ระบบปรับอากาศอุตสาหกรรม

2. เขยี น Ladder Diagram

ตวั อย่างที่ 5.3 การออกแบบโปรแกรมจากขนั้ ตอนการทาํ งาน

คาํ ส่ัง จงออกแบบโปรแกรมจากขนั้ ตอนการทาํ งานที่กําหนด

ขัน้ ตอนการทาํ งาน

1. เมอ่ื ON สวทิ ช์อินพตุ I0.0 ให้เอาทพ์ ุต Q0.0 มีสภาวะ ON

2. เมื่อเอาท์พุต Q0.0 มีสภาวะ ON จะหน่วงเวลา 1 วินาที ให้เอาท์พุต Q0.1 มสี ภาวะ ON และ

เอาทพ์ ุต Q0.0 มสี ภาวะ OFF

3. เมื่อเอาท์พุต Q0.1 มีสภาวะ ON จะหน่วงเวลา 1 วินาที ให้เอาท์พุต Q0.2 มีสภาวะ ON และ
เอาท์พุต Q0.1 มสี ภาวะ OFF

4. เมอื่ เอาท์พุต Q0.2 มีสภาวะ ON จะหน่วงเวลา 1 วินาที ให้เอาทพ์ ุต Q0.2 มสี ภาวะ OFF

5. เมอ่ื ON สวิทชอ์ นิ พุต I0.1 ใหเ้ อาทพ์ ตุ มสี ภาวะ OFF ทัง้ หมด

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอินพตุ /เอาท์พตุ

ตาํ แหน่ง ความหมาย

I0.0 สวทิ ชอ์ ินพตุ Start

I0.1 สวทิ ชอ์ นิ พุต Stop

Q0.0 เอาท์พตุ จุดที่ 1
Q0.2 เอาท์พุต จดุ ที่ 2
Q0.2 เอาท์พตุ จดุ ท่ี 2
T101 ตวั ต้ังเวลา TON ตวั ท่ี 1

T102 ตัวต้ังเวลา TON ตัวท่ี 2

T103 ตัวตงั้ เวลา TON ตวั ที่ 3

3-9 | P a g e

2. เขยี น Ladder Diagram I0.1 T101 Q0.0

Network 1 T101
I0.0 IN TON
Q0.0
10 PT 100 ms
Network 2
Q0.0 I0.1 T102 Q0.1

Network 3 T102
T101 IN TON
Q0.1
10 PT 100 ms
Network 4
Q0.1 I0.1 T103 Q0.2

Network 5 T103
T102 IN TON
Q0.2

Network 6
Q0.2

10 PT 100 ms

3-10 | P a g e

ตวั อยา่ งที่ 5.4 การออกแบบโปรแกรมจากขน้ั ตอนการทํางาน
คาํ สัง่ จงออกแบบโปรแกรมจากขน้ั ตอนการทํางานท่ีกาํ หนด
ขั้นตอนการทาํ งาน
1. เมือ่ ON สวทิ ชอ์ ินพตุ I0.0 ใหเ้ อาท์พุต Q0.0 มสี ภาวะ ON
2. เมื่อเอาท์พุต Q0.0 มีสภาวะ ON จะหน่วงเวลา 1 วินาที ให้เอาท์พุต Q0.1 มสี ภาวะ ON และ

เอาทพ์ ุต Q0.0 มสี ภาวะ OFF
3. เมื่อเอาท์พุต Q0.1 มีสภาวะ ON จะหน่วงเวลา 1 วินาที ให้เอาท์พุต Q0.2 มีสภาวะ ON และ

เอาทพ์ ตุ Q0.1 มีสภาวะ OFF
4. เมื่อเอาท์พุต Q0.2 มีสภาวะ ON จะหน่วงเวลา 1 วินาที ให้เอาท์พุต Q0.0 มีสภาวะ ON และ

เอาทพ์ ตุ Q0.2 มีสภาวะ OFF
5. ใหส้ ลบั การทาํ งานตามเง่อื นไขขอ้ 2-4 ไปเรือ่ ยๆ จนกวา่ จะหยดุ การทํางาน
6. เมื่อ ON สวิทช์อินพุต I0.1 ใหเ้ อาท์พตุ มสี ภาวะ OFF ท้งั หมด
7. การ ON สวทิ ช์อนิ พุต I0.0 ถ้า ON ไปแลว้ วงจรกาํ ลงั ทํางานตามเงอื่ นไขถา้ ON สวิทช์อนิ พุต I0.0

ซํา้ จะตอ้ งไม่มผี ลกับวงจร

วิธกี ารออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอนิ พุต/เอาทพ์ ุต

ตาํ แหน่ง ความหมาย

I0.0 สวิทช์อินพตุ Start

I0.1 สวทิ ช์อินพตุ Stop

Q0.0 เอาท์พุต จดุ ท่ี 1
Q0.2 เอาท์พุต จดุ ท่ี 2
Q0.2 เอาท์พตุ จดุ ท่ี 2

T101 ตวั ต้งั เวลา TON ตวั ท่ี 1

T102 ตัวต้ังเวลา TON ตวั ที่ 2

T103 ตวั ต้งั เวลา TON ตัวที่ 3

3-11 | P a g e

2. เขยี น Ladder Diagram

3-12 | P a g e

ตัวอยา่ งท่ี 5.5 การออกแบบโปรแกรมจากขน้ั ตอนการทาํ งาน
คาํ ส่ัง จงออกแบบโปรแกรมจากข้ันตอนการทํางานท่กี าํ หนด
ขัน้ ตอนการทํางาน
1. เมื่อ ON สวิทชอ์ นิ พุต 1
2. เม่ือ ON สวทิ ช์อนิ พุต I0.1 ให้เอาทพ์ ุต Q0.0 มีสภาวะ OFF

วธิ กี ารออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอนิ พุต/เอาท์พุต

ตาํ แหนง่ ความหมาย

I0.0 สวิทช์อนิ พตุ Start
I0.1 สวิทช์อินพุต Stop

Q0.0 เอาท์พตุ จุดท่ี 1

M0.0 รีเลยภ์ ายใน จุดท่ี 1

T101 ตวั ตง้ั เวลา TON ตัวท่ี 1
T102 ตัวต้ังเวลา TON ตวั ท่ี 2

3-13 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram I0.1 T101 Q0.0
Network 1
I0.0

Q0.0

T102

Network 2 T101
Q0.0 IN TON

Network 3 10 PT 100 ms
T101
I0.1 T102 M0.0

M0.0

Network 4 T102
M0.0 IN TON

10 PT 100 ms

3-14 | P a g e

2. ตัวอย่างการออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
Timing Diagram คือ ผงั แสดงการทาํ งานของสัญญาณต่างๆ เทียบกับคาบเวลา โดยเขียนด้วยเส้น

หรือสัญลักษณ์แสดงความหมายต่างๆ แทนการอธิบายด้วยข้อความตัวอักษร ประโยชน์ที่ได้จากผังแสดง
ขัน้ ตอนการทาํ งานดังกลา่ วคอื

- สามารถมองเห็นสภาวะการทาํ งานของอนิ พุต/เอาท์พุต ทุกจุดในช่วงเวลาต่างๆ ของลําดับขั้นการ
ควบคมุ โดยการมองภาพรวมๆ เพียงครงั้ เดยี ว

- แสดงให้เห็นการทํางานแบบต่อเน่ืองได้ง่ายๆ ถึงสภาวะการทํางานของเอาท์พุตตัวหนึ่งไปยัง
เอาทพ์ ตุ อกี ตวั หนง่ึ

ความหมายของสัญลักษณ์ท่ใี ช้ในการเขียน Timing Diagram

3-15 | P a g e

สญั ลักษณ์ ความหมาย
เสน้ หลกั แสดงถงึ กรอบทีใ่ ช้เขียน

ชื่อตําแหน่งของอินพุต/เอาท์พุต หรือสัญญาณต่างๆ จะเขียนอยู่ข้างเส้นหลัก
และมีเส้นลากในแนวนอน เป็นเส้นทางสําหรับเขียนสัญลักษณ์แสดงการ
ทาํ งานของอินพุตหรอื เอาทพ์ ตุ

เส้นประลากลงมาในแนวดิ่ง เป็นเส้นบอกสถานการณ์ทํางาน ณ จุดเวลาหรือ
ตาํ แหนง่ นนั้ ๆ

สัญลักษณ์แสดงการทํางานของสญั ญาณตา่ งๆ

ตําแหนง่ 1 แสดงถงึ สภาวะไมท่ ํางาน
ตําแหน่ง 2 แสดงถึงระยะท่ีกาํ ลังเปล่ียนสภาวะจากไม่ทํางาน (Off) เป็นสภาวะทาํ งาน (On)
ตาํ แหน่ง 3 แสดงถงึ ระยะท่กี ําลงั เปลย่ี นสภาวะจากทํางาน (On) เป็นสภาวะไมท่ ํางาน (Off)
ตาํ แหนง่ 4 แสดงถึงการกลับสสู่ ภาวะเดิมคอื ไม่ทํางาน
หากนําสัญลักษณ์แสดงการทํางานของสัญญาณต่างๆ มาใช้แทนตําแหน่งของอินพุต (I) และเอาท์พุต
(Q) จะมีลักษณะการทํางานดังนี้

3-16 | P a g e

Input (I) เปรยี บเทยี บเหมือนการทาํ งานของสวิทชซ์ ึ่งมลี ักษณะการทาํ งาน คือ กดและปล่อย
ตําแหน่ง 1 สภาวะเร่มิ ต้น ยงั ไมม่ กี ารกดสวิทชใ์ ดๆ
ตาํ แหน่ง 2 กดสวทิ ช์
ตาํ แหนง่ 3 ปล่อยสวิทช์
ตาํ แหน่ง 4 กลบั สสู่ ภาวะเดิม สภาวะไมท่ าํ งาน

Output (Q) เปรียบเทียบเหมอื นการทาํ งานของหลอดไฟซ่ึงมีลกั ษณะการทํางาน คอื ตดิ และดับ
ตําแหน่ง 1 สภาวะไม่ทาํ งาน
ตําแหนง่ 2 หลอดไฟติด
ตาํ แหนง่ 3 หลอดไฟดบั
ตําแหนง่ 4 การกลบั สสู่ ภาวะเดิม สภาวะไม่ทํางาน
เมื่อนําสัญลักษณ์แสดงการทํางานของสัญญาณต่างๆ มาเขียนให้มีความเกี่ยวเน่ืองกัน จาก Timing
Diagram อธิบายขนั้ ตอนการทํางานของอนิ พตุ และเอาท์พุต ณ จุดเวลาหรอื ตําแหน่งนนั้ ๆ ได้ดังน้ี

ตําแหนง่ 1 ไมม่ ีการทาํ งานใดๆ เนือ่ งจากอนิ พตุ I0.0 ยังไมท่ ํางานทาํ ให้เอาทพ์ ุต Q0.0 ไมท่ ํางาน
ตาํ แหน่ง 2 อินพตุ I0.0 ทํางาน สง่ ผลใหเ้ อาท์พุต Q0.0 ทาํ งาน
ตาํ แหนง่ 3 อินพตุ I0.0 หยดุ ทํางาน สง่ ผลใหเ้ อาท์พุต Q0.0 หยดุ ทาํ งาน
ตาํ แหนง่ 4 การกลบั สสู่ ภาวะเดิม สภาวะไม่ทาํ งาน
จาก Timing Diagram อธิบายขั้นตอนการทํางานของอนิ พุตและเอาทพ์ ุต ไดด้ งั น้ี

3-17 | P a g e

12 3
I0.0

Q0.0

ตําแหน่ง 1 ไมม่ ีการทาํ งานใดๆ เนอ่ื งจากอินพตุ I0.0 ยงั ไมท่ ํางานทําให้เอาทพ์ ตุ Q0.0 ไมท่ าํ งาน
ตาํ แหน่ง 2 อินพุต I0.0 ทํางาน สง่ ผลให้เอาท์พุต Q0.0 ทํางาน
ตําแหน่ง 3 อนิ พุต I0.0 หยุดทํางาน แตเ่ อาทพ์ ุต Q0.0 ไม่หยดุ ทาํ งาน ยงั ทํางานตอ่

จาก Timing Diagram อธิบายขั้นตอนการทาํ งานของอนิ พตุ และเอาท์พุต ได้ดังน้ี

ตาํ แหนง่ 1 อนิ พตุ I0.0 ทํางาน สง่ ผลให้เอาท์พตุ Q0.0 ทํางาน
ตําแหนง่ 2 อนิ พุต I0.0 หยุดทํางาน แต่เอาท์พตุ Q0.0 ยังคงทาํ งานอยู่
ตําแหนง่ 3 อนิ พุต I0.1 ทํางาน สง่ ผลให้เอาทพ์ ุต Q0.0 หยดุ ทํางาน
ตําแหน่ง 4 อินพตุ I0.1 หยุดทํางาน การกลบั สสู่ ภาวะเดิม

3-18 | P a g e

ตวั อย่างที่ 5.6 การออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
คําสง่ั จงออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram

วธิ กี ารออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอินพุต/เอาทพ์ ุต

ตาํ แหน่ง ความหมาย

I0.0 สวิทชอ์ ินพุต Start

I0.1 สวทิ ชอ์ นิ พุต Stop

Q0.0 เอาทพ์ ุต จดุ ที่ 1

2. เขียน Ladder Diagram

3-19 | P a g e

ตัวอยา่ งท่ี 5.7 การออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
คําสงั่ จงออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram

วิธีการออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอินพุต/เอาทพ์ ุต

ตําแหนง่ ความหมาย

I0.0 สวทิ ช์อนิ พุต Start

Q0.0 เอาท์พุต จดุ ที่ 1
T101 ตัวต้ังเวลา TON

2. เขยี น Ladder Diagram

3-20 | P a g e

ตวั อยา่ งท่ี 5.8 การออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
คําส่งั จงออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอินพตุ /เอาทพ์ ตุ

ตําแหน่ง ความหมาย

I0.0 สวิทชอ์ ินพตุ Start
I0.1 สวทิ ชอ์ ินพตุ Stop

Q0.0 เอาทพ์ ุต จุดที่ 1

Q0.1 เอาท์พุต จดุ ที่ 2

T101 ตัวตั้งเวลา TON

3-21 | P a g e

2. เขยี น Ladder Diagram

3-22 | P a g e

ตวั อย่างที่ 5.9 การออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
คําสงั่ จงออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram

I0.0

I0.1

Q0.0
1Sec

Q0.1
1Sec

Q0.2

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอินพตุ /เอาท์พตุ

ตําแหน่ง ความหมาย

I0.0 สวทิ ชอ์ ินพตุ Start

I0.1 สวทิ ชอ์ ินพตุ Stop

Q0.0 เอาท์พุต จดุ ที่ 1

Q0.1 เอาทพ์ ตุ จุดท่ี 2

Q0.2 เอาท์พุต จดุ ท่ี 3

T101 ตัวต้งั เวลา TON ตัวท่ี 1

T102 ตัวตัง้ เวลา TON ตวั ที่ 2

3-23 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram I0.1 Q0.0
Network 1
I0.0 T101
Q0.0 IN TON
Network 2
Q0.0 10 PT 100 ms

Network 3 I0.1 Q0.1
T101
Q0.1 T102
IN TON
Network 4
M0.0 10 PT 100 ms

Network 5 I0.1 Q0.2
T102
Q0.2

3-24 | P a g e

ตัวอยา่ งท่ี 5.10 การออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram
คาํ ส่ัง จงออกแบบโปรแกรมจาก Timing Diagram

I0.0

I0.1

Q0.0 1Sec
1Sec

Q0.1
1Sec 1Sec

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอินพุต/เอาท์พุต

ตาํ แหนง่ ความหมาย

I0.0 สวิทช์อนิ พตุ Start
I0.1 สวิทชอ์ ินพุต Stop
Q0.0 เอาท์พตุ จดุ ท่ี 1

Q0.1 เอาท์พุต จดุ ท่ี 2

T101 ตวั ตงั้ เวลา TON ตวั ที่ 1

T102 ตวั ตัง้ เวลา TON ตวั ท่ี 2

3-25 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram I0.1 T101 Q0.0
Network 1
I0.0

Q0.0

T102

Network 2 T101
Q0.0 IN TON

Network 3 10 PT 100 ms
T101
I0.1 T102 Q0.1

Q0.1

Network 4 T102
Q0.1 IN TON

10 PT 100 ms

3-26 | P a g e

5.2 การประยุกตใ์ ช้งานกับงานควบคุมมอเตอร์

ในการออกแบบโปรแกรมจากวงจรควบคุมมอเตอร์ สามารถออกแบบโปรแกรมได้ 2 ลักษณะ คือ การ
ออกแบบจากขั้นตอนการทํางานของวงจรควบคุมมอเตอร์ หรือ ออกแบบจากการแปลงวงจรควบคุมมอเตอร์
โดยตรง ซงึ่ ในหน่วยเรียนนจี้ ะเน้นการออกแบบโปรแกรมโดยการแปลงวงจรควบคุมมอเตอร์โดยตรง มีขั้นตอน
การแปลงวงจรดงั นี้

ข้ันตอนในการแปลงวงจรควบคมุ มอเตอร์
1. นําวงจรควบคุมมอเตอร์ที่มีอยู่มาแปลงเป็นโปรแกรม Ladder Diagram โดยการวาง

วงจรใหม่ จากเดิมวงจรควบคุมจะอยู่ในลักษณะแนวตั้ง ให้เปล่ียนมาวางอยู่ในลักษณะ
แนวนอน
2. เปล่ยี นสญั ลกั ษณใ์ หมม่ าเป็นหน้าสัมผสั ท่ีใชใ้ นงาน PLC
3. แปลงวงจรใหมใ่ ห้มคี วามงา่ ยในการทําความเข้าใจการทาํ งานของโปรแกรม
4. กําหนดอนิ พุต/เอาท์พุตใหม่ให้ตรงกับเครือ่ ง PLC ท่ีใชง้ าน
ตวั อย่างที่ 5.11 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจากวงจรควบคุมมอเตอร์
คําส่งั จงออกแบบโปรแกรมจากวงจรการสตารท์ มอเตอร์โดยตรง (Direct Start)

3-27 | P a g e

วิธกี ารออกแบบโปรแกรม
1. แปลงวงจรจากวงจรควบคุมมอเตอร์มาเป็น Ladder Diagram โดยเปลี่ยนสัญลักษณ์จากงาน
ควบคมุ มอเตอร์มาเป็นสญั ลกั ษณ์ที่ใช้ในงาน PLC โดยทีต่ วั กํากบั สัญญาณยังไม่เปลีย่ น

2. แปลงวงจรใหม่ให้มีความง่ายในการทําความเข้าใจการทํางานของโปรแกรมโดยการนําส่วนท่ี
หน้าสัมผัสขนานกนั มาวางไวข้ ้างหน้า

3-28 | P a g e

จะได้ Ladder Diagram ใหม่ขึ้นมา ดังนี้

3. กาํ หนดอินพุต/เอาท์พตุ ใหมเ่ พ่ือใหต้ รงกับ PLC ท่ใี ชง้ าน

ตาํ แหนง่ ความหมาย

I0.0 ฟิวสค์ อนโทรล (F2)
I0.1 โอเวอรโ์ หลด (F3)
I0.2 สวทิ ชอ์ นิ พตุ หยดุ การทํางาน (S1)
I0.3 สวทิ ชอ์ นิ พุตเริม่ ต้นการทํางาน (S2)

Q0.0 เอาทพ์ ุตมอเตอร์ (K1)

Q0.1 หลอดไฟแสดงสภาวะผดิ ปกติ (H1)

จะได้ Ladder diagram ท่ีกําหนดตําแหน่งอินพตุ /เอาท์พตุ ใหม่ดงั น้ี

3-29 | P a g e

ตวั อยา่ งที่ 5.12 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจากวงจรควบคมุ มอเตอร์
คําส่งั จงออกแบบโปรแกรมจากวงจรกลบั ทางหมุนมอเตอร์แบบ Reversing After Stop

L1 L2 L3 N PE

F1 L1
F2

F3

K1 K2

S1

F3 S2
K1 K2

S3

3M K2 K1
K1 K2
วงจรกาํ ลัง N
วงจรคอนโทรล

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอินพตุ /เอาท์พตุ

ตําแหน่ง ความหมาย

I0.0 ฟวิ สค์ อนโทรล (F2)

I0.1 โอเวอร์โหลด (F3)

I0.2 สวิทช์อินพุตหยดุ การทาํ งาน (S1)

I0.3 สวิทชอ์ ินพตุ (S2)
I0.4 สวทิ ชอ์ นิ พุต (S3)
Q0.0 เอาท์พตุ มอเตอรห์ มุนทางขวา (K1)

Q0.1 เอาท์พตุ มอเตอรห์ มุนทางซา้ ย (K2)

3-30 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram

ตวั อยา่ งท่ี 5.13 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจากวงจรควบคุมมอเตอร์
คาํ สัง่ จงออกแบบโปรแกรมจากวงจรกลบั ทางหมนุ มอเตอร์แบบ Direct Reversing

L1 L2 L3 N PE

F1 L1
F2

F3

K1 K2

S1

F3 S2 K1 K2

3M S3 K1
K2
วงจรกาํ ลงั K2 วงจรคอนโทรล
K1
N

3-31 | P a g e

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอินพตุ /เอาทพ์ ตุ

ตาํ แหน่ง ความหมาย

I0.0 ฟิวสค์ อนโทรล (F2)
I0.1 โอเวอรโ์ หลด (F3)
I0.2 สวิทช์อินพุตหยุดการทาํ งาน (S1)

I0.3 สวิทชอ์ ินพุต (S2)

I0.4 สวทิ ชอ์ ินพตุ (S3)

Q0.0 เอาทพ์ ตุ มอเตอร์หมนุ ทางขวา (K1)
Q0.1 เอาทพ์ ตุ มอเตอรห์ มนุ ทางซ้าย (K2)

2. เขียน Ladder Diagram

3-32 | P a g e

ตัวอย่างท่ี 5.14 การออกแบบโปรแกรมควบคมุ จากวงจรควบคุมมอเตอร์
คําสง่ั จงออกแบบโปรแกรมจากวงจรสตารท์ มอเตอร์แบบสตาร์ – เดลต้าอัตโนมตั ิ

3-33 | P a g e

วธิ กี ารออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอนิ พตุ /เอาท์พุต

ตาํ แหน่ง ความหมาย

I0.0 ฟวิ สค์ อนโทรล (F2)
I0.1 โอเวอร์โหลด (F3)
I0.2 สวทิ ช์อินพุตหยดุ การทํางาน (S1)

I0.3 สวิทชอ์ ินพุต (S2)

Q0.0 เอาท์พุตเมนมอเตอร์ (K1)

Q0.1 เอาท์พุตมอเตอร์สตาร์ (K2)
Q0.2 เอาทพ์ ตุ มอเตอร์เดลตา้ (K3)

2. เขียน Ladder Diagram

3-34 | P a g e

ตัวอยา่ งท่ี 5.15 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจากวงจรควบคุมมอเตอร์
คาํ สงั่ จงออกแบบโปรแกรมจากวงจร Auto Sequence Control

วิธีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอินพุต/เอาท์พุต

ตาํ แหนง่ ความหมาย

I0.0 ฟิวสค์ อนโทรล (F2)

I0.1 โอเวอรโ์ หลด (F3)

I0.2 โอเวอร์โหลด (F4)

I0.3 สวทิ ชอ์ นิ พุตหยดุ การทํางาน (S1)

I0.4 สวิทช์อนิ พตุ (S2)

Q0.0 เอาทพ์ ุตมอเตอร์ตัวท่ี 1 (K1)

Q0.1 เอาทพ์ ตุ มอเตอรต์ วั ท่ี 1 (K2)

3-35 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram

5.2.1 การหยุดเดนิ มอเตอรเ์ ม่ือไม่มีภาระงาน
การใช้อุปกรณ์ควบคุมมอเตอร์ตามภาระการใช้งาน (Dynamic motor load control) จะทําหน้าที่
ลดกระแสไฟฟ้าท่ีใช้ในการสร้างสนามแม่เหล็กในขณะที่มอเตอร์ไม่มีภาระ ทําให้ค่าสูญเสียในมอเตอร์ลดลง
ดงั นนั้ ระยะเวลาท่ีมอเตอรไ์ ม่มีภาระแตย่ ังคงต้องเดินมอเตอร์ไว้ จึงมีความสําคัญต่อผลการประหยัดพลังงานที่
เกิดข้ึนเป็นอย่างมาก โดยปกติมอเตอร์ท่ีจะติดต้ังอุปกรณ์ควบคุมมอเตอร์ตามภาระการใช้งาน ควรมีช่วงเวลา
Unload หรือ เดินเครื่องตัวเปล่าไม่ตํ่ากว่า 60 % ของระยะการใช้งานท้ังหมด จึงจะทําให้ผลการประหยัด
พลงั งานเปน็ ที่น่าพอใจ

รปู ที่ 5-1 แสดงวงจรการทํางานของอปุ กรณค์ วบคุมมอเตอร์ตามภาระการใชง้ าน

3-36 | P a g e

การทํางานของอุปกรณ์จะประกอบด้วยไทรีสเตอร์ซ่ึงทําหน้าที่เป็นสวิทซ์อิเล็กทรอนิกส์ในการตัดต่อ
วงจร เพื่อปรับเปลี่ยนระดับแรงดันไฟฟ้าที่จ่ายให้กับมอเตอร์ อุปกรณ์จะคํานวณภาระการใช้งานจริงของ
มอเตอร์โดยการวัดแรงดันไฟฟ้าท่ีใช้ในการสร้างสนามแม่เหล็กเพ่ือสร้างแรงบิดตามภาระการใช้งานจริง
สามารถลดลงได้โดยการลดขนาดแรงดันไฟฟ้าท่ีจ่ายให้กับมอเตอร์ทําให้กระแสไฟฟ้ารวมท่ีจ่ายให้มอเตอร์
ลดลง ส่งผลให้การสูญเสยี ในมอเตอรล์ ดลงดว้ ย

การประเมินผลประหยัดท่ีเกิดขึ้นประเมินจากจํานวนช่ัวโมงในการหยุดเดิน และกําลังไฟฟ้าของ
อุปกรณน์ ัน้ ขอ้ สําคัญตอ้ งสอบถามลกั ษณะการใชง้ านกับเจ้าหน้าท่ีควบคมุ ก่อนทําการหยุดการใชง้ านมอเตอร์

ยกตวั อยา่ ง การทํางานของ Oil pump hydraulic จะมกี ารทาํ งานเม่อื สง่ั ยกลูกกล้ิงเพ่ือเปล่ียนม้วน
กระดาษ แต่มกี ารเปดิ ทงิ้ ไวต้ ลอดเวลา ทําใหเ้ กิดความสิ้นเปลอื ง

การวิเคราะห์ผล : เนื่องจากเปิดการใช้งานตลอดเวลา ทําให้เกิดความส้ินเปลืองโดยความจําเป็น
ซ่ึงสามารถควบคุมการใช้งาน ให้สอดคล้องกับเวลาท่ีเหมาะสมกับการผลิต เปิดเฉพาะเวลาที่ต้องการเปลี่ยน
ลูกกลิ้งจะทําใหล้ ดการใชพ้ ลังงานได้

วธิ ีการ : ทําการติดต้ังระบบควบคุมการทํางานอัตโนมัติ หรือ ควบคุมการเปิดใช้งานให้สอดคล้องกับ
เวลาทีเ่ หมาะสมกบั การผลติ

รูปท่ี 5-2 แสดงการหยุดมอเตอร์ Hydraulic ในช่วง No load
ผลการประหยัด : ประหยัดพลังงานไฟฟ้าได้ 58,286.81 kWh/ปี คิดเป็นเงิน 233,147.23 บาท/ปี
โดยไมม่ ีการลงทนุ (ถ้าไม่ตดิ ตงั้ ระบบควบคุม หรอื เซน็ เซอรอ์ ัตโนมตั )ิ

3-37 | P a g e

5.2.2 การสตารท์ มอเตอร์แบบเรยี งลาํ ดับเพอื่ ลดคา่ ความต้องการพลังไฟฟา้ สงู สุด (Peak)
ในการควบคุมมอเตอร์เรียงตามลําดับน้ันจะต้องให้มอเตอร์ตัวแรกทาํ งานก่อน และมอเตอรต์ ัวท่ีสอง
ถึงจะทํางานตามได้ เมื่อต้องการหยุดการทํางานสามารถหยุดการทํางานของมอเตอร์ท้ังสองตัวพร้อมกันได้
และเม่ือมอเตอร์ตวั ใดตัวหนงึ่ เกิดทํางานเกนิ กําลังมอเตอร์จะหยุดพร้อมกันทั้งสองตัว วงจรมอเตอร์ทํางานเรียง
ตามลาํ ดับนี้นิยมใชก้ บั งานสายพานลาํ เลยี งหรืองานท่ีมีการควบคมุ ต่อเน่อื งและหยุดพรอ้ มกนั

ตารางท่ี 5-1 วงจรและหลกั การทํางานการควบคมุ มอเตอรแ์ บบทาํ งานเรียงตามลาํ ดับโดยใช้สวิทชป์ ุ่มกด
(Manual Sequence Control)

สญั ลกั ษณ์ ความหมาย
S1 สวิทชป์ มุ่ กดสแี ดงหยดุ เดนิ (Push Button Stop Motor1,2)
S2 สวทิ ช์ปุม่ กดสีเขยี วเริ่มเดินมอเตอรตัวที่ 1 (Push Button Start Motor1)
S3 สวิทช์ปุ่มกดสเี หลอื งเรมิ่ เดนิ มอเตอรตวั ท่ี 2 (Push Button Start Motor2)
F1 ฟวิ สป์ ้องกันวงจรกําลงั (Power Fuse)
F2 ฟวิ ส์ป้องกนั วงจรควบคุม (Control Fuse)
F3 สว่ นป้องกนั มอเตอรต์ วั ท่ี1ทาํ งานเกินกาํ ลงั (Over Relay 1)
F4 สว่ นป้องกันมอเตอร์ตัวท2่ี ทาํ งานเกนิ กําลัง (Over Relay 2)
K1 แมคเนตคิ คอนแทคเตอร์ของมอเตอร์ตัวที่1 (Magnetic Contactor)
K2 แมคเนตคิ คอนแทคเตอร์ของมอเตอร์ตวั ท่ี2 (Magnetic Contactor)
M1 มอเตอร์ 3 เฟสตัวที่1 (3 Phase Induction Motor1)
M2 มอเตอร์ 3 เฟสตัวท2่ี (3 Phase Induction Motor2)

3-38 | P a g e

รูปที่ 5-3 วงจรกําลังการเรม่ิ เดิมมอเตอรแ์ บบทํางานเรยี งลําดับ
จากวงจรกําลังจะใช้คอนแทคเตอร์สองตัวในการ ให้มอเตอร์ทํางาน คอนแทคเตอร์แรก (K1)
ต่อให้กับมอเตอร์ตัวที่ 1 (M1) ทํางานคอนแทคเตอร์ตัวท่ี 2 (K2) ต่อให้กับมอเตอร์ตัวท่ี 2 (M2) ทาํ งาน และมี
อุปกรณ์การป้องกันสายเมนฟิวส์ 3 ตัว เม่ือเกิดการลัดวงจรจะไม่มีกระแสไฟฟ้าไหลไปยังมอเตอร์ทั้งสองได้
และมอี ปุ กรณป์ ้องกันมอเตอรท์ ้งั สองไม่ให้เกิดการเสียหายเม่ือมอเตอร์ทํางานเกินกําลัง อุปกรณ์นั้นคือโอเวอร์
โหลดรเี ลย์

F3 เปน็ โอเวอร์โหลดรเี ลยป์ ้องกันมอเตอร์ตัวท่ี 1
F4 เป็นโอเวอร์โหลดรีเลยป์ ้องกันมอเตอร์ตัวที่ 2

3-39 | P a g e

รูปที่ 5-4 วงจรควบคมุ การเริม่ เดินมอเตอร์แบทํางานเรียงลําดับ Menual Sequence Control
ลําดับข้นั การทาํ งาน
มอเตอร์ตัวที่ 1 (M1) จะต้องทํางานก่อนมอเตอร์ตัวที่ 2 (M2) จึงจะทํางานได้ ทั้งน้ี เน่ืองจากว่าคอน
แทคปกติเปิดของ K1 ในแถวที่ 3 จะก้ันคอยล์แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ไว้ก่อนแล้ว ดังน้ัน มอเตอร์ตัวท่ี 2
จึงไม่สามารถทํางานกอ่ นได้
1. กดสวิทช์ S2 จะทําให้แมกเนติกคอนแทคเตอร์ K1 ทํางาน คอนแทคปกติเปิดของ K1 ในแถวที่ 2
จะล็อกให้ตัวเองทํางานมอเตอร์ตัวแรกคือ M1 จะเริ่มหมุน ขณะเดียวกันคอนแทคปกติเปิดของ K1 ในแถวที่ 3
จะตอ่ วงจรใหค้ อยลแ์ มกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ในแถวท่ี 3 เพอ่ื เตรียมพร้อมจะทํางานถ้าหากสวทิ ช์ S3

3-40 | P a g e

2. กดสวทิ ช์ S3 จะทําใหแ้ มกเนติกคอนแทคเตอร์ K2 ในแถวท่ี 3 ทํางาน คอนแทคปกติปิดของ K2 ในแถว
ท่ี 1 จะแถวท่ี 1 จะเปิดออกเพื่อป้องกันให้มอเตอร์ตัวที่ 2 หยุดก่อน จึงจะเร่ิมสตาร์ทระบบใหม่ได้และคอน
แทคปกติเปิดของ K2 ในแถวท่ี 4 จะต่อวงจรล็อกตัวเองขณะน้ีมอเตอร์ตัวที่ 2 คือ M2 จะเริ่มหมุน เป็นการ
ทาํ งานเรยี งลาํ ดับตอ่ จากมอเตอร์ตัวแรก

3. เมอื่ กดสวิทช์ S1 มอเตอร์ทุกตวั จะหยุดหมนุ

3-41 | P a g e

4. กดปมุ่ ทรปิ ของโอเวอรโ์ หลด F3, F4 หรือสภาวะกระแสโหลดเกดิ วงจรจะตดั การทํางานทันที

5.2.3 การควบคมุ ความเร็วของมอเตอรด์ ว้ ยเซ็นเซอร์ตามภาระงาน
การใช้เครื่องควบคุมความเร็วรอบ เพื่อปรับเปลี่ยนความถี่และแรงดัน ( Voltage/Frequency
Control, V/f ) สําหรับมอเตอร์ไฟฟ้า เพ่ือควบคุมความเร็วรอบให้สัมพันธ์กับความต้องการของระบบ
(Load demand) แม้ว่าจะเกิดการสูญเสียพลังงานบางส่วน หรือเกิดความร้อนเพ่ิมข้ึนในระบบ เมื่อใชเ้ คร่ือง
ควบคุมความเร็วรอบร่วมกับมอเตอร์ประสิทธิภาพสูง เพ่ือให้ได้ประสิทธิภาพในการส่งพลังงานสูงสุด ซ่ึงใน
ปัจจุบันทําได้สูงถึง 97% เพ่ือเป็นการให้ความม่ันใจว่าค่าใช้จ่ายพลังงานไฟฟ้าท่ีเพิ่มสูงขึ้นนั้น เม่ือมีการใช้
เครอ่ื งควบคุมความเร็วรอบมอเตอร์เขา้ ช่วย โดยควบคุมความเร็วรอบของมอเตอร์ให้เหมาะสมกับลักษณะของ

3-42 | P a g e

โหลดตามกระบวนการผลิตในแตล่ ะอตุ สาหกรรมแลว้ จะทําใหร้ ะบบสามารถใช้พลังงานได้อย่างมีประสทิ ธิภาพ
และประหยัดพลังงานได้สูงสุด สําหรับอุปกรณ์เครื่องป้ัมน้ํา พัดลม และเคร่ืองอัดอากาศจะมีจุดทํางานที่
เหมาะสมและใหป้ ระสิทธิภาพสงู สดุ ทคี่ วามเร็วรอบประมาณ 70 % ของความเร็วรอบสงู สดุ

เคร่ืองควบคุมความเร็วรอบมอเตอร์ (variable Speed Drive : VSD) ได้มีการนํามาใช้กันอย่าง
แพร่หลายในการช่วยประหยัดพลังงาน โดยใช้หลักการเปลี่ยนความถ่ีของกระแสไฟฟ้า เพ่ือควบคุมความเร็ว
รอบการทํางานของมอเตอรใ์ หเ้ หมาะสมกบั ลักษณะการใชง้ าน

ยกตวั อยา่ ง

ในระบบบําบัดนาํ้ เสยี ของโรงงานแห่งหนึ่ง มีการใช้งานเครือ่ งเตมิ อากาศ เพือ่ เตมิ ออกซเิ จนให้ได้ตาม
ค่ามาตรฐาน จากการเก็บข้อมูลค่า Dissolved Oxygen (DO) พบว่าในบางวันค่า DO ในนํ้าก็ไม่เพียงพอ แต่
บางวันค่า DO ก็เพียงพอต่อความต้องการ (มากกว่า 3 ppm) จึงไม่มีความจําเป็นที่จะต้องเติมอากาศเพ่ิมเข้า
ไปอกี

การวิเคราะห์ผล : เนื่องจากค่า DO ท่ีไม่คงท่ี และการต้องเปิดเครื่องเติมอากาศตลอดเวลา ทําให้
สน้ิ เปลืองพลงั งานโดยไมจ่ ําเปน็

วิธีการ : ทําการติดตั้งระบบปรับความเร็วรอบโดยใช้ DO Sensor ในการควบคุม และควบคุม
ความเร็วรอบให้เหมาะสมกับค่า DO และปริมาณน้ําเสีย โดยพิจารณาจากวันท่ีน้ําเสียมีค่า DO มากกว่า 3
ppm ใหป้ รับความเร็วรอบของมอเตอรท์ ี่ 80%

รปู แสดงกอ่ นการปรับปรงุ รูปแสดงหลังการปรับปรงุ

ผลการประหยดั : ประหยัดพลังงานไฟฟา้ ได้ 14,065.20 kWh/ปี คิดเป็นเงิน 59,495.79 บาท/ปี
เงินลงทนุ 84,000 บาท ระยะคนื ทุน 1.41 ปี

ข้อเสนอแนะ : การปรับความเร็วรอบของมอเตอร์จะทําให้ประสิทธิภาพของมอเตอร์เพ่ิมข้ึนประมาณ
10% หรอื โดยเฉล่ยี ความเรว็ รอบลดลง 0.75 เท่าของความเรว็ เดมิ

3-43 | P a g e

5.3 การประยกุ ต์ใชง้ านกบั งานนวิ แมตกิ ไฟฟ้า

การออกแบบโปรแกรมเพ่ือใช้งานร่วมกับงานนิวแมติกไฟฟ้านั้นสามารถออกแบบได้ท้ังจากข้ันตอน
การทํางานของวงจรควบคุมนิวแมติก จากการแปลงวงจรควบคุมนิวแมติกโดยตรง และจาก Step Diagram
ของกระบอกสูบ ซ่ึงในที่น้ีจะออกแบบจากการแปลงวงจรควบคุมนิวแมติกโดยตรง และจาก Step Diagram
ของกระบอกสบู โดยมีขั้นตอนในการแปลงวงจรควบคุมนวิ แมตกิ เหมือนขน้ั ตอนการแปลงวงจรควบคมุ มอเตอร์

ตัวอย่างที่ 5.16 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจากวงจรควบคุมนิวแมตกิ ส์
คําสง่ั จงออกแบบโปรแกรมจากวงจรควบคุมนวิ แมตกิ ส์โดยตรง (Direct Control)

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอินพุต/เอาทพ์ ุต

ตําแหนง่ ความหมาย

I0.0 สวทิ ชอ์ ินพุต (S1)
I0.1 ลมิ ิตสวิทช์ (a1)
Q0.0 โซลนี อยดว์ าลว์ (Y1)

Q0.1 โซลนี อยดว์ าล์ว (Y2)

3-44 | P a g e

2. เขยี น Ladder Diagram

ตัวอย่างท่ี 5.17 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจากวงจรควบคุมนิวแมติกส์
คาํ สั่ง จงออกแบบโปรแกรมจากวงจรควบคมุ นิวแมติกส์

วิธีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอนิ พุต/เอาทพ์ ตุ

ตาํ แหนง่ ความหมาย

I0.0 สวทิ ช์อินพตุ (S1)

I0.1 สวทิ ช์อินพุต (S2)

Q0.0 โซลีนอยด์วาล์ว (Y1)

3-45 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram

ตัวอย่างที่ 5.18 การออกแบบโปรแกรมควบคมุ จากวงจรควบคมุ นวิ แมตกิ
คําสัง่ จงออกแบบโปรแกรมจากวงจรควบคุมนิวแมตกิ

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอนิ พุต/เอาท์พตุ

ตําแหน่ง ความหมาย

I0.0 สวิทช์อินพตุ (S1)

I0.1 ลิมิตสวิทช์ (a1)

Q0.0 รเี ลย์ (K1)

Q0.1 รเี ลย์ (K2)

3-46 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram

ตวั อยา่ งที่ 5.19 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจาก Step Diagram ของกระบอกสบู
คาํ สั่ง จงออกแบบโปรแกรมจาก Step Diagram ของกระบอกสบู

a0, b0 แทนวาลว์ ควบคมุ ทิศทาง ติดตัง้ ทตี่ ําแหนง่ กา้ นกระบอกสูบเคลอ่ื นทเี่ ข้าสุด
a1, b1 แทนวาลว์ ควบคุมทศิ ทาง ติดตงั้ ที่ตาํ แหน่งกา้ นกระบอกสูบเคลอ่ื นทอ่ี อกสดุ
A+, A-, B+, B- แทนเมนวาลว์ กระบอกสูบ A, B
เครื่องหมาย บวก แสดงถงึ การกระบอกสบู เคลอ่ื นที่ออก
เครอ่ื งหมาย ลบ แสดงถึงการกระบอกสบู เคล่อื นท่เี ข้า
เครอื่ งหมายลกู ศร แสดงถึงการไหลของสญั ญาณ หรอื ความสมั พันธข์ องวาล์วควบคุมทศิ ทาง
กับตาํ แหนง่ ก้านกระบอกสบู เคลอื่ นท่เี ขา้ และออกสดุ

3-47 | P a g e

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กําหนดอินพุต/เอาท์พตุ

ตาํ แหนง่ ความหมาย

I0.0 สวทิ ช์อินพุต (S1)
I0.1 ลิมติ สวิทช์ (a0)
I0.2 ลิมติ สวทิ ช์ (a1)

I0.3 ลมิ ติ สวทิ ช์ (b0)

I0.4 ลมิ ิตสวิทช์ (b1)

Q0.1 รเี ลย์ (K1)
Q0.2 รีเลย์ (K2)
Q0.3 รีเลย์ (K3)
Q0.4 รเี ลย์ (K4)

3-48 | P a g e

2. เขียน Step เพื่อให้ง่ายตอ่ การออกแบบ
Start

เงื่อนไข SW. Start a0, b0 ON

M1.1 Step 1 S Y3 Q0.3
R Y4 Q0.4

เง่อื นไข b1 ON

M1.2 Step 1 S Y1 Q0.1
R Y2 Q0.2

เง่ือนไข a1 ON

M1.3 Step 1 S Y4 Q0.4
R Y3 Q0.3

เงอ่ื นไข b0 ON

M1.4 Step 1 S Y2 Q0.2
R Y1 Q0.1

เงื่อนไข a0 ON

M1.5 Step 1 S - -

R Y2, Y4 Q0.2, Q0.4

Start

3-49 | P a g e

3. เขยี น Ladder Diagram

3-50 | P a g e

5.3.1 การควบคมุ การเปดิ -ปิด การใช้ลมอัดทอี่ ปุ กรณด์ ว้ ยเซ็นเซอร์

ในการใช้อุปกรณ์ต่างๆในกระบวนการผลิตฯ ในอุตสาหกรรมส่วนมาก จะมีการใช้ลมอัดไปสูญเสียไป
กับกระบวนการผลิตท่ีเปล่าประโยชน์ ซ่ึงการควบคุมการเปิด-ปิด การใช้ลมอัดที่อุปกรณ์ด้วยเซ็นเซอร์
จะชว่ ยลดการสูญเสียลมอดั

ยกตวั อยา่ ง
โรงงานแห่งหนึ่ง ผลิตผลิตภัณฑ์กลุ่ม U.H.T. ของเครื่องบรรจุกล่อง เมื่อกล่องผลิตภัณฑ์ บรรจุ
ผลิตภัณฑ์ และปดิ ผนึกเรียบรอ้ ยแล้ว จะวง่ิ ตามสายพานลาํ เลยี งเข้าสูเ่ คร่ืองยิงวันที่ เพือ่ บอกวนั เวลาเคร่ืองจักร
ทใี่ ชใ้ นการผลิต แต่เม่ือกลอ่ งผา่ นเคร่ืองบรรจุจะเปียกนํ้า และวิ่งผ่านไปตามสายพาน จะมีระบบเป่าน้ําให้แห้ง
ก่อนเข้าเคร่ืองยิงวันท่ี เพื่อป้องกันหมึกเลอะ โดยที่แต่ละสายการผลิตจะมีการใช้ลมเป่าไลน์ละ 1 จุด โดยลม
อดั ที่ใชม้ แี รงดันท่ี 7 bar และฉดี ผ่านท่อทองแดง 8 มม.

รูปท่ี 5-5 ระบบลาํ เลียงตามสายพาน

การวิเคราะห์ผล : จากกราฟแสดงการร่ัวไหลผ่านรูตรง ที่แรงดัน 7.5 บาร์ และขนาดรู 8 มม. พบว่า
จะมีปริมาณการรั่วไหลของอากาศอัดเท่ากับ 80 ลิตรต่อนาที จากข้อมูลพบว่าไลน์การผลิตจะเปิดการใช้งาน
16 ช่วั โมงตอ่ วนั และเปอรเ์ ซ็นต์การเดนิ เคร่อื งจักรในไลน์การผลิตนี้เท่ากบั 80 % จะทาํ ให้มีเวลาในการเปิดลม
โดยสูญเสียเท่ากับ 3.2 ชั่วโมง ดังนั้น คิดเป็นลมสูญเสียในแตล่ ะวันเทา่ กับ 15,360 ลิตรต่อวัน กําลังการผลิต
ของปั๊มลมเท่ากับ 342 ลิตรต่อนาที และมีกําลังไฟฟ้า 11.18 kW ซ่ึงคิดเป็นเวลาท่ีสูญเสียอากาศอัด

อากาศอดั ทสี่ ูญเสยี ในแต่ละวัน = 15,360 ลติ รตอ่ วัน
กําลงั การผลติ ของป๊ัมลม = 342 ลิตรต่อนาที
= 15,360 / 342 นาที
ในแตล่ ะวันจะสูญเสียอากาศผลิต = 44.9 นาที

3-51 | P a g e

คิดเป็นพลังงานไฟฟา้ ทสี่ ูญเสยี ตอ่ วันเทา่ กับ = 11.18 kW x 0.75 kWh/วนั
ใชห้ วั ฉีด 3 หวั สญู เสยี เทา่ กบั = 8.38 kWh x 3 kWh/วนั
= 25.14 kWh/วนั
คิดเปน็ 1 ปี เท่ากบั 25.14 x 300 วนั ต่อปี = 7,542 kWh/ปี
คิดเปน็ เงนิ ท่ปี ระหยดั ได้ 7,542 x 2.63 = 19,835.46 บาท/ปี

ตารางที่ 5-2 แสดงปรมิ าณลมที่ปลอ่ ยผา่ น orifice ขนาดตา่ งๆ (1/s)

ท่มี า : คู่มือประหยดั พลังงานสําหรับระบบอากาศอัด โดยศนู ย์อนรุ กั ษ์พลังงานแหง่ ประเทศไทย

วิธีการ : ทําการติดตั้ง Sensor เพื่อตัดการเป่าลมที่สูญเสียในขณะที่ไม่มีกล่องวิ่งผ่าน โดยใช้
โซลินอยด์วาล์วส่ังงานเปิด-ปิด การจ่ายลม โดยรับสัญญาณจาก Sensor เมื่อมีกล่องวิ่งผ่าน จะมีการเปิดวาล์ว
และเมอื่ ไมม่ กี ล่องว่ิงผา่ น 5 วนิ าที จะมีการตดั ลมทีเ่ ป่ากล่อง

ผลการประหยดั : ประหยัดพลงั งานไฟฟา้ ได้ 7,542 kWh/ปี คิดเป็นเงิน 19,835.46 บาท/ปี
เงนิ ลงทุน 3,000 บาท ระยะคนื ทุน 0.15 ปี

5.4 การประยุกต์ใชง้ านกับระบบจําลองการทาํ งาน

ในการออกแบบโปรแกรมจากระบบจําลองการทํางาน เป็นการนําตัวอย่างของงานในลักษณะของการ
ควบคมุ แบบกง่ึ อัตโนมัติ และแบบอัตโนมัติท่มี ีใชต้ ามโรงงานอตุ สาหกรรม มาจาํ ลองการทํางานเพื่อให้นักศึกษา
ได้ฝกึ ออกแบบโปรแกรมแบบต่างๆ ตามแบบจาํ ลองการทํางานท่ีกําหนด

ขัน้ ตอนในการออกแบบโปรแกรม
1. ใหศ้ กึ ษาทําความเขา้ ใจขัน้ ตอนการทาํ งานของระบบจําลองการทํางาน
2. การกาํ หนดอนิ พตุ /เอาท์พตุ
3. ออกแบบ Ladder Diagram ตามขนั้ ตอนการทํางาน

3-52 | P a g e

ตัวอย่างที่ 5.20 การออกแบบโปรแกรมควบคมุ จากการจําลองการทาํ งาน
คําสั่ง จงออกแบบโปรแกรมจากการจําลองการทํางานการควบคุมมอเตอร์สายพานลําเลียงแบบที่ 1
(Conveyer Belt Motor Control 1)

ขัน้ ตอนการทํางาน
1. เมอ่ื ON สวิทช์อนิ พุต I0.0 จะทาํ ให้เอาทพ์ ุต Q0.0 (มอเตอรส์ ายพานลําเลียง 1) มสี ภาวะ ON

2. เม่ือเอาท์พุต Q0.0 (มอเตอร์สายพานลําเลียง 1) มีสภาวะ ON จะทําให้วัตถุหรือสิ่งของเคล่ือนท่ี
ตามสายพานจนถึงอินพุต I0.2 (Sensor 1 ตรวจเช็คตําแหน่ง) เม่ืออินพุต I0.2 มีสภาวะ ON
(ตรวจเช็คพบวตั ถุหรอื สงิ่ ของ) จะสัง่ ให้เอาท์พุต Q0.0 (มอเตอรส์ ายพานลําเลียง 1) มสี ภาวะ OFF

3. เมอื่ ON สวทิ ช์อนิ พุต I0.1 จะทําใหเ้ อาทพ์ ุต Q0.0 (มอเตอร์สายพานลําเลียง 1) มีสภาวะ OFF

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอนิ พตุ /เอาท์พตุ

ตาํ แหน่ง ความหมาย

I0.0 สวทิ ชอ์ ินพุตเริม่ ต้นการทํางาน (Start)
I0.1 สวทิ ช์อินพตุ หยุดการทํางาน (Stop)
I0.2 Sensor 1 ตรวจเชค็ ตาํ แหนง่ วตั ถหุ รอื สง่ิ ของ

Q0.0 มอเตอรส์ ายพานลาํ เลยี ง

3-53 | P a g e

2. เขียน Ladder Diagram
ตัวอยา่ งที่ 5.21 การออกแบบโปรแกรมควบคมุ จากการจาํ ลองการทํางาน
คําส่ัง จงออกแบบโปรแกรมจากการจําลองการทํางานการควบคุมมอเตอร์สายพานลําเลียงแบบท่ี 2
(Conveyer Belt Motor Control 2)

3-54 | P a g e

ขัน้ ตอนการทํางาน
1. เมื่อ ON สวิทช์ Start ให้มอเตอร์สายพานลําเลียง 3 ทํางาน กล่องใส่ขวดจะเคลอ่ื นท่ีโดยสายพาน
ลําเลียง 3 และสายพานลําเลียง 3 จะหยุดเมื่อกล่องใส่ขวดเคลื่อนท่ีมาถึงตําแหน่งของ Sensor 4 ตรวจเช็ค
กลอ่ งใส่ขวด
2. เมื่อมอเตอร์สายพานลําเลียง 3 หยุดทํางาน ให้หน่วงเวลา 2 วินาที มอเตอร์สายพานลําเลียง 1
จะมที าํ งาน ทาํ ใหข้ วดเคลือ่ นท่ไี ปตามสายพาน หากขวดที่เคลื่อนที่ไปตามสายพาน เคลื่อนท่ีไม่ถึงตําแหน่งของ
Sensor 1 ตรวจเช็คตาํ แหนง่ ตรวจเชค็ ไม่พบวัตถหุ รือสงิ่ ของ เป็นระยะเวลาเกนิ 5 วินาที ให้ มอเตอร์สายพาน
ลาํ เลียง 1 หยดุ ทํางาน
3. แต่หาก Sensor 1 ตรวจเช็คตําแหน่ง ตรวจเช็คพบวัตถุหรือส่ิงของจะสั่งให้มอเตอร์สายพาน
ลําเลียง 2 ทํางาน
4. เม่ือมอเตอร์สายพานลําเลียง 2 ทํางาน ทําให้ขวดเคลื่อนท่ีไปตามสายพาน หากขวดเคล่ือนที่ไป
ตามสายพานเคล่อื นที่ไมถ่ ึง sensor 2 ตรวจเชค็ ตําแหน่ง ตรวจเช็คไม่พบวัตถุหรือสิ่งของ เป็นระยะเวลาเกิน 7
วินาที ใหม้ อเตอรส์ ายพานลําเลยี ง 1 และมอเตอรส์ ายพานลําเลียง 2 หยุดทํางาน
5. แต่หาก Sensor 2 ตรวจเช็คตําแหน่ง ตรวจเช็คพบวัตถุหรือสิ่งของ มอเตอร์สายพานลําเลียง 2 จะ
ยังทํางานต่อไปทําให้ขวดเคล่ือนท่ีผ่าน Sensor 3 ตรวจนับจํานวนขวด จนครบ 6 ขวด จะทําให้มอเตอร์
สายพานลําเลียง 1 และมอเตอรส์ ายพานลําเลียง 2 หยุดทาํ งาน
6. เมื่อมอเตอร์สายพานลําเลียง 1 และมอเตอร์สายพานลําเลียง 2หยุดทํางานมอเตอร์สายพาน
ลําเลยี ง 3 ทํางานกลอ่ งใส่ขวดจะเคลื่อนทต่ี อ่ ไป และกล่องใบใหม่จะเคลอ่ื นทีเ่ ขา้ มา เริ่มต้นการทํางานต่อไปอีก
ครัง้
7. เม่อื ON สวทิ ช์ Stop ใหห้ ยดุ การทํางานทง้ั หมด

วธิ ีการออกแบบโปรแกรม

1. กาํ หนดอนิ พุต/เอาทพ์ ุต

ตาํ แหนง่ ความหมาย

I0.0 สวิทช์อินพตุ เริม่ ตน้ การทาํ งาน (Start)
I0.1 สวิทช์อินพุตหยดุ การทาํ งาน (Stop)
I0.2 Sensor 1 ตรวจเช็คตําแหนง่ วัตถุหรือส่ิงของ
I0.3 Sensor 2 ตรวจเชค็ ตําแหน่งวตั ถหุ รือสิง่ ของ

I0.4 Sensor 3 ตรวจนับจาํ นวน

I0.5 Sensor 4 ตรวจเชค็ กลอ่ ง

Q0.0 มอเตอร์สายพานลําเลยี ง 1
Q0.1 มอเตอรส์ ายพานลําเลียง 2
Q0.2 มอเตอร์สายพานลาํ เลียง 3

3-55 | P a g e

2. เขยี น Ladder Diagram

3-56 | P a g e

3-57 | P a g e

ตัวอย่างท่ี 5.22 การออกแบบโปรแกรมควบคุมจากการจาํ ลองการทาํ งาน
คําส่ัง จงออกแบบโปรแกรมจากการจําลองการทาํ งานการควบคุมระดบั นา้ํ ในถงั เก็บนํ้าแบบอตั โนมตั ิ

ข้นั ตอนการทํางาน
1. เม่ือ ON สวิทช์ Start ให้ วาล์ว SV1 เปดิ วาล์วทาํ ให้นา้ํ ไหลลงในถงั เมื่อนาํ้ ในถังสูงขึ้นผ่าน Sensor
2 จนถึง Sensor 1 แล้วจะส่ังให้ วาล์ว SV1 ปิด หลงั จากนั้นหน่วงเวลา 5 วินาที ให้ วาล์ว SV2 เปิดวาล์วน้ํา
จะไหลออกจากถัง จนกระทง่ั ระดับนํ้าลดลงมาถึงตําแหน่งของ Sensor 2 จะทําให้ วาล์ว SV2 ปิด และหน่วง
เวลา 3 วินาที ก็จะส่งั ให้ วาลว์ SV1 เปิดวาล์ว เริ่มต้นการทาํ งานอกี ครัง้
2. เมื่อทําการกดปุ่มสวิทช์ Clean Tank ให้หยุดการทํางานชั่วคราวและทําการตรวจเช็คระดับน้ําใน
ถงั ระดบั นา้ํ ตอ้ งสูงกวา่ Sensor 2 ถา้ ระดับน้ํามีต่าํ กว่า Sensor 2 มอเตอรก์ วนนาํ้ จะไมท่ ํางาน
3. หากเช็คระดับนํา้ เรยี บร้อยแล้วนํ้าสูงกว่า Sensor 2 จะสั่งให้มอเตอร์กวนนํ้าทํางาน โดยหน่วงเวลา
15 วินาที เมื่อครบจะสั่งให้ วาล์ว SV 2 เปิดออกจะทําให้นํ้าไหลออกจากถังจนหมด โดยเช็คนํ้าท่ีไหลออกจาก
ท่อจาก Sensor 3 เม่ือไม่มีนํ้าไหลออกจากท่อส่ังให้ วาล์ว SV2 ปิด หลังจากน้ันหน่วงเวลา 3 วินาที ให้ เปิด
วาล์ว SV1 เริ่มตน้ การทาํ งานอกี คร้ัง
4. เมอื่ ON สวิทช์ Stop จะสั่งใหห้ ยดุ การทํางานท้งั หมด

3-58 | P a g e