ĐH 093

ñöôïc giôùi quaân söï vaø baùo chí Myõ cho laø hai chieán töôùng
kieät xuaát - outstanding fighting generals (David Fulghum,
Terrence Mailand, South Vietnam on Trial - The Vietnam
Experience, Boston Publishing Company); vaø Ngoâ Quang
Tröôûng ñöôïc Töôùng Schwarzkopf cho laø moät Trung Ñoaøn
Tröôûng Kieät Xuaát, trong khi Ñaïi Taù James H. Willbanks
goïi Töôùng Tröôûng laø “Vò Töôùng Saùng Choùi Nhaát”..

Coøn ñoái vôùi QLHK thì caùc töôùng laõnh ñöôïc nhaéc tôùi laø
caùc Töôùng Westmoreland, Abrams, Kinnard, Weyland.

Nhöng neáu ñònh nghóa chieán töôùng laø moät töôùng laõnh
caàm quaân vaø ñaùnh giaëc caáp sö ñoaøn trôû leân vaø ñaùnh thaéng
vaøi ba traän, khoâng haún vôùi quaân soá ñoâng hôn maø laø vôùi möu
trí hôn ñòch, thì quaû laø khoù maø lieät keâ ai trong soá caùc töôùng
laõnh neâu treân thuoäc haïng chieán töôùng.

Ngöôøi ta coá göôïng gaïo taïo leân hình chieán töôùng baèng
caùch gaùn nhöõng danh xöng nghe keâu thaät to, nhö "töôùng cuûa
caùc chieán tröôøng noùng boûng", "vò töôùng traän maïc", "töôùng
ñaùnh giaëc gioûi nhaát Vieät Nam", "vò töôùng taøi ba loãi laïc cuûa
Vieät Nam vaø theá giôùi", "töôùng Naõ Phaù Luaân Vieät Nam",
"töôùng Patton Vieät Nam", "töôùng Zhukov Vieät Nam", nhöng
khi keâ maét vaøo nhìn thì thaáy thuøng troáng roãng, hay le que
vaøi traän nhoû, nhö trong tröôøng hôïp Töôùng Leâ Troïng Taán
vôùi caùc traän "Bình Giaõ, Ñoàng Xoaøi, Baøu Baøng-Daàu Tieáng...
Ñöôøng 9 Nam Laøo, Maët Traän Trò Thieân Heø 72; Maäu Thaân
1968, tö leänh caùnh quaân duyeân haûi phía Ñoâng"!

Sao laïi hieám chieán töôùng vaäy? Thaät ra thì coù nhieàu lyù
do. Lyù do thöù nhaát laø vì phía quaân ñoäi xaâm laêng - coäng
saûn Baéc Vieät - löïa choïn ñaùnh du kích ôû möùc tieåu ñoaøn trôû
xuoáng vaø chæ taäp trung quaân ñaùnh lôùn töông ñoái ít baän nhö
Pleime-Iadrang naêm 1965 (Chu Huy Maân - Vónh Loäc -
Kinnard), Khe Sanh naêm 1968 (Cushman - Westmoreland
- Voõ Nguyeân Giaùp), Ñaéc Toâ - Kontum naêm 1972 (Lyù Toøng
Baù - Hoaøng Minh Thaûo), Quaûng Trò naêm 1972 (Ngoâ Quang
Tröôûng), An Loäc naêm 1972 (Leâ Vaên Höng). Coøn phía
quaân ñoäi töï veä - Vieät Nam Coäng Hoøa - coù ít dòp taán coâng
lôùn trong ñoù phía CSBV buoäc phaûi giao tranh nhö maët traän

ÑA HIEÄU 93 151

Toaøn Thaéng Caêm Boát
naêm 1971 (Ñoã Cao
Trí - Nguyeãn Vieát
Thanh), maët traän Lam
Sôn 719 Haï Laøo naêm
1971 (Hoaøng Xuaân
Laõm), maët traän Ñöùc
Hueä naêm 1974 (Phaïm
Quoác Thuaàn). Ñeán khi
phía Coäng Saûn Baéc
Vieät khôûi coâng ñaùnh
lôùn naêm 1975 thì phía
Vieät Nam Coäng Hoøa
laïi choïn ruùt lui chieán
thuaät khoûi Quaân Ñoaøn
II roài Quaân Ñoaøn I,
thaønh thöû chæ xaûy ra
traän ñaùnh lôùn sau cuøng
taïi Xuaân Loäc thaùng 4
naêm 1975 (Leâ Minh Nguyeãn Vaên Hieáu - Löõ Lan vaø baïn
Ñaûo - Hoaøng Caàm). Coi nhö vaäy laø khoâng coù maáy vò töôùng
laõnh coù cô hoäi ñaùnh hôn laø moät traän lôùn ñeå thieân haï chieâm
ngöôõng thaáy neùt chieán töôùng cuûa mình.

Lyù do thöù hai laø vì ñòa hình taïi Nam Vieät Nam eo heïp
khoâng cho pheùp ñieàu ñoäng moät luùc troïn caû moät sö ñoaøn goàm
coù ba trung ñoaøn cuøng vôùi hai tieåu ñoaøn thieát giaùp vaø phaùo
binh vaø ñôn vò Coâng binh. Töôùng Vónh Loäc vieát:

Ñòa theá vaø vò trí cuûa nöôùc ta trong phöông vò haønh quaân
tìm ñòch ñeå taûo thanh khoâng taïo ñöôïc cô hoäi ñeå daøn traän
moät luùc ñoàng thôøi caû ba trung ñoaøn cuøng caùc ñôn vò yeåm
trôï. Xeùt laïi töø khi thaønh laäp sö ñoaøn cho ñeán ngaøy thaát thuû
vuøng cao nguyeân, chöa thaáy Khu Chieán Thuaät naøo haønh
quaân söû duïng toaøn theå sö ñoaøn, nghóa laø caû 3 Trung Ñoaøn
Boä Binh, Tieåu Ñoaøn Phaùo Binh, Coâng Binh vaø Thieát Giaùp
v.v.... Duø muoán cuõng khoâng coù moâi tröôøng ñeå daøn ra caû sö
ñoaøn neáu khoâng muoán noùi ñeán hieám hoi só quan chæ huy

152 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ñöôïc huaán luyeän nghieâm tuùc ñieàu khieån ñaïi ñôn vò. (Thö
Göûi Ngöôøi Baïn Myõ, trang 71)

Nhieàu khi, khi ñoïc thaáy trong moät traän ñaùnh, hai phe tung
vaøo moãi beân hai ba sö ñoaøn, ngöôøi ta ngôõ laø ñuùng y nhö
vaäy, nhöng nhìn kyõ ra thì môùi hay laø chæ coù moät vaøi ñôn vò
cuûa moãi sö ñoaøn sung traän cuøng moät luùc maø thoâi.

Trong ñoaïn trích daãn treân, Töôùng Vónh Loäc cuõng neâu leân
lyù do sao ít coù chieán töôùng trong QLVNCH: "hieám hoi só
quan chæ huy ñöôïc huaán luyeän nghieâm tuùc ñieàu khieån ñaïi ñôn
vò." Xin xem Töôùng Laõnh QLVNCH Toát Nghieäp USACGSC

Ñieàu naøy cuõng ñuùng ñoái vôùi giôùi töôùng laõnh quaân ñoäi
CSBV, ñieån hình laø tröôøng hôïp cuûa Töôùng Nguyeãn Höõu An.
OÂng keå trong hoài öùc, "Chieán Tröôøng Môùi" laø hai laàn ñi hoïc
quaân söï cao caáp huït: laàn ñaàu naêm 1963 saép söûa ñi Nga hoïc
thì bò huûy ñeå "ñi chieán tröôøng Haï Laøo", vaø laàn thöù hai naêm
1964, saün saøng ñi Taøu hoïc thì bò giöõ laïi cho laøm tö leänh Sö
Ñoaøn 325 "ñi ñaùnh nhau" trong Nam taïi vuøng Taây Nguyeân.
Do ñoù, QÑNDVN coi boä cuõng naèm trong tình traïng "hieám
hoi só quan chæ huy ñöôïc huaán luyeän nghieâm tuùc ñieàu khieån
ñaïi ñôn vò." Ngoaøi ra, trong quaân ñoäi CSBV coøn coù moät
ñieåm yeáu laø soá ñoâng töôùng laõnh xuaát thaân töø lôùp noâng daân
vaø coù trình ñoä vaên hoùa thaáp - nhö Töôùng Nguyeãn Chí Thanh
"xuaát thaân coá noâng, vaên hoùa thaáp", Töôùng Ñoaøn Khueâ "môùi
hoïc ñeán lôùp hai trung hoïc thôøi Phaùp" hay Töôùng Leâ Quang
Hoøa "vaên hoùa môùi qua tröôøng vaên hoùa Laïng Sôn hoïc taét,
chöa ñaäu lôùp 7, xuaát thaân töø noâng daân" (Buøi Tín).

Rieâng ñoái vôùi Quaân Löïc Hoa Kyø, ngoaøi Töôùng
Westmoreland caàm quaân 4 naêm (6/1964-6/1968) vaø Töôùng
Abrams caàm quaân 4 naêm (6/1968-6/1972), caùc töôùng laõnh
Myõ khaùc chæ ñöôïc luaân phieân laøm tö leänh moät sö ñoaøn coù
moät naêm. Maát 3 thaùng ñaàu maàn moø laøm quen vôùi coâng
vieäc môùi vaø maát 3 thaùng cuoái baán bòu vôùi coâng taùc chuyeån
giao. Thaønh ra caùc töôùng laõnh Myõ khoâng coù ñuû thôøi giôø ñeå
hoaïch ñònh keá hoaïch vaø thi thoá taøi naêng ñaùnh lôùn, ngoaøi
yeáu toá phía Vieät Coäng neù traùnh ñuïng ñoä lôùn vôùi quaân Myõ.

Leõ ra thì QÑNDVN phaûi coù nhieàu chieán töôùng vì hoï thuû

ÑA HIEÄU 93 153

vai taán coâng, coù lôïi ñieåm löïa choïn thôøi ñieåm vaø khoâng gian
chieán tröôøng. Vaäy maø treân thöïc teá, hoï khoâng coù ñöôïc moät
töôùng laõnh xöùng danh laø moät chieán töôùng ñuùng theo nhö ñaõ
ñònh nghóa, keå caû Töôùng Voõ Nguyeân Giaùp. Trong "thôøi kyø
choáng Myõ", oâng ñaõ khoâng taïo ñöôïc moät chieán coâng naøo caû;
cuoäc toång taán coâng Teát Maäu Thaân naêm 1968 laø moät thaát baïi
eâ cheà. Coøn trong "thôøi kyø choáng Phaùp", huyeàn thoaïi chieán
töôùng cuûa oâng, nhaát laø trong traän Ñieän Bieân Phuû, ñaõ bò tan
thaønh maây khoùi khi caùc taøi lieäu maät cuûa Trung Quoác ñöôïc
baïch hoùa ñaõ phaùt hieän cho thaáy laø taát caû nhöõng chieán coâng
ñaùnh Phaùp cuûa Töôùng Voõ Nguyeân Giaùp laø do coâng lao cuûa
caùc Coá Vaán Taøu, ñaëc bieät laø La Quyù Ba, Traàn Canh vaø Vi
Quoác Thanh. (Ghi cheùp thöïc veà vieäc ñoaøn coá vaán quaân söï
Trung Quoác vieän trôï Vieät Nam choáng Phaùp - Hoài kyù cuûa
nhöõng ngöôøi trong cuoäc. Nhaø xuaát baûn Lòch Söû Ñaûng Coäng
Saûn Trung Quoác, Baéc Kinh, 2002). Sau khi caùc coá vaán Trung
Coäng ruùt veà nöôùc thì Voõ Nguyeân Giaùp chaúng taïo ñöôïc moät
chieán tích naøo khi ñaùnh Myõ vaø Nam Vieät, maø toaøn laø thua
(Pleime, Khe Sanh, Teát Maäu Thaân 1968 v.v...)

Lyù do thöù ba hieám chieán töôùng laø yeáu toá chính trò. Ñoái
vôùi caùc töôùng laõnh Myõ thì bò giôùi haïn trong phaïm vi laõnh
thoå Nam Vieät Nam, khoâng ñöôïc pheùp truy ñuoåi ñòch qua
maät khu beân laõnh thoå Caêm Boát vaø Laøo; khi Toång Thoáng
Nixon cho pheùp quaân Myõ haønh quaân sang laõnh thoå Caêm
Boát thaùng 4 - thaùng 7 naêm 1970, thì caùc ñôn vò chieán ñaáu
Myõ chæ ñöôïc tieán saâu khoâng quaù 30 miles. Ñoái vôùi caùc
töôùng laõnh VNCH thì chính saùch Myõ chæ cho pheùp ñaùnh töï
veä chöù khoâng khuyeán khích taán coâng vì quaân ñoäi chæ ñöôïc
trang bò vôùi suùng oáng töï veä (khoâng coù tröïc thaêng vuõ trang
Cobra, chaúng haïn) vaø loãi thôøi töø Ñeä Nhò Theá Chieán; laïi nöõa,
thöôøng ñöôïc cung caáp caùch trì treä suùng maïnh töông xöùng
vôùi suùng oáng quaân lính Vieät Coäng, chaúng haïn suùng M16
laâu sau suùng AK47.

Lyù do thöù boán laø yeáu toá beø phaùi. Naêm 1970, Allan
Goldman laäp moät baûng danh saùch phaân loaïi töôùng laõnh theo
phe oâng Thieäu hay phe oâng Kyø. Khi choïn töôùng laõnh naém

154 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

giöõ sö ñoaøn vaø quaân ñoaøn, Toång Thoáng Thieäu khoâng nhaém
ngöôøi coù taøi naêng quaân söï maø nhaém tröôùc heát ngöôøi coù "loøng
trung thaønh" vôùi mình vaø seõ khoâng coù tham voïng ñaûo chaùnh.
Chaúng vaäy maø oâng duy trì Töôùng Cao Vaên Vieân lieân tuïc
ôû chöùc vuï Toång Tham Möu Tröôûng töø naêm 1965 ñeán naêm
1975; vaø trong soá caùc tö leänh sö ñoaøn vaø quaân ñoaøn, tæ leä
soá só quan ñaõ qua Myõ thuï huaán khoùa chæ huy cao caáp ít hôn
soá ñaõ khoâng hoïc qua USCGSC (9/25). Theâm nöõa, Töôùng
Ñoã Cao Trí moät thôøi gian ñaõ bò cho ñi laøm ñaïi söù Ñaïi Haøn
(1965-1969) vaø Töôùng Nguyeãn Vaên Hieáu laøm phuï taù ñaëc
bieät choáng tham nhuõng döôùi quyeàn Phoù Toång Thoáng Traàn
Vaên Höông (thaùng 2/1972 - thaùng 12/1973).

Lyù do thöù naêm hieám coù chieán töôùng taïi chieán tröôøng
Vieät Nam vì chöa coù maáy söû gia ñaøo saâu nghieân cöùu kyõ veà
caùc traän ñaùnh lôùn ñeå roài moâ taû caùc ñoäng thaùi cuûa traän ñaùnh
vôùi ñaày ñuû ñieàu nghieân tình baùo veà yù ñoà ñòch, hoaïch ñònh
keá hoaïch taán coâng hay phaûn coâng, vaän chuyeån cuûa guoàng
maùy ñieàu khieån vaø chæ huy, thi haønh caùc theá ñieàu quaân v.v...
Chaúng haïn, tröôøng hôïp cuûa cuoäc ñaùnh taùi chieám Quaûng Trò,
coù ngöôøi cho laø Töôùng Leâ Vaên Thaân, goác phaùo binh, luùc ñoù
laø Tham Möu Tröôûng Quaân Ñoaøn I, môùi laø ngöôøi coù coâng
chöù khoâng phaûi Töôùng Ngoâ Quang Tröôûng. Hay tröôøng
hôïp traän ñaùnh Kontum muøa heø Ñoû Löûa naêm 1972, Töôùng
Lyù Toøng Baù thì cho laø coâng lao cuûa mình, nhöng Ñaïi Taù
Trònh Tieáu, Tröôûng Phoøng Nhì Quaân Ñoaøn II, thì laïi cho
laø coâng lao cuûa Töôùng Nguyeãn Vaên Toaøn, Tö Leänh Quaân
Ñoaøn II. Do vaäy, neáu ñaøo saâu caùc taøi lieäu quaân söï cuûa caùc
phe chieán ñaáu taïi Vieät Nam - CSBV, VNCH, HK - chaéc laø
coù theå khaùm phaù ra theâm moät soá chieán töôùng nöõa. Quaû thaät
vaäy, qua quaù trình nghieân cöùu hôn moät chuïc naêm, töø naêm
1998, toâi ñaõ tìm ra moät chieán töôøng maø khoâng maáy ai ngôø
tôùi. Ñoù laø Töôùng Nguyeãn Vaên Hieáu.

Chieán Töôùng Hieáu
Khi noùi tôùi Töôùng Hieáu thöôøng ngöôøi ta nghó Töôùng Hieáu
chæ laø moät töôùng thanh lieâm, chöù khoâng heà cho laø moät chieán

ÑA HIEÄU 93 155

töôùng, thích caàm quaân taán coâng ñòch, coù taøi ñaùnh giaëc vôùi
möu trí, coù bieät taøi ñem ra söû duïng moïi loaïi quaân chuûng
- Thieát Giaùp, Phaùo Binh, Khoâng Quaân - vaø huy ñoäng moïi
loaïi binh chuûng khoâng chæ duy thieän chieán nhö Bieät Ñoäng
Quaân, Duø, Thuûy Quaân Luïc Chieán, Bieät Caùch Duø, Löïc Löôïng
Ñaëc Bieät maø coøn binh chuûng taàm thöôøng nhö Ñòa Phöông
Quaân vaø Nghóa Quaân.

Caùc chieán coâng Töôùng Hieáu laäp neân trong ba traän ñaùnh
lôùn Pleime, Thaàn Phong 1 vaø Ñöùc Hueä/Svay Rieâng ñuû ñeå
lieät Töôùng Hieáu vaøo haøng chieán töôùng.

Pleime
Traän Pleime - hay traän Iadrang (ñuùng hôn traän Chu
Prong) trong ba traän Pleime - ChuProng - Iadrang naèm trong
chieán dòch Pleime - ñöôïc phía Coäng Saûn Baéc Vieät vaø phía
Hoa Kyø coi laø traän ñaùnh lôùn caáp sö ñoaøn ñaàu tieân giöõa löïc
löôïng cuûa ñoâi beân. Phía CSBV coù caùc Trung Ñoaøn 32, 33
vaø 66; phía Hoa Kyø coù caùc Löõ Ñoaøn 1, 2, vaø 3 Khoâng Kî.
Nhöng ít ai ñeà caäp tôùi vai troø chính - caùch chung - cuûa Boä
Tö Leänh Quaân Ñoaøn II/VNCH - vaø caùch rieâng - cuûa Ñaïi
Taù Hieáu, Tham Möu Tröôûng Quaân Ñoaøn II, trong toaøn boä
chieán dòch naøy. Ñieåm naøy ñaõ ñöôïc luaän tôùi caùch thaáu ñaùo
trong loaït baøi sau ñaây:
Hai Tay Côø Chính Trong Vaùn Côø Pleime
Caùc Theá Chieán Thuaät Trong Traän Pleime
Nhaät Kyù Traän Pleime
Duyeät Trình Cuoán Saùch "Why Pleime"
Chieán Dòch Pleime vaø Chieán Dòch Pleiku
Taøi Ñieàu Binh Khieån Töôùng Trong Chieán Dòch Pleime
Vaøi Ñieàu Caàn Neân Bieát Veà Traän Ñaùnh Pleime-Iadrang
Nhöõng Ñieàu Caùc Quaân Söû Gia Khoâng Leân Tieáng Lieân
Quan Ñeán Traän Ñaùnh Taïi Baõi Ñaùp X-Ray
Ñaëc ñieåm cuûa Ñaïi Taù Hieáu trong vieäc ñieàu quaân trong
chieán dòch Pleime laø duøng ñeán taøi möu trí hôn ñòch vaø taøi
kheùo duïng binh khieån töôùng, keå caû caùc töôùng laõnh Myõ.
Ñaïi Taù Hieáu ñaõ chaån ñoaùn nhanh choùng tình hình chieán

156 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

traän vaø ñoaùn bieát ñöôïc moïi möu keá cuûa ñòch ñoàng thôøi hoùa
giaûi ñöôïc taát caû vôùi phöông tieän eo heïp saün coù trong tay, töø
vieäc thaéng vöôït giai ñoaïn ñaùnh ñoàn ñaû vieän vaø phuïc kích
vaän ñoäng chieán vôùi Chieán Ñoaøn Ñaëc Nhieäm 3 Thieát Giaùp,
ñeán giai ñoaïn truy kích vaø ñaäp tan ñòch ñeán taän cuøng saøo
huyeät thaâm saâu vôùi Löõ Ñoaøn Duø .

Ñaïi Taù Hieáu cuõng bieát döïa vaøo öu theá veà maët naém vöõng
tình baùo caùch chính xaùc vaø tæ mæ lieân quan ñeán vò trí vaø tình
traïng cuûa taát caû caùc ñôn vò ñòch, töø chæ huy ñeán taùc chieán,
ñeå thuyeát phuïc xui khieán caáp chæ huy Myõ laøm theo yù kieán
mình veà maët khaùi nieäm haønh quaân vaø thôøi khoùa bieåu ñieàu
quaân, caùch kheùo leùo vaø kín ñaùo ñeán ñoä töø ngoaøi nhìn vaøo
chieán traän, ai cuõng töôûng vaø ngay caû caùc caáp chæ huy tham
chieán Myõ cuõng töôûng laø Quaân Ñoäi Myõ ñôn phöông chuû ñoäng
trong traän Iadrang (ñuùng hôn traän Chu Prong).

Ngoaøi ra, Ñaïi Taù Hieáu cuõng chöùng toû taøi khieån duïng moïi
loaïi chieán cuï hieän ñaïi cuûa QLHK nhö tröïc thaêng vuõ trang
vaø phoùng phaùo cô B52 vaø tuaàn töï ñieàu ñoäng haøng loaït chieán
binh thuoäc ñuû loaïi binh chuûng Vieät Myõ: Bieät Caùch Duø, Löïc
Löôïng Ñaëc Bieät, Daân Söï Chieán aáu, Boä Binh, Bieät Ñoäng
Quaân, Thuûy Quaân Luïc Chieán, Khoâng Kî, Thieát Giaùp, Phaùo
Binh, Khoâng Quaân.

Theâm nöõa, Ñaïi Taù Hieáu coøn bieåu döông taøi bieán hoùa
ñuû loaïi chieán thuaät taán thuû: bao boïc, choáng phuïc kích, giaûi
toûa, truy ñuoåi, phuïc kích, khai thaùc, taán coâng vaø tieâu dieät.

Thaàn Phong 1
Hai thaùng tröôùc chieán dòch Pleime, Ñaïi Taù Hieáu ñaõ toû
ra khí khaùi chieán töôùng trong Haønh Quaân Thaàn Phong 1.
Cuoäc haønh quaân naøy ñöôïc töôøng thuaät trong baøi Haønh Quaân
Khai Loä.
Ñaëc ñieåm cuûa Ñaïi Taù Hieáu trong cuoäc haønh quaân naøy laø
duøng "moät keá hoaïch döông ñoâng kich taây qui moâ" chuaån bò
cho cuoäc haønh quaân khai loä vôùi Sö Ñoaøn 22, Thieát Ñoaøn 3,
Chieán Ñoaøn 2 Duø, caùc Löïc Löôïng Ñòa Phöông Quaân, Nhoùm
Daân Söï Chieán Ñaáu, Chieán Ñoaøn Alpha TQLC, Trung Ñoaøn

ÑA HIEÄU 93 157

42 vaø Nhoùm 20 Coâng Binh Chieán Ñaáu, ñoàng loaït taán coâng
töù phía doïc theo "Quoác Loäc 1 töø Qui Nhôn tôùi Tuy Hoøa",
"Quoác Loä 14", vaø "Lieân Tænh Loä 7 töø Phuù Boån tôùi Tuy Hoøa"
cuøng taïi "Quaän Leä Thanh" vaø taïi "Leä Baéc", khieán cho caùc
ñôn vò ñòch bò ghim xuoáng taïi choã khoâng theå xeâ dòch ñeå maø
thieát laäp caùc oå phuïc kích, do ñoù "ñieåm chính yeáu cuûa khaùi
nieäm haønh quaân laø ngaên ngöøa vaø chaän ñöùng tröôùc caùc cuoäc
phuïc kích hôn laø can thieäp ñeå trieät huûy vaø choáng laïi caùc oå
phuïc kích vôùi caùc löïc löôïng tieáp cöùu".

Ñöùc Hueä/Svay Rieâng
Maët traän Ñöùc Hueä/Svay Rieâng laø traän ñaùnh lôùn nhaát sau
cuøng cuûa QLVNCH xaûy ra vaøo cuoái thaùng 4 naêm 1974. Traän
naøy ñöôïc Ñaïi Taù Legro, tröôûng phoøng tình baùo DAO Myõ moâ
taû caën keõ. Töôùng Hieáu luùc ñoù laø Tö Leänh Phoù Haønh Quaân/
Quaân Ñoaøn III, ñaõ huy ñoäng moät löïc löôïng caáp quaân ñoaøn
nhaèm giaûi toøa aùp löïc naëng cuûa Sö Ñoaøn 5 Baéc Vieät ñaët vaøo
traïi Ñöùc Hueä vôùi 20 tieåu ñoaøn di ñoäng bao quanh vuøng Moû
Veït, roài taán coâng vöôït bieân saâu 16 caây soá vaøo vuøng Svay
Rieâng vôùi ba chieán ñoaøn: Chieán Ñoaøn 315 goàm Thieát Ñoaøn
15 Kî Binh, Tieåu Ñoaøn 64 BÑQ, vaø moät thieát ñoäi chieán xa
haïng trung duøng laøm löïc löôïng xung kích; Chieán Ñoaøn 318,
bao goàm Thieát Ñoaøn 17 Kî Binh, moät tieåu ñoaøn BÑQ, moät
thieát ñoäi chieán xa; Chieán Ñoaøn 310, bao goàm moät tieåu ñoaøn
thuoäc Sö Ñoaøn 18 vaø moät tieåu ñoaøn thuoäc Sö Ñoaøn 25 vaø
Nhoùm 3, Thieát Kî 10. Ngoaøi ra cuoäc haønh quaân coøn ñöôïc
yeåm trôï bôûi hai tieåu ñoaøn cuûa Quaân Ñoaøn IV cuøng phaùo
binh vaø Khoâng Löïc Vieät Nam. Ñaëc ñieåm cuûa traän ñaùnh naøy
laø vaän duïng toái ña yeáu toá vaän toác, bí maät, vaø phoái trí cuûa
moät haønh quaân ña dieän.

Ñoã Xaù, Ñaïi Baøng 800, Snoul
Ngoaøi ba traän ñaùnh lôùn caáp sö ñoaøn vaø quaân ñoaøn neâu
treân, Töôùng Hieáu coøn ñaùnh ba traän ñaùnh caáp trung ñoaøn
ñaùng keå: Ñoã Xaù naêm 1964, Ñaïi Baøng 800 naêm 1967 vaø
Snoul naêm 1971.

158 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Trong cuoäc haønh quaân Ñoã Xaù, vôùi teân chính thöùc laø Quyeát
Thaéng 202, Töôùng Hieáu, luùc ñoù laø Tham Möu Tröôûng Quaân
Ñoaøn II, döôùi quyeàn Töôùng Ñoã Cao Trí, ñaõ taùo baïo tung
hai ñaïo quaân goàm Chieán Ñoaøn A vôùi ba Tieåu Ñoaøn Bieät
Ñoäng Quaân döôùi quyeàn chæ huy cuûa Thieáu Taù Sôn Thöông
vaø Chieán Ñoaøn B vôùi caùc ñôn vò cuûa Trung Ñoaøn 50, thuoäc
Sö Ñoaøn 25, döôùi quyeàn chæ huy cuûa Thieáu Taù Phan Troïng
Chinh vaøo maät khu baát khaû xaâm phaïm Ñoã Xaù naèm taïi giaùp
giôùi ba tænh Kontum, Quaûng Ngaõi vaø Quaûng Tín. Ngoaøi ra,
hai toaùn quaân naøy coøn ñöôïc taêng phaùi bôûi Tieåu Ñoaøn 5 Duø
döôùi quyeàn chæ huy cuûa Ñaïi UÙy Ngoâ Quang Tröôûng.

Trong cuoäc haønh quaân Ñaïi Baøng 800, Töôùng Hieáu ñaõ
tinh anh duøng keá "ñieäu hoå ly sôn" duï ñöôïc moät trung ñoaøn
thuoäc Sö Ñoaøn 3 Sao Vaøng xuaát ñaàu loä dieän vaø neän leân ñaàu
moät cuù thoi sôn gaây cho ñòch bò toån thaát naëng vôùi xaùc cuûa
300 chieán binh boû laïi treân chieán tröôøng, sau khi caùc ñôn vò
cuûa Sö Ñoaøn 1 Khoâng Kî Myõ thaát baïi trong cuoäc luøng kieám
ñòch doøng daõ ba ngaøy trôøi.

Trong cuoäc haønh quaân trieät thoaùi Snoul, Töôùng Hieáu ñaõ
bieåu döông tính khí cuûa moät chieán töôùng gioûi khi taán cuõng
nhö khi thuû khi trieät thoaùi Trung Ñoaøn 8 thuoäc Sö Ñoaøn 5
khoûi thò traän Snoul döôùi söï uy hieáp cuûa hai Sö Ñoaøn 5 vaø
7 Baéc Vieät. Cuoäc trieät thoaùi treân ñoaïn ñöôøng 13 caây soá töø
Snoul treân phaàn ñaát Caêm Boát veà tôùi Loäc Ninh ñöôïc coi laø

thaønh coâng vôùi toån thaát
töông ñoái nheï. Trong
cuoäc ruùt quaân naøy,
Töôùng Hieáu ñaõ öùng
duïng 8 yeáu toá baøi baûn
cuûa moät chieán thuaät
lui binh.

Chaân Dung Cuûa Moät Chieán Töôùng
Moät lyù do chính khieán ít ngöôøi bieát Töôùng Hieáu laø moät
chieán töôùng laø tính kín ñaùo, khoâng thích loøe loeït phoâ tröông
chieán tích cuûa mình. Töôùng Hieáu nuùp boùng sau Töôùng Trí,

ÑA HIEÄU 93 159

Töôùng Vónh Loäc vaø Töôùng Thuaàn khi hoaïch ñònh vaø thöïc
hieän caùc traän ñaùnh Ñoã Xaù, Thaàn Phong 1, Pleime vaø Ñöùc
Hueä/Svay Rieâng.

Ñaïi Taù John Hayes, Coá Vaán Tröôûng Sö Ñoaøn 5, nhaän
xeùt: "OÂng caån troïng möïc thöôùc nhöng khi laáy quyeát ñònh
thì saéc beùn." Veà phöông dieän naøy, coù leõ Ñaïi Taù Hayes laø
giôùi chöùc quaân söï Myõ duy nhaát hieåu roõ Töôùng Hieáu, phaàn
ñoâng thì cho laø Töôùng Hieáu nhuùt nhaùt ruït reø khoâng xoâng
xaùo ñuû. Chaúng haïn nhö Töôùng Abrams phaùt bieåu nhö sau
veà Töôùng Hieáu, Tö Leänh Sö Ñoaøn 22 trong moät buoåi hoïp
ngaøy 26 thaùng 7 naêm 1969:

Vaø, thaät laø baát haïnh, Sö Ñoaøn 22 QLVNCH khoâng nhìn
ñöôïc söï theå nhö vaäy. Sö Ñoaøn chöa phaûi laø moät sö ñoaøn thieän
chieán, xuaát traän vôùi caáp trung ñoaøn vaø tieåu ñoaøn vaø vaân vaân!
Vaø chính ñieàu ñoù caàn thieát phaûi ñöôïc thöïc hieän taïi Bình Ñònh!
Vaø ñoù chính laø ñieàu Sö Ñoaøn 22 khoâng nhìn thaáy! Vaø ñoù chính
laø ñieàu tö leänh sö ñoaøn töï thaâm taâm khoâng saün loøng chòu laøm!
Vaø ñieàu maø taát caû moïi ngöôøi caàn phaûi laøm, thay vì baøn ñeán
chuyeän xuaát traän vaø chieán ñaáu vôùi—Trôøi Ñaát Quyû Thaàn ôi,
hoï ñöùng döôùi ñoù lieám ñuõa chôø cho Sö Ñoaøn 3 Baéc Quaân trôû
laïi! Phaûi ñaáy, leõ dó nhieân neáu Sö Ñoaøn 3 Baéc Quaân trôû laïi
thì hoï ñaõ röûa saïch ñoàng hoà roài. Nhöng ñoù laø ngaøy hoï troâng
chôø - khi Sö Ñoaøn 3 Baéc Quaân trôû laïi! Coù ñieàu—khoâng theå
laøm ñieàu maø chöa ñöôïc toå chöùc, ñieàu maø chöa ñöôïc huaán
luyeän. Phaûi ñi ra ngoaøi laøm ñieàu phaûi laøm ngay baây giôø taïi
nöôùc naøy! Taát caû moïi ngöôøi laøm phaûi nhö vaäy!

Töôùng McAuliffe, Coá Vaán Phoù Vuøng 2 Chieán Thuaät,
cuõng löôïng ñònh sai laàm veà Töôùng Hieáu khi oâng vieát trong
baûn töôøng trình ngaøy 26 thaùng 11 naêm 1970:

Coù hai phöông thuoác khaû dó chöõa trò cho caên beänh cuûa
sö ñoaøn, caû hai ñaõ ñöôïc ñeà nghò cho Töôùng Trí: (a) thay theá
tö leänh sö ñoaøn, Thieáu Töôùng Nguyeãn Vaên Hieáu, vaø trung
ñoaøn tröôûng Trung Ñoaøn 8; (b) cho caùc ñôn vò cuûa sö ñoaøn
tham gia theâm vaøo caùc cuoäc haønh quaân vöôït bieân, ngoõ haàu
naâng cao tinh thaàn vaø huaán luyeän caùc naêng khieáu chieán ñaáu
cuûa caùc caáp chæ huy ñôn vò vaø binh só tham döï. (Töôùng Trí

160 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ñaõ ñeà nghò thay theá Töôùng Hieáu, vaø xem caùch cho Sö Ñoaøn
tham gia theâm vaøo caùc cuoäc haønh quaân.)

Sai laàm, vì Töôùng Trí, traùi laïi troïng duïng Töôùng Hieáu
nhaát trong soá ba Tö Leänh Sö Ñoaøn 5, 18 vaø 25, theo yù kieán
cuûa Ñaïi Taù Khuyeán, Chæ Huy Tröôûng An Ninh Quaân Ñoäi
Quaân Ñoaøn III:

Khi töôùng Trí veà naém chöùc Tö Lònh Quaân Ñoaøn 3 thì
tình côø caû 3 vò Tö Lònh Sö Ñoaøn cuûa Quaân Ñoaøn 3 ñeàu xuaát
thaân töø Khoùa 3 Ñaø Laït. Thieáu Töôùng Nguyeãn Xuaân Thònh
giöõ chöùc Tö Lònh Sö Ñoaøn 25, Thieáu Töôùng Hieáu, Sö Ñoaøn
5 vaø Thieáu Töôùng Laâm Quang Thô, Sö Ñoaøn 18. Trong 3
vò Tö Lònh vöøa keå thì Töôùng Trí toû veû troïng duïng Töôùng
Hieáu nhöùt vì Töôùng Hieáu ñaõ töøng laøm tham Möu Tröôûng
cho Töôùng Trí tröôùc kia ôû Quaân Ñoaøn 1 vaø Quaân Ñoaøn 2
vaøo naêm 1963.

Chaéc haún laø Töôùng McAuliff khoâng bieát laø Töôùng Trí
coù ñeà nghò Toång Thoáng Thieäu cho Töôùng Hieáu thay theá
mình trong chöùc vuï Tö Leänh Quaân Ñoaøn III khi oâng ñöôïc
chæ ñònh thay Töôùng Hoaøn Xuaân Laõm, Tö Leänh Quaân Ñoaøn
I, cöùu vaõn cuoäc haønh quaân Lam Sôn 719. Nhöng ruûi thay
söï vieäc khoâng xaûy ñeán vì Töôùng Trí bò töû naïn tröïc thaêng
thaùng 2 naêm 1971.

Ñeán ngay caû Töôùng Leâ Minh Ñaûo, Tö Leänh Sö Ñoaøn
18, cuõng xeùt ñoaùn laàm khí khaùi hieáu chieán cuûa Töôùng Hieáu
qua ñieäu boä nhoû nheï:

“...anh Hieáu troâng beà ngoaøi coù veû quaù hieàn laønh, khieán
lính coù theå khoâng sôï, neân coù theå khoâng thích hôïp vôùi vai troø
taùc chieán.”

Theo Dale Andrade nhaän xeùt laø caùc töôùng VNCH thöôøng
traùnh phieàn haø neân choïn löïa thuû hôn laø taán:

“Töôùng Höng khoâng heøn nhaùt. Nhöng cuõng nhö caùc caùc
só quan cao caáp Vieät Nam khaùc, oâng khoâng muoán phaûi laáy
nhöõng quyeát ñònh khoù khaên. Neáu ñöôïc oâng thaø ngoài ñôïi vaø
ngoù chöøng, hy voïng laø tình traïng ñen toái seõ töï tan bieán ñi.”

Tuy nhieân Töôùng Hieáu laïi khaùc. Moät khi ñaõ ñieàu nghieân
kyõ tình hình chieán tröôøng vaø naém vöõng tình baùo chính xaùc

ÑA HIEÄU 93 161

veà ñòch, Töôùng Hieáu khoâng ngaàn ngaïi taán coâng vaøo saâu
trong loøng saøo huyeät ñòch, nhö trong cuoäc haønh quaân Ñoã
Xaù naêm 1964, cuoäc haønh quaân Thaàn Phong 7 naêm 1965,
cuoäc haønh quaân Snoul naêm 1971 vaø cuoäc haønh quaân Ñöùc
Hueä/Svay Rieâng naêm 1974.

Töôùng Hieáu trôû neân moät chieán töôùng nhôø taøi taän duïng
ba lôïi khí: tình baùo, thieát giaùp vaø phaùo binh.

Töôùng Hieáu luoân nghieân cöùu kyõ löôõng ñeå naém roõ tình
hình ñòch baèng caùch duøng caùc toaùn trinh saùt len loûi vaøo
loøng ñòch vaø kheùo khai thaùc caùc tuø binh vaø haøng binh ñòch.
Töôùng Hieáu caên daën "caùc Trung Ñoaøn phaûi caûi thieän caùc
ñôn vò Trinh Saùt vaø Vieãn Thaùm, phaûi taän duïng caùc ñôn vò naøy
trong nhieäm vuï tìm vaø dieät ñòch. Tröôùc heát phaûi xaâm nhaäp
vaøo noäi ñòa cuûa ñòch ñeå phaùt giaùc caùc caên cöù hoaëc traïm giao
lieân cuûa ñòch" vaø "khoâng nhöõng phaûi bieát ñích xaùc tung tích
ñôn vò ñòch maø coøn phaûi naém vöõng loái ñaùnh sôû tröôøng cuûa
toå tröôûng cuûa ñôn vò ñoù (...) Vì vaäy Ñaïi Taù Hieáu luoân chæ thò
cho Phoøng Nhì phaûi laáy ñöôïc danh taùnh cuøng hoïc hoûi ñöôïc
nhaân caùch toå tröôûng cuûa ñôn vò ñòch".

Trong traän ñaùnh Pleime, Ñaïi Taù Hieáu ñieåm roõ caùc vò trí
ñòch ñeán ñoä khieán ñòch "keát luaän laø chæ coù theå laø giaùn ñieäp
traø troän trong boä ñoäi cung caáp cho caùc löïc löôïng cuûa ta vò
trí vaø di chuyeån cuûa caùc phaàn töû trung ñoaøn".

Töôùng Hieáu raát thaønh thuoäc trong vieäc söû duïng thieát giaùp
ôû caáp trung ñoaøn (Pleime 1965), caáp sö ñoaøn (Toaøn Thaéng
8/B/5) vaø caáp quaân ñoaøn (Ñöùc Hueä/Svay Rieâng).

Theo Ñaïi Taù John Hayes:
Töø khi Thieáu Töôùng Nguyeãn Vaên Hieáu naém quyeàn chæ huy,
Sö Ñoaøn ñaõ khôûi coâng chöông trình ñöa chieán tranh ñeán ñòch.
Saùng kieán naøy laø moät yeáu toá troïng yeáu maø Sö Ñoaøn ñaõ thieáu
soùt tröôùc ñaây. Vieäc söû duïng Trung Ñoaøn Thieát Kî trong vai
troø taán coâng laø moät thay ñoåi lôùn lao vôùi söù maïng "Ngöï Laâm
Lính Kieång" tröôùc ñaây.
Ngoaøi ra, Töôùng Hieáu coøn toû ra laø bieát duøng thieát giaùp
hôn laø moät töôùng thieát giaùp chuyeân nghieäp:
Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, boä binh thaùp tuøng baûo

162 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

veä caùc ñoaøn quaân chieán xa laø ñieàu ñoøi buoäc. Traùi laïi, traän
Pleime laø moät tröôøng hôïp coå ñieån trong ñoù caùc phaàn töû boä
binh phöông haïi nhieàu ñeán tính di ñoäng vaø khaû naêng cuûa
caùc chieán xa. Vì leõ ñoù, caùc ñaïi ñoäi tröôûng thieát giaùp khoâng
neân baùm quaù khö khö vaøo caùc nguyeân taéc baøi baûn vaø toát
hôn laø baïo daïn phôi traàn ra thay vì giôùi haïn tính di ñoäng
cuûa mình vôùi moät boä binh thaùp tuøng saùt beân baûo veä. Ñieàu
naøy seõ khoâng nhöõng taïo töï do haønh ñoäng maø coøn bieän minh
cho khaû naêng töï veä trong tröôøng hôïp bò taäp kích baát ngôø.

Töôùng Hieáu cuõng saønh soõi vieäc söû duïng phaùo binh trong
moïi traän ñaùnh. Ngoaøi ra, Töôùng Hieáu coøn chöùng toû laø moät
só quan phaùo binh thöôïng thaëng khi bieát öùng phoù vôùi phaùo
binh ñòch:

Ngaøy 3 thaùng Gieâng naêm 1975, Thieáu Töôùng Nguyeãn
Vaên Hieáu, Tö Leänh Phoù Vuøng 3 Chieán Thuaät, chæ huy haønh
quaân, phaân tích caùc hoaït ñoäng quaân söï cuûa Vieät Coäng vaø
Baéc Quaân (VC/BQ) töø ngaøy 6 thaùng Chaïp vaø thaûo luaän caùc
yù ñoà cuûa coäng saûn. Trong Tænh Taây Ninh, caùc löïc löôïng VC/
BQ thaát baïi trong noã löïc hoaøn thaønh caùc muïc tieâu taán chieám
caùc tieàn ñoàn taïi Nuùi Baø Ñen vaø Suoái Ñaù (XT335576) phía
ñoâng baéc Thaønh Phoá Taây Ninh vì sau khi phaùo binh cuûa
QLVNCH luùc ñaàu bò hoûa löïc phaûn phaùo VC/BQ huûy dieät,
QLVNCH ñaõ coù theå ñem theâm phaùo binh vaøo choáng cöï laïi
löïc löôïng taán coâng cuûa ñòch. Trung Ñoaøn 205 VC/BQ Bieät
Laäp thieät haïi khoaûng moät phaàn ba quaân soá, trong khi Trung
Ñoaøn 101 VC/BQ höùng chòu khoaûng 100 thöông vong. Caùc
chieán thuaät VC/BQ laø huûy dieät phaùo binh QLVNCH vôùi
hoûa löïc phaûn phaùo döïa treân tình baùo cuûa caùc vò trí ñaïi phaùo
howitzer vaø roài xöû duïng phaùo taäp vaøo löïc löôïng truù phoøng.
Trong traän ñaùnh taïi Suoái Ñaù, caùc löïc löôïng QLVNCH ñaõ
coù theå ñem theâm caùc oå phaùo tôùi taàm baén cuûa caùc löïc löôïng
taán coâng maø caùc ñôn vò VC/BQ khoâng taøi naøo tìm thaáy ñeå
huûy dieät. Theo Töôùng Hieáu, nguoàn tình baùo cho thaáy laø hai
Trung Ñoaøn VC/BQ seõ taán coâng laïi trong Tænh Taây Ninh
vaø xöû duïng theâm caùc oå phaùo binh ñeå trieät huûy phaùo binh
QLVNCH.

ÑA HIEÄU 93 163

Moät neùt ñaëc thuø cuûa chieán töôùng Hieáu khi ñieàu binh laø
khoâng tröïc tieáp aùp ñaët leänh laïc maø laø ñieàu khieån eâm xuoâi
ñeán ñoä caùc só quan thöøa haønh leänh cöù ngôõ laø hoï hoaøn toaøn
chuû ñoäng, nhö trong tröôøng hôïp cuûa Töôùng Kinnard trong
chieán dòch Pleime/Pleiku vaø Töôùng Traàn Quang Khoâi trong
maët traän Ñöùc Hueä/Svay Rieâng. Vaø Töôùng Schwarzkopf xaùc
tín laø Ñaïi Taù Ngoâ Quang Tröôûng hoaøn toaøn chuû ñoäng trong
cuoäc haønh quaân Thaàn Phong 7. Töôùng Hieáu tieát loä bieät taøi
naøy cuûa mình nhö sau trong cuoäc haønh quaân Thaàn Phong 1:
"Caùc chieán ñoaøn ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ trong tieán trình
cuûa hoï. Hoï hoaøn toaøn töï do haønh ñoäng, nhöng keá hoaïch
cuûa Quaân Ñoaøn II ñaõ buoäc hoï phaûi chieám cöù caùc cao ñieåm
doïc theo quoác loä vaø di chuyeån töøng ñôït nhaûy voït". Töôùng
Hieáu ra leänh chæ huy theo phong caùch eâm aû cuûa moät tham
möu tröôûng chuyeân nghieäp, chöù khoâng theo phong caùch xoâ
boà cuûa moät töôùng traän maïc, nghóa laø bieát ñaët caùc con côø
ñuùng vò trí vaø khaû naêng trong baøn côø chieán traän cuûa mình
neân caùc con côø thi haønh nhieäm vuï caùch ñöông nhieân, chöù
khoâng caàn phaûi ñoác thuùc xoâ ñaåy khi hoï bò ñaët trong moät tö
theá vuïng veà vaø quaù khaû naêng.

Moät neùt ñaëc thuø khaùc cuûa chieán töôùng Hieáu laø bieát söû
duïng moïi con côø, töø töôùng só töôïng (Vieät laãn Myõ), xe phaùo
maõ (Duø, TQLC, BÑQ) chí ñeán caùc con toát (ÑPQ, NQ).
Töôùng Hieáu bình phaåm laø Töôùng Dö Quoác Ñoáng, goác Duø,
khoâng quen duøng Ñòa Phöông Quaân: "Trung Töôùng Tö
Leänh QÑIII Dö Quoác Ñoáng khoâng coù kinh nghieäm chæ huy
caùc löïc löôïng ñòa phöông quaân nhöng oâng ñang hoïc hoûi
raát nhanh". Töôùng Abrams cuõng cheâ Töôùng Ñoã Cao Trí
theo chieàu höôùng ñoù: "OÂng laø moät chieán thuaät gia gioûi, tuy
nhieân toâi ñaõ chæ cho toång thoáng thaáy laø, tuy toâi thaùn phuïc
chieán thuaät Töôùng Trí, thaät söï Töôùng Trí chieán ñaáu taïi Quaân
Ñoaøn III vôùi lính Duø, Thuûy Quaân Luïc Chieán, vaø Bieät Ñoäng
Qquaân, vaø khoâng laøm gì ñeå caûi tieán möùc chieán ñaáu cuûa...."
Coøn Töôùng Ngoâ Quang Tröôûng thì bò Chuaån Töôùng Traàn
Ñình Thoï, Phuï Taù Tham Möu Tröôûng G3, cheâ bai laø chæ
giöõ ñöôïc Vuøng 1 Chieán Thuaät vôùi Duø vaø Thuûy Quaân Luïc

164 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Chieán: "Boä Tham Möu ñaõ laøm heát söùc mình. Moãi khi coù
phöông tieän, laø Quaân Ñoaøn 1/Quaân Khu 1 ñöôïc öu tieân yeåm
trôï. Caû hai Sö Ñoaøn Duø vaø Sö Ñoaøn Thuûy Quaân Luïc Chieán,
hai löïc löôïng tröø bò, ñeàu ñöôïc taêng phaùi cho Quaân Ñoaøn 1.
Ngay sau khi ñaõ ñaït ñöôïc muïc tieâu, Töôùng Tröôûng duøng hoï
nhö lính ñòa phöông thay vì göûi traû laïi Toång Tham Möu ñeå
ñieàu quaân cho caùc vuøng khaùc."

Nhaø vaên Phan Nhaät Nam vieát:
Naém quyeàn tö leänh sö ñoaøn töø giöõa naêm (thaùng 6, 1966),
cuoái naêm (thaùng 11) vò taân tö leänh ñaõ taïo döïng ngay moät
chieán thaéng veû vang döôùi chaân Ñeøo Phuø Cuõ (Quaän Phuø
Myõ). Luùc aáy, chuùng toâi, ñôn vò taêng phaùi (Chieán Ñoaøn 3
Nhaûy Duø – PNN) laøm thaønh phaàn chaän ñòch ñoùng treân nuùi,
chöùng kieán ñôn vò baïn (Trung Ñoaøn 42/ Sö Ñoaøn22Boä Binh)
hôïp cuøng chi ñoaøn thieát vaän xa M113 luøa ñòch töø Quoác Loä
I vaøo nuùi. Traän chieán haøo huøng nhö moät ñoaïn phim taøi lieäu
lòch söû kyø Ñeä Nhò Theá Chieán - Caùc chieán só boä binh tuøng
thieát vôùi thieát vaän xa M113 theo ñoäi hình haøng ngang, aøo aït
tieán tôùi sau moät ñôït taùc xaï, maïnh meõ uy vuõ nhö nhöõng hieäp
só thôøi trung coå xung traän. Chieán Ñoaøn Tröôûng Nhaûy Duø,
Trung Taù Nguyeãn Khoa Nam ñöùng treân söôøn nuùi chong oáng
nhoøm quan saùt traän ñòa daãu laø ngöôøi kín ñaùo, phaûi noùi neân
lôøi thaùn phuïc: “Ñaïi Taù Hieáu ñieàu quaân nhö moät “oâng thieát
giaùp” nhaø ngheà, vaø lính Sö Ñoaøn 22 ñaùnh ñeïp ñaâu thua lính
mình”- Lôøi ngôïi ca chaân thaät giöõa nhöõng ngöôøi chieán ñaáu
nôi traän tieàn. (Haøo Kieät Nöôùc Nam Khoâng Ñôøi Naøo Thieáu)

Keát Luaän
Töôùng Hieáu quaû thaät laø moät vieân ngoïc quaân söï aån taøng
baáy laâu nay. Ñaõ ñeán luùc Töôùng Hieáu ñöôïc nhìn nhaän laø moät
chieán töôùng hieám coù trong cuoäc chieán Vieät Nam, moät thieân
taøi quaân söï ít coù ai saùnh bì.

Nguyeãn Vaên Tín
Ngaøy 27 thaùng 12 naêm 2010

ÑA HIEÄU 93 165

Trôøi Möa Nhôù Baïn

ªª Song Vuõ - Ngoâ Vaên Xuaân K17

(Ñeå töôûng nieäm caùc ñoàng ñoäi ñaõ naèm xuoáng treân queâ höông)

Moät
Lieân tieáp ba ngaøy nay möa baõo tôùi taáp ñoå vaøo ñaây. Nôi
toâi ñang sinh soáng laø moät thaønh phoá nhoû ñaõ coù töø raát laâu,
coù leõ caû hôn traêm naêm nay. Toâi ñaønh phaûi boû ba buoåi saùng
cuoác boä theå duïc. Thöôøng thì moãi ngaøy khi toâi thöùc daäy, laøm
veä sinh caù nhaân xong laø toâi khoaùc chieác aùo laïnh vaø môû cöûa
böôùc ra khoûi nhaø. Töø ñöôøng Sobrato, qua ñöôøng Budd roài
baêng qua ñaïi loä San Tomas laø tôùi coâng vieân Morgan. Tôùi
ñoù toâi seõ gaëp hai ngöôøi baïn giaø töø khu chung cö Rincon,
daønh rieâng cho ngöôøi cao nieân lôïi töùc thaáp, ra cuøng ñi. Caû
ba sau ñoù ñi moät voøng troøn lôùn, theo ñöôøng Rincon qua
Winchester roài trôû veà laïi ñöôøng Budd. Thôøi gian troøn 1 tieáng.
Thoùi quen naøy chuùng toâi coù töø caû chuïc naêm nay. Hoâm naøo
möa gioù hoaëc caûm cuùm khoâng ñi ñöôïc thì trong ngöôøi thaáy
böùt röùt khoù chòu.
Nhö hoâm nay ñaây, qua khung cöûa nhìn ra ñöôøng, nhöõng
haït möa theo gioù taït raøo raøo leân maùi, hôi nöôùc phuû môø khung
kính, thænh thoaûng moät chieác xe hôi chaïy qua haét nöôùc tung
leân heø. Möa lôùn quaù, nöôùc chaûy vaøo heä thoáng coáng khoâng
kòp ruùt. Tivi thoâng baùo coù luït ôû vaøi nôi. Ñaõ thaät laâu, toâi môùi
laïi thaáy ñöôïc moät côn möa lôùn nhö theá naøy. Thaû hoàn troâi
theo doøng thôøi gian vaø cuøng vôùi nhöõng haït möa kia, toâi trôû
veà nhöõng hình aûnh quen thuoäc cuõ, töø laâu naèm uû saâu trong

166 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

tieàm thöùc.
Thoùi quen ñi boä thöïc ra chaúng phaûi do toâi thích laøm maø

ñuùng hôn laø do lôøi khuyeân cuûa baùc só Phan khi phaùt hieän toâi
bò bònh thaáp khôùp vaø cao maùu. Phan, tröôùc ngaøy maát nöôùc,
laø moät baùc só cuûa Tieåu Ñoaøn Quaân Y ôû vuøng 4 chieán thuaät.
Sau 3 naêm caûi taïo, trôû veà nhaø ñöôïc hôn 1 naêm thì anh cuøng
gia ñình vöôït bieân sang Hoa Kyø. Taïi ñaây, hai vôï choàng vöøa
ñi laøm vöøa ñi hoïc laïi vaø laáy ñöôïc baèng haønh ngheà cuûa tieåu
bang. Luùc toâi gaëp Phan laø naêm 1993, khi ñoù toâi cuõng qua
ñaây ñònh cö ñöôïc gaàn moät naêm. Tuoåi taùc toâi naèm ngay ñuùng
ranh giôùi cuûa söï dôû oâng dôû thaèng. Baèng caáp chuyeân moân
ngoaøi ngheà caàm suùng laø hai baøn tay traéng, moät cô theå ñuû
caùc loaïi bònh do haäu quaû cuûa nhöõng naêm tuø ñaày trong caùc
traïi caûi taïo töø Nam ra Baéc. Naêm 1993 cuõng laø naêm kinh teá
Hoa Kyø trong giai ñoaïn suy traàm neân xin coâng vieäc laøm thaät
khoù. Töø vieäc assembler vôùi löông toái thieåu $4.25/giôø maø naïp
ñôn xong cuõng phaûi chôø caû vaøi tuaàn môùi coù nôi goïi phoûng
vaán. Nhìn ñaùm ngöôøi xeáp haøng daøi chôø ñôïi tôùi phieân mình
maø chaùn ngaùn! Quaû ñuùng nhö lôøi cuûa moät ngöôøi baïn sang
tröôùc baûo, “Löùa tuoåi mình thì chæ coù ñi haønh ngheà töï do laø
thích hôïp thoâi.” Ñoù laø lyù do toâi ñi theo moät anh baïn cuøng
ñôn vò ngaøy tröôùc ñeå laøm ngheà caét coû. Huyønh qua tröôùc toâi
gaàn ba naêm theo dieän HO. Nhôø ñöùa con uùt coøn vò thaønh nieân
neân haén ñöôïc chính phuû cho ñi hoïc ngheà, haén ñaõ choïn laáy
caùi ngheà ít caàn chöõ nghóa naøy. Dó nhieân toâi chæ laø phuï taù,
moät tay laùi phuï cho chieác maùy caét coû vaø coâng vieäc chính laø
söû duïng chieác maùy thoåi buïi vaø laù caây - chuùng toâi goïi laø caây
choåi queùt - ñeå vun raùc thaønh ñoáng vaø sau ñoù hoát vaøo bao
ñöïng raùc toáng leân xe truck roài ñem ñi ñoå. Nhöõng ngaøy môùi
vaøo ngheà khaù vaát vaû, nhöng buø laïi toái veà nhaø meät nhöø töû,
naèm ngay caùn cuoác ñaùnh moät giaác cho tôùi saùng. Löông aên
chia theo thoaû thuaän theo soá vieäc coù trong ngaøy, vì thöïc ra
khi coøn chung ñôn vò, chuùng toâi coi nhau nhö anh em neân
giôø ñaây cuõng laø dòp baày toû tình nghóa huynh ñeä chi binh vaäy
thoâi. Huyønh ngöôøi mieàn Nam, vuøng Caùi Voàn neân khi phaùt
aâm chöõ r thaønh chöõ g nghe cuõng vui vui.

ÑA HIEÄU 93 167

Hai
Naêm ñoù laø naêm 1964. Toâi ra tröôøng ñaõ hôn moät naêm, laø
ñaïi ñoäi tröôûng Ñaïi Ñoäi 2 Tieåu Ñoaøn 3/11. Caû tieåu ñoaøn ñang
tham döï moät cuoäc haønh quaân saên dieät ñòch. Khu vöïc haønh
quaân naèm veà höôùng ñoâng baéc chi khu Cai Laäy, trong vuøng
Höng Thaïnh Myõ. Moät khu vöïc chaèng chòt kinh raïch. Ñôn
vò chuùng toâi ñöôïc tröïc thaêng vaän töø ngaõ ba Caùi Beø, xuoáng
vuøng Kinh Caùi Ñoâi, töø ñoù luïc soaùt doïc theo Kinh Toång Ñoác
Loäc veà höôùng ñoâng, qua Kinh Moät, Kinh Hai…
Caû tieåu ñoaøn döøng laïi giöõa caùnh ñoàng ngaäp nöôùc meânh
moâng. Thaùp Möôøi luùc naøy vaøo muøa möa. Boán beà nöôùc traéng
xoùa choùi caû maét. Xa xa laø nhöõng haøng caây so ñuõa chaïy doïc
theo caùc möông ñaøo. Xa hôn nöõa laø nhöõng xoùm nhaø naèm
caëp theo bôø kinh. Taát caû phuû môø döôùi côn möa buoåi chieàu.
Haønh quaân vuøng Ñoàng Thaùp trong muøa naøy luoân ñoøi hoûi
nhöõng ñaïi ñoäi tröôûng ñi ñaàu coù khaû naêng ñoïc baûn ñoà gioûi,
neáu khoâng, khi ñuïng traän keâu hoaû löïc phaùo yeåm laø mang
hoïa. Loäc laø ñaïi ñoäi tröôûng kyø cöïu nhaát trong tieåu ñoaøn vaø
ñaëc bieät anh coù khaû naêng chaám toïa ñoä soá moät, neân khoâng laï,
moãi khi haønh quaân vuøng naøy, ñaïi ñoäi anh luoân tieân phong.
Tieáng Ñaïi UÙy Cao, Tieåu Ñoaøn Tröôûng, goïi cho Loäc.
- Coøn caùch muïc tieâu bao xa nöõa Saøigoøn 1?
- Chöøng caây röôõi nöõa thoâi, thaåm quyeàn!
- Coù thaáy ñoäng tónh gì khoâng?
- Trôøi möa nhö truùt theá naøy laøm sao maø thaáy? Thaåm
quyeàn cho thaèng Sao Mai ñaùnh vaøi voøng xem sao, chöù toâi
coù caûm giaùc laø laï sao aáy. Sao Mai laø danh hieäu truyeàn tin
cuûa maùy bay quan saùt.
- Sao Mai veà roài, noù baûo khi naøo ngôùt möa môùi leân ñöôïc.
- OK, thoâi thaåm quyeàn cho toâi moät traùi khoùi ñieåu chænh
ngay giöõa muïc tieâu xem sao tröôùc khi vaøo.
- OK, noùi vôùi thaèng em ñi chung laøm ñi. Thaèng em ñi
chung ñaây chính laø toaùn tieàn saùt vieân phaùo binh ñi theo ñaïi
ñoäi cuûa Loäc.
Ñoaøn quaân döøng giöõa ñoàng, töø ñaây tôùi bìa Xoùm OÂng Boác

168 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

cuõng coøn caû caây soá. Nhöng cöù luøi luõi tieán vaøo muïc tieâu nhö
kieåu naøy, neáu tuïi noù naèm phuïc trong ñoù maø baén ra thì cheát
chaéc. Ñaïi UÙy Cao, Tieåu Ñoaøn Tröôûng, töï nhuû nhö theá vaø
cho môøi Ñaïi UÙy Hieàn, Tieåu Ñoaøn Phoù, trôû laïi phía sau hoäi yù.

Ñaïi UÙy Hieàn trôû veà ñaïi ñoäi toâi roài keâu Loäc qua cuøng baøn
baïc. Hieàn hoûi chuùng toâi, hai chuù coù nhìn thaáy caây lieãu cao
naèm ôû phía tay phaûi kia khoâng? Loäc nhanh mieäng:

- Ñoù coù leõ laø caùi ñình Ñaïi UÙy aï!
- Sao chuù maøy bieát?
- Kinh nghieäm baûn thaân cuûa toâi
maø Ñaïi UÙy. Ñaïi UÙy nhìn xem treân
baûn ñoà ñaây naøy. Chuùng ta ñang
ñöùng ôû ñaây, nhìn xeùo qua höôùng
hai giôø laø caây lieãu ñoù, cuõng chính
laø kyù hieäu caùi ñình mieáu gì ñoù treân
baûn ñoà ñaây naøy.
Toâi gaät ñaàu taùn thaønh. Kinh nghieäm baûn thaân toâi cuõng
thaáy theá. Trong khuoân vieân caùc mieáu ñình hoaëc chuøa trong
vuøng chuùng toâi ñi qua luoân luoân coù moät loaïi caây gì ñoù khoâng
ña thì phong hoaëc thoâng hoaëc lieãu. Hình nhö troàng loaïi caây
taùn cao laø moät chæ daáu ñeå cho baø con deã nhaän bieát khi ñi
tìm nhöõng ñòa ñieåm naøy.
Ñaïi UÙy Hieàn chæ veà höôùng moät raëng traâm baàu naèm nhoâ
treân maët nöôùc quay qua baûo toâi: “Vuõ cho taép ñaïi ñoäi vaøo
doïc theo raëng caây ñoù boá trí yeåm trôï cho Loäc vaøo muïc tieâu.
Coøn Loäc tieán tôùi caùch muïc tieâu chöøng 800 thöôùc thì döøng
laïi, cho tieåu ñoäi quaân baùo moø vaøo tröôùc xem sao roài môùi
tính nghe chöa?”
Loäc gaät ñaàu nhaän leänh. Quaû phaùo khoùi ñöôïc yeâu caàu
töø tröôùc baây giôø môùi nghe tieáng noå. Tieáng ñaïn rít khi bay
qua ngang ñaàu roài rôùt vaøo trong laøng, moät cuoän khoùi traéng
bay leân cao.
Ñaïi ñoäi toâi daøn haøng ngang tieán daàn ñeán raëng caây naèm
nhoâ leân giöõa caùnh ñoàng, coøn ñôn vò cuûa Loäc taùch qua höôùng
tay traùi toâi, sau ñoù bì boõm loäi nöôùc di chuyeån.
Côn möa nhö ngaøy caøng naëng haït hôn, nöôùc treân ñoàng

ÑA HIEÄU 93 169

laên taên gôïn nhöõng ñôït soùng nhoû. Vaøo gaàn bìa laøng, möïc
nöôùc coù veû ñôõ hôn ñoâi chuùt, giöõa ñoàng nöôùc loäi treân ñaàu
goái, coù choã ngang löng, baây giôø chæ coøn giöõa baép chaân moät
chuùt. Nöôùc töø treân trôøi, nöôùc ngaäp döôùi chaân, chuùng toâi nhö
ñang ñi giöõa moät khoâng gian ñaãm nöôùc. Coù leõ khoâng moät
hình aûnh naøo aûm ñaïm hôn hình aûnh nhöõng ngöôøi lính truøm
kín poncho, ñi döôùi trôøi möa muø mòt, laëng leõ nhö chuùng toâi
trong giôø phuùt naøy…

Chuaån UÙy Huyønh khi tôùi bôø caây goïi maùy baùo cho toâi bieát
ñaõ tôùi vò trí. Toâi cho leänh ngöøng vaø daøn haøng ngang boá trí
höôùng veà phía kinh saün saøng yeåm trôï cho caùnh quaân Ñaïi
Ñoäi 1 cuûa Loäc ôû phía traùi.

Tieåu ñoäi tieàn saùt cuûa Loäc caùch bìa laøng chöøng gaàn traêm
meùt thì suùng töø bìa laøng baét ñaàu khai hoûa. Trôøi möa vaãn
aàm aàm truùt nöôùc, tieáng ñaïn bay veøo veøo trong möa, nhöõng
tia chôùp loøe saùng nhaáp nhaùy, tieáng ngöôøi keâu taûn thöông,
tieáng loäi nöôùc bì boõm. Tieåu ñoaøn may maén naèm ngoaøi taàm
ñaïn suùng nhoû, ngoaïi tröø ñaïi ñoäi cuûa Loäc vaø moät trung ñoäi
cuûa toâi. Tieáng phaùo binh baén chaën, tieáng la heùt tuyeät voïng
cuûa nhöõng ngöôøi lính ngaõ xuoáng nöôùc vì truùng ñaïn. Taát caû
nhoøa ñi trong möa. Toâi baát ñoäng, khoâng theå laøm gì ñöôïc
trong tình theá naøy. Bieån nöôùc meânh moâng chaïy tôùi saùt ven
laøng khoâng cho pheùp chuùng toâi daøn quaân môû moät cuoäc xung
phong sinh töû. Chuùng toâi ñöùng giöõa hai bieån nöôùc, töø treân
trôøi doäi xuoáng vaø moät bieån nöôùc pheøn chua naèm döôùi chaân.

Leänh cuûa tieåu ñoaøn cho Loäc vaø toâi ruùt veà phía sau hai
traêm meùt ra ngoaøi taàm hoûa löïc cuûa ñòch. Vaãn khoâng choã
nuùp, vaãn ñöùng döôùi möa.

Nöûa giôø sau, hai chieác phi cô quan saùt leân laïi baàu trôøi, côn
möa thöa haït daàn. Trôøi veà chieàu. Boán chieác khu truïc ñöôïc
goïi ñeán bay treân muïc tieâu, giôø ñaây phaùo binh ñaõ ngöng. Phi
cô lao xuoáng thaû bom doïc theo kinh. Coù tieáng ñaïi lieân phoøng
khoâng baén leân phi cô. Ñaïn phoøng khoâng toaû nhöõng voøng
khoùi nhoû noå luïp buïp treân trôøi. Ven laøng töøng coät nöôùc daâng
cao troän laãn nhöõng ñaùm khoùi vaø quaàng löûa vuït leân moãi khi
coù traùi bom ñöôïc thaû xuoáng. Khi maùy bay laøm xong nhieäm

170 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

vuï, phaùo binh laïi tieáp tuïc. Caû muïc tieâu trôû thaønh moät vuøng
khoùi phuû. Tieáng suùng baén traû thöa thôùt daàn. Boán chieác khu
truïc khaùc laïi vaøo cuoäc, vaàn vuõ baén phaù muïc tieâu…

Ba
Naêm 1995 toâi ñöôïc nhaän vaøo laøm vieäc cho moät haøng laép
raùp ñieän töû. Coâng vieäc cuûa toâi laø kieåm soaùt laïi toaøn boä nhöõng
component ñaõ ñöôïc gaén treân board xem coù thöøa thieáu gì
khoâng hoaëc coù bò chaäp maïch naøo khoâng, sau ñoù ñaùnh daáu
vaø chuyeån qua cho boä phaän touch-up söûa chöõa ñieàu chænh.
Noùi chung coâng vieäc cuõng nhaøn hôn thôøi ñi caét coû, boû baùo.
Xeáp cuûa toâi laø moät anh chaøng Myõ goác Jamaica coù teân laø
Jason. Hoâm môùi vaøo nhaän vieäc, Jason hoûi toâi ñuû moïi thöù
chuyeän, sau khi nghe toâi keå toâi töøng laø moät só quan quaân
löïc VNCH, hoaït ñoäng haønh quaân khu vöïc Myõ Tho, Kieán
Phong, Kieán Töôøng. Jason cho bieát cuõng töøng laø haï só quan
mang maùy truyeàn tin cho moät ñôn vò thuoäc Sö Ñoaøn 9 Hoa
Kyø ñoùng quaân taïi caên cöù Ñoàng Taâm, Myõ Tho. Jason baûo
hoài teát Maäu Thaân haén bò thöông trong cuoäc haønh quaân giaûi
toûa khu beán xe thò xaõ. Haén ñöôïc ñöa ra Haïm Ñoäi 7 ñieàu trò
vaø sau ñoù ñöôïc ñöa veà Myõ giaûi nguõ vì ñaùo haïn phuïc vuï 2
naêm ñaõ kyù tröôùc ñoù. Jason nghe toâi keå veà nhöõng ngaøy tuø
ñaày gian khoå trong caùc traïi tuø caûi taïo töø Nam ra Baéc, haén
thöïc söï caûm thoâng vaø chia xeû. Haén baûo: “Ñaát nöôùc you neáu
khoâng coù chieán tranh thì deã thöông bieát maáy!”
Toâi gaät guø ñoàng tình. Jason baûo töø nay toâi chòu khoù over-
time kieám theâm chuùt ñænh maø xaøi, vì theo haén nghó chaéc
haõng naøy cuõng khoâng keùo daøi ñöôïc laâu. Töø ñoù toâi caëm cuïi
laøm theâm giôø, moãi ngaøy theâm 2 tieáng, lôïi töùc nhôø vaäy cuõng
khaù hôn. Ñaùm coâng nhaân treû ham vui ít ai chòu laøm theâm
ngoaïi tröø ñöôïc manager yeâu caàu khi coù coâng vieäc baát ngôø
caàn hoaøn taát. Cuøng laøm chung phoøng coøn coù moät ngöoøi Vieät
khaùc teân laø Baùch. Baùch xöa kia laø moät chuaån uùy boä binh
thuoäc Sö Ñoaøn 2 ñoùng taïi Quaûng Ngaõi. Baùch ñi tuø 4 naêm
röôõi taïi Quaûng Nam thì ñöôïc thaû, sau ñoù vaøo Nam vöôït bieân
maáy laàn, bò baét leân baét xuoáng môùi tôùi ñöôïc Nam Döông vaø

ÑA HIEÄU 93 171

ñeán naêm 1983 môùi vaøo ñöôïc Hoa kyø. Töø ngaøy qua ñaây,
Baùch cuõng laøm ñuû moïi ngaønh ngheà nhöng khoâng thaønh
coâng vì haén bònh taät trieàn mieân. Baùch baûo hoài coøn trong tuø
caûi taïo, ñoùi quaù, ñang söùc trai neân aên uoáng xoâ boà linh tinh
ñuû moïi thöù caây cuû reã laù, caøo caøo chaâu chaáu eách nhaùi neân
khi qua ñaây theo haén noùi, boä ñoà loøng keå nhö pheá thaûi. Bao
töû thì luùc ñau luùc khoâng, ruoät giaø ruoät non gì cuõng theá, ñoà
aên thì dò öùng ñuû thöù, aên thòt boø thì noåi meà ñay, aên tröùng thì
oùi, aên caù thì ngöùa gaõi raùch da, toùm goïn laïi chæ coù moùn thòt
gaø laø taïm oån. Vì theá Baùch gioáng nhö moät oâng giaø khoù tính,
luùc naøo cuõng nhaên nhoù khoù chòu, ñoâi luùc baún gaét haén coøn
caø khòa vôùi caû Jason xaù chi laø ai. Ñöôïc caùi Jason cuõng töøng
laø moät quaân nhaân neân toát tính, haén thoâng caûm vôùi nhöõng
ngöôøi vöøa ra khoûi cuoäc chieán ñaày gian nan vaø baát haïnh neân
thöôøng boû ñi nhöõng luùc khoù xöû nhö theá.

Boán
Trôøi veà chieàu. Möa ñaõ ngôùt daàn. Moät ñoaøn tröïc thaêng chôû
theâm Tieåu Ñoaøn 32BÑQ tröø bò ñoå vaøo phía nam khu Xoùm
OÂng Boác phía beân kia bôø kinh caùch choã chuùng toâi chöøng hai
caây soá. Nhöõng ñôït baén doïn baõi ñaùp cuûa toaùn tröïc thaêng voõ
trang vaø sau ñoù laø caùc loaït phaùo binh töø quaän Cai Laäy vaø
Long Ñònh phuû truøm leân muïc tieâu tröôùc khi caùc toaùn quaân
ñöôïc ñöa vaøo traän ñòa. Ñaïi UÙy Cao laïi keâu Ñaïi UÙy Hieàn trôû
veà boä chæ huy ñeå baøn baïc. Ñoàng hoà baây giôø chæ 5 giôø 40. Ñaïi
UÙy Hieàn keâu toâi vaø Loäc caêng ñoäi hình haøng ngang, môû hoaû
löïc tieán chieám bôø kinh. 6 giôø, daøn xong ñoäi hình, chuùng toâi
baét ñaàu vöøa di ñoäng vöøa khai hoûa. Nöôùc meânh mang boán
beà. Döôùi nhöõng haït möa ñan cheùo, chuùng toâi laàm luõi böôùc.
Töøng böôùc bìa laøng hieän ra ngaøy caøng roõ hôn vaø trong caùi
muø mòt cuûa khoùi suùng, muøi thuoác ñaïn, muøi rôm raï chaùy, coøn
theâm muøi tanh tanh cuûa maùu vaø muøi kheùt cuûa thòt da. Coù
vaøi loaït ñaïn baén ra töø moät caên nhaø saäp vaùch. Khoâng ai baûo
ai, taát caû ñeàu uøa chaïy vaøo muïc tieâu. Tieáng ñaïn rít man rôï
treân ñaàu, tieáng ngöôøi la, tieáng theùt gaøo, tieáng heùt thaát thanh
cuûa ai ñoù truùng ñaïn, tieáng chöûi theà… nhöõng aâm thanh hoãn

172 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ñoän aáy laøm cho khoâng khí chung quanh ngoät ngaït khuûng
khieáp. Sau cuøng thì ñaïi ñoäi toâi vaø Loäc cuõng baùm ñöôïc vaøo
bìa laøng. Cuoäc luøng gieát nhau baét ñaàu…

Tieáng cuûa Huyønh gaøo leân trong maùy, “Coù caây trung lieân
trong luøm tre tröôùc maët ñoù!" Roài nhöõng tieáng noå nghe nhöùc
caû tai, tieáng suùng phoùng löïu M79, tieáng löïu ñaïn, tieáng heùt
‘Baét laáy noù!’ khoâng phaân bieät ñöôïc cuûa ai… Ñaïn bay veøo
veøo treân ñaàu, tieáng rít cuûa ñaïn xuyeân trong khoâng trung
nghe rôøn rôïn vì noù caûnh baùo ngöôøi lính söï cheát choùc ñang
dieãn ra laø coù thaät. Suùng ñaïn voâ tình, chaúng e deø hoaëc neå
maët baát kyø ai, ñuùng ñöôøng ñi cuûa noù laø maát maïng vaäy thoâi.
Truùng ñaïn hay khoâng chaúng caàn taøi gioûi gì, laïi caøng khoâng
theå coá tình maø traùnh ñöôïc. Coù nhöõng tieáng ñaïn ñi nghe nheø
nheï möôït maø khi xuyeân qua thòt da, cuõng coù nhöõng tieáng
nghe khoâ khoác cuïc mòch khoù chòu. Nhaát laø nhöõng tieáng ñaïn
phang vaøo caùc goác caây, töôøng nhaø, vaøo caùc chöôùng ngaïi
baèng kim khí, tieáng maûnh vaêng ngöôïc laïi nghe chaùt chuùa
khoâng chòu noåi.

Ñang baùm theo Trung Ñoäi 2 cuûa Chuaån UÙy Trí böôùc vaøo
caên nhaø bìa xoùm ñaàu tieân thì toâi kòp nhaän ra moät cuù ñaåy
maïnh vaøo ngöïc vaø ngaõ ngöûa ra phía sau khoâng theå göôïng
laïi ñöôïc. Toâi nghi ngôø mình ñaõ bò thöông. Toâi nhuû thaàm,
khoâng sao caû, coøn bieát ñöôïc mình truùng ñaïn nghóa laø mình
coøn soáng. Phaûi bình tónh, khoâng coù gì phaûi hoát hoaûng caû.
Coù tieáng theùt thaát thanh cuûa Caàu - ngöôøi lính mang maùy
truyeàn tin cuûa ñaïi ñoäi:

- Trung uùy bò thöông roài…
Caàu vöïc toâi daäy, dìu toâi ngoài döïa vaøo moät goác raï chaùy
xeùm moät beân naèm caïnh caên nhaø. Tieáng Caàu keâu y taù ñaïi
ñoäi. Toâi meâ man khoâng thaáy gì nöõa.
Luùc tænh laïi, coù leõ ñaõ quaù nöûa ñeâm, trôøi laïnh vaø möa
ñaõ taïnh haún, toâi thaáy nhoùi ñau vuøng ngöïc phaûi. Khaùt nöôùc
quaù, nhöng khoâng sao noùi ra lôøi, chaân tay naëng nhö ñeo
chì, khoâng theå nhuùc nhích noåi, thaäm chí caû moät tieáng reân
nhoû cuõng khoâng coù söùc maø phaùt ra. Toâi nghó laø toâi seõ cheát.
Soá phaàn cuûa moät ngöôøi lính laø theá. Keå töø sau khi ra tröôøng

ÑA HIEÄU 93 173

giaùp maët vôùi caùi cheát haøng ngaøy moãi khi nhaän ñöôïc leänh
haønh quaân thì caùi cheát khoâng coøn aùm aûnh khieán toâi phaûi
sôï haõi. Vaû laïi chính maét toâi ñaõ chöùng kieán bieát bao nhieâu
caùi cheát vaø caùch cheát cuûa ñoàng ñoäi, cuûa ñòch quaân, laâu daàn
thaønh quen. Toâi nhôù tôùi lôøi cuûa Voõ Thöøa Töï moät thaèng baïn
cuøng khoùa, cuøng ñôn vò, Töï baûo "Moãi con ngöôøi coù moät caùi
soá. Sôï cuõng theá maø khoâng sôï cuõng vaäy. Chæ coù ñieàu caùi sôï
laøm cho mình heøn ñôùn vaø khi cheát laø caùi cheát laõng xeït.”
Ñoâi luùc nhaäu nheït sau moät laàn haønh quaân daøi ngaøy hoaëc
sau nhöõng laàn ñuïng ñoä lôùn, haén coøn trieát lyù, "Trong chieán
tranh coù raát ít anh huøng coøn soáng soùt. Nhöõng ngöôøi coøn laïi
sau chieán tranh ña phaàn laø nhöõng ngöôøi may maén thoaùt cheát
hoaëc moät soá heøn nhaùt chaïy troán ñöông ñaàu thoâi.” Töï lôùn
hôn toâi 2 tuoåi. Haén tuoåi con coïp. Xuaát thaân laø moät hoïc sinh
Cao Thaéng neân Töï raát kheùo tay vaø raønh reõ kyõ thuaät. Söûa
xe, söûa suùng laø caùi thuù vui cuûa haén. Luùc toâi veà tieåu ñoaøn
nhaän nhieäm vuï Ñaïi Ñoäi Tröôûng Ñaïi Ñoäi 2 cuõng laø luùc Töï
baøn giao chöùc vuï Ñaïi Ñoäi Tröôûng Ñaïi Ñoäi Chæ Huy Tieåu
Ñoaøn laïi cho Minh, moät só quan ñaøn anh tröôùc toâi moät khoùa.
Töï laø só quan thaâm nieân trong caùc ñaïi ñoäi tröôûng cuûa tieåu
ñoaøn naøy, Minh vaø toâi cuõng töøng laø ñaïi ñoäi tröôûng nhöng
laïi töø caùc tieåu ñoaøn khaùc trong cuøng trung ñoaøn, sau khi
hoïc xong khoùa ñaïi ñoäi tröôûng töø Thuû Ñöùc trôû veà thì ñöôïc
boå sung sang ñaây.

Maët trôøi vöøa höøng leân, Töï ñaõ ñeán thaêm toâi. Toâi mô maøng
khoâng nhìn roõ maët ngöôøi maø chæ coøn phaân bieät ñöôïc tieáng
noùi. Tieáng Töï chöûi theà, “Meï kieáp” sau khi nghe maùy lieân
laïc töø boä chæ huy haønh quaân cho bieát phaûi chôø moät tieáng
nöõa môùi coù tröïc thaêng taûn thöông. Coù tieáng noùi nhoû beân tai
toâi, "Yeân chí, tao ñaõ xin taûn thöông cho maøy roài, yeân taâm,
khoâng sao ñaâu”. Ñaàu oùc toâi muø môø nhöõng hình aûnh khoâng
roõ neùt. Toâi nghó ñeán meï toâi. Toâi boãng thaáy hình aûnh baø nhaït
nhoøa nöôùc maét…

Naêm
Baùch taâm söï töø hoài môùi qua ñaây, luùc ñaàu em ñi boû baùo,

174 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ngheà naøy ñôn giaûn khoâng caàn hoïc haønh gì, ngoøai söï chuù taâm
luyeän taäp caùch quaêng sao cho chính xaùc vaøo ñòa chæ mình
muoán giao laø ñuû, vì theá ngheà coøn coù teân laø "ngheà quaêng
chöõ"!! Nhöng sau khi laøm ñöôïc vaøi thaùng thì chòu khoâng noåi
vì coâng vieäc ñoøi hoûi phaûi thöùc raát sôùm baûo ñaûm cho khaùch
haøng coù baùo ñoïc tröôùc giôø ñi laøm neân nhöõng ngaøy muøa heø
thì khoâng maáy trôû ngaïi, nhöng veà muøa ñoâng, söông muø daày
ñaëc laùi xe chaïy vaøo caùc con loä nhoû quaêng baùo cho nhöõng
caên nhaø treân nuùi thì voâ cuøng vaát vaû khoù khaên. Haén ñaønh
phaûi boû ngheà vaø nhöôøng giaây boû baùo laïi cho moät nguôøi
khaùc. Sau ñoù thì haén ñi baùn chôï trôøi. Chôï trôøi ôû ñaây goàm coù
hai nôi, moät treân ñöôøng Beryessa, coøn goïi laø chôï trôøi Lôùn,
moät nhoû hôn treân ñöôøng Snell, goïi laø chôï trôøi Nhoû. Cuõng do
moät baïn ñoàng höông khaùc giôùi thieäu, haén phuï cho gia ñình
ngöôøi Campuchia coù moät noâng traïi nhoû taïi Gilroy chuyeân
troàng caùc loaïi rau caûi vaø rau thôm. Haøng tuaàn Baùch phuï
thu hoaïch vaø phuï ñöùng baùn, moãi tuaàn 4 ngaøy töø thöù 5 ñeán
chuû nhaät. Moåi ngaøy chuû bao aên vaø traû cho 50 tieàn maët, vò
chi ñöôïc 200 moät tuaàn cuõng taïm soáng qua ngaøy. ÔÛ nhöõng
ngaøy raûnh khaùc thì haén ñi phuï beáp, böng phôû, doïn veä sinh
ñuû thöù… AÁy vaäy maø haøng naêm Baùch cuõng daønh duïm gôûi veà
cho gia ñình baø chò ruoät ôû trong nöôùc caû ngaøn ñoàng. Laøm
ñöôïc gaàn hai naêm thì Baùch boû chôï, lyù do ñôn giaûn, Baùch
baûo, soáng kieåu naøy chæ hôn maáy ngöôøi homeless moät böôùc
chaân, thaønh ra haén cuõng gioáng toâi ñi hoïc ñieän töû cho noù ra
moät caùi ngheà! Khi noùi chuyeän veà gia ñình, Baùch thoå loä, haén
môùi cöôùi vôï ñöôïc chöa ñaày naêm thì maát nöôùc. Trong thôøi
gian ñi tuø, coâ vôï treû boû ñi caëp boà moät caùn boä taäp keát trôû veà
laøm chuû tòch xaõ. Khi ñöôïc tha, Baùch khoâng daùm trôû veà laøng
maø ñi ra taù tuùc nhaø baø chò hai taïi Hoäi An. Moät thôøi gian sau
ñoù Baùch vaøo soáng lang thang taïi Saøigoøn theo moät ngöôøi baø
con buoân baùn thuoác taây, quaàn aùo cuõ taïi chôï trôøi. Coù laàn taâm
söï, Baùch baûo toâi, ngaøy xöa caùc cuï baûo nöôùc maát nhaø tan
laø ñuùng thieät anh nhæ. Roài haén noùí ngöôøi ta baûo oâng Thieäu
noùi caâu noåi tieáng, “Ñöøng nghe nhöõng gì coäng saûn noùi, haõy
coi nhöõng gì coäng saûn laøm”. Rieâng em thì em laïi thích caâu

ÑA HIEÄU 93 175

naøy hôn, “Ñaát nöôùc coøn, coøn taát caû, ñaát nöôùc maát, maát taát
caû!" Toâi baûo caâu naøo cuõng ñuùng heát. Chæ coù ñieàu nghe roài
chaúng ai tin neân môùi ra noâng noãi naøy thoâi.

Saùu
Naêm 1965 toâi bò thöông laàn thöù hai trong cuoäc haønh quaân
truy ñuoåi Tieåu Ñoaøn 516 taïi vuøng Thaïnh Phuù, Kieán Hoøa.
Laàn naøy thì nheï hôn, vieân ñaïn xuyeân qua ñuøi phaûi khi toâi
daãn ñaïi ñoäi tieán quaân vaøo laøng. Vieân ñaïn ñi ngoït quaù ñeán
noãi khi phaùt hieän ra oáng quaàn coù veát maùu vaø nhìn thaáy moät
loã thuûng nhoû treân ñuøi toâi môùi hay. Cuõng may laø chuùng toâi
ñaõ traøn ngaäp muïc tieâu vaø toâi ñang theo doõi caùc binh só döôùi
quyeàn luïc soaùt thu doïn chieán tröôøng. Buoåi chieàu toâi vaø moät
soá ñoàng ñoäi ñöôïc tröïc thaêng chuyeån veà bònh vieän daõ chieán
taïi Myõ Tho. Sau gaàn hai thaùng vöøa chöõa thöông vöøa döôõng
thöông toâi nhaän söï vuï leänh trôû veà laïi trung ñoaøn. Trung Taù
Thanh, Trung Ñoaøn Tröôûng, hoûi toâi: “Sao, söùc khoûe chuù maøy
theá naøo?” Toâi cöôøi traû lôøi: “Cuõng bình thöôøng thoâi trung taù.”
“Thôøi gian nghæ vöøa qua ñaõ laïi söùc chöa?” “Cuõng taøm taïm”.
Trung Taù Thanh nguyeân laø vò só quan huaán luyeän chuùng
toâi khi toâi coøn laø sinh vieân só quan. OÂng toát nghieäp Khoùa 1
Nam Ñònh. Töôùng oâng cao lôùn khoâi ngoâ, tính tình côûi môû,
oâng baûo toâi, “Tôù bieát chuù maøy coøn meät, nhöng tình hình
caùn boä giôø naøy keït quùa. Chaéc chuù maøy coù nghe vuï thaèng 2
( Tieåu Ñoaøn 2) môùi vöøa ñuïng moät traän naëng taïi Caùi Nöùa,
hieän ñang trôû veà Vónh Kim naèm döôõng quaân vaø nghæ ngôi.
Ngaøy mai chuù maøy veà trình ñieän Ñaïi UÙy Rôõ nhaän ñaïi ñoäi,
giuùp haén nghe.” Toâi gaät ñaàu ñoàng yù.
Coù ñieàu raát laï, khi ñi taùc chieán laâu, nhöõng ngöôøi lính nhö
chuùng toâi ñaõ trôû neân quen thuoäc vôùi neáp soáng ñaùnh ñu vôùi
töû thaàn naøy roài. Sau nhöõng giôø phuùt hieåm nguy laø söï thoaûi
maùi thoáng khoaùi, chaúng lo ai tranh giaønh ñoaït gheá! Moãi
laàn trôû veà thaønh phoá nghæ chöøng ít ngaøy laïi thaáy nhôù thaáy
thöông baïn höõu ñoàng ñoäi, nhôù ñôn vò. Nôi ñoù tình caûm vaø
thaùi ñoä cö xöû giöõa con ngöôøi luoân ñöôïc thöû thaùch, saøng loïc.
Vì phaûi ñoái maët vôùi caùi cheát thöôøng tröïc neân chaân thaønh

176 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ñuøm boïc nhau hôn. Nhöõng loïc löøa giaû maïo ñöôïc nhaän dieän
chæ maët raát nhanh, chæ caàn sau moät laàn ñuïng ñoä laø bieát ñaù
bieát vaøng. Khi suùng noå leân, teân bay ñaïn reùo, nhöõng pheùt laùc
huyeânh hoang troán maát, chæ coøn con ngöôøi traàn truïi thöïc söï
hieän maët. Ñoù coù leõ laø lyù do chính khieán cho nhöõng ai töøng
ôû nhöõng ñôn vò taùc chieán laâu naêm luoân caûm thaáy laïc loaøi
coâ ñôn khi ñöôïc ñöa trôû veà caùc ñôn vò yeåm trôï haäu phöông.
Hieåm nguy deã keát baïn, phuù quùy laém keû thuø, coå nhaân daïy theá.

Ñôøi lính chieán laø cuoäc haønh trình voøng troøn: Traïi lính -
maët traän - nhaø thöông. Caùi cheát ñoái vôùi lính coù khi laø moät
caùch giaûi thoaùt. Söï khoác lieät cuûa chieán tranh, söï beá taéc khoâng
theå vöôït qua noåi caùi phi lyù vaø baát coâng cuûa hieän thöïc luoân
phôi baày ra tröôùc maét. Khi khoâng coù con ñöôøng naøo ñeå ñi
ra khoûi caùi ñòa nguïc traàn gian aáy thì caùi cheát cuõng laø moät
caùch ñeå nghæ ngôi. Ñaõ coù luùc toâi suy nghieäm nhö theá. Laâu
daàn, toâi thaáy mình chai lyø ñi, maát daàn caûm xuùc. Nhöõng hoïat
ñoäng haøng ngaøy hoaëc trong chieán ñaáu trôû thaønh moät thöù
phaûn xaï mang tính baûn naêng. Laàn bò thöông ñaàu naêm 1964
trong cuoäc haønh quaân phía ñoâng baéc Cai Laäy khu vöïc Kinh
1 thöôùc, Xoùm OÂng Boác, laàn aáy ñaïi ñoäi cuûa toâi chaïm maët
vôùi Trung Ñoaøn Ñoàng Thaùp 1. Naèm taïi Quaân Y Vieän Coäng
Hoøa gaàn hai thaùng. Ngöûi muøi thuoác, nhìn caûnh chaêm soùc
thay baêng, chích thuoác haøng ngaøy… töï döng toâi ñaâm ngang
chaùn ñôøi! Moät anh chaøng thieáu uùy BÑQ teân Du naèm ngay
caïnh giöôøng, hai ba ngaøy ñaàu tieân cöù naèm thiu thæu nguû
chöøng moät laùt laïi hoâ xung phong! Vieân ñaïn ñaïi lieân laáy ñi
maát hôn nöûa caùnh tay, veà tôùi quaân y vieän ñaønh cho ñi noát
phaàn xöông vôõ vuïn coøn laïi! Du baûo toâi, “Laàn naøy thì chaéc
em ñöôïc giaûi nguõ thoâi anh nhæ?" Toâi cöôøi buoàn: “Thì cuõng
toát cho caäu thoâi”. Roài nhöõng ngaøy veà Saøigoøn nghæ döôõng
thöông, nhìn caûnh nhoán nhaùo bieåu tình, xuoáng ñöôøng. Nhöõng
laàn chính bieán noái tieáp nhau laøm toâi khoâng coøn höùng thuù gì
vôùi caùi haäu phöông luoân luoân hoãn loaïn aáy nöõa. Toâi nhôù vaø
thöông caùc ñoàng ñoäi vaø ñôn vò cuûa mình. Giôø ñaây chaéc haún
hoï ñang di chuyeån treân caùc vuøng hieåm nguy truy tìm ñòch
hoaëc ñang naèm nghæ ngôi trong caùc laøng xoùm ven quoác loä

ÑA HIEÄU 93 177

trong khi chôø ñôïi moät leänh haønh quaân môùi. Hoâm chia tay
meï ñeå trôû veà ñôn vò, meï toâi coøn daën ñi daën laïi: “Kyø naøy
con nhôù xin vôùi oâng chæ huy cho veà laøm vaên phoøng nghe
con!” Toâi gaät ñaàu cho meï vui loøng.

Toâi ñoùn xe ñoø ñi ngaõ ba Trung Löông roài ñi xe lam veà
laïi trung ñoaøn vaøo buoåi saùng. Buoåi chieàu, Vónh, só quan Ban
1 cuûa trung ñoaøn, ruû toâi ra moät quaùn nhaäu ven kinh Long
Ñònh uoáng röôïu. Boä chæ huy Trung Ñoaøn 11 naèm ngay beân
caïnh Kinh Saùng, toïa laïc trong moät caên nhaø hai taàng laàu. Con
kinh noái lieàn töø soâng Myõ Tho ñi ngöôïc leân höôùng baéc môû
ra höôùng vaän chuyeån ñöôøng thuûy vaøo khu vöïc Myõ Phöôùc
Taây vaø Thaùp Möôøi. Nöôùc kinh trong veo, maët kinh roäng
hôn hai möôi thöôùc, cö daân trong nhöõng vuøng baéc cuûa kinh
veà soáng taäp trung gaàn quaän Long Ñònh ñeå coù an ninh hôn.

Xò röôïu ñeá gaàn heát, Vónh muoán keâu theâm moät xò khaùc
thì toâi caûn laïi. Nhöùc ñaàu thaáy meï, thoâi khoâng uoáng nöõa.
Ñóa loøng heo cuõng gaàn heát, moãi ñöùa aên moät toâ chaùo xong
thì chuùng toâi ra veà. Vónh hoûi ngaøy mai coù muoán veà Saøi Goøn
chôi moät hai böõa tröôùc khi ñi Vónh Kim khoâng? Toâi baûo
thoâi, thaùng qua ôû nhaø chaùn roài, baây giôø coù veà cuõng vaäy thoâi.

Toâi ñoùn xe lam ñi ngaõ ba Vónh Kim vaøo buoåi saùng hoâm
sau. Ñaàu coøn vaùng vaát vì chai röôïu ñeá uoáng vôùi Vónh chieàu
hoâm tröôùc. Chieác xe cuõ chaïy treân höông loä gaäp gheành laøm
toâi tænh taùo daàn. Ñeán gaàn khu chôï, gaëp laïi Chöông, moät só
quan khoùa ñaøn em cuøng daân Voõ Bò ñang ngoài trong moät
quaùn coùc beân ñöôøng. Toâi xuoáng xe khoaùc ba loâ ñi doïc theo
loä. Chöông nhìn ra keâu: “Nieân tröôûng, nieân tröôûng…” Anh
em gaëp laïi nhau möøng rôõ. Chöông baûo: “Anh veà theá anh Leâ
Ba phaûi khoâng?" Toâi gaät ñaàu. Ba, bò töû thöông trong traän
ñaùnh maáy hoâm tröôùc, Lieân ñaïi ñoäi phoù bò thöông nheï hieän
ñang naèm quaân y vieän.

Nghæ döôõng quaân vaø boå sung quaân soá ñöôïc ñuùng moät
tuaàn thì Ñaïi UÙy Rôõ veà Boä chæ Huy Trung Ñoaøn nhaän leänh
haønh quaân. Tieåu ñoaøn taäp trung di chuyeån baèng xe tôùi Ba
Döøa roài loäi boä vaøo tôùi ngaõ ba Long Trung. Töø ñoù, 8 giôø saùng
hoâm sau seõ tieán veà höôùng taây tôùi muïc tieâu laø xaõ Xuaân Sôn,

178 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Caåm Sôn. Nôi ñaây noåi tieáng laø khu hang oå coá thuû cuaû caùc
Trung Ñoaøn Ñoàng Thaùp thay phieân nhau truù ñoùng ñeå thöïc
hieän caùc cuoäc taán coâng phaù hoaïi vaø phuïc kích treân quoác
loä 4. Cuoäc haønh quaân ñöôïc toå chöùc quy moâ vôùi söï tham döï
cuaû nhieàu ñôn vò, binh chuûng. Chuùng toâi ñi men theo soâng
Myõ Tho trong khi moät tieåu ñoaøn TQLC vaø moät tieåu ñoaøn
BÑQ tieán quaân töø ngoaøi quoác loä 4 ñi vaøo. Ngoaøi ra coøn coù
thieát vaän xa thuoäc Thieát Ñoaøn 6 vaø caùc ñôn vò ñòa phöông
quaân thuoäc tieåu khu Ñònh Töôøng phoái hôïp.

Cuoäc chaïm suùng leû teû baét ñaàu töø 10 giôø saùng töø caùc höôùng
tieán quaân khaùc. Cuøng thôøi gian ñoù, chuùng toâi vaãn ñang laëng
leõ di chuyeån. Cho tôùi gaàn tröa ñaïi ñoäi toâi môùi chaïm ñòch
khi coøn caùch muïc tieâu chính caû gaàn caây soá khu Xoùm OÂng
Khaâm. Toâi nhaän ñònh ñaây chæ laø caùc toaùn tieàn tieâu canh
chöøng vaø höùa heïn seõ coù moät cuoäc noå lôùn tieáp theo.

Baùm theo töø nhöõng xoùm nhoû treân ñoàng daàn daàn chuùng
toâi aùp saùt bìa laøng. Treân baûn ñoà haønh quaân, khu chuùng toâi
luïc soaùt naèm goïn beân naøy kinh, moät nhaùnh aên thoâng vaøo
soâng Myõ Tho. Caû khu vöïc laø moät beät xanh ñaäm toaøn laø döøa
vaø döøa nöôùc.

Cuoäc chaïm suùng thöïc söï noå lôùn luùc gaàn 1 giôø. Suùng ñuû
loaïi baén ra töø bìa laøng ghìm chaân ñôn vò chuùng toâi laïi. Nhôø
ñòa theá ôû ñaây laø ruoäng khoâ vaø bôø thöûa nhieàu neân chuùng toâi
coù choã nuùp traùnh deã daøng hôn. Ñaïi UÙy Rôõ cho leänh xin phaùo
binh taùc xaï yeåm trôï, moät chi ñoaøn thieát vaän xa thuoäc Thieát
Ñoaøn 6 coù moät ñaïi ñoäi ÑPQ tuøng thieát cuõng ñöôïc ñieàu tôùi
hoã trôï chuùng toâi. Laïi moät maøn luaân vuõ môùi vôùi suùng ñaïn
vaø ngöôøi cheát.

Ñôn vò ñòch boû vò trí ruùt sang beân kia kinh baèng nhöõng
chieác ghe ba laù nhoû luùc trôøi chaïng vaïng toái. Daáu veát maùu vaø
boâng baêng keùo leâ beâ beát treân coû vaø vaøi xaùc ngöôøi naèm vuøi
trong caùc haàm caù nhaân chöõ A ñaõ bò ñaïn phaùo vaø bom ñaùnh
saäp. 8 giôø, tieåu ñoaøn môùi kieåm soaùt ñöôïc muïc tieâu nhöng
trôøi ñoå toái raát mau neân khoâng luïc soaùt kyõ ñöôïc. Toån thaát cuûa
ñôn vò chuùng toâi cuõng chöa ñöôïc kieåm keâ chính xaùc. Ñaïi
UÙy Rôõ ra leänh cho boá trí phoøng thuû taïm thôøi trong khu vöïc.

ÑA HIEÄU 93 179

Ñaïi ñoäi toâi ñöôïc phaân coâng boá trí quay veá höôùng baéc. Ñaïi
ñoäi cuûa Chöông toån thaát naëng hôn lui veà naèm chung vôùi tieåu
ñoaøn. Phía ngoaøi bìa laøng giao laïi cho chi ñoaøn thieát quaân
vaän. Beân kia kinh coù tieáng chaân ngöôøi chaïy laøo xaøo. Toâi
xin baén chieáu saùng, coù tieáng ngöôøi heùt naèm xuoáng. Chuùng
toâi khai hoûa. Ñòch ñang ruùt quaân. Nhöõng laèn ñaïn chieáu saùng
vaïch nhöõng veät xanh ñoû chen nhau gaêm vaøo caùc luøm buïi
beân kia bôø kinh. Laïi coù tieáng ngöôøi la í ôùi keâu goïi nhau,
nhöõng tieáng chaân chaïy bì boõm trong nöôùc…

9 giôø ñeâm. Chieán
tröôøng chìm trong im
laëng. Caû tieáng coân
truøng cuõng khoâng
nghe. Caùi laëng leõ cuûa
cheát choùc vaø kinh
hoaøng. Toâi naèm sau
moät thaân caây döøa nhìn
qua beân kia bôø kinh. Beân aáy giôø ñaây cuõng laëng im khoâng
tieáng ñoäng. Nhìn leân baàu trôøi maây phuû khoâng moät vì sao.
Chieác phi cô thaû traùi saùng bay vaàn vuõ, tieáng ñoäng cô uø uø
nghe buoàn naãu ruoät. Laâu laâu moät chieác phi cô bay ngang raát
cao, chæ coù ñeøn tín hieäu maøu ñoû nhaáp nhaùy ôû phía ñuoâi laø
coøn thaáy roõ. Cuoäc chieán naøy seõ keát thuùc nhö theá naøo ñaây?
Vaøi thaùng tröôùc, maáy oâng töôùng coøn thay nhau laøm ñaûo
chaùnh, chænh lyù. Sinh vieân hoïc sinh nay xuoáng ñöôøng bieåu
tình, mai xuoáng ñöôøng tranh ñaáu… khoâng bieát nhöõng ngöôøi
ñoù coù bao giôø nghó tôùi nhöõng ngöoøi lính quaàn aùo öôùt suõng
buøn nöôùc, ñang naèm giöõa caùi cheát rình raäp? Töø tieàn tuyeán
nhìn veà moät haäu phöông luoân nhoán nhaùo xaùo troän. Raát buoàn.

Luõ baïn cuøng hoïc chung lôùp thôøi trung hoïc ñaïi hoïc nay
cuõng taûn ra töù höôùng, ñöùa vaøo lính, ñöùa troán lính vaøo böng,
ñöùa doït ra nöôùc ngoaøi… chaúng ñöùa naøo yeân phaän. Ñaát nöôùc
toâi ñieâu linh quaù, oan nghieät quaù, cöù cheùm gieát hoaøi nhö
theá naøy bao giôø môùi ngöng tay? Nhôù tôùi böùc thö coâ baïn gaùi
môùi nhaän ñöôïc hai hoâm tröôùc, ñaùnh tieáng gia ñình muoán coù
cuoäc gaëp maët chính thöùc cuûa hai beân. Môùi ñoù maø cuõng hai

180 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

naêm roài töø ngaøy gaëp nhau. Ñôøi ngöôøi con gaùi coù thì, ñaâu
coù theå cöù chôø ñôïi vieãn voâng khoâng roõ ñích ñeán seõ nhö theá
naøo. Toâi ñònh buïng sau cuoäc haønh quaân naøy veà seõ vieát traû
lôøi roõ raøng khuyeân coâ ta haõy tìm moät ngöôøi khaùc coù cuoäc
soáng bôùt hieåm nguy hôn. Thöïc ra cuõng ñaõ coù laàn toâi vieát
boùng gioù nhö theá nhöng khoâng bieát coâ aáy coù nhaän ra khoâng,
hay nhaän ra maø laøm nhö khoâng hay bieát! Khoùa só quan cuaû
toâi ra tröôøng hoài cuoái thaùng 3 naêm 63, môùi hôn hai naêm maø
ñaõ hôn hai chuïc maïng trong toång soá 180 thieáu uùy ra tröôøng
giaõ töø cuoäc chôi. Cuoäc chieán ngaøy caøng hung döõ hôn, tính
maïng con ngöôøi ngaøy caøng reû ruùng hôn. Ñaát aên thòt ngöôøi,
ñoàng ruoäng hoang hoùa, daân tình xô xaùc, taûn laïc, bieát bao
nhieâu laø ñieàu buoàn ñau.

Baûy
Laøm cho haõng Sequel ñöôïc hai naêm thì haõng baùn laïi cho
taäp ñoaøn Solectron lôùn hôn. Tröôùc hoâm chia tay, Jason baûo
haõy giöõ lieân laïc xem khi naøo coù theå giuùp ñöôïc gì haén seõ
giuùp. Coøn Baùch thì baûo taïm thôøi haén nghæ laøm, laõnh löông
thaát nghieäp moät thôøi gian roài tính tieáp. Toâi baûo tuoåi caäu
coøn treû sao khoâng vaøo college hoïc laáy moät ngheà chính thöùc
maø soáng cho coù töông lai. Baùch cöôøi baûo toâi cuõng ñaõ thöû
roài, ñaàu toâi troáng roãng, buïng da muoán ñau luùc naøo thì ñau,
luùc naøo cuõng ngoài ñöùng khoâng yeân, chaúng laøm gì ra hoàn.
Cuoäc chieán tranh ñaõ cöôùp ñi cuûa toâi moïi thöù. Ba toâi, töø khi
toâi vaø oâng anh reå ñi tuø, ñaâm chöùng baát maõn chöûi töù tung,
chính quyeàn ñòa phöông baét oâng ñi caûi taïo cho tôùi luùc nhìn
ra oâng bò chöùng taâm thaàn gaàn hai naêm sau môùi thaû oâng veà
thì oâng cuõng khoâng soáng noåi quaù moät thaùng. Meï toâi bò traàm
caûm, caû ngaøy chaúng noùi moät lôøi vôùi baát cöù ai. Khi toâi ra tuø
veà baø coù nguoâi ngoai chuùt ít vaø luùc tænh taùo nhaát laø luùc baø
vaøo Hoäi An thaêm toâi roài khuyeân toâi phaûi boû xöù maø ñi tìm
ñöôøng soáng. Baø baûo: “Ñaát nöôùc naøy khoâng coù dung chöùa con
ñaâu." Toâi töø giaõ meï khoùc söng caû maét. Chò hai toâi baùn nhaø
cuûa ba maù ruoät, ruùt veà beân nhaø choàng ngoaøi Hoäi An soáng
vôùi 5 ñöùa con sau khi ba maù toâi maát. OÂng anh reå laø ñaïi uùy

ÑA HIEÄU 93 181

tieåu ñoaøn tröôûng ñiaï phöông quaân bò ñöa ñi Baéc naêm 1977
thì bò bònh kieát lò cheát chaúng bieát choân ôû ñaâu. Con vôï toâi
cöôùi chöa ñaày naêm boû ñi laáy laøm beù thaèng chuû tòch xaõ oâng
thaáy coù töùc khoâng. Thaø raèng noù laáy ai cuõng ñöôïc ñaèng naøy
laïi ñi laáy ngay moät thaèng haïi caû gia ñình mình. Toâi laëng
im nghe Baùch keå maø buøi nguøi. Toâi baûo coâ ta laáy haén chaéc
cuõng vì cuoäc soáng maø thoâi traùch laøm gì. Caäu phaûi bieát laø khi
tuïi mình ñi tuø, chæ coù ñaùm caùn boä môùi coù khaû naêng kieám ra
ñoà aên maø chu caáp cho ngöôøi khaùc. Ñöøng traùch coâ aáy, coâ ta
coøn quaù treû maø, vaû laïi chính caäu ñaâu coù tin raèng khi ñi tuø
roài seõ coù moät ngaøy caäu trôû veà phaûi khoâng? Baùch nghe toâi
noùi, ngoài laëng im khoâng leân tieáng nöõa, toâi chaúng bieát haén
nghe lôøi toâi noùi laø coù lyù hay cho raèng nhöõng lôøi khuyeân ñoù
chæ laø lôøi nhaûm nhí cuõng neân.

Taùm
Saùng hoâm sau, Tieåu Ñoaøn 41BÑQ phía beân kia kinh
luïc soaùt tieán quaân leân ngang vôùi chuùng toâi. Tieáng Thoâng,
thaèng baïn cuøng khoùa hoûi voïng sang, “Tieåu ñoaøn maáy ñaáy?”
Moät ngöôøi lính trong ñaïi ñoäi traû lôøi "Tieåu Ñoaøn 2/11." “Coù
trung uùy Vuõ ñoù khoâng?” Toâi nhaän ra Thoâng, haén ñöa tay
vaãy, hoûi voïng sang, “Maøy khoûe khoâng? Coù gì laï khoâng?..
Vôï con gì chöa?” Toâi cöôøi lôùn, "Khoâng coù gì môùi, cuõng vaãn
vaäy thoâi.” Hoài treân Voõ Bò, hai ñöùa chuùng toâi cuøng chung
Ñaïi Ñoäi F. Thoâng ngöôøi Hueá tính hieàn laønh deã thöông, ít
noùi. Thænh thoaûng hai ñöùa veà gaëp maët nhau taïi Myõ Tho
thöôøng ruû nhau ñi nhaäu taïi caùc quaùn beân soâng. Toâi hoûi coù
thaáy daáu veát gì khoâng? Thoâng baûo veát maùu me tuøm lum
vôùi vaøi caùi xaùc vaø maáy teân ngaéc ngoaûi naèm laïi coøn tuïi noù
chaïy veà höôùng Baéc heát roài.
Tieåu ñoaøn chuùng toâi ñöôïc leänh gom nhöõng thöông binh
veà moät ñòa ñieåm ñeå di taûn, rieâng nhöõng ngöôøi cheát thì ñöôïc
chôû sau. Sau ñoù, ñôn vò ñöôïc leänh boïc theo kinh ñi ngöôïc ra
quoác loä 4 trôû veà quaän Cai Laäy. Chuùng toâi nhaän leänh ñeâm
nay seõ taïm truù quaân theo xoùm ven quaän ñeå laøm tröø bò cho
tieåu ñoaøn TQLC vaø 2 tieåu ñoaøn boä binh khaùc cuûa Trung

182 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Ñoaøn 12 tieáp tuïc truy kích ñòch ñang ñaøo taåu veà höôùng Ñoàng
Thaùp. Treân ñöôøng ñi ra quoác loä, toâi baét gaëp töøng ñoaøn ghe
xuoàng nhoû noái ñuoâi nhau quay trôû veà khu vöïc giao tranh
hoâm qua. Baø con daân laøng trôû veà xem nhaø cöûa cuûa mình
ra sao. Cuoäc chieán tranh naøy thaät töùc cöôøi, gioáng nhö moät
troø chôi. Toâi thaàm nghó khi nhìn thaáy nhöõng daân laøng ñang
treân ñöôøng trôû veà nhaø nôi cuoäc giao chieán chöa bay heát muøi
thuoác suùng. Hoï seõ vun queùn thu doïn laïi ñoáng tro taøn ñoå naùt
lôïm muøi tanh cuûa maùu vaø muøi kheùt cuûa thòt da ngöôøi vaø
suùc vaät cheát, ñeå roài moät ngaøy naøo sau ñoù khi nhöõng ñôn vò
coäng saûn trôû laïi. Laïi coù moät cuoäc giao tranh môùi, roài chaïy
tieáp, laøm hoaøi, khoâng bieát nhöõng ngöôøi daân voâ toäi ñoù ñang
suy nghó gì...? Cuoäc chieán naøy ñaõ laøm moïi ngöôøi döûng döng
vôùi söï ñau thöông maát maùt, vôùi caùi taøn baïo voâ nhaân roài. Taát
caû chæ laø troø chôi troán tìm. Cuoäc chôi coù suùng ñaïn thaät vaø
ngöôøi cheát thaät, chæ coù nhöõng lôøi tuyeân boá cuûa caùc chính trò
gia haøng ngaøy treân baùo chí ñaøi phaùt thanh laø giaû doái thoâi.
Cay ñaéng laø caû ngöôøi tìm laãn ngöôøi troán ñeàu khoâng muoán
gaëp maët nhau, bôûi vì, cöù moãi laàn gaëp maët nhö theá, bieát bao
oan khieân tang toùc laïi ñoå aäp ñeán.

Toái hoâm aáy, naêm ñöùa chuùng toâi, Nguyeãn Thoâng - TÑ41
BÑQ, Trònh Vaên Hueä vaø Nguyeãn Ngoïc Ñieäp TQLC, Vónh
Nhi - TÑ3/12 vaø toâi kieám moät quaùn nhoû goùc chôï ngoài uoáng
bia. Laâu laém keå töø ngaøy ra tröôøng, ñaõ gaàn 2 naêm baây giôø
môùi coù dòp gaëp nhau ñoâng nhö vaäy. Chuùng toâi ngoài keå nhau
nghe nhöõng baïn cuøng khoùa ñaõ ra ñi, oân laïi nhöõng kyû nieäm
trong saùng hoàn nhieân luùc coøn ôû tröôøng, nhöõng giôø hoïc vaên
hoùa, nhöõng buoåi taäp quaân söï… Gaàn nöûa ñeâm, Nhi ñöùng daäy
noùi vôùi Hueä vaø Thoâng, “Thoâi tuïi baây veà nghæ ñi ngaøy mai
phaûi ñi sôùm roài ñoù nha!” Chia tay nhau ai veà ñôn vò naáy
maø thaáy trong loøng nao nao. Coù leõ bôûi vì cuoäc chôi troán tìm
naøy laïi tieáp tuïc khôûi ñaàu ôû moät vuøng ñòa theá khaùc. Bieát ñaâu
cuoäc hoäi ngoä ñeâm nay cuõng laø cuoäc vónh bieät cuûa moät ñöùa
naøo ñoù trong boïn vaøo ngaøy hoâm sau!

Roát cuïc, cuoäc chôi nöûa nöôùc ñi tìm nöûa kia ñi troán cuõng
ñaõ chaám döùt gaàn 10 naêm sau böõa nhaäu cuûa chuùng toâi ñeâm

ÑA HIEÄU 93 183

aáy. Ba trong naêm ñöùa cuõng khoâng coøn. Giôø ñaây chæ coøn laïi
Thoâng vaø toâi. Ngaøy 30 thaùng 4 naêm 75 hai beân troán vaø tìm
ñaõ giaùp maët nhau. Moïi che daáu ñöôïc phôi baày. Daân toäc toâi
leâ leát ra khoûi cuoäc chieán tranh vôùi thöông tích ñaày mình vaø
moät taâm thaàn hoaûng loaïn hoang mang toät ñoä. Vaø cuõng töø
buoåi saùng thaùng Tö naêm aáy caû daân toäc laïi daét tay nhau böôùc
vaøo moät cuoäc troán tìm môùi. Laàn naøy thay ñoåi thaønh phaàn
tham döï, ñaûng caàm quyeàn truy ñuoåi, caû daân toäc toâi ñi troán!
Daân toäc toâi ôi, bieát ñeán bao giôø môùi ñöôïc soáng bình yeân?

Trôøi ñaõ bôùt möa hôn nhöõng tuaàn tröôùc ñoù. Moät hai ngaøy
naéng raùo xen keõ trong tuaàn laïnh coùng caû ngöôøi. Buoåi chieàu
ngaøy Leã Taï Ôn trôøi laát phaát möa. Laùi xe ñi qua nhöõng khu
nhaø sang troïng ñeøn keát thaønh chuøm laáp laùnh chieáu saùng.
Boãng döng toâi nhìn thaáy hình aûnh nhöõng ngaøy möa cuûa
vuøng Ñoàng Thaùp ngaøy naøo trong quaù khöù treân queâ höông.
Nhôù tôùi nhöõng ñoàng ñoäi cuûa toâi ñaõ naèm xuoáng treân khaép
vuøng ñaát nöôùc. Thöông nhöõng ngöôøi daân queâ chaân chaát treân
nhöõng vuøng ñaát xa xoâi heûo laùnh vôùi nhöõng caùi teân heát söùc
bình dò moäc maïc: Xoùm OÂng Boác, Xoùm OÂng Ñuøm, gaãy Côø
Ñen, Côø ñoû, Coå Coø, Caùi Quao, Caùi Môn, Soâng Traêng, Moû
Veït, Hoát Hoaû, Caàu Ngang, Caàu Keø, OÂ Laéc, Baø Om, Soùc
Ruoäng… Nhöõng nôi aáy toâi ñaõ ñi qua vaø maùu cuûa chuùng toâi
ñaõ ñoå xuoáng, moät soá ñoàng ñoäi chieán höõu cuûa toâi ñaõ naèm
laïi. Chuùng toâi, nhöõng ngöôøi lính chieán ñaõ töø trong khoâng
gian ñan daày daáu ñaïn, böôùc treân nhöõng neûo ñöôøng chaèng
chòt bom mìn, ñaõ hít thôû caùi khoâng khí naëc noàng trí traù vaø
phaûn boäi ñeå ra khoûi cuoäc chieán. Trong noãi coâ ñôn vaø khoå
ñau taän cuøng cuûa kieáp nhaân sinh. Moät caûm giaùc raát maïnh
nhö boãng döng coù ai chaën ngang coå. Toâi cho xe döøng saùt
beân leà ñöôøng. Maét toâi môø ñi khoâng bieát vì côn möa ngoaøi
kia hay bôûi moät côn möa khaùc ñang ñoå xuoáng ngay trong
chính loøng mình.

Song Vuõ
(Muøa Leã Taï Ôn 2010)

184 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Taâm Söï Vôùi Ñaëng Kim Thu

ªª Phaïm Kim Khoâi K19

Moãi laàn coi ñaù banh
Tao laïi nhôù maøy
Ñaëng Kim Thu
Thuû moân ñoäi boùng noåi danh
Khoùa 19 Sinh Vieân Só Quan Tröôøng Voõ Bò
Taán coâng
Phoøng thuû
Giöõ vöõng khung thaønh
Voâ ñòch tuùc caàu Tuyeân Ñöùc

ÑA HIEÄU 93 185

Roài vôùi nieàm tin raïo röïc
Y nhö luùc ñaù banh
Chuùng mình xuoáng nuùi xuaát chinh
Giao tranh vôùi quaân giaëc Coäng
Khoâng heà nao nuùng
Ñaïp treân ñaàu chuùng noù tieán leân
Ñaát leäch trôøi nghieâng
Khaép caùc chieán tröôøng maùu löûa
Laãy löøng moät thuôû
Taán coâng
Phoøng thuû
Baûo veä khung thaønh ñaát nöôùc thaân yeâu
Trôù treâu
Chuùng ta khoâng bao giôø boû cuoäc
Khoâng bao giôø thaát öôùc
Hieán daâng ñôøi cho toå quoác thieâng lieâng
Nhöng
Chöõ nhöng coù ai ngôø ñöôïc
Ngaøy cuoái cuøng trong thaùng Tö ñen
Töùc töôûi tan haøng theo leänh buoäc
Oan nghieät
Taïi sao
Ñaây laø caâu hoûi
Cho nhöõng keû gaây ra laàm loãi
Traû lôøi
Thu ôi
Moãi laàn coi ñaù banh
Tao laïi nhôù maøy
Nhôù tôùi tinh thaàn ñoäi boùng noåi danh
Khoùa 19 Sinh Vieân Só Quang Tröôøng Voõ Bò

186 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

Theâm Moät “Ñoøn” Môùi
Cuûa Nghò Quyeát 36!

ªª Muõ xanh Phaïm vaên Tieàn

Baøi cuûa taùc giaû Vuõ AÙnh ñöôïc ñaêng trong muïc
“Chuyeän khoù tin nhöng coù thaät” trong soá baùo
Ngöôøi Vieät Dallas soá 882 ra ngaøy 24/12/2010.
Ñaây laø baøi vieát thöù nhì tieáp theo baøi vieát tröôùc ñaây cuõng
treân tôø baùo naày: Choáng Coäng Laøm Sao Khoûi Bò Kieän! Noùi
cho cuøng thì caùc baøi vieát cuûa oâng Vuõ AÙnh lyù luaän quaù doâng
daøi, nhöng töïu trung chæ laø vieäc beânh vöïc nhöõng thaønh phaàn
tieáp tay cho moät nghò quyeát Vieät coäng vaø cheâ traùch nhöõng
thaønh phaàn quoác gia, nhöõng ñoàng höông tî naïn coäng saûn,
nhöõng nhaø hoaït ñoäng laõnh ñaïo coäng ñoàng, caùc cô quan
truyeàn thoâng baùo chí vaø goàm hôn 150 nhaø trí thöùc maø chaúng
bieát laøm sao choáng laïi moät nghò quyeát gian aùc. Nghò Quyeát
36 chaúng tan, maø caùc toå chöùc choáng nghò quyeát ñoù bò chaùy
nhö boù ñuoác.
Ñaây laø ñoaïn môû ñaàu trong baøi vieát môùi cuûa oâng: “Noùi
moät caùch toùm löôïc, ñoøn môùi cuûa Nghò Quyeát 36 laø chieán
dòch “daân vaän”. Moät vaøi ngöôøi thích dao to buùa lôùn thì goïi
ñoù laø “chieán dòch nhuoäm ñoû haûi ngoaïi” cho theâm phaàn gay
caán. Nhöõng ngöôøi traàm tónh hôn, saâu saéc hôn thì toû ra lo
ngaïi thaät söï. Trong nhöõng caâu chuyeän rieâng tö nôi goùc moät
quaùn caø pheâ vaéng, hoï ñaët vaán ñeà, ñaïi khaùi toùm löôïc nhö sau:
“Theá lieäu trong coäng ñoàng naày coù ai bieát chaéc nghò quyeát
36 laø caùi gì khoâng, hay cöù noùi ra thì chæ coù moät caùch hieåu ñoù
moät aâm möu, moät phöông thöùc nhuoäm ñoû coäng ñoàng ngöôøi

ÑA HIEÄU 93 187

Vieät ôû haûi ngoaïi? Maø cöù cho
raèng nghò quyeát 36 chæ giaûn
dò nhö theá ñi, vaäy chuùng ta
choáng noù baèng caùch naøo?
Bieåu tình bao vaây caùc cô
sôû ngoaïi giao cuûa hoï? Toát
laém, nhöng ñeán bao giôø?
Bieåu tình choáng nhöõng cô
sôû truyeàn thoâng hay thöông
maïi naøo khoâng ñoàng tình vôùi caùc laõnh tuï coäng ñoàng, caùc
oâng uûy ban? Cöù cho laø toát ñi, nhöng ñaõ coù bao giôø caùc cuoäc
bieåu tình bieåu döông nhö vaäy thaønh coâng chöa? Cho ñeán
baáy giôø boïn ñoû tung ra ñoøn thöù nhì thì haønh ñoäng naày chöùng
toû ñieàu gì? Tröôùc maét, coù phaûi laø ñoøn daân vaän cuûa ngöôøi
coäng saûn cho thaáy nghò quyeát 36 chöa cheát vaø nhöõng noã
löïc cuûa ngöôøi ñöùng ra choáng ñaõ khoâng thaønh coâng khoâng?"

Chöa nghe ai noùi töøng coù caù nhaân hay taäp theå coäng ñoàng
naøo "Bieåu tình choáng caùc cô sôû truyeàn thoâng hay thöông
maïi naøo khoâng ñoàng tình vôùi caùc laõnh tuï coäng ñoàng, caùc
oâng uûy ban" caû, oâng Vuõ AÙnh nhaäp nhaèng chuyeän nhöõng cô
quan truyeàn thoâng ñaêng baøi, hình aûnh tuyeân truyeàn cho CS
bò bieåu tình phaûn ñoái roài töï lau maët baèng caùch ñaùnh ñoàng
chöõ nghóa laø vì “khoâng ñoàng tình vôùi caùc laõnh tuï coäng ñoàng,
caùc oâng uûy ban!”

Ñoïc ñoaïn vaên treân ñaây ai cuõng cöù töôûng oâng laø ngöôøi
yeâu nöôùc thöù thieät, oâng suy tö vaø lo ngaïi moät caùch traàm
tónh saâu saéc. Nhöng lo ngaïi roài ñeå laøm gì cho toå quoác vaø
daân toäc, chaúng thaáy oâng nhaéc ñeán. Boâi baùc hôn oâng coøn
móa may daãn chöùng moät vaán ñeà voâ cuøng quan troïng trong
cuoäc ñaáu tranh chính trò moät maát moät coøn vôùi keû thuø baèng
nhöõng caâu chuyeän phieám nôi moät goùc caø pheâ vaéng veû naøo
ñoù, thöôøng laø ñeå baøn nhöõng tin xe caùn choù, choù caùn xe...

OÂng coi thöôøng caùc vò laõnh ñaïo coäng ñoàng, oâng goïi mæa
mai hoï laø caùc laõnh tuï choáng coäng, caùc oâng uûy ban...! Ñieàu
naày ñaõ noùi leân loøng thuø haän vaø ích kyû cuûa moät con ngöôøi
taàm thöôøng. Caùc vò aáy laø nhöõng ngöôøi töï nguyeän aên côm

188 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

nhaø vaùc ngaø voi, hy sinh thôøi giôø vaø haïnh phuùc rieâng tö,
chæ vì moät taám loøng son saéc vôùi queâ höông ñaát nöôùc. Hoï
chaúng coù moät thöù quyeàn haønh gì caû, ngoaøi vieäc keâu goïi,
naøi næ ñoàng höông, saün saøng ñi tieân phong ñöùng muõi chòu
saøo tröôùc nhöõng aâm möu quyû quaùi cuûa keû thuø. Taïi sao oâng
khoâng tieáp tay vôùi hoï maø laïi cheâ traùch hoï?

Trong cuoäc chieán giaûi theå moät cheá ñoä gian aùc vôùi nhieàu
troø löu manh, chuùng ta khoâng theå chaáp nhaän thaùi ñoä chaøng
haûng, hai haøng. OÂng khoâng goùp yù xaây döïng maø chæ thích
ñoùng vai troø ñöùng beân leà laøm thaày baøn, chôø ñôïi sô hôû ñeå maø
ñaû kích pheâ bình cheâ bai chaúng mang ñöôïc lôïi loäc gì. Nhö
ñoaïn oâng vieát döôùi ñaây “Theá roài nhaân vuï Lyù Toáng xòt hôi
cay vaøo ca só Ñaøm Vónh Höng, uûy ban vaän ñoäng choáng tay
sai töng böøng bieåu döông baèng moät cuoäc bieåu tình choáng moät
show nhaïc coù Ñaøm vónh Höng haùt ôû Anaheim Convention
Center. Ban toå chöùc bieåu tình tuyeân boá thaéng lôïi (nhöng
söï thaät coù thaéng hay khoâng thì cuõng chöa ai bieát vì caàn coù
söï ñaùnh giaù ñoäc laäp), uûy ban hoïp baùo caám cöûa khoâng cho
3 nhaø baùo haønh ngheà (thöïc söï caùc oâng caùc baø trong uûy ban
laøm gì coù quyeàn haønh naày, ngay caû toång thoáng Myõ cuõng
khoâng coù caùi quyeàn aáy huoáng chi chæ maáy oâng baø quyeàn
thì chaúng coù maø haønh thì cuõng khoâng). Bò phaûn baùc, uûy ban
chaùy nhö caây ñuoác…”

Coäng Ñoàng Ngöôøi Vieät Quoác Gia laø moät toå chöùc thieän
nguyeän, ñöùng ra ñaûm traùch caùc coâng vieäc chung khoâng ai
traû löông vaø cuõng chaúng coù quyeàn haønh gì. Ñieàu ñoù ñuùng
khoâng ai choái caõi. Caùc cuoäc hoïp baùo cuûa coäng ñoàng thöôøng
ñöôïc thueâ möôùn moät nôi naøo ñoù ñeå thoâng tin ñeán toaøn theå
moïi ngöôøi nhöõng vaán ñeà lieân quan heä troïng trong moïi cuoäc
sinh hoaït cuûa ñoàng höông maø mình laø ngöôøi ñöôïc baàu cöû
ñaïi dieän. Vaø vì vaäy hoï coù quyeàn khoâng môøi cuõng nhö khoâng
chaáp nhaän nhöõng thaønh phaàn chuyeân moân rình raäp ñaùnh
phaù, nhöõng keû luoân lôïi duïng danh töø kyù giaû laøm xaùo troän
cuoäc soáng bình yeân cuûa moïi ngöôøi. Ñaâu phaûi heã ai cöù töï
xöng laø nhaø baùo thì hoï coù quyeàn tham döï, nhaát laø nhöõng
nhaø baùo coù thaønh tích baát haûo, baùo haïi, baùo ñôøi, chaúng ai

ÑA HIEÄU 93 189

môøi maø maët lyø lôïm cöù ñeán.
Vieäc taåy chay, hoaëc toáng coå hoï ra khoûi phoøng hoïp laø moät

vieäc laøm ñuùng ñaén chaúng coù gì vi phaïm caû. Vieäc taùc giaû
mang quyeàn haïn cuûa toång thoáng Myõ nhö treân ñaây laø moät söï
huø doïa, baøo chöõa loá bòch voâ duyeân. Ngay caû Nguyeãn Minh
Trieát, Nguyeãn Taán Duõng khi ñöôïc môøi sang Myõ, ñöôïc ñoùn
tieáp long troïng nhö laø moät vò khaùch quyù cuûa ñaát nöôùc vaø
nhaân daân Hoa Kyø, coøn bò ñoàng höông tî naïn chuùng ta choáng
ñoái ñuoåi veà, keå caû vieäc anh Leâ Phöôùc Tuaán ñaám vaøo maët
teân phuï taù phoù thuû töôùng coäng saûn ngay trong khuoân vieân
toøa Baïch OÁc daàu phaûi bò ra toøa döôùi aùp löïc cuûa toøa ñaïi söù
Vieät coäng, nhöng nhôø coù chính nghóa vaø söï hoã trôï heát loøng
cuûa ñoàng höông tî naïn neân cuõng chaúng sao, hieän anh ñang
ôû Dallas vaø vaãn tieáp tuïc cuøng coäng ñoàng trong moïi cuoäc
bieåu tình choáng vaên coâng coäng saûn. Ñoù môùi chính laø quyeàn
töï do hieám coù vaø cao caû cuûa moät xöù sôû vaên minh. Vieäc laøm
cuûa chuùng ta coù chính nghóa roõ raøng, khoâng coù baát cöù luaät
phaùp naøo ôû ñaây caám caûn chuùng ta.

Haõy xem oâng vieát tieáp: “'Hoùa ra duø chöa quyeàn haønh gì
maø caùc oâng caùc baø trong uûy ban ñaõ haønh ñoäng y chang boïn
ñoû ñoái vôùi caùc bloggers ôû Vieät Nam thôøi gian gaàn ñaây. Heøn
chi maø maáy oång chaúng aâm thaàm ñoùng cöûa. Môùi vaän ñoäng
thoâi maø ñaõ gheâ gôùm nhö vaäy chöù giaû söû maø maáy oång caàm
quyeàn thì boû meï daân ñen'. Khoâng thieáu gì nhöõng ngöôøi trong
coäng ñoàng noùi nhö vaäy…” Chaúng ai laø ngöôøi Vieät Nam tî
naïn coäng saûn than phieàn ñieàu naày, tröø nhöõng thaønh phaàn
tieáp tay noái giaùo cho giaëc qua hình thöùc nghò quyeát 36. Vieäc
giaûi theå cheá ñoä coäng saûn khoâng phaûi laø chuyeän deã daøng,
moät ngaøy moät böõa, maø phaûi tröôøng kyø khaùng chieán coù theå
töø theá heä naày sang theá heä khaùc. Töï do naøo cuõng phaûi traû
baèng xöông, baèng maùu, ngay caû cheát choùc tuø ñaøy. Caàn ñoøi
hoûi nhöõng taám loøng yeâu nöôùc cao caû vaø moät söï hy sinh ñoaøn
keát thaät söï. Thôøi gian coù theå daøi ngaén, nhöng ñöøng bao giôø
ñem thaønh baïi ñeå luaän anh huøng! Caùc nhaø ñaáu tranh trong
nöôùc bieát chaéc raèng sôùm muoän gì roài cuõng seõ bò ngoài tuø,
nhöng hoï chaúng coù gì lo sôï caû. Cha Lyù vöøa ra lôøi keâu goïi

190 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

giaûi theå cheá ñoä coäng saûn ñeå thieát laäp cheá ñoä daân chuû ña
ñaûng Vieät Nam, thaêng tieán hoøa bình duø oâng bieát tröôùc roài
ra chuùng seõ baét giam oâng trôû laïi baát cöù luùc naøo, nhöng loøng
yeâu ñaát nöôùc khoâng cho pheùp oâng im laëng. Thaø noùi ra luùc
naày tröôùc khi oâng laïi bò bòt moàm bòt mieäng nhö trong phieân
toøa oâ nhuïc tröôùc ñaây.

OÂng laïi cho raèng nhöõng oàn aøo chaán ñoäng, nhöõng caùo
buoäc, laêng maï, chuïp muõ, loän xoän nhaát chæ dieãn ra trong
coäng ñoàng Vieät Nam ôû beân naày Thaùi Bình Döông, coøn beân
kia daân chuùng coù bieát khoâng? ÔÛ ñaát nöôùc töï do naày, khoâng
ai coù quyeàn laêng maï hoaëc chuïp muõ ai, chæ coù nhöõng keû coù
taät thöôøng hay giaät mình. Khoâng coù löûa laøm sao coù khoùi,
khoâng coù nhöõng keû tieáp tay, daøn döïng, môøi moïc, thueâ möôùn,
quaûng baù truyeàn thoâng thì laøm sao coù chuyeän choáng coäng
maø oâng cho laø oàn aøo, baùt nhaùo. Laø moät nhaø baùo laïi laø töøng
laøm chuû buùt moät tôø baùo lôùn, theá maø taïi sao oâng ñaët ra moät
caâu hoûi voâ cuøng ngôù ngaån nhö vaäy, ñieàu naày hôi quaù ñaùng,
khoâng ñuùng söï thaät. Caù nhaân ngöôøi vieát baøi naày ñaõ töøng
gaëp vaø nghe nhöõng lôøi xaùc nhaän töø giaùo sö Nguyeãn Chính
Keát, nhaø ñaáu tranh daân chuû cho Vieät Nam, hieän ñang ñöôïc
tî naïn coäng saûn taïi Hoa Kyø. OÂng ñaõ noùi: “Ñoàng baøo ôû trong
nöôùc, moãi laàn nghe haûi ngoaïi bieåu tình choáng coäng saûn thì
hoï möøng laém, caøng choáng chuùng bao nhieâu caøng laøm taêng
theâm khí theá cuûa caùc nhaø ñaáu tranh daân chuû trong nöôùc
chuùng toâi baáy nhieâu”.

Ñaâu coù phaûi chæ coù ôû Hoa Kyø chuùng ta choáng ñaâu, maø töø
AÂu qua UÙc hay khaép naêm chaâu cuõng theá. Nôi naøo coù ngöôøi
Vieät tî naïn coäng saûn laø nôi ñoù cuõng coù nhöõng thaønh phaàn
tieáp tay, coø moài, aên côm quoác gia thôø ma coäng saûn, vaø cuõng
chính nhöõng nôi ñoù môùi laøm neân ñöôïc söùc maïnh coäng ñoàng.

Tröôùc khi vieát tieáp toâi xin daãn chöùng moät soá ñieàu quan
troïng trong nghò quyeát soá 36/NQ-TW ngaøy 26/3/2004 cuûa
Boä Chính Trò veà coâng taùc ñoái ngoaïi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi,
ñeå khoûi bò oâng cheâ laø choáng coäng vu vô. Vì trong phaïm vi
baøi vieát haïn heïp, toâi chæ neâu ra nhöõng ñieåm caàn thieát lieân
quan ñeán nhöõng vaán ñeà ñang soâi noåi trong sinh hoaït coäng

ÑA HIEÄU 93 191

ñoàng ngöôøi Vieät cuûa chuùng ta.
Trong phaàn thöù ba veà Nhieäm Vuï Chuû Yeáu, ôû ñoaïn 5 nhö

sau: “Tích cöïc ñaàu tö cho chöông trình daïy vaø hoïc tieáng
Vieät cho ngöôøi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi, nhaát laø cho theá heä
treû. Xaây döïng vaø hoaøn chænh saùch giaùo khoa tieáng Vieät cho
kieàu baøo, caûi tieán chöông trình daïy tieáng Vieät treân voâ tuyeán
truyeàn hình, ñaøi phaùt thanh vaø qua maïng internet. Cöû giaùo
vieân daïy tieáng Vieät tôùi nhöõng nôi coù theå giuùp baø con hoïc
tieáng Vieät. Toå chöùc traïi heø noùi tieáng Vieät cho thanh, thieáu
nieân ngöôøi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi. Toå chöùc cho caùc ñoaøn
ngheä thuaät, nhaát laø caùc ñoaøn ngheä thuaät daân toäc ra nöôùc
ngoaøi bieåu dieãn phuïc vuï coäng ñoàng. Taïo ñieàu kieän cho caùc
ngheä só, vaän ñoäng vieân laø ngöôøi Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi veà
nöôùc bieåu dieãn, thi ñaáu quoác teá. Thöôøng xuyeân toå chöùc caùc
chöông trình giao löu vaên hoùa, vaên hoïc, ngheä thuaät, trieån
laõm, hoäi thaûo, du lòch, veà nguoàn…”

Nghò quyeát 36 coäng saûn nguyeân thuûy laø moät nghò quyeát
“daân vaän” roài. Nhöng ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích ñoù, chuùng tìm
ñuû moïi caùch vaän ñoäng ñeå boïn tay sai naèm vuøng thöc hieän
baèng nhieàu chieâu thöùc khaùc nhau, chaúng coù “Ñoøn” naøo laø
ñoøn môùi nhö oâng ñaõ “bòa” trong lôøi töïa baøi vieát cuûa oâng.
Nghò quyeát 36 do chính thuû töôùng Vieät gian coäng saûn Voõ
Vaên Kieät ñaõ kyù vôùi nhöõng lôøi nhaén nhuû nhö sau: “Toâi keâu
goïi taát caû ñoàng baøo trong nöôùc vaø ñang ôû nöôùc ngoaøi haõy
höôùng veà toå quoác, ñoàng taâm ñoaøn keát, goùp phaàn xaây döïng
ñaát nöôùc ta. Chuùng ta heát söùc quan taâm ñeán söï hoøa hôïp,
chuùng ta phaûi ñaët quyeàn lôïi daân toäc laø toái thöôïng, cho duø
chính kieán toân giaùo, quan ñieåm coù khaùc nhau, nhöng lôïi ích
daân toäc phaûi ñaët leân treân heát. Moïi ngöôøi Vieät Nam phaûi cuøng
nhau goùp söùc, khoâng phaân bieät chính kieán, toân giaùo, khoâng
coù gì chuùng ta gaây ra trôõ ngaïi ñoù. Ñoái vôùi ngöôøi nöôùc ngoaøi
coøn boû qua ñöôïc, khoâng leõ ngöôøi Vieät Nam vôùi nhau khoâng
boû qua ñöôïc hay sao! Neáu coá chaáp nhau daân toäc khoâng lôùn
maïnh ñöôïc...”

Caâu noùi cuûa cöïu Toång Thoáng Nguyeãn Vaên Thieäu: “Ñöøng
tin nhöõng gì coäng saûn noùi, maø haõy nhìn nhöõng gì coäng saûn

192 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

laøm”, muoân ñôøi vaãn luoân luoân coøn giaù trò vôùi baát cöù cheá
ñoä coäng saûn naøo. Chuyeän coäng saûn cho pheùp moät soá ca só
haûi ngoaïi veà nöôùc haùt vaø ca só trong nöôùc ra haûi ngoaïi trình
dieãn cuõng naèm trong keá saùch cuûa chuùng. Coù gì môùi laï ñaâu,
ñoù laø chæ laø vieäc coá gaéng ñöa baøn tay noái daøi vôùi ngöôøi Vieät
chuùng ta taïi haûi ngoaïi.

Toâi coá ñoïc heát baøi vieát cuûa oâng ñeå coá tìm ra moät “ñoøn”
môùi cuûa nghò quyeát 36 nhöng toâi caûm thaáy thaát voïng hoaøn
toaøn nhö nhöõng ñieàu oâng daãn chöùng sau ñaây: “Chöa caàn phaûi
luaän baøn laø coâng cuoäc choáng nghò quyeát 36 thaønh coâng hay
thaát baïi, nhöng cöù duyeät laïi nhöõng dieãn bieán trong coäng ñoàng
töø laâu ngöôøi ta coù theå keát luaän rieâng cho mình vaø chuyeän Haø
Noäi tung ra ñoøn thöù hai laø chuyeän ñöông nhieân. Ñieàu quan
troïng laø ñoøn thöù hai naày do chính trung öông ñaûng coäng saûn
ñieàu khieån, coäng theâm vôùi vieäc thieát laäp moät trang maïng cho
Vieät kieàu ôû nöôùc ngoaøi. Website ñöa tin veà ngöôøi Vieät ôû nöôùc
ngoaøi vöøa ñöôïc ra maét hoâm thöù Tö vöøa roài, nhaèm muïc ñích
tuyeân truyeàn ñöôøng loái chính saùch cuûa ñaûng vaø nhaø nöôùc
ñoái vôùi ngöôøi Vieät ôû nöôùc ngoaøi.”

Daàu boä chính trò hay trung öông ñaûng ñieàu khieån thì coù
khaùc gì nhau, chaúng qua laø caùch söû duïng ngoân töø. Chaúng
coù gì goïi laø “ñoøn” thöù hai hay thöù ba caû! Chuùng laø moät beø
luõ gian manh ñaày tham voïng caøng ngaøy caøng bò coâ laäp töù
beà. Vieäc nhaém vaøo chaát xaùm vaø tieàn cuûa nôi kieàu baøo haûi
ngoaïi ñeå soáng coøn laø vieäc hoï caàn laøm trong khi coá ra söùc ñeø
beïp caùc toân giaùo, caùc thaønh phaàn trí thöùc yeâu nöôùc coù theå
laøm rung rinh cheá ñoä moät caùch khoâng gôùm tay. Hoï coù yeâu
nöôùc, yeâu daân toäc gì ñaâu. Ñoái vôùi hoï laø cuõng coá quyeàn löc
cho ñaûng baèng baát cöù thuû ñoaïn, keá saùch naøo ñeå ñöa ñeán söï
thaønh coâng cho moät nghò quyeát.

Baøi oâng vieát raát daøi theo kieåu ñaùnh hoûa muø, voøng vo tam
quoác, nhöng qua baøi vieát naày cuõng nhö baøi vieát tröôùc ñaây,
moïi ngöôøi coù theå hieåu oâng, moät oâng Vuõ AÙnh naèm ôû phe naøo
trong coâng cuoäc choáng coäng: “Xöông soáng cuûa nghò quyeát 36
chính laø ñöôøng loái khai trieån söï kieåm soaùt coäng ñoàng ngöôøi
Vieät taïi haûi ngoaïi noùi chung vaø taïi Myõ noùi rieâng. Trong khi

ÑA HIEÄU 93 193

ñoù thì ñaùng buoàn thay, khi nhaéc tôùi nghò quyeát 36 hay chuyeän
choáng nghò quyeát 36, nhieàu ngöôøi ôû ñaây cöôøi. Hoï cöôøi cuõng
phaûi, bôûi vì trong quaù trình choáng nghò quyeát 36 vöøa qua,
coù bao nhieâu chuyeän cöôøi ra nöôùc maét trong coäng ñoàng vaø
caùi bi kòch chính laø moät soá ngöôøi trong toå chöùc choáng nghò
quyeát 36 trôû thaønh nhöõng ngöôøi thöïc hieän nghò quyeát 36 cho
Haø Noäi, baèng caùch thay vì choáng coäng thì hoï quay ra choáng
nhau, choáng ñoàng höông, ñoøn nhaém vaøo Vieät coäng laø ñoøn
gioù, coøn ñoøn nhaém vaøo nhöõng ngöôøi quoác gia chæ vì khoâng
öa nhöõng ngöôøi ñoù, chæ vì caùch nhìn cuûa hoï khaùc mình, laø
ñoøn thaät. Thay vì vaän ñoäng thuyeát phuïc, loâi keùo thì ra leänh,
bieåu dieãn quyeàn löïc; thay vì môû roäng loøng, chöùng toû söï haøo
phoùng bao dung, thaän troïng vaø caûnh giaùc thì giôû troø nhoû
moïn, tö thuø ganh gheùt, thieån caän, noùng voäi, thieáu ngay caû
yeáu toá quan troïng cuûa nhaân baûn: ñoù laø söï töû teá giöõa con
ngöôøi vaø con ngöôøi…”

OÂng khoâng daãn chöùng ñöôïc ai cöôøi, nhöng toâi nghó oâng
laø ngöôøi cöôøi cheâ tröôùc tieân cuøng nhoùm baïn trong moät goùc
nhoû quaùn caø pheâ “Luù” naøo ñoù. Ñaõ noùi laø coäng ñoàng hay uûy
ban khoâng coù ñuû thaåm quyeàn thì laáy caùi gì ñeå ra leänh, bieåu
dieãn quyeàn löïc nhö oâng ñaõ noùi, cho duø coù thaät quyeàn ñi nöõa
neáu hoï noùi baäy thì cuõng chaúng ai raûnh ñeå maø nghe. OÂng
ñöøng xem thöôøng ñoàng höông quaù nhö vaäy. Chuyeän choáng
laïi moät cheá ñoä gian aùc laø boån phaän cuûa taát caû moïi ngöôøi.

Taïi sao caàn phaûi thuyeát phuïc, loâi keùo, haøo phoùng bao
dung vôùi boïn ñoùn gioù trôû côø. Yeáu toá nhaân baûn trong cuoäc
soáng laø caàn thieát, nhöng phaûi tuøy tröôøng hôïp ñuùng luùc ñuùng
nôi. Taïi sao oâng khoâng baûo boïn coäng saûn vaø nhöõng keû tay
sai phaûi bieát nhöõng ñieàu gì neân hoaëc khoâng neân laøm. Ñoái
vôùi keû thuø hoaëc laø choáng ñeán nôi ñeán choán, hoaëc laø cuùi ñaàu
laøm tay sai, chöù chaúng coù choã ñöùng naøo khaùc hôn cho nhöõng
keû maø oâng cho laø töû teá. Coäng ñoàng vaø caùc nhaø laõnh ñaïo
caùc uûy ban hoï thöøa hieåu ai laø ngöôøi quoác gia vaø ai laø ngöôøi
tay sai coäng saûn. Moät chöông trình ca haùt toaøn laø ñoaøn vaên
coâng coäng saûn thöù thieät veà ngay taïi nôi ñiaï phöông ta ñang
ôû, toå chöùc khoâng caàn bieát ñeán loã lôøi, veù thì cho free nhieàu

194 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

hôn veù ñöôïc baùn, thì khoâng choáng thì coøn gì laø toå chöùc cuûa
moät coäng ñoàng tî naïn.

Caù nhaân ngöôøi vieát baøi naày laø moät cö daân Dallas hôn
20 naêm qua, ñaõ töøng coù maët haàu heát trong moïi sinh hoaït
coäng ñoàng. Ñaõ töøng chöùng kieán moïi söï thaûm haïi cuûa caùc
ñoaøn vaên coâng Coäng saûn ñöôïc boïn con buoân tieáp tay daøn
döïng. Töø Vuøng Trôøi Bình Yeân 2006, Traûi Thaûm Ñoû 2007,
Tieáng Cöôøi Dallas 2008, Nhaïc Hoäi Thanksgiving 2009 vôùi
vuï kieän tuïng ñaëc bieät ñoøi boài thöôøng 14 trieäu USD coøn
trong voøng thöa kieän, nhöng coäng ñoàng vaãn tieáp tuïc bieåu
tình tröôùc söï khieâu khích cuûa chöông trình ca haùt toaùn vaên
coâng coäng saûn “Tieáu Vöông Hoäi 2010”. Taát caû moïi ngöôøi
hieän dieän ñeå phaûn ñoái chieán dòch tuyeân truyeàn vaên hoùa
vaän laàn naày ñöôïc ñeán töø khaép moïi nôi: Nam Cali, Austin,
Houston, Washington, Florida, vaø hôn 400 ñoàng höông taïi
Dallas. Ñöôïc caùc cô quan truyeàn thoâng baùo chí ngöôøi Myõ
taïi ñòa phöông hieän dieän töôøng thuaät ñaày ñuû. Raïp haùt trình
dieãn vôùi söùc chöùa hôn 3000 choã ngoài, nhöng vaøo giôø choùt coá
gaéng baùn vaø cho theâm chæ voûn veïn khoaûng döôùi 250 ngöôøi.

Ñaëc bieät laàn naày, duø baàu show ñaõ thueâ nguyeân caû khu
vöïc trình dieãn, nhöng caûnh saùt an ninh ñaõ thoâng caûm vaø raát
hieåu ñöôïc vieäc laøm chính ñaùng cuûa chuùng ta, ra vaøo deã daõi
vaø chuyeän eá aåm boïn cai thaàu vaên ngheä khoâng theå che giaáu
ñöôïc. Noùi leân ñieàu naày ñeå minh chöùng vaø traû lôøi vôùi oâng
Vuõ AÙnh laø chuyeän choáng nghò 36 cuûa coäng ñoàng vaø ñoàng
höông thaønh coâng hay thaát baïi! OÂng cöù yeân taâm ñöøng buoàn
vì caù nhaân toâi laø ngöôøi trong uûy ban yeåm trôï phaùp lyù cho
caùc vò laõnh ñaïo coäng ñoàng vaø hai cô quan truyeàn thoâng baùo
chí bò kieän thöa taïi Dallas, chuùng ta ñang coù moät ngaân quyõ
doài daøo do ñoàng höông khaép nôi ñoùng goùp, thöøa söùc ñeå ñoái
ñaàu vôùi aâm möu cuûa nhöõng keû nhieàu tieàn laém baïc!

Voû quyùt daøy thì bao giôø cuõng coù moùng tay nhoïn. OÂng
cho raèng caùi voû daân vaän Vieät Coäng cuõng khaù ñoäc hieåm ñaáy,
nhöng vaán ñeà ñaët ra laø moùng tay moät soá toå chöùc choáng Coäng
ôû ñaây coù ñuû nhoïn hay khoâng. Laøm theá naøo ñeå coù nhöõng
moùng tay nhoïn thì hieän nay vaãn coøn laø moät thöû thaùch trong

ÑA HIEÄU 93 195

coäng ñoàng. Xin caùm ôn oâng ñaõ ñöa ra moät vaán ñeà raát chí
lyù, vaø cuõng xin kính nhôø oâng haõy xaén tay aùo giuùp giuøm moät
tay, duø tuoåi giaø söùc yeáu, nhöng söï hieän dieän cuûa oâng cuõng
ñuû noùi leân ñöôïc moät taám loøng. Xin oâng haõy ngöng chæ trích
boâi baån vieäc choáng Coäng cuûa caùc coäng ñoàng. Toâi ñoïc ôû ñaâu
ñoù treân dieãn ñaøn coù moät ñoaïn hoï nhaéc ñeán teân tuoåi oâng:
“Phaàn oâng Vuõ AÙnh vieát thì baø con ít ngöôøi tin vì chính oâng
laø laø ngöôøi ñoàng yù cho ñaêng baøi Huyønh Thuûy Chaâu vaøo hình
chaäu röûa chaân coù côø Vieät Nam Coäng Hoøa, vaø cuõng chính
oâng bò baùo Ngöôøi Vieät cho ñi nghæ maùt...”

Treân phöông dieän naày, phöông dieän khaùc, moãi con ngöôøi
ñeàu coù giôùi haïn veà maët taøi naêng vaø caû khieám khuyeát, nhöõng
ngöôøi ñöùng ra nhaän laõnh traùch nhieäm coäng ñoàng, hoäi ñoaøn
cuõng theá. Hoï hôn ngöôøi ôû choã daùm ñöùng leân, trong khi coù
ngöôøi taøi naêng hôn laïi neù traùnh! Pheâ bình ñeå hoï söûa sai laø
ñieàu caàn, nhöng vieát baøi ñaùnh phaù laø tieáp tay cho nhöõng
loaïi baùo chí ñaõ vaø ñang coâng khai ñöùng veà phía keû thuø laø
ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc.

Duø chæ moät laàn thaát tín thoâi, thì vaïn söï chaúng ai tin oâng.
Chuyeän choáng laïi nghò quyeát coäng saûn seõ coøn daøi, nhöng
coù moät ñieàu xin oâng phaûi coâng nhaän ñöôïc moät söï thaät: Nghò
quyeát 36 cuûa coäng saûn duø chöa cheát nhöng chuùng cuõng ñang
ngaát ngö, coøn caùc laõnh tuï coäng ñoàng cuøng caùc uûy ban choáng
coäng vaãn coøn raát maïnh, vaãn coøn laø thaønh trì ñuû söùc ngaên
chaën söï xaâm nhaäp cuûa baát cöù nghò quyeát naøo cuûa coäng saûn.

Nhaân dòp ñaàu naêm kính chuùc oâng ñöôïc nhieàu söùc khoûe
sôùm nhaän ra ñöôïc vaán ñeà. Xin oâng haõy traû laïi söï yeân laëng
treân dieãn ñaøn. Thaønh thaät caùm ôn oâng tröôùc.

Arlington, Texas nhöõng ngaøy ñaàu naêm 2011
Muõ xanh Phaïm Vaên Tieàn

196 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

ªª Taïp ghi

Buoåi Saùng Muøa Ñoâng
Cho Ña Hieäu

ªª Hoa Traïng Nguyeân 25B
(Thaân taëng quyù anh, chò coù taám loøng vôùi Ña Hieäu)

Thaám thoaùt toaø soaïn baùo Ña Hieäu ñaõ ôû Baéc Cali
naøy ñöôïc hai muaø ñoâng roài, sôû dó toâi nhôù nhö
vaäy laø moãi laàn ñi xeáp baùo vaøo muaø giaùng sinh vaø
sau teát VN, döï baùo thôøi tieát thöôøng baùo laø möa sa, gioù laïnh
hay baõo. Cöù moãi laàn nhö theá, duø coù tham döï hay khoâng
tham döï toâi ñeàu caàu mong… ñöøng möa vaøo buoåi saùng, buoåi
chieàu haõy möa…. Kyø naøy Ña Hieäu 92 cuõng rôi vaøo hoaøn
caûnh treân, trong loøng toâi löøng khöøng khoâng muoán tham döï,
nhöng chuyeän baùo Ña Hieäu naøy cuõng coù dính chuùt ñænh vôùi
laõo gia nhaø toâi, thoâi cuõng ñaønh vaäy… Vaû laïi, ngaøy nghæ cuoái
tuaàn cöù ôû nhaø naáu nöôùng, doïn deïp, chaêm soùc vöôøn töôïc maõi
cuõng chaùn, boû maáy giôø khoâng coâng cho taäp theå, gaëp, cöôøi
huøn vôùi moïi ngöôøi cuõng thoaûi maùi taâm hoàn.
Ñeán ñiaï ñieåm taäp trung xeáp baùo ñaõ 9.30AM nhöng hieän
dieän cuõng chæ coù naêm vò, chuù Minh trò söï, chuù Lôïi, Thuû Quyõ
Toång Hoäi, nieân tröôûng Thaùi K15, nieân tröôûng Thaønh K22,
nieân tröôûng Taøi K20. Caùc quyù vò naøy ñang leo treøo ñeå coät
nhöõng taám baït che möa. Laïi laø chuyeän cuaû ñaøn oâng, cuøng
muøi thuoác laù khoù chòu, cuõng coù nhöõng haït möa buïi laát phaát,
toâi lui vaøo trong goùc cuûa nhaø in ñeå traùnh nhöõng luoàng gioù

ÑA HIEÄU 93 197

laïnh, muøi thuoác in, buïi, moà hoùng caøng laøm cho toâi khoù thôû.
Hai ballet baùo Ña Hieäu naèm chình ình chaén cöûa ra vaøo, toâi
choïn moät choã taïm saïch seõ ñeå ngoài, laáy moät cuoán Ña Hieäu
ñoïc ñeå gieát thì giôø vaø chôø coâng taùc thôï vòn. Töø soá baùo Ña
Hieäu 86 ñeán nay laø soá 92, baùo caøng ngaøy caøng ñeïp. Ai ai ôû
Baéc Cali ñeàu khen anh Trí K29 chuû buùt thaät coù nhieàu taøi.
Nhöõng caùi bieät taøi teá nhò naøy nôû roä khi Baéc Cali ñaûm nhaän
Ñaïi Hoäi Voõ Bò 16 toaøn caàu. Töø thieäp môøi, ñeán nhöõng thoâng
baùo mau leï, chính xaùc cho kòp vôùi thôøi gian thöïc hieän ñaïi
hoäi. Toâi thích nhaát laø caùi hình ngöôøi thieáu nöõ VN treân caùi
huy hieäu PNLV. Caùi phuø hieäu nhoû nhaén, nhöng deã thöông
xinh ñeïp voâ cuøng, hình aûnh roõ raøng laø töôïng tröng cho ngöôøi
phuï nöõ VN vôùi maùi toùc daøi buoâng xuoâi nhöng chôû ñöôïc linh
hoàn VN - Ñoù laø ba soïc ñoû cuaû maøu côø xöù sô,û hai tay xoeø
roäng, naâng phuø hieäu Ña Hieäu vôùi taát caû taám loøng. Toâi khoâng
nghó - ñoù khoâng chæ
töôïng tröng cho ñoaøn
PNLV, maø toâi nghó ñoù
töôïng tröng cho taát caû
caùc chò coù ñöùc lang
quaân laø daân alfa ñoû.
Thaät laø quaù khaâm phuïc
cho nhöõng chò xeáp aùo
phu nhaân, bieán thaønh
nhöõng ngöôøi cuøng khoå, Caø pheâ ñieåm taâm chuaån bò goùi baùo
chung thuyû, chòu ñöïng laøm thaân coø gaùnh gaïo nuoâi choàng,
bò tuø ñaøy, cuøng aáp uû ñaøn con khoân lôùn. Ñaõ cam taâm laø vôï
chieán só, maø chieán só xuaát thaân töø loø Ña Hieäu thì caùc chò
cuõng suoát ñôøi traân quyù Ña Hieäu nhö hình aûnh ngöôøi thieáu
nöõ trong phuø hieäu ñoù thoâi.

Veà truyeàn thoâng, nhaát laø coi hình aûnh treân dieãn ñaøn VB,
do anh Trí chuyeån toâi cuõng raát thích, vì luùc naøo toâi cuõng coi
ñöôïc nhöõng hình aûnh chính xaùc, chæ caàn nhaáp con mao laø ñaõ
xem ñöôïc hình roài - vì toâi quaù doát veà ñieän toaùn neân khoâng
bieát vaøo password cuaû nhaø toâi cuõng nhö vaøo album; vaû laïi,
khoâng coù thì giôø ñeå ngoài chôø khi maùy chuyeån taûi. (moãi ngaøy

198 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI

toâi ñeàu môû computer ñeå maùy khoâng coù tình traïng bò roái thö)
Caàm Ña Hieäu 92 trong tay, saùch môùi. Hình bìa cuaû hoïa

só Laâm Maïnh, trình baøy cuõng do chuû buùt thöïc hieän, ñeïp,
laùng, saùng haún leân nhôø nhöõng chaám phaù vaøng traéng cuaû
maøu côø, maøu vaøng cuaû laù ñaàu muaø thu, (vì baàu trôøi vaãn
coøn xanh?) laät voäi vaøo trong, layout roõ raøng, chöõ nghóa vaø
ñaùnh maùy ít sai loãi chaùnh taû. Toâi kieám baøi cuûa o Haûi 25B
ñeå ñoïc lieàn (vì toâi ñaõ ñoïc muïc luïc Ña Hieäu treân online tuaàn
tröôùc). Baø phu nhaân cuaû hoäi tröôûng VB vuøng Saramento laø
daân Baéc kyø, maø cuõng vieát vaên gioïng Hueá xem cuõng truyeàn
caûm, tình töù ra pheát. Khoaù 25B, chò Haûi ñoâi khi vieát baøi cho
Ña Hieäu, phaàn toâi töø ngaøy laõo gia cuûa toâi vaøo beänh vieän…
ñeán nay ñaõ ñi caøy trôû laïi, toâi ñaõ ñöôïc theâm caùi taät löôøi suy
nghó… vaû laïi baùo Ña Hieäu daïo naøy cuõng ñoâng nhaø vaên nöõ
nhö Minh Nguyeät, Töôøng Thuùy, Thu Nga, Ngu Laém Cô, Vi
Vaân, TeaLan, Queá Höông, Ngoïc Traâm, Kim Cao… cöù nghó
nhö theá toâi laïi caøng löôøi bieáng vieát hôn. Ñoïc xong baøi cuaû
chò Haûi, chöa sang trang 279 thì tieáp theo laø thoâng baùo Ña
Hieäu 93 seõ phaùt haønh vaøo 19/3/2011, chuû ñeà Traû Ta Soâng
Nuùi, bao goàm caùc baøi vieát veà Tröôøng Sa, Hoaøng Sa, Daân
Quyeàn cuaû VN v.v... Nhìn chuû ñeà naøy coù veû khoâ khan vôùi
toâi bôõi vì toâi lôø quôø veà nhöõng lyù luaän chính trò naøy laém.
Toâi coøn nhôù anh Voõ Vaên Leâ, nhaø thô cuûa Khoaù 25 ñaõ hoûi
toâi raèng… gôûi baøi cho ÑH maø laøm sao chaéc chaén ñöôïc choïn
ñaêng – toâi traû lôøi phaûi caàn vieát ñuùng chuû ñeà. Toâi cuõng coøn
nhôù anh Nguyeãn Haøm 25 cuõng noùi theâm vieát lan man thì
deã, vieát theo chuû ñeà thì khoù, khoù laø ôû choã bò goø boù vaø nhöùc
ñaàu laø ôû ñieåm naøy.

Hoaøng Sa, Tröôøng Sa laø nhöõng ñiaï danh cuaû nhöõng hoøn
ñaûo naèm ôû phiaù Ñoâng thuoäc vuøng bieån VN. Toâi coøn nhôù khi
hoïc moân ñiaï lyù baäc tieåu hoïc, toâi hoïc thuoäc loøng nhö veït…
phiaù Ñoâng VN, ngoaøi khôi vònh Baéc Vieät, phiaù Baéc coù ñaûo
Haûi Nam, Caùi Baøn, Caùi Baàu, Caùc Baø, nôi ñaây daân cö thöa
thôùt, ña soá daân soáng baèng ngheà ñaùnh caù vaø laøm nöôùc maém.
Mieàn Trung, trong vó tuyeán 17, coù nhieàu ñaûo nhoû nhö Tröôøng
Sa, Hoaøng Sa, quan troïng laø vònh Cam Ranh, ña soá nhöõng

ÑA HIEÄU 93 199

nôi naøy laø khu quaân söï. Mieàn Nam coù ñaûo Phuù Quoác, daân
chuùng chuyeân ngheà ñaùnh caù vaø laøm nöôùc maém... Toâi cöù hoïc
cho thuoäc ñeå traû baøi chöù coù bao giôø quan taâm ñeáùn nhöõng
caùi ñaûo xa xoâi mòt muøng ngoaøi khôi kia! Toâi laø daân Saøi Goøn
neân luùc naøo cuõng höôûng ñöôïc ôn phöôùc sung söôùng. Ñeán
naêm Maäu Thaân, toâi môùi bieát ñöôïc moät chuùt muøi vò cuaû chieán
tranh, nhaø toâi ôû treân ñöôøng Nguyeãn Cö Trinh, naèm giöõa ba
con ñöôøng Voõ Taùnh, (ngaøy nay laø Nguyeãn Traõi) Coäng Hoaø
vaø Traàn Höng Ñaïo. ÔÛ treân nhöõng con ñöôøng naøy toaøn laø
cô quan cuûa Caûnh Saùt vaø Coâng An VNCH. Thôøi kyø Maäu
Thaân vaø thôøi kyø caän 1975, Vieät coäng cöù nhaèm hai cô quan
naøy ñeåã phaùo kích, nhöng chuùng phaùo quaù beát, neân chæ bay
vaøo khu daân ngheøo, ñoù laø Maõ Laïng (phiaù tröôùc khu nhaø toâi)
vaø khu xoùm Buøi Vieän. Hai khu naøy, laø khu daân lao ñoäng,
thaønh phaàn daân ngheøo chieám heát 80%, hoï caøng cô cöïc hôn
khi khu nhaø hoï bò chaùy. Naêm 75 khi Vieät coäng laøm chuû tình
hình, ngöôøi daân Maõ Laïng thöôøng noùi moät caùch voâ toâi vaï:

- Nhôø giaûi phoùng vaøo sôùm, khoâng thì maáy thaèng Vieät
coäng tuò noù cöù phaùo kích voâ, chaùy nhaø tuò tui heát!

Sau Maäu Thaân, vieäc toång ñoäng vieân thöôøng dieãn ra ôû
mieàn Nam, caû vieäc quaân söï hoaù hoïc ñöôøng cho nhöõng nam
sinh vieân tröôøng ñaïi hoïc. Coù boïn sinh vieân aên côm mieàn
Nam maø nhôù giaëc Hoà, hoï khuaáy ñoäng neân nhöõng cuoäc bieåu
tình, aÙm saùt… Luùc aáy, toâi ñang theo hoïc Ñaïi Hoïc Sö Phaïm,
toâi ít ñeå yù ñeán nhöõng bieán ñoäng treân. Moãi ñaàu moät nieân
hoïc, thöôøng coù baàu ban ñaïi dieän sinh vieân; luùc ñoù, môùi saùng
sôùm laø toâi ñaõ thaáy coâng an vaø caûnh saùt daõ chieán ñi nhieàu
quanh saân tröôøng, thö vieän, saân coû. Sau naøy toâi môùi bieát
thì ra nhöõng teân sinh vieân coäng saûn ñang duøng nhöõng thuû
ñoaïn( daønh chöùc ñaïi dieän sinh vieân) ñeå laøm chuû tình hình
boïn chuùng toâi. Nhöng ñöøng hoøng, toâi laø daân hoïc chaêm ñeå
ñöôïc toát nghieäp ra tröôøng (neáu toát nghieäp cuoái baûng, seõ ít
khi ñöôïc choïn vuøng nhö yù) coøn caùc baïn toâi ña soá coù ngöôøi
yeâu laø lính coäng hoøa. Ngaøy aáy, toâi thöôøng thaáy sinh vieân
Luaät, Vaên, Y Khoa laø nôi taäp trung boïn sinh vieân xoâi ñaäu
naøy nhieàu nhaát - (vì luùc ñoù ùHuyønh Taán Maãm laø sinh vieân y

200 TRAÛ TA SOÂNG NUÙI