คู่มือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.3 เล่ม 1 (ปรับปรุงเดือนธ.ค.64)

คูมอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรและทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21

รหัส ทกั ษะ กิจกรรมท่ี
1.1 1.2 1.3

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

S1 การสงั เกต 

S2 การวัด 

S3 การใชจํานวน

S4 การจาํ แนกประเภท

S5 การหาความสัมพันธร ะหวาง

 สเปซกับสเปซ

 สเปซกับเวลา

S6 การจัดกระทําและสอ่ื ความหมายขอ มลู 

S7 การพยากรณ 

S8 การลงความเหน็ จากขอมูล 

S9 การต้งั สมมตฐิ าน

S10 การกําหนดนิยามเชงิ ปฏิบตั ิการ

S11 การกาํ หนดและควบคุมตัวแปร

S12 การทดลอง

S13 การตีความหมายขอมูลและลงขอ สรุป 

S14 การสรางแบบจําลอง 

ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21

C1 การสรา งสรรค

C2 การคิดอยางมวี จิ ารณญาณ 

C3 การแกปญหา

C4 การส่ือสาร 

C5 ความรว มมอื 

C6 การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร 

หมายเหตุ : รหสั ทกั ษะท่ีปรากฏนี้ ใชเฉพาะหนงั สอื คูมอื ครเู ลม นี้

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 113

คูม ือครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชวี ติ ของสตั ว

แนวคดิ คลาดเคลื่อน

แนวคิดคลาดเคล่ือนท่ีอาจพบและแนวคิดท่ีถกู ตองในบทที่ 1 อากาศและความสําคัญตอสิ่งมีชวี ติ มีดงั ตอ ไปน้ี

แนวคิดคลาดเคลือ่ น แนวคิดทีถ่ กู ตอ ง

อากาศประกอบดว ยแกส ออกซเิ จนเพยี งอยา งเดียว อากาศประกอบดว ยแกส ไนโตรเจนมากที่สุด รองลงมาเปนแกส

(Stepans, 1994) ออกซิเจน แกสคารบอนไดออกไซด และแกสอ่ืน ๆ เพียง
เล็กนอย (Ahrens, C.D., 2009)

มลพิษทางอากาศเกิดข้ึนเฉพาะบริเวณท่ีมองเห็นเทา น้ัน มลพษิ ทางอากาศโดยทวั่ ไปไมส ามารถมองเหน็ ได ซึ่งแมแตควัน

(Barrette, 2018) หรือหมอกควันก็อาจมีอนุภาคขนาดเล็ก (เล็กกวาความกวาง
ของเสน ผมมนุษย) จนเราไมสามารถมองเห็นได หรือบางครั้งใน

อากาศอาจมีแกสที่มองไมเห็น เชน แกสคารบอนมอนอกไซด

(Environmental Protection Agency (EPA), 2021)

ลมเกิดจากความหนาวเย็น (Henriques, L, 2000) ลมเกิดจากความแตกตางของอุณหภูมิของอากาศ 2 บริเวณที่

อ ยู ใ ก ล กั น ( Environmental Protection Agency ( EPA) ,

2021)

ถาครูพบวามีแนวคิดคลาดเคล่ือนใดท่ยี ังไมไดแกไขจากการทาํ กจิ กรรมการเรยี นรู ครูควรจดั การเรียนรูเ พิ่มเตมิ เพื่อ
แกไ ขตอ ไปได

114 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม อื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

บทนเ้ี รมิ่ ตนอยา งไร (1 ชว่ั โมง)

1. ครูตรวจสอบความรูเดิมของนักเรียนโดยชักชวนนักเรียนใหรวมกัน ในการตรวจสอบความรูเดิม
สังเกตรูปนําหนวยในหนังสือเรียน หนา 44-45 จากนั้นครูใชคําถาม ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน
ดงั น้ี สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ
1.1 นักเรียนสังเกตเห็นอะไรในรูปบาง (นักเรียนตอบตามสิ่งท่ี แตชักชวนใหหาคําตอบที่ถูกตอง
สงั เกตเห็น เชน ตนไม กังหันลม หญา วัว) จากกิจกรรมตา ง ๆ ในบทเรยี นน้ี
1.2 นักเรียนคิดวาส่ิงท่ีนักเรียนเห็นในรูปเกี่ยวของกับอากาศหรือไม
อยางไร (นกั เรยี นตอบตามความเขาใจของตนเอง เชน เกี่ยวของ
โดยตนไม หญา วัว ซ่ึงเปนส่ิงมีชีวิตจะใชอากาศในการหายใจ
สวนกงั หันลมใชอากาศที่เคล่ือนท่ีชว ยใหใ บพดั ของกังหันหมนุ )

2. ครูชักชวนนักเรียนศึกษาเร่ือง อากาศและชีวิตของสัตว โดยใหอาน
ชื่อหนวย และอานคําถามสําคัญประจําหนวยที่ 2 ในหนังสือเรียน
หนา 44 ดงั น้ี สิ่งมีชวี ิตใชส งิ่ ใดบางในการดาํ รงชวี ติ และใชอยา งไร
นักเรียนตอบคําถาม โดยครูยังไมตองเฉลยคําตอบ และเม่ือเรียนจบ
หนวยน้ีแลว ครูถามคําถามน้ีอีกครั้งเพื่อตรวจสอบความเขาใจของ
นักเรยี น

3. นักเรียนอาน ชื่อบท และจุดประสงคการเรียนรูประจําบท
ในหนังสอื เรยี น หนา 45 จากน้ันครูใชค ําถามเพื่อตรวจสอบความเขาใจ
ดงั นี้
3.1 บทน้ีนักเรียนจะไดเรียนเร่ืองอะไร (อากาศและความสําคัญตอ
สิ่งมีชวี ิต)
3.2 จากจุดประสงคการเรียนรูประจําบทนี้ เมื่อเรียนจบบทน้ี
นักเรียนสามารถทําอะไรไดบาง (ระบุสวนประกอบของอากาศ
บรรยายความสําคัญของอากาศ และผลกระทบของมลพิษทาง
อากาศตอส่งิ มีชวี ิต นาํ เสนอแนวทางการปฏิบตั ิตนเพื่อลดมลพิษ
ทางอากาศ อธิบายการเกิดลม และบรรยายประโยชนและโทษ
ของลม)

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 115

คูม ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชวี ติ ของสตั ว

4. นักเรียนอานแนวคิดสําคัญ ในหนังสือเรียน หนา 46 จากนั้นครูใช การเตรยี มตวั ลว งหนา สาํ หรบั ครู
คําถามเพื่อตรวจสอบความเขาใจวา จากการอานแนวคิดสําคัญ เพอ่ื จดั การเรยี นรใู นครง้ั ถัดไป
นักเรียนคิดวาจะไดเรียนรูเก่ียวกับเรื่องอะไรบาง (เรื่องลักษณะและ
สวนประกอบของอากาศ ความสําคัญของอากาศ มลพิษทางอากาศ ในคร้ังถัดไป นักเรียนจะได
การเกิดลม ประโยชนและโทษของลม) เรียนเรื่องท่ี 1 อากาศ ครูอาจเตรียมรูป
สถานการณปจจุบัน เชน รูปควันจาก
5. ครูชักชวนใหนักเรียนสังเกตรูป และอานเนื้อเรื่องในหนังสือเรียน หนา การเผาปาที่เขาปกคลุมเมือง ทําให
46 โดยครูฝกทักษะการอานตามวิธีการอาน ท่ีเหมาะส มกับ วิ สั ย ทั ศ น ก า ร ม อ ง เ ห็ น ต่ํ า จ น ทํ า ใ ห
ความสามารถของนกั เรยี น จากนั้นครูตรวจสอบความเขาใจในการอาน เครื่องบินไมสามารถข้ึนและลงจอดได
โดยใชคาํ ถาม ดังตอไปน้ี เพอ่ื ใชต รวจสอบความรูเดมิ ของนกั เรียน
5.1 อากาศมอี ยูทีใ่ ดบา ง (อากาศมีอยูรอบตัวเรา) เกยี่ วกบั อากาศ
5.2 อากาศมีความสําคัญอยางไร (มนุษย พืช และสัตวใชอากาศใน
การหายใจ)

6. ครูชักชวนนักเรียนตอบคําถามเก่ียวกับอากาศและความสําคัญตอ
สิง่ มชี วี ิตในสาํ รวจความรกู อนเรียน

7. นักเรียนทําสํารวจความรูกอนเรียน ในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 44
โดยนักเรยี นอานคาํ ถามแตละขอ ครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน
จนแนใจวานกั เรียนสามารถทําไดดว ยตนเอง จึงใหนักเรียนตอบคําถาม
ซ่ึงคาํ ตอบของแตละคนอาจแตกตางกัน และคําตอบอาจถูกหรือผดิ กไ็ ด

8. ครูสังเกตการตอบคําถามของนักเรียนเพื่อตรวจสอบวานักเรียนมี
แนวคิดเก่ียวกับอากาศและความสําคัญตอสิ่งมีชวี ิตอยางไร โดยอาจสมุ
ใหนักเรียน 2-3 คน นําเสนอคําตอบของตนเอง โดยครูยังไมตองเฉลย
คําตอบ แตจะใหนักเรียนยอนกลับมาตรวจสอบอีกคร้ังหลังจากเรียน
จบบทน้ีแลว ทั้งนี้ครูควรบันทึกแนวคิดคลาดเคลื่อนหรือแนวคิดที่
นา สนใจของนกั เรยี นแลว นํามาใชในการออกแบบการจดั การเรยี นรูเพื่อ
แกไขแนวคิดคลาดเคล่ือนใหถูกตอง และตอยอดแนวคิดท่ีนาสนใจของ
นักเรียนตอ ไป

116 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ติ ของสัตว

แนวคาํ ตอบในแบบบันทกึ กิจกรรม

การสาํ รวจความรูกอนเรยี น นักเรยี นอาจตอบคําถามถูกหรือผิดก็ไดข้ึนอยกู ับความรูเดมิ ของนักเรียน
แตเ มอื่ เรียนจบบทเรียนแลว ใหนกั เรียนกลับมาตรวจสอบคําตอบอกี คร้ังและแกไขใหถกู ตอง ดังตัวอยา ง






ไอนาํ้
ปรมิ าณของไอน้ําในอากาศจะมีมากหรือนอยข้นึ อยูก ับ
สภาพแวดลอ มของบรเิ วณนั้น ๆ เชน บริเวณที่ใกลแหลงน้ําก็จะมี
ไอนาํ้ ในอากาศมากกวาบริเวณที่ไกลจากแหลงนํ้า

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 117

คมู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสตั ว




118 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสัตว












สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 119

คูมอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชีวติ ของสัตว

เรื่องที่ 1 อากาศ

ในเร่ืองนี้นักเรียนจะไดเรียนรูเก่ียวกับอากาศ ซึ่งมีทั้ง
สวนประกอบของอากาศ มลพิษทางอากาศ การเคลื่อนท่ีของ
อากาศกบั การเกดิ ลม ประโยชนแ ละโทษของลม

จดุ ประสงคการเรยี นรู สอื่ การเรยี นรแู ละแหลงเรียนรู

1. สังเกต รวบรวมขอมูล และระบุสวนประกอบของ 1. หนังสอื เรยี น ป. 3 เลม 1 หนา 49-69
อากาศ 2. แบบบนั ทกึ กิจกรรม ป. 3 เลม 1 หนา 47-65

2. สังเกตและบรรยายส่ิงที่พบในอากาศกับมลพิษทาง
อากาศ

3. รวบรวมขอมูลและนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตน
ในการลดมลพษิ ทางอากาศ

4. วดั และเปรยี บเทยี บอณุ หภมู ขิ องอากาศในบริเวณตาง ๆ
5. สรา งแบบจําลองและอธิบายการเกิดลม
6. สืบคน ขอ มลู และบรรยายประโยชนแ ละโทษของลม

เวลา 11 ชัว่ โมง
วสั ดุ อปุ กรณสาํ หรบั ทํากจิ กรรม

กระติกนํ้าแข็ง ถุงพลาสติก ยางรัดของ กรรไกร กระดาษ
ผาสะอาดหรือกระดาษเย่ือ กระดาษเทาขาว เชือก เทปใส
ไมบรรทัด แวนขยาย เทอรมอมิเตอร กระดาษ ขวดนํ้า
พลาสติกขนาดเล็ก ขวดน้ําพลาสติกขนาดใหญ เชือกหรือดาย
ธูป ดินน้ํามัน ฝาขวดนํ้า มีดคัตเตอร เทียนไข ไมขีดไฟ
กระปองทราย

120 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสัตว

แนวการจัดการเรียนรู (60 นาที)

ขน้ั ตรวจสอบความรู (10 นาที) ในการตรวจสอบความรูเดิม
ครูเพียงรับฟงเหตุผลของนักเรียน
1. ครูตรวจสอบความรูเดิมของนักเรียนเก่ียวกับอากาศ โดยอาจใชรูป และยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ แต
สถานการณปจจุบัน เชน รูปควันท่ีปกคลุมพื้นท่ีในภาคเหนือ ทําให ชักชวนใหนักเรียนไปหาคําตอบ
ทัศนวิสัยในการมองเห็นต่ําจนทําใหเคร่ืองบินไมสามารถข้ึนและลงจอด ดว ยตนเองจากการอานเนือ้ เรอื่ ง
ได จากนั้นนาํ อภิปรายโดยใชค ําถาม ดังน้ี
1.1 จากสถานการณนี้นักเรียนคิดวาเกิดจากสาเหตุใด (นักเรียนตอบ
ตามความเขาใจของตนเอง เชน มีฝุนละอองและมีควันไฟจาก
การเผาปา )
1.2 ถาอากาศมีสภาพเชนนี้ตอไปนาน ๆ จะสงผลตอส่ิงมีชีวิตอยางไร
(นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง เชน ทําใหเกิดปญหาตอ
การหายใจของส่ิงมชี ีวติ และอาจทําใหเ สียชวี ติ ได)
1.3 สถานการณนี้เปนมลพิษทางอากาศหรือไม เพราะเหตุใดจึงคิด
เชนนั้น (นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง เชน สถานการณ
นี้เปนมลพิษทางอากาศเพราะควันท่ีปกคลุมภาคเหนือซึ่งเกิดจาก
การเผาปา ทําใหเกิดฝุนละอองจํานวนมากในบรรยากาศ ซ่ึงอาจ
กอ ใหเกดิ อันตรายตอ สิง่ มชี วี ติ ได)

2. ครูเชอ่ื มโยงความรูเดิมของนักเรยี นสูการเรยี นเรื่อง อากาศ โดยใชคาํ ถาม

วา อากาศมีความสาํ คัญตอส่งิ มีชีวติ อยางไร

ขน้ั ฝก ทักษะจากการอา น (40 นาท)ี หากนักเรียนไมสามารถตอบ
คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
3. นักเรยี นอานชอ่ื เร่ืองและคําถามในคิดกอ นอาน ในหนงั สือเรียน หนา 49 คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด
แลวรวมกันอภิปรายเพ่ือหาแนวคําตอบและนําเสนอ ครูบันทึกคําตอบ อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน
ของนกั เรียนบนกระดานเพอ่ื ใชเปรียบเทียบคาํ ตอบหลงั จากอา นเน้ือเร่ือง แ ล ะ รั บ ฟ ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง
นักเรยี น
4. นักเรยี นอา นคําสําคัญ ท้ังภาษาไทยและภาษาองั กฤษ (หากนักเรียนอาน
ไมได ครูควรสอนอานใหถูกตอง) จากนั้นครูชักชวนใหนักเรียนอธิบาย
ความหมายของคําสาํ คญั ตามความเขา ใจของตนเอง

5. นักเรียนอานเนื้อเรื่องในหนังสือเรียน หนา 49-50 โดยครูฝกทักษะการ
อานตามวิธีการอานที่เหมาะสมกับความสามารถของนกั เรียน จากนั้นครู
ตรวจสอบความเขา ใจจากการอาน โดยใชคําถามดังนี้
5.1 อากาศมีอยูท่ีใดบาง รูไดอยางไร (อากาศมีอยูรอบตัวเรา รูไดจาก
เม่อื โบกมือไปมาจะมอี ากาศมาสัมผสั กบั ตวั เรา)

สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 121

คูม อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

5.2 มลพิษทางอากาศมีลักษณะอยางไร (เปนอากาศที่มีแกสบางชนิด การเตรียมตวั ลวงหนา สําหรับครู
สารพิษ หรือฝุนละอองในปริมาณมาก ที่ทําใหเกิดอันตรายตอ เพอื่ จดั การเรียนรใู นครง้ั ถัดไป
สิง่ มีชีวติ )
ในครง้ั ถัดไป นักเรียนจะไดทาํ
5.3 การกระทําของมนุษยท่ีทําใหเกิดมลพิษทางอากาศมีอะไรบาง กจิ กรรมที่ 1.1 อากาศมีสวนประกอบ
(การเผาไหมเ ชอ้ื เพลงิ การทง้ิ ขยะ การเผาปาหรอื การเกดิ ไฟปา ) อะไรบา ง ครูควรเตรยี มกระติกนํา้ แข็ง
หรือลังโฟมพรอมบรรจนุ ํ้าแขง็ ใหเ หลอื
5.4 ในชีวิตประจําวัน นักเรียนไดทํากิจกรรมที่กอใหเกิดมลพิษทาง พ้ืนท่ีเพียงพอที่จะใสถ ุงพลาสติกทม่ี ี
อากาศบางหรอื ไม อยางไร (นักเรยี นตอบตามความเปน จรงิ ) อากาศบรรจุอยูเต็มถุงได นอกจากนี้ครู
อาจเตรียมเครือ่ งเขยี น เชน กระดาษ
5.5 นักเรียนคิดวาเราจะลดมลพิษทางอากาศไดอยางไร (นักเรียนตอบ สไี ม หรอื คอมพวิ เตอร แทบ็ เลต็ ทม่ี ี
ตามความเขาใจของตนเอง) โปรแกรม เชน โปรแกรมกราฟก (paint)
โปรแกรมเอกสาร (Microsoft word)
6. ครูนํารูปควันจากการเผาปาทางภาคเหนือซ่ึงครูใชตรวจสอบความรูเดิม หรือโปรแกรมประยุกต เชน Animator
ของนักเรียนมาใหนักเรียนดูอีกคร้ัง จากนั้นครูและนักเรียนอภิปราย หรือโทรศพั ทเคล่ือนท่เี พือ่ นํามาใชบ ันทกึ
รวมกันวาสถานการณดังกลาวเปนมลพิษทางอากาศหรือไม (เปนมลพิษ ภาพนิ่งหรอื ภาพเคลอื่ นไหว ท้ังหมดนค้ี รู
ทางอากาศ เพราะมีฝุนละอองจํานวนมากเขาปกคลุมพ้ืนท่ี ซ่ึงอาจเปน สามารถเลือกเตรยี มไวใหนักเรยี นไดต าม
อนั ตรายตอ มนษุ ยเมอ่ื หายใจเขา ไป) ความเหมาะสมเพื่อใชใ นการนําเสนอ
ขอมลู ในรูปแบบที่นาสนใจ
ขั้นสรุปจากการอาน (10 นาท)ี

7. นักเรียนรวมกันสรุปเรื่องท่ีอานซ่ึงควรสรุปไดวา อากาศมีอยูรอบตัวเรา
เม่ืออากาศมีสิ่งเจือปน เชน สารพิษ ฝุนละอองจนเปนอันตรายตอ
สิ่งมีชีวิต จัดเปนมลพิษทางอากาศ ซึ่งมลพิษทางอากาศสวนใหญ
เกดิ จากการกระทําของมนษุ ย

8. นกั เรียนตอบคาํ ถามในรูหรือยัง ในแบบบันทึกกจิ กรรม หนา 47
9. ครูและนกั เรียนรวมกันอภปิ รายเพ่ือเปรยี บเทียบคําตอบของนักเรียนใน

รูหรอื ยัง กบั คาํ ตอบทเี่ คยตอบและบนั ทกึ ไวในคิดกอนอาน
10. นักเรยี นอานคาํ ถามทายเรือ่ งทอ่ี านและลองตอบคําถาม ดงั นี้

10.1 อากาศมีสว นประกอบอะไรบา ง
10.2 เราควรปฏิบัติตนอยา งไรเพื่อลดมลพษิ ทางอากาศ

ครูยังไมเฉลยคําตอบแตชักชวนใหนักเรียนหาคําตอบจากการทํา

กิจกรรม

122 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชวี ติ ของสัตว

แนวคําตอบในแบบบันทึกกจิ กรรม

รไู ดเ ม่อื เราโบกมอื ไปมา หรือเมอ่ื มีอากาศเคลอ่ื นทห่ี รือมีลมพัดมาถูก
ตวั เรา

มลพิษทางอากาศเปน อากาศท่ไี มส ะอาด หรือมีส่ิงเจือปนในอากาศ เชน
ฝุน ละออง กลิน่ สารพิษ

การเผาไหมเชื้อเพลิง การทิง้ ขยะ การเผาปาหรือการเกดิ ไฟปา

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 123

คมู ือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชีวิตของสัตว

กจิ กรรมที่ 1.1 อากาศมีสว นประกอบอะไรบา ง

กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดสังเกตสวนประกอบของ
อากาศ รวมท้ังรวบรวมขอมูลเพื่อระบุสวนประกอบของ
อากาศ

เวลา 3 ช่วั โมง

จุดประสงคการเรียนรู

สังเกต รวบรวมขอมูล และระบุสวนประกอบของ

อากาศ

วัสดุ อปุ กรณสําหรบั ทํากจิ กรรม

สิง่ ทีค่ รตู องเตรียม/หอง

1. กระติกนา้ํ แข็ง 1-2 ใบ

2. นํา้ แข็งประมาณ 1/3 ของกระติกน้ําแขง็

สงิ่ ท่ีครูตองเตรียม/กลุม ทักษะแหง ศตวรรษที่ 21

1. ถุงพลาสติก 1 ใบ C4 การสื่อสาร
C5 ความรว มมือ
2. ยางรดั ของ 1 เสน
สือ่ การเรียนรูแ ละแหลงเรียนรู
3. ผา สะอาดหรอื กระดาษเย่ือ 1 ผนื /แผน
1. หนังสอื เรียน ป.3 เลม 1
ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร 2. แบบบนั ทกึ กจิ กรรม ป.3 เลม 1 หนา 51-54
หนา 47-51
S1 การสงั เกต
S6 การจดั กระทําและสอื่ ความหมายขอมลู
S8 การลงความเหน็ จากขอมูล
S13 การตคี วามหมายขอมูลและลงขอสรุป

124 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

แนวการจดั การเรียนรู ในการทบทวนความรูพนื้ ฐาน
ครูควรใหเวลานักเรียนคิดอยาง
1. ครูทบทวนความรูพื้นฐานและตรวจสอบความรูเดิมของนักเรียน เหมาะสม รอคอยอยางอดทน
เกยี่ วกับสว นประกอบของอากาศ โดยใชแ นวคําถามดังตอ ไปนี้ นักเรียนตองตอบคําถามเหลาน้ีได
1.1 เรามองเหน็ อากาศทอ่ี ยูร อบตัวหรือไม (มองไมเ ห็น) ถูกตอง หากตอบไมไดหรือลืม
1.2 อากาศรอบตวั เรามสี ว นประกอบอะไรบาง (นักเรยี นตอบตาม ครตู องใหความรทู ีถ่ ูกตอ งทันที
ความเขาใจของตนเอง)
1.3 อากาศในบริเวณตาง ๆ มีสวนประกอบเหมือนกันหรือไม ในการตรวจสอบความรูเดิม
อยางไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง) ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน
สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ
2. ครูเช่ือมโยงความรูเดิมของนักเรียนไปสูกิจกรรมท่ี 1.1 โดยใช แตชักช ว นใหนั กเ รีย น ไ ป ห า
คําถามดังนี้ ถาเราเก็บอากาศเขาไปอยูในถุงพลาสติกและมัด คําตอบดวยตนเองจากการอาน
ปากถุงไว เราจะสังเกตเห็นสิง่ ใดในอากาศท่ีอยูภายในถุง (นักเรียน เนื้อเรื่อง
ตอบตามความเขาใจของตนเอง ซึ่งนักเรียนจะคนพบคําตอบจาก
การทํากิจกรรม) ขอเสนอแนะเพมิ่ เตมิ

3. นักเรียนอานช่ือกิจกรรม และ ทําเปนคิดเปน ในหนังสือเรียน 1. ครูแนะนําใหนักเรียนแกวงถุงเพ่ือให
หนา 51 โดยรวมกันอภิปรายเพอื่ ตรวจสอบความเขาใจจุดประสงค อากาศเขาไปจนเต็มถุง แตไมให
ในการทาํ กิจกรรม โดยใชคําถามดงั นี้ นักเรียนเปาอากาศเขาไปในถุง โดย
3.1 กิจกรรมนี้นักเรียนจะไดเรียนเรื่องอะไร (สวนประกอบของ เด็ดขาด
อากาศ)
3.2 นักเรียนจะไดเรียนรูเร่ืองน้ีดวยวิธีใด (สังเกตและรวบรวม 2. ครูสามารถเตรียมภาชนะแชเย็น เชน
ขอมูล) ลงั โฟม ถังนาํ้ แข็ง หรอื ใชชองแชแ ขง็ ของ
3.3 เมื่อเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (ระบุสวนประกอบของ ตเู ยน็ แทนกระติกนํ้าแข็งได
อากาศ)

4. นักเรียนบันทึกจุดประสงคลงในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 48 และ
อาน ส่ิงที่ตองใชในการทํากิจกรรม ซึ่งครูควรนําอุปกรณตาง ๆ มา
แสดงใหนักเรยี นดู

5. นักเรียนอานทําอยางไรทีละขอ โดยครูใชวิธีฝกอานที่เหมาะสมกับ
ความสามารถของนักเรียน จากน้ันครูตรวจสอบความเขาใจเก่ียวกับ
วิธีการทํากิจกรรม จนนักเรียนเขาใจลําดับการทํากิจกรรม โดยใช
คาํ ถามดังน้ี
5.1 กิจกรรมนี้นักเรียนตองสังเกตส่ิงใด และใชอวัยวะรับสัมผัส
ใดในการสังเกต (สังเกตภายในถุงพลาสติก โดยใชตามองดู
และใชม อื สมั ผสั )

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 125

คมู ือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

5.2 นกั เรยี นตอ งสัมผัสภายในถุงพลาสติกกี่ครัง้ และสัมผัสเม่ือใด ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ ละ
(ตองสัมผัสภายในถุงพลาสติก 2 คร้ัง โดยสัมผัสกอนและ ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 ทน่ี ักเรยี นจะไดฝ ก
หลงั นําถงุ พลาสตกิ ไปแชใ นกระติกนํา้ แข็ง)
จากการทาํ กจิ กรรม
5.3 กอนสัมผัสภายในถุงพลาสติก นักเรียนจะตองทําอยางไร
(เช็ดมือใหแหง และใชกระดาษเย่ือหรือผาสะอาดเช็ดผิว S1 สงั เกตสง่ิ ท่ีพบบรเิ วณผิวดานในของ
ดานนอกของถงุ พลาสติกใหแ หง) ถุงพลาสติกกอนและหลงั นาํ ไปแชใน
กระติกนํา้ แข็ง
5.4 วิธีการเก็บอากาศบรรจุในถุงทําไดอยางไร (เปด
ปากถุงพลาสติกที่แหง แกวงถุงไปมาใหอากาศเขาไปเต็มถุง S6 นาํ เสนอสว นประกอบของอากาศใน
แลวมัดปากถุงใหแ นน ) รูปแบบที่นาสนใจ

5.5 นักเรียนตองนําถุงบรรจุอากาศไปแชในกระติกน้ําแข็งนาน S8 อภปิ รายและลงความเหน็ จากขอมูลวา
เทาใด (แชนาน 10 นาท)ี สง่ิ ทพ่ี บบรเิ วณผิวดานในของ
ถงุ พลาสติกคืออะไร และสง่ิ ท่ีพบนนั้
5.6 นักเรียนตองนําขอมูลจากการสังเกตและจากการอาน เกิดขนึ้ ไดอ ยา งไร
ใบความรูไปทําอะไร (อภิปรายเก่ียวกับสวนประกอบของ
อากาศ และนําขอมูลไปจัดกระทําและนําเสนอในรูปแบบที่ C4 นําเสนอขอมูลจากการสังเกตและจาก
นา สนใจ) การอานใบความรูเร่ืองสว นประกอบ
ของอากาศใหผูอืน่ เขา ใจ
5.7 รูปแบบการนําเสนอขอมูลที่นาสนใจมีอะไรบาง (นักเรียน
ตอบตามประสบการณและความถนัดของนักเรียน เชน C5 ทํางานรวมกับผอู ่ืนและแสดง
ทําผังความคิด ทําในโปรแกรมวาดรูป โปรแกรมเอกสาร ความคดิ เหน็ เกี่ยวกบั สวนประกอบ
บนั ทึกภาพเคล่อื นไหว) ของอากาศจากการสงั เกตและจาก
การรวบรวมขอ มูลจากใบความรู และ
5.8 เรียงลําดับขั้นตอนการทาํ กจิ กรรมน้ีไดอ ยางไร นําขอมลู มาจดั กระทาํ ในรูปแบบที่
(1) สังเกตภายในถุงพลาสตกิ ที่แหง นาสนใจ
2) บรรจุอากาศเขาไปในถุง นําไปแชในกระติกน้ําแข็ง
10 นาที
3) นําถุงออกจากกระติก เช็ดดานนอกถุง แลวสังเกต
ภายในถงุ พลาสตกิ
4) อภิปรายผลการสงั เกต
5) อานใบความรแู ละอภิปรายสวนประกอบของอากาศ
6) นาํ เสนอขอมูลในรปู แบบทน่ี า สนใจ)

ครูควรบันทึกคําตอบของนักเรียนบนกระดานเพื่อเปนแนวทาง

ใหนักเรียนทํากจิ กรรมตามลําดบั

6. เม่อื นกั เรยี นเขาใจวิธกี ารทํากจิ กรรมในทาํ อยา งไรแลว ครูแจกวสั ดุ
อุปกรณและใหนักเรียนเร่ิมปฏิบัติตามขั้นตอนการทํากิจกรรมใน

126 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูม ือครูรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

ทําอยางไรขอ 1-3 และบันทึกผลการทํากิจกรรมในแบบบันทึก หากนักเรียนไมสามารถตอบ
กจิ กรรม หนา 48 คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
7. หลังจากทํากิจกรรมแลว ครนู ําอภิปรายผลการสงั เกต โดยใช คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด
คาํ ถามดังนี้ อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน
7.1 เมื่อนักเรียนสัมผัสท่ีผิวดานในของถุงพลาสติกอนนําไปแชใน แ ล ะ รั บ ฟ ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง
นักเรียน
กระติกนา้ํ แข็ง ส่งิ ที่พบคืออะไร (ไมพบส่งิ ใด)
7.2 เม่ือนักเรียนสัมผัสท่ีผิวดานในของถุงพลาสติกหลังจากนําไป

แชในกระติกน้ําแข็งนาน 10 นาที สิ่งท่ีพบคืออะไร
รูไดอยางไร (พบนํ้า รูไดจากการสังเกตโดยใชตามองดูและ
การใชมอื สมั ผสั )
7.3 ส่ิงท่ีพบที่ผิวดานในของถุงพลาสติกในขอ 7.2 มาจากไหน
(จากอากาศท่ีอยูในถุง)
7.4 จากกิจกรรมนี้ เราพบวามีสงิ่ ใดอยใู นอากาศ (นํา้ )
8. นักเรียนรวบรวมขอมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสวนประกอบของอากาศ
โดยใหนกั เรียนอา นใบความรู เรอ่ื งสว นประกอบของอากาศ
9. หลังจากที่นักเรียนอานใบความรูแลว ครูนําอภิปรายเกี่ยวกับ
สว นประกอบอากาศ โดยใชคาํ ถามดังน้ี
9.1 อากาศแหงมีสวนประกอบอะไรบาง (มีแกสตาง ๆ ไดแก
แกสไนโตรเจน แกสออกซิเจน แกสคารบอนไดออกไซด
และแกส อื่น ๆ)
9.2 ในอากาศแหง มีแกสชนิดใดมากท่ีสุด และปริมาณเทาใด
(แกสไนโตรเจน มีปริมาณของแกส 78 สวน ในอากาศ 100
สวน)
9.3 เรยี งลาํ ดบั ชนดิ ของแกส ในอากาศแหงจากปริมาณนอยท่ีสุด
ไปหามากที่สุดไดอยางไร (แกสท่ีมีปริมาณนอยที่สุด คือ
แกสคารบอนไดออกไซดและแกสอ่ืน ๆ จากน้ันเปน
แกสออกซิเจน และแกสที่มีปริมาณมากที่สุด คือ
แกสไนโตรเจน)
9.4 อากาศบนโลกมีสวนประกอบเหมือนหรือแตกตางจาก
อ า ก า ศ แ ห ง อ ย า ง ไ ร ( อ า ก า ศ บ น โ ล ก มี ช นิ ด ข อ ง
แกสเหมือนกับอากาศแหง แตมีความแตกตาง คือ อากาศ
บนโลกมีไอนํา้ เปน สวนประกอบ)

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 127

คมู ือครูรายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวิตของสัตว

9.5 อากาศในแตล ะบริเวณมปี รมิ าณไอน้ําเทากันหรือไม อยา งไร ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
( อ า ก า ศ ใ น แ ต ล ะ บ ริ เ ว ณ อ า จ มี ป ริ ม า ณ ไ อ นํ้ า และทกั ษะแหง ศตวรรษที่ 21 ท่ี
ไมเทากัน ขน้ึ อยูก บั สภาพแวดลอมในบริเวณน้ันวา เปนพื้นที่
ทีแ่ หงแลง หรือมแี หลง นํา้ ถาเปน พื้นทีแ่ หง แลง ก็จะมีปริมาณ นกั เรียนจะไดฝก จากการทาํ กจิ กรรม
ไอนา้ํ ในอากาศนอยกวา พ้ืนทีใ่ กลแ หลงนา้ํ )
S6 นําเสนอสวนประกอบของ
9.6 อากาศมีความสําคัญกับสิ่งมีชีวิตเพราะเหตุใด (สิ่งมีชีวิตใช อากาศในรปู แบบทีน่ า สนใจ
แกสออกซิเจนในการหายใจ พืชใชแกสคารบอนไดออกไซด
ในการสรางอาหาร หากไมมีอากาศสิง่ มชี วี ิตจะตาย) S8 อภิปรายสวนประกอบของ
อากาศ
9.7 อากาศมคี วามสําคัญตอโลกอยางไร (อากาศมีผลตอการเกิด
ลม ฝน หิมะ และลูกเหบ็ ) C4 นาํ เสนอขอมลู จากการสงั เกต
และจากการอา นใบความรเู รื่อง
10. ครชู ักชวนนักเรยี นรวมกันอภิปรายเพื่อเชื่อมโยงผลการทาํ กจิ กรรม สวนประกอบของอากาศให
กบั ขอมลู ท่ีไดจ ากการอานใบความรู เรือ่ งสว นประกอบของ ผอู ื่นเขา ใจ
อากาศ โดยใชค ําถามดงั ตอไปน้ี
10.1 เม่ือบรรจุอากาศเขาไปภายในถุง แลวผูกปากถุงใหแนน C5 ทาํ งานรว มกับผูอื่นและแสดง
นําไปแชในกระติกนํ้าแข็งนาน 10 นาที พบวาในอากาศ ความคิดเห็นเกย่ี วกับ
มีอะไร (น้ํา) สว นประกอบของอากาศโดย
10.2 น้ํ า ที่ พ บ ใ น ถุ ง พ ล า ส ติ ก เ ก่ี ย ว ข อ ง กั บ ไ อ น้ํ า ท่ีเปน รว มกนั อภปิ รายสว นประกอบ
สวนประกอบของอากาศอยางไร (นํ้าท่ีพบในถุงพลาสติก ของอากาศในใบความรูและนํา
เกดิ จากไอนาํ้ ควบแนนเปน หยดนา้ํ ) ขอ มลู มาจัดกระทําในรปู แบบท่ี
10.3 อากาศท่ีอยูในถุงพลาสติกเปนอากาศแหงหรืออากาศช้ืน นา สนใจ
เพราะเหตุใด (เปนอากาศชื้น เพราะมีไอน้ําเปน
สวนประกอบ)
10.4 จากขอมูลท่ีไดจากการสังเกตและจากการอานใบความรู
สรุปไดวาอากาศมีสวนประกอบใดบาง (อากาศประกอบ
ดวยแกสไนโตรเจน แกสออกซิเจน แกสคารบอนได-
ออกไซด และแกสอ่ืน ๆ เชน อารกอน รวมถึงไอน้ํา
ในอากาศชนื้ )
ครอู ธิบายเพ่มิ เติม หากนักเรยี นยงั ไมเขาใจคําวา ควบแนน

ดังน้ี การควบแนนเกิดข้ึนเม่ือสวนประกอบของอากาศ คือ ไอนํ้า

ซึ่งมีสถานะแกสและมองไมเห็น เม่ือไอนํ้าสัมผัสกับบริเวณท่ีเย็น

กวาหรือที่มีอุณหภูมิตํ่ากวา เชน บริเวณผิวของถุงพลาสติกที่

นําไปแชในกระติกน้ําแข็ง ไอน้ําจะเปลยี่ นสถานะเปนนํ้า ซึง่ การที่

128 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

แกส (ไอน้ํา) เปล่ียนสถานะเปนของเหลว (น้ํา) เรียกวา ถ า ค รู พ บ ว า นั ก เ รี ย น ยั ง มี
แ น ว คิ ด ค ล า ด เ ค ลื่ อ น เ กี่ ย ว กั บ
การควบแนน เราจึงพบน้ําที่บริเวณผิวดานในของถุงพลาสติก ซึ่ง ส ว น ป ร ะ ก อ บ ข อ ง อ า ก า ศ
ใหรวมกันอภิปรายจนนักเรียนมี
เกดิ จากการควบแนน ของไอน้าํ น่นั เอง แนวคดิ ท่ถี ูกตอ ง

11. หลังจากนักเรียนอภิปรายขอมูลเกี่ยวกับสว นประกอบของอากาศแลว
นักเรียนแตละกลุมชวยกันคิดรูปแบบการนําเสนอสวนประกอบของ
อากาศในรูปแบบที่นาสนใจ โดยใชวัสดุและอุปกรณที่ครูเตรียมให
ซ่ึงอาจจะเปนกระดาษ สีไม หรือคอมพิวเตอรที่มีโปรแกรม เชน
โปรแกรมกราฟก (paint) โปรแกรมเอกสาร (Microsoft word) หรือ
แท็บเล็ตท่ีมีโปรแกรมประยุกต หรือโทรศัพทเคลื่อนที่เพ่ือนํามาใช
บนั ทึกภาพนง่ิ หรอื ภาพเคล่อื นไหว

12. นักเรียนแตละกลมุ นําเสนอขอมลู ในรปู แบบที่เลือกในเวลาทเ่ี หมาะสม
โดยครูอาจใหนักเรียนใหคะแนนการนําเสนอของเพื่อนที่มีรูปแบบ
นา สนใจมากที่สดุ

13. ครูเปดโอกาสใหนักเรียนซักถามในสิ่งท่ีอยากรูเพิ่มเติมเก่ียวกับ
สวนประกอบของอากาศ รวมทั้งตรวจสอบแนวคิดคลาดเคล่ือนของ
นักเรียน จากนั้นรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปวา อากาศโดยทั่วไป
เปนอากาศชื้น ประกอบดวยแกสตาง ๆ ในปริมาณท่ีแตกตางกัน ซ่ึง
แกสท่ีมีปริมาณมากท่ีสุด คือ แกสไนโตรเจน รองลงมาเปนแกส
ออกซิเจน แกสคารบอนไดออกไซด และแกสอื่น ๆ เชน อารกอน
ตามลําดับ และไอนํ้าซ่ึงมีปริมาณแตกตางกันตามแตละพื้นท่ี สวน
อากาศแหงจะมแี กส ทกุ ชนิดเปนสว นประกอบ ยกเวน ไอนา้ํ (S13)

14. นักเรียนตอบคําถามใน ฉันรูอะไร และรวมกันอภิปรายเพ่ือใหไดแนว
คําตอบที่ถกู ตอ ง

15. นักเรียนรวมกันสรุปสิ่งท่ีไดเรียนรูในกิจกรรมนี้ จากน้ันนักเรียนอาน
สิ่งท่ไี ดเรียนรู และเปรยี บเทยี บกบั ขอสรุปของตนเอง

16. ครูกระตุนใหนักเรียนฝกตั้งคําถามเก่ียวกับเร่ืองที่สงสัยหรืออยากรู
เพม่ิ เติมใน อยากรูอีกวา จากนน้ั ครอู าจสุมนกั เรียน 2 -3 คน นําเสนอ
คําถามของตนเองหนาช้ันเรียน และใหนักเรียนรวมกันอภิปราย
เก่ียวกับคาํ ถามท่ีนําเสนอ

17. ครูนําอภิปรายเพ่ือใหนักเรียนทบทวนวาไดฝกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษที่ 21 อะไรบา งและในขน้ั ตอนใด

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 129

คูมือครรู ายวิชาพ้นื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชวี ติ ของสตั ว

การเตรยี มตัวลว งหนาสาํ หรับครูเพื่อจัดการเรียนรูใ นครงั้ ถดั ไป

ในครงั้ ถดั ไป นักเรียนจะไดทํากจิ กรรมที่ 1.2 ลดมลพษิ ทางอากาศไดอ ยา งไร
1. ในข้ันนําเขาสูบทเรียน ครูควรเตรียมภาพบริเวณที่มีการจราจรแออัดหรือบริเวณกอสรางหรือ

วีดิทัศนแสดงสภาวะอากาศในบริเวณที่มีฝุนละอองมาก ๆ และมีคนสวมหนากากอนามัย
เพอ่ื ใชท บทวนความรูพื้นฐานของนกั เรียนเก่ยี วกับมลพิษทางอากาศ
2. ในการทํากิจกรรม นักเรียนจะไดสังเกตสิ่งท่ีปรากฏบนเทปใสที่ติดบนกระดาษเทาขาว
ครูควรเตรียมกระดาษเทาขาวที่ตัดไวดังรูปในกิจกรรมที่ 1.2 โดยเจาะรูท่ีสวนบนของ
กระดาษสําหรับรอยเชือกเพื่อนํากระดาษไปแขวนตามบริเวณตาง ๆ ของโรงเรียน (ควร
มากกวา 1 บริเวณ) ครูควรสํารวจบริเวณท่ีจะใหนักเรียนนํากระดาษนี้ไปแขวน โดยเปน
บริเวณที่ไมมีอันตรายและไมทําใหกระดาษที่นําไปแขวนเกิดความเสียหาย เชน ไมเปน
บริเวณท่มี นี ํ้าหยด ไมม ีบคุ คลอน่ื ไปรบกวน ไมมลี มพัดแรงเกนิ ไป
3. ครูควรดาวนโหลด QR code ในหนังสือเรียน หนา 56 เพื่อเตรียมเอกสารไวใหนักเรียน
วิเคราะหเก่ียวกับมลพิษทางอากาศและแนวทางการปฏิบัติตนเพื่อลดมลพิษทางอากาศ
และอาจเตรียมแหลง ขอมูลเพม่ิ เตมิ จากเวบ็ ไซตท่ีนาเช่ือถือ และหนงั สอื ท่เี กี่ยวขอ ง

หลงั จากเรยี นบทท่ี 1 เรอื่ ง 1 อากาศแลว นักเรียนจะไดเ รยี นบทที่ 2 การดํารงชวี ติ ของสัตว
ซึ่งการทํากิจกรรม 1.1 สัตวตองการสิ่งใดในการเจริญเติบโตและการดํารงชีวิต ในเร่ืองที่ 1
นักเรียนจะตองเล้ียงปลาเปนเวลา 3 สัปดาห ครูจึงควรใหนักเรียนเร่ิมทํากิจกรรมนี้หลังจากจบ
การเรียนกิจกรรมที่ 1.1 อากาศมีสวนประกอบอะไรบาง โดยใหนักเรียนอานทําอยางไร ขอ 1-5
ในหนังสือเรียน หนา 80 ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายขั้นตอนการทํากิจกรรมจนนักเรียน
เขาใจวิธีการทํากิจกรรม จากนั้นใหนักเรียนเริ่มเล้ียงปลา และสังเกตพฤติกรรมและการ
เปล่ียนแปลงรูปรางลักษณะของปลา โดยวัดความยาวของปลาทุกสัปดาห สัปดาหละ 1 คร้ัง
บันทึกผลลงในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 79 เมื่อทํากิจกรรมครบทั้งสามสัปดาหหรือเม่ือถึง
ชั่วโมงเรียนของกิจกรรมนี้ ครูใหนักเรียนนําเสนอผลการเล้ียงปลาและรวมกันอภิปรายเกี่ยวกับ
พฤติกรรมของปลาและผลการวัดความยาวของปลา ซึ่งครูสามารถศึกษาวิธีการอภิปรายขั้นตอน
การทํากิจกรรมในทําอยางไรขอ 1-5 ไดจากคูมือครู หนา 205 กิจกรรมท่ี 1.1 สัตวตองการส่ิงใด
ในการเจรญิ เตบิ โตและการดํารงชวี ติ

130 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

แนวคําตอบในแบบบนั ทกึ กิจกรรม

สงั เกต รวบรวมขอ มลู และระบสุ ว นประกอบของอากาศ

ภายในถุงพลาสติกแหง ใส ไมมีสี ไมพบ
สิง่ ใด

ภายในถงุ พลาสตกิ ชืน้ มหี ยดนํา้ เลก็ ๆ เกาะอยู

นํา้ อากาศในถุงพลาสตกิ

เปล่ียนเปนนํ้า

อากาศประกอบดว ยไอนํา้

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 131

คูมอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชวี ติ ของสตั ว

อากาศแหงโดยทว่ั ไปประกอบดวยแกส ตา ง ๆ ในปริมาณที่แตกตา งกนั ซึ่งแกสท่ีมีปริมาณ
มากที่สุด คือ แกส ไนโตรเจน รองลงมาเปน แกสออกซิเจน แกส คารบอนไดออกไซด และ
แกสอ่นื ๆ เชน อารกอน ตามลําดบั นอกจากน้ีในอากาศท่ัวไปสว นใหญยงั พบไอนาํ้ เปน
สวนประกอบอีกดวย

นักเรียนนําเสนอขอมูลไดต ามความคิดของกลุมในรูปแบบ
ที่นาสนใจ

132 สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสัตว

แตกตางกัน โดยกอนนําไปแชใ นกระตกิ นํา้ แขง็ บรเิ วณผิวดา นในของ
ถงุ พลาสตกิ แหง ใสไมมีสี ไมพบส่ิงใด แตห ลังจากนําไปแชในกระติกนา้ํ แข็ง
พบวา บรเิ วณผิวดานในของถุงพลาสตกิ ชน้ื และมนี ้าํ

สิ่งทพ่ี บในถุงพลาสติก คือ นํ้า เกิดจากไอน้ําท่เี ปน สวนประกอบของอากาศ
สัมผัสกับบริเวณท่ีเยน็ กวาเกิดการควบแนน เปล่ยี นจากไอน้ําเปน น้าํ

อากาศประกอบดว ยแกส ไนโตรเจน แกสออกซเิ จน แกส คารบ อนไดออกไซด
และแกส อน่ื ๆ เชน อารก อน และไอนาํ้

แกสไนโตรเจน แกส ออกซิเจน แกส คารบอนไดออกไซด และแกส อ่ืน ๆ
เชน อารกอน ตามลาํ ดบั

สวนประกอบของอากาศท่มี ีปริมาณไมค งท่ี คือ ไอนาํ้ เพราะขึน้ อยกู ับสภาพแวดลอ ม
ในบรเิ วณนน้ั หากเปนพ้นื ท่ีแหง แลง ไอนา้ํ ในอากาศจะมีนอ ย แตหากเปนพ้นื ที่ที่มี
แหลง นํ้า ไอนาํ้ ในอากาศก็จะมมี าก

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 133

คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

เม่อื บรรจอุ ากาศเขาไปในถงุ พลาสตกิ แลว นําไปแชใ นกระติกน้ําแข็ง พบวา เกิดหยดนาํ้
ภายในถุงพลาสติก ซ่ึงเกิดจากการควบแนนของไอน้ําในอากาศเปนนํา้ ไอน้ําจงึ เปน
สวนประกอบหนึ่งของอากาศ นอกจากนอี้ ากาศยงั มแี กส ไนโตรเจน แกสออกซเิ จน
แกส คารบ อนไดออกไซดและแกส อื่น ๆ เชน อารกอน ในปริมาณจากมากไปหานอ ย
ตามลาํ ดบั สวนอากาศแหงจะมแี กส ตา ง ๆ เชนเดียวกับอากาศโดยทั่วไป แตไมมีไอนา้ํ
เปนสว นประกอบ
อากาศประกอบดวยแกสไนโตรเจนมากที่สดุ รองลงมาเปนแกสออกซิเจน
แกสคารบ อนไดออกไซด และแกส อืน่ ๆ เพียงเล็กนอ ย สวนไอน้าํ จะมีปริมาณ
แตกตางกนั ข้ึนอยูกับสภาพแวดลอ มในแตล ะพ้นื ท่ี

คําถามของนกั เรียนท่ีต้ังตามความอยากรขู องตนเอง

134 สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสตั ว

แนวการประเมินการเรียนรู

การประเมนิ การเรยี นรูข องนักเรียนทาํ ได ดังน้ี
1. ประเมินความรเู ดิมจากกิจกรรมสํารวจความรกู อนเรยี น หรือการอภปิ รายในช้ันเรียน
2. ประเมินการเรียนรจู ากคาํ ตอบของนกั เรยี นระหวา งการจัดการเรยี นรูและจากแบบบนั ทึกกิจกรรม
3. ประเมนิ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ ละทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 จากการทํากจิ กรรมของนักเรียน

การประเมินจากการทาํ กิจกรรมที่ 1.1 อากาศมสี วนประกอบอะไรบา ง

รหัส ส่งิ ท่ปี ระเมิน คะแนน

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
S1 การสังเกต
S6 การจัดกระทําและสอื่ ความหมายขอลู
S8 การลงความเห็นจากขอมูล
S13 การตีความหมายขอมลู และลงขอ สรปุ

ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21
C4 การสอ่ื สาร
C5 ความรว มมอื
รวมคะแนน

สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 135

คมู อื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

ตาราง รายการประเมินและเกณฑการประเมินทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

ทักษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) เกณฑก ารประเมนิ ควรปรับปรงุ (1)
ทางวิทยาศาสตร การสงั เกตสง่ิ ที่พบ สามารถใชป ระสาท พอใช (2) สามารถใชประสาทสัมผัส
S1 การสังเกต บรเิ วณผวิ ดานในของ สัมผสั เก็บรายละเอียด เก็บรายละเอยี ดขอมูล
ถุงพลาสติกกอนและ ขอมูลของสิง่ ท่พี บ สามารถใชป ระสาทสมั ผสั ของสง่ิ ท่ีพบบริเวณผิว
S6 การจัดกระทํา หลังนําไปแชใ นกระติก บรเิ วณผิวดา นในของ เก็บรายละเอียดขอมูลของ ดา นในของถงุ พลาสติก
และสื่อความหมาย น้ําแข็ง ถงุ พลาสติกกอนและหลงั สง่ิ ที่พบบริเวณผิวดา นใน กอนและหลงั นําไปแชใน
ขอ มูล นาํ ไปแชใ นกระติก ของถงุ พลาสติกกอนและ กระติกนาํ้ แข็งไดเพียง
การจดั กระทาํ และสื่อ นํา้ แขง็ ไดด วยตนเอง หลงั นาํ ไปแชในกระติก บางสวน หรือไมสามารถ
S8 การลง ความหมายขอมูลที่ได และบอกขอมลู ท่ีไดจาก นาํ้ แขง็ ได จากการชแ้ี นะ บอกขอมูลที่ไดจากการ
ความเห็นจาก จากการทํากิจกรรม การสงั เกตโดยไมเ พิม่ ของครูหรอื ผูอ่นื หรือบอก สงั เกต แมว า จะไดร ับคํา
ขอมูล และการอา นใบความรู ความคดิ เห็น ขอมลู โดยมีการเพิ่มเติม ชีแ้ นะจากครหู รือผูอื่น
เร่อื งสวนประกอบของ สามารถจดั กระทําขอ มลู ความคิดเหน็ สามารถจดั กระทําขอมลู
อากาศในรปู แบบที่ ท่ไี ดจากการทํากจิ กรรม ทไี่ ดจ ากการทํากจิ กรรม
นา สนใจ และการอานใบความรู สามารถจัดกระทาํ ขอมูลท่ี และการอาน ใบความรู
เรื่องสว นประกอบของ ไดจากการทาํ กิจกรรมและ เรอื่ งสว นประกอบของ
การลงความเหน็ จาก อากาศในรูปแบบท่ี การอา นใบความรเู ร่ือง อากาศในรปู แบบที่
ขอ มูลวา สง่ิ ท่ีพบ นาสนใจท่ีผอู ื่นเขาใจได สว นประกอบของอากาศ นา สนใจ แตไมสามารถ
บรเิ วณผิวดา นในของ และถูกตองดวยตนเอง ในรปู แบบที่นา สนใจทผ่ี อู ื่น ทาํ ใหผ อู ืน่ เขา ใจได
ถุงพลาสติกน้ันเกดิ ขึน้ เขาใจไดและถูกตองจาก หรือไมถูกตอง แมวาจะ
ไดอ ยางไร สามารถลงความเห็นจาก การชแ้ี นะของครหู รือผูอ่นื ไดรับคาํ ชีแ้ นะจากครู
ขอมลู ไดวา สิง่ ท่ีพบ หรอื ผูอนื่
บรเิ วณผวิ ดา นในของ สามารถลงความเห็นจาก สามารถลงความเหน็ จาก
ถงุ พลาสติกนั้นเกดิ ขึน้ ได ขอมลู ไดวาสง่ิ ท่ีพบบรเิ วณ ขอมูลไดว า ส่ิงที่พบ
ผิวดานในของถงุ พลาสติก บรเิ วณผวิ ดานในของ
นน้ั เกดิ ขนึ้ ไดอ ยางไรได ถุงพลาสติกนัน้ เกิดข้นึ ได
อยางไรไดเพียงบางสวน

136 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูม ือครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสัตว

ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) เกณฑการประเมนิ ควรปรบั ปรงุ (1)
ทางวิทยาศาสตร พอใช (2) แมวา จะไดร ับคาํ ช้ีแนะ
จากครหู รอื ผูอนื่
อยา งไรไดถ ูกตองดวย ถูกตองจากการชีแ้ นะของ สามารถตคี วามหมาย
ขอ มลู จากการสงั เกตและ
ตนเอง ครูหรือผูอ่นื การอานใบความรู แลว
ลงขอสรุปไดวา
S13 การตคี วาม การตีความหมายขอมูล สามารถตคี วามหมาย สามารถตีความหมาย สว นประกอบของอากาศ
ไดเพยี งบางสว น และ
หมายขอ มลู และ จากการสังเกตและการ ขอมูลจากการสังเกตและ ขอมลู จากการสงั เกตและ ลงขอสรปุ ไดไมสมบรู ณ
แมว า จะไดร ับคําชีแ้ นะ
ลงขอสรุป อา นใบความรู แลวลง การอา นใบความรู แลว การอานใบความรู แลว จากครหู รอื ผูอ่ืน

ขอสรปุ ไดวา อากาศ ลงขอ สรปุ ไดวาอากาศ ลงขอสรปุ ไดวา อากาศ

โดยทัว่ ไปประกอบดว ย โดยทั่วไปประกอบดว ย โดยทั่วไปประกอบดวย

แกส ตา ง ๆ ในปริมาณ แกสตา ง ๆ ในปรมิ าณท่ี แกส ตา ง ๆ ในปรมิ าณท่ี

ทแ่ี ตกตางกัน ซ่ึงแกสที่ แตกตา งกนั ซง่ึ แกส ทม่ี ี แตกตางกัน ซ่งึ แกสท่มี ี

มีปรมิ าณมากท่สี ดุ คือ ปรมิ าณมากท่ีสุดคือแกส ปรมิ าณมากทส่ี ดุ คือ แกส

แกสไนโตรเจน ไนโตรเจน รองลงมาเปน ไนโตรเจน รองลงมาเปน

รองลงมาเปน แกส ออกซิเจน แกสออกซิเจน

แกสออกซิเจน แกส แกสคารบ อนไดออกไซด แกส คารบอนไดออกไซด

คารบ อนไดออกไซด และแกสอืน่ ๆ เชน และแกสอ่ืน ๆ เชน

และแกสอน่ื ๆ เชน อารกอน ตามลาํ ดบั และ อารกอน ตามลําดบั และ

อารกอน ตามลาํ ดับ ไอนํ้าซึ่งมปี รมิ าณ ไอนํ้าซงึ่ มีปรมิ าณแตกตาง

และไอนาํ้ ซึ่งมปี ริมาณ แตกตา งกนั ตามแตล ะ กนั ตามแตล ะพน้ื ที่ โดย

แตกตางกันตามแตล ะ พื้นท่ี โดยอากาศแหงจะ อากาศแหงจะไมมไี อน้ํา

พืน้ ท่ี โดยอากาศแหง ไมม ีไอนํา้ เปน เปนสว นประกอบจากการ

จะไมม ีไอนา้ํ เปน สวนประกอบไดด ว ย ช้ีแนะของครูหรือผูอนื่

สว นประกอบ ตนเอง

สถาบันสงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 137

คมู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

ตาราง รายการประเมนิ และเกณฑการประเมินทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21

ทกั ษะแหง รายการประเมนิ ดี (3) เกณฑก ารประเมิน ควรปรบั ปรุง (1)
ศตวรรษท่ี 21 พอใช (2)

C4 การ การนําเสนอขอมูล สามารถนําเสนอขอมลู สามารถนําเสนอขอ มูลจาก สามารถนาํ เสนอขอ มูลจาก

สอ่ื สาร จากการสังเกตและ จากการสงั เกตและการ การสังเกตและการอาน การสังเกตและการอาน

การอา นใบความรู อา นใบความรูเร่ือง ใบความรเู ร่อื งสว นประกอบ ใบความรูเร่ืองสว นประกอบ

เรอ่ื งสว นประกอบ สว นประกอบของ ของอากาศใหผ ูอ่นื เขาใจได ของอากาศใหผูอน่ื เขา ใจได

ของอากาศใหผูอื่น อากาศใหผูอื่นเขาใจได ถูกตองจากการชแี้ นะของครู ถกู ตองเพยี งบางสว น แมวา

เขาใจ ถูกตองไดดว ยตนเอง หรือผูอ นื่ จะไดรบั คาํ ช้ีแนะจากครูหรือ

ผอู ื่น

C5 ความ การทาํ งานรวมกบั สามารถทํางานรว มกับ สามารถทาํ งานรว มกับผูอ น่ื สามารถทาํ งานรว มกับผอู น่ื

รวมมอื ผูอ่ืนและการแสดง ผอู ่ืนและการแสดง และการแสดงความคิดเห็น ไดบ าง แตไมคอ ยแสดง

ความคดิ เหน็ เกยี่ วกับ ความคิดเหน็ เก่ยี วกับ เกยี่ วกบั สว นประกอบของ ความคดิ เห็นเก่ยี วกับ

สว นประกอบของ สวนประกอบของ อากาศโดยเปรียบเทียบสิง่ ท่ี สว นประกอบของอากาศ

อากาศโดย อากาศโดย พบทบ่ี รเิ วณผิวดา นในของ โดยเปรยี บเทยี บส่งิ ทพ่ี บท่ี

เปรียบเทยี บสง่ิ ท่ีพบ เปรยี บเทยี บสง่ิ ที่พบท่ี ถุงพลาสติกกอนและหลงั บรเิ วณผิวดา นในของ

ทบี่ รเิ วณผิวดา นใน บรเิ วณผวิ ดา นในของ นําไปแชในกระติกนาํ้ แข็ง ถุงพลาสติกกอนและหลงั

ของถงุ พลาสติกกอน ถุงพลาสติกกอนและ และรว มอภปิ รายขอมูลใน นําไปแชใ นกระติกน้ําแข็ง

และหลงั นําไปแชใน หลังนาํ ไปแชในกระติก ใบความรแู ละการนาํ ขอ มลู และไมไ ดร ว มอภปิ รายขอมลู

กระติกน้ําแข็ง และ น้ําแขง็ และรวม มาจดั กระทาํ ในรปู แบบที่ ในใบความรแู ละการนาํ

รว มอภปิ รายขอมลู ใน อภปิ รายขอมูลใน นาสนใจ รวมทัง้ ยอมรบั ขอ มลู มาจัดกระทําขอมูลใน

ใบความรแู ละการนํา ใบความรแู ละการนํา ความคดิ เห็นของผูอนื่ เปน รูปแบบที่นา สนใจ รวมทั้ง

ขอมูลมาจดั กระทาํ ใน ขอมูลมาจัดกระทาํ ใน บางชว งเวลาของการทํา ไมย อมรับความคดิ เหน็ ของ

รปู แบบทีน่ าสนใจ รูปแบบท่ีนา สนใจ กจิ กรรม ผูอ ื่น

รวมทัง้ ยอมรับความ รวมทัง้ ยอมรบั ความ

คิดเหน็ ของผูอ่ืน คิดเห็นของผูอ่ืน

ตลอดชว งเวลาของการ

ทํากิจกรรม

138 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชวี ติ ของสตั ว

กจิ กรรมท่ี 1.2 ลดมลพิษทางอากาศไดอยา งไร

กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดฝกการสังเกตสิ่งที่พบใน

อากาศจากบริเวณตาง ๆ ของโรงเรียนและที่บาน รวบรวม

ขอมูลเกี่ยวกับมลพิษทางอากาศจากแหลงเรียนรูตาง ๆ

และนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือลดมลพิษทาง

อากาศ

เวลา 3 ชัว่ โมง

จุดประสงคก ารเรยี นรู

1. สังเกตและบรรยายสิ่งท่ีพบในอากาศกับมลพิษทาง

อากาศ

2. รวบรวมขอมูลและนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตน

ในการลดมลพิษทางอากาศ

วัสดุ อุปกรณส ําหรับทํากจิ กรรม

สงิ่ ที่ครตู อ งเตรียม/กลุม

1. เทปใส 1 มวน

2. เชือก 1 มว น สอ่ื การเรียนรูและแหลง เรียนรู

3. กรรไกร 1 เลม 1. หนงั สอื เรยี น ป.3 เลม 1 หนา 55-59

4. ไมบ รรทดั 1 อนั 2. แบบบนั ทกึ กจิ กรรม ป.3 เลม 1 หนา 52-58

5. แวนขยาย 1 อนั 3. วดี ทิ ศั นส ําหรับการสืบคนขอมูลเพิ่มเติมเกีย่ วกับ

สิง่ ท่คี รูตองเตรยี ม/คน มลพิษทางอากาศและแนวทางการปฏบิ ัตติ นเพ่ือ

กระดาษเทาขาวทเ่ี จาะชอ ง 2 แผน ลดมลพิษทางอากาศจากเวบ็ ไซต เชน

ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร  ผลกระทบและแนวทางการปองกันมลพษิ

S1 การสังเกต ทางอากาศ
S8 การลงความเหน็ จากขอมูล
S13 การตีความหมายขอมลู และลงขอสรปุ https://www.youtube.com/

ทักษะแหงศตวรรษที่ 21 watch?v=AK_e3mdxppg

C4 การส่อื สาร  มลพษิ ทางอากาศคืออะไรและแนวทางการ
C5 ความรว มมือ
C6 การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร ลดมลพษิ ทางอากาศ

https://www.youtube.com/watch?v=

NI3_46V_K04

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 139

คูมอื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวิตของสัตว

แนวการจดั การเรียนรู ในการตรวจสอบความรูเดิม
ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน
1. ครูนํารูปบริเวณที่มีการจราจรแออัดหรือบริเวณกอสรางหรือวีดิทัศนที่ สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ
แสดงสภาพอากาศในบริเวณท่ีมีฝุนละอองมาก ๆ และมีคนสวม แตชักช ว นใหนั กเ รีย น ไ ป ห า
หนากากอนามัยเพื่อตรวจสอบความรูเดิมเกี่ยวกับมลพิษทางอากาศ คําตอบดวยตนเองจากการทํา
โดยใชคาํ ถามดังน้ี กจิ กรรม
1.1 เพราะเหตุใดคนในรูปจึงสวมหนากากอนามัย (นักเรียนตอบ
ตามความเขาใจของตนเอง เชน เพราะบริเวณนั้นมีฝุนละออง
มาก)
1.2 นักเรียนคิดวาบริเวณท่ีมีฝุนละอองมาก ๆ เปนบริเวณท่ีมีมลพิษ
ทางอากาศหรือไม อยางไร (นักเรียนตอบตามความเขาใจของ
ตนเอง เชน บริเวณท่ีมีฝุนละอองมาก ๆ เปนบริเวณที่มีมลพิษ
ทางอากาศที่อาจกอใหเกิดอันตรายตอส่ิงมีชีวิต หากฝุนละออง
เหลานั้นเขาไปในรางกายของเรา เชน เขาตาจะทําใหระคาย
เคืองตา หรอื เขาจมกู อาจทําใหหายใจไมส ะดวก)
1.3 ตั้งแตต่ืนนอนจนเขานอน นักเรียนไดทําอะไรบางท่ีกอใหเกิด
มลพิษทางอากาศ (นกั เรยี นตอบตามประสบการณข องตนเอง)
1.4 แนวทางการปฏิบัติตนเพื่อลดมลพิษทางอากาศทําไดอยางไร
(นกั เรยี นตอบตามความเขา ใจของตนเอง)

2. ครูเชื่อมโยงความรูเดิมของนักเรียนเขาสูกิจกรรมที่ 1.2 โดยใชคําถาม
ดังน้ี กจิ กรรมใดบา งทก่ี อ ใหเกดิ มลพิษทางอากาศ และเราจะปฏบิ ตั ติ น
อยางไรเพ่ือลดมลพิษทางอากาศ (นักเรียนตอบตามความเขาใจของ
ตนเอง ซึ่งนกั เรยี นจะคน พบคําตอบจากการทาํ กิจกรรม)

3. นักเรียนอานชื่อกิจกรรม และทําเปนคิดเปน ครูและนักเรียนรวมกัน
อภิปรายเพื่อตรวจสอบความเขาใจจุดประสงคในการทํากิจกรรม โดย
ใชค าํ ถามดังนี้
3.1 กิจกรรมนี้นักเรียนจะไดเรียนเรื่องอะไร (สิ่งท่ีพบในอากาศกับ
มลพิษทางอากาศ แนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือลดมลพิษทาง
อากาศ)
3.2 นักเรียนจะไดเรียนรูเร่อื งน้ดี ว ยวิธใี ด (สังเกตและรวบรวมขอมลู )

140 สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพืน้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

3.3 เมื่อเรียนแลวนักเรียนจะทําอะไรได (บรรยายสิ่งท่ีพบในอากาศ ทกั ษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรแ ละ
กับมลพิษทางอากาศ และนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนในการ ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 ที่นักเรียนจะไดฝ ก
ลดมลพษิ ทางอากาศ)
จากการทํากจิ กรรม
4. นักเรียนบันทึกจุดประสงคตอนที่ 1 และ ตอนที่ 2 ลงในแบบบันทึก
กิจกรรม หนา 52 และ 53 โดยครูใหความชวยเหลอื เพ่อื ใหน ักเรียนเติม ตอนที่ 1
จดุ ประสงคใ หถ กู ตอง S1 สังเกตส่ิงท่ีติดอยูท่ีเทปใสซ่ึงนําไปแขวน

5. นักเรยี นอา นส่ิงท่ีตองใชในการทาํ กิจกรรม จากนั้นครนู าํ วัสดุอุปกรณท่ี ไ ว ท่ี โ ร ง เ รี ย น แ ล ะ บ า น โ ด ย ใ ช ต า แ ล ะ
ใชในการทาํ กิจกรรมมาแสดงใหนักเรียนดูทลี ะอยา ง แวน ขยาย
S8 ลงความเห็นจากขอมูลวาสิ่งที่พบ
6. นักเรียนอานทําอยางไร ตอนท่ี 1 ทีละขอ ครูฝกทักษะการอานโดยใช จ า ก ก า ร ทํ า กิ จ ก ร ร ม น า จ ะ เ กิ ด จ า ก
วิธีฝกอานที่เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากน้ันครู สภาพแวดลอมที่ทําใหเกิดมลพิษทาง
ตรวจสอบความเขาใจเก่ียวกับวิธีการทํากิจกรรมจนนักเรียนเขาใจ อากาศหรือไม เพราะเหตุใด
ลําดบั การทาํ กิจกรรม โดยใชค ําถามดังนี้ C5 ทํางานรวมกับผูอื่นในการทํากิจกรรม
6.1 นักเรียนตองเจาะกระดาษเทาขาวแลวติดเทปใสดังรูปกี่แผน และแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับผลการ
(2 แผน) ทาํ กจิ กรรมกบั การเกดิ มลพษิ ทางอากาศ
6.2 นักเรียนตองนํากระดาษที่ติดเทปใสไปแขวนท่ีใดบาง และแขวน ในบริเวณตา ง ๆ
อยางไร (แขวนที่โรงเรียนและที่บาน แขวนโดยเจาะรูดานบน
ของกระดาษสําหรับรอยเชือก และนําไปแขวนตามที่ตาง ๆ
อยา งนอ ย 2 วนั )
หมายเหตุ ครูควรแนะนําใหนักเรียนแขวนกระดาษบริเวณท่ีโลง
นอกอาคารหรือนอกบาน แตไมควรมีลมพัดแรง หรือมีผูคน
รบกวน
6.3 นักเรียนตองสังเกตอะไรบาง และสังเกตเมื่อใด (สังเกตบริเวณ
เทปใสดานท่ีเปนกาวกอนนําไปแขวนและหลังจากแขวนแลว
2 วนั และสงั เกตสภาพแวดลอ มของบริเวณท่นี ํากระดาษเทาขาว
ไปแขวน)
6.4 นักเรียนตองใชแวนขยายเม่ือตองการสังเกตส่ิงใด (ใชแวนขยาย
สังเกตบริเวณเทปใสใหละเอียดขึ้นหลังจากแขวนกระดาษไวท่ี
บรเิ วณตาง ๆ เปน เวลา 2 วนั )
6.5 นักเรียนจะบันทึกผลการสังเกตท่ีใด (บันทึกลงในแบบบันทึก
กจิ กรรม หนา 52)

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 141

คูมอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

6.6 นักเรียนตองรวมกันอภิปรายและลงความเห็นจากผลการสังเกต ขอเสนอแนะเพมิ่ เตมิ
เกี่ยวกับเร่ืองอะไร และบันทึกท่ีใด (ตองรวมกันอภิปรายและ
ลงความเห็นเกยี่ วกบั ส่งิ ทีพ่ บบนเทปใสวา เกิดจากสภาพแวดลอม ครอู าจเขียนตารางน้ไี วบ นกระดาน เพ่อื บนั ทึกขอมูล
บริเวณที่แขวนกระดาษเทาขาวนั้นมีมลพิษทางอากาศหรือไม
เพราะเหตใุ ด บันทกึ ในแบบบนั ทึกกิจกรรม หนา 53) ที่นักเรียนนาํ เสนอ ดงั ตวั อยาง

6.7 นักเรียนจะเรยี งลําดบั วิธีการทาํ กจิ กรรมทง้ั หมดอยางไร ตาราง ลักษณะทพี่ บบริเวณเทปใสดานที่มีกาว
(1) เจาะกระดาษเทาขาว 2 แผนและตดิ เทปใส สังเกต
2) นํากระดาษไปแขวนทโ่ี รงเรียน และทบี่ าน สภาพแวดลอม และการเกิดมลพษิ ทาง
3) แขวนกระดาษไวอ ยางนอ ย 2 วัน สงั เกต
4) อภิปรายวาผลท่ีไดจากการทํากิจกรรมและวิเคราะหวา อากาศในบรเิ วณตา ง ๆ ท่นี าํ กระดาษไป
เกิดจากมลพษิ ทางอากาศหรอื ไม เพราะเหตใุ ด)
ครบู นั ทึกขน้ั ตอนการทํากิจกรรมบนกระดานเพื่อเปนแนวทางใน แขวนไว

การทาํ กจิ กรรมของนักเรียน กลุม บริเวณ ลกั ษณะท่ีพบบริเวณ สภาพแวดลอม
7. เมื่อนักเรียนเขาใจข้ันตอนการทํากิจกรรมแลว นักเรียนแตละกลุม ท่ี ท่แี ขวน เทปใสดา นที่มกี าว
กอ น หลงั มตี นไมจ ํานวนมาก
ชวยกนั ทาํ กจิ กรรมตามลําดบั ซึ่งขณะนักเรียนทํากิจกรรม ครูควรเดินดู 1 ใตตนไม แขวน แขวน มรี มเงา
การทํากิจกรรมของนักเรียนเพ่ือใหคําแนะนําหรือชวยเหลือตาม มรี ถวิ่งผานตลอด
ความจําเปน 2 ริมถนน ไมมฝี ุน มีฝนุ ตดิ ทง้ั วัน
8. หลังจากทํากิจกรรมครบ 2 วัน นักเรียนบันทึกผลการสังเกตลักษณะ
ของเทปใสดานทเี่ ปนกาวทแ่ี ขวนไวตามบรเิ วณตาง ๆ ของโรงเรียนและ เล็กนอย
แขวนไวท่ีบาน จากน้ันครูอาจใหนักเรียนนําเสนอผลการสังเกต พรอม
บอกสภาพแวดลอมของบริเวณที่แขวนไว โดยครูอาจเขียนตาราง 1 ไมม ีฝนุ มีฝนุ ติด
ลักษณะของเทปใสบนกระดาษที่นําไปแขวนไวบริเวณตาง ๆ ตาม มาก
แบบบนั ทึกกจิ กรรม หนา 52 ไวบนกระดาน
9. ครนู าํ อภปิ รายผลการทาํ กจิ กรรม โดยใชค ําถามดงั น้ี ขอเสนอแนะเพิ่มเตมิ
9.1 บริเวณเทปใสดานท่ีเปนกาวบนแผนกระดาษ กอนและหลัง
ครูสามารถปรับเวลาในการ
นําไปแขวนในบริเวณตาง ๆ มีลักษณะเหมือนหรือแตกตางกัน แ ข ว น ก ร ะ ด า ษ ไ ด ต า ม ค ว า ม
อยางไร (แตกตางกัน โดยกอนนําแผนกระดาษไปแขวนไมพบ เหมาะสม ซึ่งอาจใชเวลา 1 วัน
ส่ิงใดติดอยูบนเทปใส แตเมื่อแขวนแผนกระดาษเปนเวลา 2 วัน หรือมากกวา 1 วัน โดยพิจารณา
พบวามีฝุนละอองเล็ก ๆ มีผงสีดําเล็ก ๆ หรือเศษไมเล็ก ๆ วานักเรียนสามารถเห็นผลการทํา
ตดิ อยูบ นเทปใส) กจิ กรรมไดช ดั เจนหรือไม

142 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสัตว

9.2 สิ่งที่พบบนเทปใสที่ในบริเวณตาง ๆ ของโรงเรียนแตกตางกัน หากนักเรียนไมสามารถตอบ
หรือไม อยางไร (คําตอบข้ึนอยูกับการทํากิจกรรม เชน คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
ไมแตกตางกัน คือ มีฝุนละอองติดอยูบนเทปใสเหมือนกัน หรือ คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด
แตกตางกัน คือ มีปริมาณฝุนละอองท่ีพบไมเทากัน โดยบริเวณ อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน
ริมถนนมีปรมิ าณฝนุ ละอองตดิ ทีเ่ ทปใสมากกวา ใตตน ไม) แ ล ะ รั บ ฟ ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง
นกั เรยี น
9.3 สิ่งที่พบบนเทปใสท่บี า นของนกั เรียนแตละคนแตกตางกันหรือไม
อยางไร (คําตอบขึ้นอยูกับการทํากิจกรรม เชน ไมแตกตางกัน ความรูเพมิ่ เตมิ สําหรบั ครู
คือ มีฝุนละอองติดอยูบนเทปใสในปริมาณที่เทากัน หรือ
แตกตางกัน คือ มีปริมาณฝุนละอองที่พบในปริมาณที่ไมเทากัน จ า ก ผ ล ก า ร ทํ า กิ จ ก ร ร ม ห า ก พ บ
โดยบริเวณริมถนนมีปริมาณฝุนละอองติดที่เทปใสมากกวา ฝุนละอองบนเทปใส อากาศบริเวณนั้นอาจ
ภายในบา น) จัดวาเปนเปนมลพิษทางอากาศได แตการ
พิจารณาวาอากาศบริเวณใดเปนมลพิษทาง
9.4 เพราะเหตุใดแตละบริเวณจึงพบปริมาณฝุนละอองแตกตางกัน อากาศ อาจตองพิจารณาในเรื่องปริมาณ
(เพราะสภาพแวดลอมของแตล ะบรเิ วณแตกตา งกนั ) ฝุนละออง ระยะเวลาท่ีพบฝุนละออง และ
ผลที่เกดิ ข้ึนกับส่ิงมีชวี ิตดวย
9.5 สิ่งที่ทําใหเกิดมลพิษทางอากาศในกิจกรรมนี้คืออะไร
(ฝุนละออง)

9.6 บริเวณใดของโรงเรียนที่มีมลพิษทางอากาศ เพราะเหตุใด
(คําตอบขึ้นอยูกับผลการทํากิจกรรม เชน บริเวณริมถนนเพราะ
มฝี นุ ละอองมาก)

9.7 บานของนักเรียนคนใดมีมลพิษทางอากาศ เพราะเหตุใด
(คําตอบขึ้นอยูกับผลการทํากิจกรรม เชน บานของ......มีมลพิษ
ทางอากาศ เพราะมีฝนุ ละอองจาํ นวนมากซ่งึ มาจากโรงสีขาว)

9.8 ถาเราสูดอากาศท่ีอยูในบริเวณที่มีฝุนละอองมาก เราจะเปน
อยางไร (นกั เรยี นอาจตอบวา อาจปว ย หายใจไมสะดวก)

10. นักเรยี นรว มกนั อภปิ รายเพ่ือตอบคาํ ถามใน ฉนั รอู ะไร ตอนท่ี 1 โดยครู
อาจใชคําถามเพมิ่ เติมในการอภิปรายเพ่ือใหไดแนวคาํ ตอบที่ถูกตอง

11. ครูเช่ือมโยงผลการทํากิจกรรมในตอนที่ 1 เขาสูกิจกรรมตอนที่ 2 โดย
ใชค ําถามดังน้ี
11.1 ถาเราตองอาศัยอยูในบริเวณที่มีมลพิษทางอากาศ เราตอง
ปฏิบัติตนอยางไร เพราะเหตุใด (นักเรียนตอบตามความเขาใจ
ของตนเอง เชน ควรสวมหนากากอนามัย หรือหลีกเลี่ยงทีจ่ ะอยู

สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 143

คูมือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชวี ิตของสตั ว

ในบริเวณน้ันเปนเวลานาน เพราะอาจเกิดอันตรายตอรางกาย ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรและ
ได) ทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 ทนี่ ักเรยี นจะไดฝ ก
11.2 กิจกรรมใดบางในชีวิตประจําวันท่ีกอใหเกิดมลพิษทางอากาศ
และมีแนวทางการปฎิบัติตนเพ่ือลดมลพิษทางอากาศอยางไร จากการทาํ กจิ กรรม
(นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง เชน การทง้ิ ขยะโดยไม
คัดแยกขยะ ซ่ึงทําใหเกิดกล่ินเนาเหม็น แนวทางการปฏิบัติคือ ตอนที่ 2
ควรคดั แยกขยะกอ นทง้ิ ) S1 สังเกตกิจกรรมตาง ๆ ในรูป
12. นักเรียนอานทําอยางไร ตอนท่ี 2 ทีละขอ ครูฝกทักษะการอานโดยใช S8 ลงความเห็นจากขอมูลในรปู วากจิ กรรม
วิธีฝกอานท่ีเหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนั้นครู
ตรวจสอบความเขาใจเกี่ยวกับข้ันตอนการทํากิจกรรม โดยใชคําถาม ใดทีก่ อใหเกิดมลพิษทางอากาศและ
ดงั นี้ สง ผลตอสงิ่ มีชีวิตอยา งไร
12.1 เม่ือสังเกตรูป นักเรียนตองบันทึกอะไรบาง และบันทึกที่ใด C4 นําเสนอกจิ กรรมที่กอใหเ กิดมลพิษทาง
(บันทึกกิจกรรมท่ีกอใหเกิดมลพิษทางอากาศ ผลของมลพิษทาง อากาศ ผลของมลพิษทางอากาศทีม่ ตี อ
อากาศที่มีตอส่ิงมีชีวิต และแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือลดมลพิษ สง่ิ มชี ีวิต และแนวทางการปฏิบตั ิตนเพื่อ
ทางอากาศท่ีเกิดจากกิจกรรมนั้น ๆ ลงในแบบบันทึกกิจกรรม ลดมลพิษทางอากาศ
หนา 53-54) C5 ทํางานรวมกับผูอ่นื ในการรวบรวมขอ มูล
12.2 นักเรียนรวบรวมขอมูล วิเคราะห และนําเสนอเก่ียวกับเรื่องอะไร และนาํ เสนอขอมลู เกย่ี วกับมลพิษทาง
(รวบรวมขอมูลเกี่ยวกับมลพิษทางอากาศท่ีเกิดจากฝุนละออง อากาศ และแนวทางการปฏบิ ัตติ นเพ่ือ
แกส หรือสารเจือปนตาง ๆ วิเคราะหและนําเสนอแนวทางการ ลดมลพษิ ทางอากาศ
ปฏบิ ตั ติ นเพื่อลดมลพษิ ทางอากาศ) C6 ใชเทคโนโลยชี วยนาํ เสนอขอ มลู ท่ี
12.3 นักเรยี นตองบันทกึ ผลการวเิ คราะหแนวทางการปฎิบัติตนเพื่อลด รวบรวมไดใ นรปู แบบทีส่ นใจ
มลพิษทางอากาศทใ่ี ด (ในแบบบันทกึ กิจกรรม หนา 54)
12.4 นักเรียนจะนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือลดมลพิษทาง
อากาศในรูปแบบใดที่นาสนใจ (นักเรียนตอบตามที่คิดไว เชน
ทําผังความคิด วาดรูป โปรแกรมกราฟก (paint) โปรแกรม
เอกสาร (Microsoft word) โปรแกรมประยุกต ถา ยภาพนิง่ หรือ
ถา ยภาพเคลอ่ื นไหวโดยใชโทรศัพทเคลื่อนท)่ี

144 สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสตั ว

12.5 นักเรียนจะเรียงลําดบั วิธีการทาํ กิจกรรมอยางไร ขอ เสนอแนะเพิม่ เติม
(1) สังเกตรปู หนา 56
2) วิเคราะหกิจกรรมที่กอใหเกิดมลพิษทางอากาศและผลตอ ครสู ามารถเตรยี มขอ มลู เพ่ือใหนักเรยี น
ส่ิงมีชีวิต แนวทางการปฎิบัติตนเพ่ือลดมลพิษทางอากาศ ไดร วบรวมขอ มูลเก่ยี วกับมลพิษทางอากาศ
บันทึกผล ทเ่ี กิดจากฝนุ ละออง แกส หรือสารเจอื ปน
3) ศึกษาขอ มลู เกีย่ วกบั มลพษิ ทางอากาศ ตา ง ๆ โดยครูสามารถดาวนโหลดเอกสาร
4) วิเคราะหและนําเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพื่อลดมลพิษ ขอ มลู ตาง ๆ ไดจาก
ทางอากาศ บันทึกผล) http://ipst.me/10910 หรือสามารถเปด
ครูบันทึกขน้ั ตอนการทํากจิ กรรมบนกระดานเพื่อเปน แนวทางใน วีดิทศั นเก่ยี วกบั มลพิษทางอากาศ ดงั นี้
 สาเหตขุ องมลพษิ ทางอากาศ
การทํากจิ กรรมของนกั เรียน
13. เม่ือนักเรียนเขาใจวิธีการทํากิจกรรมในทําอยางไร ตอนท่ี 2 แลวให https://www.youtube.com/wat
ch?v=JHND-PlpVj8
นักเรียนทํากิจกรรมไปทีละขอและบันทึกผล โดยครูคอยแนะนําและให  ผลกระทบและแนวทางการปองกนั
ความชวยเหลือตามความจําเปน มลพษิ ทางอากาศ
14. หลังจากทํากิจกรรมเสร็จแลว นักเรียนแตละกลุมนําเสนอขอมูล https://www.youtube.com/wat
เก่ียวกับมลพิษทางอากาศซึ่งนักเรียนไดจัดกระทําในรูปแบบที่นาสนใจ ch?v=AK_e3mdxppg
โดยอาจใหจัดแสดงหนาหองเรียนแลวใหนักเรียนทุกคนเดินชมผลงาน  มลพษิ ทางอากาศคืออะไรและแนว
ของเพื่อน แลวรวมกันใหคะแนนการนําเสนอของกลุมท่ีนาสนใจมาก การลดมลพิษทางอากาศ
ท่ีสุด https://www.youtube.com/wat
15. ครูและนักเรียนรว มกนั อภปิ ราย โดยใชคําถามดังนี้ ch?v=NI3_46V_K04
15.1 จากรูป กิจกรรมใดบางที่กอใหเกิดมลพิษทางอากาศ และสงผล หรือจากแหลง เรียนรูอ่ืน ๆ ทเี่ กี่ยวขอ ง

ตอส่ิงมีชีวิตอยางไร (การปลอยควันจากรถยนตและควันจาก หากนักเรียนไมสามารถตอบ
โรงงานอุตสาหกรรมกอ ใหเ กิดมลพษิ ทางอากาศ เพราะทําใหเกิด คําถามหรืออภิปรายไดตามแนว
ฝุนละอองจํานวนมากและมีแกสพิษในอากาศ การท้ิงขยะและ คําตอบ ครูควรใหเวลานักเรียนคิด
การขับถายของสุนัขกอใหเกิดมลพิษทางอากาศเพราะทําใหเกิด อยางเหมาะสม รอคอยอยางอดทน
กลิ่นเหมน็ ) แ ล ะ รั บ ฟ ง แ น ว ค ว า ม คิ ด ข อ ง
15.2 กิจกรรมดังกลาว (ขอ 15.1) สงผลตอสิ่งมีชีวติ อยางไร (นักเรียน นักเรียน
ตอบตามความคิดของตนเอง เชน ควันจากรถยนตและควนั จาก
โรงงานอุตสาหกรรมมีผลตอการหายใจของท้ังมนุษย สัตว และ
พืช บดบังแสงที่พืชนํามาใชในการสรางอาหาร ทําใหบานเรือน
สกปรก และถามีควันมาก ๆ จะทําใหการมองเห็นส่ิงตาง ๆ

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 145

คูมือครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

ไมชัดเจน การท้ิงขยะไมถูกที่ทําใหเกิดความสกปรกเปนแหลง ถ า ค รู พ บ ว า นั ก เ รี ย น ยั ง มี
สะสมเชือ้ โรคทีอ่ าจกอ ใหเกิดโรคตา ง ๆ ในมนุษยและสตั วไ ด) แ น ว คิ ด ค ล า ด เ ค ลื่ อ น เ ก่ี ย ว กั บ
15.3 แนวทางการปฏิบัติตนเพื่อลดมลพิษทางอากาศที่เกิดจาก แนวทางการปฏิบัติตนเพื่อลด
กิจกรรมดังกลาว ทําไดอยางไร (นักเรียนตอบตามความคิดของ มลพิษทางอากาศ ใหรวมกัน
ตนเอง เชน ใชรถสาธารณะ ปลูกตนไม ลดการใชวัสดุที่ทําให อภิปรายจนนักเรียนมีแนวคิดท่ี
เกิดขยะ) ถูกตอ ง
16. ครูเปด โอกาสใหน กั เรียนตอบหรอื ซักถามในสิ่งทีอ่ ยากรเู พม่ิ เติมเกี่ยวกับ
การลดมลพิษทางอากาศ จากนั้นรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปวา การเตรยี มตัวลว งหนาสาํ หรบั ครู
อากาศท่ีมีฝุนละอองจํานวนมาก การเพิ่มปริมาณของแกส หรือสาร เพ่อื จัดการเรียนรใู นครง้ั ถัดไป
เจือปนตาง ๆ เปนจํานวนมาก ทําใหเกิดมลพิษทางอากาศ และสงผล
ตอส่ิงมีชีวิต เชน หายใจไมสะดวกหรืออาจเปนโรคเก่ียวกับระบบ ในคร้ังถัดไป นักเรียนจะได
หายใจหรือโรคอื่น ๆ ตามมาได ซึ่งแนวทางการปฏบิ ัติตนเพื่อลดมลพษิ เรียนกิจกรรมที่ 1.3 ลมเกิดข้ึนได
ทางอากาศทําไดหลายวิธีขึ้นอยูกับสาเหตุของการเกดิ มลพิษทางอากาศ อยางไร ครูวางแผนเลือกบริเวณตาง ๆ
ในแตละบริเวณ (S13) ใ น โ ร ง เ รี ย น ที่ ป ล อ ด ภั ย กั บ นั ก เ รี ย น
17. นักเรียนรวมกันอภิปรายเพื่อตอบคําถามใน ฉันรูอะไร ตอนท่ี 2 และ เ พ่ื อ ใ ห นํ า เ ท อ ร ม อ มิ เ ต อ ร ไ ป แ ข ว น
รว มกนั อภปิ รายเพอื่ ใหไ ดแ นวคาํ ตอบที่ถูกตอง นอกจากน้ีครูอาจใหนักเรียนเตรียมขวด
18. นักเรียนรวมกันสรุปสิ่งท่ีไดเรียนรูในกิจกรรมนี้ จากนั้นนักเรียนอาน พลาสติกเปลาแบบหนาขนาด 1,500
ส่ิงท่ีไดเรียนรูเกี่ยวกับแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือลดมลพิษทางอากาศ มิลลิลิตร และขวดพลาสติกเปลาใบเล็ก
และเปรียบเทียบกบั ขอ สรปุ ของตนเอง ขนาด 600 มิลลิลิตรมาอยางละ 1 ใบ
19. ครูกระตุนใหนักเรียนฝกต้ังคําถามเก่ียวกับเร่อื งท่ีสงสัยหรอื อยากรูเพ่ิมเตมิ ตอกลุม หรือครูเตรียมไวใหเพื่อให
ใน อยากรูอีกวา จากน้ันครูอาจสุมนักเรียน 2 -3 คน นําเสนอคําถามของ เพียงพอกบั จํานวนนักเรียน
ตนเองหนาช้ันเรียน และใหนักเรียนรวมกันอภิปรายเก่ียวกับคําถาม
ที่นําเสนอ
20. ครูนําอภิปรายเพื่อใหนักเรียนทบทวนวาไดฝกทักษะกระบวนการทาง
วิทยาศาสตรและทักษะแหงศตวรรษท่ี 21 อะไรบางและในข้ันตอน
ใดบาง
21. ครูชักชวนนักเรียนอภิปรายคําถามชวนคิด ในหนังสือเรียน หนา 59
โดยอาจใหนกั เรียนไปสืบคนขอมลู เพิ่มเติมเพื่อหาคาํ ตอบ

146 สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสัตว

แนวคําตอบในแบบบันทกึ กิจกรรม

สงั เกตและบรรยายสง่ิ ที่พบในอากาศกบั มลพิษทางอากาศ

นกั เรยี นวาดรปู ตามทีส่ ังเกตได นกั เรียนตอบ
นกั เรยี นวาดรปู ตามทส่ี ังเกตได ตามทส่ี ังเกตได
เชน ใกลถ นน
มรี ถว่ิงไปมา

มตี น ไมห ลาย
ตน

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี 147

คูมอื ครูรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสัตว

ฝุน ละออง 

เปน สิง่ เจอื ปนอยใู นอากาศที่มผี ลตอสขุ ภาพของส่ิงมีชวี ติ

รวบรวมขอมลู และนาํ เสนอแนวทางการปฏบิ ัติตนในการลดมลพิษ

ทางอากาศ

นักเรียนตอบตามทไ่ี ดวิเคราะหกิจกรรมในรปู

การปลอ ยควันจากรถยนต เวยี นศรี ษะ หายใจ ใชรถสาธารณะแทน
ไมส ะดวก การใชร ถสวนตัว

การปลอ ยควนั จาก เวียนศรี ษะ หายใจ ปลกู ตนไม ลดการปลอยควัน
โรงงานอตุ สาหกรรม ไมส ะดวก

148 สถาบนั สงเสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คูมอื ครูรายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชีวติ ของสัตว

การทิ้งขยะไมเ ปนที่ สง กลน่ิ เหม็น ลดการใชสิง่ ของท่ี
กอใหเกิดขยะ
การขบั ถายของสุนัข สง กลน่ิ หม็น คดั แยกขยะกอนทง้ิ
ฝกใหส นุ ขั ขับถายใหเ ปน ที่
หรอื เก็บมลู สุนัขไปทิ้งในที่
ทเี่ หมาะสม

แนวคําตอบ เชน การปลกู ตนไม การใชร ถสาธารณะหรอื การเดินทาง
ไปดว ยกันเพอื่ ลดปรมิ าณแกสคารบอนไดออกไซดท่ีเกิดจากการเผาไหม
เช้อื เพลิงจากรถยนตหลายคัน การคดั แยกขยะกอนทง้ิ เพ่ือใหส ามารถนาํ ขยะ
ท่ใี ชแ ลว กลับไปใชใ หมเ พื่อชวยลดปรมิ าณขยะ

สถาบันสง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 149

คูมอื ครูรายวิชาพน้ื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ติ ของสตั ว
นักเรยี นนําเสนอในรปู แบบทนี่ า สนใจ

150 สถาบนั สงเสริมการสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพื้นฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสตั ว

นักเรียนตอบตามที่สังเกตได เชน แตกตางกนั โดยเมอ่ื แขวนกระดาษทมี่ ี
เทปใสทบี่ รเิ วณโรงเรียนซึ่งอยูใกลถ นนพบวา มีฝุน ละอองตดิ อยูท่เี ทปใส
มากกวาเทปใสทีแ่ ขวนไวท ่ีบาน
นักเรยี นตอบตามท่ีสังเกตได เชน ไมเทากนั เพราะแตล ะบรเิ วณมีสภาพแวดลอ ม
แตกตา งกัน

นักเรยี นตอบตามท่ีสังเกตได เชน เมอื่ นาํ เทปใสไปแขวนในบริเวณตาง ๆ
พบวามฝี นุ ละอองมากนอ ยแตกตา งกนั ขึ้นอยูกับสภาพแวดลอมในแตล ะบริเวณ

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 151

คูมอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชวี ิตของสัตว

การปลอ ยควนั จากรถยนต การปลอ ยแกสหรือควนั จากโรงงานอตุ สาหกรรม
การเผาขยะ การเผาปา การทิง้ ขยะไมเ ปนท่ี ฯลฯ

แนวทางการปฏบิ ตั ติ นข้ึนอยูกบั สาเหตุท่กี อใหเ กิดมลพษิ ทางอากาศ เชน
การปลกู ตนไมเ พ่ือลดแกสคารบ อนไดออกไซดทเ่ี กดิ จากการเผาไหมเ ช้ือเพลงิ
การเผาขยะ การเผาปา หรือการคัดแยกขยะกอ นทิ้งเพอื่ ลดปริมาณขยะ

กจิ กรรมหลายกิจกรรมในชีวิตประจําวนั ของมนษุ ย เชน ควันท่เี กดิ จากการใชรถยนต
การเผาขยะ การท้ิงขยะ กอใหเ กิดมลพิษทางอากาศ ซง่ึ สง ผลตอสิง่ มชี ีวิต เชน
การหายใจนาํ แกสทสี่ ง ผลเสียตอ รางกายเขาไป กล่นิ เหม็นมีผลทําใหวิงเวียนศรี ษะ
หรือขยะท่ีหมักหมมทาํ ใหเกิดโรคได สว นแนวทางการปฏิบตั ิตนเพือ่ ลดมลพิษ
ทางอากาศมีหลายวธิ ขี นึ้ อยูกบั สาเหตุของการเกดิ มลพิษ เชน การปลกู ตน ไมช ว ยลด
ปริมาณแกส คารบ อนไดออกไซดทเี่ กดิ จากการเผาไหมเชื้อเพลงิ
กจิ กรรมหลายอยางในชีวิตประจําวนั ของมนษุ ยกอใหเกิดมลพิษทางอากาศ
ซ่ึงสง ผลตอสิง่ มีชีวิต แนวทางการปฏิบัตติ นเพื่อลดมลพิษทางอากาศมีหลาย
วิธีขึ้นอยกู ับสาเหตุของการเกดิ มลพิษทางอากาศน้ัน

152 สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู ือครูรายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

คาํ ถามของนักเรียนทต่ี ้ังตามความอยากรูข องตนเอง

ไมควรทํา เพราะการเผาไหมของถานจะมีแกสคารบอนไดออกไซด
และแกสคารบอนมอนอกไซดออกมา ทําใหอากาศในเต็นทมีปริมาณ
ของแกส 2 ชนิดเพ่ิมมากข้ึน และเม่ือนักทองเที่ยวหายใจสูดเอา
อากาศเขาไป ทําใหรางกายไดรับแกสคารบอนมอนอกไซดซ่ึงเปน
อนั ตรายตอ รา งกายมากขึ้น รวมท้ังทาํ ใหรางกายไดรับแกส ออกซิเจน
ซึ่งเปนแกสที่จําเปนตอรางกายนอยลง ทําใหเกิดอาการงวงหลับโดย

ไมร ตู วั และเสยี ชีวติ ได

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 153

คูมอื ครูรายวิชาพนื้ ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

แนวการประเมินการเรียนรู

การประเมนิ การเรยี นรูของนกั เรยี นทําได ดงั น้ี
1. ประเมินความรเู ดิมจากกิจกรรมสํารวจความรกู อนเรียน หรอื การอภิปรายในชน้ั เรยี น
2. ประเมินการเรยี นรจู ากคําตอบของนกั เรียนระหวางการจดั การเรยี นรแู ละจากแบบบันทึกกจิ กรรม
3. ประเมินทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตรแ ละทกั ษะแหงศตวรรษที่ 21 จากการทํากิจกรรมของนกั เรยี น

การประเมินจากการทาํ กิจกรรมที่ 1.2 ลดมลพิษทางอากาศไดอยา งไร

รหัส สิง่ ที่ประเมิน คะแนน

ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
S1 การสงั เกต
S8 การลงความเห็นจากขอมูล
S13 การตีความหมายขอ มูลและลงขอ สรุป
ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21
C4 การสอ่ื สาร
C5 ความรว มมอื
C6 การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร

รวมคะแนน

154 สถาบันสง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมอื ครรู ายวิชาพ้ืนฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

ตาราง รายการประเมนิ และเกณฑการประเมนิ ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร

ทกั ษะกระบวนการ รายการประเมิน ดี (3) เกณฑก ารประเมนิ ควรปรบั ปรุง (1)
ทางวิทยาศาสตร พอใช (2)

S1 การสังเกต การสังเกตส่งิ ทต่ี ิด สามารถใชต าและ สามารถใชต าและ สามารถใชต าและ

เทปใสทีแ่ ขวนไวท ี่ แวนขยายบอก แวนขยายบอก แวนขยายบอก

โรงเรยี นและบา นโดย รายละเอียดของส่ิงท่ีตดิ รายละเอียดของส่ิงที่ตดิ รายละเอียดของส่ิงท่ตี ดิ

ใชตาและแวนขยาย เทปใสที่แขวนไวท ี่ เทปใสทแี่ ขวนไวท ี่ เทปใสที่แขวนไวท ่ีโรงเรียน

และการสังเกต โรงเรยี นและบาน และใช โรงเรียนและบาน และ และบา น และใชต าสงั เกต

กิจกรรมในรปู ที่ ตาสงั เกตกจิ กรรมในรปู ที่ ใชตาสังเกตกิจกรรมใน กิจกรรมในรูปท่กี อใหเกดิ

กอใหเ กิดมลพิษทาง กอ ใหเ กดิ มลพิษทาง รปู ท่กี อ ใหเกิดมลพิษทาง มลพษิ ทางอากาศไดเพยี ง

อากาศ อากาศไดดวยตนเอง อากาศได จากการชี้แนะ บางสว น แมว าจะไดร ับคาํ

โดยไมเ พ่ิมความคดิ เห็น ของครูหรือผูอ ่นื หรือมี ชแี้ นะจากครูหรือผูอ่ืน

การเพ่ิมเตมิ ความคดิ เหน็

S8 การลงความ การลงความเห็นจาก สามารถลงความเหน็ จาก สามารถลงความเห็นจาก สามารถลงความเหน็ จาก

เห็นจากขอมลู ขอ มูลไดว าสง่ิ ที่พบ ขอ มูลไดอยางถูกตอ ง ขอ มลู ไดอ ยางถูกตอง ขอมลู ไดไ มครบถวนวา

จากกิจกรรม ดว ยตนเองวา ส่ิงที่พบ จากการชแี้ นะของครู สง่ิ ท่พี บจากกิจกรรม

กอใหเ กิดมลพษิ ทาง จากกิจกรรม กอ ใหเกดิ หรอื ผอู ่นื วาส่ิงท่ีพบจาก กอใหเ กิดมลพษิ ทาง

อากาศหรือไม และ มลพิษทางอากาศหรือไม กจิ กรรม กอใหเ กดิ อากาศหรอื ไม และจากรูป

จากรปู กจิ กรรมใด และจากรปู กิจกรรมใด มลพษิ ทางอากาศหรอื ไม กจิ กรรมใดกอใหเ กิด

กอ ใหเกดิ มลพิษทาง กอใหเ กิดมลพษิ ทาง และจากรูป กิจกรรมใด มลพิษทางอากาศ และ

อากาศ และสงผลตอ อากาศ และสงผลตอ กอ ใหเกดิ มลพิษทาง สง ผลตอ ส่งิ มีชวี ิตอยางไร

ส่ิงมีชีวติ อยา งไร สิง่ มชี วี ิตอยา งไร อากาศ และสงผลตอ แมวา จะไดร บั คําช้ีแนะ

สง่ิ มชี ีวติ อยางไร จากครหู รือผูอ่ืน

สถาบันสงเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี 155

คูมือครรู ายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยที่ 2 อากาศและชวี ิตของสตั ว

ทักษะกระบวนการ รายการประเมนิ ดี (3) เกณฑการประเมิน ควรปรบั ปรุง (1)
ทางวิทยาศาสตร พอใช (2)

S13 การตีความ การตีความหมาย สามารถตคี วามหมาย สามารถตีความหมาย สามารถตีความหมาย

หมายขอมูลและลง ขอมลู จากการสังเกต ขอ มลู จากการสงั เกต ขอมูลจากการสงั เกต ขอ มูลจากการสงั เกต และ

ขอ สรปุ และลงขอสรปุ และลงขอสรุปเกย่ี วกับ และลงขอสรุปเกย่ี วกบั ลงขอ สรุปเกีย่ วกับส่ิงที่

เก่ียวกับสง่ิ ท่ีอาจทํา สงิ่ ที่อาจทาํ ใหเ กดิ มลพิษ สิ่งท่อี าจทําใหเ กิดมลพิษ อาจทาํ ใหเกิดมลพษิ ทาง

ใหเ กิดมลพิษทาง ทางอากาศ และบรเิ วณ ทางอากาศ และบริเวณ อากาศ และบริเวณท่ีอาจ

อากาศ และบริเวณที่ ท่อี าจมีมลพิษทางอากาศ ทีอ่ าจมีมลพษิ ทางอากาศ มีมลพษิ ทางอากาศ และ

อาจมีมลพษิ ทาง และตีความหมายขอมลู และตคี วามหมายขอมูล ตีความหมายขอมูลจาก

อากาศ และ จากการรวบรวมขอมูล จากการรวบรวมขอมูล การรวบรวมขอ มลู และลง

ตคี วามหมายขอมูล และลงขอสรปุ เกีย่ วกบั และลงขอสรุปเกยี่ วกบั ขอ สรปุ เก่ยี วกับ กจิ กรรม

จากการรวบรวม กิจกรรมที่กอใหม ลพิษ กิจกรรมท่ีกอ ใหมลพิษ ทกี่ อ ใหมลพิษทางอากาศ

ขอมลู และลงขอสรุป ทางอากาศ และสง ผลตอ ทางอากาศ และสงผลตอ และสงผลตอส่งิ มีชวี ติ

เกี่ยวกับกจิ กรรมท่ีกอ สิง่ มีชวี ติ และแนวทางใน สิง่ มชี ีวิต และแนวทางใน และแนวทางในการปฏิบตั ิ

ใหมลพษิ ทางอากาศ การปฏบิ ตั ติ นเพื่อลด การปฏิบัติตนเพ่ือลด ตนเพอ่ื ลดมลพิษทาง

และสงผลตอ สง่ิ มีชีวติ มลพษิ ทางอากาศได มลพษิ ทางอากาศได อากาศไดไมถูกตอง แมว า

และแนวทางในการ ถูกตองดว ยตนเอง ถกู ตองจากการช้แี นะ จะไดรบั คาํ ช้แี นะจากครู

ปฏบิ ัติตนเพอื่ ลด ของครูหรอื ผูอืน่ หรอื ผูอื่น

มลพษิ ทางอากาศ

156 สถาบันสงเสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี

คมู อื ครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

ตาราง รายการประเมนิ และเกณฑการประเมินทักษะแหง ศตวรรษท่ี 21

ทักษะแหง รายการประเมิน ดี (3) เกณฑก ารประเมนิ ควรปรับปรงุ (1)
ศตวรรษที่ 21 พอใช (2) สามารถนาํ เสนอ
C4 การสือ่ สาร กจิ กรรมที่กอ ใหเ กดิ
การนําเสนอกจิ กรรมท่ี สามารถนําเสนอกิจกรรมที่ สามารถนําเสนอกจิ กรรมที่ มลพิษทางอากาศ ผล
C5 ความ ตอ สิง่ มชี วี ิต และ
รวมมอื กอใหเกดิ มลพิษทาง กอ ใหเ กิดมลพิษทาง กอ ใหเ กิดมลพิษทางอากาศ แนวทางการปฏิบัตติ น
เพ่อื ลดมลพษิ ทาง
อากาศ ผลตอส่งิ มชี ีวติ อากาศ ผลตอ สง่ิ มชี วี ิต ผลตอ สิ่งมชี ีวิต และแนวทาง อากาศใหผ ูอ่ืนเขา ใจได
เพียงบางสว น แมว า จะ
และแนวทางการปฏบิ ตั ิ และแนวทางการปฏิบัติตน การปฏบิ ตั ติ นเพ่ือลดมลพิษ ไดร บั คาํ ชแ้ี นะจากครู
หรือผูอนื่
ตนเพื่อลดมลพิษทาง เพอ่ื ลดมลพษิ ทางอากาศ ทางอากาศใหผอู ืน่ เขาใจได สามารถทํางานรวมกบั
ผูอ ่ืนในการทํากจิ กรรม
อากาศใหผ ูอื่นเขาใจได ใหผูอนื่ เขา ใจไดอยาง อยางถูกตอง และรวดเร็ว และแสดงความคดิ เหน็
เก่ยี วกับการเกิดมลพิษ
อยา งถูกตอง และ ถกู ตอง และรวดเร็วได จากการชี้แนะของครูหรือ ทางอากาศในบรเิ วณ
ตา ง ๆ และการ
รวดเรว็ ดวยตนเอง ผูอืน่ รวบรวมขอมูลและ
นาํ เสนอกิจกรรมที่
การทํางานรว มกับผอู น่ื สามารถทาํ งานรว มกับ สามารถทาํ งานรว มกับผอู นื่ กอ ใหเ กดิ มลพิษทาง
อากาศ ผลตอส่งิ มีชวี ติ
ในการทํากจิ กรรมและ ผูอ่นื ในการทํากจิ กรรม ในการทาํ กิจกรรมและแสดง และแนวการปฏบิ ัติตน
เพอ่ื ลดมลพษิ ทาง
แสดงความคดิ เหน็ และแสดงความคดิ เห็น ความคดิ เห็นเก่ียวกบั การ อากาศในรูปแบบที่
นา สนใจไดบา ง รวมทั้ง
เกีย่ วกบั การเกิดมลพษิ เกย่ี วกับการเกดิ มลพษิ ทาง เกิดมลพิษทางอากาศใน ไมย อมรับความคิดเหน็
ของผูอนื่
ทางอากาศในบริเวณ อากาศในบรเิ วณตาง ๆ บริเวณตา ง ๆ และการ

ตา ง ๆ และการรวบรวม และการรวบรวมขอมูล รวบรวมขอ มลู และนําเสนอ

ขอมูลและนาํ เสนอ และนาํ เสนอกจิ กรรมท่ี กิจกรรมท่ีกอใหเกดิ มลพิษ

กิจกรรมท่ีกอ ใหเกิด กอใหเกิดมลพิษทาง ทางอากาศ ผลตอสิง่ มีชีวติ

มลพิษทางอากาศ อากาศ ผลตอสง่ิ มชี วี ติ และแนวการปฏบิ ตั ิตนเพ่ือ

ผลตอส่ิงมีชีวติ และ และแนวการปฏิบตั ติ นเพื่อ ลดมลพิษทางอากาศใน

แนวการปฏิบตั ติ นเพ่ือ ลดมลพษิ ทางอากาศใน รปู แบบที่นา สนใจ รวมทัง้

ลดมลพษิ ทางอากาศใน รปู แบบทนี่ า สนใจ รวมทง้ั ยอมรับความคิดเหน็ ของ

รูปแบบท่นี า สนใจ ยอมรบั ความคดิ เห็นของ ผอู ื่นเปน บางชวงเวลาของ

รวมทั้งยอมรับความ ผูอนื่ ตลอดชว งเวลาของ การทํากิจกรรม

คดิ เหน็ ของผูอ่ืน การทํากจิ กรรม

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 157

คูมอื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชวี ติ ของสัตว

ทักษะแหง รายการประเมิน ดี (3) เกณฑก ารประเมนิ ควรปรับปรุง (1)
ศตวรรษที่ 21 พอใช (2)

C6 การใช การใชเ ทคโนโลยีชวยใน สามารถใชเ ทคโนโลยีชวย สามารถใชเทคโนโลยชี วยใน สามารถใชเทคโนโลยี

เทคโนโลยี การนําเสนอขอมลู ท่ี ในการนาํ เสนอขอ มลู ท่ี การนาํ เสนอขอ มูลทรี่ วบรวม ชวยในการนาํ เสนอ

สารสนเทศและ รวบรวมไดเกีย่ วกบั รวบรวมไดเกยี่ วกบั ไดเ ก่ียวกบั กิจกรรมท่ี ขอ มลู ท่ีรวบรวมได

การสือ่ สาร กิจกรรมที่กอ ใหเกิด กจิ กรรมท่ีกอใหเกิดมลพิษ กอ ใหเ กดิ มลพษิ ทางอากาศ เกยี่ วกับกจิ กรรมที่

มลพิษทางอากาศ ผล ทางอากาศ ผลตอสง่ิ มชี ีวติ ผลตอ สง่ิ มีชีวิต และแนวทาง กอ ใหเกดิ มลพิษทาง

ตอ สิ่งมีชวี ิต และ และแนวทางการปฏบิ ัติตน การปฏิบตั ติ นเพื่อลดมลพิษ อากาศ ผลตอสิง่ มชี วี ติ

แนวทางการปฏิบตั ิตน เพอื่ ลดมลพษิ ทางอากาศ ทางอากาศในรูปแบบที่ และแนวทางการ

เพ่ือลดมลพษิ ทาง ในรูปแบบทน่ี าสนใจดวย นา สนใจ จากการชีแ้ นะของ ปฏิบตั ิตนเพอ่ื ลดมลพษิ

อากาศในรูปแบบที่ ตนเอง ครูหรอื ผูอ่นื ทางอากาศในรูปแบบที่

นาสนใจ ไมนาสนใจ แมวา จะได

รับคําชแ้ี นะจากครูหรือ

ผูอ ื่น

158 สถาบนั สง เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี

คมู อื ครูรายวิชาพ้นื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยที่ 2 อากาศและชวี ติ ของสตั ว

กิจกรรมที่ 1.3 ลมเกดิ ขึน้ ไดอ ยา งไร

กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดวัดและเปรียบเทียบ
อุณหภูมิของอากาศในบริเวณตาง ๆ สรางแบบจําลอง

และอธิบายการเกิดลม สืบคนขอมูลและบรรยาย

ประโยชนและโทษของลม

เวลา 4 ชัว่ โมง
จดุ ประสงคการเรยี นรู

1. วัดและเปรยี บเทียบอณุ หภมู ขิ องอากาศในบรเิ วณ

ตาง ๆ

2. สรา งแบบจาํ ลองและอธิบายการเกดิ ลม

3. สบื คน ขอ มลู และบรรยายประโยชนแ ละโทษของลม

วัสดุ อุปกรณส ําหรับทาํ กจิ กรรม ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร

สงิ่ ท่คี รตู อ งเตรยี ม/กลุม S1 การสงั เกต

1. เทอรมอมิเตอร 2 อนั S2 การวดั
S7 การพยากรณ
2. กระดาษ 1 แผน
S8 การลงความเห็นจากขอ มูล
3. เทปใส 1 มวน
S13 การตีความหมายขอมลู และลงขอ สรุป
4. กรรไกร 1 เลม S14 การสรา งแบบจําลอง

5. เชอื กหรอื ดาย 1 เสน ทักษะแหงศตวรรษท่ี 21

(ยาวประมาณ 50 เซนตเิ มตร) C2 การคิดอยางมวี ิจารณญาณ
C4 การสอื่ สาร
6. ธปู 1 ดอก
C5 ความรวมมือ
7. ไมขดี ไฟ 1 กลัก
ส่อื การเรียนรูแ ละแหลงเรียนรู
8. กระปองบรรจทุ ราย 1 ใบ
1. หนงั สอื เรยี น ป.3 เลม 1 หนา 60-66
9. เทียนไข 1 เลม
2. แบบบันทกึ กจิ กรรม ป.3 เลม 1 หนา 59-65
สงิ่ ทน่ี ักเรยี นตองเตรียม/กลุม 3. วดี ิทศั นตัวอยา งปฏิบตั ิการวิทยาศาสตรสาํ หรบั ครู

1. ฝาขวดนํา้ 1 ฝา เรอ่ื งลมเกิดขน้ึ ไดอยางไร http://ipst.me/9914

2. ขวดนาํ้ พลาสติกใบใหญ 1 ใบ

3. ขวดน้ําพลาสตกิ ใบเลก็ 1 ใบ

สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 159

คูม อื ครรู ายวิชาพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวติ ของสตั ว

แนวการจัดการเรียนรู ในการตรวจสอบความรูเดิม
ครูรับฟงเหตุผลของนักเรียนเปน
1. ครตู รวจสอบความรเู ดมิ ของนกั เรยี นเกยี่ วกับอุณหภูมิของอากาศใน สําคัญ ครูยังไมเฉลยคําตอบใด ๆ
แตละวนั และในแตละสถานที่ โดยนาํ รูปสถานท่ีที่มีสภาพแวดลอม แตชักชวนใหหาคําตอบท่ีถูกตอง
แตกตางกัน เชน ปา สนามหญาโลงแจง มาใหนักเรียนสังเกต จากการทํากิจกรรมตา ง ๆ
จากนนั้ ครูอาจใชคาํ ถามดงั น้ี
1.1 ในเวลาเดียวกัน อุณหภูมิของอากาศตามบริเวณตาง ๆ
จะเทากันหรือไม และรูไดอยางไร (นักเรียนตอบตามความ
เขาใจของตนเอง เชน ไมเทากัน ในปาจะมีอุณหภูมิของ
อากาศตํ่ากวาสนามหญาโลงแจง รูไดจากการใชเคร่ืองวัด
อณุ หภมู ิ เชน เทอรมอมเิ ตอร มาวัดอุณหภูมิของอากาศ)

2. ครูเช่ือมโยงความรูเดิมของนักเรียนไปสูการทํากิจกรรมท่ี 1.3 โดย
ใชคําถามดังนี้ อากาศตามสถานท่ีตาง ๆ ซึ่งมีอุณหภูมิแตกตางกัน
สงผลใหเกิดส่ิงใด (นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง)
จากนั้นครูชักชวนนกั เรยี นหาคําตอบจากการทํากจิ กรรม

3. นักเรียนอาน ช่ือกิจกรรม และ ทําเปนคิดเปน ในหนังสือเรียน
หนา 60 จากนั้นครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายเพ่ือตรวจสอบ
ความเขา ใจจุดประสงคใ นการทํากจิ กรรม โดยใชค าํ ถามดังนี้
3.1 กิจกรรมน้ีนักเรียนจะไดเรียนเร่ืองอะไร (อุณหภูมิของอากาศ
ในบรเิ วณตาง ๆ การเกิดลม ประโยชนและโทษของลม)
3.2 นักเรียนจะไดเรียนรูเรื่องนี้ดวยวิธีใด (การวัด การสราง
แบบจําลอง และการสบื คนขอมูล)
3.3 เม่อื เรียนจบแลว นักเรียนจะทาํ อะไรได (เปรยี บเทยี บอุณหภูมิ
ของอากาศในบริเวณตาง ๆ อธิบายการเกิดลม และบรรยาย
ประโยชนแ ละโทษของลม)

4. นักเรียนบันทึกจุดประสงคขอที่ 1 ลงในแบบบันทึกกิจกรรม หนา
59 และขอที่ 2 และ 3 ลงในแบบบันทึกกิจกรรม หนา 60 จากนั้น
อา น สิ่งที่ตองใช ในการทํากจิ กรรม จากนัน้ ครนู ําวสั ดุอปุ กรณที่ใช
ในการทํากิจกรรมมาแสดงใหน กั เรยี นดทู ลี ะอยาง

160 สถาบันสง เสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

คูมือครรู ายวิชาพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนว ยท่ี 2 อากาศและชีวิตของสตั ว

5. นักเรียนอาน ทําอยางไร ตอนท่ี 1 โดยครูใชวิธีฝกทักษะการอานที่ ขอเสนอแนะเพมิ่ เตมิ

เหมาะสมกับความสามารถของนักเรียน จากนนั้ ครูตรวจสอบความ ครูนําเทอรมอมเิ ตอรม าแสดงและสาธติ
ใหน ักเรียนดหู นาชั้นเรียนเพ่ือใหนักเรยี นรจู ัก
เขาใจเก่ยี วกบั ลําดบั ข้ันตอนการทํากิจกรรม โดยใชค าํ ถามดังน้ี ลกั ษณะและวธิ กี ารใช ซึง่ เทอรม อมเิ ตอรบ างชนิด
บรรจุของเหลวสแี ดง บางชนิดบรรจขุ องเหลวสเี งนิ
5.1 นักเรียนตอ งเลือกบริเวณที่จะวัดอุณหภูมขิ องอากาศที่ไมซ้ํากับ ครูแนะนําวา สว นท่เี หน็ เปน สีแดงหรอื สเี งนิ ที่ปลาย
กลมุ อน่ื ๆ กบี่ รเิ วณ (2-3 บรเิ วณ) ดา นหน่ึง เรยี กวา กระเปาะเทอรมอมิเตอร ดา นใน
กระเปาะเปน ของเหลวสีแดงหรอื สเี งิน เมอ่ื จะวดั
5.2 นักเรียนตองใชเคร่ือ งมื อใ ดวัด อุณหภู มิข อ งอ า ก า ศ อณุ หภมู ิของสิ่งใดก็นํากระเปาะไปสัมผัสกับวตั ถุ
(เทอรม อมิเตอร) น้นั ของเหลวสแี ดงหรือสเี งินสามารถหดตัวหรือ
ขยายตัวเพื่อบอกระดับความรอนของวตั ถุหรือ
5.3 การเตรียมเครื่องมือที่จะนําไปวัดทําไดอยางไร และจะแขวน อุณหภมู ิได การอานคา อุณหภูมขิ องวตั ถุใหดูจาก
ระดบั ความสูงของของเหลวท่ีตรงกับขีดแบง บน
เคร่ืองมือน้ีอยางไร (ใชกระดาษทําเปนกรวยแลวนํามาหุม แทงแกวโดยตอ งมองระดบั ของของเหลวใหอยใู น
ระดับสายตา อุณหภูมิมีหนว ยวัดเปน
กระเปาะของเทอรมอมิเตอร และนําเทอรมอมิเตอรไปแขวน องศาเซลเซียส เทอรมอมิเตอรแ บบแทง ยาวจะ
สามารถวดั อุณหภูมิไดต้ังแต 0-100
ใหป ลายเทอรมอมิเตอรสูงจากพื้นไมน อยกวา 1 เมตร) องศาเซลเซียส

5.4 เพราะเหตุใดจึงตองหุมกระเปาะเทอรมอมิเตอรไว (นักเรียน

ตอบตามความเขาใจของตนเอง แตครูควรเฉลยวาการใช

กระดาษหุมกระเปาะไวเพ่ือไมใหกระเปาะเทอรมอมิเตอร

ถูกแสงอาทิตยโดยตรง เพราะเราตองการวัดอุณหภูมิของ

อากาศ ไมต องการวดั อณุ หภมู ขิ องแสงอาทิตย)

6. กอนจะใหนักเรียนทํากิจกรรมตอนที่ 1 ครูใหนักเรียนสังเกต

ลักษณะของเทอรมอมิเตอร และสาธิตวิธีวัดอุณหภูมิของอากาศ

จากนัน้ ใหน ักเรยี นฝก วัดอณุ หภูมิของอากาศจนนักเรียนสามารถทํา

ไดอ ยางถกู ตอง

7. นักเรียนแตละกลุมรวมกันเลือกสถานที่ท่ีไมซ้ํากัน และครูควร
แนะนาํ ใหเลือกสถานทีท่ ั้งที่เปนกลางแจง เชน สนามหนาโรงเรียน
และสถานท่ีในรม เชน ใตตนไม หรือใตอาคารเรียน นอกจากน้ี
ควรใหนักเรียนรวมกันกําหนดเวลาท่ีจะวัดอุณหภูมิของอากาศ
ตามสถานที่ตาง ๆ ใหเหมือนกัน เพื่อใหสามารถเปรียบเทียบ
ขอมูลไดงาย โดยอาจเลือกชวงเวลาพักกลางวันที่นักเรียนวาง
พรอ มกนั

8. นักเรียนแตละกลุมทํากิจกรรมตามขั้นตอนท่ีบันทึกไวบนกระดาน
ขณะท่ีทํากิจกรรมครูควรชวยเหลือและใหคําแนะนําตามความ
จําเปน

สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 161

คูมอื ครรู ายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.3 เลม 1 | หนวยท่ี 2 อากาศและชีวติ ของสัตว

9. เม่ือทุกกลุมสํารวจอุณหภูมิตามเวลาที่กําหนดแลว ครูอาจให ขอ เสนอแนะเพิม่ เตมิ
นักเรียนนําขอมูลมาบันทึกในตารางบนกระดานหรือกระดาษปรูฟ
ทค่ี รเู ขยี นเตรยี มไวให ซึง่ ตดิ แสดงไวหนา ช้ันเรยี น ตั ว อ ย า ง ต า ร า ง บั น ทึ ก ผ ล ที่ เ ขี ย น บ น
กระดานหรือกระดาษปรูฟสําหรับการบันทึก
10. นักเรียนนําเสนอผลการสํารวจอุณหภูมิของอากาศ จากนั้นครูและ ขอมลู
นักเรยี นรวมกนั อภิปรายผลการทาํ กจิ กรรม จากขอ มลู ในตารางโดย ตาราง อณุ หภมู ิของอากาศทบ่ี ริเวณตา ง ๆ
ใชคาํ ถามดังน้ี
10.1 อุณหภูมิของอากาศในบริเวณตาง ๆ ในเวลาเดียวกัน ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรและ
แตกตางกันหรือไม อยางไร (อุณหภูมิของอากาศบริเวณ ทกั ษะแหงศตวรรษท่ี 21 ทนี่ ักเรียนจะไดฝ ก
ตาง ๆ ในเวลาเดียวกันจะแตกตางกัน เชน บริเวณท่ีอยูใน
ที่รมใตตนไม จะมีอุณหภูมิของอากาศต่ํากวาบริเวณ จากการทาํ กจิ กรรม
กลางสนามหนาโรงเรยี น) ตอนท่ี 1
10.2 เพราะเหตใุ ดในเวลาเดียวกนั แตสถานที่ตา งกัน จึงมีอณุ หภูมิ S1 สังเกตลกั ษณะสภาพแวดลอมในบรเิ วณที่
ข อ ง อ า ก า ศ แ ต ก ต า ง กั น ( เ พ ร า ะ แ ต ล ะ ส ถ า น ที่ มี
สภาพแวดลอมแตกตางกัน เชน บริเวณท่ีมีตนไมใหญ วัดอณุ หภูมขิ องอากาศ
ทําใหรม จึงไดรับความรอนจากแสงอาทิตยนอย ทําใหมี S2 วัดอุณหภูมิของอากาศในบรเิ วณตาง ๆ
อุณหภมู ิของอากาศตา่ํ กวา บรเิ วณท่ีโลงแจง )
โดยใชเ ทอรม อมเิ ตอร และระบุหนว ยของ
11. ครูและนักเรียนรวมกันอภิปรายและลงขอสรุปวา อุณหภูมิของ อุณหภมู ขิ องอากาศ
อากาศแตล ะสถานที่ในเวลาเดียวกนั อาจจะไมเ ทากัน (S13) S8 ลงความเห็นจากขอมลู เก่ียวกับความ
แตกตา งของอุณหภูมขิ องอากาศในแตละ
12. นักเรยี นรวมกนั อภิปรายและตอบคาํ ถามใน ฉันรูอะไร ตอนที่ 1 ใน สถานทใ่ี นเวลาเดียวกนั
แบบบันทึกกิจกรรม หนา 63 โดยครูอาจใชคําถามเพ่ิมเติมเพื่อให C5 รวมกนั ทํางานกับผอู ่นื ในการสาํ รวจ
ไดแ นวคาํ ตอบที่ถูกตอง อณุ หภูมขิ องอากาศในบรเิ วณตา ง ๆ

13. ครูเชื่อมโยงเขาสูกิจกรรมตอนท่ี 2 โดยถามวา อุณหภูมิของอากาศ
ที่แตกตางกันในบริเวณตาง ๆ มีผลทําใหเกิดลมไดหรือไม อยางไร
(นักเรียนตอบตามความเขาใจของตนเอง) ครูชักชวนใหน ักเรยี นหา
คาํ ตอบจากการทํากิจกรรม

14. นักเรียนอาน สิ่งที่ตองใช ในการทํากิจกรรม จากน้ันครูนําวัสดุ
อุปกรณสําหรับใชในกิจกรรมตอนที่ 2 มาแสดงใหนักเรียนดู
ทลี ะอยา ง

162 สถาบันสง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี