคกรคุณภาพ รูปแบบความสัมพันธเชิงสาเหตุของปจจัยการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผล
ตอการเปนองคกรคุณภาพ รูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกร

คุณภาพ และผลกระทบการใชรูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกร
คุณภาพ ท้ังน้ี หนวยงานดานการศึกษาท่ีเกี่ยวของ อาทิเชน กระทรวงศึกษาธิการ สํานักงาน
คณะกรรมการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน หรือ หนวยงานอ่ืนที่เกี่ยวของกับการศึกษา สามารถนําผลที่ไดจาก
การศึกษาวิจัยและขอคนพบตาง ๆ ไปใชเปนแนวทางในการบริหารจัดการในดานการบริหาร
ทรัพยากรมนุษย ดานภาวะผูนํา ดา นรูปแบบการบริหารและดานการประกันคุณภาพการศึกษา เพื่อ
พัฒนาสถานศึกษาใหเปนสถานศึกษาที่มีคุณภาพ และมาตรฐานและสงผลโดยตรงตอการพัฒนา

ผูเรียนใหเปนผูที่มีความรู ทักษะ เหมาะสมตามศักยภาพและสอดคลองกับเปาหมายของการศึกษา
4.0 ในมติ ิความมน่ั คง มั่งคง่ั พอเพียง และย่ังยนื ตอ ไป

25 ราตรี ศรีประไพและพฤทธิ ศิริบรรณพิทักษ.การพัฒนากลยุทธการบริหารสูความเปนเลิศของโรงเรียนมาตรฐานสากล ระดับ
ประถมศึกษา. กรงุ เทพฯ : กองวิจยั ทางการศกึ ษา กระทรวงศึกษาธกิ าร.

26 มานิต วงศมูล, พิศมัย หาญสมบัติ และชัชภูมิ สีชมภู. การพัฒนาการบริหารจัดการสถานศึกษาเพ่ือรองรับการเปดเสรี ประชาคม
อาเซยี น สังกัดสํานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษามัธยมศึกษาเขต 39. รายงานสบื เน่ืองจากการประชุมสมั มนาวิชาการนําเสนองานวิจัยระดับชาติและ
นานาชาติ เครือขายบัณฑติ ศกึ ษา มหาวิทยาลยั ราชภัฏภาคเหนอื ครง้ั ที่ 15 วันท่ี 23 กรกฎาคม 2558 ณ มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครสวรรค.

27 มนัสวี ศรีนนท. วิเคราะหก ารบริหารการศึกษาไทยในศตวรรษท่ี 21 ดวยทฤษฎีการบรหิ ารการศกึ ษาเชิงระบบ. วารสารศึกษาศาสตร
มมร. คณะศึกษาศาสตร มหาวทิ ยาลัยมหามงกุฎราชวิทยาลยั . 3(2). น. 51-57

สํานักพัฒนาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนติ ิการ
สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

8

การพฒั นารูปแบบการบริหารจดั การศึกษา 4.0 ท่มี ปี ระสทิ ธผิ ลตอ การเปนองคก รคณุ ภาพของสถานศึกษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

คาํ ถามการวจิ ัย

การวจิ ยั น้ี มคี าํ ถามการวจิ ยั เพอื่ ใหส ามารถตอบโจทยการศกึ ษาวจิ ัย ดังนี้

1. แนวทางการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพของ
สถานศกึ ษาเขมแข็ง เปนอยางไร

2. รูปแบบความสัมพันธเชิงสาเหตุของปจจัยการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอ
การเปนองคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็ เปน อยางไร

3. รูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพของ
สถานศกึ ษาเขม แขง็ ควรมลี กั ษณะอยางไร

4. ผลกระทบการใชรูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกร
คณุ ภาพของสถานศึกษาเขม แขง็ เปนอยางไร

วัตถปุ ระสงคการวจิ ัย

การวิจัยพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกร
คุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแขง็ มวี ตั ถุประสงคเฉพาะ ดังนี้

1. เพื่อศึกษาแนวทางการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกร
คณุ ภาพของสถานศึกษาเขม แข็ง

2. เพ่อื สรางและพฒั นารูปแบบความสัมพันธเชิงสาเหตขุ องปจจัยการบริหารจัดการศึกษา 4.0
ท่ีมีประสิทธิผลตอ การเปนองคก รคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแขง็

3. เพ่ือพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกร
คณุ ภาพของสถานศึกษาเขม แข็ง

4. เพ่อื ศึกษาผลกระทบการใชรูปแบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ที่มปี ระสิทธิผลตอการเปน
องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

กรอบแนวคดิ เชิงทฤษฏี

1. การบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผล จากการศึกษาประสิทธิผลของสถานศึกษาเพ่ือ
นาํ มาใชเปนกรอบแนวคิดในการวจิ ัยน้ี จากแนวคดิ นกั วชิ าการ และจากการสมั ภาษณ มอี งคป ระกอบ 6 ดาน
ไดแก 1) ความสามารถในการผลิตนักเรียนใหมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูง 2) ความสามารถในการพัฒนา
ผูเรียน ใหม เี จตคตทิ ่ีดี 3) ความสามารถในการปรบั เปลีย่ นและการพัฒนาสถานศกึ ษา 4) ความสามารถในการ
แกป ญหาภายในสถานศกึ ษา 5) ความผกู พนั ตอ องคก าร 6) สมรรถนะของผเู รียน

สํานกั พฒั นาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ ิการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

9

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ทม่ี ีประสิทธผิ ลตอการเปน องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

2. ภาวะผูนําทางวิชาการ ตัวแปรน้ีไดศึกษาของการใชกรอบแนวคิด โดยวิธีการสังเคราะหจาก
แน วคิ ดของ (Ubben, C. G., & Hughes, W. L., 198728; Hellriegel, D., Slocum, J. W., &
Richard, W. W., 200129; David, G. A., & Thomas, M. A., 198930; Heck, R. H., Larsen, T. J., &
Macrolides, G. A., 199531 : 95; Muphy, J., 199032) และ ความสําเร็จการบริหารจัดการศึกษาท่ีจะ
ประสบผลสําเร็จขน้ึ อยูกบั ภาวะผูนําทางวิชาการ ไดแ ก 1) การกาํ หนดภารกจิ ของสถานศกึ ษา 2) การจัดการ
เรียนการสอน 3) การจัดสภาพแวดลอมของสถานศกึ ษา 4) การสงเสริมบุคลากรใหพ ัฒนาตนเองดานวิชาการ

3. การบริหารจัดการคุณภาพ ตัวแปรน้ี ศึกษาจากการสังเคราะหจากเอกสาร และงานวิจัยที่
เก่ียวของ พบวา สิ่งที่เปนองคประกอบของการบริหารจัดการคุณภาพ ประกอบดวย 4 ดาน ไดแก 1) การ
ปฏบิ ัตทิ ี่เปน เลศิ 2) ความพึงพอใจ 3) การจดั ระบบและใชส ารสนเทศ 4) การมสี วนรวมของบคุ ลากร

4. การบริหารทรพั ยากรมนษุ ย ตัวแปรน้ี ใชกรอบแนวคิดของกัญญามน อินหวาง และสพุ จน อิน
หวาง (2556)33 ซ่ึงในการบริหารจัดการทรัพยากรมนุษยมีภารกิจหลัก 4 ประการ ไดแก 1) การสรรหา
(Recruitment) 2) การพัฒนา (Development) 3) การรักษาบุคลากร (Retention) 4) การใชประโยชน
(Utilization)

5. การประกนั คุณภาพภายในของสถานศึกษา ตวั แปรน้ี ใชกรอบแนวคิดของกฎกระทรวงวาดวย
ระบบหลักเกณฑและวิธีการประกนั คุณภาพการศึกษา พ.ศ. 2553 ดังนี้ 1) การพัฒนาคุณภาพการศึกษา 2)
การจัดกระบวนการเรียนรู 3) การตรวจสอบคณุ ภาพการศึกษา 4) การประเมนิ คุณภาพภายในของสถานศกึ ษา
และ 5) การจัดทาํ รายงานประจาํ ป

6. บรรยากาศสถานศึกษา ตวั แปรน้ี ศึกษาโดยใชกรอบแนวคดิ ของ Halppin, A. W., & Croft,
D. B. (1966 : 180)34 ไดเสนอตัวแบบบรรยากาศองคการ เปน 6 แบบ ไดแก 1) บรรยากาศแบบเปด 2)
บรรยากาศแบบอิสระ 3) บรรยากาศแบบควบคุม 4) บรรยากาศแบบสนิทสนม 5) บรรยากาศแบบรวบอาํ นาจ
และ 6) บรรยากาศแบบปด

ขอบเขตการวิจยั

การศึกษาวิจัยนี้ เปนการวิจัยแบบผสมผสานวิธี (Mixed method research) รวมกับการ
แลกเปล่ียนเรยี นรูอ ยา งมสี ว นรว ม (Participatory action learning) และการสัมภาษณ (Interview) ที่อาศยั

28 Ubben, C. G., & Hughes, W. L. The principal: Creative leadership for effective school. Boston: Allyn and Bacon.
29 Hellriegel, D., Slocum, J. W., & Richard, W. W. Organizational behavior (8 th ed. ). U.S.A.: South-Western College.
30 David, G. A., & Thomas, M. A. Effective school and effective teacher. Boston: Allyn and Bacon.
31 Heck, R. H., Larsen, T. J., & Macrolides, G. A. Instructional leadership and school achievement: Validation of a
casual model in educational. Administration Quarterly, 26(2), pp. 94-125.
32 Muphy, J. Instructional leadership: Focus on curriculum responsibilities. NASSP Bulletin, 74(525), pp. 1-4.
33 กญั ญามน อนิ หวาง และสุพจน อินหวา ง. การจดั การทรพั ยากรมนษุ ย. พิษณโุ ลก: มหาวทิ ยาลยั นเรศวร.
34 Halppin, A. W., & Croft, D. B. The organizational climate of school. Chicago: University of Chicago.

สํานักพัฒนาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนติ กิ าร
สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

10

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศกึ ษา 4.0 ที่มีประสิทธผิ ลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

มมุ มองพหุบริบทและวัฒนธรรม (Multi-contextual and cultural perspectives) รวมทั้ง การสํารวจความ
คดิ เหน็ เพือ่ ใหก ารวิจยั มีความสมบรู ณทสี่ ดุ โดยมีขอบเขตการวิจัย ดังนี้

ขอบเขตดานเนื้อหา

แนวทางการบริหารจัดการศกึ ษา 4.0 ที่มปี ระสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพ รูปแบบ
ความสัมพันธเชิงสาเหตุของปจจัยการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกร
คุณภาพ โดยวิเคราะหความสัมพันธของปจจัยเชิงสาเหตุท่ีเก่ียวของ ประกอบดวย ภาวะผูนําทางวิชาการ
รูปแบบการบริหารจัดการคุณภาพ การบริหารทรัพยากรมนุษย การประกันคุณภาพภายใน และบรรยากาศ
สถานศึกษา รูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพ และ
ผลกระทบการใชรูปแบบในดานความรู ความเขาใจ ดานความพึงพอใจ และดานเปาประสงคการจัด
การศึกษาท่พี ึงประสงค ดานความทา ทายการจัดการศึกษาในการบรรลุเปาประสงค ดานกลไกการขับเคลื่อน
ไปสูการปฏบิ ัติ

ขอบเขตดา นประชากรและกลมุ ตวั อยาง

1. พ้ืนท่ีการวิจัยศึกษาจากการขับเคลื่อนการบริหารทางการศึกษากับองคการทางการ
ศกึ ษาในสวนภูมิภาค ที่สังกดั สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ โดย
แบงออกเปน 4 ภูมิภาค ประกอบดวย 1) พ้ืนที่ภาคใต คือ จังหวัด สุราษฏรธานี พ้ืนที่ภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือคือจังหวัดขอนแกน พ้นื ที่ภาคกลางและภาคตะวันออก คือ จังหวัดชลบุรี พืน้ ที่
ภาคเหนือ คอื จงั หวัดเชียงใหม เปนฐานการประชุมในระดับภมู ิภาค

2. ประชากร คอื บุคลากรทางการศึกษาที่ปฏิบัตหิ นาที่ สังกัดสํานักงาน คณะกรรมการ
การศึกษาข้ันพื้นฐาน ในสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาระดับประถมศึกษา 183 เขต และระดับ
มธั ยมศกึ ษา 42 เขต รวม 225 เขต รวมทง้ั ระดับสถานศกึ ษา ไดแ ก ประธาน Clusters ในเขตตรวจ
ราชการ (เปนกลุมผูอํานวยการเขต ที่สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้ืนฐานไดแตงต้งั ใหเปน
ประธาน ท้ัง 20 Clusters) ผูอํานวยการสํานักงานเขตพื้นที่ รองผูอํานวยการ ผูอํานวยการกลุม
บรหิ ารงานบคุ คล ผูอาํ นวยการสถานศึกษา และบคุ ลากรครู

3. กลุมเปาหมายผูใหขอมูลสําคัญ (Key Informant) ในการแลกเปล่ียนเรียนรูและ
สัมภาษณ ไดแก ประธาน Clusters ในเขตตรวจราชการที่ 1- 20 จํานวน 20 คน ผูอํานวยการ
สํานักงาน เขตพ้ืนที่ในพื้นทร่ี ะดับประถมศกึ ษาและระดับมธั ยมศกึ ษา ท่ีเปนตัวแทนทัง้ 4 ภูมภิ าคๆละ
3 คน รวม 12 คน และผอู ํานวยการสถานศกึ ษาทเ่ี ปนตัวแทนท้งั 4 ภูมิภาคๆละ 10 คน รวม 40 คน
รวมท้งั หมดจาํ นวน 72 คน ไดจ ากการเลอื กแบบเจาะจง (Purposive sampling) และจดั ประชุมกลุม
ยอ ย (Focus Group)

สาํ นักพฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนิติการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

11

การพฒั นารูปแบบการบริหารจัดการศกึ ษา 4.0 ทมี่ ปี ระสทิ ธิผลตอการเปนองคกรคณุ ภาพของสถานศึกษาเขม แข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

4. กลุมตัวอยาง (Sample) ท่ีใชในการสํารวจ ไดแก ผูอํานวยการเขตพื้นท่ี บุคลากร
ฝายตางๆที่ปฏิบัตหิ นาที่ในสํานกั งานเขต ผูอํานวยการสถานศึกษาและบุคลากรครู ซ่ึงไดกาํ หนดกลุม
ตัวอยาง โดยอัตราสว นของตัวแปรตอกลุมตัวอยาง 1: 20 ไดกลุมตัวอยาง โดยใชการสุมแบบแบงชั้น
ตามสัดสวน (Proportional Stratified Random Sampling) เปนกลุมสมัครใจเขารวมประชุม/
อบรมปฏบิ ัตกิ าร รวมจํานวนทั้งหมด 580 คน

ขอบเขตดานระยะเวลา

ระยะเวลาดําเนนิ การ ตง้ั แตเ ดือนมิถนุ ายน พ.ศ. 2563 – เดอื นพฤษภาคม พ.ศ. 2564

ขอบเขตดา นตัวแปรศกึ ษา

1. ผลแนวทางการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพ
ของสถานศึกษาเขมแข็ง

2. ผลรูปแบบความสัมพันธเชิงสาเหตุของปจจัยการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มี
ประสิทธิผลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง ไดแบงตัวแปรออกเปน 2 ประเภท

2.1 ตัวแปรแฝงภายนอก ประกอบดว ย
2.1.1 ภาวะผูนาํ ทางวิชาการ ตัวแปรสงั เกตได
1) การกําหนดภารกจิ ของสถานศึกษา
2) การจดั การเรียนการสอน
3) การจดั สภาพแวดลอมของสถานศึกษา
4) การสง เสรมิ บคุ ลากรใหพ ฒั นาตนเองดานวชิ าการ

2.2 ตัวแปรแฝงภายใน ประกอบดว ย
2.2.1 การบรหิ ารจดั การคุณภาพ ตัวแปรสังเกตได
1) การปฏิบัติทเ่ี ปน เลศิ
2) ความพงึ พอใจ
3) การจัดระบบและใชส ารสนเทศ
4) การมสี วนรว มของบคุ ลากร
2.2.2 การบรหิ ารทรพั ยากรมนษุ ย ตวั แปรสังเกตได
1) การสรรหา
2) การพฒั นา
3) การรกั ษาบคุ ลากร
4) การใชป ระโยชน
2.2.3 การประกันคณุ ภาพภายใน ตัวแปรสังเกตได

สาํ นักพฒั นาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ ิการ
สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

12

การพัฒนารูปแบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ทมี่ ปี ระสิทธิผลตอ การเปน องคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

1) การพฒั นาคณุ ภาพการศึกษา
2) การจัดกระบวนการเรยี นรู
3) การตรวจสอบคณุ ภาพการศึกษา
4) การประเมนิ คุณภาพภายในของสถานศกึ ษา
5) การจัดทาํ รายงานประจําป
2.2.4 บรรยากาศสถานศกึ ษา ตัวแปรสังเกตได
1) บรรยากาศแบบเปด
2) บรรยากาศแบบอสิ ระ
3) บรรยากาศแบบควบคมุ
4) บรรยากาศแบบสนิทสนม
5) บรรยากาศแบบรวบอํานาจ
6) บรรยากาศแบบปด
2.2.5 การบรหิ ารจดั การศกึ ษา 4.0 ที่มปี ระสิทธิผล ตวั แปรสงั เกตได
1) ผเู รยี นมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี นสงู
2) ผเู รียนมีเจตคตทิ ดี่ ี
3) ความสามารถในการปรบั เปลี่ยนและการพฒั นาสถานศกึ ษา
4) ความสามารถในการแกปญ หาภายในสถานศกึ ษา
5) ความผูกพันตอองคการ
6) สมรรถนะของผเู รียน
3. ผลรูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพ
ของสถานศึกษาเขม แข็ง
4. ผลกระทบการใชรูปแบบในดานความรู ความเขาใจ ดานความพึงพอใจ ดาน
ความสัมพันธระหวางความรูกับความพึงพอใจ และดานเปาประสงคการจัดการศึกษาท่ีพึงประสงค ดาน
ความทา ทายการจดั การศกึ ษาในการบรรลุเปา ประสงค ดา นกลไกการขับเคล่ือนไปสูการปฏิบตั ิ

นยิ ามศพั ทเ ฉพาะ

การวิจยั น้ี ไดกาํ หนดนยิ ามศพั ทเ ฉพาะเพอื่ ใหเ ปน ท่ีเขาใจตรงกัน มดี ังนี้

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผล หมายถึง การ
ปรับปรุงรูปแบบการบริหารจัดการศึกษา โดยมีตัวแบบในการบริหารจัดการศึกษา และผลจากการ
บริหารจัดการ โดยใชทรัพยากรจากภายในและภายนอกสถานศึกษา ที่สงผลใหสามารถบรรลุ
เปาหมายดานการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทมี่ ีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพของสถานศกึ ษา

สํานกั พัฒนาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนิติการ
สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

13

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจดั การศกึ ษา 4.0 ท่มี ปี ระสทิ ธิผลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

เขมแขง็ โดยอาศัยความรวมมือจากผูบริหาร บุคลกรครูในสถานศกึ ษา และผูมีสวนเก่ียวขอ งทุกฝาย
ซึ่งพจิ ารณาได ดงั น้ี

1. ผูเรียนมีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนสูง หมายถึง การที่สถานศึกษาไดจัดกิจกรรมหรือ
โครงการเพ่ือพฒั นาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผูเรียนสงผลใหมีผลสัมฤทธส์ิ ูงโดยเฉล่ียทกุ วิชา ไดรับ
รางวลั ทางดา นวชิ าการ และสามารถสอบแขงขนั เขาศึกษาตอในสถานศึกษาอน่ื ไดเ พ่ิมข้ึน

2. ผูเรียนมีเจตคติทีด่ ี หมายถึง ผูเรียนมีระเบียบวินัย มีความขยัน อดทน รอบคอบ มี
คุณธรรม จรยิ ธรรมเหมาะสมกบั วัยเรียน และมองเห็นประโยชนสว นรวม มากกวาประโยชนส ว นตน

3. ความสามารถในการปรับเปลี่ยนและพัฒนาสถานศึกษา หมายถึง การปฏิบัติงาน
เพ่ือใหบรรลุวัตถุประสงคของสถานศึกษา โดยมีการปรับปรุงหลักสูตร ประเมินผลการเรียนและ
ปรับเปลี่ยนกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน พัฒนานวัตกรรมเพื่อนํามาใชในการจัดการ
เรียนรใู หส อดคลอ งกบั ความตองการของทองถิ่นและทนั ตอ การเปลย่ี นแปลงของสงั คม

4. ความสามารถในการแกปญหาภายในสถานศึกษา หมายถึง สถานศึกษานําผลการ
เรียนรูของผูเรียนมาเปนขอ มูลในการวางแผนเพื่อพัฒนาผลสัมฤทธทิ์ างการเรียน และแกปญหาที่เกดิ
จากการเรียนการสอนไดอยางเหมาะสม สามารถปกครองดูแลผูเรียนใหมีระเบียบวินัยเพื่อลด
พฤติกรรมท่ีเปนปญหาของผูเรียนและครู โดยผูบริหารและครูรวมกันวางแผนเพื่อกําหนดแนวปฏิบัติ
ในการควบคมุ พฤติกรรมของผูเรยี น

5. ความผูกพันตอองคการ หมายถึง ความรูสึกของบุคคลท่ีมีตอองคการอยางเปน
อันหน่ึงอันเดียวกับองคการ มีความประทับใจ และภาคภูมิใจในการเปนสมาชิกขององคการ มคี วาม
มุงม่ันในการทาํ งาน ตลอดจน มสี ว นรว มทาํ ใหอ งคการบรรลเุ ปา หมายที่ตง้ั ไว

6. สมรรถนะของผูเรียน หมายถึง คุณลักษณะท่ีผูเรียนทุกคนพึงมีและใชไดอยาง
เหมาะสมในดานการส่ือสาร การคิด การแกปญหา การใชทักษะชีวิต และการใชเทคโนโลยี เพื่อ
ผลักดันใหผ เู รยี นเปนคนดี มีปญญา และมีความสขุ

รปู แบบความสัมพนั ธเ ชงิ สาเหตุของปจจัยการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ทมี่ ีประสทิ ธิผล
ตอการเปนองคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง หมายถึง ความสัมพันธของปจจัยเชิงสาเหตุที่
เกี่ยวของ ประกอบดวย ภาวะผูนําทางวิชาการ รูปแบบการบริหารจัดการคุณภาพ การบริหารทรัพยากร
มนุษย การประกันคุณภาพภายใน และบรรยากาศสถานศึกษา รูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมี
ประสทิ ธผิ ลตอการเปน องคก รคุณภาพ

ภาวะผนู ําทางวิชาการ หมายถงึ การทีผ่ ูบริหารสถานศกึ ษามีพฤติกรรมเปนแกนนําใน
เชิงวิชาการของการนําความรู แนวคิด วิธีการ ตลอดจน เทคโนโลยีตาง ๆ ที่มีประสิทธิภาพมาใชใน
การบริหารจดั การ ใหเ กดิ ประโยชนส งู สุด แกบ ุคลากรครแู ละผูเ รยี น ดงั นี้

สํานักพฒั นาระบบบริหารงานบุคคลและนิตกิ าร
สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

14

การพัฒนารูปแบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ที่มปี ระสิทธผิ ลตอ การเปนองคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

1. การกาํ หนดภารกจิ ของสถานศึกษา หมายถึง การกําหนดนโยบาย และเปาหมาย
ทีช่ ัดเจน มีการประชุม ช้ีแจงการปฏิบัติงานรวมกนั ในการพัฒนาหลักสตู ร การพัฒนาครู มีการนิเทศ
การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนใหบรรลุตามวัตถุประสงคท่ีไดต้ังไว เพ่ือรองรับการประเมินจาก
หนว ยงานภายนอก

2. การจัดการเรยี นการสอน หมายถึง สถานศึกษามกี ารวางแผนการจดั กิจกรรมการ
เรียนการสอน โดยนําหลักสูตรแกนกลางของชาติสูสถานศึกษา มีการวัดผลการเรียนการสอนตาม
มาตรฐานการเรียนรูและตัวช้ีวัดตามหลักสูตรแกนกลาง มีการนิเทศการเรียนการสอนของครู และ
สง เสริม สนับสนนุ วัสดุ อุปกรณท างการศกึ ษา เพ่ือคณุ ภาพทางการศกึ ษา

3. การจัดสภาพแวดลอมสถานศึกษา หมายถึง สถานศึกษาจัดบรรยากาศและ
สิ่งแวดลอมภายในสถานศึกษาอยา งเปน ระเบยี บและปลอดภัย และเออ้ื ตอ การเรยี นรูของผเู รยี น มกี าร
จัดหาส่ือ วัสดุ อุปกรณ และสิ่งอํานวยความสะดวก เพื่อใชในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ใช
แหลงเรียนรู ท้ังภายใน และภายนอกสถานศึกษา ตลอดจน การประชาสัมพันธความสําเร็จทางดาน
วิชาการของสถานศึกษาเพ่อื ใหผเู กีย่ วของไดรับทราบ

4. การสงเสริมบุคลากรใหพัฒนาตนเองดานวิชาการ หมายถึง สถานศึกษาพัฒนา
และสงเสริมบุคลากรครูใหพัฒนาตนเองดานวิชาการ โดยการจัดประชุม สัมมนา ศึกษาดูงาน เพ่ือ
สงเสริมใหเปนแกนนําทางวิชาการ ตลอดจน งานวิจัยในชั้นเรียน เพ่อื สรา งสรรคง านทางดา นวิชาการ
อันนาํ ไปสปู ระกาศเกียรตคิ ณุ ดเี ดนดา นวิชาการ

การบริหารจัดการคุณภาพ หมายถึง วิธีการปฏิบัติงานที่มีแนวคิดเชิงกลยุทธในการ
ดําเนินงานขององคกรท่ีครอบคลุมทุกสวนขององคกร โดยใหความสําคัญในเรือ่ งความตองการจาํ เปน
ของทุกสวนฝาย โดยที่ทุกคนปฏิบัติงานอยูภายในองคการไดเขามามีสวนรวมในการดําเนินงานบน
พืน้ ฐานของวัฒนธรรมองคก ร เปา หมายสูงสดุ คอื การสรางความเปน เลศิ ใหกบั องคก ร มดี งั น้ี

1. การปฏิบัติท่ีเปนเลิศ หมายถึง วิธีการปฏิบัติท่ีโดดเดนในเร่ืองการบริหาร
สถานศึกษามีการปฏิบัติงานท่ีเปนรูปธรรม มีประสิทธิภาพผานการรับรองคุณภาพจากหนวยงาน
ภายนอก โดยใชการกําหนดนโยบายและกลยุทธ ตลอดจน ตัวชี้วัด เปนพื้นฐานในการบรรลุ
วัตถุประสงค ของสถานศึกษา โดยตรวจสอบจากการเทียบเคียงกับตัวชี้วัดท่ีตั้งข้ึน ตลอดจน
เทยี บเคียงกับหนวยงานอน่ื ดวยการประเมินผลการปฏิบัติงานอยางตอเน่ือง ทาํ ใหการดําเนินงานน้ัน
บรรลุผลสมั ฤทธ์ทิ สี่ ถานศึกษาไดตง้ั ขน้ึ ไว

2. ความพึงพอใจ หมายถึง การสรางความพึงพอใจใหแกผูปกครอง และผูมีสวน
เก่ียวของทุกฝาย ดาํ เนินการอยางมีคณุ ธรรม จริยธรรม มุงเนนที่คณุ ภาพการจัดการศึกษา ตลอดจน
ปรับปรงุ คณุ ภาพการศึกษาอยางตอ เนอื่ ง เพือ่ สรางความเชื่อมน่ั แกท กุ ฝายทีม่ สี วนเกยี่ วของ

สาํ นกั พัฒนาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนติ กิ าร
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

15

การพฒั นารปู แบบการบริหารจดั การศกึ ษา 4.0 ทีม่ ปี ระสิทธิผลตอการเปน องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

3. การจัดระบบและใชสารสนเทศ หมายถึง กระบวนการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ
ซ่ึงเกีย่ วขอ งกับการดําเนินงานของสถานศึกษาใหกบั ผูปฏิบัตงิ านและผูบริหารในการสนับสนุนภารกจิ
ทร่ี ับผิดชอบเพ่ือใหไดมาซง่ึ สารสนเทศ เพ่ือใชในการการวิเคราะห สังเคราะห สารสนเทศเรื่องตา ง ๆ
เพือ่ การนาํ ไปใชในการบริหารจดั การศกึ ษา หรือการดาํ เนนิ งานใด ๆ เพื่อใหเกิดประสิทธิภาพสงู สดุ

4. การมีสวนรวมของบุคลากร หมายถงึ บุคลากรในสถานศึกษา มีสวนรวมในการ
ตดั สินใจเก่ียวกับการกําหนดวิสัยทศั น พนั ธกิจ เปาหมาย การกําหนดมาตรฐานการศกึ ษา และสภาพ
ความสาํ เรจ็ ของสถานศึกษา ตลอดจน ทํางานใหบรรลจุ ุดมงุ หมายของสถานศึกษา โดยมีวัตถปุ ระสงค
ทช่ี ดั เจนรว มกนั

การบริหารทรัพยากรมนุษย หมายถึง ภาระงานของผูบริหารในการบริหารจัดการ
บุคลากรในองคกร ซึ่งบุคลากรในองคกรถือวาเปนทรัพยากรมนุษยที่ผูบริหารโดยใชทั้งศาสตรและ
ศิลปในการบริหารจัดการบุคลากรในความรับผิดชอบ โดยการใหความเอาใจใสบุคลากรทุกคนใน
องคกร เพ่อื ความมีประสทิ ธิภาพและประสิทธิผลในองคกร แบงไดด ังน้ี

1. การสรรหา หมายถึง การเสาะแสวงหาบุคลากรโดยมีหลักเกณฑท่ชี ัดเจนเพ่ือให
ไดค นดี มีความรู มคี วามสามารถเหมาะสมกับงาน หรอื ตําแหนงหนาท่ี เปนคนทสี่ ามารถปรับตนเอง
ใหเขา กับวัฒนธรรมองคกรได

2. การพัฒนา หมายถึง การพัฒนาบุคลากร ที่สามารถกระทําไดดว ยการพัฒนาใน
รปู แบบของการบริหารทรัพยากรบคุ คลกบั การพัฒนาทรพั ยากรบุคคล โดยการฝก อบรม มีจุดมุง หมาย
เพ่ือพัฒนาใหบุคลากรมีความรู ความสามารถ ทัศนคติ และมีประสบการณเพิ่มข้ึน ตลอดจน
ประเมนิ ผลการปฏบิ ัติงานอยางเปนรูปธรรม

3. การรักษาบุคลากร หมายถึง ความพยายามทจ่ี ะทําใหบุคลากรมคี วามพึงพอใจใน
การทํางาน ตลอดจน การดูแลในรูปคาตอบแทนและสวัสดิการที่จูงใจ และรักษาบุคลากรใหอยูกับ
สถานศึกษาใหนานท่สี ุด

4. การใชประโยชน หมายถึง การใชบ ุคลากรใหไดประโยชนสูงสุดตามแนวทางใน
การจัดแผนกําลังคน การปรับปรุงงาน การหมุนเวียนงาน เพ่ือจัดคนใหตรงกับงาน เหมาะสมกับ
ความรู ความสามารถ และทาทายบคุ ลากรใหอยากทาํ งาน

การประกันคุณภาพภายใน หมายถึง การบริหารเพ่ือท่ีจะไดทราบขีดความสามารถใน
การจัดการศึกษาของสถานศึกษาวาบรรลุตามเปาหมาย หรือ มาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา
หรอื ไม สามารถนําผลการประเมิน ไปแกไขขอ บกพรองไดท ันที เพื่อการพัฒนาอยางตอ เนอ่ื ง ดงั น้ี

1. การพัฒนาคุณภาพการศึกษา หมายถึง การกําหนดมาตรฐานการศึกษาของ
สถานศึกษา การจัดทําแผนพัฒนาการจัดการศึกษาของสถานศึกษาท่ีมุงคุณภาพตามมาตรฐาน
การศึกษาของสถานศึกษา และการจดั ระบบการบริหารและสารสนเทศ

สํานกั พฒั นาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ ิการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

16

การพฒั นารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทีม่ ปี ระสทิ ธิผลตอ การเปนองคกรคุณภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

2. การจัดกระบวนการเรียนรู หมายถึง การจัดกระบวนการเรียนรูตามหลักสูตร
สถานศึกษา และการจัดกระบวนการเรียนรูเสริมหลักสูตรสถานศกึ ษา โดยใชแหลงเรียนรูทั้งภายใน
และภายนอกสถานศกึ ษา และการพฒั นาผูเรยี นตามกลมุ สาระการเรยี นรู

3. การตรวจสอบคุณภาพการศึกษา หมายถึง การดําเนินการในการกําหนด
ผูรับผิดชอบในการติดตาม ตรวจสอบคุณภาพการศกึ ษาของสถานศกึ ษา ทั้งระดับบุคคล และระดับ
สถานศึกษา การรายงานและนําผลการติดตามตรวจสอบคุณภาพการศึกษาไปใชประโยชนในการ
ปรับปรงุ พัฒนา

4. การประเมินคุณภาพภายในของสถานศึกษา หมายถึง การประเมินการ
ปฏิบัติงานและคุณภาพการศึกษาตามมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา ดําเนินการดวยความ
ตระหนัก แตงต้ังผูรับผิดชอบในการประเมิน กําหนดกรอบการประเมินตามคุณภาพมาตรฐาน
การศึกษาของสถานศึกษาอยางหลากหลาย

5. การจัดทํารายงานประจําป หมายถึง ดําเนินการแตงตั้งผูรับผิดชอบจัดทํา
รายงาน การรวบรวมขอมูลสารสนเทศ การเขียนรายงาน จัดทํารายงานผูมีสวนเกยี่ วของเพอ่ื พจิ าณา
เห็นชอบ

บรรยากาศสถานศึกษา หมายถึง ตวั แปรสภาพแวดลอมชนิดตาง ๆ เม่ือนํามารวมกัน
แลวมีผลกระทบตอ ระดับของการทาํ งาน หรือ การปฏิบัติงานของผูดําเนินงานภายในสถานศกึ ษา ซึ่ง
ภายใตสภาพแวดลอม ดังกลาวน้ี มีการรับรูทางตรงและทางออม โดยบรรยากาศจะเปนแรงกดดันท่ี
สําคัญที่จะมีอิทธิพลตอพฤติกรรมในการปฏิบัติงานของบุคลากรในสถานศึกษา ลักษณะเฉพาะของ
บรรยากาศสถานศึกษาแตล ะแบบ ซ่ึงแปลผลมาจากมติ ิตาง ๆ ของมี 6 แบบ ดังนี้

1. บรรยากาศแบบเปด (Open climate) หมายถึง บรรยากาศท่ีบุคลากรมีขวัญดี
มีความพอใจ มีแรงจูงใจใฝสัมฤทธ์ิสูง รวมมือกันทํางาน มีความสัมพันธฉันทมิตร มีความภูมิใจใน
สถานศึกษาของตน ทําใหส ถานศกึ ษามีความกา วหนาอยูเ สมอ

2. บรรยากาศแบบอิสระ (Autonomous climate) หมายถึง บรรยากาศท่ี
บุคลากรมีอสิ ระในการปฏิบัตงิ านตามความสามารถของตน ผูบริหารเปดโอกาสใหคณะครแู สดงความ
คดิ เห็นและตัดสนิ ใจบางอยางไดตามความเหมาะสม

3. บรรยากาศแบบควบคุม (Control climate) หมายถึง บรรยากาศที่ผูบริหารมุง
ผลสัมฤทธ์ิของผลงานเปนหลัก ไมคํานึงถงึ ตัวบุคคล คณะครูทํางานตามการอาํ นวยการของผูบริหาร
ตลอดเวลา

4. บรรยากาศแบบสนิทสนม (Familiar climate) หมายถึง บรรยากาศท่ี
สัมพันธภาพของผบู รหิ ารและบคุ ลากร เปนไปอยางฉันทมิตร มีความสนิทสนม คนุ เคย พฤตกิ รรมของ
ผูบรหิ ารจะไมอ อกคาํ สั่ง หรือ ควบคมุ หรอื นิเทศการทาํ งานของบุคลากร

สํานกั พัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิตกิ าร
สํานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

17

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่มี ีประสิทธผิ ลตอ การเปน องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

5. บรรยากาศแบบรวบอํานาจ (Paternal climate) หมายถึง บรรยากาศท่ี
ผูบริหารควบคุมตรวจตราการทํางานของบุคลากรอยางใกลชิด ไมเช่ือใจ และไมไววางใจบุคลากร
บคุ ลากรเบ่อื หนา ยตอ คาํ สง่ั บุคลากรในโรงเรยี นแบงออกเปนกกเปน เหลา ไมสนทิ สนมกนั

6. บรรยากาศแบบปด (Closed climate) หมายถึง บรรยากาศท่ีผูบริหาร ได
บริหารโดยขาดความรู ไมมีสมรรถภาพในการบริหาร ขาดบุคลิกภาพของผนู ํา ไมอ าํ นวยความสะดวก
ในการปฏิบัติงานของบุคลากร มีแตระเบียบ กฎเกณฑ ความตอ งการทางสังคมของบุคลากรไมไดรับ
การตอบสนอง ขาดการจงู ใจในการทํางาน

ประโยชนท ่ีคาดวาจะไดรบั

การวจิ ัยนี้ มีประโยชนทคี่ าดวาจะไดร บั ทางการวิจยั ดงั น้ี

ประโยชนตอการวจิ ัย

1. ทําใหทราบผลแนวทางการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปน
องคก ร คณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

2. ทาํ ใหทราบผลรูปแบบความสัมพันธเชงิ สาเหตุของปจ จัยการบรหิ ารจัดการศกึ ษา 4.0
ทีม่ ปี ระสิทธิผลตอ การเปน องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

3. ทําใหทราบผลรูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปน
องคก รคณุ ภาพของสถานศึกษาเขมแขง็

4. ทําใหทราบผลกระทบการใชรูปแบบในดานความรู ความเขาใจ ดานความพึงพอใจ
ดานเปาประสงคก ารจัดการศกึ ษาท่พี ึงประสงค ดา นความทาทายการจัดการศึกษาในการบรรลุเปาประสงค
และดา นกลไกการขบั เคลอื่ นไปสูการปฏบิ ตั ิ

ประโยชนต อ การนาํ ไปใช

1. เปนแนวทางสําหรับผูบริหารสามารถประยุกตใชรูปแบบการบริหารจัดการศกึ ษา
4.0 ท่ีมปี ระสทิ ธผิ ลตอ การเปนองคกรคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง ท้ังในระดับสํานักงานเขตพื้นท่ี
การศึกษาและระดบั สถานศกึ ษา

2. ผูบริหารระดับนโยบาย มีแนวปฏิบัตเิ พื่อเอื้อใหเกิดการบริหารจัดการศึกษาท่ีมี
ประสิทธิภาพ และเกิดความตระหนักและเขา ใจในเปาประสงคหลักของการศกึ ษา มีความประสงคที่
จะมุงสูเปาประสงคเดีย่ วกัน

3. เปนประเด็นสาํ คญั ท่ีเปนประโยชนตอการศึกษาและการแกปญหาทีส่ ามารถนําสู
การปฏบิ ัตไิ ดอยา งเปนรปู ธรรม

สํานกั พฒั นาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนติ กิ าร
สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

18

การพัฒนารปู แบบการบริหารจดั การศึกษา 4.0 ที่มปี ระสทิ ธิผลตอการเปน องคกรคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

4. สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน สามารถนําผลที่ไดจากการ
ศึกษาวิจัยไปใชเปนสวนหน่ึงในการมอบนโยบาย แนวทางในการบริหารสถานศึกษาเพ่ือความมี
ประสิทธิผลและสงผลใหสถานศึกษา หนวยงานทเี่ ก่ียวของ สามารถนํารปู แบบทไี่ ดจ ากการวิจัยไปใช
เปน สว นหนึง่ ในการพัฒนาคุณภาพงานดานการศกึ ษาใหมีความเขมแขง็ มากย่งิ ข้นึ ตอไปในอนาคต

ประโยชนตอสงั คมวงกวา ง

ไดเผยแพรองคความรูท่ีเปนประโยชนตอการศึกษา ท้ังในวงวิชาการ และองคกร
ทางการศกึ ษาและผูทสี่ นใจ ในรปู แบบบทความทางวิชาการท้ังระดบั ในประเทศและตา งประเทศ

สาํ นักพัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิตกิ าร
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

บทท่ี 2

การทบทวนวรรณกรรม

การวิจัยพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคกร
คุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง มีการทบทวนวรรณกรรมที่เก่ียวของกับเอกสาร แนวคิด และ
งานวิจัยที่เกีย่ วของ เปนแนวทางการวิจยั ดงั นี้

1. ยุทธศาสตรชาติระยะ 20 ป และแผนการศกึ ษาแหง ชาติ
2. พระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาแหง ชาติ มาตรฐานการศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน
3. การจดั การเชงิ กลยุทธก บั การเปน องคก รแหง คณุ ภาพ
4. การจดั การศึกษา 4.0 กบั การเปลีย่ นแปลงแหงศตวรรษที่ 21
5. การบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทม่ี ปี ระสิทธผิ ล
6. ปจ จัยทีม่ ีอิทธิพลตอการบรหิ ารจัดการศกึ ษา 4.0 ท่มี ปี ระสิทธิผลตอการเปน

องคกรคณุ ภาพ
7. โมเดลสมการโครงสราง
8. งานวจิ ัยที่เก่ียวขอ ง
9. กรอบแนวคิดของการวจิ ยั

ยทุ ธศาสตรช าติระยะ 20 ป และแผนการศกึ ษาแหง ชาติ

ยทุ ธศาสตรช าตริ ะยะ 20 ป (พ.ศ. 2561 – 2580)

ยทุ ธศาสตรชาตริ ะยะ 20 ป (พ.ศ. 2561 – 2580) ของประเทศไทย มกี รอบของหลักการ
สําคัญ คือ ความม่ันคง ความมง่ั คงั่ ความย่ังยืน เปนประเทศทพี่ ัฒนาแลว ดวยการพัฒนาตามปรัชญา
ของเศรษฐกิจพอเพยี ง ใน 3 ดานสําคัญ (สาํ นกั งานเลขาธกิ ารสภาการศึกษา, 2561: 8)1 คอื

ดานความมน่ั คง
ความม่ันคงปลอดภัยจากภัยการเปล่ียนแปลงภายในและภายนอกประเทศ ทุกระดบั

สงั คม ชุมชนและปจเจกบคุ คล ตลอดจนความมัน่ คงในมติ ิเศรษฐกิจและสังคม ส่ิงแวดลอม การเมอื ง
ที่มีความม่ันคงในเอกราช อธิปไตย มีสถาบันชาติ ศาสนาและพระมหากษัตริย เปนศูนยยึดเหน่ียว
จิตใจ และเปนกลไกนําไปสูการบริหารท่ีตอเนื่องที่ยึดหลักธรรมาภิบาลของการสรางความปรองดอง
และความสามัคคี ท่ีสามารถผนึกกําลังเพ่ือพัฒนาความเขมแข็ง ตลอดจน มีความมั่นคงทางอาหาร
พลงั งานและนาํ้ ความม่นั คงในชวี ติ และความปลอดภัยในชวี ิตทรพั ยส นิ

1 สาํ นกั งานเลขาธกิ ารสภาการศึกษา. ยุทธศาสตรชาติ ระยะ 20 ป ปรับปรุงใหม (พ.ศ. 2561-2580). กรุงเทพฯ: สาํ นกั งาน. ทงั้ น้ี ความม่ัง
ค่งั ของความสมบูรณในทุนท่ีจะสามารถสรางการพัฒนาตอเนื่อง ไดแ ก ทุนมนษุ ย ทนุ ทางสังคม ทุนทางปญญา ทุนทางการเงนิ ทนุ ทเี่ ปน เครอ่ื งมือ
เครือ่ งจักร ทุนเทคโนโลยี ทุนทรัพยากรธรรมชาติ และส่ิงแวดลอม ใหเ ชอ่ื มโยงอยางบรู ณาการ.

20

การพัฒนารูปแบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ทม่ี ีประสิทธผิ ลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ดา นความม่งั ค่งั
ความมั่งค่ังของการขยายตัวเศรษฐกิจอยางตอเนื่องจนเขาสูกลุมประเทศรายไดสูง

และลดความเหลื่อมลํ้าของการพัฒนาที่ทําใหประชากรไดรับผลประโยชนอยางเทาเทียมกันมากข้ึน
รวมท้งั เศรษฐกิจมคี วามสามารถในการแขงขันสูงเพ่ือสรางรายไดท งั้ จากภายในและภายนอกประเทศ
สูการสรางฐานเศรษฐกิจและสังคมแหงอนาคต ที่เปนจุดสําคัญของการเชื่อมโยงในภูมิภาค ท้ังดาน
การคมนาคมขนสง การผลิต การคา และการลงทุน การมีบทบาทสําคัญในระดบั ภูมิภาคและระดบั โลก
ทเี่ กดิ สายสมั พนั ธทางเศรษฐกิจและการคาอยางมพี ลงั

ดา นความยงั่ ยืน
ความยง่ั ยืนของการพฒั นาที่สามารถสรางความเจรญิ รายได คุณภาพชวี ิตใหเ พ่มิ ขนึ้

อยางตอเน่ือง ซึ่งเปนการเจริญเติบโตของเศรษฐกจิ ท่ีไมใ ชทรัพยากรตา งๆ เกนิ พอดี ไมสรางมลภาวะ
ตอสง่ิ แวดลอ มจนเกนิ ความสามารถในการรองรับและเยียวยาของระบบนิเวศน การผลิตและบริโภคที่
เปนมิตรกับสง่ิ แวดลอม สอดคลองกับกฎระเบียบประชาคมโลก ตลอดจน ความรับผิดชอบ เอื้ออาทร
และใหค วามสาํ คญั กับการมสี วนรว มจากทกุ ภาคสวนสงั คมในการพฒั นาอยางสมดลุ

ท้ังน้ี ยุทธศาสตรชาติระยะ 20 ป มุงเนนใหประเทศกาวไปสูการเปนประเทศที่
พัฒนาอัน ท่ีจะนําไปสูการพัฒนาใหค นไทยมีความสุขจากการพัฒนาคุณภาพชีวติ สรางรายไดระดบั สูง
การ สรา งสงั คมใหมคี วามมัน่ คง ความเสมอภาคเปนธรรม สามารถแขงขันในระบบเศรษฐกิจ กลาวคอื

1. ดานความม่ันคงเพื่อบริหารจัดการสภาวะแวดลอมของประเทศใหมีความความ
มัน่ คง ปลอดภัย และมีความสงบเรียบรอยในทุกระดบั และทุกมติ ิ

2. ดานการสรางขีดความสามารถในการแขงขัน การยกระดับศักยภาพใน
หลากหลายมติ ิ ควบคูก บั การขยายของประเทศในเวทโี ลก

3. ดานพัฒนาและเสริมสรางทรัพยากรมนุษยที่คนไทยในอนาคต มีความพรอมท้ัง
กาย ใจ สติปญญา ทักษะทจี่ ําเปน ในศตวรรษที่ 21 ทักษะการสอื่ สารทางภาษา และมคี ุณธรรม

4. ดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสังคมของการสรางความเปนธรรม
และลดความเล่ือมล้ําในทุกมิติ กระจายศูนยกลางความเจริญทางเศรษฐกิจและสังคมเพ่ือเพิ่มโอกาส
ใหท ุกภาคสว นเขามาเปนกําลังการพฒั นาในทุกระดบั

5. ดานการสรา งการเตบิ โตบนคณุ ภาพชีวิตที่เปนมิตรกับส่ิงแวดลอมทคี่ ํานึงถึงความ
ยง่ั ยนื ของฐานทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอม และเกิดผลลพั ธต อ ความยั่งยนื

6. ดานการปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหารภาครัฐท่ียึดหลักภาครัฐของ
ประชาชน เพื่อประชาชนและประโยชนสว นรวมเปนสาํ คัญ

ดังนั้น ยุทธศาสตรชาติระยะ 20 ป มงุ เนนการเสริมสรางความม่ันคงและพัฒนาใหตรง
กบั ความตอ งการ โดยยึดหลักแนวทาง “เขา ใจ เขา ถึง และพัฒนา” การบริหารจัดการ และการฟน ฟู

สํานักพัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนติ กิ าร
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

21

การพฒั นารูปแบบการบริหารจดั การศกึ ษา 4.0 ที่มปี ระสิทธิผลตอ การเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

สภาพแวดลอม ตลอดจน กลไกการสรางความเปนธรรม ลดความเหลื่อมลํ้าทุกมิติ กระจายอํานาจ
และสรางขีดความสามารถ โดยบูรณาการความรวมมือที่เออ้ื ใหเกิดความม่นั คงในทุกดา น ภายใตภูมิ
ทัศนโลกไรพรมแดน และการเปล่ียนแปลงดา นภูมริ ฐั ศาสตร ท่เี ปนเครอื ขา ยซับซอน ซึง่ การวางระบบ
การบริหารจัดการศึกษาท่ีตองบูรณาการความรวมมือใหเกิดผล และสนับสนุนการดําเนินงานใหมี
เอกภาพทสี่ อดคลอ งกับทศิ ทางการพัฒนาใหเ กิดความ “มนั่ คง มัง่ คงั่ ย่ังยนื ”

สรุปไดวา การบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปนองคการคุณภาพของ
สถานศึกษาเขมแข็ง เปน อกี ประเด็นสําคญั นอกจากตอ งกาวทันความเปลยี่ นแปลงแลว ยงั จะตองเปน
กลไกเพอื่ การขบั เคลื่อนภาคสวนอื่นๆ ใหมีความพรอ มในการเขาสคู วามเปล่ียนแปลง จากทุกภาคสวน
อันสงผลใหเกิดความ “มั่นคง มั่งค่ัง ยั่งยืน” ในกลยุทธการขับเคล่ือนพัฒนาและยกระดับคุณภาพ
การศึกษา อันประกอบดวย การจัดการศึกษาเพื่อความมั่นคง การพัฒนาคุณภาพการศึกษา การ
พฒั นาผูบริหาร ครูและบุคลากรทางการศกึ ษา การสรางโอกาสในการเขาถึงบริการทางการศกึ ษาท่ีมี
คุณภาพมาตรฐานและลดความเหล่ือมล้ํา กอปร กบั การเพิม่ ประสิทธิภาพการบริหารจัดการศกึ ษาให
เกิดประโยชนสูงสดุ และยดึ ผเู รียนเปนสาํ คัญ

แผนการศึกษาแหงชาติ (พ.ศ. 2560 – 2579)

แผนการศึกษาแหงชาติ (พ.ศ.2560–2579) มีวิสัยทัศน พันธกิจ วัตถุประสงค ใน
เปาหมายการจดั การศกึ ษา การกําหนดยทุ ธศาสตร เปา หมาย ตวั ช้ีวัด แนวทางการพัฒนา (สํานกั งาน
เลขาธิการสภาการศึกษา, 2560: 12 - 16)2 ดงั นี้

วสิ ัยทัศน พันธกจิ วตั ถุประสงค
1. วิสัยทัศน : คนไทยทุกคนไดรับการศึกษาและเรียนรูตลอดชีวิตอยางมีคุณภาพ
ดํารงชวี ิตอยางปกติสขุ สอดคลองกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและการเปล่ียนแปลงของโลก
แหงศตวรรษท่ี 21
2. พันธกิจ : (1) พัฒนาระบบและกระบวนการจัดการศึกษาที่คนไทยทุกคนเขาถึง
โอกาสในการศึกษาและเรียนรูตลอดชีวิต สรางความเสมอภาคดานการศึกษาแกผูเรียนทุก
กลมุ เปาหมาย ในการยกระดับคุณภาพและประสิทธภิ าพของการจัดการศึกษาท่ีสอดคลอ งและรองรับ
กระแสการเปลี่ยนแปลงแหงโลกศตวรรษท่ี 21 (2) พัฒนาคุณภาพของคนไทยใหเปนผูมีความรู
คุณลักษณะ และทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 สามารถพัฒนาศักยภาพและเรียนรูไดดวยตนเอง
อยางตอเน่ืองตลอดชีวิต (3) สรางความม่นั คงแกประเทศชาติ โดยสรางสงั คมไทยใหเปนสังคมแหงการ
เรียนรู และสังคม คุณธรรม จริยธรรม (4) พัฒนาศักยภาพ และความสามารถในการแขง ขันของการ

2 สาํ นกั งานเลขาธกิ ารสภาการศกึ ษา. ยทุ ธศาสตรก ารพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาของกระทรวงศึกษาธกิ าร. กรงุ เทพฯ: สํานักงาน.

สํานักพัฒนาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ กิ าร
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

22

การพฒั นารปู แบบการบริหารจดั การศึกษา 4.0 ทมี่ ปี ระสทิ ธิผลตอ การเปน องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

กา วขา มกับดักประเทศรายไดปานกลาง สูการเปนประเทศในโลกท่ีหน่ึง ลดความเหล่ือมล้ําทางสังคม
ดวยการเพิ่มผลิตภาพของกําลังแรงงาน (Productivity) ใหมีทักษะ สมรรถนะที่สอดคลองกับความ
ตองการในตลาดงาน และพัฒนาพรอมรับการเปล่ียนแปลงท่ีเปนพลวัตของโลกศตวรรษท่ี 21 และ
เทคโนโลยี

3. วัตถุประสงค : (1) เพื่อพัฒนาระบบและกระบวนการจัดการศึกษาที่มีคุณภาพ
และมีประสิทธิภาพ (2) เพ่ือพัฒนาคนไทยใหเปนพลเมืองดี มีคุณลักษณะ ทักษะและสมรรถนะ (3)
เพ่ือพัฒนาสังคมไทยใหเปนสังคมแหงการเรียนรู และคุณธรรม จริยธรรม รูรักสามัคคี และรวมมือ
ผนึกกําลังมุงสูการพัฒนาประเทศอยางย่ังยืน ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง (4) เพ่ือนํา
ประเทศกา วขามกับดักประเทศทีม่ ีรายไดปานกลาง และความเหลอื่ มลํา้ ท่ลี ดลง

เปาหมายการจัดการศกึ ษา
1. ประชากรทุกคนเขาถงึ การศกึ ษาท่ีมคี ุณภาพและมมี าตรฐานอยางท่วั ถึง (Access)
มีตัวชี้วัดที่สําคัญ ไดแก ประชากรกลุมอายุ 6 - 14 ป ทุกคนไดเขาเรียนในระดับประถมศึกษาและ
มัธยมศึกษาตอนตน หรอื เทียบเทา ท่ีรัฐตองจัดใหฟ รี โดยไมเ ก็บคาใชจา ย ผูเรยี นพิการไดร ับการพัฒนา
สมรรถภาพหรอื บริการทางการศกึ ษาท่เี หมาะสมทุกคน ประชากรวัยแรงงานมกี ารศกึ ษาเพิ่มขึ้น
2. ผูเรียนทกุ คน ทุกกลุมเปาหมายไดรับบริการการศึกษาที่มคี ุณภาพตามมาตรฐาน
อยางเทาเทียม (Equity) มีตัวชี้วัดท่ีสําคัญ ไดแก ผูเรียนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานทุกคนไดรับการ
สนับสนนุ คา ใชจายในการศกึ ษา 15 ป เปน ตน
3. ระบบการศกึ ษาที่มคี ุณภาพ สามารถพัฒนาผูเรียนใหบรรลุขีดความสามารถเต็ม
ตามศักยภาพ (Quality) มีตัวช้ีวัดท่ีสําคัญ ไดแก นักเรียนมีคะแนนผลการทดสอบทางการศึกษา
ระดับชาตขิ น้ั พ้ืนฐาน(O-NET) แตละวชิ าผา นเกณฑค ะแนนรอยละ 50 ขนึ้ ไปเพิม่ ขน้ึ และคะแนนเฉลี่ย
ผลการทดสอบโครงการประเมินผลนักเรียนรวมกับนานาชาติ (Programmed for International
Student Assessment : PISA) ของนักเรียน อายุ 15 ปสูงขน้ึ เปนตน
4. ระบบการบริหารจัดการศึกษาท่ีมีประสิทธิภาพ เพื่อการลงทุนทางการศึกษาที่
คุม คาและบรรลุเปาหมาย (Efficiency) มีตัวช้ีวัดท่ีสําคัญ ไดแ ก รอ ยละของสถานศึกษาขนาดเลก็ ที่ไม
ผานเกณฑการประเมินคุณภาพภายนอกลดลง มีระบบการบริหารงานบุคคล และบุคลากรทางการ
ศึกษาที่มีประสทิ ธภิ าพ มกี ลไกสงเสรมิ ใหท กุ ภาคสวนสนบั สนนุ ทรพั ยากรเพือ่ การจัดการศึกษา
5. ระบบการศึกษาทส่ี นองตอบและกาวทันการเปลี่ยนแปลงของโลกท่เี ปนพลวัตและ
บรบิ ททเ่ี ปล่ยี นแปลง (Relevancy) ตัวชี้วัดทส่ี ําคญั เชน ความสามารถในการแขง ขัน
ท้ังน้ี เปาหมายการจัดการศึกษาสูผูเรียนโดยมงุ พฒั นาผูเรียนทุกคนใหม ีคุณลักษณะ
และทกั ษะการเรียนรู ในศตวรรษที่ 21

สาํ นักพัฒนาระบบบริหารงานบคุ คลและนิติการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

23

การพฒั นารปู แบบการบรหิ ารจดั การศกึ ษา 4.0 ที่มปี ระสทิ ธผิ ลตอการเปน องคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

การกาํ หนดยทุ ธศาสตร เปาหมาย ตวั ชวี้ ัด แนวทางการพฒั นา
1. การจดั การศึกษาเพ่อื ความมั่นคงของสงั คมและประเทศชาติ

เปาหมาย ตัวชว้ี ัด
1) คนทุกชว งวัยมคี วามรักในสถาบันหลกั ของชาตยิ ึดม่นั การปกครอง ระบอบ
ประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข โดยมีตัวชี้วัด เชน การจัดกิจกรรมสงเสริมการ
เรียนรูท ่ีสะทอ นความรักและการธาํ รงรักษาสถาบันหลักของชาติและการยึดมน่ั ในการปกครองระบอบ
ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตรยิ ทรงเปนประมุข การจัดการเรียนการสอน/กจิ กรรมเพ่ือเสรมิ สราง
ความเปนพลเมือง การจัดการเรียนการสอน/กิจกรรมท่ีสรางภูมิคุมกันและปองปรามของการทุจริต
คอรรัปชัน่ สง เสริมการอยรู วมกนั ในสงั คมเชิงพหุวฒั นธรรม
2) คนทุกชวงวัยไดรบั การศกึ ษาและเรยี นรูอยา งมีคณุ ภาพในการจัดการศกึ ษา
โดยมีตวั ช้วี ดั การมคี ะแนนผลการทดสอบทางการศกึ ษาระดบั ชาติข้นั พืน้ ฐาน (O-NET) แตละวชิ าผา น
เกณฑค ะแนนสูงขน้ึ การพัฒนาศักยภาพ ทกั ษะดานอาชีพ สามารถมีงานทาํ หรือนาํ ไปประกอบอาชีพ
ในทองถน่ิ การจัดการเรียนการสอนบูรณาการหลกั สตู รใหสอดคลองกับสงั คม วัฒนธรรมและภาษาถิน่
การพัฒนาศักยภาพ ความสามารถพิเศษเฉพาะดาน การจัดการศึกษาสําหรับกลุมชนตางเชื้อชาติ
ศาสนา ภาษาและวัฒนธรรม
3) คนทุกชวงวัยไดรับการศึกษา การดูแลและปองกันภัยคุกคามในชีวิต
รปู แบบใหม โดยมีตวั ช้ีวดั การจัดกระบวนการเรยี นรูและปลกู ฝงแนวทางการจดั การความขดั แยง โดย
แนวทางสันติวิธี การจัดการเรียนการสอน/กิจกรรม เพ่ือเสริมสรางความรูและความเขาใจท่ีถูกตอง
เกยี่ วกับภัยคุกคามในรูปแบบใหม การมีระบบกลไก มาตรการทเ่ี ขมแข็งในการปอ งกันแกไขภัยคกุ คาม
ในรูปแบบใหม สถานศกึ ษาทป่ี ลอดยาเสพติด
4) ยกระดบั คุณภาพและสงเสริมโอกาสในการเขาถึงการศึกษา โดยมีตัวช้ีวัด
การสรางและขยายโอกาสทางการศึกษาทั้งในและนอกระบบใหผูเรียนในพื้นที่ สรางโอกาสทาง
การศกึ ษาบูรณาการทุนการศกึ ษา รับรองคุณวุฒิการศึกษา ใบประกอบวิชาชพี สงเสรมิ ใหม ีบทบาทใน
การพัฒนาเชิงพน้ื ที่ พัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา สงเสริมสนับสนุนการจัดการศึกษาและ
การใหความรูสาํ หรับคนทกุ ชวงวัยท่ีจําแนกตามระดบั และประเภทการศึกษา พฒั นาการจัดการศึกษา
ใหมีคุณภาพ สงเสริมการจัดการเรียนการสอนโดยบูรณาการหลักสูตรใหสอดคลองกับสังคม
วฒั นธรรม และทองถน่ิ เสริมสรา งขวัญและกาํ ลงั ใจใหบคุ ลากรทางการศกึ ษา
2. การผลิตและพัฒนากําลังคน การวิจยั และนวัตกรรมเพ่ือสรางขีดความสามารถใน
การแขงขันของประเทศ
เปา หมาย ตวั ชวี้ ัด
1) การผลิตและพัฒนากําลังคนใหม ีทกั ษะที่สําคัญจําเปน และมีสมรรถนะตรง
ตามความตองการของตลาดงานและการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ โดยมีตัวชี้วัด

สาํ นักพัฒนาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนิตกิ าร
สํานกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

24

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศกึ ษา 4.0 ทีม่ ีประสทิ ธิผลตอ การเปน องคกรคณุ ภาพของสถานศึกษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ฐานขอมูลความตองการกําลังคน (Demand) จําแนกตามกลุมอุตสาหกรรม อยางครบถวน ผูเรียน
อาชีวศึกษาสูงขนึ้ ผูสําเร็จการศึกษามีสมรรถนะที่ตรงกับความตองการของ ตลาดงานและการพัฒนา
ประเทศ ความสามารถดานการใชภาษาอังกฤษ ผูสําเร็จการศึกษาในสาขาตามกลุมอุตสาหกรรม
เปาหมายทต่ี รงตามขอมลู ความตอ งการกาํ ลงั คนในกลมุ อุตสาหกรรม การศึกษาระดับอาชีวศึกษาและ
อุดมศึกษา มีสมรรถนะเปนท่พี อใจของสถานประกอบการ

2) สถาบันการศึกษาและหนวยงานที่จัดการศกึ ษา มีความเชี่ยวชาญเปนเลิศ
เฉพาะดาน โดยมีตัวช้ีวัด การผลิตกําลังคนระดับกลางและ ระดับสูงจําแนกตามระดับ/ประเภท
ก า ร ศึ ก ษ า ใน ส า ข า วิ ช า ที่ ส อ ด ค ล อ ง กั บ ค ว า ม ต อ ง ก า ร ข อ ง ต ล า ด ง า น แ ล ะ ก า ร พั ฒ น า ป ร ะ เท ศ
สถาบันการศึกษาที่จัดการศึกษารูปแบบทวิภาคี/ สหกิจศึกษา/ หลักสูตรโรงเรียนตามมาตรฐานท่ี
กําหนด หลักสูตรสถานศึกษาท่ีจัดการศึกษาทวิวุฒิ รวมกับตางประเทศ หลักสูตรฐานสมรรถนะใน
สาขาทต่ี รงกับความตองการของตลาดงานและการพฒั นาประเทศ สถานศึกษาที่จัดการศึกษาเนน ดา น
วิทยาศาสตร เทคโนโลยีและการวิจัย สถานศึกษาท่ีจัดการเรียนรูแบบบูรณาการองคความรูดาน
วิทยาศาสตร เทคโนโลยี และคณิตศาสตรหรือ สะเตม็ ศึกษา หลักสูตรสําหรับผูมีความสามารถพิเศษ
สถานศกึ ษา/สถาบันศึกษาท่ีมีชุมชนแหงการเรียนรูทางวิชาชีพ ครูท่ีผานการประเมินสมรรถนะตาม
มาตรฐานอาชีพ การสรางภาคีเครือขายความรวมมือภาครัฐ เอกชน สถานประกอบการ สมาคม
วชิ าชีพ และหนวยงานท่ีจดั การศกึ ษา

3) การวิจัยพัฒนาเพ่ือสรางองคความรู นวัตกรรมท่ีสรางผลผลิตและ
มูลคาเพ่ิม ทางเศรษฐกิจ โดยมีตัวชี้วัด โครงการ/งานวิจัยเพื่อสรางองคความรู/นวัตกรรมท่ีนําไปใช
ประโยชน ในการพฒั นาประเทศ

4) การสงเสริมการผลิตและพัฒนากําลังคนที่มีความเชี่ยวชาญและเปนเลิศ
เฉพาะดาน โดยมีตัวช้ีวัด การสงเสริมและพัฒนาสถาบันอาชีวศึกษาใหผลิตและพัฒนากําลังคนตาม
ความเช่ียวชาญ ความเปนเลิศเฉพาะดาน สงเสริมสนับสนุนการขับเคล่ือนคุณวุฒิมาตรฐานอาชีพสู
การปฏิบัติ เพิ่มขีดความสามารถในการแขงขันของประเทศ สงเสริมสนับสนุนการพัฒนาผูมี
ความสามารถพิเศษอยางตอเนื่องทุกระดับ ใหสอดคลองกับทิศทางการพัฒนาประเทศ เสริมสราง
ความเขมแข็งของกระบวนการผลิตและพฒั นากําลังคน ปรับระบบการศกึ ษาใหมคี วามเช่ือมโยงและ
ยดื หยุน เพ่อื ใหผูเรียนสามารถเรียนขามสายได มาตรฐานอาชีพ/วิชาชีพท่ีสอดคลองกับตลาดงานและ
ยทุ ธศาสตรประเทศไทย 4.0 ขับเคล่ือนการนํากรอบคุณวุฒิแหงชาติไปสูการปฏิบัติอยางเปนรปู ธรรม
และ ดําเนินการเทียบเคียงกับกรอบคณุ วุฒิอางอิงอาเซียนและประเทศตา ง ๆ เพ่ือการยกระดบั ฝมือ
แรงงานของประเทศสูระดับสากล พัฒนามาตรฐานครู พัฒนาหลักสูตรฐานสมรรถนะสาขาที่ตรงกับ
ความตองการตลาดงาน พัฒนาหลักสูตรเพื่อเสริมสรางความเช่ียวชาญสาขาตาง ๆ แบบครบวงจร
การสง เสริมการผลิต วางระบบการปฏบิ ัติงานและแรงจูงใจ

3. การพฒั นาศกั ยภาพคนทุกชว งวยั และการสรางสงั คมแหง การเรยี นรู

สาํ นักพฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนิตกิ าร
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

25

การพฒั นารูปแบบการบริหารจดั การศกึ ษา 4.0 ทมี่ ีประสิทธผิ ลตอการเปนองคก รคุณภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

เปา หมาย ตัวช้วี ัด
1) ผเู รียนมที ักษะคุณลักษณะพืน้ ฐานของพลเมืองไทย ทกั ษะและคุณลักษณะ

ท่จี ําเปนในศตวรรษท่ี 21 โดยมีตัวช้ีวัด ผูเรียนท่ีมีคุณลักษณะและทกั ษะการเรียนรูในศตวรรษท่ี 21
ผูเรียนทุกระดับการศึกษามีพฤติกรรมท่ีแสดงออกถึงความมีวินัย มีจิตสาธารณะ ผูเรียนท่ีเขารวม
กิจกรรมเพ่ือประโยชนสาธารณะ และชวยเหลือสังคม ผูเรียนที่เขารวมกิจกรรมท่ีสงเสริมการมีวินัย
สถานศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนตนหรือเทียบเทาขึ้นไป ที่จัดกิจกรรมสะทอนการสรางวินัย จิต
สาธารณะ และคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค

2) คนทุกชวงวัยมีทักษะความรูความสามารถ และสมรรถนะตามมาตรฐาน
การศึกษาและมาตรฐานวิชาชีพ และพัฒนาคุณภาพชีวิตไดตามศักยภาพ โดยมตี ัวชี้วัด ผูเรียนที่ไดรับ
บริการการศกึ ษาเพื่อพัฒนาทักษะอาชีพ ทกั ษะชีวติ เพม่ิ ขน้ึ

3) สถานศึกษาทุกระดับการศึกษาสามารถจัดกิจกรรม/กระบวนการเรียนรู
ตามหลักสูตรไดอยางมีคุณภาพและมาตรฐาน โดยมตี ัวช้ีวัด ศูนยเด็กเล็ก/สถานศึกษาระดบั ปฐมวยั ท่ี
จัดกิจกรรมการเรียนรู ไดคุณภาพและมาตรฐาน สถานศึกษา/สถานพัฒนาเด็กปฐมวัยจัดกิจกรรมที่
สอดคลองกับหลักสูตร และสมรรถนะของเด็กท่ีเชื่อมโยงกับมาตรฐานคุณภาพของอาเซียน
สถานศึกษาในระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานท่ีจัดการศึกษาตามหลักสูตร ที่มุงพัฒนาผูเรียนใหมี
คุณลักษณะและทักษะการเรียนรูในศตวรรษท่ี 21 สถาบันการศึกษาในระดับอาชีวศึกษาและ
อุดมศึกษาที่จัดการศึกษาตามหลักสูตรที่มุงพัฒนาผูเรียนใหมีสมรรถนะที่สอดคลองกับยุทธศาสตร
ประเทศไทย 4.0 สถานศึกษา/สถาบันการศึกษาที่จัดการเรียนการสอนภาษาประเทศ สมาชกิ อาเซียน
(+3) สถานศกึ ษาขั้นพ้นื ฐานท่จี ัดกระบวนการเรียนรูเชิงบูรณาการ เพื่อพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห
และความคิดสรางสรรค

4) การมีแหลงเรียนรู ส่ือตําราเรียน นวัตกรรม และสื่อการเรียนรู มีคุณภาพ
และมาตรฐาน สามารถเขาถึงไดโดยไมจํากดั เวลาและสถานที่ โดยมีตัวช้ีวัด แหลงเรียนรูที่ไดรับการ
พัฒนาใหสามารถจัดการศึกษา/จัดกิจกรรม การเรียนรูตลอดชีวิตที่มีคุณภาพ และแหลงเรียนรู
หองสมุด พิพิธภัณฑท่ีไดรับการสนับสนุนจากภาคเอกชน สถานประกอบการ สถาบันศาสนา มูลนิธิ
สถาบัน/องคก รในสังคม มีระบบเครือขายเทคโนโลยีดิจิทลั เพื่อการศึกษาที่ทันสมัย สนองตอบความ
ตองการของผูใชบริการ สื่อตําราเรียน และส่ือการเรียนรูท่ีผานการรับรองมาตรฐานคุณภาพ จาก
หนวยงานที่ รับผดิ ชอบ และส่ือ ตาํ ราเรียน และสื่อการเรยี นรทู ี่ไดรับการพัฒนาโดยการมสี วนรว มจาก
ภาครัฐและ เอกชน และ รายการ/ประเภทสื่อที่ผานการรับรองมาตรฐานคุณภาพจากหนวยงาน ท่ี
รับผิดชอบ เผยแพรผานระบบเทคโนโลยีดิจิทัล จําแนกตามระดับ/ประเภทการศึกษา ระบบ
คลงั ขอ มูลเกี่ยวกบั สื่อและนวัตกรรมการเรียนรูที่มีคุณภาพมาตรฐาน สามารถใหบริการคนทกุ ชวงวัย
และใชประโยชนรวมกัน ระหวางหนวยงานได ระบบและกลไกการวัด การติดตามประเมินผลมี
ประสิทธภิ าพ

สํานักพัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนติ ิการ
สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

26

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ท่มี ีประสทิ ธผิ ลตอการเปน องคก รคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

5) การมีระบบและกลไกการทดสอบ การวัดและประเมินความรูทักษะ และ
สมรรถนะของผูเรียนทุกระดับการศึกษา และทุกกลุมเปาหมายท่ีมีประสิทธิภาพ และระบบติดตาม
ผูเรียนที่มีแนวโนมจะออกกลางคัน โดยมีตัวชี้วัด การเขาใชบริการคลังขอสอบเพื่อการวัดผลการ
เรียนรูตามมาตรฐานหลักสูตร การอบรมวิชาการ การเขารับการทดสอบและประเมินผลผานระบบ
เทคโนโลยีดิจทิ ัล ระบบการผลิตครูและบุคลากรทางการศกึ ษา ไดมาตรฐานระดับสากล มฐี านขอมูล
แผนการผลิตครแู ละบุคลากรการศกึ ษา จําแนกตามสาขาวิชา ขนาดสถานศกึ ษา จังหวัด และสัดสวน
ของการบรรจคุ รู มีหลกั เกณฑและเงือ่ นไข การพัฒนาสมรรถนะตามมาตรฐาน เปน ตน

6) ครูและบุคลากรทางการศึกษาทุกระดับ/ประเภท การศึกษาไดรับการ
พัฒนาตามมาตรฐานวิชาชีพ และสามารถปฏิบัติงานไดอยางมีประสิทธิภาพ โดยมีตัวช้ีวัด ครูและ
บุคลากรทางการศึกษาทไี่ ดร ับการพัฒนาใหสอดคลองกับความตองการและยุทธศาสตรของหนวยงาน
ความพึงพอใจของครูอาจารยและบุคลากรทางการศึกษาที่มีตอการพัฒนาสมรรถนะและการใช
ประโยชนจากการพัฒนา มีระบบการคัดเลือกบุคคลเพ่ือเปนอาจารย ในสถาบันผลิตครู และการ
พฒั นาใหม ีความเชีย่ วชาญในสาขาวิชาและเทคนคิ การสอน

4. การสรา งโอกาส ความเสมอภาคและความเทา เทียมทางการศกึ ษา
เปา หมาย ตัวชี้วัด
1) ผูเรียนทุกคนไดรับโอกาสและความเสมอภาคในการเขาถึงการศึกษาที่มี

คุณภาพ โดยมตี ัวช้ีวดั สัดสวนนักเรียนปฐมวัย (3 – 5 ป) ตอ กลุมอายุ 3 – 5 ป เพม่ิ ขึ้น และอายุ 6 –
11 ป ไดเขาเรียนระดับประถมศึกษาทุกคน และประชากรอายุ 12 – 14 ป ไดเขาเรียนระดับ
มัธยมศึกษาตอนตน หรือเทียบเทาทุกคน และเด็กในวัยเรียนท่ีมีความตองการจําเปนพิเศษ ไดรับ
การศกึ ษาเต็มตามศักยภาพ ผูเรียนระดับการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐานไดรับการสนับสนุนคาใชจายการศึกษา
15 ป จํานวนสถานศึกษา/สถาบันการศึกษา/องคกรที่จัดการศึกษาแบบเรียนรวม ตามรูปแบบ/
หลักสูตร สําหรับผูท่ีมีความตองการจําเปนพิเศษ สถานศึกษา/สถาบันการศึกษา/องคกรท่ีจัด
การศึกษาตามรูปแบบ/ หลักสูตรสําหรับผูทมี่ ีความตองการจําเปนพเิ ศษ และมีหลักสูตรการศึกษาใน
การจัดการศึกษากลุมการศึกษาเฉพาะดาน กลุมท่ีมีความตองการจําเปนพิเศษในทุกระดับการศึกษา
ทงั้ การศึกษาในระบบ นอกระบบ ตามอธั ยาศัยที่มีคุณภาพและมาตรฐาน

2) การเพิ่มโอกาสทางการศึกษาผานเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการศึกษาสําหรับ
คนทุกชวงวัย โดยมีตัวชี้วัด มีระบบเครือขายเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการศึกษาท่ีทันสมัย สนองตอบ
ความตองการของผูเรียนและผูใชบริการอยางท่ัวถึงและมีประสิทธิภาพ มีสถาบันเทคโนโลยีเพ่ือ
การศกึ ษา และกองทุนพฒั นาเทคโนโลยีเพอื่ การศกึ ษา มกี ารจดั ตงั้ สถานโี ทรทัศนและการผลติ รายการ
เพ่ือการศึกษา สถานศึกษาไดรับบริการอินเทอรเน็ตความเร็วสูงครอบคลุม ทุกพ้ืนที่ สถานศึกษาขั้น
พื้นฐานที่มีการจัดการเรียนการสอนทางไกลดวยระบบ DLIT, DLTV, ETV และผูเรียนมีคาเฉล่ียผล

สาํ นกั พัฒนาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนติ ิการ
สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

27

การพฒั นารปู แบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมปี ระสิทธิผลตอ การเปนองคก รคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

การทดสอบทางการศึกษาระดับชาตขิ ้ันพ้ืนฐาน (O-NET) ผูใชอินเทอรเน็ตเพื่อการคนควาหาความรู
เพม่ิ ขนึ้ มีสือ่ ดจิ ิทัลเพื่อพฒั นาเศรษฐกิจชมุ ชน สงเสริมการมีอาชพี สถานศึกษาทกุ แหงมอี นิ เทอรเนต็

5. การจัดการศึกษาเพอื่ สรา งเสรมิ คุณภาพชีวิตท่ีเปนมติ รกับสิง่ แวดลอม
เปา หมาย ตัวชว้ี ดั
การสรางเสริมคณุ ธรรม จริยธรรม การใหความรูทกั ษะ การสรางทศั นคตแิ ละ

ความตระหนักแกผูเรียนและคนทุกชวงวัยในเร่ืองความสําคัญของการพัฒนาและเติบโตในสังคมท่ี
รับผิดชอบตอสิ่งแวดลอม สามารถปรับตัวในโลกที่มีการเปล่ียนแปลงทางธรรมชาติอยางรวดเร็ว มี
คุณธรรม จริยธรรม และรับผิดชอบ นอมนําหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสูการปฏิบัติ ในการ
ดําเนินชีวิต เสริมสรางศักยภาพของบุคลากรดานการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมและเทคโนโลยีที่
สามารถปรบั ตัวไดใ นสภาพการเปลี่ยนแปลงและการเตบิ โตบนคุณภาพชีวติ ทเี่ ปน มิตรกับส่งิ แวดลอม

6. การพัฒนาประสทิ ธิภาพของระบบบริหารจัดการศึกษา
เปา หมาย ตัวชวี้ ัด
การปรับปรุงโครงสรางการบริหารงานของหนวยงานสวนกลาง สวนภูมิภาค

และสถานศกึ ษาควบคกู ับการปรบั ปรุงแกไขปญหาและการพัฒนาระบบการบริหารงานทางการศกึ ษา
ของผูบ รหิ าร ครแู ละ บคุ ลากรทางการศึกษาเพือ่ แกป ญหาท่เี กิดข้ึน

สรุปไดวา ยุทธศาสตรชาตริ ะยะ 20 ป และแผนการศึกษาแหงชาติ ใหความสําคัญเก่ียวกับ
การจดั การศึกษาเพอื่ ปวงชน และความเทา เทียมทัว่ ถงึ และการมสี วนรวมของทุกภาคสว นสงั คม เปน
กรอบความคิดสําคัญ ดังน้ัน การบริหารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมีประสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณ
คณุ ภาพของสถานศึกษาเขม แข็ง ท่ีสอดคลองกับ ไพรฑูรย พิมดี พรชัย เจดามาน และคณะ (2560 :
89)3 เสริมวา เปาหมายสําคัญในความสามารถของการจัดการศึกษาท่ีแสดงความรับผิดชอบตอ
คณุ ภาพมาตรฐานใหแกผูเรียนอยางมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผล การเปดโอกาสใหทุกภาคสวน
ของสังคมท่มี ีศักยภาพความพรอม สามารถเขามามีสว นรวมในการดําเนนิ การจัดการศกึ ษาในรูปแบบ
ที่หลากหลาย การพัฒนาระบบการประเมินคณุ ภาพและประสทิ ธิภาพทีเ่ หมาะสม สอดคลองกับบรบิ ท
และความตองการของสังคม เพื่อใหสามารถใชทรัพยากรที่มีอยางจํากัดใหเกิดประสิทธิภาพและ
ประสทิ ธผิ ลสงู สุดตอ ผเู รยี นในมิตกิ ารสรางสงั คมแหงการเรียนรสู ูค วามเขมแข็ง ดงั รปู ภาพ 2.1

3 ไพรฑูรย พิมดี พรชัย เจดามาน และคณะ. การพัฒนาการศกึ ษาภายใตกรอบประเทศไทย 4.0 สูศ ตวรรษที่ 21. วารสารครุศาสตร
อุตสาหกรรม ปท ่ี 16 ฉบบั ที่ 2 เดือนพฤษภาคม – สงิ หาคม 2560. หนา 92-98.

สาํ นกั พัฒนาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนิติการ
สํานกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

28

การพัฒนารปู แบบการบรหิ ารจัดการศกึ ษา 4.0 ท่ีมีประสทิ ธผิ ลตอการเปนองคกรคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

• สังคมวฒั นธรรม และ
การศึกษาภายใต
มติ คิ วามมนั่ คง ศตวรรษที่ 21
ทางการศึกษา
• ความเชอื่ มโยง และการ
ดาํ เนนิ การ
• การสรา งขีด
ความสามารถ
การบรหิ ารจัดการศึกษามติ กิ าร มิตคิ วามมง่ั สมรรถนะ ทักษะ
สรา งสงั คมแหงการเรยี นรู คง่ั ทาง ความรู
สคู วามเขม แข็ง การศึกษา • การใชแ ละการเขา ถงึ

เทคโนโลยีทีบ่ รู ณาการ

มติ ิความยั่งยืน • สงั คมแหงการเรยี นรู
ทางการศกึ ษา อยางตอเน่ือง

• การพัฒนาแหลง เรียนรู

รูปภาพ 2.1 การจดั การศึกษาในมติ ิการสรา งสังคมแหง การเรียนรูสูค วามเขมแข็ง
ท่มี า: ไพรฑรู ย พมิ ดี พรชัย เจดามานและคณะ, 2560.

1. มิตคิ วามม่ันคงทางการศึกษาจากการสรางสังคมวัฒนธรรมการศกึ ษาแหงศตวรรษท่ี
21 ที่มีความเช่ือมโยง และการดําเนินการเพื่อวางรากฐานและกลไกการสรางความมั่นคงทางการ
ศึกษา โดยจะตองเริ่มท่ีกระบวนการจัดการศึกษา การปองกันและแกไ ขเพอื่ มุงแกไขปญหาทก่ี ระทบ
ตอแกนหลักของการจัดการศึกษา จําเปน ตองเปล่ียนผานการจัดการศกึ ษาใหครอบคลมุ ประเด็นหลัก
สําคัญในเปาประสงค วิธีการ กระบวนการและแผนเชิงกลยุทธ สูแผนการปฏิบัติการที่สงผลตอ
ประสิทธิภาพท้ังดานจิตสํานึก ความรู ความสามารถ ทักษะ ความคิด ทัศนคติ ความเช่ือ คานิยม
พฤตกิ รรม

2. มิติความม่ังค่ังทางการศึกษา จากการสรางขีดความสามารถการใชและการเขาถึง
เทคโนโลยีที่บูรณาการทักษะความรู การพัฒนาการศึกษาและพัฒนาหลักสูตรท่ีสรางเสริมทักษะ
สําคัญในศตวรรษท่ี 21 ท่ีสอดคลองและเช่ือมโย อยางมีประสิทธภิ าพและคุณภาพ และพัฒนาระบบ
สารสนเทศ/ส่ือที่เหมาะสมและเอื้อกับการเรียนรู การสงเสริมการจัดการเรียนการสอน การฝกอบรม
ท่ีมุงเนนการปฏิบัติจริงอยางครบวงจร พัฒนาคนใหมีทักษะ คุณลักษณะ สมรรถนะ ตอบสนองตอ
ความตองการของตลาดงาน การพัฒนาการจดั การศึกษารองรับในพลวัตของโลกและศตวรรษท่ี 21

3. มิติความยั่งยืนทางการศึกษา จากการสรางสังคมแหงการเรียนรู ผานการพัฒนา
แหลงเรียนรู ทมี่ ีมาตรฐานและหลากหลาย สง เสริมสนับสนุนการจัดการศกึ ษา และการใหความรูเพอ่ื
การพัฒนาคณุ ภาพชีวิตและการเรียนรู การผลิตและพัฒนานวัตกรรม ส่ือความรู สนับสนุนใหทุกภาค
สวนเขามามสี วนรวมในการพัฒนา การจัดการศึกษาผานเทคโนโลยีดจิ ทิ ัล เครือขายสังคม เพอื่ สราง
สังคมแหงการเรียนรูและการเรียนรูตลอดชีวิต สรางเสริมและปรับเปลี่ยนคานิยม พัฒนาระบบและ

สาํ นักพัฒนาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ ิการ
สํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

29

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจัดการศกึ ษา 4.0 ทม่ี ปี ระสทิ ธิผลตอ การเปน องคก รคุณภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

กลไกการติดตาม การวัดและประเมินผลใหมีประสิทธิภาพ และปรับปรุงระบบการผลิตและพัฒนา
บุคลากรการศึกษาใหมีความรู ทักษะ ความสามารถในการจัดการเรียนรู มจี ิตวิญญาณของความเปน
ครู สรางทัศนคติ ความตระหนักตอผูเรียนในเร่ืองความสําคัญของการพัฒนาและเติบโตในสังคมท่ี
รับผิดชอบตอสิ่งแวดลอม การเพิ่มความสามารถบริหารจัดการศึกษา ภาวะผูนํา ธรรมาภิบาล ของ
ผูนําองคกรการศึกษา โดยการรวมกันผลักดันใหมีการดําเนินการเปนไปในทิศทางเดียวกันกับ
เปา หมายอยา งมีประสิทธิผล

พระราชบัญญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ และมาตรฐานการศึกษา

พระราชบญั ญัติการศกึ ษาแหงชาติ

พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และท่ีแกไขเพิม่ เติม (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2545
และ (ฉบับท่ี 3) พ.ศ. 2553 มบี ทบัญญัตทิ เี่ ปนสาระสาํ คัญ (กระทรวงศึกษาธกิ าร, 2553 : 3)4 ดงั น้ี

หมวด 1: บททัว่ ไป

มาตรา 6 การจัดการศึกษาตองเปนไปเพื่อพัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยที่สมบูรณทั้ง
รา งกาย จิตใจ สติปญญา ความรูและคณุ ธรรม มจี รยิ ธรรมและวัฒนธรรมในการดาํ รงชีวิต สามารถอยู
รว มกับผอู ื่นไดอ ยางมีความสขุ

มาตรา 7 กระบวนการเรียนรูตองมุงปลูกฝงจิตสํานึกที่ถูกตองเก่ียวกับการเมือง การ
ปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษตั ริยทรงเปนประมุข รูจักรักษาสงเสริมสิทธิ หนาที่
เสรีภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศักด์ิศรีความเปนมนุษย มีความภาคภูมิใจใน
ความเปนไทย รูจักรักษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาติ รวมท้ังสงเสริมศาสนา ศิลปะ
วัฒนธรรมของชาติ การกีฬา ภูมิปญญาทองถิ่น ภูมิปญญาไทย ความรูอันเปนสากล อนุรักษ
ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอม มีความสามารถในการประกอบอาชีพ รจู ักพงึ่ ตนเอง มีความริเริ่ม
สรา งสรรค ใฝร ูและเรยี นรอู ยา งตอเน่อื ง

มาตรา 8 การจัดการศึกษาใหยึดหลัก คือ เปนการศึกษาตลอดชีวิตสําหรับประชาชน
ใหสังคมมสี วนรว มในการจดั การศกึ ษา พฒั นาสาระและกระบวนการเรียนรูใ หเปนไปอยา งตอเนอื่ ง

มาตรา 9 การจัดระบบ โครงสราง และกระบวนการจัดการศึกษาใหยึดหลัก คือ มี
เอกภาพดานนโยบาย และมีความหลากหลายในการปฏิบัติ มีการกระจายอํานาจไปสูเขตพ้ืนที่
การศกึ ษา สถานศกึ ษา มกี ารกําหนดมาตรฐานการศึกษา และจัดระบบประกันคุณภาพการศึกษาทุก
ระดบั และประเภทการศกึ ษา มีหลักการสง เสรมิ มาตรฐานวิชาชีพครู คณาจารย และบุคลากรทางการ

4 กระทรวงศกึ ษาธิการ. คูมอื การนิเทศพัฒนาคณุ ภาพการจดั การศึกษา. กรงุ เทพฯ: ชุมนมุ สหกรณก ารเกษตรแหง ประเทศไทย จาํ กัด.

สํานกั พฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนิตกิ าร
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

30

การพัฒนารูปแบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ท่ีมีประสทิ ธิผลตอการเปน องคกรคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ศึกษา และการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษาอยางตอเน่ือง ระดมทรัพยากรจากแหลงตา ง ๆ
มาใชในการจัดการศกึ ษา การมีสวนรวมของบุคคล ครอบครัว ชุมชน องคกรชุมชน องคกรปกครอง
สว นทอ งถ่ิน องคกรเอกชน องคก รวิชาชพี สถาบนั ศาสนา สถานประกอบการ สถาบันสงั คมอน่ื

หมวด 2: สิทธแิ ละหนา ทท่ี างการศึกษา

มาตรา 10 การจัดการศึกษาใหบุคคลมีสิทธิ โอกาสเสมอกันในการรับการศึกษาขั้น
พ้นื ฐาน ไมน อยกวา สิบสองป ทร่ี ฐั ตองจัดใหอยางทวั่ ถึงและมีคุณภาพ โดยไมเ กบ็ คาใชจ าย การจัดการ
ศกึ ษาสําหรับบุคคลซึ่งมีความบกพรองทางรางกาย จิตใจ สติปญญา อารมณ สังคม การส่ือสารและ
การเรียนรู หรือมีรางกายพิการ หรือทุพพลภาพ หรือบุคคลซง่ึ ไมสามารถพ่ึงตนเองได หรือไมมีผูดูแล
หรือดอยโอกาส ตอ งจัดใหมสี ิทธิและโอกาสไดร ับการศึกษาข้ันพื้นฐานเปนพิเศษ การศึกษาสําหรับคน
พกิ าร ใหจดั ต้ังแตแ รกเกิดหรือพบความพิการ ไมเสียคาใชจาย มีสิทธิไดร ับส่ิงอํานวยความสะดวก สื่อ
บริการ ความชวยเหลืออ่ืนทางการศึกษา ตามหลักเกณฑและวิธีการที่กําหนดในกฎกระทรวง การ
จัดการศึกษาสําหรับบุคคลซ่ึงมีความสามารถพิเศษ ตองจัดดวยรูปแบบท่ีเหมาะสม โดยคํานึงถึง
ความสามารถบุคคลนั้นๆ

มาตรา 11 บิดา มารดา หรือผูปกครองมีหนาที่จัดใหบุตรหรือบุคคลซง่ึ อยูในความดูแล
ไดรบั การศึกษาภาคบังคับ ตลอดจน ใหไดร ับการศึกษานอกเหนือจากการศึกษาภาคบังคบั ตามความ
พรอ มของครอบครัว

มาตรา 12 นอกเหนือจากรัฐ เอกชน และองคกรปกครองสวนทองถิ่น ใหบุคคล
ครอบครัว องคกรชุมชน องคกรเอกชน องคกรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการ และ
สถาบันสงั คมอื่น มสี ิทธิในการจดั การศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน ท้งั นี้ ใหเ ปนไปตามที่กําหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 13 บิดา มารดา หรือผูปกครองมีสิทธิไดร ับสิทธิประโยชน คือ 1) การสนับสนุน
จากรัฐ ใหมคี วามรคู วามสามารถในการอบรมเลีย้ งดู และการใหการศึกษา แกบุตรหรือบุคคลซ่งึ อยใู น
ความดูแล 2) เงินอุดหนุนจากรฐั สําหรับการจัดการศึกษาขัน้ พื้นฐานของบตุ รหรือบุคคลซง่ึ อยูในความ
ดแู ลท่ีครอบครัวจัดให ทงั้ น้ี ตามท่ีกฎหมายกําหนด 3) การลดหยอนหรือยกเวนภาษีสําหรับคาใชจาย
การศึกษาตามทก่ี ฎหมายกาํ หนด

มาตรา 14 บุคคล ครอบครัว ชุมชน องคกรชุมชน องคกรเอกชน องคกรวิชาชีพ
สถาบันศาสนา สถานประกอบการ สถาบันสังคมอ่ืน สนับสนุนหรือจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน มีสิทธิ
ไดรับสิทธิประโยชน ตามควรแกก รณี ไดแก 1) การสนับสนุนจากรัฐใหมคี วามรูความสามารถในการ
อบรมเลี้ยงดูบุคคลซ่ึงอยูในความดูแลรับผิดชอบ 2) เงินอุดหนุนจากรัฐสําหรับการจัดการศึกษาข้ัน
พ้ืนฐานตามที่กฎหมายกําหนด 3) การลดหยอนหรือยกเวนภาษีสําหรับคาใชจายการศึกษาตามท่ี
กฎหมายกาํ หนด

สํานักพฒั นาระบบบริหารงานบุคคลและนติ กิ าร
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

31

การพัฒนารปู แบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ทมี่ ีประสิทธผิ ลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

หมวด 3: ระบบการศึกษา

มาตรา 15 การจดั การศึกษามี 3 รปู แบบ คือ
(1) การศึกษาในระบบ เปนการศึกษาท่ีกําหนดจุดมุงหมาย วิธีการศึกษา หลักสูตร

ระยะเวลาของการศกึ ษา การวดั และประเมินผล ซึ่งเปนเง่อื นไขของการสาํ เรจ็ การศึกษาท่แี นน อน
(2) การศึกษานอกระบบ เปนการศึกษาที่มีความยืดหยุนในการกําหนดจุดมุงหมาย

รูปแบบ วิธีการจัดการศึกษา ระยะเวลาของการศึกษา การวัดและประเมินผล ซ่ึงเปนเงอ่ื นไขสําคัญ
ของการสําเรจ็ การศกึ ษา โดยเน้ือหาและหลักสูตรจะตอ งมีความเหมาะสมสอดคลองกบั สภาพปญหา
และความตองการของบคุ คล

(3) การศกึ ษาตามอธั ยาศัย เปนการศกึ ษาที่ใหผูเรียนไดเรียนรูดวยตนเองตามความ
สนใจ ศกั ยภาพ ความพรอ มและโอกาส โดยศึกษาจากบคุ คล ประสบการณ สังคม สภาพแวดลอม ส่ือ
หรือแหลงความรูอื่น ๆ สถานศึกษาอาจจัดการศึกษาในรูปแบบใดรูปแบบหน่งึ หรือท้งั สามรปู แบบก็ได
ใหมีการเทยี บโอนผลการเรียนทผ่ี ูเรียนสะสมไวใ นระหวางรูปแบบเดียวกันหรือตา งรูปแบบได ไมว า จะ
เปนผลการเรียนจากสถานศึกษาเดียวกันหรือไมก ็ตาม จากการเรียนรูนอกระบบตามอัธยาศัย การฝก
อาชีพ หรือจากประสบการณก ารทาํ งาน

มาตรา 16 การศึกษาในระบบมี 2 ระดบั คือ
(1) การศึกษาขั้นพื้นฐาน ประกอบดวย การศึกษาซ่ึงจัดไมนอยกวาสิบสองปกอน

ระดบั อุดมศึกษา การแบง ระดับประเภทการศกึ ษาขัน้ พื้นฐาน ใหเปน ไปตามท่ีกําหนด
(2) การศึกษาระดับอุดมศึกษา แบงเปน 2 ระดับ คือ ระดับตํ่ากวาปริญญา และ

ระดับปริญญา การแบง ระดับหรอื การเทยี บระดับการศกึ ษานอกระบบหรือการศกึ ษาตามอัธยาศัย ให
เปนไปตามท่ีกําหนด

มาตรา 17 การศึกษาภาคบงั คับ หลักเกณฑ วธิ กี ารนับอายุ ใหเปน ไปตามท่กี าํ หนด
มาตรา 18 การจัดการศึกษาปฐมวัย การศกึ ษาขั้นพ้ืนฐานใหจ ดั ในสถานศกึ ษา

(1) สถานพฒั นาเด็กปฐมวัย ไดแก ศนู ยเด็กเล็ก ศูนยพฒั นาเด็กเล็ก ศูนยพฒั นาเด็ก
กอน เกณฑของสถาบันศาสนา ศูนยบริการชวยเหลือระยะแรกเร่ิมของเด็กพิการและเด็กซึ่งมีความ
ตอ งการพเิ ศษ หรอื สถานพัฒนาเดก็ ปฐมวยั ทเี่ รียกชอื่ อยางอ่ืน

(2) โรงเรียน ไดแก โรงเรียนของรัฐ โรงเรียนเอกชน และโรงเรียนที่สังกัดสถาบัน
พทุ ธศาสนา หรือศาสนาอนื่

(3) ศนู ยก ารเรียน ไดแก สถานท่เี รยี นท่ีหนวยงานจดั การศกึ ษานอกโรงเรียน
มาตรา 19 การจัดการศกึ ษาระดับอดุ มศึกษา ใหจัดในมหาวิทยาลัย สถาบัน วิทยาลัย
หรือหนวยงานที่เรียกช่ืออยางอ่ืน ทั้งนี้ ใหเปนไปตามกฎหมายเกี่ยวกับสถานศึกษาระดับอุดมศึกษา
กฎหมายวาดวยการจดั ตง้ั สถานศึกษานน้ั ๆ และกฎหมายทเ่ี กี่ยวขอ ง

สาํ นักพฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนติ กิ าร
สํานกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

32

การพัฒนารูปแบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ท่มี ปี ระสิทธิผลตอการเปนองคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

มาตรา 20 การจัดการอาชีวศึกษา การฝกอบรมวิชาชีพ ใหจัดในสถานศึกษาของรัฐ
สถานศึกษาของเอกชน สถานประกอบการ โดยความรวมมือระหวางสถานศึกษากับสถาน
ประกอบการ ทง้ั นี้ ใหเ ปน ไปตามกฎหมายวา ดวยการอาชวี ศกึ ษาและกฎหมายทเ่ี กี่ยวของ

มาตรา 21 กระทรวง ทบวง กรม รัฐวิสาหกิจ และหนวยงานอื่นของรัฐ อาจจัด
การศึกษาเฉพาะทาง ตามความตองการและความชํานาญของหนวยงานนั้นได โดยคํานึงถึงนโยบาย
และมาตรฐานการศกึ ษาของชาติ ทง้ั น้ี ตามหลกั เกณฑ วิธกี ารและเงื่อนไขที่กําหนดในกฎกระทรวง

หมวด 4: แนวการจดั การศึกษา

มาตรา 23 การจัดการศึกษา ทั้งการศกึ ษาในระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย ตอง
เนนความสําคัญทัง้ ความรู คุณธรรม กระบวนการเรยี นรูท่ีบูรณาการตามความเหมาะสม แตละระดับ
การศึกษา ประกอบดว ย

(1) ความรูเร่ืองเก่ียวกับตนเอง และความสัมพันธของตนเองกับสังคม ไดแก
ครอบครัว ชุมชน ชาติ สังคมโลก ความรูเกี่ยวกับประวัติศาสตรความเปนมาของสังคมไทย ระบบ
การเมือง การปกครอง ในระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ ทรงเปนประมุข

(2) ความรูและทักษะดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ความรูความเขาใจ
ประสบการณเร่ืองการจัดการ การบํารุงรักษา การใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติ ส่ิงแวดลอม
อยา งสมดุลยัง่ ยนื

(3) ความรูศาสนา ศลิ ปะ วัฒนธรรม การกีฬา ภูมิปญ ญาไทยและการประยกุ ตใ ช
(4) ความรู ทักษะดานคณิตศาสตร และดานภาษา
(5) ความรู ทักษะในการประกอบอาชีพและการดํารงชีวิตอยา งมคี วามสุข
มาตรา 24 การจัดกระบวนการเรียนรู ใหสถานศึกษาดําเนนิ การ ไดแ ก
(1) การจัดเนื้อหาสาระและกิจกรรมใหสอดคลองกับความสนใจและความถนัดของ
ผเู รยี น โดยคาํ นึงถึงความแตกตา งระหวางบุคคล
(2) การฝกทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณและการ
ประยุกตค วามรมู าใชเพอ่ื ปอ งกันและแกไขปญ หา
(3) การจัดกิจกรรมใหผูเรียนไดเรียนรูจากประสบการณจริง ฝกการปฏิบัติใหทําได
คดิ เปน และทาํ เปน รักการอา น และเกิดการใฝรูอ ยา งตอ เนื่อง
(4) การจัดการเรียนการสอนผสมผสานสาระความรูอยางไดสัดสวนสมดุล ปลูกฝง
คณุ ธรรม คานิยมทด่ี งี าม และคุณลกั ษณะอนั พึงประสงค ในทกุ วิชา
(5) การสงเสรมิ สนบั สนุนใหผ สู อนสามารถจัดบรรยากาศ สภาพแวดลอ ม ส่ือ และสิ่ง
อํานวยความสะดวกเพ่ือใหผูเรียนเกิดการเรียนรูและมีความรอบรู สามารถใชการวิจัยเปนสวนหนึ่ง

สํานกั พฒั นาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ ิการ
สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

33

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจดั การศกึ ษา 4.0 ที่มีประสทิ ธิผลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ของกระบวนการเรียนรู ท้ังน้ี ผูสอนและผูเรียน เรียนรู ไปพรอมกันจากส่ือการเรียนการสอนและ
แหลง วทิ ยาการ ประเภทตา งๆ

(6) การจัดการเรียนรูใหเกดิ ขนึ้ ไดท ุกเวลาทุกสถานที่ มีการประสานความรวมมือกับ
บดิ ามารดา ผูปกครอง และบคุ คลในชมุ ชนทกุ ฝา ย เพื่อรวมกนั พฒั นาผูเรียนตามศักยภาพ

มาตรา 25 สงเสริมการดําเนินงานและการจัดตั้งแหลงการเรียนรูตลอดชีวิต ทุก
รูปแบบ ไดแก หองสมุด พิพิธภัณฑ หอศิลป สวนสัตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อุทยาน
วิทยาศาสตร เทคโนโลยี ศนู ยก ารกฬี านนั ทนาการ แหลง การเรยี นรูอนื่ อยา งพอเพียง มีประสิทธภิ าพ

มาตรา 26 ใหสถานศึกษาจัดการประเมินผูเรียน โดยพิจารณาจากพัฒนาการ ความ
ประพฤติ การสังเกตพฤติกรรมการเรียน การรวมกจิ กรรม การทดสอบควบคูไปในกระบวนการเรียน
การสอน ตามความเหมาะสมของแตละระดับ และรูปแบบการศึกษาใหสถานศึกษาใชวิธีการท่ี
หลากหลายในการจัดสรรโอกาสการเขา ศกึ ษาตอ ใหน ําผลการประเมินมาใชป ระกอบการพิจารณา

มาตรา 27 ใหคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน กําหนดหลักสูตร เพ่ือความเปนไทย
ความเปนพลเมืองที่ดีของชาติ การดํารงชีวิต และการประกอบอาชีพตลอดจนเพื่อ การศึกษาตอให
สถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน มีหนาที่จัดทําสาระ ของหลักสูตรตามวัตถุประสงค ในสวนที่เก่ียวกับสภาพ
ปญหาในชุมชนและสังคม ภูมิปญญาทองถ่ิน คุณลักษณะอันพึงประสงคเพื่อเปนสมาชิกที่ดีของ
ครอบครวั ชุมชน สงั คม และประเทศชาติ

มาตรา 28 หลักสูตรการศึกษาระดับตาง ๆ หลักสูตรการศึกษาสําหรับบุคคล ตองมี
ลักษณะหลากหลาย ทั้งนี้ ใหจัดตามความเหมาะสมของแตละระดับโดยมุงพัฒนาคุณภาพชีวิตของ
บุคคลใหเหมาะสมแกว ัยและศักยภาพ สาระของหลักสูตรทง้ั ทีเ่ ปนวชิ าการ และวชิ าชีพ ตองมงุ พฒั นา
คนใหมีความสมดุล ทั้งดานความรู ความคิด ความสามารถ ความดีงาม ความรับผิดชอบตอสังคม มี
ความมุงหมายเฉพาะท่ีจะพัฒนาวิชาการ วิชาชีพชั้นสูงและการคนควาวิจัย เพ่ือพัฒนาองคความรู
พัฒนาสงั คม

มาตรา 29 ใหสถานศึกษารวมกับบุคคล ครอบครัว ชุมชน โดยจัดกระบวนการเรียนรู
ภายในชุมชน เพ่อื ใหช ุมชนมกี ารจัดการศึกษา มีการแสวงหาความรู ขอมลู ขา วสาร และรจู ักเลือกสรร
ภูมิปญญา วิทยาการตาง ๆ เพ่ือพัฒนา ใหสอดคลองกับสภาพปญหา ความตองการ หาวิธีการ
สนบั สนนุ ใหม ีการแลกเปลยี่ นประสบการณของการพฒั นาระหวางชุมชน

มาตรา 30 ใหสถานศึกษาพัฒนากระบวนการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ การ
สงเสริมใหผ สู อนสามารถวิจยั เพ่อื พัฒนาการเรียนรทู เี่ หมาะสมกับผเู รียนในแตละระดบั การศึกษา

หมวด 5: การบรหิ ารและการจดั การศึกษา

มาตรา 31 กระทรวงมีอาํ นาจหนาทเ่ี กี่ยวกบั การสงเสริม และกํากบั ดูแลการศึกษา ทกุ
ระดับและทุกประเภท กําหนดนโยบาย แผนและมาตรฐานการศึกษา สนับสนุน ทรัพยากรเพื่อ

สาํ นกั พฒั นาระบบบรหิ ารงานบคุ คลและนิติการ
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธิการ

34

การพฒั นารปู แบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ทม่ี ีประสทิ ธผิ ลตอ การเปน องคกรคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

การศึกษา สงเสรมิ และประสานงานการศาสนา ศลิ ปะ วัฒนธรรม และการ กีฬาเพือ่ การศกึ ษา รวมท้ัง
การติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผลการจัดการศึกษา และราชการอื่นตามทม่ี ีกฎหมายกาํ หนดใหเปน
อํานาจหนา ท่ีของกระทรวง หรือสวนราชการทสี่ งั กดั กระทรวง

มาตรา 32 การจัดระเบียบบริหารราชการในกระทรวงใหมีองคกรหลักที่เปนคณะ
บคุ คล ในรูปสภา หรือในรูปคณะกรรมการ ไดแ ก สภาการศกึ ษา คณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน
คณะกรรมการการอาชีวศึกษา และคณะกรรมการการอุดมศึกษา เพื่อพิจารณาใหความเห็น หรือให
คาํ แนะนําแกรฐั มนตรี หรือคณะรัฐมนตรี และมอี าํ นาจหนา ทีอ่ น่ื ตามท่ีกฎหมายกําหนด

มาตรา 33 สภาการศกึ ษามีหนาที่ คอื
(1) แผนการศึกษาทีบ่ ูรณาการศาสนา ศิลปะ วฒั นธรรมและกฬี ากบั การศึกษา
(2) เสนอนโยบาย แผน มาตรฐานการศึกษาเพ่ือดําเนนิ การ เปนไปตามแผน
(3) พิจารณาเสนอนโยบายและแผนในการสนับสนนุ ทรัพยากรเพอ่ื การศกึ ษา
(4) ดําเนินการประเมินผลการจดั การศกึ ษา
(5) ใหค วามเหน็ หรือคาํ แนะนําเกี่ยวกบั กฎหมายและกฎกระทรวง

มาตรา 34 คณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน มีหนาที่พิจารณาเสนอนโยบาย
แผนพฒั นามาตรฐานและหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐานท่ีสอดคลอ งกบั แผนพฒั นาเศรษฐกจิ
และสังคมแหงชาติ แผนการศึกษาแหงชาติ การสนับสนุนทรัพยากร การติดตาม ตรวจสอบและ
ประเมินผลการจัดการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน คณะกรรมการการอาชีวศึกษามีหนาที่พิจารณาเสนอนโยบาย
แผนพัฒนา มาตรฐานและหลักสูตรการอาชีวศึกษาทุกระดับ ที่สอดคลองกับความตองการตาม
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ และแผนการศึกษาแหงชาติ การสงเสริมประสานงานการ
จัดการ อาชีวศึกษาของรัฐและเอกชน การสนับสนุน ทรัพยากร การติดตาม ตรวจสอบ และ
ประเมนิ ผลการจัดการอาชีวศึกษา โดยคาํ นึงถึงคุณภาพและความเปนเลิศทางวชิ าชีพ คณะกรรมการ
การอุดมศึกษา มีหนาท่ีพิจารณาเสนอนโยบาย แผนพฒั นา มาตรฐานการอดุ มศึกษาท่ีสอดคลองกับ
ความตองการตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ แผนการศึกษาแหงชาติ การสนับสนุน
ทรัพยากร การตดิ ตาม ตรวจสอบและประเมินผลการจัดการศึกษาระดับอดุ มศึกษา โดยคํานึงถึงความ
เปน อิสระและความเปนเลิศทางวิชาการของสถานศึกษา

มาตรา 35 องคประกอบของคณะกรรมการ ประกอบดวย กรรมการโดยตําแหนงจาก
หนวยงานท่ีเก่ียวของ ผูแทนองคกรเอกชน ผูแทนองคกรปกครองสวนทองถ่ิน ผูแทนองคกรวิชาชีพ
และผูทรงคุณวุฒิ ซึ่งมีจํานวนไมนอยกวาจํานวนกรรมการประเภทอื่นรวมกัน จํานวนกรรมการ
คุณสมบัติ หลักเกณฑ วิธีการสรรหา การเลือกประธานกรรมการและกรรมการ วาระการดํารง
ตําแหนง และการพน จากตาํ แหนง ของคณะกรรมการแตละคณะ ใหเ ปน ไปตามท่กี ฎหมายกาํ หนด ทัง้ น้ี
ใหคํานึงถึงความแตกตางของกิจการในความรับผิดชอบของคณะกรรมการแตละคณะ ใหสํานักงาน

สํานกั พฒั นาระบบบริหารงานบุคคลและนิตกิ าร
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

35

การพัฒนารูปแบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ท่ีมปี ระสทิ ธผิ ลตอ การเปนองคก รคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

คณะกรรมการ เปนนิตบิ ุคคล และใหเลขาธิการของแตละสํานักงานเปนกรรมการและเลขานุการของ
คณะกรรมการ

มาตรา 36 ใหสถานศึกษาของรัฐที่จัดการศึกษาระดับปริญญาเปนนิติบุคคล และอาจ
จัดเปนสวนราชการหรือเปนหนวยงานในกาํ กับของรัฐ ยกเวนสถานศึกษาเฉพาะทาง ใหสถานศกึ ษา
ดาํ เนินกจิ การไดโ ดยอิสระ สามารถพฒั นาระบบบริหารการจดั การที่เปนของตนเอง มีความคลอ งตัว มี
เสรีภาพทางวิชาการ

มาตรา 37 การบริหารและการจัดการศึกษาข้ันพ้ืนฐานใหยึดเขตพ้ืนที่การศึกษา โดย
คํานึงถึงระดับของการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน จํานวนสถานศกึ ษา จํานวนประชากร วัฒนธรรมและความ
เหมาะสมดา นอนื่ อาทเิ ชน

(1) การจัดการศึกษาขั้นพ้ืนฐานสําหรับบุคคลที่มีความบกพรองทางรางกาย จิตใจ
สติปญญา อารมณ สงั คม การส่ือสารและการเรียนรู หรือมรี างกายพิการหรอื ทพุ พลภาพ

(2) การจัดการศึกษาขั้นพ้นื ฐานทีจ่ ัดในรูปแบบการศึกษานอกระบบ หรือการศึกษา
ตามอัธยาศยั

(3) การจดั การศึกษาข้นั พืน้ ฐาน สําหรับบุคคลทมี่ ีความสามารถพิเศษ
(4) การจัดการศึกษาทางไกล และการจัดการศึกษาที่ใหบริการในหลายเขตพ้ืนท่ี
การศึกษา
มาตรา 38 แตละเขตพื้นที่การศึกษา ใหมีคณะกรรมการและสํานักงานเขตพ้ืนที่
การศึกษา มีอํานาจหนาท่ีในการกํากับดูแล จัดตั้ง ยุบ รวม หรือเลิกสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ในเขต
พน้ื ที่การศึกษา ประสาน สงเสริมและสนับสนุน สถานศึกษาเอกชนในเขตพ้ืนที่ การศึกษา ประสาน
และสงเสริม องคกรปกครองสวนทองถิ่น ใหสามารถจัดการศึกษาสอดคลองกับนโยบาย และ
มาตรฐานการศึกษา สงเสริมและสนับสนุนการจัดการศึกษาของบุคคล ครอบครัว องคกรชุมชน
องคก รเอกชน องคก รวชิ าชีพ สถาบัน ศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนั สงั คมอ่ืนทจ่ี ดั การศกึ ษา
ในรูปแบบที่หลากหลายในเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษา คณะกรรมการเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประกอบดวยผูแทน
องคกรชมุ ชน ผูแ ทนองคกรเอกชน ผูแทนองคก รปกครองสวนทอ งถน่ิ ผแู ทนสมาคมผูประกอบวิชาชีพ
ครู ผูแทนสมาคมผูประกอบวิชาชีพบริหาร การศึกษา ผูแทนสมาคมผูปกครองและครู และ
ผูทรงคุณวุฒิดานการศึกษา ศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม จํานวนกรรมการ คุณสมบัติ หลักเกณฑ
วิธีการสรรหา การเลือกประธานกรรมการ กรรมการ วาระการดํารงตําแหนง และการพนจาก
ตําแหนง ใหเปนไปตามท่ีกําหนดในกฎกระทรวง ใหผูอํานวยการสํานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาเปน
กรรมการและเลขานุการของคณะกรรมการ เขตพ้ืนท่ีการศึกษา ในการดําเนินการตามวรรคหนึ่ง ใน
สวนท่ีเกี่ยวกับสถานศึกษาเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถิ่นวาจะอยูในอํานาจหนาท่ีของเขต
พื้นท่ีการศึกษาใด ใหเปนไปตามที่รัฐมนตรีประกาศ กําหนด โดยคําแนะนําของคณะกรรมการ
การศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน

สาํ นักพัฒนาระบบบริหารงานบคุ คลและนิติการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

36

การพฒั นารูปแบบการบริหารจดั การศกึ ษา 4.0 ทมี่ ีประสทิ ธิผลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

มาตรา 39 ใหกระทรวงกระจายอํานาจการบริหารและการจัดการศึกษา ทั้งดาน
วชิ าการ งบประมาณ การบรหิ ารงานบุคคล และการบรหิ ารท่ัวไปไปยังคณะกรรมการ และ สํานักงาน
เขตพื้นท่ี การศึกษา และสถานศึกษาในเขตพ้ืนท่ีการศึกษาโดยตรง หลักเกณฑ และวิธีการกระจาย
อํานาจ ใหเ ปนไปตามทก่ี ําหนดในกฎกระทรวง

มาตรา 40 ใหมีคณะกรรมการสถานศึกษาข้ันพ้ืนฐาน สถานศึกษาระดับอุดมศึกษา
ระดับตํ่ากวาปริญญา และสถานศึกษาอาชีวศึกษาของแตละสถานศึกษาเพื่อทําหนาท่ีกํากับ และ
สงเสริม สนับสนุนกิจการของสถานศึกษา ประกอบดวยผูแทนผูปกครอง ผูแทนครู ผูแทนองคกร
ชุมชน ผูแทนองคกร ปกครองสวนทองถิ่น ผูแทนศิษยเกาของสถานศึกษา ผูแทนพระภิกษุสงฆหรือ
ผูแทนองคกรศาสนาอ่นื ในพ้ืนท่ี และผทู รงคณุ วุฒิ สถานศึกษา ระดบั อุดมศกึ ษา ระดบั ต่ํากวาปริญญา
และสถานศึกษาอาชีวศึกษา อาจมีกรรมการเพิม่ ขนึ้ ได ท้ังน้ีตามท่กี ฎหมายกาํ หนด จํานวนกรรมการ
คุณสมบัติ หลักเกณฑ วิธีการสรรหา การเลือกประธานกรรมการและกรรมการ วาระการดํารง
ตําแหนง และการพนจากตําแหนง ใหเปนไปตามที่กําหนดในกฎกระทรวง ใหผูบริหารสถานศึกษา
เปน กรรมการและเลขานกุ ารของคณะกรรมการสถานศึกษา

หมวด 6: มาตรฐานและการประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา

มาตรา 47 ใหมีระบบการประกันคุณภาพการศึกษาเพ่ือพัฒนาคุณภาพและมาตรฐาน
การศึกษาทุกระดับ ประกอบดวยระบบการประกันคุณภาพภายในและระบบการประกันคุณภาพ
ภายนอก ระบบหลกั เกณฑ และวธิ กี ารประกันคณุ ภาพการศกึ ษา

มาตรา 48 ใหหนวยงานตนสังกัดและสถานศึกษา จัดใหมีระบบการประกันคุณภาพ
ภายใน สถานศึกษาและใหถือวาการประกันคุณภาพภายในเปนสวนหนึ่งของกระบวนการบริหาร
การศกึ ษาที่ตองดาํ เนนิ การอยางตอ เนื่อง โดยมีการจัดทํารายงาน ประจาํ ปเสนอตอ หนวยงานตนสังกัด
หนวยงานท่ีเกี่ยวของ และเปดเผยตอสาธารณชน เพื่อ นําไปสูการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐาน
การศกึ ษา และเพ่อื รองรับการประกนั คณุ ภาพภายนอก

มาตรา 49 ใหมีสํานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคณุ ภาพการศกึ ษา มีฐานะเปน
องคการมหาชน ทําหนาท่ีพฒั นาเกณฑ วิธีการประเมนิ คุณภาพภายนอก และทําการประเมินผลการ
จัดการศกึ ษาเพื่อใหมีการตรวจสอบคณุ ภาพของสถานศึกษา โดยคํานึงถึงความมุงหมายและหลักการ
และแนวการจัดการศึกษาในแตละระดับตามท่ีกาํ หนดไวในพระราชบัญญัติ ใหมกี ารประเมนิ คุณภาพ
ภายนอกของสถานศึกษาทุกแหงอยางนอยหนึ่งครั้งในทกุ 5 ป นับตง้ั แตการประเมินครงั้ สุดทาย และ
เสนอผลการประเมินตอหนว ยงานที่เกีย่ วของและสาธารณชน

มาตรา 50 ใหสถานศึกษาใหความรวมมือในการจัดเตรียมเอกสารหลักฐานที่มีขอมูล
เก่ียวของกับสถานศึกษา ใหบุคลากร คณะกรรมการของสถานศึกษา ผูปกครองและผูท่ีมีสวน
เก่ยี วขอ งกับสถานศกึ ษา ใหขอ มูลเพิม่ เตมิ ในสวนท่ีพจิ ารณา เห็นวาเกี่ยวของกับการปฏิบัตภิ ารกิจของ

สาํ นักพฒั นาระบบบริหารงานบุคคลและนติ ิการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

37

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจดั การศึกษา 4.0 ท่ีมปี ระสทิ ธิผลตอ การเปน องคกรคุณภาพของสถานศกึ ษาเขมแขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

สถานศึกษา ตามคํารองขอของสํานักงานรับรองมาตรฐาน และประเมินคุณภาพการศึกษา หรือ
บคุ คลหรือ หนวยงานภายนอกท่สี าํ นักงานดังกลา วรบั รอง ท่ที ําการประเมินคุณภาพภายนอก

มาตรา 51 ในกรณีที่ผลการประเมินภายนอกของสถานศึกษาใดไมไดตามมาตรฐานที่
กําหนด ใหสํานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา จัดทําขอเสนอแนะ การ
ปรับปรุงแกไข ตอหนวยงานตนสังกัด เพ่ือใหสถานศึกษาปรับปรุงแกไขภายในระยะเวลาที่กําหนด
หากมิได ดําเนินการดังกลาว ใหส ํานกั งานรบั รองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศกึ ษารายงาน ตอ
คณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน คณะกรรมการการอาชีวศึกษา หรอื คณะกรรมการการอุดมศกึ ษา
เพอ่ื ดาํ เนนิ การใหมีการปรับปรงุ และแกไข

หมวด 7: ครู คณาจารยแ ละบุคลากรทางการศึกษา

มาตรา 52 ใหกระทรวงสงเสริมใหมรี ะบบกระบวนการผลิตการพฒั นาครูและบุคลากร
ทางการศึกษาใหมีคุณภาพและมาตรฐานที่เหมาะสมกับการเปนวิชาชีพชั้นสูง โดยการกํากับและ
ประสานใหสถาบันทที่ ําหนาที่ผลิตและพัฒนาครู คณาจารย รวมท้งั บุคลากรทางการศึกษาใหมีความ
พรอ ม และมีความเขม แขง็ ในการเตรียมบคุ ลากรใหม การพฒั นาบคุ ลากรอยา งตอ เน่อื ง

มาตรา 53 ใหมอี งคกรวิชาชีพครู ผูบรหิ ารสถานศึกษา และผูบริหารการศึกษา มฐี านะ
เปน องคกรอิสระภายใตการบริหารของสภาวชิ าชีพ ในกํากับของกระทรวง มีอํานาจ หนาท่ีกาํ หนด
มาตรฐานวิชาชีพ ออกและเพิกถอนใบอนุญาตประกอบวิชาชพี กํากับดูแล การปฏิบัติตามมาตรฐาน
และจรรยาบรรณของวชิ าชพี รวมทง้ั การพัฒนาวิชาชพี ครู ผูบรหิ ารสถานศกึ ษา

มาตรา 54 ใหม ีองคกรกลางบริหารงานบุคคลของขา ราชการครู โดยใหครแู ละบุคลากร
ทางการศึกษาทั้งของหนวยงานทางการศึกษาในระดับสถานศึกษาของรัฐ ระดับเขตพื้นท่ีการศึกษา
เปน ขา ราชการในสงั กัดองคกรกลาง ยดึ หลกั การกระจายอาํ นาจการบริหารงาน

มาตรา 55 ใหมีกฎหมายวาดวยเงินเดือน คาตอบแทน สวัสดิการ และสิทธิประโยชน
เกื้อกูลอ่นื สาํ หรับขา ราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษาเพื่อใหมีรายไดท ี่เพยี งพอและเหมาะสมกบั
ฐานะทางสังคม และวิชาชีพ ใหมีกองทุนสงเสริมครูและบุคลากรทางการศึกษา จัดสรรเปนเงิน
อุดหนุน งานรเิ ร่ิมสรา งสรรค ผลงานดีเดน และเปนรางวลั เชดิ ชูเกียรติครู และบุคลากรทางการศกึ ษา

มาตรา 56 การผลิตและพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา การพัฒนามาตรฐาน
และจรรยาบรรณวิชาชีพ

มาตรา 57 ใหหนวยงานทางการศึกษา ระดมทรัพยากรในชุมชนใหม ีสวนรวมในการจัด
การศึกษา โดยนําประสบการณ ความรอบรู ความชํานาญ และภูมิปญญาทองถิ่นมาใช เพื่อใหเกิด
ประโยชนทางการศกึ ษา ยกยอ งเชดิ ชูผูทส่ี ง เสรมิ สนบั สนุนการจดั การศกึ ษา

สํานักพฒั นาระบบบริหารงานบคุ คลและนิตกิ าร
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

38

การพฒั นารูปแบบการบรหิ ารจัดการศึกษา 4.0 ที่มปี ระสทิ ธผิ ลตอ การเปนองคก รคุณภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

หมวด 8: ทรพั ยากรและการลงทนุ เพอื่ การศกึ ษา

มาตรา 58 ใหมีการระดมทรัพยากรและการลงทุนดานงบประมาณ การเงิน และ
ทรัพยสิน ท้ังจากรัฐ องคกรปกครองสวนทองถิ่น บุคคล ครอบครัว ชุมชน องคกรชุมชนเอกชน
องคกรเอกชน องคก ร วิชาชีพ สถาบนั ศาสนา สถานประกอบการ สถาบนั สังคมอ่ืน มาใชจ ัดการศึกษา
ดังน้ี 1) ใหรัฐและองคกรปกครองสวนทอ งถ่ินระดมทรัพยากรเพ่ือการศึกษา โดยอาจจัดเก็บภาษีเพื่อ
การศึกษาไดตามความเหมาะสม 2) ใหบุคคล ครอบครัว ชุมชน องคกรชุมชน องคกรปกครองสวน
ทอ งถ่ินเอกชน องคกร เอกชน องคกรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการ และสถาบันสังคม
อนื่ ระดมทรัพยากรเพื่อการศึกษา โดยเปนผูจัดและมีสวนรวมในการจัดการศึกษา บริจาคทรัพยสิน
และทรัพยากรอ่ืนใหแกสถานศึกษา และมีสวนรวมรับภาระคาใชจายทางการศึกษาตามความ
เหมาะสมและความจําเปน ท้ังนใ้ี หรัฐและองคกรปกครองสวนทองถิ่น สงเสริมและใหแรงจูงใจในการ
ระดมทรัพยากร โดยการสนับสนุน การอดุ หนุนและใชมาตรการลดหยอนหรือยกเวนภาษี ตามความ
เหมาะสมความจาํ เปน

มาตรา 59 ใหสถานศึกษาของรัฐท่ีเปนนิติบุคคล มีอํานาจในการปกครอง ดูแล
บาํ รุงรักษา ใชและจัดหาผลประโยชนจากทรัพยสนิ ของสถานศึกษาทั้งท่ีเปนทีร่ าชพัสดุ ตามกฎหมาย
วาดวยท่ีราชพัสดุ และที่เปนทรัพยสินอื่น รวมท้ังจัดหารายไดจากบริการของสถานศึกษา และเก็บ
คา ธรรมเนียมการศึกษาท่ีไมขัด หรือแยงกับนโยบาย วัตถุประสงค และภารกิจหลักของสถานศึกษา
บรรดาอสังหาริมทรัพยที่สถานศึกษาของรฐั ทเี่ ปนนิตบิ ุคคลไดมาโดยมีผอู ุทิศให หรือโดยการซอื้ หรือ
แลกเปลี่ยนจากรายไดของสถานศึกษา ไมถือเปนที่ราชพัสดุและใหเปนกรรมสิทธิ์ของสถานศึกษา
บรรดารายได ผลประโยชนของสถานศึกษาของรัฐท่ีเปนนิตบิ ุคคล ผลประโยชนท่เี กิดจากท่ีราชพัสดุ
เบ้ียปรับท่เี กิดจากการผิดสัญญาลาศึกษา และเบี้ยปรับท่ีเกดิ จากการผิดสัญญาการซ้ือทรัพยสินหรือ
จางทําของที่ดําเนินการโดยใชเงินงบประมาณไมเปนรายไดท่ีตองนําสงกระทรวงการคลัง ตาม
กฎหมายวาดวยเงนิ คงคลัง และกฎหมายวาดวยวิธีการงบประมาณ บรรดารายไดและผลประโยชน
ของสถานศกึ ษาของรัฐที่ไมเปนนิตบิ ุคคล ผลประโยชนที่เกดิ จากที่ราชพัสดุ เบี้ยปรบั ที่เกิดจากการผิด
สัญญาลาศึกษา เบี้ยปรับที่เกิดจากการผิดสัญญาการซ้ือทรัพยสินหรือจางทําของท่ีดาํ เนินการโดยใช
เงินงบประมาณใหส ถานศกึ ษาสามารถจัดสรรเปน คา ใชจ า ยในการจดั การศกึ ษา

มาตรา 60 ใหรัฐจัดสรรงบประมาณแผนดินใหกับการศึกษาในฐานะที่มีความสําคัญ
สูงสุดตอการพฒั นาทยี่ งั่ ยืนของประเทศ โดยจดั สรรเปนเงนิ งบประมาณเพอ่ื การศึกษา อาทิเชน

(1) จัดสรรเงนิ อดุ หนนุ ท่วั ไปเปนคา ใชจายรายบุคคลท่ีเหมาะสมแกผูเรียนภาคบังคับ
และการศึกษาข้นั พืน้ ฐานทจี่ ดั โดยรฐั และเอกชนใหเทา เทียมกนั

(2) จัดสรรทุนการศึกษาในรูปของกองทุนกูยืมใหแกผูเรียนท่ีมาจากครอบครัวที่มี
รายไดนอย ตามความเหมาะสมและความจําเปน

สาํ นกั พัฒนาระบบบริหารงานบคุ คลและนิติการ
สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

39

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศกึ ษา 4.0 ที่มีประสิทธิผลตอการเปน องคก รคุณภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

(3) จัดสรรงบประมาณและทรัพยากรทางการศึกษาอื่นเปนพิเศษใหเหมาะสม
สอดคลองกับความจําเปนในการจัดการศึกษาสําหรับผูเรียนที่มีความตองการเปนพิเศษแตละกลุม
โดยคาํ นึงถงึ ความเสมอภาคในโอกาสทางการศึกษา ความเปน ธรรม

(4) จัดสรรงบประมาณเปนคา ใชจายดําเนินการ และงบลงทุนใหสถานศึกษาของรัฐ
ตาม นโยบายแผนพัฒนาการศึกษาแหงชาติ และภารกิจของสถานศึกษา ใหมีอิสระในการบริหาร
งบประมาณ ทรพั ยากรทางการศกึ ษา ใหค ํานงึ ถงึ คณุ ภาพและความเสมอภาคในโอกาสทางการศกึ ษา

(5) จัดสรรงบประมาณในลักษณะเงินอดุ หนนุ ทว่ั ไปใหส ถานศกึ ษา
(6) จัดสรรกองทุนกยู มื ดอกเบยี้ ต่ําใหส ถานศึกษาเอกชนเพ่ือใหพ ่งึ ตนเองได
(7) จดั ต้งั กองทนุ เพือ่ พฒั นาการศึกษาของรัฐและเอกชน
มาตรา 61 ใหรฐั จัดสรรเงนิ อดุ หนุนการศึกษาท่จี ัดโดยบุคคล ครอบครัว องคกร ชุมชน
องคกรเอกชน องคกรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการ และสถาบันสังคมอ่ืน ตามความ
เหมาะสม และความจาํ เปน
มาตรา 62 ใหมรี ะบบการตรวจสอบ ติดตามและประเมินประสิทธิภาพและประสทิ ธผิ ล
การใชจ า ยงบประมาณการจดั การศกึ ษาใหส อดคลองกับหลกั การศกึ ษา และแนวการจดั การศึกษาและ
คณุ ภาพ มาตรฐานการศึกษา โดยหนวยงานภายในและหนวยงานของรัฐท่ีมหี นาท่ตี รวจสอบภายนอก
หลักเกณฑ และวิธีการในการตรวจสอบ ติดตาม การประเมิน

หมวด 9: เทคโนโลยเี พ่ือการศกึ ษา

มาตรา 63 รัฐตองจัดสรรคลนื่ ความถี่ สือ่ ตัวนาํ และโครงสรางพื้นฐานอื่นทีจ่ าํ เปนตอ การ
สง วิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน วิทยุโทรคมนาคม และการสื่อสารในรูปอ่ืน เพื่อใชประโยชน
สําหรับการศึกษาในระบบและนอกระบบ การศึกษาตามอัธยาศัย การทะนุบํารุงศาสนา ศิลปะและ
วฒั นธรรม ตามความจาํ เปน

มาตรา 64 รัฐตอ งสงเสริมและสนับสนุนใหม ีการผลิต พัฒนาแบบเรียน ตาํ รา หนังสือ
ส่อื สิ่งพิมพอน่ื วัสดอุ ปุ กรณและเทคโนโลยีเพ่อื การศึกษาอืน่ โดยเรงรดั พัฒนาขีดความสามารถในการ
ผลติ สนบั สนนุ และมกี ารใหแ รงจูงใจแกผ ผู ลติ พัฒนาเทคโนโลยเี พ่ือการศึกษา

มาตรา 65 ใหมีการพัฒนาบุคลากรท้ังดานผูผลิต และผูใชเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา
เพื่อใหมีความรู ความสามารถ และทักษะในการผลิต การใชเทคโนโลยีท่ีเหมาะสม มีคุณภาพ
ประสิทธิภาพ

มาตรา 66 ผูเรียนมีสิทธิไดรับการพัฒนาขีดความสามารถในการใชเทคโนโลยีเพื่อ
การศึกษา เพื่อใหมีความรูและทักษะเพียงพอท่ีจะใชเทคโนโลยีเพ่ือการศึกษาในการแสวงหาความรู
ดว ยตนเองไดอ ยางตอเน่อื งตลอดชีวิต

สํานักพฒั นาระบบบริหารงานบคุ คลและนติ กิ าร
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

40

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทีม่ ปี ระสิทธิผลตอการเปนองคก รคณุ ภาพของสถานศึกษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

มาตรา 67 รัฐตองสงเสริมใหมีการวิจัยและพัฒนา การผลิต และการพฒั นาเทคโนโลยี
เพื่อการศึกษา การติดตามตรวจสอบ และประเมนิ ผลการใชเทคโนโลยีเพ่ือการศกึ ษาใหเกดิ การใชท่ี
คุมคาและเหมาะสมกบั กระบวนการเรยี นรขู องคนไทย

มาตรา 68 ใหมีการระดมทุน เพ่ือจัดต้ังกองทุนพัฒนาเทคโนโลยีเพ่ือการศึกษา จาก
เงินอุดหนุนของรัฐ คาสัมปทาน และผลกําไรที่ไดจากการดําเนินกิจการดาน สื่อสารมวลชน
เทคโนโลยีสารสนเทศ และโทรคมนาคมจากทุกฝายที่เกี่ยวของท้ังภาครัฐ ภาคเอกชน และองคกร
ประชาชน รวมทัง้ ใหมีการลดอตั ราคาบริการเปน พเิ ศษในการใชเ ทคโนโลยีดงั กลาว เพ่อื การพัฒนาคน
และสังคม หลักเกณฑและวิธีการจัดสรรเงนิ กองทุน เพอื่ การผลิตการวิจัยและการพัฒนาเทคโนโลยี
เพื่อการศกึ ษา ใหเปน ไปตามทก่ี าํ หนดในกฎกระทรวง

มาตรา 69 จัดใหมีหนวยงานกลางทําหนาที่พิจารณาเสนอนโยบาย แผน สงเสริมและ
ประสานการวิจัยการพัฒนาและการใชการประเมินคุณภาพ และประสิทธิภาพของการผลิต การใช
เทคโนโลยเี พื่อการศึกษา

สรุปไดวา พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับท่ี 2)
พ.ศ. 2545 และ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2553 เปนการกาํ หนดการจัดการศึกษาและสนับสนุนใหเ กิดความรู
คูคุณธรรม การปรับปรุงการศึกษาใหสอดคลองกับความเปล่ียนแปลง การสรางเสริมความรูและ
ปลูกฝงจิตสํานึกท่ีถูกตอง ใหคํานึงถึงการมีสวนรวม สนับสนุนทรัพยากร ติดตามและประเมินผล
เพื่อใหการบริหารจัดการศึกษามีประสทิ ธิภาพ ดังนั้น การบริหารจดั การศึกษา 4.0 ท่มี ปี ระสิทธผิ ลตอ
การเปนองคกรคุณภาพ จําเปนตองมีการยกระดับคุณภาพการศึกษาอยางบูรณาการ สอดคลองกับ
การสรางระบบการเรยี นรตู ลอดชวี ิต ระบบการเรียนรเู ชิงสรางสรรค ผา นองคกรตางๆ และพฒั นาการ
ใชเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการศึกษา โดยใชเปนเคร่ืองมือในการยกระดับคุณภาพและการกระจาย
โอกาสทางการศึกษา ระบบการเรยี นแบบอิเล็กทรอนิกสเพื่อเปนกลไกในการเปล่ียนกระบวนทศั นการ
เรียนรูใหเปนแบบผูเรียนเปนศูนยกลางท่ีเอื้อใหเกิดการเรียนรูตลอดชีวิต การเพ่ิมขีดความสามารถ
ของทรัพยากรมนุษย โดยไมปลอยปละละเลยหรือท้ิงใครไวขางหลัง (No one left behind) เพ่ือให
แตละบุคคลไดพัฒนาตนเองตามความพรอมและศักยภาพใหบรรลุขีดสูงสุด มีความรู ทักษะ และ
สมรรถนะในการประกอบอาชพี เปนผูมีคุณลักษณะท่ีพงึ ประสงค ในการดํารงชีวติ และอยูร วมกบั ผอู ื่น
ในสังคมไดอยางมีความสุข มุงเนนในความสามารถของการจัดการศึกษาที่แสดงความรับผิดชอบตอ
คุณภาพมาตรฐานใหแกผูเรียนอยางมีประสิทธิภาพและมปี ระสิทธิผล การเปดโอกาสใหทุกภาคสวน
ของสังคมท่ีมศี ักยภาพความพรอม สามารถเขา มามีสว นรวมในการดําเนนิ การจัดการศกึ ษาในรูปแบบ
ท่ีหลากหลาย การพัฒนาระบบคุณภาพและประสิทธิภาพที่เหมาะสม สอดคลองกับบริบทและความ
ตองการของสังคม ใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดตอผูเรียนยกระดับคุณภาพการจัด
การศึกษา ในมิติการสรางสังคมแหงการเรียนรูของจุดเนนการประกันคุณภาพ การพัฒนาผูเรียน

สาํ นกั พัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิติการ
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

41

การพฒั นารปู แบบการบรหิ ารจัดการศกึ ษา 4.0 ทมี่ ปี ระสิทธผิ ลตอ การเปนองคกรคุณภาพของสถานศกึ ษาเขม แข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

โอกาสความเสมอภาคและความเทาเทียม การเขาถึงบริการทางการศึกษา ทักษะภาษา ทักษะ
เทคโนโลยดี จิ ิตอล และทกั ษะชวี ติ

มาตรฐานการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน

มาตรฐานการศึกษาขั้นพืน้ ฐานมสี าระ(สาํ นกั ทดสอบทางการศึกษา, 2555: 17)5 ดังน้ี

มาตรฐานดานผูเ รยี น
มาตรฐานท่ี 1 มคี ุณธรรมจรยิ ธรรมและคา นยิ มท่พี ึงประสงค

ตัวบงช้ี มีวินัย มีความรับผิดชอบ และปฏิบัติตามระเบียบและซ่ือสัตยส ุจริต มคี วาม
เมตตากรุณา เอ้อื เฟอเผอื่ แผ ประหยดั ใชสิ่งของ ทรัพยสินท้ังของตนเอง สว นรวมอยางประหยดั คุมคา

มาตรฐานที่ 2 เปนสมาชิกที่ดีของครอบครัว ชุมชน สังคม ปฏิบัติตามระบอบ
ประชาธิปไตย

ตัวบงช้ี เคารพและรับฟงคําแนะนํา รักษาสิทธิ เสรีภาพของตนเอง เคารพในสิทธิ
เสรีภาพของผูอ่ืน มีความรูและปฏิบัติตามกฎหมาย ไมเปนปญหาสังคม อยูในสังคมอยางมีความสุข
รว มกิจกรรมในการพฒั นาสถานศึกษา ทอ งถิ่น รจู ักใชเ วลาวา งใหเ ปนประโยชน

มาตรฐานที่ 3 มจี ิตสาํ นึกทเี่ ห็นแกประโยชนส วนรวม อนรุ กั ษแ ละพฒั นาสิ่งแวดลอม
ตัวบงชี้ รูคุณคาของสิ่งแวดลอม ตระหนักถึงผลกระทบที่เกิดจากการเปล่ียนแปลง

และสิง่ แวดลอ ม ปฏบิ ัติตนเปนประโยชน อนุรกั ษสิง่ แวดลอ มใชทรพั ยากรประหยัดและคมุ คา
มาตรฐานที่ 4 มีความสามารถในการคิดวิเคราะห คิดสังเคราะห คิดอยา งมวี จิ ารณญาณ

ความคดิ สรางสรรค คิดไตรต รอง และมีวิสยั ทศั น
ตวั บงชี้ สามารถจําแนกประเภทขอ มูล เปรยี บเทียบและมีความคดิ รวบยอด สามารถ

ประเมินคาความนา เชอ่ื ถือของขอ มูล รจู ักพิจารณาขอ ดี ขอ เสีย ความถกู ความผิดและระบสุ าเหตุ ผล
คน หาคําตอบ เลือกวิธีและมีปฏิภาณในการแกปญหาและตัดสินใจไดอยางถูกตอง และเหมาะสม มี
ความคดิ รเิ ริ่ม มีจนิ ตนาการ สามารถคาดการณแ ละกาํ หนดเปา หมายได

มาตรฐานท่ี 5 มคี วามรูและทักษะทจี่ ําเปนในการเรยี นรูตามหลกั สูตร
ตัวบงชี้ มีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนในกลุมประสบการณ/กลุมวิชา/หมวดวิชาที่สําคัญ

ไมต่ํากวาเกณฑมาตรฐานข้ันต่ํา (คณิตศาสตร วิทยาศาสตร ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ สังคมศาสตร
คอมพิวเตอร) มีความสามารถในการใชภาษาสื่อสาร

5 สาํ นักทดสอบทางการศึกษา. แนวทางการนาํ มาตรฐานการศึกษาขน้ั พ้ืนฐานสูการปฏิบัติและมโนทัศนของผเู กี่ยวของ. กรุงเทพฯ: โฆสิต
การพิมพ. ท้ังนี้ การกําหนดมาตรฐานการศกึ ษาดานตาง ๆ เปนสงิ่ สําคัญเพ่ือใชเปนกรอบและแนวทางใหหนวยงานและสถานศึกษามุงพัฒนา
คุณภาพการศึกษาไปในทิศทางเดยี วกนั และมีวสิ ัยทัศนความเปลย่ี นแปลงในการพัฒนาทางการศึกษา.

สาํ นักพฒั นาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนิติการ
สาํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

42

การพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ทม่ี ปี ระสิทธิผลตอ การเปนองคกรคณุ ภาพของสถานศกึ ษาเขม แขง็

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

มาตรฐานที่ 6 มที ักษะในการแสวงหาความรู รักการเรยี นรู พฒั นาตนเองอยา งตอ เนือ่ ง
ตัวบงช้ี มคี วามกระตือรอื รน สนใจการเรียนรูจากแหลงตาง ๆ รูจักตั้งคําถามเพ่ือหา

เหตุผล รักการอาน สามารถใชหองสมุดแหลงความรูและสื่อตาง ๆ ท้ังในและนอกสถานศึกษา
สามารถสรุปประเด็นจากการเรยี นรแู ละประสบการณไดอยา งถูกตองดว ยตัวเอง

มาตรฐานที่ 7 เห็นคณุ คา และภูมใิ จในภูมปิ ญญา ศลิ ปะและวัฒนธรรมไทยทีด่ งี าม
ตัวบงช้ี รูจักทองถ่ิน รักและรวมพัฒนาทองถิ่นของตนเอง มีความรู ความเขาใจใน

ภูมิปญญาไทย โดยเฉพาะภูมิปญญาของทองถิ่น นํามาใชได ชื่นชมและสืบสานศิลปวัฒนธรรมและ
ประเพณีทีด่ ีงามของทองถ่ินและของชาติไทย

มาตรฐานท่ี 8 รูจกั ตนเองพง่ึ ตนเองไดม บี คุ ลกิ ภาพท่ีดี
ตวั บงช้ี รูถึงความถนัด ความสามารถ ความสนใจ ขอดี ขอ ดอยตนเอง และพยายาม

ปรับปรุงตนเอง เปนตัวของตัวเอง มีความมั่นใจ กลาแสดงออกอยางเหมาะสมและใหเกียรติผูอื่น รู
กาลเทศะในการใชค ําพูด กิริยามารยาท และการแตงกาย สามารถกาํ หนดเปาหมาย แนวทางตดั สินใจ
และแกปญหาของตนเองได

มาตรฐานที่ 9 มีทักษะในการทํางาน รักการทํางาน สามารถทํางานรวมกับผูอ่ืนได
และมเี จตคตทิ ีด่ ตี ออาชพี สจุ รติ

ตัวบงชี้ สามารถทํางานตามลําดับข้ันตอนและผลงานมีประสิทธิภาพ ขยัน อดทน
ละเอียด รอบคอบในการทํางาน พัฒนางาน สามารถทํางานอยางมีความสุข และภูมิใจในผลงาน
ตนเอง สามารถทํางานเปนทีม (ชวยเหลือผูอื่นไมเอาเปรียบ ใหความรวมมือยอมรับฟงความคิดเห็น
และความสามารถของผูอืน่ รวมรับผดิ ชอบผลงานของกลมุ ) มเี จตคตทิ ีด่ ตี อ อาชพี สุจรติ

มาตรฐานที่ 10 มีสขุ นิสัยสุขภาพกายและสุขภาพจิตท่ีดี
ตัวบงช้ี มีน้ําหนักสวนสูงตามเกณฑมาตรฐาน มีสมรรถภาพทางกายตามเกณฑ

มาตรฐาน ราเริงแจมใส มีมนุษยสัมพันธทีด่ ีกบั ครูเพ่อื นและบุคคลท่ัวไป รูจกั ดูแลสุขภาพและปองกัน
ตวั เองไมใ หเกิดอุบัตภิ ัย

มาตรฐานที่ 11 ปลอดจากสงิ่ เสพยติดใหโ ทษและส่ิงมอมเมา
ตัวบงชี้ มีความรู ความเขาใจ และไมยุงเกี่ยวกบั ส่ิงเสพยติดและสิ่งมอมเมา และไม

แสวงหาผลประโยชน
มาตรฐานที่ 12 มีสนุ ทรียภาพและลักษณะนสิ ัยดา นศิลปะ ดนตรี และกีฬา
ตัวบง ชี้ มีความชน่ื ชมและรวมกจิ กรรมดานศิลปะ ดนตรี และกีฬา

มาตรฐานดา นกระบวนการบรหิ ารจัดการ (กระบวนการ)
มาตรฐานท่ี 13 มกี ารจัดองคกรและโครงสราง รวมถึง การบริหารงานอยางเปนระบบ
และครบวงจร ใหบ รรลเุ ปาหมายการศึกษา

สาํ นักพัฒนาระบบบริหารงานบุคคลและนิติการ
สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ

43

การพฒั นารูปแบบการบริหารจัดการศึกษา 4.0 ที่มีประสทิ ธิผลตอการเปน องคกรคุณภาพของสถานศึกษาเขมแข็ง

Developing Model to Education Management 4.0 of Quality Organization Effectiveness to Sustainability Educational
Institution.

ตัวบงชี้ มีการจัดองคกร โครงสรางการบริหารชัดเจน มีปรัชญาแผนพัฒนาและ
ธรรมนูญสถานศึกษา แผนการดาํ เนินงานของสถานศึกษาและตัวช้ีวัดความสําเร็จ ปฏิบัติตามแผน มี
การนิเทศติดตามและประเมินผล เปรียบเทียบกับเปาหมายอยางตอเนื่อง มีระบบขอมูลสารสนเทศ
ครบถว น ถูกตอง ตรงกับความตองการ ทันตอการใชง าน มีการบันทกึ และรายงานผลการประเมิน มี
การนําขอ มูลและผลการประเมนิ ไปใชในการตัดสนิ ใจและปรบั ปรงุ งาน

มาตรฐานที่ 14 สงเสริมความสัมพันธและความรวมมือระหวางสถานศึกษาและชุมชน
ในการพัฒนาการศึกษา

ตัวบงชี้ ผูบริหารและครูสรางความสมั พนั ธท่ดี กี ับชมุ ชนในการรวมกันจัดการศกึ ษา มี
การประชาสัมพันธเพื่อสรางความเขา ใจใหบุคลากรในสถานศึกษาและชุมชน เห็นความสําคัญในการ
จดั การศกึ ษารว มกนั มกี ารประชาสัมพันธกิจกรรมของสถานศึกษาตอชุมชนอยางสมา่ํ เสมอ ผูปกครอง
และชุมชนเขามามีบทบาทในการพฒั นาการศกึ ษา

มาตรฐานที่ 15 มีการจัดสภาพแวดลอมที่เอ้ือตอการเรียนรู สงเสริมสุขภาพอนามัย
และความปลอดภยั ของผเู รียน

ตัวบงชี้ จัดสภาพแวดลอมที่สะอาดเปนระเบียบปลอดภัย ระบบปองกันให
สถานศึกษาปลอดสารพษิ ส่ิงเสพยติด อาชญากรรม และอบายมุข ระบบสาธารณปู โภคท่ีดี ส่ิงอํานวย
ความสะดวกใหค รูและบคุ ลากรอยางเพียงพอ และสภาพแวดลอมใหเออ้ื ตอการเรยี นรู

มาตรฐานที่ 16 สงเสรมิ และพัฒนาบุคลากร ตามความจําเปน เหมาะสมอยางสม่าํ เสมอ
ตัวบงช้ี จัดครูเขา สอนตรงตามสาขาวิชา ความถนัด ความรู ความสามารถ ครูไดรับ

การพัฒนาเกี่ยวกับเร่ืองที่ใชสอนและปฏิบัติงานอยางตอเน่ือง สอดคลองกับสภาพการเปล่ียนแปลง
สง เสริมการทาํ งานเปน ทีม

มาตรฐานที่ 17 มีการจัดการเรียนการสอนสอดคลองกับหลักสูตร ความตองการของ
ผูเรยี นและทอ งถิ่น

ตัวบงช้ี มีการพัฒนาหลักสูตรใหสอดคลองกับสภาพและความตองการของทองถ่ิน
โดยใหชุมชนเขามามีสวนรวม จัดแนวการเรียนการสอนใหสอดคลองกับหลักสูตร ความตองการของ
ผูเรียนและทองถ่ิน การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจสังคมใหสามารถเช่ือมโยงแกปญหาทองถ่ิน
สามารถนําไปปฏิบตั ิไดจ รงิ

มาตรฐานที่ 18 จดั กจิ กรรมและการเรียนการสอนโดยเนนผูเรยี นเปน ศูนยก ลาง
ตวั บง ช้ี มกี ารจดั กิจกรรมการเรยี นการสอนอยางหลากหลาย เหมาะสมกบั ธรรมชาติ

ของผูเรียน จัดกิจกรรมการเรียนรูที่กระตุนใหผูเรียนรูจักคิดวิเคราะห คิดสังเคราะห คิดสรางสรรค
และจัดกิจกรรมท่กี ระตุนใหผูเรียนรูจักศึกษาหาความรู แสวงหาคําตอบ สรางองคค วามรู ดวยตนเอง
นําภูมปิ ญญาทองถนิ่ เทคโนโลยแี ละสอื่ ท่เี หมาะสม มาประยุกตใชในการจัดการเรียนรแู ละจัดกจิ กรรม
เพื่อฝกฝน สงเสรมิ คณุ ธรรมและจรยิ ธรรมของผูเรียน จัดกิจกรรมการเรียนรูใหผ ูเรียนไดร ับการพฒั นา

สาํ นกั พัฒนาระบบบรหิ ารงานบุคคลและนิติการ
สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ