ĐH 093

khoa, cuõng laø VC naèm vuøng). Noùi ñieàu naøy toâi coù quaù hoà ñoà
khoâng? Gia ñình toâi khoâng coù ai laø quaân nhaân, nhöng khoâng
vì vaäy maø ba meï toâi laïi thích coäng saûn. Ba toâi laø daïng ngöôøi
Taây hoaù, meï toâi laïi coù doøng maùu quan lieâu, do ñoù chuyeän
Vieät coäng laø moät chuyeän raùc röôûi khoâng coù trong thuøng raùc
nhaø toâi. Chò em toâi laø nhöõng coâ gaùi Hai Luùa Saøi Goøn phi
chaùnh trò, nhöng khoâng deã daøng bò haáp daãn bôûi nhöõng xaûo
ngöõ cuaû boïn veïm; coøn rieâng phaàn toâi, toâi coù aán töôïng saâu
saéc veà boïn hoï. Toâi sôï nhöõng hình aûnh ñaáu toá trong Chuùng
Toâi Muoán Soáng; toâi sôï nhöõng ñoâi deùp raâu, nhöõng caùi maõ
taáu, nhöõng caùi noùn coái, nhöõng caùi bao boá truøm ñaàu, chæ coøn
hai loã maét ñen thui… nöûa ñeâm goõ cöûa, daãn ngöôøi ñem ñi
gieát, nhöõng caùi traû thuø heøn haï, bôõi vì nhöõng ngöôøi daân naøy
coù toäi laø hoï chæ coù tinh thaàn quoác gia.

Chieán söï gaàn 1975, caøng ngaøy caøng khoán khoå cho daân,
quaân mieàn Nam. Quaân löïc VNCH ñaõ quaù hy sinh chieán
ñaáu anh duõng ñeå giaønh laïi coå thaønh Quaûng Trò, Bình Long,
Phöôùc Long, Kontum, Dakto… roài ñeán Tröôøng Sa, Hoaøng
Sa bò khuaáy ñoäng. Caïnh nhaø toâi laø nhaø anh Thieáu Taù Ñoaøn
Troïng Thoâng, toâi khoâng bieát laø anh ôû haïm naøo - toâi chæ nghe
chò Thoâng noùi vôùi meï toâi:

- Anh Thoâng ñi tuaàn xa veà… con bieáu baùc roå chim cuùt
naøy… (sau 75, anh Thoâng ñi tuø ôû Baéc 7 naêm, veà vöôït bieân,
nay ñònh cö taïi UÙc)

Tieáp theo laø oâng anh reã thöù hai cuaû toâi laø trung uyù Khoùa
20 HQVN, (toâi cuõng khoâng ñeå yù anh ôû haïm naøo) bò thöông
ôû baøn chaân maët, moät mieång ñaïn phaùo cöaù vaøo gaân baøn chaân
töôûng raèng bò lieät, nhöng anh ñaõ trì coâng taäp ñi baèng caùch
coät sôïi daây ôû choã bò lieät xuyeân qua ñoâi giaøy, roài laïi quaán leân
coå chaân, nhö vaäy laø anh coá ñieàu khieån böôùc ñi baèng caùch leâ
baøn chaân baèng söùc maïnh cuûa baép ñuøi duôùi. Ngaøy nay anh ñaõ
ñi laïi bình thöôøng xen chuùt ít khaäp kheånh. Vaøo tröôøng, thì
gaëp baïn toâi laø Y., maët buoàn thiu, naøng laø baïn thaân Nguyeãn
Vaên Ñoàng K25, Traàm Kha. Y. baùo raèng chaøng ñaõ töû traän
Hoaøng Sa. Toâi cuõng chuøng loøng, vì toâi cuõng coù ñoïc qua Ña
Hieäu thôøi baáy giôø, toâi cuõng thích thô vaên cuaû anh, hay vaø

ÑA HIEÄU 93 201

raát hay - Tình lính, tình em, tình ngöôøi - raát ñöôïc ñoäc giaû
öa chuoäng, trong ñoù coù toâi, ñeán baây giôø toâi vaãn coøn nhôù:

Ngaøy mai anh ñi nuùi ñoài maây ôû laïi
Anh ñi roài, Ñaø laït coù buoàn khoâng?
Vaø
Anh vaãn ñôïi ngaøy thanh bình trôû laïi
Anh seõ veà vôùi moät moái tình say
Cho em caû cuoäc ñôøi
AÙo chieán baïc vai, theâm muøi naéng chaùy
Cho em heát khoâng coøn gì giöõ laïi…
Sau naøy, laõo gia toâi cuõng laø daân Ña Hieäu 25, neân toâi môùi
bieát theâm, vì khoaù 25 laø khoaù ñaàu tieân trong chöông trình
huaán luyeän lieân quaân chuûng neân khoaù 25 coù 32 cuì ñöôïc
choïn theo binh chuûng haûi quaân. Trong nhöõng vò naøy, Traàm
Kha - Nguyeãn Vaên Ñoàng, töû traän treân döông haïm HQ5,
coøn anh Nguyeãn Ñoâng Mai ôû HQ10, may maén thoaùt cheát,
troâi treân bieån laïnh 5 ngaøy. Chieán ñaáu, ñoùi, khaùt, laïnh, caàm
cöï vôùi thaàn cheát, anh laø chöùng nhaân soáng ñoäng trong cuoäc
chieán ñaáu sinh töû ôû Hoaøng Sa (nay anh ñònh cö taïi Houston
- Texas) vaø anh ñaõ vieát thaønh hoài kyù. Moãi naêm ñeán leã truy
ñieäu cuaû daân Löôùt Soùng, ñaøi phaùt thanh coù dòp ñoïc laïi nhöõng
doøng hoài kyù naøy. Thuôû ñoù ngöôøi daân Saøi Goøn, trong ñoù coù
toâi, cöù töôûng boïn Trung Coäng giöông oai quaân söï chuùt ít
vôùi Haûi Quaân VNCH ta maø thoâi.
Baát chaáp Hoaøng, Tröôøng sa naèm trong vuøng laõnh haûi
VN, naêm 1948 Taøu coäâng coâng khai tuyeân boá veà haûi phaän
12 haûi lyù, keå töø ñaát lieàn Hoa luïc vaø ñöôøng khoanh löôõi boø
bao toaøn laõnh haûi, trong ñoù bao goàm hai ñaûo Hoaøng Sa,
Tröôøng Sa. Boïn coäng saûn ñaõ hoâ haøo Trung Quoác vaø Vieät
Nam laø hai nöôùc thaân thieát nhö raêng lôïi dính lieàn, vì vaäy
Phaïm Vaên Ñoàng cuõng taùn thaønh vieäc treân. Naêm 1974, 58
chieán só Haûi Quaân mieàn Nam anh duõng hy sinh. Naêm 1988,
64 boä ñoäi coäng saûn mieàn Baéc töû thöông.
Nhöõng naêm thaùng gaàn ñaây, ñoàng baøo mieàn Trung haønh
ngheà ñaùnh caù cuõng thöôøng laâm vaøo tình traïng bi ñaùt, luùc thì
bò baén cheát, luùc thì bò baét, bò laøm nhuïc, bò ñoøi tieàn chuoäc, coøn

202 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

bò laáy taøu, phaù taøu, coøn quyeàn lôïi khai thaùc daàu khí, Trung
Quoác cuõng ñang tranh chaáp vaø khoáng cheá… hieän nay, vuøng
bieån ñoâng thuoäc haûi phaän VN, baây giôø laø hoaøn toaøn cuaû
Trung Coäng. Hoaøng Sa, Tröôøng sa bieán thaønh tænh Tam Sa.
Cöïc Nam cuûa ñaûo Haûi Nam coù thaønh phoá du lòch laø Tam A,
khí haäu aám aùp maùt meõ nhö Hawaii, haáp daãn du khaùch thaêm
vieáng 6 trieäu ngöôøi/naêm. Caùi nguy hieåm laø Trung Coäng
ñaõ thieát laäp caên cöù quaân söï nhö taøu ngaàm nguyeân töû, haøng
khoâng maãu haïm, phoøng khoâng, hoaû tieãn taàm xa, taát caû ñeàu
trong chieán löôïc bieån Ñoâng. Trung Coäng muoán khoáng cheá
Phi Luaät Taân, Maõ lai, Vieät Nam, Thaùi Lan, Aán Ñoä. Phiaù
Baéc ñaûo Haûi Nam coù Nhaät Baûn, Ñaïi Haøn. Ñaûo Haûi Nam
VN laïi naèm trong vò trí quaân söï quan troïng nhö vaäy, theá
maø boïn Vieät Coäng tham quyeàn coá vò ñaõ doïn ñöôøng cho boïn
baønh tröôùng Trung Quoác coù cô hoäi thoaû moäng baù quyeàn.

Ngaøy hoâm nay vì nhöõng quyeàn lôïi daàu hoaû, vì nhöõng söï
phaãn noä cuaû daân chuùng, Vieät coäâng ñaõ laäp lôø muoán coù moät soá
nöôùc can thieäp, noùi thay chuùng. Nhöng ñaõ muoän roài. Chuyeän
bieån Ñoâng ñaõ khoâng loái thoaùt, roài laïi ñeán chuyeän ñaát ñai.
Non soâng gaám voùc Vieät Nam, nhoû hôn moät tænh cuûa Trung
Quoác, theá maø chuù Cheät Trung coäng cuõng thích toøm teøm
laân la, ñoåi laïi cho Vieät coäng moät soá ñaëc quyeàn veà cung caáp
vuõ khí ñeå tieán ñaùnh mieàn Nam, theá laø cuõng teân Phaïm Vaên
Ñoàng ñaõ kyù nhöôïng 759km2 cuaû Cao Baèng, Laïng Sôn, vaø
AÛi Nam Quan ngaøy xöa, nôi Nguyeãn Traõi khoùc bieät ly vôùi
cha laø Nguyeãn Phi Khanh bò baét daãn veà Taøu, cuõng naèm haún
beân phiaù cöïc Nam cuaû Trung quoác. Coät moác bieân giôùi môùi
0km ñöôïc traûi thaûm ñoû ñeå khaùnh thaønh. Ñaïi dieän Taøu ñoû
vaø Vieät ñoû tay baét maët möøng, boïn ngöôøi treû du lòch Trung
Quoác, maëc quaàn aùo muaø heø, ñaïp leân ñöôøng bieân giôùi môùi.
(Toâi xem trong internet) Thaät laø…

Khen ai kheùo veõ troø vui theá
Vui theá bao nhieâu, nhuïc baáy nhieâu. (NK)
Vaø hoâm nay, coøn ñaâu…
Nam quoác sôn haø nam ñeá cö
Tuyeät nhieân ñònh phaän taïi thieân thö

ÑA HIEÄU 93 203

Nhö haø nghòch loã lai xaâm phaïm
Nhöõ ñaüng haønh khan thuû baïi hö. (Lyù Thöôøng Kieät)
Thöôøng ngaøy, toâi cuõng thích nghe ñaøi AÙ Chaâu Töï Do loan
tin veà nhöõng baát bình, phaãn noä cuaû ngöôøi daân VN veà vieäc
maát ñaát, maát bieån. Coäng saûn cho thueâ 300.000 ha röøng ñaàu
nguoàn trong 50 naêm. Vuøng röøng nuùi naøy daân cö VN thöa
thôùt, daân Trung quoác sang khai thaùc röøng, laøm raãy, laäp khu
coâng nghieäp, daân Trung Quoác seõ ôû ñoù 50 naêm, sinh saûn vaø
seõ coù gaàn hai theá heä ngöôøi Trung Quoác. Sau 50 naêm vuøng
ñoù seõ töï chuyeån bieán thaønh vuøng cuaû Trung Quoác, vì hoï chæ
noùi toaøn tieáng Hoa. Coøn vieäc khai thaùc boâxít, maëc cho daân
than thôû vì khoâng khí oâ nhieãm cuaû quaëng boâxít, cuøng chaám
döùt nhaäp cö haøng ngaøn coâng nhaân Trung Quoác traù hình,
hoï coù theå laø ñoaøn lính vieãn chinh? Kieán nghò chaám döùt hai
vieäc treân cuaû nhöõng ñaûng vieân giaø nua, ñieån hình nhö cuûa
Voõ Nguyeân Giaùp, thì chính quyeàn Ñoû Vieät Nam vaãn giaû
ñieác, laáp lieám cho qua chuyeän. Boïn hoï coù nhôù gì toå quoác,
ñoàng baøo, boïn hoï coù nhôù gì 1000 naêm bò ñoâ hoä giaëêc Taøu.
Coù moät dòp tình côø treân xe bus, toâi ñöôïc noùi chuyeän vôùi
moät ngöôøi Taây Taïng, anh ta cuõng laø daân tò naïn coäng saûn,
suoát caâu chuyeän anh
toû thaùi ñoä caêm gheùt
Taøu coäng, khi anh
bieát toâi cuõng laø daân tò
naïn VN, anh raát thích
thuù vì gaëp ñöôïc ngöôøi
ñoàng haønh cuøng hoaøn
caûnh. Tröôùc khi chia
tay, anh keát luaän…
- Roài ñaây ñaát nöôùc
chò cuõng gioáng nhö ñaát nöôùc toâi.
Laïi moät laàn nöaõ, nhìn hình aûnh maáy daân coâng haùt cheøo
Vieät Nam sang Trung Quoác ñeå dieãn vôõ kòch hai baø Tröng
teá hoàn Maõ Vieän, nhöõng caûnh daâng kieám, chuoác röôïu cuaû
hai muï daân coâng ñoùng vai hai baø Tröng, thaät laø xoán xang
khoán naïn. Ñuùng laø moät boïn phöôøng cheøo. Lòch söû VN ôû

204 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

trong tay boïn ngöôøi ñoû cuoàng tín. Chuùng beû ngöôïc lòch söû
traéng thaønh ñen, gian doái ñuùng nhö baûn chaát cuûa cheá ñoä
coäng saûn. OÂi! chuùng chæ chuoác cho daân toäc moät söï taän cuøng
nhuïc nhaõ. Thieân thieân, ñòa ñòa ôi, hoàn thieâng soâng nuùi ôi,
xin haõy thoåi theâm söùc maïnh Phuø Ñoång cho daân toäc VN vuøng
daäy, böùc boû tai aùch cuûa loaøi quyû ñoû. Töø 1954 ñeán nay, thôøi
maït Phaùp ñaõ thoáng trò hôn nöûa theá kyû roài, daân toäc VN cöù
vaãn laàm than! Chuùng ta ngaøy hoâm nay, cuõng thaáâm thiaù noãi
buoàn con chim Quoác, nhaän nôi ñaây laø queâ höông thöù hai.

Trôøi xöù Myõ, vaøo ñoâng möa reùt laïnh
Laù rôi nhieàu, vaøng caû loái ñi
Saøi Goøn xöa - Baây giôø xa quaù!
Daâu bieån tang ñieàn, ta nhôù em.
Vaán ñeà nhaân quyeàn ôû VN thì khoûi caàn baøn, cöù nhö thöôøng
tröïc xaûy ra haøng ngaøy, naøo chieám ñaát nhaø thôø, chuyeän thaùnh
ñiaï La Vang, Nhaø Chung, Laøng Mai cuûa chuøa. Giam, baét,
quaûn cheá linh muïc, thöôïng toaï, luaät sö… kieåm soaùt caùc maïng
Internet cuûa nhöõng ngöôøi daân coù tö töôûng tieán boä, chieám
ñaát cuaû daân, ñaùnh ngöôøi daân ñeán cheát... Vieäc gaàn nhaát laø
vieäc giaønh ñaát cuaû daân Coàn Daàu….
Chuû deà Ña Hieäu 93 thaät laø phong phuù… cuõng coù theå vieát
theâm veà chuyeän Teát. Toâi ñaõ höôûng bao nhieâu caùi teát roài
nhæ? Teát cuûa mieàn Nam sau 1954, nhöõng caùi teát sung tuùc,
nhöõng caùi Teát aûm ñaïm, thaét löng buoäc buïng cuûa daân Saøi
Goøn sau 30/4/75, nhöõng caùi Teát treân xöù ngöôøi ñaày ñuû cao
löông myõ vò, nhöng nhaït nheõo, troáng roãng. Coøn chuyeän cuaû
nhöõng ngaøy trong thaùng Tö thì vieát hoaøi cuõng khoâng heát, toâi
cöù töôûng ngaøy aáy… ñeán nay, hình nhö môùi ñaâu ñaây.
Buoàn ôi, cuõng ñaõ gaàn xong moät ñôøi ngöôøi maø chí vaãn
chöa thaønh!
***
Chaéc raèng Ña Hieäu Xuaân Taân Maõo 93 seõ coù nhieàu baøi
vôû laém. Gaàn 10 giôø saùng maø maët trôøi vaãn chöa môû maét,
ngoaøi kia chaéc cuõng khaù ñoâng quyù vò ñeå baét ñaàu cho moät
buoåi saùng laøm vieäc töï nguyeän. Tieáng cuï Tröông Khöông
19 cöùng ngaét ñang chia nhoùm, tieáng cuï Taøi 20, cuï Thaønh

ÑA HIEÄU 93 205

22 thaâm traàm nhaéc nhô,û tieáng anh Hôïi, anh Lôïi 30 thuùc
ñaåy, gaáp gaùp, anh Sang 28, cuï Hoàng 23 thì thong thaû, thoaûi
maùi, phaàn anh chuû buùt vaø anh trò söï thì nhanh tay, leï chaân,
kieâm theâm ngheà xuùc, ñaåy khuaân vaùc. Coøn caùi gioïng Hueá
ñaêïc keïo khoùi thuoácù laù cuûa cuï Traân 20 thì thaät laø voâ tö vaø
khoâi haøi, moãi moät caâu chuyeän cuï keå laïi ñeàu cho chuùng toâi
nhöõng tieáng cöôøi thích thuù, coù leõ vì vaäy maø ngaøy xöa baø
Ngu Laém Cô ñaõ laøm caû taäp thô ñeå ca tuïng ngöôøi huøng 20
xöù thaàn kinh khoâng tieác lôøi. (Coøn quyù vò naøo nöõa khoâng…
chaéc coøn thieáu, xin thoâng caûm, vì toâi khoâng bieát teân quyù vò)

Ra ngöôõng cöaû nhaø in, nhìn nhöõng haït möa söông, maø
trong loøng cöù mong… Xin möa ñöøng ñeán, möa ôi…. Möa ôi,
xin haõy ñeán chôi buoåi chieàu.

Tieáng cuûa chò Thieáu, chò Lôïi 30 lao xao…
- Hoâm nay caùc oâng ñoùng goùi caû roài, thoâi chò em mình
laøm khaâu ñaàu tieân naøy, boû phieáu hoài baùo vaøo Ña Hieäu vaäy.
Gioïng aân caàn cuaû chò Anh 30 beân tai toâi…
- Traø noùng ñaây, chò nhaép cho aám, roài chò em mình baét
tay vaøo vieäc. Coù leõ hoâm nay, coâng vieäc seõ xong tröôùc 1 giôø.
- ÖØ, chaéc nhö vaäy. Vôùi Ña Hieäu, chuyeän gì cuõng hoaøn taát.

206 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Yeâu Hoàng Nhan

ªª Kathy Traàn 12C

Hoàng nhan chæ ngöôøi con gaùi, ñaøn baø ñeïp, coù aùnh
maët töôi thaém nhö maàu caùnh hoa ñaøo. Ñaøn oâng
ñeïp ngöôøi ta khoâng goïi laø hoàng nhan hay… thanh
nhan gì caû, ngöôøi ta goïi troáng khoâng laø “myõ nam töû”, ngöôøi
ñaøn oâng ñeïp, giaûn dò theá thoâi.
Cuøng laø ñaøn oâng nhöng caùc oâng laïi kî “myõ nam töû”,

coù yù cheâ caùc
oâng myõ nam
töû laø khaùc:
“Caùi thaèng
ñeïp nhö con
gaùi!” Nhöng
caùc oâng, duø
treû daïi hay ñaõ
baïc ñaàu ñeàu
raát meâ “caùi
hoàng nhan!”:
“Em laø con gaùi trôøi cho ñeïp,
Tuoåi môùi möôøi ba ñaõ ñeïp roài…”
Ñaøn baø, ai chaúng muoán ñeïp? Caøng ñeïp caøng toát! Caøng

ÑA HIEÄU 93 207

ñöôïc nhieàu ngöôøi yeâu caøng haõnh dieän vaø con ngöôøi luoân
bieát yeâu caùi ñeïp, nhaát laø caùi ñeïp cuûa chính loaøi ngöôøi.

Thôøi buoåi vaên minh, ngöôøi ta yû vaøo trí thoâng minh, vaøo
tieán boä khoa hoïc, kyõ thuaät taân kyø laïi dö phöông tieän neân caùc
baø ñoøi hoûi vaø muoán ñöôïc laøm chuû moät taám nhan saéc hoaøn
myõ, dö söùc laøm nghieâng thuøng, ñoå nöôùc nhö chôi.

Ngöôøi baïn thaân thieát nhaát cuûa caùc baø laø… caùc oâng ñaõ
khoâng vì baïn vaøng ngaên loøng tham cuûa caùc baø maø coøn chieàu
caùc baø heát möùc. Caùc oâng hì huïc hoïc môø ngöôøi caû chuïc naêm
ñeå thaønh baùc só thaåm myõ, caùc oâng hoïc pheùp … tieân (ñoàng
thôøi laøm ra khoái… tieàn) söûa tôùi, söûa lui cho taám nhan saéc
caùc baø ngaøy caøng ñeïp theâm. Söûa maõi thaønh nhaøm, ñeïp maáy
cuõng chöa ñuû neân nhieàu baø söûa ñaõ ñeïp roài, maø vaãn ñoøi hoûi
söûa rieát thaønh ra… heát ñeïp!

Chöa heát chuyeän, coù oâng coøn daïi doät theo chaân baïn vaøng,
cuõng caét, cöa, ñuïc ñeõo, söûa chöõa linh tinh ñuû caû roài laäm
thuoác men, cheát cay ñaéng nhö Michael Jackson chaúng haïn.
Anh ca só naøy ñaõ ñoåi traéng thaønh ñen, söûa ñeïp trai thaønh
khoâng ñeïp… gaùi vaø baây giôø, anh tieâu dieâu mieàn cöïc laïc ñeå
laïi 3 con traéng boùc nhö boâng böôûi, xinh xaén, deã thöông,
tuy khoâng bieát anh coù phaûi laø cha cuûa ba ñöùa con cuûa anh
khoâng vì chuùng chaúng gioáng anh tí naøo?

Chuyeän nhaø phoù thöôøng daân ñaõ nhöùc ñaàu, chuyeän nhaø
giaøu nghe caøng theâm meät…

Caùc cuï ngaøy xöa cuõng yeâu meâ caùi ñeïp y heät chuùng ta
nhöng caùc cuï may maén hôn, heã yeâu meâ thì ñuùng laø hoàng
nhan, ngöôøi ñeïp thaät chöù khoâng coù cuûa giaû. Thôøi baây giôø,
yeâu maø cöù hoài hoäp khoâng bieát mình ñang ca tuïng, toân thôø
taám nhan saéc khuynh thaønh hay ñang oâm aáp, naâng niu maáy
tuùi silicon, saline naâng choã naøy, ñôõ choã kia baøy ñaày daãy
trong thaåm myõ vieän? Nghe tieåu muoäi thaéc maéc, ngöôøi quaân
töû quaéc maét:

- Chaéc baø ngheøo, khoâng coù tieàn söûa neân ghen vôùi… cuûa
giaû chöù gì, khoâng sao cöù thaéc maéc maõi chuyeän ñoù? Thaät vôùi
giaû coù gì khaùc nhau ñaâu? Ñeïp laø ñeïp maø ñaõ ñeïp laø ñöôïc
yeâu meâ, khen ngôïi, coù theá thoâi!

208 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Tieåu muoäi caõi:
- Theá thoâi laøm sao ñöôïc? Thaät vôùi giaû laøm sao khoâng
khaùc? Nhö hoät xoaøn vôùi hoät ñaù, giaù trò hoaøn toaøn khaùc nhau
chöù.
OÂng cöôøi:
- Ñoù laø baø bieát moät maø khoâng bieát möôøi. Khi baø ñem
baùn thì thaät, giaû phaûi phaân minh, khoâng thì ôû tuø. Coøn khi
caùc baø ñeo thì cöù saùng choùi laø ñuû cho chuùng toâi thaáy “ñaày
sao trong maét em” roài meâ maån ñeán queân ñöôøng veà luoân!
Baø coù thaáy oâng naøo laåm caåm hoûi “em ñeo cuûa giaû hay cuûa
thaät?” bao giôø chöa? Hay coù oâng coøn ñích thaân boû tieàn
ra cho hoàng nhan tri kyû mua cuûa giaû nheùt vaøo ñeå “chuùng
mình” duøng chung?
Nghe oâng noùi coù lyù quaù, tieåu muoäi chöõa theïn:
- Tieåu muoäi laø phoù thöôøng daân, nhan saéc khieâm nhöôøng,
ñaõ ngheøo maït reäp laïi theâm tính nhaùt gan, coù cho khoâng cuõng
chaúng daùm nheùt cuûa nôï vaøo ngöôøi, noùi gì tôùi chuyeän ñoøi
laøm hoàng nhan tri kyû.
OÂng cheùp mieäng, thöông haïi:
- Theá, chöa bieát muøi bao giôø neân môùi baøy ñaët phaân bieät
chöù bieát roài laïi chaúng meâ maø ñoøi ñi söûa maõi khoâng chöøng!
***
Hoàng nhan ñeïp neân nhieàu ngöôøi yeâu thöông, meâ maån,
nhaát laø trong giôùi ngheä só, trong ñoù haêng haùi nhaát phaûi keå
ñeán thi... só, keá ñeán phaûi noùi tôùi nhaïc só. Hai só naøy coù öu
ñieåm laø hoï coù taøi!
Thi só “xuaát khaåu thaønh thi”, noùi laø thaønh thô vaên trau
chuoát. Moät böõa nhìn qua cöûa soå, thaáy maáy caùnh hoa vaøng
ruïng, vaøi con böôùm bay, thi só baâng quô:
“Ngoõ heïp ruïng hoa vaøng
Böôùm bay ñaày cöûa soå
Ta boãng goïi teân naøng
AÙo vaøng loàng loäng gioù…
…Ta nhôù, oâi ta nhôù
Muaø thu ta gaëp naøng…
(Haø Thöôïng Nhaân)

ÑA HIEÄU 93 209

Thô ñaêng ra khôi khôi cuõng thieáu gì… hoàng nhan meâ maån
caû ngöôøi maø yeâu nhaø thô!

Muaø thu! Coù hieám hoi gì ñaâu? Naêm naøo chaúng coù muaø
thu, theá maø cöù thi só ca tuïng (muaø) Thu thì bieát bao naøng
teân Thu töï nhieân thaáy mình laø hoàng nhan tri kyû cuûa ai kia
trong nhöõng vaàn thô dieãm tuyeät.

- OÂi chao, thô tình ñeán theá thì nhaát ñònh… “chaøng” nhôù
mình, goò teân mình chöù nhôù ai!

Ñöôïc ngöôøi ñeïp yeâu, dó nhieân, nhaø thô yeâu laïi ngay, loøng
naøo töø choái ñöôïc tình yeâu! Hôn nöõa, traùi tim thi nhaân bao
giôø cuõng moûng tanh, trong veo nhö pha leâ, deã rung ñoäng,
deã yeâu ngöôøi hôn thieân haï. Theá laø nhaø thô coù hoàng nhan
tri kyû ñeå rung ñoäng, ñeå yeâu töôûng, thöông hôø, ñeå thô vaên
xöôùng hoaï laøm giaøu cho taâm hoàn mình vaø taâm hoàn ngöôøi
ñoïc duø caên ngoõ heïp coù hoa vaøng, coù böôùm bay vaø coù raát
nhieàu ngöôøi… aùo vaøng ñi qua, ñi laïi vaø muaø thu thô moäng
laø muøa thi só naøo cuõng aáp uû ñeå laøm thô.

Nhaïc só coøn gioûi hôn moät böïc, noùi thaønh thô xong, muùa
buùt veõ trong 5 doøng keû thaønh luoân nhaïc ñieäu reùo raét eâm tai!

“Ñeâm nay thu sang cuøng heo may,
Ñeâm nay söông lam môø chaân maây,
Thuyeàn ai lôø löõng troâi xuoâi doøng,
Nhö nhôù thöông ai chuøng taác loøng…”
- Trôøi ôi chaøng ñang coâ ñôn treân con thuyeàn leû loi trong
ñeâm toái vaø chaøng ñang nhôù tôùi mình. Thu ñaây chöù ñaâu chaøng
ôi! Loøng chaøng, loøng thieáp, ai… chuøng hôn ai?
“Chieàu veà khoâng buoâng naéng,
Cho maây aâm thaàm,
Moät mình trong chieàu vaéng,
Nhôù ñoâi moâi meàm,
Ngaøy naøo aân caàn trao thaân…”
- Lôøi chaøng thieát tha, nhaïc chaøng thaùnh thoùt, chaøng ñöa
mình vaøo theá giôùi thi ca, vaøo vaên hoïc söû roài coøn chi! Trao
thaân moät laàn chöù trao… luoân cuoäc ñôøi cuõng chaúng coù gì hoái
tieác!
Raát nhieàu khi chæ moät baûn nhaïc laøm neân danh nhaïc só vaø

210 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

theâm hoàng nhan tri kyû ñeo ñaúng nhau trong suoát cuoäc ñôøi!
Khoâng phaûi thi só luùc naøo cuõng coù nhöõng baøi thô “lôùn”

ñeå taëng ngöôøi yeâu… ñoïc chôi vaø tieän theå nhôø theâm nhaïc só
ñöa naøng vaøo vaên hoïc söû. Keït quaù vì khoâng yù thô thì nhaïc
só “möôïn taïm” yù cuûa nhaø thô roài phoå nhaïc bôûi vì trong thô
ñaõ traøn ñaày hình aûnh thô moäng, mô hoà vaø traøn ñaày nhaïc
ñieäu nhö nhöõng baøi thô cuûa Phaïm Thieân Thö, Nguyeãn Taát
Nhieân, Minh Ñöùc Hoaøi Trinh… (Khoan noùi tôùi nhöõng ngöôøi
aùi moä nhaø thô nöõ, nhöõng… tri aâm chöù khoâng laø hoàng nhan tri
kyû) roài nhaïc só maøi duaõ, trau chuoát theâm cho caâu thô boùng
leân loàng loäng.

“Em hoûi anh, em hoûi anh bao giôø trôû laïi
Xin traû lôøi mai moát anh veà
Anh trôû veà nhìn nhau xa laï
Anhh trôû veà dang dôû ñôøi em
Ta nhìn nhau aùnh maét chöa quen
Coá queân ñi moät laàn traên troái... Em ôi!”
YÙ thô nghe ñaõ naõo nuøng ñöùt ruoät coøn theâm nhaïc ñieäu
tuyeät vôøi laøm rôi bao nöôùc maét con ngöôøi khoùc cho nhöõng
cuoäc tình khoâng troïn. Thô coù nhaïc seõ deã daøng vöôït qua böùc
töôøng giaáy möïc, bay boång vaøo khoâng gian, ñöa taän… tai, chui
vaøo tuoát trong traùi tim ngöôøi thöôûng ngoaïn vaø töø ñoù ñöôïc keå
laø taâm söï, laø chuyeän tình, laø taøi saûn vaên hoaù cuûa loaøi ngöôøi!
Caùi tình vaên ngheä cuûa thi nhaân vaø nhaïc só raát ñaëc bieät,
khaùc haún… ngöôøi phaøm. Thi nhaân laøm thô vaø nhôø nhaïc só
maø thô thaêng hoa, chaép caùnh.
***
Coù moät ngheä só khaùc cuõng ñam meâ, cuõng yeâu ñöông
cuoàng nhieät, cuõng taøi hoa nhöng phaûi vaát vaû hôn nhieàu khi
chieán ñaáu chieám traùi tim hoàng nhan, ñoù laø hoaï só. Hoaï só veõ
vôøi, nhieàu luùc nhôø ngöôøi ñeïp ngoài caû thaùng trôøi ñeå chaøng
saêm soi, ngaém nghiaù maø ñeán luùc taùc phaåm ra trình laøng thì…
baù nhaân, baù taùnh! Hoaï só ñaønh ñem veà nhaø treo ngöôøi ñeïp
leân maø ngaém nghiaù ñaõ ñôøi cho tôùi khi naøng… son nhaït maàu
moâi vaãn chöa tìm ñöôïc ngöôøi gaû naøng ñeå veõ theâm naøng nöõa.
Con maét cuûa hoaï só khaùc xa con maét ngöôøi phaøm!

ÑA HIEÄU 93 211

Ngöôøi ñeïp nhö mô, vaøo tranh chaøng coù khi ñaàu rôi, tay
chaân daøi loaèng ngoaèng, maét muõi moïc lung tung vaø taám
thaân ngoïc ngaø nhieàu luùc loøi caû ruoät gan ra neân ngoaøi nhöõng
ngöôøi bieát thöôûng ngoaïn ngheä thuaät, ngöôøi ñeïp chaúng maáy
gì thích laøm maãu cho chaøng veõ vaø coù laøm maãu ñi nöõa thì
chaúng maáy ai nhaän ra ngöôøi maãu laø ai! Ruûi ñöôïc moät böùc
mình thích, ñöaù con tinh thaàn moät ñôøi tuyeät vôøi, maø ngöôøi
ta cuõng thích thì hoaï só ñaønh böùt traùi tim mình göûi theo khi
“gaû” naøng ñi, bôûi vì khoâng “gaû” thì laáy choã ñaâu maø… treo
naøng leân vaø tieàn ñaâu maø mua vaûi, mua sôn veõ tieáp?

Moái tình cuûa hoaï só, roõ raøng, khoù quaù, maéc quaù, ñau
thöông quaù so vôùi thi só vaø nhaïc só.

Yeâu hoàng nhan nhöng thöôøng hoï khoâng laáy ñöôïc hoàng
nhan maø chæ laáy… vôï, xong roài môùi thaáy caàn coù “hoàng nhan
tri kyû” vì… vôï laø vôï, chaúng phaûi ngöôøi yeâu, chaúng hieåu ñöôïc
taâm hoàn cao thaáu trôøi xanh cuûa caùc oâng maø chæ thaáp leø teø
toaøn chuyeän ñôøi thöôøng côm aùo cho choàng con! Chaúng coù
gì thô moäng, tuyeät vôøi, chaúng coøn tæ teâ taâm söï, chaúng coøn
baøn chuyeän ñoäi ñaù, vaù trôøi, chaùn cheát!

Cuõng coù khi hoï töôûng mình laáy ñöôïc hoàng nhan tri kyû
nhöng laáy xong ít laâu môùi bieát mình… laàm! Hoàng nhan tri
kyû vaãn coøn ñaâu ñoù treân coõi ñôøi, ngoaøi voøng tay mình ñeå
hoï laïi baét ñaàu baên khoaên tìm kieám khi vôï nhaø côm khoâng
laønh, canh khoâng ngoït ñeå hieåu raèng y nhö trong moïi cuoäc
xoå soá, caû trieäu ngöôøi môùi coù MOÄT ngöôøi truùng soá!

Chaøng yeâu hoàng nhan nhöng raát nhieàu hoàng nhan laïi daïi
doät khoâng chòu yeâu chaøng, haét huûi, xoâ ñuoåi, cheâ bai cuõng
coù neân coù khi nghó tôùi maët naøng laø thi só… öaù gan, keâu ñích
danh hoàng nhan ra maø xæ vaû, truø eûo:

“Khieán ngöôøi traêm naêm
Ñau khoå aên naên
Khieán ngöôøi teân Duyeân
Ñau khoå muoân nieân!”
Gheâ gôùm hôn nöõa, hoï huøng hoå haêm doaï:
“Gieát ngöôøi ñi, gieát ngöôøi trong moäng ñaõ boäi theà,
Gieát ngöôøi ñi, gieát ngöôøi trong moäng vaãn u meâ,

212 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Gieát ngöôøi ñi, gieát ngöôøi mô, gieát tình thô,
Gieát ngöôøi trong moäng... mô…”
Chaøng yeâu say meâ, cuoàng nhieät hung haêng quaù laøm caùc
baø coù traùi tim meàm nhö taàu huõ nöôùc ñöôøng, thaáy vaäy hoaûng
hoàn xin quy haøng, chòu “theo chaøng veà dinh”.
“Veà dinh” roài, duø vaãn laø hoàng nhan nhöng caùi hoàng
nhan, coi boä, ngaøy caøng nhaït vaø hieám khi coøn ñöôïc chaøng
coi laø tri kyû.
Heát “chuyeän hai chuùng mình”, heát yeâu ñöông thô thaån,
heát cuoàng si, haän thuø, oaùn gheùt … coi nhö heát chuyeän.

Kathy Traàn

tranh Vuõ Thaùi Hoøa

ÑA HIEÄU 93 213

ªª Nhöõng gioøng thô cuûa Chu Thuïy Nguyeân K24

Coù Phaûi Em Veà Xuaân AÙo Môùi?

Ta thaáy gì ñaâu, baïc ñaàu tuyeát laïnh
Ngöôøi co ro ñoùm thuoác baäp lieàn hôi
Khoan böôùc voäi ñöôøng ñôøi ñaày trôn trôït
Níu tay anh töøng böôùc seõ laø ñoâi!

Ñaâu ñaõ xuaân khi caønh khoâ söôùt möôùt
Thaû mình rôi chöa heïn moät ngaøy vui
Chim baùo baõo vöôn caùnh daøi ngaïo ngheã
Mòt muø ñoâng tuyeát traéng baïc tinh khoâi
Em ñöøng ñôïi, trôøi chöa veà ñaõ toái
Bôûi tim anh coøn naëng noãi quan san
Thöông queâ meï giaëc xeùo giaøy tôi taû
Nhoùi loøng ñau cuøng moùn nôï traêm naêm
Böôùc ñaõ moûi nhöng doác ñôøi thöôøn thöôït
Tieáng thôû daøi, ñoâi maét ñaõ quaàng thaâm
Ñaâu hoa laù? Beân ta ñaày nuï tuyeát
Moâi em noàng laøm nhôù röôïu ngaøy xuaân
Ngaõ vaøo ñaây em, chieàu hoâm ñaõ toái
Chaúng bao laâu tröø tòch ñoùn giao thöøa
ÔÛ beân nhaø giôø naày bao ngoùng ñôïi
Caùch nghìn truøng neân xuaân vaãn laø chöa!

Trong Mô Chôït Thaáy Ta Veà

Hoaøng haïc bay veà phía nuùi xa
Tím lam kyù öùc noãi mong nhaø
Rong reâu töôøng cuõ traêng ñôn chieác
Kieám baït trôøi nam khuùc bieät ca.

214 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Traùng só veà chöa binh löûa tan?
Hay ngaäm nguøi ñau cuoäc chieán taøn?
Tích xöa, thanh söû ai löu daáu?
Ai maõi ngaøn thu naém coû hoang?
Chôït thaáy ta veà ñoài doác cuõ
Huynh ñeä dìu nhau toùc baïc phô
Nam Quan ñaâu troáng keøn thoâi thuùc ?
Ñaâu daùng thuyeàn xöa boùng ñôïi chôø?
Mimosa em vaãn vaøng phai aùo
Raàm raäp quaân ñi böôùc daäp doàn
Traêng non cheânh cheách hoàn u uaån
Töû só hoàn ñau chaïnh nöôùc non
ÖØ nhæ! ta chæ vöøa ñoâi möôi
Loaùng tay aùnh theùp kieám ngang trôøi
Laâm Vieân son saét theà soâng nuùi
Chöa dieät saøi lang daï chaúng nguoâi!....

Löõ Khaùch

(Taëng Vôï sau 34 naêm taùi ñoaøn vieân)

Löõ khaùch ñeán thuyeàn hoa chieàu yeân aéng
Moäng nam kha sao bieáng khoùc queân cöôøi?
Möa haïnh ngoä taém hoaøi chöa ñuû maùt
Trôøi moâng lung thô aáu bieät ñaâu roài?

Löõ khaùch ñeán heïn theà xöa ñon ñaû
Thuù ñaõi boâi nhieàu nhö naám sau möa
Thöông khaäp khieãng vaø loïc löøa chí cheát
Cho voâ cuøng vaø nhaän chæ löa thöa
Löõ khaùch ñeán aám traø xöa trô laïnh
Choûng chô chun röôïu nhaït thieáu ngöôøi say
Thô coå tích boãng laïc loaøi treân lieãng
Nhuû vaøng phai moái moït xuùm phaân thaây
Löõ khaùch ñeán thaùnh thaàn xa boû töôïng
Treân ngai xöa goã ñaù boãng voâ hoàn
Laâm raâm khaán höông taøn taâm baõo ñoäng
Nhìn xa xa thaàn thaùnh keùo veà non

ÑA HIEÄU 93 215

Löõ khaùch ñeán tuyeát boãng rôi giöõa haï
Naéng khaùt khoâ chan chaùt giöõa ñeâm ñoâng
Mua nhaân nghóa baèng thoi vaøng neùn baïc
Khoâng thöù gì thieân haï bieáu cho khoâng

Löõ khaùch ñi thöù gì ta cuõng maát
May gheâ hoàn coøn laïi maûnh tình xöa
Ngöôøi chaên goái böôùc beân ñôøi hoùm heùm
Gaëp nhau möøng, lau nöôùc maét nhö möa....

Ôn Em


(Taëng vôï sau 34 naêm gaëp laïi)

Voác tay
ñaày buïm möa thu
Loái quanh loái quaát
ngaäp muø laù rôi
ÔÛ ñaây
gioù nuùi moïc môøi
Vaãn yeâu naéng aám
khoaûng trôøi rieâng em
Gioït caø pheâ phoá
quen theøm
Chöa queân tieáng ngoïc
roùt meàm vaøo tai
Toùc daøi
xoõa nhaùnh thieân thai
Ru baàn thaàn
giaác nguû ngaøy rong chôi
Ôn em!
ôn nöûa cuoái ñôøi
Söôûi ta ñuû aám
moät trôøi giaù ñoâng!....

Chu Thuïy Nguyeân K24

216 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ªª truyeän ngaén

Vöôït Thoaùt

ªª Ngoâ Minh Haèng

Thôøi gian luùc naøy vôùi Nhung thaät naëng neà chaäm
chaïp. Nhung ngoài yeân nhö theá ñaõ laâu laém roài.
Trong ñaùm coû cao ngaäp ñaàu ngöôøi, naøng coá gaéng
thu mình cho nhoû hôn nöõa. Nhung nghe roõ tieáng tim ñaäp
loaïn xaï trong loàng ngöïc vaø chaân tay naøng laïnh giaù. Muøi coû
muïc vaø muøi buøn haêng haéc thoaûng trong söông ñeâm.
Döôùi hai baøn chaân traàn, Nhung caûm thaáy nöôùc vaø buøn
öôùt nheïp. Quaùi aùc hôn nöõa, nhöõng côn gioù duø raát nheï cuõng
ñuû cho ñaùm coû gaây thaønh tieáng ñoäng laøm cho nhöõng con
caøo caøo nhaûy loaïn.
Moät chuù nhaùi nhoû boãng nhaûy ñeán ngoài ngay treân löng baøn
chaân Nhung. Giaù phaûi luùc thöôøng thì Nhung ñaõ nhaûy nhoûm
vaø la choùi loùi. Caûm giaùc laønh laïnh öôn öôùt töø con vaät thaám
qua da chaân laøm Nhung caøng theâm khieáp ñaûm. Moät caùi gì
ôn ôùn chaïy doïc theo chieàu xöông soáng. Nhung ruøng mình.
May quùa, nhôø caùi ruøng mình, con vaät thaáy ñoäng hoát hoaûng
nhaûy ñi. Tuy vaäy, Nhung vaãn caûm thaáy coøn quaù söùc caêng
thaúng. Caêng thaúng vì sôï haõi. Naøng sôï haõi khoâng phaûi chæ

ÑA HIEÄU 93 217

vì con nhaùi nhoû beù kia maø vì ñaùm coâng an, du kích ñang ôû
caùch ñoù khoâng xa.

Caùch naøng chöøng nöûa caây soá, nhöõng aùnh ñeøn pin vaãn
loang loaùng trong ñeâm. Tieáng goïi nhau, tieáng quaùt thaùo,
tieáng chöûi theà tuïc tóu cuûa ñaùm du kích xaõ voïng laïi töø phía
baõi coû gaàn bôø laïch tuøy theo chieàu gioù neân nghe luùc roõ luùc
khoâng.

Phía beân maët cuûa Nhung, anh Long vaø ñöùa con trai cuõng
coá neùp mình thaät thaáp. Nhung ñoaùn chaéc hoï cuõng sôï haõi
khoâng keùm gì naøng. Phía beân traùi, gaàn Nhung hôn laø chò
Thanh vaø Thaûo, chò em baïn dì vôùi Nhung. Thaûo vai lôùn
nhöng vì cuøng tuoåi laïi hoïc chung tröôøng neân hai ñöùa goïi
nhau baèng teân töø beù.

Boãng ñaâu, trong luùc baát ngôø nhaát, moät tieáng cöôøi nhoû
vang leân. Sau ñoù, Nhung nghe chò Thanh rít qua keõ raêng
böïc boäi:

- Caùi con naøy. Luùc naøy maø maøy coøn cöôøi ñöôïc thì tao
chòu!

Khoâng coù tieáng traû lôøi nhöng tieáng cöôøi vaãn tieáp tuïc noåi
leân. Ñuùng ra, khoâng phaûi laø tieáng cöôøi maø chæ laø nhöõng tieáng
gioù ñi qua oáng muõi nghe "hích hích". Hình nhö Thaûo ñaõ laáy
tay buïm caû muõi mieäng laïi ñeå coá giöõ khoâng cho nhöõng tieáng
"cöôøi" ñoù bay thoaùt ra ngoaøi. Qua tieáng cöôøi cuûa Thaûo, duø
khoâng bieát lyù do nhöng Nhung cuõng caûm thaáy khoâng khí
nheï ñi ñoâi chuùt. Khoâng laâu, moät muøi xuù ueá thoaûng xoâng leân.
Nhung chôït nhôù meï keå raèng chò Thanh phaûi caùi beänh cöù sôï
quùa thì chò laïi ñau buïng ñi ngoaøi. Xöa, hoài môùi laáy choàng,
chò ñeán ñôn vò thaêm anh, chaúng may ñeâm ñoù bò VC phaùo
kích, chò "xoùn" ra quaàn. Chò maéc côû khoùc suoát ñeâm. OÂng
choàng doã maõi chò cuõng khoâng chòu nín. Saùng sôùm, chò ñoøi
anh ñöa ra beán xe ñoø chuyeán sôùm nhaát veà thaúng nhaø meï ôû
ñeán caû tuaàn. Töø ñoù, duø anh Nho baän haønh quaân maáy thaùng
khoâng veà ñöôïc, nhôù vôï nhôù con, nhaén chò ñi thaêm, chò cuõng
nhaát ñònh khoâng ñi. Nghó ñeán ñaây Nhung cuõng khoâng nhòn
ñöôïc cöôøi. Naøng voäi ñöa tay buïm mieäng vaø thaáy mình rung
caû hai vai. "ÖØ nhæ. Sao luùc naøy maø mình cöôøi ñöôïc nhæ!"

218 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Nhung nghó thaàm.
***

Trôøi vöøa xaåm toái
laø Nhung vaø Thaûo ñaõ
töø Saøigoøn ñi chuyeán
xe choùt ñeán nhaø oâng
Caû. OÂng Caû laøm ngheà
ñaùnh caù ôû Chu Haûi töø
laâu. OÂng khaù giaû, toát
buïng vaø hay giuùp ñôõ
ngöôøi cô khoù neân raát coù uy tín vôùi xoùm gieàng. OÂng baø Caû
coù baûy ngöôøi con, naêm trai, hai gaùi. Caùc con oâng, taát caû ñaõ
thaønh gia thaát vaø oâng coù moät baøy chaùu noäi ngoaïi ñeán gaàn
hai chuïc ñöùa.

Sau bieán coá 75, oâng nghæ ñi bieån. Con oâng, ba ngöôøi con
trai, moät con reå noái ngheà cuûa boá. Maáy naêm sau naøy cöù chôø
luùc thuaän tieän oâng laïi toå chöùc moät chuyeán vöôït bieân cho con
chaùu oâng ñi. Khoâng bieát do oâng may maén hay gioûi toå chöùc
maø chuyeán naøo cuõng loït. Do ñoù, hoï haøng thaân quen oâng,
ai bieát chuyeän ñeàu gôûi gaám con chaùu hoï. Anh Long, chaùu
goïi meï Nhung laø coâ, vôï anh laø chaùu goïi oâng Caû baèng baùc
neân khi meï Nhung thaáy Long ñi, baø nhaát ñònh gôûi Nhung
vaø chò em Thaûo ñi theo vì tröôùc ñoù, Nhung ñaõ bò löøa vaø ñi
huït maáy laàn.

Theo söï saép xeáp cuûa oâng Caû, chò Thanh ñeán nhaø baø Tö,
em gaùi oâng töø saùng hoâm qua ñeå "aên gioã" oâng Töï Anh Long
vaø Maïnh, ngöôøi con trai lôùn möôøi baûy tuoåi cuûa anh thì naèm
ôû kho chöùa löôùi vaø vaät duïng pheá thaûi ñaõ hai hoâm. Nhung
vaø Thaûo môùi ñeán hoài chieàu. Chôø cho Nhung vaø Thaûo vaøo
haún trong nhaø, OÂng Caû baûo chò Theâm, ngöôøi con daâu thöù
hai, ñöa sang nhaø baø Tö baèng cöûa sau ñeå chôø nöûa ñeâm leân
ghe ngay taïi con laïch nhoû sau nhaø.

Con laïch nhoû naøy chæ coù nhöõng ngaøy nöôùc lôùn ghe môùi
ñi laïi ñöôïc maø phaûi laø loaïi ghe nheï neân boïn coâng an khoâng
nghó ñoù laø moät khôûi ñieåm toát cho nhöõng cuoäc vöôït bieân do
oâng Caû toå chöùc. Cuõng baèng con laïch nhoû naøy, chæ coù ngöôøi

ÑA HIEÄU 93 219

trong xoùm nhö gia ñình oâng Caû môùi duøng laøm con ñöôøng
taét ra beán, nôi oâng neo taøu ñaùnh caù cho gaàn. Nhöõng ngaøy
nöôùc caïn phôi caû loøng ñaát nöùt neû, khoâng ai qua laïi neân boïn
coâng an vaø du kích xaõ khoâng löu taâm ñeán.

Cho ñeán moät hoâm thaáy ñaùm con chaùu oâng vôi daàn, boïn
coâng an hoûi, oâng beøn mua loøng heo, röôïu ñeá cho chuùng aên
uoáng roài oâng möôïn côù say chöûi toaùng leân laø con chaùu oâng
hö hoûng, cheâ ngheà ñaùnh caù cuûa oâng naéng noâi tanh töôûi neân
boû leân Saigon laøm du ñaõng. OÂng giaän neân khoâng theøm ngoù
maët vaø cuõng khoâng thích ai nhaéc ñeán nhöõng ñöùa con, ñöùa
chaùu hö hoûng aáy nöõa.

Ñöôïc aên uoáng no say, boïn coâng an phöôøng chaúng tìm
hieåu gì theâm nhöng boïn du kích xaõ thì baét ñaàu ñeå yù. Chuyeán
vöôït bieân môùi ñaây, oâng Caû phaûi chi cho boïn chuùng hai chuïc
caây vaøng ñeå chuùng lôø ñi. Laàn naøy cuõng vaäî Luùc naõy Nhung
nghe anh Long noùi laø oâng Caû ñang bò hai phe coâng an vaø
du kích tranh aên vôùi nhau neân oâng phaûi chi cho caû hai phe.
AÁy vaäy maø chuùng vaãn coøn coá bôùi moùc laãn nhau.

Böõa côm toái doïn ra voäi vaõ vaø ai cuõng chæ aên qua loa. Coâ
Nhaøn, con gaùi baø Tö vöøa ñoïc kinh xong, ñònh ñi nguû thì coù
ngöôøi ñöùng ngoaøi cöûa soå laøm tín hieäu goïi anh Long, baûo
raèng taát caû phaûi ñi ra baõi coû phía sau nhaø maø troán vì coù tin
laø boïn coâng an seõ "kieåm tra hoä khaåu". Theá laø taát caû hoaûng
hoát boû caû guoác deùp, noái ñuoâi nhau ra ñaây. Chæ coøn hai ñöùa
con nhoû cuûa chò Thanh ñang nguû neân ñaønh ñeå laïi trong nhaø.

Ñoät nhieân trong gioù, moät gioïng ñaøn oâng voïng laïi laøm
Nhung trôû veà thöïc taïi:

- Caùc ñoàng chí chæ nghe tin thaát thieät roài laøm chuùng ta
phí coâng voâ ích. Hoài chieàu naøy ñoäi toâi ñi coâng taùc ôû ñaây coù
thaáy gì ñaâu. Vaû laïi, caùc ñoàng chí coâng an ai cuõng ñeà cao ñaïo
ñöùc caùch maïng, noi göông Baùc maø canh gaùc kyõ löôõng theá
naøy thì boïn phaûn ñoäng naøo maø daùm ñöa ñaàu vaøo roï cô chöù.

- AÁy, ñoàng chí tröôûng ban du kích noùi theá thì raát phaûi
nhöng tuïi nguïy noù gheâ laém, phaûn ñoäng laém. Mình cöù ñeà
cao caûnh giaùc laø hôn. Hoài chieàu toâi ñöôïc nhaân daân baùo caùo
laø boïn noù toå chöùc ñi "taéc xi" töø ñaây cô ñaáy!

220 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Moät teân khaùc xen vaøo:
- Hay laø tuïi noù aån naáp ôû nhaø nhaân daân ñaáy. Mình ñi
kieåm tra xem.
Gioïng noùi ñaàu laïi oàm oàm:
- YÙ kieán cuûa ñoàng chí Baûy cuõng toát thoâi. Nhöng toâi chæ
sôï maát coâng maø chaúng thu ñöôïc thaéng lôïi gì. Maø ñi kieåm
tra maø khoâng baùo caùo coâng taùc thöïc hieän tröôùc, roài laïi phaûi
laøm kieåm ñieåm vì treã buoåi hoïp treân xaõ toái nay ñaáy.
Nghe ñeán ñaây, chò Thanh hoaûng hoát thaàm thì:
- Thoâi cheát roài. Neáu lôõ tuïi noù khaùm nhaø baø Tö, thaáy maáy
ñöùa nhoû laï naèm nguû maø khoâng coù ngöôøi lôùn, noù hoûi, meï con
baø Tö luoáng cuoáng, noù tuaù ra ñaây thì cheát caû ñaùm. Thaûo ôi,
Nhung ôi, ñeå chò vaøo vôùi chaùu.
Thaûo voäi vaøng:
- Theá lôõ tuïi noù hoûi thì chò noùi theá naøo?
- Chò noùi laø cho con veà nhaø baø coâ aên gioã vaø ñöa giaáy
pheùp ñi ñöôøng chöùng minh cho chuùng noù laø xong chöù gì!
Hôn nöõa, oâng Caû ñaõ lo loùt cho thaèng tröôûng toaùn roài. Chaéc
khoâng ñeán noãi naøo ñaâu!
Thaûo laøm ra veû saønh ñôøi:
- AÁy, theá môùi cheát. Neáu thaèng naøy aên maø thaèng kia nhòn,
chuùng noù ganh nhau thì mình meät.
Nghe chò em Thaûo baøn tính vaø thaáy chò Thanh coù lyù, laïi
thaáy quaõng ñöôøng töø choã nuùp ñeán cöûa sau nhaø baø Tö neáu
"ñi" theo kieåu "ngoài" thì ñoä naêm baûy phuùt. Nhung phuï hoïa:
- Ñuùng ñaáy chò Thanh aï. Thaáy treû con laï maø khoâng thaáy
boá meï laø chuùng noù nghi ngay, luùc ñoù, noù ra ñaây luïc soaùt thì
nguy caû ñaùm. Nhaát laø anh Long. Anh aáy môùi ñi tuø caûi taïo veà.
"Ñöôïc lôøi nhö côûi taám loøng" chò Thanh vaãn theo theá
ngoài, duøng hai tay veït nheï töøng ñaùm coû, caån thaän "ñi" veà
phía nhaø baø Töï, Nhung vaø Thaûo hoài hoäp nhìn theo daáu chò.
Moãi "böôùc" chò "ñi" qua, ñaùm coû lao xao nhöng mau trôû
veà vò trí cuõ. Laïi cuõng may laø coù gioù. Nhöõng côn gioù ñoàng
loõa vôùi nhöõng tieáng xaøo xaïc cuûa coû laøm söï di ñoäng cuûa chò
khoù ai nhaän bieát.
Coû laïi cao neân chò chæ "ñi" ñöôïc vaøi "böôùc" laø ñaõ maát

ÑA HIEÄU 93 221

daáu.Ñoaïn ñöôøng ngaén nguûi nhöng thôøi gian chôø ñôïi thì laïi
thaät daøi. Sau cuøng, Nhung vaø Thaûo cuõng nghe ñöôïc tieáng
cöûa môû rít leân. Ñeán luùc aáy, Thaûo môùi hoaøn hoàn, coâ nhích
laïi gaàn Nhung. Hai tieáng thôû phaøo cuøng vang leân moät löôït.

- Toäi nghieäp baø Thanh. Nhung bieát khoâng, sôï quùa, baø
aáy....baø aáy....

Nhung khoâng noùi, gaät ñaàu thoâng caûm.
***

Chuyeán ñi aáy oâng Caû khoâng maùt tay. Nhung chaùn naûn
tính boû cuoäc. Nhöng moãi laàn nhaän thö vaø tieàn Laâm gôûi veà
cuøng nhöõng lôøi boùng gioù giuïc giaõ laø Nhung laïi noân naû tìm
moái naøy, moái noï. Lieân tieáp trong ba thaùng Nhung nhaän caû
chuïc laù thö cuûa Laâm laøm naøng caøng theâm baán loaïn. Naøng
thöông nhôù Laâm neân raát mong ñi ñöôïc ñeå gaëp laïi chaøng.

Laâm vaø Nhung yeâu nhau töø hoài naøng coøn hoïc trung hoïc
vaø ñöôïc caû hai gia ñình chaáp thuaän. Laâm ra tröôøng khoùa
Tröø Bò, Thuû Ñöùc ñöôïc ít thaùng vaø Nhung vöøa hoïc xong sö
phaïm chöa kòp cöôùi thì maát nöôùc.

Tuy laø lính môùi, Laâm cuõng phaûi ñi tuø caûi taïo gaàn hai naêm.
Ñeán khi gia ñình Laâm chöng ñuû baèng chöùng quoác tòch Phaùp
vaø ñuùt loùt khaù nhieàu Laâm môùi ñöôïc thaû veà.

Laâm theo gia ñình xuaát ngoaïi do söï can thieäp ñaëc bieät
cuûa toaø ñaïi söù Phaùp ngay sau khi ra tuø. Tröôùc khi Laâm ñi,
hoï ñaõ ñính hoân. Neáu khoâng vì laäp gia ñình maø Laâm phaûi
ôû laïi thì hoï ñaõ laøm ñaùm cöôùi. Meï Laâm duø thöông Nhung
nhöng baø laïi khoâng muoán con trai baø bò keït laïi treân maûnh
ñaát coù moät cheá ñoä quaù ö quaùi gôû naøy. Baø khuyeân Laâm neân
ñi tröôùc roài tìm ñöôøng cho Nhung qua sau vì nhö theá vaãn
deã hôn. Laâm thaáy coù lyù neân vaâng lôøi meï.

Khi ñeán nôi, Laâm lieân laïc ngay vôùi caùc cô quan lieân heä.
ÔÛ ñaâu Laâm cuõng chæ ñöôïc traû lôøi laø chöa coù chöông trình
baûo laõnh cho vôï chöa cöôùi. Laâm thì chöa ñuû ñieàu kieän vaø
thôøi gian ñònh cö caàn thieát ñeå coù theå veà cöôùi Nhung maø ñem
naøng ñi ñöôïc. Hoaëc neáu coù thì ngaøy ra ñi cuûa Nhung cuõng
trong voøng chôø ñôïi vaø khoâng ai bieát laø chôø ñôïi ñeán bao giôø.

Thaáy Laâm buoàn, gia ñình cuõng nhö baïn beø Laâm baøn vôùi

222 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

chaøng raèng ñeà nghò Nhung vöôït bieân. Baøn ñi tính laïi, Laâm
thaáy chæ coù caùch aáy laø hay hôn caû. Maëc duø nguy hieåm thaät
nhöng nhieàu ngöôøi laøm vaø ñaõ thaønh coâng.

Theá laø döï ñònh ñöôïc thi haønh.
Thö vaø quaø ngoaïi quoác gôûi veà ñeàu chòu söï kieåm soaùt raát
gaét gao. Coù khi Nhung nhaän laù thö ñaõ bò boùc ra maø cuõng
khoâng daùm keâu ca gì. Ñeå qua maët ñöôïc söï kieåm soaùt ñoù,
Laâm vaø Nhung phaûi vieát cho nhau baèng nhöõng maät maõ ñaõ
daën nhau töø tröôùc vaø chæ coù hai ngöôøi môùi bieát ñöôïc laø hoï
muoán noùi gì.
Ñoïc thö Laâm, Nhung hieåu laø Laâm muoán naøng tìm caùch
ra ñi. Moãi laàn nghó ñeán ñi, Nhung laïi ngaàn ngaïi vaø xoùt xa
thöông cha meï. OÂng baø Ñöùc chæ coù hai ngöôøi con, Huøng
vaø Nhung. Nhö bao thanh nieân cuøng löùa tuoåi, Huøng ñang ôû
trong traïi tuø cuûa coäng saûn. Raõ nguõ chaïy veà, Huøng ñem vôï
con veà nhaø cha meï. Khi trình dieän "hoïc taäp caûi taïo", chaøng
thaät thaø tin töôûng raèng chæ coù möôøi ngaøy nhö lôøi hoï noùi.
Chaøng an uûi vôï:
- Em aï, möôøi ngaøy thoâi thì cuõng chaúng nhieàu nhaën gì.
Em vaø con cöù an taâm ôû vôùi ba meï. Anh veà roài mình tính.
Theá maø gaàn naêm naêm vaãn chöa thaáy Huøng veà. OÂng baø
Ñöùc thöông con, thöông daâu, thöông ñaøn chaùu ngoan boán
ñöùa neân ñaàu oâng cöù baïc theâm, maét baø cöù yeáu theâm vì khoùc.
Chuùt tieàn baïc daønh duïm ñöôïc cuûa nhöõng ngaøy oâng laøm caùn
söï ôû bònh vieän töø töø bieán thaønh quaø thaêm nuoâi cho con trai,
buø ñaép cho baøy chaùu nhoû. Haïnh, vôï Huøng, duø coù gioûi giang
taàn taûo thì cuõng chæ kieám theâm rau maém giöõa thôøi buoåi gaïo
chaâu cuûi queá. May maø baø Ñöùc coøn khoeû maïnh, saên soùc ñöôïc
cho luõ treû ñeå Haïnh raûnh rang buoân baùn. Coøn ôû nhaø, Nhung
coøn giuùp ñôõ cha meï lo cho baøy chaùu chuùt ñænh, nhöng neáu
Nhung ñi, baø Ñöùc seõ maát ñi moät caùnh tay vaø chaéc chaén laø
seõ buoàn hôn nöõa. Nhöng neáu naøng ñi ñöôïc, naøng seõ coù ñieàu
kieän giuùp cha meï vaø chò daâu ñöôïc nhieàu hôn. AÁy laø chöa
keå sau naøy bieát ñaâu naøng chaúng baûo laõnh ñöôïc cho oâng baø
Ñöùc. Ngöôøi ta chaúng vaãn ñoàn raèng coù con chaùu ñi ngoaïi
quoác laø seõ coù cô hoäi baûo laõnh cho gia ñình, cho cha meï laø

ÑA HIEÄU 93 223

gì. Cöù nhö theá, Nhung vôùi traêm ngaøn noãi suy tính thieät hôn,
coäng vôùi söï hoái thuùc cuûa Laâm laøm Nhung nhö ñieân leân ñöôïc.

Cuoái cuøng, Nhung cuõng vöôït khoûi haûi phaän VN. Qua moät
ñeâm laéc lö theo taøu meät laû, ñeán tröa hoâm sau thì ai cuõng ngaát
ngu. Soùng caáp boán vaø möa nhö truùt. Chuû taøu noùi phaûi ra ñi
vaøo luùc thôøi tieát xaáu nhö theá thì môùi coù nhieàu hy voïng thoaùt
ñöôïc söï kieåm soaùt gaét gao cuûa boïn coâng an bieân phoøng.

Phaûi lieàu môùi ñöôïc!
Phaûi lieàu môùi ñöôïc.
Theá maø ñuùng. Xeá chieàu
hoâm sau thì trôøi ngöng
möa nhöng maây vaãn
aâm u daøy ñaëc vaø gioù
vaãn döõ daèn. Moät soá ñaøn
oâng hoaëc goác haûi quaân hoaëc ñi bieån ñaõ quen, ít say soùng
hôn neân ñaõ daét dìu vôï con, anh em leân khoûi haàm taøu. Treân
taøu, gaàn phaân nöûa laø ñaøn baø treû con. Hoï naèm ngoài la lieät
trong loøng taøu vaø oùi möûa leân nhau. Soá ngöôøi quaù say soùng,
khoâng leân treân ñöôïc, naèm lòm trong haàm taøu coù caû Nhung.
ÔÛ ñaây, trong loøng taøu, nöôùc bieån, daàu maùy, vaø caùc thöù
töø trong bao töû cho ra troän laãn vaøo nhau thaønh moät thöù nöôùc
baày nhaày, ñen ngoøm, noàng naëc, hoâi haùm vaø dô baån.
Vuõng nöôùc aáy giaän döõ xoâ ñaåy nhau theo söï laéc lö nhieàu ít
cuûa con taøu vaø ñoâi luùc choàm tôùi, phuû leân toùc, leân maët, thaám
vaøo quaàn aùo nhöõng ngöôøi naèm laïi khoâng chuùt xoùt thöông.
Ñaõ theá, nhöõng gì coù ñöôïc töø trong bao töû cuûa nhöõng ngöôøi ôû
phiaù treân cuõng ñeàu cho ra saïch seõ. Nhöõng thöù aáy hoaø cuøng
nöôùc tieåu khai noàng cuûa ñaùm treû con ñaõ len qua keõ vaùn
loøng taøu chaûy caû xuoáng ñaàu, xuoáng maët, xuoáng quaàn aùo
nhöõng ngöôøi ôû döôùi. Cuõng may maø Nhung quaù say soùng ñeå
khoâng bieát theá naøo laø dô baån, neáu khoâng, trong hoaøn caûnh
ñoù, chaéc Nhung cuõng ñeán cheát ñi vì gheâ sôï...
Taøu ñi ñöôïc hai ñeâm moät ngaøy thì soùng baét ñaàu eâm.
Sang ngaøy thöù ba, baàu trôøi trong laïi. Ngöôøi treân taøu ñaõ heát
oùi nhöng nhieàu ngöôøi vaãn naèm im nhö caù hoäp. Nhung cuõng
ñaõ leân ñöôïc khoûi haàm. Quaàn aoù Nhung ñaõ khoâ ñoåi maøu lem

224 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

luoác vaø baån cöùng. Maùi toùc daøi oùng aû cuûa Nhung khoâng coøn
oùng aû nöõa maø dính beát laïi töøng chuøm. Nhung ñöa tay vuoát,
naøng coù caûm töôûng nhö chaïm phaûi nhöõng sôïi daây thöøng
aåm. Moät chaát dinh dính baùm vaøo tay laøm Nhung thaáy gheâ
gheâ, nhôøn nhôïn.

Nhung khoâng thaáy ñoùi, chæ thaáy daõ döôïi, meät vaø khaùt
nöôùc. Moïi ngöôøi chuyeàn tay nhau bình nöôùc baèng nhöïa vaø
moãi ngöôøi chæ ñöôïc uoáng moãi laàn moät caùi naép bình ñaày vaø
uoáng ba laàn moät ngaøy ñeå caàm chaân söï soáng.

Ñaàu oùc troáng roãng, meät moûi, Nhung ngoài döïa löng vaøo
thaønh taøu nhìn ra bieån caû. Tröôùc maët naøng baùt ngaùt moät
maøu xanh.

Naéng buoåi saùng röïc rôõ long lanh treân maët nöôùc.
Khoâng coù ñöôøng chaân trôøi maø bieån vaø trôøi laø moät maøu
xanh haøi hoaø kyø dieäu. ÔÛ taän cuøng taàm maét, bieån vaø trôøi nhö
noái lieàn laïi vôùi nhau. Nhung thaáy bieån quùa ñoãi hieàn hoøa.
Hieàn hoøa nhö chöa töøng bao giôø coù soùng. Bieån nhö moät hoà
nöôùc meânh moâng xanh thaúm vôùi maët hoà gôïn soùng laên taên.
Bieån traûi loøng ra bao dung oâm laáy con taøu nhö hai caùnh tay
meï hieàn dang ra ñoùn laáy ñöùa con vôùi voâ vaøn yeâu daáu. Bieån
neân thô vaø trong laønh voâ toäi. Bieån thaät ñaày, thaät ñeïp. Ñeïp
nhö moái tình Nhung daønh cho cho Laâm. Nghó ñeán Laâm,
Nhung thaáy loøng eâm haún laïi.
Laâm ôi, cuoái cuøng, em ñaõ boû heát ñeå ra ñi. Em saép gaëp
ñöôïc anh roài. Nhöng cuõng vöøa nghó ñeán ñaây, nieàm vui vöøa
tôùi ñoät nhieân bieán maát. Nhung chôït thaáy loøng mình buoàn
baõ. OÀ, thaät theá sao? Coù phaûi mình ñaõ thaät söï rôøi khoûi queâ
höông mình sao? Mình rôøi xa cha meï mình thaät roài sao?
Ôi, Meï! Moät ngöôøi meï hieàn hoaø caû ñôøi nhaãn nhuïc hy sinh
cho choàng con. Ñôøi meï nhö khoâng coù nieàm vui rieâng vaø chæ
laáy nieàm vui cuûa choàng cuûa con laøm nieàm vui cuûa mình. Ôi
Cha! Moät ngöôøi cha hieàn laønh, thöông yeâu gia ñình raát möïc.
Luùc naøo cuõng tieän taën phaàn mình ñeå nhöôøng ñoàng löông beù
nhoû cho no con, ñuû vôï. Ôi nhöõng ñöùa chaùu ngoan ngoaõn deã
thöông luoân luoân chaïy theo goïi "coâ Nhung, coâ Nhung...."
Ôi, baïn beø, ôi tuoåi xanh vaø ôi kyû nieäm! Noùi ñeán kyû nieäm,

ÑA HIEÄU 93 225

Nhung laïi nhôù da dieát chieác baøn hoïc cuõ vôùi bao buoàn vui
cuûa phaàn ñôøi. Ñoù laø chieác baøn cuõ kyõ keâ ôû goùc phoøng töø
nhöõng ngaøy coøn laø hoïc troø cho ñeán khi laø coâ giaùo. Nhöõng
buoåi toái hoïc thi vaø laù thô tình vuïng daïi ñaàu ñôøi ñöôïc Nhung
vieát vieát, xeù xeù cuõng treân chieác baøn ñoù. Cuõng chieác baøn ñoù
nhöõng luùc Laâm ñeán thaêm, hai ngöôøi ñaõ ngoài haèng giôø taâm
söï. Nhöõng choàng vôû ñem töø tröôøng veà cuõng ñöôïc chaám treân
ñoù. Nhöõng ñeâm soaïn baøi khuya cuõng treân baøn ñoù vaø nhöõng
laù thö cuûa Laâm, nhöõng baøi thô, nhöõng baûn nhaïc cuûa moät
thôøi hoïc troø thô moäng cuõng ñöôïc xeáp goïn gaøng trong ngaên
keùo ñoù... Taát caû ñaõ xa thaät roài sao?

OÂi...Vieät Nam... Vieät Nam, moät maûnh ñaát thaân yeâu nhöng
cuõng ñaày ñau khoå. Ñeán bao giôø... coù bao giôø mình ñöôïc trôû
laïi queâ höông toäi nghieäp cuûa mình khoâng? Ngoâi tröôøng vôùi
khuoân saân roäng vaø boán caây phöôïng ñaày hoa ñoû ôû boán goùc
saân moãi ñoä vaøo heø.... hình aûnh vaø khuoân maët töøng ñöùa hoïc
troø xinh xaén, deã thöông cöù chôøn vôøn trong trí töôûng... Nhung
cöù töï hoûi raèng mình ñaõ xa ñaát nöôùc thaät roài sao vaø nhö theá
töø ñaây, coù phaûi taát caû chæ coøn laø dó vaõng?

Hoûi maø khoâng daùm traû lôøi. Ñoâi maét Nhung cay seø. Côn
ñau aäp ñeán vaø Nhung thaáy loøng mình xoùt xa chìm ñaém vaøo
noãi tieác thöông. Baát chôït, naøng nghó ñeán maáy caâu thô:

Ngoaùi nhìn queâ cuõ loøng ñau
Bao haûi lyù, baáy nhieâu saàu, nöôùc ôi
Meânh moâng nhöõng bieån cuøng trôøi
Moät ranh trôøi bieån chia ñoâi muoân truøng...
Ngöôøi beân aáy nhôù ta khoâng???
Rieâng ta vaãn moät taám loøng nhôù thöông....
Ba ôi, Meï ôi, phöông aáy ba meï coù nhôù con khoâng? Coøn
con, con nhôù ba meï laém. Cu Bi, cu Teøo, beù Nheø, beù Muõm
ôi, coâ nhôù caùc beù quaù. Chò Haïnh ôi, em nhôù chò. Chò veà laøm
daâu ba meï thì em môùi baét ñaàu hoïc lôùp Ñeä Luïc. Chuùng ta laø
chò daâu em choàng maø thöông nhau nhö chò em ruoät. Chò coù
nhôù nhöõng laàn em naáu canh maën, côm khoâ bò meï traùch, chò
nhaän cho em khoâng? Chò coù nhôù luùc em môùi quen Laâm, ba
baûo em coøn nhoû, caám em nghieâm ngaët. Nhôù Laâm quaù em

226 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

buoàn ngô ngaån. Chò toäi nghieäp, nhaén Laâm ñeán nhaø baïn chò
vaø xin pheùp ba meï cho em ñi chôi vôùi chò ñeå em gaëp Laâm
khoâng? OÂi... bao giôø... bao giôø em môùi laïi veà. Bao giôø gia
ñình ta môùi laïi ñoaøn tuï nhö xöa...

Maëc cho nhöõng gioït leä theo nhau traøn xuoáng maù, Nhung
thaáy maën ôû moâi nhöng khoâng buoàn lau nöôùc maét. Chöa luùc
naøo Nhung thaáy bô vô, nhoû beù vaø baát löïc nhö luùc naøy. Naøng
caûm thaáy moät maát maùt quùa lôùn lao vaø loøng traøn ñaày ñau
khoå. Gía cuûa hai chöõ Töï Do quùa lôùn. Naøng phaûi ñaùnh ñoåi
baèng caû tình thöông yeâu vaø söï ñoaøn tuï cuûa moät gia ñình.

Bieån xanh vaãn ñeïp nhöng naøng khoâng coøn caûm thaáy veû
ñeïp cuûa noù nöõa maø naøng caûm thaáy moät noãi töùc giaän traøo
daâng. Naøng giaän cho cheá ñoä tham taøn ñeå Laâm vaø naøng phaûi
ra ñi... Naøng giaän luoân caû bieån. Giaän boïn ngöôøi daõ man laøm
ñaát nöôùc ñau thöông thì naøng hieåu ñöôïc nhöng giaän bieån thì
thaät laø phi lyù. Naøng bieát mình voâ lyù nhöng khoâng theå phaân
tích. ÖØ, ñuùng roài. Cuõng bieån. Bieån ñaõ ñöa mình ñi xa ñeå
khoâng coøn ñöôïc ôû beân nhöõng ngöôøi yeâu daáu. Bieån ñaõ choân
soáng bieát bao ngöôøi daân Vieät Nam voâ toäi. Bieån laøm boä hieàn
laønh ñeå che giaáu nhöõng cuoàng noä cuûa soùng gioù theâ löông.
Bieån giaû doái laém. Giaû doái nhö nhöõng con ngöôøi töøng khoe
laø nhaân ñaïo, töøng khoe laø chieán thaéng. Hoï chieán thaéng gì
vaø chieán thaéng ôû ñaâu? ÖØ, thì cöù cho laø hoï chieán thaéng nhö
hoï khoe ñi nöõa nhöng thaät söï trong tình caûm vaø lyù trí ngöôøi
daân treân maûnh ñaát bò hoï chieám ñoaït kia, hoï hoaøn toaøn thaát
baïi. Neáu khoâng, sao bao ngöôøi phaûi boû hoï maø ñi? Bôûi hoï,
chính hoï... Hoï chöù khoâng phaûi bieån. Hoï laø nguyeân nhaân
cuûa söï chia lìa. Hoï laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng caùi cheát ñau
thöông töùc töôûi.

Caøng nghó, Nhung caøng caûm thaáy noãi ñau lôùn quaù. Beân
caïnh noãi nhôù thöông cha meï, yù nghó veà nhöõng kyû nieäm thaân
yeâu boãng choác trôû thaønh quaù khöù laøm Nhung nhö ngöôøi bò
rôi vaøo khoaûng chaân khoâng. Duø coù chuaån bò tinh thaàn caùch
naøo ñi nöõa, Nhung cuõng vaãn khoâng theå chaáp nhaän mau
choùng moät ñoåi thay maát maùt to lôùn quaù trong ñôøi. Baây giôø,
Nhung môùi hieåu raèng taïi sao luùc tröôùc nhieàu ngöôøi ñaõ böôùc

ÑA HIEÄU 93 227

xuoáng taøu roài

maø boû cuoäc.

Raèng taïi sao

ngaøy 30/4 coù

nhöõng con taøu

ñaõ ra ñeán haûi

phaän quoác teá

maø sau ñoù laïi

trôû laïi nôi hoï

nhoå neo. Vaø

Thuyeàn nhaân ñöôïc cöùu thoaùt - aûnh Getty chính Nhung,
naøng ñaõ maát

bao nhieâu tieàn baïc, coâng söùc ñeå chæ mong cuoäc vöôït troán

thaønh coâng. Nay, nhöõng giôø phuùt kinh hoaøng nguy hieåm ñaõ

qua vaø con taøu ñang tieán veà mieàn ñaát höùa thì côù sao loøng

naøng laïi khoâng vui? Nhung saép gaëp laïi Laâm roài maø. Tröôùc

khi ñi, Nhung veõ cho mình bao nhieâu laø hình aûnh moäng mô

haïnh phuùc khi vöôït thoaùt. Chaúng phaûi laø Nhung töøng öôùc

mong ñöôïc Laâm oâm goïn laáy baèng hai caùnh tay thöông yeâu

cuûa chaøng vaø Nhung seõ khoùc trong loøng chaøng cho thoûa

nieàm thöông nhôù ñoù sao? Chaúng phaûi laø ai cuõng thaønh coâng

khi oâm moäng ra ñi, bôûi ñi nhö theá caùi cheát rình raäp vaø ñeán

vôùi hoï baát cöù luùc naøo. Baây giôø Nhung ngoài ñaây, treân thaønh

taøu vaø con taøu ñang höôùng veà vuøng trôøi bình an maø sao naøng

laïi thaám buoàn? Nhöõng yù nghó mieân man maâu thuaãn cöù thi

nhau chieám troïn taâm hoàn Nhung. Nghó ñeán söï taøn baïo cuûa

nhöõng con ngöôøi CS, Nhung laïi thaàm caûm ôn Thöôïng Ñeá

ñaõ ñöa con taøu ra khoûi haûi phaän Vieät nam, ñaõ ñöa naøng rôøi

xa queâ höông khoán khoå. Nieàm vui duø to lôùn thaät nhöng vaãn

khoâng ñuû laøm tan ñi bao xuùc caûm buoàn ñau cuûa keû phaûi

rôøi boû nhöõng gì thaân yeâu nhaát. Chöa bao giôø Nhung thaáy

thaám thía veà yù nghóa cuûa hai chöõ QUEÂ HÖÔNG nhö luùc

naøy. Cuõng nhö gia ñình, queâ höông laø moät thöïc theå hieän

höõu maø ai cuõng coù töø luùc chaøo ñôøi. Vì theá, nhöõng hình aûnh

gia ñình, queâ höông ñaõ thaám vaøo doøng maùu, hoaø tan trong

hôi thôû vaø gaén boù vôùi ñôøi soáng vaø taâm hoàn. Coù xa queâ môùi

228 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

thaáy queâ höông laø moät nôi choán con ngöôøi ñaët nhöõng tình
caûm thieâng lieâng vaø thöông nhôù khoân nguoâi. Bôûi theá neân
qua bao nhieâu theá heä, caùc baäc anh huøng lieät nöõ trong lòch
söû VN ñaõ chaúng ngaïi ngaàn hy sinh caû maïng soáng mình cho
queâ höông ñoù sao. Theá maø töø nay, vôùi Nhung, queâ höông
chæ coøn trong trí nhôù vì ñaõ xa caùch ngaøn truøng. Nhung bieát
laø mình ñaõ coù caùi may vöôït thoaùt khoûi goâng cuøm coäng saûn.
Ñuùng. Treân moät phöông dieän naøo ñoù vaø chæ ôû moät phöông
dieän naøo ñoù thoâi, naøng ñaõ vöôït thoaùt. Nhöng cuøng moät luùc,
naøng chìm ñaém vaø khoâng theå vöôït thoaùt ñöôïc söï tuø ñaøy cuûa
daèn vaët nhôù thöông.

Moät veät soùng daøi noái caùi ñuoâi taøu vôùi mieàn xa taép roài
chìm treân maët bieån. Nhung nhìn theo veät soùng. Cuoái veät
soùng ñoù laø queâ höông.

Queâ höông moãi luùc moät xa vaø mòt muøng trong maøu xanh
cuûa trôøi, cuûa bieån. Loøng ngoån ngang maâu thuaãn, Nhung
thaáy xoùt xa thöông nhöõng ngöôøi khoâng may maén coøn ôû laïi
vaø thöông caû keû may maén ñaõ ra ñi. Caøng nghó, caøng buoàn.
Nhung ngoài döïa löng vaøo thaønh taøu baát ñoäng, hai caùnh tay
voøng laïi oâm laáy hai ñaàu goái nhö coá giöõ laïi chuùt hình aûnh
cuoái cuøng. Naøng vaãn nhìn thaúng nhöng khoâng coøn thaáy roõ
maøu töôi xanh cuûa bieån trôøi röïc rôõ.

Maét Nhung laïi môø ñi. Hình nhö nhöõng doøng nöôùc maét
laïi aâm thaàm chaûy daøi treân maù vaø Nhung laïi caûm thaáy maèn
maën ôû moät goùc moâi.

Ngoâ Minh Haèng

I find hope in the darkest of days, and focus in the brightest.
I do not judge the universe.

Dalai Lama

ÑA HIEÄU 93 229

Ñöôøng Khoå Anh Ñi
Môùi Nöûa Chöøng..!!

ªª Nguyeãn Minh Thanh K22

* Xoùt xa töôûng nieäm: Ñoaøn Vaên Xöôøng
Voõ Vaên Xöông
Vaø...

Ñoài nuùi chaäp chuøng muùt maét troâng
Ngu ngô khoán khoå luõ chim loàng
Daêm ba ñoàng caûnh lai rai cheát
Laû taû... laù rôi röøng muûi loøng..!!

Ví bieát ñôøi ra noâng noãi naày
Thaø nôi traän ñòa ñöôïc tan thaây
Maùu xöông vung vaõi öôm maàu ñaát
Hoàn phaùch chan hoøa vôùi coû caây
Maït loä khoùc anh huøng töû loä
Töøng xem caùi cheát töïa loâng hoàng
Nuùi soâng boài ñaép loøng haêm hôû
Thöông daõ traøng xe caùt bieån Ñoâng..!!

230 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Thaân gaày laù uùa chöø naèm ñaây
Hiu quaïnh töù beà nuùi buûa vaây
Ñeâm laïnh sao khuya soi moä laïnh
Trôøi Nam thaân quyeán naøo ai hay..!!
Chong ñeøn thieáu phuï giöõa ñeâm saâu
Ñoái boùng nhìn con daï thaûm saàu
Vaøng voõ mong choàng ngaøy trôû laïi
Ñaâu ngôø chaøng ñaõ hoaù xanh daâu..!!
Meï giaø coøm coõi nhôù thöong con
Ñoâi maét ñaêm chieâu daáu moûi moøn
Taêm caù mòt môø ngoaøi bieån Baéc
Boït beøo ruoät heùo daï thon von..!!
Vöôøn xöa Söù traéng dòu daøng höông
Giaëc ñeán ly tan vaïn neûo ñöôøng
Hoa Söù chôø ai hoa hoùa ñaù
Treân ñoài hiu quaïnh ñeám taø döông..!!
Gioù huù ngheïn ngaøo suoái thôû than
Moät manh chieáu raùch boù thaân taøn
Hôõi ôi chieán só thaønh tuø só
Tuø só cam ñaønh caûnh cheát oan..!!
Khoaûnh ñaát ñìu hiu daêm moä laïnh
Chaúng ai chaêm soùc hoaëc tìm thaêm
Tuø nhaân qua laïi thaàm ngao ngaùn
Xoùt baïn, lo mình cuõng... toái taêm..!!
Baét Coâ Troùi Coät gioïng theâ löông
Chim cuûa röøng xanh caûm ñoäng döôøng
Thöông tieác huøm thieâng nhieàu heä luïy
Xoùt ñôøi binh baïi ngaäp tai öông..!!
Lìa Nam vaøo ñoä muøa traêng uùa
Laëng leõ aâm thaàm nhöõng boùng ma
Suùng chóa löôõi leâ ghìm tuûa tuûa
Cai tuø hai phía baám ñeøn pha
Thaêm thaúm ñeâm ñen aùp xuoáng taøu
Taøu haøng haàm roäng saøn treân cao
Maáy traêm luùc nhuùc tuø dô daùy
Chaúng thaáy aùnh ñeøn chaúng thaáy sao

ÑA HIEÄU 93 231

Leânh ñeânh treân bieån nhöõng ñeâm ngaøy
Mieàn Baéc ñeán roài theâ thaûm thay
Taøu hoûa cheøn leân vaøo xoù nuùi
Cheânh veânh vaùch ñaù nguùt ngaøn caây

Ñoán tre ñaün goã taän truoâng röøng
Ì aïch khieâng veà döïng laùn lun
Ta laïi raøo ta haèng maáy lôùp
Nöùa vaàu keøm caäp chaéc voâ cuøng
Phaù röøng cuoác ñaát ñaép gioøng khoai
Troàng baép, ñaäu xanh... ngaøy tieáp ngaøy
Trôøi naéng chang chang ngöôøi hoác haùc
Thaân hình gaày raïc gioù nghieâng lay
Heo may laønh laïnh laù Thu rôi
Ñaát Baéc thöông maây taän cuoái trôøi
Caù chaäu baâng khuaâng doøng nöôùc cuõ
Mieàn Nam noãi nhôù thuôû naøo vôi..!!
AÊn uoáng raët roøng khoai vôùi saén
Vaøi thìa nöôùc muoái chaám caàm hôi
Ñeâm Ñoâng gaäm nhaám nieàm cay ñaéng
Laïnh thaáu tuûy xöông laïnh thaáu trôøi..!!
Söông traéng röøng saâu ñaùp maùi ñaàu
Moà hoâi nheã nhaïi ñoïng bôø raâu
Moät baày leách theách nhö haønh khaát
Chaàm ñaáp treân löng aùo daõi daàu
Ñau oám chaúng heà coù thuoác thang
Xuyeân Taâm Lieân maáy thöù laøng nhaøng
Ruøa leo leân doác qua ngaøy thaùng
Laây laát daät dôø laém cheát oan..!!
Ñoùi quaù coù ngöôøi aên cuû laï
Töôûng raèng ñôõ daï ñôïi ngaøy qua
Ngôø ñaâu ngoä ñoäc thaân taøn taï
Haáp hoái trong mô nhôù maùi nhaø..!!
Troán traïi ruû nhau chuyeän vöôït röøng
Chim loàng trôøi roäng maét röng röng
Hôõi oâi saäp baãy... ra thieân coå
Ñöôøng khoå anh ñi môùi nöûa chöøng..!!

232 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Hôõi nhöõng hoàn oan nöông gioù maây
Veà Nam coá lyù ñeå xum vaày
Hôõi ôi chieán ñòa sao khoâng cheát
Huøm laïi sa cô ôû choán naày..!!
Maït loä khoùc anh huøng töû loä
Suùng göôm noùn saét deït giaày soâ
Xoâng pha traän maïc nhö ñi chôï
Cheát daáp... naèm ñaây haän xuoáng moà..!!
Thanh Chöông ñaát khaùch vuøi xöông coát
Nghieät ngaõ trôøi ôi cheá ñoä tuø
Göông nöôùc chau maøy nhìn theá söï
OÂm buoàn Soâng Caû chaûy thieân thu..!!
Lô löûng taàng maây hoàn töû só
Noãi nieàm u uaát deã gì nguoâi
Coá höông dieäu vôïi ñöôøng thieân lyù
Bieàn bieät ngöôøi thaân... nuùi ngaäm nguøi..!!
Vaãn bieát raèng sinh kyù töû qui
Thöông ngöôøi coâi cuùt buoåi ra ñi
AÂm thaàm chieác laù khoâ rôi ruïng
Naám moä bô vô thaûm cöïc kyø..!!
Coõi theá gaäp gheành böôùc nhuïc vinh
Buò traàn giuõ saïch kieáp phuø sinh
Nguyeän caàu an laïc nôi tieân giôùi
U, hieån coøn nhau moät chuùt tình..!!

Ñoaøn Vaên Xöôøng K22, troán traïi, bò VC baét vaø ñaùnh cho
ñeán cheát, traïi tuø Thanh Chöông, Ngheä An !!! (tin KCC)

Voõ Vaên Xöông K22, troán traïi, bò VC baét haønh haï, bieät
giam cho ñeán cheát !!! (tin KCC)

Baét Coâ Troùi Coät: Hoï cu cu, lôùn hôn chim cu moät chuùt, maét
ñen, vieàn maét luïc xaùm, moû ñen naâu, löng naâu; ngöïc, buïng
xaùm traéng coù vaèn ñen, chaân vaøng, ñuoâi daøi. Tieáng keâu vang
doäi u oaùn caû khu röøng. Chuùng nhieàu ôû vuøng cao Vieät Baéc,
Laøo Cai, Hoaøng Lieân Sôn...

ÑA HIEÄU 93 233

ªª truyeän ngaén

Boùng Ma Treân Ñoài

ªª Phaïm Phong Dinh

(Caûm taùc töø caâu chuyeän coù thaät ôû An Loäc, caùc chieán só Lieân
Ñoaøn 81 Bieät Caùch Duø ñaõ cöùu soáng hai em beù gaùi, Muøa Heø
Ñoû Löûa 1972)

Ha ä u h ô ù n
hôû töø treân
chieác xe
ñoø xaùch chieác ba loâ
cuõ sôøn nhaûy xuoáng.
Chaøng ñöa maét nhìn
quanh tìm kieám nhöõng
hình aûnh thaân quen
cuûa thò traán maø chaøng
ñaõ töø giaõ noù töø maáy
muøa thu naêm tröôùc.
Haäu mong seõ ñöôïc
thaáy laïi con ñöôøng
nhöïa vôùi hai haøng caây
phöôïng vó hoa nôû ñoû
oái, nhöõng caùnh hoa moûng maûnh rôi laû taû theo gioù traûi ñaày
loái ñi vaøo coång ngoâi tröôøng, maø ôû ñoù chaøng ñaõ töøng ñöùng
choân chaân chôø ñôïi moät taø aùo traéng. Haäu cöù ñöùng ñoù maõi
hoaøi, khoâng daùm toû lôøi tình, boïn con gaùi baám nhau cöôøi
khuùc khích ñuøn ñaåy nhau treâu gheïo anh chaøng hoïc troø coù
khuoân maët ngoâ ngheâ si daïi, chaúng hoïc gioûi, khoâng ñeïp maõ,

234 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

khoâng caû moät chieác xe ñaïp cho ra hoàn maø daùm tô töôûng
ñeán naøng hoa khoâi con nhaø giaøu cuûa tröôøng. Tieáng cöôøi doøn
nhö tieáng chim haùt cuûa naøng vang voïng trong khoaûng trôøi
ñaàu thu dòu maùt, Haäu ngô ngaån nhìn theo maûnh aùo traéng vaø
maùi toùc ñen nhaùnh cuûa naøng bay cuoán theo chieàu gioù, chieác
Honda phoùng vuùt xa daàn treân con ñöôøng theânh thang. Ñoù
laø hình aûnh cuoái cuøng cuûa moái tình caâm maø Haäu khaéc saâu
vaøo loøng, tröôùc khi giaõ töø phoá phöôøng daán mình vaøo côn
löûa ñoû cuûa chieán tranh.

Nhöng laï chöa kìa, roõ raøng laø Haäu ñaõ veà ñeán thaønh phoá
nôi chaøng sinh ra vaø lôùn leân, trong tuùi aùo Haäu coøn coàm coäm
tôø giaáy pheùp, maø sao quanh chaøng chæ toaøn laø truøng ñieäp
haøng haøng lôùp lôùp caây cao su. Boùng toái ñen thaãm vaây laáy
Haäu. Haäu ngô ngaùc khoâng tin laø mình vaãn coøn ñang ôû trong
caùnh röøng, giöõa maët traän maø chaøng môùi vöøa ñöôïc pheùp ra
ñi. Nhöõng caây cao su cao, to vöôn nhöõng caønh nhaùnh xaùm
khoaèm khoaèm nhö nhöõng caùnh tay ma quaùi. Töøng côn gioù
töø treân ngoïn ñoài thaáp ñuøa xuoáng, thaân caây nghieâng ngaû xaøo
xaïc, chuùng vaën veïo vaø rít leân nhöõng aâm thanh keøn keït. Baát
chôït Haäu thaáy ôùn laïnh. Chaøng ruøng mình nhìn tröøng tröøng
vaøo caùnh röøng cao su ñen ñaëc, döôøng nhö, trôøi ôi, chaøng
nghe coù nhöõng chuoãi tieáng keâu reân aûo naõo hoøa cuøng tieáng
gioù huù töø treân ñoài cao. Moät luoàng gai laïnh chaïy doïc theo
soáng löng Haäu. Ma. Boïn baïn chaøng ñaõ chaúng töøng quaû
quyeát raèng ôû chung quanh ñaây ma nhö röôi, heã ñeâm xuoáng
laø ma hieän leân. Ma daân coù, ma lính coù. Nhöõng hoàn oan töùc
uaát chöa sieâu thoaùt, vaãn coøn quyeán luyeán coõi theá gian vaø
caêm hôøn ñi tìm nhöõng ngöôøi ñaõ bieán hoï thaønh nhöõng caùi
boùng vaát vöôûng thieân thu. Boãng coù tieáng cuù ruùc daøi gheâ rôïn
töø treân choøm caây ven röøng, Haäu giaät mình luøi laïi, traùi tim
chaøng ñaäp loaïn xaï nhö muoán nhaûy voït ra ngoaøi.

Moät côn gioù maïnh ñuøa tôùi, caønh caây oaët oaïi keâu raêng
raéc, chuùng cuùi xuoáng thaáp hôn nöõa nhö muoán tuùm laáy ngöôøi
lính. Haäu kinh khieáp caát tieáng keâu cöùu, nhöng töø coå hoïng
chaøng chæ phoùng ra nhöõng traøng aâm thanh ñieác ñaëc vaø maát
huùt vaøo coõi ñeâm. Roài Haäu thaáy, töø treân ñænh ñoài, moät caùi

ÑA HIEÄU 93 235

boùng traéng moûng maûnh nhö söông nhö khoùi ñaäp caùnh löôùt
treân röøng cao su bay veà phía chaøng. Haäu co gioø toan chaïy,
nhöng ñoâi chaân chaøng nhö ñaõ bò dính chaët xuoáng maët ñöôøng
vaø naëng chình chòch nhö ñeo ñaù. Haäu coá ruùt chaân leân, nhöng
caøng ruùt noù caøng luùn saâu vaøo loøng ñaát. Meï ôi, con ma noù
ñaõ bay tôùi roài, Haäu trôïn tröøng maét söõng sôø vaø kinh hoaøng
nhìn thaáy khuoân maët moät coâ gaùi ñeïp nhöng laøn da taùi nhôït
nhö moät tôø giaáy traéng, ñoâi maét naøng trong vaø saâu thaúm nhö
caëp maét meøo hoang aùnh nhöõng tia aâm khí gheâ rôïn. Chieác
aùo traéng cuûa con ma lô löûng treân ñaàu ngöôøi lính. Haäu uù ôù,
khaèng khaëc keâu khoâng thaønh tieáng. Chaøng ñaõ troâng thaáy
con ma chæ coù moät nöûa thaân, phía buïng döôùi cuûa noù chæ laø
nhöõng maûnh vaûi tôi taû ñaãm ñaày maùu ñoû. Hai caùnh tay daøi
ngoaèng vôùi hai baøn tay traéng muoät cuûa naøng vöôn veà phía
Haäu, döôøng nhö muoán phaân toû ñieàu gì. Nhöõng sôïi toùc treân
ñaàu Haäu döïng ñöùng leân nhö moät chuøm reã tre. Chaøng sôï. Moät
luoàng söùc maïnh boãng ñaâu hieän ñeán nhaác ñoâi baøn chaân Haäu
leân vaø ñaåy chaøng chaïy veà phía beân kia ñöôøng. Haäu thaáy
mình chôùi vôùi löôùt treân maët ñaát baèng nhöõng ñoäng taùc daät
dôø nhö trong moät cuoán phim quay chaäm. Nhöng con ma ñaõ
keâu huù leân moät tieáng theâ thieát, caùnh tay cuûa noù boãng keùo
daøi ra nhö moät sôïi daây thöøng tuùm laáy baép chaân Haäu. Haäu
daõy duïa vaø gaøo leân:

- Buoâng toâi ra, buoâng ra...
Nhöng chaøng caøng keâu bao nhieâu thì con ma caøng baáu
maïnh naêm ngoùn tay laïnh baêng cuûa noù vaøo saâu hôn trong
da thòt. Trong côn kinh hoaøng maø Haäu coøn nhìn thaáy töø ñoâi
maét buoàn thaêm thaúm cuûa noù öùa ra maáy gioït leä trong nhö
nhöõng vieân ngoïc, roài boãng chuùng vôõ tan ra thaønh nhöõng haït
maùu ñoû thaãm chaûy ñaàm ñìa treân ñoâi maù. Baøn tay cuûa noù boùp
maïnh chaân chaøng vaø luùc laéc döõ doäi. Haäu coá söùc ñaám maïnh
vaøo maët con ma, chaøng nghe moät tieáng boáp vang doäi, laøm
con ma ngoaùc mieäng keâu leân:
- UÙi cha...
Haäu môû choaøng maét ra ngô ngaùc nhìn leân. Moät caùi boùng
ñen ñang ngoài oâm maù nhaên nhoù, caùnh tay cuûa noù vaãn coøn

236 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ñang naém laáy oáng quaàn cuûa chaøng. Haäu nghe con ma reân ró:
- OÂng thaày chôi ñaøn em haû, ñau boû meï. OÂng thaày nguû

thaáy caùi gì maø la döõ vaäy?
Haäu choáng tay ngoài daäy nhìn. Boãng chaøng khoâng theå

khoâng baät tieáng cöôøi phì. Hoùa ra con ma níu caúng chaøng laø
thaèng binh nhì Leùm. Haäu ñaõ qua moät côn moäng daøi kyø laï.
Chaúng coù ñi pheùp, chaúng coù veà ñeán thò traán thaân thöông,
cuõng khoâng con ñöôøng hoa phöôïng vó. Haäu ñaõ naèm ôû giöõa
röøng cao su mô veà coõi queâ nhaø ñaõ quaù xa. Nhöng ñoâi maét
naõo nuøng cuûa con ma treân ñoài vaãn coøn ñaày aép trong ñaàu
chaøng. Haäu laåm baåm:

- Tao thaáy ma!
Leùm cöôøi khuïc khuïc:
- Ma caùi phaûi khoâng oâng thaày?
Haäu laï luøng:
- Sao maày bieát?
- Chung quanh ñaây ma caùi thieáu gì oâng thaày, em thaáy
tuïi noù hoaøi!
- Thaáy caùi gì?
- Ma gaùi, ma baø giaø, oâng giaø, con nít...
Haäu laéc ñaàu ruøng mình:
- Ma ñaâu maø nhieàu vaäy?
Leùm thôû daøi:
- Daân cheát nhieàu quaù maø oâng thaày... cheát oan, cheát öùc...
Leùm ngoài xích laïi gaàn Haäu hoùm hænh hoûi:
- Con ma cuûa oâng thaày chaéc ñeïp laém haû, ñeïp trai haøo
hoa nhö oâng thaày thì phaûi laø thöù ma nöõ ña tình môùi xöùng.
- Noùi taàm phaøo, ñöa tao caùi ñeøn pin.
- OÂng thaày ñi ñaâu vaäy?
- Ñi theo tao thaêm maáy thaèng gaùc.
Hai thaày troø lom khom ñi döôùi giao thoâng haøo laàn moø ra
phía tröôùc. Haäu nhìn qua phía beân kia ñöôøng, caùnh röøng cao
su ñang xaøo xaïc caønh laù theo töøng côn gioù. Trôøi nöûa khuya
söông xuoáng laïnh. Coõi ñeâm huyeàn hoaëc vaø bí aån trong maøn
söông laõng ñaõng. Ngöôøi lính gaùc co mình neùp vaøo thaønh ñaát
xoa hai baøn tay vaøo nhau roài ñaáp leân ñoâi goø maù ñen nheûm

ÑA HIEÄU 93 237

cuûa anh ñeå tìm chuùt hôi aám. Haäu baát giaùc nhìn leân höôùng
ñænh ñoài hoûi baâng quô:

- Thaáy gì khoâng thaèng em?
Chaøng chôït nhaän thaáy caâu hoûi cuûa mình thaät ngoác. Neáu
thaáy coù gì thì noù ñaõ phô maáy phaùt baùo ñoäng roài. Nhöng
ngöôøi lính ñaõ daùo daùc nhìn quanh thì thaøo:
- OÂng thaày tin coù ma khoâng?
Haäu ngaån ngô nhìn vaøo ñoâi maét hieàn laønh cuûa ngöôøi lính.
Cuõng chuyeän ma nöõa. Ngöôøi lính chæ tay vaøo caùnh röøng beân
kia ñöôøng run run:
- Em môùi vöøa thaáy moät luõ ma trong röøng keùo nhau ra ñi
treân ñöôøng keâu khoùc thaûm laém oâng thaày, con ma naøo cuõng
mang khaên tang treân ñaàu, mình maåy maùu me tuøm lum, ngöôøi
cuït tay, ngöôøi cuït chön...
- Maày coù sôï khoâng?
Ngöôøi lính leø löôõi:
- Sôï teù ñaùi trong quaàn, may maø oâng thaày ra tôùi, tuïi noù
bieán heát, chaéc vía oâng thaày naëng!
Haäu cöôøi phì:
- Nheï heàu thì coù, gaëp ma tao cuõng phoït ra nhö tuïi maày
vaäy thoâi.
Leùm thì thaøo:
- Maáy ñeâm tröôùc em naèm nguû thaáy maáy thaèng lính boä
binh nhaøo voâ trong caùi hoá caù nhaân vôùi em. Tuïi noù noùi ôû
ngoaøi röøng laïnh quaù, voâ naèm chung cho aám!
Neùt maët sôï seät cuûa hai ngöôøi lính laøm cho Haäu cuõng caûm
thaáy caøng luùc chaøng caøng laïnh caúng thöïc söï. Ñaùnh giaëc vaø
ñoái ñaàu vôùi quaân thuø Haäu khoâng sôï, nhöng ba caùi chuyeän
ma, maø laø ma treân chieán tröôøng ñaõ laøm nhöõng ngöôøi lính
traän chuyeân nghieäp nhö boïn chaøng laïnh töø chaân leân tôùi
ñænh ñaàu. Haäu coøn nhôù roõ hoài xöa nghe oâng baø keå chuyeän
ma neùm ñaù leân noùc nhaø, ma nheùt ñaát seùt voâ mieäng con nít
roài giaáu trong maáy buïi tre gai, thaèng nhoû ñaõ nhaûy thoùt vaøo
giöõa ñaùm con nít ñang co ruùm ngöôøi laïi. OÂng ngoaïi vuoát
raâu cöôøi khaø khaø oâm luõ chaùu vaøo loøng.
Haäu laïi ñöa maét nhìn leân ñoài. Khoâng hieåu sao, khuoân

238 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

maët traéng beäch ma quaùi nhöng ñeïp nhö trong tranh toá nöõ
cuûa naøng vaãn coøn aùm aûnh Haäu quaù ñoãi. Töø traùi tim chaøng
daäy leân moät noãi xoán xang boài hoài ñeán khoân cuøng. Chaøng
khoâng sao döùt ñöôïc ñoâi maét trong veo chaát chöùa nhöõng noãi
ñau buoàn thaûm thöông naøo ñoù. Hay naøng cuõng laø moät trong
nhöõng hoàn oan trong ñaùm ma röøng vaãn coøn vaát vöôûng keâu
khoùc haèng ñeâm, treân moät chieán tröôøng thaûm khoác maø coù
luùc xaùc quaân vaø daân ñaõ cuøng naèm chung trong nhöõng caùi hoá
taäp theå ñaøo voäi döôùi nhöõng nhöõng côn baõo phaùo kinh khuûng
cuûa giaëc. Ngöôøi lính höôùng tia maét theo vôùi Haäu, boãng anh
ta uù ôù laëp baëp noùi khoâng khoâng thaønh tieáng:

- OÂng... oâng... thaày, con ma... treân... treân... ñoà...
Leùm cuõng quíu löôõi:
- Con... con... ma... caùi...
Töø treân ngoïn ñoài, caùi boùng traéng nöûa thaân ñaãm maùu quen
thuoäc maø Haäu vöøa gaëp gôõ trong côn moäng ñang bay laø ñaø
töø treân ñænh ñoài xuoáng. Nhö vaäy con ma nöõ naøy coù thaät chöù
khoâng phaûi trong moäng mò gì heát. Maùi toùc ñen cuûa naøng aån
hieän trong coõi söông muø traéng ñuïc nhö söõa xoûa tung tôi bôøi
trong gioù. Maùu nhö ñaëc cöùng thaønh nhöõng khoái ñaù laïnh giaù
trong töøng teá baøo cuûa thaân theå chaøng, Haäu söõng sôø nhìn vaøo
ñoâi maét öùa ñaày leä vaø maùu cuûa naøng. “Noù” nhìn Haäu baèng
moät aùnh maét tha thieát nhö muoán noùi rieâng moät ñieàu gì ñoù
vôùi chaøng. Con ma bay lô löûng giöõa trieàn doác, moät caùnh
tay cuûa naøng buoâng thoõng xuoáng, döôøng nhö baøn tay ñang
chæ xuoáng chaân ñoài. Thaät kyø laï, boùng ma cöù bay leân bay
xuoáng moät choã. Noù muoán chuyeån ñeán Haäu moät daáu hieäu
khaån thieát naøo ñoù maø söï ngaên caùch nghieät ngaõ giöõa moät
hoàn ma vaø moät con ngöôøi soáng treân döông gian ñaõ khoâng
baét cho noù moät nhòp caàu giao caûm naøo vôùi chaøng ñöôïc. Moät
luùc sau, caùi boùng traéng tan bieán vaøo coõi ñen thaãm cuûa caùnh
röøng cao su.
Caâu chuyeän con ma hieän treân ñoài ñaõ môø nhaït ñi trong
ngaøy hoâm sau khi Haäu phaûi daãn lính ñi xa. Ñi ra khoûi caùnh
röøng cao su, Haäu ñöôïc nguû moät ñeâm an laønh. Noùi nguû thì
thaät quaù ñaùng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi lính ñang ñoái dieän töøng

ÑA HIEÄU 93 239

phuùt giaây vôùi caùi cheát treân moät chieán tröôøng khaéc nghieät.
Chæ döïa löng vaøo caùi vaùch ñaát laïnh leõo cuûa chieác hoá caù
nhaân moãi ñeâm chöøng moät hay hai tieáng ñoàng hoà laø cuõng
ñaõ haïnh phuùc quaù ñoãi, goïi laø ñaõ ñöôïc nguû. Thaät toäi nghieäp
binh nhì Leùm, noù cöù naøi nó maõi:

- OÂng thaày cöù nguû ñi, ñeå em coi chöøng cho. OÂng thaày coù
yeân giaác thì tuïi em môùi an loøng...

Haäu ngaïc nhieân hoûi laïi:
- Taïi sao tao nguû maø maáy thaèng em maøy laïi vui chöù haû?
Leùm gaõi ñaàu cöôøi hieàn haäu:
- Coù nguû thì thöùc daäy oâng thaày môùi tænh taùo. Coù tænh taùo
thì oâng thaày môùi ñaùnh thaéng tuïi noù vaø tuïi em môùi ñöôïc soáng!
Haäu röng röng naém laáy baøn tay to lôùn vaø thoâ raùp cuûa
ngöôøi lính. OÂi, taám loøng chôn chaát cuûa nhöõng ngöôøi lính
nhö Leùm cao caû quaù. Nhöõng ngöôøi lính nhö Leùm laø thaønh
phaàn naèm taän ñaùy baäc thang xaõ hoäi, gaùnh goàng treân ñoâi
vai nhoû gaày nhöõng cay ñaéng cuøng cöïc maø hoï vaãn khoâng
heà moät lôøi thôû than. Phía tröôùc laø quaân giaëc hung döõ, ñaèng
sau löng laø vôï con, cha meï ñoùi keùm ngaøy ñeâm troâng chôø
khaéc khoaûi, treân ñaàu laø löôõi haùi cuûa söï cheát. Vaäy maø nhöõng
ngöôøi lính ñoù vaãn cöù maõi trieàn mieân xoâng vaøo nhöõng coõi
chieán tröôøng ñoû löûa, taän löïc ngaên choáng nhöõng côn phong
ba taøn baïo, khoâng tieác maùu xöông, khoâng neà haø chuyeän töû
sinh, khoâng mô moäng döïng xaây binh nghieäp vinh quang.
Hoï chæ coù moãi moät öôùc mô thaät giaûn dò laø coù moät ngaøy ñaát
nöôùc yeân bình, ñeå ñöôïc trôû veà vôùi con traâu, caùi caøy vaø cuøng
soáng vôùi vôï con döôùi maùi laù haïnh phuùc. Öôùc mô nhoû beù ñoù
ñaõ caøng luùc caøng xa vôøi vaø trôû neân thaønh moät thöù aûo voïng
xa xæ khoâng bao giôø coù, khi cöôøng ñoä chieán tranh caøng luùc
caøng leân cao, gioáng nhö thoûi saét bò nung ñoû leân trong loø
löûa, cöù noùng maõi leân cho ñeán luùc noù tan chaûy ra thaønh thöù
chaát loûng höïc saùng.
Ngaøy hoâm sau boïn Haäu ñi qua moät caùi aáp nhoû ñìu hiu vaø
hoang taøn. Khoâng coøn ai ôû trong ñoù nöõa heát. Coù leõ ngöôøi
daân ñaõ boû chaïy caû roài. Leùm nhaët ñöôïc ôû ñaâu ñoù moät caùi
khung aûnh ñöa cho Haäu xem. Boãng Haäu taùi maët, chaøng laûo

240 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ñaûo töïa löng vaøo caùi vaùch cuûa moät caên nhaø laù beân ñöôøng.
Ñaèng sau taám kieáng laø hình cuûa moät coâ gaùi treû ñang töôi
cöôøi oâm trong loøng hai ñöùa em nhoû. Traùi tim Haäu chuøng
xuoáng reân ræ. Chính laø naøng. Laø con ma treân ngoïn ñoài giöõa
röøng cao su. Coù phaûi coâ gaùi trong taám hình naøy ñaõ cheát vaø
ñaõ bieán thaønh caùi boùng traéng bay aûo naõo treân ñoài ñoù khoâng?
Haäu thaãn thôø laät phía sau taám hình. Moät haøng chöõ möïc maøu
xanh ñaõ hôi môø nhaït, coù leõ vì bò möa gioù vuøi daäp: “Tuù Nga
vaø hai em Tuù Quyønh, Tuù Minh. Muøa xuaân naêm 1972”. Coù
phaûi laø hoàn oan cuûa naøng vaãn coøn coá ñeo ñuoåi böôùc chaân
Haäu, xui khieán chaøng nhaët ñöôïc taám hình naøy, chaéc laø ñeå
nhaén nhuû moät ñieàu gì tha thieát laém. Hai ñöùa beù naøy baây giôø
ñaõ phieâu daït ôû phöông naøo. Chuùng noù coøn soáng hay cuõng ñaõ
vuøi thaân döôùi ñaát laïnh, cuøng cam chòu laøm kieáp ma hoang
nhö ngöôøi chò cuûa chuùng?

Khi boïn Haäu ñöôïc leänh ruùt trôû veà ñoùng quaân ôû moät vò trí
raát gaàn ngoïn ñoài ma thì Haäu chôït nhaän bieát coù moät nieàm vui
nhoû ñang xoân xao cuoän soùng leân trong loøng chaøng. Haäu bieát
chaéc theá naøo coâ gaùi coù ñoâi maét naõo nuøng aáy seõ bay ñeán vôùi
chaøng, hoaëc seõ hieän ra trong moät côn moäng. Chaøng boãng
nhieân khoâng coøn chuùt naøo sôï haõi chieác aùo traéng moûng nhö
söông khoùi cuûa naøng nöõa. Haäu ñeám töøng giaây phuùt, chaøng
cöù nhìn maõi hoaøi chieác dóa maët trôøi treân baàu trôøi trong xanh,
chaøng muoán noù mau chìm maát sau daõy caây röøng xanh vaø
traû ñeâm ñen laïi cho chaøng. Ñeå Haäu taùi ngoä vôùi con ma kieàu
dieãm aáy. Caùi khung aûnh cuûa Tuù Nga, Haäu ñaõ kheùo giaáu kín
trong taän ñaùy ba loâ cuûa chaøng. Coù leõ laø chaøng ñaõ meâ maån,
ñaõ chìm ñaém vaøo moät moái tình huyeãn hoaëc ñaày chaát lieâu
trai Boà Tuøng Linh maát roài. Chaøng ñaõ ñeå cho mình laïc vaøo
theá giôùi cuûa moät moái tình caâm ñôn phöông khaùc, maø laàn
naøy laø vôùi moät con ma chöa heà quen bieát.

Töø phía chaân trôøi xa boãng coù tieáng ñaäp phaønh phaïch cuûa
nhöõng chieác caùnh quaït tröïc thaêng. Boïn Haäu ñöùng döôùi hoá
che tay nhìn leân. Ngöôøi lính truyeàn tin chaïy ñeán trao caùi
oáng noùi cho chaøng. Haäu nghe oâng xeáp cuûa mình thoâng baùo:

- Chuaån bò ñoùn tieáp “maët trôøi lôùn”, tin vui... tin vui cho

ÑA HIEÄU 93 241

tuïi maøy... Coù keøm theo em gaùi haäu phöông nöõa, tha hoà maø
söôùng nheù.

Haäu thaáy khoâng söôùng tí naøo. Neáu caét phaàn tröôùc, thì
ñuùng laø söôùng vôùi nöûa phaàn sau. Nhöng caùi naøy laø “maët
trôøi lôùn”, laø “oång” xuoáng ñoù. Nghe coù oång xuoáng boïn lính
cuoáng leân chaïy laêng xaêng nhö nhöõng con vòt ñeït. Nhöõng
ngöôøi lính voâ danh ôû caùi tieàn ñoàn nhoû beù naøy maø cuõng coù
vinh döï ñöôïc oång ñeå yù tôùi nöõa sao. Nieàm vui chôït ñeán ñoù
laøm boïn lính cuûa Haäu boái roái quaù ñoãi. Suoát cuoäc ñôøi ñaùnh
giaëc hoï chöa töøng bao giôø daùm mô öôùc coù moät ngaøy ñöôïc
thaêm vieáng, maø laø “oång”. Nghe noùi coù em gaùi haäu phöông,
boïn lính nhìn nhau cöôøi nhö meáu. Thaèng naøo thaèng naáy
quaàn aùo raùch böôm, coù thaèng loøi caû ñít.

Moät hôïp ñoaøn tröïc thaêng huøng haäu laø ñaø bay saùt ñaàu
ngoïn cao su, vaàn vuõ treân ñaùm coû tranh maø Haäu ñaõ raûi lính
giöõ an ninh cho oâng maët trôøi, laø caùi oâng lôùn nhaát nöôùc cöù
phaûi chôi sao. Boïn lính an ninh suùng oáng ñaày mình treân maùy
bay nhaûy tuùa ra laøm voøng ñai baûo veä cho maët trôøi. Kia kìa,
oâng ñaõ töôi cöôøi böôùc xuoáng vaãy tay chaøo nhöõng ñoâi maét
ngô ngaùc cuûa nhöõng ngöôøi lính. Boä quaàn aùo kaki maøu vaøng
vaø chieác muõ caùt keát quen thuoäc maø boïn lính thænh thoaûng
nhìn thaáy treân nhöõng ñoaïn phim thôøi söï. Nhieàu oâng to khaùc,
trong ñoù coù xeáp cuûa boïn Haäu cuõng raàm roä theo cuøng vaø
bao quanh “oång”. Ñoät nhieân boïn lính böøng tænh, nhaûy leân
tung noùn reo hoø:

- Toång Thoáng! Toång Thoáng!
Toaùn daøn chaøo danh döï boãng queân nhieäm vuï trang troïng
cuûa mình, hoï cuøng nhöõng ngöôøi lính baïn chaïy uøa tôùi bao
laáy maët trôøi hoan hoâ inh oûi. OÂng xeáp tröøng maét moät caùi.
Boïn lính laïi taûn ra nhö nhöõng voøng nöôùc döôùi hoà bò moät
vieân ñaù neùm xuoáng. Nhöng maët trôøi ñaõ ñöa tay ngaên laïi,
hai baøn tay cuûa oâng ñaët leân ñoâi vai gaày cuûa moät ngöôøi lính
ñöùng gaàn nhaát, maø anh coù theå nhìn thaáy trong ñoù aùnh leân
moät nieàm thöông caûm khoân cuøng. Haäu gom boïn lính chaøng
ñöùng thaønh moät khoái nghieâm chaøo vò chuû töôùng toái cao. OÂng
chaäm raõi nhìn vaøo töøng khuoân maët ñen nheõm, hoác haùc cuûa

242 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

töøng ngöôøi lính:
- Hoâm nay toâi ñeán ñaây ñeå thay maët quaân ñoäi vaø ñoàng baøo

traân troïng tuyeân döông coâng traïng cuûa taát caû nhöõng chieán
só taïi caùi tieàn ñoàn naøy. Toâi môùi vöøa xuoáng An Loäc. Toâi ñaõ
caùm ôn nhöõng ngöôøi lính ôû ñoù ñaõ chieán thaéng quaân giaëc.
Toâi cuõng khoâng queân nhöõng ngöôøi chieán só ôû ñaây. Toâi ñaõ
thaêng caáp ñaëc caùch taïi maët traän cho taát caû chieán só An Loäc.
Toâi cuõng thaêng caáp ñaëc caùch cho taát caû chieán só hieän dieän
ôû ñaây. Quaân ñoäi cuøng daân toäc tri aân vaø vinh danh caùc anh.

Khoâng keàm ñöôïc noãi haân hoan, nhöõng ngöôøi lính tieàn
ñoàn nhaûy leân reo hoø aàm ó. OÂng tieán ñeán tröôùc maët Haäu vaø
hôi xoay maët nhìn ngöôøi só quan tuøy vieân nhö muoán hoûi moät
ñieàu gì. Ngöôøi só quan xaïm maët hoaûng sôï, anh khoâng döï
truø ñem lon laù môùi cho nhöõng chieán só tieàn ñoàn. Anh ñaâu
coù ngôø boãng nhieân “oång” ñoøi nhaûy xuoáng choã khæ ho coø
gaùy naøy. Nhöng oâng ñaõ mæm cöôøi bao dung, nheï nhaøng gôõ
hai ñoùa hoa mai treân ve aùo cuûa ngöôøi tuøy vieân traân troïng
gaén leân ve aùo cho Haäu. Haäu caûm xuùc chaøo nghieâm ngöôøi
chuû töôùng cuûa mình. OÂng guïc gaëc ñaàu ra daáu khích leä. OÂng
goïi taát caû boïn lính cuøng ñöùng chung quanh oâng ñeå cho boïn
phoùng vieân chuïp hình. Moät trong nhöõng böùc hình naøy ñaõ leân
trang nhaát cuûa nhöõng tôø baùo ôû haäu phöông ngaøy hoâm sau.

Ñeán luùc naøy thì boïn lính tieàn ñoàn môùi ñeå yù ñeán phaàn thöù
hai, laø cuoäc uûy laïo chieán só tieàn tuyeán cuûa nhöõng em gaùi
haäu phöông. Möôøi maáy chieác aùo traéng hieän ra döôùi aùnh maët
trôøi. ÔÛ trong röøng suoát naêm, laøm baïn vôùi caây laù, chim choùc
vaø muoâng thuù, nhöõng ngöôøi lính söõng sôø ñöùng laëng thinh
chieâm ngöôõng baày nöõ sinh ñeïp nhö nhöõng thieân thaàn. Moät
coâ gaùi nheï nhaøng tieán ñeán gaàn Haäu mæm cöôøi:

- Chaøo anh.
Haäu aáp uùng:
- Chaøo coâ...
Boãng nhieân caû hai ngöôøi ñeàu laûo ñaûo luøi laïi, hoï nhìn nhau
traân troái. Coâ gaùi ñöa tay oâm ngöïc thaûng thoát:
- Laø anh aø... Anh laø anh Haäu ñaây maø!
Haäu boùp maïnh hai baøn tay vaøo nhau laép baép:

ÑA HIEÄU 93 243

- Coâ Traân... Traân
vaãn maïnh khoûe chöù?

Coâ gaùi nhìn ngöôøi
lính, ñoâi maét chaát chöùa
moät chuùt gì ñoù nhö
traùch moùc:

- Anh Haäu, anh...
Traân khoâng ngôø coøn
gaëp laïi anh...

Haäu keâu kheõ:
- Traân ngôõ laø toâi
ñaõ cheát töø laâu roài phaûi
khoâng?
Traân cuùi ñaàu buoàn
buoàn naém laáy vaït aùo
ñang bay loäng theo
gioù:
- Anh voâ tình laém... anh ñi maø Traân ñaâu coù bieát...
Leùm hieän ra giöõa ñoâi baïn cuõ, anh ñöa cho moãi ngöôøi
moät chai nöôùc ngoït, haùy maéy nhìn Haäu moät caùi ñaày nguï yù
roài bieán maát. Haäu dìu coâ baïn gaùi ngoài xuoáng chieác thuøng
ñaïn khoâng baèng goã:
- Traân uoáng nöôùc ñi. Hoâm nay Traân vaø caùc baïn leân ñaây
thaêm, tuïi toâi vui vaø caùm ôn nhieàu laém.
Traân run run trao cho baïn moät phong thö:
- Haäu, anh... ñaây laø quaø quyeân goùp cuûa tröôøng tuïi em
kính taëng maáy anh. Quaø ít laém nhöng maø noù goùi gheùm taám
loøng cuûa ngöôøi haäu phöông tuïi em.
Haäu khoâng theå khoâng khoâng ñöa tay nhaän. Chôït chaøng
ruøng mình, traùi tim töôûng chöøng nhö vôõ tan trong moät noãi
ñôùn ñau toät cuøng. Trôøi ôi, chaøng vöøa troâng thaáy chieác nhaãn
ñính hoân loùng laùnh treân ngoùn tay aùp uùt cuûa naøng. Nhö vaäy
coù nghóa laø vöôøn hoa ñaõ môû ngoõ vaø ñaõ coù ngöôøi vaøo laøm
chuû roài. Caùnh coång cuûa hoa moäng vaø tình aùi töø nay ñaõ vónh
vieãn ñoùng saàm laïi tröôùc maët chaøng. Chieác phong bì rôùt
xuoáng ñaát trong moät nieàm caâm nín, nhö cuøng chia seû noãi

244 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

baøng hoaøng vôùi ngöôøi lính. Chaát nöôùc ngoït troâi vaøo coå hoïng
chaøng boãng nhieân chaùt ñaéng moät caùch dò kyø. Traân ruït baøn
tay laïi, naøng cuùi ñaàu nhìn xuoáng chieác phong bì ngöôïng
nguøng khoâng bieát phaûi noùi gì. Coù tieáng boïn con gaùi goïi
nhau ôi ôùi. Traân ngöôùc maët leân ñaêm ñaêm nhìn chaøng trai,
ñoâi maét röng röng maáy gioït leä:

- Traân phaûi ñi roài... Haäu ôû laïi nhôù caån thaän gìn giöõ thaân
theå... Traân chuùc anh vaø caùc baïn anh luoân ñöôïc bình yeân,
xin ôn treân phuø hoä cho caùc anh.

Haäu thaãn thôø:
- Caùm ôn Traân vaø caùc baïn...
Traân cuùi maët quay ñi, naøng ñöa tay leân che mieäng, coù leõ
laø coá neùn moät tieáng naác. Haäu goïi theo:
- Chuùc cho Traân haïnh phuùc traêm naêm...
Traân laéc ñaàu oâm maët boû chaïy. Ñöôïc vaøi böôùc, boãng Traân
quay laïi, ñoâi maù hoàng töôi cuûa naøng coù hai veät nöôùc daøi,
naøng ngheïn ngaøo:
- Haäu aùc laém, ngöôøi ta laø con gaùi... laøm sao ngöôøi ta ngoû
lôøi... vónh bieät Haäu!
Haäu ngaån ngô ñöùng choân chaân nhìn theo taø aùo traéng cuûa
Traân chìm maát sau caùnh cöûa chieác phi cô. Chaøng troâng thaáy
khuoân maët cuûa naøng aùp saùt vaøo taám kieáng, vaø baøn tay nhoû
cuûa naøng ñöa leân vaãy chaøo. Haäu bieát chaéc ñoù laø hình aûnh
cuoái cuøng cuûa moái tình moät chieàu maø chaøng öôm deät töø
baáy laâu nay. Chieác tröïc thaêng caát leân cao. Moät quaàng buïi
ñoû cuoán leân thoåi thoác vaøo ngöôøi Haäu. Trong côn gioù xoaùy,
ñoät nhieân Haäu chôït troâng thaáy, trôøi ôi, chaøng coù nhìn laàm
khoâng. Moät maûnh khaên traéng rôi laø ñaø xuoáng choã chaøng
ñöùng. Haäu ñöa tay baét laáy. Chaøng boài hoài giôû chieác khaên
ra. Moät vaøi veät nöôùc loang thaønh maáy caùi voøng troøn nhoû,
ôû goùc khaên coù moät haøng chöõ theâu maøu ñoû: “Thuøy Traân”.
Phaûi chaêng ñoù coù phaûi laø maáy gioït leä cuûa Traân daønh cho
moät cuoäc tình ñeán muoän vaø lôõ laøng, nhö laø moät nhaén nhuû
raèng naøng ñaõ hieåu tình chaøng. Chieác khaên chính laø kyû vaät
laøm chöùng cho lôøi taï tình vaø vónh bieät cuûa naøng.
Ngaøy hoâm sau, coù lònh cho Haäu daãn lính tieán veà phía

ÑA HIEÄU 93 245

chaân ñoài. Thaät laø may quaù ñi, duø sao thì Haäu cuõng ñaõ ñònh
theá naøo chaøng cuõng daãn vaøi ngöôøi lính men tôùi chaân ñoài.
Trong thaâm taâm Haäu, chaøng coù moät noãi khaùt khao ñieân roà,
raèng trong chuyeán haønh quaân naøy, khi ñeâm xuoáng chaøng
seõ gaëp laïi hoàn ma cuûa Tuù Nga. Haäu khoâng bieát ñoù coù phaûi
laø moät moái tình moät chieàu voâ voïng vaø ñieân khuøng khaùc cuûa
mình hay khoâng. Caøng ngaøy chaøng caøng soáng trong moät
theá giôùi hoang töôûng, oâm aáp nhöõng moái tình si daïi vaø chöa
bao giôø ñöôïc ñaùp nhaän. Ñang suy nghó mieân man, thì Leùm
keùo giaät Haäu neùp ñaèng sau moät goác caây cao su, anh ta ñöa
ngoùn tay leân moâi suît moät caùi:

- OÂng thaày, coù haàm!
Haäu böøng tænh vaø trôû veà vôùi theá giôùi thöïc söï hieän taïi cuûa
mình. Chaøng chaêm chuù nhìn vaøo höôùng Leùm chæ. Moät caùi
mieäng haàm toái om om khuaát sau maáy goác caây ñaèng xa. Moät
khoaûnh khaéc im laëng naëng neà. Trong buoåi saùng sôùm, chæ coù
aùnh naéng cuûa maët trôøi chieáu xuyeân qua caønh laù xieân xuoáng
thaønh nhöõng veät daøi maøu vaøng nhaït. Söï hieän dieän vaø tieáng
chaân böôùc cuûa nhöõng ngöôøi lính ñaõ laøm cho luõ chim röøng
ngaïi ngaàn ngöøng buoâng tieáng hoùt. Hai ngöôøi lính tieàn saùt
nheï nhaøng boø tôùi mieäng caùi haàm. Hoï nhìn Haäu chôø leänh.
Neáu chaøng gaät ñaàu thì maáy quaû löïu ñaïn seõ ñöôïc thaûy vaøo
caùi loã ñen ñaëc ñoù. Boãng nhieân Haäu linh caûm coù moät ñieàu
gì ñoù raát khoâng oån, raát khoâng bình thöôøng. Haäu khoaùt tay
bieåu ñöøng, chaøng ñöa ngoùn tay troû leân moâi, nguï yù haõy hoûi
tröôùc. Moät ngöôøi lính chæa suùng vaøo mieäng goïi to:
- Ai trong ñoù, traû lôøi vaø chun ra, chuùng toâi khoâng baén ñaâu!
Ngöôøi lính thöù hai nhìn Haäu, ngoùn tay troû cuûa anh ñöa leân
tai, nguï yù anh ñaõ nghe thaáy coù tieáng ñoäng trong haàm. Ngöôøi
lính thöù nhaát tieáp tuïc noùi voïng xuoáng, gioïng eâm dòu hôn:
- Coù phaûi laø daân khoâng, ñöøng sôï, lính mình ñaây, ra ñi!
Anh vaãy tay vôùi Haäu ra daáu cho chaøng leân. Haäu böôùc
tôùi gaàn chieác haàm bí maät. Döôøng nhö chaøng nghe moät loaïi
aâm thanh the theù, ngheøn ngheïn, nöûa nhö tieáng reân, nöûa nhö
tieáng khoùc voïng leân töø ñaùy haàm. Leùm nheï nhaøng nhö moät
con beo röøng, tröôøn ngöôøi naèm saáp treân noùc haàm, roài töø töø

246 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

thaû nöûa ngöôøi xuoáng giöõa mieäng haàm. Chieác ñeøn pin trong
tay loùe leân roài phuïp taét, Leùm nhanh choùng öôõn ngöôïc nöûa
thaân ngöôøi leân cao veà phía sau ñeå phoøng ñaïn töø trong baén
ra. Leùm nhaûy xuoáng ñaát kheõ noùi vôùi Haäu:

- Chæ coù hai ñöùa nhoû trong ñoù thoâi oâng thaày, ñeå em xuoáng
keùo tuïi noù ra.

Haäu gaät ñaàu. Nhöng Leùm chöa kòp laøm gì thì töø mieäng
haàm, hai caùi ñaàu toùc ruõ röôïi, xaùc xô vaø dính ñaày buøn ñaát
cuûa hai ñöùa nhoû len leùn thoø leân. Roài boán caëp maét ñen, môû
to thao laùo aùnh veû sôï seät thaát thaàn hieän ra. Boán caùnh tay
khaúng khiu nhö boán khuùc xöông boïc da baùm vaøo thaønh haàm
run raåy treøo ra ngoaøi. Hai ngöôøi lính ñöùng gaàn nhaát ñöa tay
keùo hai ñöùa nhoû leân. Nhieàu ngöôøi lính ñöùng chung quanh
keâu thaûng thoát:

- Trôøi ôi!
Haäu cuõng khoâng keàm ñöôïc noãi xuùc ñoäng, chaøng buoät
mieäng:
- OÂi...
Tröôùc maët nhöõng ngöôøi lính laø hai ñöùa beù, moät trai moät
gaùi, gaày coøm nhö hai boä xöông ngöôøi. Hai caùi thaân theå co
ruùt nhaên nhíu, baøy ra nhöõng haøng xöông söôøn nhö nhöõng
caùi xöông caù nham nhôû. Buïng chuùng teo toùp thaûm thöông,
coù leõ vì ñoùi, gioáng nhö bò moät baøn tay voâ hình thít chaët laïi.
Hai vai cuûa chuùng nhoâ leân cao beân caùi coå oám nhoû nhö moät
oáng tre, laøm ngöôøi ta coù caùi aûo giaùc laø hai caùi ñaàu to quaù
khoå. Con beù gaùi coù leõ laø con chò oâm thaèng beù trai trong loøng
ra daùng baûo veä cho em mình. Noù thu ngöôøi laïi coá che giaáu
nöûa taám thaân traàn truïi cuûa noù tröôùc boïn ñaøn oâng. Thaèng beù
trai hoaøn toaøn traàn truoàng, nöôùc maét nöôùc muõi chaøm ngoaøm
treân khuoân maët ñem nheûm, toùc cuûa noù cuoän vôùi ñaát öôùt laøm
thaønh moät ñoáng buøng nhuøng. Haäu khuîu chaân xuoáng naém
laáy caùnh tay chæ coøn baèng coïng que taêm cuûa ñöùa beù gaùi:
- Ba maù maáy em ñaâu roài maø maáy em phaûi ôû nôi naøy?
Töø hoá maét saâu hoaém cuûa con beù öùa ra maáy gioït nöôùc
maét, chieác coå nhoû xíu cuûa noù döôøng nhö ñaõ bò taéc ngheïn
töø laâu, coá laém noù môùi khoø kheø ñöôïc maáy tieáng:

ÑA HIEÄU 93 247

- B...ba... m...maù cheá... cheát heát... roài...
Maáy ngöôøi lính luïc trong ba loâ laáy chieác aùo traän cuûa
mình khoaùc leân thaân theå hai ñöùa nhoû. Leùm tieán ñeán gaàn
ñònh hoûi thì boãng nhieân chuùng cuøng ngaõ ra naèm soùng soaõi
treân maët ñaát. Chuùt taøn hôi coøn soùt laïi maø chuùng coá gaéng
boø ñöôïc leân maët ñaát ñeå trôû laïi vôùi theá giôùi cuûa con ngöôøi,
nhö ngoïn ñeøn ñaõ uoáng ñeán gioït daàu cuoái cuøng. Thaân theå
coøm coõi cuûa chuùng co giaät töøng hoài. Haäu cuøng Leùm boàng
chuùng trong loøng tìm moät choã traûi taám poncho ñaët chuùng
naèm leân. Haäu baûo boïn lính:
- Hai ñöùa nhoû naøy coù leõ bò ñoùi khaùt laâu ngaøy kieät söùc,
maáy thaèng khuaáy chuùt söõa cho tuïi noù.
Ñöôïc tieáp chaát dinh döôõng, hai ñöùa treû tænh laïi daàn. Leùm
muùc döôùi suoái moät noùn saét nöôùc, anh nhuùng chieác khaên tay
vaøo, vaét khoâ nöôùc roài lau chuøi boïn treû. Toäi nghieäp con beù,
noù co ngöôøi laïi ngaïi nguøng tröôùc baøn tay ñen to cuûa ngöôøi
lính. Leùm hieåu yù, haén ñöa chieác khaên cho con beù. Ñeán luùc
naøy thì con nhoû ñaõ laáy laïi moät phaàn söùc, noù nhoeûn mieäng
cöôøi vôùi Leùm:
- Tuïi con caûm ôn chuù.
Leùm xoa ñaàu thaèng nhoû, trong maét anh döôøng nhö ngaân
ngaán moät chuùt nöôùc maét:
- Cöng teân gì?
Thaèng nhoû khoanh tay leã pheùp:
- Daï con teân Tuù Minh ...
Haäu suyùt chuùt nöõa ñaõ nhaûy döïng leân, chaøng laép baép hoûi
con beù:
- Coøn em coù phaûi teân laø Tuù Quyønh khoâng?
Con beù troøn xoe maét nhìn Haäu:
- Daï ñuùng roài, sao chuù bieát teân con?
Haäu ñaët hai baøn tay leân vai Tuù Quyønh dòu daøng:
- Em coù chò naøo teân Tuù Nga khoâng?
Baøn tay nhoû xíu vaø xöông xaåu cuûa Tuù Quyønh naém laáy
caùnh tay Haäu thoû theû:
- Daï Tuù Nga laø chò con.
Haäu reân leân, chaøng ngheïn ngaøo oâm hai ñöùa treû vaøo loøng.

248 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Trôøi ôi, thì ra duø ñaõ cheát ñi roài maø naøng cuõng khoâng theå naøo
sieâu thaêng cho ñöôïc khi maø hai ñöùa em cuûa naøng coøn naèm
haáp hoái trong chieác haàm. Chuùng ñaõ ôû trong coõi toái taêm ñoù
khoâng bieát ñaõ töø bao laâu roài. Pheùp maàu nhieäm naøo ñaõ che
chôû cho chuùng ñöôïc soáng giöõa côn baõo löûa ñaïn kinh hoaøng.
Con beù Tuù Quyønh cöïa quaäy trong loøng Haäu:

- Chuù ôi, con muoán daãn chuù tôùi choã naøy...
Noù ñöùng daäy naém baøn tay cuûa Haäu keùo ñi. Haäu aüm thaèng
beù thaãn thôø ñi theo sau. Ñöôïc moät laùt, Tuù Quyønh döøng laïi
tröôùc moät caùi hoác nhoû döôùi chaân ñoài, noù chæ vaøo ñoáng caønh
laù vuïn phuû leân moät caùi xaùc ngöôøi baät khoùc:
- Chò Tuù Nga cuûa con naèm ñaây neø!
Haäu run run quyø xuoáng vaïch ñoáng laù muïc ra. Baøn tay
chaøng chaïm phaûi chaát thòt röûa naùt nhaày nhuïa vaø maáy ñoaïn
xöông. Moät chieác ñaàu laâu vôùi hai caùi hoá maét saâu truõng hieän
ra döôùi ñaùm laù chaêm chaêm nhìn Haäu. Môù toùc daøi ñen ñaõ
ruïng nham nhôû coøn dính treân vaøi maûnh da thaâm ñen. Haäu
ñuøa maáy caønh caây phuû leân thaân theå cuûa ngöôøi con gaùi. Chieác
aùo baø ba boâng baèng vaûi tô maøu traéng ñieåm nhöõng caùnh hoa
nhoû maøu hoàng nhaït raùch naùt tôi taû. Nöûa thaân ngöôøi cuûa Tuù
Nga phôi baøy thaûm thöông tröôùc maét Haäu. Trôøi hôõi, naøng
chæ coøn coù moät nöûa thaân theå. Moät nöûa kia ñaõ naùt tan cuøng
vôùi ñaïn phaùo. Boïn treû chæ ñuû thôøi gian vuøi voäi Tuù Nga trong
caùi hoác ñaát naøy roài chui xuoáng haàm. Keå töø ñoù linh hoàn cuûa
Tuù Nga ñaõ bieán thaønh moät con ma aùo traéng phieâu phöôõng
treân ngoïn ñoài...
Haäu ngoài töïa löng döôùi giao thoâng haøo nhìn leân baàu trôøi
ñen thaãm cuûa nöûa khuya. Luõ giun deá ñang ræ raû tieáng nhaïc
ñeâm tröôøng. Mí maét cuûa Haäu naëng chình chòch. Chaøng coá
gaéng choáng choïi vôùi côn buoàn nguû ñang uøn uøn keùo ñeán.
Chaøng bieát, theá naøo ñeâm nay Tuù Nga cuõng ñeán vôùi chaøng,
chaøng khoâng theå nguû ñöôïc. Haäu ñaõ cuøng vôùi binh nhì Leùm
tìm moät nôi yeân tònh döôùi chaân ñoài ñaøo moät caùi huyeät an
taùng thi theå Tuù Nga. Giöõa röøng nuùi khoâng coù vaùn laøm hoøm,
Haäu chæ coù theå röng röng goùi thaân coâ gaùi trong chieác poncho
cuûa chaøng. Haäu caém moät caùi chöõ thaäp laøm baèng hai khuùc goã

ÑA HIEÄU 93 249

coät treùo, nhöõng ngöôøi lính giuùp chaøng khuaân nhöõng taûng ñaù
ñaép cho Tuù Nga moät naám moä. Tuù Quyønh vaø Tuù Minh ñöôïc
moät tieåu ñoäi thay nhau coõng vaøo An Loäc, roài töø ñoù chuùng
cuøng vôùi nhöõng thöông binh vaø thöôøng daân chieán naïn leân
tröïc thaêng veà nhöõng traïm tieáp cö. Haäu vaø nhöõng ngöôøi lính
cuûa chaøng ñaõ laøm heát söùc, baèng taát caû nhöõng gì maø nhöõng
ngöôøi lính traàn thaân, cô cöïc nhö boïn chaøng coù theå laøm ñöôïc
ñeå giuùp ñôõ ñoàng baøo cuûa mình. Tuù Nga ñöôïc an nghæ, hai
em cuûa naøng ñöôïc veà choán bình yeân.

Chôït coù tieáng cuù ruùc daøi. Haäu ñöùng daäy nhìn ra ngoaøi coõi
muø söông daày ñaëc. Tim chaøng ñaäp thình thòch. Phaûi chaêng ñoù
laø daáu hieäu baùo tin con ma treân ñoài seõ hieän ñeán vôùi chaøng.
Boãng döng trong con haøo traøn ngaäp moät muøi höông ngaát
ngaây maø chaøng chöa töøng bieát bao giôø. Moät boùng traéng eûo
laû vaø uyeån chuyeån töø trong ñaùm söông muø nheï nhaøng hieän
ra beân caïnh Haäu. Moät nöûa chieác aùo baø ba traéng vaø khuoân
maët lieâu trai cuûa Tuù Nga chæ caùch chaøng moät khoaûng ngaén.
Nöôùc da taùi nhôït cuûa coâ gaùi ñaõ höøng leân maøu saùng nhö ngoïc.
Nhöõng gioøng leä maùu ñaõ khoâng coøn nöõa, maø laø ñoâi maét loùng
laùnh chan chöùa nieàm vui.

Coâ gaùi ma ñöa baøn tay thon nhoû veà phía chaøng trai. Haäu
boài hoài naém laáy. Chaøng caûm nhaän moät laøn hôi laïnh maùt,
eâm aùi lan truyeàn qua da thòt mình. Tuù Nga kheõ gaät ñaàu dòu
daøng mæm cöôøi vôùi chaøng. Haäu boài hoài hieåu raèng ñoù laø daáu
hieäu cuûa giaõ bieät. Coâ gaùi ma quyeán luyeán aáp uû baøn tay cuûa
ngöôøi lính vaøo trong hai baøn tay traéng muoát nhö ngoïc cuûa
naøng moät laàn nöõa. Moät côn gioù ñuøa tôùi, chieác aùo traéng bòn
ròn boác leân khoûi ñænh ñoài, roài bieán thaønh moät laøn söông
moûng maát huùt trong coõi ñeâm ñen.




250 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI