การประเมินโครงการทางการศึกษา

Educational Program Evaluation

วิทยาลยั การศกึ ษา
มหาวทิ ยาลัยพะเยา

การประเมินโครงการทางการศกึ ษา
Educational Program Evaluation

ศษ.บ. (คณิตศาสตร์)
ศษ.ม. (คณติ ศาสตร์ศกึ ษา)
ศษ.ม. (การบรหิ ารการศกึ ษา)
กศ.ด. (การบรหิ ารการศกึ ษา)

Educational Program Evaluation

ธดิ าวลั ย์ อนุ่ กอง

คำนำ

เอกสารคำสอนรายวิชา การประเมินโครงการทางการศึกษา รหัสวิชา 161428 นี้ได้
เรียบเรียงขึ้นอย่างเปน็ ระบบ ครอบคลมุ เนื้อหาสาระของรายวิชา ในหมวดวิชาเฉพาะด้าน ตาม
หลกั สตู รการศึกษาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษาของมหาวิทยาลยั พะเยา เพื่อใช้เป็นเครือ่ งมือ
สำคัญของผู้สอนในการใช้ประกอบการสอนของอาจารย์ ทีม่ ุ่งเน้นให้ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจ
ในเนื้อหาวิชา

เอกสารคำสอนเล่มนี้ จัดแบ่งเนื้อหาการเรียนการสอนไว้ 3 บท ได้แก่ บทที่ 1 โครงการ
บทที่ 2 การประเมินโครงการ และบทที่ 3 รูปแบบการประเมินโครงการ

ผู้เขียนเอกสารนี้หวังว่าเอกสารคำสอนนี้จะอำนวยประโยชน์ต่อการเรียนการสอนตาม
สมควร หากเอกสารประกอบการสอนนี้มีข้อบกพร่องประการใด ผู้เขียนยินดีรบั ฟังข้อคิดเหน็
ต่างๆ เพือ่ จะนำไปปรบั ปรุงแก้ไขให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้นต่อไป

ธิดาวัลย์ อุ่นกอง

สารบญั

หน้า

แผนบริหารการสอนประจำวิชา ………………………………………………………… ก

บทที่ 1 โครงการ ……………………………………………………………………………………… 3
ความหมายของโครงการ ……………………………………………………………………………………… 4
5
ลักษณะสำคญั ของโครงการ .............................................................................. 6
8
ลกั ษณะโครงการที่ดี ........……………………………………………………………………………………… 111
องค์ประกอบของโครงการ …………………………………………………………………………………… 12
13
ประเภทของโครงการ …………………………………………………………………………………………... 17
18
รูปแบบการเขียนโครงการ ..…………………………………………………………………………………. 22
วงจรโครงการ ……………………………………………………………………………………………………… 24
25
คำถามประจำหน่วยการเรียน ……………………………………………………………………………… 28
32
เอกสารอ้างอิง …………………………………………………………………………………………………….. 36
บทที่ 2 การประเมินโครงการ …………………………….................................................. 36
40
ความหมายของการประเมินโครงการ …………………………………………………………………. 43
47
วตั ถปุ ระสงค์ของการประเมินโครงการ ……………………………………………………………….. 48
ขั้นตอนของการประเมินโครงการ ……………………………………………………………………….. 50
52
ประเภทของการประเมินโครงการ ………………………………………………………………………. 54
73
วิธีการประเมินโครงการ ……………………………………………………………………………………… 77
เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินโครงการ …………………………………………………………………. 78
80
ความสาํ คญั และประโยชน์ของการประเมินโครงการ ………………………………………….. 83
84
สิ่งสําคัญทีต่ ้องคาํ นึงถึงในการประเมินโครงการ …………………………………………………
คำถามประจำหน่วยการเรียน ............................................................................ 100

เอกสารอ้างอิง ……………………………………………………………………………………………………..

บทที่ 3 รปู แบบการประเมินโครงการ .............................................………………..
ความหมายของรูปแบบหรือโมเดล (Model) …………………………………………………………

รูปแบบการประเมิน ……………………………………………………………………………………………..

รูปแบบการประเมินในยคุ ต่าง ๆ ………………………………………………………………………….
คำถามประจำหน่วยการเรียน ..........................................................................

เอกสารอ้างอิง ……………………………………………………………………………………………………..

บรรณานกุ รม ....................................................................................................
ภาคผนวก …………………………………………………………………………………………………………………………….

ตวั อย่างแบบการประเมิน …………………………………………………………………………………….

ตวั อย่างโครงการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาของนิสิตฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู
มหาวิทยาลยั พะเยา ……………………………………………………………………………………………

สารบัญภาพ

ภาพที่ หนา้

1 กิจกรรมย่อยของแผนงาน 3

2 องคป์ ระกอบของโครงการ……………………. 10

3 วงจรโครงการ …………………………………………………………………. 14

4 พฤติกรรมการเรียนรู้ของบลูม ………………………………………………………………………….. 37

5 แสดงขั้นตอนในการจดั การเรียนการสอนของคร…ู …………………. 52

6 แสดงรปู แบบวงจรวตั ถปุ ระสงคใ์ นการจดั การเรียนการสอนและการประเมินผล 55

7 รปู แบบการประเมินผลของสเตก………………………………………………………………………… 59

8 แบบจาํ ลองแสดงการประเมินความต่อเนือ่ งเชิงสมั พนั ธ์และความสอดคล้อง…… 60

9 แสดงตัวอย่างการประเมินการจดั การเรียนการสอนในช้ันเรียนตามโมเดล

ของสเตก ……………………………………………………………………………………………………………. 61

10 แสดงการเปรียบเทียบผลการปฏิบตั ิกับมาตรฐานตามรปู แบบของโปรวสั ………… 63

11 แสดงแบบจําลองแนวคิดการประเมินผลของโปรวัสในส่วนของการขยายความ

ต่อเนือ่ ง ……………………………………………………………………………………………………………… 64

12 รปู แบบการประเมินผลพื้นฐานของสตฟั เฟิลบีม………………………………………………… 66

13 ความสมั พนั ธ์ของการตัดสินใจและประเภทของการประเมินตามโมเดลของ

สตฟั เฟิลบีม ………………………………………………………………………………………………………. 67

14 กระบวนการประเมินตามโมเดลของสตฟั เฟิลบีม……………………………………………... 68

ก

รายละเอียดของรายวิชา (มคอ.3)

ชือ่ สถาบนั อุดมศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา
คณะ/วิทยาลยั วิทยาลยั การศึกษา

หมวดที่ 1 ข้อมูลท่วั ไป

1. รหัสและชื่อรายวิชา
161428 การประเมินโครงการทางการศึกษา

Educational Program Evaluation

2. จำนวนหนว่ ยกิต
3(2-2-5)

3. หลกั สตู รและประเภทของรายวิชา
วิชาชีพครูเลือก

4. อาจารยผ์ รู้ ับผิดชอบรายวิชาและอาจารยผ์ ู้สอน
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ธิดาวัลย์ อุ่นกอง

5. ภาคการศึกษา / ชัน้ ปีที่เรียน
ภาคการศึกษาที่ 3 ปีการศึกษา 2563 ชั้นปีที่ 3

6. รายวิชาที่ต้องเรียนมาก่อน (Pre-requisite) (ถา้ มี)
ไม่มี

7. รายวิชาทีต่ ้องเรียนพร้อมกัน (Co-requisites) (ถ้ามี)
ไม่มี

8. สถานที่เรียน
อาคารเรียนรวม CE10403 มหาวิทยาลัยพะเยา

9. วันทีจ่ ัดทำหรือปรบั ปรุงรายละเอียดของรายวิชาครงั้ ลา่ สุด
19 มกราคม 2563

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลยั พะเยา

ข

หมวดที่ 2 จุดม่งุ หมายและวัตถปุ ระสงค์
1. จุดมงุ่ หมายของรายวิชา

1.1 เพื่อให้นิสิตมีความรู้ ความเข้าใจหลักการ แนวคิดการประเมินโครงการทางการศึกษา
1.2 เพื่อให้นิสิตมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับแนวปฏิบตั ิของการประเมินโครงการทาง
การศึกษา ตัวบ่งชี้และเกณฑ์ทีใ่ ช้ในการประเมินโครงการทางการศึกษา
1.3 เพือ่ ฝึกปฏิบตั ิการเขียนโครงการทางการศึกษา การปฏิบัติการประเมินโครงการทาง
การศึกษาและการเขียนรายงานผลการประเมินโครงการทางการศึกษา
1.4 เพื่อฝึกทกั ษะการพดู การฟงั การอ่าน การเขียน การวิเคราะห์และสรปุ ข้อมูล การ
นำเสนออภิปราย
2. วัตถปุ ระสงค์ในการพฒั นา/ปรับปรุงรายวิชา

ไม่มี
หมวดที่ 3 ลักษณะและการดำเนินการ

1. คำอธิบายรายวิชา
หลักการ แนวคิด แนวปฏิบัติของการประเมินโครงการทางการศึกษา ตัวบ่งชี้และ

เกณฑ์ที่ใช้ในการประเมินโครงการทางการศึกษา การเขียนโครงการทางการศึกษา การ
ปฏิบัติการประเมินโครงการทางการศึกษาการเขียนรายงานผลการประเมินโครงการทาง
การศึกษา

Principles, concepts, implementation for educational program evaluation, indicators
and criteria for educational program evaluation, writing educational program evaluation,
educational program evaluation implementation, report writing for educational program
evaluation results

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

ค

2. จำนวนชั่วโมงทีใ่ ช้ต่อภาคการศึกษา

บรรยาย สอนเสริม การฝึกปฏิบัติงาน การศึกษาดว้ ยตนเอง
ไม่มี ภาคสนาม/การฝึกงาน
บ รรยาย 30 ชั่วโมง / 75 ช่ัวโมง ต่อภาค
ภาคการศึกษา ปฏิบัติ 30 ช่วั โมง / การศึกษา
ภาคการศึกษา

3. จำนวนช่ัวโมงต่อสัปดาห์ที่อาจารย์ให้คำปรึกษาและแนะนำทางวิชาการแก่นิสิตเป็น
รายบคุ คล

ระบุ 3 ชว่ั โมงต่อสปั ดาห์ (Office Hours 13.00 -16.00 ทุกวันพฤหสั บดี)

หมวดที่ 4 การพัฒนาผลการเรียนรูข้ องนิสิต
การพัฒนาผลการเรียนรู้ในมาตรฐานผลการเรียนรู้ จะต้องสอดคล้องกับที่ระบุไว้ใน
Curriculum Mapping ตามทีก่ ำหนดใน มคอ.2
1. คณุ ธรรม จริยธรรม
1.1 คุณธรรม จริยธรรมทีต่ ้องพัฒนา
(1) ตระหนักในคุณค่าและคุณธรรม จริยธรรม และซื่อสัตย์สุจริต มีจรรยาบรรณทาง
วิชาการและวิชาชีพ
(2) มีวินยั และความรับผิดชอบต่อตนเองและสังคม
(3) เคารพกฎระเบียบและข้อบังคับต่างๆ ขององคก์ รและสงั คม
(4) เคารพสิทธิและรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น รวมทั้งเคารพในคุณค่าและศักดิ์ศรี
ของความเป็นมนษุ ย์
1.2 วิธีการสอน
(1) ผู้สอนแนะนำการเรียนการสอนแบบ Active Learning และให้นิสิตปฏิบตั ิ
การศึกษาเรียนรู้ด้วยตนเอง การเรียนรู้โดยกระบวนการกลุ่ม พร้อมทั้งมอบหมายงานให้นิสิต
ศึกษาโครงการทางการศึกษาที่สนใจ เพื่อนำไปสู่การค้นคว้า ฝึกปฏิบัติ เรียนรู้แลกเปลี่ยน
ประสบการณ์ สรุปองคค์ วามรู้ร่วมกนั
(2) เปิดโอกาสให้นิสิตได้ซกั ถามและแสดงความคิดเห็น
(3) ผู้สอนเป็นแบบอย่างที่ดี โดยให้ความสำคัญและตรวจสอบความตรงต่อเวลา การ
เข้าชั้นเรียน และความซือ่ สตั ย์ และเคารพกฎเกณฑ์กติการทางสังคม

1.3 วิธีการประเมินผล
(1) ประเมินพฤติกรรม และตรวจสอบการเข้าเรียน การส่งงาน การปฏิบัติตนในชั้น

เรียน การนำเสนองาน รวมถึงประเมินจากผลงานของนิสิต ต้องเป็นผลจากความสามารถของ
นิสิตเอง ไม่ลอกเลียนแบบความคิดของผู้อื่น

(2) สังเกตพฤติกรรม การรบั ฟงั ความคิดเห็นของผู้อื่นอย่างถูกต้องตามกาลเทศะ
(3) ประเมินจากพฤติกรรมและปฏิบตั ิตนในการเข้าช้ันเรียน
2. ความรู้

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

ง

2.1 ความรู้ที่ต้องได้รบั
(1) มีความรู้และความเข้าใจหลักการ แนวคิดการประเมินโครงการทางการศึกษา
(2) ตระหนักถึงความสำคัญ ของการประเมินโครงการทางการศึกษาที่มีต่อ

กระบวนการทางการศึกษา
(3) นิสิตสามารถสร้างและสรปุ องคค์ วามรู้ที่ได้จากการศึกษาเรียนรู้ด้วยตนเอง

2.2 วิธีการสอน
(1) จัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยเน้นให้นิสิตเข้าใจเกี่ยวกับแนวคิด

และหลักการการประเมินโครงการทางการศึกษา
(2) บรรยายพร้อมมอบหมายงาน
(3) จดั กิจกรรมแบบ Active Learning ให้นิสิตเสนอความคิดเหน็ ระหว่างเรียน
(4) สอดแทรกกิจกรรมหรือขา่ วสารอันเป็นประโยชน์ทางการศึกษา

2.3 วิธีการประเมินผล
(1) ประเมินจากการปฏิบัติกิจกรรม
(2) ประเมินจากการชิ้นงานทีม่ อบหมาย

3. ทกั ษะทางปัญญา
3.1 ทกั ษะทางปัญญาทีต่ ้องพัฒนา
(1) คิดอย่างมีวิจารณญาณและอย่างเปน็ ระบบ
(2) สามารถวิเคราะห์ปัญหา รวมทั้งประยุกต์ความรู้ทักษะ และการใช้เครื่องมือที่

เหมาะสมกบั การแก้ปญั หาได้อย่างเหมาะสม
(3)สามารถสืบค้น รวบรวม ศึกษา วิเคราะห์ และสรุปประเด็นปัญหาเพื่อใช้ในการ

แก้ปญั หาอย่างสร้างสรรค์
(4) ใช้ประสบการณ์ทางภาคปฏิบัติมาหาแนวทางใหม่ในการแก้ปัญหาได้อย่าง

เหมาะสม
3.2 วิธีการสอน
(1) ให้นิสิตได้ฝึกทักษะกระบวนการคิด วิเคราะห์ แก้ปัญหาอย่างมีวิจารณญาณ เช่น

การอภิปรายกลุ่ม การอ่านข่าว บทความ นโยบายทีเ่ กี่ยวข้องกับการศึกษา
(2) ให้นิสิตร่วมกันวิเคราะห์แนวคิด และหลักการพื้นฐานของการประเมินโครงการทาง

การศึกษาโดยนำความรู้ที่เรียนมาประยุกต์ใช้ด้วย
3.3 วิธีการประเมินผล
(1) กำหนดสัดส่วนคะแนนให้กับเรือ่ งความสามารถในการคิดวิเคราะห์ แก้ปัญหาอย่าง

มีวิจารณญาณ
(2) ประเมินจากรายงานที่มอบหมายให้และความหลากหลายของแหล่งข้อมลู

4. ทักษะความสมั พันธ์ระหว่างบคุ คลและความรบั ผิดชอบ
4.1 ทักษะความสัมพันธร์ ะหวา่ งบุคคลและความรบั ผิดชอบทีต่ ้องพัฒนา
(1) มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี สามารถสื่อสารกับกลุ่มคนหลากหลายทั้งภาษาไทยและ

ภาษาองั กฤษได้อย่างประสิทธิภาพ
(2) สามารถวางตัวและแสดงความคิดเห็นพร้อมทั้งแสดงจุดยืนอย่างเหมาะสม ตามบทบาท

หน้าทีแ่ ละความรับผิดชอบ
(3)มีภาวะความเป็นผู้นำและผู้ตาม สามารถปรับตัวเข้ากับผู้อื่นได้เหมาะสม ทำงานเป็น

ทีมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

จ

(4) มีความรบั ผิดชอบการพัฒนาการเรียนรู้ท้ังตนเองและวิชาชีพอย่างต่อเนื่อง
4.2 วิธีการสอน

(1) บรรยายการเรียนแบบสัมมนา นิสิตศึกษาตามประเด็นที่สนใจโดยครูเป็นผู้สนับสนุน
และอำนวยความสะดวกในการเรียน
(2) มอบหมายงานเดีย่ วหรืองานกลุ่มและกำหนดโจทย์ กติกา และให้ถือปฏิบตั ิตาม
4.3 วิธีการประเมินผล
(1) ให้นิสิตประเมินกันเองด้านการวางตัว และแสดงความคิดเห็นและผลัดกันประเมิน
บทบาทการเปน็ ผู้นำและผู้ตาม พร้อมทั้งระบเุ หตผุ ลการให้คะแนน
(2) ประเมินจากชิ้นงาน
5. ทกั ษะการวิเคราะห์เชิงตวั เลข การสือ่ สาร และการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ
5.1. ทกั ษะการวิเคราะห์เชิงตัวเลข การสือ่ สาร และการใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศ
ทีต่ อ้ งพัฒนา
(1) มีทักษะในการใช้เครือ่ งมือที่จำเป็นทีม่ ีอยู่ในปัจจุบันต่อการทำงานทีเ่ กีย่ วข้องกับการใช้
สารสนเทศและเทคโนโลยีสื่อสารอย่างเหมาะสม
(2) สามารถแก้ไขปญั หาโดยใช้สารสนเทศทางคณิตศาสตร์ หรือนำสถิติมาประยุกต์ใช้
ในการแก้ปญั หาที่เกี่ยวข้องอย่างสร้างสรรค์
(3) สามารถสือ่ สารอย่างมีประสิทธิภาพทั้งปากเปล่าและการเขียน เลือกใช้รูปแบบของ
สื่อการนำเสนออย่างเหมาะสม
5.2 วิธีการสอน
(1) มอบหมายงานให้นำเสนอหน้าชั้นเรียน จัดนิทรรศการแสดงผลงานของตนเอง และ
ให้นิสิตแสดงความคิดเหน็ ต่อการนำเสนอของเพือ่ น
(2) มอบหมายงานทีต่ ้องให้นิสิตต้องสืบค้นข้อมลู ผ่านสื่อสารสนเทศต่างๆ
5.3 วิธีการประเมินผล
(1) ประเมินจากความคิดสร้างสรรคใ์ นการจดั นิทรรศการและการนำเสนอผลงาน
(2) ประเมินจากชิ้นงานทีไ่ ด้รับมอบหมายให้ทำ
6. สนุ ทรียศิลป์
6.1 สุนทรียศิลปท์ ีต่ อ้ งพัฒนา
ไม่มี
6.2 วิธีการสอน
ไม่มี
6.3 วิธีการประเมินผล
ไม่มี
7. ทกั ษะการสง่ เสริมสุขภาพและพัฒนาบุคลิกภาพ
7.1 ทกั ษะการสง่ เสริมสุขภาพและพฒั นาบุคลิกภาพทีต่ ้องพฒั นา
มี
7.2 วิธีการสอน
ไม่มี
7.3 วิธีการประเมินผล
ไม่มี

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

ฉ

8. ทักษะการปฏิบัติการทางวิชาชีพ (ถา้ มี) ที่ต้องพฒั นา
8.1 ทักษะการจดั การเรียนรู้
ไม่มี
8.2 วิธีการสอน
ไม่มี
8.3 วิธีการประเมินผล
ไม่มี

หมวดที่ 5 แผนการสอนและการประเมินผล

1. แผนการสอน
1.1 แผนการสอนชว่ั โมงทฤษฎี

สัปดาห์ที่ หวั ข้อ/ จำนวนชว่ั โมง กิจกรรมการ สือ่ ทีใ่ ช้ ผสู้ อน
รายละเอียด (วนั /เดือน/ปี) (ถา้ มี) ผศ.ดร.
เรียน ธิดาวลั ย์
การสอน - ppt. อุ่นกอง
presentation
1 ปฐมนิเทศการ 2 บรรยาย / - เอกสารคำ ผศ.ดร.
จัดการเรียนการ สอน ธิดาวลั ย์
สอน แนะนำ ตอบข้อ - บทเรียน อุ่นกอง
รายวิชา วิธีการ ออนไลน์ในระบบ
เรียนการสอน การ ซกั ถาม Microsoft Team ผศ.ดร.
ประเมินผลและ ธิดาวัลย์
เสนอภาพรวมของ 2 บรรยาย / - ppt. อุ่นกอง
รายวิชา มคอ.3 ตอบข้อ presentation
ซกั ถาม/อภิปราย - เอกสารคำ
2 หลักการ แนวคิด ในช้ันเรียน / สอน
การประเมิน ปฏิบตั ิการเรียนรู้
โครงการทาง ด้วยตนเอง - ppt.
การศึกษา presentation
2 บรรยาย / - เอกสารคำ
3 แนวปฏิบตั ิของการ ตอบข้อ สอน
ประเมินโครงการ ซกั ถาม/อภิปราย
ทางการศึกษา ในช้ันเรียน /
ปฏิบัติการเรียนรู้
ด้วยตนเอง

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลยั พะเยา

ช

สัปดาหท์ ี่ หัวข้อ/ จำนวนชัว่ โมง กิจกรรมการ สื่อที่ใช้ ผู้สอน
รายละเอียด (วัน/เดือน/ปี) เรียนการสอน (ถ้ามี) ผศ.ดร.
- ppt. ธิดาวลั ย์
4 แนวปฏิบัติของการ 2 บรรยาย / presentation อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ตอบข้อ
ทางการศึกษา (ต่อ) 2 ซกั ถาม/อภิปราย - ppt. ผศ.ดร.
ในชั้นเรียน / presentation ธิดาวัลย์
5 ตวั บ่งชี้และเกณฑ์ที่ 2 ปฏิบัติการเรียนรู้ - เอกสารคำ อุ่นกอง
ใช้ในการประเมิน ด้วยตนเอง สอน
โครงการทาง 2 ผศ.ดร.
การศึกษา บรรยาย / - ppt. ธิดาวลั ย์
2 ตอบข้อ presentation อุ่นกอง
6 การเขียนโครงการ ซกั ถาม/อภิปราย - เอกสารคำ
ทางการศึกษา 2 ในชั้นเรียน / สอน ผศ.ดร.
ปฏิบตั ิการเรียนรู้ ธิดาวัลย์
7 การเขียนโครงการ ด้วยตนเอง - ppt. อุ่นกอง
ทางการศึกษา (ต่อ) presentation
บรรยาย / ผศ.ดร.
8 การนำเสนอ ตอบข้อ - ppt. ธิดาวลั ย์
ความก้าวหน้าการ ซักถาม/อภิปราย presentation อุ่นกอง
เขียนโครงการทาง ในชั้นเรียน / - เอกสารคำ
การศึกษา ปฏิบตั ิการเรียนรู้ สอน ผศ.ดร.
ด้วยตนเอง ธิดาวัลย์
9 การปฏิบตั ิการ - ppt. อุ่นกอง
ประเมินโครงการ บรรยาย / presentation
ทางการศึกษา ตอบข้อ - เอกสารคำ
ซักถาม/อภิปราย สอน
ในช้ันเรียน /
ปฏิบัติการเขียน
โครงการ (เดีย่ ว)

บรรยาย /
ตอบข้อ
ซกั ถาม/อภิปราย
ในชั้นเรียน /
ปฏิบัติการเขียน
โครงการ (กลุ่ม)

บรรยาย /
ตอบข้อ
ซักถาม/อภิปราย
ในชั้นเรียน /
ปฏิบตั ิการ
ประเมินโครงการ
(เดี่ยว)

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลยั พะเยา

ซ

สปั ดาห์ที่ หวั ข้อ/ จำนวนชัว่ โมง กิจกรรมการ สือ่ ที่ใช้ ผูส้ อน
รายละเอียด (วัน/เดือน/ปี) เรียนการสอน (ถ้ามี) ผศ.ดร.
- ppt. ธิดาวลั ย์
10 การปฏิบัติการ 2 บรรยาย / presentation อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ตอบข้อ
ทางการศึกษา (ต่อ) 2 ซกั ถาม/อภิปราย - ppt. ผศ.ดร.
ในช้ันเรียน / presentation ธิดาวัลย์
11 การปฏิบัติการ 2 ปฏิบตั ิการ อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ประเมินโครงการ - ppt.
ทางการศึกษา (ต่อ) 2 (กลุ่ม) presentation ผศ.ดร.
- เอกสารคำ ธิดาวลั ย์
12 การเขียนรายงาน 2 บรรยาย / สอน อุ่นกอง
ผลการประเมิน ตอบข้อ
โครงการทาง ซกั ถาม/อภิปราย - ppt. ผศ.ดร.
การศึกษา ในชั้นเรียน / presentation ธิดาวลั ย์
ปฏิบตั ิการ อุ่นกอง
13 การเขียนรายงาน ประเมินโครงการ - ppt.
ผลการประเมิน (กลุ่ม) presentation ผศ.ดร.
โครงการทาง ธิดาวลั ย์
การศึกษา (ต่อ) บรรยาย / อุ่นกอง
ตอบข้อ
14 การเขียนรายงาน ซักถาม/อภิปราย
ผลการประเมิน ในช้ันเรียน /
โครงการทาง ปฏิบตั ิการเรียนรู้
การศึกษา (ต่อ) ด้วยตนเอง

บรรยาย /
ตอบข้อ
ซกั ถาม/อภิปราย
ในช้ันเรียน /
ปฏิบตั ิการเขียน
รายงานการ
ประเมินโครงการ

บรรยาย /
ตอบข้อ
ซกั ถาม/อภิปราย
ในชั้นเรียน /
ปฏิบตั ิการเขียน
รายงานการ
ประเมินโครงการ

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

ฌ

สัปดาห์ที่ หวั ขอ้ / จำนวนชัว่ โมง กิจกรรมการ สือ่ ที่ใช้ ผูส้ อน
รายละเอียด ผศ.ดร.
(วนั /เดือน/ปี) เรียนการสอน (ถา้ มี) ธิดาวัลย์
15 การจดั นิทรรศการ อุ่นกอง
นำเสนอผลงานใน บรรยาย / - ppt.
ช้ันเรียน ผศ.ดร.
ตอบข้อ presentation ธิดาวัลย์
16 สรุปผลการเรียนรู้ อุ่นกอง
ซกั ถาม/อภิปราย - เอกสารคำ

ในช้ันเรียน / สอน

นำเสนอ

นิทรรศการ

ผลงานต่อสมาชิก

ในช้ันเรียน

2 บรรยาย / ชิ้นงาน ของ

ตอบข้อ ผู้เรียน

ซักถาม/อภิปราย

ในชั้นเรียน /

ปฏิบัติการเรียนรู้

ด้วยตนเอง

1.2 แผนการสอนช่วั โมงปฏิบัติ

สัปดาห์ที่ หวั ข้อ/ จำนวนช่ัวโมง กิจกรรมการ สื่อทีใ่ ช้ ผสู้ อน
รายละเอียด (วัน/เดือน/ปี) เรียนการสอน (ถา้ มี)

1 ปฐมนิเทศการ บรรยาย / - ppt. ผศ.ดร.
ตอบข้อ
จัดการเรียนการ ซกั ถาม -เอกสารคำสอน ธิดาวลั ย์

สอน แนะนำ 2 บรรยาย / - บทเรียน อุ่นกอง
ตอบข้อ
รายวิชา วิธีการ ซกั ถาม/อภิปราย ออนไลน์ในระบบ
ในชั้นเรียน /
เรียนการสอน การ ปฏิบัติการเรียนรู้ Microsoft Team
ด้วยตนเอง
ประเมินผลและ

เสนอภาพรวมของ

รายวิชา มคอ.3

2 หลกั การ แนวคิด - ppt. ผศ.ดร.

การประเมิน presentation ธิดาวัลย์
- เอกสารคำ อุ่นกอง
โครงการทาง สอน

การศึกษา

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลยั พะเยา

ญ

สัปดาหท์ ี่ หัวข้อ/ จำนวนช่วั โมง กิจกรรมการ สือ่ ทีใ่ ช้ ผู้สอน
รายละเอียด (วัน/เดือน/ปี) เรียนการสอน (ถา้ มี) ผศ.ดร.
- ppt. ธิดาวลั ย์
3 แนวปฏิบัติของการ 2 บรรยาย / presentation อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ตอบข้อ - เอกสารคำ
ทางการศึกษา ซกั ถาม/อภิปราย สอน ผศ.ดร.
ในชั้นเรียน / ธิดาวัลย์
4 แนวปฏิบัติของการ ปฏิบตั ิการเรียนรู้ - ppt. อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ด้วยตนเอง presentation
ทางการศึกษา (ต่อ) - ฝึกปฏิบัติ ผศ.ดร.
2 บรรยาย / ธิดาวลั ย์
5 ตัวบ่งชี้และเกณฑ์ที่ ตอบข้อ - ppt. อุ่นกอง
ใช้ในการประเมิน ซกั ถาม/อภิปราย presentation
โครงการทาง ในช้ันเรียน / - เอกสารคำ ผศ.ดร.
การศึกษา ปฏิบัติการเรียนรู้ สอน ธิดาวัลย์
ด้วยตนเอง อุ่นกอง
6 การเขียนโครงการ - ppt.
ทางการศึกษา 2 บรรยาย / presentation ผศ.ดร.
ตอบข้อ - เอกสารคำ ธิดาวลั ย์
7 การเขียนโครงการ ซักถาม/อภิปราย สอน อุ่นกอง
ทางการศึกษา (ต่อ) ในชั้นเรียน /
ปฏิบัติการเรียนรู้ - ppt. ผศ.ดร.
8 การนำเสนอ ด้วยตนเอง presentation ธิดาวัลย์
ความก้าวหน้าการ - ฝึกปฏิบัติ อุ่นกอง
เขียนโครงการทาง 2 บรรยาย /
การศึกษา ตอบข้อ - ppt.
ซกั ถาม/อภิปราย presentation
ในช้ันเรียน / - เอกสารคำ
ปฏิบตั ิการเรียนรู้ สอน
ด้วยตนเอง

2 บรรยาย /
ตอบข้อ
ซกั ถาม/อภิปราย
ในช้ันเรียน /
ปฏิบัติการเขียน
โครงการ (เดีย่ ว)

2 บรรยาย /
ตอบข้อ
ซกั ถาม/อภิปราย
ในช้ันเรียน /
ปฏิบตั ิการเขียน
โครงการ (กลุ่ม)

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

ฎ

สปั ดาห์ที่ หวั ขอ้ / จำนวนชั่วโมง กิจกรรมการ สือ่ ที่ใช้ ผูส้ อน
รายละเอียด (วนั /เดือน/ปี) เรียนการสอน (ถา้ มี) ผศ.ดร.
- ppt. ธิดาวลั ย์
9 การปฏิบตั ิการ 2 บรรยาย / presentation อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ตอบข้อ - เอกสารคำ
ทางการศึกษา 2 ซกั ถาม/อภิปราย สอน ผศ.ดร.
ในช้ันเรียน / ธิดาวัลย์
10 การปฏิบตั ิการ 2 ปฏิบัติการ - ppt. อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ประเมินโครงการ presentation
ทางการศึกษา (ต่อ) 2 (เดี่ยว) - ฝึกปฏิบัติ ผศ.ดร.
ธิดาวลั ย์
11 การปฏิบัติการ 2 บรรยาย / - ppt. อุ่นกอง
ประเมินโครงการ ตอบข้อ presentation
ทางการศึกษา (ต่อ) ซักถาม/อภิปราย - ฝึกปฏิบัติ ผศ.ดร.
ในช้ันเรียน / ธิดาวลั ย์
12 การเขียนรายงาน ปฏิบัติการ - ppt. อุ่นกอง
ผลการประเมิน ประเมินโครงการ presentation
โครงการทาง (กลุ่ม) - เอกสารคำ ผศ.ดร.
การศึกษา สอน ธิดาวลั ย์
บรรยาย / อุ่นกอง
13 การเขียนรายงาน ตอบข้อ - ppt.
ผลการประเมิน ซักถาม/อภิปราย presentation
โครงการทาง ในช้ันเรียน / - ฝึกปฏิบตั ิ
การศึกษา (ต่อ) ปฏิบัติการ
ประเมินโครงการ
(กลุ่ม)

บรรยาย /
ตอบข้อ
ซกั ถาม/อภิปราย
ในชั้นเรียน /
ปฏิบัติการเรียนรู้
ด้วยตนเอง

บรรยาย /
ตอบข้อ
ซักถาม/อภิปราย
ในช้ันเรียน /
ปฏิบตั ิการเขียน
รายงานการ
ประเมินโครงการ

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

ฏ

สปั ดาห์ที่ หัวขอ้ / จำนวนชว่ั โมง กิจกรรมการ สือ่ ทีใ่ ช้ ผสู้ อน
รายละเอียด
(วนั /เดือน/ปี) เรียนการสอน (ถ้ามี) ผศ.ดร.
14 การเขียนรายงาน ธิดาวัลย์
ผลการประเมิน 2 ซักถาม/อภิปราย - ppt. อุ่นกอง
โครงการทาง
การศึกษา (ต่อ) ในช้ันเรียน / presentation ผศ.ดร.
ธิดาวลั ย์
15 การจดั นิทรรศการ ปฏิบตั ิการเขียน - ฝึกปฏิบัติ อุ่นกอง
นำเสนอผลงานใน
ชั้นเรียน รายงานการ ผศ.ดร.
ธิดาวัลย์
16 สรุปผลการเรียนรู้ ประเมินโครงการ อุ่นกอง

สอบปลายภาค 2 ซักถาม/อภิปราย - ppt.

ในช้ันเรียน / presentation

นำเสนอ - เอกสารคำ

นิทรรศการ สอน

ผลงานต่อสมาชิก

ในช้ันเรียน

อภิปรายในชั้น ชิ้นงาน ของ

เรียน / ปฏิบตั ิการ ผู้เรียน

เรียนรู้ด้วยตนเอง

แบบทดสอบ

ปลายภาคเรียน

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลยั พะเยา

ฐ

2. แผนการประเมินผลการเรียนรู้
แผนการประเมินผลการเรียนรู้ (อธิบายวิธีประเมินผลการเรียนรู้แต่ละหัวข้อตามที่

ปรากฏใน Curriculum Mapping) ตามทีก่ ำหนดใน มคอ.2

ที่ ผลการ วิธีการประเมิน สัปดาหท์ ี่ สัดส่วนของ
เรียนรู้ ประเมิน การ

1 2.1 (1-3) สอบกลางภาค 8 ประเมินผล
3.1 (1-4) 25%
บนั ทึกการเรียนรู้ 16 10%
2 2.1 (1-3) การค้นคว้าข้อมูล วิเคราะห์โครงการ ตลอด
3.1 (1-4) เขียนโครงการ รายงานการประเมิน ภาคการศึกษา 35%
โครงการ มีความถูกต้องเหมาะสม ตลอดภาค
3 2.1 (1-3) ของเน ื้อหา และเสนอแนวทาง การศกึ ษา 10%
3.1 (1-4) ปรับปรุงแก้ไข นำเสนอผลการศึกษา 20%
4.1 (1-4) (นำเสนอนปู นิทรรศการ)
5.1 (1-3) การเข้าชน้ั เรียน
การมสี ว่ นรว่ ม อภปิ ราย
4 1.1 (1-4) เสนอความคิดเห็นในช้นั เรยี น
3.1
4.1 สอบปลายภาค ปลายภาค
5.1

5 2.1 (1-3)
3.1 (1-4)

หมวดที่ 6 ทรพั ยากรประกอบการเรียนการสอน
เอกสารและขอ้ มลู แนะนำ
การประเมินโครงการ . สืบค้นเมื่อ 19 มกราคม 2563,จาก

http://km.moi.go.th/km/32_quality_plan/evaluate/evaluate5_2.pdf
การประเมินโครงการ Evaluation.สืบค้นเมื่อ 19 มกราคม 2563,จาก

https://home.kku.ac.th/sompo_pu/spweb/evaluation/program-evaluation.pdf
เชาว์ อินใย. (2553). การประเมินโครงการ: Program Evaluation. (พิมพ์คร้ังที่ 2). กรุงเทพฯ:

สำนักพิมพ์แห่งจฬุ าลงกรณ์.
ประชมุ รอดประเสริฐ. (2529). การบริหารโครงการ. กรุงเทพฯ : เนติกุลการพิมพ์.
ประวิต เอราวัณ. (2562). การออกแบบโครงการทางการศึกษาและการประเมินแบบเร่งด่วน.

กรุงเทพฯ : สำนกั พิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
พิชิต ฤทธิ์จรญู . (2555). การวิจยั ทางการบริหารการศึกษาเพือ่ พัฒนาคุณภาพการศึกษา.

วิทยาลัยการฝึกหัดคร:ู มหาวิทยาลัยราชภฏั พระนคร.
พิษณุ ฟองสี . การเขียนรายงานการประเมินโครงการ.
รัตนะ บัวสนธ์. (2556). วิจยั เชิงคุณภาพการศึกษา. (พิมพ์คร้ังที่ 4). กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์

แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
เยาวดี รางชัยบูล วิบูลย์ศรี . (2546). การประเมินโครงการ : แนวคิดและแนวปฏิบตั ิ.

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลยั พะเยา

ฑ

(พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
ศิริชยั กาญจนวาสี. (2552). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดิม. (พิมพ์คร้ังที่ 6). กรงุ เทพฯ :

โรงพิมพ์แห่งจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
สมหวงั พิธิยานุวฒั น์. (2551) . วิธีวิทยาการประเมิน : ศาสตร์แห่งคณุ คา่ . (พิมพ์ครั้งที่ 4).

กรุงเทพฯ : จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำราญ มีแจ้ง. การประเมินโครงการทางการศึกษา : ทฤษฎีและปฏิบัติ. เอกสารหมายเลข 4 .

รูปแบบการประเมินโครงการ. เข้าถึงได้ที่
www.yala3.go.th/download/link.php?fid=359
หน่วยที่ 7 การประเมินโคงการ (3). เข้าถึงได้ที่ edu.stou.ac.th/EDU/UploadedFile/7.pdf
หลักการประเมินผลโครงการ.สืบค้นเมือ่ 11 มกราคม 2563,จาก
https://tica-thaigov.mfa.go.th/th/page
สมคิด พรมจุ้ย. (2552). เทคนิคการประเมินโครงการ. (พิมพ์ครั้งที่ 5). นนทบุรี : จตพุ รดีไซน์
Thoopho.
Alkin, M.C. (1969). Evaluation Theory Development, Education Comment.
Cronbach, L.J. (1963). Course Improvement Through Evaluation. Teachers College Record
Guba. E.G., and Lincoln, Y.S. (1981). Effective Evaluation. San Francisco : Jossey-Bass
Publishers.
Guba. E.G.,and Lincoln, Y.S. (1989). Fourth Generation Evaluation. Newbury Park,
California : Sage Publications, Inc.
Kirkpatrick, D. L. (1975). Technigues For Evaluating, Training Program. Evaluating Training
Program. San Francisco: American Society For Training and Development.
Knox, Alan B.(1980). University Continuing Professional Education. Urbana: University of
Illinois at Urbana-Champaign.Office for the Study of Continuing Professional
Education.
Mitzel,Harold E. (1982). Encyclopedia of Educational Research. Vol.2. 5 th ed.
New York : The Free Press.
Peter H. Rossi and Howard E. Freeman.(1982). Evaluation : A Systematic Approach.
Retrieved 7 January 2020, from https://www.jstor.org/stable/4531924.
Provus, M.N. (1971). Discrepancy Evaluation. Berkeley, California : McCutcheon
Pulishing Co.
Stake, (1974). Pros and Cons About Goal-Free Evaluation. Evaluation Comment.
Scriven, M.S. (1974). Pros and Cons About Goal-Free Evaluation. Evaluation Comment
Scriven, M.S. (1973). Goal-Free Evaluation. In E. House (Ed.), School Evaluation :
The Politics and Process. Berkerley : McCutchan.
Stufflebeam, D.L., et sl. (1971). Educational Evaluation and Decision Making. Itasca,
Illinois : Peacock.
Worthen, B.R. and Sanders, J.R. (1973). Educational Evaluation : Theory and Practice. Ohio
: Charles and Joanes.

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

ฒ

หมวดที่ 7 การประเมินและปรับปรงุ การดำเนินการของรายวิชา
1. กลยุทธ์การประเมินประสิทธิผลของรายวิชาโดยนิสิต

การประเมินประสิทธิผลในรายวิชานี้ที่จดั ทำโดยนิสิต ได้จดั
กิจกรรมในการนำแนวคิดและความเหน็ จากนิสิตได้ดังนี้
1.1 การสนทนากลุ่มระหว่างผู้สอนและผู้เรียน
1.2 แบบประเมินผู้สอน และแบบประเมินรายวิชา
2. กลยทุ ธ์การประเมินการสอน
ในการเกบ็ ข้อมลู เพื่อประเมนิ การสอน ไดม้ ีกลยทุ ธด์ ังนี้
2.1 การสังเกตการสอนของผสู้ อน
2.2 ผลการเรียนของนิสิต
2.3 การทวนสอบผลประเมินการเรียนรู้
3. การปรับปรงุ การสอน
หลักจากผลการประเมินการสอนในข้อ 2 จึงมีการปรับปรงุ การสอน โดยการจดั
กิจกรรมในการระดมสมอง และหาข้อมูลเพิ่มเติมในการปรบั ปรุงการสอน ดงั นี้
3.1 สัมมนาการจัดการเรียนการสอน
3.2 วิจยั ในและนอกชั้นเรียน
4. การทวนสอบมาตรฐานผลสมั ฤทธิข์ องนิสิตในรายวิชา
ในระหว่างกระบวนการสอนรายวิชา มีการทวนสอบผลสมั ฤทธิ์ในรายหัวข้อ ตามที่
คาดหวังจากการเรียนรู้ในรายวิชา ได้จากการสอบถามนิสิต หรือสุ่มตรวจผลงานของนิสิต
รวมถึงพิจารณาจากผลการทดสอบย่อย และหลังการออกผลการเรียนรายวิชา มีการทวน
สอบผลสัมฤทธิ์โดยรวมในวิชาได้ดงั นี้
4.1 การทวนสอบการให้คะแนนจาการสุ่มตรวจผลงานของนิสิตโดยอาจารย์อืน่ หรือ
ผู้ทรงคณุ วฒุ ิ ที่ไม่ใชอ่ าจารย์ประจำหลักสูตรและอาจารย์ผู้สอน
4.2 มีการต้ังคณะกรรมการในสาขาวิชา ตรวจสอบผลประเมินการเรียนรู้ของนิสิตโดย
ตรวจสอบข้อสอบ รายงาน วิธีการให้คะแนนสอบ และการให้คะแนนพฤติกรรม
5. การดำเนินการทบทวนและการวางแผนปรบั ปรุงประสิทธิผลของรายวิชา
จากผลการประเมนิ และทวนสอบผลสมั ฤทธิ์ประสิทธิผลรายวิชา ได้มีการวางแผนการ
ปรบั ปรุงการสอน และรายละเอยี ดรายวชิ า เพื่อให้เกดิ คุณภาพมากขึน้ ดังนี้
5.1 ปรับปรงุ รายวิชาทุก 3 ปี หรอื ตามขอ้ เสนอแนะและผลทวนสอบมาตรฐานผลสัมฤทธิ์
ตามข้อ 4
5.2 เปลีย่ นหรือสลบั อาจารยผ์ ้สู อน เพือ่ ให้นสิ ิตมมี มุ มองในเรื่องการประยุกต์ความรูน้ ีก้ บั
ปัญหาทีม่ าจากงานวิจัยของอาจารย์ องคก์ ร หรอื หนว่ ยงานตา่ งๆ ทีเ่ กี่ยวข้อง

กองบริการการศึกษา มหาวิทยาลัยพะเยา

แผนการสอนประจำหนว่ ยที่ 1
โครงการ

เนือ้ หาในหนว่ ยการเรียนรู้
1. ความหมายของโครงการ
2. ลักษณะสำคัญของโครงการ
3. ลกั ษณะโครงการที่ดี
4. องคป์ ระกอบของโครงการ
5. ประเภทของโครงการ
6. รปู แบบของการเขียนโครงการ
7. วงจรโครงการ
8. คำถามประจำหน่วยการเรียน
9. เอกสารอ้างอิง

วตั ถปุ ระสงค์
เมือ่ ผู้เรียนได้ศึกษาหน่วยการเรียนรู้นี้แล้ว ผู้เรียนสามารถ

1. อธิบายความหมายของโครงการได้
2. อธิบายลักษณะสำคญั ของโครงการได้
3. อธิบายลักษณะโครงการทีด่ ีได้
4. อธิบายองค์ประกอบของโครงการได้
5. อธิบายประเภทของโครงการได้
6. อธิบายรูปแบบของการเขียนโครงการได้
7. อธิบายวงจรโครงการได้
8. เขียนโครงการได้

จำนวนชั่วโมงทีส่ อน 10 ชว่ั โมง

กิจกรรมการเรียนการสอน
1. ผู้สอนเตรียมความพร้อมผู้เรียน โดยเปิดหนงั ส้ันสร้างแรงบนั ดาลใจในการเรียน
2. ผู้สอนบรรยายให้ความรู้เกี่ยวกับความหมายของโครงการ ลักษณะสำคญั ของ

โครงการ ลักษณะโครงการทีด่ ี องค์ประกอบของโครงการ ประเภทของโครงการ รูปแบบของ
การเขียนโครงการ รูปแบบของการเขียนโครงการ

3. ผู้สอนนำเสนอตัวอย่าง โครงการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาของนิสิตฝึก
ประสบการณ์วิชาชีพครรู ุ่นพี่ พร้อมท้ังสรุปและให้ข้อเสนอแนะเพิม่ เติม

4. นิสิตแบ่งกลุ่มศึกษาตวั อย่างโครงการ วิเคราะห์องค์ประกอบของโครงการ อภิปราย
สรปุ สาระสำคญั แล้วนำเสนอต่อสมาชิกในช้ันเรียน แล้วจดั ส่งผลงานของกลุ่ม พร้อมทั้งนำส่ง
ในระบบ Microsoft team ห้องเรียนโค้ด 6msqntg

5. ผู้เรียนตอบคำถามประจำหน่วยการเรียน และบนั ทึกการเรียนรู้ด้วย Cornell Notes
นำส่งในระบบ Microsoft team ห้องเรียนโค้ด 6msqntg

2

6. ผู้เรียนศึกษาเรียนรู้เพิ่มเติมด้วยตนเองจากห้องเรียนในระบบ Microsoft team
ห้องเรียนโค้ด 6msqntg

7. แลกเปลีย่ นเรียนรู้ระหว่างกัน

สือ่ การเรียนการสอน
1. เอกสารคำสอน หน่วยที่ 1 โครงการ
2. Power point ประจำหน่วยที่ 1 เรือ่ ง โครงการ
3. หนงั ส้ันสร้างแรงบันดาลใจ

การประเมินผล
1. ประเมินด้านความรู้ (Knowledge) จากผลงานของกลุ่ม การตอบคำถามประจำ

หน่วยการเรียน และจากบนั ทึกการเรียนรู้ด้วย Cornell notes
2. ประเมินด้านคุณลกั ษณะ (Attribute) จากการสังเกตการณ์ร่วมกิจกรรมการเรียน

การตอบคำถาม การอภิปราย ซักถามและการแสดงความคิดเหน็
3. ประเมินด้านทกั ษะกระบวนการ (Skill) จากการปฏิบัติกิจกรรมในช้ันเรียน

3

หน่วยที่ 1 โครงการ

โครงการ เป็นกลุ่มของกิจกรรมทีท่ กุ หน่วยงาน ทกุ องคก์ รต้องปฏิบัติควบคไู่ ปกับงาน

ประจำ ซึ่งกิจกรรมในโครงการจะมีความสมั พนั ธ์เกี่ยวข้องกัน แต่ละกิจกรรมจะมีเป้าหมายที่
เด่นชัด มีการกำหนดเวลาเริ่มต้นและเวลาสิ้นสุดโครงการ และโครงการมกั จะเปน็ งานที่ต่างไปจาก

งานประจำ เกีย่ วข้องกับการใช้ทรพั ยากรต่างๆ เพือ่ นำมาลงทุนสร้างผลงานทีก่ ่อให้เกิดประโยชน์

ต่อกลุ่มเป้าหมาย โดยกิจกรรมดงั กล่าวจะต้องเป็นหน่วยอิสระที่สามารถทำการวิเคราะห์ วางแผน
และบริหารได้ นอกจากน้ันจะต้องมีวตั ถุประสงคท์ ีช่ ัดเจน มีกำหนดเวลาเริ่มต้นและสิ้นสดุ ที่แน่ชดั

การดำเนินงานจะต้องอยู่ภายใต้งบประมาณทีไ่ ด้ตั้งไว้ และได้ผลงานทีม่ ีคณุ ภาพตามเกณฑ์ที่

กำหนด ซึง่ โครงการไม่ได้ลงทนุ เพือ่ สร้างเฉพาะสิ่งทีเ่ ปน็ วัตถอุ าทิ โรงงาน บ้านจัดสรร
คอนโดมิเนียม เขื่อน หรือถนน เท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงสิง่ ทีไ่ ม่ใชว่ ตั ถุด้วย เชน่ การฝึกอบรม

พนักงาน การปรับปรุงโครงสร้างการบริหารงาน เป็นต้น

โครงการเปน็ กิจกรรมย่อยต่างๆ ของแผนงาน ซึง่ เปน็ สิง่ ที่อยู่นอกเหนือจากงานประจำ
แต่มีการดำเนินงานควบคไู่ ปกับงานประจำขององค์กร ดังภาพที่ 1

ภาพที่ 1 กิจกรรมย่อยของแผนงาน

4

ความหมายของโครงการ
โครงการเป็นเครื่องมือสําคัญในการบริหารงานให้เกิดความสําเร็จ หากมีความรู้ความ

เข้าใจเกี่ยวกับโครงการจะสามารถนํามาเขียนโครงการให้ถูกต้องตามหลักวิชาการ ซึ่งมีนักการ
ศึกษากล่าวไว้ดงั นี้

สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ (2553 ,หน้า 115) ได้ให้ความหมายของโครงการว่า หมายถึง แผน
ย่อย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของแผนงานหรือเป็นกลุ่มของกิจกรรมที่จะดําเนินการในระยะเวลาที่กําหนด
เพือ่ ให้ บรรลุเป้าหมาย และวัตถุประสงคข์ องแผนงานทีไ่ ด้ระบไุ ว้

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 (2554 ,หน้า 280 )ให้ความหมายของ
โครงการ (Project) ไว้ว่า เปน็ แผนหรือเค้าโครงตามที่กําหนดไว้

เชาว์ อินใย (2553 ,หน้า 4) ได้ให้ความหมายของโครงการว่า โครงการหมายถึง ส่วนย่อย
ส่วนหนึ่งของแผนงานซึ่งประกอบ ด้วยชุดของกิจกรรมที่จัดขึ้นอย่างมีระบบ มีการกําหนด
ทรัพยากรในการ ดําเนินงาน ระยะเวลาดําเนินงานไว้อย่างชัดเจน โดยออกแบบมาเพื่อให้บรรลุ
เป้าหมายตามต้องการ

สุวิทย์ มูลคํา และ สุนันทา สุนทรประเสริฐ (2550 ,หน้า 146) ให้ความหมายของโครงการ ว่า
โครงการ( Project) หมายถึง การกําหนดแนวทางใดทางหนึ่งกับการแก้ปัญหา หรือพัฒนางานที่มี
วัตถุประสงค์เด่นชัด มีกิจกรรมที่ทําให้บรรลุวัตถุประสงค์อย่างเหมาะสม มีการจัดทรัพยากรอย่าง
ประหยดั และมีประสิทธิภาพ มีเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดของงาน

สุพักตร์ พิบูลย์ และคณะ (2554 ,หน้า 117) ให้ความหมายของโครงการว่า เป็นกลุ่มของ
กิจกรรมที่เห็นว่าเป็นทางเลือกในการยกระดับคุณภาพงาน ที่ได้รับคัดสรรแล้วว่าเหมาะสมและน่าจะ
เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในการยกระดับคุณภาพงานปกติ โดยมีจุดมุ่งหมาย เป้าหมาย กิจกรรม
ดําเนินงาน ทีช่ ัดเจน และมีช่วงระยะเวลาในการดําเนินงานที่แน่นนอน

เยาวดี รางชยั กุล วิบลู ย์ศรี (2556 ,หน้า 80) ได้กล่าวถึง สาระสําคัญของโครงการ 4 ประการ
ดังนี้

1. โครงการต้องมีการกําหนดเวลาสิ้นสุด
2. โครงการมีกิจกรรมทีซ่ บั ซ้อน
3. กิจกรรมจะสนองตอบวัตถุประสงคข์ องโครงการ
4. เมื่อโครงการสิ้นสดุ จะไม่มีการทําซ้าํ ในลกั ษณะเดิมอีก
สรุปได้ว่า โครงการ หมายถึง การกําหนดงานและกิจกรรมที่ใช้เป็นแนวทาง ในการแกป้ ัญหา
หรือพัฒนางาน ประกอบไปด้วย กิจกรรม งบประมาณและทรัพยากรในการดําเนินงาน และมี
ระยะเวลาของการดําเนินงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ภายในระยะเวลาที่
กําหนดไว้แน่นอน

5

ลักษณะสำคญั ของโครงการ
(https://kanogwan23.wordpress.com/tag/ลักษณะสำคญั ของโครงการ/)
โครงการหนึ่งๆ จะต้องประกอบด้วยคุณลักษณะสำคัญ ดังนี้
1. ประกอบด้วยกิจกรรมย่อยๆ ทีเ่ กีย่ วข้องพึ่งพิงและสอดคล้องกันภายใต้วตั ถปุ ระสงค์

เดียวกนั
2. มีการกำหนดวัตถุประสงค์ (Objective) ทีช่ ดั เจน วัดได้ และปฏิบัติได้ ท้ังนี้เพือ่ เปน็

แนวทางในการดำเนินงานและติดตามประเมินผลได้ โครงการหนึง่ ๆอาจมีมากกว่าหนึ่ง
วัตถปุ ระสงค์กไ็ ด้ กล่าวคือมีวัตถปุ ระสงค์หลัก และวตั ถุประสงค์รองและต้องกำหนดวตั ถุประสงค์
ที่สมารถปฏิบัติได้ มิใช่วตั ถุประสงคท์ ี่เลือ่ นลอย/เพ้อฝัน หรือเกินความเปน็ จริง

3. มีการกำหนดจุดเริม่ ต้นและจดุ สิ้นสุดของกิจกรรม (Scheduled Beginning and
Terminal Points)การเขียนโครงการโดยท่วั ไปจะต้องมีการกำหนดระยะเวลาว่าจะเริม่ ต้นเมื่อไร และ
สิ้นสดุ เมือ่ ไรถ้าหากมีการดำเนินกิจกรรมไปเรื่อยๆ ไม่มีการกำหนดขอบเขตของเวลา (Time
Boundary) ไว้จะไม่ถือว่าเปน็ งานโครงการ เพราะมีลกั ษณะเปน็ งานประจำ( Routine ) หรืองานปกติ

4. มีสถานที่ต้ัง (Location) ของโครงการ ผู้เขียนโครงการต้องระบุให้ชดั เจนว่าโครงการนี้
พื้นทีด่ ำเนินการหรือหัวงานอยู่ทีใ่ ด เพือ่ สะดวกในการดำเนินงาน ถ้าเลือกสถานทีต่ ้ังโครงการไม่
เหมาะสมแล้วย่อมทำให้เสียค่าใช้จ่ายหรือลงทุนมาก ผลประโยชน์ตอบแทนที่ได้อาจไม่คุ้มค่า การ
ติดตามและการประเมินผลโครงการก็อาจทำได้ยาก

5. มีบคุ ลากรหรือองค์กรทีเ่ ฉพาะเจาะจง (Organization) งานโครงการจะต้องมีหน่วยงาน
หลักรับผิดชอบ ส่วนหน่วยงานอืน่ ถือว่าเป็นหน่วยงานเสริมหรือร่วมมือดำเนินงานเท่านั้น และควร
ระบบุ คุ ลากรผู้รบั ผิดชอบโครงการน้ันให้ชัดเจน เพือ่ เป็นหลกั ประกนั ว่าบุคคล/ องคก์ รน้ันจะปฏิบัติ
อย่างจริงจังและจริงใจ

6. มีการใช้ทรพั ยากรให้เกิดประโยชน์ (Resource) การเขียนโครงการจะต้องระบแุ หล่ง
ทรพั ยากรโดยเฉพาะแหล่งงบประมาณให้ชดั เจน เชน่ งบประมาณแผ่นดิน หรือเงินกู้ หรือเงินทุน
สำรอง หรือเงินบริจาค ฯลฯ และจะต้องระบเุ งินที่ใช้ว่าเปน็ หมวดวัสดุ หมวดค่าใช้สอย หมวด
คา่ ตอบแทน หมวดคา่ ครุภณั ฑ์ หมวดคา่ ทีด่ ินและสิ่งกอ่ สร้าง ฯลฯ ท้ังนี้จะทำให้งา่ ยในการ
ดำเนินการและควบคมุ ตรวจสอบการใช้งบประมาณให้เกิดประโยชน์สูงสดุ ได้

ส่วนข้อมลู จาก https://sites.google.com/site/pmtech32152009/bth-thi-2-khwam-ru-
thawpi-keiyw-kab-khorngkar กล่าวถึงลักษณะสำคญั ของโครงการ ดังนี้

1. โครงการต้องเป็นระบบ (System) ซึง่ ประกอบด้วยปจั จัย (Input) กระบวนการ (Process)
ผลผลิต (Output) และตัวตรวจสอบกลบั (Feed Back) ตวั ป้อน (Input) หมายถึง สิ่งที่ต้องการใส่เข้า
ไปให้ได้ผลผลิต (Output) ได้แก่ งบประมาณ วัสดอุ ปุ กรณ์ บุคลากร แรงงาน เป็นต้น กระบวนการ
(Process) หมายถึง วิธีดำเนินการในการเปลีย่ นแปลง ปรบั ปรุงตวั ป้อนหรือปจั จัยโดยอาศัยเทคนิค
และวิทยาการให้เกิดผลผลิตตามวตั ถุประสงค์ทีก่ ำหนดไว้ ผลผลิต (Output) หมายถึง ผลที่
ต้องการซึ่งเกิดจากกระบวนการ ผลผลิตอาจมีคณุ ลักษณะดังนี้ การเพิม่ คณุ ภาพ เพิม่ ปริมาณ เกิด
วิทยาการใหม่ ตัวตรวจสอบกลบั (Feed Back) เป็นกรรมวิธีตรวจสอบความผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้น
ในแต่ละข้ันตอนดงั ภาพ

2. โครงการต้องมีวตั ถุประสงค์ (Objective) การเขียนโครงการนั้นจะต้องมีวัตถปุ ระสงค์

6

และวตั ถปุ ระสงค์ของโครงการต้องชัดเจนและสอดคล้องกบั วตั ถปุ ระสงค์ระดับสงู ในแต่ละระดบั
3. โครงการต้องเป็นเรื่องของอนาคต โครงการเป็นสิง่ ที่ยงั ไม่เกิดขึ้นเพราะเปน็ เรื่องของ

อนาคตเพราะฉะน้ันการเขียนโครงการจะต้องวางแผนอย่างรอบคอบและต้องแสวงหาข้อมลู ให้มาก
ทีส่ ุดที่จะมากได้ถ้าข้อมลู ไม่เพียงพออาจจะเป็นผลให้โครงการน้ันล้มเหลวได้

4. โครงการต้องมีระยะเวลาทีแ่ น่นอน มีจดุ เริ่มต้นและจดุ สิ้นสุดโครงการ หากมีการ
ดำเนินงานไปเรือ่ ย ๆ โดยไม่มีกำหนดระยะเวลาไว้ จะไม่ถือเปน็ โครงการเพราะเข้าลักษณะของการ
ดำเนินงานตามปกติ

5. โครงการต้องมีความเปน็ เอกเทศ ความมีเอกเทศหมายความว่าแต่ละโครงการจะ
สามารถดำเนินไปได้ตามข้ันตอนของโครงการนั้น ๆ โดยไม่ขึ้นอยู่กบั โครงการใดโครงการหนึ่งเป็น
องค์ประกอบ

6. โครงการควรมีลกั ษณะเร่งด่วนหรือมีต้นทนุ ต่ำ โครงการที่ดีควรจะมีลกั ษณะการเสรจ็
สิ้นโครงการในระยะสิ้นสดุ ค่าใช้จา่ ยน้อยทีส่ ดุ ผลผลิตตรงตามวัตถปุ ระสงค์มากที่สดุ

7. โครงการควรมีสถานทีด่ ำเนินงาน โครงการต้องระบุให้ชัดว่าจะดำเนินงานข้อใด ใช้
สถานทีใ่ ดเปน็ ที่ดำเนินงาน

8. โครงการควรมีลักษณะเปน็ งานเริม่ ต้นหรืองานพฒั นา
9. โครงการจะต้องสอดคล้องกับนโยบายของหน่วยงาน
สรุปได้ว่า ลกั ษณะที่สำคัญของโครงการ จะต้องประกอบด้วยกิจกรรมย่อยๆ ในโครงการ
มีระยะเวลาเริม่ ต้นและสิ้นสดุ แตกต่างจากงานประจำ มีวัตถุประสงค์ มีระยะเวลาชดั เจน มีการใช้
ทรัพยากร มีบุคลากรหรือองคก์ รรบั ผิดชอบ

ลักษณะโครงการทีด่ ี
ลักษณะโครงการที่ดีนั้นจะต้องมีองค์ประกอบที่สมบูรณ์ในกระบวนการจัดทําโครงการ ซึ่ง

นกั วิชาการได้กล่าวไว้ดงั นี้
สมคิด พรมจุ้ย (2552 ,หน้า 23-24) ให้ทัศนะเกี่ยวกับโครงการที่ดีจะต้องประกอบไปด้วย

ลักษณะสําคัญ 6 ประการคือ
1. มีการกําหนดวัตถุประสงค์โครงการ ต้องมีการกําหนดวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน วัตถุประสงค์

ของโครงการหนึง่ ๆ อาจมีหลายข้อ
2. มีความเป็นเอกเทศ โครงการแต่ละโครงการจะต้องมีการกําหนดขอบเขตของการ

ดําเนินงานและความรบั ผิดชอบไว้อย่างชัดเจน
3. มีการกําหนดรูปแบบ และรายละเอียดการดําเนินงานที่สอดคล้องกลมกลืนกัน โครงการ

หนึ่งๆ จะต้องมีการดําเนินงานต่าง ๆ ที่สัมพันธ์ต่อเนื่องกันไป ตั้งแต่เริ่มโครงการจนสิ้นสุดโครงการที่
เปน็ ระบบ และมีระเบียบ

4. มีการระบุทรัพยากรต่าง ๆ ที่จําเป็นในการดําเนินงาน ทั้งทรัพยากรด้านบุคคลและแหล่ง
ทรพั ยากรทีส่ นบั สนนุ โครงการ งบประมาณ และแหล่งเงินทนุ ที่จะนํามาดาํ เนินการ

5. มีการกําหนดระยะเวลาเริ่มต้นและเวลาสิ้นสุดที่แน่นอน โครงการจะต้องมีการกําหนด
จุดเริ่มต้นว่าเริ่มโครงการเมื่อใด และจะดําเนินงานต่อไปจนถึงระยะเวลาใด อันเป็นเวลาสิ้นสุดโครงการ
จึงไม่ใชเ่ ปน็ งานทีท่ าํ ประจําไปเรื่อย ๆ แต่มีการกาํ หนดระยะเวลาไว้อย่างแน่นอน

7

6. สามารถนําไปปฏิบัติได้ เป็นโครงการที่สามารถนําไปปฏิบัติได้จริง ไม่ใช่เป็นโครงการเลื่อน
ลอยหรือสวยหรู นาํ ไปปฏิบตั ิไม่ได้

รัตนะ บัวสนธ์ (2556 ,หน้า 11) กล่าวว่า การดําเนินงานเกี่ยวกับโครงการอย่างน้อยจะ
ประกอบด้วย 3 ขั้นตอนใหญ่ๆ ต่อเนื่องกัน ได้แก่ การกําหนดออกแบบโครงการ (Program Design) การ
ดําเนินงาน ตามโครงการหรือการนําโครงการไปใช้ (Program Implementation) และการประเมินผล
โครงการ (Program Evaluation)

พิชิต ฤทธิ์จรญู (2555 ,หน้า 10) กล่าวถึง โครงการทีด่ ีควรมีลกั ษณะดังนี้
1. สามารถแก้ปญั หาขององค์การหรือหน่วยงานได้
2. มีรายละเอียดวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่ชัดเจน สามารถดําเนินงานได้ หรือมีความเป็นไปได้
สงู
3. รายละเอียดของโครงการต้องเกี่ยวเนื่องสัมพันธ์กัน กล่าวคือ วัตถุประสงค์ต้องสอดคล้องกับ
ปัญหา
หรือหลกั การและเหตุผล วิธีดําเนินการต้องสอดคล้องกับวตั ถุประสงค์ เป็นต้น
4. สามารถสนองความต้องการของสงั คม ของกลุ่มชนส่วนใหญ่ และหน่วยงานของประเทศชาติ
5. เปน็ โครงการที่สามารถนําไปปฏิบัติให้สอดคล้องกับแผนงานหลกั ขององค์การ
6. โครงการที่ดีต้องยืดหยุ่นได้ คือ สามารถเปลี่ยนแปลงเพื่อให้เกิดความสมบูรณ์ต่อโครงการ
นั้นอยู่เสมอ
7. โครงการที่ดีจะต้องมีการประเมินผล ได้กําหนดออกแบบโครงการ (Program Design) การ
ประเมินผลโครงการ (Program Evaluation) ดําเนินงานตามโครงการ (Program Implementation)
8. โครงการต้องกําหนดขึ้นจากข้อมูลที่เป็นจริง และเป็นข้อมูลที่ได้รับการวิเคราะห์อย่าง
รอบคอบ
9. โครงการต้องได้รบั การสนับสนนุ ทางด้านทรพั ยากรอย่างเหมาะสม และทางด้านบริหาร
อย่างแท้จริง
10. โครงการจะต้องมีระยะเวลาดําเนินงาน กล่าวคือ จะต้องระบุถึงวันเวลาที่เริ่มต้นและวัน เวลา
ที่แล้วเสรจ็ อย่างแน่ชัด
สรุปได้ว่า โครงการที่ดีจะต้องแก้ปัญหาของหน่วยงานได้ องค์ประกอบของ โครงการต้องกําหนด
วัตถุประสงค์ให้มีความสอดคล้องสัมพันธ์กัน เพื่อตอบสนองความต้องการของ สังคม มีเป้าหมายการ
ดําเนินการและระยะเวลาดําเนินงานที่ชัดเจน ยืดหยุ่น และประเมินผลได้ โดย กําหนดขึ้นจากข้อมูลที่เป็น
จริง ได้รับการสนับสนุนอย่างแท้จริง สามารถนําไปปฏิบัติได้อย่างมีคุณภาพ และเกิดประโยชน์คุ้มค่า
มากที่สุดลักษณะโครงการที่ดี ต้องมีกระบวนการทํางานที่เป็นระบบ มีความ คาดหวังผลที่ได้รับ มี
การกํากับติดตาม มีการใช้ทรัพยากรที่เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และเป็นโครงการที่ สามารถปฏิบัติ
ได้จริง

8

องค์ประกอบของโครงการ
องค์ประกอบของโครงการโดยทั่วไปจะครอบคลุมรายละเอียดต่างๆ ที่ช่วยให้ผู้มีอํานาจ

ตัดสินใจพิจารณาโครงการได้โดยสะดวก และช่วยให้ผู้รับผิดชอบโครงการเห็นทิศทางในการ
ปฏิบตั ิงาน สามารถดําเนินการตามโครงการได้บรรลวุ ัตถุประสงคอ์ ย่างมีประสิทธิภาพ ในการเขียน
โครงการรูปแบบ อาจแตกต่างกันไปตามลักษณะของโครงการและข้อกําหนดแต่ละหน่วยงาน ซึ่งมี
นกั วิชาการได้ให้แนวคิด เกีย่ วกับองค์ประกอบของโครงการไว้ดงั นี้

หทยั รตั น์ ลิม่ อรุณวงศ์ (2552 ,หน้า 3) กล่าวว่า องคป์ ระกอบในโครงการควรจะมีดงั นี้
1. ชื่อแผนงาน เป็นการกําหนดชื่อให้ครอบคลุมโครงการเดียวหรือหลายโครงการที่มี
ลักษณะ งานไปในทิศทางเดียวกนั เพื่อแก้ไขปัญหาหรือสนองวัตถปุ ระสงคห์ ลกั ทีก่ ําหนดไว้
2. ชื่อโครงการ ให้ระบุชื่อโครงการตามความเหมาะสม มีความหมายชัดเจน และเรียก
เหมือนเดิม ทุกครั้งจนกว่าโครงการจะแล้วเสรจ็
3. หลักการและเหตุผล ใช้ชี้แจงรายละเอียดของปัญหา และความจําเป็นที่เกิดขึ้นที่จะต้อง
แก้ไขตลอดจนชี้แจงถึงผลประโยชน์ที่จะได้รับจากการดําเนินงานตามโครงการ และหากเป็น
โครงการที่ จะดําเนินการตามนโยบาย หรือสอดคล้องกับแผนจังหวัด หรือแผนพัฒนาเศรษฐกิจ
และสังคมแห่งชาติ หรือ แผนอื่นๆ ก็ควรชี้แจงด้วย ทั้งนี้ผู้เขียนโครงการบางท่านอาจจะเพิ่มเติม
ข้อความว่าถ้าไม่ทําโครงการดังกล่าว ผลเสียหายโดยตรงหรือผลเสียหายในระยะยาวจะเป็น
อย่างไร เพื่อให้ผู้อนุมตั ิโครงการได้เห็นประโยชน์ ของโครงการกว้างขวางขึ้น
4. วัตถุประสงค์ เป็นการบอกให้ทราบว่า การดําเนินงานตามโครงการนั้นมีความต้องการ
ให้อะไรเกิดขึ้น วัตถุประสงค์ที่ควรจะระบุไว้ควรเป็นวัตถุประสงค์ที่ชัดเจน ปฏิบัติ วัดและ
ประเมินผลได้ ในระยะหลังๆ นี้นักเขียนโครงการที่มีผู้นิยมชมชอบมักจะเขียนวัตถุประสงค์เป็น
วัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม คือ เขียนให้เป็นรูปธรรมมากกว่าเขียนเป็นนามธรรม การทําโครงการ
หนึ่งๆ อาจจะมีวัตถุประสงค์ มากกว่า 1 ข้อได้ แต่ทั้งนี้การเขียนวัตถุประสงค์ไว้มาก อาจจะทําให้ผู้
ปฏิบัติมองไม่ชัดเจนและอาจจะ ดําเนินการให้บรรลุวัตถุประสงค์ไม่ได้ นิยมเขียนวัตถุประสงค์ที่
ชัดเจน ปฏิบัติได้ วัดได้เพียง 1 - 3 ข้อ
5. เป้าหมาย ให้ระบุว่าจะดําเนินการสิ่งใด โดยพยายามแสดงให้ปรากฏเป็นรูปตัวเลขหรือ
จํานวนที่จะทําได้ภายในระยะเวลาที่กําหนด การระบุเป้าหมาย ระบุเป็นประเภทลักษณะและ
ปริมาณให้ สอดคล้องกบั วตั ถุประสงคแ์ ละความสามารถในการทํางานของผู้รบั ผิดชอบโครงการ
6. วิธีดําเนินการหรือกิจกรรมหรือขั้นตอนการดําเนินงาน คืองานหรือภารกิจซึ่งจะต้อง
ปฏิบัติ ในการดําเนินโครงการให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ ในระยะการเตรียมโครงการจะรวบรวม
กิจกรรมทุก อย่างไว้แล้วนํามาจัดลําดับว่าควรจะทําสิ่งใดก่อนหลังหรือพร้อมๆ กัน แล้วเขียนไว้
ตามลําดับจนถึง ข้ันตอนสุดท้ายทีท่ าํ ให้โครงการบรรลุวตั ถุประสงค์
7. ระยะเวลาการดําเนินงานโครงการ คือ การระบุระยะเวลาตั้งแต่เริ่มต้นโครงการจนเสร็จ
สิ้น โครงการ ปัจจุบันนิยมระบุวัน เดือน ปี ที่เริ่มต้นและเสร็จสิ้น การระบุจํานวนความยาวของ
โครงการ เชน่ 6 เดือน 2 ปี โดยไม่ระบุเวลาเริ่มต้น สิ้นสดุ เปน็ การกําหนดระยะเวลาทีไ่ ม่สมบูรณ์
8. งบประมาณ เป็นประมาณการค่าใช้จ่ายทั้งสิ้นของโครงการ ซึ่งควรจําแนกรายการ
ค่าใช้จ่าย ได้อย่างชัดเจน งบประมาณอาจแยกออกได้เป็น 3 ประเภท คือ เงินงบประมาณแผ่นดิน
เงินกู้และเงิน ช่วยเหลือจากต่างประเทศ เงินนอกงบประมาณอื่นๆ เช่น เงินเอกชนหรือองค์การ

9

เอกชน เปน็ ต้น การระบุ ยอดงบประมาณ ควรระบแุ หล่งที่มาของงบประมาณด้วย นอกจากนี้หวั ข้อ
นี้สามารถระบุทรพั ยากรอื่นที่ ต้องการ เชน่ คน วัสดุ เป็นต้น

9. เจ้าของโครงการหรือผู้รับผิดชอบโครงการ เป็นการระบุเพื่อให้ทราบว่าหน่วยงานใดเป็น
เจ้าของหรือรับผิดชอบโครงการ โครงการย่อยๆ บางโครงการระบุเป็นชื่อบุคคลเป็นรายโครงการ
ได้

10. หน่วยงานที่ให้การสนับสนุน เป็นการให้แนวทางแก่ผู้อนุมัติและผู้ปฏิบัติว่าในการ
ดําเนินการ โครงการนั้นควรจะประสานงานและขอความร่วมมือกับหน่วยงานใดบ้าง เพื่อบรรลุ
วตั ถปุ ระสงค์ทีต่ ั้งไว้

11. การประเมินผล บอกแนวทางว่าการติดตามประเมินผลควรทําอย่างไร ในระยะเวลาใด
และ ใช้วิธีการอย่างไรจึงจะเหมาะสม ซึ่งผลของการประเมินสามารถนํามาพิจารณาประกอบการ
ดาํ เนินการ เตรียมโครงการที่คล้ายคลึงหรือเกีย่ วข้องในเวลาต่อไป

12. ผลประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ เมื่อโครงการนั้นเสร็จสิ้นแล้วจะเกิดผลอย่างไรบ้าง ใคร
เป็นผู้ได้รับเรื่องนี้ สามารถเขียนทั้งผลประโยชน์โดยตรงและผลประโยชน์ในด้านผลกระทบของ
โครงการ ด้วยได้

สมคิด พรหมลุ้ย (2552 ,หน้า 6-9) ได้กําหนดองค์ประกอบของโครงการไว้ดงั นี้
1. ชื่อโครงการ เป็นการระบุเพื่อให้ทราบว่าจะมีแนวทางปฏิบัติอย่างไร และหวัง
ผลตอบแทน ในรูปใด จะต้องชดั เจนและสอดคล้องกับเนื้อหาสาระของโครงการนั้น
2. ความสําคัญที่มาของโครงการ หน่วยงานบางแห่งจะใช้หลักการและเหตุผลแทน
ความสําคัญ และที่มาของโครงการ ซึ่งต้องแสดงให้เห็นสภาพปัญหาและความจําเป็นในการจัดทํา
โครงการขึ้นมา อย่างชดั เจน
3. การกําหนดวัตถุประสงค์ จะต้องมีความเป็นไปได้ วัดได้ ระบุสิ่งที่ต้องการได้มีเหตุผล
และมีขอบเขตเวลาการดําเนินงานที่ชัดเจน และควรกําหนดวัตถุประสงค์หลังจากที่ได้ดําเนินการ
วิเคราะห์ ปญั หา เนื้อหา สาเหตุ และแนวทางแก้ไขปญั หา
4. การกําหนดเป้าหมายของโครงการ เนื่องจากเป้าหมายเป็นการแสดงถึงความต้องการที่
ระบุ ในเชิงปริมาณ คุณภาพ หรือลักษณะเฉพาะ และมักจะมีเวลากํากับด้วย ซึ่งเป็นการแสดงให้
เหน็ ถึง ความต้องการที่จะเกิดขึ้นจากการดาํ เนินงานของโครงการในอนาคตในแต่ละชว่ งเวลา
5. การกําหนดกิจกรรม กิจกรรมเป็นขั้นตอนที่จะเป็นผลให้เกิดการปฏิบัติงานให้บรรลุ
เป้าหมาย ของโครงการที่กําหนดไว้ โดยมีประสิทธิภาพสูงสุด กิจกรรมที่ดีจะต้องครอบคลุมหน้าที่
ที่เกี่ยวข้องกับ การดําเนินงาน ระยะเวลาของการปฏิบัติงาน และขอบเขตหรือพื้นที่สําหรับ
ปฏิบัติงาน
6. การกําหนดระยะเวลาและขั้นตอนการดําเนินโครงการ ควรจะกําหนดให้ชัดเจนว่าจะ
ดําเนินการกี่ปี มีระยะเริ่มต้นและสิ้นสุดเมื่อใด ส่วนการกําหนดขั้นตอนการดําเนินงานนั้น
ประกอบด้วย สาระสําคัญของกิจกรรมซึ่งจะเขียนเรื่องเป็นข้อๆ แผนดําเนินงานซึ่งระบุกิจกรรม
การดําเนินงานกับ ช่วงระยะเวลาที่จะปฏิบัติกิจกรรม กําหนดตัวผู้รับผิดชอบ โดยระบุถึงตําแหน่ง
หรือชือ่ ของผู้รับผิดชอบ

10
7. การกําหนดทรัพยากรที่จะใช้ในโครงการ ทรัพยากรเป็นองค์ประกอบหรือปัจจัยที่จะ
นําไปใช้ ในการปฏิบัติ เพื่อให้การปฏิบัติงานบรรลุเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ ประกอบด้วยคน
เครือ่ งจักร เครื่องมือ วัสดุหรืออุปกรณ์ การใช้ทรัพยากรจะต้องประหยัดแต่เกิดประโยชน์สูงสดุ
8. ค่าใช้จ่ายโครงการ เป็นส่วนสําคัญของโครงการ สามารถพิจารณาถึงผลตอบแทนที่
ได้รับ ว่าคุ้มค่ากับการลงทุนหรือไม่เพียงใด และจะต้องมีความเหมาะสมกับการดําเนินงานในแต่ละ
โครงการ
สรุปได้ว่า องค์ประกอบของโครงการจะครอบคลุมรายละเอียดต่าง ๆ ที่ช่วยให้ผู้มีอํานาจ ตัดสินใจ
พิจารณาโครงการได้โดยสะดวก และช่วยให้ผู้รับผิดชอบโครงการเห็นทิศทางในการปฏิบัติงาน
องค์ประกอบสําคัญของโครงการได้แก่ ชื่อโครงการ ความสําคัญและที่มาของโครงการ
วัตถุประสงค์ เป้าหมายกิจกรรม รายละเอียดและขั้นตอนการดําเนินงาน ทรัพยากรที่ใช้ในการ
ดาํ เนินโครงการ ค่าใช้จ่ายในโครงการและผลที่คาดว่าจะได้รบั จากโครงการ
สรุปองคป์ ระกอบของโครงการได้ตามภาพที่ 2

ภาพที่ 2 องค์ประกอบของโครงการ

11

ประเภทของโครงการ
มหาวิทยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช
(https://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/reference.html)

ได้กล่าวถึงประเภทของโครงการมีเกณฑ์ในการจำแนกได้หลายวิธี โดยวิธีการจำแนกไม่มี

รูปแบบตายตวั โครงการหนึง่ ๆ อาจเข้าขา่ ยได้หลายประเภท โดยตัวอย่างการจำแนกประเภทของ

โครงการแสดงได้ดงั นี้

วิธีการจำแนก ประเภท
1. จำแนกตามผู้ลงทนุ
1. โครงการภาครัฐ
2. จำแนกตามการลงทุน 2. โครงการภาคเอกชน
3. โครงการร่วมลงทนุ ระหว่างภาครัฐและภาคเอกชน
3. จำแนกตามการแสเงิน
หมุนเวียน 1. โครงการลงทนุ ใหม่
4. จำแนกตามขนาด 2. โครงการขยาย
3. โครงการปรับปรุง
5. จำแนกตามความเสี่ยง
1. โครงการทีม่ ีระยะการคืนทุนอย่างรวดเรว็
2. โครงการทีม่ ีระยะเวลาการคืนทุนปานกลาง
3. โครงการที่มีระยะเวลาการคืนทุนยาวนาน

1. โครงการขนาดใหญ่
2. โครงการขนาดกลาง
3. โครงการขนาดเล็ก

1. โครงการที่มีความเสี่ยงสงู
2. โครงการที่มีความเสีย่ งปานกลาง
3. โครงการที่มีความเสี่ยงต่ำ

12

รูปแบบการเขียนโครงการ
ข้นั ตอนการเขียนโครงการ
1. วิเคราะห์ปัญหาหรือความต้องการ ดำเนินการโดย
- ศึกษาสภาพแวดล้อมเพือ่ ค้นหาปัญหา
- กำหนดสภาพแห่งการหมดปญั หา
- กำหนดแนวทางแก้ไข
2. เขียนโครงการ โดยมีเทคนิค ดังนี้
2.1 กอ่ นลงมือ ต้องต้ังคำถามและตอบคำถาม 6 W 1H
1) W1 = WHO หมายถึง คำถาม “ใครเปน็ ผู้ดำเนินโครงการ”
2) W2 = WHAT หมายถึง คำถาม “จะทำอะไรบ้าง”
3) W3 = WHEN หมายถึง คำถาม “จะทำเมือ่ ไหร่”
4) W4 = WHERE หมายถึง คำถาม “จะดำเนินโครงการทีไ่ หน”
5) W5 = WHY หมายถึง คำถามที่เกีย่ วกับ “จะทำโครงการนี้ไปทำไม”
6) W6 = TO WHOM หมายถึง คำถาม “ใครเป็นผู้ได้รบั ประโยชน์”
7) H1 = HOW หมายถึง คำถาม “จะดำเนินโครงการอย่างไร”
2.2 ศึกษาเกณฑ์การคดั เลือกโครงการ
2.3 ลงมือเขียนโครงการ โดยใช้ภาษาเขียนทีก่ ระชบั สือ่ ความหมายได้ชดั เจน
การเขียนโครงการ
การเขียนโครงการจะประกอบด้วย
1. ชื่อโครงการ เป็นการระบุเพื่อให้ทราบถึงแนวทางปฏิบัติและการคาดหวังผลตอบแทนที่

สืบเนื่องจากการปฏิบตั ิโครงการตลอดจนทิศทางของการดำเนินโครงการน้ัน
2. หลักการและเหตุผล เป็นการระบุถึงสภาพปัญหาและความจำเป็นในการจัดทำโครงการ

ขึ้นมาเพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าว
3. วัตถุประสงค์โครงการ เป็นการแสดงให้เห็นถึงสิ่งหรือผลงานที่เป็นจุดหมายปลายทางที่

ต้องการจะให้เกิดขึ้นจาการปฏิบัติงานนั้น การกำหนดวัตถุประสงค์ที่ดีจะเป็นการช่วยให้การ
กำหนดขั้นตอนสำหรับปฏิบัติเป็นอย่างรัดกุม การกำหนดวัตถุประสงค์ที่ดีควรประกอบด้วย
องค์ประกอบที่เรียกว่า “SMART”

1. S = Sensible (เปน็ ไปได้) วัตถปุ ระสงคท์ ี่ดีต้องมีความเป็นไปได้
2. M=Measurable (วดั ได้) วัตถปุ ระสงคท์ ี่ดีจะต้องสามารถวัดและประเมนิ ผลได้
3. A =Attainable (ระบุสิง่ ทีต่ ้องการ) วตั ถุประสงค์ที่ดีจะต้องระบสุ ิง่ ทีต่ ้องการ

ดำเนินงานอย่างชดั เจนและเฉพาะเจาะจงมากที่สุด
4. R = Reasonable (เป็นเหตเุ ปน็ ผล) วตั ถปุ ระสงคท์ ีด่ ีต้องมีความเปน็ เหตุเปน็ ผล

ในการปฏิบตั ิงาน
5. T = Time (เวลา) วัตถปุ ระสงค์ที่ดีต้องมีขอบเขตของเวลาทีแ่ น่นอนในการ

ปฏิบตั ิงาน
4. กลุ่มเป้าหมาย ระบุกลุ่มเป้าหมายและจำนวนให้ชัดเจน ใครคือผู้ที่จะได้รับผลดีจาก
โครงการนี้ จำนวนผู้ที่ได้รับผลดีจากโครงการนี้

13

5. สถานที่ดำเนินการ ระบุสถานที่ดำเนินการโครงการ ระบุพื้นที่ โดยระบุหมู่บ้าน ตำบล
อำเภอ จงั หวัด

6. ระยะเวลาดำเนินการโครงการ เป็นการกำหนดช่วงเวลาการปฏิบัติโครงการตั้งแต่ระยะ
เริม่ ต้นปฏิบตั ิโครงการจนถึงการสิ้นสดุ โครงการน้ัน

7. วิธีดำเนินการ ควรแสดงถึงกิจกรรมและกระบวนการปฏิบัติงานทีส่ อดรบั กับ
วัตถปุ ระสงค์ แสดงรายละเอียดกิจกรรมเพียงพอ และมีกำหนดระยะเวลาของแต่ละกิจกรรมที่
สมเหตุสมผล และควรมีกิจกรรมต่อเนื่อง หากเป็นโครงการทีม่ ีการฝึกอบรม ดงู านจะต้องมี
กิจกรรมต่อเนื่องที่จะส่งผลต่อการคุ้มครอง การส่งเสริม และการสนับสนุนผู้สูงอายุ และมี
กำหนดการการฝึกอบรม หัวข้อทีจ่ ะฝึกอบรม

การเขียนวิธีดำเนินการ ให้แจกแจงดงั นี้
- ขั้นเตรียมการ
- ข้ันดำเนินงาน
- กิจกรรมที่จะดำเนินงานตามโครงการ
8. งบประมาณ งบประมาณหรือค่าใช้จ่ายของโครงการนับเป็นทรัพยากรที่สำคัญต่อการ
ปฏิบัติโครงการ โดยทั่วไปมีองค์ประกอบ ดงั นี้

1. ยอดรวมค่าใช้จา่ ยทั้งโครงการ
2. คา่ ใช้จ่ายของแต่ละกิจกรรมหรือแต่ละชว่ งเวลาพร้อมทั้งรายละเอียดคา่ ใช้จา่ ย
9. การประเมินโครงการ เป็นกระบวนการในการเก็บรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลของการ
ดำเนินโครงการและพิจารณาบ่งชี้ให้ทราบถึงจดุ เด่นหรือจดุ ด้อยของโครงการน้ัน
10. ผลที่คาดว่าจะได้รับ เป็นผลที่เกิดขึ้นจากการที่โครงการบรรลุวัตถุประสงค์ ผลที่
เกิดขึ้นจากการปฏิบตั ิโครงการ สามารถแสดงให้เห็นผลที่เป็นประโยชน์ทางตรง ทางอ้อม

วงจรโครงการ
วงจรโครงการ เป็นการแสดงข้ันตอนและความสัมพันธ์ของข้ันตอนในการดำเนินโครงการ

ต้ังแต่การเริม่ มีความคิดที่จะดำเนินโครงการจนถึงการเสรจ็ สิ้นโครงการ รวมท้ังมีการประเมินผล
การดำเนินโครงการอีกด้วย การพิจารณาวงจรโครงการจะชว่ ยให้เห็นภาพรวมของภาระงานที่
จะต้องมีการดำเนินงานภายใต้โครงการน้ันๆ โดยมีองคป์ ระกอบของวงจร 5 ข้ันตอนใหญ่ๆ ด้วยกนั
(ในบางตำราอาจแบ่งออกได้มากกว่า 5 ข้ันตอน โดยการแยกกิจกรรมหลกั ทั้ง 5 ออกเป็นกิจกรรม
ย่อย) ดังนี้

14

ภาพที่ 3 วงจรโครงการ (https://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/01-
03.html)

1. การกำหนดโครงการ
การกำหนดโครงการคือ กระบวนการขั้นต้นในการตัดสินใจว่ามีโครงการอะไรบ้างทีค่ วรจะ
ทำ โครงการใดบ้างเปน็ โครงการที่ดีและเปน็ ไปได้ โดยในขั้นตอนนี้มีภารกิจหลักสองส่วนคือ การ
ค้นหาความคิดโครงการ และการศึกษาความเป็นไปได้เบื้องต้น
การค้นหาความคิดโครงการอาจมีทีม่ าได้หลายทาง ยกตวั อย่างเช่น โครงการจาก
ภาครฐั บาล อาจมาจากนโยบายของรฐั บาล หรือเกิดจากการวางแผนระดบั ชาติในระยะยาว เปน็
ต้น ส่วนโครงการจากภาคเอกชน อาจ มาจาก ความคิดริเริม่ ในการขยายโอกาสทางธรุ กิจของ
ผู้ประกอบการ การสร้างผลิตภณั ฑ์ใหม่ๆ จากความต้องการของลูกค้า เป็นต้น โดยในทางปฏิบัติไม่
ว่าจะเปน็ ภาครฐั หรือภาคเอกชน ความคิดในการริเริม่ โครงการเปน็ ผลมาจาก ความต้องการที่ยัง
ไม่ได้รบั การตอบสนอง ปญั หาทีย่ งั ไม่ได้รบั การแก้ไข ทรพั ยากรทีย่ ังถกู ใช้อย่างไม่คุ้มค่า กล่าวโดย
สรปุ คือจดุ เริม่ ต้นของโครงการมาจากปญั หานั่นเอง
เมื่อค้นหาความคิดโครงการจนได้โครงการมาจำนวนหนึ่งแล้ว จะต้องมีการพิจารณาต่อไป
ว่าควรจะเลือกโครงการน้ันๆ มาดำเนินการหรือไม่ โดยการพิจารณากลัน่ กรองในเบื้องต้นกอ่ น
อาทิเชน่ การพิจารณาในด้านความเร่งด่วนของโครงการ ความเปน็ ไปได้ของโครงการ ความเสี่ยง
ของการดำเนินโครงการ งบประมาณในการดำเนินโครงการ ความคุ้มคา่ ในการดำเนินโครงการ
เป็นต้น โดยในข้ันตอนนี้จะพิจารณาได้แต่เพียงว่าโครงการใดอยู่ในเกณฑ์ดีและมีความเป็นไปได้

15

ในทางปฏิบตั ิ แต่ยังไม่สามารถตอบได้ว่าโครงการใดเปน็ โครงการทีด่ ีทีส่ ุด ดงั นั้นจึงต้องมีการ
วิเคราะห์ในข้ันต่อไป

2. การเตรียมโครงการ
โครงการที่ได้รบั การพิจารณาจากขั้นตอนที่ผ่านมา จะเข้าสู่กระบวนการเตรียมโครงการ
ต่อไป โดยความหมายของการเตรียมโครงการ คือ การเตรียมความสมบูรณ์ของการศึกษาความ
เป็นไปได้เพื่อนำไปสู่การประเมินและการอนุมัติโครงการ โดยการเตรียมโครงการจะประกอบไป
ด้วยภารกิจหลัก 3 ประการ คือ

2.1 การกำหนดโครงร่างโครงการ คือ การกำหนดวตั ถปุ ระสงค์และทางเลือกที่
เหมาะสมของโครงการเพื่อให้บรรลุตามวตั ถุประสงค์หลกั ที่ต้องการ

2.2 การศึกษาความเป็นไปได้ของโครงการ คือ การศึกษาเพื่อประเมินความเปน็ ไป
ได้ ความมีเหตมุ ีผล และความคุ้มค่าของโครงการว่าเป็นโครงการทีด่ ี เป็นไปได้จริง และให้ผลลพั ธ์
ออกมาคุ้มคา่ กบั การลงทนุ หรือไม่

2.3 การจดั ทำรายงานโครงการ คือ การสรปุ ผลการวิเคราะห์ในข้ันเตรียม
โครงการเพือ่ ใช้เป็นร่างนำเสนอโครงการในข้ันตอนการประเมินและการอนุมตั ิโครงการต่อไป

3. การประเมินและการอนมุ ตั ิโครงการ
หลังจากที่ได้มีการเตรียมวิเคราะห์และร่างโครงการแล้ว จะเข้าสู่ข้ันตอนการประเมินและ
การอนุมัติโครงการ ซึง่ เป็นข้ันตอนการประเมินหรือทบทวนข้อเสนอของโครงการอีกคร้ัง จาก
หน่วยงานที่เกีย่ วข้อง โดยถ้าเป็นโครงการของเอกชนจะนำไปเสนอผู้ทีจ่ ะลงทนุ พิจารณา แต่ถ้าเปน็
โครงการของทางราชการจะเปน็ การนำเสนอต่อสำนกั งานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและ
สงั คมแห่งชาติและคณะรัฐมนตรี นอกจากน้ันถ้าเป็นโครงการเงินกู้จะนำเสนอไปยังสถาบันการเงิน
เพือ่ ทำการพิจารณาต่อไป โดยการประเมินและการอนุมตั ิโครงการมีวัตถุประสงคเ์ พือ่ ให้เกิดความ
มัน่ ใจว่าผลการศึกษามีความเหมาะสม มีประสิทธิภาพ มีความถูกต้อง และมีมาตรฐานยอมรับได้
ซึง่ จะช่วยให้เห็นเป้าหมายและผลที่คาดว่าจะได้รบั ในแต่ละกิจกรรมของโครงการก่อนทีบ่ คุ คลหรือ
หน่วยงานทีม่ ีอำนาจหน้าที่ในการประเมินและอนุมตั ิโครงการจะอนุมตั ิให้นำโครงการไปปฏิบตั ิได้
โดยทั่วไปงานในข้ันตอนนี้จะประกอบไปด้วยการวิเคราะห์ในด้านต่างๆ คือ การวิเคราะห์
ด้านการตลาด การวิเคราะห์ด้านเทคนิค การวิเคราะห์ด้านการเงินและเศรษฐศาสตร์ การวิเคราะห์
ด้านสิ่งแวดล้อม การวิเคราะห์ด้านสงั คมและการเมือง เป็นต้น โครงการทีผ่ ่านการวิเคราะห์อย่าง
ครบถ้วนและรอบด้านจะสามารถทำการตดั สินใจได้ว่าเปน็ โครงการทีค่ วรนำไปดำเนินการต่อ
หรือไม่ ซึง่ ถ้าเหน็ ชอบว่าควรนำไปปฏิบตั ิและดำเนินการจะถกู นำไปสู่ขั้นตอนต่อไป แต่ถ้ายังไม่ผ่าน
การเห็นชอบโครงการจะถูกปฏิเสธในข้ันตอนนี้ โดยโครงการดังกล่าวอาจจะต้องกลับไปปรบั ปรงุ
แก้ไขและชี้แจงรายละเอียดเกีย่ วกับโครงการเพิ่มเติมจะได้ผ่านเข้าสู่ในขั้นตอนต่อไป
4. การนำโครงการไปปฏิบตั ิ
โครงการที่ผ่านการประเมินและอนุมตั ิโครงการแล้ว จะเข้าสู่ขั้นตอนการนำโครงการไป
ปฏิบัติ เพือ่ ให้บรรลุวัตถุประสงคท์ ี่กำหนดไว้ ดังน้ันในข้ันตอนนี้จึงเกีย่ วข้องกับการเตรียมแผนการ
ปฏิบัติงานให้เหมาะสม มีการควบคุมและคิดตามความก้าวหน้าของงานอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เสรจ็
สิ้นตามกำหนดเวลา อยู่ภายใต้งบประมาณ และได้ผลงานตามที่ได้กำหนดไว้ แต่อย่างไรก็ตาม
ในทางปฏิบัติขั้นตอนการนำโครงการไปปฏิบัติอาจจะเกิดปัญหาทีค่ าดไม่ถึงแม้ว่าจะมีการจัดเตรียม

16

โครงการอย่างรอบคอบแล้ว ดังน้ันความยืดหยุ่นจึงเป็นสิง่ ทีจ่ ำเป็นสำหรับขั้นตอนนี้เพื่อสามารถทำ
ให้การดำเนินงานของโครงการประสบความสำเรจ็ ลุล่วงได้

5. การประเมินผลโครงการ
หลงั จากนำโครงการไปปฏิบตั ิแล้ว จะต้องมีการประเมินผลโครงการเป็นระยะๆ เพือ่
ติดตามความก้าวหน้าและบ่งชี้ปัญหาระหว่างการดำเนินโครงการ รวมท้ังหลงั จากจบโครงการ
โดยการประเมินผลโครงการสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ คือ การประเมินระหว่าง
ดำเนินการโครงการ และการประเมินเมื่อสิ้นสุดโครงการ
การประเมินระหว่างดำเนินการโครงการ เป็นการประเมินผลในระหว่างดำเนินโครงการ
ซึง่ จะชว่ ยตรวจสอบได้ว่า โครงการได้ดำเนินไปตามแผนของโครงการหรือไม่อย่างไร มีปัญหาหรือ
อปุ สรรคใดที่ต้องแก้ไขปรับปรุงหรือไม่ ซึ่งถ้าประเมินผลแล้วยงั มีปัญหาจะได้เป็นการหาทาง
ปรบั ปรงุ และแก้ไขได้ทนั ท่วงที เพื่อให้ผลการดำเนินงานที่ดีขึ้น
การประเมินเมือ่ สิ้นสุดโครงการ เปน็ การประเมินผลรวมสรปุ การดำเนินการของโครงการ
ทั้งหมด โดยเน้นการประเมินไปยงั การวิเคราะห์ในส่วนของประสิทธิผลหรือผลลพั ธ์ของการจดั ทำ
โครงการ ว่าการดำเนินงานสามารถบรรลวุ ตั ถุประสงคไ์ ด้มากน้อยเพียงใด มีคณุ ภาพอยู่ในระดับ
ใดบ้าง

17

คำถามประจำหนว่ ยการเรียน

1. จงอธิบายความแตกต่างระหว่างโครงการ กับงานประจำ
2. จงอธิบายลักษณะโครงการที่ดี
3. จงบอกองคป์ ระกอบที่สำคัญของโครงการ
4. จากประสบการณ์ในการสังเกตการณ์สอน และทดลองสอนในสถานศึกษามาแล้ว

หากนิสิตต้องออกไปฝึกประสบการณ์วิชาชีพครเู ตม็ รปู นิสิตมีความตั้งใจจะเขียนโครงการใด
เพื่อพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาของสถานศึกษาทีอ่ อกฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู

จงอธิบาย

เอกสารอา้ งอิง

ชชู ยั สมิทธิไกร. (2544). การฝึกอบรมบุคลากรในองค์การ. (พิมพ์คร้ังที่ 3). กรงุ เทพฯ :
โรงพิมพแห่งจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .

เชาว์ อินใย. (2553). การประเมินโครงการ: Program Evaluation. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรงุ เทพฯ:
สำนักพิมพ์แห่งจฬุ าลงกรณ์.

ดวงกมล ไตรวิจิตรคณุ .(2557).ความสมั พันธ์เชิงสาเหตรุ ะหว่างทนุ ทางจิตวิทยาเชิงบวกและ
ความพึงพอใจในการปฏิบตั ิงานของครู โดยมีความยึดมน่ั ผูกพนั ในงานเป็นตัวแปรส่งผ่าน.
คณะครุศาสตร์ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

จิระศักดิ์ สาระรัตน์. (2551). การประเมินโครงการ. ปทมุ ธานี : มหาวิทยาลยั รังสิต.
ทศพร ศิริสัมพันธ์.(มมป). เอกสารประกอบการบรรยายวิชาการวิเคราะห์และประเมินผลนโยบาย

สาธารณะ.คณะรัฐศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัยกรุงเทพฯ
ธเนศ ขำเกิด. (2541). คุณภาพการศึกษาต้องพัฒนาท้ังระบบ. วารสารวิชาการ,1(12),19-21.
ประชมุ รอดประเสริฐ. (2529). การบริหารโครงการ. กรุงเทพฯ : เนติกลุ การพิมพ์.
พิชิต ฤทธิจ์ รญู . (2555). การวิจยั ทางการบริหารการศึกษาเพือ่ พัฒนาคณุ ภาพการศึกษา.

วิทยาลัยการฝึกหัดคร:ู มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร.
พิสณุ ฟองศรี. (2553). เทคนิควิธีการประเมินโครงการ. (พิมพ์คร้ังที่ 7). กรุงเทพฯ :

ด่านพสธุ าการพิมพ์.
พงษ์สณั ห์ ศรีสมทรัพย์. (2543). การประเมินผลโครงการในภาครฐั . ตาํ ราภาควิชาบริหาร

รฐั กิจ. คณะรฐั ศาสตร์มหาวิทยาลัยรามคาํ แหง.กรงุ เทพฯ
พจนานกุ รมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน .(2554).ความหมายของโครงการ .(พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ:

นานมีบุ๊คส์.
มหาวิทยาลยั สุโขทัยธรรมาธิราช. (2554). การปรึกษาเชิงจิตวิทยา. คณะศึกษาศาสตร์.

มหาวิทยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธิราช นนทบรุ ี: จงั หวัดนนทบรุ ี.
ยงยทุ ธ เกษสาคร. (2544). ภาวะผู้นำและการจูงใจ. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ : เอสเคบุ๊คเนส.

เยาวดี รางชัยกุล วิบูลย์ศรี. (2556). การวัดผลและการสร้างแบบสอบผลสัมฤทธิ์ Measurement
and Achievement Test Construction. (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แห่ง
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
. (2556). การวดั ผลและการสร้างแบบสอบผลสัมฤทธิ.์ (พิมพ์ครั้งที่ 8). กรงุ เทพฯ : โรง
พิมพ์แห่งจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

รัตนะ บัวสนธ์. (2556). วิจยั เชิงคุณภาพการศึกษา. (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์แห่ง.
จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .

ศิริชัย กาญจนวาสี. (2552). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดิม. (พิมพ์คร้ังที่ 6). กรงุ เทพฯ :
โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั .

19

สมคิด พรมจุ้ย. (2552). เทคนิคการประเมินโครงการ. (พิมพ์คร้ังที่ 5). นนทบุรี: จตุพรดีไซน์
Thoopho.

สมหวัง พิธิยานวุ ัฒน์. (2553). วิธีวิทยาการประเมิน ศาสตร์แห่งคุณคา่ . (พิมพ์คร้ังที่ 4). กรงุ เทพฯ:
สำนกั พิมพ์แห่งจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .

สชุ าติ ประสิทธิ์รัฐสินธ์ุ. (2555). ระเบียบวิธีการวิจยั ทางสังคมศาสตร์. (พิมพ์ครั้งที่ 15). กรุงเทพฯ
: สามลดา.

สพุ ักตร์ พิบูลย์ และคณะ. (2554). การวิจัยและพพฒั นางานวิชาการ (R&D).กรุงเทพฯ: สาขาวิชา
ศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

สุภาพร พิศาลบตุ ร. (2555). การวางแผนและการบริหารโครงการ. (พิมพ์ครั้งที่ 7). นนทบรุ ี : Urai
สวุ ิทย์ มลู คํา และ สนุ ันทา สนุ ทรประเสริฐ. (2550).การพฒั นาผลงานทางวิชาการ สู่การเลื่อนวิทย

ฐานะ. กรงุ เทพฯ: อี เค บุคส์.
สุวิมล ติรกานันท์. (2555). การวิเคราะห์ตัวแปรพหใุ นงานวิจัยทางสงั คมศาสตร์. (พิมพ์ครั้งที่ 2).

กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์แห่งจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .
สุวิทย์ มูลคาํ และ สุนนั ทา สนุ ทรประเสริฐ. (2550).การพัฒนาผลงานทางวิชาการ สู่การเลื่อน

วิทยฐานะ. กรุงเทพฯ : อี เค บุคส์.
สุวิมล ว่องวาณิช. (2550). การวิจัยประเมินความต้องการจําเปน็ . ศนู ย์หนังสือแห่งจุฬาลงกรณ์

มหาวิทยาลัย. กรงุ เทพฯ.
หทัยรัตน์ ลิม่ อรณุ วงศ์. (2552).โครงการทีด่ ีมีลกั ษณะอย่างไร. สืบค้นออนไลน์

https://hengwelcome5000.files.wordpress.com/2014/07/58-.pdf. วันที่ 7 มกราคม
2563.
อาํ นาจ วดั จินดา. (ม.ป.ป). องค์กรแห่งการเรียนรู้ ( Learning Organization).สืบค้นออนไลน์จาก :
http://www.hrcenter.co.th/HRKnowView.asp?id=526.วนั ที่ 16 มกราคม 2563
Alkin, M.C. (1969). Evaluation Theory Development, Education Comment.
Carnevale, A. P., Gainer, L. J., & Meltzer, A. S. (1990). Workplace basics: The essential skills
employers want.
Cronbach, L.J. (1963). Course Improvement Through Evaluation. Teachers College Record
Eisner, E.W. (1979). The Educational Imagination. New York : Macmillan.
Guba. E.G., and Lincoln, Y.S. (1981). Effective Evaluation. San Francisco : Jossey-Bass
Publishers.
Guba. E.G.,and Lincoln, Y.S. (1989). Fourth Generation Evaluation. Newbury Park,
California : Sage Publications, Inc.
Kirkpatrick, D. L. (1975). Technigues For Evaluating, Training Program. Evaluating Training
Program. San Francisco: American Society For Training and Development.
Knox, Alan B.(1980). University Continuing Professional Education. Urbana: University of Illinois
at Urbana-Champaign.Office for the Study of Continuing Professional Education.

20

Mitzel,Harold E. (1982). Encyclopedia of Educational Research. Vol.2. 5 th ed.
New York : The Free Press.

Peter H. Rossi and Howard E. Freeman.(1982). Evaluation: A Systematic Approach.
Retrieved 7 January 2020, from https://www.jstor.org/stable/4531924.

Provus, M.N. (1971). Discrepancy Evaluation. Berkeley, California : McCutcheon
Pulishing Co.

Stake, (1974). Pros and Cons About Goal-Free Evaluation. Evaluation Comment.
Scriven, M.S. (1967). The Methodology of Evaluation. In Perspectives of Curriculum

Evaluation (AERA Monograph Series on Curriculum Evaluation, No. 1).
Chicago : Rand McNally.
Scriven, M.S. (1974). Pros and Cons About Goal-Free Evaluation. Evaluation Comment
Scriven, M.S. (1973). Goal-Free Evaluation. In E. House (Ed.), School Evaluation :
The Politics and Process. Berkerley : McCutchan.
Stufflebeam, D.L., et sl. (1971). Educational Evaluation and Decision Making. Itasca,
Illinois : Peacock.
Worthen, B.R. and Sanders, J.R. (1973). Educational Evaluation : Theory and Practice. Ohio :
Charles and Joanes.

แผนการสอนประจำหน่วยที่ 2
การประเมินโครงการ

เนื้อหาในหนว่ ยการเรียนรู้
1. ความหมายของการประเมินโครงการ
2. วัตถปุ ระสงคข์ องโครงการ
3. ขั้นตอนของการประเมินโครงการ
4. ประเภทของการประเมินโครงการ
5. วิธีการประเมินโครงการ
6. เครือ่ งมือที่ใช้ในการประเมินโครงการ
7. ความสำคัญและประโยชน์ของของการประเมินโครงการ
8. สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในการประเมินโครงการ
9. คำถามประจำหน่วยการเรียน
10. เอกสารอ้างอิง

วตั ถุประสงค์
เมือ่ ผู้เรียนได้ศึกษาหน่วยการเรียนรู้นี้แล้ว ผู้เรียนสามารถ

1. อธิบายความหมายของการประเมินโครงการได้
2. อธิบายวตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการ ได้
3. อธิบายขั้นตอนของการประเมินโครงการได้
4. อธิบายประเภทของการประเมินโครงการได้
5. อธิบายวิธีการประเมินโครงการได้
6. อธิบายเครื่องมือทีใ่ ช้ในการประเมินโครงการได้
7. อธิบายความสำคญั และประโยชน์ของของการประเมินโครงการได้
8. อธิบายสิ่งสำคัญทีต่ ้องคำนึงถึงในการประเมินโครงการได้

จำนวนชว่ั โมงทีส่ อน 30 ช่วั โมง

กิจกรรมการเรียนการสอน
1. ผู้สอนเตรียมความพร้อมผู้เรียน โดยเปิดหนงั สั้นสร้างแรงบันดาลใจในการเรียน
2. ผู้สอนบรรยายให้ความรู้เกี่ยวกับความหมายของการประเมินโครงการ วตั ถุประสงค์

ของการประเมินโครงการ ข้ันตอนของการประเมินโครงการ ประเภทของการประเมินโครงการ
วิธีการประเมินโครงการ เครือ่ งมือทีใ่ ช้ในการประเมินโครงการ ความสำคญั และประโยชน์ของ
ของการประเมินโครงการ และสิง่ สำคญั ทีต่ ้องคำนึงถึงในการประเมินโครงการ

3. ผู้สอนนำเสนอตัวอย่าง รายงานโครงการพฒั นาคณุ ภาพการศึกษาของนิสิตฝึก
ประสบการณ์วิชาชีพครรู ุ่นพี่ พร้อมท้ังสรปุ และให้ข้อเสนอแนะเพิ่มเติม

4. นิสิตแบ่งกลุ่มศึกษาตวั อย่างโครงการจากสือ่ ออนไลน์ ร่วมกันวิเคราะห์การ
ประเมินผลโครงการ สรุปสาระสำคัญ แล้วนำเสนอต่อสมาชิกในชั้นเรียน แล้วจัดส่งผลงานของ
กลุ่ม พร้อมท้ังนำส่งในระบบ Microsoft team ห้องเรียนโค้ด 6msqntg

23

5. ผู้เรียนตอบคำถามประจำหน่วยการเรียน และบนั ทึกการเรียนรู้ด้วย Cornell Notes
นำส่งในระบบ Microsoft team ห้องเรียนโค้ด 6msqntg

6. ผู้เรียนศึกษาเรียนรู้เพิ่มเติมด้วยตนเองจากห้องเรียนในระบบ Microsoft team
ห้องเรียนโค้ด 6msqntg

7. แลกเปลีย่ นเรียนรู้ระหว่างกัน

สื่อการเรียนการสอน
1. เอกสารคำสอน หน่วยที่ 2 การประเมินโครงการ
2. Power point ประจำหน่วยที่ 2 เรือ่ ง การประเมินโครงการ
3. หนังส้ันสร้างแรงบันดาลใจ

การประเมินผล
1. ประเมินด้านความรู้ (Knowledge) จากผลงานของกลุ่ม การตอบคำถามประจำ

หน่วยการเรียน และจากบันทึกการเรียนรู้ด้วย Cornell notes
2. ประเมินด้านคณุ ลักษณะ (Attribute) จากการสังเกตการณ์ร่วมกิจกรรมการเรียน

การตอบคำถาม การอภิปราย ซักถามและการแสดงความคิดเหน็
3. ประเมินด้านทกั ษะกระบวนการ (Skill) จากการปฏิบตั ิกิจกรรมในชั้นเรียน

24

หนว่ ยที่ 2 การประเมินโครงการ

การประเมินโครงการเข้ามามีบทบาทสำคัญวงการศึกษา โดยเริ่มจากแนวคิดของ ราฟ
ไทเลอร์ (Raph Tyler) ลี เจ ครอนบาค (Lee J.Cronbach) และ ไมเคิล สคริฟเวน (M. Scriven) ใน
ประเทศไทยมีการเรียนการสอนวิชาประเมินโครงการในหลายสาขา เช่น ด้านการบริหาร ด้าน
ธุรกิจ ด้านสังคม ด้านการเมือง และด้านการศึกษา เป็นต้น เมื่อเทคนิคการประเมินได้ขยายตัว
พัฒนาขึ้น มีองค์ประกอบของความรู้ทั้งในเชิงแนวคิด และเทคนิค วิธีการประเมิน จึงได้มีการจัด
สอนเป็นรายวิชาต่างหากในหลักสูตรการศึกษาระดับต่างๆ ปัจจุบันการประเมินโครงการมิได้จำกัด
อยู่แต่ในวงการศึกษาเท่านั้น แต่ขยายวงกว้างไปสู่สาขาต่างๆ อย่างกว้างขวาง จนการประเมินเป็น
ธุรกิจอีกอาชีพหนึ่งขึ้นมา เพราะองค์กรต่างๆ ต้องได้รับการประเมินจากผู้เชี่ยวชาญ นักประเมิน
เพื่อนำผลไปพัฒนาองค์กร ค่ตอบแทนผู้ประเมินนบั ว่าใช้งบประมาณจำนวนมาก

ความหมายของการประเมินโครงการ
โครงการจะดําเนินการได้อย่างมีคุณภาพหรือไม่นั้น จําเป็นต้องมีการประเมินโครงการ

เพื่อให้ ได้ข้อสรุปที่ว่าควรต้องดําเนินการอีกหรือไม่ โดยมีนักการศึกษาได้ให้ความหมายของการ
ประเมิน โครงการไว้ดงั นี้

พิสณุ ฟองศรี (2553 ,หน้า 68) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า การ
ประเมินผล โครงการเป็นกระบวนการตัดสินคุณค่าของโครงการในระยะหนึ่งหรือทุกระยะ โดยนํา
สารสนเทศจาก การวัดมาเปรียบเทียบกับเกณฑ์ที่กําหนดไว้ เพื่อตัดสินใจจัดทําโครงการ ทดลอง
หรือนําร่อง ปรบั เปลี่ยน ระงบั ปรับปรงุ ขยายผล หรือยกเลิกโครงการ

เชาว์ อินใย (2553 ,หน้า 4) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า หมายถึง
กระบวนการ พิจารณาตัดสินคุณค่าโดยการค้นคว้า เก็บรวบรวมข้อมูลต่างๆ จากชุดของกิจกรรม
ที่จัดขึ้นอย่างมีระบบมาประกอบการตัดสินใจ ตีค่าผลการดําเนินการนั้นว่าบรรลุวัตถุประสงค์
หรือไม่ ใช้เป็นส่วนหนึง่ ของ กระบวนการจดั การ

สุชาติ ประสิทธิ์รัฐสินธุ์ (2555 ,หน้า 2) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า
หมายถึง กระบวนการศึกษาแสวงหาความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับการดําเนินโครงการว่าเป็นไปตาม
หลักเกณฑ์ และขั้นตอนต่าง ๆ ที่ได้กําหนดไว้หรือไม่ มีปัญหาและอุปสรรคอะไร และบรรลุตาม
เป้าหมายทีต่ ้องการ หรือไม่ มีผลกระทบในแง่มมุ ต่าง ๆ อย่างไรที่เกิดขึ้นจากโครงการ

สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ (2553 ,หน้า 117) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า
หมายถึง กระบวนการที่ก่อให้เกิดสารสนเทศในการปรับปรุงโครงการ และสารสนเทศในการตัดสิน
สัมฤทธิ์ผล ของโครงการโดยมีรปู แบบการประเมิน

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (2554 ,หน้า 91) ได้ให้ความหมายของการประเมิน
โครงการว่า หมายถึง การศึกษา วิเคราะห์สภาพที่เป็นปัญหาอุปสรรค ความก้าวหน้าหรือความ
สัมฤทธิ์ผลของโครงการ ตลอดจน ผลกระทบที่สืบเนื่องมาจากการปฏิบัติโครงการทั้งทางตรงและ
ทางอ้อม สําหรับนํามาเป็นข้อมูล ย้อนกลับในการใช้ปรับปรุงแก้ไขปัญหา อุปสรรคที่พึงเกิดขึ้นจาก
การปฏิบัติโครงการ และใช้เป็น เครื่องมือสําหรับการบริหารของผู้บังคับบัญชาในการตัดสินใจที่จะ

25

ดําเนินโครงการในระยะต่อไปหรือเปิด โครงการใหม่ที่มีผลเกี่ยวเนื่องกับโครงการที่ปฏิบัติใน
ปัจจบุ นั

รัตนะ บัวสนธ์ (2556 ,หน้า 74) ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า หมายถึง
กระบวนการ ในการเก็บรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลของการดําเนินโครงการ และพิจารณา
บ่งชี้โครงการน้ัน เพื่อดาํ เนินงานต่อไปหรือยตุ ิการดาํ เนินงานโครงการนั้น

สุวิมล ติรกานันท์ (2555 ,หน้า 2) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า หมายถึง
เป็น กระบวนการบรรยายเก็บรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับ เป้าหมาย การวางแผน การดําเนินการและ
ผลกระทบ เพื่อนําไปเป็นแนวทางในการตัดสินใจ เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือ และเพื่อส่งเสริมให้เกิด
ความเข้าใจใน สถานการณ์ของโครงการ

เยาวดี รางชัยกุล วิบูลย์ศรี (2553 ,หน้า 305) ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า
หมายถึง การประเมินโครงการเป็นกระบวนการรวบรวมข้อมูลและสารสนเทศที่จําเป็นอันจะ
นําไปสู่การตัดสิน ความสําเร็จ รวมทั้งการแก้ปัญหา ปรับปรุง พัฒนา ตลอดจนการสร้างและการ
กําหนดทางเลือกใหม่ ในการดาํ เนินโครงการ

สุภาพร พิศาลบุตร (2555 ,หน้า 222) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า
หมายถึง กระบวนการในการเก็บรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลของการดําเนินโครงการ และ
พิจารณาบ่งชี้ให้ ทราบถึงจุดเด่นจุดด้อยของโครงการนั้นอย่างมีระบบ แล้วตัดสินใจว่าจะปรับปรุง
แก้ไขโครงการนั้น เพื่อการดําเนินงานต่อไปหรือจะยุติการดาํ เนินงานโครงการน้ันเสีย

ศิริชัย กาญจนวาสี (2552 ,หน้า 17) ได้ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า
หมายถึง กระบวนการในการกําหนดคุณค่าของโครงการ เพื่อนําไปสู่การตัดสินใจเกี่ยวกับโครงการ
นั้นๆ ว่าดีมี ประสิทธิภาพ ได้ผลเพียงใด

จิระศักดิ์ สาระรัตน์ (2551 ,หน้า 6) ให้ความหมายของการประเมินโครงการว่า หมายถึง
การ ออกแบบการวิจัยประเมินผล และการวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อให้ได้มาซึ่งผลสรุปการวิจัยที่มี
ความเทีย่ งตรง และความเชื่อมั่นมากทีส่ ดุ ในสถานการณ์หนึ่งๆ

จากที่กล่าวมาสรุปได้ว่า การประเมินโครงการ หมายถึง กระบวนการตรวจสอบการเก็บ
รวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูลของการดําเนินโครงการ และพิจารณาบ่งชี้ให้ทราบถึงจุดเด่น
หรือจุด ด้อยของโครงการนั้นอย่างมีระบบ แล้วตัดสินว่าจะปรับปรุงแก้ไขโครงการนั้นเพื่อการ
ดําเนินงานต่อไปหรือ ยตุ ิการดาํ เนินงานโครงการน้ัน

วตั ถุประสงคข์ องการประเมินโครงการ
การดําเนินการประเมินโครงการใดๆ ก็ตามจะต้องมีจุดมุ่งหมายหรือวัตถุประสงค์ เพื่อ

ศึกษา ข้อเท็จจริงของการดําเนินงานตามโครงการ ซึ่งจะช่วยในการตรวจสอบ สําหรับนําไปใช้ใน
การจัดทํา ข้อเสนอแนะต่อผู้บริหารประกอบการตัดสินใจเกี่ยวกับการดําเนินงานจัดทําโครงการ
หรือเพื่อเป็นข้อมูลใน การปรับปรุงรูปแบบการบริหารโครงการให้เกิดความถูกต้องเหมาะสม และ
เกิดประโยชน์ต่อโครงการ ที่จัดทาํ ขึ้น และได้มีนกั วิชาการศึกษาได้อธิบายรายละเอียดไว้ดงั นี้

26

เชาว์ อินใย (2553 ,หน้า 15) กล่าวถึง จุดมุ่งหมายของการประเมินผลโครงการไว้ 4
ประการ คือ

1. เพื่อการหาข้อมลู ต่างๆ มาใช้ในการวางแผนโครงการ
2. เพือ่ การหาข้อมลู ต่างๆ มาใช้ในการปรับปรุงการดาํ เนินงานของโครงการ
3. เพื่อการหาข้อมลู ทีแ่ สดงถึงผลสําเร็จ และความล้มเหลวของโครงการ
4. เพื่อการหาข้อมลู ต่างๆ ที่แสดงให้เหน็ ประสิทธิภาพของโครงการ
สุชาติ ประสิทธิ์รัฐสินธุ์ (2555 ,หน้า 2) ได้กล่าวถึง จุดมุ่งหมายของการประเมินเป็น
กระบวนการ วิจัยที่มีการเก็บรวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ข้อมูลอย่างมีวัตถุวิสัยไม่ได้ขึ้นอยู่กับจิต
วิสัยของผู้ประเมิน เพียงอย่างเดยี ว ในการจัดเก็บข้อมูลมีการใช้เครื่องมือซึ่งส่วนมากต้องพัฒนาขึ้น
มาโดยเฉพาะ เพื่อใช้เป็น ตัวบ่งชี้เชิงประจักษ์เกี่ยวกับการดําเนินงาน การวิจัยประเมินโครงการจึง
เป็นกิจกรรมที่ต้องใช้เวลา มากกว่าการประเมินเชิงจิตวิสัยที่อาศัยเพียงแต่ความคิดเห็น หรือ
ความรู้ของผู้ประเมินเท่านั้น ดังนั้น จุดประสงค์ของการวิจัยประเมินผลจึงทําขึ้นเพื่อเปรียบเทียบผล
ที่เกิดจากโครงการกับเป้าหมายที่กําหนด ไว้ เพื่อเป็นแนวทางในการตัดสินใจเกี่ยวกับโครงการและ
การปรับปรงุ โครงการในอนาคต
แอนเดอร์สัน และ แบลล์ (Anderson และ Belt. 1978 ,pp. 14-35 อ้างถึงใน เชาว์ อินใย.
2553 ,หน้า 9) ได้กล่าวถึง วตั ถุประสงคข์ องโครงการมี 6 ประการ คือ
1. เพื่อช่วยในการตัดสินใจนําโครงการไปใช้ ซึ่งได้แก่ การประเมินว่าโครงการที่จัดทําขึ้นมี
ความจําเป็นมากน้อยหรือมีความสมเหตุสมผลหรือไม่ มีความเป็นไปได้หรือคุ้มค่ากับเงินทุน
ค่าใช้จ่ายต่างๆ เพียงไร โครงการเป็นที่ต้องการของกลุ่มเป้าหมายหรือจะได้รับการสนับสนุนแค่
ไหน รวมท้ังขอบเขตของ การนาํ โครงการไปใช้กว้างหรือแคบ เปน็ ต้น ข้อมลู จากการประเมินเหล่านี้
จะช่วยในการนํามาประมวลสรุป ตัดสินใจสําหรับผู้บริหารหรือแหล่งทุนที่จะตัดสินใจอนุมัติการนํา
โครงการดังกล่าวไปดาํ เนินการใช้ต่อไป
2. เพื่อช่วยในการตัดสินใจเกี่ยวกับการดําเนินโครงการ โดยต่อเนื่องต่อไป หรือการขยาย
โครงการและการรับรองโครงการ ได้แก่ การประเมินภายหลังจากโครงการได้ดําเนินการเสร็จสิ้น
ไปแล้ว เป็นการประเมินเพื่อจะรู้ว่าโครงการดังกล่าว ยังมีความจําเป็นต้องดําเนินการต่อไปอีก
หรือไม่ ผลที่ได้ จากการดําเนินการไปนั้นก่อให้เกิดผลข้างเคียง (Side Effects) ทั้งทางบวกและทาง
ลบหรือไม่
3. เพื่อช่วยในการตัดสินใจเกี่ยวกับการปรับปรุงโครงการซึ่งเป็นการประเมินเมื่อโครงการ
ดําเนินการในระยะหนึง่ หรือเป็นการประเมินเพือ่ จะปรบั ปรงุ ส่วนต่างๆ ได้แก่

3.1 วัตถุประสงค์ของโครงการ เพื่อที่จะรู้ว่าวัตถุประสงค์ของโครงการที่กําหนดไว้
นั้นเมื่อ ดําเนินการไประยะหนึ่ง มีความเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายหรือไม่หรือได้รับการยอมรับ
สนบั สนุนร่วมมือ จากกลุ่มเป้าหมายในการดาํ เนินงานเพือ่ ให้บรรลวุ ัตถุประสงค์มากน้อยเพียงใด

3.2 เนื้อหาของโครงการเป็นการพิจารณาว่าเนื้อหาหรือกิจกรรมต่างๆ ที่กําหนดไว้
ใน โครงการมีความครอบคลุมเกี่ยวข้องกับวัตถุประสงค์ของโครงการหรือไม่ ลําดับขั้นตอนของ
กิจกรรม เป็นไปตามลําดับที่จะเอื้อต่อการบรรลุวัตถุประสงค์ของโครงการเพียงไร นอกจากนั้นก็
พิจารณาอีกว่า เนื้อหาสาระของโครงการดังกล่าวมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับภูมิหลังหรือพื้นเพ
เดิมของกลุ่มเป้าหมาย ผู้รบั บริการจากโครงการมากน้อยเพียงใด

27

3.3 วิธีการดําเนินโครงการ โดยพิจารณาว่าโครงการที่กําลังดําเนินการอยู่นั้นมี
กลุ่มเป้าหมาย ร่วมโครงการเป็นจํานวนเท่าใด ครบหรือไม่ครบตามที่กําหนดไว้ โครงการมี
ผู้ร่วมงานเพียงพอหรือไม่ เท่าใด โครงการมีการดําเนินงานหรือดําเนินกิจกรรมเป็นอย่างไร
กลุ่มเป้าหมาย ผู้ร่วมโครงการได้รับ การเสริมแรงหรือการสร้างแรงจูงใจอย่างไร เปน็ ต้น

3.4 สภาวะแวดล้อมของโครงการ หมายถึง การพิจารณาเกี่ยวกับนโยบายทาง
การเมือง หรือการบริหารของผู้บริหารที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการดําเนินโครงการ ว่าให้การสนับสนุน
การดําเนิน โครงการหรือไม่เพียงไร สัมพันธภาพระหว่างผู้ร่วมงานในโครงการมีลักษณะเช่นไร
ขัดแย้งกันหรือไม่ เป็นอุปสรรคต่อการที่จะดําเนินการต่อไปเพียงใด ตลอดจนกระทั่งการยอมรับ
หรือให้การสนบั สนุนและ การต่อต้านของสาธารณะทีม่ ีต่อโครงการเป็นไปในทางทิศทางใด เปน็ ต้น

4. เพื่อที่จะได้รับข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการให้ความสนับสนุนโครงการจากแหล่งต่างๆ ได้แก่
การ พิจารณาสนับสนุนโครงการสาธารณชน การเมือง แหล่งเงินทุน รวมทั้งนักวิชาชีพอื่นๆ โดย
ต้องการรู้ว่าแหล่งดังกล่าวนี้มีแหล่งใดบ้างให้การสนับสนุนโครงการอย่างแท้จริง เมื่อมีการดําเนิน
โครงการอยู่ในขณะนั้นๆ

5. เพื่อที่จะได้รับข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการขัดขวาง ต่อต้านโครงการจากแหล่งต่างๆ ในทาง
ตรงกันข้ามกับวัตถุประสงค์ของการประเมินโครงการในข้อที่สี่ นอกจากเราต้องการรู้ถึงแหล่งที่ให้
การสนับสนุนโครงการแล้ว ในการดําเนินโครงการใดก็ตามบางครั้งโครงการดังกล่าวนั้นก็จะได้รับ
การ ขัดขวางต่อต้านทําให้การดําเนินโครงการไม่อาจเป็นไปโดยสะดวก และวัตถุประสงค์ของ
โครงการที่ กําหนดไว้อาจจะไม่ได้รับการตอบสนอง ดังนั้นการรวบรวมข้อมูลจากแหล่งต่างๆ เพื่อ
พิจารณาว่า แหล่งใดบ้างที่ขัดขวางโครงการจึงเป็นสิ่งจําเป็น ทั้งนี้เพื่อจะได้หาทางแก้ไขปรับปรุงให้
ดาํ เนินโครงการ เป็นไปโดยสะดวกต่อไป

6. เพื่อช่วยให้เกิดความเข้าใจในกระบวนการพื้นการด้านต่างๆ ซึ่ง หมายถึง การได้รับ
ความรู้ ความเข้าใจในพื้นฐานอื่นที่นอกเหนือจากความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโครงการที่ทําการ
ประเมิน ได้แก่ พื้นฐานด้านการศึกษา ด้านจิตวิทยา ด้านสงั คมวิทยา และด้านเศรษฐกิจ เปน็ ต้น
อลานน นอกซ์ (Alan B. Knox. 1982 ,p. 199 อ้างถึงใน รัตนะ บัวสนธ์,2556 ,หน้า 74) กล่าวว่า
การประเมินโครงการมีความมุ่งหมายเฉพาะดังนี้

1. เพื่อแสดงให้เห็นถึงเหตุผลที่ชัดเจนของโครงการอันเป็นพื้นฐานสําคัญของการตัดสินใจ
ว่า ลักษณะใดของโครงการมีความสําคัญมากที่สุด ซึ่งจะต้องทําการประเมินเพื่อหาประสิทธิผล
และข้อมูล ชนิดใดที่จะต้องเกบ็ ไว้เพือ่ การวิเคราะห์

2. เพื่อรวบรวมหลักการความเป็นจริงและข้อมูล เพื่อนําไปสู่การพิจารณาถึงประสิทธิผล
ของโครงการ

3. เพือ่ การวิเคราะห์ข้อมูลและข้อเทจ็ จริงต่างๆ เพือ่ นําไปสู่การสรุปผลของโครงการ
4. เพือ่ การตัดสินใจว่าข้อมลู หรือข้อเทจ็ จริงใดทีส่ ามารถนาํ เอาไปใช้ได้
5. เพื่อสนบั สนนุ การตดั สินใจในการพฒั นาปรับปรงุ โครงการให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
รอสซี่ และฟรีแมน (Peter H. Rossi and Howard E. Freeman. 1982 ,p. 15 อ้างถึงใน
สมหวัง พิริยานวุ ัฒน์, 2553 ,หน้า 21-22) กล่าวถึง การประเมินโครงการมีความมุ่งหมาย ดงั นี้
1. เพื่อพิจารณาถึงคณุ คา่ และการคะเนถึงคุณประโยชน์ของโครงการ
2. เพือ่ เปน็ การเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารโครงการ

28

3. เพื่อเป็นการตรวจสอบและปรับปรุงแก้ไขการดาํ เนินโครงการ
4. เพื่อการตรวจสอบว่าการดาํ เนินโครงการบรรลถุ ึงเป้าหมายทีว่ างไว้ได้มากน้อยเพียงใด
5. เพื่อเป็นการวิเคราะห์ข้อดี ข้อจํากัดของโครงการเพื่อเป็นการตัดสินใจในการสนับสนุน
โครงการ
มิตเชล (Mitzel. 1982 ,p. 16 อ้างถึงใน สมหวัง พิริยานุวัฒน์ 2553 ,หน้า 21-22) กล่าวถึง
การประเมินโครงการว่ามีความมุ่งหมายที่สาํ คญั 3 ประการคือ
1. เพื่อแสดงผลการพิจารณาถึงคุณคา่ ของโครงการ
2. เพือ่ ให้ผู้ตดั สินใจได้ถูกต้องขึ้น
3. เพื่อให้การบริการข้อมูลแก่ฝ่ายการเมืองใช้ในการกําหนดนโยบาย
สรุปได้ว่า วัตถุประสงค์ของการประเมินโครงการ หมายถึง การตรวจสอบโครงการเพื่อ
ตัดสินใจ ที่จะปรับปรุงโครงการ หรือใช้ข้อมูลในการตัดสินใจดําเนินการตามโครงการ การขยาย
โครงการต่อเนื่อง หรือการล้มเลิกโครงการ

ข้ันตอนของการประเมินโครงการ
การประเมินโครงการมีความสําคัญสําหรับผู้บริหารหรือผู้สนับสนุนงบประมาณ ในการ

ตัดสินใจปรับปรุงหรือล้มเลิกโครงการ การกําหนดขั้นตอนต่างๆ จึงมีความจําเป็นและควรให้มี
ลักษณะ ที่เอื้ออํานวยและตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ผลการประเมิน ผู้ใช้ผลการประเมินแต่
ละระดับมี ความต้องการและความสนใจที่แตกต่างกัน เช่น ผู้บริหารระดับสูงสนใจข้อมูลเกี่ยวกับ
นโยบาย ระดับ รองลงมาสนใจข้อมูลเกี่ยวกับการวางแผน ระดับปฏิบัติการสนใจข้อมูลในขั้นตอน
การดําเนินโครงการ การดําเนินงานประเมินโครงการตามขั้นตอนต่างๆ ที่เหมาะสมจึงจะทําให้ผล
การประเมินมีคุณภาพ การประเมินโครงการนั้น เป็นกระบวนการที่ต้องจัดทําอย่างเป็นระบบ มี
นักการศึกษาได้กล่าวถึงขั้นตอนใน กระบวนการประเมินโครงการไว้ ดงั นี้

สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ (2553 ,หน้า 64 - 76) ได้เสนอขั้นตอนในกระบวนการประเมิน
โครงการไว้ดังนี้

1. ทําการศึกษาและวิเคราะห์โครงการที่จะทําการประเมิน มีความสําคัญมาก เพราะการ
เข้าใจ ถึงโครงการมากเท่าไร กจ็ ะทําให้การประเมินตรงกบั วตั ถุประสงค์และเป้าหมายมากขึ้น

2. กาํ หนดวตั ถุประสงคข์ องการประเมินโครงการ
3. ออกแบบการประเมินโครงการ ซึ่งเป็นขั้นตอนที่สําคัญมากจะต้องสอดคล้องกับ
ธรรมชาติ ของโครงการที่ต้องประเมิน
4. การสร้างเครื่องมือเพื่อใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบทดสอบ แบบสอบถาม
และ แบบสมั ภาษณ์ เป็นต้น
5. รวบรวมข้อมลู เพื่อใช้ในการประเมิน
6. ทําการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการที่เหมาะสม โดยส่วนใหญ่จะใช้เป็นการคํานวณ ค่า
ร้อยละ ค่ามัชฌิมเลขคณิต ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเทคนิคการวิเคราะห์เนื้อเรื่อง (Content
Analysis)
7. วางแผนเขียนสรุปการประเมินและนําเสนอผู้บริหารหรือผู้เกี่ยวข้องกบั โครงการ

29

พิชิต ฤทธิจ์ รูญ (2555 ,หน้า 14) ได้เสนอขั้นตอนของกระบวนการประเมินโครงการไว้ดงั นี้
1. การกําหนดวัตถุประสงค์สําหรับการประเมินผลในการกําหนดวัตถุประสงค์สําหรับการ
ประเมินผล มีปัจจัยที่ผู้ประเมินผลจะต้องให้ความตระหนัก คือ วัตถุประสงค์ของการประเมินผลที่
ไม่จําเป็นที่จะต้องเหมือนกบั วตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการเสมอไปแต่ขึ้นอยู่กับความเหมาะสม
2. การเลือกวัตถุประสงค์ของโครงการที่ต้องการจะวัด ในการเลือกวัตถุประสงค์ของ
โครงการ ที่ต้องการจะวัดหรือประเมินผล ผู้ประเมินผลจะต้องตระหนักว่าวัตถุประสงค์ของ
โครงการบางวัตถุประสงค์ ยังอาจวัดไม่ได้ในช่วงเวลาที่ทําการประเมินผล เนื่องจากเป็น
วัตถุประสงค์ระยะยาว ใช้งบประมาณ การประเมินที่สูงเกินไปหรือมีความซับซ้อนของวัตถุประสงค์
เปน็ ต้น
3. การเลือกอุปกรณ์ เครื่องมือและกระบวนการ ผู้ประเมินผลโครงการจะต้องทําการ
ตัดสินใจ เกี่ยวกับการใช้อุปกรณ์ เครื่องมือ และกระบวนการในการกําหนดเนื้อหาสาระของสิ่งที่
ต้องการจะวัด เชน่ แบบสอบถาม การสมั ภาษณ์ การสุ่มตัวอย่าง เปน็ ต้น
4. การเลือกเทคนิควิเคราะห์ ในการเลือกเทคนิควิเคราะห์นี้ ผู้ประเมินผลจะทําการกําหนด
สมมติฐานจากโครงการเพื่อการวัดขึ้นมาก่อน จากนั้นจึงทําการหาเทคนิค เช่น สถิติต่างๆ เพื่อ
นํามาใช้ใน การวิเคราะห์ทีม่ ีความเหมาะสมกบั สภาพความเป็นจริงของข้อมูลทีม่ ีอยู่
5. การเลือกตัวอย่าง เป็นการกําหนดตัวแทนของประชากรเป้าหมายเพื่อการสุ่มตัวอย่างที่
ต้องการศึกษา ผู้ประเมินผลจะต้องมั่นใจว่ากลุ่มที่ใช้ควบคุมหรือเปรียบเทียบนั้นมีความเหมาะสม
แล้ว
6. การกําหนดการวัดและตารางเวลาการสังเกต เป็นการกําหนดการวัดผลทั้งในช่วงก่อน
ดําเนิน โครงการเพื่อกําหนดเป็นเกณฑ์การประเมินเบื้องต้นและทําการวัดหลังจากที่ดําเนิน
โครงการแล้วเสร็จ เพื่อสามารถนําผลที่เกิดขึ้นมาเปรียบเทียบกัน สิ่งสําคัญที่ผู้ประเมินผลตระหนัก
คือ การเลือกเวลาที่ เหมาะสมในการวดั ผล จํานวนคร้ังในการวัดผล เปน็ ต้น
7. การหาข้อสรุปและเสนอแนะ ผู้ประเมินผลจะทําการสรุปและให้ข้อเสนอแนะหลังจาก
การประเมินผลแล้ว ซึ่งผู้ประเมินควรสรุปและให้ข้อเสนอแนะที่ระมัดระวังเพื่อป้องกัน ความเข้าใจ
ผิด ที่เกิดจากการที่ผู้อื่นตีความในทางที่เป็นประโยชน์ต่อเจ้าของโครงการ และอาจจะให้
ข้อเสนอแนะให้มี การดําเนินโครงการที่ต้องใช้งบประมาณที่เพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นการตีความที่แตกต่าง
ออกไปจากการให้ ข้อเสนอแนะของผู้ประเมิน
เยาวดี รางชัยกุล วิบูลย์ศรี (2553 ,หน้า 279-288) ได้เสนอขั้นตอนของการะประเมิน
โครงการ ออกเปน็ 6 ข้ันตอน ดังนี้
1. การศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องกับโครงการ ก่อนทําการประเมินโครงการ ผู้ประเมิน
จะต้อง ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องกับโครงการ เช่น โครงการที่เสนอขออนุมัติ ถ้าเป็นโครงการนํา
ร่อง ก็ควรศึกษา เอกสารรายงานความก้าวหน้าของโครงการ หรือถ้ามีรายงานผลการประเมิน
โครงการฉบับสมบูรณ์
ก็ควรนํามาศึกษา จะทําให้ผู้ประเมินได้เข้าใจความเป็นมาของโครงการสภาพแวดล้อม
วัตถุประสงค์ ตลอดจนกิจกรรมต่างๆ ซึ่งจะทําให้ผู้ประเมินสามารถกําหนดประเด็นการประเมิน
และตัวชี้วัดต่อไปได้

30

2. การกําหนดวัตถุประสงค์ของการประเมิน ในขั้นตอนนี้ผู้ประเมินจะต้องตอบคําถามให้ได้
ว่าจะประเมินโครงการอะไร ประเมินทําไม เพื่อใคร หรือใครเป็นผู้ใช้ผลการประเมิน ข้อมูลที่จะ
ตอบคําถามเหล่านี้ได้มาจากการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องกับโครงการ สัมภาษณ์ผู้รับผิดชอบ
ผู้สนับสนนุ โครงการ

3. การกําหนดขอบเขตของการประเมิน เป็นขั้นตอนที่สําคัญอีกขั้นตอนหนึ่งที่จะทําให้ การ
ประเมินโครงการสามารถดําเนินการได้ และบรรลุเป้าหมายที่ต้องการ โดยพิจารณาจากพื้นที่ที่จะ
ทําการประเมิน หน่วยงานที่ต้องการติดตาม บุคคลที่ผู้ประเมินต้องสัมภาษณ์ เป็นต้น

4. การพิจารณากําหนดตัวบ่งชี้และแหล่งข้อมูล การกําหนดตัวบ่งชี้ในการประเมิน
สามารถ กําหนดได้จากวัตถุประสงค์ของโครงการ หรือจากตัวแบบการประเมินเชิงทฤษฎี เช่น การ
กําหนดตัว บ่งชี้จากรูปแบบการประเมินแบบ CIPP Model หรืออาจจะพิจารณาจากความคาดหวัง
ของผู้ใช้ผลการประเมินก็ได้ ตัวบ่งชี้มีทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ในเชิงปริมาณนั้น เช่น จํานวน
นักเรียนที่ผ่านเกณฑ์ร้อยละของนักศึกษาที่มีบุตร อัตราส่วนจํานวนนักเรียนต่อครู เป็นต้น ส่วนใน
เชิงคณุ ภาพ เชน่ ความเหมาะสม ความสอดคล้อง ประสิทธิภาพในการทํางาน เปน็ ต้น

5. การวิเคราะห์ข้อมูล ทําได้ทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ทั้งนี้ขึ้นอยู่ กับข้อมูลที่ผู้
ประเมินเก็บรวบรวมมา เช่น ข้อมูลจํานวนผู้เข้าร่วมอบรม ใช้ค่าร้อยละ ความคิดเห็นต่อ โครงการ
ที่อยู่ในรูปมาตราส่วนประมาณค่า ใช้ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ข้อมูลที่เก็บรวบรวม จาก
เอกสาร การสมั ภาษณ์ การสนทนากลุ่ม ฯลฯ ใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหา

6. การสรุปผลการประเมิน ผู้ประเมินควรเน้นประเด็นที่ สําคัญดังนี้คือ ผลผลิตจาก
โครงการ ปัญหา และข้อจํากัดของการดําเนินโครงการ ข้อเสนอแนะเพื่อ การปรับปรุงโครงการ
นอกจากนั้นควรสรุปผลโครงการไปในด้านอื่นๆ ด้วย

พิสณุ ฟองศรี (2553 ,หน้า 22) ได้กล่าวถึง ขั้นตอนการประเมินว่าการประเมินโดยทั่วไป
เห็นว่า ควรจะมีขั้นตอนที่สําคัญๆ คล้ายคลึงกันโดยอาจปรับข้าม ลด เพิ่มขั้นตอน หรือปรับ
รายละเอียดในแต่ ละขั้นตอนได้ตามความเหมาะสมกับขนาดของสิ่งที่จะประเมิน เช่น การ
กําหนดค่าน้ําหนักอาจไม่มี หรือ การกําหนดเกณฑ์อาจมาหลายระดับก็ได้ เป็นต้น หรือในบาง
ขั้นตอนมีการสลับก่อนหลัง หรือเชื่อมโยง กลับไปกลับมาบ้างโดยเฉพาะขั้นตอนการศึกษาสิ่งที่
ประเมินกับการกําหนดวัตถุประสงค์หรือประเด็น การประเมิน ก็น่าจะเป็นการศึกษาสิ่งที่ประเมิน
หรือในที่นี้คือโครงการก่อน แต่บางท่านกลับเห็นว่าน่าจะเป็นการกําหนดวัตถุประสงค์ หรือประเด็น
การประเมินก่อนแล้วค่อยศึกษาสิ่งที่ประเมิน ซึ่งผู้เขียนเห็นว่า จะกําหนดอะไรก่อนก็ได้เพราะทั้ง 2
ข้ันตอนจะต้องเชื่อมโยงพึ่งพากันอยู่แล้วซึ่งได้กาํ หนดขั้นตอนประเมิน ไว้ 9 ข้ันตอน ดงั นี้

1. การศึกษาแนวคิดการประเมินและวิเคราะห์สิง่ ทีจ่ ะประเมิน
2. กาํ หนดวัตถปุ ระสงค์หรือประเดน็ การประเมินและตวั ชี้วดั
3. กําหนดเกณฑ์ (ถ้ามี) และค่าน้าํ หนกั (ถ้ามี)
4. กาํ หนดกรอบ แนวคิด และขอบเขตการประเมิน
5. สร้างและพัฒนาเครื่องมือเก็บข้อมลู 6. การเก็บรวบรวมข้อมลู
7. การวิเคราะห์ข้อมลู
8. การเขียนรายงานการประเมิน
9. การประเมินงานประเมิน (ถ้ามี)