Buku Teks Sains KSSM Ting 5

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA

(es#ere epuppn up [sey[unuoy ueuuy 'euenu eeqe[ :rqunS)

NVVIISSDI NV NVNVIOSDI
DNVON-DNVGN NVIVIVCD]

NVVDVHWJTHHd NVIHTDI
VHVDIN NV VIVI VOVII NVVILISDN

NVH.L VVHDI NVVIVOHd

amp.aq Bue dsuad-dysupd ueyesep1q
nqas.1)pp-ep pedeuou ymun purer euesn uep eveua unmn[as

ueyndunuou ueye re.yq

es/Pe e6['IWVY VIV

:uapouoouya uep sues
ueeun88uou uere ueK Jsa18o1d vrereKseu mes vu1qua

·ye.Io peeqpd uep eKey 8ueK eKuuveKepnqax spen-pspen
depeua pe.1aq ueK ere mes uurefuaw

:euresyes uep ppe ereos eures.aq peuyup edep uere
ere8su ue.muyeuoy eueu pp ppe SueK eye.reKsvu nes edpuy

{se.pyoup dnpIu ere mes Ieuau

:eKuere.reAseu unrnpas
ueuepey uerep e.1a uqap 8ueK uenpedrod pedeuay

·repuau e-pp Burynpuau
epsKerew epy e.ea eKueseeue

VHVOIN NIH

usri bin Ramly
yafiqa Hayati b

Rosmi bin Abd Rahman

«

SASBADI SDN. BHD. +oso1too6e+7 (a92e6-9

(Anak syarikat milik penuh Sasbadi Holdings Berhad 201201038178 (1022660.1))

2020

nqos.r qa ueuret uurpep ueiunpuey uesuar [reg iouepas
depeuo qee(sun88ue11q nee 8ueeY 0008t

mnpre.ra 'eqao epn spnuod e.red up Bue.ry mg ueref 8ueey rppW
q.ouad peut eseuos ax Bsvuras yep
ueuprseurap up8unu eKuseurou 4 [esnpu paer@au; Sue.Y 'gz 101
urnurn ueto uereun8p edep (-LO1GD p Ups BupuL IA!A

Bue ueueq uepenurou tut mxnq Lue[p :ayo e1a0K

uere~up uf qo ueurer ueeueqos utod 1t :sj1 dye z8gs

Tu1 $y uput4 :sya dye emw
mrnq ueqauad uereumduouour
uepep unsuep yepp uep 8unsuep (X-886€D) L890010s861 'pu pS ppeqsEg
ereoas xqto Bue nprpu-npypu
:mu me up mop Broy
eudsnW RS u PsPw IV
romug reudezsn vaus a o( uoopeqses@)mbuo :our-

(wS)sSpew sueS ppsmaAu to'q$1pqsBs'AA 7qa uetuIeT

(Wdn) es~pew enna npsmosun 66II SI9-€O9+ :S{EI 88I SI9-CO9+ IL
epse[w uesua In( Io@uepas
eysKv[PW Pp!pad
ueauotroy 'umppn ueunsuequo eef up1ad 0I8L

ueueg uep uepypua4 1oour ze.resueurea eioy 'I Io8uepg sues uetmef
't/~ootujaL u[ef 10
uep .rqumg ueeueg ewe8sd-pee5a
((1-09920D) 8L18£010 10?
E[SAE[eW UBppypua xupeuag supyoH peases unuod
exueis yeuy)
UEuauau? 'UBypypua4 1o1ouyL
(X-886€ D) L890010s861 pug ups ypeqseg
uep noquumg ueeueg 'enoureypos
a[o Esfe[W
uupyseueyeuro#tor esenueeef
ueyptpua uepauury mun uepqrag
eysfepew uepptpuad
unue.rouou uep ppefor ueerp.ad eped ynpre1ro
ueauou1ay 'uEyyp!pua4 1o[otyoL
ueupunrad 'ts~erew ueprpuad uepouou1y
uep moqums ueeueg ems vmw ·ese[w ue.re(eppd uere8ua emoy epeduep

J ueequequreua eserjuereef % npuep uqopa ueruoqoy edue ueurje.rod e.re
ueuop undnueur epnuros ue.requre@uadue{au
:mer '1eq1.a
Bue£ eud enus epedax um(nyp uo.map ueuopeq 'eeo nee muaq uereqs
use euua uep ueeBreuusd 8unpeyg
feud reAuq eurese(ax Uneqou WSSH pep ueruepudp undnee ·e; uereun8yp
g uereyup sueg spa1 nmng ueqrou
a[oq Buef ereo urep uedunsyp e[ts
NVVSHVHNd
upuepq.rap ueyeuoqpp repn mrnq urerep

ueueq eueur-eue ereuodr edpo eu enunag

es~e[e ueyppua uepauau1y

0oz euerd uer8a

L-IG8I-LL€868L6 NHSI OZOZ WDY

££I0: myg IS O

VISAYTVW NVYI(ION34 NYIN3LN3W3¥

Kandungan V

Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup 2

MIKROORGANISMA 4
28
Dunia Mikroorganisma
1.2 Mikroorgamsma Berfaedah 33
1.3 Pencegahan dan Rawatan Penyakit yang Disebabkan oleh 43

Mikroorganisma 46
Praktis Sumatif I
48
NUTRISI DAN TEKNDLDGI MAKANAN 57

2.1 Gizi Seimbang dan Nilai Kalori 62
2.2 Keperluan Nutrien oleh Tumbuhan 66
2.3 Kitar Nitrogen
2.4 Teknologi Pengeluaran Makanan 75
2.5 Teknologi Pemprosesan Makanan 83
2.6 Makanan Kesihatan dan Suplemen Kesihatan 88
Praktis Sumatif 2
90
� KELESTARIAN ALAM SEKITAR 92
99
3.1 Kitaran Hayat Produk 105
3.2 Pencemaran Alam Sekitar 110
3.3 Pemeliharaan dan Pemuliharaan Alam Sekitar
Praktis Sumatif 3 114
116
Terna 2: Penerokaan Unsur dalam Alam 125
134
4BAB KADAR TINDAK BALAS 138

4.1 Pengenalan Kadar Tindak Balas 140
4.2 Faktor yang Mempengaruhi Kadar Tindak Balas 142
4.3 Aplikasi Konsep Kadar Tindak Balas 145
Praktis Sumatif 4 150
157
� SEBATIAN KARBON 160
174
5. I Pengenalan Sebatian Karbon
5.2 Hidrokarbon /
5.3 Alkohol
5.4 Lemak ±7l
5.5 Minyak Sawit
Praktis Sumatif 5

9G¢ sf·pup

Gs urn(ny

G es0pp

€s ueeureposay ueiuer ep feupe uemme.ro

1G uedeef

6€ 6 Jueumng spre

€ (Sado uasg uuosoa twqop) eetag muouar umsg z'6

9€¢ 3S I'6

&Z SVd1 VSVHONV I9OIONHL

sedan vsvBu uep png ueeyo.roua : eurap

Z€z 8 Jeums spyer

z mepuag urepep uujL I'8
ozz NVNVH3I NVa VAY

L1 L Jpeurns spy8Id

01¢ do uee[e.Id 'L

zo euey uapo [au1 ueymuaqua4 TL

00z HILO NVG VAVHY

dnpr epresapoy uep eeua1

L6I
Z6I e[up] PS
8ll mo.n413 [RS

9L1 VIWDHO.DY3I13

Pendahuluan

Buku Teks Sains Tingkatan 5 Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) ini
ditulis untuk murid Tingkatan 5 berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan
Pentaksiran, Tingkatan 5 yang digubal oleh Kementerian Pendidikan Malaysia. Buku eeks
ini disediakan berdasarkan pendekatan holistik bertepatan dengan Falsafah Pendidikan
Kebangsaan yang berhasrat untuk melahirkan murid yang bijak, kreatif, inovatif, kritis
dan mempunyai nilai-nilai murni.

Penulisan buku teks ini menekankan kemahiran berfikir aras rendah dan aras tinggi
(KBAR dan KBAT), kemahiran saintifik, kemahiran berkomunikasi, membuat
keputusan, serta menyelesaikan masalah dalam kehidupan harian supaya murid dapat
menguasai kemahiran-kemahiran tersebut yang diperlukan pada abad ke-21. Selain itu,
pendekatan Pengajaran dan Pembelajaran Sains, Teknologi, Kejuruteraan dan Matematik
(STEM) juga didedahkan melalui aktiviti dan projek supaya murid berminat untuk
menceburi bidang sains dan teknologi.

Bagi mencapai objektif ini, buku ini dilengkapkan dengan ciri-ciri istimewa seperti
yang berikut:

GID Standard Pembelajaran berdasarkan Dokumen
Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP)
b17E> - Sains Tingkatan 5 untuk rujukan guru
•
Maklumat dan informasi tambahan yang berkaitan
$E- dengan sesuatu topik supaya dapat merangsang
minat murid terhadap topik tersebut

-

Soalan-soalan yang mencabar pemikiran murid

Maass#amt Maklumat terkini tentang pencapaian Malaysia
dalam bidang sains dan teknologi
de':%## I
Maklumat tentang perkembangan saintifik dan
@gtt tik@Web p peristiwa sains dalam sejarah

' Maklumat lanjut bagi sesuatu topik daripada
larnan web

£l
KPM

WAILS •
(Hwy) seuno¥ uep eumnpyew ueueuy +
1vDD)puay uery uep feuos.nadraur uenueuray +

(WW&DD

epesew ueesopofuaw uep 1pry.roa uerueuoy •
Iz-or peq ue.re(epoqud

[gpues ueEseAuad ueyuerefuou eseuos efeueq lrs I
uex@ueepuourdep ueK ere1d uerueyou

[gpues ueesefuod sv

ueruerefuou eseuos ueBue[euroy Bue.reqas my1oq

epeduep xepouou xmun uep m ue usmndoy
uepedepuour mun qurep nod Bue ueuv

urerepuour uqp [[I/i@@ieesn@j
ueup ueesefuod mensos uoyouou
mun uep puo.myopo eypour uep re1oo eppour
u.1up vpedep unpeu uE[dun8uw

nqos.1 ueueueuod
uep uenueo8uad ueyseydeuou
mun ereo uep ueueeuesnox dsuo;
ueureueurod up uenueouod 8umus eumnpyew

pdo mensos pureueuou
punt muequou edep Bue op uenep

tut umnpqas e(epodyp ns7<ooq@uraeny'

ueuod Bue~ eunpeu 1pequ; euuo

/

Murid dimaklumkan tentang laman web, maklumat tambahan
dan video yang dapat diakses untuk mendalami sesuatu topik

yang berkenaan. Selain melalui alamat web (URL), murid juga

dapat mengakses laman web, maklumat tambahan dan video
berkenaan melalui kod QR yang dipamerkan. Murid hanya
perlu melakukan langkah yang berikut:

gee.egg leggy,geese Laman web,
maklumat tambahan
Langkah 1 I Langkah 2 atau video yang
Aktifkan aplikasi
Pilih dan muat turun pembaca kod QR berkenaan akan
aplikasi pembaca kod dan kemudian imbas terpapar
QR yang bersesuaian kod QR dengan
dengan peranti mudah menggunakan
alih pintar sama ada kamera peranti

daripada App Store mudah alih pintar

atau Play Store secara
percuma

Pelbagai jenis aktiviti dalam buku ini: "~~ivit menjalankan
Aktiviti perbincangan
projek

6lob"tho

Aktiviti menghasilkan

~~~it penggunaan
teknologi

["seer«er 1.7) Penyiasatan saintifik melalui
eksperimen terbimbing
mm=mm.z,
Soalan untuk menguji kefahaman murid pada
akhir setiap subtopik

£2
KPM

ueeuoyraq Buef ueuepeu llldll
ueunmnposox sequt uep
�'ji
SL suS LI ISBN[de uEU[IV
eusnros Bue
ueurereu sequr@uour rmun e[nu1s

G.L sue Lg se[de Jye~uau

uep dmnuour nod repn eun8ua

6cz 9zz 'CZ o1Z 'SI G.L SUS LH
seyy[de un.mm nu uep
:ueuepeu Ip eud uye uepnu puerd
uereunuour ueiuop ueuey
u uol! PO
uepaqas pp YO po seqtf

I yup

:nxaq uef ueyue; pnpepour ueymrerp

de..uep unmm enunp edep (pa pauauu8ny) NY ueue u.re(epqud
uep ue.re(eBuad sosod ueydeueurau edep tut ueuou Bu

07(pay pauauu8np) ueueq uepentau uef seyV gL SUIS L
me ·upe uepnu seyde mes ueup ueyerosyp u symmng
He epnur psepde uauodu1oy

edpouour ·epuou ·sspeueuau

svjdeuour - LYDN ue[8OS

edpouou up repuot
ue.nueurar {mun ueysn[op LYDY uE[BOS

Jpye.Iu
e.Boas pnur ueuruejox [nuau
4mun ueud eyaue pm;a(qo uepeos

pmnu ueureuejay
(nuou uef ya(qns uepeos

punt ueyn(nr xmun ue.re(epoquod
prepues seyBuu e.reoos reunos pereuog

=rye.18 ereoos qeq uese@upy

qeq e eped uauoduoy

$i888t2e.$2e%ggg e.
$
N %
4

Penyenggaraan dan .·
Kesinambungan Hidup

4,

eee"in,

'' +.4 a ..

·.-,..,

a

MMeennggaappaakkaahh ddiissiinnffeekkssii ppeennttiinngg
sseebbaaggaaii ssaattuu ddaarriippaaddaa llaannggkkaahh
ppeenncceeggaahhaann C€OOVVIIDD--1199??

MMeennggaappaakkaahh sseesseetteennggaahh bbuuaahh--bbuuaahhaann
mmeemmppuunnyyaaii nniillaaii kkaalloorrii yyaanngg ttiinnggggii??

Appaakkaahh kkeebbaaiikkaann penggunnaaaann ppllaassttiikk terbiodegradasi
ddaallaamm kkeehhiidduuppaann hhaarriiaann??

MIKROORGANISMA Lws1ue6Jo

Mengapakah mikroorganisma tidakzefeueqzaq eusue6roomyu
ditemukan sebelum mikroskop dicipta?uoro ueyqeqesyp fuef pyefuad
Apakah peranan mikroorganisma berfaedahnensos depeuia eerou epeduep
dalam bidang perubatan, pertanianHreq uqoy uefoououu, ueyedefuaw
dan perindustrian?
Mengapakah 'mencegah lebih baikzueynsnpupad uep
daripada merawat' terhadap sesuatu
penyakit yang disebabkan olehueuerod 'ueeqniod fuepq urejep
mikroorganisma berbahaya?uepoegreq eusuefioo.pyyuur ueuerod ueyed

zedpoyp dorsour unreqas ueynuayp
Hepp euursuefooyyuu eredefuaw

VNSINVSHOOHIIN\
Marilah kita mengkajim anisma

rganisma
me berfaedah
an rawatan

Penyakit coronavirus ataupun COVID-19,
ialah satu penyakit berjangkit yang mula
dikesan dan dikenal pasti di Wuhan, China.
Susulan penularan wabak COVID.19
secara meluas di seluruh dunia,
penyakit ini telah dikategorikan sebagal
pandemik oleh Pertubuhan Kesihatan
Sedunia (WHO).

• Mikroorganisma
• Fungi
• Alga

Protozoa
• Bakteria
• Virus
• Flora normal
• Vaksin
• Ekoenzim
• Patogen
• Aseptik
• Pensterilan
• Antiseptik
• Disinfektan
• Antibiotik

GE

esnueur eped peurou eroH II [

ds unuapoeqauAi0 +
ds snoooooMuders

enamn

I't uefeY p±dos psnueu

uepeq ueupaq uereueq-ueeueq ped
eurou ero ue@eueqas uvyeu.nod peuad
uerqeqafuou pn uep uereu uep epsnueur
uepynsea eusue~to eped ueynurap 8uef

eusrue.roopyu uerednrou re.rou ea1op.

jeuoy e.mo4

#4 (sue66up eseueq :unpayy)
Looses/orsys-jmqjycuu
iesnueu uepeq uepep pp uepeq es uefueyq epeduep
eAueq uge] eusuefoopyu uefuepyq exepy

zepue uepeq uepyep 1p \ «en»re,»,,,. )
eusyuefrooyu ueuepyq
ueye66ue6uau epue uepede( Gd
eOL pg 6ueny uqap
ueeffuerp esnueu uepeq doyso.pr uemueq ue8up Eu!p
uepep yp uepeq pas uefuepg edep eueu eusue1oopw IE eeu uEBuDD EU[Ip

# edep repn uef uos eusue~.ro uepe sue8.100.ryW

euusyueB.zoo.pyy eun(

»'.ZEE

Bahagian atas salur
pernafasan

• Staphylococcus sp.
• Streptococcus sp.

Kulit 2LIE>
• Staphylococcus sp. Kepentingan flora normal kepada kesihatan manusia adalah seperti
• Corynebacterium sp. yang berikut:
• flora normal bersaing dengan patogen untuk mendapatkan nutrien dan
Usus kecil menghalang pembentukan koloni patogen
• Escherichia coli • flora normal terdiri daripada bakteria yang mensintesiskan vitamin.B,
• Lactobacillus sp. dan vitamin K
• Streptococcus sp.
• flora normal merangsang pertumbuhan tisu badan seperti tisu kolon dan
tisu di dalam salur pencernaan

• flora normal merangsang pembentukan antibodi yang melawan patogen
dan penyakit

Pengelasan Mikroorganisma

Mikroorganisma lazimnya dikelaskan kepada lima kumpulan (Rajah 1.2).

Mikroorganisma

Fungi Alga Protozoa Bakteria Virus

Rajah 1.2 Pengelasan mikroorganisma

£
KPM

(Fr) sIf - paspun gun £I e(e

1ou - asp[u pun t ue[fey sf pas sese mnynng

eJH uaboy6 pnue9

+uni~ueIodg onyeA +,[

euseydoys

eIodg

(uene[uey
upnd yoduop)

J0yN

(I ue!ey) Bueuaqaq mmuaqoq

Bue epg uep e.rays ymuq.oq Bue mpuve.rods epeduep pro efuurzer azomu
un sprods pospmu
(€'I ue(eD) [pay e.rays 4musq1q prods paspun un.

Bun spuof peeqpoad I o0 4eqep

(uomy doyso.pry
qeeq Ip) $1X (q)

iesey eeur uefuop uepndumyroq nee puopox.roq pn(n
eupyp edep po» eped yonu eKuuuzep ronu p.1dos tun, do;so.pju uemueq

ueyedefuay 1doysomu ue@up eup edep eueu doso.mu pun.f
fun, ueyednau 1oynN
uni 0gt -uni or ereue uermnroq Buef 10nu
r�.- +
4.' 4 uep sf p±dos pdorso.ppr pun esnf up resey

eeu ueuop up edep Bue uerpuao prods

dorso.preu pun edepIL '(T'1 010J 18quEp)
ezaq-ezaq.1sq Bue zes [Kunduour 1Bun.

Mikroorganisma

Nutrisi

Mengapakah sel fungi tidak dapat menghasilkan makanan sendiri? Sesetengah fungi
merupakan saprofit yang memperoleh nutrien daripada organisma yang telah mati
dan reput manakala sesetengah fungi lagi ialah parasit yang
memperoleh nutrien daripada perumahnya (Gambar foto 1.2).

<]it«mbas Kembali

'Aoakah kepentingan fungi
saprofit dalarm kitar nitrogen,
kitar karbon dan kitar oksigen?

Gambar foto 1.2 Trichophyton rubrum, fungi parasit

Habitat mikroorganisma lazimnya dihubungkaitkan
dengan nutrisi mikroorganisma. Oleh itu, fungi biasanya
hidup di tempat yang mempunyai bahan reput yang
banyak, tinja, kulit haiwan dan makanan. Fungi juga
sesuai tumbuh di persekitaran yang gelap dan lembap.
Nyatakan satu contoh habitat bagi Trichophyton rubrum.

Fungi unisel seperti yis Pertunasan (pembiakan aseks)
membiak secara aseks Tunas
melalui pertunasan (Rajah 1.5).
Fungi multisel seperti mukor •
membiak secara aseks melalui
pembentukan spora atau Yis oa
membiak secara seks melalui
konjugasi (Rajah 1.6). Rajah 1.5 Yis membiak secara pertunasan

Spora merupakan sel Pembentukan spora
mikroskopik yang dibebaskan (pembiakan aseks)
oleh sporangium. Apabila spora
yang sangat halus dan ringan Sporangium Konjugasi
dibawa oleh angin ke persekitaran (pembiakan
yang sesuai, spora tersebut akan seks)
bercambah tanpa persenyawaan.
Dalam proses konjugasi pula, ell Pertemuan antara hifa
pertemuan hifa berlaku, gamet
dihasilkan dan perscnyawaan Hifa
garnet menghasilkan mukor
yang baharu. Rajah 1.6 Pembiakan aseks dan seks dalam mukor

±2
KPM

pasppu uep postun ere uouopo L'I efe

ds uodg (q) ·ds spuouuopfurpgp (e)

yonyeA eusejdoys --=--Is uequaw
Dueuaqag
se[do0py 4

yes fupug

snapyny -f[ eupuoyoW

+ponye

eusepdoys snapyny se1do»opy

(L'I uefey) [go.ropyunpueuau Bue se[do1opy eKunduour

ds zuoudg prodos posppnu ere up ds spuouopunyopy p.ados sun e8p

ds spuouopupyp (2) me e8[ (e)

ds uoudg (q)

euuede.rqaq (g'I o0 requep) uni sme.

uni p emeue uemmnroq u ds muondg uep ds svuouuopump4p

p.rdas pdorso.mp eye en( uep resey vet ueusp up edep Bue ne; e8

p±ados pdorso.preu eape edep.rat, ezoq-ezaqroq Sue zes [Kundurur ep

Nutrisi Mengapakah alga tidak
dapat ditemukan di dasar
Kebanyakan alga berwarna hijau disebabkan oleh laut dalam?
kehadiran klorofil di dalam selnya. Perkara ini
turut membezakan alga mikroskopik daripada
mikroorganisma lain. Klorofil membolehkan alga
menghasilkan makanannya sendiri melalui fotosintesis.

Ciri Habitat
alga
Habitat alga ialah air tawar, air masin,
tanah lembap dan kulit pokok yang
terdedah kepada cahaya matahari.

Alga seperti Chlamydomonas sp. dapat membiak secara aseks melalui belahan
dedua dan secara seks melalui konjugasi. Alga seperti Spirogyra sp. pula membiak
secara seks melalui konjugasi.

-" Konjugasi Pembiakan seks »j

Mitosis 1 Meiosis
Pembiakan aseks
4

4444

Gamet daripada
Chlamydomonas sp.
yang lain

Zoospora

Rajah 1.8 Pembiakan aseks dan seks dalam Chlamydomonas sp. ±:

2

KPM

·ds pqaouuy ure[pep ssoysoe. I r ' I u[

ueyderas1p uayu ueueyeu [0nyeA UUEyeu ueueyeu ueIe
uep uEyeu82Ip fundafuau ay ye1868q
ueueyeN ds eaouy ds eqeouy

%8 •<

ueuEYeu 0nyEA unypodopns

( I I ue!D)
ssosoej esetas ueueyeur undo8uur up reno81q {mun nsred per, nee

mppodopnasd teeqos peuopp Bue~ etrse[dos uemnfun uexeunauou
ds rqouuy ssosoej pnpepour uannu uepedepuou ds vqaouuy ds uumpouusvpf
p.ados sered eys.15q ue epe uep ds puapang prodos ssauso0 uuepe(our
edep Bue vozoo.1d edeprr, suof eeqpod Bue snu ue[euBBuDUI EOZ01014

ds rqsoupy sese n n s 0rt efeH

yes uEIquaN ueueyeu pos ue.Iqua uEp
noauau [om[eA ·ueueyeu 1onje
onye
·euse[dos snopnu p.1dos
Inoa6uau
OnyeA mm.ns refunduou ds pqouy

euseydops re.18.1q sEus ueqn-ueqn.1oq
eumuag des Bue jmuq
ds uunoauunua sese mnmnns 6I e[PH
Inoa~uau refunduot yepn ·ds pqaouu

I0nyeA es reeqos ppeuoyyp Sue~ snpeu
snapynuoD#IN
nque.ror uep pos uerquou noo8usu
euseydos [omen 'ueueyetr [omreA ·eurse[dots

·snopjnuo.preu 'snopynuo.nyur p.1das
mp.ns eundurou uep aredos mmuaq

p1dos xmuoqroq ·ds uunpoauu.up,r
( O T ' I up 6 I u!ED) ds pqaouy up

ds uunpoauununa urerep mmnns uvypeuId
muaq e@eqpod reundtau Bozo1014

Iuooyrq e.res pn(n efuurze

eozo014 'uepuor eseny eeueo doso.pur pnpepou eupp edep uep uni @sz uni g

eeue uemmrn.1oq Bue [sun vusrue.roo.pp uvrednrot vozoo.ad uerefueqoy

eozo)old

Cara pembiakan Paramecium sp. Amoeba sp.
Belahan dedua bermula dengan
pembahagian nukleus diikuti oleh Ge
pembahagian sitoplasma (Rajah 1.12). j
Paramecium sp. dan Amoeba sp. membiak
secara aseks melalui belahan dedua. $
Se! induk membahagi dua untuk
membentuk dua sel anak yang mempunyai j
bahan genetik yang serupa dengan induk.
88
Paramecium sp. membiak juga secara
seks melalui konjugasi. Dua Paramecium sp. A
bertaup dan pertukaran bahan genetik
berlaku (Rajah 1.13). 4 43

Ciri Rajah 1.12 Belahan dedua bagi
protozoa Paramecium sp. dan Amoeba sp.

Habitat 5(206••%0•.-
Habitat Paramecium sp. ialah air tawar.
Habitat Amoeba sp. pula termasuklah I\
tanah yang lembap, air tawar, air laut
dan perumah. %i
I\ I\

$%4%
4 sel anak

Rajah 1.13 Pembiakan seks
Paramecium sp. melalui konjugasi

mm(Fr WDH

eu up Bue eusue1o epeduep uonnu uvepedepuau

Bue po.des eapyeq en( edepnap, efuueum.rod epeduep uonnu uepedepuou

Bue se.red es.Iq epo1yq ue8uosg 'zpus eKuuueNeu uey[Seu3uu [O.10p¥

rnAundwow 8us,( su01�•H ·.ieo rn8sqpd !nrspw usus�sw us�1sdspu�

·eKuueje.B.rd muequrour

mun urn[oeg ye@eqas euapp Bue 10¥a p.dos mnmns pefunduou e8nf

eropxeq ueua1sag muam ueemnud eped eyopu eopeq ueju[oquu

Bue gpd reeqos gpeuopp 8ueK snpeu nqure.no1 mnjn.ns pe~unduou epnd eponyeq
tetoreq sese mynns t'I ue[eH
qe.8u::i1asas -1::is 8u1pu1p 1.8unpun::iw 8ueA plSde'lf 1eAundwaw EJJ•mreq qe8u;:i1;;isas

epreresod uep oupe prse

epedrep euqtp de esopnpos
u epeduep euqyp repn europyeq pas

unafey_ eusedog Bupug eopeq epedor ueBuoy0s
yauaf uep ymuaq ueyuaquou 8uef un851
r.34ueueg Bue [os Suppupp teundurour e1opyeq

uere~ueqoy II ue!eY pi9dos

ua~oy6 jug nsdey R!l;}l}fRq SRSR �

(01q) (snseq) (unpuds) (sn1op)
stop.pun snpptovg uunppod muauoda4 ds snoooodaus
a0uaoy3 0.uqf

zsyoyojdip efeqos [peuanp (I oo equp)

6ueK euayeq ymueq ueyedy (oaq) euo uep (snpseq) po.a (unp.ands)

«EE' upd '(srrop) eras me ·eopxeq sese ymuoq

U.�J.ssp,oq �•!•P> >!JOl�>q uss.p8uod US�

z·o·wn OT - wri 18up sen; eeueo dorsop njepour eup edep e11aye

BJ"1UB USJilljOJoq 8us,( jOSJUll ewsm,iJoOJ�IW u•�•dnJOW �

Bab 1

�t UE
Bakteria membiak secara aseks, iaitu melalui
ditemukan dalam belahan dedua dan juga membiak secara seks
udara, air, tanah dan melalui konjugasi (Rajah 1.15).
kesemua organisma dan
bahan yang mereput. Es

Ub%

Sel induk Pembahagian Pembahagian Sel anak
bahan genetik sitoplasma

Konjugasi (pembiakan seks)

Plasmid Tiub konjugasi Kromosom

�O Pembenrukan t1ub konJugasi

Ciri "e(±OE; ? onanaaaa
bakteria 2
j Pemindahan bahan genetik berlaku
apabila sebahagian plasmid didermakan
2@0
0 Sel anak dengan kandungan
Sel penderma Sel penerima genetik yang sama

Rajah 1.15 Pembiakan bakteria secara aseks dan seks

2LIE>

Plasmid merupakan gelang kromosom kecil yang mampu
bereplikasi secara bebas dan bertanggungjawab untuk

memindahkan bahan genetik semasa konjugasi bakteria berlaku.

EE
Bakteria seperti Bacillus anthracis membentuk endospora (Rajah 1.16) dapat

supaya

bertahan dalam persekitaran yang ekstrem seperti kawasan yang cerlalu panas atau

sejuk, kemarau dan kekurangan makanan.

Endospora ialah spora yang terbentuk C3¥ IJ
di dalam sel bakteria dan mempunyai permukaan
perlindungan yang kuat. Permukaan perlindungan I
endospora ini akan pecah apabila kawasan
persekitaran endospora sesuai untuk pertumbuhan Permukaan
perlindungan Spora

dan seterusnya bercambah untuk membentuk Endospora

bakteria baharu. Rajah 1.16 Endospora

Bacillus anthracis

•KPM

DH

i
0

(LT'I efey)
snaps rmuaq ueymuouour Bue psder re@eqos peuoyp rut uto.d uesdep

upo.1d uesde uoo unpup uf ((VND) apmuoqr pse nee

SDJJA .Ji.(VNO) �!•PlnuoqpJs�o•p P!SE) 'l!•Plnu P!SE �ueuoqoq spad!'"P !JJPJ>l

a

snarA ymuaq-mmug LI'I efe

(erpautod uep sypau sn.rAouop rzou sn.I1A ezuonu sn1A
uesunqe) (ejo1apyeg
" '"V'N'- " '"'Iuesyde] e
VNG ua)0d NH uya)0Id VNH
ueside1
Ua)0d upside7

uesyde]

u0)uOO u0)uoo u0)uOO u01U0o
[epauyo SHI[@H
syaduuoy ea]s

snn ynuag

uo.mpota doysopp st o0 requre9

(Lt'I e!Pp) (erpouod
uesuop syypou ereue ueunqe8)
sraduro; uep perpoupod "sypau
'eras p.Ids ezaq.1q Bue ymuaq

teKundurour suo! ueurepaq ue sn.IA

•

(goo 1Pqtp)

uo.1ypa do[O.mu I[[au Eu[Ip

edep efueu snnA uni so epeduep

Bue.mny zes ueup us Sued Bue

EWS!Ueg,oo,'(!W u::::-

sn.I

".a08 «TE

�da

o,ganisma lain, virus tidak
mempunyai ciri hidup di luar perumah
kerana tidak menjalankan respirasi,
perkumuhan, pertumbuhan dan tidak
bergerak balas terhadap rangsangan. Virus
hanya membiak dengan cara menjangkiti
sel perumahnya seperti bakteria, haiwan
dan tumbuhan. Rajah 1.18 menunjukkan
urutan proses pembiakan bakteriofaj dengan
menjangkiti bakteria, iaitu sel perumahnya.

Bakteria

Virus melekatkan diri pada
permukaan sel perumahnya

lei8rt sel bakteria

DNA bakteria iI Virus menyuntikkan
bahan genetiknya,
laitu DNA ke dalam

888N888e888l bakteria

\

G rs bahar 0 Bahan genetik virus
memecahkan sel mengambi alih
bakteria tan ,5'% kawalan sel bakteria
sambil membahagl
,[?}, dan menggunakan
bahan di dalam sel
membebaskan diri bakteria untuk
membina lapisan
untuk menyerang sel
-<protein atau kapsid.
bakteria yang lain. Bilangan virus baharu yang

oh dihasilkan di dalam sel
bakteria kian bertambah.

k""see8RN

Rajah 1.18 Urutan proses pembiakan bakteriofaj di dalam sel bakteria

.2

KPM

ueureu uesn.m ents zedefua yeseunyp
urepep ue@uer ueu1s.1raqax Bue1uo1 uepns Due ye efuuzep

ue.repsoy 9I 00 4qure9 uefue pnuau mun
ueyeun6yp fue e 'eey0
4eqe eKunyepeq eseuros

wVONIw

NVYBO

uuzueueyeur ueyepuoBuou eseuos eun.1] usn.In

enuos repep uerueyayp nod ueue ueus.roqox euo8uou

uereposay ueyedeuaw91 o10] 4equep uey@ueou1q up

ueypeu.a zueBu ponouad nere unqes ueuop ueue ponouou

uezupuodor ueyedy zreu depos ue8u ponouour epue me ede1og

eursyueB.ioo.pyy uepn[nmay

snn :uedeer snn :uedeer efpy :uedeer

nqas.a; 100as1a 1n4as.10
eusue61oou eusyuef»oopyu
eusyuefioopyu sua[ ueyeuey suof ueyeurey

ur@)0idI'"sue[ ueyeueyDIS¥efuueunod ue/ 6ueK
es uepep yp ueseey yp dnp4
:eusyuefiooju [I eyquau eKue4 :eusuefioop p
:eusyue6oopyu [

.zny pe} uouo
s)nu nee ueyequred ere 'eqeu
'ymuaq 'zes ueesepraq eusyuefoopyu up mes funpuefuau fueK zny pex 0I uye!pas z
uepndunyoq eees yu pyye ueyueje; 'L

ueue.iy

eyqeu uep sunu 'ueyeyquad ere 'mueq 'zes ueyeSepIaq
snn uep eueeq 'eozood 'efje 'fun] epeday eusyuefoopyu ueseyafua

Bab 1 "'

Eksperimen jj •

Tujuan: Untuk membandingkan pertumbuhan bakteria pada agar-agar nutrien
steril yang dicoret dengan:

(a) jari tangan yang tidak dibasuh

(b) jari tangan setelah dibasuh dengan air sahaja
(c) jari tangan setelah dibasuh dengan sabun dan air

Pernyataan masalah: Bagaimanakah tahap kebersihan jari tangan yang mencoret permukaan
agar-agar nutrien steril mempengaruhi kadar pertumbuhan bakteria
pada permukaan agar-agar nutrien steril tersebut?

Hipotesis: Apabila tahap kebersihan jari tangan yang mencoret permukaan
agar-agar nutrien steril bertambah, pertumbuhan bakteria pada
permukaan agar-agar nutrien steril itu akan berkurang.

Pemboleh ubah: (a} dimanipu!asikan : Kebersihan jari tangan yang mencoret agar-agar

nutrien steril

(b) bergerak balas : Bilangan koloni bakteria pada agar-agar

nutrien steril A

(c) dimalarkan : Suhu persekitaran [> Langkah Berjagajaga

Bahan: Agar-agar nutrien steril, pita selofan 1. Basuh tangan dengan
dan pen penanda
I air dan sabun selepas
Radas: Empat piring Petri steril dengan
penutup berlabel A, B, C dan D, menjalankan eksperimen.
dan silinder penyukat steril (10 cm) 2. Sterilkan semua bahan

Prosedur; buangan terlebih dahulu
1. Sediakan susunan radas (Rajah 1.19).
sebelum dibuang.
cm10 agar-agar nutrien steril 3. Rendam semua radas

yang telah digunakan
dalam disinfektan selepas

-menjalankan eksperimen.

Rajah 1.19 Rajah 1.20

2. Jalankan langkah yang berikut:
(a) Coret seluruh permukaan agar-agar nutrien steril
di dalam piring Petri A dengan jari tangan yang
tidak dibasuh (Rajah 1.20).
(b) Basuh tangan dengan air dan ulang langkah 2(a)
dengan menggantikan piring Petri A dengan
piring Petri B.

1.1.2

a#
't -. ''

eAt.uqeqes ueyeg

a e4 Dud urerep gp uaunu efe-refe eped unqumnaq eapyeq tuojo Pep S ;
g ea4 fud uerep yp pas uaynu efe-efe sfuny ueyedy p

efuqeqas ueyuag z9pas fuyed Sue

euayeq uojoy uefuepq yeKunduau fue ueyeueu 6ue uepg 'v !lo4 6ud ereuy (q)

·eKuqeqas ueyuag zyeKueq fuyed 6ueK

euayeq tuoyox uefueyq yeKunduau 6ue ueyeueu 6ueK' uep g 'v Ia bud ereuy (e) '£

de[s6 Sue eupe uepep yp ueduysp (2)

peqe ueepeepeq (q)

uepores eyd uefuop dmnud ueneyepyp uep dmmp (e)

:a 6uyd edefueu uex6uea] Z

iuey[pa)sip pa furd uep uanu efe-efe ueyedefuayy 'I

uepeos

iu uauuadsya uepndunysox ueyedy ieunep sysa1odu ueyepy

.uepnduysey
uefue uef ue6uap 1op yep] a ''
,
!
.:
I �" J!e uep unqes ue6uap 4nseq!p
6ueK uefue ue[ uefuap 1a102g
'1-------------------'l--------------+------I,
eleues ye uefuep unseqp }

fuef uefue e[ ue6up 1a10g 8

unseqyp {epn
6ue uefue e[ ue6up 1a10(

eayeq yuopoy uefuepyg uaunu efe-efe ueeyuIe e fut4

uepeureuured

yeKueq Sue uopoy nee ppas 6ueK yuojoy 'uojo epen epe eues jeep [enpe[

uepep epue ueneuaued ueypoyey e 6uyd denos uepep p euayeq yuopoy ueyeue '9
2nqasa ueure uep a uep 'g 'y pa fuyd ueyen,ex 'eu efn sedeyes 'S

ueu efn euejes pg nuns
eped dee6 fue ueuye urejep yp {jeqra eees g uep 'g 'Y !a Dud uedus 't

uuepreqap Bue a I?I e(eH

lmz:::;@¥il\@�""''"
Je6�,'.;� "''

I
na Sup

(zL uefe) my e fuyd denas
uepyjeqa] uejores eyd uefuap dmnuad ueneye] uep 'g uep 'g ' !a4 fuyd dmny '£

uefue ef uefuap aioyp yep g a4 fu (p)
6uyd ue~uap ye4 6uyd

ueypuef6uau ue~up (e)z uepep ueDuey Duepn uep ye uep unqes uefuop uefue unseg (2)

Faktor yang Mempengaruhi Pertumbuhan Mikroorganisma

Perhatikan Rajah 1.22. Rajah ini menunjukkan beberapa faktor
yang mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma. Selain
faktor seperti yang ditunjukkan, namakan satu faktor lain
yang mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma.

(

Kelembapan Cahaya o) walp J
•• .. _,I

Rajah 1.22 Faktor yang mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma

Terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma.
Faktor-faktor tersebut adalah seperti yang berikut:

• Keadaan yang lembap sesuai untuk • Nilai pH 7 (pH neutral)
perrumbuhan dan pembiakan mikroorganisma merupakan nilai pH
optimum bagi pertumbuhan
• Persekitaran yang kering menyebabkan kebanyakan mikroorganisma
mikroorganisma kurang aktif dan
merencatkan pertumbuhannya • Terdapat scbahagian
mikroorganisma yang dapat
• Mikroorganisma seperti alga mempunyai hidup di persekitaran yang
ldorofil yang memerlukan cahaya untuk sedikit berasid atau beralkali
menjalankan fotosintesis
• Kadar pertumbuhan
• Mikroorganisma seperti kulat dan bakteria mikroorganisma meningkat
tumbuh dengan lebih baik dalam keadaan gelap dengan kehadiran nutrien
yang cukup
• Pendedahan kepada cahaya ultraungu dapat
membunuh mikroorganisma • Kadar pertumbuhan
mikroorganisma akan terencat
• Suhu 35°C -- 40°C merupakan suhu optimum walaupun dengan kehadiran
bagi pertumbuhan mikroorganisma nutrien, apabila faktor lain
seperti kelembapan, cahaya,
• Keadaan suhu terlalu rendah seperti yang suhu dan nilai pH
terdapat di dalam peti sejuk merencatkan adalah terhad
perrumbuhan mikroorganisma
.2
• Keadaan suhu terlalu tinggi pula mampu KPM
membunuh mikroorganisma

)

(pt uefey) ds snppeg eapyeq mmynx uenep ueyep ex 6unya6 peep fun[nu uerdne 'p
xIpyq nuns eped yn[aKuau pas 6une6 veep ueeyq uep uesung nunuad

ueepeAu epeduep 6unyaf peep 6un[nu ueyuye '[esp funye6 veep fun[nu sedayes £

€'I efeH

uauuadsya uexuepeluau funya6 ewe(
sedayes uepxapusip uepep
(£Z't ue[e) eequau
ueyeunfyp ueye Due 6unpa6 peep ef6uuas uasung nunuod ueepeKu uepep
sepe enues uepuay 't euueyseueuau uefuap f6unpaf peep fun[nu ueyes Z

·Suenqp unyaqes oqe] uep juas uaunu edue;
npnuep uqepa uefuenq
e6e-re6e u2 0j 6unpuefuau 6ue ye fuyd mes
ueueq enues ueyes 'S
ueuuadsye uexuepeluau ueyepes 'uepnurey y [eqe] uep es uaynu refe-ree
eseuas uefue fures yeye4 Z sun? pt ~unpuefuau Sue ue4 Dud mes ueye1pas L
npeso
uouedsya
ueyuepe[uou sedapos uep

unreqes unqes uep ne
uefuop uefue unseg ']

e6el-efe[rag eybue

6unya6 yeMep
uep 'g uep y yeqepaq dmnuad uefuop [as pa4 fupd enc

uepopes eyd uep pues uaynu edue
nxefe-efe '[uas uaunu Jefe-re6e 'ds snpeg euapyeq
uene1

ueepyos/ad nuns
uep 'ds snppeg npny uenet nped ysp: uepepeup (2)

ds snpeg uoox uefuepg : sepeq yea6»aq (q)
uaunu uenypeuey : ueyysepndueup (e)

ueunqunad ymjun uanu ueyopaurou ds snppeg

;ds snpeg ueunqunod depeua uanu uesay ueyed¥ .

ds snypp2eg ueunqunad :uenfry ••
depeue uaunu uesex fefuau 4mun

·ds smpeg ueunqund depeua uanu uesay (

••
(ds snppovg) eusuezroo.pp ueunqum.rod depeua [

ueure[oq uef rope mes fey8usu [mun ueyse@mp uepndun;'

dens uepndumx eut epeda ueyeueqp sepoy urerep tp pnw

�-----------f�c:�i�uaw1.1adSJf3 � -

·eusueoo.pp ueunqum.1d
unreuoduu ue 10\8j-10jeJ fey@uou mun zt uourdsr ueyuepe! LEW

8

w,

tL! J

#e

Dawai
gelung
steril

Larutan kultur Bacillus sp.

Rajah 1.24

5. Gunakan hujung dawai gelung tersebut untuk melumurkan kultur bakteria secara zigzag
ke atas agar-agar nutrien steril di dalam piring Petri A (Rajah 1.25).

Bacillus sp.

Rajah 1.25

6. Ulang langkah 2 hingga 5 untuk piring Petri B.
7. Tutup piring Petri Adan B, dan lekatkan penutup dengan pita selofan (Rajah 1.26).

Larutan kultur bakteria Larutan kultur bakteria
Bacillus sp. dan agar-agar Bacillus sp. dan agar-agar
nutrien steril tanpa nutrien steril

«de et

Rajah 1.26

8. Terbalikkan setiap piring Petri itu (Rajah 1.27).

Piring Petri

Pita selofan Agar-agar
nutrien

Rajah 1,27 Piring Petri yang diterbalikkan
9. Simpan piring Petri secara terbalik di dalam almari yang gelap pada suhu bilik selama

tiga hari.

32
KPM

ueuuadsye ueyuepe[ueu l (8ZL uefey) uejoyes eyd uefuap
sedapos ueyapusip urepep
dmnuad uepeyep uep 'g uep le fuyd dmnp
ueeun6yp uera Sue
sepe enues uepuoy 'p g uep pa

6uenqyp urn1@qes 6uyd uefuap g uep y a fuyd uexpue66uau ere.
npnuep urgepa uefuenq
ue6uop ( zL uaupadsy3) g e66uu z ueyfue] 6uejn '£
ueueq enues uex[pay ¢ yg nuns epede; uepyn[asyp
uauuadsya ueyuepe[uau
eseues ue~ue Dunes eye Z mun eumax pep ye Dud ueyenjay Dupay
e66uuas »eumay uejep yp g a fuuyd ueyseue Z
uauuadsya
g uep iefeqas uenyeqe] uep puas uaynu efe-refe
ueyuere[uau sedapas uep
unpaqes unqes uep ne eun 0; 6unpuefuau 6ueK a 6uyd enp ueye.pas 'I
uefuap uefue unseg ';
npasod

eumay uep funya peep :sepe
'g uep jaqeaq dmnuad

ue6uap as ya 6ud enc

ueyopas eyd uep :ueueg
dequay fuef pas uanu efe-eGe 'ds snyypeg eopyeq my uenej

uerepyos/ad nuns :eqn uajoquured
uep ds snyypeg mpny ueney nped gs: ueyereunyp (2)

ds snypeg uojoy uefuepyg sepeq yerafreq (q)
ueunu ree-re6e uedequreyey : ueysepndyueunyp (e)

ds snpypoeg ueunqunod uepeuareu uepua fuef uedequrayey :s1seody4

zds snyppeg ueunquned depeue uedequrepay uesoy ueyecy :epeseu ueeefu.re

ds snypp2eg ueunqunured depeua uedequayex uesox fey~uou 4mu :uen[n;

ds smnpeg ueunauun»ad depeua uedequaa» uesay (

tu ueuedsys urepep efe-re6e uepep uaynu is6un uexedy z

ieuayeq ueunqunod uefuop uepyey6unqnuyp eepyeq yuojoy uefuepyq ueyeueuefeg ';

:uejeo5

zu uauuadsyo uepnduysey ueyedy zeuep sysaodyu ueyepy '

:uejndusay.

epe 8
epy V

euapyeq [uojoy uefuepyg efe-efe uepep ueynu uenypeuey

eueq 6ueK uojo; nee ppes Sue yuopoy 'uojoy epen epe eures ee [enpe[ uepep

epue uepeuouod ueypore e 6uyd depes uepep yp euapyeq yuoyox ueyeua '[]

1nqesa eure ep pa4 6uud ueyenyax 'eu efn sedates Ol

LEET

Larutan kultur bakteria Larutan kultur bakteria
Bacillus sp. dan agar-agar Bacillus sp. dan agar-agar
nutrien steril yang lembap nutrien steril yang kering

c0 '''''

Rajah 1.28 '''''+

5. Simpan piring Petri secara terbalik di dalam almari yang gelap pada suhu bilik selama
tiga hari.

6. Selepas tiga hari, keluarkan piring Petri dari almari tersebut.
7. Perhatikan koloni bakteria di dalam setiap piring Petri. Rekodkan pemerhatian anda

dalam jadual. Catat sama ada tiada koloni, koloni yang sedikit atau koloni yang banyak.

. • Pemerhatian:• Kelembapan agar-agar nutrien r ___Bilangan koloni bakteria
' Piring Petri
Tinggi ......; }?
Rendah
• • I C

. • '

D

Kesimpulan:
Adakah hipotesis diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini?

Soalan:

Mengapakah agar-agar nutrien yang dikeluarkan dari ketuhar perlu disejukkan terlebih dahulu
sebelum larutan kultur bakteria Bacillus sp. dilumur ke atasnya?

' (@''
esan cahaya terhadap pertumbuhan Bacillus sp.

Tujuan: Untuk mengkaji kesan cahaya terhadap pertumbuhan Bacillus sp.

Pernyataan masalah: Apakah kesan cahaya terhadap pertumbuhan Bacillus sp.?

Hipotesis; Cahaya merencatkan pertumbuhan Bacillus sp..

Pemboleh ubah: (a) dimanipulasikan : Kehadiran cahaya

(b) bergerak balas : Bilangan koloni Bacillus sp.

(c) dimalarkan : lsi padu larutan kultur Bacillus sp. dan

suhu persekitaran

Bahan: Larutan kultur bakteria Bacillus sp., agar-agar nutrien steril dan
pita selofan

Radas: Dua piring Petri steril dengan penutup berlabel E dan F, dan
dawai gelung

2KPM

, way

£TI

•:sye0dy '''

ids snypeg ueunqunod depeua nuns uesoy ueyedy :uepeseu ueeeKu.re '''

ds snypoeg ueunqunad depeue nuns uesoy fey6uau ymu ;uenfnj ;''

Ci) j·ds sn11pe9 u1n-1nqwn�ad depe4Ja::i. n4ns uesa)I ''

iueueeu uereus ueeq yp uepyeapyp yepn a 6ud ueyedefuayy :''''
:uepeos :A''' we

iu uauuodsye uepndusay ueyedy zeuuayp ssaodyu ueyep ['

:uepndusay '

¢e • )N''
1 '-----------------+----------------1------l l
!'

:
,

:
c---ea--eq-o-jo-y u-efu-epy-g -----+�--e-eu-e Pu_e'_n1peuey ....__3__,1
1n fu
t%e.
:•••••••''
yeueq fueK

yuoyoy nee 1ppes 6ue uojoy 'uopo epep epe

eues 1ee [enpef uepep epue uepeuauad ueypoya

uauuadsya ueyuepeluau a4 Dud depas ueep yp euayeq yuoyox ueyeua '9

sedayes uepyepus1p uejep dey6up uefuap

ueyeun6up uera Due uenydueueq Sue 4 a bud uenedep uep nqesye
seper enues uepu@y 'p
euje pep 3 la4 Dud ueuenyoy 'eu en sedores g
Suenqyp uunpeqes

npnuep ugepa uefuenq ue.a3 ues2MEY I( 6?I fH
ueueq enues uex[pas £ deja5 6ue ueuje ueep I(

uauuadsyo ueyuepeluau

eseuas uefue 6unres pee 'Z

uauuadsya

ueyueye[uau sedapos uep

unyoqos unqes uep ne

uefuap uefue unseg [ [uaIs uaunu [ua)s uau]nu
ebe-re~e uep ds snpoeg efe-e~e uep ds snoeg
efef-efe[jag ey6ueT
euapyeq nymy uenre euapyeq mnyny uenue]

(6c I ele) eu e6n euejas
de;fun uefuap uendueuaq Sue edue gads uera fueK ueseey yp (4eqe ereas)

4 11ea fuyd uep deref Sue ueupe uepep gp (eqe ere2es) 3 11ea Sud uedug 'p
ueyores eyd uefuop dmnuad uepeyey uep uep 3 11a4 6ud dmn1 '£

uep 3 a4 fuyd uefuap

8uep y a4 fuyd ueyueffuu uefuop (y zL ueuedsy3) g e66uu z uefue; 6uen z

uep 3 ye6eqas
uexpaqey uep es uaynu Jefe-efe gun? pl ~unpuefuau fueK pa fuyd enp ueyepas I

.Bab1 "

Pemboleh ubah: (a) dimanipulasikan : Suhu

(b) bergerak balas : Bilangan koloni Bacillus sp.

(c) dimalarkan : lsi padu larutan kultur Bacillus sp.

Bahan: Larutan kultur bakteria Bacillus sp., agar-agar nutrien steril dan
pita selofan

Radas: Tiga piring Petri steril dengan penutup berlabel G, H dan I, dawai
gelung, peti sejuk, inkubator dan termometer

Prosedur:

1. Sediakan tiga piring Petri yang mengandungi 10 cm3 agar-agar nutrien steril dan labelkan
sebagai G, H dan I.

2. Ulang langkah 2 hingga 5 (Eksperimen 1.2 A) dengan menggantikan piring Petri A dan B
dengan piring Petri G, H dan I.

3. Tutup piring Petri G, H dan I dan lekatkan penutup dengan pita selofan.
4. Simpan piring Petri G (secara terbalik) di dalam almari yang gelap pada suhu bilik,

piring Petri H(secara terbalik) di dalam peti sejuk pada suhu 5C dan piring Petri I
(secara terbalik) di dalam inkubator pada suhu 70C selama tiga hari (Rajah 1.30).

Larutan kultur bakteria Baciul s sp. 1. Basuh tangan dengan
air dan sabun sebelum
eew see ec=eb"f'"l danagar-aga, dan selepas menjalankan
Suhu bilik Suhu 5C Suhu 70C eksperimen.
Rajah 1.30
2. Pakai sarung tangan semasa
5. Selepas tiga hari, keluarkan piring Petri G dari almari menjalankan eksperimen.
yang gelap, piring Petri H dari peti sejuk dan
piring Petri I dari inkubator. 3. Sterilkan semua bahan

6. Perhatikan koloni bakteria di dalam setiap piring Petri. buangan terlebih dahulu
Rekodkan pemerhatian anda dalam jadual. Catat sama ada sebelum dibuang.
tiada koloni, koloni yang sedikit atau koloni yang banyak. 4. Rendam semua radas
yang telah digunakan
dalam disinfektan selepas
menjalankan eksperimen.

Pemerhatian:

Piring Petri Suhu (°C) Bilangan koloni bakteria
Suhu bilik

5

70

Kesimpulan:
Adakah hipotesis diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini?

Soalan:

j Mengapakah Bacillus sp. disimpan di dalam inkubator yang bersuhu tinggi?

ti

tern

6%» or» oz» A'
buys ye uep [as
ye epIsyoIpIu unLJU uenrep uep [uaIs uaLnU 3
ebe-re~e "ds sn[reg uapu re~e-efe
ue)/e] uep [La]S ua])nu 8w3
epapyeq mmynr uemndureg ds snooeg euapyeq
reDe-refe "ds snypoeg
euapyeq In[ny ue.Indue Inyo¥ uendue

(EL uefe) uejoyes eyd uefuop dmnuad uepeyej uep '7 uep y 'r ya4 fud dmny €
7uep y 'T Ia 6ud uefuop g uep

ye 6uid ueyue66uau ere uefuop (y z' uauadsy3) g effuu z ueyfue] 6uey z

6s e efey or

yeo epsyoIpMu unueu uee] ,U L a%» funs ye uo 1 uep [a]S
uep Des uau)nu eDe-eDe ,un 0L
ye3 YuopyoIpIu pSe ,u9 1 up uaunu re~e-8De ,uI 0L
uas uaunnu efe-reDe ,u 0L

uouadsye ueyueye[uau ue6eoyd efp uep npeso
sedoyas uepyapusyp uepep 6unjef peep efn 'reg e6n :sepe
"7 uep y 'r [oqepaq dmnuad
ueyeunfyp uepe fuef
seper enues uepuey 'p uefup as a fuyd e6

fuenqyp unyeqes ueoyes eyd uep
puep uqepa uefuenq
funs e 'ze episyopyu unueu
ueueq enus ueyu8s £
uouuyadsye ueyuepeluau uenze] 'eo 0po1pu pyse
eseuos uefue fun»es eye Z 'dequa; fueK pas uanu efe-efe

uauuuodsya ds snypeg epayeq »mpny uene
ueyuepefuau sedopes uep

unroqos unqes uep ne
uefuop uefue unseg [

ueepyosad nuns
uep ds snyypoeg mmpny uene; nped ysp: ueyereup (2)

ds snppoeg uojoy uefuepyg: sejeq ye1afreq (q)
Hd tepyN : ueyysepndyueuyp (e)

L Hd eu eped esad fuyed uepepe ds snpeg ueunquno :syseody '

ids snpppeg ueunqunad depeue yd pepu uesex uexedy :uepeseur ueeefu.a 'i

:uen[n '['i

ds snpyppeg ueunqunuad depeua H pepyu uesox fefueu ymun

g'ds snnpeg ueunaun»ad depeura Hd ieyu uesay ''

'

,,' \� \

LT ,.

Simpan piring Petri J, K dan L secara terbalik di dalam almari yang gelap pada suhu bilik
selama tiga hari.
5. Selepas tiga hari, keluarkan piring Petri J, K dan L dari almari tersebut.
6. Perhatikan koloni bakteria di dalam setiap piring Petri. Rekodkan pemerhatian anda
dalam jadual. Catat sama ada tiada koloni, koloni yang sedikit atau koloni yang banyak.

Pemerhatian:

Piring Petri Nilai pH ---Bilangan koloni bakteria
7
J
Kurang daripada pH 7
IK Lebih daripada pH 7
IL

Kesimpulan: '
Adakah hipotesis diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini?

Soalan;
Nyatakan satu aktiviti harian yang dapat mengaplikasikan kesan nilai pH terhadap bakteria.
Terangkan jawapan anda.

-

»Ia'EREK1.1.
1. Apakah yang dimaksudkan dengan mikroorganisma?
2. (a) Namakan lima kumpulan mikroorganisma.
(b) Apakah ciri-ciri yang digunakan untuk mengelaskan mikroorganisma kepada
lima kumpulan?
3. Namakan kumpulan mikroorganisma yang membiak secara aseks melalui
pembentukan spora.
4. Nyatakan dua struktur asas virus.

5. Nyatakan lima faktor yang mempengaruhi pertumbuhan mikroorganisma.
6. Rajah I menunjukkan sejenis mikroorganisma.

X

Rajah 1 +2l
KPM
(a) Apakah kumpulan mikroorganisma yang dirunjukkan di atas?
(b) (i) Apakah struktur yang berlabel X?

(ii) Nyatakan fungsi struktur ini.

(1)

uepaepaq «f:e

eusyuefioo.yu w+

seYIIdY w«

ueweu

U2Eu8Ua4

ep; ueueu
uednpox urerep uepoeproq vursue@roomy psv[de ederaqaq uepmfunuour get uefey

uet.e uednpyuay uejep uepaej.rag eursyueB.ioo.nyw seypdy

DI4epaeJJaa ews1ue8JoOJ)l!W

Menjelaskan peranan mikroorganisma dalam bidang perubatan, pertanian __'+ ..,,.,..'· KMK
dan perindustrian
• Aktiviti perbincangan
Arahan

1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan.

2. Kumpulkan maklumat tentang peranan mikroorganisma dalam bidang yang berikut

(rujuk Rajah 1.33):
(a) perubatan
(b) pertanian
(c) perindustrian
3. Bincangkan maklumat yang dikumpulkan.
4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda kepada kelas dengan menggunakan
persembahan multimedia.

'+Memahami proses penghasitan makanan atau produk perindustrian lain yang KBMM, KIAK, KMK
• Aktiviti inkuiri
menggunakan mikroorganisma
ad

Arahan

1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan.
2. Lawat mana-mana kilang penghasilan makanan atau produk perindustrian lain yang

menggunakan mikroorganisma di kawasan persekitaran anda.
3. Kumpulkan maklumat yang berkaitan dengan proses bagaimana makanan atau produk

perindustrian lain dihasilkan dengan menggunakan mikroorganisma.
4. Kenal pasti elemen keusahawanan yang diamalkan dalam industri yang dilawati.
5. Bincangkan maklumat yang dikumpulkan serta elemen keusahawanan yang dapat diterapkan

dan diamalkan daripada hasil lawatan ini.
6. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda kepada kelas dengan menggunakan

persembahan multimedia.

- Klik@.�eb ., m __ • .. ,. ... p

Ht

Yogurt - satu penemuan yang tidak disengajakan telah menjadi produk
komersial global

http://buku-teks.com/sa5002
(Medium: bahasa Inggeris)

Potensi Kegunaan Mikroorganisma dalam Bioteknologi dan
Kelestarian Alam Sekitar

Perkembangan dan kemajuan dalam bioteknologi terutamanya bioteknologi hijau telah

menjanakan dan menjayakan idea potensi penggunaan mikroorganisma untuk merawat

sisa kumbahan dan menghasilkan ekoenzim melalui penapaian sisa pertanian.

D 05) .2

KPM

(sua6up eseueq :urpay
£op~es/rosy@-ox@q/jiu
uzuooya us+aquad uenrep enquey

an@Mg&es

re.~ueg UP[ IsoW

uemny

88uL epua¥ qurns.na ue.mes

ue.mes uepequnAuou ueprems ue.ryes ueprqumAut {Epp Uzuo
to uy[!stp 8uef [pay [Na[OW
uaro uvypseutp 8ueK umg

uvypeauep uepnu su uep
eny ue@up peuasp npa euop eue.ray [uostp nod yepIL,

qnq vpeda; s18 [pox uqt ue yo[ou epeday s3 uep feurap
su8 up xeurap ueye.mn8usu dpunuypu!L
uep reurat ueytspnuouau erupt uzuooy [p IT7UTT uepseu3ud saso1

ponouad ueueq ure[ep uepremns 4dsv

erupt ueueq ueeunua, uetue.rd esys umpedeua

upzuor ups.raqurd uen.rep

ponoud suof

eup ponouod ueueq ueuop ttzuoor us.noquad uenmep ereue ueezoqnd II [enpef

II [enpef p.ados
ue[epe epuupr ponouod ueueq uep urzuaoxo us.roqurod uenet ereue ueEzaq1ad

epup; ponouad ueueq uep unzuoora us.rqud uemnr1 L'I o0 4quIp
erupt pnouad ueueg (q)

esis 4Py epup; ponoud ueueq uep uzuor us1oquod

uep ess uesnmn6ua4 402es uenrep uouo uepyntunuau L'I o10] 4qup
uvredeud sasord ppepu u[op Bue
uepep nefy foyouyap seyjde
ue.Ines-mes nee ueuenq-uenq esys prods ueruerod
mens ueyedrou 4urua ests epeduep pet e[nus pseu ueedn.our unzuof

ueueq u4rs+@quad uenrep uupzuaoy3 u[5.aqua uen.re

efeqas uzuaoya ueeunffua

Bab 1

Serum Bakteria Lactabacillus sp. @@neweb

Serum bakteria Lactobacillus sp. Serum bakteria Lactobacillus sp.
digunakan untuk merawat air sisa dan http://buku-teks.com/sa5004
enap cemar dalam sistem saliran. (Medium: bahasa lnggeris)
Mengapakah kita perlu menggunakan
serum bakteria Lactobacillus sp. dan
bukannya bahan kimia untuk menyingkirkan
bahan pencemar di dalam sistem saliran?

Kegunaan lain serum bakteria
Lactobacillus sp. adalah seperti Rajah 1.34.

Gambar foto 1.8 Rajah 1.34 Kegunaan serum bakteria Lactobacillus sp.
Serum bakteria
Lactobacillus sp.

Pembacaan aktif tentang potensi kegunaan mikroorganisma pada KBMM..•+•·• pembacaan aktif
masa hadapan Aktiviti

Arahan • Aktiviti perbincangan

1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan.

2. Buat pembacaan aktif tentang potensi kegunaan mikroorganisma seperti yang berikut:

(a) menghasilkan enzim daripada bahan buangan pertanian seperti sisa buah-buahan dan
sayur-sayuran dengan menggunakan mikroorganisma (rujuk Info 1 di muka surat 32)

(b) merawat sisa kumbahan dengan menggunakan mikroorganisma (rujuk Info 2 di muka surat 32)

3. Bincangkan maklumat yang telah dikumpulkan.
4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda kepada kelas dengan menggunakan

persembahan multimedia.

en

I efe '

(e)p uepeos ureep ueyee~up
Bue ea1jq uereunuour ueseup
8ue un.rs eq ueeunoy esp ueyuag (q)

Tu ELaINEq SIU[ UE{EUN

eoNeq su[as uvpyn(unuau ue[ey (e) '

utzuooro uveunay enp uEH (9)

zuzuor upped (e) '€

nqas.1a eusue.100.pp[u
uereureu uep eusueoop[tu ue[eunuou 8ueK uue[Eu UO1uOD Enp UENEIEfN

·lIuetnsnpuod (o)
uerue.nod (q)
ueeqn.rad (e)

am.aq BueK 8uepq depas urerep uepoepaq eursueroopu uouo enp UEyeuN 'L

(sue66up eseueq :unpey)
60@eso sj@-mjnqjyau

ueeunfay uep
ueye.nsya6ud '[geog uepeqes :ueznes-nes uep ueuenq-uenq es1s

9005@ju~ sj@j-rjf~/j~ju

SS0 su

uese; uednpua
mun esys depeua eusyuefoopyu eduny yueueueyy ynle]

wSn 3313 '600yg ne[yy 6ojouje [0po

of

900esuo sy@-jnqycu

g9 - 9$ su
ne[y fojouyap unzu3 24le]
wSn 3313 '60jog neg 6oouye1 [pow

L oJup

so0gesjosj@-oyqrdu
ye ueeequad 1fee.ns

Bab 1

Pencegahan dan Rawatan Penyakit yang •
Disebabkan oleh Mikroorganisma

Selain mikroorganisma berfaedah, wujud juga
mikroorganisma berbahaya yang dikenali
sebagai patogen yang dapat menyebabkan
penyakit. Bolehkah kita mencegah diri
daripada jangkitan patogen?

Perhatikan aktiviti seperti Gambar fora 1.9.
Apakah kegunaan antiseptik dalam aktiviti yang
ditunjukkan dalam gambar foto tersebut?
Namakan teknik yang diaplikasikan dalam
aktiviti itu.

Teknik Aseptik Garnbar foto 1.9 Penggunaan
antiseptik seperti alkohol disapu
Teknik aseptik merujuk kepada pada anggota badan sebelum
prosedur kesihatan yang dijalankan suntikan diberikan
untuk menghalang jangkitan patogen
atau menyingkirkan patogen yang
sedia ada. Oleh yang demikian,
teknik aseptik adalah bertepatan dengan
ungkapan 'mencegah lebih baik daripada
merawat'. Hal ini bermaksud mencegah seseorang
daripada dijangkiti oleh patogen adalah lebih baik
daripada merawat seseorang yang telah dijangkiti
oleh patogen tersebut. Berdasarkan Rajah 1.35,
teknik aseptik yang manakah yang pernah anda
gunakan? Apakah tujuan penggunaannya?

Teknik aseptik

Pensterilan Pendidihan Penggunaan Penggunaan Penggunaan
antiseptik disinfektan sinaran

en

nsns po0q uvyutptpuaw rt o0 equre9

·133 1op10p ueee.ad uep ue;puns
mare[ (0f o0 1equep) nsns [o10q p.1dos

ueueu ueeun8osy joqo vped eursrue.oo.pu

ununquour ymun uereunByp eAuuz]
%001 nuns eped e ueugppua

Ieoao nee ne epeduep (ui or -ui po) eursueoo.pr uep uos ue.ez-uerez sdeuou
mun ueyeunip epnd uopu sdeuo 'efuerods up eusuezoo.p ununquour

edep %0£I Qpu Bue pep;one urerep tp nuns ·euuouop uvypyusp nee

uerueusnutp ueye Bue eursrue8oo.pp spua! eped umuem.roq uepasuod uepoey

Uo.pIu ueuya] ¥0ued n~uneyn unqes epyon¥
sideua4 euIS
u0Ju0o ouOD u0)U0
u01uoo
I I I
I
166up ueueyaL eupy ueueg eqey
uereuyg

uepuasuad uepoey

ueyuepefyp ue[asuad

qepoer-qpoe uvpmfunuau 9gr lty uereprs.rod nee ya(q0 mensas epedep
nee tjnunqu@u ssod pnseraq uep.arasuad
[email protected]

e #8t,NE, ue)ya)suad

.»» EEEEEE.

Antiseptik merupakan bahan kimia yang dapat disapukan pada permukaan kulit
manusia atau Iuka umuk mencegah jangkitan patogen. Contoh antiseptik ialah
acriflavine (ubat kuning), povidone dan alkohol isopropil 70% (IPA) (Gambar foto 1.11).

(a) Acriflavine (ubat kuning) (b) Pvidone (c) Alkohol isopropil 70%

Gambar foto 1.11 Jenis antiseptik yang disapu

Sesetengah antiseptik seperti acrijlavine dan povidone dapat membunuh
mikroorganisma dan scsctengah lagi antiseptik seperti proflavine menyekat atau
menghalang pertumbuhan mikroorganisma. Alkohol isopropil 70% dapat digunakan
sebagai antiseptik dan agen pensterilan.

,f -d

Disinfektan merupakan bahan Cecair
kimia yang digunakan pada _klorin
benda bukan hidup seperti cadar,
tandas dan kolam renang untuk I
membunuh mikroorganisma
terutamanya patogen. Disinfektan (a) Bahan (b) Hidrogen (c) Cecair
tidak sesuai digunakan pada kulit peluntur peroksida klorin
atau luka. Contoh disinfektan yang
lazim digunakan dalam kehidupan
harian ialah bahan peluntur,
hidrogen peroksida dan cecair klorin
(Gambar foto 1.12).

Berikan satu contoh objek
atau tempat yang menggunakan
disinfektan.

Gambar foto 1.12 Pelbagai jenis disinfektan

fLE) 12
KPM

uedeep 6ueK uodua ...-
eapeq epfuef
uepep yo@tue pquefuaur yepnt «
eeau nun ueSaMq
ypoqnue uefuap eseyq ymeq uep fepyepp poqpue 'my qj0
euasapes uup 4ya p4$ g4des $n4 4040
ueqeqesp bueK uepybuef eMe+au euu0Ju0 eapeq ununquuau

eda yep fueK yoqpue ueeun66ua mun ueelednay fuepu

ueuqapaq fue# ypoqpue ueeun66ua « orqpue epyqede mrepa •

EEEFR :ueyedy (L€'I (FD)
rmequepeuusanes 11sod urepep
r/. 'esequeuap padas snuepyfuef
depeua Nvs3DX838 VOL1 no9nu oqpue ueueu11y
uep {noqpue
MILOIILNV
HVMVdV pnsyeur fey

zpsue[oq pre.Aud
ee.ru {mun 10p10p

uoyo poqpue eqn
LRqIp puE UP{uu.Id

4dose pupa e[ep uvjeunByp ue n8une.npn

ndurep peduep nunenpn uereus £II o0 4equre9

(~It 0J requep) uepaq 4q
u[ep pp etrsrue1oo.pxu

ununqurot xmun uereun8pp
nzune.n[n reuts 'uouoo

re@eqag ·eKuuvyueusnurau
uep eusrueoo.pp pas ue[p

r psnquouot tut ue.reuts

-uereurs eusrue8roo.ru
ununqurour {mun ueyeun8p

edep eure8 reus uep
y-reus ·n8unenpn reuts
p.dos uouour ue.reuyg

ue.reu

II

Mengumpulkan maklumat tentang antibiotik 'i· KMK, KBMM, KIAK

CE -l· Aktiviti perbincangan

1. Gunakan pautan yang diberikan untuk membaca artikel yang disertakan untuk mendapatkan

maklumat berkaitan antibiotik.
2. Gunakan maklumat yang dikumpulkan untuk menjawab soalan-soalan yang berikut:

(a) Apakah antibiotik?
(b) Apakah akan terjadi kepada pesakit yang mengambil antibiotik tidak mengikut masa yang

ditetapkan atau tidak mengikut preskripsi termasuklah arahan 'Makan sehingga habis'?
(c) Apakah kerintangan antibiotik?

( @web p

Baca teks dalam artikel yang berikut tentang antibiotik '
http://buku-teks.com/sa5011

Mari jalankan Eksperimen 1.3 untuk mengkaji kesan kepekatan antibiotik (penisilin)
terhadap pertumbuhan bakteria (Bacillus sp.).

'[@ Esperimen.s%]

Tujuan: Untuk mengkaji kesan kepekatan antibiotik (penisilin) terhadap
pertumbuhan bakteria (Bacillus sp.)

Pernyataan masalah: Apakah kesan kepekatan antibiotik terhadap pertumbuhan bakteria?

Semakin tinggi kepekatan antibiotik, semakin rendah pertumbuhan
bakteria.

Pemboleh ubah: (a) dimanipulasikan : Kepekatan antibiotik

(b) bergerak balas : Luas kawasan jernih ,'''''''
(c) dimalarkan : Jenis bakteria (Bacillus sp.)

Larutan kultur bakteria Bacillus sp., agar-agar nutrien steril, empat ceper

kertas turas berdiameter 6 mm, larutan penisilin dengan kepekatan yang '
'
berlainan seperti 10%, 20% dan 30% (atau ceper kertas turas berdiameter
6 mm dan tiga ceper penisilin yang berkepekatan berlainan seperti

10, 20 dan 30 unit penisilin), air suling, pen penanda dan pita selofan {:

:'

2
KPM

WY

ii

eus 1n] pu6 seax ueyeun66usu uefuop uura[ ueseey sen] ny '9

(pp[ uefey ynln) epue ueneuauad ueyeye]

a fuud uepep ip semm seay »ode depas 6uya6uau 6ueK uyual ueseex ueypeua4 'S

1nqose ueupe pep yo 6uyd ueuenyox 'eu efn sedajas '+

eu efn eueyes yyq nuns eped deye6 6ueK ueupe uerep yp n ye 6uyd ueduns 'g

6£I efeH

una bu

uejoyos e uaIs uapU

Jee-refy

(6£[ uefe) uejoyes eyd uefuap dmnuad uepeya] uep pa fuud dmny Z
(8£L uefey) pa4 Dud ueep yp ds snpyppeg epoxeq mmynx uep uapnnu efe-efe

see ax %0£ uep %0Z '%0l ueeyedax uefuap uyrsuad uen»e] uep funs ye

uepep uepuanp fuef sen sea; +ado uepxeopour 4mun [as sdas1o uexeuno (q)

a fuyd uenqas urejep 1p

puas uanu efe-eSe see ex ds snyppeg euopyeq mmynx uenre] uno t uefuen] (e)

8£I fey

ueuuodsyo ueyuepeluau (u1ysuad (ursued un 0£ uNS1uad 1ad8o
sedojos uepyajusyp uepep
yun 0? ups1uad nee) 9%0 upsuad uenurer urerep
ueyeun6yp ueye 6ue ado nee) 9%02
seper enuas uepuoy 'p ups1uad uenurep uepuaIp Due# sen $8pay Jade
uuepep uepUanIp
6uenqyp unpaqas funs
npnuep uqapa uefuenq Due semnj
He ueIep
ueueq enuas uexp@S £ s8pay 18de9 uurpua.nip
ueuu1ads4e buef sen
spay Jada
ueyueye[uau eseue$
uefue fun»es [eye4 'Z pa Du ds snproeg epapyeq

ueuuadsya 1npny uep [uas
ueyueye[usu sedeyes uep uaunu ebe-reDy

upe0es unqes uep ne (ursuad pun 01 usu0d 10de
uefuop uefue unseg 'L
nee) %01 upsuad uepner urerep
e6efe6etag ye)6ue1\( uuepuanip Sue sen sepoy 1ado

(g£ L uefey) seper ueunsns ueyepas L

1mnp0sod

eus 1n pu6 seLay :sepe

uep [es sdesop 'efeoyd 'dmnuad uefuap ye4 6u

Pemerhatian:

Kepekatan Luas kawasan jernih @
antibiotik (cm?)
(% atau unit) Air suling -f] p9

0 @

10

20

30

Kesimpulan: Rajah 1.40
Adakah hipotesis diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini?

Soalan:

1. Apakah tujuan penggunaan ceper kertas turas yang direndam dalam air suling dalam
eksperimen ini?

2. Bagaimanakah keluasan kawasan jernih pada permukaan agar-agar nutrien dapat
menunjukkan tindakan penisilin terhadap pertumbuhan bakteria?

3. Terangkan pemerhatian yang diperoleh. Berikan sebabnya.

d':%

Sir Alexander Fleming telah mengkaji tindakan
fungi Penicillium sp. terhadap pertumbuhan
bakteria pada agar-agar nutrien steril seperti
yang anda jalankan dalam Eksperimen 1.3.
Sir Alexander Fleming menjadi orang pertama
yang menemukan antibiotik.

ht Ceper penisilin

Kawasan jernih

Kawasan jernih yang terbentuk Sir Alexander Fleming mengkaji

di sekeliling ceper penisilin tindakan fungi Penicillium sp.

terhadap pertumbuhan bakteria

4

''

2--······------------------------·m·e·m-m-p-g.--$-E--E-,-g--------------i-t--i-i-------g·-:-------·---······-···----··-----!
KPM

pue[q pjefuad umee.r urerep perApue uep po8unfnur moqpue ueeun88uo It1 efey

(sue~up eseueq unypew) (suafu eseueq uunypow) (sua~fur eseueq :uunpa)

D1op,Moy :u0]u0 ayozeunop :uou0 up[SI0a4 :u0)U0
peg)UY 4poqpUY
efunyguy
I I
I
ueDuop ee.nip uefuap eeIp
uefuap peen1p
I L
I
($nJ) (epapyeq)
(fun))
a)so27-e]JG2EA uunqn uouydoupoup aeuouunaud sn3o0300ans

·,«7:t%«:
l.

ua10 ueYqeqasIp

100] s,a10¥

[ados

I

pybue[raq pyefua

II uefey prdos

nqas.a 1pjeKud ueqeqauau Bue us8oed uep p@ue[raq pre~ud uouoo uemueu.ad

z uEuL p eseus Leed epue uepa uef 1p@ue[aq p[euad [qty sequf

pBuel.rag yehuad ueeme uepaey