Μαθαίνω Ελληνικά - Παντελής Παππάς

τσακώνομαι σκέφτομαι κρύβομαι κάθομαι

Δανείζω χρήματα στους φίλους μου.

Δανείζομαι χρήματα από τους φίλους μου.

Η μητέρα καθαρίζει το σπίτι

Το σπίτι καθαρίζεται από την μητέρα.

Γράψε τις προτάσεις από την ενεργητική στην παθητική σύνταξη:

Η μητέρα πλένει το μωρό.

Ο πυροσβέστης σώζει το σκυλάκι.

Το νερό δροσίζει το σώμα μας.

Ο πατέρας βάφει τον τοίχο.

296

1
I

I Ο Τάσος γράφει τις ασκήσεις.

■] Η δασκάλα διορθώνει τα λάθη.

Ι Ο κηπουρός σκαλίζει και ποτίζει τον κήπο.

Ο αέρας σκίζει την τέντα.

I

Ο μαθητής λύνει την άσκηση.

Γράψε τις προτάσεις από την παθητική στην ενεργητική σύνταξη:
Τα προβλήματα των αγροτών λύνονται από τον πρωθυπουργό.
Τα λουλούδια φυτεύονται από τους μαθητές.
Το τραπέζι στρώνεται από την αδερφή μου.
Το μνημείο γκρεμίζεται από το σεισμό.
Το χωριό σκεπάζεται από τις λάσπες.
Οι μαθητές τιμωρούνται από το διευθυντή του σχολείου.
Η γη ζεσταίνεται από τις ακτίνες του ήλιου.

297

Όλα είναι πολύ ακριβά

Όταν πληρώνομαι από τη δουλειά μου αρέσει να πηγαίνω βόλτα στα
μαγαζιά. Σηκώνομαι νωρίς και περπατάω στους εμπορικούς δρόμους της
πόλης. Στέκομαι μπροστά στις βιτρίνες και φαντάζομαι τον εαυτό μου με
καινούρια ρούχα. Ετοιμάζομαι να μπω και να αγοράσω κάτι, αλλά πάλι
βλέπω ότι όλα είναι πολύ ακριβά και απογοητεύομαι. Δε χρειάζομαι τώρα
κι άλλα έξοδα. Σκέφτομαι πως σε λίγες μέρες θα αρχίσουν οι εκπτώσεις
και όλα θα είναι πιο φτηνά. Τότε θα ψωνίσω κι εγώ...

τώρα, σήμερα,

(ο ενεστώτας)

Πληρώνομαι από τη δουλειά μου.
Πληρώνεσαι κάθε βδομάδα;
Πληρώνεται για να καθαρίζει τον κήπο.
Πληρωνόμαστε κάθε δεκαπέντε του μήνα.
Πληρώνεστε καλά στην καινούργια δουλειά;
Πληρώνονται για να προσέχουν τα παιδιά.

...-ομαι, ...-εσαι, ...-εται, ...-ομαστε, ...-εστε, ...-ονται

σηκων_ ετοιμάζω χρειάζ_ σκεφτ

Άσκηση

Γράψε στο κατάλληλο πρόσωπο το ρήμα της παρένθεσης στην παθητική
φωνή όπως στο παράδειγμα:

Η Αμαλία CvyiCsrai κάθε μέρα. (ζυγίζω)

Οι άντρες κάθε πρωί. (ξυρίζω)
Η γυναίκα μου πριν πάει στο γραφείο, (βάφω)
Εγώ και ο άντρας μου πριν τις έξι. (σηκώνω)

298

Ο Σπύρος δεν συχνά, (πλένω)
Εσείς με ακριβά ρούχα, (ντύνω)
• Γιατί παιδιά
• Τώρα τόσο πολύ; (λερώνω)
• Δε μας είπατε πότε στον σταθμό του τρένου, (βρίσκω-εμείς)
• Εσύ πώς
• Ο Παύλος . (παντρεύω)
Παιδιά, γιατί . (ονομάζω)
Από πού κάθε πρώτη του μήνα. (πληρώνω)

στο δωμάτιο σας; (κλειδώνω)
αυτή η φωνή; (ακούω)

Αποθετικά ρήματα
Αποθετικά λέγονται τα ρήματα που έχουν μόνο παθητική φωνή.
Ο Νίκος αισθάνεται άσχημα και θέλει να πάει στο γιατρό, (αισθάνομαι)

Κάθε πότε τους γονείς σας; (επισκέπτομαι)

Αυτοί χρήματα, (χρειάζομαι)

Θεοδώρα, μαζί μου για ψώνια; (έρχομαι)

Οι γονείς μου σε εργοστάσιο, (εργάζομαι)

Από το λόφο ψηλά το λιμάνι, (φαίνομαι)

Οι φίλοι σου να δουλέψουν; (δέχομαι)

Τι να κάνετε; (σκέφτομαι)

Πού τώρα , Όλγα; (κάθομαι)

Σου ότι θα σου αγοράσω κινητό, (υπόσχομαι)

να πάμε στη γιορτή του χωρίς δώρο. (ντρέπομαι)

Κλίνω τις παρακάτω προτάσεις:
Πρώτα ντύνω το μωρό και μετά ντύνομαι.

299

Πλένω τα δόντια μου και ύστερα πλένομαι στο πρόσωπο.

Η φωτογραφία του παππού

Παππού, μέσα στο συρτάρι σου βρήκα αυτή τη φωτογραφία.
Για να δω, αγόρι μου.
Να, ορίστε.
Ναι! Μάλιστα! Εγώ είμαι. Στρατιώτης στο μεγάλο πόλεμο.
Πολέμησες κι εσύ, παππού;
Ναι! Έζησα κι εγώ τη φρίκη του πολέμου. Ήμουν τυχερός που δεν
σκοτώθηκα. Ζώντας τον πόλεμο αγάπησα την ειρήνη. Πολλές φορές
θυμάμαι εκείνες τις εικόνες και λυπάμαι πολύ. Φοβάμαι μήπως ο
κόσμος ξαναζήσει τέτοιες τραγικές στιγμές και δεν κοιμάμαι από τη
στενοχώρια μου. Ο πόλεμος, παιδί μου, είναι καταστροφή. Μη το
ξεχνάς ποτέ αυτό...

Κλίνε τα παρακάτω ρήματα όπως στο παράδειγμα:

θυμάμαι λυπάμαι φοβάμαι κοιμάμαι
θυμάσαι
θυμάται
θυμόμαστε
θυμάστε
θυμούνται

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα παραπάνω ρήματα:

Ο Γιώργος δε που άφησε τα κλειδιά του.
Νίκο, μήπως _ το τηλέφωνο του Θανάση;
Εγώ και τα παιδιά
Ο άντρας μου νωρίς.
Δεν έρχονται γιατί κάθε βράδυ γύρω στις 12.
Η φίλη μου
το σκύλο της αυλής.
να κυκλοφορεί μόνη το βράδυ.

300

Ο Τζαφάρ και η Αλίφα, όταν την πατρίδα τους, κλαίνε.

πως δε που το έβαλα.

Μην κάνεις θόρυβο γιατί τα παιδιά.

Εσείς πόσες ώρες την ημέρα;

Μη ! Σας είπα πως δεν υπάρχουν φαντάσματα!

Ο Γρηγόρης το ανέκδοτο και γελάει μόνος του.

Χτύπησε στο κεφάλι και από τότε δε τίποτε.

Μη , Στάθη, το σκυλί δε δαγκώνει.

Μήπως το τηλέφωνο του Φώτη;

, αλλά δεν μπορώ να κάνω κάτι για σας!

Τα παιδιά _ _ όταν μένουν μόνα τους στο σπίτι.

Τι ώρα (εσείς) το βράδυ;

πολύ που δεν μπορούμε να έρθουμε.

Πόση ώρα το μωρό;

Άσκηση

Συμπληρώνω τις φράσεις με τα ρήματα που είναι στην παρένθεση, στο
πρόσωπο που ταιριάζει:

Ο Στέλιος καθημερινά, (γυμνάζομαι)
Εμείς από τις έξι το πρωί. (σηκώνομαι)
Αυτή σήμερα
Εσείς γιατί πολύ άσχημα, (αισθάνομαι)
Οι οικοδόμοι στα τελευταία καθίσματα, (κάθομαι)
Το αντρόγυνο
Οι άντρες κάθε Σάββατο, (πληρώνομαι)
συνεχώς, (τσακώνομαι)

κάθε πρωί. (ξυρίζομαι)

^ W ^ -με

Άσκηση

Συμπληρώνω το κείμενο βάζοντας -μαι ή -με.

Κάθο στο μπαλκόνι και σκέφτο_ _ πως θα φύγου από την

Ελλάδα και θα γυρίσου πίσω στην πατρίδα. Τόσα χρόνια

συνήθισα να ζού σ' αυτόν τον τόπο. Περάσα πολλές

όμορφες μέρες εδώ. Βέβαια η ζωή δεν ήταν πάντα εύκολη.

Τώρα, όταν κοιμά , ονειρεύο την πρώτη μέρα της
επιστροφής.

301

Άλλες φορές φαντάζο τους γονείς μου να μας περιμένουν στο

αεροδρόμιο να φτάσου . Κατεβαίνου από το αεροπλάνο όλοι

μαζί και πέφτου στην αγκαλιά τους. Η χαρά που νιώθου δεν

περιγράφεται.

Άσκηση ^

Συμπληρώνω τις προτάσεις βάζοντας -μαι ή -με

Δε φοβά να ταξιδεύω με αεροπλάνο.

Ίσως θα πρέπει να τηλεφωνήσου αμέσως.

Κάθε πρωί σηκώνο στις έξι και ετοιμάζο γρήγορα.

Τρέχου να προλάβου το λεωφορείο.

Όταν βλέπω ποδόσφαιρο στην τηλεόραση, ξεχνιέ .

Αν εργαστού πιο εντατικά, θα κερδίσου περισσότερα χρήματα.

Δεν ασχλού με τίποτε άλλο γιατί δεν έχω χρόνο.

Αισθάνο άσχημα που ξέχασα να τηλεφωνήσου .

Εγώ και η αδερφή μου μαθαίνου να μιλά ελληνικά.

Όταν χιονίζει, σκέφτο την πατρίδα μου.

Μακάρι να πήγαινα μαζί για διακοπές στη Κρήτη.

Λυπά , αλλά δεν μπορού να έρθου στη γιορτή.

jj§JMWgf: αυτός
αυτή ■=> ■=> <=> -ται
αυτό ε σ ε ί ς ■=>■■=>=> - χ ε

Ο Τάσος δε χρειάζε καμιά βοήθεια.

Μη φωνάζε γιατί έχε και οι δυο άδικο.

Ο Όλεγκ σκέφτε να γυρίσει πίσω στη Ρωσία.

Η Μαρία πάντρευε την άλλη Κυριακή.

Να γράφε στους γονείς σας για να μαθαίνουν νέα σας.

Γιατί στενοχωριέ ο άντρας της Ελένης;

Το παιδί ξεκούραζε στο δωμάτιο του.

Για να αδυνάτισε πρέπει να κάνε γυμναστική.

Παιδιά, μην τρέχε ! Θα χτύπησε !

Ο αδερφός μου έρχε πολύ αργά από τη δουλειά του.

Το αεροπλάνο προσγείωνε σε είκοσι λεπτά.

302

• Μη κάπνιζε σε κλειστούς χώρους.

• Εσείς που μαγειρεύε τόσο ωραία, μήπως ξέρε πώς

μαγειρεύε ο μουσακάς;

• Μην πετάτ σκουπίδια στο δρόμο, δεν επιτρέπετ .

• Ο Νίκος εργάζετ από το πρωί ως το βράδυ και κουράζετ πολύ.

• Να προσέχετ όταν οδηγείτ .

• Παιδιά, μην ξεχάσετ να κλείσετ το φως όταν φύγετ .

• Δε χρειάζετ να μου το θυμίζεις συνέχεια.

• Όποιος βιάζετ σκοντάφτει γι' αυτό μην βιάζεστ .

• Απαγορεύετ το κάπνισμα μέσα στο νοσοκομείο.

• Παρακαλώ περάστ έξω και κλείστ την πόρτα!

• Να αποφεύγετ τα τηγανητά γιατί βλάπτουν την υγεία σας.

• Από πού κατάγετ η γυναίκα σας;

• Όταν εργάζεστ , φροντίστ να μην αποσπάτ η προσοχή σας.

• Μην τον πειράζετ , γιατί δεν αστειεύετ .

(εργάζομαι, κοιμάμαι, γράφομαι, θυμάμαι, χαίρομαι, πληρώνομαι,
βρίσκομαι, πλένομαι, σιδερώνομαι, κάθομαι, καίγομαι, ξεκουράζομαι)

• Στα χωριά οι άνθρωποι πολύ νωρίς.

• Εμείς στο διπλανό διαμέρισμα.

• Η γιαγιά πήρε τη σύνταξη της και τώρα δεν .

• Το μεσημέρι εγώ και ο Γιώργος πίνοντας καφέ.

• Πότε , Χρήστο;

• Εσείς, μήπως πώς γράφεται η λέξη «ξεχνώ»;

• Εσείς πού τώρα;

• Το καλοκαίρι τα παιδιά , γιατί δεν έχουν μαθήματα.

• Τα ρούχα που στο πλυντήριο, με
δυσκολία.

• Κάθε δάσος που είναι καταστροφή για το περιβάλλον.

Τα ρήματα σε ­ιέμαι

Τηλεφωνιέμαι με τον άντρα μου κάθε πρωί.
Τηλεφωνιέσαι συχνά με τον θείο σου;
Τηλεφωνιέται μαζί του κάθε απόγευμα.

303

Τηλεφωνιόμαστε με τους γονείς μας κάθε Σάββατο.
Τηλεφωνιέστε με τους δικούς σας;
Τηλεφωνιούνται αλλά το κρατούν μυστικό!

-ιέμαι, -ιέσαι, -ιέται, -ιόμαστε, -ιέστε, -ιούνται

Με τις παραπάνω καταλήξεις κλίνε τα ρήματα που ακολουθούν:

βαριέμαι ξεχνιέμαι πουλιέμαι χαιρετιέμαι

• Ο Θάνος και η Μαρία . (αγαπιέμαι)

• Είπε πως δε θα έρθει γιατί . (βαριέμαι)

• Μα καλά, εσύ που χτύπησε; (ευχαριστιέμαι)

• Όλοι όταν μαθαίνουμε άσχημα νέα.

(στενοχωριέμαι)

• Παιδιά γιατί μέσα στις λάσπες; (κυλιέμαι)

• Αυτό είναι το σπίτι που . (πουλιέμαι)

• Με τον Φώτη κάθε μέρα στο καφενείο, (συναντιέμαι)

• Αυτά τα ρούχα δε κάθε μέρα. (φοριέμαι)

• μέχρι το περίπτερο κι έρχομαι αμέσως, (πετιέμαι)

• Κι εσείς από τους γονείς σας. (βοηθιέμαι)

• Με αυτά που κάνεις απ' όλους, (συζητιέμαι)

Τα ρήματα σε -ουμαι

Στερούμαι πολλά γιατί δεν έχω μόνιμη δουλειά.
Στερείσαι
Στερείται ακόμα και το φαγητό;
Στερούμαστε τα πάντα γιατί είναι τσιγκούνης.
Στερείστε αρκετά πράγματα αυτόν τον καιρό.
Στερούνται κάθε χαρά γιατί είστε γκρινιάρηδες.
την αγάπη και τη χαρά αφού ζουν μόνοι.

304

-ουμαι, -είσαι, -ειται, -ουμαστε, -είστε, -ουνται

Σύμφωνα με τις καταλήξεις κλίνε τα παρακάτω ρήματα:

περιποιούμαι απασχολούμαι εξηγούμαι οδηγούμαι

Συνέχεια λες ότι χωρίς λόγο. (αδικούμαι)

Εσείς δεν με τίποτε, (ικανοποιούμαι)

Η ομάδα μας στη βαθμολογία, (προηγούμαι)

Όλοι με τα ίδια κριτήρια, (βαθμολογούμαι)

κι εσείς όπως όλοι οι Έλληνες! (φορολογούμαι)

Οι άτακτοι μαθητές . (τιμωρούμαι)

ΗΒίκη με τον αθλητισμό, (ασχολούμαι)

μέχρι να φτάσεις στο σπίτι; (ταλαιπωρούμαι)

Ποια κυρία δεν ; (εξυπηρετούμαι)

τα φαγητά σας στο ψυγείο, (διατηρούμαι)

Αυτή και κλαίει πολύ εύκολα, (συγκινούμαι)

Εγώ '—> -ούμαι Εμείς ι = ^ > -ουμε

Ασκηση

Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα ρήματα της
παρένθεσης στο σωστό τύπο.
(απειλούμε, ακολουθούμε, ταλαιπωρούμαι, στερούμε, εξαντλούμε,
αρνούμαι, απειλούμαι, ακολουθούμαι, χρησιμοποιούμαι, ταλαιπωρούμε,
στερούμαι, εξαντλούμαι, μιμούμαι, αποτελούμε, αιωρούμαι,
χρη σιμοποιού με)

• Όταν νιώθω πως έχω πολύ άγχος.
• Δεν πρέπει να τα παιδιά με συνεχείς τιμωρίες.
• Δεν
οτι το έκανα αυτό.
Πρέπει να κάθε δυνατότητα που μας παρέχεται.

305

• Όταν δουλεύω πολύ, .

• τόσα πράγματα και εσύ δεν το καταλαβαίνεις.

• Ας μη από τα παιδιά μας το παιχνίδι.

• Εμείς οι τέσσερις μια καλή ομάδα.

• κάθε πρωί. για να φτάσω στη δουλειά μου.

• Γιατί τους εργάτες χωρίς λόγο;

• Νομίζω ότι πάντα από τις ευχές της μητέρας μου.

• Η μέθοδος που δε μας βγάζει πουθενά.

• Για να πάμε στη δουλειά το τρένο.

• Μου αρέσει να τις φωνές γνωστών ηθοποιών.

• Πολλές φορές βλέπω στον ύπνο μου ότι στο
κενό.

• Δε μου αρέσει να ως άλλοθι.

«Η πολλή δουλειά, τρώει τον αφέντη».

Τα τελευταία δυο χρόνια εργαζόμουν πολλές ώρες την ημέρα. Κάθε
πρωί σηκωνόμουν γύρω στις πέντε και μισή. Πλενόμουν και ντυνόμουν
στα γρήγορα και σε μερικά λεπτά ήμουν στη στάση του λεωφορείου.
Μετά από μισή ώρα διαδρομή έφτανα στη δουλειά μου.

Γύρω στις εντεκάμισι κάναμε ένα μικρό διάλειμμα είκοσι λεπτών
περίπου. Μόνο τότε ξεκουραζόμουν, έτρωγα κάτι και έπινα ένα καφέ.

Γύριζα στο σπίτι γύρω στις επτάμισι το βράδυ και κοιμόμουν σχεδόν
αμέσως. Αυτό ήταν το καθημερινό μου πρόγραμμα. Κουραζόμουν πολύ
και δε σκεφτόμουν καθόλου την υγεία μου.

Ένα πρωινό καθώς ετοιμαζόμουν να φύγω για τη δουλειά δεν
αισθανόμουν καλά. Ένιωθα αδυναμία, τα πόδια μου έτρεμαν και
ζαλιζόμουν. Όλο το σώμα μου πονούσε. Με δυσκολία μπορούσα να
περπατήσω.

Πήγα στο γιατρό και έκανα μια σειρά από εξετάσεις. Είχα πάθει
υπερκόπωση. «Η πολλή δουλειά, τρώει τον αφέντη» μου είπε και μου
έγραψε μια δεκαπενθήμερη άδεια.

306

Ο παρατατικός
χθες, προχθές, πριν, ...

συνέχεια

Κουραζόμουν γιατί δούλευα πολύ.
Κουραζόσουν όταν ταξίδευες;
Κουραζόταν χωρίς λόγο.
Κουραζόμαστε με αυτή τη δουλειά.
Κουραζόσαστε αλλά κερδίζετε πολλά.
Κουράζονταν αλλά δε σταματούσαν.

-ομουν, ...-οσουν, ...-όταν, ...-ομαστε, ...-οσαστε, ...-ονταν

εργαζ σηκων αισθαν κοιμ

Ενεστώτας Παρατατικός
-ομαι -ομουν

Πλένομαι κάθε μέρα.
Χτενίζομαι μόλις ξυπνήσω.
Ντύνομαι καλά γιατί κάνει κρύο.
Ετοιμάζομαι για το σχολείο.
Βάφομαι για να αρέσω.
Σηκώνομαι γύρω στις επτά.
Πληρώνομαι κάθε Παρασκευή.
Παντρεύομαι τον άλλο μήνα.
Λερώνομαι πολύ στη δουλειά μου.
Δανείζομαι χρήματα από φίλους.
Ζυγίζομαι κάθε πρωί.
Σκουπίζομαι και έρχομαι.

307

Ενεστώτας Παρατατικός
Ξυρίζεσαι κάθε πρωί;
Βάφονται πολύ. Κουραζόταν πολύ.
Πληρώνεστε καλά; Ζυγιζόμουν κάθε βδομάδα.
Καθόμαστε στον Πειραιά. Σηκωνόσαστε νωρίς;
Ντύνεται με ακριβά ρούχα. Πλένονταν χωρίς σαπούνι.
Ψηνόσουν στον πυρετό.
Ενεστώτας
Γιατί λυπάσαι; Παρατατικός
Κοιμόμαστε νωρίς.
Δε θυμάται τίποτα.
Τι ώρα κοιμάστε;
Θυμούνται την πατρίδα τους.
Λυπάμαι για σένα.

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα.
(εκνευρίζομαι, κοιμάμαι, κάθομαι, δανείζομαι, χρειάζομαι)

• Κάθε Κυριακή μέχρι τις 10 το πρωί.

• ξεκούραση και γι' αυτό πήρα άδεια.

• Με τη συμπεριφορά της όλη την παρέα.

• στα τελευταία θρανία και πρόσεχε στο μάθημα.

• Αν είχαν ανάγκη, χρήματα από τους φίλους τους.

Να θυμάσαι:

-W- V : -V-

εννιά, εννιακόσια, εννιακοσιοστός ενενήντα, ενενηκοστός, ένατος

308

ΠΡΟΣΟΧΗ !!!
Γράφονται με η οι λέξεις που έχουν πρώτο συνθετικό το αρσενικό ένας
και το θηλυκό μια.
Π.χ. ενάμισης χρόνος, μιάμιση φορά

-ημισι -αμισι

I αρσενικό και θηλυκό ουδέτερα
3,5 : τρεισήμισι κανάτες 3,5 : τριάμισι κομμάτια

I 4,5 : τεσσερισήμισι τόνους 4,5 : τεσσεράμισι κιλά

i Συμπλήρωσε τον πίνακα:μέτρο φέτα
1,5 1,5 κουταλιά
I 1,5 κιλό
1,5 αιώνας 1,5 φορές
στροφή 1,5 μήνες

§ 7,5 χιλιόμετρα 9,5
4,5
τελάρα 2,5

1,5 τόνος 11,5 χρόνια

8,5 κύκλους 1.5 πόντος

1,5 κιλό 1,5 αιώνα

2,5 κιλά 1,5 χιλιοστό

12,5 κιλά 1,5 φορά

3,5 μέρες 6,5 στρέμματα

3,5 δοχεία 4,5 ώρες

3,5 πόντους 4,5 πιάτα

Ένα πρωινό στο σπίτι

Το πρώτο φως της ημέρας που μπήκε στο δωμάτιο από το ανοιχτό
παράθυρο με ξύπνησε.

Άνοιξα τα μάτια μου , κοίταξα για λίγο ολόγυρα μου και τεντώθηκα για
να ξυπνήσει όλο το σώμα μου όσο γίνεται πιο γρήγορα. Αμέσως
σηκώθηκα από το κρεβάτι και πήγα στο μπάνιο. Στάθηκα μπροστά στον
καθρέφτη και ξυρίστηκα με βιαστικές κινήσεις. Ευτυχώς που δεν κόπηκα.
Σε μερικά λεπτά πλύθηκα, χτενίστηκα και ντύθηκα λες και κάποιος με
κυνηγούσε.

309

«Μα, τι κάνω; Σήμερα είναι Σάββατο και δεν έχω δουλειά. Γιατί Ιιι
βιάζομαι τόσο;» σκέφτηκα. Κοίταξα το ρολόι μου. Η ώρα ήταν ακόμη ι
επτά και μισή. Πήγα στην κουζίνα και έφτιαξα έναν ελληνικό καφέ. Ήπια ι
μερικές γουλιές και αφού δεν είχα τίποτε άλλο να κάνω, άνοιξα το ι
ραδιόφωνο. Είχε τις ειδήσεις σε τίτλους: ι
ι
«Ψηφίστηκε χθες το βράδυ ο προϋπολογισμός του νέου έτους» ι
«Ο υπουργός εργασίας συναντήθηκε με τους ιχθυοτρόφους απεργούς»
«Μεγάλο πολυκατάστημα κάηκε στο κέντρο του Λονδίνου» ι
«Βρέθηκε το φάρμακο για τη γρίπη των πτηνών»
«Αυξήθηκε και πάλι η τιμή του ελαιόλαδου» 1ι
«Παντρεύτηκαν πάνω σε ιστιοφόρο στη μέση του Ατλαντικού» ι
«Πληρώθηκαν το πριμ οι παίκτες της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου»
ακούστηκε η φωνή του εκφωνητή ...

Χθες, προχθές, πριν,...
(μια φορά)
(ο αόριστος)

Πληρώθηκα από τη δουλειά μου.
Πληρώθηκες αυτόν το μήνα;
Πληρώθηκε το Σάββατο.
Πληρωθήκαμε μόνο τις υπερωρίες.
Πληρωθήκατε όλο το ποσό;
Πληρώθηκαν πριν τρεις μέρες.

­ηκα, ...­ηκες, ...­ηκε, ...­ήκαμε, ...­ήκατε, ...­ηκαν

σηκώθ_ ετοιμάστ j χρειάστ j σκέφτ

310

Παθητικός αόριστος (-ηκα)

V ►θ

πληρώνομαι πληρώθηκα

ενεστώτας | αόριστος ενεστώτας αόριστος
γδύνομαι δό
κλειδώνομαι ξύνομαι
ψήνομαι
σηκώνομαι χρεώνομαι
σκοτώνομαι
λύνομαι ί λερώνομαι
κουμπώνομαι
ντύνομαι ί πικραίνομαι
δίνομαι
συγκεντρώνομαι !

φανερώνομαι !

κρίνομαι ;

ζεσταίνομαι ;

πλένομαι ; πλύ

Αλλά: γίνομαι +. έγινα

Άσκηση

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα που βρίσκονται στις παρενθέσεις
στο κατάλληλο πρόσωπο:

• Τα σύννεφα πάνω από την πόλη. (απλώνομαι)

• Το εισόδημα μου πάρα πολύ. (μειώνομαι)

• Ο θείος μου με τα ψέματα που είπα. (πικραίνομαι)

• Εμείς εδώ για να βρούμε λύση.

(συγκεντρώνομαι)

• Με τις προσπάθειες τους . (δικαιώνομαι)

• Πάλι , δεν προσέχεις καθόλου, (λαδώνομαι)

• Ο αγώνας δε θα γίνει, . (ματαιώνομαι)

• στη δουλειά για να τελειώσουμε! (στρώνομαι)

• Οι σκηνές μέσα σε λίγα λεπτά, (στήνομαι)

311

ς ► στ
γυμνάζομαι γυμνάστηκα

ενεστώτας αόριστος ενεστώτας αόριστος
ετοιμάζομαι αγωνίζομαι
εξετάζομαι γνωρίζομαι
χρειάζομαι ζυγίζομαι
μοιράζομαι δανείζομαι
αγκαλιάζομαι πρήζομαι
αναγκάζομαι ξυρίζομαι
σκεπάζομαι ζαλίζομαι
κουράζομαι εμποδίζομαι
δοκιμάζομαι εμφανίζομαι
δικάζομαι φυλακίζομαι

Αλλά:

ενεστώτας | αόριστος ενεστώτας : αόριστος
στηρίζομαι \ στηρίχτηκα
φωτογραφίζομαι ί φωτογραφήθηκα

Άσκηση

Συμπλήρωσε κάθε πρόταση με το ρήμα της παρένθεσης:

• Τα σπίτια από το σεισμό, (γκρεμίζομαι)
• Η βάρκα μέσα σε λίγα λεπτά, (βυθίζομαι)
• Στο τέλος
• τα κέρδη μας. (μοιράζομαι)
• Πώς για να ανεβάσουμε τα κέρδη, (διαφημίζομαι)
• Όλοι μας
• Ο κλέφτης στο πόδι σου; (τραυματίζομαι)
• με το νέο εμβόλιο, (εμβολιάζομαι)
• Το πλυντήριο σας σε τριετή φυλάκιση, (καταδικάζομαι)

να απαντήσετε! (βιάζομαι)
, κυρία μου. (επισκευάζομαι)

312

I

i
i φ, β, π, πτ, φτ - φτηκα
γράφομαι γράφτηκα

i ενεστώτας ; αόριστος ενεστώτας αόριστος
κρύβομαι ; θάβομαι

i βάφομαι ; καλύπτομαι
γλείφομαι εγκαταλείπομαι

i ράβομαι ανακαλύπτομαι
τρίβομαι αναπαύομαι

i Αλλά ντράπηκα
i καταστρέφομαι καταστράφηκα ντρέπομαι κόπηκα
τρέφομαι τράφηκα κόβομαι

i • Δεν μας είδε, γιατί (κρύβομαι)
• Η Αμερική από τον Κολόμβο, (ανακαλύπτομαι)

i • Τα λαχανικά από την παγωνιά, (καταστρέφομαι)
• Το σαλόνι από τη σκόνη, (καλύπτομαι)

i να το πούμε στο δάσκαλο σας; (ντρέπομαι)
Νομίζω ότι αρκετά , Γιώργο, (αναπαύομαι)

i Αόριστος σε -ύνθηκα και -άνθηκα

i μολύνομαι μολύνθηκα απολυμαίνομαι απολυμάνθηκα

απομακρύνομαι θερμαίνομαι
i επιβαρύνομαι
ευκολύνομαι αισθάνομαι
αποφαίνομαι

ενθαρρύνομαι ρυπαίνομαι

αμύνομαι ψυχραίνομαι

• Η ατμόσφαιρα από τα καυσαέρια, (ρυπαίνομαι)
• Ο κίνδυνος πλέον, (απομακρύνομαι)
• Οι Έλληνες _ με θάρρος, (αμύνομαι)
• Η υγεία του _ μετά την εγχείριση, (επιβαρύνομαι)
• Πως μόλις σου το είπε; (αισθάνομαι)
• Οι δυο τους _ χωρίς λόγο. (ψυχραίνομαι)
• Η πληγή δεν
(απολυμαίνομαι) σωστά και γι' αυτό
. (μολύνομαι)

313

κ, γ, χ' -χτηκα
μπλέκομαι μπλέ/Τηκα

δέχομαι ρίχνομαι
ανοίγομαι διώχνομαι
τυλίγομαι ψάχνομαι
διδάσκομαι πλέκομαι

στέκομαι στάθηκα Αλλά πνίγηκα
καίγομαι κάηκα βράχηκα
έρχομαι ήρθα πνίγομαι
βρέχομαι

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης:

• Με μεγάλη χαρά να έρθουμε, (δέχομαι)

• Το δελφίνι στα δίχτυα του ψαρά. (μπλέκομαι)

• Εσείς ως το κόκαλο! (βρέχομαι)

• με την κουβέρτα γιατί κρύωναν, (τυλίγομαι)

• Δυστυχώς το σπίτι σας . (καίγομαι)

• και κοιτάζαμε τη φωτιά, (στέκομαι)

-ιέμαι -ήθηκα

αγαπιέμαι αγαπήθηκα

ενεστώτας αόριστος ενεστώτας αόριστος
γεννιέμαι συζητιέμαι
μετριέμαι τρυπιέμαι
νικιέμαι χτυπιέμαι
πουλιέμαι ευχαριστιέμαι
ρωτιέμαι συναντιέμαι
κουνιέμαι κρατιέμαι

Αλλά

γελιέμαι γελάστηκα κοιτιέμαι κοιτάχτηκα
κρεμιέμαι κρεμάστηκα πετιέμαι πετάχτηκα

314

Ασκηση

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα που βρίσκονται στις παρενθέσεις
στο κατάλληλο πρόσωπο:

• Οι πολίτες για τα νέα μέτρα, (ρωτιέμαι)

• στον καθρέφτη της και χαμογέλασε, (κοιτιέμαι)

• Με τον Πέτρο στο σταθμό, (συναντιέμαι)

• γιατί δεν του τηλεφώνησες, (στενοχωριέμαι)

• στα μάτια και συμφώνησαν, (κοιτιέμαι)

• Ήθελε να φωνάξει, αλλά τελικά . (συγκρατιέμαι)

• ως το σπίτι του και θα έρθει, (πετιέμαι)

• Την τελευταία στιγμή από μένα. (κρατιέμαι)

• γιατί δεν παίξαμε ομαδικά, (νικιέμαι)

• και θέλετε να φύγετε; (βαριέμαι)

• Η χώρα μας δημοκρατικά, (κυβερνιέμαι)

-εύομαι -εύτηκα
παντρεύομαι παντρεύτηκα

ενεστώτας αόριστος ενεστώτας αόριστος
κουρεύομαι μαγεύομαι
γιατρεύομαι μαζεύομαι
εκπαιδεύομαι μπερδεύομαι
γοητεύομαι ληστεύομαι
νοσηλεύομαι σιγουρεύομαι
συμβουλεύομαι βολεύομαι
ειρωνεύομαι γεύομαι

ενεστώτας αόριστος Αλλά αόριστος
κλέβομαι κλέφτηκα σεβάστηκα
ενεστώτας
σέβομαι

Άσκηση

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα που βρίσκονται στις παρενθέσεις
στο κατάλληλο πρόσωπο:

• Γιατί όλοι στην αυλή; (μαζεύομαι)
• Οι εργάτες από την πυρκαγιά, (παγιδεύομαι)

315

• Ο οδηγός μέσα στα στενά δρομάκια, (μπερδεύομαι)

• Με ή λάθος κατάλαβα; (ειρωνεύομαι)

• Το μηχανάκι χθες το βράδυ, (κλέβομαι)

• Στο ίδιο νοσοκομείο κι εγώ. (νοσηλεύομαι)

• Είστε σίγουροι ότι τον κατάλληλο άνθρωπο

γ' αυτό το θέμα; (συμβουλεύομαι)

• στο μικρό ξενοδοχείο και περιμέναμε, (βολεύομαι)

• Ο γιος την επιθυμία του πατέρα, (σέβομαι)

-ουμαι -ήθηκα
κινούμαι κινήθηκα

ενεστώτας αόριστος ενεστώτας αόριστος
στερούμαι
θεωρούμαι ωφελούμαι
δικαιολογούμαι
ενοχλούμαι ταλαιπωρούμαι
εξοφλούμαι
ειδοποιούμαι ικανοποιούμαι

τακτοποιούμαι

χρησιμοποιούμαι

φιλοξενούμαι

Αλλά:

-ούμαι -έστηκα -ούμαι -έθηκα
αρκούμαι αρκέστηκα αφαιρούμαι αφαιρέθηκα
εκτελούμαι διαιρούμαι
καλούμαι κλήθηκα επαινούμαι
ή καλούμαι

Άσκηση

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα ρήματα που βρίσκονται στις παρενθέσεις
στο κατάλληλο πρόσωπο:

• κάθε χαρά για να σας μεγαλώσω, (στερούμαι)
• Τι ώρα να πάτε; (ειδοποιούμαι)
•
• Ο Τάκης , αλλά φτάσαμε στην ώρα μας! (ταλαιπωρούμαι)
• από το αστείο σου; (ενοχλούμαι)

ότι δεν το ήξεραν! (προσποιούμαι)

316

I

i
i Ο ξένος για την τιμιότητα του. (επαινούμαι)
Τα αιτήματα μας όλα! (ικανοποιούμαι)

i Το γραμμάτιο την Παρασκευή, (εξοφλούμαι)

i Ενεστώτας Αόριστος
Φοβάμαι τα σκυλιά.
i Κοιμάσαι αργά;
Θυμάστε τον παππού σας;
i Λυπόμαστε για το ατύχημα.
Χαίρεται για την επιτυχία του.
i Δεν κοιμούνται καλά.
i Γράψε στο ίδιο πρόσωπο τον παρατατικό και τον ενεστώτα των παρακάτω
ρημάτων
i Αόριστος
Παρατατικός Ενεστώτας

σηκώθηκες σηκωνόσουν σηκώνεσαι
i σταθήκαμε
παντρεύτηκαν
i βρέθηκε
ακούστηκα
i συναντηθήκατε
πλύθηκε

i κάηκες
ντυθήκαμε
κόπηκα

i ψηφίστηκαν
σκεφτήκατε

I

i Πάμε μια βόλτα με τον Αρχαίο Έλληνα;
ιχθύς

I (ψάρι)
ιχθυοτρόφος, ιχθυαγορά, ιχθυοκαλλιέργεια, ιχθυοτροφείο, ιχθυολογία,

I ιχθυοπαραγωγός, ιχθυόκολλα, ιχθυέλαιο, ιχθυοπωλείο, ιχθυόσκαλα,
ιχθυοτροφία, ...

I 317

ιστίο
(το πανί του πλοίου που κινείται με τον άνεμο)
ιστιοφόρο, ιστιοπλοΐα, ιστιοδρομία, ιστιοσανίδα, ιστιοδρόμος, ...

το έλαιο ελαιόκαρπος,
(το λάδι)

ελαιόλαδο, ελαιόδεντρο, ελαιώνας, ελαιοπαραγωγός,
ελαιοτριβείο, ελαιουργείο, ελαιοχρωματιστής, ....

Ενεστώτας Αόριστος
Ξυρίζεσαι το πρωί;
Βάφονται πολύ. Κουράστηκε πολύ.
Πληρώνεστε καλά; Ζυγίστηκες σήμερα.
Καθόμαστε στον Πειραιά. Σηκωθήκατε νωρίς;
Ντύνεται με ακριβά ρούχα. Πλύθηκαν χωρίς σαπούνι.
Ψήθηκες στον πυρετό.

Ο αόριστος της παθητικής φωνής

> Ο αόριστος της παθητικής φωνής σχηματίζεται με την κατάληξη
-ηκα και γράφεται πάντα με ήτα (η).

Παραδείγματα : κουράζομαι (κουράστηκα)
χτυπιέμαι (χτυπήθηκα)
κοιμάμαι (κοιμήθηκα)
θεωρούμαι (θεωρήθηκα)

318

Ασκηση

Συμπληρώνω στον πίνακα που ακολουθεί τον αόριστο της παθητικής
φωνής γράφοντας την κατάληξη -ηκα με ήτα (η).

Ενεστώτας Αόριστος Ενεστώτας Αόριστος
πληρώνομαι ντρέπομαι
γδύνομαι φοβούμαι
κουνιέμαι ξεχνιέμαι
χτενίζομαι ψήνομαι
στέκομαι πλένομαι
αρνούμαι στολίζομαι
βιάζομαι πετιέμαι
τρέφομαι μιμούμαι
απολογούμαι λυπούμαι
γιατρεύομαι τρυπιέμαι

Ασκηση

Συμπλήρωσε με τις λέξεις της παρένθεσης το κείμενο που ακολουθεί:

(έδωσα, στενοχωρήθηκε, λέω, σκέφτηκα, ξανακάνω, αγόρασε, κοροϊδεύω,
ταλαιπωρήθηκαν, πήγε, κουράζω)

Ο πατέρας από τη συμπεριφορά μου. Όμως όταν του

το λόγο μου ότι δε θα το ,

ικανοποιήθηκε τόσο πολύ που και μου

ένα ποδήλατο.

πως πρέπει να αλλάξω γιατί τους

γονείς μου με τόσα ψέματα που λέω. στη ζωή τους και

πρέπει κάποια στιγμή να νιώσουν κι αυτοί ευχάριστα.

Θα σταματήσω αυτή την κακιά συνήθεια ή πάλι ψέματα

και τώρα τον εαυτό μου;

Ασκηση

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με -ηκα στον αόριστο και με -ικα στα επίθετα
ή επιρρήματα

• Δε νομίζω ότι εσύ πάλι βιάστ .

• Απελπίστ να σε περιμένω τόσες ώρες.

319

• Ούτε που το φαντάστ τέτοιο καλό νέο.

• Ο Νίκος έφυγε βιαστ από το σπίτι.

• Δουλεύω από το πρωί αλλά δεν κουράστ καθόλου.

• Θα μείνουμε αναγκαστ στο νοσοκομείο όλο το βράδυ.

• Περάσαμε φανταστ στη συναυλία.

• Τα παπούτσια με ψηλό τακούνι είναι κουραστ .

• Αναγκαστ να φύγω για το χωριό πολύ πρωί.

• Τα αποτελέσματα των εξετάσεων του ήταν απελπιστ .

• Τα χρήματα που δανείστ πρέπει να τα επιστρέψεις.

• Κάνε ένα διάλειμμα, αν κουράστ .

• Αγωνίστ με δύναμη, αλλά έχασα.

• Οι πολυθρόνες που αγόρασες δεν είναι αναπαυτ .

• Θυμάμαι με νοσταλγία τα φοιτητ χρόνια.

• Ο Πέτρος έχει αναλάβει τις εξωτερ δουλειές του γραφείου.

• Όταν το σκέφτ , τι έκανες;

• Μην ξεχάσεις να του πεις περαστ .

• Τα αγωνιστ αυτοκίνητα τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα.

• Οι φοιτητ εκλογές θα γίνουν την επόμενη εβδομάδα.

Άσκηση

Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης με
παθητικό αόριστο στο κατάλληλο πρόσωπο.

• Όλα τα πρατήρια βενζίνης με καύσιμα, (εφοδιάζομαι)

• Ο μπαμπάς δεν ακόμα, (πληρώνομαι)

• Παιδιά, γιατί από κοντά μας; (απομακρύνομαι)

• Από τι ώρα , Γρηγόρη; (σηκώνομαι)

• Ο Κώστας και η Καίτη πριν τρία χρόνια.

(παντρεύομαι)

• και σας περιμένουμε! (ντύνομαι)

• Πού εσύ τόσες μέρες; (χάνομαι)

• Η Χριστίνα για το χορό. (ετοιμάζομαι)

• Εμείς χθες το μουσείο, (επισκέπτομαι)

• και οι δυο σας στο σχολείο; (γράφομαι)

320

Υπομονή! Καλοκαίρι είναι...

Ο Χρήστος είναι δεκαοχτώ χρονών και περιμένει τα αποτελέσματα των
εξετάσεων που έδωσε για το πανεπιστήμιο. Νιώθει κουρασμένος γιατί
όλη τη σχολική χρονιά δούλευε σκληρά, σκυμμένος πάνω από τα βιβλία
του, περισσότερες από εφτά ώρες την ημέρα. Ήθελε να είναι σωστά
προετοιμασμένος για τη μεγάλη δοκιμασία.

Τώρα πια με τεντωμένα νεύρα κάθεται με τις ώρες κλεισμένος στο
δωμάτιο του και δε θέλει να μιλήσει σε κανέναν. Όλοι του λένε πως είναι
αλλαγμένος. Δεν είναι ο χαρούμενος μαθητής, αλλά ένας νεαρός
αγχωμένος από την αναμονή των αποτελεσμάτων. Πολλές φορές όταν του
μιλάς, είναι αφηρημένος και δεν σου απαντά.

Όλοι στην οικογένεια του είναι στενοχωρημένοι με τη συμπεριφορά
του, αλλά προσπαθούν να μην το δείχνουν. Το ξέρουν ότι όλα θα
αλλάξουν μόλις δει γραμμένο το όνομα του στον κατάλογο αυτών που
πέτυχαν. Υπομονή! Καλοκαίρι είναι, θα περάσει...

Λέξεις που τελειώνουν σε:

-μένος -μένη -μένο

Οι λέξεις με τα έντονα γράμματα τελειώνουν σε -μένος, -μένη, -μένο και
είναι μετοχές της παθητικής φωνής. Μοιάζουν με τα επίθετα, κλίνονται
όπως αυτά και σχηματίζονται στα τρία γένη:

Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
κουρασμένος κουρασμένη κουρασμένο
σκυμμένος
προετοιμασμένος
κλεισμένος
αλλαγμένος
χαρούμενος
αγχωμένος

Η παθητική μετοχή

Η παθητική μετοχή μοιάζει με επίθετο, κλίνεται όπως αυτό και τελειώνει
σε -μένος, -μένη, -μένο.

321

Γράφεται με δύο μμ όταν το ρήμα έχει χαρακτήρα : φ, β, π, πτ, φτ
Π.χ. κόβω κομμένος, κομμένη, κομμένο

γράφω γραμμένος, γραμμένη, γραμμένο

Γράφω την παθητική μετοχή (-μένος ή -μμένος)

ανάβω ανοίγω
σπάω μαλώνω
παγώνω θρέφω
σιδερώνω στρώνω
υπογράφω κλαδεύω
κλείνω καλύπτω
γλείφω αφήνω
στρίβω ψήνω
παρατώ ράβω
στρέφω εγκαταλείπω
θάβω καθαρίζω

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις παθητικές μετοχές που βγαίνουν από τα
ρήματα της παρένθεσης:
(απλώνω, τρίβω, σκύβω, βάφω, κόβω, κλέβω, κρύβω, δακρύζω, γράφω,
φοβίζω, ανάβω, καλύπτω, φορτώνω)

• Βάλε στη μακαρονάδα σάλτσα και τυρί.

• Το παιδί έφυγε για το σπίτι του!

• Το αυτοκίνητο βρέθηκε στην άλλη πλευρά της πόλης.

• Έμεινε όλο το βράδυ μέσα στην αποθήκη.

• Η γάτα είναι γιατί ακούει τους κεραυνούς.

• Δεν είναι ξανθιά. Έχει τα μαλλιά της.

• Η διεύθυνση είναι πάνω στη σακούλα.

• Βλέποντας τα σύννεφα, θυμήθηκε τα ρούχα.

• Περπατούσε πάνω από τρία χιλιόμετρα.

• Το σύρμα είναι γι' αυτό δεν έχουμε τηλέφωνο.

• Μπήκε στο νοσοκομείο με τσιγάρο.

• Τα έπιπλα ήταν όλα από σκόνη.

• Περνάει τις ώρες του πάνω σε μια εφημερίδα.

322

Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τις κατάλληλες μετοχές:

• Ο Παύλος (βρίσκω) το παλιό σπίτι της οικογένειας του

, (καίω) έφυγε . (δακρύζω)

• (μεγαλώνω) το δέντρο πρόσφερε τους γλυκούς καρπούς

του στους ανθρώπους. -

• (πέφτω) στην πισίνα ένιωσα υπέροχα.

• Ξεκουραζόμουν (δροσίζω) με νερό το πρόσωπο μου.

• Το παιδί ήρθε απ' το σχολείο . (διαβάζω)

• Ο πίνακας είναι (βάφομαι) με πράσινο χρώμα.

Μεγαλώνω τις προτάσεις με επίθετα ή μετοχές:
(δροσερή, κουρασμένος, χαρούμενος, μαύρος, ορμητικό, ψύχραιμος)

Ο πατέρας ήρθε από τη δουλειά του.

Ο αθλητής έτρεχε προς τη νίκη.

Ο γιατρός περιποιήθηκε το τραύμα μου.

Έπεσε με ανακούφιση στη θάλασσα.

Ποιος δε φοβάται τέτοιο ποτάμι!

Ο Νίκος κοίταξε πάλι το λαχείο.

Άσκηση

Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τις παθητικές μετοχές των
ρημάτων που βρίσκονται στην παρένθεση:

• Το παιδί ήρθε με τη μπλούζα του. (σκίζω)
• Από τα τζάμια έμπαινε η βροχή, (σπάω)
• Ρίξε λίγο
μαϊντανό, (ψιλοκόβω)

323

• Μη πατάς σ' αυτό το μέρος. Είναι . (φυτεύω)

• Η Μαρία είναι μαζί σου. (θυμώνω)

• Το αυτοκίνητο ήταν . (κλέβω)

• Χριστίνα, Θεοδώρα, να είστε . (αγαπώ)

• Το σαλόνι είναι με ανοιχτό χρώμα, (βάφω)

• Μου φαίνεται πως το κρέας δεν είναι . (ψήνω)

• Ο θησαυρός ήταν στον κήπο. (θάβω)

Με τις λέξεις της παρένθεσης φτιάξε προτάσεις στην ενεργητική και
παθητική σύνταξη όπως στο παράδειγμα:

(ρούχα, μητέρα, έπλυνε)
Η μητέρα έπλυνε τα ρούχα.
Τα ρούχα πλύθηκαν από τη μητέρα..

(εργάτες, φορτώνουν, φορτηγό)

(έκαψε, δάσος, φωτιά)

(πότισε, κηπουρός, λουλούδια)

(σκέπασε, γιαγιά, μωρό)

Γράψε τις προτάσεις στην παθητική σύνταξη:
Ο ήλιος ζεσταίνει τη γη.
Οι πυροσβέστες έσβησαν τη φωτιά.

324

Η απεργία ταλαιπώρησε τους Αθηναίους.

ι Οι αγρότες έκλεισαν την εθνική οδό.

Ι Η αδερφή μου έστρωσε το τραπέζι.

ι
ι Η αγάπη είναι δύναμη
ι Ένας γεωργός έβλεπε με μεγάλη λύπη ότι τα παιδιά του δεν ήταν

αγαπημένα. Είχαν όλου του κόσμου τα καλά, μα τους έλειπε η αγάπη. Δεν

ι περνούσε μέρα χωρίς να μαλώσουν. Με το παραμικρό, με το τίποτα,
άρχιζαν τους καβγάδες.

ι Με γκρίνια άρχιζε η μέρα τους, με γκρίνια και τελείωνε. Με τσακωμούς
ξεκινούσαν το πρωί για τη δουλειά, με τσακωμούς γύριζαν στο σπίτι το

i βράδυ.
Ο πατέρας τους τα 'βλέπε όλ' αυτά κι ήταν πολύ στεναχωρημένος. Και

ι δεν άφηνε ποτέ ευκαιρία, δίχως να τους συμβουλέψει.
- Παιδιά μου, μην κάνετε έτσι, τους έλεγε. Να έχετε ομόνοια μεταξύ σας,
να είστε αγαπημένοι...

i Δε βαριέσαι! Τα λόγια του έχανε. Ό,τι κι αν τους έλεγε, τίποτε δεν
κατάφερνε, και σκέφτηκε να τους δείξει το σωστό δρόμο πάνω στην

i πράξη. Πήγε στο περιβόλι του, έκοψε γερές χλωρές βέργες και τις έδεσε
όλες μαζί σε ένα δεμάτι. Ύστερα τους φώναξε κοντά του.

i - Ελάτε δω, παλικάρια μου, τους λέει. Όλοι σας παινεύεστε πως είστε
χειροδύναμοι, μα εγώ δεν ξέρω ποιος απ' όλους σας είναι πιο δυνατός.

i Ήρθε λοιπόν η ώρα να το δείξετε. Εμπρός! Πιάστε αυτό το μάτσο τις
βέργες και σπάστε τες. Όποιος τις σπάσει, έτσι όπως είναι δεμένες όλες

Ê μαζί, εκείνος είναι ο δυνατότερος. Κι όλοι οι άλλοι πρέπει να τον ακούτε...
Τα παλικάρια δέχτηκαν. Δοκίμασε ο πρώτος, ο δεύτερος, ο τρίτος, ο

i τέταρτος... όλοι στη σειρά. Ούτε να τις λυγίσουν δεν κατάφεραν.
Τότε ο πατέρας τους πλησίασε το μάτσο με τις βέργες, τις έλυσε και

I έδωσε σ' όλους από μια βέργα.
- Σπάστε την, τους λέει.

i 325

Στο άψε σβήσε εκείνοι τις έσπασαν όλες με μεγάλη ευκολία.

- Βλέπετε; τους λέει ο πατέρας τους. Όσο οι βέργες ήταν όλες μαζί

ενωμένες, κανένας σας δεν μπορούσε να τις σπάσει. Μόλις όμως

χωρίστηκαν, εύκολα ο καθένας σας έσπασε την καθεμιά χωριστά... Έτσι κι

εσείς, παιδιά μου. Αν είστε μονοιασμένοι, αγαπημένοι κι ενωμένοι,

κανένας απ' τους εχθρούς σας δε θα μπορέσει να σας νικήσει.

Η ομόνοια κι η αγάπη είναι δύναμη.
ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΙ
(με αλλαγές)

ΧΑΡΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΝΩΑΣ

Ορθογραφία

-ια -εια -οια s
(δεύτερο συνθετικό οι
r r λέξεις νους, ροή,...)

αρρώστια, ζήλια, περιέργεια, συνέχεια, έννοια, άγνοια,
περηφάνια, γύμνια,
συμπόνια, φτήνια, ενέργεια, ασφάλεια, πρόνοια, εύνοια,
ορφάνια, πούλια, ...
συνήθεια, πολυτέλεια, διχόνοια, ομόνοια,

άδεια, συγγένεια, διάρροια, απόρροια,

βοήθεια, αλήθεια, παλίρροια, άπνοια, ...

περιπέτεια, καλλιέργεια, και το νησί Εύβοια

ειλικρίνεια, ...

Με κάποιες από τις λέξεις του πίνακα, συμπλήρωσε τις προτάσεις:

• Ζηλεύει πολύ. Δεν έχει καταλάβει πως η είναι κι αυτή

μια μεγάλη .

• Ζει μέσα στην γιατί παντρεύτηκε πλούσιο άντρα.

• Έχει όλων όσων έγιναν.

• Πήγαμε εκδρομή στην Χαλκίδα που είναι πόλη του νησιού

• Έχει την κακιά να τρώει τα νύχια της.
• Έμαθες για του φίλου σου;

326

Για την προσωπική σας δέστε τις ζώνες σας.

Η αντίθετη λέξη είναι
• Έχει της τύχης και το ξέρει.

• Πήρε την καλοκαιρινή του και έφυγε για διακοπές.

• Πάντα σου έλεγα .

ι -ία -εία
ι (από ρήματα σε-εύω ή -εύομαι)
ι
ι αγωνία, ησυχία, απεργία, (παιδεύω) παιδεία
ι δημοκρατία, ελευθερία, (θεραπεύω) θεραπεία
ι ευτυχία, οικονομία, (λατρεύω)
ι φωτογραφία, τιμωρία, (μαγεύω)
ι κοινωνία, πληροφορία, (νηστεύω)
Ι κακοκαιρία, δυστυχία, (νοθεύω)
ιστορία, συγκοινωνία, .... (ληστεύω)
ι (κηδεύω)
ι Προσοχή!!! (πορεύομαι)
(κολακεύω)
ί -οία (αγγαρεύω)

■Ι Τροία -εία

(από ετι:ίθετα σε -ύς)

(πλατύς) πλατεία

(οξύς)

(ταχύς)

(βαρύς)

και θεία, λεί α, μνεία, χρεία

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τις λέξεις της παρένθεσης:
(απεργία, ληστεία, κακοκαιρία, θεία, φασαρία, πλατεία, ησυχία, νοθεία,
φωτογραφία, θεραπεία)

• Η των εργατών είχε μεγάλη επιτυχία.

• Μην κάνετε τις ώρες της κοινής

• Οι δράστες _ συνελήφθησαν.

Αποκαλύφτηκαν οι υπεύθυνοι στα καύσιμα.

327

• Έδωσε τις από την εκδρομή για εκτύπωση.

• Το καφενείο της κλείνει πολύ αργά το βράδυ.

• Ο ασθενής δεν πρέπει να διακόψει την του.

• Η κατέστρεψε τη γεωργική παραγωγή.

• Το σπίτι της μου είναι πολύ όμορφο.

Πότε βάζουμε ότι και πότε ό,τι

ότι (πως) ό,τι (οτιδήποτε)
Το ξέρω ότι με αγαπάς. Πάρε ό,τι θέλεις.

Στις προτάσεις που ακολουθούν βάζω ότι ή ό,τι

• Μου είπε δε με αγαπά και έφυγε.

• Θα σου δώσω μου ζητήσεις.

• Είπε θα κάνει θέλει αυτός με τους γονείς του.

• Μου υποσχέθηκε θα μου πάρει θέλω.

• και να πεις τώρα, τίποτε δεν αλλάζει.

• Έκανε φοβήθηκε για να μην τον μαλώσω.

• Κατάλαβε έκανε λάθος και τώρα ντρέπεται γι' αυτό.

• Έκανε μπορούσε αλλά δεν κατάφερε τίποτε.

• κι αν γίνει εγώ θα πάω στο χωριό.

• Μη νομίζεις αυτό θα τελειώσει έτσι.

Τα πάθη των φωνηέντων

1. Σε δυο συνεχόμενες λέξεις που η πρώτη τελειώνει σε φωνήεν και η
δεύτερη αρχίζει από φωνήεν, έχουμε:

Έκθλιψη, όταν η πρώτη λέξη χάνει το τελικό φωνήεν.

Π.χ. τα άλλα , με έδιωξε , ...

τ' άλλα , μ' έδιωξε , ...

Αφαίρεση, όταν η δεύτερη λέξη χάνει το αρχικό φωνήεν.

Π.χ. θα έχω , μου έδωσε , ...

θα 'χω, μου 'δώσε, ...

328

2. Σε δυο συνεχόμενες λέξεις που η πρώτη τελειώνει σε φωνήεν και η
δεύτερη αρχίζει από σύμφωνο, έχουμε:

Αποκοπή, όταν η πρώτη λέξη χάνει το τελικό φωνήεν.

Π.χ. δώσε το ■ > δώσ' το

από το χωριό ι > απ' το χωριό

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
Στη θέση του φωνήεντος που χάνεται σημειώνουμε απόστροφο ( ' )

Ασκηση
Στις παρακάτω φράσεις κάνε έκθλιψη, αφαίρεση ή αποκοπή.

μου αρέσει πάρε τα
σου έδωσε με εσένα
του έλεγα το ένα
σε αγαπώ φέρε τους
σου είπα να έρθω
θα αρχίσω από το σπίτι
θα είμαι θα ήθελα
να είχα μου έστειλες
το είχα το όνειρο
κόψε το λύσε τους
από όλα να έρθεις
να ήξερα από το νησί

Γράψε τις φράσεις χωρίς απόστροφο:
Πρέπει να μ' αφήσεις να πάω για μπάνιο.

Τ' άλλα παιδιά πηγαίνουν κάθε μέρα.

329

Εγώ θα ξεχωρίζω απ' όλους;
Σ' αγαπάω και γι' αυτό δε σ' αφήνω.

Πότε βάζουμε μεσ' και πότε μες

Η λέξη μέσα, όταν βρίσκεται πριν από λέξη που αρχίζει από φωνήεν
παθαίνει έκθλιψη και γράφεται μεσ' , ενώ όταν βρίσκεται πριν από λέξη
που αρχίζει από σ, γράφεται μες.

Παραδείγματα:

μέσα από το σπίτι ' > μεσ' από το σπίτι
μέσα στο κλουβί ι > μες στο κλουβί

Άσκηση

Βάλε στις παρακάτω προτάσεις μεσ' ή ^ες.

Ξάπλωσε στο δρόμο. Κοιτάζει από το τζάμι.
Πέρασε από τη φωτιά.
Πετάει στα σύννεφα. Χάθηκε στο σκοτάδι.
Δουλεύει
Το πήρε στο μεσημέρι. Τρέχει στη βροχή.
Μου έπεσε από την τσάντα.
Περπατάει Βγήκε από το τρένο.
από τα χέρια.
στις λάσπες. Έφυγε από το κλουβί.

Βούτηξε στο ποτάμι.

Μαθαίνεις από τα λάθη σου.

330

Χωρίς δουλειά

Έλα, Γιάννη. Τι κάνεις; Πώς είσαι;
Μια χαρά, Στέλιο μου! Γιατί ρωτάς με αυτό τον τρόπο;
Έμαθα πως σε απέλυσαν από τη δουλειά σου και...
Νόμισες ότι στενοχωρήθηκα; Όχι, Στέλιο μου! Είμαι μια χαρά! Δε θα
στενοχωρηθώ για μια δουλειά που ποτέ δεν αγάπησα. Εγώ είμαι
ηλεκτρολόγος μηχανικός και αυτοί με ήθελαν μόνο για να μαζεύω τα
καλώδια. Δε μου έδιναν υπεύθυνη δουλειά, για να μη με πληρώνουν
περισσότερα χρήματα.

Και τι θα κάνεις τώρα;
Θα ξεκουραστώ για λίγες μέρες και μετά θα σκεφτώ τι θα κάνω.

Καλά. Τι λες; Δεν έρχεσαι να πάμε στην ταβέρνα να πιούμε κανένα
κρασάκι!

Όχι απόψε, θα κοιμηθώ νωρίς. Θα ετοιμαστώ και θα πέσω για ύπνο
γιατί αύριο θα σηκωθώ πολύ πρωί.

Αφού δε δουλεύεις, πού θα πας αύριο;
Στις έξι το πρωί θα συναντηθώ με τον φίλο μας τον Κώστα και μετά
μαζί θα επισκεφτούμε μια εταιρία στην Κόρινθο, που ζητάει τεχνίτες
ηλεκτρολόγους. Αν με προσλάβουν, θα εργαστώ εκεί για λίγο καιρό
μέχρι να βρω κάτι καλύτερο.
Και θα πηγαίνεις κάθε μέρα από την Αθήνα στην Κόρινθο;
Γιατί όχι; Μου είπαν στο τηλέφωνο πως θα πληρώνομαι πολύ καλά,
γιατί εκεί δεν υπάρχουν άλλοι έμπειροι τεχνίτες με τη δική μου
ειδικότητα.

Μα, δε θα κουράζεσαι πολύ κάνοντας τόσα χιλιόμετρα την ημέρα;

Φυσικά και θα κουράζομαι περισσότερο. Θα σηκώνομαι χαράματα, θα
ταλαιπωρούμαι στη διαδρομή, θα στερούμαι τον μεσημεριανό υπνάκο
μου, αλλά τι να κάνω. Είναι μια νέα αρχή. «Κάθε αρχή και δύσκολη».
Έτσι δεν είναι;

Έτσι. Πάντως εγώ θα χαρώ πολύ να μάθω αύριο ευχάριστα νέα...

Πώς σχηματίζονται οι χρόνοι:

Μέλλοντας διαρκείας Μέλλοντας στιγμιαίος

θα + ενεστώτας θα + θέμα αορίστου + ­ω
(πληρώνομαι) θα πληρώνομαι (ετοιμάστηκα) θα ετοιμαστώ
(στερούμαι) θα στερούμαι (σκέφτηκα) θα σκεφτώ
(σηκώνομαι) θα σηκώνομαι (κοιμήθηκα) θα κοιμηθώ

331

Συμπλήρωσε όπως στα παραδείγματα:

Ενεστώτας Μέλλοντας διαρκείας Μέλλοντας στιγμιαίος
υποχρεώνεσαι θα υποχρεώνεσαι θα υποχρεωθείς
γδύνεται
χρεωνόμαστε
πλένονται
δικαιολογείται
ξεγελιέστε
βραβεύονται
εκμεταλλεύεται
εμπιστεύεται
δικάζονται
φυλαγόμαστε
καλύπτεσαι

• Το αεροπλάνο σε δέκα λεπτά.(απογειώνομαι)

• Σε λίγα χρόνια, πολλοί άνθρωποι να φύγουν από την

Αθήνα, γιατί δε δουλειά, (αναγκάζομαι, βρίσκω)

• Μην πάτε από αυτό το δρόμο, γιατί
. (ταλαίπωρου μαι)

• Εγώ και ο Σπύρος με την περιποίηση του
κήπου. (ασχολού μαι)

• Οι φίλοι μας την Ακρόπολη την

Κυριακή.(επισκέπτομαι)

• Εσείς το μεσημέρι; (κοιμάμαι)

• Ο λογιστής μου είπε πως εγώ κι εσύ μεθαύριο.

(πληρώνομαι)

• Από αύριο και κάθε μέρα στο Μέγαρο

Μουσικής τρεις καλλιτέχνες από την Ουκρανία, (εμφανίζομαι)

• Το θέμα σας στην αυριανή συνεδρίαση του
συμβουλίου, (συζητιέμαι)

• Οι νέες κατοικίες που , θα είναι
αντισεισμικές.(χτίζομαι)

• Το οικόπεδο αυτό πολύ ακριβά γιατί είναι
γωνιακό. (πουλιέμαι)

• Ό,τι θα σου το δώσω εγώ. (χρειάζομαι)

332

ο μηχανικός και η μηχανικός
ο οδηγός και η οδηγός
ο γιατρός και η γιατρός

Θηλυκά σε -ος

(σχηματίζουν πληθυντικό σε-οι)

.-· -, ■ ' ■ ^ ■ ' . y ·' ' "

Ενικός αριθμός είσοδος
εισόδου
Ονομ. η λεωφόρος η είσοδο
Γεν. της
Αιτ. τη(ν) λεωφόρου της
Κλητ.
— λεωφόρο τη(ν)

—

Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. οι λεωφόροι οι είσοδοι
Γεν. των
Αιτ. τις λεωφόρων των εισόδων
Κλητ.
— λεωφόρους τις εισόδους

—

Προσογτί!!!

Όσα θηλυκά σε -ος τονίζονται στην προπαραλήγουσα κατεβάζουν τον
τόνο στη γενική του ενικού και στη γενική και αιτιατική του πληθυντικού
αριθμού.

i > Όπως η λεωφόρος κλίνονται :

I η ψήφος οι τη νόσο τις
την ψήφο τις της των τάφρων

I της των διχοτόμων την τις τάφρους

> Όπως η είσοδος κλίνονται :

η άνοδος 01 την κάθοδο τις
τη διέξοδο της των μεθόδων
της τις την τις προόδους
τη των επετείων της των περιπόλων
τις διεξόδους

333

Συμπλήρωσε τις προτάσεις σε μελλοντικό χρόνο με τα ρήματα των
παρενθέσεων:

(δουλεύω, γυμνάζομαι, γυρίζω, πληρώνω, μολύνομαι, τσακώνομαι,
προσγειώνομαι, κοιμάμαι)

• Από εδώ και πέρα με τον κύριο Ανδρέου.

• Κάθε βράδυ μετά τις δύο.

• Από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο όλοι στη Ρόδο.

• Εμείς κάθε φορά τα λάθη σου;

• Η ατμόσφαιρα συνεχώς αν δεν κλείσει το εργοστάσιο.

• Διαρκώς θα φωνάζεις και , Παντελή;

• Μου είπαν ότι από τη δουλειά με τα πόδια.

• Τα αεροπλάνα πλέον στο νέο αεροδρόμιο.

(γυμνάζομαι, αρχίζω, παίρνω, κόβω, φεύγω, ντύνομαι, απογειώνομαι,
δέχομαι, αποκλείομαι, επισκέπτομαι)

• Η Θεοδώρα και η Μαρία δίαιτα από τη Δευτέρα.

• Σήμερα δε γιατί είμαι κουρασμένος.

• Το αεροπλάνο στο διάδρομο πέντε.

• Δεν είπες ότι το κάπνισμα;

• Πότε τηλέφωνο τους γονείς σου;

• Την Τρίτη η Μαρία για ταξίδι στην Ασία.

• Αύριο οι μαθητές του σχολείου την Ακρόπολη.

• Μόλις ξυπνήσει και θα φύγει για τη δουλειά.

• την πρόταση μας ή θα την απορρίψει;

• Τα ορεινά χωριά από τα χιόνια.

Ξανά στα θρανία

Ήταν καλοκαίρι όταν μπήκα σε ένα βιβλιοπωλείο στην οδό Ασκληπιού.
Αναζητούσα ένα ή περισσότερα βιβλία για να διορθώσω τα ελληνικά
μου. Βρήκα το τμήμα και εξήγησα σε έναν υπάλληλο τι ζητούσα. Άρχισε
να μου δείχνει μερικά. Ένας άλλος υπάλληλος που άκουσε τη συζήτηση
μου είπε ότι θα ήταν καλύτερα να μάθω τα ελληνικά με κάποιον δάσκαλο.
Ο ίδιος είχε μάθει τα ισπανικά σε μια σχολή και μου έδωσε τη διεύθυνση.
Είχα βρει το κατάλληλο μέρος, μα δεν το ήξερα ακόμα. Πλήρωσα τα

334

βιβλία που αγόρασα και έφυγα πιστεύοντας ότι θα τα κατάφερνα μόνη μου.
Διάβαζα πολύ, όμως έβλεπα πως είναι δύσκολο να τα καταφέρω μόνη μου.

Άρχισα να σκέφτομαι τη σχολή που μου είχε αναφέρει ο υπάλληλος του
βιβλιοπωλείου. Αποφάσισα ότι έπρεπε να καθίσω ξανά στα θρανία. Πήρα
ένα ταξί και έφτασα στην οδό Καντακουζηνού. Όταν είδα για πρώτη φορά
τη Νυχτερινή Σχολή είπα στον εαυτό μου: «Αυτό το κτίριο μοιάζει πιο
πολύ με μουσείο». Αργότερα, μόλις μίλησα με το προσωπικό, έμεινα
έκπληκτη από την ευγένεια τους. Αυτό ήταν. Γράφτηκα στην πρώτη τάξη.
Είχα την τύχη να κάνω μάθημα με δασκάλους που έδειχναν το ενδιαφέρον
τους για τον κάθε μαθητή του σχολείου, αλλά και με συμμαθητές που
επιθυμούσαν να μάθουν.

Αργότερα στον αγιασμό έμαθα και για την συγκινητική ιστορία αυτού
του σχολείου. Τότε κατάλαβα πόσο χρήσιμο ήταν σε όλα εκείνα τα παιδιά
που η μοίρα τα άφησε ορφανά.

Από τότε που άρχισα τα μαθήματα έβαλα άλλη τάξη στη ζωή μου. Όλη
τη χρονιά κουράστηκα πάρα πολύ, αλλά άξιζε τον κόπο, γιατί πήρα χαρά
και ικανοποίηση. Τώρα που έφτασε το τέλος της χρονιάς, νομίζω ότι αυτό
το καλοκαίρι θα το χαρώ περισσότερο απ' όλα τα άλλα. Σαν να είμαι και
πάλι παιδί.

Καλό καλοκαίρι λοιπόν.

Γιουσούφ Γκιουλέρ
Μαθήτρια του σχολείου από τη Ρουμανία

Ι Επίθετα σε -ιμος

1ι -ιμος -υμος -ημος
(σύνθετα με τις λέξεις

θυμός και όνομα)

ι νόστιμος, μόνιμος, πρόθυμος, εύθυμος, άσημος, διάσημος,
φρόνιμος, χρήσιμος, επώνυμος, ανώνυμος, επίσημος, άσχημος,

ι νόμιμος, ... συνώνυμος, .... περίφημος, απόδημος,
έρημος, ...

Ι Με οι γράφεται το επίθετο: έτοιμος

1 335

Συμπλήρωσε τις προτάσεις με τα επίθετα της παρένθεσης:

• Αυτή μέρα δε θέλω να τη θυμάμαι.(άσχημος)

• Βρήκε τους κεφτέδες σου πολύ . (νόστιμος)

• Οι βεβαιώσεις που ζήτησες είναι .(έτοιμος)

• Η μητέρα μου είναι να με βοηθήσει.(πρόθυμος)

• Ευχαριστώ για πληροφορίες.(χρήσιμος)

• Είμαι καλεσμένος σε ένα δείπνο, (επίσημος)

• Έλαβα αυτό γράμμα, (ανώνυμος)

• Η τραγουδίστρια περπατούσε στους
δρόμους της μικρής πόλης, (διάσημος, έρημος)

• Έζησα κι εγώ τέτοιες καταστάσεις.(άσχημος)

Ουδέτερα σε -ον

Ενικός αριθμός

Ονομ. το παρόν το συμφέρον
Γεν. του
Αιτ. το παρόντος του συμφέροντος
Κλητ. —
παρόν το συμφέρον
Ονομ. τα παρόν - συμφέρον
Γεν. των
Αιτ. τα Πληθυντικός οιριθμός
Κλητ. —
παρόντα τα συμφέροντα

παρόντων των συμφερόντων

παρόντα τα συμφέροντα

παρόντα - συμφέροντα

Παρατήρηση!!!
Τα ουδέτερα σε -ον στη γενική του πληθυντικού τονίζονται στη
παραλήγουσα

> Όπως τα παραπάνω κλίνονται και τα:
το μέλλον, το καθήκον, το παρελθόν, το προϊόν, το ενδιαφέρον, το
καθήκον, το ον.

336

Άσκηση
Κλίνε στον παρακάτω πίνακα τα ουδέτερα : το μέλλον και το προϊόν

Ονομ. το Ενικός αριθμός
Γεν. του το
Αιτ. το του
Κλητ. — το

Ονομ. τα —
Γεν. των
Αιτ. τα Πληθυντικός αριθμός
Κλητ. — τα
των
τα

—

Ουδέτερα σε -εν

Ενικός αριθμός

Ονομ. το μηδέν το φωνήεν
Γεν. του
Αιτ. το μηδενός του φωνήεντος
Κλητ. —
μηδέν το φωνήεν
Ονομ. τα μηδέν — φωνήεν
Γεν. των
Αιτ. τα Πληθυντικός αριθμός
Κλητ. —
τα φωνήεντα

Δεν έχει των φωνηέντων
πληθυντικό τα φωνήεντα

— φωνήεντα

Παρατήρηση!!!
■ Για να σχηματίσουμε τον πληθυντικό στο αριθμητικό ψηφίο μηδέν

χρησιμοποιούμε το ουδέτερο το μηδενικό που έχει ως πληθυντικό :
■ τα μηδενικά, των μηδενικών, τα μηδενικά, - μηδενικά

Ι

■ 337

Ι

Ουδέτερα σε -αν

Ενικός αριθμός

Ονομ. το σύμπαν το παν
Γεν. του
Αιτ. το σύμπαντος του παντός
Κλητ. — σύμπαν το παν
σύμπαν — παν
Ονομ. τα
Γεν. των Πληθυντικός αριθμός
Αιτ. τα
Κλητ. — σύμπαντα τα πάντα

συμπάντων των πάντων
σύμπαντα τα πάντα
σύμπαντα — πάντα

Ουδέτερα σε -υ

Ενικός αριθμός

Ονομ. το οξύ : το δόρυ
Γεν. του δόρατος
Αιτ. το οξέος i του δόρυ
Κλητ. — δόρυ
οξύ ί το
Ονομ. τα
Γεν. των οξύ : -
Αιτ. τα
Κλητ. — Πληθυντικός αριθμός

οξέα τα δόρατα

οξέων των δοράτων

οξέα τα δόρατα

οξέα - δόρατα

Τα παιδικά όνειρα και η πολλή ζάχαρη

- Μάριε, γιατί δε διαβάζεις; Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις:
- Εγώ, μπαμπά, αγαπάω πολύ το ποδόσφαιρο και θέλω όταν μεγαλώσω να

γίνω ποδοσφαιριστής. Πολλές φορές μάλιστα πιάνω τον εαυτό μου να
ονειρεύεται την επιτυχία. Μου αρέσει να φαντάζομαι ότι είμαι παίκτης
της αγαπημένης μου ομάδας και να αγωνίζομαι για τη νίκη φορώντας
τη φανέλα με το νούμερο 10. Όλες τις ημέρες της εβδομάδας θα πηγαίνω
να προπονούμαι σκληρά, για να βρίσκομαι πάντοτε σε φόρμα και να
γίνομαι συνεχώς καλύτερος.
- Να γίνεις παιδί μου, δε λέω όχι. Όμως πρέπει να κουραστείς πάρα πολύ.
Να προπονηθείς σκληρά, να σταθείς τυχερός για να μην

338

τραυματιστείς σοβαρά και μετά δεν μπορείς να παίξεις. Αλλά πως θα
γίνουν όλα αυτά, όταν εσύ τρως κάθε μέρα τόσο πολλή ζάχαρη και τόσα
γλυκά; Ήδη έχεις πάρει πολλά κιλά και απ' ότι ξέρω δεν υπάρχει
κανένας παχύς ποδοσφαιριστής!

Υποτακτική ενεστώτα Υποτακτική αορίστου
(πράξη με συνέχεια)
(πράξη χωρίς συνέχεια)
να + ενεστώτας
(αγωνίζομαι) να αγωνίζομαι να + θέμα αορίστου + -ώ
(στέκομαι) να στέκομαι
(προπονούμαι) να προπονούμαι (αγωνίστηκα) να αγωνιστώ

(στάθηκα) να σταθώ

(προπονήθηκα) να προπονηθώ

ρήμα υποτακτική ενεστώτα υποτακτική αορίστου
ενημερώνεσαι
εγχειρίζεται να ενημερώνεσαι να ενημερωθείς
ντυνόμαστε
κινούνται
υπόσχεστε
συνεννοούμαι

Επίθετα σε -ύς, -ιά, -ύ

Ενικός αριθμός

αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
το πλατύ
Ονομ. ο πλατύς η πλατιά του
Γεν. το πλατύ
Αιτ. του της πλατιάς - πλατύ
Κλητ.
το(ν) πλατύς τη(ν) πλατιά ουδέτερο
Ονομ. τα πλατιά
Γεν. - πλατύς - πλατιά των πλατιών
Αιτ. τα πλατιά
Κλητ. Πληθυντικός αριθμός - πλατιά

αρσενικό θηλυκό

οι πλατιοί οι πλατιές

των πλατιών των πλατιών

τους πλατιούς τις πλατιές

- πλατιοί - πλατιές

> Όπως ο πλατύς, -ιά, -ύ κλίνονται :
ο μακρύς, ο παχύς, ο βαθύς, ο ελαφρύς, ο φαρδύς, ο βαρύς, ο τραχύς, ...

339

Παρατηρήσεις ! ! !

1. Με ύψιλον (υ) γράφονται μόνο το αρσενικό και το ουδέτερο στον ενικό
αριθμό. Στο θηλυκό και στον πληθυντικό αριθμό γράφονται με (ι).

2. Η γενική του ενικού αριθμού στο αρσενικό και ουδέτερο γένος
σχηματίζονται σπάνια.
Π.χ. ο βαθύς, του βαθιού / ο παχύς, του παχιού

Ασκηση
Κλίνε στον πίνακα το επίθετο : ο ελαφρύς, η ελαφριά, το ελαφρύ

Ενικός αριθμός

αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
το
Ονομ. ο Ά του
Γεν. του της το
Αιτ. το(ν)
Κλητ. τη(ν) —

Ονομ. —— ουδέτερο
Γεν. τα
Αιτ. Πληθυντικός αριθμός των
Κλητ. τα
αρσενικό θηλυκό
—
οι οι

των των
τους τις

——

Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο Έλληνα;

ο βραχύς
(αυτός που έχει μικρές διαστάσεις σε ύψος ή μήκος)

βραχύβιος, βραχύτητα, βραχυκύκλωμα, βραχύσωμος, βραχυπρόθεσμος,
βραχυχρόνιος, ...

ο βραδύς
( ο αργός)

βραδύτητα, βραδυκίνητος, επιβράδυνση, βραδύνοια, βραδυγλωσσία,
βραδυκαρδία, βραδύνω, ...

340

Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ

Ονομ. αρσενικό Ενικός αριθμός ουδέτερο
Γεν. ο πολύς θηλυκό το πολύ
Αιτ. του του
Κλητ. τον πολύ η πολλή το πολύ
της πολλής
Ονομ. την πολλή ουδέτερο
Γεν. τα πολλά
Αιτ. Πληθυντικός αριθμός των πολλών
Κλητ. τα πολλά
αρσενικό θηλυκό - (πολλά)

οι πολλοί οι πολλές

των πολλών των πολλών

τους πολλούς τις πολλές

- (πολλοί) - (πολλές)

> Το επίθετο ο πολύς, η πολλή, το πολύ γράφεται με ένα λάμδα (λ) μόνο
στον ενικό αριθμό του αρσενικού και του ουδετέρου. Στον ενικό του
θηλυκού και στον πληθυντικό αριθμό γράφεται με δύο λάμδα (λλ)

Πότε βάζουμε πολλή και πότε πολύ ;

> Βάζω τη λέξη πολλή μόνο όταν συνοδεύει θηλυκό ουσιαστικό.

Παραδείγματα: Μη βάλεις πολλή ζάχαρη στον καφέ.
Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη.

Άσκηση

Στις παρακάτω προτάσεις συμπληρώνω τα κενά βάζοντας πολλή ή πολύ.

• Η δουλειά που έκανε ήταν πρόχειρη.

• Θέλω να πάω εκδρομή την Κυριακή.

• Σου στέλνω αυτό το γράμμα με αγάπη.

• Είχα όρεξη και έφαγα .

• Τον Αύγουστο στην Αθήνα έχει ζέστη.

• Η ζάχαρη καταστρέφει τα δόντια.

• Μια ζεστή μέρα θα πάμε για μπάνιο στη θάλασσα.

• Τα μαγαζιά έχουν κίνηση αυτές τις μέρες.

• Τα παιδιά σήμερα έκαναν φασαρία.

m

Συμπληρώνω τις καταλήξεις των παρακάτω ουδετέρων :

το πορτοκαλ το πλατ το παγόν
το βράδ το καλάμ το χρυσαφ
το καράβ το παγ το βαρ
το ο ξ _ το σεντόν το κορδόν
το φαρδ το δάκρ το ποτήρ
το β α θ _ το ψωμ το δίχτ
το συρτάρ το στάχ το κρασ
το μακρ το πηρούν το κρεβάτ
το μενεξεδ το ασημ το ασπράδ

Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τα ρήματα της παρένθεσης στην
υποτακτική:

(εύχομαι, ενδιαφέρομαι, υπόσχομαι, παντρεύομαι, έρχομαι, γυμνάζεται,
σκέφτομαι)

• Δεν βλέπω και τόσο πολύ ο αδερφός σου.

• Θα πάμε την Κυριακή στο σπίτι τους για στο
νέο ζευγάρι.

• Οι υπάλληλοι πρέπει στη δουλειά πριν τις 8 το

πρωί.

• Θέλω πως δε θα ξανακάνεις του κεφαλιού σου.

• Ο Τάσος και η Καίτη σκέφτονται το
καλοκαίρι.
καλά, πριν πάρετε οποιαδήποτε
• Σας παρακαλώ
απόφαση.

Ο αθλητής φροντίζει κάθε μέρα.

Έκτακτο δελτίο ειδήσεων

Κυρίες και κύριοι τηλεθεατές, καλησπέρα σας.
Διακόπτουμε την κανονική ροή του προγράμματος μας, για να σας
μεταδώσουμε μια έκτακτη είδηση. '" ■
Μεγάλη πυρκαγιά ξέσπασε πριν μισή ώρα σε πολυκατάστημα στο
κέντρο της Αθήνας. Η φωτιά ξεκίνησε από τον ημιώροφο του κτιρίου και
γρήγορα οι φλόγες της τύλιξαν και τον πρώτο όροφο. Ευτυχώς οι

342

υπάλληλοι και οι πελάτες εκκένωσαν αμέσως το κτίριο και έτσι δεν
υπάρχουν ανθρώπινα θύματα.

Η αστυνομία διέκοψε την κυκλοφορία των αυτοκινήτων για να
μπορέσουν να φτάσουν έγκαιρα τα οχήματα της Πυροσβεστικής
Υπηρεσίας. Τριάντα περίπου έμπειροι πυροσβέστες καταβάλλουν
υπεράνθρωπες προσπάθειες να ελέγξουν την πυρκαγιά.

Για ό,τι νεότερο υπάρχει θα διακόψουμε ξανά τη ροή του προγράμματος
μας για να σας ενημερώσουμε.

Πάμε μια βόλτα με τον αρχαίο Έλληνα;

(το) πυρ
(η φωτιά)
πυρά, πυρασφάλεια, πύραρχος, πύραυλος, πυρετός, πυρίμαχος, πυροβολώ,
πυροβολισμός, πυρομαχικά, πυροσβεστήρας, πυροσβέστης, πυρότουβλο,
πυρπολώ, πυροτέχνημα, πυρκαγιά, πυροσβεστική, ...

η πείρα
έμπειρος, εμπειρία, άπειρος, πολύπειρος, πρωτόπειρος, πείραμα,
εμπειροτέχνης, πειραματιστής, πειρασμός, πειραματόζωο, ...

το άστυ
(η πόλη)
( «κλεινόν άστυ» : η ξακουστή πόλη, η Αθήνα)
αστυνομία, αστυνόμος, αστυφύλακας, αστυνομικός, αστυφιλία,
αστυκτηνίατρος, αστυκτηνιατρικός (έλεγχος), ...

ρέω
(για την κίνηση υγρού και αερίου...)
Π.χ. Το ποτάμι ρέει προς τη θάλασσα.

343

Το ρήμα ρέω σχηματίζει σύνθετη λέξη με προθέσεις.
Προσοχή!

Μετά από φωνήεν διπλασιάζεται το ρ.
Το τελικό ν της πρόθεσης συν, μετατρέπεται σε ρ
εισρέω, εκρέω, διαρρέω, καταρρέω, απορρέω, συρρέω

Από τα παραπάνω ρήματα βγαίνουν τα θηλυκά ουσιαστικά:
εισροή και εκροή (με ένα -ρ-), διαρροή, διάρροια, καταρροή,
κατάρρευση, συρροή, επιρροή, απορροή, απόρροια (με δύο -ρρ-)

υπέρ

(ακόμη παραπάνω, ...)

υπεραγορά, υπεράνθρωπος, υπερπροσπάθεια, υπερβολικός, υπερήφανος,
υπερασπίζω, υπερβολή, υπέρηχος, υπερηχογράφημα, υπέροχος,
υπερένταση, υπερθέαμα, υπερτυχερός, υπερωρία, ...

κινώ
(βάζω σε κίνηση)

κίνηση , κινητό , κινητήρας, κινηματογράφος, κίνημα, κινητοποίηση,
κίνητρο, κινητοποιώ, κινητικός, κινησιοθεραπεία, ...

τηλε-
(μακριά)

τηλεγράφημα, τηλεφώνημα, τηλεόραση, τηλεθεατής, τηλεπικοινωνία,
τηλεσκόπιο, τηλεφωνία, τηλεχειριστήριο, τηλεπαρουσιαστής, ...

Η προστακτική της παθητικής φωνής

Ενεστώτας

εσύ εσύ

Να πλένεσαι με άφθονο νερό. Μην πλένεσαι χωρίς σαπούνι.

Να γυμνάζεσαι πάντα. Μη γυμνάζεσαι άρρωστος.

εσείς εσείς

Να ντύνεστε καλά. Μη ντύνεστε ελαφρά το χειμώνα.

Να έρχεστε νωρίτερα. Μην έρχεστε τόσο αργά.

344

καλά πριν βάλεις την αλοιφή, (πλένομαι)
τους φίλους σου.(εμπιστεύομαι)
τόσα μεγάλα ποσά. (χρεώνομαι)
πάντα το κακό. (σκέφτομαι)
κάθε εβδομάδα μόνο πρωί.(ζυγίζομαι)

εσύ Αόριστος
εσύ
Σκέψου πριν απαντήσεις.
Πλύσου καλά. Μη σκεφτείς τίποτα.
Μη πλυθείς στην πληγή.
εσείς
εσείς
Ετοιμαστείτε να φύγουμε.
Δεχτείτε αυτό το δώρο. Μην ετοιμαστείτε δε θα πάμε.
Μη δεχτείτε κανένα δώρο.

θα μας δουν. (κρύβομαι)
το καλά πριν αποφασίσετε, (σκέφτομαι)
καμιά εξυπηρέτηση.(δέχομαι)
κανένα μεγάλο σπίτι, (φαντάζομαι)
γιατί δεν σου πάνε τα γένια, (ξυρίζομαι)
στη δουλειά για να τελειώσουμε.(στρώνομαι)
, πάμε να φύγουμε! (σηκώνομαι)
, θα κρυώσεις, (σκεπάζομαι)

Πότε βάζουμε -ήστε και πότε -είστε ;

Για να γράψουμε σωστά αυτές τις καταλήξεις, θα πρέπει να θυμόμαστε
πως όταν προστάζω ή παρακαλώ κάποιον χρησιμοποιώ την κατάληξη
-ήστε.
Η κατάληξη -είστε βγαίνει από ρήματα που τελειώνουν σε -ουμαι.

Παράδειγμα:
Να γνωρίζετε ότι παρακολουθείστε σε κάθε σας βήμα.
Παρακολουθήστε στις ειδήσεις τα νέα μέτρα της κυβέρνησης.

345