คู่มือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 2 (ปรับปรุงเดือนธ.ค.64)

คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชีวติ ประจาํ วัน

แมเ หลก็ มี 2 ข้ัว คือ ขั้วเหนือและขั้วใต
แนวการวางตวั ของแทงแมเหล็กอยใู นแนวทศิ เหนอื ทิศใต
ตัวอกั ษร N บนแทงแมเ หลก็ ชไ้ี ปทางทิศเหนอื
และตัวอักษร S บนแทงแมเ หลก็ ช้ีไปทางทศิ ใต
ทกุ ครัง้ ที่ปดแทงแมเ หล็กใหหมนุ แลวรอจนแทงแมเหล็กหยุดน่งิ แนวการ
วางตัวของแทง แมเหลก็ จะเหมือนเดิมทุกครั้ง คือ วางตัวในแนวทศิ เหนอื
ทศิ ใต

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 111

คูม ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชวี ติ ประจําวนั

แทงแมเหลก็ แบงออกเปน 2 สว น คือ สวนสนี า้ํ เงินและสีแดง มตี วั อักษร N และ S
บนสวนปลายของแทง แมเ หลก็ แตละดาน โดยเม่ือแขวนใหแทงแมเหลก็ หยุดน่ิง
แทง แมเหลก็ จะวางตัวในแนวทิศเหนอื ทศิ ใตเ สมอ ปลายดานทช่ี ้ีไปทางทศิ เหนอื
เรยี กวา ขั้วเหนอื เขียนแทนดว ยอกั ษร N สวนปลายดานที่ช้ไี ปทางทศิ ใต เรียกวา
ขว้ั ใต เขียนแทนดวยอกั ษร S
แมเ หลก็ มี 2 ขั้ว คอื ขัว้ เหนือและขั้วใต แมเ หลก็ วางตัวในแนวทศิ เหนือทิศใต
โดยขว้ั เหนอื ช้ีไปทางทิศเหนอื สวนข้ัวใตช ไี้ ปทางทิศใต

คาํ ถามของนกั เรยี นท่ตี ้ังตามความอยากรขู องตนเอง

112 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชีวิตประจําวัน

แนวการประเมินการเรียนรู

การประเมนิ การเรยี นรูข องนกั เรียนทาํ ได ดังน้ี
1. ประเมนิ ความรเู ดิมจากการอภิปรายในชน้ั เรยี น
2. ประเมนิ การเรยี นรจู ากคําตอบของนกั เรยี นระหวา งการจดั การเรยี นรแู ละจากแบบบันทึกกิจกรรม
3. ประเมนิ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ ละทักษะแหงศตวรรษที่ 21 จากการทาํ กิจกรรมของนกั เรียน

การประเมนิ จากการทาํ กิจกรรมท่ี 2.2 หาขั้วแมเหล็กไดอ ยางไร

รหสั สง่ิ ท่ีประเมนิ คะแนน

ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
S1 การสงั เกต
S8 การลงความเหน็ จากขอ มูล
S13 การตคี วามหมายขอ มูลและลงขอสรปุ
ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21
C4 การส่ือสาร
C5 ความรวมมอื

รวมคะแนน

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 113

คูม ือครรู ายวชิ าพื้นฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชีวติ ประจาํ วัน

ตาราง การประเมนิ และรายการประเมนิ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

รายการประเมนิ เกณฑการประเมนิ

ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรงุ (1)

S1 การสังเกต การสังเกตโดยใช สามารถใชประสาท สามารถใชประสาท สามารถใชประสาท

S8 การลง ประสาทสมั ผสั เก็บ สมั ผสั เกบ็ รายละเอียด สัมผัสเก็บรายละเอยี ด สัมผสั เกบ็ รายละเอียด
ความเห็นจาก
ขอมลู รายละเอยี ดลักษณะ ลกั ษณะของ ลกั ษณะของ ลักษณะของ

S13 การ ของแทงแมเ หล็กและ แทงแมเ หล็กและ แทง แมเหล็กและ แทง แมเหล็กและ
ตีความหมาย
ขอมูลและลง แนวการวางตัวของ แนวการวางตัวของ แนวการวางตัวของแทง แนวการวางตัวของ
ขอ สรุป
แทงแมเ หล็กเมื่อแขวน แทงแมเหล็กเมื่อแขวน แมเหลก็ เม่ือแขวนให แทง แมเหล็กเม่ือแขวน

ใหล อยนงิ่ ใหล อยน่ิง แลว บอก ลอยนิง่ แลว บอกขอมลู ใหล อยนิง่ แลวบอก

ขอมูลที่ไดจากการสงั เกต ที่ไดจ ากการสังเกตได ขอมูลที่ไดจากการสังเกต

ไดถ ูกตองดว ยตนเองโดย ถูกตองจากการชีแ้ นะ ไดถ ูกตองเพยี งบางสว น

ไมเพิ่มความคิดเหน็ ของครูหรอื ผูอนื่ หรือมี แมวาจะไดรบั คาํ ชี้แนะ

การเพิ่มความคิดเห็น จากครหู รือผูอ่นื

การลงความเหน็ จาก สามารถลงความเห็นจาก สามารถลงความเห็น สามารถลงความเห็นจาก

ขอมูลเกย่ี วกับแนวการ ขอมลู เก่ยี วกับแนวการ จากขอมูลเกีย่ วกบั แนว ขอ มูลเกย่ี วกับแนว

วางตวั ของแทง วางตัวของแทง แมเหล็ก การวางตัวของ การวางตวั ของแทง

แมเหลก็ เม่ือแขวนให เมอื่ แขวนใหลอยน่ิงได แทง แมเหล็กเมื่อแขวน แมเหล็กเม่ือแขวน

ลอยนง่ิ ถูกตองดวยตนเอง ใหล อยนิง่ ไดถกู ตอง ใหล อยน่งิ ไดถกู ตอ ง

จากการชี้แนะของครู บางสว น แมว า จะไดรบั

หรือผอู ่นื การช้ีแนะจากครูหรือ

ผูอืน่

การตีความหมายขอมลู สามารถตีความหมาย สามารถตคี วามหมาย สามารถตคี วามหมาย

จากการสงั เกตและ ขอ มูลจากการสงั เกตและ ขอ มลู จากการสงั เกต ขอมลู จากการสังเกตและ

ลงขอ สรุปไดวา ลงขอ สรุปไดถูกตองดว ย และลงขอสรุปได ลงขอสรปุ ไดถูกตองเพยี ง

แมเ หล็กมี 2 ขั้ว คือ ตนเองวา แมเ หล็กมี ถกู ตองโดยอาศยั การ บางสว น แมว าจะไดรับ

ขั้วเหนอื และขว้ั ใต โดย 2 ข้วั คอื ข้วั เหนอื และ ชแี้ นะจากครหู รือผอู ื่น การช้แี นะจากครหู รือ

แมเหลก็ วางตัวในแนว ข้ัวใต โดยแมเหล็กวางตัว วา แมเ หล็กมี 2 ขั้ว คือ ผอู น่ื วาแมเ หล็กมี 2 ขั้ว

ทิศเหนอื ทิศใต ในแนวทศิ เหนือทศิ ใต ข้วั เหนือและขวั้ ใต โดย คือข้ัวเหนือและข้ัวใต

แมเหลก็ วางตัวในแนว โดยแมเ หลก็ วางตวั ใน

ทิศเหนอื ทศิ ใต แนวทิศเหนือทิศใต

114 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชีวิตประจาํ วนั

ตาราง รายการประเมินและเกณฑการประเมนิ ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21

ทกั ษะแหง รายการประเมนิ ดี (3) เกณฑการประเมิน ควรปรับปรุง (1)
ศตวรรษท่ี 21 พอใช (2)
C4 การสอ่ื สาร
การสือ่ สารผลการ สามารถสอ่ื สารผลการ สามารถสือ่ สารผลการ สามารถสอ่ื สารผลการ
C5 ความรวมมือ
สังเกตเก่ยี วกับ สังเกตเกีย่ วกับลักษณะ สังเกตเกีย่ วกบั ลักษณะ สังเกตเกี่ยวกับลักษณะ

ลกั ษณะของ ของแทงแมเ หล็กและ ของแทง แมเหล็กและ ของแทง แมเหลก็ และ

แทงแมเหล็กและ แนวการวางตัวของ แนวการวางตวั ของ แนวการวางตวั ของ

แนวการวางตวั ของ แทงแมเหล็กเม่ือแขวน แทงแมเหล็กเมื่อแขวนให แทงแมเ หล็กเมื่อแขวน

แทงแมเ หล็กเมื่อ ใหล อยนงิ่ ใหผูอ นื่ เขาใจ ลอยนง่ิ ใหผ อู ืน่ เขา ใจได ใหล อยน่ิงใหผ อู ่ืนเขาใจ

แขวนใหล อยนิง่ ไดถูกตอ งดว ยตนเอง ถกู ตองจากการช้ีแนะของ ไดถูกตอ งเพยี งบางสว น

ครหู รอื ผอู น่ื แมว า จะไดรับการชแ้ี นะ

จากครหู รอื ผูอ่ืน

การทาํ งานรว มกบั สามารถทาํ งานรวมกบั สามารถทํางานรวมกบั สามารถทาํ งานรว มกับ

ผอู น่ื ในการทาํ ผูอ นื่ ในการทาํ กิจกรรม ผอู ่นื ในการทาํ กจิ กรรม ผูอนื่ ในทาํ กจิ กรรม

กิจกรรมเกีย่ วกับการ เกย่ี วกบั การสงั เกตการ เกย่ี วกบั การสงั เกตการ เกย่ี วกบั การสงั เกตการ

สังเกตการวางตวั วางตวั ของแทงแมเหลก็ วางตัวของแทงแมเหลก็ วางตัวของแทงแมเหลก็

ของแทงแมเ หล็ก รวมทั้งยอมรบั ความ รวมทั้งยอมรบั ความ รวมทัง้ ยอมรบั ความ

รวมทัง้ ยอมรับความ คิดเหน็ ของผูอ่ืนตลอด คดิ เห็นของผอู ืน่ ในบาง คดิ เห็นของผอู ่ืนบาง

คิดเหน็ ของผูอ่นื ชว งเวลาของการทาํ ชวงเวลาท่ีทํากิจกรรม ชว งเวลาทท่ี าํ กจิ กรรม

กจิ กรรม ทั้งนี้ตอ งอาศยั การ

กระตนุ จากครหู รือผูอื่น

สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 115

คูม ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชวี ิตประจําวัน

กจิ กรรมท่ี 2.3 แรงระหวางแมเ หลก็ เปน อยางไร

กจิ กรรมน้นี ักเรียนจะไดทาํ กิจกรรมโดยการสังเกตแรง
และผลของแรงที่เกิดข้ึนระหวา งแมเหล็ก 2 แทง เม่ือนําดาน
ทมี่ ขี ว้ั เหมือนกันและข้วั ตางกนั เขาใกลกนั

เวลา 2 ช่วั โมง

จุดประสงคการเรยี นรู

สังเกตและอธบิ ายแรงท่เี กิดขึ้นระหวางแมเ หล็ก 2 แทง

วัสดุ อุปกรณสําหรบั ทํากจิ กรรม

สงิ่ ท่คี รูตอ งเตรียม/กลุม

1. แทงแมเหลก็ แบบทม่ี ีสีทแี่ ตกตางกนั ในแตละดา น

และมีสญั ลักษณ N S บนแทง แมเ หลก็ 2 แทง ส่ือการเรยี นรแู ละแหลงเรียนรู

2. เชอื กฟาง 4 เสน 1. หนงั สอื เรียน ป.3 เลม 2 หนา 42-44

3. ดนิ สอ 2 แทง 2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.3 เลม 2 หนา 40-43

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร 3. วดี ทิ ัศนตัวอยา งการปฏบิ ตั กิ ารทางวิทยาศาสตร
สาํ หรับครเู ร่ืองแรงระหวางแมเหล็กเปน อยา งไร
S1 การสงั เกต
S7 การพยากรณ http://ipst.me/8753

S8 การลงความเห็นจากขอ มลู

S13 การตคี วามหมายขอมลู และลงขอสรุป

ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21

C4 การสอื่ สาร

C5 ความรว มมือ

116 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชวี ติ ประจําวนั

แนวการจัดการเรียนรู ในการตรวจสอบความรูเดิม
ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน
1. ครูทบทวนความรพู ้นื ฐานและตรวจสอบความรูเ ดมิ เกยี่ วกบั แมเ หล็กและ สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ
แรงระหวางแมเ หล็ก โดยอาจใชคําถามดงั นี้ แตชักชวนใหหาคําตอบที่ถูกตอง
1.1 แมเหล็กสามารถดึงดูดวัตถุใดไดบาง (แมเหล็กสามารถดึงดูดวัตถุ จากการทาํ กจิ กรรม
ตาง ๆ เชน ไมบรรทัดเหล็ก ลวดเสียบกระดาษ)
1.2 วัตถุเหลาน้ันทํามาจากวัสดุอะไร และเรียกวาอะไร (วัสดุน้ันทํามา ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ ละทักษะแหง
จากเหล็ก นิกเกิล หรอื โคบอลต เรยี กวา สารแมเหล็ก) ศตวรรษท่ี 21 ทนี่ ักเรียนจะไดฝ กจากการทาํ กจิ กรรม
1.3 นอกจากแมเหล็กจะสามารถดึงดูดวัตถุท่ีทําจากสารแมเหล็กไดแลว S1 สงั เกตส่ิงท่ีเกิดขนึ้ เมอ่ื นาํ แมเหล็ก 2 แทง
แมเหล็กยังสามารถดึงดูดแมเหล็กดวยกันไดหรือไม (นักเรียนตอบ
ตามความเขาใจของตนเอง) เขาใกลก นั ในลักษณะตา ง ๆ
1.4 นักเรียนคิดวาจะเกิดอะไรข้ึน เม่ือนําแทงแมเหล็ก 2 แทงท่ีมี S7 พยากรณส งิ่ ทจ่ี ะเกิดขนึ้ เมอ่ื นาํ ขั้วใตของ
ข้ัวเหมือนกันเขาใกลกัน และเม่ือนําแทงแมเหล็ก 2 แทงท่ีมีข้ัว
ตางกันเขาใกลกัน (นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง เชน แทง แมเหล็ก 2 แทง เขาใกลกนั และเมอื่ นํา
ไมเ กิดการเปลย่ี นแปลง เกิดการดงึ ดูดกนั หรอื เกิดการผลักกัน) ขัว้ เหนอื และขัว้ ใตของแทง แมเหลก็ 2 แทง
เขา ใกลก ัน
2. นักเรียนอานชื่อกิจกรรม และทําเปนคิดเปน จากน้ันรวมกันอภิปราย S8 ลงความเหน็ จากขอ มลู เกีย่ วกบั แรงกระทาํ
เพื่อตรวจสอบความเขาใจเกี่ยวกับจุดประสงคในการทํากิจกรรม โดย ทเ่ี กดิ ข้ึนเมอื่ นาํ แมเ หล็ก 2 แทง เขา ใกลกนั
อาจใชค าํ ถามดงั นี้ ในลกั ษณะตาง ๆ
2.1 กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดเรียนเร่ืองอะไร (แรงท่ีเกิดข้ึนระหวาง C4 ส่อื สารผลการสงั เกตเกยี่ วกบั แรงกระทาํ
แมเหล็ก 2 แทง) ระหวา งแมเหลก็ ใหผ ูอ่นื เขาใจ
2.2 นักเรยี นจะไดเรยี นรเู ร่ืองนดี้ วยวิธใี ด (การสังเกต) C5 ทํางานรว มกบั ผอู น่ื ในการทาํ กจิ กรรมและ
2.3 เม่ือเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (สามารถอธิบายแรงที่เกิดขึ้น อภิปรายเกย่ี วกบั แรงกระทาํ ระหวา งแมเหล็ก
ระหวางแมเ หลก็ 2 แทง )

3. นักเรียนบันทึกจุดประสงคลงในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 40 และอาน
สงิ่ ทตี่ อ งใชใ นการทาํ กิจกรรม

4. นักเรียนอานทําอยางไรทีละขอ โดยครูใชวิธีฝกทักษะการอานที่
เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นครูตรวจสอบความ
เขาใจเกี่ยวกับวิธีการทํากิจกรรม จนนักเรียนเขาใจลําดับการทํา
กจิ กรรม โดยใชคําถามดังนี้
4.1 นักเรียนจะจัดเตรียมอุปกรณเพ่ือทํากิจกรรมอยางไร (ใชปลาย

เชือก 2 เสน ผูกที่แทงแมเหล็กแทงหนึ่ง โดยผูกใหหางจากแนว

ก่ึงกลางของแทงแมเหล็กเทา ๆ กันและปลายเชือกอีกดานหน่ึง

ผูกกับดินสอ และทําเชน เดียวกันกับแมเ หล็กอกี แทง หนึง่ )

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 117

คูมือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 4 แรงในชวี ติ ประจําวัน

4.2 เม่ือจัดเตรียมอุปกรณแลว นักเรยี นตอ งทําอะไรตอ ไป (นาํ ขั้วเหนอื หากนักเรียนไมสามารถตอบ
คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
ของแมเ หล็กทง้ั สองแทงเขาใกลกนั สงั เกตและบันทกึ ผล) คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด
อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน
4.3 นักเรียนตองพยากรณวาอยางไร (จะเกิดอะไรขึ้นเม่ือนําขั้วใตของ แ ล ะ รั บ ฟ ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง
นักเรยี น
แมเหล็กท้ังสองแทงเขาใกลกัน และเม่ือนําขั้วเหนือของแมเหล็ก

แทง หนึ่งและข้วั ใตข องแมเ หลก็ อกี แทง หนึ่งเขา ใกลกนั )

5. เมื่อนักเรียนเขาใจวิธีการทํากิจกรรมในทําอยางไรแลว ใหนักเรียนรับ
อุปกรณและเริ่มปฏิบัตติ ามขน้ั ตอนการทาํ กจิ กรรม

6. หลังจากทํากิจกรรมแลว นักเรียนรวมกันอภิปรายผลการทํากิจกรรม
ตามแนวคําถามดังนี้
6.1 เม่ือนําแทงแมเหล็กเขาใกลกัน แทงแมเหล็กเกิดการเปล่ียนแปลง
การเคลื่อนท่ีหรือไม อยางไร (เกิดการเปล่ียนแปลงการเคล่ือนที่
โดยอาจจะเปลี่ยนจากอยูนิ่งเปนเคล่ือนที่เขาหาแมเหล็กอีกแทง
หรอื เปล่ยี นจากอยนู ิง่ เปนเคล่อื นทอ่ี อกหา งจากแมเ หล็กอีกแทง)
6.2 การเปล่ียนแปลงการเคล่ือนท่ีดังกลาว เกิดจากอะไร (เกิดจากมี
แรงมากระทาํ แรงนนั้ คอื แรงแมเ หล็กซึ่งเปนแรงไมสัมผสั )
6.3 แมเหล็ก 2 แทงจะดึงดูดกันเม่ือหันขั้วใดเขาหากัน (หันข้ัวตางกัน
คอื ขั้วเหนอื และขัว้ ใตเขา หากนั )
6.4 แมเหล็ก 2 แทงจะผลักกันเม่ือหันขั้วใดเขาหากัน (หันขั้ว
เหมอื นกนั คอื ขวั้ เหนอื กบั ขั้วเหนอื หรอื ข้ัวใตกบั ขวั้ ใตเขาหากนั )
6.5 ผลการสังเกตของนักเรียนตางจากท่ีพยากรณไวหรือไม อยางไร
(นักเรียนตอบตามผลการเปรียบเทียบผลการสังเกตและการ
พยากรณ)

7. ครเู ปด โอกาสใหนกั เรยี นตอบหรือซักถามในสงิ่ ทีอ่ ยากรูเพิม่ เติมเกี่ยวกับ
แรงระหวางแมเหล็ก จากนั้นรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปวาเมื่อนํา
แมเหล็ก 2 แทงเขาใกลกัน จะเกิดแรงกระทําซ่ึงกันและกัน โดยเมื่อหัน
ขั้วแมเหล็กที่เหมือนกันเขาใกลกัน แมเหล็กทั้งสองแทงจะผลักกัน
แตเม่ือหันขั้วแมเหล็กที่ตางกันเขาหากัน แมเหล็กทั้งสองแทงจะดึงดูด
กัน (S13)

8. นักเรียนรวมกันอภิปรายเพื่อตอบคําถามในฉันรูอะไร โดยครูอาจใช
คาํ ถามเพ่ิมเตมิ เพื่อใหไดแ นวคําตอบทถ่ี ูกตอง

9. นักเรยี นอานส่ิงทไ่ี ดเรยี นรู และเปรยี บเทียบกับขอสรุปของตนเอง

118 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชีวติ ประจําวนั

10. ครูกระตุนใหนักเรียนฝกต้ังคําถามเกี่ยวกับเรื่องท่ีสงสัยหรืออยากรู การเตรยี มตัวลวงหนา สําหรับครู
เพ่ิมเติมในอยากรูอีกวา จากนั้นครูอาจสุมนักเรียน 2 -3 คน นําเสนอ เพอื่ จดั การเรยี นรูในครง้ั ถดั ไป
คําถามของตนเองหนาช้ันเรียน จากน้ันนักเรียนรวมกันอภิปราย
เกย่ี วกบั คาํ ถามท่ีนําเสนอ

11. ครูนําอภิปรายเพ่ือใหนักเรียนทบทวนวาไดฝกทักษะกระบวนการทาง
วทิ ยาศาสตรแ ละทักษะแหงศตวรรษที่ 21 อะไรบา งและในขัน้ ตอนใด

12. นักเรียนรวมกันอานรูอะไรในเร่ืองน้ี ในหนังสือเรียน หนา 45-46 โดย
ครูนําอภิปรายเพื่อนําไปสูขอสรุปเกี่ยวกับสิ่งที่ไดเรียนรูในเร่ืองน้ี
จากน้ันครูกระตุนใหนักเรียนตอบคําถามในชวงทายของเน้ือเรื่อง ดังน้ี
เราไดเรียนรูมาแลววา ข้ัวเหนือของแมเหล็กจะช้ีไปทางทิศเหนือและ
ขั้วใตของแมเหล็กจะช้ีไปทางทิศใต นักเรียนรูหรือไมวา การกําหนด
ทิศบนโลกทําไดอยางไร โดยใหนักเรียนรวมกันอภิปรายแนวทางการ
ตอบคําถาม ซึ่งครูควรเนนใหนักเรียนตอบคําถามพรอมอธิบายเหตุผล
ประกอบและชักชวนใหนักเรียนไปหาคําตอบรว มกันจากการเรยี นเรอ่ื ง
ตอ ไป

ในครั้งถัดไป นักเรียนจะไดเรียน
หนวยท่ี 5 บทที่ 1 ดวงอาทิตยและ
ปรากฏการณของโลก ครูเตรียม
อุปกรณ ดงั น้ี

1. บัตรคําตอไปนี้ คําวาทิศเหนือ
ทศิ ใต ทศิ ตะวันออก ทิศตะวันตก

2. ครูมอบหมายใหนักเรียนสังเกต
ทิศทางการขึ้นของดวงอาทิตยในเวลา
เชา และทิศทางการตกของดวงอาทิตย
ในเวลาเย็น โดยอาจเทียบกับอาคารใด
อาคารหนึ่งของโรงเรียน เพื่อนํามาใช
ตรวจสอบความรูของนักเรียนในการ
เรียนครัง้ ถัดไป

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 119

คูมอื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 4 แรงในชีวติ ประจําวัน

แนวคาํ ตอบในแบบบนั ทกึ กจิ กรรม

สงั เกตและอธบิ ายแรงท่เี กดิ ขึ้นระหวางแมเ หลก็ 2 แทง

แมเ หล็กทั้งสองแทง
เคลื่อนท่อี อกหา ง
จากกนั

นกั เรียนพยากรณ แมเหลก็ ท้ังสองแทง
ตามความคดิ ของ เคล่อื นท่อี อกหา ง
ตนเอง จากกัน

แมเ หลก็ ท้ังสองแทง
เคลอ่ื นทเ่ี ขา หากนั

120 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชวี ติ ประจาํ วัน

แมเหล็กทั้งสองแทง มีแรงกระทาํ ตอ กนั รไู ดจากแมเ หลก็ มกี าร
เปลยี่ นแปลงการเคลอ่ื นท่ี เชน จากอยนู งิ่ เปนเคลื่อนท่ีออกหา งจากกัน
หรอื เคล่อื นทเี่ ขาหากัน

แมเหลก็ ทั้งสองแทง เคลอื่ นที่ออกหางจากกัน เนอื่ งจากแมเ หลก็
ขวั้ เหมือนกันมแี รงผลักซึ่งกันและกนั

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 121

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชีวิตประจาํ วัน

แมเ หลก็ ท้ังสองแทง จะเคล่อื นทเี่ ขาหากนั เน่อื งจากแมเหลก็ ข้วั ตางกนั
จะมแี รงดึงดดู ซง่ึ กนั และกัน

เมอื่ นําแมเหล็ก 2 แทง เขา ใกลกนั โดยเมื่อนาํ ขั้วเหนอื ของแมเหลก็ ท้ังสองแทง
หรอื ขั้วใตของแมเหล็กท้ังสองแทง เขา ใกลกนั แมเ หล็กท้ังสองแทงจะออกแรงผลกั
ซ่งึ กันและกนั แตเมื่อนําแมเ หล็ก 2 แทง โดยนาํ ดา นทมี่ ีขัว้ ตา งกนั เขา ใกลก นั
แมเหล็กท้ังสองแทงจะออกแรงดงึ ดูดซ่ึงกนั และกัน

เมื่อนําแมเหล็ก 2 แทงเขา ใกลก นั จะเกิดแรงกระทาํ ซ่ึงกันและกนั
โดยแมเ หล็กท่ีมีข้ัวเหมือนกันจะมแี รงผลกั ซง่ึ กนั และกัน สวนแมเหลก็ ท่ีมี
ขว้ั ตา งกนั จะมแี รงดึงดูดซง่ึ กันและกนั

122 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชวี ิตประจําวนั
คาํ ถามของนักเรยี นที่ต้ังตามความอยากรูข องตนเอง

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 123

คมู ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 แรงในชีวติ ประจําวัน

แนวการประเมนิ การเรียนรู

การประเมนิ การเรียนรูข องนักเรียนทาํ ได ดังนี้
1. ประเมินความรเู ดิมจากการอภปิ รายในช้นั เรียน
2. ประเมนิ การเรยี นรจู ากคําตอบของนักเรียนระหวางการจัดการเรยี นรแู ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม
3. ประเมนิ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ ละทักษะแหงศตวรรษที่ 21 จากการทาํ กิจกรรมของนักเรยี น

การประเมินจากการทาํ กิจกรรมท่ี 2.3 แรงระหวา งแมเ หล็กเปน อยา งไร

รหสั ส่ิงท่ีประเมนิ คะแนน

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

S1 การสังเกต

S7 การพยากรณ

S8 การลงความเห็นจากขอ มูล

S13 การตีความหมายขอ มลู และลงขอ สรปุ

ทักษะแหงศตวรรษที่ 21

C4 การสอื่ สาร

C5 ความรว มมอื

คาไฟฟา รวมคะแนน

124 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชวี ติ ประจาํ วนั

ตาราง รายการประเมนิ และเกณฑการประเมนิ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

ทักษะ เกณฑก ารประเมนิ
กระบวนการทาง รายการประเมนิ
วิทยาศาสตร ดี (3) พอใช (2) ควรปรบั ปรงุ (1)

S1 การสงั เกต การสงั เกตโดยใช สามารถใชป ระสาท สามารถใชป ระสาท สามารถใชประสาท

ประสาทสมั ผสั เก็บ สัมผัสเกบ็ ขอมูลส่ิงที่ สมั ผัสเกบ็ ขอมูลส่งิ ท่ี สัมผสั เก็บขอมูลส่ิงท่ี
ขอมูลส่งิ ท่ีเกดิ ขนึ้ เม่ือ เกิดขึ้นเมื่อนําแมเหลก็ ทั้ง เกดิ ขึ้นเม่ือนําแมเ หลก็ เกิดขน้ึ เมื่อนําแมเ หลก็ ทั้ง
สองแทงเขาใกลกนั ใน ท้งั สองแทงเขาใกลกัน สองแทงเขา ใกลกันใน
นาํ แมเ หลก็ ท้ังสองแทง ลักษณะตาง ๆ ไดแ ลว ในลักษณะตา ง ๆ แลว ลกั ษณะตา ง ๆ แลว บอก
เขาใกลกนั ในลักษณะ บอกขอมลู ทไ่ี ดจากการ บอกขอมลู ทไ่ี ดจากการ ขอมลู ท่ีไดจากการสังเกต

ตาง ๆ สงั เกตไดถูกตองดว ย สังเกตไดถกู ตองจาก ไดถูกตองเปน บางสวน

ตนเอง การชแ้ี นะของครหู รือ แมจ ะไดร บั การชี้แนะ

ผูอ่นื จากครูหรือผูอืน่

S7 การพยากรณ การพยากรณส ิ่งท่ีจะ สามารถพยากรณสิง่ ที่จะ สามารถพยากรณสงิ่ ที่ สามารถพยากรณส ิ่งทีจ่ ะ

เกิดขึ้นเม่ือนาํ ขั้วใตของ เกิดขนึ้ เมื่อนาํ ขว้ั ใตของ จะเกิดขน้ึ เม่ือนาํ ขั้วใต เกิดข้ึนเม่ือนาํ ขั้วใตข อง
แทงแมเ หล็ก 2 แทง แทง แมเหล็ก 2 แทง ของแทงแมเ หล็ก แทงแมเ หล็ก 2 แทง
เขา ใกลกันและเมื่อนํา เขาใกลกนั และเม่ือนาํ 2 แทง เขา ใกลก ันและ เขา ใกลกันและเมือ่ นํา
แทงแมเ หล็ก 2 แทง แทง แมเหล็ก 2 แทง ทมี่ ี เม่อื นาํ แทงแมเหล็ก แทง แมเ หล็ก 2 แทง ทีม่ ี
ที่มขี ้วั ตา งกันเขาใกล ข้วั ตา งกันเขาใกลกนั ได 2 แทง ทมี่ ีขว้ั ตางกัน ข้วั ตางกันเขาใกลกันได
ถูกตองดว ยตัวเอง เขาใกลกนั ไดถกู ตอง ถูกตองบางสว น แมจะ
กัน จากการชี้แนะของครู ไดรบั การช้ีแนะจากครู

หรอื ผูอื่น หรือผอู ่ืน

S8 การลง การลงความเห็นจาก สามารถลงความเห็นจาก สามารถลงความเหน็ สามารถลงความเหน็ จาก
ความเห็นจาก ขอมูลเกย่ี วกบั แรง ขอมูลเกย่ี วกับแรง จากขอมูลเก่ียวกบั แรง ขอมูลเก่ียวกับแรงกระทํา
ขอ มูล กระทาํ ที่เกดิ ข้นึ เม่ือ กระทาํ ทเ่ี กดิ ขนึ้ เม่ือ กระทําท่เี กิดขน้ึ เม่ือ ที่เกิดขึน้ เมอื่ นําแมเหลก็
นาํ แมเหลก็ 2 แทง นําแมเ หล็ก 2 แทง นําแมเ หล็ก 2 แทง 2 แทง เขา ใกลกันใน
เขา ใกลกันในลักษณะ เขาใกลกันในลกั ษณะ เขาใกลกันในลักษณะ ลักษณะตา ง ๆ ไดถ ูกตอ ง
ตา ง ๆ ตา ง ๆ ไดถูกตองดวย ตาง ๆ ไดถกู ตองจาก บางสว น แมจ ะไดรบั การ
ตนเอง การชี้แนะของครหู รือ ชแี้ นะจากครหู รือผอู ่ืน
ผูอื่น

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 125

คูมอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชวี ิตประจาํ วัน

ทักษะ เกณฑการประเมนิ
กระบวนการทาง รายการประเมิน
วิทยาศาสตร ดี (3) พอใช (2) ควรปรับปรุง (1)

S13 การ การตคี วามหมายขอมลู สามารถตคี วามหมาย สามารถตีความหมาย สามารถตีความหมาย

ตคี วามหมาย และลงขอสรุปไดว า ขอ มูลและลงขอสรปุ ได ขอ มูลและลงขอสรปุ ได ขอมลู และลงขอสรปุ ได

ขอ มูลและลง เมอื่ นําแมเหลก็ 2 แทง ถกู ตองดว ยตนเองวาเมื่อ ถูกตองโดยอาศัยการ ถกู ตองเพยี งบางสวน

ขอ สรปุ เขา ใกลกนั จะเกิดแรง นําแมเ หลก็ 2 แทง เขา ชีแ้ นะจากครูหรือผูอ ืน่ แมว าจะไดรับการชีแ้ นะ

กระทําซ่งึ กันและกัน ใกลกนั จะเกิดแรง วา เมือ่ นาํ แมเหลก็ จากครหู รอื ผูอนื่ วาเม่ือนาํ

โดยแมเ หล็กข้วั กระทาํ ซงึ่ กนั และกนั 2 แทง เขา ใกลก ัน แมเ หลก็ 2 แทง เขา ใกล

เดียวกนั จะมีแรงผลัก โดยแมเหล็กข้ัวเดียวกนั จะเกดิ แรงกระทําซึ่ง กัน จะเกดิ แรงกระทาํ ซึง่

ซึง่ กนั และกนั และ จะมแี รงผลกั ซงึ่ กนั และ กันและกนั โดย กนั และกัน โดยแมเ หล็ก

แมเ หล็กข้ัวตา งกนั จะมี กนั และแมเ หล็ก แมเหล็กขว้ั เดียวกันจะ ขั้วเดยี วกนั จะมีแรงผลกั

แรงดึงดดู ซึ่งกนั และกัน ขั้วตางกันจะมีแรงดึงดูด มแี รงผลักซ่ึงกันและกนั ซงึ่ กนั และกนั และ

ซง่ึ กนั และกนั และแมเ หล็กขวั้ ตา งกนั แมเ หล็กข้ัวตา งกนั จะมี

จะมีแรงดึงดูดซ่งึ กัน แรงดึงดูดซึ่งกนั และกนั

และกนั

126 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 4 แรงในชีวิตประจาํ วนั

ตาราง รายการประเมนิ และเกณฑการประเมนิ ทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21

ทกั ษะแหง รายการประเมิน เกณฑก ารประเมนิ
ศตวรรษที่ 21
C4 การสอื่ สาร การสื่อสารผล ดี (3) พอใช (2) ควรปรับปรุง (1)
การสังเกตเกีย่ วกับ
C5 ความรว มมือ แรงกระทําระหวา ง สามารถสื่อสารผลการ สามารถส่อื สารผลการ สามารถสอ่ื สารผลการ
แมเหลก็ ใหผูอ่นื
เขา ใจ สังเกตเกย่ี วกับแรง สังเกตเกี่ยวกับแรงกระทํา สงั เกตเก่ียวกับแรง

การทาํ งานรวมกับ กระทาํ ระหวางแมเหลก็ ระหวา งแมเหลก็ ใหผ ูอ่ืน กระทําระหวา งแมเ หลก็
ผูอ ่นื ในการทํา
กจิ กรรมและการ ใหผ อู ่ืนเขาใจไดถูกตอง เขา ใจไดอยางถกู ตอง จาก ใหผ ูอนื่ เขาใจไดเพียง
อภิปรายเก่ยี วกับ
แรงกระทาํ ระหวาง ดวยตนเอง การชี้แนะของครูหรอื ผูอื่น บางสว น แมว า จะไดร บั
แมเหลก็ รวมทัง้
ยอมรับความคดิ เหน็ การชแ้ี นะจากครหู รอื
ของผูอนื่
ผูอื่น

สามารถทํางานรวมกบั สามารถทํางานรวมกับ สามารถทาํ งานรว มกบั

ผอู ่ืนในการทํากจิ กรรม ผูอ่นื ในการทาํ กจิ กรรม ผอู น่ื ในการทํากิจกรรม

และการอภปิ ราย และการอภิปรายเก่ียวกบั และการอภิปราย

เกีย่ วกับแรงกระทํา แรงกระทาํ ระหวาง เกย่ี วกบั แรงกระทํา

ระหวา งแมเหลก็ รวมทั้ง แมเ หล็ก รวมทัง้ ยอมรับ ระหวางแมเหลก็ รวมทั้ง

ยอมรบั ความคิดเหน็ ความคิดเหน็ ของผูอ่นื ใน ยอมรบั ความคิดเห็นของ

ของผูอ่นื ตลอดชวงเวลา บางชวงเวลาท่ที ํากจิ กรรม ผอู ื่นบางชวงเวลาทท่ี าํ

ของการทาํ กิจกรรม กจิ กรรม ท้ังนี้ตองอาศยั

การกระตุนจากครูหรอื

ผูอน่ื

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 127

คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 4 แรงในชวี ติ ประจาํ วนั

กิจกรรมทา ยบทท่ี 1 แรงสัมผสั และแรงไมสัมผสั (1 ช่ัวโมง)

1. นักเรียนวาดรูปหรือเขียนสรุปส่ิงที่ไดเรียนรูจากบทน้ี ในแบบบันทึก
กจิ กรรมหนา 34

2. นักเรียนตรวจสอบการสรุปส่ิงที่ไดเรียนรูของตนเองโดยเปรียบเทียบกับ
แผนภาพในหัวขอ รูอะไรในบทน้ี ในหนงั สือเรียนหนา 47

3. นักเรียนกลับไปตรวจสอบคําตอบของตนเองในสํารวจความรูกอนเรียน
ในแบบบันทึกกิจกรรมหนา 20-23 อีกครั้ง ถาคําตอบของนักเรียน
ไมถ ูกตอง ใหข ีดเสน ทับขอความเหลานนั้ แลวแกไ ขใหถูกตอง นอกจากน้ี
ครูอาจนําคําถามในรูปนําบทในหนังสือเรียนหนา 24 มารวมกันอภิปราย
คําตอบอกี ครั้ง ดังน้ี
1. มีแรงอะไรท่ีทําใหเข็มทิศสามารถบอกทิศได (มีแรงแมเหล็ก
กระทําตอเข็มทิศ เพราะเข็มทิศทํามาจากแมเหล็ก ทําใหหัน
ข้ัวเหนอื ของแมเ หล็กไปทางทศิ เหนอื ได)
2. มีแรงอะไรอีกบางท่ีเก่ียวของกับชีวิตประจําวันของเรา
แรงเหลาน้ันมีผลตอการเคล่ือนท่ีของวัตถุอยางไร (แรงใน
ชีวิตประจําวันมีมากมาย เชน แรงแมเหล็ก แรงที่ใชในการดึง
หรือผลัก แรงตาง ๆ ท่ีกระทาํ ตอ วตั ถุอาจทําใหว ัตถเุ ปล่ยี นแปลง
การเคลอ่ื นทีไ่ ด)

4. นักเรียนทําแบบฝกหัดทายบทท่ี 1 แรงสัมผัสและแรงไมสัมผัส ใน
แบบบันทึกกิจกรรมหนา 45-49 จากนั้นนําเสนอคําตอบหนาช้ันเรียน
ถาคําตอบยังมีความคลาดเคลื่อนไมถูกตองครูควรนําอภิปรายหรือให
สถานการณเ พมิ่ เตมิ เพือ่ แกไ ขแนวคดิ คลาดเคลื่อนใหถูกตอง

5. นักเรียนรวมกันทํากิจกรรมรวมคิด รวมทํา โดยรวมกันออกแบบและ
สรางรถของเลนจากเศษวัสดุเหลือใช โดยออกแบบรถใหเคลื่อนท่ีไดโดย
ไมตอ งสัมผสั กบั ตวั รถ

6. นักเรียนอานและอภิปรายเน้ือเร่ืองในหัวขอวิทยใกลตัว ในหนังสือเรียน
หนา 52 โดยครกู ระตุนใหนักเรียนเหน็ ความสําคัญของความรจู ากส่ิงที่ได
เรียนรูในหนวยนี้ วาสามารถนําไปใชประโยชนในชีวิตประจําวันได

128 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 แรงในชีวิตประจาํ วัน

อยางไร เชน การประยุกตใชความรูเรื่องแรงแมเหล็กมาประดิษฐ
แปรงแมเ หลก็ เพ่ือทําความสะอาดตูปลา
7. นักเรียนรวมกันตอบคาํ ถามสําคญั ประจาํ หนวยอกี ครง้ั ดังนี้
- แรงมีผลตอการเปลี่ยนแปลงการเคล่ือนท่ีของวัตถุอยางไร (แรง

อาจทําใหวัตถุเปลี่ยนแปลงการเคลื่อนที่ได โดยถาออกแรงกระทํา
ตอวัตถุที่อยูนิ่ง จะทําใหวัตถุเปล่ียนเปนเคล่ือนที่ ถาออกแรง
กระทาํ ตอวัตถุในทิศทางเดียวกันกับทิศทางทว่ี ัตถุนั้นกําลังเคลื่อนที่
วัตถุจะเคล่ือนที่ตอไปในทิศทางเดิม แตเร็วขึ้น ถาออกแรงกระทํา
ตอวัตถุที่กําลังเคล่ือนที่โดยออกแรงกระทําในทิศทางตรงกันขาม
กบั ทศิ ทางที่วัตถนุ ั้นกาํ ลังเคลื่อนที่ วตั ถุจะเคลื่อนทีต่ อไปในทิศทาง
เดิม แตชาลงหรือหยุดนิ่ง หรือถาออกแรงกระทําตอวัตถุท่ีกําลัง
เคล่ือนท่ีโดยทิศของแรงไมไดอยูในทิศทางเดียวกันหรือทิศทางตรง
ขามกันกับทิศทางการเคลื่อนท่ีของวัตถุ วัตถุจะเปลี่ยนทิศทางการ
เคลอื่ นที่)

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 129

คูมอื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชีวิตประจําวัน

สรุปผลการเรียนรูของตนเอง

รปู หรอื ขอ ความสรปุ สง่ิ ทไ่ี ดเรียนรจู ากบทนีต้ ามความเขา ใจของนักเรยี น

130 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 4 แรงในชีวติ ประจาํ วัน

แนวคําตอบในแบบฝกหดั ทายบท

ลกู วอลเลยบ อลเปลย่ี นแปลงการเคลือ่ นท่ีจากอยูนง่ิ เปนเคล่อื นที่

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 131

คมู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 4 แรงในชีวติ ประจําวัน

เมื่อนักกีฬา B ออกแรงรับลูกวอลเลยบอล ลูกวอลเลยบอลเปลี่ยนแปลงการ
เคลื่อนท่ีจากกําลังเคล่ือนท่ีเขาหาตัว เปนเปลี่ยนทิศทางการเคล่ือนที่ไปยังฝง
ตรงกันขาม

ลูกวอลเลยบอลเปล่ียนแปลงการเคลื่อนที่โดยเคล่ือนท่ีเร็วขึ้นและมีการ
เปลีย่ นทศิ ทางการเคล่ือนที่

132 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 4 แรงในชวี ิตประจําวนั





แมเ หลก็ มี 2 ข้ัว คือ ขั้วเหนือและขั้วใต



แรงระหวางแมเหลก็ กับสารแมเหล็กมเี ฉพาะแรงดึงดดู





เม่อื นําแมเหล็กขว้ั เหมอื นกนั เขาใกลก นั จะเกิดการผลกั กัน

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 133

คมู ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 4 แรงในชวี ิตประจาํ วนั

นักเรียนรูวาบานของนกั เรียนอยูท างทิศใต สงิ่ ทีน่ ักเรยี นตองทาํ หากมเี พียงแมเหลก็
อยูในกระเปาคือ ใชค วามรทู ี่เคยเรยี นมาวา แมเหลก็ จะวางตวั ในแนวทศิ เหนอื ทิศใต
ดังนั้นสิ่งทีต่ อ งทาํ คอื ทําใหแมเ หล็กแกวง ไดอยา งอสิ ระ เมอ่ื แมเหล็กหยุดน่ิง
แมเ หลก็ ข้ัวใตช ี้ไปทางใด ทศิ น้ันจะเปน ทิศใตซ ึ่งเปน ทศิ ของบา นนกั เรียน

วัตถุดังกลา วเปน แมเ หลก็ เพราะมแี รงกระทําระหวางแมเหลก็ ซึ่งอาจจะ
เปนแรงดงึ ดดู หรอื แรงผลกั ข้ึนอยกู ับข้ัวของแมเ หลก็ ทีน่ าํ มาเขาใกลกัน

134 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 4 แรงในชวี ติ ประจาํ วัน

แรงแมเ หลก็ เพราะเปนแรงท่เี กิดขนึ้ ระหวา งแมเ หล็กซึ่งมที ้ังแรงผลกั และ
แรงดึงดูด

ตองออกแรงสัมผัสกับ มีการออกแรงกระทําตอ ไมจ าํ เปน ตอ งออกแรง
วตั ถโุ ดยตรง วัตถุ และสามารถทาํ ให สัมผัสกับวัตถุโดยตรง

วัตถเุ ปล่ยี นแปลง
การเคลอื่ นที่ได

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 135

คูมอื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลังงานกบั ชีวิต

หนว ยท่ี 5 พลงั งานกบั ชวี ิต

ภาพรวมการจัดการเรยี นรปู ระจาํ หนวยท่ี 5 พลังงานกบั ชวี ติ

บท เรื่อง กจิ กรรม ลาํ ดับแนวคดิ ตอเนอ่ื ง ตวั ชีว้ ดั
กจิ กรรมท่ี 1.1 การ
บทที่ 1 ดวงอาทติ ย เร่อื งที่ 1 ดวงอาทิตย หมุนรอบตัวเองของ • โลกหมุนรอบตัวเองใน ว 3.1 ป.3/1
และปรากฏการณ และโลก โลกทาํ ใหเ กิด ทิศทางทวนเข็มนาฬิกา อธิบายแบบรปู เสนทางการ
ของโลก ปรากฏการณอะไรบาง เ มื่ อ ม อ ง จ า ก บ ริ เว ณ ขึ้นและตกของดวงอาทติ ย

กจิ กรรมท่ี 1.2 เหนือข้ัวโลกเหนือขณะ โดยใชหลกั ฐานเชงิ ประจกั ษ
ดวงอาทิตยสําคัญ
อยา งไร โคจรรอบดวงอาทิตย ว 3.1 ป.3/2
ทํ า ใ ห เ กิ ด ก ล า ง วั น อ ธิ บ า ย ส า เ ห ตุ ก า ร เ กิ ด
กลางคืน การข้ึนและตก ปรากฏการณการขึ้นและตก
ของดวงอาทิตย และ ของดวงอาทิตย การเกิด
การกาํ หนดทิศ
กลางวัน กลางคืน และ

ก า ร กํ า ห น ด ทิ ศ โ ด ย ใ ช

แบบจาํ ลอง

• ดวงอาทติ ยเ ปน แหลง ว 3.1 ป.3/3
พลงั งานแสงและ ตระหนักถึงความสําคัญของ
พลงั งานความรอน ดวงอาทิตย โดยบรรยาย
มีประโยชนต อการ
ดาํ รงชีวิตของสิง่ มชี ีวิต ประโยชนของดวงอาทิตยตอ

ส่งิ มีชวี ติ

บทท่ี 2 พลังงาน เร่อื งท่ี 1 พลังงาน รวมคดิ รว มทาํ • พลังงานเปน ปริมาณที่ ว 2.3 ป.3/1
ไฟฟา ไฟฟา กบั ชีวติ แสดงถึงความสามารถ ย ก ตั ว อ ย า ง ก า ร เ ป ล่ี ย น
กจิ กรรมท่ี 1.1
พลงั งานหนึ่ง ในการทาํ งาน พลงั งานมี พลังงานหน่ึง ไป เ ป น อี ก
เปล่ียนเปน พลังงาน พลังงานหน่ึงจากหลักฐาน
อะไรไดบ าง หลายแบบ

เชงิ ประจกั ษ

136 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลย

คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 5 พลังงานกบั ชวี ิต

บท เรอื่ ง กิจกรรม ลาํ ดบั แนวคิดตอเนอื่ ง ตัวช้ีวดั

• พลงั งานสามารถเปลีย่ น

จากพลงั งานหนึ่งไปเปน

อีกพลังงานหนง่ึ ได

กิจกรรมท่ี 1.2 ผลติ • ไฟฟา เปนพลังงานแบบ ว 2.2 ป.3/2
ไฟฟา ไดอ ยางไร หน่งึ สวนใหญผ ลติ จาก บ ร ร ย า ย ก า ร ทํ า ง า น ข อ ง

เครอื่ งกาํ เนดิ ไฟฟาซง่ึ ใช เครื่องกําเนิดไฟฟาและระบุ
แหลงพลังงานในการผลิต
พลังงานจากแหลง
พลังงานธรรมชาติหลาย ไฟฟา จากขอ มูลท่ีรวบรวมได

แหลง

กิจกรรมท่ี 1.3 ใช • พลงั งานไฟฟามี ว 2.2 ป.3/3
ไฟฟาอยางประหยัด ความสาํ คัญตอ ตระหนักในประโยชนและ
และปลอดภัยได ชีวติ ประจาํ วัน การใช โทษของไฟฟา โดยนําเสนอ
อยา งไร ไฟฟา นอกจากตองใช
อยา งถูกวธิ ี ประหยดั วี ธี ก า ร ใ ช ไ ฟ ฟ า อ ย า ง
และคมุ คา แลว ยงั ตอ ง
คํานึงถึงความปลอดภัย ประหยัดและปลอดภัย
ดวย

รวมคดิ รว มทํา

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 137

คมู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 5 พลังงานกบั ชีวติ

บทท่ี 1 ดวงอาทติ ยแ ละปรากฏการณของโลก

จุดประสงคการเรยี นรปู ระจําบท บทนี้มีอะไร

เมื่อเรยี นจบบทน้ี นกั เรยี นสามารถ เรื่องที่ 1 ดวงอาทติ ยแ ละโลก
1. อธิบายแบบรูปเสนทางการข้ึนและตกของ กิจกรรมที่ 1.1 การหมนุ รอบตัวเองของโลกทําใหเ กดิ
ดวงอาทติ ย
2. อธิบายสาเหตุการเกิดปรากฏการณการขึ้นและ ปรากฏการณอะไรบา ง
ตกของดวงอาทิตย การเกิดกลางวัน กลางคืน
และการกาํ หนดทศิ กิจกรรมที่ 1.2 ดวงอาทติ ยส าํ คัญอยางไร
3. บรรยายประโยชนของดวงอาทติ ยตอสงิ่ มีชวี ติ

เวลา 8 ชว่ั โมง

แนวคิดสําคญั

ดวงอาทิตยและโลกมีลักษณะคลายทรงกลม
ดวงอาทิตยเปนแหลงพลังงานแสงและพลังงานความรอน
ที่สําคัญของโลก การหมุนรอบตัวเองของโลกขณะท่ีโคจร
รอบดวงอาทิตย ทําใหเกิดกลางวัน กลางคืน การข้ึนและ
ตกของดวงอาทิตย และการกาํ หนดทศิ

สอ่ื การเรียนรแู ละแหลง เรียนรู

1. หนังสือเรยี น ป.3 เลม 2 หนา 54-81
2. แบบบันทึกกิจกรรม ป.3 เลม 2 หนา 50-67

138 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลย

คูม อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 5 พลงั งานกบั ชวี ติ

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรและทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21

รหสั ทกั ษะ กิจกรรมท่ี
1.1 1.2
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร 
S1 การสงั เกต
S2 การวัด 
S3 การใชจํานวน 
S4 การจําแนกประเภท
S5 การหาความสัมพันธระหวา ง 

 สเปซกบั สเปซ 
 สเปซกบั เวลา 
S6 การจัดกระทําและสื่อความหมายขอมลู
S7 การพยากรณ 
S8 การลงความเหน็ จากขอมลู 
S9 การตัง้ สมมติฐาน
S10 การกาํ หนดนิยามเชงิ ปฏิบตั ิการ 
S11 การกาํ หนดและควบคุมตัวแปร
S12 การทดลอง
S13 การตีความหมายขอมูลและลงขอ สรุป
S14 การสรางแบบจาํ ลอง
ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21
C1 การสรา งสรรค
C2 การคดิ อยา งมีวจิ ารณญาณ
C3 การแกป ญหา
C4 การส่อื สาร
C5 ความรว มมือ
C6 การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการ
ส่ือสาร

หมายเหตุ: รหัสทกั ษะท่ีปรากฏนี้ ใชเฉพาะหนังสือคูมอื ครเู ลมน้ี

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 139

คูมอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 5 พลังงานกบั ชีวิต

แนวคดิ คลาดเคลอ่ื น

แนวคิดคลาดเคลื่อนท่ีอาจพบและแนวคดิ ที่ถกู ตอ งในบทที่ 1 ดวงอาทติ ยและปรากฏการณข องโลก มดี ังตอไปนี้

แนวคดิ คลาดเคล่อื น แนวคิดทถี่ กู ตอ ง

ดวงอาทติ ยเ คล่อื นท่ีขนึ้ จากขอบฟาทางทิศตะวันออกและ ดวงอาทิตยไมไดเคลื่อนท่ี แตคนบนโลกจะเห็นเหมือน

เคลอื่ นท่ีไปบนทองฟา และตกทางขอบฟา ทางทิศตะวันตก ดวงอาทิตยขึ้น และเคล่ือนท่ีไปบนทองฟา และตกในทิศทาง

(Hapkiewicz, 1992) เดิมเสมอ ท้ังน้ีเปนเพราะการหมุนรอบตัวเองของโลกใน

ทิศทางทวนเข็มนาฬิกาเมื่อมองจากบริเวณเหนือขั้วโลกเหนือ

(Hapkiewicz, 1992)

ทศิ อยนู อกโลกและอยูกบั ท่ี (Hapkiewicz, 1992) ทิศอยูบนโลกและเปล่ียนไปตามการหมุนของโลก ซ่ึงมนุษย
เปนผูกําหนดขึ้นจากการท่ีโลกหมุนรอบตัวเอง (Hapkiewicz,
1992)

ถาครูพบวา มีแนวคิดคลาดเคล่อื นใดท่ียังไมไดแ กไ ขจากการทํากจิ กรรมการเรียนรู ครูควรจดั การเรียนรเู พ่ิมเติมเพ่อื
แกไขตอ ไปได

140 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลย

คมู อื ครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 5 พลงั งานกบั ชวี ติ

บทนีเ้ ริ่มตนอยางไร (1 ชั่วโมง) ใ น ก า ร ท บ ท ว น ค ว า ม รู พ้ื น ฐ า น
ค รู ค ว ร ใ ห เ ว ล า นั ก เ รี ย น คิ ด อ ย า ง
1. ครทู บทวนความรูพน้ื ฐานเกีย่ วกับการปรากฏของดวงอาทิตยและทิศ เ ห ม า ะ ส ม ร อ ค อ ย อ ย า ง อ ด ท น
รวมท้ังชักชวนนักเรียนพูดคุยเก่ียวกับผลการสังเกตทิศทางการขึ้น นักเรียนตองตอบคําถามเหลานี้ได
และตกของดวงอาทติ ยในแตล ะชว งเวลา โดยใชค าํ ถามอภิปราย ดงั น้ี ถูกตอง หากตอบไมไดหรือลืมครูตอง
1.1 นักเรียนสังเกตเห็นดวงอาทิตยปรากฏอยูบนทองฟาในเวลาใด ใหค วามรทู ี่ถกู ตอ งทันที
(เวลากลางวนั )
1.2 ในเวลาเชาและเย็น นักเรียนสังเกตเห็นดวงอาทิตยอยูทางดาน ในการตรวจสอบความรูเดิม
ใดเม่ือหันหนาเขาหาอาคารเรียน (นักเรียนตอบตามผลการ ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน
สังเกต เชน ในเวลาเชาเห็นดวงอาทิตยอยูทางขวามือของ สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ
นักเรียน สวนเวลาเย็นเห็นดวงอาทิตยอยูทางซายมือของ แตชักชวนใหหาคําตอบท่ีถูกตอง
นักเรียน) จากกิจกรรมตา ง ๆ ในบทเรยี นน้ี
1.3 นักเรียนรูจักทิศอะไรบาง (ทิศเหนือ ทิศใต ทิศตะวันออก
ทิศตะวันตก)
ครนู ําบตั รคํา คําวา ทิศเหนือ ทิศใต ทศิ ตะวันออก ทศิ ตะวันตก
ที่เตรียมไวมาใหนักเรียนนําไปติดที่ผนังหองเรียนตามตําแหนงทิศ
ตามความเขาใจของตนเอง

2. ครูตรวจสอบความรูเดิมเก่ียวกับดวงอาทิตยและปรากฏการณของ
โลก โดยเลา นิทานเรอ่ื ง “ปญ หาของพอเพียง” ใหนกั เรยี นฟง อาจใช
ภาพประกอบหรือใหนักเรียนแสดงบทบาทสมมติ โดยอาจใชโคมไฟ
หรือไฟฉายแทนดวงอาทิตย
นทิ าน เร่ืองปญ หาของพอเพียง
“ในวันจันทรถึงศุกรพอเพียงตองปนจักรยานไปกลับระหวาง
บานและโรงเรียน โดยในแตละวันพอเพียงตองสวมหมวกแกป เพื่อ
กันแสงจากดวงอาทติ ยท่ีสองหนาพอเพียงทั้งขาไปและขากลับ พอไป
ถึงโรงเรียน พอเพียงจะเหงื่อออกและรูสึกรอน พอเพียงจึงเสนอ
ความคิดกับครูและเพื่อน ๆ วา เรานาจะเปล่ียนเวลาเรียนมาเปน
เวลากลางคืน เพ่ือนหลายคนเห็นดวยแตบางคนแยงวา ถาตองมา
โรงเรียนเวลากลางคืน อาจมองไมเห็นทางและเราอาจปวยได แต
หลายคนก็บอกวาเรียนเวลากลางคืนก็ดีเหมือนกัน เพราะไมมี
ดวงอาทิตยสองหนาและอากาศไมรอน เพื่อน ๆ ในหองตางพากัน
ถกเถียงในเร่ืองน้ี แตก็ยังหาขอสรุปไมได พอเพียงจึงตองมาโรงเรียน
ในเวลากลางวันตอไป”

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 141

คูมอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 5 พลังงานกับชีวติ

เมอ่ื เลา นิทานจบ ครใู ชคาํ ถามอภปิ ราย ดงั นี้
2.1 บานของพอเพียงอยูทางทิศใดของโรงเรียน เพราะเหตุใด

(นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง ซ่ึงคําตอบท่ีถูกตอง
คือ บานของพอเพียงอยูทางทิศตะวันตก เพราะแสงจาก
ดวงอาทิตยสองหนาพอเพยี งท้ังเวลาไปโรงเรยี นและกลบั บา น)
2.2 ขณะที่พอเพียงปนจักรยานไปโรงเรียน ทางขวามือและซายมือ
ของพอเพียงเปนทิศใด (นักเรียนตอบตามความเขาใจของ
ตนเอง ซึ่งคําตอบที่ถูกตอง คือ ทางซายมือเปนทิศเหนือ
ทางขวามอื เปนทศิ ใต)
2.3 พอเพียงอยากไปโรงเรียนเวลาใด เพราะเหตุใด (เวลากลางคืน
เพราะเวลากลางคืนไมมีแสงจากดวงอาทิตยสองหนา และ
อากาศไมรอ น)
2.4 นักเรียนคิดวา กลางวัน กลางคืนเกิดขึ้นไดอยางไร (นักเรียน
ตอบตามความเขาใจของตนเอง)
2.5 เพราะเหตุใดจึงเห็นดวงอาทิตยขึ้นและตก (นักเรียนตอบตาม
ความเขา ใจของตนเอง)
2.6 นักเรียนเห็นดวงอาทิตยขึ้นและตกทางทิศใด (นักเรยี นตอบตาม
ความเขาใจของตนเอง)
2.7 ทิศตาง ๆ เกิดข้ึนไดอยางไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจของ
ตนเอง)
ครคู วรบันทกึ คําตอบของนักเรียนไวเพ่ือเปรียบเทียบกับคําตอบ
ของนักเรียนหลังจากทํากิจกรรมแลว หากนักเรียนยังมีแนวคิด
คลาดเคลื่อนครูจะไดแกไ ขใหถูกตอ ง
3. ครูเช่ือมโยงเขาสูหนวยการเรียนรูเร่ืองพลังงานกับชีวิต โดยกลาววา
นกั เรียนจะรวู าคําตอบของตนเองถูกตองเพียงใดเม่ือเรียนจบหนวยน้ี
จากนั้นใหนักเรียนอานช่ือหนวย และอานคําถามสําคัญประจํา
หนวย ในหนงั สือเรยี นหนา 54 ดงั น้ี
1. ดวงอาทติ ยมีความสาํ คัญอยางไร
2. พลังงานไฟฟามีประโยชนในชีวิตประจําวันอยางไร และเรา
ควรทําอยางไรใหมีไฟฟาใชไ ปนาน ๆ
ครูใหนักเรียนอานคําถามและตอบคาํ ถามตามความเขาใจของ
ตนเอง โดยยังไมตองเฉลยคําตอบ แตจะใหนักเรียนยอนกลับมา
ตอบอกี คร้ังหลังจากเรยี นจบหนว ยนแ้ี ลว

142 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลย

คูมอื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 5 พลังงานกบั ชีวิต

3. ครูใหนักเรียนอานช่ือบท และจุดประสงคการเรียนรูประจําบท ใน ห า ก นั ก เ รี ย น ไ ม ส า ม า ร ถ ต อ บ
หนงั สือเรียน หนา 55 จากนั้นครใู ชคาํ ถามวา คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
3.1 บทนี้จะไดเรียนเรื่องอะไร (ดวงอาทิตยและปรากฏการณของ คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด
โลก) อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน
3.2 จากจุดประสงคการเรียนรู เมื่อเรียนจบบทนี้นักเรียนสามารถ และรับฟง แนวความคดิ ของนกั เรยี น
ทําอะไรไดบา ง
(- อธบิ ายแบบรปู เสนทางการขึ้นและตกของดวงอาทิตย
- อธิบายสาเหตุการเกิดปรากฏการณการขึ้นและตกของ
ดวงอาทติ ย การเกิดกลางวนั กลางคนื และการกาํ หนดทิศ
- บรรยายประโยชนข องดวงอาทิตยต อ สิง่ มชี วี ิต)

4. นักเรียนอานแนวคิดสําคัญ ในหนังสือเรียน หนา 56 จากนั้นครูใช
คําถามวา จากการอานแนวคิดสําคัญ นักเรียนคิดวาจะไดเรียน
เก่ยี วกับเร่อื งอะไรบาง (ความสาํ คัญของดวงอาทติ ย การเกดิ กลางวัน
กลางคืน การขน้ึ และตกของดวงอาทติ ย และการกําหนดทิศ)

5. ครชู กั ชวนใหนกั เรียนสังเกตรูปและอา นเน้ือเรือ่ งในหนังสอื เรียน หนา
56 โดยครูฝกทักษะการอานตามวิธีการอานท่ีเหมาะสมกับ
ความสามารถของนักเรียน จากนั้นครูใชคําถามเพื่อตรวจสอบความ
เขา ใจจากการอาน ดงั นี้
สงั เกตรูป
5.1 จากรปู นกั เรยี นสังเกตเห็นดาวอะไรบาง (ดวงจนั ทร ดวงอาทิตย
โลก)
ยอ หนาท่ี 1
5.2 อากาศทห่ี อหุม โลก เรยี กวา อะไร (บรรยากาศ)
5.3 บรเิ วณทไ่ี มม ีอากาศ เรียกวาอะไร (อวกาศ)
5.4 บนโลกและในอวกาศแตกตางกันอยางไร (บนโลกมีอากาศ
หอ หุม สวนในอวกาศไมม อี ากาศ และมดี าวอยูม ากมาย)
ครอู าจขยายความรูเพิม่ เติมเกยี่ วกบั โลกที่มอี ากาศหอหุม
โดยการใชร ปู โลก ดงั รปู

สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 143

คูม อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลังงานกบั ชีวิต

(ทีม่ า: www.pixabay.com) การเตรยี มตัวลว งหนา สําหรับครู
5.5 ดาวดวงใดบางเกี่ยวของกับโลกของเรามากท่ีสดุ (ดวงจันทรและ เพือ่ จดั การเรียนรใู นครง้ั ถดั ไป

ดวงอาทิตย) ในคร้ังถัดไป นักเรียนจะไดเรียน
ยอ หนา ท่ี 2 เร่ืองที่ 1 ดวงอาทิตยและโลก โดยครู
5.6 ในยอหนาท่ี 2 นักเรียนพบคําถามอะไรบาง (การหมุนรอบ เตรียมอุปกรณ ดังน้ี
1. ลูกโลก 1 ลูก สําหรับใชตรวจสอบ
ตัวเองของโลกขณะโคจรรอบดวงอาทติ ยทาํ ใหเ กิดปรากฏการณ
ใดบาง ปรากฏการณนั้นเกิดข้ึนไดอยางไร และดวงอาทิตยมี ความรูเดิมของนักเรียน และใช
ความสาํ คัญอยางไร) ประกอบการอธบิ ายการอานเน้อื เรอ่ื ง
5.7 การหมุนและการโคจร แตกตางกันอยางไร (นักเรียนตอบตาม 2. นาฬิกาแขวนแบบมีเข็ม สําหรับใช
ความเขาใจของตนเอง) ประกอบการอธิบายการอานเน้ือเรื่อง
6. ครูชักชวนนักเรียนตอบคําถามเก่ียวกับดวงอาทิตยและปรากฏการณ
ของโลกในสํารวจความรูกอ นเรียน
7. นักเรียนทําสํารวจความรูกอนเรียนในแบบบันทึกกิจกรรม หนา
52-53 โดยใหนักเรียนอา นคําถามแตล ะขอ ครูตรวจสอบความเขาใจ
ของนักเรียน จนแนใจวานักเรียนสามารถทําไดดวยตนเอง จึงให
นักเรียนตอบคําถาม โดยคําตอบของแตละคนอาจแตกตางกัน และ
คําตอบอาจถูกหรอื ผดิ ก็ได
8. ครูสังเกตการตอบคําถามของนักเรียนเพ่ือตรวจสอบวานักเรียนมี
แนวคิดเกี่ยวกับดวงอาทิตยและปรากฏการณของโลกอยางไรบาง
หรืออาจสุมใหนักเรียน 2-3 คน นําเสนอคําตอบของตนเอง โดยครู
ยังไมตองเฉลยคําตอบ แตจะใหนักเรียนยอนกลับมาตรวจสอบ
อีกครั้งหลังจากเรียนจบบทน้ีแลว ทั้งนี้ครูอาจบันทึกแนวคิด
คลาดเคลื่อนหรือแนวคิดท่ีนาสนใจของนักเรียน แลวนํามาออกแบบ
การจัดการเรียนการสอนเพื่อแกไขแนวคิดคลาดเคลื่อนใหถูกตอง
และตอ ยอดแนวคิดท่นี า สนใจของนักเรยี นตอ ไป

144 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลย

คูมือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 5 พลงั งานกบั ชีวติ

แนวคําตอบในแบบบันทกึ กิจกรรม

การสาํ รวจความรูกอนเรียน นักเรยี นอาจตอบคําถามถูกหรือผดิ ก็ไดข นึ้ อยกู ับความรูเดมิ ของนักเรยี น
แตเม่อื เรยี นจบบทเรียนแลว ใหน ักเรียนกลับมาตรวจสอบคําตอบอีกครั้งและแกไขใหถกู ตอง ดงั ตวั อยาง

√

ดวงอาทติ ย โลกดา นที่ไดร บั แสงจาก
โลก
ดวงอาทติ ยจะสวาง เปน เวลากลางวัน สวน
ดานท่ไี มไ ดรบั แสงจะมดื เปนเวลากลางคืน

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 145

คมู อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลังงานกับชวี ติ

√
√
√

146 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลย

คมู ือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลงั งานกบั ชีวติ

เรอื่ งที่ 1 ดวงอาทติ ยแ ละโลก

ในเร่ืองน้ีนักเรียนจะไดเรียนรูเกี่ยวกับการเกิด
ปรากฏการณกลางวัน กลางคืน การขึ้นและตกของ
ดวงอาทิตย และการกําหนดทิศ รวมทั้งประโยชนของ
ดวงอาทติ ยที่มตี อส่งิ มชี วี ิต

จดุ ประสงคก ารเรยี นรู

1. สรางแบบจําลองและอธิบายการเกิดกลางวัน
กลางคนื

2. สรางแบบจําลองและอธิบายปรากฏการณการ
ขึ้นและตกของดวงอาทิตย และการกาํ หนดทศิ

3. รวบรวมขอมูลและบรรยายประโยชนของ
ดวงอาทติ ยต อ ส่งิ มชี ีวติ

เวลา 6 ชั่วโมง สื่อการเรยี นรแู ละแหลงเรียนรู

วัสดุ อปุ กรณสาํ หรับทํากจิ กรรม 1. หนงั สือเรียน ป.3 เลม 2 หนา 58-77

ลูกโลก ไฟฉาย กรรไกร กระดาษแข็งเทาขาว 2. แบบบนั ทึกกจิ กรรม ป.3 เลม 2 หนา 54-64
ดินนา้ํ มัน เทปใส ไมจมิ้ ฟน

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 147

คมู ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 5 พลังงานกบั ชวี ติ

แนวการจดั การเรียนรู (60 นาที) ในการตรวจสอบความรูเดิม
ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน
ขั้นตรวจสอบความรู (10 นาท)ี สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ
แ ต ชั ก ช ว น ใ ห ห า คํ า ต อ บ ด ว ย
1. ครูตรวจสอบความรูเ ดิมเก่ียวกับดวงอาทิตยและโลก โดยนําลูกโลกมาให ตนเองจากการอา นเน้ือเร่อื ง
นกั เรยี นสังเกต จากนั้นนําอภปิ รายโดยใชค าํ ถามดังตอ ไปนี้
1.1 นักเรียนคิดวาขณะน้ีโลกเคลื่อนท่ีอยูหรือไม อยางไร (นักเรียนตอบ
ตามความเขาใจของตนเอง)
1.2 นักเรียนคิดวาดวงอาทิตยเคลื่อนที่หรือไม อยางไร (นักเรียนตอบ
ตามความเขาใจของตนเอง)
1.3 ดวงอาทิตยและโลกเก่ียวของกันหรือไม ถาเกี่ยวของ เกี่ยวของกัน
อยา งไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง)

ข้ันฝกทักษะจากการอาน (35 นาที)

2. ครูใหนักเรียนอานชื่อเร่ือง และคิดกอนอาน ในหนังสือเรียน หนา 58
จากน้นั รวมกันอภปิ รายเพอื่ หาแนวคําตอบและนําเสนอ ครูบนั ทกึ คาํ ตอบ
ของนกั เรยี นบนกระดานเพ่ือใชเปรยี บเทียบคําตอบหลังจากการอานเรื่อง

3. นกั เรยี นอา นคําสําคัญ ท้ังภาษาไทยและภาษาองั กฤษ (หากนักเรียนอาน
ไมได ครูควรสอนอานใหถูกตอง) จากน้ันครูชักชวนใหนักเรียนอธิบาย
ความหมายของคําสาํ คัญตามความเขาใจของตนเอง

4. นักเรียนอานเน้ือเร่ืองในหนังสือเรียน หนา 58-60 โดยครูฝกทักษะ
การอานตามวิธีการอานท่ีเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน
ครูตรวจสอบความเขา ใจจากการอา น โดยใชคาํ ถามดังนี้
ยอหนาที่ 1
4.1 โลก ดวงจันทร และดวงอาทิตยเหมือนและแตกตางกันอยางไร
(โลก ดวงจันทร และดวงอาทิตยเปนดาวเหมือนกัน แตโลกและ
ดวงจันทรเปนดาวท่ีไมมีแสงในตัวเอง สวนดวงอาทิตยเปนดาวที่มี
แสงในตัวเอง)
4.2 ดวงอาทิตยเปนแหลงพลังงานอะไรบาง (แหลงพลังงานแสงและ
พลงั งานความรอน)
4.3 พลังงานจากดวงอาทิตยมีประโยชนตอโลกและส่ิงมีชีวิตอยางไร
(นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง เชน พลังงานจาก
ดวงอาทติ ยชว ยทาํ ใหโลกอบอนุ ทาํ ใหมองเห็นส่งิ ตา ง ๆ)

148 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลย

คมู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลังงานกบั ชวี ติ

ยอหนาที่ 2 หากนักเรียนไมสามารถตอบ
4.4 โลกมีการเคล่ือนท่ีอยางไร (โลกหมุนรอบตัวเองและโคจรรอบ คํ า ถ า ม ห รื อ อ ภิ ป ร า ย ไ ด ต า ม
แนวคําตอบ ครูควรใหเวลา
ดวงอาทิตย) นักเรียนคิดอยางเหมา ะ ส ม
4.5 การหมุนและการโคจรแตกตางกันอยางไร (การหมุนเปนการ รอคอยอยางอดทน และรับฟง
แนวความคดิ ของนกั เรียน
เคลื่อนที่รอบตัวเอง ไมมีการเปลี่ยนตําแหนง สวนการโคจรเปนการ
เคลื่อนทีร่ อบสิ่งอนื่ มกี ารเปลี่ยนตําแหนง )

ถานักเรียนยังไมเขาใจเกี่ยวกับการหมุนและการโคจร
ครูอาจใชวิธีการสาธิต โดยใหนักเรียนคนหน่ึงเปนโลก และนักเรียน
อีกคนหน่ึงเปนดวงอาทิตย จากนั้นใหนักเรียนคนท่ีเปนโลก
หมุนรอบตัวเอง พรอมกับเคล่ือนท่ีไปรอบ ๆ เพื่อนอีกคนท่ีเปน
ดวงอาทิตย ซ่ึงการหมุน คือ การหมุนรอบตัวเอง สวนการโคจร คือ
การเคลือ่ นทีไ่ ปรอบสิ่งอ่นื
4.6 โลกหมุนรอบตัวเองในทิศทางใด (โลกหมุนรอบตัวเองในทิศทาง
ทวนเข็มนาฬิกาเมอ่ื มองจากบรเิ วณเหนอื ข้ัวโลกเหนือ)

ครูอาจนํานาฬิกาแขวนมาใหนักเรียนสังเกตเพ่ือทําความ
เขาใจเกี่ยวกับทิศทางการหมุนของเข็มนาฬิกา จากนั้นครูนําลูกโลก
มาใหนักเรียนสังเกต และบอกตําแหนงขั้วโลกเหนือ แลวสุม
นักเรียนออกมาหมุนลูกโลก โดยใหหันขั้วโลกเหนือไปทางนักเรียน
คนอ่ืน และขณะที่ยังหมุนลูกโลก ครูคอย ๆ ปรับแนวลูกโลกให
นักเรยี นมองเห็นดา นขา งของลูกโลก

ถาขณะท่ีนักเรียนสาธิตการหมุนรอบตัวเองเพื่อแสดงการ
หมุนรอบตัวเองของโลกในขอ 4.5 แตห มุนผดิ ทศิ ทาง ครูควรย้ําการ
หมุนในทศิ ทางทถี่ กู ตอ งใหแกนกั เรียนอีกคร้ัง
ข้นั สรุปจากการอาน (15 นาที)

5. ครูใหนักเรียนรวมกันสรุปเร่ืองท่ีอานซ่ึงควรสรุปไดวา ดวงอาทิตย โลก
และดวงจันทรเ ปน ดาว โดยโลกและดวงจนั ทรเ ปนดาวทไ่ี มม แี สงในตัวเอง
แตดวงอาทิตยเปนดาวท่ีมีแสงในตัวเอง ดวงอาทิตยจึงเปนแหลง พลงั งาน
แสงและพลงั งานความรอน ซง่ึ มปี ระโยชนต อ โลกและสงิ่ มชี วี ิตตา ง ๆ โลก
หมุนรอบตัวเองในทิศทางทวนเข็มนาฬิกาเม่ือมองจากบริเวณเหนือ
ขว้ั โลกเหนอื ขณะท่ีโคจรรอบดวงอาทติ ย

6. นักเรยี นตอบคําถามในรูห รอื ยงั ในแบบบนั ทกึ กิจกรรม หนา 60

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 149

คูมอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 5 พลังงานกับชวี ิต

7. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพ่ือเปรียบเทียบคําตอบของนักเรียนใน การเตรียมตัวลว งหนา สําหรบั ครู
รหู รอื ยัง กับคําตอบทเ่ี คยตอบและบันทึกไวใ นคดิ กอนอา น เพ่ือจัดการเรยี นรูใ นครงั้ ถัดไป

8. ครเู ชอ่ื มโยงเขา สูกิจกรรม โดยใชค ําถามทายเรอ่ื งทอ่ี า น ดังน้ี ในครั้งถัดไป นักเรียนจะไดทํา
8.1 การที่โลกหมุนรอบตัวเองทําใหเกิดปรากฏการณอะไรบาง กิจกรรมท่ี 1.1 การหมุนรอบตัวเองของ
(นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง) โลกทําใหเกิดปรากฏการณอะไรบาง โดย
8.2 ดวงอาทติ ยสาํ คญั อยา งไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง) ครูเตรยี มสถานท่ีและสื่อการเรยี นรู ดังนี้
ครูยังไมเฉลยคําตอบแตชักชวนใหนักเรียนหาคําตอบจากการทํา
กิจกรรม 1. หองมืด
2. ลกู โลก
3. กระดาษแข็งเทาขาวที่ตัดเปน

ว ง ก ล ม เ ส น ผ า น ศู น ย ก ล า ง
ประมาณ 3-4 เซนตเิ มตร
4. ตุกตาดินนํ้ามันขนาดเล็กที่ติดบน
ลูกโลกได โดยครูอาจปนตุกตา
ดินน้ํามัน เตรียมไวใหนักเรียน
สาํ หรบั ทาํ กจิ กรรมท่ี 1.1 ตอนที่ 2

150 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลย

คมู อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 5 พลงั งานกบั ชีวติ

แนวคําตอบในแบบบันทึกกจิ กรรม

โลก ดวงจันทร และดวงอาทิตย เปนดาวเหมือนกัน แต
แตกตางกัน คือ โลกและดวงจันทร เปนดาวที่ไมมีแสงใน
ตัวเอง สวนดวงอาทติ ยเ ปนดาวท่ีมีแสงในตวั เอง

โลกหมุนรอบตัวเองในทศิ ทาง
ทวนเข็มนาฬิกาเมอื่ มองจาก
บริเวณเหนือข้ัวโลกเหนือ

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 151

คมู ือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลังงานกับชวี ิต

กิจกรรมท่ี 1.1 การหมนุ รอบตัวเองของโลกทําใหเ กิดปรากฏการณอะไรบาง

กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดสรางแบบจําลองเพ่ือ

อธิบายการเกิดกลางวัน กลางคืน และปรากฏการณ

การขึ้นและตกของดวงอาทิตย และการกําหนดทิศ

เวลา 4 ชั่วโมง

จุดประสงคก ารเรียนรู

1. สรางแบบจําลองและอธิบายการเกิดกลางวัน

กลางคืน

2. สรางแบบจําลองและอธิบายปรากฏการณการ

ขนึ้ และตกของดวงอาทติ ย และการกําหนดทิศ

วสั ดุ อุปกรณส าํ หรบั ทํากจิ กรรม

สิ่งท่คี รูตอ งเตรยี ม/กลุม

1. ลกู โลก 1 ลูก

2. ไฟฉาย 1 กระบอก สอื่ การเรยี นรแู ละแหลง เรียนรู

3. กรรไกร 1 เลม 1. หนงั สือเรยี น ป.3 เลม 2 หนา 61-70
2. แบบบนั ทึกกจิ กรรม ป.3 เลม 2 หนา 55-61
4. กระดาษแข็งเทาขาว 1 แผน 3. วีดทิ ัศนต วั อยางการปฏบิ ตั ิการวทิ ยาศาสตรสําหรบั ครู

5. ดนิ น้าํ มนั 1 กอ น 3.1 เรื่อง กลางวนั กลางคืนเกิดข้นึ ไดอยา งไร
http://ipst.me/8040
6. เทปใส 1 มวน
3.2 เร่อื ง การข้ึนและตกของดวงอาทิตย และ
7. ไมจ ้ิมฟน 1 อัน การกําหนดทิศเกิดข้นึ ไดอ ยา งไร
http://ipst.me/9928
ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร

S1 การสังเกต

S5 การหาความสมั พันธร ะหวางสเปซกบั สเปซ

S8 การลงความเหน็ จากขอ มูล

S13 การตคี วามหมายขอมูลและลงขอสรุป

S14 การสรา งแบบจําลอง

ทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21

C4 การสื่อสาร

C5 ความรว มมือ

152 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลย

คูม อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลงั งานกับชีวิต

แนวการจัดการเรียนรู ใ น ก า ร ท บ ท ว น ค ว า ม รู พ้ื น ฐ า น
ค รู ค ว ร ใ ห เ ว ล า นั ก เ รี ย น คิ ด อ ย า ง
1. ครทู บทวนความรูพน้ื ฐานเก่ียวกับดวงอาทติ ยแ ละโลก โดยใชค าํ ถามดังน้ี เ ห ม า ะ ส ม ร อ ค อ ย อ ย า ง อ ด ท น
1.1 โลกเคล่ือนที่อยางไร (โลกหมุนรอบตัวเองและโคจรรอบ นักเรียนตองตอบคําถามเหลานี้ได
ดวงอาทติ ย) ถูกตอง หากตอบไมไดหรือลืมครูตอง
1.2 โลกหมุนรอบตัวเองในทิศทางใด (ทิศทางทวนเข็มนาฬิกาเมื่อมอง ใหค วามรทู ถ่ี ูกตอ งทนั ที
จากบริเวณเหนอื ขว้ั โลกเหนอื )
ในการตรวจสอบความรู
2. ครูตรวจสอบความรูเดิมของนักเรียนเก่ียวกับปรากฏการณที่เกิดจาก เดิม ครูรับฟงเหตุผล ของ
การหมุนรอบตัวเองของโลก โดยใชคําถามวา การหมุนรอบตัวเองของ นักเรียนเปนสําคัญ ครูยังไม
โลกทําใหเกิดปรากฏการณใดบาง (นักเรียนตอบตามความเขาใจของ เฉลยคําตอบใด ๆ แตชักชวน
ตนเอง) ใ ห ห า คํ า ต อ บ ที่ ถู ก ต อ ง จ า ก
กิจกรรม
3. ครเู ชื่อมโยงความรูเดิมของนกั เรียนเขา สกู ิจกรรมท่ี 1.1 โดยช้ีแนะวา เม่ือ
นักเรียนทํากิจกรรมน้ีแลว นักเรียนจะไดทราบวาคําตอบของนักเรียน
ถูกตองหรอื ไม

4. นักเรียนอานช่ือกิจกรรม และทําเปนคิดเปน ขอ 1 จากนั้นรวมกัน
อภปิ รายเพื่อตรวจสอบความเขาใจเกี่ยวกบั จุดประสงคในการทํากิจกรรม
โดยใชค าํ ถาม ดงั น้ี
4.1 กจิ กรรมนีน้ กั เรียนจะไดเรยี นเรอื่ งอะไร (การเกดิ กลางวนั กลางคนื )
4.2 นักเรียนจะไดเรียนรูเรื่องนี้ดวยวิธีใด (การสังเกตและการสราง
แบบจําลอง)
4.3 เม่ือเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (อธิบายการเกิดกลางวัน
กลางคนื )

5. นกั เรยี นบนั ทกึ จดุ ประสงคล งในแบบบนั ทึกกิจกรรม หนา 55

6. นักเรียนอานสิ่งที่ตองใชในการทํากิจกรรม ซ่ึงถาเปนอุปกรณใหมที่
นักเรียนไมเคยใชม ากอน ครูควรแนะนาํ และสาธิตวธิ ีการใชอ ปุ กรณนัน้ ๆ

7. นักเรียนอานทําอยางไร ตอนท่ี 1 โดยครูใชวิธีฝกการอานท่ีเหมาะสมกบั
ความสามารถของนักเรียน จากนั้นตรวจสอบความเขาใจเก่ียวกับวิธีการ
ทํากจิ กรรม จนนักเรยี นเขา ใจลาํ ดบั การทํากิจกรรม โดยใชค ําถามดงั นี้
7.1 กิจกรรมตอนท่ี 1 มีลําดับการทํากิจกรรมอยางไร (ออกแบบวิธีการ
สรางแบบจําลองการเกิดกลางวัน กลางคืน โดยการวาดรูป
แบบจําลองและบรรยายวา อุปกรณท ่ีเลอื กใชแ ทนสง่ิ ใดในธรรมชาติ
จากน้ันนําเสนอและอธิบายการเกิดกลางวัน กลางคืนจากรูปที่วาด
อานใบความรูเร่ืองการเกิดกลางวัน กลางคืน แลวปรับปรุง
แบบจําลองที่ออกแบบไว จากนั้นสรางแบบจําลองตามท่ีออกแบบ

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 153

คมู ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 5 พลังงานกับชีวติ

และอธิบายการเกิดกลางวัน กลางคืน สังเกตการไดรับแสงของ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
ประเทศไทย และอภิปรายการเปลี่ยนแปลงการเกิดกลางวัน และทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21
กลางคนื ของประเทศไทย)
ที่นักเรยี นจะไดฝกจากการทํากิจกรรม
ครบู นั ทึกคําตอบของนักเรยี นส้นั ๆ บนกระดาน ดงั น้ี
S1 สังเกตการไดรับแสงของลูกโลกและ
7.2 ในการสรางแบบจําลอง นักเรียนจะใชวัสดุอุปกรณอะไรบาง การเปล่ียนแปลงการไดรับแสงของ
(ลูกโลก ไฟฉาย และอุปกรณอ่ืน ๆ ตามความคิดของนักเรียน โดย ประเทศไทยเมอื่ หมุนลกู โลก
ไมจําเปนตองใชอุปกรณท่ีกําหนดใหทั้งหมดข้ึนอยูกับการออกแบบ
แบบจาํ ลองของนักเรยี น) S8 ลงความเห็นจากขอมูลเก่ียวกับการ
เกิดกลางวัน กลางคืน จากการอาน
7.3 ในรูปวาดแบบจําลองที่ออกแบบไว นักเรียนตองบรรยายอะไรบาง ใบความรูแ ละการสรา งแบบจําลอง
(บรรยายวาอปุ กรณท ่เี ลือกใชแทนสิง่ ใดในธรรมชาต)ิ
S14 สรางแบบจําลองการเกิดกลางวัน
8. เม่ือนักเรียนเขาใจวิธีการทํากิจกรรมแลว ใหนักเรียนออกแบบวิธีการ กลางคืน โดยใชลูกโลก ไฟฉาย และ
สรางแบบจําลอง แลวนําเสนอและอธิบายการเกิดกลางวัน กลางคืน อุปกรณอื่น ๆ และอธิบายการเกิด
จากนั้นใหนักเรียนรวมกันอภิปรายผลการทํากิจกรรม โดยครูใชคําถาม กลางวนั กลางคนื จากแบบจําลอง
นาํ อภิปรายดังนี้
8.1 วิธีการสรางแบบจําลองที่นักเรียนออกแบบเปนอยางไร (นักเรียน C4 นําเสนอรูปวาดแบบจําลองท่ีอธิบาย
ตอบตามผลการทาํ กจิ กรรมของตนเอง) การเกิดกลางวัน กลางคืน และ
8.2 แบบจําลองท่ีออกแบบไวใชอุปกรณอะไรบาง และอุปกรณแตละ บรรยายวาอุปกรณตาง ๆ ท่ีเลือกใช
อยา งใชแ ทนส่งิ ใดในธรรมชาติ (นกั เรยี นตอบตามผลการทํากิจกรรม แทนส่ิงใดในธรรมชาตใิ หผอู ื่นเขาใจ

C5 ทํางานรวมกับผูอ่ืนในการออกแบบ
วิธีการสรางแบบจําลองและสราง
แบบจําลองการเกิดกลางวัน กลางคืน
รวมท้ังการสังเกตการไดรับแสงของ
ประเทศไทยบนลกู โลก

ขอเสนอแนะเพมิ่ เตมิ สําหรับครู

ห า ก ไ ม ส า ม า ร ถ จั ด เ ต รี ย ม
หองมืดสําหรับทํากิจกรรมน้ีได อาจจะ
ใชกลองกระดาษ A4 แทนหองมืด และ
ใชลูกปงปองหรือลูกบอลขนาดเล็กแทน
ลูกโลก

154 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลย

คูม ือครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยที่ 5 พลงั งานกับชีวิต

เชน แบบจําลองที่ออกแบบไวใชอุปกรณ ดังน้ี ไฟฉาย ลูกโลก โดย หากนักเรียนไมสามารถตอบ
ใชไฟฉายแทนดวงอาทติ ย ใชล ูกโลกแทนโลก) คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
9. นักเรียนอานใบความรูเรื่องการเกิดกลางวัน กลางคืน จากน้ันรวมกัน คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียน
อภิปรายตามแนวคําถามดงั ตอไปนี้ คิดอยางเหมาะสม รอคอยอยาง
9.1 โลกมีลักษณะอยางไร และไดรับแสงจากดวงอาทิตยอยางไร อดทน และรับฟงแนวความคิด
ของนักเรียน
(โลกมีลักษณะคลายทรงกลม มีบริเวณที่ไดรับแสงจากดวงอาทิตยเพียง
ครง่ึ ดวงเสมอ)
9.2 โลกมีการเคลื่อนที่อยางไร (โลกหมุนรอบตัวเองขณะท่ีโคจรรอบ
ดวงอาทติ ย)
9.3 กลางวัน กลางคืนเกิดข้ึนไดอยางไร (กลางวัน กลางคืนเกิดขึ้น
จากการหมุนรอบตัวเองของโลก ทําใหดานหน่ึงของโลกไดรับ
แสงจากดวงอาทิตย ดานนั้นจะสวาง เปนเวลากลางวัน และอีก
ดานหน่ึงไมไดรับแสงจากดวงอาทิตย ดานนั้นจะมืด เปนเวลา
กลางคืน)
9.4 เพราะเหตุใดกลางวัน กลางคืน จึงเกิดสลับกันไปมาในแตละวัน
(เพราะเมื่อโลกหมุนรอบตัวเองตอไปในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา
เมื่อมองจากบริเวณเหนือขั้วโลกเหนือ ทําใหโลกดานท่ีเคยไดรับ
แสงเปล่ียนเปนไมไดรับแสง ดานน้ันจะเปลี่ยนจากเวลากลางวนั
เปนเวลากลางคืน ในทางกลับกันดานที่เคยไมไดรับแสง จะ
เปลี่ยนเปนไดรับแสง ดานน้ันจะเปล่ียนจากเวลากลางคืนเปน
เวลากลางวนั )
9.5 การเกิดกลางวัน กลางคืนเปนวัฏจกั รหรอื ไม เพราะเหตุใด (การ
เกิดกลางวัน กลางคืนเปนวัฏจักร เพราะการที่โลกหมุนรอบ
ตัวเองอยางตอเนื่องจะทําใหเกิดกลางวัน กลางคืนสลับกันไปมา
ในทกุ ๆ วัน เปนแบบรปู ซาํ้ เดมิ อยา งตอเน่อื งเปนวัฏจกั ร)
10. นักเรียนนําความรูท่ีไดจากการอานใบความรูมาปรับปรุงแบบจําลองที่
ไดออกแบบไว จากนั้นสรางแบบจําลองตามแบบท่ีไดปรับปรุง แลว
อธิบายการเกิดกลางวัน กลางคืน และสังเกตการเปลี่ยนแปลงการเกิด
กลางวัน กลางคืนของประเทศไทย
11. หลังจากทํากิจกรรมแลว ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปรายผลการทํา
กิจกรรม โดยใชค ําถามดังตอไปน้ี

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 155

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 5 พลังงานกับชีวิต

11.1 หลังจากอานใบความรู นักเรียนมีการปรับปรุงแบบจําลองที่ หากนักเรียนไมสามารถตอบ
ออกแบบไวหรือไม อยางไร (นักเรียนตอบตามผลการทํา คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
กิจกรรม) คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียน
คิดอยางเหมาะสม รอคอยอยาง
11.2 จากแบบจําลองที่สรางข้ึน นักเรียนอธิบายการเกิดกลางวัน อดทน และรับฟงแนวความคิด
กลางคืนไดอยางไร (โลกดานท่ีไดรับแสงจากไฟฉาย จะสวาง ของนกั เรียน
เปนเวลากลางวัน และโลกอีกดานหนึ่งไมไดรับแสงจากไฟฉาย
จะมืด เปนเวลากลางคืน เมื่อโลกหมุนรอบตัวเองในทิศทาง
ทวนเข็มนาฬิกาเมื่อมองจากบริเวณเหนือขั้วโลกเหนือ จะทําให
โลกดานท่ีเคยไดรับแสงเปลี่ยนเปนไมไดรับแสง โลกดานนั้นจะ
เปลี่ยนจากเวลากลางวันเปนเวลากลางคืน และโลกดานที่เคย
ไมไดรับแสงจะเปลี่ยนเปนไดรับแสง โลกดานนั้นจะเปลี่ยนจาก
เวลากลางคนื เปน เวลากลางวัน)

11.3 ผลการสังเกตการไดรับแสงของประเทศไทยบนลกู โลก เมื่อหมุน
ลกู โลกรอบท่ี 1 2 และ 3 การเกดิ กลางวนั กลางคนื ของประเทศ
ไทยมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม อยางไร (ไมมีการเปลี่ยนแปลง
โดยเมื่อหมุนลูกโลกใหตําแหนงประเทศไทยหันไปทางดานที่
ไดรับแสงจากไฟฉาย จะสวาง เปนเวลากลางวัน แตเมื่อหมุน
ลกู โลกใหเคลอ่ื นทต่ี อ ไปจนตาํ แหนง ประเทศไทยไปอยทู างดานที่
ไมไ ดร ับแสงจากไฟฉาย จะมืด เปน เวลากลางคืน ซงึ่ จะเปนเชนนี้
ทัง้ 3 รอบทหี่ มนุ ลูกโลก)

11.4 จากแบบจําลองสามารถแสดงการเกิดกลางวัน กลางคืนท่ีเปน
วัฏจักรไดอยางไร (เมอ่ื ลกู โลกดานหน่ึงหันไปทางไฟฉาย ดา นนน้ั
จะสวาง เปนเวลากลางวัน สวนดานตรงกันขามจะมืด เปนเวลา
กลางคืน เม่ือหมุนลูกโลกตอไปจะทําใหดานที่เคยสวาง
เปลี่ยนเปนมืด คือเปล่ียนจากเวลากลางวันเปนเวลากลางคืน
สวนดานที่เคยมืดจะเปลี่ยนเปนสวาง คือเปล่ียนจากเวลา
กลางคืนเปนเวลากลางวัน และเม่ือหมุนลูกโลกอยางตอเนื่องจะ
ทาํ ใหเ กดิ กลางวัน กลางคนื สลับกันไปมาในทุก ๆ วัน เปนแบบรูปซํ้าเดิม
อยางตอเนือ่ งเปน วฏั จกั ร)

12. ครูใหนักเรียนสังเกตการเกิดกลางวัน กลางคืนเพ่ิมเติมโดยใช
แอปพลิเคชันสําหรับการสังเกตภาพเสมือนจริงสามมิติ (AR) เรื่อง
การเกิดกลางวัน กลางคืน ในหนังสือเรียนหนา 65 เปนส่ือเสริม
ประกอบเพิ่มเติม

156 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลย

คูมอื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยท่ี 5 พลงั งานกบั ชีวติ

13. ครูเปดโอกาสใหนักเรียนซักถามในสิ่งท่ีอยากรูเพิ่มเติมเกี่ยวกับการเกิด ถ า ค รู พ บ ว า นั ก เ รี ย น ยั ง มี
กลางวัน กลางคืน จากน้ันรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปวา โลกมี แนวคิดคลาดเคล่ือนเก่ียวกับ
ลักษณะคลายทรงกลม เมื่อโลกหมุนรอบตัวเองทําใหเกิดกลางวัน การเกิดกลางวัน กลางคืน ให
กลางคืน โดยจะมีดานหน่ึงไดรับแสงจากดวงอาทิตย ดานนั้นจะสวาง รวมกันอภิปรายจนนักเรียนมี
เปนเวลากลางวัน สวนอีกดานหน่ึง ไมไดรับแสงจากดวงอาทิตย ดาน
น้ันจะมืด เปนเวลากลางคืน และเม่ือโลกหมุนตอไป ดานท่ีเคยไดรับ แนวคดิ ที่ถูกตอ ง
แสงจะเปลี่ยนเปนไมไดรับแสง ดานนั้นจะเปล่ียนจากเวลากลางวันเปน
เวลากลางคืน ในทางกลับกันดานท่ีเคยไมไดรับแสงจะเปลยี่ นเปนไดร ับ
แสง ดานนั้นก็จะเปล่ียนจากเวลากลางคืนเปนเวลากลางวัน หมุนเวียน
เปนแบบรูปซาํ้ ๆ อยางตอ เน่อื งไมมที ี่สิ้นสดุ เปนวัฏจกั ร (S13)

14. นักเรียนตอบคําถามในฉันรูอ ะไร ตอนที่ 1 และรวมกันอภิปรายเพ่ือให
ไดแนวคําตอบท่ีถูกตอง

15. ครูเช่ือมโยงความรูจากตอนท่ี 1 ไปตอนที่ 2 โดยใชคําถามวา การหมุน
รอบตัวเองของโลก นอกจากจะทําใหเกิดกลางวัน กลางคืนแลว ยังทํา
ใหเกิดปรากฏการณอะไรอีกบาง นักเรียนจะไดทราบจากการทํา
กิจกรรมตอนท่ี 2

16. นักเรียนอานทําเปนคิดเปน ขอ 2 จากนั้นรวมกันอภิปรายเพ่ือ
ตรวจสอบความเขาใจเกี่ยวกับจุดประสงคในการทํากิจกรรม โดยใช
คาํ ถาม ดงั นี้
16.1 กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดเรียนเร่ืองอะไร (ปรากฏการณการข้ึน
และตกของดวงอาทติ ย และการกาํ หนดทศิ )
16.2 นักเรียนจะไดเรียนรูเร่ืองนี้ดวยวิธีใด (การสังเกตและการสราง
แบบจาํ ลอง)
16.3 เม่ือเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (อธิบายปรากฏการณ
การข้นึ และตกของดวงอาทติ ย และการกาํ หนดทิศ)

17. นักเรยี นบนั ทกึ จดุ ประสงคลงในแบบบนั ทกึ กิจกรรม หนา 57

18. นักเรียนอานทําอยางไร ตอนท่ี 2 ขอ 1-6 โดยครูใชวิธีฝกการอานที่
เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากน้ันตรวจสอบความเขาใจ
เกยี่ วกบั วธิ กี ารทาํ กจิ กรรม จนนักเรยี นเขา ใจลาํ ดบั การทาํ กิจกรรม โดย
ใชคาํ ถามดงั น้ี (ครูอาจเขยี นข้ันตอนการทํากจิ กรรมลงบนกระดาน)
18.1 นักเรียนตองสรางแบบจําลองเก่ียวกับอะไร (การขึ้นและตกของ
ดวงอาทติ ย และการกําหนดทิศ)

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 157

คมู อื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนวยที่ 5 พลังงานกบั ชีวิต

18.2 อุปกรณแตละอยางในแบบจําลองใชแทนอะไรบาง (ลูกโลกใช ขอบฟา ทองฟา
แทนโลก ตุกตาดนิ นํา้ มนั ใชแทนผสู ังเกตซ่งึ หันหนา ไปทางข้ัวโลก พน้ื ดิน
เหนอื แผน กระดาษวงกลมใชแ ทนขอบฟาของผสู ังเกต ไมจิ้มฟน
ใชแ ทนแขนขวาของผูสงั เกต ไฟฉายใชแ ทนดวงอาทติ ย) รูปท่ี 2 ขอบฟา
ในกรณีท่ีนักเรียนยังไมรูจักขอบฟา ครูควรอธิบายเพิ่มเติม
ดังนี้ ขอบฟาเปนเสนที่แบงระหวางพ้ืนดินหรือพื้นน้ํากับทองฟา รปู ที่ 3 ตาํ แหนงที่ 1 2 3 และ 4
ดังรปู ที่ 2

18.3 นักเรียนตองวางไฟฉายใหหางจากลูกโลกเทาใด และวางไว
ดานใดของตุกตา (วางไฟฉายใหหางจากลูกโลก 30 เซนติเมตร
และวางไวดา นขวาของตุก ตา)

18.4 เม่ือจัดอุปกรณและเปดไฟฉายแลว นักเรียนตองทําอะไรบาง
(สงั เกตตาํ แหนงของไฟฉายเม่ือเทียบกับตุกตา ทาํ เครือ่ งหมาย E
บนกระดาษวงกลมตรงตําแหนง ที่เริ่มเหน็ แสงตกกระทบ)

18.5 นักเรียนตองสังเกตตําแหนงของไฟฉายเมื่อเทียบกับตุกตาก่ี
ตําแหนง และแตละตําแหนงอยทู ่ีใด (สังเกตตําแหนงของไฟฉาย
4 ตําแหนง โดยตําแหนงที่ 1 แขนขวาของตุกตาอยูทางดานท่ีมี
ไฟฉาย ตําแหนงท่ี 2 หวั ของตุกตาจะอยตู รงกับไฟฉาย ตําแหนง
ท่ี 3 แขนขวาของตุกตาจะอยูตรงกันขามกับไฟฉาย และ
ตําแหนงท่ี 4 ตุกตาจะอยูอีกดานหน่ึงของโลก ซ่ึงเปนคนละดาน
กบั ไฟฉาย)
ครูควรสาธิตการเตรียมอุปกรณสําหรับสรางแบบจําลอง
และสาธิตตําแหนงของตกุ ตาท้ังสี่ตําแหนง ประกอบการอภปิ ราย
ข้ันตอนการทํากิจกรรม โดยหมุนลูกโลกในทิศทางทวนเข็ม
นาฬิกา แลวหยุดทีต่ าํ แหนง 2 3 4 และกลับไปตาํ แหนง 1 ดังรูป
ท่ี 3 ใหนักเรียนเขาใจกอนทํากิจกรรม โดยยังไมตองเปดไฟฉาย
หรอื ใหน ักเรียนทําไปพรอ ม ๆ กับการสาธิตของครู

18.6 นอกจากการทําเคร่ืองหมาย E แลว ยังตองทําเคร่ืองหมายอะไร
ลงบนกระดาษวงกลมอีก และทําที่ตําแหนงใด (ทําเคร่ืองหมาย
W ทําตรงตําแหนงที่เห็นแสงตกกระทบบนกระดาษเปนจุด
สุดทา ย)

18.7 เม่ือหมุนลูกโลกในรอบแรกและสังเกตแลว นักเรียนตองทํา
อะไรตอ (หมุนลูกโลกในทิศทางทวนเข็มนาฬิกาเม่ือมองจาก
บริเวณเหนอื ข้ัวโลกเหนือตอไปอีก 2 รอบ และสังเกตตําแหนงท่ี

158 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลย

คูมอื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 5 พลงั งานกับชวี ติ

แสงตกกระทบบนแผนกระดาษวงกลมเปนครั้งแรกและครั้ง หากนักเรียนไมสามารถตอบ
สดุ ทาย) คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
18.8 นักเรียนตองอภิปรายและบันทึกผลเกี่ยวกับเร่ืองอะไร คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียน
(ปรากฏการณการข้ึนและตกของดวงอาทิตย และการกําหนด คิดอยางเหมาะสม รอคอยอยาง
ทิศ) อดทน และรับฟงแนวความคิด
19. เมื่อนักเรียนเขาใจวิธีการทํากิจกรรมในทําอยางไร ตอนที่ 2 ขอ 1-6 ของนกั เรียน
แลว ใหน ักเรยี นเริม่ ปฏบิ ัตติ ามข้นั ตอนของกจิ กรรม
20. หลังจากทํากิจกรรมแลว ครูใหนักเรียนรวมกันอภิปรายผลการทํา
กิจกรรม โดยใชค าํ ถามดงั ตอ ไปน้ี
20.1 เม่อื ผสู งั เกตอยตู าํ แหนง ท่ี 1 ดวงอาทติ ยจะปรากฏอยูดานใดของ
ผูส งั เกต (ดา นขวามือ)
20.2 ตําแหนงที่ 1 มีแสงตกกระทบกระดาษหรือไม ถามี แสงตก
กระทบท่ีตําแหนงใดของกระดาษ (มีแสงตกกระทบกระดาษ
ทางดา นขวาของกระดาษ)
20.3 เมื่อหมุนลูกโลกไปตําแหนงท่ี 2 ดวงอาทิตยจะปรากฏอยูดานใด
ของผูสังเกต (ดวงอาทติ ยอยูบนศีรษะของผสู ังเกต)
20.4 ตําแหนงที่ 2 มีแสงตกกระทบกระดาษหรือไม ถามี แสงตก
กระทบท่ีตําแหนงใดของกระดาษ (มีแสงตกกระทบกระดาษ อยู
บริเวณกลางกระดาษ)
20.5 เมื่อหมุนลูกโลกไปตําแหนงที่ 3 ดวงอาทิตยจะปรากฏอยูดานใด
ของผูส ังเกต (ดา นซายมือ)
20.6 ตําแหนงท่ี 3 มีแสงตกกระทบกระดาษหรือไม ถามี แสงตก
กระทบท่ตี ําแหนง ใดของกระดาษ (มแี สงตกกระทบกระดาษ อยู
ดานซายของกระดาษ)
20.7 เม่ือหมุนลูกโลกไปตําแหนงที่ 4 ดวงอาทิตยจะปรากฏอยูดานใด
ของผูส งั เกต (อยใู ตเ ทา ของผสู ังเกตอีกดานหนึ่งของโลก ผสู งั เกต
มองไมเหน็ ดวงอาทิตย)
20.8 นักเรียนทําเครื่องหมาย E และ W ลงบนกระดาษวงกลมเมื่อ
ผูสังเกตอยูที่ตําแหนงใด (ทําเคร่ืองหมาย E ที่ตําแหนงท่ี 1 และ
ทาํ เคร่ืองหมาย W ที่ตําแหนง ท่ี 3)
20.9 เม่อื หมนุ ลกู โลกครบทงั้ 3 รอบ ตําแหนงทเี่ ริม่ เห็นแสงตกกระทบ
บนกระดาษและตําแหนงที่เห็นแสงเปนจุดสุดทายบนกระดาษ
เหมือนเดมิ ทกุ ครงั้ หรือไม (เหมอื นเดมิ ทกุ ครั้ง)

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 159

คูมือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 2 | หนว ยท่ี 5 พลังงานกับชีวติ

20.10 ขณะท่ีเร่ิมมองเห็นแสงจากดวงอาทิตยตกท่ีขอบกระดาษ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
กําหนดใหเปน ทิศใด (นักเรยี นตอบตามความเขาใจของตนเอง) และทักษะแหงศตวรรษที่ 21

20.11 ขณะท่ีมองเห็นแสงจากดวงอาทิตยตกที่ขอบกระดาษเปนคร้ัง ท่ีนักเรยี นจะไดฝกจากการทํากจิ กรรม
สุดทาย กําหนดใหเปนทิศใด (นักเรียนตอบตามความเขาใจของ
ตนเอง) S1 สงั เกตตําแหนงของแสงจากไฟฉายบน
แผนกระดาษวงกลมเทียบกับตุกตา
20.12 ดานขวามือและซายมือของผูสังเกตจะเปนทิศเดิมตลอดหรือไม เม่ือหมุนลูกโลกไปยังตาํ แหนงตา ง ๆ
เพราะเหตุใด (นกั เรียนตอบตามความเขา ใจของตนเอง)
S5 หาความสัมพันธระหวางตําแหนงของ
21. นักเรียนอานทําอยางไร ตอนที่ 2 ขอ 7-8 โดยครูใชวิธีฝกการอานท่ี ด ว ง อ า ทิ ต ย แ ล ะ ก า ร ม อ ง เ ห็ น
เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นครูตรวจสอบความ ดวงอาทติ ยเมอ่ื โลกหมนุ รอบตัวเอง
เขาใจเกี่ยวกับวิธีการทํากิจกรรม จนนักเรียนเขาใจลําดับการทํา
กิจกรรม โดยครูใชคําถามดังน้ี (ครูอาจเขียนขั้นตอนการทํากิจกรรมลง S8 ลงความเห็นจากขอมูลเกี่ยวกับ
บนกระดาน) การข้ึนและตกของดวงอาทิตย และ
21.1 นกั เรยี นตอ งทําอะไรบา ง (อา นใบความรูเ ร่ืองการขึ้นและตกของ ก า ร กํ า ห น ด ทิ ศ จ า ก ก า ร ส ร า ง
ดวงอาทิตย และการกําหนดทิศ จากน้ันรวมกันอภิปราย แบบจําลองและการอานใบความรู
บันทกึ ผลและนาํ เสนอ)
21.2 นักเรียนจะนําเสนอปรากฏการณการข้ึนและตกของดวงอาทิตย S14 สรางแบบจําลองและอธิบายการข้ึน
และการกําหนดทิศในรูปแบบใด (นกั เรียนตอบตามความคิดของ และตกของดวงอาทิตย และการ
ตนเอง) กําหนดทิศจากแบบจําลอง

22. เมื่อนักเรียนเขาใจวิธีการทํากิจกรรมในทําอยางไร ตอนที่ 2 ขอ 7-8 C4 นําเสนอตําแหนงที่แสงตกกระทบบน
แลว ใหนักเรียนอานใบความรูทีละยอหนา แลวรวมกันอภิปรายโดยใช แผนกระดาษวงกลมเม่ือหมุนลูกโลก
คําถาม ดังนี้ ไปตําแหนง ตา ง ๆ ใหผูอ ่นื เขา ใจ
ยอหนา ท่ี 1
22.1 การท่ีโลกหมุนรอบตัวเองในทิศทางทวนเข็มนาฬิกาเมื่อมองจาก C5 ทํางานรวมกับผูอื่นในการสราง
บริเวณเหนือขั้วโลกเหนอื ทําใหเ กิดปรากฏการณใด และเกิดขน้ึ แ บ บ จํ า ล อ ง ก า ร ขึ้ น แ ล ะ ต ก ของ
ไดอยา งไร (เกดิ ปรากฏการณการขึ้นและตกของดวงอาทิตย โดย ดวงอาทติ ยและการกําหนดทศิ
เม่ือโลกหมุนรอบตัวเอง จะทําใหคนบนโลกมองเห็นดวงอาทิตย
ปรากฏข้ึนจากขอบฟาดานหน่ึง แลวเคล่ือนท่ีไปบนทองฟาจน
ลบั ขอบฟา อีกดา นหนง่ึ )
22.2 ปรากฏการณการข้ึนและตกของดวงอาทิตยเปนวัฏจักรหรือไม
เพราะเหตุใด (เปนวัฏจักร เพราะเม่ือโลกหมุนรอบตัวเอง ทําให
คนบนโลกมองเห็นดวงอาทิตยปรากฏขึ้นจากขอบฟาดานหนึ่ง
แลวเคลอ่ื นทไ่ี ปบนทองฟาจนลับขอบฟาอีกดา นหนึ่ง โดยจะเปน
เชนนซ้ี ้ํา ๆ อยางตอเน่ืองไมมีทีส่ ิ้นสุดเปน วฏั จักร)

160 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลย