ĐH 066

Chò N.”

 Ñoïc thô cuûa chò nheï nhaøng thanh thaûn, nhöng khi coù maët
beân guoàng xa, nhìn chò öôm tô, nhìn gioït moà hoâi ñoå xuoáng töø
chaân toùc, toâi caûm thaáy loàng ngöïc mình naëng tróu. Ñuùng nhö chò
vieát, öôm tô thaät, hoøan toøan khoâng gioáng nhö treân saân khaáu,
dieãn vieân muùa töôi cöôøi chuùm chím. Tröôùc maét toâi, tröôùc thau
nöôùc boác hôi noùng nghi nguùt. Hai tay cuûa chò, bò hôi noùng  laøm
cho öûng ñoû, phaûi thoaên thoaét gaép  tô, höôùng  tô vaøo suoát chæ
ngay khi vöøa thaáy moái ñaàu, neáu khoâng laøm theá, tô seõ bò roái baùn
khoâng ñöôïc giaù cao. Ngoøai trôøi duø coù laïnh , nhöng nhöõng gioït
moà hoâi cöù tuoân  daøi xuoáng maët chò, maùi toùc nghieâng nghieâng
vaøi sôïi mieát vaøo da. Ñeâm thinh laëng, tieáng guoàng xa ñeàu ñeàu
roùc raùch, coù laàn traùi saàu rieâng ruïng treân noùc nhaø,laøm hai chò em
giaät mình, nhìn nhau cöôøi chia xeû. Chò hay thuû thæ keå leå moïi
chuyeän cho toâi nghe nhöng khoâng bao giôø keå gì veà baïn trai hay
nhöõng ñieàu taâm tình baïn gaùi. Coù laàn ñaùnh baïo toâi hoûi :Chò coù boà
chöa ? hai maù chò ñaõ ñoû, laïi ñoû au theâm, roài traû lôøi : “Chò nhaø
queâ ma noù theøm.”

Nhìn hai baøn tay cuûa chò toâi thöông quùa ñoãi, maøu vaøng cuûa
nhöïa cheø thaám vaøo nhöõng veát da nöùt khoâng sao xoùa heát, duø ñaõ
duøng chanh ñeå röûa. Toâi hay caàm tay chò, thoa nheï leân choã da
ram raùp, öôùc gì noù bieán maát ñi, ñeå chò khoâng bò ñau khi laïnh.
Nhieàu laàn chò suùyt xoa : “tay em meàm quaù”, toâi xaáu hoå khi chò
noùi theá, toâi caûm thaáy coù toäi khi chò noùi theá. Chò hay daønh laøm
giuùp toâi, nhöõng vieäc toâi chöa quen laøm, nhöõng khi ñi ra raãy cuøng
nhau. Baùc trai toâi lang baït kyø hoà, vaøi thaùng ôû nhaø, vaøi thaùng bieán
maát khoâng bieát baùc ñi ñaâu. Coù leõ töø ñieàu naøy khieán baùc gaùi toâi
giaän choàng, khoâng muoán chò toâi coù baïn trai, khoâng muoán chò toâi
laáy choàng, ngay caû caám chò khoâng ñöôïc laøm daùng hay chau chuoát
cho maùi toùc laøn da. Baùc cöù baûo : “ÔÛ vaäy maø söôùng con aï, ñi tu ñi
cho coù phöôùc. Laäp gia ñình chæ vöôùng nôï vaøo thaân” Toâi bieát chò
toâi khoâng theå naøo ñi tu ñöôïc, toâi bieát taâm hoàn chò luoân mong chôø
aáp uû moät tình caûm eâm ñeàm, laøm sao moät ngöôøI nhö chò coù theå ñi
tu, ñoïc laïi laù thô :

ÑA HIEÄU 66 101

“Baûo Loäc ngaøy... thaùng... naêm

Nhöõng ñoài daâu ñoài cheø ñaày aáp moäng töôûng  thieáu nöõ moäng
mô cuûa chò, laù cheø noõn xanh, höông coû ngaõi höông dìu dòu maøu
maây trôøi thanh thanh, öôùp maät hoa cafeù thôm ngaùt. Chung quanh
nhaø chò ôû, toøan laø caây caø pheâ, höông hoa caø pheâ  noàng ñeán noãi
sau moät ñeâm queân ñoùng cöûa soå, buoåi saùng chò bò say khoâng thöùc
daäy ñöôïc, ai naøo bieát trong höông hoa cuõng coù chaát laøm mình
say  em nhæ. 

Nhöõng caây caø pheâ laù xanh ngaên ngaét, laù xanh hôn chuoãi
ngoïc bích xöa baø ngoïai chò ñeo treân coå. Baø laø ngöôøi Haø Noäi,
gioïng baø nhoû nheï ngoït ngaøo, baø thích maëc aùo daøi luïa, quaán khaên
nhung. Chuoãi ngoïc baø ñeo chò raát thích, tröôùc khi  maát, baø thaùo
ngoïc rôøi ra töøng haït, cho caùc con, caùc chaùu  giöõ laøm kyû nieäm.
Haït ngoïc aáy laø chieác nhaãn chò ñeo treân ngoùn tay aùp uùt. Haït ngoïc
coù luùc laãn vaøo vôùi traùi caø pheâ  chöa chín. Laãn vaøo nhöõng caønh
caø pheâ naëng chóu  haït  trong vöôøn. 

Hoa caø pheâ traéng, traéng ngoïc traéng ngaø, traéng lung linh
naéng, traéng xoùa nguùt ngaøn, traéng theïn thuøng e aáp, traéng nhö
traêng vôøi vôïi ñeâm trong. Chò thích ngaém vöôøn caø pheâ muøa hoa
nôû, moãi ngoïn gío thoåi ngang laøm  hoa xoân xao chao ñaûo, laøm
hoa cuoáng quùit toûa höông. Höông ngoït nhö cheùn thaïch ngaøy heø,
höông laøm ñôù löôõi khoâng thoát neân lôøi ca ngôïi. Caûm giaùc cuûa chò
khi ñöùng moät mình giaêng tay nhaém maét hít höông hoa trong khu
vöôøn caø pheâ baùt ngaùt. 

Caây caø pheâ to thaät to nhö caây mít cuõng coù, caây luøn vöøa vöøa
nhö caây tröùng caù cuõng coù, tuïi noù gioáng nhau ôû choã nhöõng taøng laù
vöôn daøi, nhöõng nhaønh mong manh nhöng söùc chòu ñöng deûo dai.
Khoâng deûo dai laøm sao cöu mang noåi bao nhieâu laø hoa laø traùi.
Ñeán muøa caây caø pheâ ñôm hoa, treân caønh chi chít nuï laø nuï, nhöõng
nuï nhoû daøi thanh thanh nhö nuï hoa daï lyù, ñôm töøng chuøm doïc
theo keõ laù, nhöõng con böôùm  bay löôïn tung taêng ñua cuøng ong
huùt maät. Khi hoa keát haït, caùnh hoa heùo daàn taøn taï, haït nhoâ ra ñeïp

102 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

noõn nöôøng, vaø kieán  baét ñaàu gaày toå . Chò gheùt nhöõng con kieán ñi
töøng baøy roàng raén, coù khi noù rôùt leân toùc, boø xuoáng gaùy caén ñau
laém cô, kieán vaøng vöôøn caø pheâ noåi tieáng laø döõ . Coù vöôøn caø pheâ,
sôï nhaát laø maáy con choàn, tuïi noù laøm hang döôùi ñaát caén naùt reã
caây, laøm caây yeáu daàn roài cheát. Moãi laàn ñi doïn coû trong vöôøn 
neáu thaáy caùi  hang troøn troøn laø phaûi hun khoùi ñuoåi choàn cho
baèng ñöôïc môùi thoâi, nhöõng laàn aáy vui laém, caû moät goùc vöôøn xoân
xao. Choàn coù loïai choàn höông coù loïai choàn hoâi, gaëp con choàn
ñeøn laø tim chò nhaûy thoùt, noù cöù thaáy ñeøn laø moø tôùi, coù ñeâm mang
ñeøn daàu ñi sang nhaø haøng xoùm veà, gaëp choàn ñeøn chò neùm caû ñeøn
maø chaïy. Con choàn  coù ñoâi maét ma quùai thaáy gheâ laém , caùi maøu
ñoû ñoû vaøng vaøng kyø cuïc. Theá maø nhieàu ngöôøi laïi  thích caø pheâ
cöùt choàn, hoï traû gía cao hôn gaáp ba laàn caø pheâ thöôøng  .Ngöôøi
ta baûo haït caø pheâ laáy ñöôïc töø phaân choàn ngon hôn caø pheâ haùi
treân caây ! theo chò thì maáy con choàn ma maõnh ñôïi ban ñeâm leo
leân caây, löïa tìm nhöõng traùi chín ngon laønh aên thoûa thích sau khi
ñaõ  tieâu hoùa heát phaàn ngoït ngaøo cuûa traùi, chuùng thaûi ra haït. Dó
nhieân haït töø traùi ngon, phaûi ngon laø ñuùng roài. Caùi lôïi töø nhöõng
haït caø pheâ cöùt choàn khoâng buø laïi ñöôïc caùi haïi töø söï phaù phaùch
cuûa chuùng.  

Haùi caø pheâ coù caùi thuù cuûa leo treøo. Ai cuõng coù theå haùi caø
pheâ, thaáp thì haùi nhaùnh thaáp, cao thì vôùi nhaùnh cao, ñaøn oâng con
trai leo leân thang, ñaøn baø con gaùi tìm nhaùnh vöøa tay maø haùi. Caùi
tuùi vaûi beân hoâng, löïa caønh naøo traùi ñoû thaät nhieàu vin xuoáng thaáp
tha hoà laûy  traùi. Caû nhoùm ngöôøi, vöøa laø gia ñình vöøa laø hoï haøng
ñeán giuùp coâng, noùi cöôøi roâm raû. Dó nhieân laâu laâu phaûi moät meû
nhaûy choi choi vì ñuïng toå kieán vaøng. 

Coù traùi caø pheâ roài, mang phôi thaät khoâ, xaøng, xaáy, xaåy voû ñi
chæ coøn laïi haït, nhöõng haït caø pheâ coù maøu vaøng thaät nhaït pha chuùt
naâu ñaát xæn, muøi ngai ngaùi chua chua. Luùc traùi coøn  töôi maøu
ñoû,  nhaám nhaùp phaàn thòt moûng tanh cuûa traùi, coù vò ngoøn ngoït
pha chuùt chan chaùt ôû ñaàu löôõi, phaàn haït caø pheâ chaû coù vò gì, chæ 
nhaøn nhaït chaùn ngaét. Theá maø rang xong, xay nhuyeãn, duøng nöôùc
noùng laáy nhöõng tinh tuùy trong taâm caø pheâ ra noù laïi cho vò ñaéng laï

ÑA HIEÄU 66 103

luøng. Ñaéng quyeán ruõ, ñaéng nghieän ngaäp, ai ñaõ uoáng caø pheâ maø
khoâng nhung nhôù, ai ñaõ khoâng töøng moät laàn böôùc vaøo quaùn caø
pheâ. 

Vò caø pheâ trong saùch vôû, khi caùc boä laïc chaâu Phi tìm ra, ñaõ
ñöôïc xem laø linh döôïc, vôùi chò noù laø vò töôûng nhôù, vò nhôù nhung.
Pha caø pheâ coù ñoâi luùc laø moät  nghi thöùc 

Nöôùc phaûi thaät soâi traùng caùi taùch.

Cho cafe vaøo phin, cho tí nöôùc soâi vaøo vöøa ñuû thaám caø pheâ.
Ñaäy phin laïi ñeám thaät chaäm ñeán hai möôi, hay ngheâu ngao haùt :

NgöôøI ñaâu gaëp gôõ laøm chi. Traêm naêm bieát coù duyeân gì hay
khoâng ?

Môû naép phin, cho nöôùc soâi vaøo, ñaët phin leân caùi taùch vaãn
coøn aám. Ñaët caùi taùch vaøo caùi cheùn ñöïng nöôùc soâi ñeå giöõ ñoä noùng. 

Chò ngaém töøng gioït cafe rôi nheï.

Tình yeâu khoâng tí taùch
Tình hoå phaùch long lanh
nheï nhaøng nhaác phin ra khi chöa rôøi gioït cuoái 
Ñong ngoït ngaøo oùng aùnh
Vaøo vò ñaéng cuoäc ñôøi
naâng taùch leân moâi ñeå bieát
Coøn ñaäm ñaø tình cuõ
Duø thaùng ngaøy taøn phai.
Chöøng nhö chuùt gioù reùt
Röøng thoâng xöa luøa veà
Chöøng nhö tieáng giaøy goõ
Ngoaøi coång cuõ reâu khoâ...

Chò töôûng töôïng coù moät moái tình ñeå aáp uû nhôù nhung khi
ngoài uoáng cafeù moät mình thuù vò gheâ em nhæ.

Chò N.”

104 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Vaø muøa Xuaân naêm aáy, muøa Xuaân hoa xaùc phaùo ruïng ñaày
saân, muøa Xuaân chaám döùt quaõng xuaân thì ñôøi chò.

Saùng hai möôi taùm Teát toâi hí höûng sang nhaø baùc chuaån bò
goùi baùnh chöng, xoäc vaøo beáp, baùc gaùi ñang dang tay taùt chò, baùc
rít leân : “Con khoán naïn, maøy laøm nhuïc tao, laøm nhuïc toå tieân oâng
baø, ai thaèng naøo haû con maát neát”

Chò ngoài xeäp döôùi ñaát, beân caùi boà xaáy cheø, hai tay che tröôùc
maët, toùc xoå tung. Bieát toâi vaøo, chò ngöôùc leân nhìn,nöôùc maét nhoøe
nhoïet, thaãn thôø laép baép : “con xin meï”

Baùc gaùi toâi tieáp tuïc tru treùo, duø toâi ñaõ chaïy ñeán beân chò :
“Maøy ñi ngay vôùi tao leân cha, tao ñuoåi maøy ra khoûi cöûa, nhaø tao
bao ñôøi nay coù ai ñoán maït nhö maøy, coù ai boâi tro traùt traáu leân
maët nhö maøy, coù ai khoâng choàng maø chöûa nhö maøy, ñoà...”

Toâi khoâng nghe theâm gì hôn, oâm chò vaøo loøng höùng ñôõ duøm
chò côn phaãn noä töø baùc ñoå xuoáng. Baùc nhö noåi ñieân leân, quaán toùc
chò vaøo tay, ghì ñaàu chò vaøo coät, ñaùnh, ñaám, phang, laøm baát kyø
ñoäng taùc naøo baùc coù theå laøm ñöôïc, ñeå truùt heát côn giaän döõ vì sôï
tai tieáng thò phi, vì sôï mieäng ñôøi mai mæa, sôï... gì gì nöõa toâi
khoâng bieát heát, nhöng roõ raøng nhöõng noãi sôï haõi aáy che haún tình
meï con cuûa baùc. Nhìn maët baùc, toâi sôï baùc gieát chò maát. Toâi keùo
chò ñöùng leân, loâi chò ra khoûi nhaø, duøng loái sau chaïy leân ñoài cheø,
vaøo trong choøi ngoài khoùc. Maëc chò khoùc nöùc nôû, toâi vuoát toùc chò,
doøng toùc maây daøi chöa coät ñöôïc chaân ai, ñaõ sieát voøng oan traùi.

Nhìn ñoài cheø vaéng laëng, xanh bieân bieác moät maøu, lung linh
hình aûnh chò. Chò ñoäi noùn laù, chieác guøi ñeo sau löng, tay thoaên
thoaét haùi, chuøm laù cheø trong tay chò haát ra sau, xoùay thaønh ñoùa
hoa eâm aùi rôùt vaøo guøi vöøa tuaàn tröôùc, nay chò thaûm, chò saàu ruõ
röôïi. Trong gioù, vöøa hoâm tröôùc, thoùang tieáng chò cöôøi roän raõ pha
leâ, gioïng chò noùi roùc raùch suoái reo, hoâm nay tieáng nöùc nôû ngheïn
ngaøo. Chò yeâu thieân nhieân, traân troïng maàm soáng ngoïn coû, nhaønh
hoa, nay chò ñang ñau ñôùn vì maàm soáng naåy sinh ngay trong

ÑA HIEÄU 66 105

loøng chò, phi lyù. Toâi nghó chò coù quyeàn choïn löïa moät ñieàu gì ñoù
cho rieâng chò, chæ rieâng mình chò bieát.

Toâi khoâng noùi gì, chò ñaõ thoâi khoùc

: “Em khoâng khinh chò sao ?”

Toâi laéc ñaàu.

Chò naém tay toâi nhìn vaøo maét toâi nheï gioïng

: “Chò muoán coù con”

Toâi gaät.

Toâi theo chò ñi cuøng baùc ñeán nhaø xöù, baùc toâi baét chò xöng toäi
vôùi cha. Neùt maët chò traéng beäch baïch laïp traû lôøi : “ thöa cha con
khoâng bieát” khi cha hoûi ngöôøi aáy laø ai. Baùc toâi ñoû maët xaán ñeán
ñònh ñaùnh chò. Cha ngaên laïi, baûo baùc vaø toâi ra ngoøai hieân ñôïi.
Toâi ñôïi laâu laém khi cha cho goïi baùc vaøo, bieát chò caàn coù toâi, toâi
laëng leõ vaøo theo. Cha khuyeân nhuû baùc thöông laáy chò, cha seõ gôûi
chò ñeán ôû vôùi caùc sô ñang laøm coâng taùc truyeàn giaùo cho ñoàng
baøo Thöôïng. Nôi aáy chò seõ ñöôïc chaêm soùc khi ñeán ngaøy khai
hoa nôû nhuïy.

Tinh mô hai möôi chín Teát, toâi ñöa chò ñi, baùc toâi khoâng noùi
moät lôøi, khoâng theøm nhìn maët chò. Nhöõng ñoùa phuø dung chöa nôû.
Toâi nghó khoâng nôû seõ khoâng taøn.

Muøa xuaân naêm aáy hoa xaùc phaùo ruïng ñaày saân. Naêm aáy trôøi
boãng trôû reùt hôn moïi naêm, buoát vaøo xöông thaám vaøo taän tuûy.
Naêm aáy caùch nay ñaõ 26 naêm, tôø thô chò vieát cho toâi caùch nöûa ñòa
caàu vöøa nhaän ñöôïc

 Baûo Loäc ngaøy... thaùng... naêm

 Em khoûe khoâng, laïi saép ñeán Teát, chò gôûi em goùi cheø hoa soùi
vöôøn nhaø, goùi caø pheâ chò haùi töø caùi caây giaø nhaát trong goùc vöôøn,

106 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

gaàn caùi hang con choàn coù laàn chò cuøng em hun khoùi, vaø nhaát laø
taám luïa tô taàm cho em may aùo daøi maëc Teát. Em ñöøng cöôøi chò vieát
lan man nhö ngaøy naøo töø caây daâu nuoâi taèm sang caây caø pheâ roàI
sang ñoài cheø em nheù.  B’Lao vaãn nhö theá, vaãn cheø, caø pheâ vaø
taèm

Ñoài cheø vaãn laø nôi chò tìm ñeán, vaøo caên choøi nhoû ngaøy xöa
nôi hai chò em khoùc cöôøi taâm söï, nhôù em. Chò thoâi khoâng öôm tô
nöõa, baùn thaúng keùn cho ngöôøi ta em aï, lôùn tuoåi roài khoâng coøn
nhanh nheïn nhö xöa. Caây saàu rieâng chò cuõng baûo chaùu Tuaán chaët
ñi roài, “saàu rieâng chi maø naëng ñeán thuûng caû noùc nhaø” – chò vaãn
nhôù caâu em noùi ñoù thaáy chöa.

Em coù nhôù nhöõng ñeâm laøm traø, nhôù nhöõng cuû khoai maät,
nhöõng traùi baép vöøa beû trong vöôøn vuøi tro, ngon khoâng theå naøo taû
ñöôïc khoâng em ?Xa queâ höông theá naøo em chaúng nhôù em nhæ.

Quanh nhaø chò baây giôø troàng hoa soùi, hoa ngaâu. Nhöõng
chuøm hoa maøu vaøng, haït nhoû li ti, höông khoâng noàng nhöng khi
öôùp vaøo traø, traø toûa höông ngaøo ngaït. Chaùu Tuaán cuûa chò baây
giôø laøm heát moïi chuyeän cheø chaùo thay chò. Em coøn nhôù caùi noài
luoäc cheø ngaøy xöa hai chò em cöù baûo to nhö caùi loø luyeän toäi, Tuaán
noù nhaác leân nheï nhaøng, anh chaøng ra veû xoác vaùc laém, thöông meï
laém, cöù baûo : “meï ñöøng laøm gì cho meät, con chæ ñuïng moät caùi laø
xong”. Ngay caû khi daàn cheø, chò coù leo vaøo daãm chaùu cuõng baûo :
“Meï nhuùng vaøo laøm gì, con cuoän cheø laïi ñaäp vaøi caùi coøn hôn meï
daãm caû giôø”

Chaùu noù theá ñaáy em aï, nieàm haïnh phuùc voâ bieân cuûa chò. Chò
cöù aùy naùy nôï em caùi ngaøy em ñöa chò ra khoûi laøng ñi troán, em
khoán khoå vì chò, em ñau loøng vì chò, maø chò chaúng bieát noùi sao cho
em hieåu, chò khoâng ñau khoå gì caû, khoâng sôï haõi gì caû, chò chaáp
nhaän caùi ñieàu chò choïn löïa cho cuoäc ñôøi cuûa chò. Khoâng may maén
coù choàng, ít ra chò coù quyeàn ñöôïc laøm meï phaûi khoâng em ? Chò
nhôù ôn em ñaõ khoâng khinh reû chò daïi doät moät giôø, chò taï ôn em ñaõ
giuùp goùc ñôøi thieáu phuï cuûa chò nheï nhaøng hôn. Chò phaûi keå em
nghe nguoàn haïnh phuùc chò coù baây giôø, em vui vôùi chò em nheù.

ÑA HIEÄU 66 107

Em coøn nhôù baøi Nhaõ Ca thöù nhaát cuûa Nhaõ Ca khoâng ? baøi
thô töø thôøi con gaùi chò thuoäc loøng, ñeán baây giôø vaãn trong loøng
chò.

Toâi laøm con gaùi
Buoàn nhö laù caây
Chuùt hoàn thô daïi
Xanh xao thaùng ngaøy
Moät laàn qua ñaây
Roài khoâng trôû laïi
OÂi muøa xuaân naøy
Toâi laøm con gaùi
Ñôøi nhö heo may
Tình baèng coû daïi
Giaän hôøn khoâng khuaây
Toâi laøm con gaùi
Moät laàn yeâu ngöôøi
Moät laàn maõi maõi
Bao giôø cho nguoâi
Bao nhieâu tuoåi ñôøi
Baáy laàn thô daïi
Buoàn khoâng ai hay

Vaãn baáy laàn thô daïi, vaãn ngaäm nguøi khoâng hay. Vaø chò vaãn
baàn thaàn laéng nghe aâm ñieäu giao höôûng cuûa töøng muøa, moãi
tieát.Neáu ñöôïc trôû laïi, chò vaãn laäp laïi y nhö theá.

Chò N.”

Chò cuûa toâi vaãn theá, vaãn maãn caûm nheï nhaøng, vaãn yeâu thöông
meâ ñaém trôøi ñaát chung quanh. Toâi baây giôø ñaõ bieát thöôûng thöùc
höông vò cheø nhö chò, ngaäm vaøo ñaéng chaùt ñaàu löôõi, nuoát vaøo
ngoït lòm taâm hoàn. Toâi seõ vieát thô hoûi chò coøn troàng hoa phuø dung
nöõa khoâng ? beân ñaây muoán troàng lÍai hoa này, phaûi ñaët mua vôùi
giaù raát ñaét.

AÁu Tím – Thu 2002

108 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Henï ñonù mönø g Xuanâ ôû nöôcù toiâ

Xuaân ñeán ngoaøi kia ñaát nöôùc ngöôøi 109
Moät caên phoøng troï moät mình toâi
Nhìn khung côø nhoû treo treân vaùch
Soâng nuùi Xuaân xöa laïi nhôù thôøi

Toâi nhôù Xuaân Vieät Nam Coäng Hoøa
Tuyeán ñaàu ñöôïc toå quoác trao cho
Ngaên quaân giaëc Coäng ñang nhoøm ngoù
Ñeå ñoùn Xuaân vui khaép moïi nhaø

Toâi nhôù Xuaân ñôn vò nuùi röøng
Ñeâm Giao Thöøa tieáng suùng khoâng ngöng
Choáng quaân xaâm löôïc töø phöông Baéc
Ñoán ngaõ thuø Xuaân ghi chieán coâng

Toâi nhôù Xuaân ñoâ thò xoùm laøng
Ñaøo mai töôi thaém nôû bình an
Coù anh lính treû nôi ñoàn vaéng
Cöôøi vôùi hoa Xuaân röïc naéng vaøng

Soâng nuùi Xuaân xöa vaãn nhôù ñôøi
Vaãn mong taùi ngoä trong ngaøy vui
Döøng ñaây giaây phuùt roài qua nheù
Heïn ñoùn möøng Xuaân ôû nöôùc toâi

Phaïm Kim Khoâi

ÑA HIEÄU 66

Namê Muøi Phieám cuûa Thaønh-Vaên
Taûn Maïn
Veà Deâ

Naêm nay laø naêm Quyù-Muøi. Theo Töû Vi, cunõ g laø moät namê

totá , vì trong daân gian coù cauâ :

Ngöôøi ta tuoiå Ngoï, tuoåi Muiø

Coøn toâi thì vanã ngaäm nguiø tuoiå Thaân.

Saùch cuõng coù chöõ : Nam Ñinh Nhaâm, nöõ Quyù Giaùp; nam coù
chöõ Nhamâ nhö Nhamâ Ngo,ï namê ngoaùi thì toát. Conø nöõ, coù chöõ
Quyù chöõ Giapù thì toát. Cho nenâ , naêm Quyù-Muøi naøy, noiù chung totá
cho caùc chaùu gaùi ra ñôiø trong naêm. Nhöng ñoù laø noùi veà ñaiï theå.
Ñi saâu vaoø vieäc nghienâ cöùu Töû-Vi; banø veà vanä soá con ngöôiø , conø
nhieàu yeáu toá khacù aûnh höônû g ñená chuyenä giaàu ngheøo, sang heøn,
söônù g kho,å thoï yeåu cuûa moät con ngöôøi. Ñoù thaät khoâng phaûi choã
keû vieát phiemá naøy damù lamï baøn.

Töû vi Taây phöông cuõng coù 12 con giaùp. Nhöng Tayâ phöông
hoï khoâng tính con giapù theo namê , maø theo thanù g sinh. Tuoåi con
deâ trong Töû-vi Taây laø Capricorn ( Nam Döông ), tuoiå cuûa nhönõ g
ngöôøi sinh töø 22 thanù g 12 ñeán 19 thanù g 1. Vanã theo Töû-vi Taây,
ngöôøi tuoåi nayø coù tính tình ñanø g hoanø g ( ?!! ) nhieàu tham vonï g,
canå troïng, kienâ nhaãn, benà chí, vaø thöïc teá.

Baøi vietá ngané nayø cuõng khoâng coù tham vonï g nghienâ cöùu saâu
veà deâ treân caên banû khoa hoïc, hay döôùi moät khía caïnh nhaát ñònh
naøo khaùc. Ngöôiø vieát chæ coù chuû ñích nhanâ naêm con deâ camà tinh,

110 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

baøn phieám chôi veà noù, coát laø ñeå mua vui cuøng ñoäc giaû trong
nhönõ g ngaøy Xuaân tha höông.

Sô yeuá lyù-lòch hoï hanø g nhaø deâ.-

Tröôùc tieân, töôûng cuõng neân söu tra motä ít lyù-lòch cuûa hoï
haøng nhaø Deâ. Neuá khoâng lucï tung gia phaû, thì cunõ g moät tí ly-ù lòch
“trích ngang” cuaû haén.

Deâ coù teân khoa hocï laø Capra prisca, thuoäc hoï sönø g ronã g (
Bovidae ).

Loaøi deâ ñöôcï con ngöôøi thuaàn hoaù töø khaù laâu, khoanû g chín
ngaøn namê tröôcù . Ñaàu tieân ôû vunø g chaâu AÙ, vaø phía Ñoâng Ñòa-
trung-haûi. Ngayø nay haàu heát cacù gioná g deâ hoang daõ sinh soáng ôû
chauâ A.Ù Öôùc tính coù khoanû g treân 300 ( ba traêm ) gioáng deâ nha.ø

Deâ ñöôïc nuoâi ñeå aên thòt, layá söõa vaø layá len. Ñieuà naøy coù theå
laøm motä soá ngöôiø ngaïc nhieân. Vì ôû Vietä nam mình, thöôøng chæ
nghe noiù ñeán söõa deâ vaø thòt deâ. Ít khi nghe noiù ñeán chuyenä nuoiâ
deâ ñeå layá loâng deät len. Thöcï ra, treân theá giôùi coù nhieàu gioná g deâ,
nhö trenâ ñaõ vietá . Coù nhönõ g gioná g deâ, nhatá laø ôû caùc xöù laïnh, coù boä
loâng ratá dayà , neân deâ cuõng laø moät nguonà cung caáp len raát quan
tronï g. Chaúng haïn, gioáng deâ Angora cho moät loaïi len mòn ( silky
wool ), deät thaønh motä loaïi vaûi coù teân laø mohair may quanà taây, aoù
veùt nhö chunù g ta ñaõ töøng bieát.

Thòt deâ chæ haoû ñoiá vôiù caùc saéc daân chauâ AÙ, cacù nöôùc quanh
khu vöïc Ñòa-trung-haûi nhö Hy-laïp, YÙ-ñaiï -lôïi, Thoå-nhó-kyøv… aø caùc
nöôcù chaâu Phi. Ngöôøi Taây AÂu vaø Baéc Myõ khoâng coù tapä quaùn aên
thòt de.â Chaúng haïn nhö ôû My,õ ngöôiø ta nuoiâ deâ chuû yeuá laø ñeå laáy
söaõ , vaø len, hôn laø ñeå aên thòt. Treân toaøn theá-giôùi hieän nay coù
khoanû g ganà 400 trieäu con deâ. Caùc nöôcù nuoâi nhieuà deâ nhatá phaiû
keå AÁn-ñoä vôiù 65 trieuä con. Trung-hoa coù 55 trieâïu con. Myõ chæ coù
4 trieuä con . ÔÛ Hoa-kyø vaø Canada, gioáng deâ nuoâi ñeå laáy söõa
thöônø g thaáy nhaát laø gioáng Anglo-Nubian, coøn goïi laø deâ Nubian.
Thanø h phaàn trong söõa deâ khaùc vôiù söõa boø hay traâu, hôi beoù hôn
vaø nhieàu protein hôn, nhöng laiï deã tieâu hôn söaõ boø, neân raát toát
cho ngöôøi giaø, treû em, vaø nhönõ g ngöôøi coù beänh bao tö.û Nhöõng

ÑA HIEÄU 66 111

ngöôøi dò öùng vôùi Proteiù n trong söõa boø coù theå laïi khoâng sao caû khi
uoáng söõa de.â

ÔÛ Vietä -nam, thòt deâ khonâ g phaûi laø loaiï thòt phoå bieán. Thöôøng
chæ ñeå cheá bieán caùc moùn nhaäu. Danâ laøng ve chai laø chuoäng nhaát.
Daân nhaäu moãi khi coù dòp, thöôøng khoaùi tuï tapä nhau quanh chieácù
laãu deâ. Coù ñöôïc chai goø ñen pha huyeát deâ nöõa thì khoûi noùi. Baoû
ñamû oâng nhauä , chanú g nhöõng baø khoâng raày maø conø khen. Caùc xì
thaåu ôû Chôï-lôùn raát chuoäng monù deâ haø naøm ( deâ coøn trong baøo
thai ) haàm thuocá baéc. Nghe noùi boå thì coù boå thatä , nhöng acù quaù.
AÊn voâ coù khi laiï tonå tho.ï

Trong Ñonâ g-y, hauà nhö taát caû caùc boä phaän cuaû deâ ñeøàu laøm
thuocá ñöôcï ( thòt, tieát, gan, daï dayà , tinh hoaøn)… . Ñacë bietä tinh hoaøn
deâ ñöôïc nam giôùi chieáu coá taän tình. Theo Tieán-só Döôcï -khoa
Ño-õã tatá -Lôïi, thòt deâ vò ngoït, taùnh ratá noùng. Vaøo cacù kinh ty,ø vò,
can. Boå huyeát, chöõa chönù g döông hö. Treû con bò chöùng thích anê
ñaát, thòt deâ nauá nöôùc cho uoáng seõ heát.

Thöïc phamå cuûa deâ coù theå laø rau, traùi cayâ , laù caây. Trong caùc

thöù laù, deâ raát thích laù dauâ , laù caây so ñuaõ , laù xoan ( saàu ñaâu ). Deâ

laø loaøi aên raát taïp. Thamä chí ôû nhöõng nôi

khan hieám thöïc phaåm, ngöôiø ta thayá deâ

ñôùp caû nhöõng sôïi daây thönø g laãn giayá loän. Coù

ngöôøi coøn noùi ñaõ töøng chöùng kieán deâ aên

caû nhönõ g lon thiecá ñoà hoäp ngöôøi ta vaát ñi.

Thöïc teá, deâ khoâng ñená noãi aên tapï ñeán the.á

Noù chæ ranù g gaëm caiù nhaõn treân lon ñoà hoäp

ñeå liemá lapù chaát keo ôû maët sau caiù nhaõn daùn

treân lon, maø thoâi. Thieân haï nhìn ba chôpù

ba nhanù g, töônû g deâ xôi caû lon thiecá . Coù leõ chính do ñaëc tính deã

aên nhö vaäy, deâ soáng ñöôïc ôû nhönõ g vunø g ñatá baïc, ngheøo nguonà

löông thöïc, nhö cacù vunø g banù sa maïc, caùc vuøng nuùi ñaù cheo leo.

AÊn uoná g “ñaïm baïc” nhö theá, nhöng trôøi sinh, deâ laïi noåi tieáng
veà söcù manï h tình ducï . Deâ ñöcï “ nötù maté ” ra ñaõ coù theå “ laøm aên”
ñöôcï roài. Nhöng tuoiå nhaåy caiù toát nhatá laø töø hai ñená ba tuoåi. Deâ
caùi 4-5 thaùng ñaõ coù khaû naêng sinh saûn. Nhöng neân ñôïi cho deâ caiù

112 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

trenâ motä tuoåi haõy cho phoiá . Toát nhaát töø hai ñeán boán tuoåi. Motä anh
deâ ñöcï coù theå “ phuïc vuï” töø ba chuïc ( 30) cho ñená naêm chuïc ( 50)
chò deâ caiù . Caùc nhaø chaên nuoâi deâ caàn ñeå yù ñená tyû leä naøy. Neáu ít
ñöïc qua,ù söcù sinh saûn kemù , caùc chaøng deâ seõ chonù g heát “xíu quacù h”.
Ngöôïc laïi, nhieuà ñöïc quaù, seõ haiï caiù , caùc nanø g deâ seõ kho.å Bôûi
cacù chanø g deâ khoâng bietá töï cheá nhö con ngöôiø , vaø phaùp luatä cuõng
khoâng coù khoanû naoø ñeå baoû veä “ phuï nöõ deâ”, khi caùc anh chaøng
cöù xaùp voâ lamø aåu. Kieän ai ?

Tuy vayä , trong xaõ hoäi loaøi deâ khoâng phaûi laø khonâ g coù hieän
töônï g coù nhöõng anh chaøng deâ ñöcï bò chöùng ñoàng tính luyená aiù (
gay), y nhö con ngöôiø vayä . Phatù hieän nayø coù theå laøm nhieuà ngöôøi
ngaïc nhieân vaø khoù tin. Nhöng ñaáy laïi laø söï thatä . Trong thieân
nhienâ , tyû leä nhönõ g anh chaøng deâ peâ-ñeâ khaù cao, ñená 7.5% laän.
Theo nhö nhöõng nghieân cöuù do nhoùm cuûa Tieán-só Kay Larkin
thuocä tröônø g Ñaïi-hocï Y-khoa Oregon trình bayà tröôcù hoäi nghò
Khoa-hocï thaàn kinh Myõ hoïp ôû Orlando môùi ñayâ , thì trong motä
ñanø deâ ñöïc, cöù 13 tröï thì coù motä tröï bò chöùng ñoàng tính; chuùng chæ
ñoäng hôùn khi ngöiû muiø cuaû cacù con ñöïc khacù . Conø ñoiá vôùi caùc chò
de,â cacù anh chaøng naøy “ cheâ”. Cunõ g theo phaùt hieän naøy, nguyenâ
nhaân laø do Thuyø Hypothalamus ( vuøng döôiù ñoià ) trong naõo bo.ä ÔÛ
nhönõ g anh chaøng deâ pe-â ñeâ, thuyø Hypothalamus coù kích côõ lônù
hôn nhieuà lanà so vôùi nhöõng chuù deâ bình thöôøng. Tieát loä naøy khieán
cho caùc chò chanø g “ ghe”â nhaø ta raát khoaiù . Töø nay trôû ñi caùc “ em
chanø g” tha hoà vin vaøo ñoù maø phanâ bua : “ Ñoù, thaáy chöa ? Pe-â ñeâ
coù gì ñaâu. Trôøi sinh ra theá maø. Cöù nhìn luõ deâ ñöïc xem. Chuùng noù
“ de”â theá, conø coù con peâ-ñeâ, huoná g hoà chi tuiï nayø . Thoiâ nheù! Töø
nay ñöøng coù kyø thò tuïi nayø nöõa nhe.”

Deâ caùi “ñonä g hôùn” möôøi tamù ñeán hai möôi ngaøy moät laàn,
vaø moãi lanà keoù daiø 2-3 ngaøy. Thôøi gian mang baàu cuûa deâ caùi
trung bình töø 147 ñená 150 ngayø . Tuyø gioná g, nhö deâ Vieät- nam ñeû
moãi laàn hai con, coù khi ba. Ít khi chæ ñeû motä con. Namê ñeû hai löùa.

Gioáng deâ nuiù ñeán muøa sinh saûn trôû nenâ raát hung döõ. Giaønh
caùi, hai con ñöïc coù theå huùc nhau suoát ngaøy, cho ñená khi motä con
boû manï g môiù thoâi.

ÑA HIEÄU 66 113

Hình anû h con deâ trong ñôøi soná g danâ Vietä ta.-

Khonâ g bietá trong ngonâ ngöõ vaø ñôøi soná g caùc daân toäc khacù ra
sao, rienâ g trong ngonâ ngöõ vaø ñôøi soáng danâ Vieät ta, deâ coù nhöõng
lienâ heä khaù ñamä netù . Noiù veà de,â khoâng theå boû qua caiù taùnh haûo
ngotï cuaû canù h ñaøn oâng. Vaø taát nhieân khi ñaõ ñeà capä ñeán deâ, khoâng
theå khonâ g coù nhöõng caâu chuyeän nghe “ deâ” khoâng chòu ñöôïc.

Tröôcù heát, noiù veà motä anh lieàn onâ g, cöù nhaùc troâng thayá
boùng danù g ñaøn baø con gaiù ñaâu laø maét sanù g tröng lenâ nhö ñenø
pha. Treû khonâ g tha giaø khonâ g bo,û xaø vaøo taùn tænh con ngöôøi ta.
Bamù thì dai nhö ñæa, rötù khoâng ra. Nhìn ai thì cöù nhö laø muoán loät
caû quanà aùo ngöôiø ta. Cuïc xöông yeát hauà leân xuoná g lienâ tucï nhö
pít-tonâ g xe ñang laøm viecä , hoái haû nuoát nöôùc miená g önø g öïc. Thieân
haï baûo “ cha ñoù deâ”. Giaø roià maø coøn ham bonù g saécê laø loaïi “ giaø
deâ”, giaø matá neát. Giaø nöaõ maø vanã conø tieáp tuïc deâ thì ngöôiø ta baûo
laø “ deâ cuï”. Hoài coäng sanû môùi noiå , hoï baét daân goiï Hoà-chí-Minh laø
cuï, cuï Hoà, maëc duø hoï Hoà lucù ñoù môiù khoaûng ngoaiø namê chucï
tuoiå . Sau thayá nhönõ g khi nhayå hoaø bình vôùi cacù môï xonà xonà , cacù
“ chaùu gaùi” hô hô,ù tacù phong “cu”ï coi boä tronâ g cuõng coøn deâ qua,ù
nenâ hoï sôï coù ngayø daân laïi lieân töôûng bayä ba,ï goïi “cu”ï laø deâ cuï,
thì honû g. Nenâ ñanû g beøn ñoiå laïi, baùét danâ keuâ “cuï” banè g “baùc”,
cho an toaøn.

Ñaëc bieät tính caùch “ de”â naøy chæ aùp dunï g cho nam giôiù . ÔÛ
nöõ giôiù , neáu coù tình traïng “ ham hoá” kieåu nayø , ngöôiø ta laïi goïi laø
“ ngöaï ” kia.

Deâ cuõng ñöôcï duøng nhö motä ñoäng tö,ø nhö deâ gaùi, coù nghóa
laø ñi theo phuï nöõ ñeå toø veø, tanù tænh. Ñi thaû deâ laø ñi tanù gaùi. Deâ
neuá ñem so saùnh vôiù heo, deâ coù veû “ cao caáp, trí tueä” hôn. Coâng
viecä chinh phucï phaiù nöõ, ôû giai ñoaïn naøy conø mang tính khuyeán
duï, thuyeát phuïc. Chuyeän deâ gaùi khoâng phaûi ñôn giaûn. Coù khi
phaiû vanä duïng caû vanê hoaù vanê ngheä vaoø nöaõ . Chaøng trai ñi “ de”â
ñoâi lucù coøn phaiû bietá ca vonï g coå muøi reäu, hay hatù tanâ coå giao
duyeân. Taùn xuøi boït mepù , nhöng coù khi vaãn chaúng xô muiù gì. Nhöng
neáu thanø h conâ g, ñaït ñeán giai ñoanï cuoiá cunø g, chieám muïc tieâu thì
ngöôiø ta goïi laø laøm troø con heo. Hanø h ñonä g naøy keùm “trí tueä”

114 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

hôn nhieàu.

Nhöõng anh ñanø oâng coù maùu deâ ( Khonâ g phaiû loaiï mauù D.
Lamø quyû gì coù loaiï mauù naøy.), thöôøng toân deâ laø sö phuï. Nguyeân
do baét nguonà töø cauâ chuyenä khoâi haiø sau ñaây:

Coù moät anh chanø g moät hoâm cöù toø toø ñi theo moät em beù xinh
nhö moäng ñeå taùn tænh. Nhöng naøng luoân luoân giöõ veû nghieâm
trang, maët laïnh nhö tienà . Maëc cho chaøng noùi höôu noùi vöônï .
Naøng khonâ g theøm traû lôøi. Vaø dötù khoaùt chæ phatù cho anh chaøng
nhönõ g caùi nhíu mayø , nhanê maët. Kinh nghiemä ñi deâ gaùi dayï chaøng
ta raèng : taùn ñeán khi naoø nanø g “ vieän trôï khoâng hoaøn laiï ” cho moät
nuï cöôiø laø keå nhö “ hoiä nghò ñaõ baét ñauà khai thonâ g”. Theo maiõ caû
nöûa tiená g ñoàng hoà. Noùi vanê g caû nöôùc mieáùng nöôùc momà , naøng
vanã tænh queo. Tình theá töôûng nhö tuyeät voïng. May thay, vöøa luùc
ñoù coù moät anh chaø vaø daté moät chuù deâ ñi tôiù . Nhanh trí, anh chaøng
böôcù ngay ñeán tröôùc maët con deâ vaø vonø g tay thi leã, vöøa kính caån
chaøo : “ Xin kính chaøo sö phu”ï . Ngöôiø ñeïp, gioáng nhö naøng Bao-
Töï xöa, nhòn heát noåi, baät lenâ cöôøi thaønh tieáng. Theá laø dính. Töø
ño,ù giôùi haoû ngoït macë nhieân coâng nhanä truyeàn thuyetá keå treân,
toân deâ laø sö phuï.

Deâ trong ngonâ ngöõ, ca dao vaø vanê hoïc.-

Noiù cho coâng banè g, trong ñôiø soná g danâ ta, deâ khoâng chieám
moät choã quan tronï g nhö nhönõ g con vaät khaùc nhö trauâ , boø, ga,ø
heoN… enâ trong ngonâ ngöõ danâ gian , ngöôøi ta coù ñeà capä ñeán deâ
thöônø g thöôøng cunõ g chæ laø vì deâ coù khaû nanê g hieám coù veà caùi “
khoanû noï” maø thoâi. Chaúng hanï :

- Röôïu nonà g deâ beùo. ( Sao khoâng laø heo beoù hay boø beùo, maø
laiï phaûi laø deâ ). Deã hieåu thoâi. Röôïu maø ñöa cay vôiù thòt deâ thì “
bocá ” phaûi bietá . Baoû ñaûm nanø g khen laø caùi chaéc. Naøy nheù, xin
chöùng minh :

Theá gian ba söï khoù chöøa:

Röôïu nonà g, deâ beùo, gaùi vöaø ñöông tô.

Hay trong thaønh ngöõ “ Deâ teá thanà ”. Sao khoâng teá thaàn
banè g heo, boø, ga…ø maø laïi cöù phaûi baèng deâ ? Phaûi chanê g thaàn cuõng

ÑA HIEÄU 66 115

bieát aên thòt deâ thì nöõ thaàn haiø loøng hôn chanê g (?). Deâ teá thaàn laø
moät thuû ñoaïn maø caùc cheá ñoä ñocä taøi ratá öa duøng. Nhö ngaøy xöa,
Taoø Thaoù , trong truyeän Tam quoác, cheùm ngöôiø giöõ kho löông,
trong khi chính y ra leänh bôtù khaåu phanà cuaû binh só. Nhö ngayø
nay, trong nöôùc ngöôiø ta ñang trieïät ñeå khai thaùc trong vaná ñeà dieät
tham nhunõ g.

Boïn lamø anê gian doái löôn leïo coù thuû ñoaïn “ treo ñauà deâ
banù thòt cho”ù , treo hanø g xòn, baùn ñoà doåm. Treo thì treo la lieät naøo
laø ñoäc lapä , danâ chuû, töï do, hanï h phuùc. Baùn thì banù raët nhönõ g moùn
ñoäc taøi, noâ leä, ñoiù racù h.

Bonï thanâ deâ loát hoå, thayá coû thì ham, thaáy humø thì run nhö
caày sayá . Bonï naøy ôû ñauâ cuõng ñaày rayã . Mieäng noùi thì hanê g laém,
nhöng trong bunï g chæ bietá coù lôïi. Tröôùc gian nan nguy biená , maét
tröôcù maét sau chæ chôø ñonä g caiù laø voït. Ñeå maëc daân tình laàm than
khoå aûi, tuø toäi cheát chocù . ÔÛ choán an toaøn, coù cô hoiä laïi veùn momà
noùi pheùt. Chanù laø chanù choã ño.ù

Caø daùi de,â conø goïi laø caø tím ( egg-plant ) laø moät loaïi rau
qua,û raát totá cho nhöõng ai bò benä h cao cholesterol trong maùu., vì
coù nhieàu chatá xô, cuoán cholesterol thöøa thaûi ra qua ñöônø g ruoät.
Moãi tuaàn aên motä hai böõa caø daiù deâ um theâm laù tía toâ, raát totá trong
viecä giaûm cholesterol trong maùu.

Töø ngaøy ra haiû ngoaïi, neáu coù dòp ñi döï hoiä heø ñình ñamù ôû
ñaâu, chuùng ta cuõng thöônø g bò nghe nhöõng baiø dienã vanê daøi leâ theâ
khoe taøi khoe gioiû , khoe vôï khoe con cuaû nhönõ g oâng dieãn giaû
maéc tatä “ caø keâ deâ ngonã g”.

Noiù veà con ñöïc, nhö treân ñaõ vietá , deâ quaû laø moät gioná g raát
khoe.û Nhöng cacù anh deâ nhaø ta chæ khoeû ôû caiù khoaûn noï maø thoâi.
Conø cacù vieäc khaùc, thì phaiû “ xem laïi”, nhö qua baøi haùt ru em sau
ñaây:

Buonà nguû buonà ngheâ,

Baùn boø taäu ruonä g, mua deâ veà cayà

Ñoàn raèng deâ ñöïc khoeû thay.

Baté acù h leân caày noù laïi phaù ngang.

116 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Trong vaên hocï , deâ cuõng xuatá hieän raiû racù trong moät soá tacù
phaåm.

Tröôùc hetá , nhieuà ngöôiø bieát hai cauâ thô cuûa nöõ só Ho-à Xuaân-
Höông :

Ong non ngöaù noïc chaâm hoa röõa,

Deâ conû buoàn sönø g huùc dauä thöa.

Trong Cung oanù ngamâ khucù cuûa Nguyeãn Gia Thieàu coù hai
cauâ :

Phaûi duyeân höông löûa cunø g nhau

Xe deâ loï raéc laù dauâ môùi vaoø

Cuûa nanø g cung nöõ ai oanù traùch vua. Xe deâ, tieáng Hanù laø
döông xa, baét nguonà töø söï tích sau ñaây :

Thuûa xöa, vua chuùa thöôøng lamé vôï, ( nhöng chöa chaéc ñaõ

nhieàu con ). Ngoaiø hai hay boán baø vôï caû, goïi laø hoanø g hauä , ôû

trong boán cung : Ñoâng, Taây, Nam, Baéc, coøn coù caùc cung cacù vieän

chöaù caùc baø phi, cung tanà myõ nöõ voâ soá, sanü saøng ñeå danø h cho vua

xaiø . Co ù nhöõng onâ g vua nhö Tanà -Thuyû Hoaøng coù ñeán nhöõng ba

nganø cung phi myõ nö.õ Treân danh nghóa, nhöõng ngöôiø ñeïp tuyenå

trong khaép nöôcù nayø ôû caùc vò trí, thöù baäc

khacù nhau; vôï caû, vôï be,ù nanø g hauà . Nhöng

trenâ thöcï teá phaiû coi nhö hoï ñeuà laø vôï vua

caû. “ Vôï caû, vôï hai, vôï ba, vôï thöù ba

nghìn ñeuà laø vôï caû”. Baát cöù ai coù con vôiù

vua; nhatá laø con trai thì ñeàu ñöôcï “thaêng

capá ”. Vaø neáu coù nhan sacé , coù taøi chaên goiá

ñaëc bieät, khieán cho vua meâ tôi luù laãn,

hoaëc gioiû moàm meùp ton hoùt næ non laáy

ñieåm, cuõng deã daøng thanê g tieán. Leân phi leân hauä mayá hoài.

Nhöng söùc voi maø nhaø vua xaøi heát caû moät stock döï tröõ
khonå g loà nhö the.á Cho neân ñaiï ña soá cacù ngöôøi ñepï ñöôïc tuyeån
vaoø cung thöônø g chòu canû h cheát giaø trong cung caám maø chöa heà
bao giôø ñöôïc huônû g motä laàn ôn möa moùc cuaû nhaø vua.

ÑA HIEÄU 66 117

Nhieàu vôï nhö theá, maø baø naøo, coâ naøo cuõng xinh nhö monä g,
thôm nhö muiù mít caû, vua bieát chonï ai. Cho nenâ trieuà ñình phong
kiená môùi nghó ra caùi troø töông töï nhö boác thaêm ñeåû chonï ra ngöôiø
nguû vôiù vua. Moãi toái, vua ngoài treân moät chieác xe nhoû namï ngoïc
ngaø chaâu baùu, do moät con deâ keùo. Ñi ngang qua cung naoø deâ
döøng laïi khoâng chòu ñi nöaõ , nhaø vua seõ ôû laïi qua ñeâm vôùi naøng
cung nöõ ño.ù Vì theá, chuù deâ keùo xe ngauã nhienâ trôû thaønh “coù theá
löcï ”. Trong soá caùc cung nö,õ coù naøng nghó ra cacù h “hoiá loâä” de.â
Bieát deâ thích anê laù daâu, naøng benø cho raûi laù daâu tröôcù cöûa cung.
Khi deâ keoù xe ñi ngang, thayá laù dauâ , ham anê , dönø g laïi, khoâng
chòu ñi nöaõ . Naøng cung nöõ ñöôïc toaiï nguyeän. May maén dính caiù
baàu laïi conø ngon nöõa. Neáu ñeû ñöôïc hoanø g nam thì keå nhö voâ
maùnh ñaäm. Töø ñoù coù theåbaét ñaàu cuoäc ñaáu tranh giaønh ngoâi maãu
nghi thienâ haï vôùi cacù baø khacù .

Nhöng caiù maùnh ñoù khoâng ñöôcï laâu. Vì sau ñoù caùc naøng
ñua nhau baté chöôcù . Tröôcù cöaû cung naøo cuõng raûi laù daâu. Deâ laiï
rôi vaoø tình traïng hoang mang, khoâng bieát dönø g laïi choã naøo. Hai
caâu thô trong cung oanù ngaâm khucù baét nguoàn töø ñoù.

Trong binh gia, binh thö coù ñeà ra “ Tam thaäp luïc keá” ( Ba
möôi sauù chöôcù ), nhö keá “ Ñieäu hoå ly sôn”, “ Myõ nhanâ ke”á , “ Keá
khoâng thaønh” v.vm… aø nhieàu ngöôøi daãu khoâng phaiû laø nhaø binh,
nhöng neáu ghieàn truyeän taàu cuõng ñeàu bieát. Tuy nhieân, khoâng
phaûi ngöôøi “ trong ngheà”, ít ai bieát conø coù motä keá goiï laø “ Thuanä
thuû khieán döông” ( Tieän tay giaét luonâ con de)â . Chöõ deâ ôû ñaây amù
chæ mucï tieâu deã anê ; töôùng khoâng dunõ g maõnh, quanâ khonâ g thienä
chieùán, thaønh trì khoâng kieân coá v.v… Cunõ g nhö töôùng gioiû ñöôcï ví
nhö ho;å hoå töônù g.

Ñayâ laø moät möu keá maø quyù vò huaán luyeän vieân chieán thuaät
khi gianû g cho anh em binh só, phaiû caån thaän. Khoâng kheùo bò hieåu
laàm, quanâ ta ñi haønh quaân cöù nheø maáy con deâ cuûa ñonà g baøo,
nhatá laø ñonà g baøo Thöônï g ôû Leâ-cu, Kon-tum maø tieän tay giaté ñi
thì khoâng oån. Ñoù laø noiù veà chiená tröôøng. Trong tình tröôøng, nhöõng
anh hoï Sôû khi cua ñaoø . Mucï tieâu voná laø coâ chò, nhöng neáu coâ em
cöù ngayâ thô, quaán quyùt. Thaáy deã anê , tieän tay “ giaét” luonâ , “ boû

118 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

qua ratá uonå g”, kieåu “ Hoa thôm ñaùnh caû cumï ” cuõng laø keá “ Thuanä
thuû khieán döông” vaäy.

Thuaû chöa maát nöocù , neàn ñeä nhò conä g hoaø, coù thôiø moät
oâng töônù g caiû löông lenâ laøm quoác tröôûng. OÂng nayø voán tính dò
ñoan, nghe lôiø thaày töôùng soá noùi boä matë oâng hôi troøn, haï ñình
quaù ngaén, hauä vaän khoù khaù. Canà phaûi laøm sao ñeå noiá daiø caùi camè
ra theâm motä ñoaïn nöaõ thì môùi toát. Theá laø onâ g ñeå boä raâu de,â troâng
chanú g gioná g ai. Chæ ñöôïc caùi giôiù chò em ngöaù ngheà cöù nhìn boä
rauâ cuûa ngaiø laø camû thayá nhoät nhatï nhö coù con saâu noù boø khaép
ngöôøi vaäy.

Nhöng ñaõ goiï laø soá maïng, thì moät anh thayà boiù lamø sao
xoay chuyenå ñöôïc vanä manï g cuaû motä oâng vua. Cho neân roát cuoäc,
meoø laïi hoaøn meøo.

Sau cuøng, chunù g ta hieän nay ñang soáng treân ñatá My.õ Duø coù
ngöôøi goïi ñaây laø ñaát tamï dung. Nhöng cunõ g coù ngöôiø xem ñaây laø
queâ höông môiù , queâ höông thöù hai. Queâ höông xöa laø meï ruoät,
queâ höông môiù laø meï nuoâi. Tieáng Myõ dauã khoâng phaûi tieáng meï
ñe,û nhöng cuõng laø tiená g meï nuoiâ , tiená g cuaû con chaùu mình chuùng
noù ñang noiù . Vì theá neân keû vietá phieám naøy cuõng xin giôùi thieuä
moät soá töø loùng trong Anh-ngöõ coù dính danù g ñeán deâ ( Goat )â.

An old goat : Laoõ giaø dòch. Let go, you randy old goat ! (
Thoâi nha, ñoà deâ cuï ).

Skin a goat : ( Slang ).- Cho choù aên cheø. Khi nghe noùi :
Ralph went out to skin a goat. Chanú g coù nghóa laø thanè g cha Ralph
xæn heát bieát nayø ra ngoaøi ñeå loät da motä con deâ naøo ca.û Gaõ chæ ra
ngoaøi ñeå möûa thoác möûa thaoù ñoù thoâi.

Hay, nghe bonï choai choai baoû nhau :- Don’t let Mary get
your goat. She’s just irri- table today. ( Ñöøng ñeå con Mary noù
phaù mayø nghe. Con nhoû homâ nay sao quayä döõ ).

So saùnh giöõa deâ vaø cöuø , thì deâ coi boä bò xem nhö motä thöù “
bad guy”, nhö trong cauâ thaønh ngöõ : “ Separate the sheep from
the goats”. ( Phanâ bieät ngöôiø toát keû xauá ).

ÑA HIEÄU 66 119

Vietá veà deâ thöïc ra
coøn khoái chuyeän ñeå vieát.
Naøo laø truyenä oâng Toâ-Vuõ
chanê deâ. Truyeän Ba-ù Ly-ù
Heà vaø ba boä da deâ.
Truyeän deâ ñöïc coù chöaû
v.v…Trong Coå hoïc tinh
hoa coù cheùp truyeän
Döông Chu vaø ngöôøi
haøng xoùm maát deâ.
Nhönõ g truyeän ñoù toanø laø
nhöõng truyeän ñaøng
hoaøng, mang tính “ dayä
ñôiø ”, neân maát caû “ tính
deâ” ñi. Baøn veà deâ maø
khoâng coù chatá deâ trong
ñoù thì chaùn ngaét. Neân

xin khoâng thuaät laïi.

Ngaøy Xuanâ banø teáu cho vui. May ra ñem laïi cho quyù vò
ñoäc giaû ñöôcï damê ba giaây phutù thoaiû maùi ñaõ laø quyù roài. Ngöôøi
vietá chaúng mong gì hôn. Kính chuùc quyù baïn ñocï moät naêm môùi an
khang, haïnh phuùc, vaø thònh vöôïng. Happy New Year, Bonne
Anneùe, Coáng hyû phaùt xoài, Taân Xuaân Vaïn Phöôùc. Bye quyù vò
nghe!!!

Thaønh-Vaên
Muaø Xuanâ Namê Deâ

120 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Tìm hieuå ñauà tö
thò tröônø g chönù g khoanù Hoa Ky:ø
Chiená löôcï ñauà tö coå phanà Dow Jones

(Dow Dividend Strategy)

Cao Chanù h Cöông, K15

Trong hôn 30 thanù g qua, thò tröônø g chöùng khoaùn Hoa Kyø
bò supï ñoå quaù naëng ne,à nhieàu ngöôiø ñaàu tö saït nghiepä khoán ñoná eâ

cheà. Moät soá ngöôiø khacù bò xoaù soå ñaàu tö vì mua coå phieáu cuûa caùc

coâng ty bò phaù saûn baát ngôø

(bankrupcy companies), moät

coå phaàn (share) khi mua

ñeán hôn $100:00 nay chæ

coøn vaøi chuïc cents, chanú g coøn

giaù trò gì caû. Vaán ñeà ñaàu tö

vaøo thò tröôøng chöùng khoaùn raát

phöùc taïp, khoâng ai töï haøo

laø mình taøi gioûi bieát heát taát

caû, vì nhö vaäy moiï ngöôøi ai nayá ñeuà trôû thanø h trieäu phuù. Tuy

nhieân neuá coù ñöôcï moät kieán thöcù hieåu bieát veà thò tröôøng, kinh

nghieäm ñauà tö trong quaù khöù vaø nghieân cöuù saâu ronä g moät vaiø

nguyeân tacé caên baûn, thì ñaàu tö vaøo thò tröôøng chönù g khoaùn, theo

cacù thoáng keâ laø moät thò tröônø g ñaàu tö coù lôiø (rate of return) nhieàu

hôn cacù loaïi ñauà tö khacù .

Ño löôøng thò tröôøng chöùng khoaùn

Thò tröônø g chönù g khoanù Hoa Kyø hienä nay ñöôïc ño löôøng
qua moät thoná g keâ chæ soá trung bình goiï laø Dow Jones Industrial
Average (DJIA). Thoáng keâ trung bình naøy ñöôcï xem nhö moät
moác ñiemå ñeå ño löôøng thò tröônø g chönù g khoaùn Hoa Kyø (market

ÑA HIEÄU 66 121

barometer). Chæ soá naày khôiû thuyû ñöôïc thieát laäp töø naêm 1884 do
oâng Charles Henry Dow, nhaø xuatá baûn tôø baoù goiï laø “Customer
Afternoon Letter” sau naøy trôû thaønh tôø baùo kinh teá noåi tieáng laø
Wall Street Journal, nhamè mucï ñích phuïc vò ñocä giaû cuaû tôø baoù
theo doiõ thò tröônø g chönù g khoanù . Vaoø namê 1896 chæ soá ñöôïc caiû
toå chæ thauâ nhaän 12 conâ g ty kyõ ngheä maø thoâi (industrial company)
nenâ môiù coù teân laø Dow Jones Industrial Average (DJIA). Sau ñoù
soá löôïng coâng ty chonï löïa vaøo chæ soá DJIA tanê g leân laø 30 coâng ty
laãn lonä ñuû caùc loaiï thöông maiõ khaùc nhau (composite companies),
thay vì 12 conâ g ty chuyeân veà kyõ ngheä nhö töø ngayø môiù thanø h laäp.
Caùc conâ g ty ñöôcï choïn löaï nayø laø nhönõ g coâng ty laøm aên khaù giaû
noåi tieáng vaø ñöôïc tin töônû g ngoaøi thò tröôøng (a long record of
steady earning as well as recongnition/ confidence) maø ngöôøi
Myõ goïi laø “Blue chip”. Toång löônï g nhöõng coâng ty nayà chieám
vaoø khoaûng 20% tonå g löônï g cuûa thò tröônø g chöùng khoanù (market
value).

Phöông caùch ñauà tö coå phanà DJIA (Dow Dividend Stategy)

Ñaây laø motä phöông caùch ñauà tö thò tröônø g chöùng khoaùn maø
theo kinh nghiemä vaø thoná g keâ trong quaù khöù ñaõ coù keát quaû khaû
quan. Chieán löôïc ñaàu tö goïi laø “Dow devidend Strategy (DDS)”:
Top-10&Low-5, tamï dòch laø :” Chiená löôïc 10 cao 5 thaáp”. Phöông
thöcù ñaàu tö löïa chonï coå phanà döïa treân söï chia lôøi coå phanà (stock
devidend) cuaû 30 coâng ty “blue chip” cuaû chæ soá DJIA.

1. Chiená löôcï 10 cao (DDS Top-10): Ngöôiø ñauà tö seõ chonï
mua coå phanà (share) cuûa 10 trong 30 conâ g ty (blue chip) cuaû
DJIA coù phaân lôiø chia coå phaàn lôøi cao nhaát (highest devidend) vaø
giöõ nguyenâ ñauà tö trong thôøi gian moät naêm.

2. Chiená löôcï 5 thapá (DDS Low-5: Töông töï nhö chiená
löôïc 10 cao, ngöôiø ñaàu tö seõ chonï mua coå phanà (share) cuaû 5
trong 30 coâng ty (blue chip) cuûa DJIA coù phaân lôøi chia coå phanà
thaáp nhaát (low devidend) vaø giöõ nguyenâ ñaàu tö trong thôøi gian
motä naêm.

3. Tieáp tucï ñaàu tö: ApÙ duïng hai chieán löôcï noùi treân trong
haïn chu kyø thò tröôøng (complete market cycle) vaoø khoanû g töø 3

122 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

ñeán 5 naêm, nhöng sau moät namê ngöôiø ñaàu tö phaiû hieuä chænh
mua laiï coå phanà caùc coâng ty lienâ heä canê cöù treân DDS Top-10 vaø
Low-5 cuûa thò tröôøng chöùng khoanù hienä höuõ . Ngoaøi ra ngöôøi ñauà
tö phaiû tieáp tuïc ñaàu tö caû voán laãn lôiø (reinvesting capital and
devidend).

4. Thoáng keâ 21 naêm: Ñeå chöùng minh chieán löôïc ñauà tö
‘DDS Top-10 & Low-5” coù keát quaû höõu hieuä , sau ñaây laø thoáng
keâ chieán löôcï naày trong voøng 21 namê (1975-1995) cuûa thò tröôøng
chönù g khoanù Hoa Ky.ø

Naêm DJIA Total return Top-10 Total return Low-5 Total
return

1975 44.40% 55.67% 68.09%

1976 22.72% 34.94% 40.80%

1977 –12.71% -1.75% 5.4%

1978 2.69% 0.12% 1.25%

1979 10.52% 12.99% 9.91%

1980 21.41% 27.23% 40.52%

1981 –3.40% 7.52% 3.63%

1982 25.79% 26.04% 41.88%

1983 25.79% 38.91% 36.11%

1984 1.06% 6.43% 10.88%

1985 32.78% 29.44% 37.84%

1986 26.91% 34.79% 30.32%

1987 6.02% 6.07% 11.06%

1988 15.59% 24.54% 21.64%

1989 31.71% 26.45% 10.49%

1990 –0.57% -7.5% -15.27%

1991 23.93% 35.09% 61.80%

1992 7.35% 7.85% 23.01%

ÑA HIEÄU 66 123

1993 16.71% 26.92% 33.85%

1994 4.93% 4.15% 8.56%

1995 36.20% 36.48% 30.25%

________________________

21 naêm 16.19% 20.59% 24.39%

Kiemå chönù g chiená löôïc

Theo banû g thoáng keâ treân, chieán löôcï ñaàu tö “Dow Dividend
Strategy” : Top-10&Low-5” ñöôïc kieåm chöùng lôïi töcù (rate of
return) trong voøng 21 namê nhö sau: Neuá ñaàu tö vaøo cacù coå phaàn
cuaû 30 conâ g ty “Blue chip” DJIA lôiï töùc laø: 16.19%, Top-10 laø
20.59% vaø Low-5 laø 24.39%. Tính theo con soá Myõ kim, neáu
ngöôiø ñaàu tö boû ra $10,000:00 ñem ñaàu tö vaoø ngayø 1 thaùng 1
naêm 1975 vaø tieáp tuïc ñaàu tö caû voán lanã lôøi cho ñeán ngaøy 31
thaùng 12 namê 1995 thì $10,000:00 ñaàu tö trong vonø g 21 naêm seõ
coù moät soá tieàn laø :$742,435 neuá dunø g chiená löôïc DDS Low-5,
$421,390:00 neuá duøng chieán löôcï DDS Top-10, vaø $190,027:00
neáu ñauà tö thonâ g thöônø g vaøo caùc coå phanà cuûa caùc conâ g ty DJIA.
Nhö vayä chiená löoâc ñauà tö “10 cao 5 thapá ” ñaõ coù ketá quaû cao hôn
vaø ñöôïc chöùng minh thanø h conâ g hôn theo donø g thôøi gian.

Lôøi ketá

Thò tröôøng chöùng khoaùn khonâ g phaiû laø loaiï ñaàu tö coù tính
caùch taøi xæu hay tuyø höùng maø ngöôiø Myõ thöôøng goïi laø “Emotional
investment”. Ñaây laø moät loaïi thò tröôøng ñauà tö thuoäc loaiï daiø
haïn (longterm investment) canà söï nhanã naïi vaø nhieàu hieåu bietá
caên banû veà thò tröônø g vaø cacù moâi tröôøng khaùc nhau, keå caû boiá
canû h chiùnh trò thôøi cuoäc. Qua cacù döõ kieän ñaõ ñöôïc chöùng minh
trong quaù khö,ù thì ñauà tö vaøo thò tröônø g chönù g khoaùn daøi hanï seõ
coù nhieàu lôïi töcù (rate of return) cao hôn caùc loaiï ñaàu tö khacù treân
thò tröônø g. AÊn xoåi ôû thì, thì ñönø g nghó ñeán chuyeän ñaàu tö vaoø thò
tröônø g chönù g khoaùn.

Cao Chanù h Cöông

124 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Ñonù 125
Xuaân
Quyù
Muøi

Toâi göûi tôùi anh vaïn yù noàng
Quyù Muøi Xuaân ñeán vaïn hanh thoâng
Nhaø toâi thaùng chaïp vöøa haêm maáy
Tröôùc cöûa caây ñaøo ñaõ chôùm boâng

New York vöøa qua, oâi haõi huøng
Daõ man, quaân khuûng boá voâ cuøng
Moät baày aùc quyû ghen ñôøi soáng
Muoán daãn con ngöôøi ñeán caùi “Khoâng”

Nhaéc tôùi, loøng toâi röïc löûa hoàng!
Nhöõng ngaøy xöa soáng cheát nhö khoâng!
Buùt hoa toâi vieát ngöôøi yeâu nöôùc
Toå Quoác, Giang Sôn, moät taám loøng

Hoa Xuaân ñua saéc, aùnh döông loàng
Vaïn vaät ñua cöôøi vôùi nuùi soâng
Xuaân ñeán trôøi maây vöông khoùi moäng
Bieát raèng queâ Vieät coù Xuaân khoâng?

Vöông Nguyeân / K9

ÑA HIEÄU 66

Bieát ñeán bao giôø

Töø ta löu laïc ôû phöông naøy
Nhaáp ñoaïn tröôøng ca vôùi röôïu cay
Nhöõng töôûng ñaõ queân ñôøi gioù buïi
Naøo hay laïi gaëp tuyeát söông naøy !

Tuyeát söông, söông tuyeát oâi söông tuyeát
Nuùi cuõng baïch ñaàu bôûi tuyeát söông
Haù leõ toùc raâu mình nhuoám baïc
Maø khoâng traên trôû vôùi queâ höông …

Ta mang thaân phaän ngöôøi vong quoác
Nhö caùnh chim trôøi daït boán phöông
Vaùch nuùi, ñaàu non xaây toå aám
Gioù möa, möa gioù…leõ voâ thöôøng !

Queâ höông ôø nhæ ! Chöø xa laéc
Bieát ñeán bao giôø …trôû laïi thaêm
Thaép neùn höông loøng treân moä meï
Ñaép boài naém ñaát choã cha naèm …

Con thô ai nôõ loøng xa caùch
Phuï töû sao maø ñaønh ñoaïn chia
Loái cuõ ñöôøng xöa veà xoùm nhoû
Coøn chaêng gioù sôùm…vôùi möa khuya ?

Nôi ñaây vaøng voït traêng ñaát khaùch
Aùo buïi phai maøu maáy naéng möa
Thô thaãn ñöôøng chieàu oâm noãi nhôù
Cuoái ñôøi saàu naëng, thaûm thöông chöa !

Cay cay khoùi thuoác hay men röôïu
Thöùc traéng canh roài…leä chöûa khoâ
Taâm söï cuøng ai ? ai hieåu ñöôïc !
Queâ höông noãi nhôù…moûi mong chôø …

Haø Ly Maïc 2002

126 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Hoïa: 127

Muøa ñoâng tuyeát laïnh ôû phöông naøy
Nhôù nöôùc thöông nhaø maét leä cay
Nghó ñeán song thaân nôi caùt buïi...
Coù ai hieåu thaáu noãi ñau naøy...

Cuõng ñaønh laïnh leõo nhö söông tuyeát
Möôøi moät Xuaân ngöôøi ñaãm gioù söông
Maùi toùc xanh xöa giôø ñieåm baïc
Xöù ngöôøi lau leä khoùc queâ höông!

Chuùng ta, taát caû ngöôøi vong quoác
Thaûm hoïa cô trôøi ... laïc boán phöông
Töøng maûnh hoàn ñau lìa toå aám
Gian nan phieâu baït leõ voâ thöôøng...

Baïn beø thaân quyeán giôø xa laéc
Bieát ñeán bao giôø... trôû laïi thaêm
Töø buoåi chia tay lìa ñaát Meï
Tuyeát söông phuû moä ...meï cha naèm

Ngaân giang thaêm thaúm nghìn xa caùch
Maãu töû tình thaâm phaûi caùch chia
Nhôù maõi nhaø xöa qua loái nhoû
Khoùi lam baøng baïc giöõa söông khuya...

Baây giôø laëng leõ thaân ly khaùch
Xuaân ñeán nghe loøng ñaãm gioù möa
Bao keû traéng ñeâm traøn noãi nhôù
Ñau loøng daân Vieät thaûm thöông chöa?

Haõy pha noãi nhôù vaøo men röôïu
Coá neùn trong tim gioït leä khoâ
Thaàm öôùc nhö laø ta ñaõ ñöôïc
Chaøo Xuaân queâ Meï...thoûa mong chôø...

Ngoïc An Xuaân Quyù Muøi 2003

ÑA HIEÄU 66

Muõ Ñoû
Muõ Nauâ

Vieát cho ...
Nauâ , Ñoû naèm laïi Trò Thieân

Ñoû, Nauâ nguû yeân An Locä ...
Ñoaøn Phöông Haûi / 19

Ñang ngaû löng trenâ gheá khoan khoaùi ñocï baøi “Muõ naâu

Muõ xanh” cuûa Toâ vaên Caáp, vaø traän ñuïng ñoä khoác lieät taiï Ia Drang,
ñeå nhôù nhöõng ngayø bocá löûa ôû Pleime, Ñöcù Cô trong taäp san Bieät
Ñonä g Quanâ soá 5, thì chuonâ g ñieän thoaiï reo vang. Chacé laø laiï
maáy oâng banï giang hoà ruû nhau tuïm namê , tuïm ba ñaáu hoùt, ñi
“xoa” hay “ñi khacù h” cuoái tuanà ! Nhöng khi nhanä ra gionï g noiù
cuûa onâ g baïn cunø g khoaù 19 Traàn Tieãn San töï phong “San ñeïp
trai”, Toång Hoäi Tröônû g Toång Hoäi Bieät Ñoâng quanâ ôû Nam Cali,
thì Muõ ñoû toâi haiõ quaù voiä vanø g layá tay oâm ñaàu ñeå sanü saøng chôø
oâng noå phaùo.

Töø ñauà giaây oâng Muõ naâu khoâng theøm vaán an laáy moät caâu,
maø laïi coøn oang oang ra leänh vieát baiø . Vieát gì cuõng ñöôïc nhöng
phaûi coù Muõ naâu, Muõ ñoû thì “Ba”ø môùi tieáp tucï göûi Tapä San Bieät
Ñoäng Quaân leân cho maø ñoïc!

Nghó tôiù luùc oâng quaéc maté , nhaên vetá hanè treân ma,ù Muõ ñoû toiâ
lo ngay ngaùy, sôï oâng “SS” ... cuùp baùo, khoâng nhanä tienà unû g ho,ä
neân voiä voø toùc, böùt tai, tu themâ lon “Bud”, leo lenâ “Time machine”
bamá nieân lòch 1964 - 1975, nhaán ga bay veà quaù khö,ù ñeå nhôù laiï
nhönõ g ngaøy haønh quaân chung vôùi Copï Muõ naâu.

Thoanù g thôiø gian ñaõ veà tôí queâ höông, nuiù ñoû röøng xanh
thaáp thoanù g döôiù canù h bay. Cöûu Long, Ñoàng Nai, Myõ Chanù h vaãn

128 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

cuonà cuoän xuoiâ doøng troâi ra bienå . Pleiku, Kontum, AiÙ Tö,û Ñoâng
Haø, U minh , Chöông Thienä , nuùi rönø g, ruoäng luùa vaãn ñaäm motä
mauà xanh. Vaêng vanú g ñauâ ñayâ nghe nhö coù tieáng quanâ hoø quanâ
reo, ñaiï phaoù lieân thanh, chiená xa gaàm theùt, khoùi löaû ngang trôøi.
Ñatá ñaù coû caây nhö xonâ xao ñönù g dayä ñoùn ngöôiø veà, ñeå cunø g nhau
soáng laïi nhöõng ngayø binh ñao, löaû ñaïn nôi chiená tröônø g xöa cu,õ
maø moät thôøi Ñoû, Nauâ ñaõ tung hoaønh ngang gioïc.

....... Muaø ñoâng naêm 1964, tröôcù khi ra tröôøng, Muõ ñoû toâi,
theo chaân caùc haûo haùn khoaù 19 Voõ Bò sunù g sacé ba loâ haï san tìm
thaày hoïc ñaoï . Caû khoùa keoù veà Duïc My,õ Lam Sôn ñeå tu luyeän
themâ bí kíp danh traná giang ho,à tuyeät kyõ voõ lamâ “Rönø g Nuùi Sình
layà ” taïi Trung taâm taøn phaù sacé ñeïp Bietä Ñoäng Quanâ naèm ngay
chanâ Tröônø g Sôn ñænh truøng trunø g ñiepä ñieäp.

Vaãy tay chaøo Nha Trang ñaày thô moäng, ñoanø xe theo Quoác
loä 19 ñeå veà Ducï Myõ. Ñaø Laït nuùi röøng thonâ g xanh hunø g vó maùt
meû bao nhieâu, thì Ninh Hoøa, Duïc Myõ khoâ khan, caèn coiã , noùng
böcù vaø khoù chòu baáy nhieâu!

Nané g, gioù khoâ caèn lung linh boác khoiù , nhöng haøng chöõ lônù
“Loø luyeän theùp” treân taám banû g beân ñöôøng vaãn ñaäp vaoø maét, nhö
canû h baùo nhönõ g chanø g lính treû bieát laø saép tôùi “Loø”! Haõy chuanå bò
tamâ tö neám muøi “Röøng, Nuiù , Sình, Laày” ñeå bieát theá naoø laø lính
chiená Muõ Naâu!

Nhìn töôïng ngöôiø lính Bieät ñonä g ñucù baèng ñonà g ñen, daõi
daàu möa nané g xaây treân beä cao ngay tröôcù Trung Taâm, ñang taná
mình theo theá canä chiená , vôùi cayâ Garant M1 coù gané löôõi leâ, ñamâ
thaúng veà phía tröôùc khieán muõ Ñoû toâi ngaøi ngaiï trong lonø g. Voán
coù mauù taø taø laïi thuocä doøng hoï “Lanê g ba vi boä” neù traùnh thaàn
tình, nenâ laïi caøng ôùn hôn khi nghe caùc Huaná luyenä Vieân Copï raèn,
Chuùa teå sôn lamâ môû maøn chaøo ñoùn.

“ Sau thôøi gian trui haáp taïi ñaây quyù vò seõ ñen, ñen ... hôn
pho töônï g, cöùng raén deûo dai hôn ñoàng, hôn theùp. Vaø baûo ñamû sau
6 tuaàn toiâ luyeän ñuùng möcù , khi ra khoûi Loø luyeän theùp Duïc Myõ,
quyù vò seõ laø nhöõng thoiû vaøng roøng, nhönõ g thoûi theùp tinh chaát,
nhönõ g ngöôøi lính ñayà ñuû kích thöôcù , thieän chiená , thích nghi vôùi

ÑA HIEÄU 66 129

ñuû moiï hình thaiù chiená tröôøng. Chacé chaén quyù vò seõ laø nhöõng canù

boä taiø ba, möu löôcï , deûo dai vaoø bacä nhatá so vôiù caùc quaân ñoiä

thienä chiená , dunõ g maõnh hanø g ñauà treân theá giôùi.

Vaø ñeå baté ñaàu, ngay töø baây giôø, duø quyù vò ñang ñeo caáp baäc

naøo, binh chunû g naoø , hay quaân tröôøng naoø , taát caû ñeàu phaiû thaùo

lon boû muõ, queân tenâ , queân mình, ñeå laiï ñanè g sau. Ngay töø khi

böôùc chaân qua coång Trung Tamâ , quyù vò ñaõ laø nhöõng khoaù sinh,

nhöõng Bietä ñoäng quanâ vôùi danh soá ñi kemø . Hayõ queân ñi tatá caû ñeå

bietá raèng mình ñang laø Bieät ñoäng quanâ soá 105, BÑQ soá 301,

BÑQ soá 297 ... Vaø luoân luoân phaûi nhôù moät ñieuà laø moiã khi thi

haønh leänh xong, duø laø lenä h phaït, cuõng phaûi hoâ to, xöng danh

trình dieän Trung syõ, Thöôïng syõ hay Thieáu UyÙ Huaán luyeän vieân.

ÔÛ Loø luyeän thepù nayø khonâ g coù nhöõng khoùa sinh bieát ñi, tatá

caû ñeàu laø nhöõng khoaù sinh bieát chayï .

Trong suoát thôøi gian thuï huaán, quyù

vò luùc naøo cuõng phaiû suùng camà tay,
vai ñeo ba loâ naëng treân 20 ky,ù ra khoiû
phoøng laø phaûi töï ñonä g so hanø g, chaïy
ñeàu böôcù , ñeám soá, hoâ to theo Huaán
luyeän vieân:

“Ta laø Bieät Ñonä g! khoâng thích ñi xe! chæ thích chaïy boä!

khonâ g ngaiï gian khoå! chæ thích hieåm nguy!...Bietä ñoäng! Bietä ñonä g!

Saùt.t.t.t !”

Vaø ñieuà cuoái cuøng quyù vò neân nhôù laø chæ coù thi haønh vaø

khoâng coù yù kieán khi Huaán luyeän vieân ra leänh. Neáu thacé maéc,

buoàn phieàn hay khonâ g haøi lonø g thì coù theå xin veà laïi ñôn vò, vaø

chacé chané khoaù sau chunù g ta seõ laiï gapë nhau taïi Loø Luyenä Theùp!”

Lôøi noùi quaû ñunù g vôiù viecä laøm, sau hôn moät thanù g natù ngöôøi

khoâng coù thôøi gian ñeå aên, ñeå thô,û ñeå mô moäng, ñeå nhôù nha.ø Suoát

ngaøy quaàn quatä , taäp luyenä , chaïy nhaûy treân thao tröônø g, ñeâm ve,à

neuá coù nguû cuõng chæ laø vaät vôø nhamé maté vaøi ba tiená g qua ñeâm.

Theo ñunù g phöông chaâm “ Khonâ g thích an nhanø , chæ thích

hiemå nguy” neân nhöõng chaøng Alpha ñoû ñaõ nemá ñuû muøi traàn ai

gian khoå taïi Trung Taâm, caên cöù Rönø g, canê cöù Nuiù vaø caên cöù

Sình, vôiù nhöõng côn gioù Laøo, naéng chayù da ñoå löaû taiï Nuùi Ñeo.

130 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Nhöõng tuanà leã möa luõ möa rönø g, ñòa baøn phöông giaùc, hít nöôùc,

cheøo xuonà g xaâm nhaäp haiû ñaûo ôû baûi bieån Ngoïc Dieâm. Nhöõng

buoiå saùng môø söông tung mình tuoät nuiù döôiù chanâ ñænh Chö Dung.

Phuïc kích di haønh töø suoái nöôcù noùng Tröônø g Sinh tôùi chanâ ñeoø

M’Drack. Toaùt moà hoiâ , buoâng tay khoûi dayâ töû thanà khi thaáy côø

ñoû phatá leân, ñeå caûm thaáy thanâ theå nheï töng, cuonä mình trenâ khoâng

roài lao mình treân donø g suoiá . Ba loâ, suùng camà tay chayï boä khoâng

ngöng nghæ trenâ quanõ g ñöôøng daiø 15 caây soá döôiù nané g Haï choiù

chang töø Ninh Hoaø veà Duïc My.õ

Sau saùu tuanà thao luyenä nhö ngöôiø mayù , ñuû 42 ngaøy lotä xaùc,

hôn boná traêm chanø g trai Voõ Bò K19 ñaõ biená thaønh nhöõng pho

töôïng ñoàng ñen böôcù ra töø loø luyenä theùp.

Haõnh dieän, hieân ngang vôùi baèng “Röøng
Nuùi Sình Laày” trôû veà tröôøng, mang theo motä
kyû nieäm muoân ñôøi khoù queân vôùi caiù tang ñau
ñônù tienã ñöa 6 ngöôøi banï cunø g khoaù truùng mìn
töû thöông trong thôiø gian huaán luyeän.

Ngaøy maõn khoùa ra tröôøng, 65 baïn
cuøng khoùa reo hoø khi ñöôïc löïa veà phuïc vuï
binh chuûng Muõ Nauâ . Rieâng ngöôiø vieát vaø
24 baïn khaùc veà Nhayû Duø vôùi chieác Muõ ñoû
trenâ ñauà .

Motä laàn nöõa theo truyenà thoná g binh chuûng thì taát caû caùc Só

Quan khi veà Nhaûy Duø ñeàu phaiû khaên goùi lenâ ñöôøng ra Trung

Taâm Huaán luyeän Bietä Ñoäng Quanâ Duïc Myõ ñeå “Haáp” laiï bí kíp
“Rönø g Nuùi Sình Laày”! Vaø theá laø Muõ ñoû nhí toâi laiï toùa hoûa tam
tinh, maët töôi nhö hoa keùo duø veà Duïc My!õ Xem theá thì Muõ Ñoû,
Muõ Nauâ quaû laø ñaõ coù duyeân vôiù nhau ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu
binh löûa.

Maø khoâng coù duyenâ sao ñöôcï khi vöøa ñaùo nhieäm Tieuå ñoanø
7 Nhaûy Duø taiï Bieân Hoaø , thì ngay ñeâm ñoù Muõ ñoû toiâ ñaõ ñem
quaân vaøo röøng cao su Taân Phong, saùt phi tröônø g ñeå baøn giao
tracù h nhieäm vôùi Muõ naâu.

Ñeâm Giaùng Sinh ñaàu tienâ veà ñôn vò, nhìn hoaû chaâu rôi, nghe
tieáng ñaïi baùc töø Taân Uyeân voïng ve,à chia nhau chiecá banù h, san seû

ÑA HIEÄU 66 131

hôùp röôuï noàng, ñeå nghe amâ ba raoï röïc theo töøng maïch maùu, beân
goác caây cao su vôiù Hoàng Khaéc Tranâ banï cuøng khoùa, vaø “Tay to”å
Ñaoø Vanê Naêng ôû Tieuå ñoanø 52 Bietä Ñoäng Quaân ñonù g taiï thò xaõ
Bieân Hoøa.

Theá laø nhö Coïp theâm nanh, huøm theâm vuoát, phe ta chia
nhau hanø g phöôïng ñoû ven soâng, bunø g binh Bienâ Hunø g, caø pheâ huû
tíu cayâ tröùng caù. Ñi ñauâ ta cuõng gapë ta, Muõ ño,û Muõ nauâ maëc söcù
tung hoaønh suoát töø Hoá nai, qua Loø than, Doác Soûi, xuoâi theo quoác
loä 1 ra tôùi quanù Ñaàu Caù Haáp benâ bôø soâng, hay Quanù Thòt Röøng
ngoaøi Taân Vanï khi ñôn vò khonâ g baän haønh quaân.

Ñaàu Xuaân naêm 1965, chieán tröôøng Quaân Khu III boãng trôû
nenâ cöcï kyø soâi ñoäng khi Coäng Quanâ tung haøng Trung ñoanø cuûa
Conâ g Tröônø g 7 taná coâng Tieåu ñoanø 4 Thuûy Quanâ Luïc Chieán taiï
khu dinh ñieàn Bình Giaû tænh Phöôùc Tuy. Nhönõ g ngöôøi lính Muõ
Xanh ñaõ chieán ñauá moät traän ñeå ñôiø , anh dunõ g ñoán ngaõ khoâng
bieát bao nhieâu ñôtï xung phong cuûa ñòch. Nhöng maõnh hoå nan
ñòch quaàn ho,à mayá traêm Copï bienå laøm sao ñöông ñaàu noiå vôùi 2
Trung ñoanø giaëc Coäng! TD4TQLC bò thieät haïi ratá naëng, phaûi môû
ñöônø g mauù ruùt khoiû traän ñòa.

7 Duø ñang haønh quanâ ven ñoâ döôïc tröïc thaêng vaän xuoáng
rönø g cao su Bình Ba, môû muiõ duøi, khai trieån tranä ñòa ñanù h vaoø
Bình Giaû ñeå giaiû vayâ cho ñôn vò baïn Muõ Xanh. Vöaø qua ñoià 30,
ngay khu vöônø tieâu ganà ñonà ñieàn cao su Bình Ba thì ñunï g ñòch.
Banè g moiï giaù taná coâng vaoø AÁp Chieàn Löôcï Bình Ba ñeå tiepá tay
vôiù Copï raèn 33 Bieät ñoäng vaø Thieát vanä xa M113 ñang quaàn thaoû
vôiù caû Trung ñoaøn Conä g quanâ trong ñonà ñieàn.

Trong ñanù h ra, ngoaøi ñaùnh vaøo, hai maët giaùp coâng, khoâng
ñayà motä ngaøy sau Muõ nauâ , Muõ ñoû baét tay nhau laøm chuû chieán
tröônø g, benâ hanø g traêm xacù giacë vaø haøng ñoáng vuõ khí ñaïi lieân,
sunù g coái, AK ngoån ngang treân chieán ñòa.

Giöaõ lucù ñang say men chiená thaéng thì cuõng laø lucù Muõ ñoû
nhí toâi baøng hoanø g khi thayá chieác nhanã bacï cuûa khoaù 19 Voõ Bò
treân ngoùn tay motä chieán höuõ Muõ naâu töû thöông naèm vaét ngang
treân thaønh Thietá vanä xa M113 truùng ñaïn. Lòm ngöôiø xuùc ñoäng
khi nhanä ra Nguyeãn Thaiù Quang, baïn cuøng khoùa vôùi tamá baûng

132 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

teân beâ beát maùu, beân chieác muõ naâu theâu huy hieäu Bieät Ñoäng
Quaân coøn thôm muiø næ môùi. Môùi nhö hoaiø baõo vaoø ñôiø chöa kòp
thayá vinh quang thì ñaõ ra ñi!

Chia tay Bieät ñonä g taïi maët traän Bình Ba, ñoanø quaân Muõ ñoû
tiená vaoø ñonà ñieàn cao su Bình Giaû ñeå kòp thôiø giaûi cöùu ñöôïc moät
soá chieán höuõ Muõ xanh. Laiï theâm moät laàn taâm cang ñau nhoùi khi
thaáy hai ngöôøi baïn cuøng khoùa Thuû khoa Muõ xanh Voõ Thaønh
Khaùng, vaø Nguyeãn vanê Huøng, hy sinh hai ngaøy tröôùc beân gocá
caây cao su, chæ môiù hôn 3 thanù g ra tröôøng!

Thaùng 6 naêm 1965, Conä g Quanâ phatù ñonä g chieán dòch muøa
kho,â tung haøng Trung ñoanø taán conâ g, chieám gonï quaän lî Ñoàng
Xoaiø . Tieåu ñoaøn 52 Bietä Ñoäng Quaân tröïc thanê g vaän taùi chieám
Ñoàng Xoaøi.

Ñeå tieáp tuïc truy kích ñòch vaø giaûi vayâ cho caùc ñôn vò banï
thuocä Sö Ñoanø 5 Boä Binh. Saùng ngaøy 10 thanù g 6/ 1965, hôpï ñoaøn
tröcï thanê g nhö baày chim xoaûi caùnh trenâ nhöõng ruoäng maï xanh rì,
qua nhöõng caùnh röøng cao su xanh ñaäm thanú g caùnh coø bay, ñöa
Tieuå ñoaøn 7 Nhayû Duø xuoáng sanâ vaän ñonä g quaän Ñonà g Xoaiø , roià
theo höôùng Bacé tieán vaoø ñoàn ñienà Thuanä Lôïi.

Hai Trung ñoaøn Coäng Quaân Q762 vaø Q763 thuoäc Coâng
Tröônø g 7 cuûa ñòch ñaõ danø saün traän ñòa, bonâ tapä , bao vaây taná coâng
khi nhönõ g khinh binh Muõ ñoû vaøo saùt sanâ bay trong ñoàn ñieàn.

Sau hai ngaøy töû chieán, khoâng phaùo binh yeåm trôï, khoâng
bom ñaïn phi cô, maëc duø ñaõ keâu cöùu nhieuà laàn vôùi Trung Tamâ
Haønh quaân !!! Nhöõng ngöôiø lính Muõ ñoû ñaõ döïa treân noãi cheát,
chieán ñaáu kieâu hunø g, moät matá moät coøn, ñoná ngaõ nhieàu ñôït xung
phong bieån ngöôøi cuaû ñòch. Nhöng roià cuõng nhö nhöõng chiená
höõu Muõ Xanh ôû chieán tröônø g Bình Gia,û Ñaiï Banø g gayã canù h, hoa
Duø tan taùc, naùt tan trong ñoàn ñienà Thuaän Lôïi.

Hai ngayø sau nhöõng ngöôiø baïn Muõ naâu 52 Bieät Ñoäng cuøng
queâ quaùn Bienâ Hoøa, vöôït moïi hiemå nguy, lao vaoø traän ñòa ñeå
tìm kieám nhöõng Muõ ñoû bò thöông, hay thatá lacï trenâ chieán tröônø g.
Motä laàn nöõa xin ñöôcï caùm ôn nhönõ g ngöôiø baïn Muõ nauâ ñaõ giaiû
cöùu kòp thôiø khi Muõ ñoû toiâ ñang kieät söùc beân goác cao su vôùi vetá
thöông ra ganà heát maùu ôû ñauà goiá , treân maët, treân tay!

ÑA HIEÄU 66 133

Mauä Thaân 68, giöaõ ñeâm Giao Thöaø nghi nguùt khoiù höông.

Khi meï giaø em daiï chöa kòp thayá nieàm vui thì ñaõ nghe khapé nôi,

sunù g noå thay phaùo hoàng, nöôùc maté thay möa Xuaân khi giacë

Conä g ñonà g loaït tung quaân ñaùnh chiemá taát caû caùc tænh lî trenâ

khaép boán Quanâ Khu.

Meï Vieät Nam quaèn quaïi ñônù ñau vì phaùo chupï treân thaùp

chuonâ g, ñanï noå treân banø thô,ø khoiù löaû ngaäp trôiø thieâu ñotá thuû ño,â

khi nhönõ g ñöùa con saùt nhaân, theo chuû nghóa voâ thaàn keùo quaân veà

gieát haïi cha me,ï anh em trong ngaøy Teát coå truyenà thienâ g lieâng

cuaû danâ toäc!

Boû laïi phaùo ñoû banù h chöng xanh, Muõ nauâ phaûn conâ g tieuâ

dietä ñòch taïi vuøng Tröônø g ñua Phuù Thoï, khu Nhò Tyø Quaûng ñonâ g,

vaø toaøn vuøng Chôï Lôùn.

Muõ ñoû ñöôcï taêng phaiù themâ TÑ31BÑQ, saùt vai ñuoåi giacë ôû

kho ñanï , kho saêng, Toång Tham Möu , Goø Vapá , vaøo taän Nhò Bình,

tieâu dieät troïn hai Tieåu ñoanø ñacë coâng

cuûa ñòch. Chieán traän vöaø taøn laø ñanø

anh Coïp ranè Ñaøo Troïng Vöôïng, vaø

moät soá huynh ñeä Ñoû, Nauâ , chia nhau

naép röôïu noàng ngay treân chieán

tröôøng chia vui chieán thaéng, ngaäm

nguiø ñonù Xuaân sang!

Trong luùc ñoù ñoanø quanâ Coïp Bieån, Thanà Öng, Quaiù ñieuå

Muõ xanh chaën ñòch ngay tai Caàu Xaloä, Thò Ngheø, Hanø g Sanh.

Tieuâ dieät Trung ñoanø Thuû ñoâ cuûa ñòch taïi Ñoàng On g Coä, Cayâ

Queùo vaø cacù ngaû chính daãn vaoø Gia Ñònh.

Ñoû, Nauâ , Xanh, vaø nhöõng ñôn vò ñòa phöông, vai töïa vai,

löng ñaâu löng, nhaø qua nha,ø phoá qua pho,á töaï löng noãi chetá , theo

phöông chamâ “ Vì daân quyeát chieán, Vì nöôcù hy sinh” cuaû Bietä

Ñonä g, quetù sacï h giacë thuø ra khoiû Saigon, Chôï Lônù , Gia Ñònh,

mang yeân vui veà cho danâ chunù g.

Ñeå beû gaãy chieán dòch muøa khoâ cuûa ñòch, ñaàu naêm 1970,

Thapä luïc huynh Leâ Minh Ngoïc TÑT/TÑ7 Nhaûy Duø ñonà truù taïi

Phi Tröônø g Bienâ Hoøa, tuøng thieát vôùi Thietá ñoaøn 5 Kî Binh, lamø

134 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

muiõ duiø xung kích cho Chiená ñoaøn 333, döôùi quyeàn Chæ Huy cuaû

Muõ Naâu Phaïm Vaên Phuùc ñaùnh qua Soaiø Rieâng. Sau ñoù baét tay

vôùi hai Tieåu ñoanø 30 vaø 38 BÑQ giaûi toaû Kompongcham, ñaùnh

vaøo taän maät khu Damber phaù naùt hauä caàn vaø Boä Chæ Huy Coâng

Tröônø g 7 cuûa ñòch.

Sau nhöõng traän ñuïng ñoä ñamã mauù kinh hoanø g, vôùi haøng

chuïc chieán xa boác chaùy vaø haøng

tramê xacù ñòch, vuõ khí ngoån ngang

treân chieán ñòa. Muõ ñoû nhí toiâ cuøng

caùc banï Muõ naâu cuùi ñaàu thöông tieác

ñaøn anh K17 Voõ Bò Phan Vanê Sanø h,

Hoå xamù ñauà ñaøn cuaû TÑ30BÑQ hy sinh benâ ngoiâ chuøa coå taïi

Dambe.

Ñaàu naêm 1971, laïi moät lanà nöaõ Muõ ñoû nhí toâi thuyeân chuyeån

veà TÑ11 Nhaûy Duø theo Anh Namê Nguyeãn Ñình Baoû K14 tuøng

thietá Thietá Ñoaøn 17 Kî Binh cuaû Thapä tam huynh Buiø Vanê Loäc,
töø quoác loä 7 theo lieân tænh loä 75 treân xöù Chuaø Thaùp vaoø laïi Dambe.

Döøng quaân benâ haøng caây thoát notá nôû ñaày hoa trané g ngay

“Mieáu onâ g Sanø h”, ñeä huynh chaøo tay, ñoát thuoác thay nhang, nhôù

ñanø anh Coïp Xaùm 30BÑ vaø caùc chieán höuõ ñaõ namè yenâ nghæ, benâ

muõ saté , chieán xa mucï naùt, hoen ræ rong reâu trenâ chiená ñòa. Sau

ñoù laïi cuøng Muõ nauâ baté tay nhau daãm naùt haäu caàn Moû Vetï , Löôõi

Caâu, Söông, Chup.. cuaû ñòch treân ñaát Cao Mieân.

Chiená tranh nhö motä con quaiù vatä khonå g loà, moiã ngaøy moiã

hung hanõ , aùc ñoäc, moãi ngayø môùi lônù manï h vì ñöôïc nuoiâ döônõ g,

tieáp söùc dö thöaø bôûi suùng ñaïn cuaû Conä g Saûn Nga,Taàu.

Ñeå tieuâ dietä vaø phaù vôõ heä thoáng tieáp lieäu cuûa ñòch ngay taiï

ñaàu naõo treân ñaát Haï Laoø . Muõ ño,û Muõ naâu, Muõ Xanh, nhöõng

ngöôøi lính Toång Tröø Bò cho Quaân ñoaøn, cho Tonå g Tham Möu

cunø g caùc Sö ñoaøn vunø g hoûa tuyeán vaø Thieát giaùp xua quaân Laøng

Vey, Lao Baûo, theo quocá loä 9, taán coâng qua bienâ giôùi Laøo Vieät
trong cuocä haønh quanâ Lam Sôn 719.

Vì ñöùng muiõ chòu saoø , traná giöõ aûi ñòa ñaàu phía Bacé traän ñòa

vaø namè ngay trucï tieán quanâ cuûa ñòch, neân hai Tieåu ñoaøn 39 vaø 21

ÑA HIEÄU 66 135

Bietä Ñonä g, bò caû Sö ñoanø Coäng Quanâ , ngaøy ñeâm möa phaoù , taán

kích ngay phoøng tuyeán Muõ Naâu.

Sau nhieuà tranä giao tranh ñamã maùu, ñòch bò thieät haiï naëng
neà neân tanê g cöônø g theâm quanâ soá, taäp trung toiá ña ñaiï phaùo 130

ly, sau ñoù möa phaùo vaø taná conâ g, nhaát ñònh phaiû ñaùnh banè g ñöôcï

hai Hoå xamù canû ñöônø g. Vì töông quan löïc löôïng quaù chenâ h leâch

neân Copï chuaù ñauà ñaøn 39BÑQ Vuõ ñình Khang / 19 Voõ Bò, phaiû di

tanû chieán thuaät ñeå baûo toanø löcï löônï g.

Rieâng TÑ21BÑ coù

moät Ñaïi Ñoäi ñöôïc tröïc

thanê g vanä vaoø caên cöù 30

cuûa Tieàu ñoaøn 2 Duø.

Theá laø Ñaïi baøng, Hoå

xaùm laiï coù dòp chung chieán

haøo, chia ñanï , tiepá maùu vôiù

nhau, ngaøy ñeâm quaàn
thaoû , aùc chieán vôùi ñòch
ngay treân ñatá Haï Laøo.

Lam Sôn 719 vöøa

ngöng tieáng sunù g thì tiepá

ñeán traän chieán muøa

Heø. Muøa Heø baõo löûa,

muøa Heø thamû khoác vôùi

ñaày xaùc ngöôøi, ñaïn

bom vaø nöôùc maét, vôùi
khaên traéng maùu hoàng
phuû kín queâ höông!

Muõ ñoû, Muõ nauâ cuøng toaøn quaân, toaøn daân soiâ suïc hôøn camê
vunø g lenâ töû chieán vôiù giacë , môû ñaàu cho thienâ chieán söû oai huøng
cuaû Quaûng Trò vunø g lenâ , Kontum kieuâ huøng vaø Bình Long anh
duõng.

Neuá khoâng coù “Thuûy tieân” K19 Voõ Moäng Thuùy, Coïp Chuaù
30, töû chieán vôùi giaëc ôû Taân Khai, ôû suoái Taàu OÂ, thì lamø sao Thapä
nguõ huynh Nguyeãn Vaên Ñónh, “Buøi Ñaêng” 6 Duø coù theå nhaûy tröïc
thanê g treân ñoài Gioù. Sau ñoù “Beo gaám chieán tröônø g” Leâ Quang

136 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Löôõng LÑT LÑ3Duø ñieàu ñonä g 3 Tieåu ñoanø Duø 6,5,8 phaù vôõ
vonø g vaây löûa ñaïn trunø g truøng vaoø giaiû cöuù ñòa ngucï tranà gian An
Locä , taoï neân thienâ chieán thaéng layã lönø g vang danh quanâ söû treân
theá giôùi!

Vì nhu caàu chieán tröôùng vaø khaû naêng tacù chieán cao ñoä trenâ
moiï ñòa theá, neân nhöõng ngöôøi lính Muõ naâu ngoaøi nhieäm vuï xung
kích chính cho Quanâ ñoaøn nay lanõ h themâ vai troø cuûa cacù ñôn vò
Toång Tröø Bò. Chính vì theá maø nhönõ g chiená höõu Muõ nauâ thuoäc
caùc Lieân ñoanø 4,5,6,7 Bieät Ñoäng phaiû töø giaõ mieàn Nam ñeå lao
vaoø nhönõ g traän chiená ñamã maùu, kinh hoaøng ngoaiø vunø g hoûa tuyená ,
hay trenâ Cao nguyeân ngaäp trôøi löûa ñaïn.

Thaùng 3 naêm 1975 trenâ tuyeán phonø g thuû Phan Rang, cacù
Tieåu ñoaøn 31, 36 vaø 52 cuaû Lieân ñoaøn 31 Bieät Ñoäng töø mieàn
Nam ra taêng cöôøng cho maët traän Phan Rang.

Trenâ khaùng tuyená ñaàu, laïi moät laàn nöõa caùc chieán syõ Muõ
Naâu vaø cacù Tieuå ñoanø 3, 7 vaø 11 Nhaûy Duø thay nhau quaàn thaûo
vôiù Conä g Quanâ trong nhönõ g tranä chieán ñaãm mauù motä maát motä
conø taiï nuiù Du Long, Ba Raâu ngay satù phi tröôøng Phan Rang.

Tranä chieán cuoái cuøng cuoiá thanù g 4/75, tröôcù vaø sau khi Toång
Thoáng Döông Vaên Minh ra leänh ñaàu hanø g. Motä laàn nöaõ nhöõng
ngöôøi lính Muõ ño,û Muõ naâu, vaø nhönõ g ngöôøi lính Coäng Hoøa ñaõ
ñaùnh motä tranä oanh lieät cuoái cunø g cuaû ñôøi binh nghieäp, ngay treân
nhöõng con ñöônø g thanâ thöông taïi Saigon, tröôùc khi cuøng nhau töï
satù , hay côûi boû quaân phucï tan loanõ g trong danâ gian.

Ngöôcï thôiø gian veà laiï töø hoià môiù thanø h lapä binh chunû g Muõ nauâ
vaoø namê 1960. Nhayû Duø vaø Bietä Ñonä g ngay töø ngayø ñauà ñaõ coù quaù
nhieuà lienâ heä matä thietá vôiù nhau khi Thieuá Taù Phan Tronï g Trinh (Sau
nayø laø Trung Töônù g) töø Nhayû Duø veà thanø h lapä binh chunû g Muõ nauâ .
Sau ñoù ratá nhieuà Syõ Quan vaø cacù Haï Só Quan öu tu,ù ñayà kinh nghiemä
chiená tröônø g töø Muõ ñoû gia nhapä Muõ Nauâ . Ñemá lamø sao hetá nhönõ g
Chuaù teå Sôn lamâ ñeo banè g Duø vaø Rönø g Nuiù Sình Layà trenâ ngöcï aoù .
Vaø cunõ g nhôù lamø sao hetá nhönõ g Muõ ñoû gia nhapä Muõ nauâ , ñienå hình
nhö Ñaiï Taù Nguyenã Vanê Hiepä , Trung Taù Ñoanø Thi, Trung Taù Ñaoø
Vanê Löônï g... vaø conø nhieuà , ratá nhieuà , maø Muõ ñoû nhí toiâ , theo thôiø
gian ñaõ khonâ g theå naoø nhôù heát.

ÑA HIEÄU 66 137

Khi Sö ñoanø 106 Bieät Ñonä g Quaân ñauà tieân ñöôïc döï truø thaønh
laäp vaøo namê 1975, thì Ñaïi Taù Nguyeãn Thaønh Chuaån, Tö Lenä h Sö
ñoaøn taân laäp cunõ g töø Muõ ñoû gia nhapä Muõ Naâu trong nhönõ g ngayø
ñaàu binh chuûng khi conø laø Tham Möu Tröôûng BCH Trung Öông
BÑQ vaø laø Chæ Huy Tröôûng BÑQ Quaân Ñoaøn III.

“Hoanø g Töû” Ñoã Keá Giai, Thieuá Töôùng Chæ Huy Tröônû g cuoiá
cuoiá cuûa Binh Chuûng Muõ Nauâ cuõng laø vò Tieuå ñoaøn Tröôûng khetù
tieáng cuûa TÑ6ND, moät trong nhönõ g Tieåu ñoaøn thieän chieán Muõ
ñoû ñauà tieân cuûa quaân ñoäi Vieät Nam.

Chính vì coù chung nhieuà caáp chæ huy, chung aoù traän hoa
röøng, gaàn chung hai mauà mu.õ Maàu Ñoû hoa Duø, mauà mauù töø tim
ra nuoâi cô theå, mauà naâu ñaäm Bieät ñonä g, maàu mauù töø cô theå trôû
laïi veà tim.

Vì chung capá chæ huy, chung huyetá thoáng binh chunû g, nenâ
Muõ ño,õ Muõ nauâ coù raát nhieuà ñiemå gioná g nhau veà chieán thuatä .
Vôiù truyenà thoáng haoø huøng, hanõ h dieän cuûa hai mauà muõ, vaø loái
ñaùnh tocá chiená toác thaéng, xung phong chieám lónh traän ñòa ngay
töø tiená g suùng ñauà tieân, neân caû hai binh chuûng ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu
chieán thaéng laãy löøng trong Quaân söû.

Chuyeän cuûa nhöõng ngöôiø lính Muõ ñoû, Muõ nauâ laøm keû thuø
tranù h maët kieâng teân trenâ khaép cacù chieán tröôøng thì quaù nhieàu, keå
laøm sao cho heát.

Noiä vieát veà nhönõ g chiená conâ g cuaû 65 Chuùa Teå sôn laâm cuøng
Khoùa 19 Voõ Bò cuûa Muõ ñoû nhí toiâ , ñienå hình nhö Coïp ba ñauà Ñoã
Möôiø , Coïp Xamù Ñinh Troïng Cöônø g, coïp “SS” Tranà Tieãn San,
Honà g Khaéc Traân, Voõ Moäng Thuyù , Vuõ Ñình Khang, Ñonà g ñaêng
Khoa ... cuõng ñaõ toná caû traêm trang giaáy. Huoáng chi keå tôùi cacù
Nienâ Tröôûng, Nieân ñeä Muõ Naâu vôiù bietá bao nhieâu chieán tích laãy
löøng, vang doäi khaép boán Quaân khu thì Muõ ñoû nhí toâi bietá vieát sao
cho ñuû cho vöaø .

Xin camù ôn On g Toång Hoäi Tröôûng Bietä Ñoäng Quaân Tranà
Tieãn San, ñaõ cho Muõ ñoû toiâ ñöôcï thapé nenù höông lonø g, ngoià vietá
taâm tình ñeå töôûng nhôù baïn beø. Töônû g nhôù nhönõ g ñonà g ñoiä Muõ
ño,û Muõ Naâu ñaõ namè laïi ôû ñatá nuiù Haï Laøo, Khe Sanh. Xöông thòt,

138 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

maùu huyeát anh em raõ natù ôû Bình Giaû, Ñoàng Xoaøi. Ñaõ cho Muõ ñoû
toiâ nhôù tieáng quaân ho,ø quaân reo quanh tieàn ñoàn Ben Heùt, Toáng
Leâ Chanâ . Nhôù tiená g gioù huù trenâ ñænh Chu Prong, nhôù tieáng soùng
hôøn ngoaiø sonâ g Myõ Chaùnh. Nhôù Naâu, Ñoû namè laïi Trò Thieân.
Nhôù Ño,û Naâu nguû yeân An Locä ..!

Ngaøy Chiená syõ tranä vong namê nay, ñauâ ñaâu ngöôøi ta cuõng
côø sí hoa keøn, nhang khoiù ñeã töôûng nhôù nhönõ g chiená syõ vò quocá
vong thaân. Chæ rieâng beân goùc trôøi queâ Meï, töø khi ñatá nöôùc ñoåi
thay, coù coøn ai nhôù ñeán ngaøy Chieán syõ tranä vong!

Xin thaép neùn höông ôû taän ñaùy loøng ñeå töôûng nhôù taát caû
nhöõng chieán höõu ñaõ naèm yenâ nghæ ñaâu ñoù treân khaép caùc neûo
ñöôøng queâ Meï, trong cuocä chieán Vieät Nam.

Thoaùng thôiø gian ñaõ hôn phanà tö theá ky,û böcù töôïng ngöôøi
lính Bietä ñoäng tröôùc Trung Taâm Duïc Myõ. Pho töôïng “Thöông
Tiecá ” suùng nghæ ngang ñuiø cuaû anh lính Duø ngay tröôcù nghóa
trang Quaân ñoäi Bieân Hoaø duø nay ñaõ khonâ g conø , nhöng chaéc hanú
vanã haèn saâu ñauâ ñoù trong tamâ töôûng nhöõng ngöôøi lính Muõ ñoû,
Muõ nauâ !

Motä ngaøy Muõ naâu, Muõ ñoû laø moät ñôiø Muõ ñoû Muõ naâu, duø caên
cöôùc quanâ nhanâ , ñôøi lính, huy chöông nay ñaõ ngaû buïi thôøi gian
vaø chæ conø laø nhöõng vaøng son dó vanõ g... Nhöng sao moãi lanà nhaéc,
moãi lanà vieát, moãi laàn nghe, vaãn thaáy amá loøng, nhö Hoàn lính vanã
luaån khuaát ñauâ ñaây! Phaûi chaêng “ Ngöôøi lính giaø khoâng bao giôø
chetá , hoï chæ nhatï nhoaø , phai nhatï theo thôøi gian”

ÑA HIEÄU 66 139

Thô Xuanâ göiû meï

Xuaân ñaõ tôùi khaép nôi treân ñaát Myõ,
Trôøi Cali naéng aám gioù dòu daøng
Teát ôû ñaây giôø chaúng thieáu baùnh chöng
Keïo, baùnh, möùt baùn ñaày trong phoá chôï.

Teát ôû ñaây treo côø vaøng ngaäp phoá,
Coù muùa laân, coù hoäi chôï töng böøng
Nhöng sao con vaãn caûm thaáy buoàn teânh
Vì xuaân ñeán nôi ñaây khoâng coù meï.

Con nhôù maõi ngaøy xöa khi coøn beù,
Meï vaãn thöôøng oâm aáp beá treân tay
Khi con lôùn, meï taûo taàn buoân baùn,
Nuoâi naáng cho con aên hoïc töøng ngaøy.

Thaùng naêm qua, con treû roài khoân lôùn,
Ñem taøi trai ñeàn ñaép nôï non soâng,
Meï hoan hæ nôû nuï cöôøi vui söôùng,
Mong sao con laøm raïng rôõ tieân roàng.

Chôø ñôïi ngaøy khuùc thanh bình hoan laïc,
Coù ngôø ñaâu non nöôùc caûnh laàm than,
Thaân con treû phaûi lao tuø coäng saûn,
Loøng meï ñau gan ruoät cuõng naùt tan.

140 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

Söùc yeáu giaø meï khoâng maøng khaên khoù, 141
Vöôït ñöôøng xa laën loäi tôùi thaêm nuoâi,
Naém löông khoâ goùi geùm tình maãu töû,
Gaéng leân con, coá nuoâi döôõng kieáp ngöôøi.

Lôøi meï daën, con ghi vaøo taát daï,
Caêm hôøn kia ñaønh troùi chaët trong tim
Haän thuø kia bao giôø môùi traû xong?
OÂi ñau ñôùn bieát cuøng ai taâm söï.

Ñöôïc ra tuø, con vöôït bieân xa xöù,
Bieån meânh moâng nhö loøng meï ngaøn khôi
Con rong ruoåi ñaát ngöôøi queâ höông laï
Nhìn nhôù thöông sao chaúng thoát leân lôøi.
Thaùng ngaøy qua vaãn löõng thöõng buoân troâi,
Xuaân cöù ñeán roài ñi ñaày chung thuûy
Teát naêm nay vieát doøng thö thaêm meï
Chuùc meï giaø ñöôïc tuoåi thoï an khang.

Con caàu xin cho ñaát nöôùc Vieät Nam
Seõ coù laïi ngaøy töï do daân chuû
Gioù xuaân veà treân khaép nôi ñaát Myõ
Con gom veà göûi meï vaïn nieàm thöông.

Ñaëng Kim Chi

ÑA HIEÄU 66

DẦU HỎA VÀ
CHÍNH SÁCH
ĐỐI NGOẠI

CỦA
HOA KỲ

Phunø g Ngoïc Sa K8

Theo taøi lieäu ghi nhaän ñöôïc töø Boä Naêng Löôïng Hoa Kyø môùi
ñaây cho bieát, trung bình moãi ngaøy daân Myõ tieâu thuï heát 19,600,000
thuøng barrel daàu hoûa,(moãi barrel=159 lít) trong khi ñoù thì saûn xuaát
noäi ñòa chæ ñaït ñöôïc 8,100,000 barrel/ngaøy. Vaäy muoán ñaùp öùng
nhu caàu, Hoa Kyø buoäc phaûi nhaäp khaåu theâm 59% nöõa môùi coù
ñuû daàu duøng. Ñöôïc bieát, trong 59% nguoàn daàu phaûi nhaäp thì coù:

- 47% ñeán töø caùc nöôùc trong Toå chöùc OPEC, (Organization
of Petrolium Exporting Countries) moät toå chöùc quy tuï caùc quoác
gia saûn xuaát daàu hoûa ñöôïc thaønh laäp töø naêm 1960 goàm coù 11 hoäi
vieân laø Saudi Arabia, Iraq, United Arab Emirates (UAE), Kuweit,
Iran, Quatar, Libya, Algeria, Indonesia(AÙ chaâu), Nigeria (Phi
chaâu) vaø Venezuela (Chaâu Myõ La tinh). Trong soá 47% naøy, thì
caùc nöôùc trong vònh Ba Tö, (Persian Gulf) ñaõ chieám heát 23%. (1)

Ngoaøi soá daàu tieâu thuï haøng ngaøy noùi treân, Hoa Kyø vì lyù
do an ninh, thöôøng xuyeân phaûi daàu döï tröõ toái thieåu laø 22 tæ thuøng
ñöôïc chöùa taïi boán Bang khaùc nhau:

- 25 % taïi Texas

- 24 % taïi Alaska

- 21 % taïi California

- 14 % taïi Louisana

Cöù theo soá lieäu thoáng keâ ôû treân, vaø so vôùi caùc quoác gia

142 Xuaân Quyù Muøi 2003

Cöù theo soá lieäu thoáng keâ ôû treân, vaø so vôiù cacù quocá gia
khaùc, thì Hoa Kyø laø nöôùc tieuâ thuï daàu hoaû nhieàu nhaát theá giôùi.
Trong tình hình ñoù, dauà vì theá ñaõ chiemá giöõ moät vò theá tronï g yeuá
trong theá chieán löôcï vaø chính sacù h ñoái ngoaiï cuaû ñeä nhaát sieâu
cöôøng Myõ quoác.

Coù theå noiù raèng, neàn an ninh cuõng nhö kinh teá cuûa Hoa Kyø
hoanø toaøn tuøy thuoäc vaøo nguonà nanê g löôïng voâ cuøng quyù giaù maø
theá giôiù menä h danh cho noù laø “vanø g ñen”. Do vaäy khi hoacï h ñònh
chính saùch, caùc nhaø chieán löôïc Myõ phaiû ñaët yeáu toá naêng löôïng
leân haøng ñaàu, vaø phaiû tìm moïi caùch baûo ñaûm laø baèng moiï giaù,
moïi phöông tieän, keå caû bieän phapù quanâ söï ñeå giöõ cho nguonà tiepá
teá naêng löôïng huyeát maïch naøy luonâ luonâ ñöôcï an toanø vaø khoâng
bao giôø bò thieuá huït.

Tröôcù theá chieán thöù II, Hoa Kyø laø moät quocá gia töï cung caáp
layá nguoàn naêng löônï g thieát yeáu noùi treân. Nhöng vì caùc nhaø laõnh
ñaïo Myõ ñaõ nhìn xa thayá roäng, bietá roõ nguonà daàu hoûa moãi ngayø
moät trôû thaønh moät yeáu toá voâ cunø g quan troïng cho xaõ hoäi phaùt
trieån vaø coâng nghiepä . Hoï cuõng ñaõ tieân ñoanù laø dauà hoûa seõ trôû
thanø h motä loaïi vuõ khí chiená löôïc trong töông lai: “Ai namé quyenà
kieåm soaùt dauà hoaû ; ngöôøi ñoù seõ giöõ vai troø chuû yeáu trong vieäc
ñieàu haønh kinh teá theá giôiù .” Vì lyù do ño,ù Hoa Kyø ñaõ tìm moiï
caùch döï trö,õ hôn nöaõ hoï phaiû daønh quyeàn kieåm soaùt khoâng nhöõng
cacù nguonà dauà , vaø luonâ caû nhönõ g haûi loä huyeát macï h chuyeân chôû
daàu hoaû nöõa.

Ngay lucù theá chieán tranh thöù II ñang acù lieät dienã ra taiï chieán
tröônø g AÂu chaâu, thì vò Tonå g thoná g Hoa Kyø luùc baáy giôø laø OÂng
Franklin Delano Roosevelt ñaõ thayá roõ tröôcù taàm quan tronï g cuûa
daàu hoûa, nenâ ñaõ phaùi ngöôøi con trai oâng ñená Trung Ñoâng ñeå
nghieân cöuù lo tìm nguonà nanê g löônï g quyù giaù nayø . Sau cuøng ñeå
hoaøn thanø h yù ñònh chiená löôcï , toång thoáng Roosevelt ñaõ ñích thaân
gapë vua Saud cuûa Saudi Arabia trenâ motä tuaàn döông hamï Myõ
vaoø naêm 1943 ñeå thöông thuyeát vôiù vöông quoác nayø , daønh cho
Hoa Kyø ñöôcï quyeàn khai thaùc daàu hoûa taïi ñaây. Söï hienä dieän cuaû
Hoa Kyø taïi AÛ Rapä Saudi ñaõ baté ñaàu töø ño.ù

ÑA HIEÄU 66 143

Ñoäc giaû thöû suy dienã lôøi phatù bieuå cuaû Ñoâ ñocá Chester
Nimitz nguyeân Tö leänh Quaân Löïc Hoa Kyø taiï Thaiù Bình Döông
trong Theá chiená thöù II döôiù ñaây, thì bieát ñöôcï dauà hoaû ñoái vôùi
Hoa Kyø quan troïng nhö theá naoø .

Khi ñöôïc chæ ñònh thay theá vò Tö leänh tieàn nhiemä tönø g ñaõ bò
thaát baiï trong vieäc ñeå Haiû quaân Nhatä baát ngôø taná coâng, ñanù h tan
hamï ñoiä Thaiù Bình Döông taiï Tranâ Chaâu Canû g (ngoaiï tröø cacù
hanø g khonâ g maãu hamï ). Sau khi kiemå ñiemå laïi moïi thieät haiï , thay
vì lo aâu do söï maát maùt to lôùn veà ngöôøi vaø taøu chieán. Ñoâ ñoác
Nimitz ñaõ ñiemà nhienâ noiù : “. . . coù leõ ngöôøi Nhaät vì quaù ñaéc yù do
keát quaû thu ñöôïc luùc batá ngôø taán conâ g Hawai, neân ñaõ phaïm motä
sai lamà ratá lônù laø queân oanh kích ñeå trieät haï nguoàn döï tröõ daàu cuaû
Haûi Quanâ Hoa Kyø gomà 4,500,000 thuøng chæ toàn tröõ caùch haiû caûng
5 damë . Vaø neáu daàu döï tröõ bò thieâu huûy, thì chieán tranh Thaùi Bình
döông baté buoäc phaiû keoù daøi themâ hai namê nöõa.”

Thatä ra, neuá Hoa Kyø cöù tieáp tuïc duøng nhöõng moû daàu saün
coù, vaø ñacë bietä laø khai thacù ñeå söû duïng themâ tröõ löôïng daàu hoaû
vaø hôi ñotá thieân nhieân voâ cuøng to lônù maø hoï ñaõ khamù phaù ñöôïc
döôiù loøng ñatá bang Alaska, thì Myõ quoác khoâng bao giôø phaiû e
ngaiï veà nanï tanê g giaù dauà , vaø thöôøng xuyeân bò ñau ñauà bôiû söï baté
chetï cuûa cacù nöôùc trong toå chöùc OPEC, ñöùng ñaàu laø AÛ Rapä Saudi,
quocá gia ñöôïc xem laø ñoàng minh laâu ñôøi cuaû Myõ. Song, caùc ñeà
aùn vaø keá hoaïch lienâ quan ñeán vieäc khai thaùc daàu taïi noäi ñòa ñeàu
bò Quoác Hoiä maïnh meõ choáng ñoiá . Nhöõng nhaø laøm luaät thöôøng
xuyenâ vieän danã lyù do cho ranè g, vieäc khoan cacù giená g dauà seõ lamø
huyû hoaïi moiâ sinh trong vuøng. Ñoù laø caùch noiù , nhöng thöcï chatá ,
chính laø ngöôøi Myõ muoná ñeå danø h daàu noäi ñòa, ñôiï khi xaøi hetá ôû
cacù nôi khaùc luùc ñoù hoï môùi trôû laiï khui hanø g cuaû mình ra duøng.
Vì chính sacù h nayø neân cacù chính quyeàn Myõ noiá tieáp, duø Daân Chuû
hay Coäng Hoøa ñeàu tìm moiï caùch, banè g moïi bieän phapù lo döï tröõ
daàu, giöõ cho giaù daàu luoân onå ñònh vaø ôû möùc thapá nhatá . Ngaët motä
ñieàu laø giôiù tieâu thuï Myõ trong khi thích söû duïng nhönõ g loaïi xe
ngoán nhieuà xanê g, nhöng laïi khoâng muoán phaiû traû giaù xaêng quaù
cao nhö ôû AÂu Chauâ , hoï chæ baèng lonø g traû cho moiã thunø g dauà
khoâng quaù $25, ñaây laø motä ñoøi hoûi coù phaàn nan giaûi. Nhöng ñoù

144 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

chính laø ñieuà danâ Myõ muoán, laø lôøi nhané gôûi, vaø cunõ g laø moät tín
hieäu cuaû cacù cöû tri Myõ gôiû ñeán caùc nhaø laøm luatä taïi Quoác Hoäi
Hoa Kyø trong caùc muøa tranh cöû.

Nhö ñaõ noiù treân, duø chính quyeàn cuaû baát cöù ñanû g naøo, nguonà
nanê g löôïng dauà cuõng phaûi ñöôcï ñatë vaøo vò theá öu tieân, ñaëc bietä laø
chính quyenà cuaû ñaûng Coäng Hoøa maø caû hai vò ñönù g ñauà ngaønh
Hanø h Phaùp, töø Toång thoná g George W. Bush cho ñená Phoù Toång
thoná g Dick Cheyney ñeàu laø nhönõ g nhaân vatä xuaát thanâ töø coâng
nghieäp daàu löaû , vì theá trong maáy naêm qua, caû hai nhaø lanõ h ñaoï
naøy ñeàu coá gaéng baûo ñaûm cho Hoa Kyø coù theâm nhieàu nguoàn
nanê g löôïng môiù , nenâ kieám caùch ña danï g hoaù nguoàn dauà khí, hauà
baûo ñamû ñöôïc nenà an ninh veà nanê g löônï g, ñoàng thôøi thoaû manû
ñöôcï nhu caàu giaù caû nhienâ lieäu treân thò tröônø g noäi ñòa.

Coù theå khanú g ñònh ñöôïc ranè g: Töø ngaøy laäp quoác cho ñeán
giô,ø chöa bao giôø Myõ quoác chæ coù trong voøng möôøi namê (1991-
2001), maø ñaõ phatù ñoäng vaø daønh thaéng lôiï trong hai cuoäc chieán,
ñacë bietä laø chæ döôiù quyeàn laõnh ñaoï cuûa hai vò toång thoáng cuøng
thuocä motä gia ñình, ñeå baûo veä quyeàn lôïi toái thöônï g cuûa Hieäp
chunû g quoác Hoa Kyø: ñoù laø Dauà Hoaû . Hai cuocä chieán tranh ñem
laiï thaéng lôiï ñoù la:ø

* Laàn I - Döôùi quyeàn laõnh ñaïo cuaû tonå g thoáng George
Herbert Bush, ñaûng Coäng Hoaø (tonå g thoáng thöù 41, töcù toång thoáng
Bush cha): Vaøo muaø xuaân naêm 1991, qua cuocä hanø h quaân chôpù
nhoanù g “Baûo Taùp Sa Macï ”(Desert Storme) Quanâ Löïc Hoa Kyø
vaø Lieân quanâ Ñonà g Minh trong chiená dòch keoù daiø chæ 100 giôø ñaõ
ñaùnh batä quaân xamâ laêng Iraq ra khoûi laõnh thoå Kuwait, coøn taoï ra
Vonø g Ñai An Toaøn cho sacé daân thieåu soá ngöôøi Kurd taïi mienà
Ñoâng-Bacé Iraq, vaø ngöôiø Shiite vuøng phía Nam. Nhönõ g vuøng ñatá
nayø , baây giôø ñaõ trôû thaønh caùc cöù ñòa cho nhöõng cuoäc haønh quanâ
trieät haï Saddam Hussein trong thôøi gian tôùi. Chieán thané g nayø ,
Myõ khonâ g nhöõng ñaõ daønh laïi quyenà kiemå soatù nguonà daàu hoaû
cuaû hoï taiï caùc nöôcù trong vunø g Vònh nhö: Kuwait, Arapä Saudi,
Bahrain, Quatar vaø U.A.E (United Arab Emirates), maø coøn taoï
cô hoiä cho Hoa Kyø taêng cöônø g vaø cuûng coá caùc canê cöù quaân söï taïi
ñaây ñeå saün saøng baûo veä nguoàn dauà cuûa ho,ï tæ duï: moät caên cöù

ÑA HIEÄU 66 145

khoâng quaân ronä g lôùn cuøng vôùi moät löïc löônï g quaân söï gomà namê
nganø binh só Myõ thöônø g xuyeân coù maët taiï Arapä Saudi; cacù tieuå
quoác Kuwait, Quatar, nay ñaõ trôû thanø h nôi ñoùng quaân cuûa Boä
Chæ Huy tienà phöông Myõ taïi Trung Ñoâng. Ngoaiø ra, chieán thaéng
Iraq namê 1991 chöùng minh cuï theå lyù do taïi sao Hoa Kyø phaûi
trönø g phaït Iraq vì toiä xamâ lanê g Kuwait ñaõ ñöôïc tonå g thoáng Herbert
Bush ñieàu tranà tröôcù Quoác hoiä ngayø 11 thanù g 9, naêm 1990: oâng
noiù “Chuùng ta khoâng theå chaáp nhanä ñeå cho motä taiø nguyeân quan
heä ñeán söï soná g coøn cuaû nhanâ loaïi laø dauà hoaû bò rôi vaøo tay cuaû
Saddam Hussein.”

* Laàn II - Döôiù nhieäm kyø cuaû toång thoáng George W. Bush
Ñaûng Coäng Hoaø (toång thoáng thöù 43, toång thoáng Bush con) : Vaøo
7 thaùng 10 namê 2001, cuoäc haønh quanâ choná g khuûng boá mang tenâ
“Töï Do Kienâ Ñònh”, chæ trong motä thôøi gian kyû luïc, vôùi söï hôïp
taùc cuaû Lieân quaân Mienà Baéc Afganistan, Hoa Kyø ñaõ xoùa soå motä
chính quyenà taøn baïo vaø man rôï nhötù cuaû nhaân loaïi, söï thieät haïi
veà phía Hoa Kyø theo caùc nhaø phaân taùch chieán löôcï quanâ söï cho
bietá laø khoâng ñanù g keå.

Cuocä thaéng lôïi cuaû Hoa Kyø taïi Afganistan ñaõ chöùng minh
söï thaønh conâ g chuû nghóa “ñôn phöông hanø h ñoäng”, cuï theå ñöôcï
dienã dòch laø: coù hay khoâng coù söï tham gia cuaû ñoàng minh, Hoa
Kyø vì quyeàn lôïi quoác gia seõ tieán haønh moiï yù ñònh, khoâng caàn
phaiû leä thuocä vaoø ai. Chuû nghóa naøy ñaõ noùi lenâ ñöôïc nieàm haõnh
dieän veà tieàm naêng quanâ söï cunø g söùc manï h voâ ñòch cuûa ñeä nhatá
sieuâ cöôøng hieän nay: Myõ quoác.

Vienä danã lyù do yeåm trôï cho chiená dòch “Töï Do Kieân Ñònh”
nhamè tieâu dietä cheá ñoä Taliban vaø maïng löôiù khunû g boá quoác teá Al
Quaeda, ñoàng thôøi nhôø kheùo leoù vaän duïng ngoaïi giao, chæ trong
motä thôøi gian ngaén, Quaân Löïc Hoa Kyø döôùi nhieàu hình thöùc, ñaõ
ñöôïc boá trí khaép mieàn Trung A,Ù moät vunø g bao goàm coù caùc nöôcù
nhö Turmenistan, Uzbekistan, Tajikistan, Kazastan vaø Kygyztan,
ñöôïc xem laø saân sau cuaû Nga. Ñoù laø motä söï mô öôùc maø ngöôiø
Myõ muoán coù maët taiï vunø g troïng yeáu naøy ngay sau khi Lieân Bang
Xoâ Vieát bò suïp ño,å nhöng ñeán luùc nayø môùi thöcï hieän ñöôïc.

Ñöa quaân vaøo ñaây vaø ñöôcï quyenà söû dunï g tatá caû caên cöù

146 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

khoâng quanâ quan troïng cuûa cacù nöôcù naøy, Hoa Kyø khoâng nhöõng
ñaõ kieåm soatù ñöôïc moät vunø g daàu khí bao la maø tröõ löôïng cuaû noù
lôùn banè g 1/3 caùc tuiù daàu cuûa theá giôiù . Ngoaiø ra Hoa Kyø ø coøn hình
thanø h ñöôïc moät chiená löôcï cöïc kyø quan troïng laø aâm thaàm bao
vayâ hai cöônø g quoác Nga vaø Trung Conä g. Lyù do: Quaân Löïc Hoa
Kyø ñang raiõ ñeàu ôû sanâ sau cuûa Nga vaø chæ cacù h trung taâm nguyenâ
töû cuûa Trung conä g chöa ñayà hai ngaøn damë . Hôn nöõa vaøo ngaøy 15
thaùng 5, namê 2002, Georgia, moät tieuå quoác ôû phía cöïc nam cuûa
Nga, naèm giöõa hai beå Hacé Haûi (Black Sea) vaø Lyù Haûi (Caspian
Sea) döôùi quyeàn cuûa toång thoáng Shevardnedze maø tröôùc ñaây
tönø g laø UÛy vieân Boä Chính Trò conä g ñaûng Lieân Xo,â Ngoaiï tröôûng
Lienâ Xoâ, cöuï trung töôùng Maät vuï KGB ñaõ chính thöcù hôïp taùc vaø
nhanä söï hoå trôï cuûa Hoa Kyø maø cuï theå ñaõ nhôø 200 quanâ nhanâ Myõ
ñená huaná luyeän cho quaân löcï Georgia. Söï kienä nayø chöùng minh
theá chieán löôcï cuûa Hoa Kyø taiï vunø g Trung AÙ ñaõ hoanø taát, vaø
thanø h conâ g.

Söï hienä dieän cuûa Hoa Kyø taïi vunø g Trung A,Ù ñacë bieät laø sau
khi ñaõ kyù hieäp öôcù hôïp taùc laâu daøi veà nanê g löôïng giöaõ Lieân Bang
Nga Hoa Kyø vaøo ngaøy 27 thanù g 5, naêm 2002 ñaõ ñem laïi cho
nöôùc Myõ theâm nhieàu nguoàn nanê g löôïng cuï theå döôiù ñaây:

1-/ Chæ 3 ngayø sau khi hieäp öôùc hôpï taùc nanê g löôïng ñöôcï kyù
keát giöõa tonå g thoná g Bush Puttin taïi Matù xcova coù hieäu löïc, thì
moät oáng daãn dauà daøi 1500 km, cho pheùp chuyenå daàu töø Duratabad
cuaû Turmenistan banê g ngang qua laõnh thoå Afganistan ñeán haûi
caûng Pagoada cuûa Pakistan ñöôïc khôiû coâng xaây dönï g. Theo giôiù
phanâ tích, thoaû thuanä naøy chönù g toû söï thané g theá cuaû Myõ trong noå
löcï kieåm soaùt naêng löôïng mieàn Trung AÙ. Vaø vì theá, oâng Hamid
Gull cöïu chæ huy tröônû g cô quan tình baùo Pakistan ñaõ noùi vôùi
haõng AFP raèng: “söï hienä dieän cuûa Hoa Kyø taïi Afganistan cuõng
nhö vuøng Trung AÙ ñaõ taoï ñieuà kieän thuaän lôïi ñeå thuùc ñaåy ba
nöôcù Turmenistan, Afganistan vaø Pakistan ñaït ñöôcï thoûa thuanä
motä cacù h nhanh choùng.”

2-/ Motä oná g daãn dauà khaùc daiø 1730 kms ñaõ ñöôcï khôiû ñauà
xayâ döïng töø ngaøy thöù Ba 17 thaùng 9 namê 2002 xuyenâ qua laõnh
thoå ba quocá gia Azerbaijan oá Georgia oá Turkey, vì noù khôûi ñaàu

ÑA HIEÄU 66 147

töø thuû ñoâ Bacu (Azerbaijan) baêng ngang qua Tbilixi cuaû Gerogia
ñeán Cehan thuocä Turkey neân ñöôcï goïi taét laø ñöôøng oáng daãn daàu
BTC. Vôiù söï hình thanø h keá hoacï h nayà , thì keå töø nay, khoâng nhöõng
aûnh höôûng veà dauà hoaû cuûa Nga taiï Trung AÙ bò chaám döùt, ñoàng
thôøi conø ñem laiï nhieàu lôïi theá cho Hoa Ky,ø vì dauà ñaõ tröïc thaúng
töø Trung AÙ bôm ñená Tayâ phöông maø khoâng phaiû chaïm ñená vuøng
ñaát cuûa Iran (keû thuø cuûa Myõ) vaø Nga. Hôn nöõa, Azerbaijan,
Georgia ñaõ trôû thanø h ngöôiø baïn, hoaëc ñang ñöôïc söï baoû trôï cuaû
Hoa Ky,ø phanà Turkey thì töø laâu vanã laø baïn ñonà g minh ñayà tin
töôûng cuaû My.õ OnÁ g daãn dauà BTC daøi 1730 kms naøy, moãi namê noù
seõ bôm cho phía Myõ ñeán 60 trieäu taán dauà . Trò giaù conâ g trình laø
2.96 tæ ñoâ la, thì Myõ ñaõ ñaàu tö tôiù 2.5 tæ.

3-/ Do hieäp öôcù daiø haïn veà nanê g löônï g giöõa Nga-Myõ ñöôcï
kyù vaøo ngaøy 27 thaùng 5, namê 2002, Nga ñaõ ñoàng yù seõ trôû thaønh
moät nöôùc cung caáp thöôøng tröïc daàu cho Myõ, vaø Myõ vì muoán
phong phuù hoùa caùc nguoàn naêng löônï g nenâ ñaõ chapá nhaän mua daàu
cuûa Nga. Cuï theå vaoø ngayø 3 thanù g 7, naêm 2002, chieác taøu dauà
Astro Lupus thuoäc coâng ty daàu hoûa Yukos lanà ñaàu tieân caäp beán
tauø Houston ñaõ mang ñená ñayâ 2 trieuä barrel daàu tho.â

Ngoaiø cacù nguoàn cung caáp môùi, trong thanù g 9, naêm 2002
vöøa qua,Venezuela, moät quoác gia sanû xuaát daàu trong toå chöùc
OPEC taiï Nam Myõ, ñaõ chính thöcù baoû ñaûm laø töø nay seõ cung capá
ñayà ñuû daàu hoûa cho Hoa Kyø. Giôiù quan saùt quocá teá ñatë caâu hoûi.
Ketá quaû naøy phaiû chaêng laø do aûnh höônû g cuocä ñaoû chanù h “huït”
dienã ra vaoø thaùng 4, 2002?

Tuy ñaõ kieám ñöôcï nhieuà nguoàn cung caáp daàu, nhöng Myõ
quocá vaãn chöa yenâ taâm, vì theá treân ñöôøng veà sau hoäi nghò theá
giôùi veà moiâ sinh nhomù hopï taïi Johannesburg beá macï , Ngoaiï tröôûng
Hoa Kyø Colin Powell, theo heù loä cuaû tôø baoù Le Monde xuaát baûn
taiï Phaùp vaøo ngaøy 20 thaùng 9 cho bieát, onâ g ta ñaõ kín ñaoù ngöøng
chaân taïi Gabon vaø Angola ñeå möu tìm theâm nguoàn daàu hoûa.
Trong thöïc te,á cho ñeán nay Hoa Kyø cunõ g khonâ g mayá manë noàng
vôiù cheá ñoä Maùt xít cuaû toång thoná g Dos Santos cuaû Angola. Nhöng
tröôùc vieãn aûnh muoná traùnh vieäc baét cheït cuûa caùc nöôùc Trung
Ñonâ g, neân ngöôøi Myõ ñaønh phaûi troâng chôø Gabon vaø Angola, hy

148 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003

voïng laø hai nöôcù sanû xuaát dauà quan troïng nayø , cuøng moät vaøi
nöôcù xuaát caûng daàu hoaû banï khacù seõ giuùp giöõ cho giaù daàu ôû möùc
thaáp nhaát, hauà ñanù h tan noåi aùm anû h cuûa chính quyeàn toång thoná g
Bush: coá giöõ sao cho giaù daàu thoâ khoâng vöôtï quaù $25/thuøng nhö
mong muoán cuaû daân Myõ.

Xuyeân qua caùc taiø lieuä trình bayø treân ñayâ , ñoäc giaû thaáy roõ laø
Hoa Kyø ñaõ phaàn naøo thaønh coâng trong viecä tìm theâm cacù quocá
gia “saûn xuatá ñeäm” ñeå ña daïng hoaù caùc nguoàn cung capá daàu khí.
Vaäy thì lyù do taïi sao hoï conø cöông quyeát loaïi cho ñöôïc nhaø ñoäc
taøi Saddam Hussein cuûa Iraq khieán cho caùc thanø h vienâ Thöôøng
Tröcï khaùc trong Hoäi Ñonà g Baûo An Lieân Hieäp Quocá (LHQ) nhö
Phaùp, Nga vaø Trung Conä g ra matë choná g. Phanà baoù chí Phapù laïi toû
ra cay cuù neân ñaõ móa mai: “Cuoäc thaùnh chieán cuaû oâng Bush
choná g Iraq saëc muøi dauà löûa”.

Tröôùc nhöõng chæ trích ñoù, giôùi phaân tích quocá teá giaûi thích:

- * Phía Hoiä Ñoàng Thöôøng Tröïc Baûo An Lieân Hieäp Quocá -
Leänh caám vaän cuaû LHQ thì chæ coù cacù conâ g ty Myõ laø bò caám
khoâng ñöôïc laøm aên vôiù Iraq, traùi laïi giôiù coâng nghieäp dauà cuaû
Nga, Phaùp vaø Trung Coäng vaãn coøn coù nhönõ g hôïp ñonà g daàu beùo
bô,û cauá keát vôiù Saddam Hussein. Vì theá, neáu caùc nöôcù naøy khoâng
caûn maø cöù ñeå Myõ ñaùnh suïp Iraq, hoï seõ maát nhieàu quyeàn lôïi.
Phanà nöôùc Nga laïi canø g lo lané g hôn, vì neáu chiená tranh xaûy ra,
theo RFI (Radio France Internationale) cho bieát, Iraq seõ vieän côù
ñeå quît ñi soá nôï lenâ tôùi 7 tyû myõ kim maø Iraq mua chòu vuõ khí cuûa
Nga nhöng chöa thanh toaùn.

- * Veà phía Hoa Ky,ø tuy nguonà naêng löôïng tamï onå ñònh,
song tình theá moiã ngaøy moät trôû neân bapá benâ h, do söï trôû maët cuaû
nhönõ g ngöôiø ñöùng ñaàu cacù nöôùc saûn xuaát daàu hoûa moãi ngaøy motä
roõ neùt choáng Myõ; ñacë bietä laø Hoaøng thanâ Adublla ñöông kim
Ngoaïi tröôûng kieâm toång Tham Möu Tröôûng Quaân Löïc Saudi
Arabia, motä nhaân vatä ñang namé troïn quyeàn quaân ñoäi lanã ngoaïi
giao taiï ñaây, oâng ta laø ngöôøi choáng Myõ nhöùt taiï Trung Ñoâng sau
Osama bin Laden. Hoanø g thanâ Abdulla khoâng nhöõng ñaõ nhieàu
lanà caûnh caùo ñoiø camá vanä daàu; conø töï ñoäng tanê g giaù daàu motä

ÑA HIEÄU 66 149

caùch quaù loá ñoái vôùi Myõ. Ngoaøi ra, oâng khonâ g nhöõng trieät ñeå
caám, vaø coøn xuùi cacù nöôcù trong khu vöcï khoâng cho Myõ söû duïng
caên cöù cuaû hoï ñeå taán conâ g Iraq oá Maët khaùc, cho ñeán nay, coù
nhieàu taiø lieäu ñaõ cuï theå chönù g minh: Saudi Arabia laø nöôcù ñöùng
ñaàu yeåm trôï nhanâ löcï , taøi löïc khoâng nhönõ g cho Al Quaeda maø
conø cho nhieuà phong traoø Hoài giaùo cöïc ñoan khaùc ñeå choná g laiï
Hoa Ky,ø Phöông Tayâ vaø Israel. Khoanû g 90 % boïn caùn boä khunû g
boá cuaû Bin Laden, trong ñoù coù 16 teân khuûng boá nguy hiemå nhötù
bò Iran baté giam töø lauâ , vöøa môùi giao laiï cho Saudi Arabia ñeàu
mang quoác tòch Saudi Arabia. Tröôùc tình theá cöïc kyø nghieâm troïng
vaø quaù khaån tröông nhö the,á baté buocä Hoa Kyø khonâ g theå ngoià
chôø bonï khuûng boá taán coâng maø phaiû ra tay tröôcù baèng caùch: -
Trieät haï Iraq ñeå lapä moät töông quan löïc löôïng môiù taïi vunø g Trung
Ñonâ g. Theo öôcù tính, motä khi Saddam Hussein bò haï vaø Iraq ñaõ
ñöôïc daân chuû hoaù , thì noù seõ coù phaûn önù g daây chuyeàn keoù luonâ söï
supï ñoå cuaû Iran, Syrie, Saudi Arabia. Kinh nghieäm lòch söû cuï theå
chönù g minh, sau theá chiená thöù II ketá thuùc, hai nöôcù Ñöùc vaø Nhöït
ñaõ bò chieám ñoùng, ñöôïc giaoù ducï veà cacù nguyeân tacé danâ chuû theo
kieuå Myõ vaø qua ñoù Hoa Kyø vanã tieáp tucï coù maët taiï caùc nôi ñaây.
Vaäy, Myõ ñaõ thanø h coâng taïi Ñöcù vaø Nhöït, sao laiï khonâ g theå aùp
dunï g taïi Trung Ñoâng. Vaø moät khi Iraq namè trong quyõ ñaoï Myõ, vaø
taát caû cheá ñoä ôû caùc nöôùc AÛ Raäp, keå caû Cô Quan Quyeàn Löïc
Palestine ñaõ ñöôcï daân chuû hoùa, thì viecä giaûi quyeát xung ñoät giöõa
Israel-Palestine, tính luonâ caû vieäc kieåm soatù nguoàn nanê g löôïng
phong phuù ôû Vuøng Vònh seõ namè trong taàm tay cuaû Myõ.

Theo giôùi quan saùt, neuá coù ai ñoù phanû ñoái Hoa Kyø can
thieäp vaøo Iraq taïo neân söï batá oån taïi Trung Ñoâng, chaéc chaén
Washington seõ coù cauâ hoiû ngöôcï laïi. Vaäy thì sao? Khonâ g lyù cöù
ngoià yenâ , theo traät töï nguyeân traïng cuõ ñeå chôø moät bieán coá 9/11
khaùc?

PNS.

(1) Naêm nöôcù AÛ raäp Saudi, Iraq, UEA, Kuweit, Iran laø 5 thaønh
vieän cuûa OPEC coù tröõ löôïng lôùn nhaát, vaø coù ñieuà kieän ñòa chatá raát
thuaän lôïi trong vieäc khai thaùc.

150 XUAÂN QUYÙ MUØI 2003