Μαθαίνω Ελληνικά - Παντελής Παππάς

Ασκηση
Συμπληρώστε τις προτάσεις με -ήστε ή -είστε .

• Αν δεν συγκιν εσείς, εγώ τι να κάνω;

• Όταν ειδοποι να έρχεστε αμέσως.

• Παρακαλώ ειδοποι τους οδηγούς να έρθουν στο γραφείο μου.

• Το ξέρετε ότι τιμωρ για την αδιαφορία σας.

• Τιμωρ παραδειγματικά κάθε παράβαση.

• Κατανο τα λόγια του, είναι ακόμα παιδί.

• Δικαιολογ την απουσία μου.

• Με αυτά τα ψέματα δε δικαιολογ .

• Απειλ τους, γιατί δεν καταλαβαίνουν αλλιώς.

• Μη χάνετε την ψυχραιμία σας όταν απειλ .

• Τηλεφων στο 210-5444656 και κερδίστε πλούσια δώρα.

• Πληροφορ ότι το κατάστημα μας θα κλείσει στις εννέα ακριβώς.

• Πληροφορ τον ότι τα έμαθα όλα.

• Εξαντλ κάθε πιθανότητα που απομένει.

• Μην μιλάτε, γιατί εξαντλ .

• Γιατί αρν τις πράξεις σας;

• Ικανοποι τις επιθυμίες τους.

Όλα δικά μας!

Ως ενήλικοι πιστεύουμε ότι τα παιδιά ζουν σε ένα κόσμο ανέμελο,
απαλλαγμένο από άγχος και στενοχώριες. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει
ακριβώς το αντίθετο. Ακόμη και τα πιο μικρά παιδιά έχουν αισθανθεί
συχνά το άγχος να τα πνίγει κι αυτή η κατάσταση τα ακολουθεί ως την
ενηλικίωση τους.

Ένας από τους πολλούς παράγοντες που προκαλεί το παιδικό άγχος, έχει
προέλθει μέσα από την οικογένεια του παιδιού και συγκεκριμένα από
εμάς, τους γονείς.

Εμείς ως ενήλικες βάζουμε οι ίδιοι τους στόχους και τους κανόνες της
ζωής μας, ενώ τα παιδιά μας δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια. Ένα παιδί δεν
θα είχε αγχωθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, αν είχε τη δυνατότητα να βάλει και
αυτό, σε συμφωνία μαζί μας, τους κανόνες που το αφορούν.

JF%©

Πόσα από τα «μη» και τα «πρέπει» έχουν συζητηθεί με τα παιδιά μας,
πριν τους τα ανακοινώσουμε με ύφος φωτεινού παντογνώστη; Έχουμε
σκεφτεί πως ακόμα και για την ώρα του φαγητού αποφασίζουμε «εμείς οι
μεγάλοι» χωρίς να ρωτήσουμε το παιδί αν πεινάει;

Αν αυτές τις καταστάσεις βιώνουν τα μικρότερα παιδιά, τα μεγαλύτερα
θα έχουν δεχθεί, μέχρι να τελειώσουν το Λύκειο, μια σειρά από αφόρητες
πιέσεις που ξεκινούν τις περισσότερες φορές από τα απραγματοποίητα
όνειρα μας.

Εμείς θέτουμε ακόμη τους στόχους τους και μάλιστα με υψηλές
προσδοκίες. Ζητάμε από αυτά να κατακτήσουν, ίσως και ολόκληρη την
«υδρόγειο». Πόσοι από εμάς (τους γονείς) όμως έχουμε αναρωτηθεί αν
έχει το παιδί τα κίνητρα και πολύ περισσότερο τις ικανότητες να επιτύχει
εκεί που εμείς οι ίδιοι αποτύχαμε;

Ο δωδεκαετής «αγώνας δρόμου» που ξεκίνησε με την είσοδο του
παιδιού στο σχολείο πρέπει να είναι «νικηφόρος». Γι' αυτό το παιδί θα
πρέπει να έχει πάρει όλα εκείνα τα απαραίτητα προσόντα (ξένες γλώσσες,
πιάνο, κολυμβητήριο και ποιος ξέρει άλλο τι) που θα του δώσουν το
δικαίωμα να θεωρείται επιτυχημένο.

Και το κάνει!
Όταν λοιπόν τελειώσει με το καλό την ακαδημαϊκή σταδιοδρομία του,
ακόμη και τότε εμείς οι γονείς, αντί να παραδεχτούμε και να
αναγνωρίσουμε την επιτυχία ως δικό του επίτευγμα, περηφανευόμαστε γι'
αυτή λες και είναι δικό μας κατόρθωμα. Δική μας θήραί
Όλα δικά μας!
Όμως ο κόπος του; Οι αγωνίες του; Το άγχος που του φορτώναμε τόσα
χρόνια; Αυτά δεν είναι δικό μας δημιούργημα;

Ι Παρακείμενος
ι Μιλάμε για το αποτέλεσμα μιας πράξης που έχει πια τελειώσει.
ενεστώτας αόριστος Παρακείμενος

ί τραυματίζομαι τραυματίστηκα έχω + θέμα αορίστου + εί
έχω τραυματιστεί

ι ωφελούμαι ωφελήθηκα έχω ωφεληθεί
κόβομαι κόπηκα έχω κοπεί

ι 347

Γράψε τον αόριστο και τον παρακείμενο των ρημάτων:

ενεστώτας αόριστος παρακείμενος
απολύομαι
διώχνομαι
καταστρέφομαι
καταπιέζεσαι
αμείβεται
κοιταζόμαστε
μοιράζεστε
εκβιάζονται

• Από τότε που πήρε αύξηση στη
δουλειά.(στρώνομαι)
πολλά λεφτά από την τράπεζα.(χρεώνομαι)
• Αυτοί μόνες σας; (χτενίζομαι)
• εδώ από το πρωί και περιμένουμε.(στήνομαι)
•
• Ο λογαριασμός από χθες.(εξοφλούμαι)
• παλιά σ' αυτό το νοσοκομείο.(νοσηλεύομαι)
• Δεν
• Το προϊόν ποτέ οι δυο τους.(συνεργάζομαι)
από την Κίνα.(εισάγομαι)

Συντελεσμένος μέλλοντας

Μια πράξη θα έχει γίνει πριν από μια συγκεκριμένη στιγμή.

ενεστώτας αόριστος συντελεσμένος μέλλοντας
θα έχω + θέμα αορίστου + -εί
δικάζομαι δικάστηκα
θα έχω δικαστεί
παρουσιάζομαι παρουσιάστηκα θα έχω παρουσιαστεί
θα έχω φανεί
φαίνομαι φάνηκα

348

Γράψε τον αόριστο και το συντελεσμένο μέλλοντα των ρημάτων:

ενεστώτας αόριστος συντελεσμένος
μέλλοντας
επισκευάζομαι
γοητεύομαι
παντρεύομαι
ευχαριστιέμαι
θεωρείσαι
ζεσταίνεται
λυνόμαστε
εμφανίζεστε
συμπληρώνονται

• Μέχρι το καλοκαίρι τα περιοδικά; (τυπώνομαι)
• Ως το απόγευμα ο παππούς.(εγχειρίζομαι)
• Όλα τα φυτά
• Εσείς ως το μεσημέρι.(ποτίζομαι)
• Σε λίγο σε δέκα λεπτά; (ετοιμάζομαι)

έτσι. (κουράζομαι) αν συνεχίσουμε να δουλεύουμε

Υπερσυντέλικος
Μια πράξη είχε τελειώσει στο παρελθόν πριν γίνει κάποια άλλη.

ενεστώτας αόριστος Υπερσυντέλικος
είχα + θέμα αορίστου + -εί
βάφομαι βάφτηκα είχα βαφτεί
ψηφίζομαι ψηφίστηκα είχα ψηφιστεί
ενημερώνομαι ενημερώθηκα είχα ενημερωθεί

Γράψε τον αόριστο και τον υπερσυντέλικο των ρημάτων:

ενεστώτας αόριστος υπερσυντέλικος
δικαιώνομαι
προτείνομαι
διευκολύνομαι
μαραίνεσαι
εκπαιδεύεται
δικαιολογούμαστε
ληστεύεστε
υποκρίνονται

349

• Ο αγώνας λόγω βροχής, (αναβάλλομαι)
• Εμείς την προηγούμενη μέρα. (πληρώνομαι)
• Τα πόδια τους
• Δεν από την ορθοστασία, (πρήζομαι)
• Το κρέας ακόμα στον εισαγγελέα, (απολογούμαι)
• Κρύωσαν γιατί
πολύ καλά στα κάρβουνα.(ψήνομαι)
(λούζομαι) και μετά βγήκαν αμέσως έξω.
•
σε μια μικρή σπηλιά για να μη βραχούμε.
(χώνομαι)

Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο Έλληνα;

θύρα θήρα Θήρα

(η πόρτα) (το κυνήγι) ( η Σαντορίνη)

Άσκηση

Στις παρακάτω προτάσεις συμπλήρωσε τα γράμματα που λείπουν:

• Κλείσε το παράθρο γιατί κάνει κρύο.
• Δε συνάντησε το παραμικρό θ_ραμα.
• Η είσοδος των φιλοξενούμενων οπαδών θα γίνει από τη θ ρ α έξι.
• Ο Φώτης ένιωθε σαν θ ρ ί ο στο κλουβί.
• Έπιασε το καλοκαίρι δουλειά ως θ_ροφύλακας.
• Φέτος θα πάω διακοπές στη Θ_ρα.
• Ο θ_ρωρός του υπουργείου δεν άνοιξε ακόμη την εξώθ_ρα.
• Να ασφαλίσεις τα κοσμήματα σε μια θ_ρίδα της τράπεζας.

υπο-
( από κάτω )

Με την πρόθεση υπό σχηματίζονται πολλές σύνθετες λέξεις και
γράφονται με ύψιλον υ και όμικρον ο.
Παίρνει τις παρακάτω μορφές:
• υπο-, όταν η δεύτερη λέξη αρχίζει από σύμφωνο και σπάνια από

φωνήεν.
Π.χ. υπο-λογίζω, υπο-γράφω, υπό-ηχος, υπο-επιτροπή, ...
• υπ- ή υφ-, όταν η δεύτερη λέξη αρχίζει από φωνήεν
Π.χ. υπ-αρχηγός, υπ-ήκοος, υφ-υπουργός, ...

350

Λέξεις

υπογραφή, υποδέχομαι, υποδήματα, υπογραμμίζω, υπόθεση, υποκείμενο,
υπόκοσμος, υποκρίνομαι, υπολογιστής, υπομονή, υποπτεύομαι, ύποπτος,
υπόσχεση, υποχρέωση, υποχωρώ, υποφέρω, υποψία, ...

ύδωρ
( το νερό )

Από τη λέξη ύδωρ προέρχονται και έχουν σχηματιστεί πολλές σύνθετες
λέξεις που αρχίζουν από υδατ- και υδρ-

υδρόγειος, υδραγωγείο, ύδρευση, υδρόβιος, υδραυλικός, υδροδότηση,
υδατοκαλλιέργεια, υδατόπτωση, υδροφόρα, υδροχλώριο, υδροχόος,
υδροπλάνο, υδροηλεκτρικό, υδρόχρωμα, ...

επί-

πρόθεση για σχηματισμό σύνθετων λέξεων ( από πάνω, περισσότερο, ...)

επιβάλλω, επιτρέπω, επιβάτης, επιβλέπω, επιβάρυνση, επιγραφή, επίδειξη,
επίδομα, επιδρώ, επίκαιρος, επικαλύπτω, επικεφαλίδα, επικοινωνία,
επιλοχίας, επιμέλεια, επιμένω, επινόηση, επίπεδο, επιπλοκή, επίπτωση,
επίσημος, επιστρέφω, επιτόκιο, ....

δια-

διάθεση, διαβατήριο, διάγνωση, διαγραφή, διαγωγή, διάδοχος, διάδρομος,
διαζύγιο, διακόπτης, διακοπή, διάλογος, διαμάχη, διασχίζω, διαταγή,
διαφωνώ, διαφωνία, διαχείριση, διαχωρίζω, διαλέγω, ...

Να γράψεις τα παρακάτω ρήματα σε όλους τους χρόνους στο ίδιο
πρόσωπο.

Ενεστώτας λυπάται θυμάστε κοιμάσαι
Παρατατικός
Αόριστος .
Μέλλ. Εζακ.
Μελλ. Στιγμ.
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Μελλ. Συντελ.

351

Μεταφέρω στον άλλο αριθμό τις προτάσεις:
Αυτός εργάζεται σε βιοτεχνία ενδυμάτων.

Τους αρέσει να κάθονται στο μπαλκόνι και να διαβάζουν.

Σήμερα θα κοιμηθώ νωρίς γιατί είμαι κουρασμένος.

Αν χρειαστείτε αυτοκίνητο, ελάτε να σας το δώσω.

Πρέπει να δουλέψω πολλές ώρες σήμερα.

Αυτή τώρα βρίσκεται στην δουλειά της

Δεν έχει λεφτά, αλλά ντύνεται με ακριβά ρούχα.

Ο θείος μου πλούτισε πουλώντας τυρόπιτες.

Ο μυστηριώδης ταξιδιώτης
Το αεροπλάνο προσγειώθηκε στις τρεις και σαράντα πέντε το πρωί στο
διεθνές αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο μυστηριώδης ταξιδιώτης με
την πολυμελή συνοδεία του προσπάθησαν να αποφύγουν τους
δημοσιογράφους. Όμως δεν τα κατάφεραν, γιατί ένας ευφυής συνάδελφος
μας είχε αντιληφθεί το σχέδιο τους.
Κατάλαβε ότι ο δημοφιλής ποδοσφαιριστής θα ταξίδευε τέτοια ώρα για
να περάσει απαρατήρητος. Έτσι ήταν εκεί και περίμενε κρυμμένος. Μόλις
είδε πως πλησιάζει ένα πολυτελές αυτοκίνητο για να παραλάβει τον μάγο
της στρογγυλής θεάς, βγήκε ξαφνικά και τον φωτογράφισε. Η λάμψη από

352

το φλας της φωτογραφικής μηχανής τον πρόδωσε. Όλα τα βλέμματα
έπεσαν πάνω του.

Άρχισε να τρέχει για να μπορέσει να σώσει το πολύτιμο υλικό. Μετά
από ένα διαρκές εικοσάλεπτο τρέξιμο κατάφερε να ξεφύγει από την
μανιώδη καταδίωξη των μπράβων του.

Έτσι, την άλλη μέρα μάθαμε όλοι πως ένας παγκόσμιος πρωταθλητής, ο
Ντ. Αρμ. Μαρακόνα, ήρθε για διακοπές στην Ελλάδα.

Τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες

;■ ■ ' Ενικός αριθμός

Ονομ. αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
Γεν. το διεθνές
Αιτ. ο διεθνής η διεθνής του διεθνούς
Κλητ. το διεθνές
του διεθνούς της διεθνούς
Ονομ. διεθνές
Γεν. το(ν) διεθνή τη(ν) διεθνή
Αιτ. ουδέτερο
Κλητ. - διεθνή(ς) - διεθνής τα διεθνή
των διεθνών
Πληθυντικός αριθμός τα διεθνή

αρσενικό θηλυκό διεθνή

οι διεθνείς οι διεθνείς
των διεθνών των διεθνών
τους διεθνείς τις διεθνείς
- διεθνείς - διεθνείς

> Όπως ο διεθνής, -ης, -ες κλίνονται :
ο υγιής, ο συνεχής, ο επιεικής, ο ειλικρινής, ο ακριβής, ο ελώδης, ο
βραχώδης, ο επιμελής, ο συγγενής, ο ευγενής, ...

Άσκηση

Κλίνε στον πίνακα που ακολουθεί το επίθετο : ο υγιής, η υγιής, το υγιές.

Ονομ. αρσενικό Ενικός αριθμός ουδέτερο
Γεν. ο θηλυκό το
Αιτ. του του
Κλητ. το(ν) η το
της
τη(ν)

353

Πληθυντικός αριθμός

αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
τα
Ονομ. οι οι των
τα
Γεν. των των
Αιτ. τους τις —
Κλητ.
——

Άσκηση

Με τα επίθετα της παρένθεσης συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις.

(υγιής, ασθενής, βαλτώδης, επιμελής, επταμελής, διεθνής, καταρρακτώδης,
βραχώδης,)

• Έκανε τις διακοπές του σε ένα νησί.

• Μετέφεραν τον με φορείο.

• Στην άκρη της λίμνης το έδαφος είναι .

• Η βροχή κατέστρεψε τα σπαρτά.

• Το συμβούλιο της εταιρίας είναι .

• Ο διαγωνισμός θα γίνει στην Μάλτα.

• Ο Αντώνης είναι μαθητής.

• Μην ανησυχείτε ο γιος σας είναι .

• Το φύλο είναι οι γυναίκες.

Η ορθογραφία των λέξεων:

δήμος
(οι πολίτες μιας πόλης ή η πόλη)

δημοσιογράφος, δημοφιλής, δήμαρχος, δημοκρατία, δημοκράτης,
δημοσιεύω, δημόσιος, δημοσιογραφία, δημότης, δημοσιότητα,
δημοσιοποίηση, δημοψήφισμα, απόδημος, ...

πρώτο-
πρωταθλητής, πρωταγωνιστής, πρωτοβρόχι, πρωτεργάτης, πρωτεύουσα,
πρωτοβουλία, πρωτάθλημα, πρωταπριλιά, πρωτομαγιά, πρωτοχρονιά,
πρωτομάστορας, πρωτοπαλίκαρο, πρωτοσέλιδο, πρωθυπουργός, ...

354

προ-
(μπροστά, πριν, ...)
πρόλογος, πρόξενος, προξενείο, πρόσκληση, προϊστάμενος, προετοιμάζω,
πρόεδρος, προέρχομαι, προγραμματίζω, προαγωγή, προβλέπω,
προαίσθημα, προβάλλω, πρόοδος, προκαταβολή, προθεσμία, προτείνω,
προσγείωση, προσβολή, πρόσληψη, προσλαμβάνω, προσφορά, προτιμώ,
πρόωρος, ...

Μαμά, μου είπε, όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω παιδί!

Τι έχει το παιδί; Είναι άρρωστο;
Όλα τα παιδιά σήμερα είναι άρρωστα.
Θα μου πεις τώρα τι τρέχει με το παιδί; Τι πρόβλημα υπάρχει; Τα
μαθήματα τελειώσανε, καλοκαιράκι ήρθε. Δεν ξεκουράζεται; Δεν παίζει;
Ως τρελό! Δεν το συζητώ!
Χαίρομαι που το ακούω!
Κι εγώ χαίρομαι που το βλέπω! Όλη μέρα, με δισεκατομμύρια άλλα
παιδάκια, κάνουν παρέα, φωνάζουν, γελάνε, παίζουν, κυνηγητό,
κρυφτό, κλέφτες κι αστυνόμους.
Περνά, περνάει η μέλισσα, με τα μελισσόπουλα;
Και με τα παιδόπουλα! Ορδές παιδόπουλων! Πού τα χάνεις, πού τα
βρίσκεις, ξεσαλώνουν στις άπειρες αλάνες της γειτονιάς!
Ποιες αλάνες;
Της γειτονιάς!
Ποιας γειτονιάς;
Αυτό σου λέω κι εγώ, βρε ζώον. Ποιες αλάνες και ποιας γειτονιάς;
Ευγενία, με βρίζεις!
Μα είναι δυνατόν, χρυσή μου γυναίκα; Δεν έχεις ιδέα του τι γίνεται;
Έχω τον πόνο μου, έχω κι εσένα! Ποιες αλάνες, ποιας γειτονιάς, ποιο
κυνηγητό, ποιο κρυφτό, ποιοι κλέφτες, ποιοι αστυνόμοι; Απ' όλα αυτά,
μόνο οι κλέφτες μείνανε. Μπουκάρουν στο σπίτι και σου το κάνουνε
θερινό. Και με ρωτάς κι εσύ αν παίζει το παιδί...
Έχεις ένα δίκιο...
Περισσότερα δίκια έχω. Ποιο παιδί παίζει σήμερα, για να παίζει και το
δικό μου; Πού να παίξουνε; Πώς να παίξουνε; Με ποιους να παίξουνε;
Κλείνονται το καθένα στο καβούκι του, κάθονται σε μια πολυθρόνα,
παίρνουν κι από ένα τζόι στικ στο χέρι κι αγωνίζονται να νικήσουν μια
κινούμενη εικόνα. Κι όταν έρχεται κάποιος φίλος του;

355

— Και τότε κλείνονται στο καβούκι τους, παίρνουν από δύο τζόι στικ στα
δύο χέρια και αλλάζουνε πίστες στα ηλεκτρονικά.

— Πίστες αλλάζουνε. Κουβέντα δεν αλλάζουνε;
— Όχι βέβαια. Έρχεται το ξένο το παιδί και στο σπίτι επικρατεί η άκρα του

τάφου σιωπή! Μόνο ένα τσάκα - τσούκα ακούς. Τσάκα - τσούκα, τσάκα
- τσούκα, έρχεται μετά η άλλη μάνα να παραλάβει το βλαστάρι της,
«πολύ ωραία περάσαμε» λέει το παιδί της.
— Τόσο ξέρουνε, τόσα λένε...
— Α, ναι; Τα παιδιά είναι τα σχιζοφρενή της παρέας; Εμείς φταίμε. Έτσι τα
μεγαλώσαμε. Έτσι τα καταντήσαμε. Εμείς κλέψαμε τις αλάνες τους, τις
γειτονιές τους. Εμείς τα καταδικάσαμε σε ισόβια δεσμά, μέσα σε ένα
διαμέρισμα. Μπροστά από μια οθόνη. Αυτό το τσάκα τσούκα εμείς τους
το επιβάλαμε. Εμείς με την παραφροσύνη μας. Οι άρρωστοι!

— Τα παιδιά δεν παίζουν!

— Ναι, δεν είναι τρόπος αυτός που μεγαλώνουν!
— Είπες «μεγαλώνουν»; Ξέρεις τι μου είπε κάποτε ο γιος μου;

— Τι;
— «Μαμά», μου είπε, «όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω παιδί!»

(Από την εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» με αλλαγές 9/7/2005)

-ητό
κυνηγητό, παραμιλητό, βογκητό,
ξεφωνητό, αγκομαχητό, αναφιλητό, ...

• Όλο το βράδυ άκουγα το του.

• Λαχάνιασα από το .

• Το του ασθενή ακουγόταν σε όλο το νοσοκομείο.

• Έκλαιγε συνέχεια με :.

-οσύνη
παραφροσύνη, δικαιοσύνη, καλοσύνη,...

• Μου μιλάει πάντα με .
• Λένε πως η είναι τυφλή.
• Είναι ψυχικά άρρωστος, τέτοια
δεν έχω ξαναδεί!

356

I
ί
i -αία
σημαία, κεραία, αυλαία, αλλά
i μαία, περικεφαλαία, θέα, νέα, ιδέα, παρέα

Κέα, Ζέα, Ρέα, Ιτέα, Νεμέα, ...

I Αθηναία, Κερκυραία, ...
i Με την μου πήγαμε στο γήπεδο.
Άνοιξε την του θεάτρου.

I Έμαθε τα _ από την τηλεόραση.

Το καλοκαίρι δούλευα στο νησί .

i Σήκωσαν τις και προχώρησαν.

Η έδειξε το νεογέννητο στον πατέρα του.

Δεν έχεις από υπολογιστές.
i Το κρασί
είναι περίφημο.

i -όνα -ώνα
i εικόνα, πολυθρόνα, κολόνα, κρυψώνα, αρραβώνα, χελώνα,
σταγόνα, βελόνα, αμαζόνα, ... λεγεώνα, αχυρώνα, ...

• Κάθισαν αναπαυτικά και αποκοιμήθηκαν.(πολυθρόνα)
• Δεν ήπια ούτε μια κρασί, (σταγόνα)

Λερώθηκε το ύφασμα .(πολυθρόνα)
Καθάρισε όλες με την πίεση του νερού.(κολόνα)

Οι σύνδεσμοι
Οι άκλιτες λέξεις που συνδέουν προτάσεις ή άλλες λέξεις.

Συμπλεκτικοί και, ούτε, μήτε,

(ενώνουμε λέξεις, προτάσεις, ...) ουδέ, μηδέ

Έφαγε κοτόπουλο ψητό και ήπιε κρασί.
Δεν πήρε ένα τηλέφωνο ούτε έστειλε γράμμα.

357

Διαχωριστικοί (ξεχωρίζουμε, επιλέγουμε,...) Fr

η, είτε

Ή θα πάμε μαζί ή δεν πάω ούτε εγώ.
Θα αγοράσεις είτε το παλτό είτε το κουστούμι.

ΙΑντιθετικοί αλλά, μα, όμως, παρά, ενώ,
(δείχνουμε την αντίθεση) ωστόσο, αν και, μόνο, μολονότι

Με κάλεσε, αλλά δεν πήγα.
Το έπλυνα πολύ καλά, μα δεν καθάρισε.
Αν και έτρεξα γρήγορα, τελικά δεν πρόφτασα.

Χρονικοί όταν, καθώς, σαν, αφού, ενώ,
(δείχνουμε τη χρονική στιγμή ) πριν, πριν να, μόλις, προτού,
ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε

Όταν με πήρε τηλέφωνο, εγώ είχα φύγει.
Καθώς ταξίδευα, έμαθα τα ευχάριστα νέα.
Ώσπου να έρθεις, θα έχω ετοιμάσει κάτι για να φάμε.
Αφού πλυθείς, να φορέσεις το καινούργιο παντελόνι.

Ειδικοί (εξηγούμε ιδιαίτερα κάτι) ότι, πως, που

Έμαθα ότι είσαι άρρωστος.
Το ήξερα πως θα έρθεις.

Αιτιολογικοί (φανερώνουμε την αιτία) γιατί, επειδή, αφού

Δεν θα έρθει μαζί μας, γιατί είναι κουρασμένος.
Αφού δεν καταλαβαίνουν, γιατί στενοχωριέσαι;
Το μωρό κλαίει, επειδή δεν του αγόρασα το παιχνίδι.

Υποθετικοί (κάνουμε υπόθεση) αν , σαν, αμα

Αν θέλεις να βρεις δουλειά, πρέπει να ψάξεις.
Άμα σε πάρει τηλέφωνο πες του ότι τον ζήτησα.

358

Τελικοί (δείχνουμε το τέλος μιας ενέργειας) να, για να
Θέλω να βγούμε έξω, για να διασκεδάσουμε.

Αποτελεσματικοί (δείχνουμε το αποτέλεσμα) ώστε (να), που
Άφησε το σημείωμα πάνω στο τραπέζι, ώστε να φαίνεται

Διστακτικοί (φανερώνουμε δισταγμό) μη(ν), μήπως
Τρέμω στην ιδέα μην πάθεις κανένα κακό.

Συγκριτικός (κάνουμε σύγκριση) πάρα

Καλύτερα να με απολύσουν, παρά να δουλεύω με τέτοιες συνθήκες.

Επεξηγηματικός (εξηγούμε περισσότερο) δηλαδή

Η «νύφη του Θερμαϊκού», δηλαδή η Θεσσαλονίκη, είναι όμορφη πόλη.

Συμπληρώνω τις προτάσεις με τους συνδέσμους της παρένθεσης
(αλλά, είτε, ή, ούτε, ενώ, μήπως)

Μου είπε πως θα έρθει, δεν ήρθε.

του το πεις όχι το ίδιο μου κάνει.

Θα πιούμε κρασί μπίρα;

είναι τρελός κάνει τον τρελό.

Δε θέλω να τον δω να τον ακούσω.

Η Μαρία είναι κοντή όμορφη.

Θα πας στο χωριό θα μείνεις στην Αθήνα;

Ο Γιάννης έτρεξε, δεν πρόλαβε το τρένο.

Δε θέλω μπίρα κρασί. Θα πιω νεράκι.

έτσι αλλιώς, εγώ θα πάω διακοπές.

Η δουλειά μου είναι κουραστική, μου αρέσει.

359

• Κάθισες στη γιορτή έφυγες αμέσως;

• Φοβάμαι έπαθε τίποτε.

• πρόσεχε πολύ τελικά δεν απέφυγε το ατύχημα.

• Ο Σταμάτης είναι χοντρός ο Μηνάς είναι λεπτός.

• Ανησυχώ το πάρει στραβά.

(γιατί, επειδή, μόλις, ότι, καθώς, αλλά, αφού)

• Δεν το αγόρασα, ήταν ακριβό.

• Μάλωσαν, ο Τάκης πλήρωσε το λογαριασμό.

• Να τους πεις όλη την αλήθεια έρθουν.

• είσαι άρρωστος, γιατί δεν πας στο σπίτι σου;

• Νομίζει τα ξέρει όλα.

• Καθώς έφευγα μου φώναξε, δε γύρισα πίσω.

• τους συναντήσεις, να τους πεις τα νέα.

• τελειώσεις τη δουλειά σου , έλα στο γραφείο μου.

ως ή ώσπου (= μέχρι να)

ως + (άρθρο) ώσπου + (να + ρήμα)

Ξέρουμε πότε τελειώνει μια ενέργεια Δεν υπάρχει συγκεκριμένο τέλος

• Θα μείνω τις τρεις το μεσημέρι.

• Θα μείνω να τελειώσεις τις δουλειές σου.

• Θα φτάσουμε στη Θεσσαλονίκη τις 8 το βράδυ.

• Θα καθίσεις στο νοσοκομείο να μας πουν οι γιατροί ότι

είσαι καλά.

• το μεσημέρι, η βενζίνη θα έχει τελειώσει.

• Μη φύγεις να κλείσω την υπόθεση.

• αύριο θα έχω τελειώσει το διάβασμα του βιβλίου.

Να συμπληρώσετε τα κενά διαλέγοντας την κατάλληλη λέξη από την
παρένθεση.

• Πήγε για ύπνο, πρώτα έκανε ένα ζεστό μπάνιο, (γιατί, αφού, πριν)

• θέλεις κι άλλο γάλα στον καφέ σου; (επίσης, ίσως, μήπως)

• κάνεις θόρυβο, γιατί κοιμάται ο μπαμπάς, (όχι, δεν, μην)

• πάω για ψώνια, θα σου αγοράσω σοκολάτα (όταν, γιατί, ας)

360

• Αν χιονίσει κι άλλο, αύριο δεν έχουμε σχολείο, (επίσης, όταν,

ίσως)

• Κάνω οικονομίες, αγοράσω αυτοκίνητο, (μόλις, για να, όταν)

• Δεν είσαι γκρινιάρης κι φωνάζεις συνέχεια, (γιατί, αν, ας)

• δεν θέλεις να αργήσουμε, ετοιμάσου γρήγορα, (ας, γιατί, αν)

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΦΗΣ ΦΑΡΟΥ ΤΥΦΛΩΝ

Ένα ιδιαίτερα ευχάριστο σαββατιάτικο πρωινό υπόσχεται στα παιδιά με
προβλήματα όρασης η διοίκηση του Μουσείου Αφής του Φάρου
Τυφλών Ελλάδος. Στο πλαίσιο της Διεθνούς Ημέρας Αναπήρων το
μουσείο ανοίγει τις πύλες του αύριο από τις 10 το πρωί έως τις 2 το
μεσημέρι και καλεί τα παιδιά να γνωρίσουν με την Αφή το μεγαλείο, το
κάλλος, τον πλούτο και την αισθητική τελειότητα των θησαυρών της
πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Να σημειωθεί ότι το Μουσείο Αφής είναι προσβάσιμο και σε άτομα με
κινητικά προβλήματα, τα οποία καλεί η διοίκηση του να συμμετάσχουν
στη γιορτή.

Στις αίθουσες του τα παιδιά μπορούν να «γνωρίσουν ψηλαφίζοντας»,
όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά η διοίκηση του μουσείου, εκθέματα από
όλες τις φάσεις της ελληνικής τέχνης: από την αρχαϊκή, την κλασική, την
ελληνιστική αλλά και τη βυζαντινή εποχή.

Ανάμεσα στα αγάλματα που φιλοξενούνται στο μουσείο σε αντίγραφα
είναι η Αφροδίτη της Μήλου, ο Ερμής του Πραξιτέλη, ο Ηνίοχος των
Δελφών κτλ. Επίσης, μια συλλογή από ακριβή αντίγραφα των
χαρακτηριστικών σχημάτων της ελληνικής αγγειογραφίας επιτρέπει
στους επισκέπτες του μουσείου να αντιληφθούν τη μορφολογία της
ελληνικής κεραμικής.

Ο βυζαντινός πολιτισμός παρουσιάζεται μέσα από ένα μικρό
παρεκκλήσι, όπου υπάρχουν ξυλόγλυπτο τέμπλο, μακέτα του ναού και
διάφορα ιερατικά αντικείμενα.

Το Μουσείο Αφής είναι ανοικτό καθημερινά από τις 9 το πρωί έως τις 2
το μεσημέρι και το Σάββατο από τις 10 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι.

Εφημερίδα City Press
Παρασκευή 2-12-2005

361

Οι πέντε αισθήσεις:

Με την Με την Με την Με την Με την
όραση ακοή όσφρηση
αφη γεύση
βλέπω ακούω μυρίζω νιώθω νιώθω
το σκληρό, το γλυκό
το μαλακό, το πικρό
το λείο, το ξινό

Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο Έλληνα;

αγγείο

δοχείο για τη φύλαξη ή μεταφορά υγρών
ή κάθε δοχείο ως αρχαιολογικό εύρημα
ή αγωγός οργανισμού (αρτηρία ή φλέβα)
ή λεπτός σωλήνας των φυτών

αγγειοπλαστική, αγγειοπλάστης, αγγειογραφία, αγγειογράφος,
αγγειοχειρουργός, αγγειολόγος, ...

το κάλλος τα κάλλη
(η ωραιότητα) (τα στοιχεία που δείχνουν την ομορφιά)

Οι λέξεις που σχηματίζονται με πρώτο συνθετικό το κάλλος, γράφονται με
δύο λάμδα (-λλ-) και γιώτα ( ι ).

καλλίγραμμος, καλλιγραφία, καλλιέργεια, καλλιεργημένος, καλλιεργητής,
καλλιεργώ, Καλλιθέα, Καλλιμάρμαρο, καλλιστεία, καλλιτέχνημα,
καλλιτέχνης, καλλίφωνος, καλλονή

Αλλά!!!
καλλυντικό, καλλωπίζω, καλλωπισμός, καλλωπιστικό

Λέξεις που έχουν συνδετικό φωνήεν το: ω

• Υπάρχουν μερικές λέξεις που, ενώ αρχίζουν από ο, όταν γίνονται
δεύτερα συνθετικά, το (ο) γίνεται ω.

• Οι λέξεις αυτές είναι: ομαλός
όνομα ορυχείο
όροφος οδύνη (πόνος, θλίψη)

όλεθρος (καταστροφή)

362

Π.χ. ( ομαλός ) - ανώμαλος , ( όροφος ) - διώροφος

πάν πλος συν νυμος εξ πλίζω
ά σμος παρ μοιος παν λεθρία
τρι ροφός δι ρισμός λιγνιτ ρυχείο
ετερ νυμος τηλε ραση πολύ ροφός
αν μαλος επ δυνος εφτά ροφός
αν ργανος εξα ροφός επ νυμο
χρυσ ρυχείο μετ νυμία αν δυνος
κάθ δος συν δηγός εξ ρκίζω

Εσύ πού συμβάλλεις;

Ι Ξυπνάς απ' τ' αξημέρωτα. Παλιά, χουζούρευες λίγο παραπάνω στο

ι κρεβάτι και μόλις έκανε να φωτίσει σηκωνόσουν νωχελικά κι
ετοιμαζόσουν για τη δουλειά. Τώρα, είσαι με την ψυχή στο στόμα. Πρέπει

ι να ετοιμάσεις τα παιδιά για το σχολείο και να τα συνοδεύσεις μέχρι εκεί.
Μετά, τρέχεις για τη δουλειά. Βάλε και την πρωινή κίνηση και φτάνεις
καθυστερημένη. Τ' ακούς κι από κει. Και να εξηγήσεις, ποιος νοιάζεται;
Οι πρώτες μέρες του σχολείου είναι ως επί το πλείστον και οι μέρες των
μαζεμένων εξόδων. Τσάντες, μολύβια, τετράδια, βιβλία, συν έξοδα για
γράψιμο στα φροντιστήρια και κάτι άλλα ψιλά, που πάντα βγαίνουν
απρόβλεπτα. Τα πληρώνεις. Μπορείς να κάνεις κι αλλιώς; Και φυσικά,
αφιερώνεις για τον σκοπό αυτό το μεγαλύτερο μέρος απ' το μηνιάτικό σου,
συν την αμέριστη παρουσία σου.
Κάπου εκεί, πέφτει και το πρώτο καμπανάκι από κάποιο σου παιδί:
«Μαμά, δεν βλέπω καλά στον πίνακα». Βεβαίως, τρέχεις στον
οφθαλμίατρο, όπου, βεβαίως - βεβαίως, σου βγάζει το πόρισμα ότι η νεαρή
σου ύπαρξη χρειάζεται γυαλιά. Εδώ θέλεις άλλο ένα μηνιάτικό για σκελετό
και φακούς, γιατί φυσικά στο κατάστημα οπτικών σου λένε πως για αυτές
τις ηλικίες καλό είναι να πάρεις την άριστη ποιότητα. Αλλιώς, σε κάνουν
να αισθάνεσαι το λιγότερο αδιάφορος και άχρηστος ως γονέας. Και
πληρώνεις φυσικά!

363

Σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει ότι οι σχολικές εργασίες για το σπίτι απ'
τα χρόνια τα δικά μας έχουν τριπλασιαστεί. Και μαζί με το πήγαιν' έλα απ'
τις απογευματινές δραστηριότητες, έρχεται το βράδυ κι ούτε που το έχεις
καταλάβει. Ναι, το ξέρω! Δεν ανήκεις στο είδος εκείνο των γυναικών που
έχουν υπηρετικό προσωπικό για τις δουλειές του σπιτιού και τα
μαγειρέματα, γι' αυτό - φυσικά - τα κάνεις κι αυτά εσύ.

Αχ, καλέ, το ξέχασα! Έχεις και σύζυγο. Δουλεύει, δε λέω. Και βγάζει
ίσως και πιο πολλά από σένα. Αλλά λίγο το ένα, λίγο το άλλο, τι να μείνει
κι από κει. Έτσι συντηρείται ένα σπίτι; Με αέρα; Όχι βέβαια!

Ώσπου φθάνει η ευλογημένη εκείνη ώρα που μες στις δουλειές του
Σαββατοκύριακου θα κάτσεις να πιεις έναν καφέ στη βεράντα σου. Είναι η
στιγμή που ξυπνάει ο κύρης σου και φέρνει μαζί και τον φραπέ του. Από
νωρίτερα έχει δει τον λογαριασμό του τηλεφώνου, που τον έχεις πάνω στο
τραπέζι απλήρωτο.
- Μήπως να πεταγόσουν εσύ; Του λες. Την ώρα που ανοίγουν τα

ταχυδρομεία πρέπει ήδη να είμαι στη δουλειά. Άσε που δεν μου έμεινε
τίποτα από λεφτά.
- Δεν έμεινε; Σου λέει με ύφος μεγίστης απορίας, σαν να άκουσε πως ο
πλανήτης άλλαξε τροχιά.
Και δεν το αφήνει εκεί. Όχι! Δεν το αφήνει. Το συνεχίζει το
ερωτηματικό. «Μα καλά! Εσύ πού συμβάλλεις στην οικογένεια;»,
βροντοφωνάζει.
Πού συμβάλλω; ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΩ; Θέλεις να φωνάξεις. Μα... δεν
μιλάς. Το πνίγεις. Και φεύγεις. Γιατί έχεις να δέσεις μια οικογένεια. Ναι!
Μια οικογένεια που ξεκινάει από σένα και τελειώνει σε σένα. Το νιώθεις,
γιατί έχεις πλάι σου τις ψυχές που μεγαλώνεις και τουλάχιστον ξέρουν να
εκτιμούν. Μικρές, αλλά με μυαλό. Σε νοιάζει τίποτ' άλλο; Δε σε νοιάζει.
Εξάλλου, δεν είσαι η μόνη. Είμαι σίγουρη!

Κοντοπούλου Λίνα
Συγγραφέας

Metro, 6/10/2005

364

I

ì
i To ρήμα βάλλω

> To ρήμα βάλλω και τα σύνθετα ρήματα που σχηματίζονται από αυτό

i γράφονται με δύο (-λλ-) στον ενεστώτα και στους χρόνους που
δείχνουν διάρκεια.
Π.χ.

i αναβάλλω, αποβάλλω, περιβάλλω, διαβάλλω, εισβάλλω, καταβάλλω,
μεταβάλλω, παραβάλλω, συμβάλλω, υποβάλλω, εκβάλλω, υπερβάλλω, ...

i Ορθογραφία
I Όταν κάτι γίνεται συνέχεια με (-λλ-)

Όταν κάτι γίνεται μια φορά (ένα στιγμιαίο γεγονός) με ένα (-λ-)

i Βάζω λ ή λλ στα ρήματα των παρακάτω προτάσεων
i Κανένας δεν αμφιβά ει για την αξία σου.

Πάντα αμφέβα α για την εξυπνάδα του.
Προσπάθησαν να επιβά ουν τη γνώμη τους.

i Είπαν ότι θα υποβά ουν αίτηση αύριο.
Έχουν δικαίωμα να υποβά ουν τα χαρτιά τους για σύνταξη.

i Όλοι οι παίχτες έχουν συμβά ει στην κατάκτηση του τίτλου.
Μη του επιτρέπεις να σε προσβά ει.

I Προσπάθησε να με προσβά ει, μα δεν τα κατάφερε.
Υπέβα ε συνέχεια ανόητες ερωτήσεις.
Προχτές η κυβέρνηση υπέβα ε την παραίτηση του.
Η χορωδία θα ψά ει εκκλησιαστικούς ύμνους.
Πίσω απ' τα ψηλά βουνά ξεπρόβα ε ο ήλιος.

Προσογή!

> Τα θηλυκά γράφονται με ένα (λ)
(αναβολή, αποβολή, διαβολή, εισβολή, εκβολή, καταβολή, μεταβολή,
παραβολή, περιβολή, συμβολή, υποβολή, υπερβολή, .... )

Βάλε ένα (λ) ή δύο (λλ) στις παρακάτω λέξεις:

παραβο ή συμβο ή καταγγέ ω
υποβά ω εκβο ή υποβο έας
παραβά ανατο ή συμβά
εκβά ω καταγγε ία προσβο ω
ω
ή

365

αποβο ή αποβά ω απαγγέ ω
άγγε ος αναβο αναβά ω
εισβο έας εισβο ή αγγε ία
αμφιβά εισβά ή ανατέ ω
ω ω

Επιφωνήματα

Τα επιφωνήματα είναι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν μαζί με τις φράσεις
που ακολουθούν: θαυμασμό, πόνο, λύπη, ευχή, έπαινο, παρακίνηση,
άρνηση, αβεβαιότητα, ...

Π.χ. Ω! Τι όμορφο σπίτι! (θαυμασμός)
Α μπα! δε θα έρθω. (άρνηση)
Άιντε! πάμε να φύγουμε. (παρακίνηση)
Οχ! κόπηκα στο χέρι μου! (πόνος)
Μακάρι! όλα να πάνε καλά!
Πουφ! Τι άσχημη μυρωδιά είναι αυτή; (ευχή)
Χμ! Ίσως έχεις δίκιο! (αηδία)
Αλίμονο! Τι κακό με βρήκε! (αβεβαιότητα)
Μπα! πως και τέτοια ώρα εδώ; (λύπη)
(απορία)

Μετά τα επιφωνήματα βάζουμε συνήθως θαυμαστικό (!)

Άσκηση
Με τα επιφωνήματα της παρένθεσης γράψε τις παρακάτω φράσεις:
(αλίμονο, μπράβο, ποπό, πουφ, μακάρι, άιντε, μπα)

Να κερδίσω το λαχείο.

Πώς αγόρασες τόσο ακριβό αυτοκίνητο;

Το σπίτι κάηκε μέσα σε λίγη ώρα.
Φώναξε χαρούμενη η μητέρα.

366

Πες μου το μυστικό να τελειώνουμε.

Πάλι μέσα θα μείνουμε απόψε;

Τι μυρίζει τόσο άσχημα;

Τα σημεία στίξης

Τα σημεία της στίξης τα χρησιμοποιούμε στο γραπτό λόγο για να
μπορέσουμε να αποδώσουμε το νόημα ενός κειμένου διαβάζοντας το. Με
τα μικρά αυτά σημάδια μπορούμε να ρωτήσουμε, να εκφράσουμε τη χαρά
μας, την απορία μας, το θαυμασμό μας, ...

Τα κυριότερα σημεία της στίξης είναι η τελεία ( . ), το κόμμα ( , ), το
ερωτηματικό ( ; ), το θαυμαστικό ( ! ), η διπλή τελεία ( : ), η παρένθεση
( ), τα αποσιωπητικά ( ... ), η παύλα ( - ), τα εισαγωγικά ( « » ).

Η τελεία ( . )

Την τελεία τη χρησιμοποιούμε στο τέλος μιας φράσης που έχει
ολοκληρωμένο νόημα. Με την τελεία φανερώνουμε πως πρέπει να
σταματήσει για λίγο το διάβασμα.
Π.χ. Η βροχή σε λίγο σταμάτησε. Τα σύννεφα διαλύθηκαν.
Μετά από την τελεία αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.

Το κόμμα (, )

Είναι το συχνότερο σημείο της στίξης και το σημειώνουμε για να δείξουμε
μικρό σταμάτημα της φωνής. Με αυτό χωρίζουμε:

> Ασύνδετες λέξεις, οι οποίες ανήκουν στο ίδιο μέρος του λόγου:
Π.χ. Το καλάθι είχε μέσα σύκα, αχλάδια, σταφύλια, ροδάκινα.

> Όμοιες προτάσεις ασύνδετες:
Π.χ. Τελειώσαμε τη δουλειά, βγήκαμε στο δρόμο, περπατήσαμε όλοι μαζί
ως την πλατεία.

> Την κλητική:
Π.χ. Παντελή, θα έρθεις για καφέ;

367

> Μεταξύ των προτάσεων που συνδέονται με τους συνδέσμους:
γιατί, όταν, αλλά, ενώ, επειδή, αν, ώστε,...
Π.χ. Όταν έρθει το καλοκαίρι, θα πάω διακοπές στην Κρήτη.

Φόρεσε το χοντρό πουλόβερ, γιατί κάνει κρύο.

^ Μετά τα λόγια κάποιου, όταν εξηγούμε ποιος τα είπε:
Π.χ. Να είστε φρόνιμοι, είπε ο πατέρας και έφυγε για τη δουλειά.

> Στα βεβαιωτικά ή αρνητικά μόρια, όταν βρίσκονται στην αρχή της
πρότασης:

Π.χ. Ναι, θα έρθω. Όχι, δε θα πάω πουθενά.

Το ερωτηματικό ( ; )

Το σημειώνουμε στο τέλος μιας πρότασης με την οποία ρωτάμε κάτι.
Η πρόταση αυτή λέγεται ερωτηματική.

Π.χ. - Γιατί δε με περίμενες; Δε σου είπα πως θα έρθω σίγουρα;
- Τι ώρα αρχίζει ο αγώνας; ρώτησε με αγωνία.

Το θαυμαστικό ( ! )

Το χρησιμοποιούμε ύστερα από επιφωνήματα ή μετά από κάθε φράση

με την οποία θέλουμε να εκφράσουμε θαυμασμό, χαρά, ευχή, λύπη, πόνο,

φόβο, ...

Π.χ. Τι ωραίο αυτοκίνητο! Αχ!

Μπράβο ! Μακάρι να πάμε εκδρομή !

Η διπλή τελεία ( : )

Τη διπλή τελεία τη χρησιμοποιούμε:

> Μπροστά από τα λόγια κάποιου που αναφέρονται ακριβώς.
Π.χ. Ο παππούς μου είπε: «Μακάρι να μην ξαναγίνει ποτέ πόλεμος»

> Όταν δίνουμε μια εξήγηση ή το αποτέλεσμα ή κάνουμε απαρίθμηση:
Π.χ. Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα: μια νέα ήττα.

Στη γιορτή ήταν: ο Γιώργος, η Φανή, ο Νίκος, ...

368

I

i
i Η παρένθεση ( )

Κλείνουμε σε παρένθεση μια λέξη ή μια φράση με την οποία

i συμπληρώνουμε ή εξηγούμε περισσότερο κάτι.
i Π.χ. Ο Νίκος ( ο αδερφός μου) δούλευε από δεκαέξι χρονών.

Τααποσιωπητικά ( . . . )

i Με αυτά δείχνουμε ότι μια φράση έμεινε ατελείωτη είτε γιατί είμαστε
συγκινημένοι είτε γιατί δε θέλουμε να την ολοκληρώσουμε.

I Π.χ. Μη φωνάζεις σε μένα, γιατί.
i Θέλω να σου πω... μα ντρέπομαι.
i Η παύλα (-)

Σημειώνουμε την παύλα για να δείξουμε την εναλλαγή των προσώπων

i κατά η διάρκεια ενός διαλόγου.
Π.χ. - Πότε θα φύγεις για τη δουλειά;

i - Σε μισή ώρα.
- Θα προλάβεις να είσαι στην ώρα σου;

i - Σίγουρα.
Τα εισαγωγικά ( « » )

i Μέσα σε αυτά κλείνουμε μια λέξη ή τα λόγια κάποιου άλλου όταν τα
I αναφέρουμε όπως ακριβώς τα είπε.

Π.χ. Ο καθένας με τη σειρά, σηκωνόταν και φώναζε: «αθώος».

I Ο διευθυντής είπε: «Όποιος δε δουλεύει, θα απολυθεί».
I

369