EKONOMI TINGKATAN 4

NGAH LUM STANDARD SEKOLAH MENE
KE
KURIKU M P E IMATA PELAJARAN ELEKTIF IKTISAS
AYSIA
MENTERIAN PENDIDIKAN MAL

EKONOMI

Tingkatan 4

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

EKONOMI
TINGKATAN 4

BUKU TEKS

Penulis
Phang Hang Kuok
Mazlan bin Hj. Sharif
Karthikeyan A/L V. Devakaran Nair

Editor
Teo Suh Kiaw
Syazwani binti Mokhtar
Tan Yi Hang

Pereka Bentuk
=XONLÀL ELQ .XVLDU

Ilustrator
0RKDPPDG +D¿] ELQ 0RKDPDG 1RU

2016

No. siri buku: 0103 PENGHARGAAN

.30 ,6%1 =HWL (QWHUSULVH LQJLQ PHUDNDPNDQ
SHQJKDUJDDQ NHSDGD RUJDQLVDVL GDQ RUDQJ
Cetakan Pertama 2016 SHUVHRUDQJDQ \DQJ WHODK PHPEDQWX GDODP
‹ .HPHQWHULDQ 3HQGLGLNDQ 0DOD\VLD SURVHV PHQHUELWNDQ EXNX LQL LDLWX

+DN &LSWD 7HUSHOLKDUD 0DQD PDQD EDKDQ ‡ -DZDWDQNXDVD 3HQDPEDKEDLNDQ 3UXI 0XND
dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan 6XUDW %DKDJLDQ %XNX 7HNV %%7
VHPXOD GLVLPSDQ GDODP FDUD \DQJ EROHK .HPHQWHULDQ 3HQGLGLNDQ 0DOD\VLD .30
dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan ‡ -DZDWDQNXDVD 3HQ\HPDNDQ 3HPEHWXODQ
GDODP VHEDUDQJ EHQWXN DWDX FDUD EDLN GHQJDQ
HOHNWURQLN PHNDQLN SHQJJDPEDUDQ VHPXOD Pruf Muka Surat, BBT, KPM
mahupun dengan cara perakaman tanpa ‡ -DZDWDQNXDVD 3HQ\HPDNDQ 1DVNKDK
kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua
3HQJDUDK 3HODMDUDQ 0DOD\VLD .HPHQWHULDQ Sedia Kamera, BBT, KPM
3HQGLGLNDQ 0DOD\VLD 3HUXQGLQJDQ WHUWDNOXN ‡ 3HQ\HODUDV 3URMHN GDQ 3HJDZDL 7HNQLNDO
kepada perkiraan royalti atau honorarium.
BBT, KPM
Diterbitkan untuk Kementerian ‡ %DKDJLDQ 3HPEDQJXQDQ .XULNXOXP .30
3HQGLGLNDQ 0DOD\VLD ROHK ‡ 7RXULVP 0DOD\VLD .HPHQWHULDQ
=HWL (QWHUSULVH
1R -DODQ %XGL 3HODQFRQJDQ GDQ .HEXGD\DDQ 0DOD\VLD
7DPDQ :DZDVDQ 3HULQGXVWULDQ ‡ -DEDWDQ 3HUDQJNDDQ 0DOD\VLD
%DWX 3DKDW ‡ 3HUEDGDQDQ 3URGXNWLYWL 0DOD\VLD
-RKRU 'DUXO 7DN]LP
0DOD\VLD VHUWD LQGLYLGX LQGLYLGX \DQJ WHUOLEDW
7HO VHFDUD ODQJVXQJ GDQ WLGDN ODQJVXQJ GDODP
)DNV melengkapkan penerbitan Buku Ekonomi
( PHO ]HWLHQWHUSULVH#\DKRR FRP Tingkatan 4.

5HND OHWDN GDQ DWXU KXUXI Pihak penerbit juga mengucapkan ribuan
=HWL (QWHUSULVH WHULPD NDVLK NHSDGD EDULVDQ SHQLODL \DQJ
WHODK PHQMDODQNDQ VHPDNDQ WHUKDGDS
0XND WDLS WHNV %HUNHOH\ NHVHOXUXKDQ NDQGXQJDQ EXNX
6DL] WDLS WHNV SW
3HOEDJDL XVDKD XQWXN PHQJHVDQ SHPLOLN
'LFHWDN ROHK hak cipta bahan telah dijalankan. Namun
Cetakrapi Sdn. Bhd. EHJLWX EDJL VHVHWHQJDK SHPLOLN KDN
1R -DODQ 6UL (KVDQ 6DWX FLSWD LQL JDJDO GLNHVDQ 2OHK LWX SLKDN
7DPDQ 6UL (KVDQ .HSRQJ penerbit ingin memohon maaf kepada
.XDOD /XPSXU pihak yang berkenaan. Pemilik hak cipta
0DOD\VLD WHUVHEXW GLDOX DOXNDQ XQWXN PHQJKXEXQJL
pihak penerbit agar penghargaan yang
VHZDMDUQ\D GDQ NHEHQDUDQ PHPSHUROHK
hak cipta boleh diaturkan bagi cetakan
yang berikutnya.

ii

Kandungan

Pendahuluan v
1
BAB 1 Pengenalan kepada Ekonomi
2
1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas 16
1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi 36
Peta Konsep 37
Rumusan ǘǝ
ǘǝ
"Ɲ"(0& 39
44
01&) % Ȕ 45
Latihan Sumatif 1
Kajian Kes 47
Praktis
Ǚǝ
BAB 2 Pasaran ǝǝ
112
Ǘǽǖ "0"&* +$ + 0 / + 113
ǗǽǗ ǖǖǚ
" +' ) + /$ 115
Peta Konsep 116
Rumusan 119
120
"Ɲ"(0&
Istilah BM – BI
Latihan Sumatif 2
Kajian Kes
Praktis

iii

BAB 3 Wang, Bank, dan Pendapatan Individu 123

3.1 Wang dan Bank 124
3.2 142
3.3 Pendapatan Individu 157
194
Penggunaan Pendapatan Individu 195
ǖǞǛ
Peta Konsep 196
197
Rumusan CONTOH CONTOH 202
"Ɲ"(0& 203
Istilah BM – BI
205
Latihan Sumatif 3 CONTOH CONTOH
Kajian Kes 206
232
Praktis 244
245
BAB 4 Pengeluaran ǗǙǜ
247
4.1 Konsep Pengeluaran, Kos, dan Hasil ǗǙǝ
4.2 Produktiviti dan Eksternaliti 252
253
Peta Konsep
Rumusan 254
261
"Ɲ"(0& 262
Istilah BM – BI

1&% + 2* 1&# Ǚ
Kajian Kes
Praktis

Glosari
Senarai Rujukan
Indeks

iv

Pendahuluan

Buku teks ini ditulis untuk memenuhi objektif Kurikulum Standard Ekonomi iaitu menyediakan
murid dengan pengetahuan dan kemahiran asas ekonomi serta memupuk nilai-nilai murni
supaya murid dapat menyedari dan memahami masalah ekonomi, menghargai sumbangan
daripada segala kegiatan ekonomi serta menyelesaikan masalah seharian dengan berkesan
dan bertanggungjawab.

Kandungan buku ini ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran
(DSKP) dan dirancang sebagai satu bahan pengajaran dan pembelajaran bagi guru dan
juga sebagai satu sumber rujukan penting bagi murid.

Buku ini menekankan kepentingan Kemahiran Abad ke-21 dan Kemahiran Berfikir Aras
Tinggi (KBAT) serta pembelajaran kendiri melalui digital media yang disediakan dalam buku.

Ekonomi & Anda Halaman Rangsangan

Menghubungkaitkan tajuk yang Merangsang minat murid terhadap tajuk
dipelajari dengan kehidupan yang dipelajari dan disertakan inkuiri
harian murid. bab yang mencabar pemikiran murid.

Bab 1 1BAB Pengenalan
kepada Ekonomi
EKONOMI & ANDA
Sumber ekonomi yang terhad berbanding dengan kehendak yang tidak terhad
Ekonomi merupakan satu mata pelajaran yang telah membawa kepada masalah ekonomi iaitu kekurangan, pilihan, dan kos lepas.
penting. Ramai beranggapan bahawa ekonomi Masalah ekonomi tersebut diselesaikan melalui sistem ekonomi yang terdapat dalam
adalah berkaitan dengan wang atau ekonomi sesebuah negara. Sesebuah negara perlu menentukan cara untuk menguruskan
berkaitan dengan konsep dan teori-teori tertentu sumber ekonomi yang terhad bagi memenuhi kehendak rakyatnya.
sahaja. Sebenarnya, skop ekonomi lebih luas
daripada apa-apa yang anda fikirkan. Dalam
kehidupan harian, tidak kira anda sedar atau tidak
sedar, anda berdepan dengan ilmu ekonomi.

Cuba anda baca petikan di bawah.

Azmi baru selesai menunaikan solat subuh. Dia
memilih untuk tidur semula selama 30 minit sedangkan
dia perlu hadir awal ke sekolah sempena hari sukan
di sekolahnya.

Lepas bangun, dia menggosok gigi dengan ubat gigi Pengetahuan ekonomi dapat membantu kita
yang diimport dari Amerika Syarikat dan menggunakan memahami, menghayati, dan seterusnya
berus gigi yang diimport dari negara Jepun. Mengikut
ibunya, kedua-dua produk ini dikatakan mempunyai menyelesaikan masalah ekonomi seharian dengan
jaminan yang tinggi daripada pengeluar. lebih berkesan dan bertanggungjawab

Ketika sarapan, ayah Azmi telah memberikannya RM30 untuk berbelanja sempena hari sukan sekolah
pada hari ini. Azmi terus mengetepikan RM10 untuk disimpan di dalam tabungnya kerana di sekolah
guru mengajar supaya menyimpan sebelum berbelanja dan bukan berbelanja baru menyimpan.

Semasa di sekolah, Azmi ingin menggunakan RM20 untuk membeli sehelai baju sukan yang berharga Pasaran Bebas SISTEM EKONOMI PeraPnucsaantgan
RM19.90 dan sebuah topi yang berharga RM18.90. Akhirnya, Azmi telah menggunakan RM18.90 untuk Campuran
membeli topi kerana dia sudah mempunyai banyak baju sukan.

Balik dari sekolah, Azmi memakai topi yang dibeli dan beraksi di depan cermin, dia berasa cukup puas
dengan topi yang dibelinya.

Maka jelaslah bahawa ilmu ekonomi memang penting dalam kehidupan seharian. Belajar ilmu Standard Kandungan: Kata Kunci:
ekonomi boleh membantu individu membuat pilihan yang terbaik: apa-apa yang hendak dibeli; 1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas
bekerja sebagai guru atau jurutera; firma pula memilih apa-apa yang hendak dikeluarkan; berapakah 1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Ekonomi ‡ (NRQRPL
kosnya; berapakah harga perlu diletakkan; kerajaan pula menentukan kadar cukai yang sesuai; dan ‡ .HNXUDQJDQ
cara menggunakan cukai tersebut. Subjek Ekonomi memang penting kepada setiap individu tidak kira ‡ 3LOLKDQ
anda sebagai pengguna, pengeluar, atau kerajaan. ‡ .RV OHSDV
‡ )DNWRU SHQJHOXDUDQ
Selepas mempelajari Bab 1, cuba anda kaitkan aktiviti kehidupan harian dengan konsep ekonomi yang ‡ 0DVDODK DVDV HNRQRPL
telah dipelajari dalam petikan di atas. ‡ .HOXN NHPXQJNLQDQ

pengeluaran
‡ 0HNDQLVPH SDVDUDQ

1

Soalan Aplikasi Konsep Standard Kandungan & Kata Kunci

Disediakan pada akhir bab. Menyenaraikan standard kandungan dan kata
kunci bagi tajuk berkenaan.

v

Standard Bab 1 1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, Masyarakat pelbagai peringkat usia hari ini berdepan dengan Pasaran Lensa
Pembelajaran dan Kos Lepas risiko pelbagai ancaman penyakit akibat daripada gaya hidup
Kelangkaan merujuk kepada kurang sihat yang diamalkan. Kesedaran kesihatan boleh Dalam keadaan sebenar, Ekonomi
Merupakan situasi jumlah barang yang Apakah yang dikaji oleh ilmu ekonomi? mengubah gaya hidup masyarakat dan permintaan terhadap kesan pendapatan pengguna
standard tersedia tidak mencukupi Mengapakah kita perlu membuat pilihan? produk kesihatan. Misalnya, memandangkan pekerjaan sekarang terhadap permintaan Maklumat
pembelajaran untuk memenuhi keperluan Apakah faktor pengeluaran yang digunakan untuk menghasilkan memerlukan masyarakat lebih aktif dan produktif maka produk bergantung pada jenis barang tambahan
dalam bentuk dan kehendak manusia. barang dan perkhidmatan? penjagaan kesihatan seperti vitamin dan makanan tambahan yang diminta. Bagi barang untuk tujuan
penyoalan. Apakah implikasi daripada pilihan yang dibuat? menjadi pilihan mereka. Jadi permintaan terhadap barangan biasa, pendapatan meningkat, pengayaan.
Apakah kos lepas? tersebut akan meningkat. permintaan barang biasa
Sepintas Apakah pendekatan yang sesuai digunakan untuk menjelaskan akan meningkat. Tetapi bagi
lalu konsep kos lepas? Pendapatan barang mesti seperti garam,
pendapatan meningkat,
Sorotan bahan SEPINTAS LALU Dengan andaian ceteris paribus, sekiranya pendapatan seseorang permintaan akan tetap. Bagi
yang berkaitan individu meningkat maka permintaannya terhadap sesuatu barang bawahan seperti
dengan subtopik Kelangkaan Makanan Kesan daripada Pilihan barang juga akan meningkat. Hal ini demikian kerana kenaikan beras hancur, apabila
yang akan Manusia Sendiri atau Faktor Lain pendapatan individu akan membawa kepada peningkatan pendapatan meningkat,
dipelajari. pendapatan boleh guna dan seterusnya kuasa beli individu. permintaan akan turun
Masalah kelangkaan makanan menjadi semakin serius. Krisis ini telah Peningkatan kuasa beli akan menyebabkan permintaan barang kerana individu akan tukar
Definisi meningkatkan kebimbangan global apabila pengeluaran beberapa jenis meningkat dan keluk permintaan beralih ke kanan. kepada barang lain yang
tanaman seperti gandum, jagung dan beras susut secara mendadak di lebih berkualiti.
Merupakan definisi negara pengeluar utama. Beberapa negara Asia turut merasainya meskipun Sebaliknya penurunan pendapatan individu akan membawa
bagi sesuatu konsep. kebanyakan mereka ialah negara pengeluar beras utama dunia. Ramai Krisis bekalan makanan kepada penurunan pendapatan boleh guna dan seterusnya
berpendapat masalah kelangkaan makanan berpunca daripada perubahan global mungkin akan kuasa beli individu. Kejatuhan kuasa beli akan menyebabkan
iklim, malapetaka atau wabak penyakit, dan peningkatan penduduk. Namun, berlaku pada tahun 2030 permintaan barang menurun dan keluk permintaan beralih
tidak ada sesiapa pun mengatakan masalah ini berkaitan dengan pilihan ke kiri.
manusia sendiri iaitu:
UÊ «ˆˆ…>˜Ê>˜Ì>À>ʎi«i˜Ìˆ˜}>˜Ê`ˆÀˆÊ>Ì>ÕʎiÃi>…ÌiÀ>>˜Ê“>˜ÕÈ>ÊÃi>}>Ì Musim
UÊ «ˆˆ…>˜Ê>˜Ì>À>Ê«i˜}}՘>>˜Ê“>Ã>ÊÃiŽ>À>˜}Ê>Ì>Õʓ>Ã>Ê`i«>˜
UÊ «ˆˆ…>˜Ê>˜Ì>À>Ê«i“L>˜}՘>˜ÊiŽœ˜œ“ˆÊÃ>…>>Ê>Ì>ÕÊ«i“L>˜}՘>˜ÊÃiˆ“L>˜} Musim-musim seperti awal persekolahan dan perayaan seperti
Hari Raya Aidilfitri, Tahun Baru Cina, dan Hari Deepavali
Masalah ekonomi yang utama adalah berkaitan dengan pilihan yang dibuat Abad akan meningkatkan permintaan terhadap barang atau
berasaskan sumber ekonomi yang terhad oleh setiap unit ekonomi dan setiap ke-21 perkhidmatan. Perubahan cuaca juga akan menyebabkan
pilihan yang dibuat melibatkan kos lepas. Subjek Ekonomi dapat mendidik anda perubahan dalam permintaan sesuatu barangan. Contohnya,
membuat pilihan yang rasional dan bertanggungjawab dalam kehidupan seharian. semasa musim panas, permintaan terhadap air
batu dan aiskrim meningkat. Maka keluk
permintaan barang-barang ini akan
beralih ke kanan.

Perkataan ‘Ekonomi’ berasal 1.1.1 Takrif Ilmu Ekonomi Cuaca panas yang kering dan
daripada bahasa Yunani iaitu berjerebu akan meningkat
‘oikou’ yang bermaksud Ilmu ekonomi pada asasnya dikaitkan dengan cara sebuah
‘rumah tangga’ dan ‘nomos’ isi rumah memperoleh, mengagihkan, dan menggunakan permintaan terhadap topeng muka
yang bererti ‘aturan’. Oleh itu, pendapatannya untuk memenuhi keperluan dan kehendaknya
ekonomi ertinya peraturan sehingga isi rumah tersebut dapat mencapai kepuasan yang
rumah tangga. maksimum. Kini, ilmu ekonomi ditakrifkan seperti berikut:

2 Ilmu ekonomi ialah satu bidang sains sosial yang mengkaji cara
manusia mengurus sumber ekonomi yang terhad untuk memenuhi
kehendak manusia yang tidak terhad.

59

Elemen Pengenalan kepada Ekonomi Pasaran
Merentas
Kurikulum Keseimbangan antara kepentingan individu dan masyarakat 2.1.7 Keluk Penawaran Firma dan Cabaran KBAT
(EMK) Kepentingan awam adalah lebih diutamakan berbanding Pasaran Adakah jumlah kuantiti
dengan kepentingan individu. penawaran sama dengan
Menerapkan Kerajaan akan membuat keputusan ekonomi dalam Penawaran firma ialah kuantiti barang atau perkhidmatan yang jumlah kuantiti pengeluaran? Cabaran
pelbagai EMK yang pengeluaran barang awam untuk memastikan kestabilan ditawarkan oleh sesebuah firma pada suatu tingkat harga dalam Jelaskan jawapan anda. KBAT
relevan dengan ekonomi dan kebajikan masyarakat terjamin. jangka masa tertentu.
teks. Sasaran pengeluaran adalah untuk semua masyarakat. Cara melukis keluk Soalan
Setiap individu dijamin memperoleh barang keperluan asas. Hubungan positif antara harga barang dengan kuantiti penawaran firma KBAT yang
Aktiviti Prinsip kesederhanaan amat dipentingkan dalam aspek ditawarkan dapat digambarkan melalui jadual penawaran dan mencabar
penggunaan dan pengeluaran sesuatu barang dan perkhidmatan. keluk penawaran. https://youtu.be/N-mYra pemikiran
Terdiri daripada Individu yang cukup syarat dikehendaki membayar zakat Rt-3w murid.
aktiviti yang untuk diagihkan kekayaan mereka kepada golongan yang Jadual Penawaran dan Pembentukan Keluk
dapat dijalankan kurang kemampuan. Penawaran Firma JOM e-Interaktif
secara individu, 1. Jelaskan maksud
berpasangan atau Zakat berasal daripada perkataan Arab ‘zaka’ yang bererti penambahan atau kesucian. Dari segi bahasa, Jadual 2.5 menunjukkan kuantiti kasut yang ditawarkan oleh Laman web dan
berkumpulan untuk Syarikat Kasut Teguh pada pelbagai tingkat harga dalam tempoh penawaran firma. digital media
meningkatkan zakat membawa makna kesuburan, kesucian, keberkatan, dan kedamaian. Dari segi syarak pula, zakat masa seminggu. 2. Apakah yang ditunjukkan untuk murid
pemahaman murid. mengakses
merupakan cukai ke atas harta yang diberikan kepada orang yang berhak menerimanya. Jadual 2.5 Penawaran kasut oleh Syarikat Kasut Teguh oleh keluk penawaran? maklumat lanjut.
Disertakan
Antara kepentingan zakat ialah: Harga Kuantiti ditawarkan Titik 65 QR code dan
UÊ i˜ÞÕVˆŽ>˜Ê `>˜Ê “i˜>ՅŽ>˜Ê …>ÌˆÊ «i“ˆˆŽÊ …>À Ì>Ê `>Àˆ«>`>Ê Ãˆv>ÌÊ Ì>“>ŽÊ `>˜Ê Ži`iŽÕÌ (RM /pasang) (ribu pasang) pautan laman
UÊ i>…ˆÀŽ>˜Ê}œœ˜}>˜Ê“Õψ“ÊÞ>˜}ÊÃ>˜}}Õ«ÊLiÀŽœÀL>˜Ê՘ÌՎʎiÃi>…ÌiÀ>>˜ÊœÀ>˜}ʏ>ˆ˜ web. Murid perlu
UÊ iÀ>«>̎>˜Ê ÕÀ>˜}Ê «iÀLiâ>>˜Ê «i˜`>«>Ì>˜Ê }œœ˜}>˜Ê Þ>˜}Ê Ž>Þ>Ê `i˜}>˜Ê }œœ˜}>˜Ê Þ>˜}Ê ŽÕÀ>˜}Ê 20 4 a memuat turun
40 6 b aplikasi percuma
berkemampuan 60 8 c daripada Google
UÊ i“Õ«ÕŽÊ «iÀ>Ã>>˜Ê Ã>Þ>˜}‡“i˜Þ>Þ>˜}ˆ]Ê Li>ÃÊ Ž>ȅ>˜]Ê `>˜Ê ̜œ˜}‡“i˜œœ˜}Ê ÌiÀ…>`>«Ê }œœ˜}>˜Ê Þ>˜}Ê 80 10 d Play/Play Store
sebelum
kurang bernasib baik mengimbas
QR code dengan
AKTIVITI 1.2.4 Berdasarkan Jadual 2.5, pada harga RM20 sepasang, sebanyak peranti mudah
4 ribu pasang kasut ditawarkan. Apabila harga kasut meningkat alih pintar.
Bahagikan pelajar kepada beberapa kumpulan. kepada RM40, RM60, RM80 sepasang, semakin banyak kuantiti
1. Setiap kumpulan dikehendaki membuat perbandingan ekonomi Islam dengan sistem ekonomi kasut ditawarkan oleh syarikat iaitu masing-masing meningkat
kepada 6 ribu pasang, 8 ribu pasang, dan 10 ribu pasang.
yang diamalkan oleh Amerika Syarikat dari aspek yang berikut:
(a) Pemilikan harta Daripada jadual penawaran kasut di atas, boleh dibina keluk
(b) Matlamat pengeluaran penawaran kasut seperti yang ditunjukkan oleh Rajah 2.8 berikut.
2. Wakil kumpulan perlu membuat pembentangan di depan kelas.
3. Kumpulkan semua hasil kerja kumpulan dalam bentuk folio. Harga (RM)

S
80 d

Hubungan antara harga dengan

1. Ekonomi Islam merupakan salah satu sistem ekonomi campuran yang berlandaskan 60 c kuantiti yang ditawarkan adalah
bersifat langsung (positif) iaitu

F Al-Quran dan Hadis. apabila harga naik, kuantiti

O 2. Antara ciri utama ekonomi Islam ialah: b ditawarkan akan naik dan apabila
K (a) Sebagai sebahagian daripada keseluruhan sistem hidup Islam. 40 harga turun, kuantiti ditawarkan
(c) Wujud persaingan yang adil dan saksama antara individu.
akan turun.

a
20

U (b) Keseimbangan antara kepentingan individu dan masyarakat. S

S 3. Segala aktiviti dan keputusan ekonomi tentang apa, berapa, bagaimana, dan untuk 0 2 4 6 8 10 Kuantiti (’000 pasang)
siapa barang dikeluarkan haruslah berdasarkan syariat Islam.

Rajah 2.8 Keluk penawaran kasut oleh Syarikat Kasut Teguh

35

Fokus Bab 2 Jom Cuba

Nota penting atau Subsidi Jawab
rumusan bagi Pemberian subsidi oleh kerajaan kepada pengeluar akan
subtopik dipelajari. mengurangkan kos pengeluaran, maka keluk penawaran akan Soalan yang
Berfungsi sebagai beralih ke kanan. Jumlah subsidi yang akan dinikmati oleh menguji
rujukan pintas pengeluar dan pembeli bergantung kepada keanjalan harga pemahaman
murid. permintaan dan keanjalan harga penawaran. murid terhadap
subtopik yang
Masyarakat Harga (RM) Harga (RM) dipelajari.
ASEAN D
S0 S0
Memberi maklumat
tambahan yang S
berkaitan dengan 1
ASEAN.
A E0 B S1 AB
P0 E0 C
D C
P0 E1 P1 E1
P1 D S0
S1 D
S0 Kuantiti 0 Q0 Q1 Kuantiti
S1 Q1 (unit) (unit)

0 Q0

Rajah 2.29 Permintaan anjal dan subsidi Rajah 2.30 Permintaan tak anjal dan subsidi

Masyarakat ASEAN Kedua-dua rajah di atas menunjukkan keseimbangan asal

Kerajaan akan menghapuskan dicapai pada titik E0 apabila keluk permintaan DD bersilang
subsidi berperingkat untuk dengan keluk penawaran S0S0. Harga keseimbangan ialah P0
dibahagikan dalam bentuk dan kuantiti keseimbangan Q0.
tunai seperti pemberian Apabila subsidi per unit BE1 diberi, harga keseimbangan
Bantuan Rakyat 1Malaysia jatuh dari P0 ke P1, manakala kuantiti keseimbangan
(BR1M). Antara negara ASEAN bertambah dari Q0 ke Q1.
yang telah mengamalkan Bagi keluk permintaan anjal, subsidi yang dinikmati oleh
pemberian tunai ialah
Singapura dan Indonesia. pengeluar iaitu P0ABC adalah lebih besar daripada subsidi
pembeli iaitu P1P0CE1.
(Sumber: Dipetik dari akhbar Bagi keluk permintaan tak anjal, subsidi yang dinikmati oleh
Utusan Malaysia, 18 Nov 2014)
pengeluar iaitu P0ABC adalah lebih kecil daripada subsidi
pembeli iaitu sebanyak P1P0CE1.

AKTIVITI 2.2.9 A

Berdasarkan Rajah 2.27, bincang dalam kumpulan dan lukiskan rajah yang menunjukkan kesan
pencukaian atas kes berikut:
(a) Penawaran anjal
(b) Penawaran tak anjal
Murid-murid dikehendaki menerangkan rajah dan membuat kesimpulan seperti dalam teks
percukaian. Tugasan ini perlu dihantar kepada guru untuk dinilai.

110

Semoga buku ini dapat melahirkan murid yang mempunyai Kemahiran Abad ke-21 dengan memberikan fokus kepada .......................................

vi

Bab 1 Pengeluaran

Peta Konsep Peta Konsep Rumusan

Memberi Pengenalan kepada Ekonomi Pengeluaran Meringkaskan
gambaran kandungan bab
menyeluruh Ilmu ekonomi Masalah asas ekonomi Sistem ekonomi Konsep Pengeluaran, Kos, dan Hasil Produktiviti dan Eksternaliti dalam peta i-THINK
kandungan bab. ‡ 6XPEHU WHUKDG EXUXK dan memilih topik
‡ $SD ² MHQLV EDUDQJ ‡ 3DVDUDQ EHEDV ² WLDGD t ,POTFQ QFOHFMVBSBO t .BLTVE QSPEVLUJWJUJ yang sesuai untuk
WDQDK PRGDO GDQ XVDKDZDQ ‡ %HUDSD ² NXDQWLWL EDUDQJ FDPSXU WDQJDQ NHUDMDDQ t 'VOHTJ QFOHFMVBSBO KBOHLB QFOEFL a t 'BLUPS GBLUPS ZBOH NFNQFOHBSVIJ QSPEVLUJWJUJ disediakan dalam
‡ .HKHQGDN WLGDN WHUKDG ‡ %DJDLPDQD ² WHNQLN t .BLTVE KVNMBI LPT
LPT UFUBQ
LPT CFSVCBI
t .BLTVE FLTUFSOBMJUJ peta i-THINK.
‡ 3HUDQFDQJDQ SXVDW ² LPT QVSBUB
LPT NBSHJOBM EBO LPT CFSVCBI t .BLTVE LPT TPTJBM EBO GBFEBI TPTJBM
Masalah ekonomi SHQJHOXDUDQ NXDVD PXWODN NHUDMDDQ QVSBUB b t .FOJMBJ LPT TPTJBM EBO GBFEBI TPTJBM
‡ 6LDSD ² FRUDN DJLKDQ t 1FSIJUVOHBO LPT UFUBQ
LPT CFSVCBI
KVNMBI
‡ .HNXUDQJDQ ‡ &DPSXUDQ ² SLKDN VZDVWD LPT
LPT QVSBUB
LPT NBSHJOBM
EBO LPT
‡ 3LOLKDQ EDUDQJDQ GDQ NHUDMDDQ EHNHUMDVDPD CFSVCBI QVSBUB
‡ .RV OHSDV t )VCVOHBO BOUBSB UJOHLBU PVUQVU EFOHBO
KVNMBI LPT
LPT QVSBUB
LPT NBSHJOBM
EBO LPT
Isi rumah Penyelesaian masalah asas ekonomi CFSVCBI QVSBUB
t ,POTFQ IBTJM EBO VOUVOH
‡ .HNXUDQJDQ ² SHQGDSDWDQ Pasaran bebas Perancangan pusat t 1FOHIJUVOHBO KVNMBI IBTJM EBO VOUVOH
ZDQJ t 5BIBQ QFOHFMVBSBO QBMJOH DFLBQ
‡ $SD ² SHUPLQWDDQ ‡ $SD ² NHUDMDDQ
‡ 3LOLKDQ ² PHPDNVLPXPNDQ SHQJJXQD ‡ %HUDSD ² ELODQJDQ a Input Tetap dan Input Berubah
NHSXDVDQ
‡ %HUDSD ² PHNDQLVPH NHSHUOXDQ UDN\DW
‡ .RV OHSDV ² EDUDQJDQ NHGXD SDVDUDQ ‡ %DJDLPDQD ² FDUD
WHUEDLN \DQJ GLOHSDVNDQ
‡ %DJDLPDQD ² FDUD \DQJ PHPDNVLPXPNDQ
Firma \DQJ PHPDNVLPXPNDQ NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW
XQWXQJ ‡ 6LDSD ² GLDJLKNDQ NHSDGD
‡ .HNXUDQJDQ ² IDNWRU VHPXD UDN\DW
SHQJHOXDUDQ ‡ 6LDSD ² FRUDN DJLKDQ
SHQGDSDWDQ
‡ 3LOLKDQ ² PHPDNVLPXPNDQ
NHXQWXQJDQ Campuran 5JEBL CFSVCBI .FSVQBLBO #FSVCBI TFDBSB
TFDBSB MBOHTVOH JOQVU MBOHTVOH EFOHBO
‡ .RV OHSDV ² NHOXDUDQ NHGXD ‡ $SD ² NXDVD SDVDUDQ EDUDQJ HNRQRPL GDQ NHUDMDDQ EDUDQJ EFOHBO PVUQVU
WHUEDLN \DQJ GLOHSDVNDQ DZDP QFOHFMVBSBO PVUQVU

Kerajaan ‡ %HUDSD ² PHNDQLVPH SDVDUDQ EDUDQJ HNRQRPL GDQ NHUDMDDQ 8VKVE EBMBN 8VKVE EBMBN
EDUDQJ DZDP KBOHLB QFOEFL KBOHLB QFOEFL
‡ .HNXUDQJDQ ² VXPEHU KDVLO
NHUDMDDQ FXNDL ‡ %DJDLPDQD ² FDUD \DQJ PHPDNVLPXPNDQ XQWXQJ EDUDQJ TBIBKB EBO KBOHLB
HNRQRPL DWDX NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW EDUDQJ DZDP QBOKBOH
‡ 3LOLKDQ ² PHPDNVLPXPNDQ
NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW ‡ 6LDSD ² FRUDN DJLKDQ SHQGDSDWDQ EDUDQJ HNRQRPL GDQ
NHUDMDDQ EDUDQJ DZDP
‡ .RV OHSDV ² SURMHN
SHPEDQJXQDQ NHGXD WHUEDLN Input Tetap Input Berubah
\DQJ GLOHSDVNDQ
Ekonomi Islam $POUPI #FSCFOUVL $POUPI CBIBO
Keluk kemungkinan NFTJO EBO ö[JLBM NFOUBI EBO
pengeluaran &LUL FLUL XWDPD
‡ 6HEDJDL VHEDKDJLDQ GDULSDGD NHVHOXUXKDQ VLVWHP KLGXS UBOBI CVSVI

,VODP
‡ .HVHLPEDQJDQ DQWDUD NHSHQWLQJDQ LQGLYLGX GDQ PDV\DUDNDW
‡ :XMXGQ\D SHUVDLQJDQ DGLO GDQ VDNVDPD DQWDUD LQLGYLGX

36 245

Bab 1 Pengenalan kepada Ekonomi

Refleksi Refleksi Latihan Sumatif 1 Latihan
Selepas mempelajari bab ini, anda dapat:
Mengimbas Ạ Soalan Objektif Sumatif
kembali perkara 1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas Arahan: Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat jawapan pilihan. Pilih satu jawapan yang paling tepat.
yang telah Mentakrif ilmu ekonomi Terdiri daripada
dipelajari. Menjelaskan konsep kekurangan dan pilihan 1. Masalah kekurangan berlaku kerana 3. Maklumat di bawah adalah berkaitan soalan objektif dan
Menerangkan faktor pengeluaran buruh, modal, tanah, dan usahawan A faktor pengeluaran adalah tidak terhad dengan masalah ekonomi. esei untuk menguji
Istilah Mendefinisikan kos lepas dan menerangkan konsep kos lepas melalui analisis satu situasi dalam ekonomi dan memperkukuh
BM – BI Menjelaskan implikasi pilihan individu, firma, dan kerajaan dari aspek kos lepas B kadar pertambahan penduduk yang Nasrul menggunakan wang saku pemahaman secara
Menjelaskan konsep kos lepas melalui analisis keluk kemungkinan pengeluaran tidak terkawal hariannya RM12.00 untuk makan nasi keseluruhan.
Istilah Ekonomi C kehausan dan kepupusan sumber alam ayam di Restoran Mydin dan tidak
dalam dwibahasa. 1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi semula jadi membeli buku cerita kesukaannya.
Menyatakan maksud sistem ekonomi D faktor pengeluaran adalah terhad
Menyatakan masalah asas ekonomi berbanding dengan kehendak Apakah kos lepas yang dihadapi
Menjelaskan masalah asas ekonomi apa, berapa, bagaimana, dan untuk siapa barang dikeluarkan yang pelbagai oleh Nasrul?
Memberi maksud ringkas tentang sistem ekonomi pasaran bebas, sistem ekonomi perancangan A Nasi ayam
pusat, sistem ekonomi campuran, dan ekonomi Islam 2. Gambar di bawah menunjukkan sejenis B Buku cerita
Menghuraikan ciri-ciri sistem ekonomi pasaran bebas, sistem ekonomi perancangan pusat, faktor pengeluaran. C Restoran Mydin
sistem ekonomi campuran, dan ekonomi Islam D Wang belanja harian RM12.00
Membandingkan ciri-ciri utama antara setiap sistem ekonomi Mesin pencetak 3D
Menjelaskan penyelesaian masalah asas ekonomi oleh setiap sistem ekonomi 4. Jadual di bawah berkaitan dengan masalah
Membandingkan penyelesaian masalah asas ekonomi antara setiap sistem ekonomi Pernyataan manakah yang menggambarkan ekonomi yang dihadapi oleh Syarikat Seri.
sumber ekonomi tersebut?
A Mempunyai penawaran yang tidak Teknik Sos tomato Sos cili

terhad pengeluaran (botol) (botol)
B Tidak mempunyai kos lepas
C Membantu meningkatkan tingkat P 0 100

kecekapan pengeluaran Q 20 80
D Menggabungkan faktor pengeluaran
Istilah BM - BI R 60 50
yang lain
1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas Ê UÊ Pilihan (Choice) S 80 20
Ê UÊ Sumber ekonomi terhad
Ê UÊ Buruh (Labour) Jika Syarikat Seri menukar teknik
Ê UÊ Ekonomi (Economics) (Limited economic resources) pengeluaran daripada Q kepada S, kos
Ê UÊ Faktor pengeluaran (Factors of production) Ê UÊ Tanah (Land) lepas untuk mengeluarkan 80 botol sos
Ê UÊ Firma (Firm) Ê UÊ Usahawan (Entrepreneur) tomato ialah
Ê UÊ Hukum kos lepas yang semakin A 20 botol sos tomato
1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah B 40 botol sos tomato
meningkat (Increasing opportunity costs Asas Ekonomi C 60 botol sos cili
of production) D 80 botol sos cili
Ê UÊ Isi rumah (Household) Ê UÊ Masalah asas ekonomi
Ê UÊ Kehendak tidak terhad (Unlimited desires) (Basic economic problem)
Ê UÊ Kekurangan (Scarcity)
Ê UÊ Keluk kemungkinan pengeluaran Ê UÊ Sistem ekonomi (Economic system)
(Production possibility curve) Ê UÊ Sistem ekonomi campuran (Mixed economy)
Ê UÊ Kerajaan (Government) Ê U Ekonomi Islam (Islamic economy)
Ê UÊ Kos lepas (Opportunity cost) Ê UÊ Sistem ekonomi pasaran bebas
Ê UÊ Masalah ekonomi (Economic problem)
Ê UÊ Modal (Capital) (Free-market economy)
Ê UÊ Sistem ekonomi perancangan pusat

(Centrally-planned or command economy)

39

38

Bab 1 Pengenalan kepada Ekonomi

Kajian Kes KAJIAN KES Praktis Praktis
Arahan: Lengkapkan peta pemikiran di bawah.
Berupa kes atau Encik Murli ialah seorang pengusaha dan pereka kasut yang terkenal di Bayan Baru, Pulau Pinang. 1. Nyatakan ciri faktor pengeluaran berikut. Merupakan latihan
situasi yang dapat Syarikat kasut beliau mengeluarkan pelbagai jenis kasut wanita untuk pasaran tempatan dan juga dalam bentuk peta
diselesaikan dieksport ke rantau negara-negara ASEAN. Bersempena dengan sambutan ulang tahun syarikat yang (a) pemikiran.
dengan konsep ke–10, Encik Murli telah menghasilkan satu siri kasut wanita yang unik iaitu ‘Comfortness’, yang khas
ekonomi yang disasarkan kepada golongan wanita korporat yang berpendapatan tinggi. (d) (b)
telah dipelajari. Tanah
Untuk menguasai pasaran kasut tempatan yang semakin meluas, syarikat Encik Murli telah melibatkan
diri dalam pengeluaran kasut lelaki. Jadual di bawah menunjukkan kombinasi barang yang dikeluarkan (c)
oleh syarikat Encik Murli:

Kombinasi Kasut wanita (pasang) Kasut lelaki (pasang)
A 200 0

B 120 80
C 80 120
D0 200

Dalam mesyuarat pengurusan syarikat yang terkini, keputusan telah diambil untuk meningkatkan
kapasiti pengeluaran kilang sebanyak 100 peratus. Syarikat akan menambahkan penggunaan mesin
dan peralatan moden dalam proses pengeluaran supaya matlamat syarikat dapat dicapai.

Dalam usaha mengembangkan lagi perniagaan syarikat, dengan jumlah wang sebanyak RM1.5 juta, 2. Lengkapkan masalah asas ekonomi berikut.
Encik Murli telah mengesyorkan dua cadangan iaitu sama ada membina sebuah kilang pembuatan Masalah Asas Ekonomi
yang baharu di Batu Kawan, Pulau Pinang atau pun mengambil alih syarikat pesaing iaitu Syarikat
Seri Wani Sdn. Bhd. Akhirnya, keputusan telah diambil untuk memulakan proses pengambilalihan (a) (b)
ke atas Syarikat Seri Wani Sdn. Bhd.

Pada minggu lalu, syarikat Encik Murli telah menerima notis amaran bertulis daripada pihak Jabatan
Alam Sekitar Pulau Pinang (JAPP) kerana menyalurkan bahan buangan ke sungai yang berhampiran
dengan kilang beliau. Tanpa menolak tanggungjawab sosial yang harus dipikul, Encik Murli telah
mengambil langkah yang drastik untuk menyelesaikan masalah tersebut.

Berdasarkan situasi di atas, jawab soalan berikut. Penentuan Penyelesaian Penentuan Penyelesaian

(a) Apakah masalah asas ekonomi yang telah berjaya diselesaikan oleh syarikat Encik Murli dalam Jenis Permintaan Teknik paling cekap
pengeluaran sempena sambutan ulang tahun syarikat? barangan masyarakat yang dapat
memaksimumkan
(b) (i) Hitung kos lepas syarikat Encik Murli apabila kombinasi barang berubah daripada titik B ke (c) keuntungan
titik D.
(d)
(ii) Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk kemungkinan pengeluaran syarikat
Encik Murli. Penentuan Penyelesaian Penentuan Penyelesaian
45
(c) Jelaskan kesan terhadap syarikat Encik Murli jika perancangan syarikat berjaya dicapai. Kuantiti Corak agihan
barangan barangan
(d) Jelaskan cara penyelesaian masalah ekonomi oleh syarikat Encik Murli dalam usaha mengembangkan
lagi perniagaan syarikat.

(e) Jelaskan kesan terhadap syarikat Encik Murli jika pihak Jabatan Alam Sekitar Pulau Pinang
mengambil tindakan undang-undang terhadap syarikatnya.

44

NHPDKLUDQ EHUŤNLU VHUWD NHPDKLUDQ KLGXS GDQ NHUMD\D \DQJ EHUWHUDVNDQ DPDODQ QLODL PXUQL

vii

Bab 1

EKONOMI & ANDA

Ekonomi merupakan satu mata pelajaran yang
penting. Ramai beranggapan bahawa ekonomi
adalah berkaitan dengan wang atau ekonomi
berkaitan dengan konsep dan teori-teori tertentu
sahaja. Sebenarnya, skop ekonomi lebih luas
daripada apa-apa yang anda fikirkan. Dalam
kehidupan harian, tidak kira anda sedar atau tidak
sedar, anda berdepan dengan ilmu ekonomi.

Cuba anda baca petikan di bawah.

Azmi baru selesai menunaikan solat subuh. Dia
memilih untuk tidur semula selama 30 minit sedangkan
dia perlu hadir awal ke sekolah sempena hari sukan
di sekolahnya.

Lepas bangun, dia menggosok gigi dengan ubat gigi Pengetahuan ekonomi dapat membantu kita
yang diimport dari Amerika Syarikat dan menggunakan memahami, menghayati, dan seterusnya
berus gigi yang diimport dari negara Jepun. Mengikut
ibunya, kedua-dua produk ini dikatakan mempunyai menyelesaikan masalah ekonomi seharian dengan
jaminan yang tinggi daripada pengeluar. lebih berkesan dan bertanggungjawab

Ketika sarapan, ayah Azmi telah memberikannya RM30 untuk berbelanja sempena hari sukan sekolah
pada hari ini. Azmi terus mengetepikan RM10 untuk disimpan di dalam tabungnya kerana di sekolah
guru mengajar supaya menyimpan sebelum berbelanja dan bukan berbelanja baru menyimpan.

Semasa di sekolah, Azmi ingin menggunakan RM20 untuk membeli sehelai baju sukan yang berharga
RM19.90 dan sebuah topi yang berharga RM18.90. Akhirnya, Azmi telah menggunakan RM18.90 untuk
membeli topi kerana dia sudah mempunyai banyak baju sukan.

Balik dari sekolah, Azmi memakai topi yang dibeli dan beraksi di depan cermin, dia berasa cukup puas
dengan topi yang dibelinya.

Maka jelaslah bahawa ilmu ekonomi memang penting dalam kehidupan seharian. Belajar ilmu
ekonomi boleh membantu individu membuat pilihan yang terbaik: apa-apa yang hendak dibeli;
bekerja sebagai guru atau jurutera; firma pula memilih apa-apa yang hendak dikeluarkan; berapakah
kosnya; berapakah harga perlu diletakkan; kerajaan pula menentukan kadar cukai yang sesuai; dan
cara menggunakan cukai tersebut. Subjek Ekonomi memang penting kepada setiap individu tidak kira
anda sebagai pengguna, pengeluar, atau kerajaan.

Selepas mempelajari Bab 1, cuba anda kaitkan aktiviti kehidupan harian dengan konsep ekonomi yang
telah dipelajari dalam petikan di atas.

1BAB Pengenalan
kepada Ekonomi

Sumber ekonomi yang terhad berbanding dengan kehendak yang tidak terhad
telah membawa kepada masalah ekonomi iaitu kekurangan, pilihan, dan kos lepas.
Masalah ekonomi tersebut diselesaikan melalui sistem ekonomi yang terdapat dalam
sesebuah negara. Sesebuah negara perlu menentukan cara untuk menguruskan
sumber ekonomi yang terhad bagi memenuhi kehendak rakyatnya.

Pasaran Bebas SISTEM EKONOMI PeraPnucsaantgan
Campuran

Standard Kandungan: Kata Kunci:
1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas
1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Ekonomi ‡ (NRQRPL
‡ .HNXUDQJDQ
‡ 3LOLKDQ
‡ .RV OHSDV
‡ )DNWRU SHQJHOXDUDQ
‡ 0DVDODK DVDV HNRQRPL
‡ .HOXN NHPXQJNLQDQ

pengeluaran
‡ 0HNDQLVPH SDVDUDQ

1

Bab 1 1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan,

Kelangkaan merujuk kepada dan Kos Lepas
situasi jumlah barang yang
tersedia tidak mencukupi Apakah yang dikaji oleh ilmu ekonomi?
untuk memenuhi keperluan Mengapakah kita perlu membuat pilihan?
dan kehendak manusia. Apakah faktor pengeluaran yang digunakan untuk menghasilkan
barang dan perkhidmatan?
Apakah implikasi daripada pilihan yang dibuat?
Apakah kos lepas?
Apakah pendekatan yang sesuai digunakan untuk menjelaskan
konsep kos lepas?

SEPINTAS LALU

Kelangkaan Makanan Kesan daripada Pilihan
Manusia Sendiri atau Faktor Lain

Masalah kelangkaan makanan menjadi semakin serius. Krisis ini telah Krisis bekalan makanan
meningkatkan kebimbangan global apabila pengeluaran beberapa jenis global mungkin akan
tanaman seperti gandum, jagung dan beras susut secara mendadak di berlaku pada tahun 2030
negara pengeluar utama. Beberapa negara Asia turut merasainya meskipun
kebanyakan mereka ialah negara pengeluar beras utama dunia. Ramai
berpendapat masalah kelangkaan makanan berpunca daripada perubahan
iklim, malapetaka atau wabak penyakit, dan peningkatan penduduk. Namun,
tidak ada sesiapa pun mengatakan masalah ini berkaitan dengan pilihan
manusia sendiri iaitu:
UÊ «ˆˆ…>˜Ê>˜Ì>À>ʎi«i˜Ìˆ˜}>˜Ê`ˆÀˆÊ>Ì>ÕʎiÃi>…ÌiÀ>>˜Ê“>˜ÕÈ>ÊÃi>}>Ì
UÊ «ˆˆ…>˜Ê>˜Ì>À>Ê«i˜}}՘>>˜Ê“>Ã>ÊÃiŽ>À>˜}Ê>Ì>Õʓ>Ã>Ê`i«>˜
UÊ «ˆˆ…>˜Ê>˜Ì>À>Ê«i“L>˜}՘>˜ÊiŽœ˜œ“ˆÊÃ>…>>Ê>Ì>ÕÊ«i“L>˜}՘>˜ÊÃiˆ“L>˜}

Masalah ekonomi yang utama adalah berkaitan dengan pilihan yang dibuat Abad
berasaskan sumber ekonomi yang terhad oleh setiap unit ekonomi dan setiap ke-21
pilihan yang dibuat melibatkan kos lepas. Subjek Ekonomi dapat mendidik anda
membuat pilihan yang rasional dan bertanggungjawab dalam kehidupan seharian.

Perkataan ‘Ekonomi’ berasal 1.1.1 Takrif Ilmu Ekonomi
daripada bahasa Yunani iaitu
‘oikou’ yang bermaksud Ilmu ekonomi pada asasnya dikaitkan dengan cara sebuah
‘rumah tangga’ dan ‘nomos’ isi rumah memperoleh, mengagihkan, dan menggunakan
yang bererti ‘aturan’. Oleh itu, pendapatannya untuk memenuhi keperluan dan kehendaknya
ekonomi ertinya peraturan sehingga isi rumah tersebut dapat mencapai kepuasan yang
rumah tangga. maksimum. Kini, ilmu ekonomi ditakrifkan seperti berikut:

2 Ilmu ekonomi ialah satu bidang sains sosial yang mengkaji cara
manusia mengurus sumber ekonomi yang terhad untuk memenuhi
kehendak manusia yang tidak terhad.

AKTIVITI Pengenalan kepada Ekonomi

1. Berdasarkan maklumat di bawah, jawab soalan-soalan berikut. 1.1.1
(Murid digalakkan melayari Internet untuk menjawab soalan ini)

Ahli ekonomi klasik: Ilmu ekonomi sebagai sains kekayaan
Ahli-ahli ekonomi klasik menekankan ekonomi sebagai satu sains
kekayaan dalam memenuhi keperluan manusia dan cara-cara yang
digunakan bagi mencapai kekayaan tersebut.

Ahli ekonomi neoklasik: Ilmu ekonomi sebagai sains kebajikan
Ahli-ahli ekonomi neoklasik memberi penekanan kepada kebajikan
manusia. Kekayaan material dianggap sebagai sumber kepada
kebajikan manusia atau merupakan alat untuk mencapai matlamat
dan bukannya kekayaan itu sendiri sebagai matlamatnya.

Ahli ekonomi moden: Ilmu ekonomi sebagai sains kekurangan dan
pilihan
Ahli-ahli ekonomi moden menekankan ekonomi ialah satu kajian sains
sosial yang mengutamakan cara masyarakat memilih dan menggunakan
sumber ekonomi yang terhad serta banyak pilihan kegunaannya bagi
memenuhi kehendak masyarakat yang tidak terbatas.

(a) Namakan ahli-ahli ekonomi dalam gambar di atas.
(b) Apakah perbezaan pandangan antara ahli ekonomi klasik dan neoklasik terhadap

ilmu ekonomi?

(c) “Ilmu ekonomi ialah satu kajian sains sosial”.
Apakah yang anda faham tentang “Sains” dan “Sosial” dalam pernyataan di atas?

2.
Ibn Khaldun merupakan seorang tokoh intelektual Islam yang terkenal di dunia. Beliau boleh
digelar sebagai Bapa Ilmu Ekonomi kerana banyak teori ekonomi yang dikemukakan oleh beliau
jauh lebih awal daripada tokoh ekonomi Barat moden. Pada masa itu, kajian ekonomi di Barat
masih bersifat normatif iaitu mengkaji dari sudut undang-undang, moral dan falsafah sahaja.
Sedangkan Ibn Khaldun mengkaji masalah ekonomi dengan melihat dari aspek masyarakat
dan negara secara mendalam serta menjelaskan fenomena ekonomi dengan lebih tepat.

(Sumber: http://www.academia.edu/5358533/latar_belakang_ibnu_khaldun)

Anda dikehendaki melayari Internet untuk mendapatkan maklumat tentang teori-teori ekonomi
yang telah dikemukakan oleh Ibn Khaldun.

F 1. Ekonomi pada asasnya bermaksud peraturan rumah tangga.
O 2. Ilmu ekonomi mengikut pandangan ahli-ahli ekonomi ialah:

(a) Klasik: Ilmu ekonomi sebagai sains kekayaan
K (b) Neoklasik: Ilmu ekonomi sebagai sains kebajikan
(c) Moden: Ilmu ekonomi sebagai sains sosial yang mengkaji kekurangan dan pilihan
U 3. Ilmu ekonomi mengkaji perlakuan individu dan masyarakat dalam memperuntukkan

S sumber ekonomi yang terhad untuk memenuhi kehendak yang tidak terhad.

3

Kehendatkelmahanduipseianuahdia, tlaimhbtiudlapkutlearkheahde.nAdpaakb-iklaehseensudaatkulkaeinBab 1

1.1.2 Konsep Kekurangan dan Pilihan

Kehendak manusia yang tidak terbatas berbanding dengan
sumber ekonomi yang terhad telah membawa kepada masalah
kekurangan seperti rajah berikut:

Sumber
ekonomi

Kehendak

Rajah 1.1 Masalah kekurangan berlaku kerana ketidakseimbangan
antara sumber ekonomi dan kehendak

Kehendak ialah keinginan manusia terhadap barang
dan perkhidmatan agar mencapai kehidupan yang lebih
selesa dan mewah.

Kehendak manusia adalah tidak terhad dan berbeza antara
individu serta berdasarkan tingkat pendapatan dan cita rasa
masing-masing.

Kehendak manusia juga sentiasa bertambah dan berubah
dari semasa ke semasa. Contohnya, apabila seorang
graduan telah memiliki sebuah kereta, akan timbul pula
keinginan untuk memiliki sebuah rumah. Selepas memiliki

rumah, dia mungkin berhasrat untuk menjadi ahli
kelab golf dan rekreasi pula. Maka jelaslah bahawa
manusia tidak pernah berpuas hati dengan apa-apa yang

sudah diperoleh mereka.

Kehendak manusia sukar untuk dipenuhi sepenuhnya
akibat daripada sumber ekonomi yang terhad.

JOM

1. Senaraikan tiga kehendak
anda.

2. Apakah kaitan antara
kehendak manusia dengan
masalah ekonomi?

hendak

4

Pengenalan kepada Ekonomi

Sumber ekonomi untuk firma mengeluarkan barang Sumber ekono pmierakdhialdamhattearnhadda.paMtadkiaketliudaarkksaenmua barang dan
dan perkhidmatan adalah terhad. Maka penawaran firma
juga terhad berbanding dengan permintaan. Oleh itu, wujudlah
masalah kekurangan.

Kekurangan ialah keinginan manusia yang jauh melebihi apa
yang dapat dihasilkan dalam ekonomi dengan sumber ekonomi
yang terhad.

Setiap unit ekonomi iaitu isi rumah, firma, dan kerajaan
menghadapi masalah kekurangan masing-masing. Contohnya,

seorang pengguna tidak dapat membeli semua barang
yang dikehendaki kerana pendapatannya adalah terhad.
Selain itu, individu juga menghadapi masalah kekurangan
masa, misalnya dia tidak dapat menggunakan suatu masa
untuk semua aktiviti.
seorang petani, oleh sebab tanah yang dimiliki terhad,
maka dia tidak dapat menanam semua tanaman di atas
tanah tersebut.
pihak pentadbir awam pula, oleh sebab peruntukan yang
diberi oleh kerajaan pusat adalah terhad jumlahnya maka
bukan semua program kerajaan boleh dilaksanakan
walaupun program-program itu memang bermanfaat
untuk rakyat.

Akibat daripada masalah kekurangan, unit-unit ekonomi
harus membuat pilihan antara barang dan perkhidmatan
yang dikehendaki. Masalah pilihan melibatkan
pembuatan keputusan tentang kehendak yang perlu
dipenuhi terlebih dahulu dan melibatkan pengorbanan.

JOM

1. Senaraikan tiga kekurangan
anda.

2. M e n g a p a k a h m a s a l a h
pilihan boleh terjadi?

5

Bab 1 Dalam membuat keputusan terhadap pilihan, unit-unit ekonomi
adalah diandaikan rasional dan membuat pilihan berdasarkan
Masyarakat ASEAN keutamaan atau matlamat masing-masing. Misalnya,

Negara anggota ASEAN isi rumah akan memilih barang yang memaksimumkan
bekerjasama menangani kepuasannya.
masalah kekurangan bekalan firma akan memilih output yang mendatangkan keuntungan
tenaga buruh. Contohnya, maksimum.
Malaysia dan Singapura kerajaan akan memilih projek pembangunan yang
kekurangan bekalan tenaga memaksimumkan kebajikan masyarakat.
buruh dalam sektor pembinaan,
pembuatan, dan perladangan. Isi rumah ialah seorang individu, sebuah keluarga, atau
Masalah ini diatasi dengan sekumpulan individu yang tinggal bersama dan berfungsi sebagai
mendapatkan buruh dari satu unit ekonomi.
negara jiran seperti Indonesia,
Vietnam, Myanmar, dan Filipina. Firma ialah sebuah organisasi atau unit pengeluaran yang
Kemasukan tenaga buruh ini merancang dan menggunakan faktor pengeluaran untuk
dapat membantu pembangunan mengeluarkan barang dan perkhidmatan.
ekonomi negara anggota.
Kerajaan merupakan sebuah badan organisasi yang mempunyai
Ekonomi air kuasa untuk membuat dan menguatkuasakan undang-undang
Anda boleh menonton video untuk menjaga kestabilan ekonomi dan sosial.
berikut untuk pelaburan
dalam hak air di negara maju.

https://youtu.
be/3SK1GX3wdQQ

AKTIVITI 1.1.2

Bahagikan murid kepada lima kumpulan. Setiap kumpulan dikehendaki melawat ke kawasan berikut
dan mengenal pasti masalah kekurangan di persekitaran mereka.

(a) Kawasan perindustrian
(b) Tempat pelancongan
(c) Kompleks beli-belah
(d) Kawasan perumahan
(e) Pusat pentadbiran

Murid dikehendaki menulis satu laporan lawatan mengenai masalah kekurangan yang dihadapi
dan mencadangkan langkah bagi menghadapi masalah kekurangan tersebut.

F 1. Kehendak manusia adalah tidak terhad dan sentiasa bertambah dan berubah.
2. Sumber ekonomi iaitu tanah, buruh, modal, dan usahawan adalah terhad.
O

K 3. Masalah kekurangan wujud sebab kehendak manusia tidak terhad sedangkan sumber
ekonomi adalah terhad.
U 4. Masalah kekurangan menyebabkan manusia perlu membuat pilihan.

S

6

Pengenalan kepada Ekonomi

1.1.3 Faktor Pengeluaran

Faktor pengeluaran ialah sumber ekonomi yang diperlukan untuk JOM
mengeluarkan barang dan perkhidmatan.
1. Nyatakan dua tujuan
Faktor pengeluaran atau sumber ekonomi terdiri daripada penggunaan modal dalam
tanah, modal, buruh, dan usahawan. Faktor pengeluaran pengeluaran barang dan
ini digunakan oleh manusia untuk mengeluarkan barang perkhidmatan.
dan perkhidmatan.

Tanah ‡ 'DODP MDQJND PDVD SDQMDQJ WDQDK PHQMDGL VHPDNLQ
mahal kerana kuantiti penawarannya terhad.
‡ 6XPEHU DQXJHUDK DODP VHPXOD MDGL GDQ
penawarannya adalah terhad. ‡ 7DQDK WLGDN PHPSXQ\DL PRELOLWL WHPSDW LDLWX WDQDK GL
negara Indonesia tidak boleh bergerak ke Malaysia
‡ 7DQDK PHUDQJNXPL VXPEHU VXPEHU \DQJ tetapi tanah mempunyai mobiliti kegunaan iaitu
boleh diperbaharui (seperti hasil hutan tanah boleh digunakan untuk pelbagai tujuan.
dan sumber laut) dan sumber-sumber Misalnya tanah boleh digunakan untuk kegiatan
yang tidak boleh diperbaharui (seperti bijih pertanian atau dijadikan tapak pembinaan rumah.
timah, besi, petroleum, dan jenis logam lain)
sama ada di permukaan bumi atau di dalam
perut bumi.

Modal

‡ $ODW FLSWDDQ PDQXVLD \DQJ GLJXQDNDQ XQWXN
mengeluarkan barang dan perkhidmatan.

‡ &RQWRK PRGDO LDODK EDQJXQDQ NLODQJ SHUDODWDQ MHQWHUD
dan mesin.

‡ 6HVHWHQJDK PRGDO PHPSXQ\DL PRELOLWL JHRJUDIL
yang tinggi seperti peralatan dan mesin yang mudah
dipindahkan dari satu tempat ke tempat yang lain.
Manakala modal seperti bangunan dan kilang tidak
PHPSXQ\DL PRELOLWL JHRJUDIL \DQJ WLQJJL

7

Bab 1

Buruh Usahawan

‡ 6XPEDQJDQ WHQDJD PDQXVLD \DQJ SURGXNWLI GDUL ‡ ,QGLYLGX \DQJ PHQJJDEXQJNDQ GDQ
VHJL IL]LNDO DWDX PHQWDO GDODP SURVHV SHQJHOXDUDQ PHQ\HODUDVNDQ IDNWRU SHQJHOXDUDQ \DQJ ODLQ
untuk mengeluarkan barang dan perkhidmatan.
‡ 7HUGLUL GDULSDGD EXUXK PDKLU GDQ EXUXK WLGDN PDKLU
‡ %XUXK PDKLU PHUXSDNDQ WHQDJD EXUXK \DQJ ‡ 8VDKDZDQ EHUWXMXDQ PHQFDSDL SHQJHOXDUDQ
output yang maksimum atau meminimumkan
berpendidikan tinggi atau memiliki kemahiran kos pengeluaran untuk memperoleh untung
SURIHVLRQDO WHUWHQWX &RQWRKQ\D GRNWRU SHJXDP yang maksimum.
arkitek, akauntan, dan pensyarah.
‡ %XUXK WLGDN PDKLU PHUXSDNDQ WHQDJD EXUXK \DQJ ‡ 8VDKDZDQ PHUXSDNDQ VHRUDQJ LQGLYLGX \DQJ
berpendidikan rendah atau tidak memiliki kemahiran NUHDWLI LQRYDWLI EHUDQL PHQJKDGDSL ULVLNR
SURIHVLRQDO WHUWHQWX &RQWRKQ\D SHNHUMD ODGDQJ rajin, gigih, dan tidak mudah putus asa.
buruh binaan, operator kilang, dan tukang kebun.
‡ %XUXK PHPSXQ\DL PRELOLWL SHNHUMDDQ GDQ PRELOLWL
JHRJUDIL \DQJ WLQJJL LDLWX PHUHND PXGDK EHUWXNDU
pekerjaan dan mudah bergerak dari satu tempat ke
tempat yang lain.

AKTIVITI 1.1.3

1. Bincangkan dalam kumpulan, contoh faktor pengeluaran yang diperlukan untuk mengeluarkan

barangan berikut.

(a) Basikal elektrik (c) Rumah

(b) Pisang (d) Roti burger

2. Kenal pasti faktor pengeluaran dalam situasi di bawah.

Anda memesan piza melalui lnternet. Maklumat pesanan anda muncul pada monitor komputer
pemilik kedai piza. Kemudian, tukang masak di dapur mula membuat doh dengan mencampurkan
adunan daripada garam, tepung, telur, dan susu. Kemudian, dia masukkan sos tomato, daging,
keju, dan sosej sebelum meletakkan piza ke dalam ketuhar. Dalam masa 10 minit, piza telah
masak dan dimasukkan ke dalam karung “hot pouch” untuk dihantar oleh penghantar dengan
motosikal syarikat ke depan pintu anda.

F 1. Tanah merupakan sumber alam semula jadi.
O 2. Modal merupakan alat ciptaan manusia yang digunakan dalam proses pengeluaran.

K 3. Buruh menyumbang tenaga dari segi fizikal dan mental dalam proses pengeluaran.
4. Usahawan menggabungkan dan menyelaraskan faktor pengeluaran lain dalam
U proses pengeluaran.

S

8

Pengenalan kepada Ekonomi

1.1.4 Takrif Kos Lepas

Kos lepas merujuk kepada pulangan yang mungkin daripada
barang-barang atau perkhidmatan kedua terbaik yang terpaksa
dilepaskan akibat daripada pemilihan sesuatu barangan.

Setiap pilihan yang dibuat akan menyebabkan pilihan lain JOM
terpaksa dilepaskan, maka wujudlah kos lepas. Ketiga-tiga
masalah kekurangan, pilihan, dan kos lepas dikenal sebagai Tentukan kos lepas bagi setiap
masalah ekonomi. aktiviti berikut:
1. Membeli makanan di kantin
Faktor Masalah Kehendak
pengeluaran kekurangan manusia yang sekolah.
yang terhad tidak terhad 2. Bekerja sebagai pemandu

Pilihan pelancongan.
3. Mengeluarkan roti bun.

Kos lepas
Rajah 1.2 Masalah ekonomi

1.1.5 Analisis Situasi Kos Lepas

Syarikat PLC Sdn. Bhd. ialah sebuah kilang pakaian. Syarikat
memiliki sumber-sumber yang terhad untuk mengeluarkan
seluar sukan dan kemeja-T. Kombinasi keluarannya adalah
seperti berikut:

Jadual 1.1 Kombinasi keluaran Syarikat PLC Sdn. Bhd.

Kombinasi Seluar sukan Kemeja-T
output (helai) (helai)

X 40 + 20 100 – 20

Y 60 80
80 + 20 60 – 20
Z

Berdasarkan Jadual 1.1, jika kombinasi output syarikat berubah
dari X ke Y, untuk menambahkan 20 helai seluar sukan,
syarikat terpaksa mengurangkan 20 helai kemeja-T, maka
kos lepas untuk mengeluarkan 60 helai seluar sukan ialah
20 helai kemeja-T.
Begitu juga jika kombinasi output berubah dari Y ke Z,
untuk menambah 20 helai seluar sukan, syarikat terpaksa
mengurangkan 20 helai kemeja-T, maka kos lepas untuk
mengeluarkan 80 helai seluar sukan adalah 20 helai kemeja-T.

9

Bab 1

1.1.6 Implikasi Pilihan yang dibuat oleh
Individu, Firma, dan Kerajaan dari
Aspek Kos Lepas

Individu ‡ ,QGLYLGX DWDX LVL UXPDK PHQJKDGDSL PDVDODK

1 kekurangan sumber pendapatan atau wang
berbanding dengan kehendak mereka yang
tidak terhad.

‡ &RQWRKQ\D $UZLQ PHPSXQ\DL ZDQJ VDNX VHEDQ\DN
50 'LD LQJLQ PHPEHOL VHSLQJJDQ QDVL D\DP
yang berharga RM5.00 dan sepinggan mi goreng

2 yang berharga RM3.00 di kantin sekolah.
‡ 0DVDODK NHNXUDQJDQ ZDQJ PHQ\HEDENDQ $UZLQ
tidak dapat mencapai hasratnya untuk memiliki
kedua-dua barang secara serentak.

‡ $UZLQ DNDQ PHPEXDW pilihan berdasarkan barang

3 yang memberikan tingkat kepuasan yang maksimum
akibat daripada masalah kekurangan wang.

‡ -LND SHPEHOLDQ QDVL D\DP PHPEHULNDQ NHSXDVDQ
yang maksimum, Arwin akan membeli nasi

4 ayam kesukaannya.
‡ 6HEDOLNQ\D MLND SHPEHOLDQ PL JRUHQJ PHPEHULNDQ
kepuasan yang maksimum, Arwin akan membeli
mi goreng.

‡ -LND Arwin memilih untuk membeli nasi ayam, kos
lepas yang dihadapinya ialah kepuasan yang
mungkin daripada barangan kedua terbaik yang

5 terpaksa dilepaskan untuk mendapatkan barangan
yang dipilih iaitu mi goreng.

‡ 6HEDOLNQ\D MLND Arwin memilih untuk membeli mi
goreng, kos lepasnya ialah nasi ayam.

AKTIVITI 1.1.6 A

Setiap murid mewakili seorang ahli keluarga. Bincang dalam kumpulan tentang masalah
ekonomi yang dihadapi oleh keluarga dan cara penyelesaiannya. Murid dikehendaki berlakon
di depan kelas.

F
O 1. Individu atau isi rumah kekurangan pendapatan wang.
2. Pilihan isi rumah bermatlamatkan kepuasan maksimum.
K 3. Kos lepas isi rumah adalah kepuasan yang mungkin daripada barangan kedua terbaik
U
yang terpaksa dilepaskan untuk mendapatkan barangan yang dipilih.

S

10

Pengenalan kepada Ekonomi

Firma )LUPD PHQJKDGDSL PDVDODK kekurangan 1
faktor pengeluaran VHSHUWL EXUXK WDQDK
Mula PRGDO GDQ XVDKDZDQ EHUEDQGLQJ GHQJDQ
NHKHQGDN ILUPD \DQJ WLGDN WHUKDG

‡ &RQWRKQ\D 6\DULNDW 1*9 6GQ %KG 2
PHPSXQ\DL PRGDO VHEDQ\DN 50 MXWD
RM 6\DULNDW 1*9 6GQ %KG LQJLQ PHPEHOL
RM HPSDW EXDK PHVLQ EDKDUX XQWXN
PHQLQJNDWNDQ SHQJHOXDUDQ V\DULNDW 3DGD
PDVD \DQJ VDPD V\DULNDW MXJD EHUFDGDQJ
PHPELQD VHEXDK NLODQJ EDKDUX GL 5DZDQJ
6HODQJRU \DQJ PDVLQJ PDVLQJ PHQHODQ NRV
VHEDQ\DN 50 MXWD

‡ 0DVDODK NHNXUDQJDQ IDNWRU SHQJHOXDUDQ
LDLWX PRGDO PHQ\HEDENDQ 6\DULNDW 1*9
6GQ %KG WLGDN GDSDW PHQMDODQNDQ NHGXD GXD
SURMHN VHFDUD VHUHQWDN

‡ -LND SHPEHOLDQ 6\DULNDW 1*9 6GQ
PHVLQ EDKDUX %KG DNDQ PHPEXDW
GDSDW PHPEHULNDQ pilihan EHUGDVDUNDQ
NHXQWXQJDQ \DQJ
PDNVLPXP 3SURMHN SHODEXUDQ
6\DULNDW 1*9 6GQ
%KG DNDQ \DQJ PHPEHULNDQ
PHPEHOL PHVLQ keuntungan yang
maksimum DNLEDW
4EDKDUX PDVDODK NHNXUDQJDQ
IDNWRU SHQJHOXDUDQ
‡ 6HEDOLNQ\D MLND PRGDO
SURMHN SHPELQDDQ
NLODQJ EDKDUX Tamat
GDSDW PHPEHULNDQ
NHXQWXQJDQ \DQJ
PDNVLPXP
6\DULNDW 1*9 6GQ
%KG DNDQ
PHPELQD NLODQJ
EDKDUX GL 5DZDQJ

‡ -LND 6\DULNDW 1*9 6GQ %KG PHPLOLK XQWXN PHPEHOL PHVLQ EDKDUX kos lepas \DQJ 5
GLKDGDSLQ\D LDODK keuntungan yang mungkin daripada keluaran atau projek
pelaburan kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan XQWXN PHQGDSDWNDQ NHOXDUDQ DWDX
SURMHN SHODEXUDQ \DQJ GLSLOLK LDLWX SURMHN SHPELQDDQ NLODQJ EDKDUX

‡ 6HEDOLNQ\D MLND 6\DULNDW 1*9 6GQ %KG PHPLOLK XQWXN PHPELQD NLODQJ EDKDUX GL
5DZDQJ NRV OHSDVQ\D LDODK SURMHN PHPEHOL PHVLQ EDKDUX

F 1. Firma kekurangan faktor pengeluaran.
O 2. Pilihan firma bermatlamatkan keuntungan maksimum.
K 3. Kos lepas firma adalah keuntungan yang mungkin daripada keluaran atau projek
U pelaburan kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan untuk mendapatkan keluaran atau
S projek pelaburan yang dipilih.

11

Bab 1 ‡ .HUDMDDQ PHQJKDGDSL PDVDODK kekurangan hasil negara berbanding

Kerajaan 1 dengan projek untuk keperluan rakyat yang pelbagai.

‡ &RQWRKQ\D .HPHQWHULDQ .HUMD 5D\D PHPSHUROHK SHUXQWXNDQ NHZDQJDQ
VHEDQ\DN 50 ELOLRQ GDULSDGD NHUDMDDQ GDODP %HODQMDZDQ 1HJDUD
Kementerian Kerja Raya ingin melaksanakan projek membina Lebuh

5D\D 6XQJDL %HVL ± 8OX .ODQJ GHQJDQ NRV 50 ELOLRQ GDQ SURMHN

2 PHQ\HGLDNDQ GDQ PHQDLNWDUDINDQ NHPXGDKDQ LQIUDVWUXNWXU OXDU EDQGDU

terutamanya di Sabah dan Sarawak yang bernilai RM4.5 bilion.

‡ 0DVDODK NHNXUDQJDQ VXPEHU KDVLO QHJDUD PHQ\HEDENDQ NHUDMDDQ WLGDN
dapat melaksanakan kedua-dua projek pembangunan secara serentak.

‡ .HUDMDDQ DNDQ PHPEXDW pilihan berdasarkan projek pembangunan yang

3 mendatangkan kebajikan masyarakat yang maksimum akibat masalah
kekurangan sumber hasil.

‡ -LND SHPELQDDQ OHEXK UD\D GDSDW PHPEHULNDQ NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW \DQJ

maksimum, kerajaan akan memilih untuk membina lebuh raya baharu.

‡ 6HEDOLNQ\D MLND SURMHN SHQ\HGLDDQ NHPXGDKDQ LQIUDVWUXNUWXU GL NDZDVDQ

4 luar bandar dapat memberikan kebajikan masyarakat yang maksimum,

NHUDMDDQ DNDQ PHPLOLK SURMHN SHQ\HGLDDQ NHPXGDKDQ LQIUDVWUXNWXU GL

kawasan luar bandar.

‡ -LND NHUDMDDQ PHPLOLK XQWXN PHPELQD OHEXK UD\D EDKDUX kos lepas
yang dihadapinya ialah kebajikan yang mungkin diperoleh daripada

projek pembangunan kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan untuk

mendapat projek pembangunan yang dipilih iaitu projek penyediaan

5 NHPXGDKDQ LQIUDVWUXNWXU GL NDZDVDQ OXDU EDQGDU

‡ 6HEDOLNQ\D MLND NHUDMDDQ PHPLOLK SURMHN SHQ\HGLDDQ NHPXGDKDQ
LQIUDVWUXNWXU GL NDZDVDQ OXDU EDQGDU NRV OHSDV \DQJ GLKDGDSLQ\D LDODK
projek pembinaan lebuh raya baharu.

AKTIVITI 1.1.6 B

Encik Suhaimi ialah seorang pengusaha yang menguruskan sebuah kilang pembuatan perisian
komputer. Bagi meningkatkan daya pengeluaran syarikat, Encik Suhaimi telah mengesyorkan
dua cadangan berdasarkan jumlah modal yang sedia ada iaitu sebanyak RM4 juta.
1. Membina sebuah kilang baharu yang melibatkan kos sebanyak RM3.5 juta
2. Mengambil alih syarikat pesaing yang terdekat dengan kos RM3.3 juta

Dengan mengambil kira isu kos lepas, anda dikehendaki memilih salah satu cadangan yang
dikemukakan oleh Encik Suhaimi. Berikan hujah untuk menyokong pilihan anda.

F 1. Kerajaan kekurangan hasil negara.
O 2. Pilihan kerajaan bermatlamatkan kebajikan masyarakat yang maksimum.
K 3. Kos lepas kerajaan adalah kebajikan yang mungkin diperoleh daripada projek
U pembangunan kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan untuk mendapat projek
S pembangunan yang dipilih.

12

Pengenalan kepada Ekonomi

1.1.7 Keluk Kemungkinan Pengeluaran

Keluk kemungkinan pengeluaran dapat menerangkan perkaitan
antara masalah kekurangan, pilihan, dan kos lepas.

Keluk kemungkinan pengeluaran (KKP) ialah keluk yang
menunjukkan had maksimum tingkat pengeluaran yang dapat
dicapai oleh sebuah ekonomi dengan menggunakan faktor
pengeluaran yang ada dan tingkat teknologi tertentu.

Andaian untuk analisis keluk kemungkinan pengeluaran: Guna tenaga penuh
Ekonomi telah mencapai guna tenaga penuh. bermaksud pencapaian tingkat
Ekonomi hanya mengeluarkan dua jenis barang. ekonomi pada suatu keadaan
Sumber ekonomi yang dimiliki adalah terhad dan tetap. di mana kadar pengangguran
Tingkat teknologi adalah tetap. negara ialah 4% atau kurang.

Jadual 1.2 menunjukkan pelbagai kombinasi keluaran pakaian Cabaran KBAT
dan makanan yang dapat dihasilkan oleh sebuah ekonomi.
Terangkan bagaimana
Jadual 1.2 Jadual kemungkinan pengeluaran pakaian dan makanan kekurangan dan pengangguran
dapat ditunjukkan melalui keluk
Kombinasi Pakaian Makanan kemungkinan pengeluaran.
pengeluaran (ribu helai) (tan metrik)

R 0 20

S 4 19

T 8 17

U 12 13

V 16 0

Berdasarkan Jadual 1.2, pada kombinasi R, semua faktor
pengeluaran telah digunakan untuk mengeluarkan makanan
dan tiada pakaian dikeluarkan. Ini dapat dilihat dengan jelas
bahawa kuantiti pakaian adalah 0 helai sedangkan kuantiti
makanan adalah 20 tan metrik.
Sebaliknya, pada kombinasi V, semua faktor pengeluaran telah
digunakan untuk mengeluarkan pakaian dan tiada makanan
dikeluarkan. Ini dapat dilihat dengan jelas bahawa kuantiti
pakaian adalah 16 ribu helai sedangkan kuantiti makanan
adalah 0 tan metrik.
Kebiasaannya, kombinasi pengeluaran yang mengeluarkan
kedua-dua barang iaitu pakaian dan makanan akan dipilih.
Contohnya kombinasi S (4 ribu helai pakaian dan 19 tan
metrik makanan), kombinasi T (8 ribu helai pakaian dan 17
tan metrik makanan), dan kombinasi U (12 ribu helai pakaian
dan 13 tan metrik makanan).

13

Bab 1

Berdasarkan Jadual 1.2, suatu keluk kemungkinan pengeluaran dapat dibentuk seperti yang berikut:

Makanan (tan metrik)

20 R S Masalah ketidakupayaan Masalah pilihan pula
19 ekonomi dapat digambarkan ditunjukkan oleh pergerakan
T Y oleh titik kombinasi di sepanjang keluk
17 U pengeluaran yang berada kemungkinan pengeluaran
di luar keluk kemungkinan iaitu antara titik-titik R, S, T,
13 pengeluaran iaitu titik Y. U, dan V.

W
7LWLN W menunjukkan kombinasi pengeluaran yang tidak cekap
NHUDQD HNRQRPL JDJDO PHQJJXQDNDQ IDNWRU SHQJHOXDUDQ \DQJ DGD
dengan sepenuhnya, maksudnya berlaku masalah pengangguran

DWDX SHPED]LUDQ

0 4 8 12 V Pakaian
16 (ribu helai)

Rajah 1.3 Keluk kemungkinan pengeluaran

Berdasarkan Rajah 1.3, paksi menegak menunjukkan jumlah makanan yang dikeluarkan
manakala paksi mendatar menunjukkan jumlah pakaian yang dikeluarkan.
Jika ekonomi menggunakan semua faktor pengeluaran untuk mengeluarkan 20 tan metrik
makanan, maka tiada pakaian akan dikeluarkan (ditunjukkan oleh titik R).
Sebaliknya, jika ekonomi menggunakan semua faktor pengeluaran untuk mengeluarkan
16 ribu helai pakaian, maka tiada makanan akan dikeluarkan (ditunjukkan oleh titik V).
Keluk RV ini dinamakan keluk kemungkinan pengeluaran. Titik-titik di atas keluk
menunjukkan batas maksimum pelbagai kombinasi pakaian dan makanan yang dapat
dikeluarkan oleh ekonomi dengan menggunakan semua faktor pengeluaran dengan cekap.
Contohnya titik R, S, T, U, dan V di sepanjang keluk kemungkinan pengeluaran menunjukkan
tingkat pengeluaran pada guna tenaga penuh. Sebarang penambahan pengeluaran makanan
hanya boleh dilakukan dengan melepaskan sejumlah pengeluaran pakaian, maka wujudlah
masalah kos lepas.
Kos lepas ditunjukkan oleh kecerunan keluk kemungkinan pengeluaran iaitu perubahan
unit makanan dibahagi dengan perubahan unit pakaian.

Kos lepas = Perubahan unit makanan
Perubahan unit pakaian

Contoh pengiraan kos lepas:

Dari titik R ke titik S Dari titik S ke titik T Dari titik T ke titik U Dari titik U ke titik V

= 19 – 20 = 17 – 19 = 13 – 17 = 0 – 13
4–0 8–4 12 – 8 16 – 12

= -0.25 = -0.50 = -1.0 = -3.25

Tanda negatif menunjukkan bentuk keluk yang mencerun ke bawah dari kiri ke kanan iaitu
mempunyai kecerunan negatif.

14

Didapati untuk menambah 1 ribu helai pakaian, semakin Pengenalan kepada Ekonomi
banyak makanan yang perlu dilepaskan. Kos lepas pakaian
adalah semakin meningkat akibat daripada faktor pengeluaran JOM
yang tidak sama cekap.
Kos lepas yang semakin meningkat ditunjukkan oleh 1. Apakah maksud keluk
keluk kemungkinan pengeluaran yang berbentuk cembung kemungkinan pengeluaran?
ke titik asalan. Kos lepas yang semakin meningkat bermaksud
untuk menambahkan satu unit sesuatu barang, ekonomi 2. Terangkan maksud konsep
terpaksa mengurangkan kuantiti barang lain dengan jumlah kos lepas yang semakin
yang semakin meningkat pada setiap titik pengeluaran. meningkat.

AKTIVITI 1.1.7

Jadual di bawah menunjukkan kombinasi pengeluaran barang pengguna dan barang modal yang
dapat dikeluarkan dengan menggunakan sumber sedia ada.

Kombinasi Barang pengguna (unit) Barang modal (unit)
A 0 25
B 1 24
C 2 21
D 3 16
E 4 10
F 5 0

(a) Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk kemungkinan pengeluaran.
(b) Apakah yang akan berlaku jika pengeluar memilih kombinasi pengeluaran berikut?

(i) 2 unit barang pengguna dan 10 unit barang modal
(ii) 4 unit barang pengguna dan 15 unit barang modal
(c) Hitung kos lepas untuk mengeluarkan
(i) 3 unit barang pengguna
(ii) 10 unit barang modal

F 1. Keluk kemungkinan pengeluaran menunjukkan had maksimum tingkat
pengeluaran yang dapat dicapai oleh masyarakat atau negara dengan
O menggunakan faktor pengeluaran yang ada pada tingkat teknologi tertentu.

K 2. Kos lepas ditunjukkan oleh kecerunan keluk kemungkinan pengeluaran.

U 3. Kos lepas yang semakin meningkat bermaksud penambahan satu unit sesuatu barang
mengakibatkan pengurangan kuantiti pengeluaran barang lain dengan jumlah yang
S semakin meningkat.

15

Bab 1

1.2 Sistem Ekonomi dan

Penyelesaian Masalah Asas
Ekonomi

Apakah itu masalah asas ekonomi?
Tahukah anda ciri-ciri utama sistem ekonomi di dunia ini?
Bagaimanakah masalah asas ekonomi dapat diatasi oleh pelbagai
sistem ekonomi?
Apakah ciri-ciri ekonomi Islam?

SEPINTAS LALU

Pembaharuan Ekonomi Negara China

Banyak negara yang mengamalkan sistem ekonomi perancangan pusat di dunia ini telah
beransur-ansur membuka ekonomi negaranya kepada dunia luar demi pertumbuhan ekonomi yang
lebih mantap. Negara China merupakan salah sebuah negara yang juga menjalankan transformasi
ekonomi sejak tahun 1978 melalui pemimpin ulungnya Deng Xiao Peng. Antara pembaharuan
yang dijalankan ialah:

UÊ />˜>…‡Ì>˜>…ʏ>`>˜}˜Þ>Ê`ˆÃÜ>ÃÌ>Ž>˜Ê՘ÌՎʓi˜ˆ˜}Ž>̎>˜Ê
daya pengeluaran

UÊ i˜}}>>ŽŽ>˜ÊŽi}ˆ>Ì>˜Ê«iL>}>ˆÊ«iÀÕÃ>…>>˜ÊŽiVˆ‡ŽiVˆ>˜
UÊ iœ˜}}>ÀŽ>˜ÊŽ>Ü>>˜Ê…>À}>Ê
UÊ i˜}՘`>˜}Ê«i>LÕÀ>˜Ê`>ÀˆÊÕ>Àʘi}>À>
UÊ *iÀ`>}>˜}>˜Ê >Ș}Ê `ˆLiÀˆÊ ÌՓ«Õ>˜Ê ÃiL>}>ˆÊ >>ÌÊ

pertumbuhan ekonomi utama, sehingga lahirnya
Zon Ekonomi Khas
UÊ *iÀÕÃ>…>>˜Ê “ˆˆŽ>˜Ê ŽiÀ>>>˜Ê Þ>˜}Ê Ìˆ`>ŽÊ ViŽ>«Ê
distrukturkan semula

Dasar pembaharuan kemudiannya diteruskan oleh pemimpin-pemimpin negara China yang lain
sehingga negara China menjadi ekonomi kedua terbesar di dunia.

(Dipetik dan diubah suai daripada “China’s Transition to a Market Economy: How Far across the River?”,
Yingyi Qian dan Jinglian Wu, May 2000)

Selain sistem ekonomi perancangan pusat, terdapat juga sistem ekonomi yang lain Abad
ke-21
di dunia ini iaitu sistem ekonomi pasaran bebas dan sistem ekonomi campuran yang

dibentuk untuk menyelesaikan masalah asas ekonomi negara masing-masing.

1.2.1 Masalah Asas Ekonomi

Masalah asas ekonomi terdiri daripada:

Apa yang hendak dikeluarkan Berapa yang hendak dikeluarkan

Bagaimana hendak dikeluarkan Untuk siapa dikeluarkan

16

Apa yang Hendak Dikeluarkan Pengenalan kepada Ekonomi

Merujuk kepada penentuan jenis barangan yang hendak MAKLUM BALAS PENGGUNA
dikeluarkan akibat daripada faktor pengeluaran yang terhad 1. AhpdaeatrikkadhheidnmagnaadntaabnbakeraarpnmugTiai?dasataku
dan mengelakkan daripada pembaziran.
Pengeluar akan memilih untuk mengeluarkan barangan yang 2. At peperahrYkkaaahdhidampcaabdtaaarnnagnkaganmaatian?uda
dapat memenuhi keperluan dan kehendak pengguna.
Masalah apa yang hendak dikeluarkan diselesaikan Soal selidik maklum balas
berdasarkan permintaan atau cita rasa masyarakat. pengguna merupakan satu cara
Penyelesaian masalah apa yang hendak dikeluarkan untuk mengetahui cita rasa dan
akan menentukan corak agihan atau peruntukan sumber
dalam ekonomi. permintaan masyarakat
Persoalan apa yang hendak dikeluarkan adalah penting
untuk memastikan pengguna memperoleh kepuasan
yang maksimum, pengeluar memperoleh keuntungan yang
maksimum, dan kerajaan menjana kebajikan masyarakat
yang maksimum.

Berapa yang Hendak Dikeluarkan

Berkaitan dengan penentuan kuantiti barangan yang
hendak dikeluarkan.
Persoalan berapa yang hendak dikeluarkan adalah untuk
memastikan tidak berlaku masalah kekurangan atau lebihan
sesuatu barangan dalam pasaran.
Masalah kekurangan barang akan menyebabkan kenaikan
harga barang.
Masalah lebihan barang pula akan menyebabkan stok sesuatu
barangan bertambah dan membawa kepada penurunan harga.
Berapa kuantiti barangan yang hendak dikeluarkan oleh
pengeluar dapat ditentukan berdasarkan permintaan
masyarakat dan faktor pengeluaran yang diperuntukkan
untuk mengeluarkannya.

Bagaimana Hendak Dikeluarkan

Merujuk kepada penentuan cara atau teknik pengeluaran
sesuatu barang atau perkhidmatan.
Pengeluar harus menggabungkan faktor pengeluaran secara
optimum untuk meminimumkan kos pengeluaran.
Pengeluar boleh memilih sama ada teknik pengeluaran yang
berintensifkan modal atau berintensifkan buruh.
Kaedah berintensifkan modal bermaksud pengeluaran yang
menggunakan lebih banyak faktor modal berbanding dengan
faktor buruh.
Kaedah berintensifkan buruh bermaksud pengeluaran yang
menggunakan lebih banyak faktor buruh berbanding dengan
faktor modal.

17

Bab 1 Pemilihan cara pengeluaran dibuat berdasarkan harga
relatif antara faktor buruh dan faktor modal atau teknik
JOM pengeluaran yang paling cekap.
Jika harga faktor buruh secara relatif lebih murah berbanding
1. Senaraikan masalah asas dengan faktor modal, pengeluar akan memilih kaedah
ekonomi. pengeluaran berintensifkan buruh.
Sebaliknya, jika harga faktor modal secara relatif lebih murah
2. Masalah asas ekonomi berbanding dengan faktor buruh, pengeluar akan memilih
manakah berkaitan dengan kaedah pengeluaran berintensifkan modal.
kos lepas?

Negara maju banyak menggunakan teknik Negara sedang membangun banyak
pengeluaran berintensif modal kerana menggunakan teknik berintensif buruh kerana
mempunyai bekalan buruh yang ramai dan murah
mempunyai tingkat teknologi yang tinggi

Cabaran KBAT Untuk Siapa Dikeluarkan

Jika sesebuah syarikat tidak Merujuk kepada masalah penentuan pengagihan barangan
mementingkan persoalan kepada masyarakat yang menjadi sasaran.
‘untuk siapa dikeluarkan’, Penyelesaian masalah agihan barangan adalah berasaskan
ramalkan apa yang akan kepada corak agihan pendapatan wang iaitu bergantung
terjadi kepada produk dan kepada kemampuan atau kuasa beli masyarakat.
syarikatnya? Golongan yang berpendapatan tinggi biasanya memperoleh
lebih banyak barang dan perkhidmatan berbanding dengan
golongan yang berpendapatan rendah.

Penyelesaian masalah apa, berapa, bagaimana dan untuk siapa
barang dikeluarkan akan diperincikan dalam sistem ekonomi.

18

Pengenalan kepada Ekonomi

AKTIVITI 1.2.1

1. Nyatakan masalah asas ekonomi berdasarkan situasi-situasi yang diberi.

Situasi Masalah asas ekonomi

(a) Kilang Biskut Top ingin memaksimumkan outputnya pada
tahap kos yang minimum.

(b) Sebanyak 10 000 botol jus buah delima merah
dikeluarkan oleh Syarikat Sihat Selalu Sdn. Bhd.

(c) Telefon pintar “Eksekutif” dikeluarkan untuk mereka
Þ>˜}ÊLiÀ«i˜`>«>Ì>˜Ê>˜Ì>À>Ê, xÊäääÊqÊ, nÊäää°

(d) Kedai Homemade Anifa memutuskan untuk
mengeluarkan tart nanas gulung menjelang Hari Raya
Aidilfitri ini kerana permintaannya jauh lebih tinggi
daripada tart jenis yang lain.

2. Berikut ialah lima barang yang ingin dikeluarkan oleh sebuah firma. Disebabkan masalah
kekurangan modal, firma hanya boleh memilih sejenis barang untuk dikeluarkan.

Bincang dalam kumpulan bagaimana firma menyelesaikan masalah asas ekonomi yang
dihadapinya? Wakil kumpulan perlu membuat pembentangan di depan kelas.

1. Masalah asas ekonomi terdiri daripada apa, berapa, bagaimana, dan untuk
siapa barang dikeluarkan.

Masalah asas Penentuan Penyelesaian Tujuan
ekonomi

Apa yang Jenis Permintaan masyarakat ‡ .HKHQGDN LQGLYLGX
hendak barangan dipenuhi
F dikeluarkan
‡ 6XPEHU WLGDN GLED]LUNDQ

O Berapa yang .XDQWLWL Permintaan masyarakat ‡ .XDQWLWL EDUDQJ
hendak barangan mencukupi
K dikeluarkan ‡ 7LGDN ZXMXG OHELKDQ

U kurangan

S Bagaimana 7HNQLN FDUD +DUJD UHODWLI IDNWRU Meminimumkan kos

hendak pengeluaran teknik pengeluaran
dikeluarkan paling cekap

Untuk siapa Corak agihan Corak agihan Agihan kepada setiap
dikeluarkan barangan LQGLYLGX DWDX JRORQJDQ
SHQGDSDWDQ ZDQJ WHUWHQWX VDKDMD

19

Bab 1 1.2.2 Sistem Ekonomi

Secara teori, sistem ekonomi Sistem ekonomi merujuk kepada peraturan yang diamalkan oleh
dapat diklasifikasi kepada sesebuah negara dalam menguruskan ekonominya.
sistem ekonomi pasaran
bebas dan sistem ekonomi Terdapat tiga jenis sistem ekonomi yang utama iaitu:
perancangan pusat, tetapi
dalam keadaan sebenar, tiada 1 Sistem ekonomi pasaran bebas
negara yang benar-benar 2 Sistem ekonomi campuran
mengamalkan mana-mana 3 Sistem ekonomi perancangan pusat
satu sistem ekonomi secara
mutlak. Kebanyakan negara Rajah berikut menunjukkan bagaimana sesebuah sistem ekonomi
mengamalkan sistem dikelaskan:
ekonomi campuran.

Hong Kong Jepun Korea Utara
Amerika Syarikat Britain Malaysia Cuba

Sistem ekonomi Sistem ekonomi Sistem ekonomi
pasaran bebas campuran perancangan pusat

0% 100%
Kawalan kerajaan Kawalan kerajaan

Sistem ekonomi campuran Rajah 1.4 Pengelasan sistem ekonomi
yang berlandaskan syariah
dikenal sebagai ekonomi Berdasarkan Rajah 1.4, semakin ke kanan semakin banyak
Islam. campur tangan kerajaan dalam ekonomi.
Hujung kiri menunjukkan tiada campur tangan kerajaan
20 dalam ekonomi manakala hujung kanan menunjukkan
kerajaan campur tangan sepenuhnya dalam aktiviti ekonomi.
Ekonomi yang kerajaan memainkan peranan rendah
digolongkan sebagai sistem ekonomi pasaran bebas, contohnya
Hong Kong, peranan kerajaan adalah minimum.
Ekonomi yang kerajaan memainkan peranan tinggi
dikategorikan sebagai sistem ekonomi perancangan pusat,
contohnya negara Korea Utara, peranan kerajaan dalam
aktiviti ekonomi adalah tinggi.
Ekonomi campuran adalah antara sistem ekonomi perancangan
pusat dan sistem ekonomi pasaran bebas. Wujudnya campur
tangan kerajaan dalam ekonomi.

Pengenalan kepada Ekonomi

Setiap sistem ekonomi dapat dibezakan berdasarkan kriteria
asas berikut:

Pemilikan faktor pengeluaran
Mengkaji siapakah pemilik faktor pengeluaran sama ada individu, pihak swasta atau
kerajaan yang bebas memiliki faktor pengeluaran. Pemilik faktor pengeluaran juga boleh
terdiri daripada gabungan pihak swasta dan kerajaan.

Penentu kehendak
Mengkaji siapakah yang berhak dalam membuat keputusan ekonomi untuk
menyelesaikan masalah asas ekonomi iaitu apa, berapa, bagaimana, dan
untuk siapa dikeluarkan.

Pembuat pilihan
Merujuk kepada kebebasan individu dalam membuat pilihan terhadap
barangan dan jenis pekerjaan atau kebebasan pengeluar dalam pemilikan
dan penggunaan faktor pengeluaran serta pemilihan cara pengeluaran.

Contoh negara
Merujuk kepada contoh negara yang mengamalkan sistem ekonomi
yang berkenaan.

Sistem Ekonomi Pasaran Bebas Laissez-faire bermaksud
Sistem ekonomi pasaran bebas juga dikenal sebagai sistem industri atau ekonomi yang
ekonomi kapitalis atau ‘laissez-faire’. bebas daripada kawalan
kerajaan terutamanya kawalan
Ekonomi pasaran bebas ialah satu sistem ekonomi yang individu dalam bentuk tarif dan
dan pihak swasta bebas membuat segala keputusan ekonomi monopoli kerajaan.
tanpa campur tangan kerajaan.
Invisible hand merujuk kepada
Pengguna dan pihak swasta mempunyai kuasa penuh dalam kekuatan mekanisme pasaran
membuat keputusan ekonomi. Segala keputusan ekonomi dalam mengatur harga melalui
diselesaikan melalui mekanisme pasaran. kuasa permintaan dan
Dalam sistem ekonomi pasaran bebas, wujud ‘tangan penawaran tanpa campur
tak nampak’ (invisible hand) iaitu mekanisme harga yang tangan seseorang secara
menentukan harga pasaran melalui interaksi antara kuasa langsung dalam proses
permintaan dan kuasa penawaran dalam pasaran. tersebut.

21

Bab 1

Ciri-ciri Jadual 1.3 Ciri-ciri utama sistem ekonomi pasaran bebas
Penerangan

Pemilikan t *OEJWJEV BUBV QJIBL TXBTUB CFCBT NFNJMJLJ GBLUPS QFOHFMVBSBO TFQFSUJ UBOBI
CVSVI

faktor NPEBM
EBO VTBIBXBO
pengeluaran
t *OEJWJEV EBO QJIBL TXBTUB KVHB CFCBT NFOHHVOB EBO NFOHVCBI QFNJMJLBO GBLUPS
QFOHFMVBSBO VOUVL NFNFOVIJ VUJMJUJ EBO NBUMBNBU QFOHFMVBSBO

t 1JIBL LFSBKBBO UJEBL DBNQVS UBOHBO EBMBN TJTUFN FLPOPNJ UFUBQJ NFOFUBQLBO
VOEBOH VOEBOH EBO QFSBUVSBO ZBOH QFSMV EJJLVUJ PMFI JOEJWJEV EBO QJIBL TXBTUB

Penentu t 1FOHHVOB EBO QJIBL QFOHFMVBS CFSIBL EBMBN NFNCVBU LFQVUVTBO FLPOPNJ VOUVL
kehendak NFOZFMFTBJLBO NBTBMBI BTBT FLPOPNJ TFQFSUJ BQB ZBOH IFOEBL EJLFMVBSLBO
CFSBQB
IFOEBL EJLFMVBSLBO
CBHBJNBOB IFOEBL EJLFMVBSLBO
EBO VOUVL TJBQB EJLFMVBSLBO

t 1FOHHVOB NFNQVOZBJ LFCFCBTBO NFNJMJI LFSBOB NFSFLB NFNQVOZBJ LVBTB CFMJ
BUBV LFNBNQVBO VOUVL NFNCFMJ CBSBOH EBO QFSLIJENBUBO $PSBL QFSNJOUBBO
QFOHHVOB BLBO NFOFOUVLBO DPSBL QFSVOUVLBO GBLUPS QFOHFMVBSBO

t 1FOHFMVBS CFCBT NFNQFSVOUVLLBO GBLUPS QFOHFMVBSBO EBO CFSTBJOH EBMBN
NFOHFMVBSLBO CBSBOHBO VOUVL NFNQFSPMFI LFVOUVOHBO ZBOH NBLTJNVN

1FNCVBU t *OEJWJEV CFCBT EBMBN NFNCVBU QJMJIBO UFSIBEBQ CBSBOHBO ZBOH JOHJO EJCFMJ VOUVL
pilihan NFNBLTJNVNLBO LFQVBTBO EBO KFOJT QFLFSKBBO ZBOH JOHJO EJDFCVSJ

t 1FOHFMVBS CFCBT EBMBN QFNJMJLBO EBO QFOHHVOBBO GBLUPS QFOHFMVBSBO VOUVL
NFOHFMVBSLBO CBSBOHBO ZBOH NFNBLTJNVNLBO LFVOUVOHBO

t 1FOHFMVBS BUBV QJIBL öSNB KVHB CFCBT NFNJMJI UFLOJL QFOHFMVBSBO ZBOH QBMJOH
DFLBQ
TBNB BEB JOUFOTJG NPEBM BUBV JOUFOTJG CVSVI EBMBN QFOHFMVBSBO VOUVL
NFNJOJNVNLBO LPT QFOHFMVBSBO

$POUPI t /FHBSB ZBOH NFOHBNBMLBO TJTUFN FLPOPNJ QBTBSBO CFCBT JBMBI "NFSJLB 4ZBSJLBU
negara EBO )POH ,POH

Teluk Mexico Sistem Ekonomi Perancangan Pusat
Sistem ekonomi perancangan pusat juga dikenal sebagai
Lautan Atlantik sistem ekonomi sosialis atau komunis.

CUBA Sistem ekonomi perancangan pusat ialah satu sistem ekonomi
yang kerajaan atau badan perancangan pusat berkuasa penuh
Laut Karibia dalam segala aktiviti ekonomi dan membuat keputusan ekonomi.

Cuba sebuah negara komunis Individu dan pihak swasta tidak berkuasa langsung
yang masih mengamalkan dalam menentukan aktiviti ekonomi dan membuat
keputusan ekonomi.
sistem ekonomi perancangan Penggunaan dan pengagihan faktor pengeluaran ditetapkan
pusat sehingga hari ini oleh badan perancangan pusat untuk mencapai tingkat
kebajikan masyarakat yang optimum.

22

Pengenalan kepada Ekonomi

Jadual 1.4 Ciri-ciri utama sistem ekonomi perancangan pusat

Ciri-ciri Penerangan

Pemilikan t 4FNVB faktor pengeluaran TFQFSUJ CVSVI
UBOBI
NPEBM
EBO VTBIBXBO EJNJMJLJ
faktor TFDBSB NVUMBL PMFI LFSBKBBO BUBV CBEBO QFSBODBOHBO QVTBU ZBOH EJUVCVILBO
pengeluaran PMFI LFSBKBBO

t *OEJWJEV EBO QFOHFMVBS UJEBL NFNQVOZBJ LFCFCBTBO VOUVL NFNJMJLJ EBO
menggunakan faktor pengeluaran

Penentu t 4FHBMB LFQVUVTBO FLPOPNJ ZBOH CFSLBJUBO EFOHBO NBTBMBI BTBT FLPOPNJ TFQFSUJ
kehendak BQB ZBOH IFOEBL EJLFMVBSLBO
CFSBQB IFOEBL EJLFMVBSLBO
CBHBJNBOB IFOEBL
EJLFMVBSLBO
EBO VOUVL TJBQB EJLFMVBSLBO BLBO EJCVBU PMFI LFSBKBBO NFMBMVJ CBEBO
QFSBODBOHBO QVTBU ZBOH EJUVCVILBO

t #BEBO QFSBODBOHBO QVTBU BLBO NFSBODBOH EBO NFOHBXBM QFSVOUVLBO faktor
pengeluaran TFSUB DPSBL BHJIBO CBSBOH EBO QFSLIJENBUBO LFQBEB NBTZBSBLBU

1FNCVBU t *OEJWJEV UJEBL NFNQVOZBJ LFCFCBTBO EBMBN NFNCVBU QJMJIBO UFSIBEBQ
pilihan CBSBOHBO ZBOH JOHJO EJCFMJ VOUVL NFNBLTJNVNLBO LFQVBTBO EBO KFOJT QFLFSKBBO
ZBOH JOHJO EJDFCVSJ

t 1FOHFMVBS KVHB UJEBL NFNQVOZBJ LFCFCBTBO EBMBN QFNJMJLBO EBO QFOHHVOBBO
GBLUPS QFOHFMVBSBO VOUVL NFOHFMVBSLBO CBSBOHBO ZBOH NFNBLTJNVNLBO
LFVOUVOHBO 1FOHHVOBBO GBLUPS QFOHFMVBSBO EJUFUBQLBO PMFI CBEBO
QFSBODBOHBO QVTBU

$POUPI t /FHBSB ZBOH NFOHBNBMLBO TJTUFN FLPOPNJ QFSBODBOHBO QVTBU JBMBI OFHBSB $VCB
negara EBO ,PSFB 6UBSB

AKTIVITI 1.2.2

>V>Ê«ïŽ>˜Ê`ˆÊL>Ü>…Ê`>˜Ê>Ü>LÊÜ>>˜°

Pada tahun 1949 hingga akhir tahun 1978, hampir tiga per empat daripada pengeluaran
«iÀˆ˜`ÕÃÌÀˆ>˜Ê ˜i}>À>Ê
…ˆ˜>Ê Ìi>…Ê `ˆ…>ȏŽ>˜Ê œi…Ê ÃÞ>ÀˆŽ>ÌÊ “ˆˆŽÊ ˜i}>À>Ê Þ>˜}Ê `ˆŽ>Ü>Ê L>`>˜Ê
«iÀ>˜V>˜}>˜Ê«ÕÃ>ÌÊ`>˜Ê«>`>ʓ>Ã>ʈÌÕʅ>“«ˆÀÊ̈`>ŽÊ>`>ÊÃÞ>ÀˆŽ>ÌÊÃÜ>ÃÌ>Ê>Ì>ÕÊwÀ“>Ê«i>LÕÀ>˜Ê
asing di negara China. Dianggarkan Keluaran Dalam Negara Kasar negara China berkembang
«>`>Ê Ž>`>ÀÊ Ì>…Õ˜>˜Ê «ÕÀ>Ì>Ê ŽˆÀ>‡ŽˆÀ>Ê x°ÎÊ «iÀ>ÌÕÃÊ «>`>Ê Ìi“«œ…Ê “>Ã>Ê ÌiÀÃiLÕÌ°Ê />À>vÊ …ˆ`Õ«Ê
rakyat negara China pada masa itu juga jauh lebih rendah berbanding dengan negara-negara
membangun yang lain. Keadaan berubah sejak dasar pembaharuan dan dasar buka pintu
dijalankan pada tahun 1978, ekonomi negara China berkembang dengan pesat dengan kadar
pertumbuhan 9% setiap tahun. Kini, negara China telah menjadi kuasa ekonomi kedua terbesar
selepas Amerika Syarikat.

(Sumber:http://malay.cri.cn/chinaabc/chapter3/chapter30101.htm)

­>®Ê i>Î>˜Ê̈}>ÊVˆÀˆÊÈÃÌi“ÊiŽœ˜œ“ˆÊ˜i}>À>Ê
…ˆ˜>Ê«>`>ÊÌ>…՘ʣ™{™ÊqÊ£™Çn°
(b) Bezakan ciri di (a) dengan Hong Kong.
(c) Apakah perubahan yang telah berlaku ke atas sistem ekonomi negara China selepas akhir

tahun 1978?
(d) Adakah anda bersetuju dengan pembaharuan yang dijalankan oleh negara China? Berikan

ÕÃ̈wŽ>Èʍ>Ü>«>˜Ê>˜`>°Ê

23

Bab 1 Kelebihan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas Kelebihan dan Kelemahan Sistem Ekonomi
Pasaran Bebas
Patung Liberty, Kelemahan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas
New York, Amerika Syarikat 1 Kepuasan individu dan masyarakat dapat dimaksimumkan
Setiap individu dalam sistem ekonomi ini merupakan
24 pembuat keputusan yang bijak. Mereka akan berusaha
untuk memaksimumkan kepuasan masing-masing. Oleh itu,
kepuasan masyarakat adalah pada tahap maksimum juga.

2 Kebebasan yang luas untuk melakukan kegiatan ekonomi
Pengguna bebas memilih barang dan perkhidmatan yang
dikehendaki. Pengeluar pula bebas mengeluarkan barang dan
perkhidmatan yang diminta oleh pengguna.

3 Kecekapan dalam penggunaan sumber
Setiap pengeluar akan cuba menggunakan sumber secara
optimum iaitu menghasilkan output maksimum pada kos
minimum supaya boleh terus kekal dalam pasaran.

4 Menggalakkan perkembangan teknologi dan inovasi
Persaingan menggalakkan peningkatan teknologi dan reka
cipta baharu agar kos pengeluaran dapat dikurangkan dan
daya pengeluaran meningkat.

1 Mewujudkan masyarakat materialistik
Individu dalam masyarakat cenderung untuk mementingkan
kebendaan dan mencari kekayaan tanpa batasan.

2 Mewujudkan ketidakstabilan ekonomi
Turun naik harga pasaran akibat perubahan permintaan dan
penawaran menyebabkan ketidakstabilan ekonomi sehingga
membawa kepada masalah inflasi dan kemelesetan ekonomi.

3 Agihan pendapatan yang tidak setara
Jurang pendapatan antara golongan kaya dan miskin semakin
besar kerana yang kaya menjadi semakin kaya dan yang
miskin menjadi semakin miskin.

4 Mewujudkan kuasa monopoli korporat besar
Persaingan hebat menyebabkan firma kecil dan firma baharu
tidak dapat bersaing dengan firma besar. Keadaan ini
menggalakkan firma besar menguasai pasaran dan
mendapatkan keuntungan besar.

5 Kesan luaran negatif
Untuk memaksimumkan keuntungan, firma tidak mengambil
kira kesan negatif yang akan wujud. Contohnya pencemaran.

Pengenalan kepada Ekonomi

Kelebihan dan Kelemahan Sistem Ekonomi
Perancangan Pusat

Agihan pendapatan yang seimbang 1 Kelebihan Sistem Ekonomi Perancangan Pusat
Semua barang dan perkhidmatan diagihkan secara sama rata.
Ini menyebabkan jurang pendapatan menjadi kecil.

Barang awam dan kebajikan masyarakat diutamakan 2
Kerajaan bermotifkan kebajikan masyarakat maksimum. Kerajaan
hanya akan mengeluarkan barang dan perkhidmatan yang
diperlukan oleh masyarakat.

Peruntukan sumber ke arah kebajikan rakyat 3
Ini kerana faktor pengeluaran diagihkan melalui badan
perancangan pusat dan mengambil kira kos sosial yang
mungkin berlaku.

Pengeluaran secara berskala besar 4

Sebagai pemilik faktor dan pengeluar tunggal dalam pasaran,

kerajaan dapat melakukan aktiviti pengeluaran secara

besar-besaran dan menikmati ekonomi bidangan iaitu kos

pengeluaran menjadi rendah dan harga barangan turut rendah.

Pilihan individu terhad 1 Kelemahan Sistem Ekonomi Perancangan Pusat
Masyarakat tidak mempunyai kebebasan. Semua pilihan dan
keputusan dibuat oleh kerajaan.

Kurang motivasi dan insentif bekerja kuat 2
Individu tidak dibenarkan mengumpulkan kekayaan secara
bebas. Keadaan ini tidak menggalakkan mereka untuk terus
bekerja dan berusaha keras.

Keusahawanan individu terhad 3
Tanpa persaingan, keusahawanan dan inovasi tidak dapat
berkembang pesat dan menyebabkan ekonomi dalam sistem
ini tidak berkembang maju.

Risiko kesilapan dalam membuat keputusan 4

Keputusan ekonomi ditentukan oleh sekumpulan kecil

pemerintah di peringkat pusat. Risiko membuat keputusan

yang tidak tepat adalah tinggi dan boleh menjejaskan José Martí Memorial,
Havana , Cuba
kebajikan rakyat.
25

Bab 1

Sistem Ekonomi Campuran
Kelemahan-kelemahan yang wujud dalam sistem ekonomi
pasaran bebas dan sistem ekonomi perancangan pusat telah
menyebabkan wujudnya sistem ekonomi campuran.

JOM Sistem ekonomi campuran ialah satu sistem ekonomi yang
menggabungkan pelbagai ciri kebaikan sistem ekonomi pasaran
1. Bezakan sistem ekonomi bebas dan sistem ekonomi perancangan pusat.
pasaran bebas dan sistem
ekonomi perancangan Dalam sistem ekonomi campuran, pihak kerajaan dan
pusat. kuasa pasaran atau mekanisme pasaran bersama-sama
memainkan peranan yang penting dalam memperuntukkan
2. Apakah kelebihan sistem faktor pengeluaran dan menyelesaikan masalah asas ekonomi
ekonomi campuran untuk menjamin aktiviti ekonomi berjalan dengan lancar
berbanding dengan sistem dan produktif.
ekonomi Kerajaan akan campur tangan jika berlaku ketidakstabilan
(a) perancangan pusat dan penyelewengan dalam aktiviti ekonomi.
(b) pasaran bebas Berikut adalah tujuan campur tangan kerajaan dalam ekonomi:

Cabaran KBAT Membekalkan barangan awam
Menstabilkan ekonomi
Setujukah anda dengan Merapatkan jurang pendapatan
campur tangan kerajaan Mengurangkan kesan eksternaliti
dalam aktiviti ekonomi sistem
ekonomi campuran?
Beri alasan.

Mengawal harga barang dan perkhidmatan

Melaksanakan program ekonomi awam

Bandaraya Kuala Lumpur, Malaysia
26

Pengenalan kepada Ekonomi

Jadual 1.5 Ciri-ciri utama sistem ekonomi campuran

Ciri-ciri Penerangan

Pemilikan t *OEJWJEV EBO QJIBL TXBTUB CFCBT NFNJMJLJ GBLUPS QFOHFMVBSBO TFQFSUJ CVSVI


faktor UBOBI
NPEBM
EBO VTBIBXBO *OEJWJEV EBO QJIBL TXBTUB KVHB CFCBT NFNJMJLJ

pengeluaran IBSUB QFSTFOEJSJBO EBO NFOHVCBI QFNJMJLBO GBLUPS QFOHFMVBSBO CFSEBTBSLBO

NBUMBNBU QFOHFMVBSBO

t /BNVO
UFSEBQBU GBLUPS QFOHFMVBSBO UFSUFOUV ZBOH IBOZB EJNJMJLJ PMFI QJIBL LFSBKBBO

VOUVL NFOHFMVBSLBO CBSBOH BXBN

t ,FSBKBBO KVHB NFOHBXBM QFNJMJLBO GBLUPS QFOHFMVBSBO NFMBMVJ VOEBOH VOEBOH EBO

QFSBUVSBO VOUVL NFOKBHB LFCBKJLBO NBTZBSBLBU

Penentu t 1FOHHVOB EBO QJIBL QFOHFMVBS CFSIBL EBMBN NFNCVBU LFQVUVTBO FLPOPNJ VOUVL
kehendak NFOZFMFTBJLBO NBTBMBI BTBT FLPOPNJ TFQFSUJ BQB ZBOH IFOEBL EJLFMVBSLBO
CFSBQB
IFOEBL EJLFMVBSLBO
CBHBJNBOB IFOEBL EJLFMVBSLBO
EBO VOUVL TJBQB EJLFMVBSLBO

t 1FOHHVOB NFNQVOZBJ LVBTB NFOFOUVLBO DPSBL QFSNJOUBBO CBSBOH
EBO QFSLIJENBUBO

t 1FOHFMVBS CFCBT CFSTBJOH EBMBN QFOHFMVBSBO CBSBOH FLPOPNJ VOUVL NFNQFSPMFI
LFVOUVOHBO ZBOH NBLTJNVN

t ,FSBKBBO BLBO NFNCVBU LFQVUVTBO EBO NFOHFMVBSLBO CBSBOH BXBN ZBOH UJEBL
EJLFMVBSLBO BUBV UJEBL NBNQV EJLFMVBSLBO PMFI QJIBL TXBTUB

1FNCVBU t *OEJWJEV CFCBT EBMBN NFNCVBU QJMJIBO UFSIBEBQ CBSBOHBO ZBOH JOHJO EJCFMJ
pilihan CFSEBTBSLBO LFNBNQVBO EBO KVHB CFCBT NFNJMJI KFOJT QFLFSKBBO ZBOH JOHJO EJDFCVSJ

t 1FOHFMVBS CFCBT EBMBN QFNJMJLBO EBO QFOHHVOBBO GBLUPS QFOHFMVBSBO VOUVL
NFOHFMVBSLBO CBSBOHBO ZBOH NFNBLTJNVNLBO LFVOUVOHBO 1FOHFMVBS KVHB
CFCBT NFNJMJI UFLOJL QFOHFMVBSBO ZBOH QBMJOH DFLBQ VOUVL NFNJOJNVNLBO
LPT QFOHFMVBSBO

t ,FCFCBTBO JOEJWJEV EBO QJIBL TXBTUB EJLBXBM PMFI LFSBKBBO NFMBMVJ VOEBOH VOEBOH
EBO QFSBUVSBO ,FSBKBBO BLBO NFNJMJI UFLOJL QFOHFMVBSBO ZBOH NFNBLTJNVNLBO
LFCBKJLBO NBTZBSBLBU

$POUPI t /FHBSB ZBOH NFOHBNBMLBO TJTUFN FLPOPNJ DBNQVSBO JBMBI .BMBZTJB
5IBJMBOE

negara EBO 4JOHBQVSB

1. 6LVWHP HNRQRPL PHUXMXN NHSDGD VDWX FDUD DWDX SHUDWXUDQ \DQJ GLDPDONDQ ROHK
sesebuah negara dalam menguruskan ekonominya.

F 2. 7HUGDSDW WLJD MHQLV VLVWHP HNRQRPL XWDPD LDLWX

O D 6LVWHP HNRQRPL SDVDUDQ EHEDV VHJDOD NHSXWXVDQ HNRQRPL GLEXDW ROHK LQGLYLGX
GDQ SLKDN VZDVWD PHODOXL VLVWHP PHNDQLVPH SDVDUDQ GDQ NHUDMDDQ WLGDN FDPSXU
K tangan dalam kegiatan ekonomi.

U E 6LVWHP HNRQRPL SHUDQFDQJDQ SXVDW NHUDMDDQ PHPEXDW VHJDOD NHSXWXVDQ HNRQRPL
S secara mutlak.

F 6LVWHP HNRQRPL FDPSXUDQ SLKDN VZDVWD GDQ NHUDMDDQ VDPD VDPD PHPEXDW
keputusan ekonomi.

27

Bab 1

1.2.3 Penyelesaian Masalah Asas
Ekonomi oleh Sistem Ekonomi

Mekanisme pasaran ialah Sistem Ekonomi Pasaran Bebas
suatu proses penentuan
tingkat harga berdasarkan Apa yang hendak dikeluarkan
kekuatan kuasa permintaan Diselesaikan melalui kuasa permintaan pengguna dan kuasa
dan kuasa penawaran. penawaran firma di pasaran yang menentukan tingkat harga
dan kuantiti barang atau perkhidmatan.
Pengguna mempunyai kebebasan memilih dan
membeli barangan yang diingini bagi mencapai kepuasan
yang maksimum.
Pengeluar akan mengeluarkan barangan yang mempunyai
permintaan yang tinggi dalam pasaran untuk memperoleh
keuntungan yang maksimum.

Berapa yang hendak dikeluarkan
Diselesaikan melalui mekanisme pasaran atau kuasa
pasaran iaitu berdasarkan jumlah permintaan dan penawaran
di pasaran.
Interaksi antara kuasa permintaan dan penawaran dalam
pasaran akan menentukan jumlah kuantiti barangan yang
akan dikeluarkan.

JOM Bagaimana hendak dikeluarkan
Diselesaikan melalui pemilihan cara pengeluaran yang paling
1. Bagaimanakah kerajaan cekap atau cara yang dapat meminimumkan kos pengeluaran.
Amerika Syarikat Pengeluar akan memilih cara pengeluaran yang berintensifkan
menyelesaikan masalah modal atau berintensifkan buruh berdasarkan harga
(a) a p a y a n g h e n d a k relatif yang lebih rendah dan kuantiti faktor pengeluaran yang
dikeluarkan sedia ada.
(b) untuk siapa dikeluarkan Kombinasi faktor pengeluaran yang paling cekap pada
kos pengeluaran yang minimum biasanya akan dipilih
2. Bagaimanakah mekanisme oleh pengeluar.
harga menyelesaikan
masalah asas ekonomi Untuk siapa dikeluarkan
dalam sistem ekonomi Diselesaikan melalui corak agihan pendapatan wang
pasaran bebas? masyarakat dalam sistem ekonomi pasaran bebas.
Golongan yang berpendapatan tinggi mempunyai kuasa beli
yang lebih tinggi dan akan memperoleh lebih banyak barang
berbanding dengan golongan yang berpendapatan rendah.
Agihan kekayaan dalam masyarakat adalah tidak sama rata.
Kebajikan masyarakat bukan yang diutamakan.

28

Sistem Ekonomi Perancangan Pusat Pengenalan kepada Ekonomi

Apa yang hendak dikeluarkan Bangunan Parlimen di
Diselesaikan melalui badan perancangan pusat Havana, Cuba
atau kerajaan.
Kerajaan mempunyai kuasa mutlak dalam menentukan Di Cuba, segala keputusan
jenis barangan yang akan dikeluarkan. Pengguna tidak ekonomi tentang apa, berapa,
mempunyai kebebasan memilih dan membeli barangan yang bagaimana, dan untuk siapa
diingini oleh mereka. dikeluarkan ditentukan oleh
Pengeluar juga tidak mempunyai kebebasan untuk kerajaan.
mengeluarkan barangan yang mempunyai permintaan
yang tinggi dalam pasaran untuk memperoleh keuntungan JOM
yang maksimum.
Bagaimanakah kerajaan Korea
Berapa yang hendak dikeluarkan Utara menyelesaikan masalah
Diselesaikan melalui kuasa mutlak kerajaan. (a) apa yang hendak dikeluarkan
Badan perancangan pusat akan menentukan jumlah kuantiti (b) bagaimana hendak
barangan yang akan dikeluarkan mengikut keperluan rakyat.
Ini adalah untuk memastikan kuantiti barangan adalah dikeluarkan
sentiasa mencukupi dalam pasaran dan tidak wujud masalah
lebihan atau kurangan.

Bagaimana hendak dikeluarkan
Diselesaikan oleh kerajaan melalui pemilihan cara pengeluaran
yang paling cekap atau meminimumkan kos pengeluaran.
Kerajaan yang bermatlamatkan pengeluaran output yang
maksimum akan mengelakkan berlakunya pembaziran dan
sebaliknya meningkatkan kebajikan rakyat.
Biasanya, kerajaan akan memilih kaedah pengeluaran yang
berintensifkan buruh agar lebih banyak peluang pekerjaan
dapat dijana untuk mengurangkan kadar pengangguran.

Untuk siapa dikeluarkan
Diselesaikan oleh kerajaan.
Pengguna tidak mempunyai kuasa dalam menentukan corak
agihan barang dalam masyarakat.
Kerajaan akan memastikan barangan diagihkan
secara adil, saksama dan sama rata untuk setiap individu
dalam masyarakat.
Kerajaan akan mengawal tingkat harga barangan dalam
pasaran supaya semua individu mendapat hak yang sama
dan kebajikan masyarakat sentiasa diutamakan.
Kadang-kadang kerajaan akan menjalankan sistem catuan
atau kupon bagi memastikan semua rakyat dapat menikmati
barang dan perkhidmatan dalam ekonomi.

29

Bab 1 Sistem Ekonomi Campuran

Polis Diraja Malaysia dan Apa yang hendak dikeluarkan
pengawal keselamatan swasta Diselesaikan melalui kuasa pasaran dan kuasa kerajaan.
menjaga keamanan masyarakat Pengguna mempunyai kebebasan memilih dan membeli
barangan yang diingini untuk mencapai kepuasan
Parlimen Malaysia yang yang maksimum.
terdiri daripada Dewan Pengeluar swasta akan mengeluarkan barangan yang
Rakyat dan Dewan Negara mempunyai permintaan yang tinggi dalam pasaran untuk
akan membahaskan dan memperoleh keuntungan yang maksimum.
meluluskan peruntukan Kerajaan akan mengeluarkan barang awam yang
kewangan dalam belanjawan tidak disediakan oleh pengeluar swasta untuk menjaga
negara. Belanjawan negara kebajikan masyarakat.
berfungsi sebagai satu
alat perancangan dan Berapa yang hendak dikeluarkan
pengurusan sumber ekonomi Diselesaikan melalui mekanisme pasaran untuk
negara untuk memenuhi barang ekonomi.
keperluan rakyat dan Interaksi antara kuasa permintaan dan penawaran dalam
memajukan ekonomi negara. pasaran akan menentukan jumlah kuantiti barang ekonomi
yang akan dikeluarkan.
Kuantiti barang awam akan ditentukan oleh kerajaan
mengikut keperluan rakyat melalui parlimen.

Bagaimana hendak dikeluarkan
Diselesaikan melalui pemilihan cara pengeluaran yang
paling cekap atau meminimumkan kos pengeluaran bagi
barang ekonomi.
Pengeluar akan memilih cara pengeluaran yang berintensifkan
modal atau berintensifkan buruh berdasarkan harga relatif yang
lebih rendah dan kuantiti faktor pengeluaran yang sedia ada.
Cara pengeluaran yang dapat memaksimumkan keuntungan
akan dipilih untuk barang ekonomi.
Kerajaan akan memilih cara pengeluaran yang paling cekap
bagi pengeluaran barang awam untuk memaksimumkan
kebajikan masyarakat.

Untuk siapa dikeluarkan
Diselesaikan melalui corak agihan pendapatan wang
masyarakat bagi barang ekonomi.
Golongan yang berpendapatan tinggi mempunyai kuasa beli
yang lebih tinggi dan akan memperoleh lebih banyak barang
berbanding dengan golongan yang berpendapatan rendah.
Kerajaan akan campur tangan dalam agihan barang
melalui sistem percukaian dan subsidi supaya golongan
yang berpendapatan rendah memperoleh barang keperluan
yang mencukupi.
Kerajaan akan mengagihkan barang awam kepada semua
individu untuk menjaga kebajikan rakyat.

30

Pengenalan kepada Ekonomi

AKTIVITI 1.2.3

Bincang dalam kumpulan penyelesaian masalah asas ekonomi antara negara
(a) Korea Utara dengan Korea Selatan
(b) Cuba dengan Amerika Syarikat

3HUEDQGLQJDQ SHQ\HOHVDLDQ PDVDODK DVDV HNRQRPL ROHK VHWLDS VLVWHP HNRQRPL

Masalah Sistem ekonomi Sistem Sistem ekonomi
asas pasaran bebas ekonomi campuran
perancangan
ekonomi
pusat

Apa yang Mekanisme pasaran .HUDMDDQ ‡ %DUDQJ HNRQRPL
hendak melalui mekanisme
dikeluarkan pasaran

F ‡ %DUDQJ DZDP
ROHK NHUDMDDQ
O Berapa yang Jumlah permintaan dan .HUDMDDQ
hendak ‡ %DUDQJ HNRQRPL
K SHQDZDUDQ GL SDVDUDQ melalui mekanisme
dikeluarkan atau mekanisme pasaran pasaran
U
‡ %DUDQJ DZDP
S mengikut keperluan
rakyat

Bagaimana Cara yang paling cekap .HUDMDDQ ‡ %DUDQJ HNRQRPL
hendak (meminimumkan kos cara yang dapat
dikeluarkan pengeluaran atau memaksimumkan
memaksimumkan untung
untung)
‡ %DUDQJ DZDP
cara yang dapat
memaksimumkan
NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW

Untuk siapa Corak agihan pendapatan .HUDMDDQ ‡ %DUDQJ HNRQRPL
dikeluarkan ZDQJ DWDX NXDVD EHOL corak agihan
LQGLYLGX
SHQGDSDWDQ ZDQJ
‡ %DUDQJ DZDP

untuk semua
masyarakat

31

Bab 1 1.2.4 Ekonomi Islam

Doktrin merupakan satu Selain sistem-sistem ekonomi yang diterangkan sebelum ini,
pemikiran ekonomi, terdapat satu doktrin ekonomi yang berdasarkan nilai-nilai dan
prinsip atau kepercayaan ajaran Islam yang dikenal sebagai ekonomi Islam.
yang dianggap benar dan
satu-satunya yang dapat Ekonomi Islam merupakan sistem ekonomi campuran yang
diterima pakai oleh sesebuah berlandaskan Al-Quran dan Hadis. Segala aktiviti dan keputusan
negara secara mantap. ekonomi haruslah berdasarkan syariat Islam.

Dalam ekonomi Islam, pihak kerajaan, mekanisme pasaran,
dan pihak swasta memainkan peranan yang penting untuk
memastikan aktiviti ekonomi berjalan dengan lancar,
produktif, adil dan saksama.
Kerajaan akan campur tangan jika berlaku penipuan,
ketidakadilan, dan penyelewengan dalam aktiviti ekonomi.
Kejayaan seseorang individu di dunia dan di akhirat adalah
bergantung kepada tahap kebajikan dan kesejahteraan yang
dilakukan di dunia ini.
Setiap individu berhak untuk hidup dan terjamin haknya
dalam memperoleh keperluan asas masing-masing.
Setiap individu bebas mencari kekayaan tetapi terikat dengan
batasan-batasan tertentu agar tidak menjejaskan kebajikan
individu yang lain dan kepentingan masyarakat umum.

Ibn Khaldun merupakan seorang tokoh Islam yang unggul. Hasil kerja
beliau merangkumi bidang sosiologi, astronomi, numerologi, kimia,
sejarah dan ekonomi.

Ibn Khaldun tidak melihat fungsi utama manusia dalam aktiviti
perekonomiannya seumpama haiwan ekonomi (economic animal).
Sebaliknya beliau menganggap manusia itu sebagai manusia Islam
(Islamic man) yang memerlukan pengetahuan ekonomi untuk memenuhi
misinya di atas muka bumi ini. Dalam hal ini, Ibn Khaldun menekankan
perlunya manusia menjauhi perbuatan jahat. Sebaliknya manusia wajib
mengikuti ajaran Islam sebagai model untuk memperbaiki dirinya dan
mesti memberikan keutamaan kepada kehidupan akhirat.

(Sumber: http://www.islamgrid.gov.my/ilmu-islam/21-tokoh-islam/53-ibn-khaldun)

Arca Ibn Khaldun,
Tunis, Tunisia

32

Pengenalan kepada Ekonomi

Konsep pembangunan ekonomi dalam ekonomi Islam
meliputi pembangunan insan secara menyeluruh iaitu dari
segi pembangunan fizikal (kebendaan) dan kerohanian.
Kegiatan ekonomi yang dijalankan dalam ekonomi Islam
merupakan sebahagian daripada keseluruhan sistem hidup
seorang Islam.
Oleh itu, wujudnya persaingan yang adil dan saksama
antara individu untuk pengeluaran barang yang halal agar
pembaziran sumber dan penindasan terhadap individu lain
tidak berlaku.
Contoh negara yang mengamalkan ekonomi Islam ialah Arab
Saudi dan Brunei.

Masjid al-Haram, Masjid Sultan Omar Ali Saifuddin,
Makkah, Arab Saudi Bandar Seri Begawan, Brunei Darussalam

Laut Hitam

Arab Saudi merupakan tempat asal agama Islam Laut Laut
dan tempat lahir Nabi Muhammad SAW. Bendera Arab Mediterranean Kaspia
Saudi mempunyai dua kalimat syahadat yang bererti
“Tidak ada Tuhan selain Allah dan Nabi Muhammad SAW Arab Saudi
ialah utusan-Nya’.
Laut Arab
Arab Saudi juga dikenali sebagai “Tanah Dua Masjid
Suci” yang merujuk kepada Makkah dan Madinah, dua
tempat paling suci dalam Islam. Arab Saudi merupakan
pengeksport petroleum dan negara yang mempunyai
simpanan petroleum terbesar di dunia.

(Sumber: https://www.cia.gov/library/publications/
the-world-factbook/geos/sa.html)

33

Bab 1 Ciri-ciri Utama Ekonomi Islam

Dalam ekonomi Islam, Pada dasarnya, ekonomi Islam merupakan satu cabang dalam
faktor pengeluaran adalah sistem ekonomi campuran. Oleh itu, ekonomi Islam mempunyai
hak milik mutlak Allah ciri-ciri yang mirip dengan sistem ekonomi campuran. Namun,
S.W.T. Setiap individu hanya ekonomi Islam juga mempunyai beberapa unsur unik dan
merupakan pemegang tersendiri seperti berikut:
amanah atau khalifah
Allah untuk mengusahakan 4FCBHBJ TFCBIBHJBO EBSJQBEB LFTFMVSVIBO TJTUFN IJEVQ *TMBN
sumber ekonomi tersebut
untuk kebaikan manusia 8VKVE QFSTBJOHBO ZBOH BEJM EBO TBLTBNB BOUBSB JOEJWJEV
sejagat. Pembaziran faktor
pengeluaran adalah ditegah. ,FTFJNCBOHBO BOUBSB LFQFOUJOHBO JOEJWJEV EBO NBTZBSBLBU

Sebagai sebahagian daripada keseluruhan sistem hidup Islam
Matlamat ekonomi Islam adalah untuk mencapai al-Falah
iaitu mencapai keseimbangan antara kebahagian individu dan
masyarakat di dunia dan akhirat.
Segala kegiatan ekonomi yang berlandaskan syariat Islam
dianggap sebagai ibadah dan akan diberi ganjaran pada
hari akhirat.
Keputusan ekonomi haruslah berdasarkan prinsip dan hukum
Islam iaitu Al-Quran dan Hadis.
Pengeluaran barang dan perkhidmatan adalah untuk umat dan
aktiviti ekonomi yang dijalankan mencerminkan keseluruhan
hidup Islam.
Aktiviti ekonomi yang tidak halal seperti penyeludupan,
perjudian, pengedaran dadah dan penipuan adalah
diharamkan sama sekali.

JOM Wujud persaingan yang adil dan saksama antara individu
Individu dan pihak swasta adalah bebas mencari dan memiliki
1. Apakah perbezaan antara kekayaan di dunia demi kebajikan dan kesejahteraan di dunia
bentuk persaingan yang dan akhirat asalkan tidak bertentangan dengan hukum Islam.
wujud dalam sistem Pengguna dan pihak pengeluar berhak dalam membuat
ekonomi pasaran bebas keputusan ekonomi untuk menyelesaikan masalah
dan ekonomi Islam? asas ekonomi.
Pengguna mempunyai kebebasan memilih barang
2. Bagaimanakah perbezaan dan perkhidmatan yang halal dan jenis pekerjaan yang
bentuk persaingan tersebut ingin diceburi.
memberi kesan kepada Pengeluar bebas bersaing dalam pengeluaran barangan untuk
ekonomi masing-masing? memperoleh keuntungan.
Kerajaan akan mengawal kebebasan pengguna dan pengeluar
melalui undang-undang dan peraturan.

34

Pengenalan kepada Ekonomi

Keseimbangan antara kepentingan individu dan masyarakat
Kepentingan awam adalah lebih diutamakan berbanding
dengan kepentingan individu.
Kerajaan akan membuat keputusan ekonomi dalam
pengeluaran barang awam untuk memastikan kestabilan
ekonomi dan kebajikan masyarakat terjamin.
Sasaran pengeluaran adalah untuk semua masyarakat.
Setiap individu dijamin memperoleh barang keperluan asas.
Prinsip kesederhanaan amat dipentingkan dalam aspek
penggunaan dan pengeluaran sesuatu barang dan perkhidmatan.
Individu yang cukup syarat dikehendaki membayar zakat
untuk diagihkan kekayaan mereka kepada golongan yang
kurang kemampuan.

Zakat berasal daripada perkataan Arab ‘zaka’ yang bererti penambahan atau kesucian. Dari segi bahasa,

zakat membawa makna kesuburan, kesucian, keberkatan, dan kedamaian. Dari segi syarak pula, zakat

merupakan cukai ke atas harta yang diberikan kepada orang yang berhak menerimanya.

Antara kepentingan zakat ialah:
UÊ i˜ÞÕVˆŽ>˜Ê`>˜Ê“i˜>ՅŽ>˜Ê…>̈ʫi“ˆˆŽÊ…>ÀÌ>Ê`>Àˆ«>`>ÊÈv>ÌÊÌ>“>ŽÊ`>˜ÊŽi`iŽÕÌ
UÊ i>…ˆÀŽ>˜Ê}œœ˜}>˜Ê“Õψ“ÊÞ>˜}ÊÃ>˜}}Õ«ÊLiÀŽœÀL>˜Ê՘ÌՎʎiÃi>…ÌiÀ>>˜ÊœÀ>˜}ʏ>ˆ˜
UÊ iÀ>«>̎>˜Ê ÕÀ>˜}Ê «iÀLiâ>>˜Ê «i˜`>«>Ì>˜Ê }œœ˜}>˜Ê Þ>˜}Ê Ž>Þ>Ê `i˜}>˜Ê }œœ˜}>˜Ê Þ>˜}Ê ŽÕÀ>˜}Ê

berkemampuan
UÊ i“Õ«ÕŽÊ «iÀ>Ã>>˜Ê Ã>Þ>˜}‡“i˜Þ>Þ>˜}ˆ]Ê Li>ÃÊ Ž>ȅ>˜]Ê `>˜Ê ̜œ˜}‡“i˜œœ˜}Ê ÌiÀ…>`>«Ê }œœ˜}>˜Ê Þ>˜}Ê

kurang bernasib baik

AKTIVITI 1.2.4

Bahagikan pelajar kepada beberapa kumpulan.
1. Setiap kumpulan dikehendaki membuat perbandingan ekonomi Islam dengan sistem ekonomi

yang diamalkan oleh Amerika Syarikat dari aspek yang berikut:
(a) Pemilikan harta
­L®Ê >̏>“>ÌÊ«i˜}iÕ>À>˜
2. Wakil kumpulan perlu membuat pembentangan di depan kelas.
3. Kumpulkan semua hasil kerja kumpulan dalam bentuk folio.

1. Ekonomi Islam merupakan salah satu sistem ekonomi campuran yang berlandaskan
F $O 4XUDQ GDQ +DGLV
O 2. $QWDUD FLUL XWDPD HNRQRPL ,VODP LDODK
D 6HEDJDL VHEDKDJLDQ GDULSDGD NHVHOXUXKDQ VLVWHP KLGXS ,VODP
K F :XMXG SHUVDLQJDQ \DQJ DGLO GDQ VDNVDPD DQWDUD LQGLYLGX

U E .HVHLPEDQJDQ DQWDUD NHSHQWLQJDQ LQGLYLGX GDQ PDV\DUDNDW
3. 6HJDOD DNWLYLWL GDQ NHSXWXVDQ HNRQRPL WHQWDQJ DSD EHUDSD EDJDLPDQD GDQ XQWXN
S siapa barang dikeluarkan haruslah berdasarkan syariat Islam.

35

Bab 1

Peta Konsep

Pengenalan kepada Ekonomi

Ilmu ekonomi Masalah asas ekonomi Sistem ekonomi
‡ 6XPEHU WHUKDG EXUXK
‡ $SD ² MHQLV EDUDQJ ‡ 3DVDUDQ EHEDV ² WLDGD
WDQDK PRGDO GDQ XVDKDZDQ ‡ %HUDSD ² NXDQWLWL EDUDQJ FDPSXU WDQJDQ NHUDMDDQ
‡ .HKHQGDN WLGDN WHUKDG ‡ %DJDLPDQD ² WHNQLN
‡ 3HUDQFDQJDQ SXVDW ²
Masalah ekonomi SHQJHOXDUDQ NXDVD PXWODN NHUDMDDQ
‡ 6LDSD ² FRUDN DJLKDQ
‡ .HNXUDQJDQ ‡ &DPSXUDQ ² SLKDN VZDVWD
‡ 3LOLKDQ EDUDQJDQ GDQ NHUDMDDQ EHNHUMDVDPD
‡ .RV OHSDV

Isi rumah Penyelesaian masalah asas ekonomi

‡ .HNXUDQJDQ ² SHQGDSDWDQ Pasaran bebas Perancangan pusat
ZDQJ
‡ $SD ² SHUPLQWDDQ ‡ $SD ² NHUDMDDQ
‡ 3LOLKDQ ² PHPDNVLPXPNDQ SHQJJXQD ‡ %HUDSD ² ELODQJDQ
NHSXDVDQ
‡ %HUDSD ² PHNDQLVPH NHSHUOXDQ UDN\DW
‡ .RV OHSDV ² EDUDQJDQ NHGXD SDVDUDQ ‡ %DJDLPDQD ² FDUD
WHUEDLN \DQJ GLOHSDVNDQ
‡ %DJDLPDQD ² FDUD \DQJ PHPDNVLPXPNDQ
Firma \DQJ PHPDNVLPXPNDQ NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW
XQWXQJ ‡ 6LDSD ² GLDJLKNDQ NHSDGD
‡ .HNXUDQJDQ ² IDNWRU VHPXD UDN\DW
SHQJHOXDUDQ ‡ 6LDSD ² FRUDN DJLKDQ
SHQGDSDWDQ
‡ 3LOLKDQ ² PHPDNVLPXPNDQ
NHXQWXQJDQ Campuran

‡ .RV OHSDV ² NHOXDUDQ NHGXD ‡ $SD ² NXDVD SDVDUDQ EDUDQJ HNRQRPL GDQ NHUDMDDQ EDUDQJ
WHUEDLN \DQJ GLOHSDVNDQ DZDP

Kerajaan ‡ %HUDSD ² PHNDQLVPH SDVDUDQ EDUDQJ HNRQRPL GDQ NHUDMDDQ
EDUDQJ DZDP
‡ .HNXUDQJDQ ² VXPEHU KDVLO
NHUDMDDQ FXNDL ‡ %DJDLPDQD ² FDUD \DQJ PHPDNVLPXPNDQ XQWXQJ EDUDQJ
HNRQRPL DWDX NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW EDUDQJ DZDP
‡ 3LOLKDQ ² PHPDNVLPXPNDQ
NHEDMLNDQ PDV\DUDNDW ‡ 6LDSD ² FRUDN DJLKDQ SHQGDSDWDQ EDUDQJ HNRQRPL GDQ
NHUDMDDQ EDUDQJ DZDP
‡ .RV OHSDV ² SURMHN
SHPEDQJXQDQ NHGXD WHUEDLN Ekonomi Islam
\DQJ GLOHSDVNDQ
&LUL FLUL XWDPD
Keluk kemungkinan ‡ 6HEDJDL VHEDKDJLDQ GDULSDGD NHVHOXUXKDQ VLVWHP KLGXS
pengeluaran
,VODP
‡ .HVHLPEDQJDQ DQWDUD NHSHQWLQJDQ LQGLYLGX GDQ PDV\DUDNDW
‡ :XMXGQ\D SHUVDLQJDQ DGLO GDQ VDNVDPD DQWDUD LQLGYLGX

36

Pengenalan kepada Ekonomi

Pengenalan kepada Ekonomi

Konsep Kekurangan, Sistem Ekonomi dan Penyelesaian
Pilihan, dan Kos Lepas Masalah Asas Ekonomi

t *MNV FLPOPNJ t .BTBMBI BTBT FLPOPNJ
t 'BLUPS QFOHFMVBSBO a t $JSJ DJSJ VUBNB TJTUFN FLPOPNJ QBTBSBO CFCBT

t ,POTFQ LFLVSBOHBO EBO QJMJIBO b QFSBODBOHBO QVTBU
EBO DBNQVSBO
t ,POTFQ LPT MFQBT b t 1FOZFMFTBJBO NBTBMBI BTBT FLPOPNJ PMFI
t ,FMVL LFNVOHLJOBO QFOHFMVBSBO
setiap sistem ekonomi
t $JSJ DJSJ VUBNB FLPOPNJ *TMBN

a Faktor Pengeluaran

Faktor Pengeluaran

Tanah Buruh Usahawan Modal

t "OVHFSBI 5VIBO t 4VNCBOHBO UFOBHB t .FOZFMBSBTLBO GBLUPS t "MBU KFOUFSB NPEBM
BMBN TFNVMB KBEJ ö[JLBM NFOUBM pengeluaran yang lain XBOH EBMBN QSPTFT

t 1FOBXBSBO UFSIBE manusia t 4BOHHVQ NFOBOHHVOH pengeluaran
risiko perniagaan
t 4VNCFS EJ BUBT t #VSVI NBIJS UJEBL t .FOJOHLBULBO
QFSNVLBBO EBMBN mahir t ,SFBUJG
JOPWBUJG
EBO QSPEVLUJWJUJ EBO
QFSVU CVNJ tidak mudah putus asa LFDFLBQBO QFOHFMVBSBO

b Penyelesaian Masalah Ekonomi oleh Unit Ekonomi

Isi rumah t ,FLVSBOHBO o TVNCFS QFOEBQBUBO XBOH

t 1JMJIBO o NFNJMJI CBSBOHBO ZBOH NFNBLTJNVNLBO LFQVBTBO

t ,PT MFQBT o LFQVBTBO ZBOH NVOHLJO EBSJQBEB CBSBOHBO LFEVB UFSCBJL ZBOH
terpaksa dilepaskan

Penyelesaian Firma t ,FLVSBOHBO o LFLVSBOHBO GBLUPS QFOHFMVBSBO
Masalah Kerajaan
Ekonomi t 1JMJIBO o NFNJMJI PVUQVU ZBOH NFNBLTJNVNLBO LFVOUVOHBO

t ,PT MFQBT o LFVOUVOHBO ZBOH NVOHLJO EBSJQBEB PVUQVU LFEVB UFSCBJL ZBOH
terpaksa dilepaskan

t ,FLVSBOHBO o LFLVSBOHBO TVNCFS IBTJM LVUJQBO DVLBJ

t 1JMJIBO o NFNJMJI QSPKFL QFNCBOHVOBO ZBOH NFNBLTJNVNLBO
LFCBKJLBO NBTZBSBLBU

t ,PT MFQBT o LFCBKJLBO NBTZBSBLBU ZBOH NVOHLJO EBSJQBEB QSPKFL
QFNCBOHVOBO LFEVB UFSCBJL ZBOH EJMFQBTLBO

37

Bab 1

Refleksi

Selepas mempelajari bab ini, anda dapat:

1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas
Mentakrif ilmu ekonomi
Menjelaskan konsep kekurangan dan pilihan
Menerangkan faktor pengeluaran buruh, modal, tanah, dan usahawan
Mendefinisikan kos lepas dan menerangkan konsep kos lepas melalui analisis satu situasi
Menjelaskan implikasi pilihan individu, firma, dan kerajaan dari aspek kos lepas
Menjelaskan konsep kos lepas melalui analisis keluk kemungkinan pengeluaran

1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah Asas Ekonomi
Menyatakan maksud sistem ekonomi
Menyatakan masalah asas ekonomi
Menjelaskan masalah asas ekonomi apa, berapa, bagaimana, dan untuk siapa barang dikeluarkan
Memberi maksud ringkas tentang sistem ekonomi pasaran bebas, sistem ekonomi perancangan
pusat, sistem ekonomi campuran, dan ekonomi Islam
Menghuraikan ciri-ciri sistem ekonomi pasaran bebas, sistem ekonomi perancangan pusat,
sistem ekonomi campuran, dan ekonomi Islam
Membandingkan ciri-ciri utama antara setiap sistem ekonomi
Menjelaskan penyelesaian masalah asas ekonomi oleh setiap sistem ekonomi
Membandingkan penyelesaian masalah asas ekonomi antara setiap sistem ekonomi

Istilah BM - BI

1.1 Konsep Kekurangan, Pilihan, dan Kos Lepas Ê UÊ Pilihan (Choice)
Ê UÊ Sumber ekonomi terhad
Ê UÊ Buruh (Labour)
Ê UÊ Ekonomi (Economics) (Limited economic resources)
Ê UÊ Faktor pengeluaran (Factors of production) Ê UÊ Tanah (Land)
Ê UÊ Firma (Firm) Ê UÊ Usahawan (Entrepreneur)
Ê UÊ Hukum kos lepas yang semakin
1.2 Sistem Ekonomi dan Penyelesaian Masalah
meningkat (Increasing opportunity costs Asas Ekonomi
of production)
Ê UÊ Isi rumah (Household) Ê UÊ Masalah asas ekonomi
Ê UÊ Kehendak tidak terhad (Unlimited desires) (Basic economic problem)
Ê UÊ Kekurangan (Scarcity)
Ê UÊ Keluk kemungkinan pengeluaran Ê UÊ Sistem ekonomi (Economic system)
(Production possibility curve) Ê UÊ Sistem ekonomi campuran (Mixed economy)
Ê UÊ Kerajaan (Government) Ê U Ekonomi Islam (Islamic economy)
Ê UÊ Kos lepas (Opportunity cost) Ê UÊ Sistem ekonomi pasaran bebas
Ê UÊ Masalah ekonomi (Economic problem)
Ê UÊ Modal (Capital) (Free-market economy)
Ê UÊ Sistem ekonomi perancangan pusat

(Centrally-planned or command economy)

38

Pengenalan kepada Ekonomi

Latihan Sumatif 1

Ạ Soalan Objektif

Arahan: Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat jawapan pilihan. Pilih satu jawapan yang paling tepat.

1. Masalah kekurangan berlaku kerana 3. Maklumat di bawah adalah berkaitan
A faktor pengeluaran adalah tidak terhad dengan masalah ekonomi.
dalam ekonomi
B kadar pertambahan penduduk yang Nasrul menggunakan wang saku
tidak terkawal hariannya RM12.00 untuk makan nasi
C kehausan dan kepupusan sumber alam ayam di Restoran Mydin dan tidak
semula jadi membeli buku cerita kesukaannya.
D faktor pengeluaran adalah terhad
berbanding dengan kehendak Apakah kos lepas yang dihadapi
yang pelbagai oleh Nasrul?
A Nasi ayam
2. Gambar di bawah menunjukkan sejenis B Buku cerita
faktor pengeluaran. C Restoran Mydin
D Wang belanja harian RM12.00
.FTJO QFODFUBL %
4. Jadual di bawah berkaitan dengan masalah
Pernyataan manakah yang menggambarkan ekonomi yang dihadapi oleh Syarikat Seri.
sumber ekonomi tersebut?
A Mempunyai penawaran yang tidak Teknik Sos tomato Sos cili

terhad pengeluaran (botol) (botol)
B Tidak mempunyai kos lepas
C Membantu meningkatkan tingkat P 0 100

kecekapan pengeluaran Q 20 80
D Menggabungkan faktor pengeluaran
R 60 50
yang lain
S 80 20

Jika Syarikat Seri menukar teknik
pengeluaran daripada Q kepada S, kos
lepas untuk mengeluarkan 80 botol sos
tomato ialah
A 20 botol sos tomato
B 40 botol sos tomato
C 60 botol sos cili
D 80 botol sos cili

39

Bab 1 7. Maklumat di bawah berkaitan dengan satu
sistem ekonomi.
5. Gambar di bawah berkaitan dengan
masalah asas ekonomi yang dihadapi oleh Persaingan adalah secara bebas antara
sebuah syarikat perabot. pengeluar untuk mencari keuntungan
tanpa kawalan daripada kerajaan.
Syarikat akan mengeluarkan satu siri
perabot sofa yang dikenal sebagai ‘Comfortable’ Pernyataan manakah menggambarkan
pada tahun hadapan untuk memenuhi permintaan sistem ekonomi di atas?
A Harga barangan ditetapkan oleh badan
yang tinggi daripada golongan atasan yang
berpendapatan antara RM12 000 hingga perancangan pusat
RM18 000 sebulan. B Keputusan ekonomi adalah selaras

dengan hukum syariat
C Pilihan individu terhadap barang dan

perkhidmatan adalah terhad
D Individu bebas memiliki kekayaan dan

mengagihkan faktor pengeluaran

8. Pasangan manakah benar tentang
perbezaan antara sistem ekonomi
perancangan pusat dengan sistem ekonomi
pasaran bebas?

Pilih masalah asas ekonomi yang sudah Sistem Sistem
ekonomi ekonomi
diselesaikan oleh syarikat tersebut. Ciri-ciri perancangan pasaran

I Apa yang hendak dikeluarkan pusat bebas

II Berapa yang hendak dikeluarkan

III Bagaimana hendak dikeluarkan I 1FNCVBU ,FSBKBBO Pihak
keputusan BUBV CBEBO TXBTUB EBO
IV Untuk siapa dikeluarkan QFSBODBOHBO JOEJWJEV

A I dan II C II dan III pusat

B I dan IV D III dan IV

II .PUJG .FOKBHB .FOHBVU
LFCBKJLBO keuntungan
6. Apakah yang digambarkan oleh keluk masyarakat yang
kemungkinan pengeluaran motosikal maksimum
dan roti?
A Menunjukkan hubungan antara III Penentu .FLBOJTNF ,FSBKBBO
kuantiti output dengan jumlah faktor harga pasaran
pengeluaran untuk mengeluarkan
motosikal dan roti IV Persaingan 8VKVE Pengeluar
B Menunjukkan jumlah motosikal dan
roti yang dapat dikeluarkan dalam persaingan UJEBL CFCBT
suatu tempoh masa tertentu
C Menunjukkan kos pengeluaran yang CFCBT BOUBSB CFSTBJOH
ditanggung untuk mengeluarkan
motosikal dan roti pengeluar untuk
D Menunjukkan kuantiti motosikal dan
roti yang boleh dikeluarkan apabila menguasai
menggunakan semua faktor yang ada
pasaran

A I dan II
B I dan IV
C II dan III
D III dan IV

40

Pengenalan kepada Ekonomi

9. Masalah asas ekonomi ‘apa yang hendak dikeluarkan’ diselesaikan oleh ekonomi Islam melalui
A corak agihan pendapatan masyarakat
B permintaan yang tinggi dalam pasaran
C keperluan masyarakat yang berlandaskan hukum syariat
D sistem catuan yang berdasarkan kepada keperluan masyarakat

10. Pilih padanan yang tepat mengenai cara penyelesaian masalah asas ekonomi antara sistem
ekonomi perancangan pusat dan sistem ekonomi campuran.

Masalah asas Sistem ekonomi Sistem ekonomi campuran
ekonomi perancangan pusat

I Apa yang hendak %JUFOUVLBO PMFI QFSNJOUBBO ZBOH %JUFOUVLBO PMFI QJIBL QFOHFMVBS

dikeluarkan tinggi dalam pasaran

II Berapa yang hendak %JUFOUVLBO PMFI QJIBL QFOHHVOB %JUFOUVLBO PMFI LFSBKBBO

dikeluarkan dan pengeluar

III Bagaimana hendak %JUFOUVLBO PMFI LFSBKBBO 5FLOJL QFOHFMVBSBO ZBOH
memaksimumkan keuntungan
dikeluarkan CFSEBTBSLBO NBUMBNBU VOUVL

NFOKBHB LFCBKJLBO SBLZBU

IV Untuk siapa %JUFOUVLBO PMFI LFSBKBBO TFQFOVIOZB .FOHJLVU DPSBL BHJIBO
dikeluarkan QFOEBQBUBO XBOH

A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV

ạ Soalan Esei

Arahan: Jawab soalan-soalan yang berikut.

1. (a) Gambar berikut berkaitan dengan faktor pengeluaran.

(i) Terangkan empat ciri faktor pengeluaran ini.
(ii) Dengan contoh yang sesuai, jelaskan konsep kekurangan dan pilihan bagi unit

ekonomi ini.
2. (a) Dengan contoh yang sesuai, jelaskan konsep kos lepas bagi unit firma.

(b) (i) Apakah maksud keluk kemungkinan pengeluaran?
(ii) Nyatakan tiga andaian untuk analisis keluk kemungkinan pengeluaran.

41