สารานุกรมพืช ในประเทศไทย ( ฉบับย่อ)

สารานุกรมพชื ในประเทศไทย เออื้ งดนิ

เอือ้ งคีรวี ง เอื้องชมพูไพร: มขี นส้ันนุม่ ตามช่อดอก ดอก และกา้ นดอกรวมรงั ไข่ ช่อดอกแบบชอ่ กระจะ ใบประดบั ติดทน กลีบเลี้ยง
คลา้ ยกลบี ดอก กลีบปากมสี ีเขม้ (ภาพ: ทองผาภมู ิ กาญจนบุรี - RP)
Didymoplexiopsis khiriwongensis Seidenf.
วงศ์ Orchidaceae เอ้อื งดิน

ชอ่ื พ้อง Didymoplexiella hainanensis X. H. Jin & S. C. Chen Cheilocostus globosus (Blume) C. D. Specht
วงศ์ Costaceae
กล้วยไม้ดินกินซากอาศัยอาหารจากเช้ือรา หัวใต้ดินรูปกระสวยขนาดเล็ก
ลำ� ตน้ ต้ังตรง สงู 10-25 ซม. เกลี้ยง ไมม่ ใี บ มีกาบคล้ายเกลด็ 3-5 กาบ รปู ไข่ ชอ่ื พ้อง Costus globosus Blume
ยาว 1-2 มม. ชอ่ ดอกแบบช่อกระจะ ออกทีย่ อด แกนช่อยาว 0.5-1 ซม. มี 3-10 ดอก
ดอกบานทลี ะดอก ใบประดบั รปู สามเหลย่ี มแคบ ยาว 0.5-1.5 มม. ตดิ ทน ดอกสขี าว ไมล้ ม้ ลกุ สงู ไดถ้ งึ 3 ม. ใบรปู ขอบขนาน ยาวไดถ้ งึ 30 ซม. ปลายและโคนแหลม
หรอื อมเหลอื ง กลีบเลย้ี งและกลบี ดอกรปู ไข่ ยาว 3-6 มม. กลีบเลี้ยงปลายมน กาบใบสน้ั เปน็ หลอดตดิ ล�ำตน้ ชอ่ ดอกออกจากเหงา้ ทไี่ มม่ ใี บ กา้ นชอ่ สนั้ หรอื ยาว
กลีบดอกปลายแหลม เชื่อมติดกันที่โคน กลีบเล้ียงคู่ข้างเช่ือมติดกันประมาณ ได้ถึง 20 ซม. มขี นส้ันนุ่ม ใบประดบั สแี ดง เรียงซ้อนเหล่อื มเปน็ กระจุกกลม
หนงึ่ ในสาม แนบตดิ โคนเสา้ เกสร กลบี ปากรปู ลม่ิ กวา้ ง กวา้ ง 1-1.2 ซม. ยาว 5-6 มม. เส้นผ่านศูนย์กลาง 5-9 ซม. ใบประดับรูปรี ยาว 2-3.5 ซม. ปลายกลมมตี ง่ิ แหลม
เชอื่ มตดิ โคนเส้าเกสรเปน็ ข้อ ปลายจกั 3 พู พูกลางส้นั กวา่ พูข้าง ขอบเปน็ คลน่ื คล้ายหนาม ยาว 2-3 มม. ดา้ นนอกมขี นแขง็ ใบประดบั ย่อยยาวเท่า ๆ ใบประดบั
จานฐานดอกมตี มุ่ ทโ่ี คนและปลาย โคนเสา้ เกสรยาว 4-5 มม. เสา้ เกสรยาวประมาณ โอบรอบรังไข่ หลอดกลบี เลยี้ งสีแดง ยาว 3-4 ซม. มีขนส้ันนุม่ กลบี ยาว 6-8 มม.
2 มม. ปลายบานออก มปี กี แคบ ๆ ปลายปกี ขา้ งยอดเกสรเพศเมยี แผเ่ ปน็ รยางค์ ปลายมตี ิง่ หนาม หลอดกลีบดอกส้ัน กลีบรปู รี ยาวประมาณ 3.5 ซม. สชี มพูหรอื แดง
ยาว 2.5-3 มม. คางโคง้ พบั ลง ยาว 4-5 มม. มจี ดุ สแี ดง กา้ นดอกและรังไข่ ยาว ปลายแผน่ กา้ นชอู บั เรณพู บั งอกลบั กลบี ปากสสี ม้ แดง หรอื เหลอื ง ขอบดา้ นในมขี น
0.5-1.2 ซม. รงั ไข่มีขนส้นั นุม่ ผลมใี บประดับห้มุ (ดูขอ้ มลู เพ่มิ เตมิ ท่ี เอ้อื งหมายนา, สกลุ )

พบทีไ่ ห่หนาน และเวยี ดนาม ในไทยพบกระจายห่าง ๆ ทางภาคตะวนั ตกเฉยี งใต้ พบทค่ี าบสมทุ รมลายู สมุ าตรา ชวา และภาคใตต้ อนลา่ งของไทยทยี่ ะลา และสตลู
ทเ่ี พชรบรุ ี ประจวบคีรขี ันธ์ และภาคใต้ทีน่ ครศรีธรรมราช สตูล ข้นึ ตามป่าดบิ แลง้ การจ�ำแนกชือ่ ยงั ไมช่ ัดเจน รวมถงึ เอื้องดินเหนอื Costus tonkinensis Gagnep.
และป่าดิบชืน้ ความสงู 700-1100 เมตร ดอกสเี หลอื ง โคนดา้ นในกลบี ปากมปี น้ื สแี ดง พบทางภาคเหนอื ในทนี่ ยี้ งั คงใหอ้ ยภู่ ายใต้
สกลุ Costus เนอ่ื งจากยงั ไมไ่ ดถ้ กู ยบุ รวมอยา่ งเปน็ ทางการภายใตส้ กลุ Cheilocostus
สกลุ Didymoplexiopsis Seidenf. อยภู่ ายใต้วงศ์ย่อย Epidendroideae เผา่
Gastrodieae มีชนิดเดียว ชือ่ สกลุ หมายถงึ คลา้ ยกบั กล้วยไม้สกุล Didymoplexis เอกสารอ้างอิง
ซ่ึงปลายเส้าเกสรไม่มแี ผ่นรยางค์ (stelids) Larsen, K. (2008). Costaceae. In Flora of Thailand Vol. 9(2): 102-104.
เอกสารอา้ งอิง
Suddee, S. (2014). Orchidaceae (Didymoplexiopsis). In Flora of Thailand Vol. เอ้อื งดนิ : ใบรูปขอบขนาน ช่อดอกออกจากเหง้าท่ีไม่มีใบ ใบประดบั สีแดง เรียงซอ้ นเหลอื่ มเปน็ กระจุกกลม กลบี ปาก
สีสม้ แดง หรอื เหลือง ขอบด้านในมขี น ปลายแผน่ กา้ นชูอบั เรณพู ับงอกลบั (ภาพดอก: บันนงั สตา ยะลา; ดอกสีแดง - VC,
12(2): 483-484. ดอกสเี หลอื ง - MP; ภาพตน้ : cultivated - JM)

เออื้ งคีรวี ง: กลว้ ยไม้ดิน ไมม่ ีใบ มีกาบคล้ายเกลด็ ช่อดอกแบบชอ่ กระจะ แกนช่อสนั้ ดอกบานทลี ะดอก กลีบเล้ยี งคขู่ า้ ง เออื้ งดินเหนือ: ดอกสเี หลอื ง โคนด้านในกลบี ปากมปี ื้นสแี ดง (ภาพ: cultivated - JM)
เชอื่ มติดกนั ประมาณหน่งึ ในสาม กลบี ปากรูปล่ิมกว้าง โคนเส้าเกสรยาว (ภาพ: เขาหลวง นครศรีธรรมราช - SSi)

เอ้อื งชมพูไพร

Calanthe rosea (Lindl.) Benth.
วงศ์ Orchidaceae

ช่ือพอ้ ง Limatodis rosea Lindl.

กลว้ ยไมด้ นิ แตกกอ สงู 20-65 ซม. มขี นสน้ั นมุ่ ตามชอ่ ดอก ดอก และกา้ นดอก
รวมรงั ไข่ ล�ำลกู กลว้ ยรปู ไข่ แกมรูปขอบขนานหรอื รปู ใบหอก ยาว 3-14 ซม. มรี าก
หนาแน่น มี 1-4 ใบ รปู ขอบขนาน ยาว 20-40 ซม. ก้านใบยาว 3.5-6 ซม. ใบแหง้
ชว่ งออกดอก กา้ นชอ่ ดอกยาว 15-45 ซม. แกนช่อยาว 10-20 ซม. ใบประดบั
รปู ไขแ่ กมรปู ใบหอก ยาว 1-3.5 ซม. ตดิ ทน ดอกสชี มพู กลบี ปากมสี เี ขม้ กลบี เลย้ี ง
รูปใบหอก ยาว 2-3 ซม. ปลายแหลม กลีบดอกคลา้ ยกลบี เล้ยี ง กลีบปากโคน
ตดิ กลบี ดอกคขู่ า้ ง หอ่ คลา้ ยเปน็ หลอด หมุ้ เสา้ เกสร ปลายบานออกรปู รกี วา้ งคลา้ ย
สเ่ี หล่ยี ม ยาว 2-2.5 ซม. ปลายเว้าต้ืน ๆ โคนมีเดอื ยเรียว ยาว 1-1.6 ซม. เสา้ เกสร
ยาว 4-6 มม. มีขนส้ันนุ่ม รงั ไขร่ วมก้านดอกยาว 2-3 ซม. (ดูขอ้ มูลเพ่มิ เตมิ ท่ี
เอื้องนำ�้ ต้น, สกลุ )

พบทพ่ี มา่ ในไทยพบทางภาคเหนอื ทนี่ า่ น ลำ� ปาง ตาก ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื
ที่เพชรบูรณ์ ภาคตะวันออกท่ีปราจีนบุรี และภาคตะวันตกเฉียงใต้ท่ีกาญจนบุรี
เพชรบรุ ี ขน้ึ ตามปา่ เบญจพรรณ และปา่ ดบิ แลง้ บนเขาหนิ ปนู ความสงู 200-900 เมตร

เอกสารอา้ งอิง
Kurzweil, H. (2014). Orchidaceae (Calanthe). In Flora of Thailand Vol. 12(2):
366-367.

481

เอ้อื งดนิ จีน สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย

เอ้อื งดนิ จนี เอือ้ งตาเหนิ

Bletilla foliosa (King & Pantl.) Tang & F. T. Wang Dendrobium infundibulum Lindl.
วงศ์ Orchidaceae กลว้ ยไม้อิงอาศยั แตกกอหนาแนน่ สงู ได้ถึง 50 ซม. ลำ� ตน้ ขนาดเล็ก ตน้ อ่อนมี

ชื่อพอ้ ง Pogonia foliosa King & Pantl., Bletilla sinensis (Rolfe) Schltr. ขนส้ันนุม่ สีดำ� หนาแน่น ใบรูปใบหอก ยาว 4-10 ซม. ปลายจกั 2 พู ตนื้ ๆ ไรก้ ้าน
ช่อดอกออกใกล้ยอด มี 1-3 ดอก ดอกสขี าว โคนกลีบปากด้านในสนี ำ�้ ตาลอมสม้
กล้วยไมด้ ิน สูง 10-20 ซม. หวั ใต้ดนิ กลม เส้นผา่ นศนู ยก์ ลาง 1-2 ซม. ใบบาง กลีบเลี้ยงรปู ใบหอก ยาว 3-4 ซม. ปลายแหลม คางรปู กรวย ปลายมน กลีบดอก
คลา้ ยหญา้ พบั จีบ รปู ขอบขนานหรอื รปู ใบหอก ยาว 4-12 ซม. ใบด้านนอกลดรปู รปู ไขก่ ลบั ยาวกวา่ กลบี เลย้ี งเลก็ นอ้ ย แตก่ วา้ งกวา่ เกอื บ 2 เทา่ กลบี ปากรปู ขอบขนาน
เปน็ กาบใบ ปลายแหลมยาว โคนเรยี วเปน็ กาบหมุ้ ลำ� ตน้ เสน้ ใบจำ� นวนมาก ชอ่ ดอก ยาวเทา่ ๆ กลบี ดอก โคนด้านในมสี ันนูน 3-5 สนั ปลายจัก 3 พู พูข้างกลมกวา้ ง
แบบชอ่ กระจะ ตงั้ ตรง ออกเดีย่ ว ๆ ตามซอกใบ กา้ นชอ่ ยาว 5-12 ซม. แกนชอ่ ยาว พปู ลายเวา้ ลกึ ขอบจกั ไมเ่ ปน็ ระเบยี บ ดา้ นบนโคง้ เขา้ รปู ตวั วี เสา้ เกสรยาวประมาณ
1-2 ซม. มี 1-10 ดอก ใบประดบั และใบประดับยอ่ ยรปู ใบหอก ใบประดบั ยาวไดถ้ งึ 7 มม. กา้ นดอกรวมรงั ไข่ยาว 3-4 ซม.
1 ซม. ใบประดับย่อยยาว 3-6 มม. กลีบเล้ยี งแยกกนั รปู ขอบขนาน สขี าวหรอื
ชมพูอ่อน ปลายมสี เี ขม้ ยาว 1-1.2 ซม. กลีบดอกคู่ข้างคลา้ ยกลีบเลย้ี ง กลีบปากรปู รี พบทอ่ี นิ เดยี พมา่ ลาว ในไทยพบกระจายทางภาคเหนอื ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื
หรอื รปู ไขก่ ลบั ยาว 1-1.3 ซม. สขี าว มจี ดุ สมี ว่ งกระจาย มปี น้ื สมี ว่ งตามขอบชาย ทเี่ ลย และภาคตะวนั ตกเฉยี งใตท้ ก่ี าญจนบรุ ี ขน้ึ ตามคบไมใ้ นปา่ ดบิ แลง้ และปา่ ดบิ เขา
ครุย มีสันนูนเป็นแนว 3 แนว จักชายครุย มีขนต่อมตามแนวนูน เส้าเกสรโค้ง ความสูง 1000-2000 เมตร คลา้ ยกับเอ้ืองแซะ D. wattii (Hook. f.) Rchb. f. ทด่ี อก
เกลย้ี ง ยาวประมาณ 1 ซม. ไม่มีเดอื ย จะงอยแผ่กว้าง กล่มุ อบั เรณู 8 กล่มุ แยกเป็น และกลบี ปากดา้ นบนโคง้ เขา้ รปู ตวั วขี นาดเลก็ กวา่ พกู ลบี ปากดา้ นขา้ งขนาดคอ่ นขา้ ง
2 กลมุ่ ย่อย กา้ นดอกรวมรังไข่ยาว 0.7-1 ซม. บดิ เวียน ใหญก่ วา่ พกู ลาง ถน่ิ ทอ่ี ยคู่ ลา้ ย ๆ กนั แตพ่ บหนาแนน่ นอ้ ยกวา่ เออ้ื งตาเหนิ ขนึ้ ตาม
คบไม้ในป่าดิบเขาสูงทางภาคเหนือที่ดอยเชียงดาว และดอยอินทนนท์ จังหวัด
พบทางตอนบนของพมา่ และภาคเหนอื ของไทยทด่ี อยเชยี งดาว จงั หวดั เชยี งใหม่ เชยี งใหม่ และภาคตะวันออกเฉยี งเหนือท่ภี หู ลวง จังหวัดเลย
ดอยหวั หมด จงั หวดั ตาก และภสู อยดาว จงั หวดั อตุ รดติ ถ์ ขน้ึ บนเขาหนิ ปนู ทเ่ี ปดิ โลง่
ความสูง 900-1500 เมตร เอ้อื งทอง

สกุล Bletilla Rchb. f. อยู่ภายใตว้ งศย์ อ่ ย Epidendroidea เผา่ Arethuseae มี Dendrobium ellipsophyllum Tang & F. T. Wang
ประมาณ 5 ชนิด ในไทยมชี นดิ เดียว ชอื่ สกลุ หมายถึงสกลุ ที่คล้ายกบั กล้วยไม้ กล้วยไมอ้ ิงอาศยั ลำ� ต้นหนา ยาวไดถ้ งึ 50 ซม. มีรว้ิ ตามยาว ใบเรียงเวยี น
สกลุ Bletia ท่ีตัง้ ตามนักพฤกษศาสตรช์ าวสเปน Luis Blet
เอกสารอา้ งองิ ตลอดความยาว รูปรีหรือรปู ขอบขนาน ยาว 3-5 ซม. ปลายมน เวา้ ต้ืน ๆ โคนเว้า
Seidenfaden, G. (1978). Orchid genera in Thailand VI: Neottioideae. Dansk โอบลำ� ตน้ ชอ่ ดอกออกตรงขา้ มใบ มดี อกเดยี ว ดอกสขี าว กลบี ปากสคี รมี อมเหลอื ง
มีสันสีนำ้� ตาล กลบี เล้ียงรปู ไข่ ยาวประมาณ 8 มม. พับงอกลับ คางยาวประมาณ
Botanisk Arikiv 32(2): 182-183. 7 มม. เปน็ เหลี่ยม กลีบดอกรูปใบหอก ยาวเทา่ ๆ กลบี เลี้ยง แคบกว่าเลก็ น้อย
Suddee, S. (2014). Orchidaceae (Bletilla). In Flora of Thailand Vol. 12(2): 330-332. กลบี ปากยาวประมาณ 1.5 ซม. ปลายจกั 3 พู โคง้ พบั งอตามแกนกลางเลก็ นอ้ ย
พขู า้ งรปู สามเหลย่ี มขนาดเลก็ ยาวประมาณ 2 มม. พกู ลางรปู รกี วา้ ง ยาวประมาณ
เอ้อื งดินจนี : ใบบางคลา้ ยหญ้า พบั เปน็ จีบ ชอ่ ดอกออกเด่ยี ว ๆ ตามซอกใบ แกนกลางช่อสน้ั กลบี ปากมีปืน้ สีม่วง 1 ซม. กวา้ งประมาณ 1.5 ซม. ปลายตดั หรอื เวา้ กวา้ ง โคนมสี นั นนู 3 สนั เสา้ เกสร
ตามขอบชายครยุ มสี ันนนู เป็นแนว 3 แนว (ภาพ: ดอยหัวหมด ตาก; ภาพซา้ ย - RP, ภาพขวา - PK) ยาวกว่า 1 ซม. ก้านดอกรวมรงั ไข่ยาวประมาณ 2 ซม.

เอ้อื งตาเหิน, สกุล พบทีจ่ นี ตอนใต้ พมา่ และภูมิภาคอินโดจีน ในไทยพบทุกภาค ขึน้ ตามคบไม้
ในปา่ ดบิ แล้ง ปา่ ดบิ ชื้น และป่าดบิ เขา ความสงู 300-1000 เมตร
Dendrobium Sw.
วงศ์ Orchidaceae เอกสารอ้างองิ
Seidenfaden, G. (1985). Orchidaceae genera in Thailand XII. Dendrobium Sw.
กลว้ ยไมอ้ งิ อาศยั ขน้ึ บนคบไมห้ รอื หนิ พบนอ้ ยทข่ี นึ้ บนพน้ื ดนิ มเี หงา้ หรอื ไมม่ ี Opera Botanica 83: 1-295.
ลำ� ตน้ เทยี มมีหลายรูปแบบ สว่ นมากเจริญด้านขา้ ง บางครัง้ ทิง้ ใบก่อนออกดอก Zhu, G., Z. Ji, J.J. Wood and H.P. Wood. (2009). Orchidaceae (Dendrobium).
ใบเรยี งสลบั ระนาบเดยี วหรอื เรยี งเวยี น ปลายกาบจกั 2 พู หรอื เวา้ ตน้ื ชอ่ ดอกสว่ นมาก In Flora of China Vol. 25: 367, 388.
แบบชอ่ กระจะ ออกตามดา้ นขา้ งหรอื ซอกใบ ใบประดบั รว่ งเรว็ หรอื ตดิ ทน กลบี เลยี้ ง
คลา้ ยกนั กลบี คขู่ า้ งเชอื่ มตดิ โคนเสา้ เกสรยดื ยาวเปน็ คาง (mentum) กลบี ดอก เอือ้ งตาเหนิ : กลว้ ยไม้อิงอาศัย แตกกอหนาแน่น ดอกสขี าว โคนกลีบปากด้านในสนี ำ�้ ตาลอมสม้ ปลายกลีบปากจัก 3 พู
แยกกนั เรยี บหรอื จกั ชายครยุ กลบี ปากเรยี บหรอื จกั 3 พู เชอ่ื มตดิ ทโี่ คนเสา้ เกสร พูขา้ งกลมกวา้ ง พปู ลายเวา้ ลึก ขอบจกั ไมเ่ ป็นระเบยี บ ด้านบนโคง้ เขา้ รูปตวั วี (ภาพ: ภหู ลวง เลย - PK)
บางคร้ังมเี ดือย จานฐานดอกมีสนั นนู บางคร้งั มีป่มุ เสา้ เกสรส้นั หนา โคนยาว
ปลายจะงอย (stelidia) ชดั เจนหรอื ไมช่ ัดเจน มีแป้นเหนยี ว กล่มุ อบั เรณู 4 กลมุ่ เอ้อื งทอง: ล�ำตน้ หนา โคนใบเว้าโอบลำ� ต้น ชอ่ ดอกมีดอกเดียว กลบี ปากปลายจัก 3 พู พับงอตามแกนกลาง พขู า้ ง
แยกเปน็ 2 คู่ รูปไขห่ รอื รปู ขอบขนาน ไมม่ กี า้ น รูปสามเหลีย่ มขนาดเลก็ พูกลางปลายตดั หรอื เวา้ กวา้ ง (ภาพ: เกาะช้าง ตราด - PK)

สกุล Dendrobium อยภู่ ายใตว้ งศย์ อ่ ย Epidendroideae เผ่า Podochileae มี
ประมาณ 1100 ชนิด พบในเอเชยี รวมญป่ี นุ่ ออสเตรเลีย และหม่เู กาะแปซฟิ กิ
ในไทยมีประมาณ 163 ชนิด ซ่ึงนบั ว่าเปน็ สกลุ กล้วยไม้ทมี่ มี ากท่ีสุดของไทย
หรือรู้จกั กนั ในช่อื สกลุ หวาย เนอื่ งจากลำ�ต้นมกั มขี ้อคลา้ ยหวาย ช่อื สกุลมาจาก
ภาษากรีก “dendron” ต้นไม้ และ “bios” อาศยั ตามลกั ษณะวิสยั ที่สว่ นมากขน้ึ
อิงอาศยั บนต้นไม้

482

สารานุกรมพืชในประเทศไทย เออ้ื งนิลเหลอื ง

เอื้องนำ้�ต้น, สกลุ เออ้ื งน้�ำตน้ : ใบพบั จีบ ช่อดอกแบบชอ่ กระจะ มขี นหนาแน่น ดอกมหี ลากสี กลีบปากโคนเชอื่ มตดิ โคนเสา้ เกสร
ปลายบานออก จกั 3 พู พูขา้ งกว้าง ห่อเข้า พกู ลางคล้ายรูปพัด (ภาพ: ดอยอินทนนท์ เชียงใหม่ - SSi)
Calanthe R. Br.
วงศ์ Orchidaceae เอือ้ งน้�ำตน้ เชยี งดาว: ดอกสเี ขียวอมเหลอื ง กลีบปากโคนตดิ กลีบปกี หุม้ เสา้ เกสร ปลายบานออกรูปคลา้ ยไต
ปลายเว้าตน้ื ๆ (ภาพ: ดอยเชียงดาว เชยี งใหม่ - SSi)
กลว้ ยไมด้ นิ ขน้ึ บนหนิ พบนอ้ ยทอี่ งิ อาศยั มเี หงา้ หรอื ไมม่ ี มกั แตกกอ ลำ� ลกู กลว้ ย
ขนาดเล็ก ส่วนมากไม่ท้งิ ใบตอนออกดอก ใบออ่ นมว้ นตามยาว พับจีบ บางคร้งั เอื้องนิลเหลือง
ไมพ่ ฒั นา ปลายแหลมยาว โคนสอบเรยี ว มกี าบ ชอ่ ดอกแบบชอ่ กระจะ ออกทโ่ี คน
ซอกใบ มกั มขี นสนั้ นมุ่ ใบประดบั รว่ งเรว็ หรอื ตดิ ทน กลบี เลยี้ ง แยกกนั สว่ นมาก Peliosanthes brevicoronata M. N. Tamura & Poopath
มีขน กลีบดอกส่วนมากขนาดเล็กกว่ากลีบเล้ียง เกล้ียง กลีบปากเช่ือมติดที่โคน วงศ์ Asparagaceae
กลีบดอกคขู่ า้ งคลา้ ยเปน็ หลอด หรือตดิ ทโ่ี คนแยกกนั กลีบปากจกั 2-3 พู หรือ
เรียบ โคนกลบี ดา้ นในส่วนมากมีสนั นูน (callus) มีเดอื ยยาว จานฐานดอกเป็น ไม้ล้มลุก เหงา้ แตกแขนงคลา้ ยสายลูกปัด ยาว 2-4.7 ซม. รากหนา ล�ำตน้
ชัน้ ๆ มีสนั นนู หรือมีรยางคท์ ่ีโคน เส้าเกสรส้ัน หนา มีปกี มกั มีจะงอยเปน็ แผ่น ไม่ชัดเจน มีกาบบางแห้งหุ้มโคนก้านใบและก้านดอก ใบพับจีบ ออกท่ีโคนต้น
ยอดเกสรเพศเมียติดด้านข้าง กลุ่มอับเรณู 8 กลุ่ม รูปกระบอง มีแป้นเหนียว 1-5 ใบ รปู ขอบขนานหรอื รปู ใบหอก ยาว 15.5-22.5 ซม. ปลายแหลมยาว โคนสอบ
รงั ไข่รวมก้านส่วนมากมขี นสนั้ น่มุ ผลแห้งแตก ขอบใบมขี นสาก มเี สน้ ใบยอ่ ยเรยี งตามขวางชดั เจน กา้ นใบยาว 14-30 ซม. ชอ่ ดอก
แบบชอ่ กระจะออกทยี่ อด แกนสมี ่วงเขม้ แกนชอ่ ยาว 6-7 ซม. ก้านชอ่ ยาว 3.3-5 ซม.
สกุล Calanthe อยู่วงศย์ อ่ ย Epidendroideae เผ่า Arethuseae มี 207 ชนิด ใบประดับโคนช่อมี 2-7 ใบ รูปใบหอกแคบ ๆ ยาวไดถ้ ึง 1.5 ซม. ก้านดอกยาว
พบในแอฟรกิ า มาดากสั การ์ เอเชยี ออสเตรเลยี หมู่เกาะแปซิฟิก และพบ 1.2-2 มม. ใบประดบั ยาวไดถ้ งึ 1 ซม. ใบประดบั ดอกยอ่ ยขนาดเลก็ กลบี รวม 6 กลบี
ในอเมริกากลาง 1 ชนิด ในไทยมี 23 ชนดิ ชื่อสกลุ มาจากภาษากรีก “kolos” รูปรี โคนเช่ือมตดิ กัน ด้านนอกสมี ่วงแกมเขยี ว ดา้ นในสเี หลือง วงนอก 3 กลบี
สวยงาม และ “anthos” ดอก หมายถึงกลว้ ยไมม้ ีดอกสวยงาม ยาว 3-3.6 มม. วงใน 3 กลีบ สัน้ กวา่ เล็กนอ้ ย เกสรเพศผู้ 6 อนั โคนกา้ นชูอบั เรณู
เชอ่ื มตดิ กันคลา้ ยกะบัง ช่วงแยกยาวประมาณ 1 มม. รงั ไขก่ งึ่ กลางวงกลีบ มี 3 ชอ่ ง
เอ้ืองนำ้�ต้น กา้ นเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1 มม.

Calanthe cardioglossa Schltr. พชื ถนิ่ เดยี วของไทย พบทางภาคตะวนั ตกเฉยี งใตท้ หี่ ว้ ยขาแขง้ จงั หวดั อทุ ยั ธานี
กลว้ ยไมด้ นิ ลำ� ลกู กลว้ ยรปู ไข่ คอดคลา้ ยนำ�้ เตา้ ยาว 2.5-8.5 ซม. ใบรปู ขอบขนาน ขึ้นตามทีช่ มุ่ ชืน้ ในป่าดิบแล้ง ความสูง 600-1000 เมตร

หรอื รปู ใบหอก ยาว 15-47 ซม. ก้านใบ ยาว 3-9 ซม. ก้านชอ่ ดอกยาว 10-53 ซม. สกลุ Peliosanthes Andrews เคยอยภู่ ายใต้วงศ์ Liliaceae หรอื Convallariaceae
มขี นหนาแนน่ แกนชอ่ ยาว 5-22 ซม. ใบประดบั รปู ขอบขนานหรอื รปู ใบหอก ยาว มีประมาณ 30 ชนิด พบทีอ่ ินเดีย เนปาล บงั กลาเทศ จนี ตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจนี
1-5 ซม. ใบประดับยอ่ ยขนาดเลก็ กว่า ตดิ ทน ดอกสชี มพู อมเหลือง หรือขาว และมาเลเซีย ช่ือสกุลมาจากภาษากรกี “pelios” สมี ่วงด�ำ และ “anthos” ดอก
เปลี่ยนเปน็ สีน�ำ้ ตาลอมสม้ เขม้ กอ่ นรว่ ง กลบี เลยี้ งรปู ขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว ตามลกั ษณะสีของชอ่ ดอกและดอก
0.8-1.4 ซม. ปลายแหลม กลบี ดอกค่ขู า้ งยาวเท่า ๆ กลบี เล้ียง แคบกวา่ เลก็ น้อย เอกสารอ้างองิ
กลีบปากโคนเช่ือมติดโคนเส้าเกสร ปลายบานออก ยาวเทา่ ๆ กลีบเลีย้ ง ปลายจัก Chen, X. and M.N. Tamura. (2000). Liliaceae (Peliosanthes). In Flora of China
3 พู พูขา้ งกวา้ ง หอ่ เขา้ พกู ลางรปู ขอบขนานคล้ายรูปพัด ปลายตดั หรือเว้าตน้ื ๆ
ดา้ นในมจี ดุ สีเข้มหนาแนน่ โคนมแี นวยาว 3 สนั เดือยเรยี ว ยาว 1-2.8 ซม. เส้าเกสร 24: 261.
ยาว 3-5 มม. คางยาว 3-4 มม. จะงอยจกั 2 พู กา้ นดอกรวมรงั ไขย่ าว 2-5 ซม. Tamura, M.N., M. Poopath and S. Sirimongkol. (2013). Peliosanthes brevicoronata
ผลรูปรี ยาวประมาณ 2 ซม.
(Asparagaceae), a new species from Thailand. Acta Phytotaxonomica et
พบทพ่ี มา่ และภูมภิ าคอินโดจีน ในไทยพบกระจายห่าง ๆ ทุกภาค ส่วนมาก Geobotanica 64(2): 107-111.
ขึ้นบนพ้ืนดินในปา่ เบญจพรรณ ปา่ ดบิ แลง้ และป่าดิบเขา หรือบนเขาหนิ ปนู ความสูง
300-1700 เมตร

เอื้องนำ้�ต้นเชยี งดาว

Calanthe simplex Seidenf.
กลว้ ยไม้ดิน ลำ� ลูกกล้วยมขี นาดเลก็ รปู กรวย เส้นผา่ นศนู ย์กลาง 1-1.5 ซม. มี

2-3 ใบ รปู ใบหอก ยาว 20-60 ซม. กา้ นใบยาว 7-15 ซม. ช่อดอกออกตามซอกกาบ
มขี นประปราย กา้ นช่อยาว 30-75 ซม. แกนชอ่ ยาว 10-20 ซม. มี 12-30 ดอก
ใบประดับ รปู ใบหอกแกมรูปไข่ ยาว 2-4 ซม. ใบประดบั ย่อยส้ันกวา่ เล็กน้อย ตดิ ทน
ดอกสเี ขยี วอมเหลอื ง เปลยี่ นเปน็ สเี ขม้ กอ่ นรว่ ง กลบี เลยี้ งรปู รหี รอื รปู ขอบขนาน
ยาว 0.8-1.4 ซม. ปลายแหลม กลบี ดอกค่ขู า้ งคลา้ ยกลบี เล้ียง แคบและส้นั กวา่
เล็กน้อย ปลายกว้าง กลีบปากโคนติดกลีบปีก หุ้มเส้าเกสร ปลายบานออกรูป
คล้ายไต ยาว 1-1.5 ซม. ขอบเรยี บ ปลายเวา้ ต้นื ๆ โคนดา้ นในสนั นนู 3 แนว
เดอื ยเรียว ยาว 0.8-1.4 ซม. มีขนสั้นนุ่มประปราย เสา้ เกสรยาว 4-8 มม. หนา
มขี นยาวหนาแน่น ก้านดอกรวมรงั ไขย่ าว 1.2-1.8 ซม.

พบท่จี ีนตอนใต้ และภาคเหนือของไทยท่ดี อยเชยี งดาว จังหวดั เชียงใหม่ ขน้ึ
ตามซอกหนิ ปูนทีเ่ ปดิ โล่ง ความสูง 1800-2300 เมตร

เอกสารอา้ งอิง
Chen, X., P.J. Cribb and S.W. Gale. (2009). Orchidaceae (Calanthe). In Flora
of China Vol. 25: 292, 299.
Kurzweil, H. (2014). Orchidaceae (Calanthe). In Flora of Thailand Vol. 12(2):
341-376.
Seidenfaden, G. (1975). Orchid genera in Thailand I: Calanthe R.Br. Dansk
Botanisk Arkiv 29(2): 1-49.

483

เอ้ืองเปราะขาว สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย

เออื้ งนิลเหลือง: ใบพับจบี ออกท่ีโคนตน้ 1-5 ใบ รปู ขอบขนานหรอื รูปใบหอก มีเส้นใบยอ่ ยเรียงตามขวางชดั เจน เอื้องผาหมอก
ช่อดอกแบบชอ่ กระจะ แกนช่อสีม่วงเข้ม กลบี รวม 6 กลบี ดา้ นนอกสมี ่วงแกมเขยี ว ด้านในสีเหลือง (ภาพ: หว้ ยขาแข้ง
อทุ ยั ธานี - SSi) Coelogyne xyrekes Ridl.
วงศ์ Orchidaceae
เอ้อื งเปราะขาว
กล้วยไมอ้ งิ อาศยั ล�ำลกู กล้วยรูปไข่ เปน็ เหลย่ี ม ยาว 4-8 ซม. มีใบเดยี ว รูป
Diplomeris pulchella D. Don ขอบขนาน รูปใบหอก หรอื แกมรปู ไขก่ ลับ ยาว 20-37 ซม. เสน้ ใบ 3-5 เส้น กา้ นใบ
วงศ์ Orchidaceae ยาว 2-9 ซม. ชอ่ ดอกออกทยี่ อด หอ้ ยลง กา้ นชอ่ ยาว 7-15 ซม. แกนชอ่ ยาวประมาณ
2-6 ซม. มี 1-4 ดอก ใบประดับยาว 5-5.5 ซม. ร่วงเร็ว ดอกขนาดใหญ่สีขาว
กล้วยไมด้ นิ มีหัวใต้ดิน รปู รี ยาวประมาณ 1 ซม. ลำ� ตน้ สัน้ เกลี้ยง มี 2-3 ใบ หรอื อมชมพู กลบี เลยี้ งบนรปู รถี งึ รปู ขอบขนาน ยาว 4-5.5 ซม. กลบี คขู่ า้ งรปู ไขก่ ลบั
รปู ดาบหรอื รปู แถบ ยาวไดถ้ งึ 11 ซม. ปลายแหลม มตี ง่ิ โคนใบเรยี วแคบเปน็ กาบ แกมรปู ขอบขนาน ยาว 4-6 ซม. กลบี ดอกรปู แถบ ยาว 4-5.5 ซม. ปลายแหลม
แผน่ ใบเกลยี้ ง ชอ่ ดอกออกจากซอกใบ ตง้ั ตรง ยาว 8-16 ซม. ใบประดบั รปู ไขก่ วา้ ง กลีบปากมปี ื้นสสี ้มอมแดง ยาว 3-5 ซม. จัก 3 พู พูขา้ งขนาดเลก็ รปู รี ยาว
ยาว 0.8-1.6 ซม. มเี สน้ ใบ 3-5 เส้น ปลายแหลมมีตงิ่ ดอกส่วนมากมีดอกเดยี ว สีขาว 3.5-5.5 มม. ปลายกลม พูกลางรปู ไข่กวา้ งหรอื เกอื บกลม ยาว 1.2-2 ซม. มีก้านกลีบ
พลิกกลบั กลีบเล้ียงยาวเทา่ ๆ กัน รูปขอบขนานหรือแกมรูปไข่ ยาว 1-1.5 ซม. สนั้ ๆ ขอบเปน็ คล่ืน มสี ัน 2 แนว เรียงจรดโคน มีต่มุ กระจาย ปลายมนหรอื กลม
กลางกลบี เปน็ สนั ปลายแหลม กลบี ขา้ งเรยี วกวา่ และเบย้ี วเลก็ นอ้ ย กลบี ดอกแยก เสา้ เกสรสเี หลอื งซดี ยาว 2.5-4 ซม. ปลายเปน็ ตะขอคล้ายปกี (ดูข้อมลู เพิม่ เตมิ ท่ี
กัน กลบี คขู่ า้ งรูปไข่กลบั ยาว 1.3-2 ซม. ปลายแหลม กลีบปากบานออก รูปไข่กลบั เอ้ืองหมาก, สกลุ )
กวา้ ง ยาวเทา่ ๆ กลบี ดอกหรอื ยาวกวา่ เลก็ นอ้ ย ปลายเวา้ ตนื้ มตี งิ่ แหลม เดอื ยโคง้
ลง ยาว 3-4.5 ซม. เสา้ เกสรยาว 6.5-9 มม. ยอดเกสรเพศเมียย่นื ออก 2 อัน ปลาย พบทีค่ าบสมทุ รมลายู สุมาตรา และภาคใต้ของไทยท่พี ังงา กระบี่ สตลู ตรัง
เสา้ เกสรมีแผ่นจะงอย กลุ่มอบั เรณู 2 กลมุ่ ทโ่ี คนมแี ปน้ เหนยี ว 2 อนั รงั ไข่รวม ขึน้ ตามคบไม้ในปา่ ดิบเขา ความสูง 700-1900 เมตร
ก้านดอกยาว 0.6-1.5 ซม. เกล้ียง
เอกสารอา้ งองิ
พบทอ่ี นิ เดยี พมา่ จนี ตอนใต้ และเวยี ดนาม ในไทยพบทางภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื de Vogel, E.F. and H.Æ. Pedersen. (2014). Orchidaceae (Coelogyne). In Flora
ตอนบนทภี่ ูวัว จงั หวดั บงึ กาฬ ข้ึนรมิ ล�ำธารบนหนิ ทราย ความสงู 300-400 เมตร of Thailand Vol. 12(2): 433-434.

สกลุ Diplomeris D. Don อยูภ่ ายใต้วงศ์ยอ่ ย Orchidoideae เผา่ Orchideae มี เออื้ งผาหมอก: กลว้ ยไม้องิ อาศยั แตล่ ะล�ำลูกกล้วยมใี บเดียว ช่อดอกออกท่ยี อด ห้อยลง ดอกขนาดใหญ่สีขาวหรอื
2 ชนิด พบทอี่ นิ เดีย เนปาล ภฏู าน จีนตอนใต้ พมา่ และเวียดนามตอนบน อมชมพู กลบี ปากมีป้นื มสี ้มอมแดง มสี ัน 2 แนวจรดโคน มตี ุม่ กระจาย (ภาพ: เขานนั นครศรีธรรมราช - NT)
ในไทยมีชนดิ เดียว ชอ่ื สกลุ มาจากภาษากรีก “diploos” ซ้อน และ “meris”
แต่ละส่วน ตามลักษณะกลีบดอก กลบี เล้ียง และเสา้ เกสรมียอดเกสรเพศเมีย เอ้ืองพลายงาม
และแผ่นจะงอย
เอกสารอา้ งอิง Pleione praecox (Sm.) D. Don
Chen, X., S.W. Gale and P.J. Cribb. (2009). Orchidaceae (Diplomeris) In Flora วงศ์ Orchidaceae

of China Vol. 25: 162. ชื่อพอ้ ง Epidendrum praecox Sm.
Pedersen, H.Æ. (2011). Orchidaceae (Diplomeris). In Flora of Thailand Vol.
กล้วยไม้องิ อาศยั หรือขึ้นบนพน้ื ดิน ล�ำลูกกล้วยรูปไข่ ปลายตัด ยาว 1-3.5 ซม.
12(1): 53-54. คอคอด ตน้ ออ่ นมกี าบหมุ้ สว่ นมากมี 2 ใบ ออกทป่ี ลายลำ� ลกู กลว้ ย รปู ใบหอกกลบั
ยาว 10-25 ซม. ก้านใบส้ันมาก ช่อดอกออกก่อนผลิใบ ออกท่โี คนล�ำลกู กลว้ ย มี
เอื้องเปราะขาว: ใบรปู แถบ ปลายแหลม มีต่ิง ช่อดอกมีดอกเดียว ดอกสีขาว พลิกกลบั กลบี เล้ียง 3 กลีบ ยาวเทา่ ๆ กนั 1-2 ดอก ยาวไดถ้ งึ 12 ซม. ก้านช่อมีกาบหมุ้ ใบประดบั รปู ขอบขนาน ยาว 2.5-3 ซม.
กลางกลบี เปน็ สัน กลบี ปากบานออก รปู ไขก่ ลบั กว้าง ยาวเทา่ ๆ กลีบดอก ปลายเว้าตื้น มตี ่งิ แหลม เดอื ยยาว โค้งลง ติดทน ดอกสีชมพอู มมว่ ง พลิกกลบั กลบี เล้ยี งแยกกนั กลบี บนรปู ใบหอก ยาว
(ภาพ: ภวู ัว บึงกาฬ - RP) 5.5-6 ซม. มีเส้นกลีบ 5 เส้น กลีบคู่ข้างยาวเท่า ๆ กลีบบน โค้งเล็กนอ้ ย กลีบดอก
รปู แถบ ยาว 5-7 ซม. ปลายแหลมหรือมน มีเส้นกลีบ 1-3 เสน้ กลบี ปากรูปไข่
ยาว 4-5 ซม. จัก 3 พู ไมช่ ัดเจน มีจุดเป็นปื้นสีม่วงกระจาย พูกลางรปู ไข่กว้าง
ปลายจกั ชายครยุ แบบซฟี่ นั ตื้น ๆ พขู ้างมีสนั 3-7 แนวเป็นป่มุ เล็ก ๆ เสา้ เกสรโค้ง
ยาว 3.5-4.5 ซม. ด้านบนคลา้ ยปีก ปลายจัก กล่มุ อับเรณมู ี 4 กลมุ่ แยกเปน็ 2 คู่
มแี ปน้ เหนยี ว ก้านดอกรวมรงั ไขย่ าว 1-1.5 ซม.

พบท่อี ินเดยี เนปาล ภูฏาน จนี ตอนใต้ พมา่ ลาว และเวียดนาม ในไทยพบทาง
ภาคเหนอื ทเ่ี ชยี งใหม่ และภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ทเี่ ลย ขน้ึ ตามปา่ ดบิ เขา ความสงู
1400-2400 เมตร

สกลุ Pleione D. Don มีประมาณ 21 ชนิด พบทอี่ ินเดยี เนปาล ภฏู าน บังกลาเทศ
จนี ตอนใต้ ไตห้ วนั พมา่ ลาว และกัมพชู า ในไทยมี 2 ชนิด อีกชนดิ คอื P. maculata
(Lindl.) Lindl. & Paxton ดอกสคี รีม ช่ือสกลุ ตั้งตาม Pleione มารดาของลูกสาวทง้ั เจด็
ของ Titan Atlas ทเ่ี ปน็ ช่อื เรยี กกลมุ่ ดาวลกู ไก่ ในนิยายกรกี โบราณ

เอกสารอา้ งองิ
Suddee, S. and P.J. Cribb. (2014). Orchidaceae (Pleione). In Flora of Thailand
Vol. 12(2): 609-613.

484

สารานุกรมพืชในประเทศไทย เอือ้ งสายเสริต

เอ้อื งพลายงาม: ชอ่ ดอกออกกอ่ นผลิใบ ออกที่โคนล�ำลูกกล้วย ดอกสีชมพูอมม่วง พลกิ กลับ กลบี เล้ียงแยกกนั เออ้ื งศรเี ชียงดาว: กลบี ปากและเดือยยาวกว่าเอ้ืองศรอี าคเนย์ เกลี้ยง (ภาพซา้ ย: ดอยเชียงดาว เชยี งใหม่ - SSae);
กลบี ปากรูปไข่ จกั 3 พู ไมช่ ดั เจน มจี ุดเป็นปน้ื สีม่วงกระจาย (ภาพ: ภสู วนทราย เลย - PK) เอ้อื งศรปี ระจิม: ใบมีปื้นสเี ขม้ แผ่นใบด้านลา่ งสมี ว่ ง กลีบปากแฉกลกึ ช่วงโคน (ภาพขวา: ดอยหัวหมด ตาก - PK)

เอ้อื งศรอี าคเนย์ เอ้ืองสายประสาท

Sirindhornia monophylla (Collett & Hemsl.) H. A. Pedersen & Dendrobium polyanthum Wall. ex Lindl.
Suksathan วงศ์ Orchidaceae

วงศ์ Orchidaceae ช่อื พอ้ ง Dendrobium cretaceum Lindl., D. primulinum Lindl.

ชอื่ พ้อง Habenaria monophylla Collett & Hemsl., Ponerorchis monophylla กล้วยไม้องิ อาศยั ลำ� ตน้ หนา ส่วนมากหอ้ ยลง ยาวได้ถึง 80 ซม. มีร้ิวตามยาว
(Collett & Hemsl.) Soó ใบเรียงเวียน รปู ใบหอกหรือแกมรปู ไข่ ยาว 5-12 ซม. ปลายมน เว้าตนื้ ๆ โคนโอบ
ลำ� ตน้ กาบบาง ช่อดอกออกจากลำ� ตน้ ทีใ่ บร่วง มี 1-3 ดอก ดอกสีชมพหู รอื ชมพู
กลว้ ยไมข้ นึ้ บนพน้ื ดนิ หรอื หนิ ปนู มหี วั ใตด้ นิ สว่ นมากมใี บเดยี ว ออกทโี่ คนตน้ ออ่ น ๆ กลบี ปากสคี รมี อมเหลอื งออ่ น ๆ เสน้ กลบี สเี ขม้ กลบี เลย้ี งรปู ใบหอก ยาว
รปู รหี รอื รปู ไขก่ วา้ ง ยาว 2.5-11.5 ซม. แผน่ ใบมปี น้ื สเี ขม้ กระจาย ดา้ นลา่ งมสี มี ว่ ง ประมาณ 3 ซม. ปลายแหลม คางรปู กรวยแคบ ยาวประมาณ 5 มม. ปลายมน
โคนเรยี วแคบเปน็ กา้ นใบ ยาว 3-3.5 ซม. ชอ่ ดอกคลา้ ยชอ่ เชงิ ลด ยาว 12-40 ซม. กลีบดอกรปู ใบหอก ยาวเท่า ๆ กลบี เลยี้ ง แคบกวา่ เลก็ นอ้ ย ปลายมน กลีบปาก
กา้ นชอ่ ยาว ใบประดบั รปู ใบหอก ยาว 0.4-1.6 ซม. เสน้ โคนใบ 1-3 เสน้ ดอกสชี มพู รูปไขก่ ลบั กวา้ ง กว้างประมาณ 3.5 ซม. ปลายเว้าตนื้ ๆ โคนพบั งอโอบเสา้ เกสร
อมมว่ ง กลบี ปากมปี น้ื สมี ว่ ง ดอกพลกิ กลบั กลบี เลยี้ งแยกกนั กลบี บนรปู ขอบขนาน มีขนสั้นนุ่มทั้งสองด้าน ขอบจักไม่เป็นระเบียบ เส้าเกสรยาวประมาณ 3 มม.
ยาว 2.8-4.5 มม. กลบี คู่ข้างเบ้ยี วเล็กนอ้ ย กลบี ดอกเช่อื มติดโคนกลีบเลย้ี งกลบี บน กา้ นดอกรวมรงั ไข่ยาว 2-2.5 ซม.
รูปขอบขนาน เบี้ยว ยาวเทา่ ๆ กลบี เลยี้ ง ปลายมนหรือตัด มเี ส้นกลีบ 2-3 เส้น
กลบี ปากรูปไข่กว้างคล้ายรปู สามเหลีย่ ม ยาว 3.5-6.8 มม. จกั 3 พู ปลายพูกลม พบทอี่ นิ เดียรวมหมูเ่ กาะอนั ดามนั จีนตอนใต้ พม่า ภมู ภิ าคอนิ โดจนี ในไทย
หรือตัด มกี ระจกุ ปมุ่ กระจายหนาแนน่ โคนมีเดอื ยเรยี ว ยาวเท่า ๆ กลีบปาก พบทกุ ภาค ขน้ึ ตามคบไมใ้ นปา่ ดบิ แล้ง ป่าดิบชนื้ ป่าสนเขา และปา่ ดิบเขา ความสงู
เสา้ เกสรรูปกระบอง ยาว 1.5-2.8 มม. ยอดเกสรเพศเมียจกั 2 พู อบั เรณมู ี 2 กลุ่ม ถึงประมาณ 1600 เมตร
มแี ป้นเหนยี วที่โคนแยกกนั กา้ นดอกรวมรงั ไข่ยาว 0.5-1.1 ซม.
เอกสารอา้ งองิ
พบทจ่ี นี ตอนใต้ พมา่ และภาคเหนอื ตอนลา่ งของไทยทด่ี อยหวั หมด จงั หวดั ตาก Seidenfaden, G. (1985). Orchidaceae genera in Thailand XII. Dendrobium Sw.
ขึน้ บนเขาหินปนู ทโ่ี ล่ง ความสูง 900-1000 เมตร (Dendrobium cretaceum, D. primulinum). Opera Botanica 83: 69-70, 75.
Zhu, G., Z. Ji, J.J. Wood and H.P. Wood. (2009). Orchidaceae (Dendrobium).
สกลุ Sirindhornia H. A. Pedersen & Suksathan อยภู่ ายใตว้ งศ์ยอ่ ย Orchidoideae In Flora of China Vol. 25: 380.
เผ่า Orchideae แยกมาจากสกุล Habenaria มี 3 ชนดิ อีก 2 ชนิดเปน็ พืชถน่ิ เดยี ว
ทางภาคเหนือของไทย คือ เออ้ื งศรีเชียงดาว S. pulchella H. A. Pedersen & เอ้ืองสายประสาท: ลำ� ตน้ หนา สว่ นมากหอ้ ยลง ชอ่ ดอกออกจากลำ� ต้นที่ใบร่วง ดอกสชี มพหู รอื ชมพอู อ่ น ๆ กลีบปาก
Indham. พบทดี่ อยเชยี งดาว จงั หวัดเชียงใหม่ ใบประดบั มีเส้นใบออกจากโคน รปู ไขก่ ลบั กว้าง สคี รีมอมเหลืองออ่ น ๆ เสน้ กลีบสีเข้ม มขี นสัน้ น่มุ ทง้ั สองดา้ น (ภาพ: ภหู ลวง เลย - PK)
3-6 เส้น กลีบปากและเดอื ยยาวกวา่ เอ้อื งศรอี าคเนย์ เกลยี้ ง และเอ้อื งศรีประจิม
S. mirabilis H. A. Pedersen & Suksathan พบทดี่ อยหวั หมด จงั หวัดตาก กลบี ปาก เอ้ืองสายเสรติ
แฉกลึก กลมุ่ อับเรณูมีแปน้ เหนียวเชอื่ มอนั เดียว ช่อื สกลุ ต้งั เพือ่ เทิดพระเกียรติ
สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี Coelogyne velutina de Vogel
เอกสารอา้ งองิ วงศ์ Orchidaceae
Chen, X., P.J. Cribb and S.W. Gale. (2009). Orchidaceae (Ponerorchis). In
กล้วยไม้องิ อาศัย ล�ำลูกกล้วยเรียงชดิ กัน รูปไขแ่ คบ ยาว 4.5-10 ซม. ใบรูปรี
Flora of China Vol. 25: 94. ถงึ รปู ไขก่ ลบั ยาว 16-38 ซม. โคนสอบเรยี ว แผ่นใบบาง มเี สน้ ใบ 5-7 เสน้ ก้านใบยาว
Pedersen, H.Æ. (2011). Orchidaceae (Sirindhornia). In Flora of Thailand Vol. 3-13 ซม. ช่อดอกออกจากตน้ อ่อน หอ้ ยลง ยาวได้ถงึ 70 ซม. กา้ นช่อสน้ั มกี าบ
หมุ้ ตาออ่ น แกนชอ่ ยาว 20-60 ซม. ชอ่ ดอกและกา้ นดอกมขี นกำ� มะหยส่ี นี ำ�้ ตาลแดง
12(1): 260-265. หนาแนน่ ปลอ้ งยาว 1.5-3.5 ซม. ใบประดบั รปู ไขก่ วา้ ง ยาว 1.5-2.8 ซม. ปลายแหลม
หรือมน ดอกสขี าวหรอื อมสม้ กลบี เลย้ี งบนรปู รแี คบ ยาว 2.5-3.3 ซม. ปลายแหลม
เออื้ งศรอี าคเนย์: กลว้ ยไมข้ ึน้ ตามซอกหนิ ปูน ช่อดอกคลา้ ยช่อเชงิ ลด กลีบปากจัก 3 พู ต้ืน ๆ มกี ระจุกป่มุ กระจาย เสน้ กลางดา้ นลา่ งมสี นั โคง้ กลบี คขู่ า้ งคลา้ ยกลบี บน กลบี ดอกยาวเทา่ ๆ กลบี เลยี้ ง
หนาแนน่ โคนมีเดือยเรยี ว ยาวเท่า ๆ กลีบปาก (ภาพ: ดอยหวั หมด ตาก - PK)

485

เอื้องแส้ม้าเขาหลวง สารานุกรมพืชในประเทศไทย

กลบี ปากสนี ำ�้ ตาล จกั 3 พู รปู รี ยาว 2.2-2.6 ซม. พูกลางรูปไข่กว้าง ยาว 6-9 มม. เอ้อื งหงอนไก่
มี 3 สัน ปลายแฉกลึก สนั เรียวแคบ ขอบจัก ปลายมีสันคล้ายท้องเรอื 3-7 สนั
เสา้ เกสรยาว 1.6-2 ซม. มปี กี คลา้ ยถงุ เรยี วแคบจรดโคน ปลายจกั กา้ นดอกรวมรงั ไข่ Aeschynanthus fulgens Wall. ex R. Br.
ยาว 1-3.8 ซม. (ดขู อ้ มูลเพมิ่ เติมท่ี เอื้องหมาก, สกลุ ) วงศ์ Gesneriaceae

พบทคี่ าบสมทุ รมลายู และทางภาคใตข้ องไทยทนี่ ครศรธี รรมราช กระบี่ ปตั ตานี ไมพ้ ่มุ องิ อาศยั สูงได้ถงึ 60 ซม. ลำ� ตน้ เกล้ียง ใบเรียงตรงข้าม รูปขอบขนาน
ยะลา ข้ึนตามคบไม้ในป่าดบิ ชื้น ความสูง 800-1950 เมตร หรอื รูปใบหอก ยาว 4-17 ซม. ปลายแหลมยาว โคนรูปลม่ิ หรือมน แผ่นใบหนา
เสน้ แขนงใบไมช่ ดั เจน กา้ นใบยาว 0.5-2 ซม. ชอ่ ดอกออกทีป่ ลายกง่ิ ไรก้ า้ น มไี ด้ถงึ
เอกสารอา้ งองิ 16 ดอก ใบประดับรูปแถบ ยาวไดถ้ ึง 1 ซม. ก้านดอกยาว 0.4-2.5 ซม. กลบี เลีย้ ง
de Vogel, E.F. and H.Æ. Pedersen. (2014). Orchidaceae (Coelogyne). In Flora เชื่อมตดิ กันเปน็ หลอด ยาว 0.3-1.8 ซม. ปลายแยกเป็น 5 แฉกตื้น ๆ หรือแฉกลึก
of Thailand Vol. 12(2): 430-431. ยาว 1-8 มม. ดอกสสี ้มอมแดง ยาว 4-7 ซม. ด้านนอกมขี นสั้นนมุ่ โคนด้านในมี
ขนประปราย กลบี บน 2 กลบี ยาว 4-7.5 มม. กลบี ลา่ งคู่ข้างรปู สามเหลี่ยม ยาว
เอ้อื งสายเสริต: ชอ่ ดอกออกจากต้นออ่ น ห้อยลง ใบประดับรปู ไขก่ วา้ ง กลบี ปากสนี ำ�้ ตาล จกั 3 พู พูกลางมี 3 สัน 3-8 มม. กลีบกลางรูปขอบขนาน ยาว 0.5-1.4 ซม. พับงอกลบั เกสรเพศผ้ยู ่นื
เรยี วแคบ ขอบจกั ปลายมสี นั คลา้ ยทอ้ งเรือ 3-7 สนั (ภาพ: เขาหลวง นครศรธี รรมราช - NT) พน้ หลอดกลบี ดอก คหู่ นา้ ยาว 2.5-5 ซม. เกสรเพศผทู้ เี่ ปน็ หมนั ยาวประมาณ 1 มม.
กา้ นเกสรเพศเมยี ยาว 0.5-4 ซม. มขี นละเอียด ผลยาว 16-42 ซม. เมลด็ มีตุ่ม
เอ้ืองแส้มา้ เขาหลวง ปลายมีขนยาว 1.3-3.5 ซม. (ดขู อ้ มลู เพม่ิ เตมิ ท่ี วา่ นไกแ่ ดง, สกุล)

Ceratostylis thailandica Seidenf. พบทพ่ี มา่ จนี ตอนใต้ ภมู ภิ าคอนิ โดจนี คาบสมทุ รมลายู ในไทยพบแทบทกุ ภาค
วงศ์ Orchidaceae ขน้ึ ตามคบไมใ้ นปา่ ดบิ แลง้ ปา่ ดบิ เขา และปา่ ดบิ ชนื้ ความสงู ถงึ ประมาณ 1350 เมตร
มคี วามผนั แปรสูง โดยเฉพาะกลบี เลีย้ งที่เช่ือมตดิ กันขนาดไม่เท่ากนั
กลว้ ยไมอ้ งิ อาศัย ออกเป็นกอแน่น ลำ� ตน้ ยาวได้ถึง 6 ซม. มีกาบสีน้�ำตาล มี
ใบเดียว รปู ขอบขนานถงึ รปู ใบหอก ยาว 5.5-10 ซม. ปลายแหลม โคนสอบเรยี ว เอกสารอา้ งอิง
ดอกออกเด่ียว ๆ สีขาว กลีบเล้ียงด้านนอกมีขนสั้นนุ่ม กลีบบนรูปขอบขนาน Middleton, D.J. (2007). A revision of Aeschynanthus (Gesneriaceae) in Thailand.
ยาวประมาณ 7 มม. ปลายมน กลีบคูข่ ้างใหญก่ วา่ เล็กน้อย ปลายแหลม เสน้ กลีบ Edinburgh Journal of Botany 64(3): 381-385.
5 เส้น กลบี ดอกบาง รูปใบหอก ยาวประมาณ 6 มม. ปลายแหลม เสน้ กลบี 3 เสน้
กลีบปากกวา้ งประมาณ 2.5 มม. ยาวประมาณ 5.7 มม. จกั 3 พู พูข้างมว้ นข้ึน เอื้องหงอนไก:่ ใบเรียงตรงขา้ ม ช่อดอกไร้กา้ น กลบี เลยี้ งทเ่ี ชอ่ื มติดกนั ขนาดไมเ่ ทา่ กนั เกสรเพศผู้ย่นื พน้ หลอดกลบี
พูกลางรปู สามเหล่ียมกวา้ ง มสี นั นนู ตามยาว 2 สัน โคนมแี ตม้ สีม่วงแดง 2 จุด (ภาพบน: ดอยเชียงดาว เชียงใหม่ - PK; ภาพล่างซา้ ย: ดอยหัวหมด ตาก - PK; ภาพล่างขวา: ดอยตงุ เชียงราย - RP)
เสา้ เกสรยาวประมาณ 4 มม. ตอนบนแผ่ออกคล้ายใบหู 2 ดา้ น ระหว่างใบหมู ี
เนอ้ื เยอ่ื หนารปู ตวั ยู มเี มอื กเหนยี ว กา้ นดอกรวมรงั ไขย่ าวประมาณ 8 มม. มขี นสน้ั นมุ่ เอื้องหมาก, สกุล

พชื ถน่ิ เดยี วของไทย พบทางภาคใตท้ เ่ี ขาหลวงและเขานนั จงั หวดั นครศรธี รรมราช Coelogyne Lindl.
ขึ้นตามคบไม้ในป่าดบิ เขา ความสูง 1000-1700 เมตร วงศ์ Orchidaceae

สกุล Ceratostylis Blume อยูภ่ ายใต้วงศย์ ่อย Epidendroideae เผ่า Podochileae กลว้ ยไมอ้ งิ อาศยั ขนึ้ บนหนิ หรอื ขนึ้ บนพนื้ ดนิ ลำ� ลกู กลว้ ยเรยี งชดิ กนั บนเหงา้
มีมากกวา่ 100 ชนิด พบในเอเชียและหมูเ่ กาะแปซฟิ ิก ในไทยมี 6 ชนิด ชอ่ื สกุล ใบมี 1-2 ใบ มกั พบั จีบ ก้านใบมรี อ่ ง ชอ่ ดอกแบบช่อกระจะ ใบประดบั ร่วงเร็ว
มาจากภาษากรีก “keratos” เขา และ “stylos” กา้ นเกสรเพศเมีย ตามลกั ษณะ หรอื ตดิ ทน ดอกพลกิ กลบั กลบี เลยี้ งมกั โคง้ เวา้ กลบี คขู่ า้ งเบย้ี ว กลบี ดอกเรยี วแคบ
ของเส้าเกสร กลบี ปากจกั 3 พู ปลายพูส่วนมากส้ันกวา่ ช่วงโคน มีสันตามยาว เสา้ เกสรโค้ง
เอกสารอา้ งองิ ดา้ นบนและดา้ นขา้ งมปี กี กลุม่ อบั เรณูมี 4 กล่มุ แยกเป็น 2 คู่ โคนมแี ปน้ เหนียว
Seidenfaden, G. (1969). Contributions to the orchid Flora of Thailand 2. Botanisk มแี ผน่ รยางค์

Tidsskrift 65: 134. สกลุ Coelogyne อย่ภู ายใตว้ งศย์ อ่ ย Epidendroideae เผา่ Arethuseae มี
________. (1989). Orchid genera in Thailand XIII. Opera Botanica 89: 109-117. ประมาณ 200 ชนิด พบในเอเชีย และหมูเ่ กาะแปซฟิ ิก ในไทยมี 35 ชนิด ชอื่
สกุลมาจากภาษากรีก “koilos” กลวง และ “gyne” เกสรเพศเมยี ตามลกั ษณะ
เออ้ื งแสม้ า้ เขาหลวง: กล้วยไมอ้ ิงอาศยั ออกเป็นกอแนน่ แต่ละล�ำลกู กลว้ ยมีใบเดียว ดอกออกเด่ยี ว ๆ สขี าว กลบี ปาก ยอดเกสรเพศเมยี หรือกลีบปาก
จัก 3 พู พขู า้ งมว้ นขึน้ พกู ลางรปู สามเหลย่ี มกวา้ ง โคนมแี ตม้ สีม่วงแดง 2 จดุ (ภาพ: เขาหลวง นครศรธี รรมราช - NT)
เอือ้ งหมากเลือ่ ม

Coelogyne corymbosa Lindl.
กลว้ ยไม้องิ อาศยั ล�ำลกู กลว้ ยรูปไข่ ยาว 3-6 ซม. ใบมี 2 ใบ รูปใบหอกกลับ

แกมรปู ไข่ ยาว 4-20 ซม.ปลายแหลม มีเสน้ ใบ 5-7 เสน้ กา้ นใบยาว 0.5-3 ซม.
กา้ นชอ่ ดอกยาวได้ถึง 10 ซม. มใี บคล้ายเกลด็ หมุ้ เกือบตลอดความยาว แกนช่อ
ยาว 1.2-8.8 ซม. ปล้องยาว 1-2.5 ซม. ใบประดับร่วงเรว็ ช่อดอกมี 2-5 ดอก สีขาว

486

สารานุกรมพชื ในประเทศไทย เออ้ื งหมายนา

กลบี เลย้ี งกลีบบนรปู ขอบขนานแกมรูปไข่ ยาว 2.4-3.3 ซม. ปลายแหลม กลบี ค่ขู ้าง โคนกลม แผน่ ใบดา้ นลา่ งมขี นยาวคลา้ ยไหมหนาแนน่ กา้ นใบยาว 5-7 มม. ชอ่ ดอก
คลา้ ยกลบี บน กลบี ดอกรปู ขอบขนานแกมรปู ไขก่ ลบั ยาวเทา่ ๆ กลบี เลยี้ ง กลบี ปาก ออกทย่ี อด รปู รี ยาว 10-15 ซม. ก้านช่อสั้น ใบประดับสีเขยี วหรือนำ�้ ตาลอมแดง
สขี าว รูปรี ยาว 2-2.7 ซม. จกั 3 พู พูข้างต้งั ข้นึ กลม มปี ืน้ เหลอื งและลายเส้น รปู ไข่ ปลายแหลม ยาว 1.2-2 ซม. แต่ละใบประดับมดี อกเดียว ใบประดบั ยอ่ ย
สนี ำ้� ตาล พกู ลางรปู ไขก่ วา้ ง ยาว 1-1.2 ซม. โคนสองขา้ งมปี น้ื เหลอื งขอบนำ้� ตาล ขนาดเลก็ กวา่ ใบประดบั ขอบมขี นครยุ หลอดกลบี เลยี้ งยาวไดถ้ งึ 2 ซม. ปลายแยก
ขอบเรียบหรอื จักไมเ่ ป็นระเบียบ มสี นั 3 สัน เปน็ แนวแคบ สันกลางสั้น เสา้ เกสร เปน็ 3 กลบี ขนาดไมเ่ ทา่ กนั สแี ดง ปลายกลบี มขี นยาวคลา้ ยไหม หลอดกลบี ดอก
ยาว 1.3-1.6 ซม. ปลายกลม ยาวประมาณ 1 ซม. กลีบดอกสีขาวหรอื อมชมพู รูปรี ยาว 3-5 ซม. กลีบปากแผ่ออก
คล้ายรปู แตร ยาว 6.5-9 ซม. กวา้ ง 5.5-7.5 ซม. ดา้ นในมปี น้ื สีเหลอื ง เกสรเพศผู้
พบทอ่ี นิ เดยี ภฏู าน เนปาล จนี ตอนใต้ พมา่ และลาว ในไทยพบทางภาคเหนอื ยาว 2.5-4.5 ซม. ก้านแผ่กว้าง 1-1.2 ซม. โคนมีป้ืนสเี หลอื ง มีขนสน้ั นุม่ ผลกลม
ทแ่ี มฮ่ อ่ งสอน เชยี งใหม่ และนา่ น ขน้ึ ตามคบไมใ้ นปา่ ดบิ เขา ความสงู 1300-2500 เมตร เส้นผ่านศนู ย์กลางประมาณ 1.5 ซม. เมล็ดสีดำ� ขนาดเลก็
ทพ่ี บในไทย และลาวอาจเปน็ subsp. chiangmaiensis Subedi ทใ่ี บคอ่ นขา้ งบาง
พบทอ่ี นิ เดยี พมา่ จนี ตอนใต้ ภมู ภิ าคอนิ โดจนี และมาเลเซยี นวิ กนิ ี ออสเตรเลยี
เอกสารอ้างองิ ในไทยพบทุกภาค ข้ึนตามชายป่าหรือในป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง ป่าดิบชื้น
Chen, X. and D. Clayton. (2009). Orchidaceae (Coelogyne). In Flora of China ป่าดิบเขา และป่าพรุ ความสงู ถึงประมาณ 1400 เมตร คลา้ ยกับเอ้อื งหมายนา
Vol. 25: 325. ชนิด Cheilocostus lacerus (Gagnep.) C. D. Specht ทใี่ บประดับเรียงหนา
de Vogel, E.F. and H.Æ. Pedersen. (2014). Orchidaceae (Coelogyne). In Flora แน่นเปน็ ชอ่ กวา้ ง ในช่อแกป่ ลายใบประดบั เป็นเสน้ ใย
of Thailand Vol. 12(2): 387-434.
เอกสารอา้ งองิ
Larsen, K. (2008). Costaceae. In Flora of Thailand Vol. 9(2): 101-106.
Specht, C.D. and D.Wm. Stevenson. (2006). A new phylogeny-based generic
classification of Costaceae (Zingiberales). Taxon 55(1): 153-163.

เอือ้ งหมากเล่ือม: ลำ� ลกู กล้วยรปู ไขเ่ รยี งชิดกัน ใบมี 2 ใบ กลบี ปากสีขาว จกั 3 พู พูข้างตั้งขึ้น กลม มีปื้นเหลืองและ เออื้ งหมายนา: C. speciosus ใบเรียงเวยี น ชอ่ ดอกแบบช่อเชิงลด ออกท่ียอด ใบประดบั สีเขียวหรอื นำ�้ ตาลอมแดง
ลายเส้นสนี ้�ำตาล พกู ลางรูปไข่กว้าง โคนสองขา้ งมปี ืน้ เหลอื งขอบสนี ำ�้ ตาล (ภาพ: ดอยอินทนนท์ เชียงใหม่ - SSi) ปลายแหลม กลบี ปากแผ่ออกคล้ายรูปแตร ด้านในมีปื้นสีเหลอื ง (ภาพซ้ายและขวาบน: บรุ ีรมั ย์ - PK); เอื้องหมายนา:
C. lacerus ใบประดับเรียงหนาแน่นเปน็ ชอ่ กว้าง (ภาพขวาล่าง: cultivated - JM)
เออ้ื งหมายนา, สกลุ
เออื้ งหมายนาดอกเหลือง: หลอดกลีบดอกเรยี วแคบ ใบประดบั บาง ปลายไม่แหลมคล้ายหนาม (ภาพซ้าย:
Cheilocostus C. D. Specht cultivated - RP); เอ้ืองหมายนาดอกแดง: ดอกสสี ม้ อมแดง (ภาพขวา: cultivated - RP)
วงศ์ Costaceae
ขิงอินโดนเี ซยี : ชอ่ ดอกรูปโคนกวา้ ง ดอกขนาดเล็กสีสม้ อมเหลือง (ภาพ: cultivated - RP)
ไม้ลม้ ลุก สูงมากกว่า 1 ม. เหงา้ แผ่ออกดา้ นข้าง มหี ัวใตด้ นิ ลำ� ตน้ ตง้ั ตรง
หรอื เรียงเวยี น ชอ่ ดอกแบบชอ่ เชิงลด ออกทยี่ อดหรือออกจากเหง้า ใบประดับ
เรียงซอ้ นเหล่ือม หนา ปลายแหลมคลา้ ยหนาม มี 1-2 ดอกในแตล่ ะใบประดับ
ใบประดบั ยอ่ ยเปน็ หลอดบาง กลบี เลย้ี งแยกเปน็ 3 กลบี ปลายแหลมคลา้ ยหนาม
กลบี ดอก 3 กลบี เชอ่ื มตดิ กนั เปน็ หลอด ยนื่ พน้ หลอดกลบี เลยี้ ง กลบี บาง กลบี ปาก
แผเ่ ปน็ แผน่ ขนาดใหญร่ ปู ไขก่ ลบั เกสรเพศผมู้ อี นั เดยี ว กา้ นชอู บั เรณแู ผเ่ ปน็ แผน่
โคนเชือ่ มติดกลีบปาก ปลายพบั งอกลบั อบั สปอร์สองแบบ (bisporangiate) ตดิ ใต้
ปลายแผน่ แตกตามยาว กา้ นเกสรเพศเมยี อยู่ระหว่างอับสปอร์ รงั ไข่ใตว้ งกลีบ มี
3 ชอ่ ง ยอดมตี อ่ มนำ�้ ตอ้ ย พลาเซนตารอบแกนรว่ ม ออวลุ จำ� นวนมาก เรยี ง 2 แถว
ยอดเกสรเพศเมียจกั 2 พู รูปถว้ ย ผลแห้งแตกเป็น 3 ซกี เมล็ดมเี ยอื่ หุ้มสขี าว

สกลุ Cheilocostus แยกออกมาจากสกลุ Costus สกลุ ย่อย Eucostus ตามลักษณะ
กลีบปากแผเ่ ป็นแผ่นกว้าง ใบประดบั แข็ง ส่วนสกลุ Costus กลีบปากเป็นหลอด
ใบประดบั บาง ปลายไม่แหลมคลา้ ยหนาม พบในอเมริกาเขตร้อนและแอฟริกา
ส่วนสกลุ Cheilocostus พบเฉพาะในเอเชียเขตรอ้ น มคี วามใกลช้ ิดกบั สกุล
Tapeinochilos จ�ำ นวนชนิดยงั ไม่แนน่ อน โดยเฉพาะกลุม่ เอ้อื งดนิ Cheilocostus
globosus (Blume) C. D. Specht ท่ียังมคี วามสับสนในการจำ�แนก รวมถึง Costus
dhaninivatii K. Larsen และ Costus tonkinensis Gagnep. จึงยังไมไ่ ด้ยบุ ให้
อยู่ภายใต้สกลุ Cheilocostus อยา่ งเปน็ ทางการ ในไทยอาจมี 3-5 ชนิด สว่ นที่
พบเปน็ ไม้ประดับอยภู่ ายใต้สกลุ Costus และ Tapeinochilos ที่พบในภมู ิภาค
มาเลเซียและนวิ กนิ ี มี 3-4 ชนิด เช่น เอื้องหมายนาดอกแดง C. woodsonii
Maas เออ้ื งหมายนาดอกเหลือง C. varzearum Mass และขิงอินโดนีเซีย
T. ananassae (Hassk.) K. Schum. เปน็ ตน้ ชอ่ื สกุลมาจากภาษากรีก “cheilos”
กลีบปาก และช่อื สกลุ Costus

เอ้อื งหมายนา

Cheilocostus speciosus (J. Koenig) C. D. Specht

ชือ่ พอ้ ง Banksea speciosa J. Koenig, Costus speciosus (J. Koenig) Sm.

ไมล้ ้มลกุ มหี ัวใตด้ ิน สงู 1-3 ม. บางครัง้ แตกก่ิง ใบเรยี งเวยี น ใบด้านลา่ งมกั ลดรปู
ใบชว่ งบนรปู ขอบขนาน รปู ใบหอก หรอื แกมรปู ไขก่ ลบั ยาว 15-23 ซม. ปลายแหลมยาว

487

ไอแ้ กรก สารานุกรมพชื ในประเทศไทย

ไอ้แกรก ฮอมดง: ชอ่ ดอกแบบช่อเชงิ หลน่ั แยกแขนง กลบี ดอก เกสรเพศผู้ ยอดเกสรเพศเมีย และผลแกส่ นี ำ�้ เงิน กลบี ดอก
พับงอกลบั (ภาพซา้ ย: ดอยอนิ ทนนท์ เชยี งใหม่ - RP; ภาพขวา: เขานนั นครศรธี รรมราช - MT)
Gynotroches axillaris Blume
วงศ์ Rhizophoraceae ฮอ่ สะพายควาย

ไมต้ น้ สูงได้ถงึ 35 ม. กงิ่ เรียงตรงข้าม หูใบติดระหว่างกา้ นใบ รปู ใบหอก ยาว Thailentadopsis tenuis (Craib) Kosterm.
ประมาณ 1.5 ซม. ใบเรยี งตรงขา้ มสลบั ตงั้ ฉาก รปู ไข่ รปู ขอบขนาน หรอื รปู ใบหอก วงศ์ Fabaceae
ยาว 4.5-20 ซม. ปลายและโคนแหลม แผน่ ใบหนา ก้านใบยาว 0.5-1.5 ซม. ดอกออก
เป็นกระจุกตามซอกใบ ใบประดับเรียงชิดกันแน่นเป็นกระจุกกลม กลีบเล้ียง ชื่อพอ้ ง Pithecellobium tenue Craib
และกลีบดอกจ�ำนวนอย่างละ 4-5 กลบี กลีบเล้ียงแฉกลึก กลบี รปู ไข่ ยาว 1.5-2.5 มม.
ดอกสเี ขยี วอมขาว รปู ไขก่ ลบั ยาว 2-2.5 มม. ปลายมรี ยางคแ์ ฉกลกึ คลา้ ยเสน้ ดา้ ย ไมพ้ มุ่ หรอื ไมต้ น้ สงู ไดถ้ งึ 5 ม. ลำ� ตน้ มหี นาม กง่ิ เปน็ เหลยี่ ม หใู บเปลยี่ นรปู เปน็
เกสรเพศผจู้ ำ� นวนเปน็ 2 เทา่ ของกลบี เลยี้ ง กา้ นชอู บั เรณโู คง้ ยาว 1-2 มม. จานฐานดอก หนามแขง็ ยาว 0.5-2 ซม. ใบประกอบ 2 ช้ัน แกนกลางใบประกอบยาว 1-3 ซม.
รปู ถ้วย จกั ตืน้ ๆ รังไข่มี 4-6 ชอ่ ง แตล่ ะชอ่ งมีออวุล 3-8 เม็ด ยอดเกสรเพศเมยี จกั มคี รบี เปน็ ปกี กวา้ งประมาณ 5 มม. ใบประกอบยอ่ ยมคี เู่ ดยี ว แกนกลางยาวประมาณ
4-8 พู รปู คล้ายกงลอ้ ผลสดมหี ลายเมล็ด เส้นผา่ นศูนยก์ ลางประมาณ 3 มม. 2 ซม. กา้ นสนั้ มีครีบเป็นปกี มตี ่อมระหว่างก้านใบและกา้ นใบยอ่ ย หูใบยอ่ ย
ผลแก่สีแดง เปน็ หนาม ใบย่อยมี 1-3 คู่ ไรก้ า้ น รูปรีหรอื รูปไข่กลับ เบ้ียว ยาว 2.5-6 ซม.
ปลายแหลม มตี ง่ิ หนาม โคนกลมหรอื รปู ลม่ิ เบยี้ ว แผน่ ใบบาง ชอ่ ดอกแบบชอ่ เชงิ หลนั่
พบท่ีพมา่ ภมู ภิ าคมาเลเซยี ออสเตรเลยี และหมู่เกาะแปซิฟกิ ในไทยพบทาง หรอื ชอ่ คลา้ ยชอ่ ซร่ี ม่ แยกแขนง ออกทป่ี ลายกง่ิ หรอื ซอกใบ กลบี เลยี้ งรปู ถว้ ย ยาว
ภาคใตท้ นี่ ครศรธี รรมราช ตรงั นราธวิ าส ขนึ้ ตามปา่ ดบิ ชน้ื ความสงู 100-200 เมตร ประมาณ 2 มม. ปลายจกั 5 จกั รปู สามเหลย่ี มขนาดเลก็ ดอกรปู ระฆงั ยาวประมาณ
รากและใบมีสรรพคุณช่วยเจรญิ อาหาร 6 มม. ปลายแยกเป็น 5 กลีบ รูปไข่ ยาวประมาณ 2 มม. เกสรเพศผู้จ�ำนวนมาก
กา้ นชอู บั เรณเู ชอ่ื มตดิ กนั เปน็ หลอด ยาวเทา่ ๆ หลอดกลบี ดอก รงั ไขเ่ กลยี้ ง มกี า้ น
สกลุ Gynotroches Blume มีชนดิ เดียว ชือ่ สกุลมาจากภาษากรกี “gyne” เพศเมีย สน้ั ๆ ฝักอ่อนบดิ เปน็ เกลียว ฝกั แกเ่ กอื บตรง แบน รูปแถบ กว้างประมาณ 2 ซม. ยาว
และ “trochos” เปน็ วง ตามรปู รา่ งของยอดเกสรเพศเมีย ได้ถึง 20 ซม. คอดตามเมล็ด เมลด็ รูปรี แบน ยาวประมาณ 1.3 ซม. เว้าทัง้ สองดา้ น
เอกสารอ้างอิง
Hou, D. (1970). Rhizophoraceae. In Flora of Thailand Vol. 2(1): 14. พชื ถนิ่ เดยี วของไทย พบกระจายหา่ ง ๆ ทางภาคเหนอื ทต่ี าก นครสวรรค์ และ
Madani, L. and K.M. Wong. (1995). Rhizophoraceae. In Tree Flora of Sabah ภาคตะวนั ตกเฉยี งใตท้ ก่ี าญจนบรุ ี ขน้ึ ตามรมิ ลำ� ธารในปา่ เบญจพรรณ หรอื เขาหนิ ปนู
ความสงู 200-900 เมตร
and Sarawak Vol. 1: 336, 338-339.
สกลุ Thailentadopsis Kosterm. อย่ภู ายใตว้ งศย์ อ่ ย Mimosoideae เผา่ Ingeae
ไอแ้ กรก: ดอกออกเป็นกระจุกตามซอกใบ ใบประดับเรยี งชิดกันแน่นเปน็ กระจกุ กลม ปลายกลีบดอกมีรยางค์แฉกลกึ มี 3 ชนิด พบที่ศรีลังกา 1 ชนิด และเวยี ดนามอกี 1 ชนิด ความสมั พันธด์ า้ น
คล้ายเส้นด้าย ผลแกส่ แี ดง (ภาพดอก: ทุ่งคา่ ย ตรงั - AM; ภาพผล: แวง้ นราธิวาส - MT) ววิ ัฒนาการยังไม่ชดั เจน บางครง้ั ถกู ยบุ อยภู่ ายใต้สกลุ อ่นื ๆ หลายสกุล ช่อื สกลุ
หมายถงึ ประเทศไทย ซึ่งเป็นสกุลใหมท่ ตี่ ง้ั จากตวั อย่างพรรณไมต้ น้ แบบของไทย
ฮอมดง เอกสารอ้างอิง
Lewis, G.P. and B. Schrire. (2003). Thailentadopsis Kostermans (Leguminosae:
Dichroa febrifuga Lour.
วงศ์ Hydrangeaceae Mimosoideae: Ingeae) resurrected. Kew Bulletin 58: 491-494.
Nielsen, I.C. (1985). Leguminosae-Mimosoideae (Pithecellobium tenue). In Flora
ไมพ้ ุ่ม สงู ไดถ้ งึ 3 ม. มีขนสัน้ นุ่มตามกิ่งออ่ น แผ่นใบ กา้ นใบ และช่อดอก
กลีบดอก เกสรเพศผู้ ยอดเกสรเพศเมยี และผลแกส่ ีน้�ำเงิน ใบเรยี งตรงข้าม รปู รถี ึง of Thailand Vol. 4(2): 205-206.
รูปใบหอก ยาว 6-25 ซม. ใบออ่ นมกั มสี มี ว่ งอมเขยี ว ปลายแหลมยาว โคนรปู ลม่ิ
ขอบจกั ซ่ฟี ัน ก้านใบยาว 2-5 ซม. ช่อดอกแบบชอ่ เชิงหลัน่ แยกแขนง กว้าง 5-10 ซม. ฮอ่ สะพายควาย: ล�ำตน้ มีหนาม ใบประกอบ 2 ช้ัน มีใบย่อยคเู่ ดียว แกนกลางใบประกอบมปี ีก ชอ่ ดอกคลา้ ยซรี่ ่ม
ยาวได้ถึง 20 ซม. กา้ นช่อยาว 5-10 ซม. ดอกจ�ำนวนมาก ก้านดอกยาว 0.3-1 ซม. แยกแขนง (ภาพซา้ ย: อุม้ ผาง ตาก - PK; ภาพขวา: กาญจนบุรี - RP)
กลบี เลย้ี งรปู ถว้ ย ปลายจกั ตน้ื ๆ 4-7 กลบี กลบี ดอก 4-7 กลบี บางรปู ขอบขนาน
ยาว 6-7 มม. พบั งอกลับ เกสรเพศผู้ 10-20 อัน ก้านชูอับเรณูยาว 4-5 มม. อบั เรณู
รูปไข่ ยาวประมาณ 2 มม. รงั ไขม่ ี 3-5 ชอ่ ง แนบตดิ หลอดกลีบเลย้ี งเกินก่งึ หน่ึง
ออวลุ จำ� นวนมาก พลาเซนตาตามแนวตะเข็บ กา้ นเกสรเพศเมยี 3-5 อนั ยาว
ประมาณ 5 มม. ผลสดมหี ลายเมลด็ เส้นผ่านศนู ยก์ ลางประมาณ 5-6 มม. เมลด็
ขนาดเลก็ ผวิ เปน็ รา่ งแห

พบทีอ่ ินเดีย ภฏู าน เนปาล จีนตอนใต้ พม่า ภมู ิภาคอนิ โดจนี และมาเลเซีย
ฟิลิปปินส์ ในไทยพบทุกภาค ข้ึนริมล�ำธารหรือท่ีชุ่มชื้นในป่าดิบแล้ง ป่าดิบช้ืน
และปา่ ดบิ เขา ความสงู 200-2000 เมตร ทุกสว่ นมสี รรพคุณลดไข้ (febrifuge) ซง่ึ เป็น
ท่ีมาของคำ� ระบชุ นดิ

สกุล Dichroa Lour. มปี ระมาณ 65 ชนดิ ส่วนมากพบในเอเชยี ตะวันออก พบ
ประปรายในอเมรกิ าเขตรอ้ น และเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ ในไทยมชี นิดเดียว
ช่อื สกุลมาจากภาษากรีก “dis” สอง และ “chroa” สี ตามลักษณะของดอกที่
ส่วนมากมี 2 สี คอื สีน�ำ้ เงินออ่ น ๆ และน้�ำ เงนิ เข้ม
เอกสารอ้างองิ
Huang, S. and B. Bartholomew. (1970). In Saxifragaceae (Dichroa). In Flora of

China Vol. 8: 404.
Wongprasert, T. (2002). Hydrangeaceae. In Flora of Thailand Vol. 7(4): 662-664.

488

สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย ดรรชนีชือ่ ไทย

ดรรชนีชื่อไทย กระทงลอย 19 กอ่ ตลับ 36
กระทอ่ ม 19 กอ่ ตาหมูหลวง 36, 37
เลขหนา้ ตัวเข้ม หมายถึง ชอื่ ไทยท่ีมีค�ำบรรยายลกั ษณะ กระทงิ 19, 20 ก่อเตา้ ปูนนก 37
ทางพฤกษศาสตร์ เลขหน้าตวั ปกติ หมายถึง ช่ือไทยท่ีอา้ งถงึ ใน กระทืบยอบ 20 ก่อปริวรรต 37
เนือ้ หา ไม่มีค�ำบรรยายลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์ แต่อาจมีภาพ กระทอื 79 กอ่ พวง 37
ประกอบ กระทือเมือก 20, 21 กอ่ ภูวัว 37, 38
กระทือลิง 21 กอมขม 38
กกกระบอก 1 กระทงุ บวบเหล่ยี ม 21, 22 กอ่ สามเหลี่ยม 38
กกแกว้ 1 กระทุม่ 22 ก่อหมวก 38
กกเขาสก 1 กระทมุ่ นา 22 ก่อหลับเน้ือริว้ 38, 39
กกปากนก 2 กระเทียม 22, 23 ก่อหนิ 39
กกระบาด 2 กระเทียมต้น 22, 23 กะฉอดไข่ 39
กกรงั กา 2 กระเทยี มเถา 23 กะฉอดแรด 40
กกสานเสอ่ื 2 กระบก 23 กะฉอดแรดใบขน 40
กกสามเหลี่ยม 3 กระบกกรัง 23, 24 กะตังใบ 40, 41
กกอยี ิปต์ 3 กระบาก 24 กะตงั ใบแดง 41
กง 3 กระบากแดง 24 กะตังใบเต้ยี 41
กรดน้ำ� 4 กระบากทอง 24 กะทกรก 41
กรรณิการ์ 4 กระเบา 25 กะทกรกสยาม 41, 42
กรวยปา่ 4 กระเบากลัก 25 กะปอ้ ดอย 42
กระจับเขา 5 กระปรอกนมแมว 25 กะพวมพรา้ ว 42
กระจายเขา 5 กระปรอกเล็ก 25, 26 กะเพรา 42
กระจดู 5 กระปรอกสิงห์ 26 กะเพราแขก 42
กระเจานา 6 กระเลยี งฟาน 9 กะเพราชา้ ง 42
กระเจียน 6 กระสนุ พระอนิ ทร์ 26 กะเพราตะนาวศรี 43
กระเจีย๊ บ 6 กรายด�ำ 26 กะเม็ง 43
กระเจย๊ี บมอญ 6, 7 กฤษณา 27 กะอวม 43
กระเจยี ว 7 กฤษณาน้อย 27 กะออก 44
กระเจยี วขาว 7 กลว้ ย 27 กะออม 44
กระเจียวโคก 7 กลว้ ยกบ 28 กนั เกรา 44, 45
กระเจียวบัว 7 กลว้ ยกระแต 28 กนั ภัย 45
กระเจยี วสม้ 7 กลว้ ยไข่ 27 กนั ภัยมหดิ ล 45, 46
กระเจียวเหลอื งแดง 7 กล้วยคุนหมงิ 28, 30 กลั ปพฤกษ์ 46
กระชบั 8 กล้วยจะก่าหลวง 29 กากหมาก 46
กระชาย 8, 9 กล้วยตานี 27 กากหมากตาฤาษี 46
กระชายเขาพงั งา 9 กล้วยนวล 29 ก้างปลาขาว 47
กระชดิ 9 กล้วยนำ�้ วา้ 27 ก้างปลาดิน 47
กระเชา้ คลองพนม 10, 11 กลว้ ยบวั 29 กาซะลองคำ� 47
กระเชา้ ถุงทอง 10, 11 กลว้ ยบัวสชี มพู 29, 30 กาญจนิกา 48
กระเช้านางพันธรุ ตั 10, 11 กลว้ ยป่า 27 กาติด 48
กระเช้าใบแคบ 10, 11 กล้วยผา 30 กาติดขาว 48
กระเชา้ ปากเปด็ 10, 11 กลว้ ยมว่ ง 30 กาบกล้วย 48, 49
กระเช้าผมี ด 10, 11 กล้วยฤาษี 30 กาฝากขน 49
กระเชา้ ยะลา 10, 10, 11 กล้วยเล็บมอื นาง 27 กาฝากชมพู 49
กระเช้าสีดา 10, 11 กล้วยหก 27 กาฝากมะม่วง 49, 50
กระเช้าหนู 11, 12 กล้วยหนู 31 กาฝากรกั 50
กระดังงา 12 กล้วยหมูสังสนี วล 364, 365 กาฝากวงกลีบซอ้ น 50
กระดงั งาสงขลา 12 กลว้ ยหอม 27 กาฝากวงกลบี แดง 50
กระดาษ 12 กลว้ ยหักมกุ 27 กาฝากเสมด็ 51
กระดงึ เพียก 351 กล้วยอ้ายพอน 31 ก้ามกงุ้ 51, 52
กระดุมเตม็ 12 กลอย 347 ก้ามกุ้งขน 51
กระดมุ ทองเลอ้ื ย 13 กลางหิน 31 ก้ามกุ้งภูวัว 51, 52
กระดมุ ไพลนิ 13 กลาย 31, 32 ก้ามกงุ้ หัว 52
กระดูกไก่ 13 กลง้ิ 335 กา๋ ย 52
กระดกู ไก่ดมุ 13 กลบี เทียน 32 กา๋ ยขน 52
กระโดน 14 กว่ ม 32, 33 กายอม 53
กระโดนดนิ 14 กว่ มขาว 32, 33 การเวก 53
กระโดนใต้ 14 กว่ มเชียงดาว 32, 33 การะเกด 181
กระแตไต่ไม้ 14, 15 ก่วมแดง 33 กา้ ว 53, 54
กระถิน 15 ก่วมภูคา 33 กาหยีเขา 54
กระถินณรงค์ 15 กวางดถู ูก 33 กาหลง 54
กระถินทงุ่ 16 กอกแดง 34 กาหลอ 54, 55
กระถนิ เทพา 15 ก่อข้รี วิ้ 34 กาหลา 54, 55
กระถินเทศ 16 ก่อข้หี นู 34 กาหลาขแ้ี มว 55
กระถินนา 16 ก่องข้าวดอย 34, 35 กาหลาถว้ ย 55
กระถนิ พิมาน 17 กอ่ งข้าวหลวง 34, 35 กำ�เบอ้ 55, 56
กระถนิ ภูววั 17 กอ่ แจง 35 กำ�แพงเจด็ ชน้ั 56
กระถินหางกระรอก 17 กอ่ ดำ� 35 กำ�ยานเครือ 56, 57
กระถนิ เหนอื 17, 18 ก่อเดือย 35, 36 กำ�แย 27
กระโถนนางสีดา 18 กอ่ แดง 36 กำ�ลังชา้ งสาร 57
กระโถนพระราม 18, 19
กระโถนฤาษี 18, 19

489

ดรรชนชี ือ่ ไทย สารานกุ รมพืชในประเทศไทย

ก�ำ ลงั ววั เถลงิ 57, 117 ขา้ ว 34 เครือกลว้ ยนอ้ ย 96
กำ�ลังเสือโคร่ง 57, 58 ขาวกำ�มะหย่ี 77 เครอื เขาแกบ 96
กบี มา้ ลม 58 ขา้ วตอก 77, 78 เครือเขาคำ� 96
กีวี 58 ขาวปน้ั 78 เครอื เขามวก 97
กวี ปี ่า 58 ขาวพรหมจรรย์ 78 เครือเขาหนงั 97
กกุ๊ 59 ขิง 78, 79, 154 เครือคางควาย 97
กหุ ลาบขาว 59, 60 ขิงเขาหลวง 79 เครอื เทพรัตน์ 97, 98
กหุ ลาบแดง 59, 60 ขงิ ลาร์เซน 79 เครือปลาซิว 98
กหุ ลาบป่า 59, 60 ขงิ หยก 79 เครอื ปุง 98, 99
กุหลาบพันปี 59, 60 ขงิ อนิ โดนีเซยี 487 เครือปุงขน 98, 99
กุหลาบพกุ าม 60 ขี้กา 80 เครอื ปุงดอกส้ัน 98, 99
กุหลาบมลายู 60, 61 ขี้กากอน 80 เครอื พุงหมู 99, 100
กุหลาบเมาะล�ำ เลิง 60 ขี้กาขาว 80 เครือพเู งิน 99, 100
กดู ดอย 61 ขี้กาแดง 80, 81 เครอื พเู งนิ ขน 99, 100
กดู ตน้ 61 ขี้กาลาย 81 เครือพทู อง 99, 100
กดู ตน้ ดอยอ่างขาง 61 ขคี้ รอก 81 เครอื อีเฒ่า 100
กดู ทอง 62 ขห้ี นอน 81, 82 เคลง 100
กูดใบบวั 62 ขเ้ี หล็ก 82 เคลงกนก 100, 101
กูดใบพีช 62 ขเ้ี หล็กยะวา 82, 83 เคลงกา้ นแดง 101
กูดเยอ่ื 62, 63 ขเ้ี หล็กฤาษี 83 เคลงแดง 101, 102
กูดโยง 63 ขเ้ี หลก็ เลือด 82, 83 เคลงใบเวยี น 101, 102
กูดหางคา่ ง 63 ขเ้ี หลก็ อเมรกิ นั 82, 83 เคลงย้อย 101, 102
กดู ฮ่อม 64 ขอ้ี น้ 83, 84 เคลงหิน 101, 102
กดู ฮอ่ มใบขน 64 ขอ้ี ้นเครือ 84, 274 แคขาว 102
กดู ฮ่อมใบเล็ก 64 ขอ้ี ้าย 84 แคค�ำ 102
กสู เบอรี่ 206 ขนุ ไม้ 84, 85, 291 แคชาญชยั 102
เกซอนลา 64, 65 เขด็ ตะขาบ 85 แคทะเล 103
เกล็ดเข้ 65 เข็ม 85 แคทงุ่ 103
เกล็ดนาคราช 65 เข็มขาว 85 แคธารโบก 103
เกลด็ นาคราชใบคลื่น 65, 66 เข็มขาวปา่ 85, 86 แคสนั ตสิ ุข 103, 104
เกล็ดมณี 66 เข็มแดง 85 แคแสด 104
เกาลัด 36, 66, 247 เข็มทอง 86 แคหวั หมู 104
แกแล 66 เข็มปา่ 87 โคกกระออม 104, 105
แก้ว 67 เข็มปานามา 86, 87 โคคา 71
แก้วเจ้าจอม 67 เข็มภหู ลวง 87 โคลงเคลง 105, 346
แก้วทบั ทิม 68 เข็มเล้ือย 87 โคลงเคลงขนต่อม 105
แก้วน้ำ�คา้ ง 67, 68 เข็มใหญ่ 149 โคลงเคลงตวั ผู้ 105
แก้วบุษรา 68, 69 เขม็ อปั สร 87 โคลงเคลงผลแหง้ 106
แกว้ พรหมมนิ ทร์ 68, 69 เข็มอินเดีย 87, 88 โคลงเคลงยวน 106
แกว้ สไุ หงโกลก 68, 69 แขนงพร้อย 88 โคลงเคลงแอฟรกิ า 106
แกว้ อัคนี 68, 69 ไข่เขียว 65 ไคร้เครือ 11
โกโก้ 69 ไข่ดาว 88 ไคร้งอย 106
โกงกางน�้ำ จืด 69 ไข่นกกระทา 88, 89 ไครน้ �ำ้ 107
โกงกางหชู า้ ง 70 ไข่นกเขา 435 ไครย้ อ้ ย 107
โกลด์ฟงิ เกอร์ 70 ไขม่ ดหนิ 89 ไครห้ างนาค 107, 108
ไกเ่ ขา 70 คงคาเดอื ด 89 งวงชา้ งทะเล 108
ไก่แดงย่าน 70, 71, 197 คดนกกูด 89 งวงชุ่ม 108
ไก่ฟ้า 71 คนทา 90 ง้าย 109
ไก่ฟา้ ใหญ่ 71 คนทสิ อ 90 งำ�เงาะ 109
ไกรทอง 71 คนทสิ อทะเล 90 งว้ิ 109, 110
ขนนุ 44 ครอบจกั รวาล 90 งิว้ ป่า 109, 110
ขมหนิ 71, 72 ครามน�้ำ 90, 91 โงงงงั 110
ขม้นิ 7 คริสติน่า 150 จงกลนี 224
ขมิ้นต้น 72 ครูมวย 91 จมกู ปลาหลด 110
ขมนิ้ ฤาษี 72 ควนใต้ 91 จวงหอม 110, 111
ขยนั 72, 73, 474 คอ้ เชยี งดาว 92 จอก 111
ขยมุ้ ตนี หมา 73 คอนสวรรค์ 92, 119 จอกกระแต 111
ขลู่ 73 คอรเ์ ดีย 92 จอกบว่ าย 111
ขอ่ ย 73, 74 คอแห้งเขา 123 จอกฤาษี 112
ขอ่ ยน�้ำ 74 คดั เคา้ หมู 49 จอกหิน 240
ขอ่ ยใบใหญ่ 74 คนั หามเสือ 93 จอกหินน้อย 77
ขอ่ ยหนาม 74 คนั แหลน 93 จอกหูหนู 112
ขนั ทองพยาบาท 74 คางคาก 93 จะแน 27
ข่า 76 คางแมว 194 จนั เขา 112
ขาเขียด 276 คำ�เงาะ 93, 94 จันด�ำ 112, 113
ขางแดง 75 คำ�ปองแสด 94 จันทน์กะพ้อ 113
ขางนาง 75 คำ�ป่า 94 จันทน์กะพอ้ แดง 113
ขางหัวหมู 75 คำ�มอกหลวง 94, 95 จนั ทน์ชะมด 113
ข่าดง 76, 172 คำ�รอก 186 จันทน์แปดกลบี 269
ขา่ ทราย 76 คำ�แสด 95 จนั ทน์มว่ ง 114
ขานาง 76 คูนขาว 375 จนั ทร์เชียงดาว 114
ขามควั ะ 77 เคราฤาษี 95 จาก 114

490

สารานุกรมพืชในประเทศไทย ดรรชนีชือ่ ไทย

จากเขา 114, 115 ช้างไห้ 132 เด่อื ปล้องหิน 150, 207
จามจรุ ี 115, 256 ชาทองเขา 123 เดอื่ หว้า 207
จ�ำ ปา 115 ชา้ แปน้ 132, 133 แดง 150, 151
จำ�ปาขอม 115 ชา้ พลู 407 แดงซลี อน 157
จ�ำ ปาขาว 115 ช้ามว่ ง 24, 133 แดงน�ำ้ 151
จำ�ปาดะ 44 ช้าเรือด 133 แดงประดบั ผา 151
จำ�ปาหลวง 115, 116 ชาฤาษี 133, 134 แดงสะแง 151, 152
จำ�ปี 116, 117 ชาฤาษีเคราขาว 134 แดงอเมซอน 157
จำ�ปีแขก 116, 117 ชาฤาษโี ลหะโมลี 134 โด่ไม่รลู้ ้ม 152
จำ�ปีถิน่ ไทย 116, 117 ชา้ ส้าน 135 ตรชี วา 419
จ�ำ ปีปา่ 116, 117 ชา้ สามแกว้ 135, 277, 288 ตรึงบาดาล 152, 153
จ�ำ ปีเพชร 116, 117 ชาหอม 135 ตองกง 153
จ�ำ ปีสริ นิ ธร 116, 117 ช�ำ มะนาด 135, 136 ตองกาย 153
จำ�ปนู 117 ช�ำ มะนาดเล็ก 136 ตองแข้ง 153
จ�ำ ปนู เบตง 117 ชำ�มะเลยี ง 136 ตองงมุ 154, 189
จำ�ลา 117, 118 ชิงชัน 300 ตองเต่า 154
จกิ น�ำ้ 118 ชิงช่ี 136, 137 ตองเต้า 154
จิกเล 118, 119 ชิงชเ่ี ขา 137 ตองแตก 155
จิกสวน 118, 119 ชิงชี่ใบแหลม 137 ตองแตกเลก็ 155
จิกใหญ่ 118, 119 ชุมแสงใต้ 137 ตองแตบ 155
จิ้งเขา 207 ชุมเห็ดเทศ 137, 138 ตองผา้ 155, 156
จิงจ้อเขาขาด 119 ชุมเหด็ ไทย 137, 138 ตองหนาม 156
จิงจ้อแดง 119 ชุมเห็ดเล 138 ตองอาน 156
จงิ จอ้ ตลบั 227 ชุมเห็ดเล็ก 137, 138 ต้อยตง่ิ 156, 157
จงิ จอ้ นวล 120 เชอรี่ 128 ต้อยต่ิงเทศ 157
จิงจ้อนวลเล็ก 120 โชน 138 ต่อไส้ 157
จิงจอ้ ผี 120 ซ้อ 138, 139 ตะกู 22
จงิ จอ้ ผเี สอ้ื 120, 121 ซอ้ งแมว 138, 139 ตะกยู ักษ์ 22
จิงจอ้ หนิ 121 ซอ้ หนิ 139 ตะเกรานำ้� 157
จงิ จ้อเหลย่ี ม 121, 227 ซา่ ขามคอ่ ม 434 ตะโกนา 158
จิงจอ้ เหลือง 121, 122 ซางจนี 85, 291 ตะขบ 158
จงี �ำ้ 122 ซ้มุ กระตา่ ย 139 ตะขบควาย 158
เจตมูลเพลิง 122 เซียนทอ้ 139, 140 ตะขบไทย 158
เจตมูลเพลงิ ขาว 122 แซะ 140 ตะขบป่า 158
เจตมูลเพลงิ แดง 122 ดรณุ ี 140 ตะขบฝรงั่ 158
เจตมูลเพลงิ ฝรั่ง 122 ดอกกระดิ่ง 140, 141 ตะเขบ็ 154, 189
แจง 123 ดอกดนิ 141 ตะครอ้ 158, 159
โจด 312 ดอกดนิ แดง 141 ตะคร�้ำ 159
เฉวยี นฟ้า 417 ดอกแตรวง 141, 142 ตะคร�้ำ หนิ 159
เฉยี งพร้านางแอ 123 ดอกแตรวงขาว 142 ตะคล้อยยา่ น 159, 160
ชงโค 123, 124 ดอกใตต้ ้น 142 ตะเคียนแกว้ 160
ชงโคขาว 124, 125 ดอกบลั ลนู 142, 143 ตะเคียนขาว 160
ชงโคดอกเหลือง 124, 125 ดอกผกั บุ้ง 143 ตะเคียนเขา 160
ชงโคด�ำ 124, 125 ดอกฟลามิงโก 419 ตะเคยี นชนั ตาแมว 160, 161
ชงโคแดง 124, 125 ดอกแมงกระพรุน 143 ตะเคยี นชันตาหนู 161
ชงโคไฟ 124, 125 ดอกไมจ้ นี 143 ตะเคียนเฒ่า 161
ชงโคภคู า 125 ดอกสองสี 309 ตะเคยี นทอง 161, 162
ชบา 125 ดอกหรีด 144 ตะเคียนน�้ำ 162, 163
ชบาโคม 126 ดอกหรีดเชียงดาว 144 ตะเคยี นใบใหญ่ 162
ชบาจิว๋ 126 ดองดึง 144 ตะเคียนราก 162, 163
ชมพูกาหลง 126 ดอนย่าขาว 145 ตะเคียนหนู 163
ชมพูเชียงดาว 126, 127 ดอนย่าควนี สริ ิกติ ิ์ 144, 145 ตะเคยี นหิน 163
ชมพู่นก 127 ดอนย่าแดง 145 ตะไครห้ างสงิ ห์ 163
ชมพู่นำ�้ 127 ดนั หมี 145, 145 ตะแบก 164
ชมพพู นั ธทุ์ ิพย์ 470 ดาดชมพู 145, 146 ตะแบกเกรยี บ 164, 165
ชมพพู าน 127 ดาดนภา 145, 146 ตะแบกดอกขาว 164, 165
ชมพูพงิ ค์ 128 ดาดล�ำ ออ้ ย 145, 146 ตะแบกเตี้ย 164, 165
ชมพูพศิ มร 471 ดาวกระจาย 146 ตะแบกนา 164, 165
ชมพูภูคา 128 ดาวกระจายไต้หวัน 146, 147 ตะแบกเปลือกบาง 164, 165
ชมพูยูนนาน 128 ดาวเงินไทยทอง 147 ตะแบกเลอื ด 165
ชวนชม 129 ดาวนอ้ ย 147 ตะลงิ ปลงิ 339, 340
ช่อไข่มกุ 129 ดาวเรอื งป่า 147 ตะลมุ พกุ 165, 166
ชอ่ ชมดาว 129 ด�ำ ตะโก 148 ตงั ตาบอด 166
ชอ่ ดาวดิน 130 ดหี มี 148 ตับเตา่ 166
ชะคราม 130 ดุสติ า 148 ตบั เต่าต้น 166
ชะมด 130 ดกู ไก่ 148, 149 ต่างไก่ 166
ชะมดตน้ 131 ดู่หิน 149 ต่างไก่แจ้ 167
ชะมวงกวาง 131 เด่ือดิน 149 ต่างไกเ่ ตยี้ 167
ชะลดู ชา้ ง 131 เดือ่ เถา 149, 150 ตา่ งไก่ใต้ 167
ชันหอย 131, 132 เด่ือเถาใบใหญ่ 207 ตา่ งไก่เถ่อื น 167
ชาขอ่ ย 173 เดื่อนำ้� 149, 150, 207 ต่างไก่ป่า 167
ชา้ งนา้ ว 132 เด่อื ปล้อง 150 ต่างหโู นรา 168

491

ดรรชนีชอื่ ไทย สารานุกรมพืชในประเทศไทย

ตาตมุ่ ตรี 168 เถาตดหมา 189 เทียนสขุ สถาน 205, 206
ตาต่มุ ทะเล 168 เถาพนั ดง 189 เทียนหนิ 206
ตาตมุ่ นก 168, 169 เถาไฟ 190 โทงเทง 104, 206
ตานงนั เขา 169 เถาย่านาง 190 ไทร 207
ตานซา่ น 169 เถาวัลย์แดง 190 ไทรใบขน 207, 208
ตานด�ำ 169, 170 เถาวัลย์เปรียง 190, 191 ไทรยอ้ ย 207, 208, 240
ตานทราย 170 เถาสองสลงึ 191 ไทรยอ้ ยใบทู่ 207, 208
ตานฟกั 170 เถาสะอึก 191 ไทรหิน 207, 208
ตานโมย 170 เถาสะอึกใหญ่ 191 ธนนไชย 208
ตาลปตั รฤาษี 171 เถาหงอนไก่ 191, 192 ธปู ฤาษี 208
ตาลมงั กร 171 เถาอรคนธ์ 367 นกกระจบิ 209
ตาลเหลือง 171 ทรงบาดาล 152 นกกระทา 71, 72
ต๋าว 183 ทลายเขา 192 นกกระทุง 71
ตาเหิน 172 ท้อ 128 นกกระทงุ ใหญ่ 71
ตาเหินเชยี งดาว 172 ทองกวาว 192 นกนอน 209
ตาเหนิ ไหว 172 ทองเครือ 192 นนทรี 209, 210
ต�ำ แยเครือ 172, 173 ทองบึ้ง 192, 193 นนทรีปา่ 210
ต�ำ แยแมว 173 ทองประกายแสด 193 นมเมียหิน 210
ต�ำ แยราหู 173 ทองพันดลุ 193 นมแมว 210, 211
ต�ำ ลึงตัวผู้ 173, 174 ทองแมว 194 นมแมวปา่ 210, 211
ต�ำ ลงึ หนู 174 ทองหลางลาย 4, 194 นมโมลี 211
ต�ำ หนงั ดอกใหญ่ 174 ทองอไุ ร 194 นมววั 211
ตง่ิ ตงั่ 174, 175 ท่อมหมู 195 นวลชมพู 211, 212
ตว้ิ 175 ท่อมหมเู ขา 195 นวลเสย้ี น 469
ตว้ิ เกลยี้ ง 175 ท่อมหมูช่อ 195 นาคราช 212
ตว้ิ ขน 175 ทอ่ มหมชู อ่ ยาว 195 นาคราชเกล็ดน�ำ้ ตาล 212
ตว้ิ ขาว 175 ท่อมหมูหนาม 195 นางแย้ม 212, 213
ตนี ตุ๊กแก 176, 207 ทะลอก 196 นางแยม้ จีน 213
ตนี นก 176 ทังใบขนภูวัว 196 นางแยม้ ชอ่ ห้อย 213
ตนี นกเขา 176 ทังหลงั ขาว 196 นางแย้มดอย 213
ตนี เป็ด 177 ทับทิม 196, 197 นางแยม้ ป่า 213
ตนี เป็ดแคระ 177 ทานตะวนั เม็กซโิ ก 223 นางอั้ว 214
ตนี เป็ดชายฝ่ัง 177 ทา้ วยายม่อม 388 นางอัว้ ดอย 214
ตนี เปด็ ดอย 177, 178 ทา้ วแสนปม 197 นางอว้ั ลาย 214
ตีนเปด็ แดง 178 ทงิ้ ทองหู 197 นางอัว้ สาครกิ 214, 215
ตีนเปด็ ทราย 178 ทุ้งฟา้ 197 น�้ำ เกลีย้ ง 373
ตีนเปด็ ทะเล 178 เทพธาโร 198 น�้ำ ใจใคร่ 215
ตีนเป็ดฝรั่ง 179 เทพพนม 198 น�ำ้ ดบั ไฟ 215
ตีนเปด็ พรุ 179 เทพี 198 น�้ำ เตา้ ต้น 179
ตีนมือนกเขา 179 เทา้ ยายม่อม 198, 199 น�ำ้ เตา้ ผี 215, 216, 330
ตีนฮุง้ ดอย 180 เทา้ ยายม่อมหลวง 199 น�ำ้ เต้าพระฤาษี 216
ตมุ้ หูทอง 180 เทยี น 199, 203 น�ำ้ เตา้ ลม 216
ตูมกาขาว 431 เทยี นกิ่ง 34, 199, 200 น�ำ้ นมราชสหี ์ 216, 217
เต็ง 180 เทยี นเขาปูน 199, 200 น�ำ้ นมราชสหี เ์ ล็ก 216, 217
เตยชะงด 180, 181 เทยี นเชียงดาว 199, 200 น�ำ้ นอง 217
เตยทะเล 181 เทยี นซีลอน 199, 200 นิโครธ 207
เต้ามด 181 เทียนดอก 199, 200, 201, 205 นมิ มานรดี 217
เตา่ ร้าง 181, 182 เทียนดอยตงุ 200, 201 นิโลบล 224
เต่าร้างยกั ษ์ 182 เทียนดารณี 200, 201 นอี อน 218
เตา่ ร้างยกั ษ์ภูคา 182 เทียนด�ำ 201 นนุ่ 474
เตา่ รา้ งศรสี ยาม 182, 183 เทยี นใต้ 201, 202, 203 เนา่ ใน 218
เต่าร้างหนู 182, 183 เทยี นทุ่ง 201, 202 เนยี มตน้ ปีก 218, 219
เต่าไห้ 183, 184 เทยี นทุง่ คา่ ย 442 เนียมไทย 218, 219
แตงกลม 174 เทียนธารา 201, 202 เนยี มนกเขา 218, 219
แตงโมป่า 184 เทยี นนกแกว้ 202 เนียมรากหอม 219
แตงหนู 184, 185 เทียนนกอคั คี 202 เนียมหูเสอื 465
แตรชมพู 470 เทียนนา 202, 203 โนรา 219, 220
โตงวะ 185 เทยี นนิวกินี 199 โนราต้น 168
ถว้ ยทอง 185 เทียนป่า 201, 203, 204 โนรี 219, 220
ถอบแถบ 186 เทียนปีกผีเสอ้ื 203, 204 โนรเี กาะช้าง 219, 220
ถว่ั เขยี ว 186 เทยี นผาไทย 203, 204 โนรีเขา 220
ถว่ั นก 186 เทยี นฝรงั่ 199 โนรปี นั หยี 220
ถั่วแป๋ 186, 187 เทยี นพระบาท 203, 204 บลลู ปิ 220
ถั่วผี 186, 187 เทียนพงั งา 203, 204 บอนเตา่ 220, 221
ถ่วั ฝกั ยาว 186 เทยี นแพงพวย 203, 204 บอนเตา่ กน้ ปดิ 221
ถั่วไมยรา 187 เทยี นภูหลวง 204 บอนแบว้ 221
ถวั่ ลาย 187 เทียนเมอื งกาญจน์ 204, 205 บอนเปรยี้ ว 221, 222
ถว่ั เล 187, 188 เทยี นรัศมี 204 บวั คร่ัง 143
ถว่ั อะซูกิ 186 เทียนเล 205 บัวค�ำ 222
เถากระดงึ ชา้ ง 188 เทียนสวา่ ง 205, 206 บวั แฉก 222
เถาคนั 188 เทียนสันติสุข 205, 206 บวั แฉกใบเลก็ 222, 223
เถาโคมกระดิ่ง 188 เทยี นสริ ินธร 205, 206 บัวตอง 223

492

สารานกุ รมพืชในประเทศไทย ดรรชนีชือ่ ไทย

บวั ทอง 223 ประดู่บ้าน 242 เปราะหอม 264
บวั บา 223, 224 ประดูล่ าย 299 เปราะใหญ่ 264
บวั ผนั 224 ประทดั ดอย 243 เปลา้ 264, 265
บวั ผุด 224 ประทัดแดง 243, 244 เปล้าดนิ 265
บวั เผ่ือน 224, 225 ประทดั นวล 244 เปล้าท่งุ 265, 266
บัวสวรรค์ 225 ประทัดฝร่งั 244 เปลา้ นอ้ ย 265, 266
บัวสาย 224, 225 ประทดั เมืองกาญจน์ 244 เปลา้ น�้ำ 266
บัวหลวง 225 ประทดั เหลอื ง 245 เปล้าภวู ัว 266
บานชื่น 226 ประภสั โรบล 224 เปลา้ หลวง 266, 267
บานเช้า 226 ประยงค์ 245 เปลา้ ใหญ่ 266, 267
บานเช้าสเี หลือง 226 ปรู๋ 245 เปลือกข้าว 267
บานดึก 226 ปลายสาน 245, 246 เปอ๋ื ย 267
บานบ่าย 227 ปลาไหลเผอื ก 246 เป๋ือยพระราหู 267
บานบรุ ี 227 ปลาไหลเผือกเล็ก 246, 247 แปง้ 268
บานบรุ มี ่วง 227 ปอกระเจา 6 แปรงลา้ งขวด 268
บานบุรหี อม 227 ปอกระสา 247 แปร้น�้ำ เงนิ 268
บานบรุ ีเหลอื ง 228 ปอแกว้ 247 โปง 268, 269
บานไม่รโู้ รย 228 ปอขนนุ 247, 248 โปง่ มดงา่ ม 269
บานไม่ร้โู รยปา่ 228 ปอขาว 248 โปย๊ กั๊กจีน 269
บานเยน็ 228 ปอขอ้ี น้ 248 โปย๊ กกั๊ ปา่ 269
บ้าบน 229 ปอคนั 249 โปรง 122
บุก 229, 230 ปอเจยี๋ น 249 โปร่งกิว่ 269, 270
บุกคนโท 229, 230 ปอตลับ 249 โปรงขาว 270
บุกคางคก 229, 230 ปอตอ่ ม 249, 250 โปรงแดง 270
บกุ ฤาษี 230 ปอเตา่ ไห้ 250 โปรงหมู 270
บุณฑรกิ 225 ปอทะเล 250, 251 ผกากรอง 271
บุนนาค 230 ปอนน 133 ผกากรองปา่ 271
บุษบง 230, 231 ปอบดิ 251 ผกากรองเลอ้ื ย 271
บหุ งาเซงิ 231 ปอผา่ สาม 251 ผักกระจับ 271
บุหงาส่าหรี 231 ปอผี 252 ผักกระฉูด 271, 272
บหุ รง 231, 232 ปอฝา้ ย 252 ผักกระเฉด 271, 272
บหุ รงกา้ นขน 232 ปอพรหม 254, 255 ผักกระเฉดโคก 272
บหุ รงดอกแหลม 232 ปอพราน 252, 253 ผักกระสงั 272
บุหรงภหู ลวง 232 ปอลมปม 253, 314 ผักกาดกบ 272
บุหรนั 232 ปอเลยี งฝ้าย 253 ผักกาดหนิ 272, 273
บหุ รพ่ี ระราม 233, 234 ปอเสง็ 253, 254 ผักกาดหินคลองลาน 273
เบบซ้ี ันโรส 234 ปอหยมุ ยู่ 254 ผักกุม่ เครือ 273, 284
เบี้ยไม้ 234 ปอหู 254 ผักกูดดำ� 273
เบือ้ แดง 234 ปออิน 254, 255 ผกั กูดป่า 274
เบื้อนุ่ม 234 ปดั น�ำ้ 255 ผกั กูดหม่อน 274
ใบต่อก้าน 235 ปตั ตาเวยี 255 ผกั ขมหิน 274, 275
ใบตา่ งดอก 235 ปนั แถ 256 ผกั ขาเขยี ด 275
ใบต่างเหรียญ 235 ปนั หยี 256 ผกั ค้างคาว 275
ใบระบาด 99, 236 ปากกา 256, 257 ผกั คาวทอง 275, 276
ใบหูด 152 ปาลม์ เจา้ เมืองตรงั 257 ผกั ตบชวา 276
ปรง 236 ปาล์มนเรศวร 183 ผกั ตบไทย 276
ปรงเขา 236, 237 ปาลม์ บังสรู ย์ 257 ผกั ตำ�ลงึ 276, 277
ปรงญป่ี นุ่ 236 ปาลม์ สิบสองปันนา 261, 262 ผกั ตีนกวาง 277
ปรงตากฟ้า 236, 237 ปาหนัน 257 ผักนมหิน 277, 278
ปรงทะเล 236, 237 ปาหนันชา้ ง 257, 258 ผักบุง้ 278, 279
ปรงเท้าช้าง 237, 238 ปาหนันยูนนาน 258 ผักบุง้ ขัน 278, 279
ปรงปราณบรุ ี 237, 238 ปิ้งขาว 258 ผักบ้งุ คาย 278, 279
ปรงผา 236, 237, 238 ปิ้งแดง 291 ผักบุ้งจนี 278
ปรงหนู 238 ปง้ิ แดงดง 291 ผกั บ้งุ แดง 278
ปรงหิน 238 ปน่ิ สนิ ชยั 258 ผกั บุ้งทะเล 278, 279
ปรงเหลี่ยม 236, 238 ปบี 259 ผกั บุง้ ทะเลขาว 278, 279
ประกายฉัตร 239, 473 ปบี ทอง 259 ผักบุ้งไทย 278
ประกายฉัตรหนู 239 ปบี ฝร่ัง 259 ผักบ้งุ นา 278
ประกายพรรณ 239 ปุดชมพู 259, 260 ผกั บุ้งฝร่งั 278, 280
ประกายแสด 239, 240 ปุดดนิ 260 ผักบงุ้ ระยา้ 279, 280
ประค�ำ ไก่ 240 ปุดเดือน 260 ผักบงุ้ รวั้ 279, 280
ประดับหนิ 240, 241 ปุดนกกระทงุ 260 ผักบงุ้ หนอง 278
ประดับหนิ กลีบพบั 240, 241 ปดุ ยูนนาน 261 ผกั เบยี้ 280
ประดบั หินกาบหอย 240, 241 ปเู ล 261 ผักเบี้ยขน 280
ประดบั หนิ ชอ่ พวง 240, 241 เป้ง 261, 262 ผักปลงั 281
ประดบั หินใบขน 241 เปง้ ทะเล 261, 262 ผักปลาบเครอื 281, 391
ประดับหนิ ใบเข็ม 241, 242 เปราะทองราศี 262 ผักปลาบนา 281
ประดบั หินใบเดี่ยว 241, 242 เปราะใบแคบ 262, 263 ผักปังแป 281, 282, 416
ประดับหนิ ม่วง 241, 242 เปราะปา่ 264 ผกั ปกี ไก่ 282
ประดู่ 242 เปราะภู 263 ผักเม่ยี ง 352, 353
ประดแู่ ขก 299 เปราะภเู ขาใหญ่ 263 ผกั แมะ 282
ประด่แู ดง 242, 243 เปราะราศี 263, 264 ผกั ลมื ผวั 282, 445

493

ดรรชนชี ือ่ ไทย สารานกุ รมพืชในประเทศไทย

ผักแว่น 283 พันงู 301 ฟกั ข้าว 317
ผักสี่ทิศ 283, 284 พนั งเู ขยี ว 301 ฟา้ ขาว 317, 318
ผกั สี่ทิศขนคาย 283, 284 พันจ�ำ 301, 302 ฟ้าขาวใบส้ัน 318
ผกั เสยี้ น 284, 285 พนั ซี 302 ฟ้าคราม 318
ผักเสย้ี นขน 284, 285 พันตะวัน 302 ฟ้าประดิษฐ์ 235
ผักเสี้ยนป่า 284, 285 พันรู 302, 303 เฟนิ กา้ นด�ำ 318, 319
ผักเส้ยี นผี 284, 285 พกิ ุลป่า 303 เฟินเขากวาง 319
ผกั เสยี้ นฝร่งั 284, 285 พมิ พ์ใจ 303 เฟินเงิน 319, 320
ผกั หนอก 285 พศิ ชมพู 303 เฟนิ ซิกแซ็ก 320
ผกั หนอกเขา 285, 286 พศิ วง 304 เฟนิ ใบมะขามเลก็ 320
ผักหนอกใบเลก็ 285, 286 พศิ วงขาว 304 เฟินราชนิ ี 320, 321
ผกั หนาม 286 พิศวงรยางค์ 304 เฟินหริ ัญ 321
ผักหวานดง 286 พิษลกั ษณ์ 305 แฟบนำ�้ 321
ผกั หวานนก 286, 287 พีช 128 ไฟเดือนหา้ 321
ผักหวานบ้าน 287 พีพวนน้อย 305 ภูมพิ ลินทร์ 322
ผักหวานป่า 287 พุดโกเมน 305 มณฑาปา่ 322
ผักหวานเมา 287 พุดจีบ 305, 306 มณฑาอา่ งขาง 322
ผีเสือ้ 283 พุดชมพู 306 มณฑิรา 322
ผีเสอ้ื แสนสวย 300 พุดซ้อน 94, 95 มณเฑียรแดง 323
โผงเผง 287, 288 พุดดง 306 มณเฑียรทอง 323
ฝนแสนหา่ 288 พดุ ดาราราย 308, 309 มณเฑียรระนอง 323
ฝอยทอง 96 พดุ ตาน 306, 307 มณเฑียรสยาม 323
ฝอยทองมาเลย์ 288 พดุ ตานญ่ปี นุ่ 307 มณจี นั ทร์ 323, 324
ฝาง 288 พุดตานออสเตรเลยี 307 มโนรมย์ 194.
ฝาดขาว 289 พุดใต้ 307 มลายเขา 324
ฝาดแดง 289 พุดทุ่ง 307, 308 ม่วงก�ำ มะหย่ี 324
ฝา้ ยผี 193 พดุ นวลจันทร์ 308 ม่วงไตรบญุ 324, 325
ฝน่ิ ต้น 255 พดุ น�้ำ บุษย์ 94, 95 ม่วงไตรบุญดอกใหญ่ 325
พญานาคราช 289 พดุ ป่า 308 ม่วงเทพรัตน์ 325, 449
พญาปล้องทอง 289, 290 พดุ ปากเปด็ 308 มว่ งน�ำ้ เงนิ 325, 326
พญามะขามปอ้ ม 290 พดุ ฝร่ัง 308, 309 ม่วงบาลา 326
พญามุตติ 290 พดุ พชิ ญา 309, 353 ม่วงเบญจา 326
พญาไม้ 290, 291 พุดพมิ พ์ใจ 309 มว่ งผกั กาด 326, 327
พญาไมใ้ บสัน้ 291 พุดเวยี ดนาม 477 มว่ งผกั กาดดอย 327
พญารากดำ� 291 พดุ แวนดา้ ม่วง 309 มว่ งพิศวง 327
พนมสวรรค์ 291 พดุ แวนดา้ เหลือง 309 มว่ งลดั ดา 327
พนมสวรรค์ตน้ 291 พุดเศรษฐี 308, 309 มว่ งสอดสี 328
พยับเมฆ 292 พุดสามสี 309 มหาก่าน 328
พยบั หมอก 122 พุดหอม 310 มหากา่ นเหลือง 328
พรมแดง 292 พุทธมลุ ี 425 มหาพรหม 328, 329
พรมออสเตรเลีย 292 พุทธรักษา 310 มหาพรหมราชนิ ี 329
พรวด 292 พู่จอมพล 310 มหาหงส์ 172
พระจันทรค์ รึ่งซกี 293 พ่จู อมพลใบฝอย 310 มะกรดู 400
พรกิ ไทย 34, 407 พมู่ ว่ งสยาม 311 มะกล�่ำ ตาหนู 329
พรกิ ไทยดำ� 154 พูร่ ะหง 311 มะกล�ำ่ เผอื ก 329
พรกิ นายพราน 293 พสู ลัก 311 มะกล�ำ่ สรอ้ ย 330
พรกิ ฝรั่ง 293 พูสลักแดง 311, 312 มะกลิง้ 330
พลวง 293 พู่อมร 312, 407 มะกอก 107
พลองขี้ควาย 294 พู่อมรช่อส้ม 407 มะกอกเกลื้อน 330, 331
พลองอินทร์ 294 เพก็ 312 มะกอกขน 330, 331
พลับพลา 245, 294, 295 เพกา 312 มะกอกดอน 331
พลบั พลาสม้ 295 เพชรหึง 313 มะกอกน้ำ� 331
พลบั พลึงธาร 295 แพงพวย 313 มะกอกปา่ 332
พลัม 128 แพงพวยฝรัง่ 313 มะกอ่ งข้าว 331, 332
พลู 407 แพรวโพยม 396 มะกกั 332
พวงแกว้ กดุ ัน่ 295 โพ 315 มะเกลอื 332
พวงแก้วเชียงดาว 296 โพกร่งิ 314 มะเกลือนอ้ ย 332, 333
พวงแกว้ สกิ ขิม 296 โพขี้นก 207, 314 มะขามแขก 256, 333
พวงแกว้ หอม 296 โพเงิน 173 มะขามปอ้ ม 333, 403
พวงโกเมน 456 โพแดงแคระ 283 มะขามปอ้ มดง 333
พวงไข่มกุ 296, 297 โพทะเล 314, 315 มะขามป้อมดิน 334
พวงชมพู 297 โพธิ์ 315 มะคะ 334, 335, 382
พวงทองตน้ 297, 298 โพบาย 315 มะคงั ดง 334, 335
พวงทองเถา 298 โพฝรง่ั 315 มะค่าแต้ 335
พวงระยา้ 298 โพลง 276 มะค่าโมง 335
พวงแสด 298 โพศรมี หาโพธิ 207, 315, 316 มะค่าลงิ 335
พวงแสดตน้ 194 โพสามหาง 316 มะเค็ด 335, 336
พวงหูด 299 โพอาศยั 316 มะจอเต๊ะ 336
พะยอม 299 ไพล 79 มะดูก 336, 337
พะยงู 299, 300 ไพลด�ำ 79 มะเด่อื กวาง 207
พงั คี 300 ฟองสมทุ ร 316, 317 มะเดอื่ ไทย 337
พัดโบก 300 ฟองหินเหลอื ง 317 มะเด่ือหอม 337

494

สารานกุ รมพืชในประเทศไทย ดรรชนีชือ่ ไทย

มะเด่อื หนิ 207, 337 โมกเขา 354 รองเทา้ นารีอนิ ทนนท์ 369, 370
มะเดอื่ อทุ ุมพร 207 โมกเครอื 354 ระกำ� 156
มะตาด 413 โมกชมพู 355, 356 ระคนทอง 370
มะแตก 337, 338 โมกแดง 354, 356 ระฆงั แกว้ 370
มะนอดน�้ำ 207 โมกนเรศวร 355, 356 ระฆังทอง 370, 371
มะนาว 400 โมกน�้ำ ผง้ึ 355, 356 ระไมป่า 371
มะนาวไม่รู้โห่ 452, 453 โมกบ้าน 355, 356 ระย่อม 371, 372
มะเนยี งนำ้� 32, 338 โมกใบบาง 355, 356 ระยอ่ มตนี เป็ด 371, 372
มะฝ่อ 338 โมกพะวอ 355, 356 ระยอ่ มใบบาง 371, 372
มะพลบั 30, 158 โมกมัน 353, 355, 356 ระย่อมหลวง 372
มะพลบั ไขน่ ก 339 โมกราชนิ ี 355, 356 ระย่อมใหญ่ 372
มะพลบั ระนอง 339 โมกสยาม 354, 355, 357 รักตจนั ทน์ 242
มะพอก 339 โมกเหลือง 356, 357 รกั ทะเล 372, 373
มะเฟือง 339, 340 โมกเหลืองหอม 356, 357 รกั ใหญ่ 50, 373
มะเฟืองปา่ 351, 352 โมกใหญ่ 307, 357 รงั 373, 420
มะแฟน 340 โมลสี ยาม 357 รงั กับ 183
มะไฟ 340, 341 ไมยราบ 357, 358 รางจดื 374, 406
มะไฟกา 340, 341 ไมยราบขาว 358 รางจืดภคู า 374
มะไฟลิง 340, 341 ไมยราบต้น 358 ราชพฤกษ์ 374
มะเมา่ ดง 341 ยมดอย 358 ราชาไขม่ ุก 133
มะยม 341 ยมหอม 358, 359 ราชาวดี 375
มะยมแก้ว 342 ยมหิน 359 ราชาวดีมว่ ง 375
มะยมฉัตร 342 ยวน 193 ราชาวดหี ลวง 375
มะยมทอง 169 ยอ 359, 360 ราตรแี ดง 419
มะยมใบแขง็ 342 ยอน�ำ้ 359, 360 รามใหญ่ 376
มะยมปา่ 342, 343 ยอป่า 359, 360 รำ�เพย 376
มะเยา 343 ยอพญาไม้ 359, 360 เรด้า 376
มะเยาเหล่ยี ม 343 ยอย่าน 360 เรดา้ มว่ ง 376
มะระ 343 ยาแก้ 360 แรดหนนุ หนิ 377
มะระข้ีนก 343 ยาง 360 ฤๅษผี สมแล้ว 465, 466
มะรุม 343, 344 ยางกราด 361, 362 ลดาวลั ย์ 377
มะลิ 256, 336, 344 ยางขน 361, 362 ละห่งุ 377
มะลิเขี้ยวงู 344 ยางแขง็ 361, 362 ละหุ่งเครอื 377, 378
มะลชิ ้าง 344 ยางน่อง 22 ละอองทอง 470
มะลิดอย 344 ยางนา 361, 362 ลงั แข 378
มะลดิ ิน 345 ยางบเู กะ๊ 361, 362 ลงั เค้า 378
มะลวิ ลั ย์เขา 345 ยางพารา 245 ลาน 379
มะหวด 345 ยางยงู 361, 362 ลานปา่ 378
มะเหลี่ยมหิน 346 ยางวาด 361, 362 ลานพรุ 378, 379
มงั เคร่ช้าง 346 ยางเสยี น 361, 362 ลาย 294
มังตาน 346 ยา่ นขน 362, 363 ล�ำ ดวนดอย 379
มังเร่ทราย 346, 347 ยา่ นขลง 363 ลำ�่ ตาควาย 379
มังเร่หิน 347 ยา่ นจะงอย 363 ล�ำ เทง็ 379
มันกะทาด 347 ยา่ นชงโค 363, 364 ลำ�บดิ ดง 380
มันปู 348 ยา่ นดาโอะ๊ 364 ลำ�ป้าง 380
มนั มอื เสอื 347 ยา่ นตนี ควาย 364 ลำ�พู 380, 381
มนั เสา 347, 348 ย่านนมควาย 364, 365 ลำ�พทู ะเล 380, 381
มันหนู 465 ยา่ นาง 72 ลำ�พปู า่ 381
ม้าทลายโรง 348 ย่านางแดง 72 ล�ำ แพน 381
มาลัยทอง 348, 349 ยายแพก 365 ลำ�แพนหนิ 381, 382
มกิ กเี้ ม้าส์ 171 ยี่เขง่ 164, 365 ลำ�ภรู า 334, 382
มอื พระนารายณ์ 349 ยี่โถ 65, 365 ลน้ิ กระบอื 169
มอื พระนารายณข์ น 349, 350 ยี่หรา่ 42, 366 ล้ินกรุ มั 382
มอื พระนารายณข์ าว 349, 350 เยื่อกูรมั 366 ลิ้นมังกร 382, 383
มือพระนารายณใ์ บวน 349, 350 แยม้ ปนี ัง 95, 95 ลิ้นแรด 367
มือพระฤาษี 349, 350 โยทะกา 366 ลเิ ภา 383
มุจลนิ ท์ 350 รกฟ้า 366 ลเิ ภายงุ่ 383
มูกเขา 350, 351 รวงผึง้ 151, 152 ลิเภาหางไก่ 383
มกู เต้ยี 351 รสสุคนธ์ 367 ลเิ ภาใหญ่ 383
มกู เบยี้ 351 รองเทา้ นารี 367 ลุงขน 383, 384
เมเปิล 32 รองเทา้ นารขี าวพงั งา 367 ลกู หวั นก 384
เม้าแดง 401 รองเท้านารีขาวสตูล 367, 369 เลบ็ นาง 384
เมียง 352 รองเท้านารคี างกบ 367, 369 แลนบาน 384, 385
เมีย่ ง 352 รองเท้านารคี างกบคอแดง 368, 369 โลดทะนง 385
เมย่ี งผี 351, 352 รองเทา้ นารดี อยตงุ กาญจน์ 368, 369 โลดทะนงเขา 385
เมีย่ งหลวง 352 รองเทา้ นารีฝาหอย 368, 369 โลดทะนงใบขน 385, 386
เมย่ี งอีอาม 352 รองเท้านารีเหลอื งกระบ่ี 368, 369 โลดทะนงเหลอื ง 385, 386
เม่ือย 352, 353 รองเทา้ นารเี หลืองตรงั 368, 369 ว่านกะบกุ หิน 386
เมอ่ื ยด�ำ 353 รองเทา้ นารเี หลอื งปราจีน 368, 370 ว่านกบี แรด 386
เมอ่ื ยดูก 353 รองเท้านารเี หลอื งพงั งา 368 ว่านไกแ่ ดง 386, 387
โมก 353, 354, 355 รองเทา้ นารีเหลอื งเลย 368, 370 ว่านไก่แดงน้อย 387
โมกการะเกตุ 354 รองเท้านารอี ่างทอง 368 ว่านไกโ่ ต้ง 387

495

ดรรชนีชอื่ ไทย สารานกุ รมพืชในประเทศไทย

วา่ นไกแ่ สด 387 สยาขาว 404 สาวสยาม 421, 422
วา่ นเข้าพรรษา 7, 387, 388 สยามมนัส 404 สาวสวรรค์ 421, 422
วา่ นคา้ งคาว 388 สยาเหลือง 405 ส�ำ เภา 422
ว่านงูเห่า 388 สรอ้ ยนก 405 สำ�เภาทอง 422
ว่านจันทรกานต์ 388, 389 สรอ้ ยสยาม 405 ส�ำ มะงา 422, 423
ว่านจกุ 471 สรอ้ ยสุวรรณา 406 ส�ำ โรง 248
ว่านจกุ ขาว 389 สร้อยอินทนิล 374, 406 สิงโต 423
ว่านจกุ เหลอื ง 389 สรัสจันทร 406 สิงโตขยุกขยยุ 423, 424
วา่ นดอกขาว 389 สราญรมย์ 194 สงิ โตพดั สที อง 423, 424
ว่านดอกสามสี 141, 389 สลอด 155 สิงโตพ่ทู อง 423, 424
ว่านตรุ 390 สลอดเลก็ 406, 407 สิงโตสยาม 423, 424
วา่ นทบั ทมิ สยาม 390 สละ 156 สิงโตหนวดยาว 423, 424
วา่ นนางตัด 390 สะแกนา 407 สิรนิ ธรวลั ลี 424
วา่ นนางแลว 391 สะแกแสง 12 สสี ม 424, 425
วา่ นน�ำ้ คา้ งดอย 391 สะค้านเชียงดาว 407 สเี สียดน�ำ้ 425
วา่ นน�้ำ ทอง 391, 392 สะเดาช้าง 408 สุคนธรส 41
วา่ นเปรี้ยว 392 สะเดาดิน 408 สุทธาสโิ นบล 224
ว่านผักบงุ้ 392, 393 สะตอ 245 สุวรรณพฤกษ์ 92
ว่านพระฉิม 347 สะตือ 408 สุวรรณหงส์ 425
ว่านพังพอน 393 สะบ้าลิง 409 เสง็ เลก็ 199
ว่านเพชรไพรวลั ย์ 7 สะพ้านก๊น 297 เสม็ด 425, 426
วา่ นแมย่ ับ 393 สะเภาลม 409 เสลดพงั พอน 426
วา่ นสามพ่ีน้องภูพาน 446 สะเมก็ 409 เสลา 164
วา่ นสลี ากลีบผอม 393, 394 สะเมก็ ขาว 409 เสลาขาว 426
วา่ นสุบิน 222 สะโมง 410 เสลาด�ำ 426
วา่ นหยกอสี าน 394 สะระแหนป่ ระดบั 70, 71 เสาวรส 41
วา่ นหัวสืบ 394 สะเลียมหอม 410 เสีย้ วแกว้ 427
วา่ นหางช้าง 393 สะแล 247 เสย้ี วเชียงดาว 427
วา่ นหาวนอน 394 สักปีก 410, 411 เสี้ยวดอกขาว 427
แว่นแก้ว 285, 286 สักผา 410, 411 เสี้ยวแดง 427, 428
แววตา 395 สังกรณี 411 เสย้ี วปา่ 428
แววนกแวน่ 94 สั่งทำ� 411 เสย้ี วพระวิหาร 428
แววมยุรา 395 สังวาลพระอนิ ทร์ 96 เสย้ี วฟ่อม 428
แววมยุเรศ 395 สังหยดู อกแดง 411, 412 เสย้ี วภลู งั กา 429
ศรีจนั ทรา 395, 396 สัตตบงกช 225 เส้ยี วใหญ่ 429
ศรีฮาลา 127 สตั ตบุษย์ 225 แส 120
ศศธิ ร 396 สตั ฤาษี 412 แสงจันทร์ 49
เศวตฉัตร 396 สนั พรา้ มอญ 419 แสงแดง 429, 430
เศวตสอดสี 397 สาเก 44 แสงระวี 429, 430
สกุณี 397 สางเขียว 412 แสดสยาม 430
สแคโวลา 372, 373 สา้ น 412, 413 แสมขาว 430
สตีขน 397, 398 สา้ นเกล็ด 413 แสมด�ำ 430
สตีตน้ 397, 398 สา้ นชวา 412, 413, 414 แส้มา้ ฮ่อ 430, 431
สนเขา 398 สา้ นดอกขาว 412, 413, 414 แสลงใจ 431
สนทราย 398 สา้ นด�ำ 413 แสลงพนั 431, 432
สนใบพาย 291 สา้ นดิน 414 แสลงพนั กระดกู 431, 432
สนสองใบ 398, 399 สา้ นเตา่ 414, 415 แสลงพนั เถา 432
สนสามใบ 398, 399 สา้ นใบเล็ก 415 โสก 344, 420, 432, 433
สนนุ่ 399 สา้ นมลายู 415 โสกเขา 432, 433
สบ 399 สา้ นยอดแดง 412, 413 โสกระยา้ 433
สบ่ดู ำ� 255 สา้ นห่ิง 415 โสกเหลือง 433
สบ่แู ดง 255 สา้ นเหบ็ 415 โสนน้อย 433, 434
ส้มกุ้ง 366, 399, 400 สา้ นใหญ่ 413 โสมชบา 131, 434
ส้มกุ้งใบเฟิน 400 สาบแฮง้ 416 ใสกลบี 434
ส้มเกลีย้ ง 400 สามพันปี 416 ไสป้ ลาเขม็ 434, 435
ส้มเขยี วหวาน 400 สามยอด 416 หงสฟ์ ู่ 435
สม้ จี๊ด 400 สามร้อยตอ่ ใหญ่ 417 หงสเ์ หิน 435
สม้ จ๊ดี ใต้ 400 สามสบิ กีบ 417 หงอนไก่ 436
สม้ ป่อย 400, 401 สามสิบสองประดง 424 หงอนไกด่ ง 436
สม้ แปะ 401 สายน�้ำ คา้ ง 417, 418 หงอนไกท่ ะเล 436, 437
สม้ ลม 401 สายน�ำ้ ผึ้ง 418, 419 หงอนไก่ใบเล็ก 436, 437
ส้มสา 402 สายน�้ำ ผงึ้ นอ้ ย 418, 419 หงอนไก่ป่า 437
ส้มเสี้ยวเถา 402 สายน�้ำ ผ้งึ หลวง 418, 419 หงอนไก่ฟ้า 437
สมอ 402 สายรุ้ง 419 หญา้ กนิ นี 437
สมอดีงู 402 สารภปี ่า 419, 420 หญ้าขา้ วกำ่� 437, 438
สมอทะเล 403 สาละ 420 หญ้าข้คี รอก 438
สมอไทย 403 สาละลงั กา 420 หญ้าไขเ่ หา 438, 439
สมอน่ัง 403 สาวน�้ำ ตก 420, 421 หญา้ ไขเ่ หาดอกแน่น 438, 439
สมอพิเภก 403 สาวปีนัง 431, 432 หญ้าไข่เหาหลวง 439
สมอรอ่ ง 403, 404 สาวสนม 420, 421 หญา้ งวงช้างน้อย 108
ส้มโอ 400 สาวสนมดงนาทาม 421 หญา้ ง๊าด 438, 439
สยาขน 404 สาวสนมใบเด่ียว 421, 422 หญา้ จ้ิมฟันควาย 439

496

สารานุกรมพชื ในประเทศไทย ดรรชนีชือ่ ไทย

หญ้าช้างนอ้ ย 418 หวายฟลิ ปิ ปนิ ส์ 181 อนิ ทผาลัม 182
หญา้ ไซ 440 หวายลงิ 461 อนิ ทรชิต 477
หญา้ ดอกขน 440 ห่อขา้ วสีดา 461, 462 อีโส 425
หญา้ ดอกคำ� 440 หอมไกลดง 436 อุตพดิ หิน 478
หญ้าดอกแดง 440, 441 หอ้ มช้าง 462 อชู่ ด 478
หญ้าดอกลาย 441 หอมหมนื่ ลี้ 462 เอน็ ลืน่ 478
หญา้ ดีควาย 441 หวั รอ้ ยรู 462, 463 เอนอ้า 478
หญา้ ต้อมต๊อก 206 หวั ร้อยรหู นาม 463 เอนอ้าขน 479
หญ้าเทยี น 201, 441, 442 หัวละแอนสม้ 463 เอนอา้ ขนแข็ง 479
หญ้าเทียนหางสั้น 442 หัวหญา้ ช้อง 295 เอนอา้ ขายาว 479, 480
หญา้ น�้ำ คา้ ง 442 หวั อ้ายเป็ด 464 เอนอา้ นอ้ ย 479, 480
หญา้ น้วิ มอื ผี 442, 443 หัวอีอกุ๊ 193 เอนอ้าน้ำ� 479, 480
หญ้าบฟั เฟล 438 หางกระรอกแดง 173 เอนอ้าหนิ 479, 480
หญ้าบัวแบ 443 หางกระรอกเล้อื ย 173 เอื้องกระดุมลาย 480
หญ้าใบหอก 443 หางกะลงิ 464 เอื้องกลบี เกลยี ว 480
หญ้าประดับดนิ 443 หางนกยงู ไทย 451 เอ้ืองคางกบใต้ 368
หญ้าปล้อง 444 หางแมงเงา 464 เอื้องคีรีวง 481
หญา้ ปลอ้ งนอ้ ย 444 หานแตน 464 เอื้องชมพไู พร 481
หญ้าปักกิง่ 444 หานสลดิ 173 เออ้ื งแซะ 482
หญา้ ปากควาย 444 หริ ัญญกิ าร์ 57 เออ้ื งดนิ 481, 487
หญา้ ผกั เบ้ยี 445 หบี ไมง้ าม 452, 453 เออ้ื งดนิ จนี 482
หญา้ ฝอย 445 หุน 465 เออ้ื งดนิ เหนอื 481
หญา้ พันเกลยี ว 445 หูเสือ 465 เออ้ื งตาเหิน 482
หญา้ แม่มด 446 หูเสือกาบใหญ่ 465 เออ้ื งทอง 482
หญ้าแม่มดใหญ่ 446 หเู สอื นำ้�ตก 465 เออ้ื งนำ้�ตน้ 483
หญ้ารักนา 446, 447 หเู สือหนิ ปูน 466 เออ้ื งน้ำ�ต้นเชยี งดาว 483
หญ้าลอยลม 447 หูหมี 466, 467 เออ้ื งนิลเหลอื ง 483
หญ้าสอนกระจบั 438 หูหมขี น 467 เออ้ื งใบไผภ่ วู ัว 439
หญา้ หงอนเหงือก 447, 448 หูหมีเขา 467, 468 เออ้ื งเปราะขาว 484
หญา้ หลังเมน่ 448 เหงา้ น�ำ้ ทพิ ย์ 468 เออ้ื งผาหมอก 484
หญ้าเหนียวหมา 448 เหงอื กปลาหมอ 468 เออ้ื งพลายงาม 484, 485
หญา้ เหลก็ นกค่มุ 448, 449 เหงอื กปลาหมอเทศ 468 เออ้ื งศรีเชียงดาว 485
หญา้ เหลีย่ ม 449 เหนยี งนกกระทุง 71 เออ้ื งศรีประจิม 485
หนวดปลาดกุ 449 เหมือดขน 469 เออ้ื งศรอี าคเนย์ 485
หนวดเสอื 449, 450 เหมอื ดโลด 469 เออ้ื งสายประสาท 485
หนอนตายหยาก 450 เหยือ่ กุรัม 469, 469 เอ้ืองสายเสริต 485, 486
หนามก้านชา้ ง 451 เหย่ือกุรัมนอ้ ย 469, 470 เอื้องแส้ม้าเขาหลวง 486
หนามขแี้ รด 451 เหย่อื เลยี งผา 469, 470 เอื้องหงอนไก่ 486
หนามไข่กงุ้ 451, 452 เหลืองชชั วาล 470 เอื้องหมาก 486
หนามไข่ปู 452 เหลอื งดอย 470 เออ้ื งหมากเลอ่ื ม 496, 487
หนามแดง 452 เหลอื งปรีดยี าธร 470, 471 เอื้องหมายนา 487
หนามพรหม 452 เหลืองพิศมร 471 เอื้องหมายนาดอกแดง 487
หนามพงุ ดอ 453 เหลืองมงคล 223 เอื้องหมายนาดอกเหลือง 487
หนมุ านนั่งแท่น 255 เหลอื งสยาม 471 แอปริคอต 128
หมอ้ แกงคา่ ง 453, 454 เหลอื งอินเดีย 470 ไอแ้ กรก 488
หม้อแกงลิงเขา 453, 454 เหียง 471, 472 ไอรสิ 393
หมอ้ แกงลงิ เลก็ 453, 454 แหนแดง 472 ฮอมดง 488
หมอ้ ข้าวหม้อแกงลงิ 453, 454 แหนใบมะขาม 112 ฮ่อสะพายควาย 488
หมกั ม่อ 454 แห้วประดู่ 472
หมนั ทะเล 454, 455 แหะ 472, 473
หมากข้อี น้ 455 โหมหดั 473
หมากว้อ 455 โหมหดั เขา 473
หมากสะครง่ั 455, 456 โหระพา 42
หมากหมก 456 โหราผักกูด 473
หมาตายทากลาก 456 ไหมจุรี 474
หมาม่ยุ 456, 457 อมรเบิกฟา้ 227
หมามุ่ยชา้ ง 457 อรพัน 474
หมามุ่ยลาย 457 อรพมิ 474, 475
หมามยุ่ ใหญ่ 457 อัคคที วาร 300
หมี่ 457, 458 อังกาบ 411, 475
หม่ลี ูกแดง 458 องั กาบแดง 475
หยง่ั สมุทร 458 องั กาบหนู 475
หยาดนภา 458, 459 อังสนา 242
หยาดเนตร 459 อญั ชนั 450
หยาดม่วง 459, 460 อัมพวา 334
หยาดสะอาง 459 อลั มอนด์ 128
หลุมพอ 460 อ้ัว 475, 476
หลุมพอทะเล 460 อสั ดง 476
หว้ ยชินสีแดง 460 อา้ ยเบยี้ ว 476
หว้า 460, 461 อินถวาน้อย 476, 477
หว้านา 461 อินทนลิ น�ำ้ 477
หวาย 482 อนิ ทนลิ บก 477

497

สารานกุ รมพืชในประเทศไทย ดรรชนีชื่อวิทยาศาสตร์

ดรรชนชี อ่ื วทิ ยาศาสตร์ Acrostichum 237 Aeschynanthus parvifolius 70
A. aureum 237 A. persimilis 387
ช่ือวิทยาศาสตร์ตัวตรง หมายถึง ชื่อที่ได้รับการยอมรับ A. calomelanos 319 A. pulcher 70, 197
(accepted name) ชื่อวิทยาศาสตร์ตัวเอยี ง หมายถึง ชื่อพ้อง A. dichotomum 169 A. radicans 197
(synonym) เลขหนา้ ตวั เขม้ หมายถงึ ชอ่ื ทม่ี คี ำ� บรรยายลกั ษณะ A. digitatum 170 A. speciosus 387
ทางพฤกษศาสตร์ เลขหนา้ ตวั ปกติ หมายถงึ ชอ่ื ทอี่ า้ งถงึ ในเนอ้ื หา A. heteroclitum 63 A. superbus 70
หรอื มีภาพประกอบ A. lanceolatum 282 Aesculus 32, 338
A. longifolium 410 A. assamica 338
Abelmoschus 6 A. nummulariifolium 234 A. hippocastanum 338
A. esculentus 7 A. punctatum 26 Afgekia 45
A. manihot var. manihot 247 A. speciosum 237 A. filipes 45
A. manihot var. pungens 247 A. thalictroides 275 A. filipes var. tomentosa 45
A. moschatus 131 Acrotrema 414 A. mahidolae 45
A. moschatus subsp. biakensis 131 A. costatum 414 A. sericea 45
A. moschatus subsp. tuberosus 131, 434 Actegeton sarmentosa 453 Afzelia 335
A. sagittifolius 131, 434 Actephila 286, 425 A. xylocarpa 335
Abroma 201 A. collinsiae 424 Aganonerion 401
A. augusta 201 A. excelsa 425 A. polymorphum 401
Abrus 329 A. excelsa var. javanica 425 Aganosma 160
A. fruticulosus 329 A. ovalis 425 A. wallichii 159
A. precatorius 329 Actinidia 58 Agapetes 129, 243
A. pulchellus 329 A. deliciosa 58 A. bracteata 409
A. pulchellus subsp. cantoniensis 329 A. latifolia 58 A. hosseana 409
A. pulchellus subsp. mollis 329 A. rubricaulis 58 A. lobbii 409
Abutilon 331 Actinoscirpus 3 A. loranthiflora 244
A. indicum 331 A. grossus 3 A. loranthiflora var. glabrata 244
A. indicum subsp. guineense 332 Actinostachys 169, 170 A. megacarpa 243
A. megapotamicum 126 A. digitata 170 A. parishii 243
A. persicum 34 A. wagneri 170 A. saxicola 468
A. pictum 126 Adelaster albivenis 292 Agathisanthes javanica 93
A. sinense 34 Adelia castanocarpa 422 Aglaia 245
A. sinense var. edentatum 34 Adenanthera triphysa 342 A. odorata 245
Acacia 15, 16, 401 Adenia 256 Ailanthus 343
A. auriculiformis 15 A. penangiana 256 A. triphysa 342
A. concinna 401 A. penangiana var. parvifolia 257 Akania 128
A. farnesiana 16 A. pinnatisecta 442 Alangium 245
A. harmandiana 17 A. pinnatisecta var. muricata 443 A. hexapetalum 245
A. intsia 460 A. saxicola 442 A. salviifolium 245
A. juliflora 17 Adenium 129 A. salviifolium subsp. hexapetalum 245
A. mangium 15 A. obesum 129 Albizia 256, 333
A. rugata 401 Adiantum 318 A. lucidior 256
A. thailandica 17 A. denticulatum 212 A. saman 115, 256
Acalypha 173 A. flabellulatum 318, 319 Alectra 126
A. chamaedrifolia 173 A. fragiliforme 319 Alisma flavum 171
A. hispida 173 A. latifolium 318, 319 Allamanda 227
A. indica 173 A. repens 62 A. blanchetii 227
A. siamensis 173 A. stenochlamys 319 A. cathartica 228
A. wilkesiana 173 Adina 302 A. schottii 228
Acalypha spp. 173 Adinandra 246, 303 Allomorphia balansae 347
Acanthus 468 A. integerrima 303 Allophylus 157
A. ebracteatus 468 Adinobotrys 140 A. cobbe 157
A. ilicifolius 468 A. filipes 45 Alocasia 12
A. leucostachyus 468 Adisca albicans 155 A. macrorrhizos 12
A. montanus 468 Aechmandra 173 Alpinia 76
A. volubilis 468 A. corniculatum 384 A. elatior 54
Acer 32, 338 A. floridum 384 A. galanga 76
A. calcaratum 33 Aegiceras 384 A. macrostaminodia 76
A. chiangdaoense 32 Aeginetia 141 Alsomitra 216, 233
A. garrettii 32 A. acaulis 141 A. macrocarpa 215
A. laurinum 32 A. indica 141 A. plena 233
A. oblongum 32 A. pedunculata 141 A. pubigera 233
A. pseudowilsonii 33 Aegiphila laevigata 97 Alsophila contaminans 464
A. wilsonii 33 Aeschynanthus 386 A. costularis 61
Achasma yunnanense 261 A. andersonii 387 A. latebrosa 61
Achilus siamensis 390 A. fecundus 210 Alstonia 177
Achmandra 173 A. fulgens 486 A. rupestris 177
Achyranthes 301 A. garrettii 387 A. costulata 178
A. ancistrophora 301 A. gracilis 303 A. curtisii 177
A. aspera 301 A. hildebrandii 387 A. macrophylla 197
Acrocarpus 408 A. humilis 387 A. scholaris 177
A. fraxinifolius 408 A. longicaulis 210 A. spatulata 179
Acronychia 43
A. pedunculata 43 499

ดรรชนีชือ่ วทิ ยาศาสตร์ สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย

Althaea officinalis 125 Aquilaria 27 Aristolochia minutiflora 10, 11
Altingia 399 A. crassna 27 A. perangustifolia 10
A. excelsa 399 A. hirta 27 A. phuphathanaphongiana 10
A. siamensis 399 A. malaccensis 27 A. pothieri 10
Amalocalyx 458 A. rugosa 27 A. ringens 71
A. microlobus 458 A. subintegra 27 A. tagala 10
Amblyglottis angustifolia 389 Aralia 89 A. yalaensis 10
A. pulchra 389 A. pinnatifida 89 Arivela 284
Amherstia 433 Aralidium 89 A. viscosa 284
A. nobilis 433 A. pinnatifidum 89 Artabotrys 53
Ammannia rotundifolia 460 Ardisia 376 A. blumei 52
Amomum maingayi 55 A. elliptica 376 A. hexapetalus 53
A. triorgyale 259 A. pumila 390 A. siamensis 53
Amorphophallus 229 A. tsjeriam-cottam 75 A. suaveolens 52
A. albispathus 229 Arenga 182, 183 A. uniflorus 52
A. muelleri 229 A. caudata 183 Artemisia maderaspatana 290
A. paeoniifolius 229 A. hookeriana 182 Artocarpus 44
Amphicarpaea 298 A. obtusifolia 183 A. altilis 44
A. ferruginea 298 A. pinnata 183 A. elasticus 44
A. ferruginea var. bracteosa 298 A. westerhoutii 183 A. heterophyllus 44
Anaxagorea 117 Arfeuillea 89 A. integer 44
A. javanica 117 A. arborescens 89 Arum 221
A. javanica var. tripetala 117 Argostemma 147, 240 A. macrorrhizon 12
A. luzonensis 57, 117 A. dispar 241 Arundina 439
Andrachne 268 A. diversifolium 241 A. graminifolia 439
Aneilema nudiflorum var. bracteatum 444 A. laeve 443 A. graminifolia subsp. caespitosa 439
Angiopteris 386 A. laeve subsp. setosum 443 Arundinaria 312
A. angustifolia 386 A. lobbii 241 A. ciliata 312
A. evecta 386 A. lobulatum 240 A. pusilla 312
Anisochilus 91 A. lobulatum var. variabile 240 Asclepias 321
A. harmandii 91 A. monophyllum 241 A. curassavica 321
Anisopappus 147 A. neurocalyx 240 A. physocarpa 435
A. chinensis 147 A. neurosepalum 240 A. tuberosa ‘Hello Yellow’ 321
Anisoptera 24, 361 A. pictum 240 Aspidium musifolium 65
A. costata 24 A. rotundicalyx 240 Asplenium 273
A. curtisii 24 A. setosum 443 A. longissimum 273
A. laevis 24 A. siamense 241 Astilbe 476
A. scaphula 133 A. thaithongiae 147 A. rivularis 476
Anneslea 419 Argusia argentea 108 Averrhoa 339
A. fragrans 419 Argyreia 99, 139 A. acida 341
Annona hexapetala 53 A. capitiformis 288 A. bilimbi 339
Anoectochilus 391 A. lanceolata 188 A. carambola 339
A. geniculatus 391 A. leucantha 99 Avicennia 430
Anogeissus 163 A. mastersii 239 A. alba 430
A. acuminata 163 A. mollis 99 A. marina 430
A. rivularis 162, 163 A. nervosa 99, 236 A. officinalis 430
Anomianthus 31 A. obtecta 99 Azima 453
A. dulcis 211 A. ooststroomii 99 A. sarmentosa 453
Antheroporum 192 A. osyrensis 465 Azolla 472
A. glaucum 192 A. roxburghii 170 A. caroliniana 472
Anthocephalus cadamba 22 A. siamensis 311 A. pinnata 472
A. chinensis 22 A. thorelii 99 Baccaurea 340
Antiaris toxicaria 22 Ariopsis 221 B. bracteata 371
Antidesma 341 A. peltata 221 B. macrocarpa 378
A. bunius 341 A. protanthera 221 B. parviflora 340
A. bunius var. pubescens 341 Arisaema 386 B. racemosa 340
Antigonon 297 A. fimbriatum 386 B. ramiflora 340
A. leptopus 297 A. fimbriatum subsp. bakerianum 386 Baccharis indica 73
Apalatoa chrysantha 408 Aristolochia 10, 11 Baeckea 398
Apocynum frutescens 183 A. acuminata 10 B. frutescens 398
Aporosa 469 A. baenzigeri 21 Balakata 315
A. arborea 267 A. cambodiana 10 B. baccata 315
A. ficifolia 469 A. dinghoui 209 B. luzonica 315
A. octandra 469 A. dongnaiensis 10 Balaniella latisepala 46
A. villosa 469 A. gigantea 71 Balanocarpus 161
A. wallichii 469 A. harmandiana 209 B. heimii 160
A. yunnanensis 469 A. helix 11 Balanophora 46
Apostasia 170 A. indica 11 B. fungosa 46
A. nuda 170 A. kerrii 10 B. latisepala 46
Appendicula 464 A. kongkandae 10 Baliospermum 155
A. cornuta 464 A. labiata 71 B. calycinum 155
Aptenia 234 A. littoralis 71 B. reidioides 385
A. cordifolia 234 A. macrophylla 71 B. solanifolium 155

500

สารานุกรมพืชในประเทศไทย ดรรชนชี ่ือวิทยาศาสตร์

Banisteria benghalensis 219 Begonia wrayi 145 Brachylophon 168
Banksea speciosa 487 B. yunnanensis 128 B. anastomosans 168
Barleria 475 Belamcanda chinensis 393 B. curtisii 168
B. cristata 411, 475 Beloperone guttata 419 Brachylophon sp. 168
B. lupulina 426 Betula 58 Breonia chinensis 22
B. prionitis 475 B. alnoides 57 Bretschneidera 128
B. repens 475 Biasolettia nymphaeifolia 314 B. sinensis 128
B. strigosa 411 Bidens 146 Breynia 90, 91, 286
Barnebydendron 242 B. alba 146 B. androgyna 287
B. riedelii 242 B. pilosa 146 B. discigera 13
Barnettia 103 B. ghorta 370 B. disticha 91
B. kerrii 103 B. hymenaea 23 B. heteroblasta 108
B. pagetii 48 B. indica 312 B. hirsuta 286
Barringtonia 118 B. serrulata 102 B. poomae 142
B. acutangula 118 B. spathacea 103 B. repens 47
B. acutangula subsp. spicata 118 B. stans 194 B. retusa 91
B. angusta 118 B. unguis-cati 470 B. spatuliifolius 91
B. asiatica 118 B. venusta 298 B. thorelii 91, 410
B. racemosa 118 Bignonia aurea 470 B. villosa 169
Basella 281 Biophytum 20 Bridelia 286
B. alba 281 B. adiantoides 20 Broussonetia 247
B. rubra 281 B. fruticosum 20 B. kurzii 247
Bauhinia 96, 123, 431, 474 B. petersianum 20 B. papyrifera 247
B. acuminata 54 B. sensitivum 20 Brownlowia 247
B. aureifolia 364 B. umbraculum 20 B. emarginata 268
B. bassacensis 97 Bixa 94 B. helferiana 268
B. brachycarpa 427 B. orellana 93 B. kleinhovioidea 268
B. bracteata 249 Blachia 9 B. peltata 268
B. concreta 363 B. andamanica 9 B. tersa 217
B. curtisii 96 B. siamensis 9 Bruguiera decandra 270
B. ferruginea 364 Blakwellia tomentosa 76 B. littorea 289
B. galpinii 124 Blechnum 61 Brunfelsia 309
B. glauca 124 B. orientale 61 B. americana 309
B. hookeri 474 Bletia 482 B. brasiliensis 309
B. integrifolia 190 B. graminifolia 439 B. grandiflora 309
B. involucellata 431 Bletilla 482 B. pauciflora 309
B. lakhonensis 402 B. foliosa 482 Bryonia grandis 276
B. malabarica 429 B. sinensis 482 B. marginata 185
B. monandra 366 Blinkworthia 139 B. palmata 185
B. nakhonphanomensis 429 B. convolvuloides 139 Buchanania siamensis 208
B. nervosa 427 B. lycioides 139 Buchnera 126
B. penicilliloba 427 Boea 67, 134 B. asiatica 446
B. pottsii 124 B. multiflora 134 B. masuria 446
B. pottsii var. decipiens 124 Boerhavia 84, 274 Bucklandia 316
B. pottsii var. mollissima 124 B. chinensis 84, 274 B. populnea 316
B. pottsii var. subsessilis 124, 125 B. coccinea 274 Buddleja 375
B. pottsii var. velutina 124, 125 B. diffusa 274, 275 B. asiatica 375
B. pulla 432 B. erecta 274, 275 B. davidii 375
B. purpurea 123, 124 B. repens 274 B. macrostachya 375
B. saccocalyx 428 Boesenbergia 8, 9, 262, 263 B. paniculata 375
B. saigonensis var. gagnepainiana 428 B. alba 263 Bulbophyllum 423
B. siamensis 405 B. collinsii 463 B. dayanum 423
B. similis 431 B. gelatinosa 20 B. lobbii 423
B. sirindhorniae 424 B. kingii 392, 463 B. ovatum 423
B. strychnifolia 72 B. longipes 392 B. siamense 423
B. tomentosa 124 B. ochroleuca 9 B. skeatianum 423
B. variegata 123, 427 B. parvula 21 B. vaginatum 423
B. viridescens 428 B. pulcherrima 230 Burmannia 437, 438
B. viridescens var. hirsuta 428 B. purpureorubra 392 B. coelestis 406
B. wallichii 125 B. rotunda 9 B. disticha 438
B. winitii 474 B. thailandica 263 Burretiodendron 324
B. x blakeana 123, 124 B. violacea 263 B. esquirolii 324
Beaumontia 57 Bolbitis 63 B. siamense 324
B. multiflora 57 B. heteroclita 63 B. umbellatum 324
B. murtonii 57 Bombax 109 Bursera serrata 340
Begonia 399, 400 B. anceps 109 Butea 192
B. cathcartii 51 B. ceiba 109 B. monosperma 192
B. hymenophylla 145 Borassodendron 132 B. superba 192
B. modestiflora 128 B. borneense 132 Byrsonima 193
B. palmata 400 B. machadonis 132 B. crassifolia 193
B. pteridiformis 400 Borassus 132 Byttneria 56
B. smithiae 366 B. caudatum 183 B. andamanensis 377
B. soluta 145 B. machadonis 132 B. crenulata 455

501

ดรรชนีชือ่ วทิ ยาศาสตร์ สารานุกรมพชื ในประเทศไทย

Byttneria echinata 455 Canscora parishii 239 Ceiba 474
B. pilosa 57 C. pentanthera 473 C. pentandra 474
Cactus bleo 60 C. perfoliata 416 C. speciosa 474
Caesalpinia 209, 451 Capparis 136 Celastrus 338, 451
C. crista 198 C. acutifolia 137 C. paniculatus 337
C. cucullata 451 C. micracantha 136 Cenchrus 438
C. dasyrrhachis 210 C. radula 97 C. brownii 438
C. mimosoides 133 C. spinosa 136 C. ciliaris 438
C. pulcherrima 451 C. viburnifolia 137 C. echinatus 438
C. sappan 288 Carallia 123 C. lappaceus 448
Caladium pumilum 221 C. brachiata 123 Centotheca 448
Calanthe 483 C. euryoides 123 C. lappacea 448
C. angustifolia 389 C. suffruticosa 123 Centranthera 126
C. cardioglossa 483 Cardiospermum 104 Centratherum 13
C. curculigoides 389 C. halicacabum 104 C. punctatum 13
C. longipes 480 Carex 1 Centrosema 187
C. pulchra 389 C. oedorrhampha 2 C. molle 187
C. rosea 481 C. speciosa 1 C. pubescens 187
C. simplex 483 Careya 14 Ceodes umbellifera 48
C. triplicata 475 C. arborea 14 Cephalanthera 480
Calciphilopteris 320 C. herbacea 14 Cephalantheropsis 480
C. alleniae 320 C. sphaerica 14 C. longipes 480
C. ludens 320 C. valida 14 C. obcordata 480
Callaeum 298 Carissa 452 Cephalotaxus 333
C. septentrionale 298 C. carandas 452 C. griffithii 333
Callerya 140 C. macrocarpa 452 C. mannii 333
C. atropurpurea 140 C. spinarum 452 Ceramium tomentosum 467
Calliandra 310 Caryota 181, 182 Cerasus cerasoides 128
C. haematocephala 310 C. gigas 182 Ceratopteris 275
C. houstoniana var. calothyrsus 310 C. kiriwongensis 182 C. thalictroides 275
Callicarpa 133 C. maxima 182 Ceratostigma 318
C. americana 133 C. mitis 182 C. stapfianum 318
C. arborea 132 C. obtusa 182 Ceratostylis 486
C. pentandra 133 Cascabela 376 C. thailandica 486
Callistemon 268 C. thevetia 376 Cerbera 178
C. citrinus 268 Casearia 4 C. fruticosa 306
C. citrinus ‘Little John’ 268 C. grewiifolia 4 C. manghas 178
C. viminalis 268 C. x nealiae 375 C. odollam 178
Calophyllum 20 Cassia 46, 82, 374 C. oppositifolia 177
C. inophyllum 19 C. alata 137 C. thevetia 376
Calycopteris floribunda 174 C. bakeriana 46 Ceriops 122, 270
Calystegia 189 C. fistula 374, 375 C. decandra 270
Camellia 352 C. fruticosa 82 C. tagal 270
C. axillaris 352 C. hirsuta 287 C. zippeliana 270
C. kissii 352 C. javanica 375 Ceropegia 198
C. kissii var. confusa 352 C. mimosoides 433 C. arnottiana 198
C. oleifera var. confusa 352 C. occidentalis 138 C. hirsuta 100
C. sinensis var. assamica 352 C. siamea 82 C. suddeei 446
Cameraria dubia 354 C. spectabilis 82 C. thailandica 445
C. zeylanica 350 C. sulfurea 152 Ceterach pedunculatum 25
Campanula grandiflora 142 C. surattensis subsp. glauca 152 Chaetocarpus 422
Campanumoea 370 C. timoriensis 82 C. castanocarpus 422
C. celebica 342 C. tora 137 Chalcas paniculata 67
C. javanica 370 Cassytha 96 Chamaecrista 374, 434
C. javanica subsp. japonica 370 Castanea 36 C. leschenaultiana 434
Cananga 12 C. acuminatissima 36 C. mimosoides 433
C. brandisiana 12 C. sativa 36 Chayamaritia 326
C. latifolia 12 Castanopsis 35, 36 C. banksiae 326
C. odorata 12 C. acuminatissima 36 C. smitinandii 325
C. odorata var. fruticosa 12 C. piriformis 39 Cheilanthes 39
Canangium odoratum 12 Catharanthus 313 C. belangeri 39
Canarium 34, 330, 331 C. roseus 313 Cheilocostus 481
C. denticulatum 384 Cathormion 333 Cheilocostus 487
C. littorale 330 C. umbellatum 256, 333 C. globosus 481, 487
C. subulatum 330 C. umbellatum subsp. moniliforme 333 C. lacerus 487
Canna 310 Caulokaempferia 263 C. speciosus 487
C. × generalis 310 C. alba 263 Cheilosoria belangeri 39
C. indica 310 C. saxicola 263 Cheiropleuria 222
Canscora 239, 416, 473 C. thailandica 263 C. bicuspis 222
C. andrographioides 416 C. violacea 263 Chenopodium maritimum 130
C. diffusa 281, 416 Cautleya 412 Chilocarpus 363
C. helferiana 239 C. gracilis 412 C. rostratus 363
C. hexagona 473 C. lutea 412 Chirita 326, 396, 459

502

สารานุกรมพชื ในประเทศไทย ดรรชนีช่อื วิทยาศาสตร์

Chirita anachoreta 326 Clinacanthus nutans 289 Convolvulus gemellus 191
C. bimaculata 459 C. siamensis 289 C. hirtus 120
C. integra 326 C. spirei 290 C. mammosus 396
C. involucrata 215 Clitoria 450 C. nervosus 236
C. oculata 459 C. hanceana 450 C. nil 392
C. pumila 327 C. ternatea 450 C. nummularius 235
C. rupertis 459 C. androgyna 287 C. obscurus 185
C. smitinandii 325 Cnesmone 173 C. peltatus 478
C. tubulosa 459 C. javanica 172 C. pes-caprae 278
Chondrostylis 153 C. javanica var. glabriuscula 172 C. purpureus 143
C. kunstleri 153 C. laevis 173 C. tridentatus 189
Chorisandrachne 268 C. laotica 173 C. umbellatus 232
C. diplosperma 268 Coccinia 276 C. vitifolius 121
Chorisia speciosa 474 C. grandis 276 Coptosapelta 363
Christisonia 141, 389 C. plicatum 425 C. flavescens 363
C. scortechinii 389 Coccomelia racemosa 340 Corchorus 6
C. siamensis 389 Cocculus triandrus 190 C. aestuans 6
Chrysobalanus 339 Codonoboea 67, 326 C. capsularis 6
Chukrasia 359 C. appressipilosa 67, 68 Cordia 92
C. tabularis 359 C. crinita 326 C. dentata 92
Cinchona gratissima 303 C. filicalyx 68 C. sebestena 92
Cinnamomum 111 C. hispida 67, 68 C. subcordata 454
C. caudatum 110 C. inaequalis 68 Cornukaempferia 262
Cirrhopetalum vaginatum 423 C. kolokensis 68 C. aurantiflora 262
Citharexylum 231 C. platypus 414 C. larsenii 262
C. fruticosum 231 C. pumila 68 C. longipetiolata 262
C. spinosum 231 C. reptans 68 Corypha 378
Citrus 400 C. reptans var. modesta 68 C. lecomtei 378
C. halimii 400 C. reptans var. monticola 68 C. umbraculifera 379
Clarkella 147 C. rugosa 327 C. utan 378
C. nana 147 Codonopsis celebica 342 Cosmos 146
C. siamensis 147 C. javanica 370s C. bipinnatus 146
Cleidion 148 Coelogyne 486 C. caudatus 146
C. brevipetiolatum 148 C. corymbosa 486 C. sulphureus 146
C. javanicum 148 C. velutina 485 Costus 481, 487
Cleistanthus 209, 286 C. xyrekes 484 C. dhaninivatii 487
C. helferi 209 C. corymbosa subsp. chiangmaiensis 487 C. globosus 481
C. tomentosus 209 Coleus bracteatus 465 C. speciosus 487
Clematis 33, 295 Colobocarpos 265 C. tonkinensis 481, 487
C. acuminata var. sikkimensis 296 C. nanus 265 C. varzearum 487
C. eichleri 296 Colocasia 12 C. woodsonii 487
C. menglaensis 296 Colona 252 Cotylanthera 327, 449
C. siamensis var. clarkei 296 C. auriculata 252 C. caerulea 327
C. siamensis var. monantha 296 Colquhounia 429 C. paucisquama 327
C. sikkimensis 296 C. coccinea 429 C. yunnanensis 327
C. smilacifolia 295 C. coccinea var. mollis 429 Cotylelobium 361
Cleome 273, 284 C. elegans 429, 430 Couroupita 420
C. chelidonii 284 C. elegans var. tenuiflora 429, 430 C. guianensis 420
C. gynandra 284 C. mollis 429 Cracosna 416
C. hassleriana 284 Combretum 407 Crassina elegans 226
C. rutidosperma 284 C. constrictum 312, 407 Cratoxylum 175
C. speciosa 284 C. fruticosum 407 C. arborescens 110
C. viscosa 284 C. insigne 108 C. cochinchinense 175
Cleoserrata 284 C. pilosum 108 C. formosum 175
Clerodendrum 212, 300, 423 C. quadrangulare 407 C. formosum subsp. pruniflorum 175
C. bungei 213 Commelina axillaris 281 Crescentia 179
C. bungei var. megacalyx 213 C. gigantea 447 C. alata 179
C. chinense 212, 213 Commersonia 378 C. cujete 179
C. chinense var. simplex 213 C. bartramia 378 Crinum 295
C. colebrookianum 258 Commicarpus 84 C. aquaticum 295
C. deflexum 213 C. chinensis 84, 274 C. natans 295
C. incisum 300 Connaropsis laxa 358 C. purpurascens 295
C. inerme 422 Connarus 186 C. thaianum 295
C. infortunatum 213 C. cochinchinensis 186 Croton 9, 264, 265
C. intermedium 291 C. mimosoides 191 C. argyratus 265
C. japonicum 291 Conocarpus 163 C. bonplandianus 265
C. paniculatum 291 C. acuminatus 163 C. colobocarpus 265
C. quadriloculare 64 Convolvulus turpethum 121 C. crassifolius 300
C. smitinandii 291 C. imperati 278 C. decalvatus 265
C. subscaposum 213 C. asarifolius 278 C. fluviatilis 266
Clidemia 105 C. binectariferus 362 C. nanus 265
C. hirta 105 C. cairicus 279 C. philippensis 95
Clinacanthus 290 C. capitiformis 288 C. poilanei 266

503

ดรรชนีชือ่ วทิ ยาศาสตร์ สารานกุ รมพืชในประเทศไทย

Croton poomae 266 Cynometra cauliflora 334 Dasymaschalon dasymaschalum var. wallichii 232
C. roxburghii 266 C. craibii 472 D. echinatum 232
C. solanifolius 155 C. polyandra 382 D. lomentaceum 269
C. stellatopilosus 265 C. ramiflora 334 D. wallichii 232
C. sublyratus 265 Cynosurus aegyptius 444 Datura maxima 185
C. tiglium 155 Cyperus 2 Davallia 212
Crudia 408 C. corymbosus 2 D. denticulata 212
C. chrysantha 408 C. involucratus 2 D. lorrainii 212
C. speciosa 408 C. michelianus 2 D. repens 62
Crypsinus 64 C. michelianus subsp. pygmaeus 2 D. solida 289
C. hirsutus 64 C. papyrus 3 D. trichomanoides 212
C. oxylobus 64 C. papyrus ‘Nanus’ 3 D. trichomanoides var. lorrainii 212
C. rhynchophyllus 64 C. pygmaeus 2 Debregeasia 181
Cryptanthus chinensis 212 Cypripedium appletonianum 368 D. wallichiana 181
Crypteronia 19 C. bellatulum 368 Decaschistia 193
C. paniculata 19 C. callosum 367 D. crotonifolia 193
Cryptocoryne 478 C. concolor 368 D. intermedia 193
C. albida 478 C. godefroyae 368 D. parviflora 193
Cucumis 184 C. insigne var. exul 368 D. siamensis 193
C. maderaspatanus 184 C. niveum 367 Delima sarmentosa 367
Curculigo 153 C. villosum 369 Delphinium 296
C. capitulata 153 Cyrtandra 28, 277 D. altissimum var. siamense 296
C. graminifolia 440 C. cupulata 31 D. siamense 296
Curcuma 7 C. decurrens var. wallichii 28 D. stapeliosmum 296
C. alismatifolia 7 C. dispar 28 Dendrobium 482
C. bicolor 7 C. pendula 277 D. cretaceum 485
C. kurzii 7 C. rotundifolia 277 D. ellipsophyllum 482
C. longa 7 C. wallichii 28 D. infundibulum 482
C. parviflora 7 Cyrtandromoea 277 D. polyanthum 485
C. roscoeana 7 C. grandiflora 277, 278 D. primulinum 485
C. rotunda 9 C. grandis 277 D. wattii 482
C. rubrobracteata 388 C. subsessilis 277, 278 Dendrophthoe 49
C. singularis 7 Cyrtococcum 438 D. incarnata 49
C. supraneeana 387 C. oxyphyllum 438 D. pentandra 49
Cuscuta 96 C. patens 438 Derris 191
C. chinensis 96 C. patens var. latifolium 438 D. scandens 190
C. japonica 96 Dacrycarpus 290 Desmanthus 187
C. reflexa 96 D. imbricatus 290 D. virgatus 187
Cyanotis 281 D. imbricatus var. curvulus 290 Desmos 231
C. axillaris 281 D. imbricatus var. patulus 290 Dialium 54
Cyathea 61 D. imbricatus var. robustus 290 D. coromandelinum 59
C. chinensis 61 Dacrydium 416 D. indum 54
C. contaminans 464 D. elatum 416 Diatoma brachiata 123
C. latebrosa 61 Dacryodes 34 Dichiloboea strobilacea 112
Cyathostemma 31 D. kingii 34 Dichroa 488
Cycas 236 Dactyloctenium 444 D. febrifuga 488
C. micholitzii var. simplicipinna 238 D. aegyptium 444 Dichrocephala 416
C. circinalis 236, 237 Daisawa 180 D. integrifolia 416
C. clivicola 236, 237, 238 Dalbergia 299 Dichromena nervosa 1
C. clivicola subsp. lutea 238 D. cochinchinensis 300 Dicranopteris 138
C. edentata 236 D. oliveri 300 D. curranii 138
C. elephantipes 237 D. scandens 190 Didissandra 94
C. litoralis 236 D. sisso 299 D. flammea 94
C. micholitzii 238 Damrongia 396 Didymocarpus 67, 134, 140, 141, 324
C. nongnoochiae 236 D. cyanantha 273 D. aureoglandulosus 141
C. pachypoda 237 D. integra 326 D. hispidus 67
C. pectinata 236, 237 D. purpureolineata 396 D. inaequalis 68
C. petrae 238 Daphne 85, 86, 254, 458 D. ovatus 206
C. pranburiensis 237 D. composita 85, 86 D. platypus 414
C. revoluta 236 D. indica 255 D. pumilus 68
C. rumphii 236 D. sureil 85 D. reptans 68
C. siamensis 236, 238 Daphniphyllum 457, 458 D. venosa 325
C. silvestris 237 D. beddomei 458 Didymoplexiella hainanensis 481
C. simplicipinna 238 D. glaucescens subsp. beddomei 458 Didymoplexiopsis 481
Cyclobalanopsis myrsinifolia 37 D. majus var. pierrei 458 D. khiriwongensis 481
C. rex 36 D. pierrei 458 Didymoplexis 481
Cyclocodon 342 Dapsilanthus 431 Didymosperma 183
C. celebicus 342 D. disjunctus 430 D. hookerianum 182
C. parviflorus 342 Dasymaschalon 231 Dillenia 412
Cyclosorus 274 D. acuminatum 232 D. aurea 412
C. dentatus 274 D. blumei 231 D. excelsa 413
C. interruptus 274 D. dasymaschalum 231, 232 D. hookeri 414
Cynometra 334, 382 D. dasymaschalum var. blumei 231 D. indica 413

504

สารานุกรมพชื ในประเทศไทย ดรรชนีชือ่ วิทยาศาสตร์

Dillenia obovata 413 Distylium 88 Embelia 75
D. ovata 415 D. annamicum 88 E. tsjeriam-cottam 75
D. parviflora 415 D. indicum 88 E. villosa 75
D. philippinensis 412, 413 Dodonaea 138 Enicosanthum 174
D. reticulata 415 D. viscosa 138 E. membranifolium 174
D. suffruticosa 412, 413 Dolichandra 470 Enkleia 250
Dillenia sp. 412 D. unguis-cati 470 E. malaccensis 250
Dimorphocalyx 149 Dolichandrone 103 E. paniculata 250
D. malayanus 149 D. columnaris 103 E. siamensis 250
D. muricatus 149 D. serrulata 102 E. thorelii 250
Dinetus 377 D. spathacea 103 Ensete 27, 30
Dioscorea 347 Dolichos 186 E. glaucum 29
D. alata 347 D. giganteus 457 E. lasiocarpum 28, 30
D. bulbifera 347 D. luteolus 186 E. superbum 30
D. esculenta 347 D. pruriens 456 Entada 229
D. hispida 347 D. umbellatus 186 E. reticulata 229
Diospyros 332 Dombeya 304, 307 Epidendrum praecox 484
D. addita 196 D. burgessiae 307 Epigynum 390
D. apiculata 339 Doryopteris 320 E. chinense 345
D. buxifolia 411 D. ludens 320 E. cochinchinensis 390
D. cauliflora 197 Dracontium paeoniifolium 229 Epiprinus 311
D. cerasifolia 246 D. spinosum 286 E. malayanus 311
D. coaetanea 379 Drosera 442 E. siletianus 311
D. confertiflora 384 D. burmanni 111 Epirixanthes 66
D. dasyphylla 112 D. indica 442 E. elongata 66
D. dumetorum 332 D. peltata 255 Epithema 466
D. ehretioides 166 Drymoglossum piloselloides 58 E. carnosum 466, 467
D. filipendula 380 Drynaria 14 E. ceylanicum 466, 467
D. glandulosa 30 D. bonii 14, 15 E. membranaceum 466, 467
D. kaki 30 D. quercifolia 15 E. saxatile 466
D. latisepala 198 D. rigidula 25 Eria 217
D. mollis 332 Dryopteris 320 E. amica 217
D. montana 169 D. diffracta 320 E. elwesii 480
D. ranongensis 339 Drypetes 240 Eriobotrya 157
D. rhodocalyx 158 D. roxburghii 240 E. bengalensis 157
D. rubra 291 Duabanga 381 E. japonica 157
D. venosa 112 D. grandiflora 381 E. stipularis 157
D. venosa var. olivacea 112 Duplipetala 473 Eriocaulon 12
D. wallichii 148 D. hexagona 473 E. smitinandii 12
Diplocyclos 81 D. pentanthera 473 Eriolaena 253
D. palmatus 81 Duranta 317 E. candollei 253
Diplomeris 484 D. erecta 316 E. glabrescens 253
D. pulchella 484 Durio 83 Eriosema 472
Diplophractum auriculatum 252 Dyera 178 E. chinense 472
Diplycosia 89 D. costulata 178 Eriosolena 85, 86
D. heterophylla var. latifolia 89 D. polyphylla 178 E. composita 85, 86
D. latifolia 89 Echinocarpus sigun 397 Erycibe 48
Dipteris 222 E. tomentosa 397 E. albida 48
D. conjugata 222 Echinolaena 448 E. citriniflora 48
Dipterocarpus 360, 361 E. polystachya 448 Erythrina 194
D. acutangulus 361 Echites 345 E. corallodendron 194
D. alatus 361 E. macranthus 227 E. crista-galli 194
D. baudii 361 E. scholaris 177 E. monosperma 192
D. chartaceus 361 Eclipta 43 E. variegata 4, 194
D. gracilis 361 E. alba 43 Erythroxylum 71
D. grandiflorus 361 E. angustata 43 E. coca 71
D. intricatus 361 E. prostrata 43 E. cuneatum 71
D. obtusifolius 471 Eichhornia 276 E. novogranatense 71
D. obtusifolius var. subnudus 472 E. crassipes 276 Etlingera 54
D. philippinensis 361 Elaeocarpus 107 E. corneri 54
D. retusus 361 E. grandiflorus 107 E. elatior 54
D. tuberculatus 293 E. hygrophilus 331 E. maingayi 55
D. tuberculatus var. grandifolius 293 E. integerrimus 171 E. triorgyalis 259
D. tuberculatus var. tomentosus 293 Elephantopus 152 E. venusta 55
Dischidia 463 E. mollis 152 E. yunnanensis 261
Disporum 394 E. scaber 152 Eugeissona 114
D. calcaratum 394 Ellipanthus 186, 456 E. tristis 114
Dissochaeta 98, 294 E. tomentosus 456 Eugenia acutangula 118
D. divaricata 294 E. tomentosus var. gibbosus 456 E. cinerea 461
Dissolaena verticillata 372 Ellipeia 31 E. formosa 127
Dissotis 106 E. cherrevensis 210 E. racemosa 118
D. pellegriniana 106 Ellipeiopsis 31 E. siamensis 127
D. rotundifolia 106 Elodes formosa 175 Euonymus 13

505

ดรรชนีชือ่ วิทยาศาสตร์ สารานุกรมพืชในประเทศไทย

Euonymus indicus 13 Ficus schwarzii 207 Gentiana lakshnakarae 144
E. javanicus 13 F. semicordata 150, 207 G. leptoclada 144
E. bifida 351 F. thailandica 337 G. leptoclada subsp. australis 144
Euphorbia 216 Finetia rivularis 162 G. nudicaulis 144
E. cyathophora 235 Fioria 90 G. nudicaulis subsp. lakshnakarae 144
E. hirta 216 F. vitifolia 90 G. nudicaulis subsp. ting-nung-hoae 144
E. hypericifolia 234 Firmiana 252 Geophila 345
E. parviflora 234 F. colorata 252 G. repens 345
E. reniformis 234 Fittonia 292 Getonia 175
E. thymifolia 216 F. albivenis 292 G. floribunda 174
Euproboscis pygmaea 26 F. gigantea 292 Gimbernatia calamansanai 397
Eurya 245, 246 F. verschaffeltii 292 Glabraria tersa 217
E. acuminata 246 Flacourtia 158 Globba 387, 390
E. acuminata var. wallichiana 246 F. indica 158 G. schomburgkii 21
E. cerasifolia 246 F. jangomas 158 G. siamensis 390
E. nitida 246 F. ramontchi 158 G. winitii 29
E. nitida var. siamensis 246 F. rukam 158 Glochidion 286
Eurycoma 246 Flagellaria 461 Gloriosa 144
E. harmandiana 246 F. indica 461 G. superba 144
E. longifolia 246 Flemingia grandiflora 406 Gluta 373
E. longifolia subsp. eglandulosa 246 Flueggea 47 G. laccifera 373
Evolvulus 235 F. virosa 47 G. usitata 50, 373
E. alsinoides 235 Formanodendron 38 Gmelina 138
E. alsinoides var. decumbens 235 F. doichangensis 38 G. arborea 139
E. alsinoides var. hirsutus 235 Freycinetia 181 G. asiatica 194
E. decumbens 235 F. cumingiana 181 G. elliptica 194
E. glomeratus subsp. grandiflorus 235 F. javanica 180 G. indica 158
E. hederaceus 191 F. multiflora 181 G. lecomtei 139
E. nummularius 235 Friesodielsia 231 G. philippensis 138
Exacum 449 F. desmoides 231 G. racemosa 139
E. affine 235, 449 Gagnepainia 55 G. speciosissima 127
E. darae 214 G. godefroyi 55, 56 Gnetum 352
E. nanum 327 G. harmandii 55, 56 G. cuspidatum 353
E. paucisquamum 327 G. thoreliana 55, 56 G. gnemon 352
E. pteranthum 434 Galium 280, 283 G. gnemon var. tenerum 352
E. sutaepense 214 G. asperifolium 280 G. macrostachyum 353
E. tetragonum 449 G. elegans 280 G. montanum 353
Exbucklandia 212, 316 G. verum 280 Gomphia 132
E. populnea 316 Galphimia 298 G. serrata 132
Excoecaria 168 G. gracilis 297 Gomphocarpus 435
E. agallocha 168 Gardenia 93, 94, 309, 477 G. brasiliensis 435
E. cochinchinensis 169 G. angusta ‘Vietnam’ 477 G. physocarpus 435
E. cochinchinensis var. viridis 168 G. carinata 94 Gomphrena 228
E. oppositifolia 166 G. jasminoides 94 G. celosioides 228
Fagraea 44 G. lineata 476 G. globosa 228
F. fragrans 44 G. sootepensis 94 Goniophlebium 62
F. racemosa 161 G. uliginosa 165 G. persicifolium 62
Ficus 207 G. vietnamensis 477 Goniothalamus 231, 257
F. anastomosans 207 Gardeniopsis 309 G. cheliensis 258
F. annulata 207 G. longifolia 309 G. desmoides 231
F. auriculata 207 Gardneria 336 G. giganteus 257
F. benghalensis 207 G. ovata 335 G. repevensis 430
F. benjamina 207, 240 Garuga 159 Gonocaryum 145
F. callosa 207 G. floribunda 159 G. lobbianum 145
F. carica 207 G. floribunda var. gamblei 159 Goodyera discolor 392
F. deltoidea 336 G. gamblei 159 Gordonia axillaris 352
F. deltoidea subsp. deltoidea var. angustifolia 336 G. pinnata 159 G. wallichii 346
F. deltoidea subsp. deltoidea var. kunstleri 336 Gastrochilus biloba 126 Grangea 290
F. deltoidea subsp. motleyana 336 G. ochroleucus 9 G. maderaspatana 290
F. drupacea 383 G. parvulus 21 Grewia laurifolia 295
F. fulva 207 G. pulcherrimus 230 G. sinuata 406
F. heterophylla 207 Gaultheria 297 Guaiacum 67
F. hirta 207, 337 G. discolor 296 G. officinale 67
F. hispida 150 G. leucocarpa var. yunnannensis 297 Guettarda 70
F. ischnopoda 149, 207 G. longibracteolata 296 G. speciosa 70
F. microcarpa 207 G. notabilis 297 Gustavia 225
F. montana 207 Gelonium multiflorum 74 G. gracillima 225
F. orthoneura 337 Gelsemium 336 G. superba 225
F. pumila 176, 207 G. elegans 336 Gymnanthemum 42, 184
F. punctata 149, 207 Gentiana 144 G. chinense 184
F. racemosa 207 G. australis 144 G. scabrum 184
F. religiosa 315, 207 G. diffusa 281 Gymnosporia 451
F. rumphii 207, 314 G. hesseliana var. lakshnakarae 144 G. marcanii 452

506

สารานุกรมพืชในประเทศไทย ดรรชนชี อ่ื วิทยาศาสตร์

Gymnosporia mekongensis 451 Henckelia crinita 326 Hopea 161
Gynandropsis 284 H. filicalyx 68 H. bracteata 161
G. gynandra 284 H. hispida 67 H. chinensis 26
Gynostemma angustipetala 233 H. inaequalis 68 H. ferrea 163
Gynotroches 488 H. kolokensis 68 H. griffithii 160
G. axillaris 488 H. nana 68 H. helferi 23
Gynura 272 H. platypus 414 H. mollissima 26
G. pseudochina 272 H. pumila 327 H. oblongifolia 26
Gyrinops 27 H. reptans 68 H. odorata 162
G. vidalii 27 H. rugosa 327 H. pierrei 162
Gyrocarpus 261 H. smitinandii 325 H. sangal 160
G. americanus 261 Heritiera 436 H. scaphula 133
G. asiaticus 261 H. fomes 436 H. sublanceolata 160
Habenaria 382, 485 H. littoralis 436 H. thorelii 162
H. hawkesiana 215 H. macrophylla 437 Hornstedtia venusta 55
H. monophylla 485 H. parvifolia 437 Houttuynia 275
H. rhodocheila 382 Hernandia 314 H. cordata 275
H. rhodocheila subsp. philippinensis 382 H. nymphaeifolia 314 Hoya 211
Handroanthus 470 Hibiscus 6, 90, 125, 250, 251 H. fusca 211
Hanguana 3 H. abelmoschus 131 Humata repens 62
H. kassintu 3 H. esculentus 7 H. vestita 62
H. malayana 3, 4 H. glanduliferus 249 Hunteria 351
H. thailandica 3, 4 H. grewiifolius 302 H. zeylanica 350
Hanguana sp. 4 H. hirtus 126 Hura 315
Hapaline 221 H. lampas 253 H. crepitans 315
H. benthamiana 220 H. lobatus 443 Hydnocarpus 25
Harpullia 436 H. macrophyllus 254 H. anthelminthicus 25
H. arborea 436 H. moscheutos ‘Luna Blush’ 307 H. castaneus 25
H. cupanioides 436 H. moscheutos ‘Luna Red’ 307 H. ilicifolius 25
Harrisonia 90 H. mutabilis 306 Hydnophytum 463
H. perforata 90 H. mutabilis forma plenus 307 H. formicarum 462
Hedychium 172 H. populneus 314 Hydrocera 199, 203
H. coccineum 76, 172 H. pungens 247 H. triflora 202
H. coronarium 172 H. rosa-sinensis 125, 311 Hydrocotyle 285
H. ellipticum 172 H. rosa-sinensis var. rubroplenus 125 H. chiangdaoensis 285
H. griffithianum 172 H. rosa-sinensis var. schizopetalus 311 H. hookerii 285
H. khaomaenense 435 H. sabdariffa 6 H. javanica 285
H. longicornutum 260 H. sagittifolius 434 H. nepalensis 285
H. spicatum 172 H. schizopetalus 311 H. polycephala 285
H. spicatum var. acuminatum 172 H. schizopetalus ‘Pagoda’ 311 H. pseudoconferta 285
H. tomentosum 172 H. surattensis 130 H. siamica 285
Hedyotis 129, 275 H. tiliaceus 251 H. umbellata 285
H. gracilis 129 H. vitifolius 90 Hydrolea 252
H. ovatifolia 275 H. yunnanensis 90 H. zeylanica 252
Helicteres 83 Hippia integrifolia 416 Hydrophylax 87
H. angustifolia 83 Hippobroma 259 H. maritima 87
H. elongata 83 H. longiflora 259 Hymenachne 444
H. hirsuta 250 H. pauciflora 377 H. amplexicaulis 444
H. isora 251 Hiptage 219 H. assamica 444
H. lanata 83, 83 H. benghalensis 219 Hymenocardia 321
H. viscida 248 H. benghalensis subsp. candicans 219 H. punctata 321
Heliotropium 108 H. candicans 219 Hymenopogon 316
H. foertherianum 108 H. condita 220 H. parasiticus 316
H. indicum 108 H. detergens 220 Hypericum 223
Helixanthera 51 H. lucida 219 H. alternifolium 131
H. cylindrica 51 H. monopteryx 219 H. arborescens 110
Helminthostachys 277 H. triacantha 96 H. calycinum 223
H. zeylanica 277 Hiraea septentrionalis 298 H. cochinchinense 175
Helwingia 152 Hodgsonia 330 H. henryi 222
H. chinensis 152 H. heteroclita 330 H. henryi subsp. hancockii 222
H. himalaica 152 H. heteroclita subsp. indochinensis 330 H. henryi subsp. uraloides 222
Hemerocallis 143 H. macrocarpa 330 H. hookerianum 223
H. lilioasphodelus 143 Holarrhena 307 H. japonicum 470
Hemionitis 62 H. antidysenterica 357 H. siamense 223
H. cordata 62 H. curtisii 307 H. wightianum 470
Hemiorchis godefroyi 56 H. pubescens 307, 357 Hypoxis 153, 440
H. thoreliana 56 Holmskioldia 376 H. aurea 440
Hemipilia 214 H. sanguinea 376 Ichnocarpus 184
H. calophylla 214 Homalium 76 I. frutescens 183
Henckelia 67, 326, 396 H. peninsulare 267 I. fulvus 184
H. anachoreta 326 H. tomentosum 76 I. uliginosus 184
H. appressipilosa 67 Homonoia 107 Ilex 218
H. browniana 111 H. riparia 107 I. aquifolium 218

507

ดรรชนีชือ่ วิทยาศาสตร์ สารานุกรมพืชในประเทศไทย

Ilex micrococca 218 Ipomoea petaloidea 227 Kaempferia marginata 264
Illicium 269 I. pileata 191 K. rotunda 394
I. cambodianum 269 I. purpurea 143 Kailarsenia 477
I. cambodianum var. tenuifolium 269 I. quamoclit 92, 119 K. campanula 477
I. peninsulare 269 I. roxburghii 170 K. godefroyana 477
I. tenuifolium 269 I. rubens 278 K. hygrophila 476
I. verum 269 I. siamensis 311 K. lineata 476, 477
Impatiens 199, 203 I. tridentata 189 K. tentaculata 477
I. adenioides 469 I. triloba 440 Kamettia chandeei 354
I. balsamina 199 I. turpethum 121 Karivia javanica 184
I. betongensis 201 I. wangii 279 Karomia 376
I. charanii 203 Iris 393 K. tettensis 376
I. chiangdaoensis 199 I. collettii 393 Kerriodoxa 196
I. chinensis 201, 441, 442 I. collettii var. acaulis 393 K. elegans 196
I. clavigera 202 I. domestica 393 Keura odorifera 181
I. daraneenae 200 Irvingia 23 Khaosokia 1
I. doitungensis 200 I. malayana 23 K. caricoides 1
I. griffithii 203 Itea 106 Kirganelia villosa 169
I. griffithii var. sarcantha 201, 203 I. macrophylla 106 Kohautia 129
I. hawkeri 199 I. riparia 106 K. gracilis 129
I. jiewhoei 199 Ixora 85 Koompassia 193
I. kanburiensis 204 I. amoena 86 K. excelsa 193
I. kerriae 469 I. cibdela 87 K. malaccensis 192
I. longiloba 199 I. coccinea 85 Kopsia 306
I. macrosepala 203 I. dolichophylla 87 K. angustipetala 308
I. masonii 201 I. findlaysoniana 85 K. arborea 306
I. mengtszeana 201 I. javanica 86 K. fruticosa 306
I. mirabilis 469 I. phuluangensis 87 K. macrophylla 306
I. nalampoonii 203 Jacquemontia 120 K. pauciflora 308
I. oreophila 442 J. paniculata 120 K. pauciflora var. mitrephora 308
I. patula 203 J. pentanthos 120 K. rosea 306
I. phuluangensis 204 J. violacea 120 Labisia 390
I. platypetala 201, 203 Jambolifera pedunculata 43 L. pumila 390
I. pseudochinensis 201 Jasminum 344 Lagerstroemia 164
I. psittacina 202 J. cordatum 344 L. cochinchinensis 164
I. putii 205 J. decussatum 344 L. collinsae 164
I. radiata 204 J. dispermum 344 L. duperreana 164
I. repens 199, 200 J. dispermum subsp. forrestianum 344 L. duperreana var. saxatilis 164
I. reticulata 442 J. nobile 256 L. fauriei 365
I. santisukii 205 J. nobile subsp. rex 256 L. floribunda 164
I. sarcantha 203 J. rex 256 L. grandiflora 381
I. sirindhorniae 205 J. sambac 344 L. huamotensis 164
I. spectabilis 203 Jatropha 255 L. indica 164, 365
I. suksathanii 205 J. curcas 255 L. loudonii 164, 477
I. triflora 202 J. gossypiifolia 255 L. macrocarpa 477
I. violiflora 200, 205 J. integerrima 255 L. noei 164
I. walleriana 199 J. multifida 255 L. speciosa 365, 477
Inga lucidior 256 J. podagrica 255 L. subangulata 403
I. pterocarpa 209 Jirawongsea 263 L. tomentosa 426
Intsia 460 J. alba 263 L. undulata var. subangulata 403
I. bijuga 460 Johannesteijsmannia 257 L. venusta 426
I. palembanica 460 J. altifrons 257 Lamarckia 22
Iodes 188 Jonesia declinata 432 Lannea 59
I. cirrhosa 188 Juanulloa 70 L. coromandelica 59
I. vitiginea 188 J. aurantiaca 70 Lantana 271
Iphigenia 412 J. mexicana 70 L. camara 271
I. indica 412 J. elata 416 L. montevidensis 271
Ipomoea 121, 278 J. adscendens 313 L. racemosa 139
I. alba 226 J. brandegeeana 419 L. trifolia 271
I. aquatica 278 Justicia 419 Lasia 286
I. asarifolia 278 J. betonica 419 L. concinna 286
I. cairica 279, 280 J. carnea 419 L. spinosa 286
I. carnea subsp. fistulosa 278 J. curviflora 462 Lasiobema 96, 123, 431
I. fistulosa 278 J. gendarussa 419 L. concreta 363
I. hederifolia 119 J. nutans 289 L. curtisii 96
I. imperati 278 J. plumbaginifolia 419 L. penicilliloba 427
I. mauritiana 279, 280 Kaempferia 262, 264 L. pulla 432
I. nil 392 K. elegans 264 Laurentia 259
I. obscura 185 K. fallax 263 L. longiflora 259
I. osyrensis 465 K. filifolia 262 Laureria mexicana 70
I. paniculata 120 K. fissa 263 Laurus nobilis 85
I. pes-caprae 278 K. galanga 264 Lawsonia inermis 34
I. pes-tigridis 73 K. larsenii 263 Lecanopteris 171, 463

508

สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย ดรรชนีชอ่ื วิทยาศาสตร์

Lecanopteris sinuosa 171 Lithocarpus 35 Lysiphyllum 123, 431, 474
Leea 40 L. cantleyanus 38 L. binatum 474
L. angulata 93 L. corneus 37 L. hookeri 474
L. guineensis 41 L. falconeri 34 L. strychnifolium 72, 474
L. indica 40 L. fenestratus 37 L. winitii 474
L. rubra 41 L. harmandii 34 Maba confertiflora 384
L. thorelii 41 L. lindleyanus 36 Macaranga 155
Leersia 440 L. lucidus 35 M. denticulata 155
L. hexandra 440 L. macphailii 39 Macfadyena unguis-cati 470
L. stipitata 440 L. orbicarpus 37 Maclura 66
Leiocarpus arboreus 267 L. reinwardtii 35 M. cochinchinensis 66
Lemonia spectabilis 350 L. truncatus 35 Macrolobium bijugum 460
Leontice leontopetaloides 198 Litsea 196 Macrosolen 243
Lepidaria 50 L. phuwuaensis 196 M. brandisianus 243, 244
L. kingii 50 Lobelia 259, 445 M. cochinchinensis 244
Lepionurus 456 L. begoniifolia 282 M. melintangensis 243, 244
L. sylvestris 456 L. chinensis 293 M. platyphyllus 245
Lepironia 5 L. heyneana 445 Maerua 123
L. articulata 5 L. longiflora 259 M. siamensis 123
Lepisanthes 345 L. nummularia 282 Magnolia 116
L. fruticosa 136 L. terminalis 445 M. baillonii 116
L. rubiginosa 345 L. thorelii 445 M. champaca 115, 116
L. senegalensis 455 Loeseneriella 377 M. champaca var. pubinervia 115
Lepistemon 119, 363 L. pauciflora 377 M. champaca x baillonii 115
L. binectariferum 362 Lonicera 418 M. coco 366
L. urceolata 448 L. bournei 418 M. figo 116
L. disjunctus 430 L. hildebrandtiana 418 M. garrettii 322
Leptochilus 25 L. japonica 418, 419 M. hookeri 322
L. pedunculatus 25 L. japonica var. chinensis 418 M. insignis 322
Leptodermis 77, 317 L. periclymenum 418, 419 M. koordersiana 116
L. crassifolia 318 L. siamensis 418 M. mediocris 116
L. trifida 317 Loranthus brandisianus 243 M. montana 116
Leptopus 268 L. cochinchinensis 244 M. praecalva 117
L. australis 268 L. cylindricus 51 M. sirindhorniae 116
L. diplospermus 268 L. ferrugineus 49 M. utilis 115
L. mastersii 239 L. incarnatus 49 M. x alba 116
Leucaena 15 L. kingii 50 Mahonia 72
L. leucocephala 15 L. melintangensis 243 M. duclouxiana 72
Leucojum capitulatum 153 L. pentandra 49 M. siamensis 72
Leucomeris 360 L. platyphyllus 245 Maingaya 288
L. decora 360 Loropetalum 435 M. malayana 288
Leucophyllum 218 L. chinense 435 Malachra 249
L. frutescens 218 L. chinense var. rubrum 435 M. capitata 249
Leucopogon malayanus 85 Loxocarpus 67, 111 Mallotus 154
Leucosceptrum 258 L. incanus 111 M. barbatus 154
L. canum 285 Luculia 303 M. kongkandae 239
Leucoxylum buxifolium 411 L. gratissima 303 M. kunstleri 153
Licuala 257 Lucuma campechiana 139 M. nudiflorus 338
L. elegans 257 Ludisia 392 M. philippensis 95
L. peltata 257 L. discolor 392 M. plicatus 425
L. peltata var. sumawongii 257 Ludwigia 446 Malouetia asiatica 149
L. pumila 257 L. adscendens 313 Malpighia 298
L. quadriloculare 64 L. octovalvis 447 M. crassifolia 193
Lilium 141, 142 Lumnitzera 289 Mammea 20
L. bakerianum 142 L. littorea 289 M. asiatica 118
L. nepalense var. burmanicum 142 L. racemosa 289 Mandevilla 227
L. primulinum var. burmanicum 142 Lycium japonicum 77 M. × amabilis 227
L. primulinum var. ochraceum 142 Lygodium 383 Manglietia 116
L. primulinum var. primulinum 142 L. circinnatum 383 M. garrettii 322
Limatodis rosea 481 L. microphyllum 383 M. hookeri 322
Limnocharis 171 L. salicifolium 383 M. insignis 322
L. flava 171 Lyonia 401 M. utilis 115
Limnophila 44 L. foliosa 401 M. yunnanensis 322
L. geoffrayi 44 L. ovalifolia 401 Maniltoa 334, 382
Lindera 196 L. ovalifolia var. foliosa 401 M. polyandra 382
Lindsaea 464 Lysimachia 471 Mansoa 23
L. ensifolia 464 L. congestiflora 471 M. hymenaea 23
Linostoma 328 L. deltoidea 434 Mansonia 113
L. decandrum 328 L. deltoidea var. cinerascens 434 M. gagei 113, 324
Lirianthe coco 366 L. fletcheri 31 Mappa denticulata 155
Liriodendron 116 Lysionotus 324 Maranthes 339
L. coco 366 L. serratus 323 Marantodes pumilum 390
L. figo 116 L. serratus var. pterocaulis 324 Marcania 69

509

ดรรชนีชือ่ วทิ ยาศาสตร์ สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย

Marcania grandiflora 69 Mesua 20, 230 Monochoria 276
Markhamia 104 M. ferrea 230 M. hastata 276
M. stipulata 104 Metrosideros citrina 268 M. hastata var. elata 276
Marsdenia 131 Michelia 116 M. vaginalis 276
M. floribunda 131 M. × alba 116 Monolophus 263
Marsilea 283 M. champaca 115 M. elegans 264
M. crenata 283 M. figo 116 M. saxicola 263
M. minuta 283 M. koordersiana 116 Monoon 174
M. quadrifolia 283 M. mediocris 116 M. membranifolium 174
Mayodendron igneum 47 Microchirita 396, 459 Monotropa 388
Maytenus 451 M. bimaculata 459 M. hypopithys 388
Medicia elegans 336 M. involucrata 215 M. uniflora 388
Medinilla 100, 101 M. oculata 459 Morinda 359
M. alpestris 101 M. rupestris 459 M. citrifolia 359
M. curtisii 101 M. tubulosa 459 M. coreia 359
M. elliptica 101 Microcos 294 M. nana 359
M. emarginata 101 M. laurifolia 295 M. pandurifolia 359
M. radicans 101 M. paniculata 294 M. pandurifolia var. oblonga 359
M. rubicunda 101 M. sinuata 406 M. pandurifolia var. tenuifolia 359
M. septentrionalis 98 M. tomentosa 245, 294 M. pubescens 359
M. varingiifolia 100 Microlepia 473 M. speciosa 195
Meesia serrata 132 M. speluncae 473 M. tomentosa 359
Megistostigma 465 Microsorum 62 M. umbellata 360
M. burmanicum 464 M. membranaceum 63 Moringa 343
Melaleuca 426 M. punctatum 26 M. oleifera 343
M. cajuputi 426 M. scolopendria 365 M. papyrifera 247
M. cajuputi subsp. cumingiana 425 Microstachys 405 Mucuna 456
M. cajuputi subsp. platyphylla 426 M. chamaelea 405 M. gigantea 457
M. cumingiana 425 Miliusa 75 M. gigantea subsp. plurisemina 457
Melanorrhoea usitata 373 M. velutina 75 M. macrocarpa 409
Melanthium indicum 412 Millettia 140 M. monosperma 457
Melastoma 105 M. atropurpurea 140 M. pruriens 456
M. alperstris 101 Millingtonia 259 M. pruriens var. hirsuta 457
M. constrictum 101 M. hortensis 259 M. pruriens var. utilis 457
M. divaricatum 294 Mimosa 357 M. stenoplax 457
M. hirtum 105 M. diplotricha 358 M. warburgii 456
M. malabathricum 105, 346 M. farnesiana 16 Mukia 184
M. malabathricum subsp. normale 105 M. invisa 358 M. gracilis 184, 185
M. pellegrinianum 106 M. juliflora 17 M. javanica 184, 185
M. radicans 101 M. leucocephala 15 M. maderaspatana 184, 185
M. rubicundum 101 M. pigra 358 M. maderaspatana var. gracilis 184
M. saigonense 106 M. pudica 357 Munchausia speciosa 477
M. sanguineum 346 M. pudica var. hispida 358 Munronia 351
M. varingiaefolium 100 M. pudica var. unijuga 358 M. humilis 351
Melica latifolia 153 M. rugata 401 M. pinnata 351
Melientha 287 M. saman 115 Muntingia 158
M. suavis 287 M. umbellata 333 M. bartramia 378
M. suavis subsp. macrocarpa 287 M. virgata 187 M. calabura 158
Melinis 440 Mimulus violaceus 395 Murdannia 447
M. repens 440 Mirabilis 228 M. bracteata 444
Melochia 199 M. jalapa 228 M. gigantea 447
M. corchorifolia 199 Mirasolia diversifolia 223 M. loriformis 444
M. umbellata 199 Missiessya wallichiana 181 Muricia cochinchinensis 317
Melodorum siamense 210 Mitragyna 22 Murraya 67
Melothria wallichii 173 M. diversifolia 22 M. exotica 67
Memecylon 294 M. speciosa 19 M. paniculata 67
M. caeruleum 294 Mitrastemon 18 Musa 27
Menyanthes indica 223 M. yamamotoi 18 M. acuminata 27
Merremia 121 Mitrephora 328 M. balbisiana 27
M. bambusetorum 120 M. keithii 31 M. carolinae 29
M. gemella 191 M. sirikitiae 329 M. glauca 29
M. hederacea 191 M. wangii 379 M. gracilis 30
M. hirta 120 M. winitii 329 M. lasiocarpa 28
M. mammosa 396 Mocanera grandiflora 361 M. laterita 29
M. peltata 478 Modecca pinnatisecta 442 M. ornata 29
M. tridentata 189 Molineria 153 M. ornata ‘Bronze’ 29
M. umbellata 232 M. capitulata 153 M. ornata ‘Red Salmon’ 29
M. verruculosa 121 Momordica 317 M. rosacea 29
M. vitifolia 121 M. charantia 343 M. rosea 29
Mesembryanthemum 234 M. charantia forma abbreviata 343 M. speciosa 29
M. cordifolium 234 M. cochinchinensis 317 M. superba 30
Mespilus bengalensis 157 M. subangulata 282 Musella 27, 30
Messerschmidia argentea 108 M. subangulata subsp. renigera 282 M. lasiocarpa 28

510

สารานกุ รมพืชในประเทศไทย ดรรชนีช่อื วิทยาศาสตร์

Musella lasiocarpa var. rubribracteata 28 Neptunia 271 Ophiorrhiza nana 147
Mussaenda 145 N. javanica 272 Ophioxylon serpentinum 371
M. erythrophylla 145 N. oleracea 271 Orchidantha 260
M. erythrophylla ‘Dona Trining’ 145 N. plena 271 O. fimbriata 260
M. frondosa 145 Nerium 365 O. foetida 260
M. philippica 145 N. antidysentericum 309 O. siamensis 260
M. philippica ‘Aurorae’ 145 N. divaricatum 305 Orchis susannae 214
M. philippica ‘Queen Sirikit’ 144 N. obesum 129 O. triplicata 475
Mycetia 130 N. oleander 65, 365 Oritrephes septentrionalis 98
M. basiflora 130 Neuropeltis 348 Oroxylum 312
Myrica 402 N. racemosa 348 O. indicum 312
M. esculenta 402 Neuwiedia 170 Orthosiphon 292
Myrioneuron microcephalum 195 Niebuhria siamensis 123 O. aristatus 292
Myristica 114 Notothixos 50 O. aristatus var. velteri 292
M. elliptica 114 N. malayanus 50 Osbeckia 478, 479
Myrmecodia 463 Nouettea cochinchinensis 390 O. aspericaulis 479
M. tuberosa 463 Nyctanthes 4 O. chinensis 479
M. tuberosa ‘Armata’ 463 N. aculeata 4 O. chinensis var. angustifolia 479
Myrmecophila sinuosa 171 N. arbor-tristis 4 O. cochinchinensis 105
Myrobalanus bellirica 403 N. sambac 344 O. nepalensis 479
M. citrina 402 Nymphaea 224 O. nepalensis var. albiflora 479
M. foetidissima 478 N. capensis var. zanzibariensis 224 O. rotundifolia 106
Myrtus cumini 461 N. lotus var. pubescens 225 O. saigonensis 106
M. tomentosa 292 N. mexicana 224 O. setoso-annulata 479
Nageia 85, 291 N. nouchali 224 O. stellata 479
N. motleyi 85, 291 N. pubescens 224, 225 O. thorelii 479
N. wallichiana 84, 291 N. rubra 225 Osmanthus 462
N. zeylanica 252 Nymphoides 224 O. fragrans 462
Naravelia 33 N. indica 223 Osmunda coronaria 461
N. eichleri 296 Nypa 114 O. zeylanica 277
N. laurifolia 33 N. fruticans 114 Ostodes 334
N. zeylanica 33 Nyssa 93 O. muricatus 149
Nauclea cadamba 22 N. javanica 93 O. paniculata 334
N. diversifolia 22 Ochna 171 O. paniculata var. katharinae 334
Nelumbo 225 O. integerrima 171 Osyris 135
N. lutea 225 O. kirkii 171 O. lanceolata 135
N. nucifera 225 O. thomasiana 171 O. speciosa 135
Neoachmandra 173 Ochrosia 177 Oudemansia lanata 83
N. wallichii 173 O. oppositifolia 177 Oxalis 283
Neoalsomitra 233 Ocimum 42 O. corniculata 283
N. angustipetala 233 O. aristatum 292 O. hedysaroides 283
N. clavigera 233 O. basilicum 42 O. sensitiva 20
N. plena 233, 234 O. gratissimum 42 O. triangularis 283
Neobalanocarpus 161 O. kilimandscharicum 42 Oxyspora 346, 347
N. heimii 160 O. tenuiflorum 42 O. balansae 347
Neocinnamomum 111 Odontadenia 227 O. curtisii 347
N. caudatum 110 O. macrantha 227 Oxystelma 110
Neohymenopogon 316 O. speciosa 227 O. esculentum 110
N. parasiticus 316 Oenothera octovalvis 447 O. esculentum var. alpini 110
Neolamarckia 22 Olax 215 O. secamone 110
N. cadamba 22 O. psittacorum 215 Pachycentria 100
Neolitsea 196 O. scandens 215 P. constricta 101
Neomarica 393 Oldenlandia 129, 275 P. varingaefolia 100
Neothorelia 273, 284 O. gracilis 129 Pachylarnax praecalva 117
N. laotica 273 Olea europaea 107 Pachyptera hymenaea 23
Nepenthes 453 Oleandra 65 Padbruggea 140
N. ampullaria 453 O. musifolia 65 Paederia 77
N. andamana 216 O. undulata 65 Pahudia xylocarpa 335
N. gracilis 453 Oncoba 88 Paliurus erforatus 90
N. kampotiana 216 O. spinosa 88 Pandanus 181
N. kerrii 216 Onosma 458 P. odoratissimus 181
N. kongkandana 216 O. burmanica 458 P. odorifer 181
N. mirabilis 454 O. echioides 458 P. tectorius 181
N. mirabilis var. echinostoma 454 Operculina 119, 227 Panicum 437, 438
N. sanguinea 453 O. petaloidea 227 P. amplexicaule 444
N. smilesii 216 O. riedeliana 227 P. maximum 437
N. suratensis 216 O. turpethum 121, 227 P. notatum 439
N. thorelii 216 Ophioglossum 179 P. oxyphyllum 438
Nephrodium diffractum 320 O. circinatum 383 P. patens 438
N. griffithii 40 O. pendulum 179 Paphiopedilum 367
Nephrolepis 63, 320 O. zeilanicum 40 P. appletonianum 368
N. hirsutula 320 Ophiorrhiza 147 P. barbigerum 368
N. radicans 63 O. lanceolata 87 P. barbigerum var. coccineum 368

511

ดรรชนีชือ่ วทิ ยาศาสตร์ สารานุกรมพืชในประเทศไทย

Paphiopedilum barbigerum var. lockianum 368 Pecteilis sagarikii 215 Phaseolus marinus 187
P. barbigerum var. sulivongii 368 P. susannae 214 Philydrum 271
P. bellatulum 368 Pedicularis 126 P. lanuginosum 271
P. callosum 367 P. siamensis 127 Phlogacanthus 462
P. callosum var. potentianum 368 P. thailandica 114 P. curviflorus 462
P. callosum var. sublaeve 368, 369 Pegia 5 Phoenix 261
P. concolor 368 P. nitida 5 P. loureiroi 261
P. esquirolei 368 P. sarmentosa 5 P. paludosa 261
P. exul 368 Peliosanthes 483 P. roebelenii 261
P. godefroyae 368 P. brevicoronata 483 Phyllagathis 51
P. godefroyae var. ang-thong 368 P. solanacea 136 P. hispida 51
P. godefroyae var. leucochilum 368 Peltophorum 209 P. nanakorniana 51
P. hirsutissimum 369 P. dasyrhachis 210 P. tuberosa 52
P. hirsutissimum var. esquirolei 368 P. dasyrhachis var. tonkinense 210 Phyllamphora mirabilis 454
P. niveum 367 P. pterocarpum 209 Phyllanthus 286
P. thaianum 367 Pemphis 205 P. acidus 341
P. vejvarutianum 368 P. acidula 205 P. collinsae 88
P. villosum 369 Pentace esquirolii 324 P. elegans 286
P. villosum var. annamense 369 Pentapetes 253 P. emblica 333
P. villosum var. boxallii 369 P. phoenicea 253 P. lingulatus 342
P. villosum var. densissimum 369 Pentaphragma 476 P. mirabilis 83
P. x concolor-bellatulum 368 P. begoniifolium 476 P. pulchroides 342
Papyrius papyrifera 247 P. horsfieldii 476 P. retusus 91
Paraboea 133, 134 P. winitii 476 P. ridleyanus 342
P. amplifolia 134 Pentas 88 P. sootepensis 334
P. bhumiboliana 322 P. lanceolata 87 P. taxodiifolius 163
P. burttii 134 Pentasacme 408 P. virosa 47
P. glabrisepala 134 P. caudatum 408 Phylloboea 134
P. multiflora 134 Peperomia 272 Phyllocarpus 242
P. pubicorolla 272 P. pellucida 272 P. riedelii 242
P. strobilacea 112 Pereskia 60 P. septentrionalis 242
Paradombeya 304 P. bleo 60 Phyllocyclus 239, 416, 473
P. burmanica 304 P. grandifolia 60 P. helferianus 239
P. sinensis 304 Pergularia glabra 136 P. minutiflorus 239
Parahemionitis 62 Periploca arborea 355 P. parishii 239
P. arifolia 62 P. esculenta 110 P. petelotii 239
P. cordata 62 Pertusadina 302 Phymatopteris 64
Paralepistemon 119 P. malaccensis 302 Phymatosorus 365
Parameria 97 Petraeovitex 348 P. scolopendria 365
P. laevigata 97 P. bambusetorum 348 Physalis 104, 206
P. polyneura 97 P. wolfei 348 P. angulata 206
Parashorea 65 Petrea 348 P. minima 206
P. buchananii 65 Petrocosmea 77 P. peruviana 206
P. densiflora 65 P. bicolor 328 Phyteuma begoniifolium 476
P. densiflora subsp. kerrii 65 P. heterophylla 77 Phytocrene 156
P. dussaudii 65 P. kerrii 77 P. bracteata 156
P. kerrii 65 P. kerrii var. crinita 77 Phytolacca 305
P. stellata 65 P. pubescens 324 P. americana 305
Parastemon 339 Phaius albus 397 P. americana var. rigida 305
P. microphylla 71 Phanera 96, 123, 431 Picrasma 38
Parinari 339 P. aureifolia 364 P. javanica 38
P. anamensis 339 P. bassacensis 97 Pierardia macrocarpa 378
Paris 180 P. bassacensis var. backeri 97 P. parviflora 340
P. chinensis 180 P. bracteata 249 Pilea 71
P. polyphylla var. chinensis 180 P. ferruginea 364 P. cadierei 71
Pariti 251 P. glauca 124 P. microphylla 71
Paritium 251 P. glauca subsp. tenuiflora 124 P. nummulariifolia 71
Parvatia brunoniana 188 P. integrifolia 190 Pinalia 217
Pasania harmandii 34 P. involucellata 431 P. amica 217
P. macphailii 39 P. kockiana 431 Pinus 398
Passiflora 41 P. lakhonensis 402 P. kesiya 398
P. edulis 41 P. nakhonphanomensis 429 P. merkusii 398
P. foetida 41 P. nervosa 427 Piper 407
P. penangiana 256 P. saigonensis 428 P. betle 407
P. quadrangularis 41 P. saigonensis var. gagnepainiana 428 P. chiangdaoense 407
P. siamica 41 P. saigonensis var. poilanei 428 P. nigrum 407
Pauldopia 371 P. siamensis 405 P. pellucidum 272
P. ghorta 370 P. similis 431 P. sarmentosum 407
P. javanica 86 P. sirindhorniae 424 Pirigara superba 225
Pavonia 81 P. wallichii 125 P. valida 14
Pecteilis 214 Pharus urceolatus 448 Pisonia 49
P. hawkesiana 214, 215 Phaseolus 186 P. aculeta 49
P. henryi 214 P. adenanthus 186 P. excelsa 48

512

สารานุกรมพืชในประเทศไทย ดรรชนชี อื่ วิทยาศาสตร์

Pisonia grandis 49 Polypodium speluncae 473 Putranjiva roxburghii 240
P. umbellifera 48 P. undulatum 65 Pyrenaria 351
Pistacia oleosa 158 Polyspora 352 P. diospyricarpa 351
Pistia 111 P. axillaris 352 P. diospyricarpa var. camelliiflora 351
P. stratiotes 111 Pometia 151 P. garrettiana 351
P. harmandianum 17 P. pinnata 151 P. jonquieriana 351
P. tenue 488 P. ridleyi 151 Pyrostegia 298
Pityrogramma 319 Pommereschea 425 P. venusta 298
P. calomelanos 319 P. lackneri 425 Pyrrhanthus littoreus 289
P. humilis 351 P. spectabilis 425 Pyrrosia 58
Planchonia 14 Ponerorchis monophylla 485 P. eberhardtii 382
P. valida 14 Pontederia crassipes 276 P. lanceolata 282
Platea lobbiana 145 P. hastata 276 P. lingua 382
Platycerium 179, 461 Porana 377 P. lingua var. heteractis 382
P. coronarium 461 P. bialata 166 P. longifolia 410
P. ridleyi 319 P. volubilis 377 P. nummulariifolia 234
Platycodon 142 Poranopsis 377 P. piloselloides 58
P. grandiflorus 142 Porpax 480 Quamoclit pennata 92
Plectranthus 465 P. elwesii 480 Quercifilix zeilanica 40
P. albicalyx 466 Pothos 189 Quercus 36
P. amboinicus 465 P. chinensis 154, 189 Q. cantleyana 38
P. bracteatus 465 P. macrocephalus 189 Q. cornea 37
P. helferi 465 P. neoroxburghii 189 Q. doichangensis 38
P. rotundifolius 465 P. scandens 154, 189 Q. falconeri 34
P. scutellarioides 465 Pouteria campechiana 139 Q. fenestrata 37
Pleione 484 Pratia begoniifolia 282 Q. ilex 218
P. maculata 484 Prismatomeris 148 Q. kingiana 36
P. praecox 484 P. griffithii 148 Q. lindleyana 36
Ploiarium 131 Prosopis 17 Q. lucidus 35
P. alternifolium 131 P. juliflora 17 Q. myrsinifolia 37
Pluchea 73 Protium 340 Q. oidocarpa 38
P. indica 73 P. serratum 340 Q. reinwardtii 35
Plumbago 122 Prunus 128 Q. rex 36
P. auriculata 122 P. cerasoides 128 Q. truncata 35
P. indica 122 Pseudechinolaena 448 Radermachera 47
P. zeylanica 122 P. polystachya 448 R. boniana 422
Podocarpus 85, 291 Pseudodissochaeta 98 R. eberhardtii 102
P. imbricatus 290 P. septentrionalis 98 R. glandulosa 102
P. neriifolius 290 P. subsessilis 98 R. hainanensis 259
P. pilgeri 291 Pseudodracontium 229 R. ignea 47
P. polystachyus 291 Pseudojaca 44 R. kerrii 103
P. wallichianus 84 Pseuduvaria 411 R. microcalyx 102
Pogonia foliosa 482 P. macrophylla var. sessilicarpa 411 R. pagetii 48
Poivrea constricta 312 P. sessilicarpa 411 R. peninsularis 103
Polyalthia 6, 174, 257 Pteris 321 Rafflesia 18, 224
P. cauliflora 115 P. belangeri 39 R. arnoldii 224
P. cauliflora var. wrayi 115 P. blumeana 321 R. kerrii 224
P. cerasoides 6 P. interrupta 274 Randia 93
P. stenopetala 449 P. ludens 320 R. fusca 93
Polygala 166, 167, 218 P. piloselloides 58 R. uliginosa 165
P. arillata 167 Pterisanthes 299 R. wittii 454
P. chinensis 167 P. cissioides 299 Ranunculus 32
P. ciliata 219 P. eriopoda 299 R. siamensis 32
P. karensium 167 P. polita 299 Rauvolfia 371
P. polifolia 167 Pterocarpus 242 R. cambodiana 372
P. venenosa 167 P. indicus 242 R. micrantha 371
Polygonatum 391 P. macrocarpus 242 R. serpentina 371
P. kingianum 391 P. santalinus 242 R. sumatrana 371
Polypodium bicuspe 222 Pterocephalodes 78 R. verticillata 372
P. dentatum 274 P. hookeri 78 Rauwenhoffia 31
P. evectum 386 P. siamensis 78 R. siamensis 210
P. heteractis 382 Pterocephalus 78 Ravenia 350
P. hirsutulum 320 P. hookeri 78 R. spectabilis 350
P. membranaceum 63 P. siamensis 78 Reevesia 83, 357
P. oxylobum 64 Pterophylla fraxinea 467 R. pubescens 357
P. palustre 379 Pterospermum 380 R. pubescens var. siamensis 357
P. persicifolium 62 P. cinnamomeum 154 Reinwardtia 94
P. quercifolium 15 P. diversifolium 380 R. indica 94
P. radicans 60 P. semisagittatum 77 Remirema 119
P. rhynchophyllum 64 Punica 197 R. bracteata 119
P. rigidulum 25 P. granatum 196 Remusatia 222
P. scolopendria 365 P. protopunica 197 R. garrettii 221
P. sinuosum 171 Putranjiva 240 R. pumila 221

513

ดรรชนีชือ่ วิทยาศาสตร์ สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย

Remusatia vivipara 222 Rotheca myricoides 300 Saraca indica 334, 432, 433
Rennellia 195 R. serrata 300 S. thaipingensis 433
R. elliptica 195 Rothmannia 454 Sarcostemma secamone 110
R. elongata 195 R. longiflora 305 Sarcotheca 358
R. microcephala 195 R. thailandica 310 S. glabra 358
R. morindiformis 195 R. wittii 454 S. laxa 358
R. speciosa 195 Rotula 107 Sasa 312
R. speciosa var. elongata 195 R. aquatica 107 Saurauia 135
Restio articulatus 5 Rourea 192 S. cauliflora var. calycina 413
Rhizanthes 18, 143 R. mimosoides 191 S. leprosa 413
R. infanticida 143 R. minor 192 S. napaulensis 135
R. zippelii 143 R. prainiana 192 S. pentapetala 135
Rhizophora caseolaris 380 Rubia 280, 283 S. roxburghii 415
R. corniculata 384 R. crassipes 283 S. tristyla 135
R. tagal 270 R. garrettii 283 Sauromatum 221
Rhodamnia 109 Rubus 451 Sauropus 91
R. kerrii 109 R. ellipticus 452 S. androgynus 287
Rhodocactus bleo 60 R. ellipticus forma obcordatus 451 S. heteroblastus 108
Rhododendron 59 R. ellipticus var. obcordatus 451 S. hirsutus 286
R. arboreum subsp. delavayi 59 R. nirveus 452 S. poomae 142
R. ciliicalyx 59 Ruellia 157 S. thorelii 410
R. ciliicalyx subsp. lyi 59 R. brevifolia 157 S. villosus 169
R. delavayi 59 R. chartacea 157 Scabiosa 78
R. delavayi var. peramoenum 59 R. simplex 157 S. siamensis 78
R. longiflorum 151 R. tuberosa 156 Scaevola 372
R. longiflorum var. bancanum 151 Russelia 244 S. aemula 372, 373
R. ludwigianum 59 R. equisetiformis 244 S. sericea 372
R. malayanum 60 Saccharum repens 440 S. taccada 372
R. moulmainense 59 Sageraea cauliflora 109 Scaphochlamys 126
R. simsii 59 Salacca 156 S. biloba 126
R. simsii var. mesembrinum 59 S. griffithii 156 S. biloba var. lanceolata 126
R. veitchianum 53 S. wallichiana 156 S. longifolia 126
Rhodoleia 212 S. zalacca 156 Sceura marina 430
R. championii 211 Salacia 56 Schefflera 349
Rhodomyrtus 292 S. chinensis 56 S. bengalensis 349
R. tomentosa 292 S. latifolia 56 S. elliptica 349
R. tomentosa var. parviflora 292 Salix 399 S. hypoleucoides 349
Rhus 346 S. tetrasperma 399 S. petelotii 349
R. chinensis 346 Salomonia 218 S. poomae 349
R. cobbe 157 S. cantoniensis 218 Schellolepis persicifolia 62
R. javanica var. chinensis 346 S. ciliata 219 Schima 346
Rhynchelytrum repens 440 S. kradungensis 218 S. wallichii 346
Rhynchoglossum 417 S. longiciliata 218 Schinziella 416
R. mirabilis 417, 418 S. thailandica 218 Schizaea 169, 170
R. obliquum 417 Salvinia 112 S. dichotoma 169
R. saccatum 417, 418 S. cucullata 112 S. digitata 170
Rhynchospora 1 S. natans 112 Schizocapsa 388
R. nervosa 1 Samanea saman 115 S. guangxiensis 449
R. nervosa subsp. ciliata 1 Sambucus 297 S. plantaginea 449
Ricinus 377 S. canadensis 297 Schleichera 159
R. communis 377 S. javanica 297 S. oleosa 158
Ridleyandra 94 S. simpsonii 297 S. trijuga 158
R. flammea 94 Santiria 34 Schoepfia 82
R. kerrii 94 S. kingii 34 S. fragrans 81
R. latisepala 94 Santisukia 103 S. jasminodora 82
Rivea obtecta 99 S. kerrii 103 Schoutenia 151
Rivina 293 S. pagetii 48 S. glomerata 151
R. brasiliensis 293 Sapindus fruticosus 136 S. glomerata subsp. peregrina 151
R. humilis 293 S. rubiginosus 345 S. kunstleri 436
Rondeletia 86 S. senegalensis 455 S. ovata 151
R. coccinea 86 Sapium 168, 315 Schrebera 331
R. odorata 86 S. baccatum 315 S. swietenioides 331
R. repens 345 S. cochinchinense 168 Sciodaphyllum ellipticum 349
R. speciosa 86 S. indicum 403 Scirpus 3
Rosa 395 Sapria 18 S. grossus 3
R. clinophylla 395 S. himalayana 18 Sclerochiton 220
R. helenae 395 S. poilanei 18 S. harveyanus 220
Roscoea gracilis 412 S. ram 18 Scoparia 4
Roseodendron 470 S. himalayana forma albovinosa 18 S. dulcis 4
Rotala 460 Saraca 432 Scopella 185
R. rotundifolia 460 S. asoca 420, 432 Scopellaria 185
Rotheca 212, 300 S. cauliflora 432 S. diversifolia 185
R. incisa 300 S. declinata 432 S. marginata 185

514

สารานุกรมพืชในประเทศไทย ดรรชนชี ่อื วิทยาศาสตร์

Scopellaria marginata var. penangense 185 Sirindhornia monophylla 485 Stemona phyllantha 417
Scopolia composita 86 S. pulchella 485 S. tuberosa 450
Scorodocarpus 23 Sloanea 397 Stenochlaena 379
S. borneensis 22 S. sigun 397 S. palustris 379
Scrotochloa 448 S. tomentosa 397 Stephanotis floribunda 131
S. tararaensis 448 Smithatris 7 S. jasminoides 131
S. urceolata 448 S. supraneeanae 387 Stephegyne speciosa 19
Scurrula 49 Solandra 185 Sterculia 247
S. ferruginea 49 S. grandiflora 185 S. balanghas 248
Scyphiphora 122 S. lobata 443 S. colorata 252
S. hydrophyllacea 122 S. maxima 185 S. foetida 248
Secamone 190 Solena 174 S. lanceolata 251
S. aegyptiaca 190 S. heterophylla 174 S. monosperma 66, 247
S. villosa 190 Somrania 78 S. parviflora 248
Sedum 317 S. albiflora 78, 78 S. pexa 248
S. susannae 317 S. flavida 78 S. bunius 341
S. susannae var. macrosepalum 317 S. lineata 78 S. littorea 447
Selliguea 64 Sonerila 420, 421 S. spinifex 447
S. hirsuta 64 S. calophylla 420 Streblus 73
S. oxyloba 64 S. dongnathamensis 421 S. asper 73
S. rhynchophylla 64 S. erecta 302 S. ilicifolius 74
Senecio pseudochina 272 S. griffithii 421 S. macrophyllus 74
Senegalia 15, 400, 401 S. helferi 421 S. taxoides 74
S. rugata 401 S. integrifolia 421 Streptocarpus 396
S. thailandica 17 S. maculata 268 S. orientalis 396
Senna 82, 374, 434 S. moluccana 140 S. saxorum 396
S. alata 137 S. violifolia 421 Streptoechites 345
S. fruticosa 82 Sonneratia 380 S. chinensis 345
S. hirsuta 287 S. alba 381 Streptolirion 281
S. occidentalis 138 S. caseolaris 380 S. volubile 281
S. siamea 82 S. griffithii 381 S. volubile subsp. khasianum 281
S. spectabilis 82 S. ovata 380 Striga 126, 446
S. sulfurea 152 Sophora 330 S. asiatica 446
S. surattensis 152 S. alopecuroides 330 S. masuria 446
S. timoriensis 82 S. prazeri 330 Strobocalyx 42
S. tora 137 Sopubia 126 S. arborea 42
Serissa 77 Spathodea 104 Strophanthus 95
S. foetida 77 S. campanulata 104 S. gratus 95
S. japonica 77 S. glandulosa 102 S. preussii 95
Shirakia 403 S. igneum 47 Strychnos 431
S. cochinchinensis 168 S. stipulata 104 S. nux-blanda 431
Shirakiopsis 403 S. stipulata var. kerrii 104 S. nux-vomica 431
S. indica 403 S. stipulata var. pierrei 104 Styphelia 85
Shorea 65, 299 Spathoglottis 471 S. malayana 85
S. assamica 404 S. affinis 471 S. malayana var. novoguineensis 85
S. assamica subsp. globifera 404 S. hardingiana 471 Suaeda 130
S. curtisii 405 S. plicata 471 S. maritima 130
S. globifera 404 Spatholirion 391 Sumbavia 156
S. macroptera 131 S. calcicola 391 Sumbaviopsis 156
S. obtusa 180 S. ornatum 391 S. albicans 155
S. ochrophloia 404 Sphagneticola 13 Sunaptea odorata 301
S. robusta 420 S. trilobata 13 Suregada 74
S. roxburghii 299 Spinifex 447 S. multiflora 74
S. siamensis 373, 420 S. littoreus 447 Swertia 441
Siamanthus 404 S. squarrosus 447 S. angustifolia 441
S. siliquosus 404 Spirolobium 313 S. angustifolia var. pulchella 441
Sida capitata 249 S. cambodianum 313 S. calcicola 441
S. indica 331 Spondias 332 S. striata 441
S. megapotamica 126 S. bipinnata 332 Symingtonia 316
S. persica 34 Stachytarpheta 301 S. populnea 316
Silphium trilobatum 13 S. jamaicensis 301 Symphyllia siletiana 311
Sindechites 345 Stahlianthus 7 Syzygium 460, 461
S. chinensis 345 Staphylea indica 40 S. campanulatum 150
Sindora 335 Stauntonia 188 S. campanulatum var. longistylum 150
S. cochinchinensis 335 S. brunoniana 188 S. cinereum 461
S. coriacea 335 Stelechocarpus 109 S. cumini 461
S. echinocalyx 335 S. cauliflorus 109 S. formosum 127
S. siamensis 335 Stemona 98 S. siamense 127
S. siamensis var. maritima 335 S. aphylla 98 Tabebuia 470
Siphonodon 337 S. burkillii 269 T. argentea 470
S. celastrineus 336 S. collinsiae 450 T. aurea 470
Sirindhornia 485 S. involuta 98 T. chrysantha 470
S. mirabilis 485 S. kerrii 98 T. chrysotricha 470

515

ดรรชนีชือ่ วทิ ยาศาสตร์ สารานกุ รมพชื ในประเทศไทย

Tabebuia ochracea subsp. neochrysantha 470 Thelasis 26 Tribounia 324
T. pallida 470 T. pygmaea 26 T. grandiflora 325
T. rosea 470 Thelypteris interrupta 274 T. venosa 325
Tabernaemontana 308 Theobroma 69 Tribrachya morindiformis 195
T. bufalina 293 T. augustum 201 Tricholobus cochinchinensis 186
T. cerifera 308, 309 T. cacao 69 Trichomanes solidum 289
T. divaricata 305 Thepparatia 98 Trichosanthes 80
T. macrocarpa 307 T. thailandica 97 T. inthanonensis 80, 81
T. pachysiphon 308, 309 Thespesia 314 T. pilosa 80
T. pandacaqui 308 T. lampas 253, 314 T. pilosa var. roseipulpa 80
Tabernaemontana ‘White Moon’ 308 T. populnea 314 T. pubera 80
Tacca 388 Thevetia peruviana 376 T. pubera subsp. rubriflos 80, 81
T. chantrieri 388 Thismia 304 T. pubera subsp. rubriflos var. fissisepala 80
T. integrifolia 393 T. alba 304 T. quinquangulata 80
T. leontopetaloides 198, 388 T. gardneriana 304 T. rubriflos 80
T. palmata 230 T. javanica 304 T. scabra 184
T. plantaginea 449 Thottea 467 T. tricuspidata 80
Tainia 393 T. parviflora 467 T. tricuspidata subsp. javanica 80
T. speciosa 393 T. tomentosa 467 T. tricuspidata subsp. javanica var. flavofila 80
Talauma 116 Thryallis gracilis 297 Trichospermum 249
Talipariti 250 Thunbergia 374 T. javanicum 249
T. macrophyllum 254 T. alata 395 T. pulchrum 70
T. pernambucense 251 T. colpifera 374 Tridynamia 166, 377
T. tiliaceum 251 T. grandiflora 374, 406 T. bialata 166
T. tiliaceum var. pernambucense 251 T. laurifolia 374, 406 Trigonia 137
Tamilnadia 165 T. papilionacea 120 Trigoniastrum 137
T. uliginosa 165 Thunia 397 T. hypoleucum 137
Tapanava chinensis 154 T. alba 397 Trigonobalanus 38
Tapeinochilos 487 T. alba var. bracteata 397 T. doichangensis 38
T. ananassae 487 Thysanolaena 153 Trigonostemon 385
Tarenaya 284 T. latifolia 153 T. flavidus 385
T. hassleriana 284 Tiliacora 190 T. heterophyllus 385
Taxillus 49 T. acuminata 190 T. laevigatus 385
Taxotrophis ilicifolius 74 T. racemosa 190 T. reidioides 385
Taxus 333 T. triandra 72, 190 T. thyrsoideus 385
Tecoma 194 Timonius 180 Trimezia 393
T. capensis 194 T. corneri 180 Trimezia sp. 393
T. stans 194 T. corneri var. penangianus 180 Trisepalum 134
Tectaria 40 T. flavescens 180 T. strobilaceum 112
T. griffithii 40 Tinomiscium 72 Tristania 53
T. rockii 40 T. petiolare 72 T. burmanica var. rufescens 53
T. zeilanica 40 Tithonia 223 T. merguensis 75
Terania frutescens 218 T. diversifolia 223 Tristaniopsis 53
Terminalia 402 T. rotundifolia 223 T. burmanica 53
T. alata 366 Tolypanthus 50 T. burmanica var. rufescens 53
T. bellirica 403 T. lageniferus 50 T. merguensis 75
T. calamansanai 397 T. pustulatus 50 Tristellateia 370
T. chebula 403 Toona 358 T. australasiae 370
T. chebula var. nana 403 T. ciliata 358 Triumfetta 81, 254
T. chebula var. tomentella 403 Torenia 395 T. annua 254
T. citrina 402 T. asiatica 395 T. cana 254
T. foetidissima 478 T. cordifolia 42 T. pilosa 254
T. mucronata 165 T. flava 348 Trophis taxoides 74
T. nigrovenulosa 84 T. fournieri 395 Turnera 226
T. pierrei 267 T. hirsutissima 323 T. subulata 226
T. triptera 84 T. pierreana 323 T. ulmifolia 226
Ternstroemia pentapetala 135 T. ranongensis 323 Tylanthera tuberosa 52
Tetracera 367 T. siamensis 323 Typha 208
T. indica 367 T. thailandica 323 T. angustifolia 208
T. loureiri 367 T. violacea 395 Typhonium 221
T. sarmentosa 367 Tournefortia argentea 108 T. roxburghii 221
T. sarmentosa var. loureiri 367 Toxocarpus 190 Ugena microphylla 383
T. scandens 367 T. villosus 190 Unona stenopetala 449
Tetrastigma 18, 224 Trachelospermum 149 U. suaveolens 52
T. harmandii 18 T. asiaticum 149 U. wrayi 115
T. laoticum 18 T. lucidum 149 Urena 81
T. papillosum 143 Trachycarpus 92 U. lobata 81
T. pedunculare 143 T. oreophilus 92 Urobotrya siamensis 287
Teucrium 43 Tragia burmanica 464 Urostigma cuneatum 71
T. scabrum 43 T. chamaelea 405 Utricularia 406
T. altifrons 257 Trewia nudiflora 338 U. bifida 406
Thailentadopsis 488 Triadica 168 U. delphinioides 148
T. tenuis 488 T. cochinchinensis 168 U. delphinioides var. minor 148

516

สารานุกรมพชื ในประเทศไทย ดรรชนีช่อื วิทยาศาสตร์

Utricularia hirta 445 Vitex vestita 176 Zingiber olivaceum 79
Uvaria 31, 411 Volkameria 423 Z. ottensii 79
U. cerasoides 6 V. inermis 422 Z. zerumbet 79
U. cherrevensis 210 Walidda antidysenterica 309 Zinnia 226
U. dulcis 211 Wallichia 183 Z. elegans 226
U. grandiflora 364 W. caryotoides 183 Z. violacea 226
U. grandiflora var. flava 364 W. disticha 183
U. lurida 31 W. marianneae 183 517
U. odorata 12 W. trilobata 13
U. rufa 305 Weinmannia 467
U. siamensis 210 W. blumei 467
U. velutina 75 W. fraxinea 467
U. villosa 75 Whitfordiodendron 140
Vaccinium 129 Wightia 127
V. viscifolium 129 W. borneensis 127
Vachellia 15, 16 W. speciosissima 127
V. farnesiana 16 Wikstroemia 85, 254
V. harmandiana 17 W. dolichantha 328
V. chinensis 84 W. dolichantha var. effusa 328
Vallaris 135, 136 W. indica 255
V. glabra 136 W. nutans 254, 255
V. solanacea 136 W. polyantha 254, 255
V. cochinchinensis 66 Winitia 109
Vanilla 417 W. cauliflora 109
V. pilifera 417 W. expansa 109
V. planifolia 417 Wormia excelsa 413
Vatica 301, 361 W. suffruticosa 413
V. bella 410 Wrightia 353
V. cinerea 301 W. antidysenterica 309, 353
V. diospyroides 113 W. arborea 353, 355
V. harmandiana 301 W. dubia 354
V. helferi 23 W. karaketii 354
V. maingayi 113 W. kwangtungensis 355
V. mangachapoi 410 W. laevis 356
V. mangachapoi subsp. obtusifolia 410 W. lanceolata 354
V. obtusifolia 410 W. lecomtei 355
V. odorata 301, 302 W. poomae 355
V. philastreana 196 W. pubescens 353, 355
V. thorelii 196 W. religiosa 355
Veratrum 180 W. siamensis 354, 355
V. malayanum 3 W. sirikitiae 355
Verbena jamaicensis 301 W. tokiae 355
Verbesina chinensis 147 W. viridiflora 356
V. prostrata 43 Wrightia spp. 355, 356
Vernicia 343 Xanthium 8
V. fordii 343 X. strumarium 8
V. montana 343 Xenostegia 189
Vernonia 42 X. tridentata 189
V. arborea 42 Ximenia borneensis 22
Vidalasia 93 Xolisma foliosa 401
V. fusca 93 Xylia 151
Vietnamosasa 312 X. kerrii 150
V. pusilla 312 X. xylocarpa 150
Vigna 186 X. xylocarpa var. kerrii 150
V. adenantha 186 Xyris 16
V. angularis 186 X. bancana 16
V. luteola 186 X. bituberosa 17
V. marina 187 X. indica 16
V. radiata 186 X. kradungensis 443
V. umbellata 186 Zamia 236
V. unguiculata subsp. sesquipedalis 186 Zanonia clavigera 233
Vinca rosea 313 Z. macrocarpa 215
Visenia umbellata 199 Zehneria 174
Vitex 176, 348 Z. bodinieri 174
V. agnus-castus 176 Z. marginata 185
V. cochinchinensis 455 Z. tenuispica 174
V. longisepala 91 Z. wallichii 173
V. pierrei 455 Zingiber 78, 79
V. pinnata 176 Z. junceum 394
V. rotundifolia 90 Z. larsenii 79
V. siamica 5 Z. montanum 79
V. trifolia 90 Z. newmanii 79
V. trifolia subsp. litoralis 90 Z. officinale 79



ทปี่ รึกษา อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ปา่ และพันธ์พุ ืช
นายธญั ญา เนตธิ รรมกลุ รองอธิบดกี รมอุทยานแห่งชาติ สตั วป์ ่า และพันธ์พุ ชื
นายสมหมาย กิตยากุล รองอธิบดกี รมอทุ ยานแห่งชาติ สัตว์ปา่ และพนั ธพ์ุ ชื
นายอดศิ ร นุชดำ� รงค์ ผู้อำ� นวยการส�ำนักวจิ ยั การอนรุ กั ษป์ า่ ไมแ้ ละพนั ธุ์พืช
นายณรงค์ มหรรณพ นกั พฤกษศาสตรอ์ าวุโส ส�ำนักงานหอพรรณไม้
นายจำ� ลอง เพ็งคล้าย นักพฤกษศาสตร์อาวุโส ส�ำนกั งานหอพรรณไม้
นางกอ่ งกานดา ชยามฤต นักพฤกษศาสตร์อาวุโส ส�ำนกั งานหอพรรณไม ้
นางลีนา ผพู้ ฒั นพงศ ์

ผ้เู รยี บเรียง นายราชนั ย์ ภู่มา

ออกแบบรปู เลม่ นายปรชี า การะเกตุ

ประสานงาน นางสาวนันท์นภสั ภทั รหริ ัญไตรสนิ

สำ� นกั งานหอพรรณไม้
นายวิชัย อ่อนนอ้ ม หัวหนา้ สำ� นกั งานหอพรรณไม้
นายสมราน สดุ ดี
นายปิยชาติ ไตรสารศรี
นายฤทธชิ ัย พลู พนัง
นายวรดลต์ แจ่มจ�ำรญู
นายศกั ด์ชิ ยั ทองนาค
นายนิมติ ร์ รกั ธงชยั
นายทนงศักดิ์ จงอนุรักษ์
นายพาโชค พูดจา
นายทวีโชค จำ� รสั ฉาย
นางสาวนันทวนั สปุ นั ตี
นางสาวนยั นา เทศนา
นางสาวสุคนธท์ พิ ย์ ศิรมิ งคล
นายมานพ ผู้พฒั น์
นางสาวโสมนสั สา แสงฤทธ์ิ
นายสคุ ดิ เรืองเรื่อ
นายบารมี สกลรกั ษ์
นางสาวศวิตา อยู่ประเสริฐ
นางอรทัย เกดิ แกว้

ค�ำขอบคุณ

ผู้เรียบเรียงขอขอบคุณท่านที่ได้ให้การสนับสนุนด้านต่าง ๆ ส�ำหรับค�ำแนะน�ำ ตรวจสอบชนิดพืช
ภาพประกอบ และขอ้ มลู บางสว่ น ไดแ้ ก่ Alan Paton สกลุ Petraeovitex Ashley Egan Amphicarpaea
ferruginea Bob Harwood ให้ค�ำปรึกษาพืชหลายชนิด Brigitta Duyfjes วงศ์ Cucurbitaceae
Colin Pendry วงศ์ Polygalaceae David Middleton วงศ์ Apocynaceae และ Gesneriaceae
David Simpson วงศ์ Cyperaceae และกกแกว้ Hans-Joachim Esser วงศ์ Araliaceae, Rutaceae
และสกลุ Croton Hans Bänziger วงศ์ Rafflesiaceae, Lardizabalaceae และ Aristolochia
baenzigeri Hubert Kurzweil Calanthe cardioglossa Jana Leong-Skornickova สกุล
Gagnepainia John Mood วงศ์ Zingiberaceae Lahiru Wijedasa วงศ์ Memecylaceae และ
Hanguana thailandica Mark Newman สกลุ Globba Martin Callmander สกลุ Pandanus
Matti Niissalo วงศ์ Hanguanaceae นางสาวกาญจนา พฤษพันธ์ Ilex micrococca นายปิยเกษตร
สขุ สถาน สกลุ Impatiens และนายสมราน สุดดี ตรวจสอบพชื และกล้วยไมบ้ างชนิด

ขอขอบคุณผู้อนเุ คราะหภ์ าพประกอบบางสว่ นในบท “เจา้ ฟ้านกั อนรุ ักษ”์ ได้แก่ โครงการอนรุ ักษ์
พันธุกรรมพืชอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� ริ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี Andrew
McRobb (สวนพฤกษศาสตร์ควิ ) นายปยิ ชาติ ไตรสารศรี และนายประกติ มณวี ัฒนเศรษฐ์

ขอขอบคณุ นกั วจิ ยั และนกั พฤกษศาสตรท์ งั้ ชาวไทยและตา่ งประเทศ ทไี่ ดศ้ กึ ษาวจิ ยั ดา้ นพชื ของไทย
และตพี มิ พเ์ ผยแพรผ่ ลงานในหนงั สอื และวารสารตา่ ง ๆ ทผ่ี เู้ รยี บเรยี งใชใ้ นการอา้ งองิ ขา้ ราชการและเจา้ หนา้ ท่ี
สำ� นกั งานหอพรรณไมท้ กุ ทา่ นสำ� หรบั ความรว่ มมอื และชว่ ยเหลอื ดา้ นตา่ ง ๆ นายฤทธชิ ยั พลู พนงั ตรวจทาน
ขอ้ มลู เจา้ ฟา้ นกั อนรุ กั ษแ์ ละบทนำ� นายเสกสรร ไกรทองสขุ และนางสาวเบญจลกั ษณ์ ชนื่ เจรญิ สบื คน้ ขอ้ มลู
พืชวงศก์ อ่ และเฟนิ บางชนิด

สุดทา้ ยนี้ ขอขอบคณุ ผสู้ นบั สนนุ ขอ้ มลู พืชและผอู้ นเุ คราะหภ์ าพทกุ ทา่ น นางสาวศวิตา อยู่ประเสรฐิ
และนางสาวพรเพญ็ สภุ าโชค ในการจดั ทำ� ดรรชนชี อื่ วทิ ยาศาสตรแ์ ละดรรชนชี อื่ ไทย และสำ� หรบั การอา่ น
ตรวจทานเนอื้ หาและพิสจู นอ์ กั ษรอย่างวริ ิยะอตุ สาหะ โดยนางสาวนันท์นภัส ภัทรหิรญั ไตรสนิ นางสาว
รัมภ์รดา มบี ญุ ญา และนางสาวเทพวลี คะนานทอง

สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบบั ย่อ)

(Concise Encyclopedia of Plants in Thailand)

เฉลิมพระเกียรติสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี
ทรงเจรญิ พระชนมายุ 60 พรรษา

ขอ้ มลู ทางบรรณานุกรมของสำ� นกั หอสมดุ แห่งชาติ

National Library of Thailand Cataloging in Publication Data
ราชนั ย์ ภู่มา.

สารานุกรมพชื ในประเทศไทย (ฉบับย่อ) เฉลิมพระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงเจริญพระชนมายุ 60
พรรษา.-- กรุงเทพฯ : ส�ำนักงานหอพรรณไม้ ส�ำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม, 2559.

517 หน้า.
1. พชื --สารานุกรม. I. ชื่อเรอื่ ง.
580.3
ISBN 978-616-316-300-4

สงวนลิขสทิ ธิ์ พ.ศ. 2559
จ�ำนวนพมิ พ์ 2500 เลม่
หนงั สือเผยแพร่ หา้ มจำ� หน่าย
พมิ พท์ ี่ : โรงพมิ พส์ �ำนกั งานพระพุทธศาสนาแหง่ ชาติ
314-316 ถนนบำ� รุงเมือง เขตปอ้ มปราบศัตรูพา่ ย กรุงเทพฯ 10100

สำ� นกั งานหอพรรณไม้ สำ� นกั วิจัยการอนุรกั ษ์ปา่ ไมแ้ ละพันธ์ุพืช
กรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั ว์ปา่ และพนั ธุพ์ ืช
กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดลอ้ ม

ผู้สนับสนุนขอ้ มูล “เจ้าฟา้ นกั อนุรกั ษ”์

ศวิตา อยปู่ ระเสริฐ และมานพ ผ้พู ัฒน์

ผสู้ นบั สนุนข้อมูลพชื

นันทน์ ภัส ภัทรหริ ัญไตรสิน กระโถนฤๅษี กระโถนนางสีดา กระโถนพระราม กระทงุ บวบเหล่ยี ม กากหมากตาฤๅษี ขนนุ ดนิ
ดอกแมงกระพรนุ เถาโคมกระดิง่ บวั ผดุ สายน้�ำค้าง สีเสยี ดนำ้� เอื้องนิลเหลือง นันทวนั สุปันตี งวงชุ่ม พุดทงุ่ เมี่ยงผี นัยนา เทศนา
กระสนุ พระอนิ ทร์ ลน้ิ มงั กร วา่ นน�้ำทอง วา่ นสลี ากลบี ผอม สงิ โตพดั สที อง สงิ โตพทู่ อง สงิ โตหนวดยาว หางแมงเงา เออ้ื งกลบี เกลยี ว
เอื้องคีรวี ง เอ้อื งสายเสรติ เอื้องแสม้ ้าเขาหลวง ผาทิพย์ ชว่ ยเนียม กลีบมา้ ลม กระแตไตไ่ ม้ กระปรอกเลก็ กดู ตน้ กดู โยง จอกหูหนู
โชน ตานซ่าน ตานทราย ตาลมังกร ตีนมือนกเขา นาคราช ผักกูดหม่อน ผักกูดด�ำ ผักตีนกวาง พญานาคราช เฟินก้านด�ำ
(Adiantum latifolium) เฟินเงิน ลิเภายงุ่ ลิเภาหางไก่ ยายแพก ห่อขา้ วสีดา หางกะลิง แหนแดง พาโชค พดู จา ระไม สมอดีงู
มานพ ผู้พัฒน์ กกรังกา กระดุมทองเลื้อย กระดุมไพลิน กล้วยกบ กล้วยกระแต แก้วน�้ำค้าง ขมหิน จอกกระแต
จนั ทน์กะพอ้ แดง จาก จากเขา ดาวกระจาย (Cosmos caudatus, C. sulphureus) ต้อยติง่ ถั่วไมยรา ทองอุไร น�้ำดบั ไฟ บวั เผื่อน
บวั หลวง ผักนมหิน มว่ งบาลา สยาขน สยาขาว สยาเหลือง รัมภร์ ดา มีบญุ ญา ถั่วเขียว ถ่วั นก ถั่วแป๋ ถว่ั ผี ถว่ั เล มะกล�่ำเผอื ก
หนอนตายอยาก (Clitoria hanceana) สุคนธ์ทิพย์ ศิริมงคล ตองกง หญ้ากินนี หญ้าขี้ครอก หญ้าไข่เหา
หญ้าไข่เหาดอกแน่น หญ้าไข่เหาหลวง หญ้าไซ หญ้าปล้อง หญ้าปากควาย หญ้าลอยลม หญ้าหลังเม่น หญ้าเหนียวหมา

หญา้ เหล็กนกคุม่ สุคิด เรืองเร่ือ ตะแบกกราย ตะแบกเลอื ด สกณุ ี สมอพิเภก อู่ชด โสมนัสสา แสงฤทธ์ิ กูดดอย กดู ใบพชี
กดู หางค่าง กระปรอกนมแมว กระปรอกสิงห์ ผกั ขาเขยี ด เฟินใบมะขามเลก็ ลเิ ภาใหญ่ วา่ นกลบี แรด หวั อา้ ยเปด็ โหราผกั กดู

รายชอื่ ผถู้ า่ ยภาพพร้อมอกั ษรย่อ NN = ณรงค์ นันทะแสน SK = สรุ ชาติ เกียรตพิ ันธุ์
NP = นันทน์ ภัส ภัทรหริ ญั ไตรสนิ SN = สทุ ธิรักษ์ นงแกว้
AM = Alan Mauric NS = นันทวรรณ สปุ ันตี SR = สคุ ดิ เรอื งเรือ่
AS = อรุณ สินบำ� รุง NT = นัยนา เทศนา SSa = โสมนัสสา แสงฤทธ์ิ
BC = ภานุมาศ จันทรส์ วุ รรณ OK = อรทัย เกดิ แก้ว SSae = สขุ สนั ต์ แซ่มา่
BD = Brigitta E.E. Duyfjes OP = อ้อพร เผือกคลา้ ย SSi = สุคนธ์ทิพย์ ศิรมิ งคล
BH = Bob Harwood PC = ผาทพิ ย์ ชว่ ยเนียม SSu = ศริ ิพร ซึงสนธพิ ร
CK = ชรินทร์ เกษตรลกั ษมี PI = ปาจรีย์ อินทะชบุ TB = ธีรวัฒน์ บญุ ทวคี ณุ
CN = ชวลติ นิยมธรรม PK = ปรีชา การะเกตุ TJ = ทวโี ชค จำ� รสั ฉาย
CP = Christian Puff PM = ประกติ มณวี ัฒนเศรษฐ์ TP = ธรรมรตั น์ พุทธไทย
CT = เชดิ ศักด์ิ ทัพใหญ่ PPh = พงษศ์ ักดิ์ พลเสนา TT = ธรรมนญู เต็มไชย
DM = David Middleton PPr = ภัทธรวรี ์ พรมนัส TU = Tim Utteridge
HB = Hans Bänziger PPu = พาโชค พดู จา TW = ธวชั ชัย วงศป์ ระเสรฐิ
JM = John Mood PR = ประทปี โรจนดิลก VC = วรดลต์ แจ่มจำ� รูญ
KJ = กนั ย์ จ�ำนงค์ภกั ดี PT = ปยิ ชาติ ไตรสารศรี WW = วลยั พร วศิ วชยั วัฒน์
MB = Martin van de Bult RM = รัมภร์ ดา มบี ญุ ญา YD = ยทุ ธนา ดีสวน
MP = มานพ ผพู้ ัฒน์ RP = ราชนั ย์ ภู่มา
MS = มงคล สาฟวู งศ์ SG = Simon Gardner
MT = มนตรี ธนรส
NK = ณรงค์ คณู ขุนทด