ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับการเงินและการลงทุน

อาจมาจากการเพิ่มข้ึนของราคาปจจัยการผลิต เชน คาจางแรงงาน หรือ การเกิดภัยพิบัติทางธรรมชาติ
ในบางกรณี ผูประกอบการมีความตองการกําไรเพิ่มข้ึน จึงอาจรวมกลุมกันลดปริมาณการผลิต เพ่ือใหอุปทาน
สินคาลดลง จนเปนแรงกดดันเงินเฟอ นอกจากนี้ เงินเฟอลักษณะน้ียังอาจมีสาเหตุมาจากการเปลี่ยนแปลง
ของราคาสินคานําเขา เชน ราคาน้ํามัน ซึ่งอาจปรับเพิ่มตามราคาในตลาดโลก หรือผลของการเปล่ียนแปลง
อัตราแลกเปลี่ยน

ในความเปนจริง เงินเฟอไมไดเปนสิ่งเลวรายเสมอไป ถาหากเปนเงินเฟออยางออนๆ (mild inflation)
ซ่ึงอยูในระดับรอยละ 2–3 ก็จะชวยกระตุนเศรษฐกิจไดดี เน่ืองจากจะชวยสรางแรงจูงใจใหผูผลิตมีการ
ลงทุนขยายการผลิต และการจางงาน สงผลใหเกิดการขยายตัวทางเศรษฐกิจ แตหากเกิดภาวะเงินเฟอ
สูงข้ึนอยางตอเนื่อง จะสงผลใหอํานาจซ้ือของประชาชนลดลง กลาวคือ ในจํานวนเงินที่เทาเดิม ประชาชน
สามารถซ้ือสินคาและบริการไดในปริมาณที่ลดลง บริษัทบางแหงจะเร่ิมขายสินคาและบริการไดนอยลง
ซึ่งจะตามมาดวยการลดราคาสินคา และลดการผลิตลงในทายที่สุด โดยผลกระทบไมไดจํากัดเพียงแคแนวโนม
ความสามารถในการทํากําไรของบริษัทเหลาน้ันลดลง แตการปรับลดการผลิต จะสงผลตอการจางงาน
และจะกระทบไปถึงภาพรวมการขยายตัวทางดานเศรษฐกิจอีกดวย ดังน้ัน เม่ือสถานการณเปนเชนนี้ ก็จะ
ผลักดันใหธนาคารกลาง ย่ืนมือเขามาดูแลใหอัตราเงินเฟออยูในเปาหมายที่กําหนด เพื่อไมใหเปนอุปสรรค
ตอการขยายตัวทางเศรษฐกิจ โดยการปรับขึ้นอัตราดอกเบ้ียนโยบาย อยางไรก็ตาม การที่อัตราดอกเบ้ีย
มีแนวโนมปรับตัวสูงข้ึนอยางตอเนื่อง จะสงผลกระทบในเชิงลบตอภาวะตลาดโดยรวม เน่ืองจากผูลงทุน
สวนหนึ่งจะหันไปฝากเงินเพ่ิมข้ึน เพราะวามีผลตอบแทนที่สูงข้ึน ดังน้ัน ทําใหความตองการลงทุนใน
ตราสารทุนลดลงจนสงผลใหราคาหุนปรับตัวลดลง ดังนั้น สามารถสรุปไดวาอัตราดอกเบ้ียและราคาหุนมี
ความสัมพันธแบบผกผันกัน

ภาวะที่ตรงขามกับเงินเฟอ เรียกวา ภาวะเงินฝด (deflation) ก็ไมถือวาดี เพราะเปนภาวะท่ีระดับ
ราคาสินคาและบริการท่ัวไปลดต่ําลงเร่ือยๆ อันเน่ืองมาจากความตองการโดยรวมมีนอยเกินไป ไมสามารถ
ดูดซับปริมาณสินคาและบริการที่ผลิตออกมา กรณีน้ี ผูผลิตก็จําตองลดราคาสินคาเชนกัน เพื่อที่จะทําให
สินคาขายได และอาจรวมไปถึงการลดปริมาณการผลิตลง ซึ่งจะสงผลใหการจางงานตองลดลงตามไปดวย
และกระทบเปนลูกโซไปถึงเศรษฐกิจโดยรวม

การวางงาน

เนื่องดวยแรงงานเปนปจจัยการผลิตท่ีสําคัญในระบบเศรษฐกิจ ดังน้ัน การวางงาน (unemployment)
ซึ่งเปนภาวะท่ีบุคคลในวัยทํางานมีความเต็มใจ หรือสมัครใจท่ีจะทํางาน แตไมสามารถหางานทําได จึงถูก
นํามาใชเปนตัวชี้วัดที่สําคัญทางเศรษฐกิจของประเทศวากําลังเปนไปในทิศทางที่ขยายตัวหรือหดตัว
โดยการพิจารณาจากอัตราการวางงาน (unemployment rate) ซึ่งเปนตัวเลขที่แสดงถึงรอยละของผูวางงาน
ในระบบเศรษฐกิจเทียบกับกําลังแรงงานรวม กลาวคือ หากอัตราการวางงานอยูในระดับสูง สะทอนวา
ภาวะเศรษฐกิจในขณะนั้นเขาสูภาวะซบเซา การบริโภคและการลงทุนปรับตัวลง จนตองลดการวาจางแรงงาน

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 139

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

แตเมื่อเศรษฐกิจฟนตัว ความเชื่อม่ันผูบริโภคและธุรกิจปรับสูงขึ้น ก็จะเพิ่มการจางงาน อัตราการวางงาน
ก็จะปรับลดลง จะเห็นไดวา การเพิ่มขึ้นหรือการลดลงของอัตราการวางงานมักเกิดขึ้นลาชากวาการฟนตัว
ของเศรษฐกิจ โดยอัตราการวางงานมักจะผันแปรในทิศทางตรงกันขามกับการเติบโตทางเศรษฐกิจ

อัตราดอกเบ้ีย

อัตราดอกเบี้ย (interest rate) คือ อัตราผลตอบแทนท่ีพึงไดจากการลงทุน ขณะเดียวกัน ก็เปน
ตนทุนทางการเงินของผูที่ตองการเงินทุน ดังน้ัน อัตราดอกเบี้ยจึงมีหลายรูปแบบ และเก่ียวของกับประชาชน
ทุกภาคสวน ต้ังแตการจับจายใชสอย การออม และการลงทุน ท้ังนี้ อัตราดอกเบี้ยท่ีสําคัญและควรติดตาม
ไดแก

1. อัตราดอกเบี้ยเงินใหกูยืมระหวางธนาคาร (interbank rate)
เปนอัตราดอกเบี้ยกูยืมในตลาดเงินระยะสั้น เพื่อใชในการปรับสภาพคลองของธนาคารพาณิชย
โดยธุรกรรมอาจจะอยูในรูปการกูยืมแบบจายคืนเม่ือทวงถาม (at call) หรือเปนการกูยืมแบบมีกําหนด
ระยะเวลา (term) ต้ังแต 1 วัน ถึง 6 เดือน ในทางปฏิบัติ มากกวารอยละ 50–70 เปนการกูยืมระยะเวลา
1 วัน (overnight) รองลงมาเปนการกูยืมแบบจายคืนเม่ือทวงถาม (at call) อน่ึง ถาเปนการกูยืมในตลาด
ระหวางสถาบันการเงินดวยกันจะเรียกวา interfinance และอัตราดอกเบี้ยที่ใชเรียกวา interfinance rate

2. อัตราดอกเบี้ยเงินกู (lending rate)
หมายถึง อัตราดอกเบ้ียที่ธนาคารพาณิชยใชอางอิงในการเรียกเก็บดอกเบ้ียเงินใหสินเช่ือจากลูกคา
ซึ่งแบงได 3 ประเภท คือ

2.1 อัตราดอกเบี้ยเงินกู MLR (minimum lending rate) หมายถึง อัตราดอกเบี้ยเงินกูแบบ
มีระยะเวลาที่ธนาคารพาณิชยเรียกเก็บจากลูกคารายใหญชั้นดี กลาวคือ เปนลูกคาท่ีมี
ประวัติการเงินดี หรือมีหลักทรัพยคํ้าประกันเพียงพอ

2.2 อัตราดอกเบี้ยเงินกู MOR (minimum overdraft rate) หมายถึง อัตราดอกเบ้ียประเภท
เงินเบิกเกินบัญชีท่ีธนาคารพาณิชยเรียกเก็บจากลูกคารายใหญช้ันดี

2.3 อัตราดอกเบ้ีย MRR (minimum retail rate) หมายถึง อัตราดอกเบ้ียเงินกูท่ีธนาคารพาณิชย
เรียกเก็บจากลูกคารายยอยช้ันดี เชน สินเชื่อสวนบุคคล สินเชื่อเพื่อท่ีอยูอาศัย สินเช่ือ
บัตรเครดิต เปนตน ท้ังนี้ การเปรียบเทียบอัตราดอกเบ้ีย MLR และอัตราดอกเบ้ีย MRR น้ัน
สามารถสะทอนระดับความเส่ียงที่แตกตางกันระหวางลูกคารายใหญกับลูกคารายยอยได

3. อัตราดอกเบ้ียมาตรฐาน (bank rate หรือ discount rate)
เปนอัตราดอกเบ้ียที่ธนาคารกลางเรียกเก็บจากสถาบันการเงินที่ใหกูยืมในวงเงินท่ีกําหนดจาก
ฐานเงินฝากของสถาบันการเงินแตละแหง โดยการใหกูยืมน้ีถือวาเปนแหลงกูยืมแหลงสุดทาย (lender of
last resource) เมื่อมีความจําเปนภายในระยะเวลาสั้นๆ อยางมากไมเกิน 7 วัน ท้ังน้ี เพ่ือรองรับความผันผวน

140 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

ของความตองการใชเงินในตลาดเงินเปนสําคัญ หรือจากการเบิกถอนเงินฝากของประชาชนในภาวะผิดปกติ
เพ่ือสรางความเชื่อมั่นใหกับระบบการชําระเงิน เปนตน หลักประกันที่ใชในการกูยืมเงินนี้สวนมากจะเปน
หลักทรัพยรัฐบาล เชน พันธบัตรรัฐบาล พันธบัตรธนาคารแหงประเทศไทย และพันธบัตรกองทุนเพ่ือ
การฟนฟูฯ อน่ึง ธนาคารแหงประเทศไทยไดปรับไปใชอัตราคาตอบแทนในการซื้อพันธบัตรกับสถาบัน
การเงินเพ่ือปรับสภาพคลองส้ินวัน (end-of-day liquidity rate) แทนอัตราดอกเบี้ยมาตรฐานต้ังแตเดือน
ตุลาคม 2544 เปนตนมา

4. อัตราดอกเบี้ยเงินใหกูยืมในตลาดซื้อคืนพันธบัตร (repurchase rate)
เปนอัตราดอกเบ้ียท่ีใชในการซ้ือขายพันธบัตรที่มีสัญญาซ้ือคืน/ขายคืนพันธบัตรท่ีใชเปนหลักทรัพย
วางประกนั ไดแก พันธบัตรรฐั บาล พนั ธบตั รของธนาคารแหงประเทศไทย และพนั ธบัตรรฐั วิสาหกจิ ทก่ี ระทรวง
การคลังคํ้าประกันเงินตน และดอกเบ้ียของสถาบันการเงินที่เปนสมาชิกในตลาดซื้อคืนพันธบัตรโดยธนาคาร
แหงประเทศไทยเปนนายทะเบียน และตัวแทนการรับจายเงิน ซ่ึงถือวาเปนคูสัญญาโดยตรงกับผูซ้ือและ
ผูขาย โดยระยะเวลาการกูยืมจะแบงเปน 1 วัน 7 วัน 14 วัน 1 เดือน 3 เดือน และ 6 เดือน ทั้งน้ี ธนาคาร
แหงประเทศไทยใชอัตราดอกเบี้ยธุรกรรมซ้ือคืนพันธบัตรระยะ 1 วัน (RP 1 วัน) เปนอัตราดอกเบี้ยนโยบาย
ในการสงสัญญาณการดําเนินนโยบายทางการเงินภายใตกรอบเปาหมายอัตราเงินเฟอ (inflation targeting)

5. อัตราดอกเบ้ียเงินใหกูยืมระหวางธนาคาร ณ ตลาดลอนดอน (london interbank offered
rate: LIBOR)

เปนอัตราดอกเบี้ยเงินกูยืมระหวางธนาคารพาณิชยท่ีมีฐานะและช่ือเสียงดีมาก ซ่ึงกําหนด
ณ ตลาดการเงินท่ีกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ธนาคารพาณิชยทั่วไป ในตลาดเงินหลักของโลกมักนํา
อัตรา LIBOR มาใชเปนฐานในการกําหนดอัตราดอกเบ้ียเงินกูยืมประเภทตางๆ ตามสกุลเงินสําคัญ โดย
บวกกําไรสวนตางเขากับอัตราดอกเบี้ยดังกลาว อัตราดอกเบ้ียระหวางธนาคารประเภทนี้ในตลาดสิงคโปร
จะเรียกวา SIBOR สวนที่ตลาดกรุงเทพฯ เรียก BIBOR

อัตราดอกเบ้ียจะมีความสัมพันธแบบผกผันกับราคาหุน เพราะการเพ่ิมข้ึนหรือลดลงของอัตราดอกเบ้ีย
มีผลโดยตรงตอการจัดสรรทรัพยสินของประชาชน หากอัตราดอกเบ้ียขยับข้ึน มีแนวโนมวาประชาชน
สวนหนึ่งจะหันไปฝากเงินเพิ่มขึ้น เพราะไดรับผลตอบแทนที่สูงข้ึน แตการบริโภคและการลงทุนจะลดลง
(ตนทุนการกูยืมสูงข้ึน) ความสามารถในการทํากําไรของบริษัทก็พลอยลดลงไปดวย ความตองการลงทุน
ในตราสารทุนก็จะลดลง ทําใหราคาหุนปรับลดลงในทายท่ีสุด ในทางกลับกัน หากอัตราดอกเบี้ยปรับลดลง
กลุมผูฝากเงินมีแนวโนมท่ีจะโยกยายเงินออกจากการฝากไวกับธนาคารพาณิชยไปยังชองทางอ่ืนๆ อาทิ
การลงทุนในตราสารทุน ท่ีคาดวาจะใหผลตอบแทนในระดับที่ดีกวาเงินฝาก

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 141

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

ราคาน้ํามัน

ราคาน้ํามัน (oil price) ถือเปนอีกหนึ่งปจจัยทางเศรษฐกิจท่ีสําคัญ เพราะเก่ียวของกับประชาชน
ทุกภาคสวนทั้งทางตรงและทางออม เม่ือราคานํ้ามันปรับตัวสูงข้ึนอยางตอเน่ือง จะทําใหตนทุนและระดับ
ราคาสินคาโดยทั่วไปปรับสูงขึ้น กระทบกับกําลังซ้ือในประเทศ ขณะเดียวกัน ความสามารถในการสงออก
ลดลง เพราะสินคามีราคาแพงข้ึนโดยเปรียบเทียบกับคูแขง แตกลับยังตองใชปริมาณเงินในการนําเขาน้ํามัน
เพ่ิมข้ึน ดวยเหตุที่ประเทศไทยพ่ึงพาพลังงานจากนอกประเทศคอนขางมาก สงผลใหไทยขาดดุลการคา
และเงินบาทออนคา ซึ่งมักจะกดดันใหเงินเฟอขยับสูงข้ึน และตามมาดวยการปรับข้ึนอัตราดอกเบี้ย เพื่อลด
ผลกระทบเงินเฟอ ซึ่งจะไปซ้ําเติมการบริโภคในประเทศใหชะลอลงไปอีก สงผลกระทบเชิงลบทั้งตอเศรษฐกิจ
ในภาพรวม และการลงทุน ดังน้ัน ราคานํ้ามันในตลาดโลกจึงมักมีความสัมพันธผกผันกับราคาหลักทรัพย
สวนใหญ

บัญชีดุลการชําระเงิน

ดุลการชําระเงิน (balance of payment) เปนบัญชีสรุปการทําธุรกรรมทางเศรษฐกิจ (economic
transaction) ระหวางผูมีถิ่นฐานในประเทศหนึ่ง กับผูมีถิ่นฐานในประเทศอ่ืน ในชวงระยะเวลาหนึ่ง ซ่ึงปกติ
เทากับ 1 ป ท้ังน้ี ผลสุทธิของการไหลเขา/ออกของเงินตราตางประเทศจากธุรกรรมตางๆ จะปรากฎเปนบัญชี
ทุนสํารองระหวางประเทศ ซึ่งธนาคารกลางจะเปนผูถือครองสินทรัพยตางประเทศเหลานี้ไว โดยสวนใหญ
จะอยูในรูปสินทรัพยสภาพคลอง (อาทิ เงินตราตางประเทศ ทองคํา หรือสิทธิพิเศษถอนเงิน: SDRs)
เพื่อใชเปนเครื่องมือในการรักษาเสถียรภาพของคาเงิน ท้ังน้ี ดุลการชําระเงิน ประกอบดวย

1. ดุลบัญชีเดินสะพัด (current account)
คือ ผลรวมสุทธิของดุลการคา และดุลบริการ ในทางปฏิบัติมักนิยมรวมบัญชีเงินบริจาคหรือเงินโอน
ท่ีไดรับสุทธิจากตางประเทศดวย องคประกอบของดุลบัญชีเดินสะพัด ไดแก

1.1 ดุลการคา (trade balance)
เปนผลตางสุทธิระหวางมูลคาการขาย (สงออก) สินคาไปตางประเทศ กับมูลคาการซื้อ (นําเขา)
สินคาจากตางประเทศ โดยอิงขอมูลการสงออก-นําเขาท่ีไดรับจากกรมศุลกากร กระทรวงการคลัง ทั้งนี้
เพื่อใหเปนไปตามนิยามของดุลการชําระเงิน จึงมีการยกเวนธุรกรรมบางรายการ อาทิ สินคาท่ีไดรับเอกสิทธิ
ทางการทูต หรือสินคาท่ีไมมีการเปล่ียนแปลงความเปนเจาของ เชน สินคาสงซอม สินคาสงออกและ
นําเขาเปนการช่ัวคราว สินคาเชา และสินคาตัวอยาง เปนตน นอกจากน้ี ยังรวมถึงสินคาที่ไมผานพิธีการ
ศุลกากร เชน ดาวเทียม สินคาทหารบางรายการ และกระแสไฟฟาจากประเทศเพื่อนบาน เปนตน
1.2 ดุลบริการ (service account)
เปนผลตางสุทธิท่ีแสดงถึงการคาระหวางประเทศดานบริการ ประกอบดวย คาขนสง คาใชจาย
ดานการทองเที่ยว คาบริการทางการเงิน คาบริการทางการแพทย คาสื่อสารโทรคมนาคม คารับเหมากอสราง
คาลิขสิทธิ์/เคร่ืองหมายการคา/สิทธิบัตร คาประกันภัย เปนตน

142 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

1.3 เงินโอนและเงินบริจาค (current transfers)
หมายถึง เงินบริจาค หรือเงินชวยเหลือตางๆ ที่ผูมีถิ่นฐานในประเทศไดรับหรือโอนใหผูมีถิ่นฐาน
ในตางประเทศ ซึ่งเปนธุรกรรมที่กอใหเกิดการเปล่ียนแปลงสิทธิความเปนเจาของในทรัพยากรที่แทจริง
หรือทางการเงิน

2. ดุลบัญชีทุนเคลื่อนยาย (capital and financial account)
เปน การแสดงการบันทึกรายการดา นการเงนิ จากการเคล่ือนยายเงนิ ทุนระหวางประเทศ ประกอบดว ย
เงินลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ (foreign direct investment) ในภาคการผลิตท่ีแทจริง อาทิ เงินท่ี
บริษัทตางชาติโอนเขามาเพ่ือสรางโรงงาน ขยายกิจการ และการลงทุนจากตางประเทศในหลักทรัพย (foreign
portfolio investment) เพ่ือมุงแสวงหาผลตอบแทนการลงทุนท่ีดีกวา เชน เงินลงทุนในตลาดหลักทรัพยฯ
เงินลงทุนในพันธบัตร รวมไปถึงการกูยืมเงินระหวางประเทศ เปนตน เงินลงทุนในหลักทรัพยจะมีความ
ผันผวนมากกวาการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศ หากมีการเคลื่อนไหวเขาออกอยางรวดเร็ว ก็อาจสงผล
ใหคาเงินผันผวน และอาจกระทบตอเสถียรภาพของเศรษฐกิจประเทศได
การเคล่ือนไหวของดุลการชําระเงิน และเงินทุนสํารองระหวางประเทศ จะมีผลกระทบตอภาพรวม
เสถียรภาพทางดานเศรษฐกิจ และตอเนื่องไปถึงการลงทุนในหลักทรัพย หากประเทศมียอดรายรับรวม
ในสกุลเงินตราตางประเทศนอยกวายอดรายจายรวม หรือที่เรียกวา การขาดดุลการชําระเงิน หมายถึง
มีการไหลออกของเงินมากกวาการไหลเขา จะเกิดการขาดแคลนเงินตราตางประเทศ ซึ่งธนาคารกลางจําเปน
ตองแทรกแซงดวยการขายเงินตราตางประเทศออกมา เพื่อพยุงไมใหคาเงินบาทออนตัวลงอยางรุนแรง
การแทรกแซงดังกลาว จะสงผลใหทุนสํารองระหวางประเทศลดลง ปริมาณเงินหมุนเวียนในประเทศลดลง
สงผลใหผูลงทุนลดการลงทุน ซึ่งอาจจะกระทบไปถึงความนาเช่ือถือของประเทศ และในทายท่ีสุดราคา
หลักทรัพยก็มีแนวโนมจะปรับลดลงตามไปดวย

3. บัญชีเงินทุนสํารองระหวางประเทศ
บัญชีทุนสํารองระหวางประเทศ (international reserve) เปนบัญชีท่ีแสดงถึงปริมาณเงินตรา
ตางประเทศท่ีเปนเงินสกุลหลักท่ีเปนที่ยอมรับกันท่ัวโลก เชน เงินดอลลารสหรัฐ เงินยูโร เงินเยน เปนตน
ทองคํา หลักทรัพยท่ีธนาคารแหงประเทศไทยถือไว และสิทธิถอนพิเศษ (special drawing rights หรือ SDRs)
รวมถึงบัญชีเงินสํารองที่ประเทศนั้นๆ มีอยูที่กองทุนการเงินระหวางประเทศ (International Monetary Fund
หรือ IMF) การขาดดุลการชําระเงินจะสงผลโดยตรงตอปริมาณเงินสํารองระหวางประเทศ เน่ืองจากเงินสํารอง
ระหวางประเทศเปนรายการที่ชวยในการปรับคาการขาดดุลหรือการเกินดุลของดุลการชําระเงินใหสมดุล
ดังตัวอยางที่ 5-1

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 143

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

ตัวอยางที่ 5-1 ถาประเทศแหงหน่ึงมีขอมูลในบัญชีดุลการชําระเงินประจําป ดังนี้

บัญชีเดินสะพัด = – 444.70 พันลานดอลลาร (ขาดดุล)
พันลานดอลลาร (เกินดุล)
บัญชีทุนเคลื่อนยาย = + 407.30 พันลานดอลลาร (ขาดดุล)

สถานะข้ันตน = –37.40

ตัวเลขสถานะขั้นตนตามตัวอยางนี้ แสดงใหเห็นวาเกิดการขาดดุลในบัญชีดุลการชําระเงิน ซึ่งแสดงวา
ประเทศสูญเสียเงินตราตางประเทศออกไปจากการขาดดุล มีผลทําใหทุนสํารองระหวางประเทศมีระดับลดลง
เทากับ 37.40 พันลานดอลลาร เพื่อเปนการชดเชยการขาดดุล ธนาคารกลางของประเทศซึ่งเปนผูดูแล
บัญชีเงินทุนสํารอง จะทําการปลอยเงินทุนสํารองระหวางประเทศนี้ออกไปเพื่อลดยอดการขาดดุล มูลคาของ
ทุนสํารองระหวางประเทศจึงเปนสิ่งชดเชยการขาดดุล และทําใหดุลการชําระเงินไดดุล (สมดุล) ซ่ึงเขียนได
ดังสมการ ดังน้ี

ดุลการชําระเงิน = บัญชีเดินสะพัด + บัญชีทุนเคลื่อนยาย + บัญชีทุนสํารองระหวางประเทศ

= – 444.70 + 407.30 + 37.40

= 0.00

เราอาจสังเกตไดวาถาบัญชีทุนสํารองระหวางประเทศมีคาเปนบวก ( + ) จะแสดงถึงการสูญเสีย
เงินทุนสํารองระหวางประเทศซ่ึงเปนผลมาจากการขาดดุลในบัญชีหลัก เชน จากการขาดดุลบัญชีเดินสะพัด
และ/หรือ ในบัญชีทุนเคลื่อนยาย เปนตน

ตัวอยางท่ี 5-2 ถาประเทศแหงหนึ่งมีขอมูลในบัญชีดุลการชําระเงินประจําป ดังนี้

บัญชีเดินสะพัด = + 510.00 พันลานดอลลาร (เกินดุล)
พันลานดอลลาร (ขาดดุล)
บัญชีทุนเคลื่อนยาย = – 430.00 พันลานดอลลาร (เกินดุล)

สถานะข้ันตน = +80.00

กรณีตัวอยางที่ 5-2 เปนกรณีบัญชีหลัก 2 บัญชีมียอดสุทธิเปนการเกินดุล สงผลใหบัญชีทุนสํารอง
ระหวางประเทศในสมการดุลการชําระเงินจะมีคาเปนลบ ( – ) เพราะการเกินดุลจากบัญชีหลัก (สุทธิ)
จะทําใหเงินตราตางประเทศเพิ่มข้ึน ซึ่งสงผลใหบัญชีทุนสํารองระหวางประเทศเพิ่มขึ้น แตในสมการ
ดุลการชําระเงิน บัญชีทุนสํารองระหวางประเทศจะติดลบเพราะเงินตราตางประเทศท่ีเพ่ิมข้ึนนี้ จะถูกดึงไป
เก็บไวท่ีธนาคารกลาง (เงินตราตางประเทศท่ีไดเขามาในประเทศจะถูกนํามาแลกเปล่ียนเปนเงินสกุลทองถิ่น
ผานระบบธนาคาร) ซ่ึงสรุปตามสมการ ไดดังนี้

144 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

ดุลการชําระเงิน = + 510.00 – 430.00 – 80.00
= 0.00

อัตราแลกเปล่ียน

อัตราแลกเปลี่ยน (exchange rate) หมายถึง ราคาของเงินตราสกุลหนึ่ง เมื่อเปรียบเทียบกับเงิน
อีกสกุลหน่ึง เชน คาเงินบาท เทียบกับ 1 ดอลลารสหรัฐ เทากับ 30 บาท ธุรกรรมการคาและการลงทุน
ระหวางประเทศ จําเปนตองใชอัตราแลกเปลี่ยนในการเทียบคาเงินระหวางประเทศคูคา ซึ่งการเทียบคา
จะอิงกับอํานาจซื้อที่แทจริง (อุปสงคและอุปทาน) ของเงินแตละสกุล ซ่ึงจะไปเชื่อมโยงกับสภาวะแวดลอม
ทางเศรษฐกิจ และการเคลื่อนยายเงินทุน ท้ังนี้ ระบบอัตราแลกเปล่ียนสามารถจําแนกออกเปน 3 ระบบหลัก
ประกอบดวย

1. ระบบที่ผูกคากับเงินสกุลอื่น (pegged exchange rate)
ซ่ึงอาจเปนการผูกคากับเงินสกุลเดียว (fixed exchange rate) เชน ฮองกงดอลลารกับดอลลารสหรัฐ
หรืออาจผูกคากับกลุมเงินตราหลายสกุล (ท่ีเปนประเทศคูคาสําคัญ) ที่เรียกวาระบบตะกรา (basket system)
เชน ประเทศไทยเคยใชระบบอัตราแลกเปล่ียนแบบผูกคาเงินบาทกับตะกราเงินในชวงเดือนพฤศจิกายน
พ.ศ. 2527 – มิถุนายน พ.ศ. 2540 กอนท่ีจะปรับมาใชเปนระบบอัตราแลกเปลี่ยนแบบลอยตัวภายใตการจัดการ
ในปจจุบัน

2. ระบบที่มีความยืดหยุนจํากัด
ระบบนี้คลายกับระบบที่ผูกคากับเงินสกุลอื่น แตอัตราแลกเปลี่ยนสามารถเคลื่อนไหวไดในชวงท่ี
กวางกวา อาทิ ระบบ Exchange Rate Mechanism (ERM) ที่ใชกันในกลุมสหภาพยุโรป (European Union:
EU)

3. ระบบท่ีมีความยืดหยุนสูง
เปนระบบอัตราแลกเปลี่ยนท่ีข้ึนอยูกับอุปสงคและอุปทานของเงินตราตางประเทศ ซ่ึงคาเงินจะมี
ความผันผวนมากกวา 2 ระบบแรก สามารถแบงเปน 2 ระบบ คือ

3.1 ระบบลอยตัวภายใตการจัดการ (managed floating system หรือ dirty floating system)
ซึ่งเปนระบบที่ประเทศสวนมากรวมท้ังประเทศไทยในปจจุบันใชอยู โดยประเทศที่ใชระบบ
อัตราแลกเปล่ียนดังกลาว จะปลอยใหอัตราแลกเปล่ียนมีการเคล่ือนไหวตามกลไกตลาด ผานปจจัยภายใน
และภายนอกประเทศที่เขามากระทบ อยางไรก็ตาม หากอัตราแลกเปล่ียนมีแนวโนมจะเคลื่อนไหวผันผวน
รุนแรง (แข็งคาหรือออนคา) เกินไป ธนาคารกลางของประเทศก็จะดําเนินการแทรกแซง ดวยการซื้อหรือ
ขายสกุลเงินของตน หรือใชนโยบายอัตราดอกเบี้ย เพื่อไมใหความผันผวนของคาเงินกระทบตอเสถียรภาพ
ทางเศรษฐกิจ ขณะที่คาเงินระยะยาวยังเคลื่อนไหวไปไดตามกลไกตลาด

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 145

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

3.2 ระบบลอยตัวเสรี (independent floating system หรือ free floating system)
เปนระบบท่ีคาเงินลอยตัวตามกลไกตลาดมากที่สุด ธนาคารกลางอาจเขาแทรกแซงในตลาดบาง
เพ่ือชี้นําทิศทาง แตมิใชเพ่ือสวนทางกับการเคล่ือนไหวของอัตราแลกเปลี่ยนในตลาด
อัตราแลกเปลี่ยนมีผลโดยตรงตอการนําเขาและสงออกสินคา หากคาเงินบาทของประเทศไทย
ออนตัว หรือมีคาลดลง เชน จากอัตราแลกเปลี่ยน 30 บาทตอดอลลารสหรัฐ เปน 32 บาทตอดอลลารสหรัฐ
การสงออกจะเพิ่มมากขึ้น เพราะดวยจํานวนเงินเทาเดิม ตางชาติสามารถซ้ือสินคาไทยไดในปริมาณที่
มากข้ึน ในทางตรงกันขาม การนําเขาจะลดนอยลง เพราะคนไทยตองจายเงินมากข้ึน เพื่อซื้อสินคาจาก
ตางชาติในปริมาณเทาเดิม ดังนั้น การออนคาของเงินบาท ยอมสงผลดีตอธุรกิจท่ีเก่ียวของกับการสงออก
ซ่ึงจะสงผลใหราคาหุนท่ีเกี่ยวของอาจสูงขึ้นตามไปดวย
ทั้งน้ี ดุลการชําระเงินเปนปจจัยสําคัญในการกําหนดทิศทางการเคลื่อนไหวของคาเงินบาท กลาวคือ
ถาดุลการชําระเงินเกินดุล แสดงวามีเงินไหลเขาประเทศมาก (อาจจะทั้งจากการสงออกสุทธิ หรือเงินลงทุน
ไหลเขา) ผูสงออก/ผูลงทุนตองนําเงินตราตางประเทศไปขายเพื่อแลกเปนเงินบาทกอนจะนําไปใชจาย/ลงทุน
เมื่อปริมาณเงินตางประเทศท่ีคนตองการขายมีมากกวาความตองการซื้อ เงินตราตางประเทศก็จะถูกกดดัน
ใหออนคาลง หรือเงินบาทแข็งคาข้ึน หากธนาคารแหงประเทศไทยเกรงวา การปลอยใหคาเงินบาทเคลื่อนไหว
ไปตามกลไกตลาดเชนน้ี เงินบาทอาจจะผันผวนและอาจจะแข็งคามากไป และเร็วเกินไป จนธุรกิจปรับตัว
ไมทัน และกระทบเศรษฐกิจในภาพรวม ก็จะเขาแทรกแซงดวยการซ้ือเงินตราตางประเทศสวนเกินความ
ตองการของตลาดออกไป เงินตราตางประเทศในมือของธนาคารแหงประเทศไทย หรือเงินสํารองระหวาง
ประเทศจึงเพ่ิมขึ้น
ในทางตรงกันขาม ในกรณีที่ประเทศไทยขาดดุลการชําระเงิน (นําเขาสุทธิ หรือผูลงทุนถอนเงินลงทุน
ออกไปนอกประเทศ) ความตองการซ้ือเงินตราตางประเทศในตลาดจะมีมากกวาความตองการขาย คาเงินบาท
ก็จะออนตัวลง หากธนาคารแหงประเทศไทยเขามาแทรกแซง เพื่อลดความผันผวนของคาเงินบาทดวย
ในทางตรงกันขาม ถาดุลการชําระเงินขาดดุล แสดงวามีการชําระคาสินคานําเขาหรือเงินทุนเคล่ือนยาย
ออกไปนอกประเทศ ทําใหมีความตองการเงินสกุลตางประเทศมากกวาเงินบาท ทําใหคาเงินบาทออนตัวลง
หากออนตัวลงมาก ธนาคารแหงประเทศไทยก็อาจจําเปนตองขายเงินตราตางประเทศเพื่อพยุงคาเงินบาท
ไมใหทรุดตัวลงมากจนถึงขั้นทําลายความเชื่อม่ันท่ีมีตอเศรษฐกิจ เงินสํารองระหวางประเทศก็จะลดลง
อยางไรก็ดี ดวยเหตุท่ีดุลบัญชีเงินทุนเคล่ือนยายระหวางประเทศอาจมีทิศทางไมชัดเจนเทาใดนัก
เน่ืองจากการเคล่ือนยายเงินทุนข้ึนอยูกับหลายปจจัย อาทิ ภาวะการเมือง เศรษฐกิจโดยรวม นโยบาย
ภาครัฐในการสงเสริมการลงทุน โครงสรางพ้ืนฐานภายในประเทศ เปนตน ผูลงทุนอาจพิจารณาดุลบัญชี
เดินสะพัด ซึ่งเปนตัวสะทอนศักยภาพการหารายไดเขาประเทศในระยะยาว ในการคาดการณทิศทาง
คาเงินบาทในอนาคตแทนได ดังน้ัน หากดุลบัญชีเดินสะพัดเกินดุล ก็มีแนวโนมวาเงินบาทจะแข็งคาข้ึน
ในระยะยาว แตหากเริ่มขาดดุลบัญชีเดินสะพัด ก็แสดงวาคาเงินบาทมีแนวโนมจะออนคา

146 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

5.1.3 วัฏจักรเศรษฐกิจ

โดยท่ัวไป ภาวะเศรษฐกิจจะมีการเคล่ือนไหวในลักษณะท่ีเปนวัฏจักร กลาวคือ กิจกรรมทางเศรษฐกิจ
จะมีการเคล่ือนไหวข้ึนลงสลับไปมาเปนลูกคล่ืน จากระยะท่ีมีการเจริญเติบโตสูงสุด แลวคอยๆ ชะลอตัว
ลงมาจนถึงจุดต่ําสุด หลังจากนั้นก็จะคอยๆ ฟนตัวขึ้นรอบใหม หมุนเวียนกันเร่ือยไป ทั้งนี้ วัฏจักรหนึ่งรอบ
มักจะมีชวงระยะเวลาประมาณ 5–10 ป ดวยเหตุน้ี การตรวจสอบและพยากรณวัฏจักรทางธุรกิจ จึงสามารถ
นําไปใชประกอบการตัดสินใจเพื่อกําหนดกลยุทธการลงทุนในหลักทรัพยตางๆ ใหมีความเหมาะสมได

วัฏจักรเศรษฐกิจ สามารถแบงออกไดเปน 4 ระยะ คือ
1. ระยะเศรษฐกิจฟนตัว (recovery or expansion)
เปนชวงท่ีธุรกรรมทางเศรษฐกิจเริ่มปรับตัวดีขึ้น หลังจากตกต่ําสุด ความตองการสินคาและบริการ
เร่ิมขยับสูงขึ้น มีการเพิ่มการผลิตและการจางงานมากขึ้น ผูประกอบการมีมุมมองตอบรรยากาศการลงทุน
ในทิศทางท่ีดีขึ้น ขณะที่อัตราดอกเบ้ียยังอยูในระดับตํ่า สงผลใหมีการขยายการลงทุน การจางงาน และ
รายไดภาคครัวเรือนขยับสูงขึ้น การเติบโตทางเศรษฐกิจท่ีแทจริงเพิ่มสูงขึ้น
2. ระยะเศรษฐกิจรุงเรือง (peak)
เปนจุดสูงสุดของวัฏจักร ในชวงเวลาดังกลาว ระบบเศรษฐกิจจะมีประสิทธิภาพสูงสุด ทั้งการผลิต
และการบริโภค เมื่อประชาชนมีกําลังซ้ือเพิ่มสูงขึ้น ผูประกอบการมีกําไร และมีความเช่ือม่ันในการลงทุน
จึงมีการขยายธุรกิจอยางตอเนื่อง
3. ระยะเศรษฐกิจถดถอย (recession)
ในชวงที่เศรษฐกิจรุงเรือง มีการขยายการลงทุนอยางรวดเร็ว ทําใหเกิดการชวงชิงทรัพยากรการผลิต
เร่ิมมีการขาดแคลนวัตถุดิบ และแรงงาน โดยเฉพาะแรงงานที่มีฝมือ สงผลใหตนทุนการผลิตสูงขึ้น อัตรา
เงินเฟอยังคงปรับตัวสูงขึ้น ชวงนี้กิจกรรมทางเศรษฐกิจเริ่มชะลอลง ธุรกิจเริ่มสูญเสียความเช่ือม่ัน ขณะท่ี
บางแหงอาจประสบกับปญหาทางการเงินและขาดแคลนเงินทุนหมุนเวียน นําไปสูการลดการผลิต รวมไปถึง
ชะลอแผนการลงทุนในอนาคต การจางงานเริ่มลดลง สงผลใหรายไดและความตองการปรับตัวลงอยางรุนแรง
4. ระยะเศรษฐกิจตกตํ่า (depression)
เปนชวงที่ธุรกรรมทางเศรษฐกิจแตะระดับต่ําสุด การลงทุนโดยรวมลดลง ในขณะที่อัตราดอกเบี้ย
อยูในระดับสูง จากการใชนโยบายการเงินตึงตัว เพื่อชะลอเงินเฟอ สถาบันการเงินจะเรงรัดผูประกอบการ
ใหชําระคืนเงินตนและดอกเบี้ยตามกําหนด และมีแนวโนมท่ีจะปฏิเสธการขยายวงเงินสินเช่ือออกไป
ผูประกอบการไมมีความม่ันใจวาผลตอบแทนท่ีไดรับจะคุมกับความเสี่ยงในการลงทุน ทําใหการลงทุน
เกิดภาวะชะงักงัน ในที่สุดเศรษฐกิจจะเกิดการหดตัวลงจนแตะระดับต่ําสุด

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 147

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

วัฏจักรเศรษฐกิจและผลตอบแทนของหลักทรัพย

ในแตละชวงจังหวะของวัฏจักรเศรษฐกิจ สินทรัพยที่จะเลือกลงทุนก็มีความแตกตางกันไปดวย
ในชวงที่เศรษฐกิจฟนตัว หลังจากตกต่ําสุดขีด ขณะท่ีอัตราเงินเฟอ และอัตราดอกเบ้ียก็อยูในระดับต่ํา
(จากการดาํ เนนิ นโยบายการเงนิ และการคลงั แบบผอ นคลาย) การเพมิ่ การผลติ และการจา งงาน ทาํ ใหป ระชาชน
มีกําลังซื้อเพ่ิมข้ึน กําไรของบริษัทก็มีแนวโนมปรับดีขึ้นดวย ชวงเวลานี้จึงเหมาะสมท่ีจะลงทุนในหุนมากท่ีสุด
แตเม่ือเศรษฐกิจยังคงขยายตัวตอเนื่อง อัตราเงินเฟอก็จะเร่ิมทยอยปรับข้ึนดวยเชนกัน แมการลงทุนในหุน
จะยังนาสนใจ แตจะผันผวนมากกวาระยะแรก และควรมองหาหลักทรัพยที่ผลการดําเนินงานมีความตานทาน
เงินเฟอไดดีกวา อยางเชน สินคาโภคภัณฑ หรือทองคํา หากอัตราเงินเฟอยังคงปรับเพิ่มขึ้นตอ ธนาคาร
กลางจะเริ่มเขามาดําเนินการแทรกแซง ดวยการปรับข้ึนอัตราดอกเบ้ีย จนสงผลใหกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
เริ่มชะลอลง ตามมาดวยความสามารถในการทํากําไรท่ีลดลง ผูลงทุนจึงควรลดการถือครองหลักทรัพยท่ีมี
ความออนไหวตอเศรษฐกิจ แลวหันไปพักเงินในสินทรัพยปลอดภัย เชน เงินฝาก หรือสินทรัพยเทียบเทา
เงินฝากแทน เพ่ือรอประเมินทิศทางการเคล่ือนไหวของเศรษฐกิจในระยะขางหนา ในชวงเวลาน้ี ทางการ
จะเริ่มเขามากระตุนเศรษฐกิจผานมาตรการทางการเงินและการคลัง อัตราดอกเบี้ยจะเริ่มขยับลง ผูลงทุน
จึงควรพยายามล็อคอัตราผลตอบแทนดวยการลงทุนในเงินฝาก หรือตราสารหน้ีที่มีอายุเกินกวา 1 ป จนเม่ือ
เศรษฐกิจเร่ิม ฟนตัว ขณะที่ดอกเบี้ยยังอยูในระดับต่ํา ตลาดหุนก็จะกลับมาคึกคักอีกรอบ

รูปท่ี 5-2 ความสัมพันธระหว‹างวัฏจักรเศรษฐกิจ กับผลตอบแทนสินทรัพย

A è A#Ĕ1 A è A#1Ĕ A è A#Ĕ1 A è A#Ĕ1
) ) A"øô% êJ ) ) A"ôø% ê J

A,'-
8 A,'-
8 A,'- 8
A,'-
8
4)1 +5 &6& +5 4)1 5+ &6& 5+

15 '6 6' &6& +5 ) '4 1 6'
1 5 '6A è A#Ĕ1 1 5 '6 1 A J&9

A+)6+
'

1& #ñ ï +5 A#ï1ð #Ą 1& 1& #ï ñ 5+ A#1ðï #Ą
™ A è A#Ĕ1
'4A$ . 8 '"5 & Ĝ 9ID/ę
" 5 5 ' / <ę < 1 7 A è !6 " 5 5 ' / ę< < 1 7 1 5 '6 ) 1 B . = .<

148 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

5.1.4 การพยากรณเศรษฐกิจ

เนื่องดวยการเปล่ียนแปลงสภาวะแวดลอมหรือปจจัยทางเศรษฐกิจมีผลตอการตัดสินใจลงทุนใน
หลักทรัพยประเภทตางๆ หากสามารถพยากรณการเปลี่ยนแปลงของตัวแปรทางเศรษฐกิจไดกอน ก็จะ
สามารถวางแผนการลงทุนไดอยางมีประสิทธิภาพ หรือปรับเปลี่ยนแผนการลงทุนไดอยางทันทวงที ทั้งน้ี
เคร่ืองชี้ภาวะเศรษฐกิจท่ีใชในการพยากรณเศรษฐกิจ ไดแก

ดัชนีชี้นําเศรษฐกิจ (leading indicator)

เปนตัวแปรทางเศรษฐกิจที่ปรับตัวกอนที่สภาวะเศรษฐกิจโดยรวมจะเปลี่ยนแปลง หากตัวแปร
เหลาน้ีเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางท่ีลดลงติดตอกันหลายเดือน ก็จะเปนเคร่ืองชี้ไดวา ภาวะเศรษฐกิจในระยะ
ขางหนาจะหดตัว ในทางตรงกันขาม หากตัวแปรเหลาน้ีเปล่ียนแปลงไปในทิศทางท่ีดีขึ้นติดตอกันหลายเดือน
ก็จะเปนเครื่องช้ีวาภาวะเศรษฐกิจในระยะขางหนาจะขยายตัว ดวยคุณลักษณะดังกลาว จึงสามารถนํามา
ใชประโยชนในการประมาณการเศรษฐกิจในระยะส้ัน (ระยะ 3-4 เดือนขางหนา) สําหรับกรณีของประเทศไทย
ธนาคารแหงประเทศไทยไดจัดทําดัชนีเคร่ืองชี้นําเศรษฐกิจ ประกอบดวย เครื่องช้ีสภาวะเศรษฐกิจรวม
7 รายการ ไดแก เงินทุนจดทะเบียนนิติบุคคลจัดตั้งใหม พ้ืนท่ีไดรับอนุญาตกอสรางในเขตเทศบาล
การสงออก ณ ราคาคงที่ ป พ.ศ. 2543 จํานวนนักทองเที่ยวตางชาติ ดัชนีตลาดหลักทรัพย ปริมาณเงิน
ตามความหมายกวาง ณ ราคาคงท่ี ป พ.ศ. 2543 และดัชนีสวนกลับของราคาน้ํามันโอมาน

ดัชนีช้ีพองเศรษฐกิจ (coincident indicator)

เปนตัวแปรทางเศรษฐกิจท่ีปรับตัวไปพรอมๆ กับสภาวะเศรษฐกิจของประเทศ ในชวงท่ีสภาวะ
เศรษฐกิจขยายตัว ตัวแปรเหลาน้ีก็จะเปล่ียนแปลงไปในทิศทางท่ีสูงข้ึน และเปลี่ยนแปลงในทิศทางที่ลดลง
ในชวงท่ีภาวะเศรษฐกิจซบเซา ดวยเหตุน้ี การเปลี่ยนแปลงของตัวแปรเหลาน้ี จึงบงชี้วา เศรษฐกิจกําลัง
อยูในชวงใดของวัฏจักรธุรกิจ สําหรับกรณีของประเทศไทย ธนาคารแหงประเทศไทยไดจัดทําดัชนีเคร่ือง
ชี้พองเศรษฐกิจ ประกอบดวยเครื่องช้ีสภาวะเศรษฐกิจรวม 5 รายการ ไดแก การนําเขา ณ ราคาคงที่
ป พ.ศ. 2543 ดัชนีผลผลิตภาคอุตสาหกรรม ภาษีมูลคาเพิ่ม ณ ราคาคงท่ี ป พ.ศ. 2543 ปริมาณการจําหนาย
รถยนตในประเทศ และเงินฝากประเภทจายคืนเมื่อทวงถาม ณ ราคาคงท่ี ป พ.ศ. 2543

ดัชนีช้ีตามเศรษฐกิจ (lagging indicator)

เปนตัวแปรทางเศรษฐกิจท่ีปรับตัวลาชากวาการเปล่ียนแปลงของตัวแปรสวนใหญ อาทิ ระยะเวลา
การวางงานเฉล่ีย มูลคาเช็คที่ไมผานการหักบัญชีระหวางธนาคาร จํานวนโรงงานที่เลิกกิจการ รายไดจาก
ภาษีบุคคลธรรมดา และภาษีเงินไดนิติบุคคล จํานวนคดีฟองรองในการผิดนัดชําระหนี้ เปนตน หากภาวะ
เศรษฐกิจโดยรวมอยูในชวงขยายตัว ตัวแปรระยะเวลาการวางงานเฉล่ียก็จะส้ันลง มูลคาเช็คที่ไมมีการ
หักบัญชีระหวางธนาคารจะลดลง จํานวนโรงงานที่เลิกกิจการลดลง รัฐบาลจะเก็บภาษีเงินไดบุคคลธรรมดา

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 149

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

และนิติบุคคลไดมากข้ึน แตถาตัวแปรเหลาน้ีเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางตรงขาม จะเปนเคร่ืองช้ีวาเศรษฐกิจ
อยูในภาวะซบเซาหรือตกต่ํา อนึ่ง ธนาคารแหงประเทศไทยไมมีการจัดทําดัชนีชี้ตามเศรษฐกิจ

รูปท่ี 5-3 ตัวอย‹างการแสดงภาพดัชนีชี้นําและดัชนีช้ีพŒองเศรษฐกิจ (กรณีของประเทศสหรัฐอเมริกา)

The Conference Board Leading Economic Index® (LEI) for the U.S. Increased in April

135PTreoaukg: h: 0011::131 0079::162
130 TThhee CCoonnffeerreennccee BBooaarrdd CLeoaindcinidgeEnctoEncoomnoicmIincdIenxd®ex®(LE(IC)EfIo)rftohrethUeniUtenditeSdtaStetastes

125 LEI
CEI
120

Index (2010=100) 115

110

105

100

95
Apr ’17

90 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17
LSSahotuaedrscetedL:EaTIrheTearsCouoregnphfereMresnaernccethrBe2oc0ae0rs9ds,ioLnasteasst CdEetIeTrrmoiungehdJbuyntehe20N0B9ER Business Cycle Dating Committee.

จากแผนภาพที่ 5-3 ขางตน เปนตัวอยางการแสดงภาพเปรียบเทียบของดัชนีชี้นําเศรษฐกิจ (leading
economic index: LEI) และดัชนีพองเศรษฐกิจ (coincident economic index: CEI) ที่จัดทําโดย The
Conference Board ซึ่งเปนหนวยงานอิสระที่ไมแสวงหากําไรในประเทศสหรัฐฯ มีการเผยแพรดัชนีชี้วัฏจักร
เศรษฐกจิ ของประเทศทส่ี าํ คญั ในโลกแกส าธารณะเปน รายเดอื น โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ พอื่ พจิ ารณาภาวะเศรษฐกจิ
วาอยูในชวงขยายตัวสูงสุดหรือชะลอตัวต่ําสุด โดยมีการกําหนดตัวแปร (indicators) ที่บงช้ีถึงทิศทาง
ของวัฏจักรเศรษฐกิจ เชนตัวแปรช้ีนํา ไดแก จํานวนช่ัวโมงการทํางานเฉลี่ยรายสัปดาหของภาคการผลิต
ยอดส่ังซื้อใหมของสินคาบริโภคและวัตถุดิบของภาคการผลิต จํานวนการอนุญาตกอสรางอาคารใหมหรือ
ที่พักอาศัย เปนตน ซึ่งจากภาพดังกลาวจะสังเกตไดวาในชวงป ค.ศ. 2009 ดัชนีชี้นําเศรษฐกิจ (LEI) ไดมี
การปรับตัวลดลงถึงจุดตํ่าสุดในเดือนมีนาคม ป ค.ศ. 2009 กอนที่จะมีการปรับตัวเพ่ิมขึ้นอยางตอเน่ือง
ในขณะท่ีดัชนีช้ีพองเศรษฐกิจ ซ่ึงโดยปกติจะมีการปรับตัวไปพรอมๆ กับสภาวะเศรษฐกิจของประเทศ
ไดมีการปรับตัวลดลงถึงจุดตํ่าสุดในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 2009 กอนที่จะมีการปรับตัวเพิ่มข้ึนตอเนื่อง หรือ
ปรับตัวชากวาดัชนีชี้นําเศรษฐกิจถึง 3 เดือน (หมายเหตุ: ผูสนใจโปรดศึกษาเพ่ิมเติมไดจาก http://www.
conference-board.org/data/bci.cfm)

150 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

5.2 การวิเคราะหอุตสาหกรรม

อุตสาหกรรม หมายถึง กลุมธุรกิจที่มีการผลิตสินคาและบริการท่ีมีความคลายคลึงกัน หรือประเภท
เดียวกัน เชน ธุรกิจธนาคาร หมายถึง กลุมธุรกิจที่ประกอบธุรกรรมการใหบริการดานธนาคารพาณิชย
หรือธุรกิจการทองเท่ียว หมายถึง กลุมธุรกิจท่ีดําเนินกิจกรรมบริการดานการนําเท่ียว ซ่ึงจะครอบคลุมบริการ
ดานการเดินทาง และสิ่งอํานวยความสะดวกดานการทองเที่ยว เชน บริการดานอาหารและการพักแรม
และบริการดานการนําเท่ียว เปนตน ขอมูลในระดับอุตสาหกรรม เปนการพิจารณาเฉพาะเจาะจงไปยัง
กลุมธุรกิจท่ีประกอบกิจการในอุตสาหกรรมตางๆ เพื่อแสดงถึงโอกาสและความเส่ียงในการดําเนินธุรกิจ
ในอนาคต นอกจากน้ี ขอมูลในระดับอุตสาหกรรมยังแสดงใหเห็นถึงความสามารถของบริษัทที่อยูใน
กลุมเดียวกัน ท้ังดานผลประกอบการ ลักษณะการแขงขัน และสภาพแวดลอมของอุตสาหกรรม ซ่ึงจะ
สงผลไปยังการประเมินความสามารถในการดําเนินงานและผลกําไรที่จะไดรับ

ในการบริหารกลุมหลักทรัพยแบบวิเคราะหจากบนลงลาง (top-down portfolio management)
เริ่มจากการพยากรณและวิเคราะหเศรษฐกิจ (economic forecast/analysis) ในภาพรวม แลวจึงวิเคราะห
ผลกระทบของสภาวะเศรษฐกจิ ตอ อตุ สาหกรรมตา งๆ หรอื เปน ขนั้ ตอนของการวเิ คราะหอ ตุ สาหกรรม (industry
analysis) ตอจากนั้น จึงวิเคราะหผลกระทบจากสภาวะเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมตอบริษัทตางๆ หรือ
เปนขั้นตอนของการวิเคราะหบริษัท (company analysis) เพื่อประเมินมูลคาที่แทจริง (intrinsic value)
ของหลักทรัพย

5.2.1 กระบวนการวิเคราะหอุตสาหกรรม

การวิเคราะหอุตสาหกรรม เปนการพิจารณาอุตสาหกรรมท่ีนาสนใจ วามีความสัมพันธกับวัฏจักร
เศรษฐกิจอยางไร และตัวแปรทางดานมหภาคใดท่ีมีอิทธิพลตออุตสาหกรรมน้ัน เนื่องจากอุตสาหกรรมแตละ
อุตสาหกรรมมีลักษณะโครงสรางและการดําเนินงานท่ีแตกตางกัน ผลกระทบทางเศรษฐกิจท่ีมีตออุตสาหกรรม
ยอมเปนไปในระดับท่ีไมเทากันดวย ซ่ึงอาจหมายถึงผลตอบแทนการลงทุนที่แตกตางกันในแตละชวงเวลา
ที่สนใจ พิจารณาไดจากผลตอบแทนการลงทุนในตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย (ตลาดหลักทรัพยฯ)
ในป พ.ศ. 2555 ตลาดหลักทรัพยฯ ใหผลตอบแทนในอัตราเฉลี่ยสูงถึงรอยละ 35.8 แตเมื่อเจาะลึกลงไป
ในรายอุตสาหกรรม กลับพบวา ผลตอบแทนมีความแตกตางกันคอนขางมาก ต้ังแตรอยละ 78.9 (ธุรกิจ
พัฒนาอสังหาริมทรัพย) ไปจนถึงติดลบรอยละ 7.16 (ธุรกิจเหมืองแร) ในปดังกลาว และในชวงที่เศรษฐกิจโลก
ยังฟนตัวไมเต็มที่จากผลกระทบวิกฤติการเงินโลกในป พ.ศ. 2551 ทําใหการขยายตัวของเศรษฐกิจ ตอง
อาศัยกิจกรรมทางเศรษฐกิจในประเทศ รวมท้ังไดรับแรงกระตุนผานนโยบายประชานิยมรูปแบบตางๆ
ของภาครัฐ สงผลใหอุตสาหกรรมท่ีเกี่ยวเน่ืองกับการบริโภคในประเทศใหผลตอบแทนจากการลงทุนดีกวา
ตลาดโดยรวม เชน กลุมพาณิชย (รอยละ 73.4) กลุมส่ือสาร (รอยละ 63.7) และสูงกวากลุมอุตสาหกรรมที่
อางอิงกับการฟนตัวของเศรษฐกิจโลก อยางเชน กลุมพลังงาน (รอยละ 7.1) และกลุมปโตรเคมี (รอยละ 6.2)

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 151

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

ซึ่งคงพอใหเห็นภาพความจําเปนวาการวิเคราะหอุตสาหกรรมจะสามารถเขามาชวยคนหาโอกาสในการ
ทํากําไรจากการลงทุนได

ดังน้ัน การศึกษาทางดานปจจัยมหภาคจึงตองครอบคลุมการวิเคราะหลักษณะสภาวะแวดลอมและ
แนวโนมอุตสาหกรรมที่สนใจลงทุน โดยพิจารณาจากอัตราการเติบโตของอุตสาหกรรม (growth) ชวงวงจร
ชีวิตของอุตสาหกรรม (industry life cycle) รวมถึงภาวะการแขงขันในอุตสาหกรรม (competition) และ
การคาดการณเกี่ยวกับแนวโนมของอุตสาหกรรมน้ันๆ ในอนาคต เพ่ือประกอบการตัดสินใจวาจะใหนํ้าหนัก
แตละอุตสาหกรรมในพอรตการลงทุนอยางไร หลังจากนั้น ยังสามารถนําไปประกอบการวิเคราะหปจจัย
พื้นฐานของบริษัทในอุตสาหกรรมเปนการเฉพาะเจาะจง เพื่อการตัดสินใจลงทุนอยางเหมาะสมตอไปไดอีก

5.2.2 การจําแนกประเภทอุตสาหกรรม
การจําแนกประเภทอุตสาหกรรมตาม ISIC

การจัดกลุมหรือประเภทของอุตสาหกรรมนั้น โดยท่ัวไปแลวจะแบงตามวัตถุประสงคของการ
จัดประเภทอุตสาหกรรม สําหรับประเทศไทยการจัดประเภทมาตรฐานอุตสาหกรรม (Thailand Standard
Industrial Classification: TSIC) เปนการจัดทํารวมกันระหวางกรมการจัดหางาน กระทรวงแรงงาน
และสํานักงานสถิติแหงชาติ ซึ่งไดทําการจัดประเภทอุตสาหกรรมตามประเภทกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
(economic activities) โดยมีวัตถุประสงคเพ่ือใหหนวยงานภาครัฐและเอกชนไดใชฐานขอมูลชุดเดียวกัน
ในการวิเคราะหและวางแผนดานตางๆ ในขอบเขตที่หนวยงานรับผิดชอบ อีกท้ังยังสามารถเปรียบเทียบ
ขอ มลู ระหวา งประเทศไดท ั้งในระดับภูมิภาคและระดับสากล

การจัดประเภทมาตรฐานอุตสาหกรรมของประเทศไทยลาสุดปรับปรุงเมื่อป พ.ศ. 2552 โดยยึด
มาตรฐาน International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC)2 เปนหลัก
ในการพิจารณา ทั้งนี้ ISIC ไดจําแนกประเภทอุตสาหกรรมออกเปน 20 ประเภท ไดแก (1) เกษตรกรรม
การปาไม และการประมง (2) การทําเหมืองแรและเหมืองหิน (3) การผลิต (4) ไฟฟา กาซ ไอน้ํา และ
ระบบการปรับอากาศ (5) การจัดหานํ้า การจัดการ และการบําบัดน้ําเสีย ของเสีย และส่ิงปฏิกูล (6) การ
กอสราง (7) การขายสง และการขายปลีก การซอมยานยนต และจักรยานยนต (8) การขนสง และสถานท่ี
เก็บสินคา (9) ที่พักแรม และบริการดานอาหาร (10) ขอมูลขาวสารและการสื่อสาร (11) กิจกรรมทาง
การเงินและการประกันภัย (12) กิจกรรมอสังหาริมทรัพย (13) กิจกรรมทางวิชาชีพ วิทยาศาสตร และ
เทคนิค (14) กิจกรรมการบริหาร และการบริการสนับสนุน (15) การบริหารราชการ การปองกันประเทศ

2 International Standard Industrial Classification of All Economic Activities Revision 4 (ISIC Rev.4) ฉบับ
เผยแพรอยางเปนทางการในป พ.ศ. 2551 จัดทําโดยกองสถิติแหงสหประชาชาติ (United Nations Statistics Division:
UNSD)

152 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

และการประกันสังคมภาคบังคับ (16) การศึกษา (17) กิจกรรมดานสุขภาพและงานสังคมสงเคราะห
(18) ศิลปะ ความบันเทิง และนันทนาการ (18) กิจกรรมการบริการดานอื่นๆ (19) กิจกรรมการจางงาน
ในครัวเรือน กิจกรรมการผลิตสินคา และบริการท่ีทําข้ึนเองเพื่อใชในครัวเรือน ซ่ึงไมสามารถจําแนกกิจกรรม
ไดอยางชัดเจน และ (20) กิจกรรมขององคการระหวางประเทศ และภาคีสมาชิก

การจัดกลุมอุตสาหกรรมของตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย

นอกจากการจัดประเภทอุตสาหกรรมดังท่ีกลาวไปแลวขางตน ตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย
ก็ไดมีการจัดกลุมบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพยฯ ตามประเภทของอุตสาหกรรมเชนกัน โดย
ตลาดหลักทรัพยฯ ไดมีการพิจารณาหลักเกณฑท้ังจากความเหมาะสมของบริษัทที่ประกอบธุรกิจ รวมท้ัง
ศึกษาการจัดกลุมอุตสาหกรรมของตลาดหลักทรัพยในตางประเทศ เพื่ออํานวยความสะดวกแกผูลงทุน
ในการเลือกสรรหลักทรัพยเพ่ือการลงทุน ในกรณีท่ีผูลงทุนตองการพิจารณาการลงทุนเปนลําดับขั้นตอน
จากกลุมอุตสาหกรรมใหญไปจนถึงยอยก็สามารถกระทําไดงายและรวดเร็ว หรือในกรณีที่ผูลงทุนตองการหา
หลักทรัพยท่ีมีความใกลเคียงกัน หรือจะเปรียบเทียบการเคลื่อนไหวของหลักทรัพยในระดับกลุมอุตสาหกรรม
ในตลาดตางประเทศ ก็สามารถกระทําไดงายเชนกัน

สําหรับรูปแบบการจัดกลุมอุตสาหกรรมของตลาดหลักทรัพยฯ นั้น ตลาดหลักทรัพยฯ จะมีการ
จัดกลุมในระดับใหญท่ีเรียกวา กลุมอุตสาหกรรม (industry group) เพื่อรวมหมวดอุตสาหกรรมท่ีมี
ลักษณะธุรกิจท่ีสอดคลองกันมาอยูดวยกัน และทําการปรับปรุงการจัดหมวดธุรกิจ (sector) ใหม เพื่อให
หมวดธุรกิจมีความหมายท่ีครอบคลุมและรองรับธุรกิจใหมๆ ที่เขามาจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพยฯ
ไดอยางเหมาะสมย่ิงขึ้น รวมทั้งยังทําใหการจัดกลุมอุตสาหกรรมของบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพยฯ
สะทอนใหเห็นถึงภาพรวมของอุตสาหกรรมหลักท่ีเปนกลไกสําคัญในการขับเคล่ือนเศรษฐกิจของประเทศดวย
โดยมีรายละเอียดตามตารางที่ 5-2

ตารางที่ 5-2 การจัดกลุ‹มอุตสาหกรรมของตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

ลําดับที่ กลุ‹มอุตสาหกรรม หมวดธุรกิจ

1. กลุมเกษตรและอุตสาหกรรมอาหาร - ธุรกิจการเกษตร (AGRI)
(agro & food industy: AGRO) - อาหารและเครื่องดื่ม (FOOD)

2. กลุมสินคาอุปโภคบริโภค - แฟช่ัน (FASHION)
(consumer products: CONSUMP) - ของใชในครัวเรือนและสํานักงาน (HOME)
- ของใชสวนตัวและเวชภัณฑ (PERSON)

3. กลุมธุรกิจการเงิน - ธนาคาร (BANK)
(financials: FINCIAL) - เงินทุนและหลักทรัพย (FIN)
- ประกันภัยและประกันชีวิต (INSUR)

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 153

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

ตารางที่ 5-2 การจัดกลุ‹มอุตสาหกรรมของตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย (ต‹อ)

ลําดับที่ กลุ‹มอุตสาหกรรม หมวดธุรกิจ

4. กลุมสินคาอุตสาหกรรม - ยานยนต (AUTO)
(industrials: INDUS) - วัสดุอุตสาหกรรมและเครื่องจักร (IMM)
- กระดาษและวัสดุการพิมพ (PAPER)
- ปโตรเคมีและเคมีภัณฑ (PETRO)
- บรรจุภัณฑ (PKG)
- เหล็ก (STEEL)

5. กลุมอสังหาริมทรัพยและกอสราง - วัสดุกอสราง (CONMAT)
(property & construction: PROPCON) - บริการรับเหมากอสราง3 (CONS)
- พัฒนาอสังหาริมทรัพย (PROP)
- กองทุนรวมอสังหาริมทรัพยและกองทรัสต

เพื่อการลงทุนในอสังหาริมทรัพย (PF&REIT)

6. กลุมทรัพยากร - พลังงานและสาธารณูปโภค (ENERG)
(resources: RESOURC) - เหมืองแร (MINE)

7. กลุมบริการ - พาณิชย (COMM)
(services: SERVICE) - การแพทย (HEALTH)
- สื่อและส่ิงพิมพ (MEDIA)
- บริการเฉพาะกิจ (PROF)
- การทองเที่ยวและสันทนาการ (TOURISM)
- ขนสงและโลจิสติกส ((TRANS)

8. กลุมเทคโนโลยี - ชิ้นสวนอิเล็กทรอนิกส (ETRON)
(technology: TECH) - เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร (ICT)

5.2.3 ความสัมพันธระหว‹างวัฏจักรธุรกิจและอุตสาหกรรม

เนื่องจากปจจัยในระดับมหภาค เปนปจจัยที่สงผลกระทบทั้งทางตรงและทางออมตออุตสาหกรรม

ในระดับท่ีแตกตางกัน ดังน้ัน ในการวิเคราะหอุตสาหกรรมจึงจําเปนตองเร่ิมดวยการทําความเขาใจภาพรวม

ภาวะเศรษฐกิจในระดับมหภาคกอน ซึ่งเปนที่ทราบกันแลววาภาวะเศรษฐกิจนั้นมีการเคล่ือนไหวในลักษณะ

ท่ีเปนวัฏจักร หากสามารถพยากรณไดวา แนวโนมเศรษฐกิจในระยะตอไปจะเปนเชนไร ก็พอจะประเมิน

3 เริ่มใชต้ังแตวันท่ี 1 มกราคม พ.ศ. 2557 เปนตนไป

154 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

ไดวาอุตสาหกรรมจะตอบสนองตอการเปล่ียนแปลงของตัวแปรทางเศรษฐกิจสําคัญในทิศทางท่ีเปนบวกหรือ
เปนลบอยางไร และมีขนาดของผลกระทบในระดับมากนอยแตกตางกันเพียงใด

ทั้งน้ี สามารถจําแนกประเภทอุตสาหกรรมเม่ือเทียบกับภาวะเศรษฐกิจไดเปน 3 กลุม คือ
1. อุตสาหกรรมท่ีเติบโตสูงกวาการเติบโตของเศรษฐกิจ
2. อุตสาหกรรมท่ีเติบโตในระดับเดียวกับเศรษฐกิจ
3. อุตสาหกรรมท่ีไมตกต่ําตามเศรษฐกิจ
โดยมียอดขายสินคาหรือบริการ เปนปจจัยบงชี้วา อุตสาหกรรมมีความสัมพันธกับวัฏจักรธุรกิจ
อยางไร ยกตัวอยางเชน ยอดขายของอุตสาหกรรมอาหาร เวชภัณฑ หรือบริการดานการแพทย จะมีความ
สัมพันธกับวัฏจักรธุรกิจในระดับต่ํา เนื่องจากเปนสินคาท่ีจําเปน ในขณะท่ียอดขายของกลุมอุตสาหกรรม
ยานยนต ขนสง และกอสราง จะมีความสัมพันธกับวัฏจักรธุรกิจมาก เน่ืองจากปริมาณการบริโภคสินคาและ
บริการเหลาน้ีจะเพิ่มข้ึนหรือลดลงตามภาวะเศรษฐกิจท่ีเปลี่ยนแปลงไป ดังน้ัน ในการวิเคราะหเพ่ือกําหนด
กลยุทธในการลงทุน จึงตองมีความเขาใจถึงความสัมพันธของวัฏจักรธุรกิจกับอุตสาหกรรมดวย ดังแสดง
ในรูปท่ี 5-4

รูปที่ 5-4 วัฏจักรเศรษฐกิจ กับการลงทุนในอุตสาหกรรม Consumer
Consumer Peak Staples Excel
Durables
Excel

Finance Stock Trough Basic
Excel Industries Excel
Capital
Goods Excel

ท่ีมา: Frank K. Reilly & Keith C. Brown, Analysis of Investments & Management of Portfolios, Tenth Edition

จากรูปที่ 5-4 แสดงถึงวัฏจักรเศรษฐกิจทั้ง 4 ระยะ โดยปกติ ผลประกอบการของธุรกิจจะหมุนเวียน
ไปตามวัฏจักรเศรษฐกิจ หากสามารถพยากรณไดวาเศรษฐกิจอยูในชวงเวลาใดของวัฏจักร ก็จะสามารถ
กําหนดกลยุทธการลงทุนในอุตสาหกรรมใหสอดคลองกับวัฏจักรเศรษฐกิจ ณ ขณะน้ันได อยางไรก็ตาม
ในแตละวัฏจักรธุรกิจจะมีความแตกตางกัน จึงไมควรมองเฉพาะส่ิงท่ีเกิดข้ึนในชวงที่ผานมา และละเลย

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 155

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

การเปลี่ยนแปลงทางโครงสรางพื้นฐาน เน่ืองจากเปนอีกปจจัยหน่ึงที่มีผลกระทบตอการดําเนินงานของตลาด
และอุตสาหกรรมได

ในชวงท่ีเศรษฐกิจกําลังจะผานพนภาวะถดถอย หุนท่ีมีความออนไหวตออัตราดอกเบี้ยและเศรษฐกิจ
เชน หุนสถาบันการเงินมักจะปรับตัวข้ึนนําตลาด เนื่องจากผูลงทุนคาดการณวาผลประกอบการของ
สถาบันการเงินจะไดรับประโยชนจากการฟนตัวของเศรษฐกิจโดยรวม และความตองการสินเชื่อท่ีเพิ่มสูงข้ึน
ซ่ึงจะตามมาดวยผลกําไรท่ีเพิ่มสูงขึ้น กลุมบริษัทหลักทรัพยก็จะเห็นการฟนตัวอยางรวดเร็วเชนเดียวกัน
การคาดการณวาผลประกอบการของบริษัทตางๆ มีแนวโนมจะปรับตัวดีขึ้นตามการฟนตัวของเศรษฐกิจ
จะสงผลใหผูลงทุนมีความเชื่อม่ัน และกลับมาซื้อขายในตลาดหลักทรัพยมากขึ้น ขณะเดียวกัน บริษัทก็มี
ความตองการในการระดมทุนผานตลาดทุน เพื่อใชขยายธุรกิจ ซึ่งจะสงผลในทางบวกตอรายไดของธุรกิจ
หลักทรัพย ทั้งรายไดจากคาธรรมเนียมการซ้ือขายหลักทรัพย และรายไดจากการเปนที่ปรึกษาทางการเงิน
ทําใหกําไรของธุรกิจฟนตัวอยางรวดเร็ว

เม่ือเศรษฐกิจเร่ิมเขาสูชวงฟนตัว ผูบริโภคจะมีรายไดมากข้ึนพรอมๆ กับความเชื่อมั่นที่ดีข้ึน ธุรกิจ
ท่ีมีความนาสนใจลงทุนจะเปนธุรกิจที่เก่ียวเนื่องกับสินคาอุปโภคบริโภคประเภทคงทน (consumer durables)
เชน รถยนต คอมพิวเตอรสวนบุคคล อสังหาริมทรัพย หากเศรษฐกิจยังคงขยายตัวอยางตอเนื่องถึงจุดหนึ่ง
ธุรกิจจะเริ่มมีการใชกําลังการผลิตเต็มที่ ทําใหตองมีการขยายกําลังการผลิต เพื่อรองรับกับความตองการที่
เพิ่มสูงข้ึน ขณะเดียวกัน ก็จะไดรับอานิสงสจากตนทุนการผลิตที่ลดลงดวย ดังนั้น ธุรกิจท่ีจะไดรับประโยชน
ในระยะน้ีจะเปน สินคาทุน (capital goods) เชน อุปกรณ เคร่ืองจักรกล รับเหมากอสราง เปนตน

เมื่อเศรษฐกิจเขาสูชวงรุงเรืองถึงขีดสุด อุตสาหกรรมจะมีการแยงชิงทรัพยากรดานวัตถุดิบ สงผลให
ราคาสินคาโภคภัณฑท่ีเปนวัตถุดิบพื้นฐาน (basic industries) เชน นํ้ามัน เหล็ก ปูนซิเมนต ปโตรเคมี
ปรับตัวข้ึนอยางรวดเร็ว เน่ืองจากสามารถขยับราคาจําหนายไดตามการขยับข้ึนของเงินเฟอ ในขณะที่ตนทุน
การผลิตไมไดเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมากนัก จึงสงผลบวกตอความสามารถในการทํากําไร ในอีกดานหน่ึง
การปรับสูงขึ้นของอัตราเงินเฟอ ทําใหธุรกิจสวนใหญเริ่มเผชิญกับความไมแนนอนของราคาขายและตนทุน
ในอนาคต ซึ่งจะสงผลกระทบเชิงลบ และจะย่ิงทวีความรุนแรง หากธุรกิจ/บริษัทไมสามารถผลักภาระตนทุน
ท่ีเพิ่มสูงข้ึนไปยังผูบริโภคได ในชวงจังหวะนี้ ธนาคารกลางจะเริ่มเขามาดําเนินนโยบายการเงินท่ีเขมงวดข้ึน
ดวยการปรับเพิ่มอัตราดอกเบี้ยอางอิง เพ่ือลดความรอนแรงของการขยายตัวทางเศรษฐกิจ

การดําเนินนโยบายที่เขมงวดดังกลาว จะสงผลใหเศรษฐกิจเริ่มชะลอลง ระยะเวลาน้ีอุตสาหกรรม
การอุปโภคบริโภค หรือบริการพื้นฐาน (consumer staples) เชน อาหารและเครื่องดื่ม เวชภัณฑ และ
สาธารณปู โภค ซง่ึ ไมค อ ยโดดเดน นกั ในชว งเรมิ่ ตน ของวงจรการฟน ตวั ของเศรษฐกจิ จะเรมิ่ ฉายแววโดดเดน ขนึ้
เน่ืองจากเปนสินคาท่ีจะไดรับผลกระทบตอการเปลี่ยนแปลงของวัฏจักรเศรษฐกิจนอยกวา และควรหลีกเล่ียง
การลงทุนในหลักทรัพยท่ีออนไหวตามปจจัยทางเศรษฐกิจ เชน กลุมสถาบันการเงิน พัฒนาอสังหาริมทรัพย
เปนตน อยางไรก็ดี บริษัทบางแหงอาจจะไมไดรับผลกระทบจากการชะลอตัวของภาวะเศรษฐกิจในประเทศ
ก็เปนได หากมุงเนนการสงออก และเศรษฐกิจของประเทศท่ีสงสินคาไปจําหนายยังคงเติบโต นอกจากน้ี

156 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

ภาวะเศรษฐกิจที่ออนแอ ยังอาจกดดันใหสกุลเงิน (บาท) ออนคาเม่ือเทียบกับสกุลเงินตางประเทศ (เชน
ดอลลารสหรัฐ) ตามไปดวย ซึ่งจะทําใหราคาสินคามีความสามารถในการแขงขันมากข้ึน (ราคาถูกกวา
คูแขงโดยเปรียบเทียบ)

อยางไรก็ตาม การท่ีจะคาดการณเหตุการณหรือปจจัยความเส่ียงตางๆ ไดอยางแมนยําน้ัน
คอนขางยาก ดังนั้น จึงควรท่ีจะประมาณการเบ้ืองตนไดวา ภาวะเศรษฐกิจ ณ ปจจุบันอยูในชวงขาขึ้น
(upward trend) หรือขาลง (downward trend) และในอนาคตอีก 1, 2 หรือ 5 ปขางหนา ภาวะเศรษฐกิจ
จะอยูในชวงใด เพราะหากเปนชวงขาขึ้นภาวะตลาดหลักทรัพยก็มีแนวโนมอยูในชวงขาขึ้นเชนกัน
ซึ่งเหมาะสําหรับการเขาไปซื้อหุน แตในทางกลับกันหากเปนชวงเศรษฐกิจขาลง ผูลงทุนก็ควรหลีกเล่ียง
การเขาไปลงทุน ดังนั้น จึงควรท่ีจะเขาใจลักษณะวัฏจักรของเศรษฐกิจเพ่ือท่ีจะเลือกลงทุนในตลาดหลักทรัพย
ไดอยางเหมาะสม

5.2.4 ตัวแปรสําคัญท่ีมีผลกระทบต‹ออุตสาหกรรม

หลังจากพิจารณาลักษณะของอุตสาหกรรมตามวัฏจักรของธุรกิจ ซึ่งจะทําใหทราบวาอุตสาหกรรม
ประเภทใดจะมีอัตราการเติบโตสูงกวา/ต่ํากวาการเติบโตของเศรษฐกิจในแตละชวงวัฏจักรเศรษฐกิจ
อยางไรก็ตาม การตัดสินใจลงทุนดวยการพิจารณาเฉพาะสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกิจปจจุบันเทานั้น
อาจไมเพียงพอ เพราะในตลาดท่ีมีประสิทธิภาพ ขอมูลขาวสารดังกลาวไดถูกสะทอนไปแลวในราคาหุน
ดวยเหตุนี้ จึงจําเปนตองพิจารณาตัวแปรสําคัญๆ ที่จะสงผลกระทบตออุตสาหกรรมดวย

ท้ังนี้ กรอบแนวคิดหน่ึงในการวิเคราะหปจจัยท่ีเปนสภาพแวดลอมทางมหภาค (macro environment
analysis) ของธุรกิจและองคกรใดๆ ไดแก กรอบแนวคิดการวิเคราะหตาม PESTLE Analysis ซึ่งเสนอ
แนวคิดการวิเคราะหใน 6 องคประกอบ ที่อาจสงผลกระทบตอการดําเนินธุรกิจและตลาดทุน ไดแก ปจจัย
ทางการเมือง (political factors: P) ปจจัยทางเศรษฐกิจ (economic factors: E) ปจจัยทางสังคมวัฒนธรรม
(sociological factors: S) ปจจัยทางเทคโนโลยี (technological factors: T) ปจจัยทางกฎระเบียบตางๆ
(legal factors: L) และปจจัยทางสภาวะแวดลอม (environmental factors: E)

1. การวิเคราะหปจจัยทางการเมือง (political factors: P) เปนการวิเคราะหสภาวะทางการเมือง
ในปจจุบันและแนวโนม เชน การวิเคราะหเสถียรภาพของรัฐบาล นโยบายการปลอยเสรีทางการเงิน
นโยบายคาจางข้ันต่ํา เปนตน

2. การวิเคราะหปจจัยทางเศรษฐกิจ (economic factors: E) เปนการวิเคราะหสภาวะเศรษฐกิจ
ทั้งในประเทศและเศรษฐกิจโลก เชน การวิเคราะหวัฏจักรเศรษฐกิจ เงินเฟอ อัตราดอกเบ้ีย เปนตน
รายละเอียดเรื่องการวิเคราะหเศรษฐกิจจะกลาวในสวนตอไป

3. การวิเคราะหปจจัยทางสังคมวัฒนธรรม (sociological factors: S) เปนการวิเคราะหวิถีการ
ดํารงชีวิตของคนในสังคม ท้ังในสถานะปจจุบันและแนวโนม เชน การวิเคราะหโครงสรางอายุของประชากร

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 157

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

อัตราการเพิ่มของประชากร ขนาดของครอบครัว การตระหนักถึงภาวะสุขอนามัย วิถีชีวิตทางดานตางๆ
เชน การรับประทานอาหาร ที่อยูอาศัย การทองเท่ียว เปนตน

4. การวิเคราะหปจจัยทางเทคโนโลยี (technological factors: T) เปนการวิเคราะหการเปลี่ยนแปลง
ของเทคโนโลยีทางดานตางๆ เชน เทคโนโลยีคอมพิวเตอร เทคโนโลยีการสื่อสาร เทคโนโลยีของระบบ
การเงิน เพ่ือวิเคราะหผลที่อาจมีตอธุรกิจและตลาดทุน

5. การวิเคราะหปจจัยทางกฎ ระเบียบตางๆ ท่ีเก่ียวของ (legal factors: L) เปนการวิเคราะห
กฎขอบังคับตางๆ ทั้งในระดับทองถิ่น ระดับชาติ และระดับโลก ท่ีอาจสงผลตอธุรกิจและตลาดทุน เชน
กฎหมายแรงงาน การคุมครองผูบริโภค เปนตน

6. การวิเคราะหปจจัยทางสภาวะแวดลอม (environmental factors: E) เปนการวิเคราะหประเด็น
ตางๆ ในระดับประเทศและระดับโลก ทางดานการอนุรักษและปรับปรุงสภาวะแวดลอม ท้ังเรื่องแหลงนํ้า
สภาวะอากาศ การปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ตลอดจนการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติอ่ืนๆ

รูปท่ี 5-5 แสดงกรอบแนวคิดในการการวิเคราะหตาม PESTLE Analysis

PoliPtical

E E
Environmental Economic

PESTLE
Analysis

LS
Legal Sociological

T
Technological

ปจจัยทางการเมือง (political factors)

เสถียรภาพทางการเมืองและการเปล่ียนแปลงทางการเมือง ยอมสงผลตอนโยบายและทิศทางในการ
พัฒนาประเทศ รวมทั้งการออกกฎหรือการผอนคลายกฎระเบียบตางๆ ที่อาจมีผลกระทบตออุตสาหกรรม
แตละอุตสาหกรรม

158 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

การวิเคราะหปจจัยทางเศรษฐกิจ (economic factors)

ในการวิเคราะหอุตสาหกรรมจําเปนตองพยากรณตัวแปรสําคัญทางเศรษฐกิจ และพิจารณา
ผลกระทบการเปล่ียนแปลงของตัวแปรเหลานั้นที่จะมีตออุตสาหกรรมดวย ตัวแปรเศรษฐกิจสําคัญที่จะ
สงผลกระทบตออุตสาหกรรม ไดแก อัตราเงินเฟอ อัตราดอกเบ้ีย ความเชื่อม่ันผูบริโภค ภาวะเศรษฐกิจ
ระหวางประเทศ เปนตน

ปจจัยทางสังคมวัฒนธรรม (sociology)

ในท่ีน้ีจะยกตัวอยางการวิเคราะหปจจัยทางสังคมวัฒนธรรม ในสองประเด็น ไดแก การวิเคราะหดาน
ประชากรศาสตร (demographics) และรูปแบบการดําเนินชีวิต (lifestyles)

การศึกษาปจจัยทางดานประชากรศาสตร ไมไดจํากัดเพียงแคอัตราการเติบโตของประชากร และ
การกระจายของประชากรในแตละชวงอายุ แตยังหมายรวมถึงการกระจายของประชากรทางดานภูมิศาสตร
การเปล่ียนแปลงของสวนผสมในกลุมชาติพันธุในสังคม และการเปล่ียนแปลงของการกระจายรายได
ดวยเหตุน้ี จึงจําเปนตองศึกษาแนวโนมทางดานประชากรศาสตรอยางรอบดาน เพ่ือคาดการณผลกระทบ
ท่ีจะมีตออุตสาหกรรมตางๆ

ในชวงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ถือไดวาเปนยุคที่มีเด็กเกิดใหมมาก (baby boom) สงผลให
อุตสาหกรรมที่เก่ียวของกับท่ีอยูอาศัย หรือความม่ันคงในชีวิตและทรัพยสินมีการเจริญเติบโตอยางมากใน
ชวงเวลาน้ัน เหตุการณดังกลาวยังไดสงผลตอเนื่องมาถึงปจจุบัน กลาวคือ เด็กท่ีเกิดข้ึนจํานวนมากในยุคน้ัน
ไดเจริญเติบโตเขาสูวัยทํางาน และกําลังจะกาวเขาสูวัยชรา กอปรกับความสําเร็จในการคุมกําเนิด และทัศนคติ
ของผูหญิงในวัยทํางานที่มีแนวโนมจะแตงงานชาลง หรือไมก็ครองตัวเปนโสดมากขึ้น ทําใหอัตราการเพ่ิม
ของประชากรคอนขางคงที่ ยิ่งสงผลใหจํานวนผูสูงอายุเพ่ิมข้ึนอยางตอเน่ือง ซึ่งอาจจะนําไปสูภาวะการ
ขาดแคลนแรงงาน จนเปนตัวเรงใหเกิดการปรับคาแรง หรือเกิดความยากลําบากในการสรรหาบุคลากรท่ีมี
คุณสมบัติมาทดแทนบุคลากรท่ีเขาสูวัยเกษียณ การเปล่ียนแปลงไปสูสังคมผูสูงอายุ ธุรกิจการใหบริการ
วางแผนทางการเงิน จะมีแนวโนมเติบโตมากข้ึน เพราะผูคนท่ีจะกาวเขาสูวัยชรานั้น ตองการมีเงินออมท่ี
เพียงพอไวใชในอนาคต ธุรกิจท่ีขายสินคาและบริการที่เกี่ยวของกับผูสูงอายุ เชน การสรางบานท่ีเหมาะสม
สําหรับผูสูงอายุพักอาศัย การใหบริการดูแลผูสูงอายุ ก็มีแนวโนมจะขยายตัวดีเชนกัน

รูปแบบการดําเนินชีวิต (lifestyles) ของคนน้ัน เกี่ยวของท้ังเรื่องการทํางาน การใชจาย การบริโภค
การศึกษา รสนิยม พฤติกรรมการพักผอนหยอนใจตางๆ ซึ่งการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการใชชีวิตเหลานั้น
ยอมมีผลโดยตรงตอการเติบโตของธุรกิจดวยเชนกัน เชน ผูคนนิยมไปพักผอนในวันหยุดดวยการไป
ชมภาพยนตรท่ีโรงภาพยนตร หรือรับประทานอาหารนอกบานเพิ่มมากขึ้น ดังน้ัน อุตสาหกรรมดาน
โรงภาพยนตรและรานอาหารจะมีแนวโนมเติบโตขึ้นอยางรวดเร็ว และมีกําไรจากผลประกอบการสูง เปนตน
หรือการที่ผูคนมีความเขาใจและรับทราบถึงผลเสียของการสูบบุหรี่มากขึ้น ทําใหมีจํานวนผูสูบบุหรี่ลดนอยลง

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 159

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

สงผลกระทบใหอุตสาหกรรมยาสูบชะลอการเจริญเติบโตลง ก็เปนอีกหนึ่งตัวอยางท่ีสะทอนถึงการเปล่ียนแปลง
ทัศนคติของผูคน เปนตน

ปจจัยทางดานเทคโนโลยี (technology)

การเปล่ียนแปลงของนวัตกรรมเทคโนโลยี เปนปจจัยท่ีมีความสําคัญอยางมากตอวัฏจักรของธุรกิจ
เชน ปจจุบันเทคโนโลยีการส่ือสาร รวมท้ังเทคโนโลยีอินเทอรเน็ตมีความกาวหนาอยางมาก สงผลให
อุตสาหกรรมโทรคมนาคมเติบโตอยางรวดเร็ว ทั้งยังมีการนําเทคโนโลยีไปประยุกตใชในอุตสาหกรรมอีก
หลากหลาย อาทิ ธุรกิจคาปลีก มีการนําเทคโนโลยีมาชวยในการบริหารฐานขอมูลการใชจายของลูกคา ทําให
สามารถรับรูความตองการสินคาที่แทจริง และเสนอกลยุทธการตลาดที่สอดคลองกับพฤติกรรมการใชจาย
อันจะกอใหเกิดประสิทธิผลในการสรางยอดขาย หรือการนํา Barcode Scanning มาใชในกระบวนการ
ตรวจสอบปริมาณคงเหลือของสินคาคงคลัง ทําใหธุรกิจคาปลีกน้ันสามารถบริหารสินคาใหเพียงพอรองรับ
ความตองการของลูกคาไดอยางมีประสิทธิภาพ

ปจจัยทางกฎระเบียบตางๆ (legal)

การเปล่ียนแปลงทางกฎระเบียบตางๆ ยอมสงผลกระทบตออุตสาหกรรมที่เก่ียวของ หลายคร้ัง
การเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบอาจมีเหตุผลทางดานเศรษฐกิจหรือสังคมสนับสนุนอยูเบ้ืองหลัง อาทิ กฎระเบียบ
ท่ีเกี่ยวของกับการดูแลและคุมครองสุขภาพอนามัยและความปลอดภัยของผูบริโภคที่ออกโดยสํานักงาน
องคการอาหารและยา (อย.) น้ัน ยอมสงผลกระทบใหผูผลิตสินคาดานเวชภัณฑ ตองมีกระบวนการผลิต
การควบคุมคุณภาพ การวิจัย คนควาผลิตภัณฑที่เขมงวด เพื่อใหเกิดความปลอดภัยแกผูบริโภคอยางสูงสุด
ดังน้ัน ผูผลิตในอุตสาหกรรมยาน้ัน จะตองแบกรับภาระตนทุนท่ีเพิ่มสูงข้ึน ขณะเดียวกัน ความเขมงวด
ดังกลาว จะเปนอุปสรรคสําคัญสําหรับผูผลิตรายใหมที่จะเขามาในอุตสาหกรรมนี้ดวยเชนกัน หรือการ
เปลี่ยนแปลงกฎระเบียบท่ีเก่ียวของกับการคาระหวางประเทศ ไมวาจะเปน กฎหมายภาษีระหวางประเทศ
การกีดกันทางการคา การกําหนดพิกัดศุลกากร เปนตน ยอมสงผลกระทบตออุตสาหกรรมท่ีเก่ียวของ และ
ตอเนื่องไปถึงปริมาณการคาโลกดวย

ปจจัยทางสภาวะแวดลอม (environmental)

เชน การตระหนกั ถงึ ความสาํ คญั ของการอนรุ กั ษแ ละปรบั ปรงุ สภาวะแวดลอ ม ทงั้ เรอื่ งแหลง นาํ้ สภาวะ
อากาศ การปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ตลอดจนการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ

160 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

5.2.5 การวิเคราะหวัฏจักรชีวิตของอุตสาหกรรม

นอกจากการวิเคราะหวัฏจักรของเศรษฐกิจท่ีมีผลกระทบตอการเติบโตของอุตสาหกรรมดังที่ได
กลาวไปแลวขางตนน้ัน การวิเคราะหถึงวัฏจักรชีวิตของอุตสาหกรรมก็เปนสิ่งท่ีมีความจําเปนดวย เน่ืองจาก
วัฏจักรชีวิตของอุตสาหกรรมมักจะมีผลอยางมากตอพลวัตการแขงขัน และตอเนื่องไปถึงการเปล่ียนแปลง
ของอัตราการเติบโต และความสามารถในการทํากําไรในแตละชวงเวลา ซึ่งจะมีอิทธิพลถึงการคาดการณ
ยอดขายและความสามารถในการทํากําไรของอุตสาหกรรม ณ ขณะน้ันได ท้ังน้ี วัฏจักรชีวิตของอุตสาหกรรม
อาจแบงออกไดเปน 5 ชวงดวยกัน คือ

ระยะเริ่มตนกิจการ (pioneering development stage)

ชวงนี้เปนระยะท่ีอุตสาหกรรมเริ่มกอตั้งและมีผูผลิตเพียงไมกี่ราย ซ่ึงตองอาศัยระยะเวลาในการ
ปรับปรุงและพัฒนาผลิตภัณฑใหเปนที่รูจักและยอมรับของลูกคา โดยชวงเร่ิมตนกิจการนั้น ยอดขายของ
ธุรกิจจะเติบโตคอนขางชา ปริมาณขายไมมากพอที่จะกอใหเกิดการประหยัดจากขนาดการผลิต อีกท้ัง
ยังอาจตองมีตนทุน ท้ังในการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ และคาใชจายดานการตลาดสูง ทําใหไมคุมทุน
ในการดําเนินธุรกิจ หรือมีกําไรคอนขางต่ํา ท้ังยังมีความจําเปนตองนําผลกําไรที่ไดไปใชในการลงทุน
บริษัทเหลาน้ีจึงมักไมจายเงินปนผลหรือจายเงินปนผลนอยแกผูถือหุน

การลงทุนในธุรกิจที่อยูในขั้นบุกเบิก ถือวามีความเสี่ยงคอนขางสูง ดานหนึ่งหากบริษัทประสบ
ความสําเร็จ ยอดขายและกําไรก็จะเพิ่มข้ึนอยางรวดเร็ว ซ่ึงจะสงผลบวกตอราคาหุน ซึ่งหมายถึงโอกาสท่ีจะ
ไดรับผลตอบแทนการลงทุนก็จะสูง แตในทางตรงกันขาม ความเสี่ยงท่ีธุรกิจอาจลมเหลว และไมสามารถ
อยูรอดไดก็อยูในระดับสูงเชนเดียวกัน

ระยะเจริญเติบโตรวดเร็ว (rapid accelerating growth)

ถาบริษัทประสบความสําเร็จดานการตลาด สามารถผลักดันใหสินคาเปนที่ยอมรับของลูกคา
ยอดขายและกําไรก็จะเพิ่มในอัตราสูง เพราะไดประโยชนจากขนาดการผลิต และการพัฒนาชองทางการ
จําหนาย แมอาจดึงดูดใหผูแขงขันรายใหมเขามาในอุตสาหกรรม แตการแขงขันยังมีแนวโนมไมรุนแรง
เนื่องจากมีการขยายตัวของความตองการอยางรวดเร็ว ทําใหบริษัทในอุตสาหกรรมยังมีโอกาสเติบโตได
โดยไมจําเปนตองแยงชิงสวนแบงการตลาดซ่ึงกันและกัน ดังน้ัน การลงทุนในระยะนี้จึงมีความนาสนใจกวา
การลงทุนในระยะบุกเบิก เพราะบริษัทมีความแข็งแกรงและม่ันคงมากขึ้น และสามารถมองเห็นแนวโนม
ของธุรกิจไดชัดเจนข้ึน อีกทั้งกําไรของบริษัทก็อยูในระดับสูง อยางไรก็ตาม ผูลงทุนก็ยังไมอาจคาดหวัง
ผลตอบแทนในรูปเงินปนผลไดมาก เพราะบริษัทยังมีความตองการที่จะสํารองผลกําไรไวสําหรับการลงทุนตอ
เพ่ือใหสามารถผลิตสินคามารองรับความตองการของตลาดที่ยังขยายตัวไดมากข้ึน

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 161

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

ระยะเติบโตเต็มที่ (mature growth)

ยอดขายในระยะน้ียังคงเติบโตในทิศทางท่ีเปนบวก แตเปนอัตราท่ีชะลอตัวเม่ือเทียบกับระยะ
เจริญเติบโตรวดเร็ว อีกทั้งการเติบโตอยางรวดเร็วของรายไดและกําไรยังเชิญชวนคูแขงรายใหมเขามา
แยงสวนแบงในตลาดมากข้ึน ทําใหผลผลิตมากขึ้น แตความตองการสวนใหญไดรับการตอบสนองไปแลว
หรือกําลังเร่ิมเขาสูจุดอิ่มตัว หรืออาจเริ่มมีสินคาอื่นเขามาทดแทน จนสงผลใหเกิดการแขงขันทางดานราคา
ดวยเหตุท่ีการเติบโตในระยะนี้ จําเปนตองอาศัยการชวงชิงสวนแบงการตลาดระหวางกัน มีนัยวา บริษัท
จําตองทุมคาใชจายดานการตลาด และสงเสริมการขายสูงมาก ความสามารถในการทํากําไรจะเร่ิมลดลง
สูระดับปกติ แตเน่ืองดวยอุตสาหกรรมไดผานชวงระยะเวลาของการลงทุน/ขยายกิจการไปแลว จึงมีความ
สามารถท่ีจะจายเงินปนผลไดมากขึ้น

ระยะอิ่มตัว (stabilization and market maturity)

ระยะน้ี อาจเปนชวงท่ีมีระยะเวลายาวนานท่ีสุดในวงจรชีวิตอุตสาหกรรม อัตราการเติบโตของ
อุตสาหกรรมจะเร่ิมลดลงมาอยูในระดับใกลเคียงกับอัตราการเติบโตของเศรษฐกิจโดยรวม ทําใหสามารถ
คาดการณการเติบโตของบริษัทไดอยางงายดาย แมยอดขายจะยังคงเติบโตในอัตราท่ีสอดคลองกับการเติบโต
ของเศรษฐกิจ แตการเติบโตของกําไรยังอาจแปรผันไปตามโครงสรางการแขงขันของแตละอุตสาหกรรม
รวมไปถึงความสามารถในการแขงขันของบริษัทภายในอุตสาหกรรมเอง (จากความสามารถในการควบคุม
ตนทุนท่ีแตกตางกัน) การแขงขันจะทําใหความสามารถในการทํากําไรตึงตัวข้ึน และอัตราผลตอบแทนจาก
การลงทุน (เชน อัตราผลตอบแทนจากการลงทุนในสินทรัพย หรืออัตราผลตอบแทนจากสวนของผูถือหุน)
มักจะเทากับหรือตํ่ากวาระดับท่ีกอใหเกิดการแขงขัน ดังน้ัน จึงควรหลีกเล่ียงการลงทุนในอุตสาหกรรมที่อยู
ในระยะน้ี

ระยะเสื่อมถอย (deceleration of growth and decline)

ระยะน้ีเปนระยะที่ความตองการสินคาเริ่มถึงจุดอ่ิมตัว หรือมีสินคาเขามาทดแทนมากข้ึน ทําใหการ
เติบโตของยอดขายลดลง ขณะเดียวกัน ความสามารถในการทํากําไรก็มีความยากลําบากมากขึ้น จนกระท่ัง
บางบริษัทอาจตองเผชิญกับภาวะขาดทุน หรือบริษัทท่ียังรักษาระดับกําไรไวได อัตราผลตอบแทนจากการ
ลงทุนก็อยูในระดับต่ํา ทายที่สุดบริษัทบางแหงจะเร่ิมออกจากอุตสาหกรรมไป ดังนั้น ถาบริษัทในอุตสาหกรรม
ไมมีการปรับปรุงสินคาหรือผลิตภัณฑ หรือพัฒนากลยุทธการตลาด ใหตอบสนองตอความตองการของ
ผูบริโภคได อุตสาหกรรมนั้นก็อาจจะเขาสูระยะเสื่อมถอยได ดังน้ัน จึงไมควรลงทุนในอุตสาหกรรมท่ีอยูใน
ระยะนี้

162 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

รูปท่ี 5-6 วัฏจักรชีวิตของอุตสาหกรรม

Net Sales

Stabilization and Market Maturity

Mature Growth Decline

Rapid Accelerating Growth

Pioneering Development

Stage I Stage II Stage III Stage IV Time
Stage V

ลักษณะโดยท่ัวไปดังกลาวขางตน คงพอท่ีจะแสดงใหเห็นวาในชวงของวัฏจักรอุตสาหกรรมใดที่
นาสนใจลงทุน ซึ่งจะชวยในการคาดการณยอดขายและความสามารถในการทํากําไรได ทั้งนี้ ผูลงทุนควร
คนหาและลงทุนในอุตสาหกรรมท่ีอยูในระยะเจริญเติบโตรวดเร็ว และหลีกเลี่ยงการลงทุนในอุตสาหกรรม
ที่อยูในระยะอิ่มตัวหรือกําลังเสื่อมถอย

5.2.6 โครงสรŒางการแข‹งขันในอุตสาหกรรม

การศึกษาโครงสรางตลาด (market structure) เปนปจจัยที่สําคัญอีกประการหนึ่งในการวิเคราะห
การแขงขัน โดยโครงสรางตลาดนั้นสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คือ ตลาดแขงขันสมบูรณ
(pure competitive market) และตลาดแขงขันไมสมบูรณ (imperfectly competitive market)

ตลาดแขงขันสมบูรณ

หมายถึง ตลาดที่มีผูซ้ือและผูขายจํานวนมากราย สินคาในตลาดมีคุณภาพและมาตรฐานใกลเคียง
กันมาก จนไมมีผูใดมีอิทธิพลเหนือราคาตลาด ราคาสินคาที่ซื้อขายในตลาดน้ี จึงถูกกําหนดขึ้นโดยอุปสงค
และอุปทานรวมของตลาด ประกอบกับผูผลิตรายใหมๆ สามารถเขาสูตลาดไดงาย ผูซ้ือและผูขายเองตางก็
สามารถเขาถึงขอมูลเกี่ยวกับตลาดไดโดยเทาเทียมกัน ตลาดแขงขันสมบูรณถือเปนตลาดในอุดมคติ
โดยตลาดท่ีมีความใกลเคียงเปนตลาดสมบูรณ ไดแก ตลาดผลผลิตทางการเกษตร

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 163

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

ตลาดแขงขันไมสมบูรณ

เปนตลาดที่มีผูซ้ือผูขายจํานวนไมมาก สินคาท่ีซ้ือขายกันในตลาดก็มีลักษณะท่ีแตกตางกัน
(ไมสามารถทดแทนกันไดอยางสมบูรณ) ดังน้ัน ผูขายในตลาดจึงมีความสามารถในการกําหนดราคาของตน
ไดในระดับหนึ่ง ตลาดแขงขันไมสมบูรณ สามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก

1. ตลาดผูกขาดแทจริง (pure monopoly)
เปนตลาดท่ีมีผูผลิตและผูขายเพียงรายเดียว สินคามีคุณลักษณะพิเศษไมเหมือนใคร และผูผลิต
สามารถกีดกันผูอ่ืนไมใหเขามาผลิตแขงขันดวยได ตัวอยางเชน อุตสาหกรรมขนาดใหญที่ตองใชเงินลงทุน
จํานวนมาก มีเทคโนโลยีที่ทันสมัย หรืออาจจะเปนการผูกขาดดวยขอกําหนดทางกฎหมาย เชน การตอง
ขออนุญาตในลักษณะสัมปทาน เชน การผลิตไฟฟา กิจการรถไฟใตดิน เปนตน

2. ตลาดกึ่งแขงขันก่ึงผูกขาด (monopolistic market)
เปนตลาดท่ีมีผูขายจํานวนมาก ไมมีส่ิงกีดขวางการเขามาของผูผลิตรายใหม แตสินคาของผูผลิต
แตละรายยังมีความแตกตางกัน ซึ่งอาจจะเปนไดท้ังดานรูปราง คุณภาพ หรือความรูสึกของผูบริโภค ทําให
ยังสามารถต้ังราคาสินคาท่ีแตกตางกันไดบาง (แตหากตั้งราคาสูงเกินไป ก็อาจสูญเสียลูกคาใหกับคูแขง
เน่ืองจากสินคายังสามารถใชแทนกันได) อยางเชน สินคาประเภทผงซักฟอก ยาสีฟน ยาสระผม เปนตน

3. ตลาดผูกขาดนอยราย (oligopoly)
เปนตลาดท่ีมีผูผลิตต้ังแตสองรายข้ึนไป แตไมมากราย และแตละรายมีสวนแบงตลาดในระดับที่
เปนนัย ทําใหการเขาสูตลาดของรายใหมเปนไปไดยาก สินคาของผูผลิตแตละรายอาจคลายคลึงกัน (นํ้ามัน
ปูนซีเมนต เหล็ก) หรือแตกตางกัน (รถยนต เบียร) การต้ังราคาสินคาอาจเปนอิสระตอกัน แตยังตองพิจารณา
คูแขงดวย บางครั้งจึงยังเห็นผูผลิตบางรายชักจูงใหผูผลิตรายอ่ืนเห็นดวยกับราคาสินคาท่ีตนกําหนดข้ึน (price
leadership) หรือบางกรณีผูผลิตอาจรวมตัวกันกําหนดราคา (collusion) ก็ได

5.2.7 การวิเคราะหภาวะการแข‹งขันในอุตสาหกรรม

หลังการศึกษาโครงสรางตลาดแลว ในลําดับตอไป จะเปนการวิเคราะหสภาวะการแขงขันใน
อุตสาหกรรม โดยพิจารณาไปท่ีกลยุทธการแขงขัน (competitive strategy) ภายใตแนวคิดของ Michael
E. Porter’s Five Forces Model วาภาวะการแขงขันท่ีเขมขนระหวางบริษัทในอุตสาหกรรม จะเปนตัวกําหนด
ความสามารถของบริษัทในการรักษาอัตราผลตอบแทนการลงทุนใหเหนือกวาคาเฉลี่ย การศึกษาสภาพ
การแขงขันของกิจการในอุตสาหกรรมน้ันๆ จะพิจารณาจากปจจัยกําหนดการแขงขันในอุตสาหกรรมและ
แนวโนมการทํากําไรในระยะยาวของบริษัทตางๆ ที่อยูในอุตสาหกรรม 5 สวนคือ (1) การแขงขันระหวาง
คูแขงขันท่ีมีอยูในปจจุบัน (2) อุปสรรคในการเขามาของคูแขงขันรายใหม (3) สินคาทดแทน (4) อํานาจ
การตอรองของผูซื้อ และ (5) อํานาจการตอรองของผูขายปจจัยการผลิต

164 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

รูปที่ 5-7 การวิเคราะหอุตสาหกรรมจาก Five Force Model

=BĘ Ę I9
4A 6ę %6D/%Ę

1< .'' 6ę
=BĘ Ę 5 '6&D/%Ę

ę = 6&+ 5 < 8 17 6
1Ę '1 B=Ę Ę 1 1 < .6/ ''% 17 6
Ę1'1 = ę 1;J . 8 6ę
B)4B' 6 1 =ę 6&+5 < 8 6'B Ę 5 '4/+Ę6 1 = ę ;1J .8 ę6 /'ë1 ' è 6'

8
6'D 1< .6/ ''%

1< .'' 1 .8 6ę
/'ë1 ' è 6' B

. 8 6ę /'1ë 'è 6' B

การแขงขันภายในอุตสาหกรรม (rivalry among the existing competitors)

ระดับความรุนแรงของการแขงขันที่เปนอยูในปจจุบันจะมีผลตอศักยภาพในการทํากําไรของบริษัท
ในอุตสาหกรรม การดําเนินธุรกิจในอุตสาหกรรมที่มีคูแขงมากราย การแขงขันก็อาจมีความยากลําบาก
มากกวาเม่ือเทียบกับอุตสาหกรรมที่มีบริษัทจํานวนนอยราย ปจจัยท่ีเปนตัวกําหนดระดับความเขมขนของ
การแขงขันภายในอุตสาหกรรม ประกอบไปดวย

• หากอุตสาหกรรมประกอบไปดวยบริษัทจํานวนมาก ยอมสงผลใหการแขงขันจะยิ่งรุนแรง เชน
การแขงขันระหวางผูประกอบการในธุรกิจโทรศัพทพ้ืนฐานยอมมีความรุนแรงนอยกวาการแขงขัน
ระหวางแชมพูสระผมท่ีมีหลายย่ีหอในทองตลาด

• หากกิจการในอุตสาหกรรมมีขนาดใกลเคียงกันมาก การแขงขันยิ่งรุนแรง เชน การแขงขัน
ในธุรกิจผูใหบริการโทรศัพทเคลื่อนท่ี ซึ่งมีผูประกอบการหลัก 3 คาย คือ DTAC AIS และ TRUE
ยอมมีความรุนแรงในการแขงขันเพ่ือชวงชิงสวนแบงการตลาดมากกวาธุรกิจรานสะดวกซ้ือ ซึ่งมี
7-Eleven เปนผูนําที่ทิ้งหางผูประกอบการรายอื่นในอุตสาหกรรม

• หากกจิ การในอตุ สาหกรรมไมม คี วามแตกตา งกนั ในตวั ผลติ ภณั ฑ เชน สนิ คา โภคภณั ฑ การแขง ขนั
ก็มีแนวโนมรุนแรงกวาอุตสาหกรรมท่ีสามารถสรางใหเห็นความแตกตางกันในตัวผลิตภัณฑได
อนึ่งการสรางความแตกตางใหแกผลิตภัณฑ อาจเปนความแตกตางของผลิตภัณฑท่ีมีอยูจริง
หรือเปนเพียงจากการสรางภาพลักษณใหแตกตางในสายตาของผูบริโภคก็ได

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 165

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

• หากอตุ สาหกรรมมอี ตั ราการเตบิ โตอยใู นระดบั ตาํ่ หรอื เขา สรู ะยะอม่ิ ตวั ของวฏั จกั รชวี ติ อตุ สาหกรรม
การแขงขันก็จะยิ่งรุนแรง อันเปนผลจากการแยงชิงสวนแบงตลาด เชน ตลาดโทรศัพทเคลื่อนท่ี
ในชวงท่ีเริ่มบุกเบิกตลาดใหมๆ ยอมมีการแขงขันกันนอยกวาตลาดโทรศัพทเคลื่อนท่ีซ่ึงเขาสู
ชวงท่ีตลาดเติบโตเต็มที่

• หากโครงสรางตนทุนมีตนทุนคงท่ีสูง จะกระตุนใหกิจการตางมุงผลิตเต็มกําลังการผลิต เพ่ือให
เกิดประโยชนดานตนทุนตอหนวย จากการประหยัดจากขนาด (economy of scale) ซึ่งมักจะ
นําไปสูการตัดราคา และการแขงขันท่ีรุนแรงในท่ีสุด

• อุปสรรคในการออกจากตลาด เชน การปรับเปล่ียนเครื่องจักรไปลงทุนในธุรกิจอื่นทําไดยาก
หรือมีขอตกลงทางดานแรงงาน ซ่ึงกอใหเกิดตนทุนคงที่ในการออกจากอุตสาหกรรมสูง เม่ือเปน
เชนน้ัน บริษัทจึงจําเปนตองอยูในอุตสาหกรรม แมผลตอบแทนจากการลงทุนต่ํากวาคาเฉลี่ย
หรือไมมีกําไร

• คูแขงจากตางประเทศ สงผลโดยตรงตอสภาพการแขงขันเชนเดียวกับคูแขงในประเทศ

อุปสรรคในการเขามาของคูแขงขันรายใหม (threat of new entrants)

นอกจากการพิจารณาคูแขงท่ีมีอยูในปจจุบันแลว ยังตองพิจารณาความยากงายที่คูแขงรายใหม
จะเขามาสูอุตสาหกรรมดวย หากคูแขงรายใหมเขาสูอุตสาหกรรมไดงาย การแขงขันก็มีแนวโนมจะสูงกวา
อุตสาหกรรมที่ยากตอการเขามาแขงขัน ปจจัยที่เปนอุปสรรคตอการเขามาของคูแขงขันรายใหม ไดแก

• มอี ปุ สรรคในการเขา สอู ตุ สาหกรรม เชน อตั ราการทาํ กาํ ไรทตี่ า่ํ หรอื ราคาขายทตี่ า่ํ เมอ่ื เปรยี บเทยี บ
กับตนทุน จะทําใหโอกาสท่ีจะมีคูแขงรายใหมต่ํา

• การลงทุนท่ีตองใชเงินลงทุนจํานวนมาก เปนอุปสรรคสําคัญในการกีดกันคูแขงขันรายใหมท่ีจะ
เขาสูตลาด และทําใหเกิดการผูกขาดขึ้นในอุตสาหกรรมในทายที่สุด

• กิจการท่ีมีอยูมีการประหยัดอันเน่ืองมาจากขนาดการผลิต กลาวคือ มีการผลิตสินคาในปริมาณ
มากเพียงพอ จนทําใหตนทุนตอหนวยต่ํา คูแขงรายใหมท่ีตองการเขาสูอุตสาหกรรม จะถูกบีบ
ใหตองลงทุนในขนาดที่ใหญตาม เพื่อไมใหเกิดความเสียเปรียบการแขงขันดานราคา จาก
ตนทุนท่ีสูงกวา อีกทั้งยังชวยปองกันความเสี่ยงในการเผชิญกับปฏิกิริยาโตตอบรุนแรงจากบริษัท
ที่อยูเดิมดวย

• ความแตกตางของตัวผลิตภัณฑ ในอุตสาหกรรมท่ีมีความแตกตางของตัวผลิตภัณฑสูง ลูกคา
ยอมมีความจงรักภักดีตอผลิตภัณฑมาก ซ่ึงจะทําใหคูแขงยากตอการเขามาแขงขัน หรืออาจตอง
ทุมคาใชจายการตลาดจํานวนมาก เพื่อจูงใจใหลูกคาผละจากผลิตภัณฑเดิมมาใชผลิตภัณฑใหม

• ความยากงายในการเขาถึงชองทางการจัดจําหนาย หากความสําเร็จในการเขาสูธุรกิจน้ีตอง
อาศัยชองทางการจัดจําหนายที่กวางขวางและครอบคลุม ก็อาจเปนอุปสรรคสําหรับการเขามา
ของรายใหม โดยเฉพาะหากตองทําสัญญาจัดจําหนายแตเพียงรายเดียว ยกตัวอยางเชน การที่

166 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

บมจ. เสริมสุข ยกเลิกสัญญาที่ทํากับเปปซี่ ในการเปนผูผลิต และผูจัดจําหนายเคร่ืองดื่มน้ําอัดลม
ภายใตเครื่องหมายการคาของเปปซ่ีแตเพียงผูเดียวในประเทศไทย มีผลใหเปปซ่ีไมสามารถ
ใชชองทางการจัดจําหนายท่ีเปนรานคากวา 2 แสนรานคา ที่ครอบคลุมอยูทั่วประเทศของ
เสริมสุขได และตองหันไปใชชองทางจําหนายอ่ืน อยางเชน รานคาปลีกสมัยใหมแทน
• ผูบริโภคมีตนทุนในการเปล่ียนไปใชผลิตภัณฑอ่ืนสูง เชน หากใชเครื่องจักรของตราสินคาหนึ่งแลว
ระบบสายพานหรือระบบในโรงงานตางๆ ตองเปนของตราสินคานั้น โดยไมสามารถใชอุปกรณ
ของตราสินคาอ่ืนๆ ไดเลย ดังนั้น หากตองการเปลี่ยนเครื่องจักร ก็อาจตองทําการเปลี่ยน
ท้ังระบบ ซ่ึงมีตนทุนในการเปล่ียนสูงมาก จนอาจไมคุมกับตนทุนที่ตองลงทุน เลยทําให
ตราสินคาใหมๆ ยากท่ีจะเจาะเขามาในตลาดได
• อุปสรรคจากนโยบายภาครัฐ รัฐอาจสรางอุปสรรคในการเขาสูบางอุตสาหกรรม เชน การให
สัมปทานเฉพาะราย สําหรับธุรกิจที่เก่ียวเนื่องกับการใหบริการสาธารณูปโภค เพื่อปกปอง
ผูบริโภค หรือ เพ่ือจํากัดการใชทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีอยูจํากัด อาทิ การใหสัมปทานรังนก
ซ่ึงจะสามารถเขาประมูลใหมไดปละคร้ังเทานั้น ดังนั้น หากสามารถประมูลไดสัมปทานในปน้ันๆ
แลว ก็จะเหมือนเปนการผูกขาดในอุตสาหกรรมไปโดยปริยาย

สินคาทดแทน (threat of substitute products)

อุตสาหกรรมที่มีสินคาอื่นใชทดแทนได มีนัยวาลูกคาอาจออนไหวตอการเปลี่ยนแปลงของราคา
ไดงาย ซ่ึงจะจํากัดศักยภาพการทํากําไรของอุตสาหกรรม แมในความเปนจริง สินคาทุกชนิดมีสินคาทดแทน
แตความสําคัญอยูที่สินคาทดแทนน้ันมีความใกลเคียงกันดานการใชงาน และราคาเพียงใด ตัวอยางเชน
ในอุตสาหกรรมอาหาร ผูบริโภคอาจบริโภคเน้ือสัตวตางๆ ทดแทนกันอยูเนืองๆ โดยคํานึงถึงปจจัยที่สําคัญ
ในการพิจารณา ซึ่งก็คือราคา เปนตน ยิ่งสินคามีความใกลเคียงกันเพียงใด การแขงขันก็จะย่ิงรุนแรง และ
กดดันความสามารถในการทํากําไรมากเพียงน้ัน ปจจัยที่เปนตัวกําหนดอุปสรรคดานสินคาทดแทน มีดังน้ี

• ความดึงดูดใจของสินคาทดแทน การมีสินคาทดแทน อาจเปนอุปสรรคใหราคาสินคาไมสามารถ
ขยับสูงเกินกวาราคาของสินคาทดแทนได ซ่ึงเปนขอจํากัดไมใหอุตสาหกรรมสามารถทํากําไร
ไดเต็มศักยภาพ

• หากสินคาทดแทนมีคุณภาพสูง ยอมสรางแรงกดดันใหสินคาตองปรับคุณภาพเพิ่มตามไปดวย
• ผูบริโภคมีตนทุนในการเปลี่ยนผลิตภัณฑต่ํา ผลกระทบเชิงลบจากการมีสินคาทดแทนก็จะย่ิงสูง

ตนทุนการเปลี่ยนผลิตภัณฑในท่ีนี้ครอบคลุมทั้งตนทุนที่เปนตัวเงิน (เชน การเปล่ียนผูใหบริการ
โทรศัพทเคล่ือนท่ี) หรือตนทุนที่ไมใชตัวเงิน (เชน การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมจากการใชรถยนต
สวนตัว ไปใชระบบขนสงมวลชน) ซ่ึงคอนขางเปนรูปธรรม และประเมินมูลคาไดลําบาก

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 167

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

อํานาจการตอรองของผูซื้อ (bargaining power of buyers)

หากอุตสาหกรรมใด ผูซื้อมีอํานาจในการตอรองไดมาก ไมวาจะเปนการท่ีผูซ้ือสามารถกดดันให
ผูขายตองปรับราคาลง หรือสามารถตอรองเรื่องคุณภาพ และบริการ ดวยการแสดงใหเห็นถึงความโนมเอียง
ท่ีจะเปลี่ยนไปซ้ือจากคูแขงแทน ยอมกระทบตอศักยภาพในการทํากําไรของอุตสาหกรรม ปจจัยท่ีทําใหผูซ้ือ
มีอํานาจในการตอรองสูง ไดแก

• เปน ผซู อ้ื ซงึ่ ซอื้ ในปรมิ าณมาก เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ยอดขายของผขู าย เชน บรษิ ทั ผลติ และจาํ หนา ย
ขวดเบียรใหกับโรงงานผลิตเบียรเพียงรายเดียว หากโรงงานผลิตเบียรน้ันประสบปญหา หรือ
ตองการตอรองใดๆ บริษัทผลิตขวดเบียรก็อาจจําตองยอมรับขอตกลง โดยตอรองไดคอนขางนอย

• เปนผูขายในสัดสวนนอยเมื่อเปรียบเทียบกับยอดสั่งซื้อของผูซื้อ เชน การผลิตรถยนต ซึ่งประกอบ
ไปดวยชิ้นสวนมากมาย บริษัทจําหนายชิ้นสวนรถยนตประเภทใดประเภทหน่ึง มูลคาสินคา
ท่ีจําหนายใหกับผูผลิตรถยนต มักคิดเปนสัดสวนท่ีนอย เม่ือเทียบกับการจัดซ้ือทั้งหมด ทําให
ผูผลิตรถยนตสามารถตอรองราคาไดคอนขางสูง

• ผูซื้อทราบโครงสรางตนทุนสินคาของผูขาย (อาจเปนเพราะผลิตไดดวยตนเองบางสวน) ผูซ้ือ
ก็จะมีความไดเปรียบในการตอรอง

อํานาจการตอรองของผูจําหนายปจจัยการผลิต (bargaining power of suppliers)

หากอุตสาหกรรมใด ผูจําหนายปจจัยการผลิตมีอํานาจเหนือผูซื้อ ผูจําหนายก็จะมีอิทธิพลตอกําไร
ของผูซ้ือสูง ผานการกําหนดราคาปจจัยการผลิตที่ไดเปรียบ หรือสามารถลดคุณภาพและบริการลงได หรือ
ผลักภาระตนทุนบางอยางไปที่ผูซื้อ ปจจัยท่ีทําใหผูจําหนายมีอํานาจการตอรองมากขึ้น ไดแก

• มีผูจําหนายปจจัยการผลิตนอยราย หรือมีผูจําหนายปจจัยการผลิตเพียงรายเดียว (เขาขายผูกขาด
การจําหนายปจจัยการผลิต) ผูจําหนายก็จะมีอํานาจในการตอรองสูง ผูซ้ือปจจัยการผลิตก็อาจ
จําตองยินยอมตามเงื่อนไขที่ผูจําหนายกําหนด เพราะทางเลือกมีจํากัด

• การรวมตัวกันอยางเหนียวแนนของผูจัดจําหนายปจจัยการผลิต จะทําใหเกิดการผูกขาดในการ
กําหนดราคาได

• ปจจัยการผลิตสามารถใชไดในหลายอุตสาหกรรม ผูซื้อปจจัยการผลิตในอุตสาหกรรมตางๆ ก็จะ
มีความสามารถในการตอรองตํ่า เพราะหากสรางขอตอรองมากเกินไป ผูจําหนายปจจัยการผลิต
อาจนําสินคาไปจําหนายใหกับอุตสาหกรรมอ่ืนแทน

• ปจจัยการผลิตมีคุณลักษณะเฉพาะ ท่ีไมสามารถทดแทนได หรือมีการทดแทนไดนอย ทําใหตนทุน
ในการเปลี่ยนไปใชผูจัดจําหนายรายใหมสูง

168 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

5.2.8 แหล‹งขŒอมูลเพ่ือการวิเคราะหอุตสาหกรรม

แหลงขอมูลในการวิเคราะหอุตสาหกรรม สวนหนึ่งอาจมาจากแหลงขอมูลในระดับมหภาค โดยเฉพาะ
แหลงขอมูลภาครัฐ เชน สํานักงานพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ คณะกรรมการสงเสริมการลงทุน
(Board of Investment) หรือธนาคารแหงประเทศไทย ซ่ึงไมเพียงแตจะมีขอมูลท่ีเก่ียวของกับสถาบัน
การเงิน แตยังมีขอมูลในภาคเศรษฐกิจท่ีแทจริงดวย ดวยเหตุที่สามารถใชแหลงขอมูลของธนาคารแหง
ประเทศไทย เนื่องดวยธนาคารแหงประเทศไทยตองทําหนาที่ประเมินทิศทางเศรษฐกิจเพื่อนําเสนอให
คณะกรรมการนโยบายการเงินใชประกอบการพิจารณากําหนดอัตราดอกเบี้ยนโยบาย รวมไปถึงแหลงขอมูล
จากกระทรวงที่เกี่ยวของกับอุตสาหกรรมโดยตรง เชน สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร จะรวบรวมขอมูล
ดานการผลิต ขอมูลราคา สถานการณการนําเขาและสงออกของผลิตภัณฑการเกษตรสําคัญ เชน ขาว
ยางพารา ปาลมนํ้ามัน และเน้ือสัตว สํานักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม จะมีขอมูลสถิติของภาคอุตสาหกรรม
สําคัญ หรือแหลงขอมูลอุตสาหกรรมจากองคกรภาคเอกชน เชน สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย รวมท้ัง
รายงานผลการวิเคราะหจากสถาบันการเงิน และศูนยวิจัยของบริษัทหลักทรัพยตางๆ

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 169

การวิเคราะหเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม

บทสรุป

การวิเคราะหเศรษฐกิจ เปนขั้นตอนที่สําคัญขั้นตอนหนึ่ง ในการวิเคราะหหลักทรัพยตามแนวคิด
การวิเคราะหปจจัยพ้ืนฐาน เพ่ือนําขอมูลไปประเมินมูลคาท่ีแทจริงของหลักทรัพย เพ่ือนําไปใชเปรียบเทียบ
กับราคาตลาดของหลักทรัพย ประกอบการตัดสินใจวาจะซื้อหรือขายหลักทรัพยนั้น

การเปลี่ยนแปลงของภาวะเศรษฐกิจ ยอมสงผลกระทบตออุตสาหกรรม และตอเน่ืองไปถึงผลการ
ดําเนินงานของบริษัทท่ีอยูในอุตสาหกรรมน้ัน อน่ึง การวิเคราะหเศรษฐกิจมหภาค มิไดหมายถึงขอมูล
ที่บงชี้ถึงภาวะเศรษฐกิจในภาพรวมเทานั้น แตยังตองครอบคลุมถึงขอมูลดานมหภาคในเชิงลึก เชน ขอมูล
ดานประชากรศาสตร วิถีชีวิต การเมือง วัฒนธรรมทองถิ่น รวมไปถึงการเปลี่ยนแปลงทางดานเทคโนโลยี
ซ่ึงเปนการเปล่ียนแปลงในเชิงโครงสรางระยะยาว ปจจัยเหลาน้ีอาจไมสงผลกระทบโดยตรงตอราคาหลักทรัพย
แตก็จะสงผลกระทบตอภาวะเศรษฐกิจโดยออม โดยทั่วไป หากเศรษฐกิจขยายตัว ประชาชนมีความเชื่อม่ัน
และเต็มใจในการใชจาย ก็มักจะสงผลบวกตอยอดขายและกําไรของบริษัท ราคาหลักทรัพยก็มีแนวโนม
ปรับสูงขึ้น แตอาจมากนอยแตกตางกันไปขึ้นกับวาธุรกิจน้ันมีความสัมพันธกับการเปล่ียนแปลงทางเศรษฐกิจ
มากนอยเพียงใด แตหากภาวะเศรษฐกิจไมดี ความสามารถในการทํากําไรของบริษัทก็มีแนวโนมชะลอตัว
กําลังซ้ือของประชาชน สงผลใหเกิดการเทขายหลักทรัพย และกดดันใหราคาปรับตัวลงในทายท่ีสุด ดังนั้น
การประเมินแนวโนมเศรษฐกิจจึงอาจทําไดดวยการศึกษาการเคลื่อนไหวของตัวชี้เศรษฐกิจที่สําคัญ เชน
ผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศ อัตราเงินเฟอ อัตราดอกเบี้ย อัตราแลกเปล่ียน รวมไปถึงการดําเนินนโยบาย
ของทางการ เปนตน

อยางไรก็ดี ดวยเหตุที่ตัวแปรมีความหลากหลาย และในบางชวงบางเวลา ขอมูลเศรษฐกิจ หรือ
การดําเนินนโยบายทางเศรษฐกิจอาจใหผลท่ีขัดแยงกันเอง เชน การมุงเนนเปาหมายดานการเจริญเติบโต
ทางเศรษฐกิจ และการจางงานเต็มท่ี จะนํามาซ่ึงการเพิ่มขึ้นของระดับราคาสินคา ซ่ึงจะไปขัดแยงกับ
เปาหมายการรักษาเสถียรภาพดานราคา ดังน้ัน การใชขอมูลมหภาคในการวิเคราะหราคาหลักทรัพย
จึงจําเปนอยางยิ่งท่ีตองพิจารณาผลกระทบที่เกิดขึ้นทั้งหมดแบบองครวม เพ่ือประเมินหาขอสรุปวาปจจัยใด
มีนํ้าหนักจะกอใหเกิดผลสุทธิตอการตอบสนองของราคาหลักทรัพยไดมากกวากัน

การวิเคราะหอุตสาหกรรมเปนหน่ึงองคประกอบสําคัญในการวิเคราะหหลักทรัพยโดยใชปจจัยพื้นฐาน
โดยเปนกระบวนการลําดับถัดจากการวิเคราะหปจจัยทางดานมหภาค เพ่ือพิจารณาวาอุตสาหกรรมที่สนใจ
มีความสัมพันธกับวัฏจักรเศรษฐกิจอยางไร รวมไปถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นเปนไปในทางบวกหรือลบตอ
อุตสาหกรรม เนื่องดวยผลกระทบทางเศรษฐกิจที่มีตออุตสาหกรรมอาจมีความแตกตางกันตามโครงสราง
ของแตละอุตสาหกรรม การศึกษาจึงตองครอบคลุมถึงลักษณะเฉพาะ และปจจัยแวดลอมภายในอุตสาหกรรม
ดวย ผูลงทุนจึงควรพิจารณาอัตราการเติบโตของอุตสาหกรรม วัฏจักรชีวิตของอุตสาหกรรม สภาพการแขงขัน
ในอุตสาหกรรม รวมไปถึงกลยุทธการแขงขันของบริษัทตางๆ ในอุตสาหกรรม เพื่อประเมินผลกระทบตอ
ผลประกอบการและยอดขาย ซ่ึงจะชวยในการวิเคราะหแนวโนมราคาหลักทรัพยของบริษัทตอไปได

170 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย



ความรูŒพ้ืนฐานเก่ียวกับการเงินและการลงทุน

06 การวิเคราะหบริษัท
ปจจัยพ้ืนฐานท่ีใชประกอบการวิเคราะหหลักทรัพย ไดแก ปจจัยดานภาวะเศรษฐกิจ และปจจัย
มหภาคอื่นๆ ปจจัยดานภาวะอุตสาหกรรม ทายท่ีสุดจะเปนการวิเคราะหปจจัยท่ีเก่ียวกับผลการดําเนินงาน
รวมทั้งฐานะการเงินของบริษัทที่สนใจลงทุน ทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ เพ่ือเชื่อมโยงผลกระทบท้ังหมด
มาเพ่ือใชคํานวณหามูลคาที่แทจริงของหลักทรัพย
เน้ือหาในบทนี้ จะแสดงใหเห็นถึงความเชื่อมโยงของการวิเคราะหบริษัทกับการวิเคราะหปจจัย
พ้ืนฐานอ่ืนๆ ปจจัยดานบริษัทท่ีเปนตัวกําหนดมูลคาที่แทจริงของหลักทรัพย และแนวทางการวิเคราะหบริษัท
ทั้งการวิเคราะหเชิงคุณภาพและการวิเคราะหงบการเงิน

6.1 แนวคิดพ้ืนฐานของการวิเคราะหบริษัท

การคัดสรรหลักทรัพยตามแนวคิด “การวิเคราะหปจจัยพ้ืนฐาน (fundamental analysis)” แบบ
วิเคราะหจากบนลงลาง (top-down approach) นั้น ประกอบดวยการวิเคราะหปจจัยตางๆ ท่ีสงผลตอมูลคา
ท่ีแทจริงของหลักทรัพย ไดแก (1) การวิเคราะหปจจัยดานภาวะเศรษฐกิจ และปจจัยอื่นๆ ดานมหภาค
(2) การวิเคราะหปจจัยดานภาวะอุตสาหกรรม และ (3) การวิเคราะหบริษัท ท้ังน้ี ประเด็นสําคัญของการ
วิเคราะหบริษัท ไดแก การวิเคราะหปจจัยที่เก่ียวกับผลการดําเนินงาน รวมทั้งฐานะการเงินของบริษัทท่ีสนใจ
ลงทุน ท้ังในเชิงปริมาณและคณุ ภาพ เพื่อเช่ือมโยงผลกระทบท้ังหมดเพ่ือใชคํานวณหามูลคาท่ีแทจริง (intrinsic
value) ของหลักทรัพย และนํามาเปรียบเทียบกับราคาตลาดของหลักทรัพยนั้นๆ เพ่ือเปนแนวทางในการ
ตัดสินใจลงทุนตอไป

6.1.1 ความหมายและความสําคัญของการวิเคราะหบริษัท

การวิเคราะหบริษัท (company analysis) เปนกระบวนการท่ีผูลงทุนในหลักทรัพยใชในการ
ประเมินมูลคาหลักทรัพย เพื่อพิจารณาวาหลักทรัพยของบริษัทน้ันๆ มีความนาสนใจลงทุน (investment
attractiveness) หรือไม การวิเคราะหบริษัทจึงครอบคลุมถึงการจัดเก็บและวิเคราะหขอมูลที่เก่ียวของกับ
ลักษณะการดําเนินงานของบริษัท ผลิตภัณฑและบริการ ความสามารถในเชิงแขงขันของบริษัท ตลอดจน

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 173

การวิเคราะหบริษัท

ผลการดําเนินงานทางการเงินของบริษัท เชน ความสามารถในการทํากําไร ประสิทธิภาพการใชสินทรัพย
สภาพคลอง และโครงสรางเงินทุน เปนตน ท้ังนี้ การวิเคราะหบริษัทนับเปนกระบวนการหนึ่งในการวิเคราะห
หลักทรัพยโดยใชปจจัยพื้นฐาน (fundamental analysis)

ท้ังนี้ แนวคิดการวิเคราะหหลักทรัพยและการบริหารกลุมหลักทรัพยแบบวิเคราะหจากบนลงลาง
(top-down approach) เปนแนวคิดเพื่อการตัดสินใจวาควรจะซื้อหรือขายหลักทรัพยของบริษัทใด โดยเร่ิม
จากการพยากรณและวิเคราะหเศรษฐกิจ (economic forecast/analysis) ในภาพรวม รวมท้ังปจจัยอ่ืนๆ
ดานมหภาค ที่มักเรียกโดยยอวา PESTLE analysis แลวจึงวิเคราะหผลกระทบของปจจัยเหลานั้นตอ
อุตสาหกรรมตางๆ หรือเปนข้ันตอนของการวิเคราะหอุตสาหกรรม (industry analysis) ตอจากน้ัน
จึงวิเคราะหผลกระทบจากสภาวะเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม ตอบริษัทตางๆ หรือเปนข้ันตอนของการวิเคราะห
บริษัท (company analysis) แลวคาดการณกระแสเงินสดที่ผูถือหุนจะไดรับจากการซ้ือหุนบริษัทน้ันๆ
รวมท้ังคาดการณอัตราการเพิ่มของกระแสเงินสด และประเมินความเส่ียงจากการลงทุน เพื่อนําขอมูล
เหลานี้มาประเมินมูลคาท่ีแทจริง (intrinsic value) ของหลักทรัพย แลวจึงคัดสรรหลักทรัพย เพื่อหา
หลักทรัพยที่มีราคาตลาด (market prices) ผิดไปจากมูลคาที่แทจริง เพื่อตัดสินใจลงทุน นั่นคือ

■ ตัดสินใจซื้อหลักทรัพยท่ีมีราคาตลาดต่ํากวามูลคาท่ีแทจริง และเชื่อวาเม่ือมีผูลงทุนตัดสินใจซื้อ
กลไกตลาดจะทํางาน สงผลใหราคาตลาดของหุนนั้นๆ สูงข้ึน เขาหามูลคาที่แทจริง

■ ตัดสินใจขายหลักทรัพยท่ีมีราคาตลาดสูงกวามูลคาท่ีแทจริง และเชื่อวาเม่ือมีผูลงทุนตัดสินใจขาย
กลไกตลาดจะทํางาน สงผลใหราคาตลาดของหุนนั้นๆ ตํ่าลง เขาหามูลคาท่ีแทจริง

ทั้งน้ี คําวา มูลคาที่แทจริง (intrinsic value) ของทรัพยสินใดๆ หมายถึง “มูลคาปจจุบัน (present
value) ของกระแสเงินสด ท่ีผูถือครองทรัพยสินน้ันจะไดรับ ตลอดอายุคงเหลือของทรัพยสินนั้น” ในกรณี
วิเคราะหการลงทุนในหุนสามัญ จึงตีความหมายมูลคาท่ีแทจริงของหุนสามัญวาหมายถึง “มูลคาปจจุบันของ
กระแสเงินสดท่ีผูถือครองหุนสามัญจะไดรับตลอดอายุท่ีคงเหลือของหุนสามัญน้ัน” หากถือวากระแสเงินสด
ที่ผูถือครองหุนสามัญจะไดรับ หมายถึง เงินสดปนผล และอายุคงเหลือของหุนสามัญ ก็คืออายุคงเหลือ
ของบริษัท ซ่ึงมักจะถือวา บริษัทจะดํารงอยูตลอดไป (going concern) ดังนั้น มูลคาท่ีแทจริงของหุนสามัญ
จึงหมายถึง มูลคาปจจุบันของเงินสดปนผลท่ีผูถือหุนคาดวาจะไดรับ ตั้งแตบัดนี้เรื่อยไปจนถึงอนันต (infinity)

เน่ืองจากเน้ือหาในสวนน้ี มุงท่ีจะแสดงความเช่ือมโยงระหวางการวิเคราะหบริษัทกับปจจัยกําหนด
มูลคาที่แทจริงของหุนสามัญ มิไดมีจุดมุงหมายหลักในการแสดงการคํานวณมูลคาท่ีแทจริง ในท่ีน้ีจึงลด
ความซับซอนของตัวแบบหรือสมการมูลคาที่แทจริงของหุนสามัญ โดยแสดงมูลคาที่แทจริงของหุนสามัญ (P0)
ตามตัวแบบหรือสมการทอนคาเงินปนผล (dividend discount model: DDM) ภายใตขอสมมติฐานวา
คาดวาเงินปนผลตอหุน (D) เพิ่มข้ึนในอัตราคงเสนคงวาเทากับ g% ตอป ไปถึงอนันต และกําหนดให
Rs หมายถึง อัตราผลตอบแทนท่ีผูถือหุนตองการจากการลงทุนในหุนของบริษัทนี้ ดังน้ัน จะไดตัวแบบหรือ
สมการ DDM ที่มักเรียกวา Gordon Growth Model ดังน้ี

174 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

P0 = D1
(Rs – g)

P0 = D0 (1 + g)
(Rs – g)

ตัวแบบหรือสมการขางตน แสดงปจจัยกําหนดมูลคาท่ีแทจริงของหุนสามัญ ตามตัวแบบ DDM
ภายใตขอสมมติฐานวา คาดวาเงินปนผลตอหุน (D) เพ่ิมข้ึนในอัตราคงท่ีเทากับ g% ตอป ไปถึงอนันต
คา ตวั แปรตา งๆ ดา นขวามอื ของสมการน้ี ไดแ ก อตั ราเพม่ิ ของเงนิ ปน ผล (g) อตั ราผลตอบแทนทผ่ี ลู งทนุ ตอ งการ
(Rs) และเงินปนผลตอหุนที่คาดไวในปหนา (D1) สงผลตอมูลคาที่แทจริงของหุนสามัญ (P0) โดยสรุป ดังน้ี

ตัวแปร ถŒาค‹าตัวแปร ส‹งผลต‹อมูลค‹าท่ีแทŒจริงของหุŒนสามัญ (P0)
อัตราเพิ่มของเงินปนผล (g) สูงขึ้น สูงข้ึน
ลดลง ลดลง
อัตราผลตอบแทนท่ีผูลงทุนตองการ (Rs) สูงขึ้น ลดลง
ลดลง สูงข้ึน
เงินปนผลตอหุนท่ีคาดไวในปหนา (D1) สูงขึ้น
ลดลง โดยทั่วไปสูงข้ึน
โดยท่ัวไปลดลง

เนื้อหาตอไปนี้เปนรายละเอียดในประเด็นความสัมพันธระหวางตัวแปรตางๆ กับมูลคาที่แทจริง
ของหุนตาม DDM กรณี Gordon Growth Model เพ่ือใหผูลงทุนใชเปนกรอบแนวคิดในการวิเคราะหบริษัท
ดังน้ี

1. ตัวแปร g: ถาคาดวาเงินปนผลตอหุนในแตละปท่ีคาดวาบริษัทจะจายใหแกผูถือหุน เพิ่มขึ้น
ในอัตราท่ีสูงขึ้น เชน เดิมคาดวาเงินปนผลตอหุนในแตละปไปถึงอนันต จะเพิ่มข้ึนในอัตรารอยละ 4 ตอป
ตอมามีขอมูลใหมเขามา สงผลใหมีการเปลี่ยนแปลงคาอัตราเพิ่มของเงินปนผลตอป เพ่ิมขึ้นเปนอัตรารอยละ 5
ตอปไปถึงอนันต การเปล่ียนแปลงคา g ในทิศทางที่เพิ่มขึ้นเชนน้ี จะสงผลใหมูลคาที่แทจริงของหุนสามัญน้ัน
สูงข้ึน (เม่ือเทียบกับอัตราเพ่ิมท่ีตํ่ากวา) ซึ่งตามตัวแบบ DDM กรณีสมมติวา D เพ่ิมข้ึนในอัตราคงเสนคงวา
เทากับ g% ตอป ไปถึงอนันตน้ัน มีรากฐานมาจากขอสมมติฐานวา กําไรตอหุนเพ่ิมขึ้นในอัตราคงเสนคงวา
เทากับ g% ตอป ไปถึงอนันตเชนกัน รวมท้ังอยูบนขอสมมติฐานอัตราการจายเงินปนผล (dividend payout
ratio) คงท่ี (ในที่น้ีมิไดแสดงรายละเอียดการคํานวณ) นั่นคือ หากวิเคราะหบริษัทหนึ่งพบวา บริษัทนั้นมี
แนวโนมการเติบโตของกําไรและเงินปนผลในอัตราท่ีสูงข้ึน จะเปนปจจัยบวกตอการประเมินมูลคาท่ีแทจริง
ของหุนบริษัทน้ัน และเชื่อวาราคาตลาดของหุนนั้นๆ จะสูงขึ้น แตถาคาดวาเงินปนผลตอหุนในแตละป

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 175

การวิเคราะหบริษัท

จะเพ่ิมขึ้นในอัตราท่ีตํ่าลง มูลคาที่แทจริงของหุนสามัญน้ันควรตํ่าลง (เมื่อเทียบกับอัตราเพิ่มที่สูงกวา) และ
เช่ือวาราคาตลาดของหุนน้ันจะตํ่าลง

2. ตัวแปร Rs: ถาผูลงทุนตองการอัตราผลตอบแทนท่ีสูงขึ้นจากการลงทุนในหุนบริษัทนี้ มูลคาท่ี
แทจริงของหุนบริษัทนี้ควรตํ่าลง (เม่ือเทียบกับกรณีผูลงทุนตองการอัตราผลตอบแทนที่ต่ํากวา) ตัวอยางเชน
เน่ืองจากผูลงทุนประเมินวา บริษัทนี้ดําเนินธุรกิจท่ีมีความเส่ียงสูงข้ึน และหรือบริษัทน้ีมีความเสี่ยงทาง
การเงินสูงขึ้นจากการจัดหาเงินทุนโดยการกอหน้ีเปนสัดสวนท่ีสูงข้ึน ผูลงทุนจึงตองการสวนชดเชยความเสี่ยง
ในระดับสูงขึ้น สงผลใหอัตราผลตอบแทนที่ผูลงทุนตองการจากหุนน้ีอยูในระดับสูงขึ้น มูลคาท่ีแทจริงของ
หุนสามัญน้ันจะต่ําลง และเช่ือวาราคาตลาดของหุนน้ันจะต่ําลงตามมูลคาที่แทจริง ในทางตรงกันขาม หาก
ผูลงทุนทั่วไปประเมินวา บริษัทนี้ดําเนินธุรกิจท่ีมีความเส่ียงต่ําลง และหรือบริษัทน้ีมีความเสี่ยงทางการเงิน
ต่ําลง จากการปรับโครงสรางเงินทุนโดยกอหน้ีในสัดสวนที่นอยลง ผูลงทุนจึงตองการสวนชดเชยความเส่ียง
ในระดับตํ่าลง สงผลใหอัตราผลตอบแทนที่ผูลงทุนตองการจากหุนน้ีอยูในระดับต่ําลง มูลคาท่ีแทจริงของ
หุนสามัญน้ันจะสูงข้ึน และเชื่อวาราคาตลาดของหุนน้ัน จะสูงขึ้นตามมูลคาที่แทจริง

3. ตัวแปร D1 หรือ D0 (1 + g): ถาเงินปนผลตอหุนที่คาดวาจะไดรับในปที่ 1 มีคาสูงข้ึน มูลคา
ท่ีแทจริงของหุนสามัญน้ันจะสูงขึ้น อยางไรก็ตาม ผูลงทุนพึงวิเคราะหนโยบายจายเงินปนผลอยางระมัดระวัง
เนื่องจากบางกรณีบริษัทที่จายเงินปนผลในอัตราท่ีสูง (dividend payout ratio สูง) ผูลงทุนอาจพอใจ ถาหาก
บริษัทไมมีโครงการลงทุนในบริษัทท่ีหากลงทุนแลวสามารถสรางมูลคาเพิ่มแกผูถือหุนได ในกรณีเชนน้ี
การจายเงินปนผลในอัตราที่สูง อาจทําใหมูลคาท่ีแทจริงของหุนสูงข้ึน แตในบางกรณีการจายเงินปนผล
ในอัตราที่สูง จะสงผลใหบริษัทน้ันมีอัตราการเก็บกําไรสะสม (retention ratio) ในระดับต่ํา อาจสงผลตอ
ความสามารถในการลงทุนตอโดยใชเงินทุนจากแหลงกําไรสะสม อาจทําใหอัตราการเติบโตของกําไรและ
เงินปนผลลดลง และอาจสงผลตอการลดลงของมูลคาท่ีแทจริงของหุน รายละเอียดเรื่องนโยบายจายเงินปนผล
กับราคาหุนจะไดกลาวถึงตอไป

กลาวโดยสรุป ในขั้นตอนของการวิเคราะหบริษัทเพ่ือประกอบการตัดสินใจลงทุนในหุน เปนการ
วิเคราะหตอเน่ืองจากการวิเคราะหเศรษฐกิจและปจจัยมหภาคตางๆ และการวิเคราะหอุตสาหกรรม เพ่ือ
มุงสูผลลัพธท่ีจะใชในการคาดการณกระแสเงินสดที่ผูลงทุนในหุนจะไดรับ รวมทั้งคาดการณอัตราการเพ่ิม
ของกระแสเงินสด และประเมินความเสี่ยงจากการลงทุนในหุนนั้นๆ เพื่อนําขอมูลเหลาน้ีมาประเมินมูลคา
ท่ีแทจริง (intrinsic value) ของหุน ทั้งนี้ เพื่อใหการคาดการณขอมูลเหลาน้ีมีความนาเช่ือถือ มีเหตุผลรองรับ
จึงตองมีการวิเคราะหขอมูลตางๆ ของบริษัทใหรอบดาน ท้ังการวิเคราะหขอมูลเชิงคุณภาพ (qualitative
analysis) และการวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ (quantitative analysis) ซ่ึงครอบคลุมถึงการวิเคราะหงบการเงิน

176 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

6.1.2 แนวคิดและเคร่ืองมือในการวิเคราะหบริษัทในเชิงคุณภาพ

การวิเคราะหบริษัทในเชิงคุณภาพ เปนการวิเคราะหถึงกลยุทธการบริหารจัดการของบริษัท โดย
พิจารณาจากตัวแบบธุรกิจ ผลิตภัณฑหรือบริการของบริษัท และปจจัยแวดลอมของบริษัท เพื่อกําหนดระดับ
ความสามารถในการแขงขันของบริษัท

ประเภทของขอมูลบริษัทเชิงคุณภาพ

โดยท่ัวไปแลว ขอมูลเชิงคุณภาพของบริษัทน้ัน อาจแบงไดดังนี้

ขอมูลประวัติความเปนมา
ในการวิเคราะหขอมูลประวัติความเปนมานั้น หากพิจารณาขอมูลพบวา บริษัทน้ันมีการกอตั้งมา
เปนระยะเวลายาวนานแลว มีช่ือเสียงเปนที่รูจักและยอมรับของลูกคาเปนอยางดี ยอมสงผลใหบริษัทน้ัน
มีความนาเช่ือถือในการลงทุนกวาบริษัทที่ยังไมมีชื่อเสียงหรือลูกคายังไมยอมรับในเคร่ืองหมายการคาของ
บริษัท อีกท้ังผูวิเคราะหควรจะตองพิจารณาถึง ขอมูลการพัฒนาและการเติบโตของบริษัท ต้ังแตอดีตจนถึง
ปจจุบัน ซึ่งหากบริษัทนั้นมีพัฒนาการในอดีตอยางรวดเร็ว ยอมสงผลถึงอนาคตของบริษัทใหมีแนวโนมที่จะ
เติบโตสูงดวยเชนกัน เน่ืองจากผูวิเคราะหจะใชขอมูลการเติบโตในอดีตเปนบรรทัดฐานในการวิเคราะหถึง
อนาคต

ขอมูลลักษณะการดําเนินงาน
ผูวิเคราะหจะตองทําการวิเคราะหวา ลักษณะของสินคาและบริการของบริษัทอยูในกลุมประเภทใด
เพราะหากเปนสินคาท่ีจําเปนในชีวิตประจําวัน อุปสงคในสินคาจะมีเสถียรภาพมาก ซ่ึงจะสงผลใหกําไรของ
บริษัทนั้นมีเสถียรภาพ มากกวาบริษัทที่ผลิตสินคาประเภทอ่ืน และขอมูลทางดานการตลาดของผลิตภัณฑ
การวางตําแหนงของผลิตภัณฑ สวนแบงทางการตลาด กลยุทธการตลาด และแผนการตลาดของบริษัทน้ัน
มีลักษณะเปนอยางไร เพราะขอมูลตางๆ เหลานี้ ยอมมีผลโดยตรงตอยอดขายและกําไรของบริษัท โดยบริษัท
ท่ีมีการวางแผนและมีกลยุทธการตลาดที่ดี ยอมสงผลใหมีความไดเปรียบในการแขงขันสูง ทําใหสามารถ
แยงชิงสวนแบงการตลาดไดมาก และหากบริษัทมีการบริหารงานที่ดี เชน มีการจัดการสินคาคงคลังที่ดี
มีกรรมวิธีการผลิตที่ดี สินคามีคุณภาพ และมีการคนควาวิจัยผลิตภัณฑใหมๆ อยูเสมอ ยอมสงผลใหสินคา
ของบริษัทนั้นมียอดขายที่ดี บริษัทจะมีกําไรสูง จึงสงผลใหหลักทรัพยของบริษัทดังกลาวเปนหลักทรัพยที่ดี
และนาลงทุน

ขอมูลแผนงานในอนาคต
ผูวิเคราะหควรวิเคราะหวา แนวโนมการเติบโตของตลาดในอนาคตเปนอยางไร และคาดการณวา
ในอนาคตจะมีการเปล่ียนแปลงของปจจัยภายในและภายนอกอยางไรบาง เชน หากบริษัทนั้นเปนบริษัท
ท่ีผลิตสินคาที่ตลาดมีการอ่ิมตัวแลว และประกอบกับบริษัทยังไมมีทีมงานในการวิจัยและคนควาผลิตภัณฑ
ใหมที่มีความสามารถ แตในขณะที่คูแขงขันของบริษัทมีความสามารถในการวิจัยท่ีดีกวานั้น ยอมสงผลให

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 177

การวิเคราะหบริษัท

แนวโนมในอนาคตของบริษัทไมดีเทาท่ีควร ดังน้ันหลักทรัพยของบริษัทนั้นจึงไมนาลงทุน หรือในกรณีท่ี
บริษัทอาจจะมีแผนการขยายการลงทุนในโครงการใหม มีการขยายโรงงาน มีการปรับเปล่ียนผูบริหาร หรือ
จัดโครงสรางองคกรใหมในอนาคต ยอมเปนสวนสําคัญสวนหนึ่งที่ผูวิเคราะหจะตองนําขอมูลสวนนี้มาพิจารณา
ดวยเชนกันวา แผนการตางๆ ในอนาคตของบริษัทน้ันจะสงผลในทางบวกหรือทางลบตอบริษัทน้ัน

การเช่ือมโยงผลกระทบของภาวะเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม
ในการวิเคราะหขอมูลของบริษัทน้ัน ผูวิเคราะหควรประเมินดวยวา ผลของสภาพแวดลอมภายนอก
เชน จากสภาวะเศรษฐกิจ และสภาวะอุตสาหกรรม (ดังท่ีไดอธิบายไวแลวในบทที่ 5) สงผลกระทบตอบริษัท
อยางไร การประเมินนี้ ออกมาในลักษณะนามธรรม (subjective) ตองประมวลขอมูลตางๆ ทั้งเชิงปริมาณ
และเชิงคุณภาพ แตผลการวิเคราะหจะนําเสนอออกมาในเชิงคุณภาพ ซึ่งสามารถอธิบายไดดังตอไปน้ี
ถาผลการวิเคราะหสภาวะเศรษฐกิจพบวา สงผลดีตออุตสาหกรรมหนึ่ง การวิเคราะหบริษัทควร
พุงประเด็นไปดูวา บริษัทแตละแหงท่ีอยูในอุตสาหกรรมลวนไดรับผลดีดังกลาวจากผลกระทบดานเศรษฐกิจ
หรือไม ตัวอยางเชน มีการคาดการณวา อัตราดอกเบี้ยจะมีระดับลดลง และสภาวะเศรษฐกิจทั่วไปจะมี
อัตราเติบโตท่ีสูงข้ึน และมีการวิเคราะหกันตอวา ลักษณะดังกลาวน้ีสงผลดีตออุตสาหกรรมที่ผลิตเครื่องจักร
ขนาดใหญ (heavy equipment) สินคาประเภทคงทนถาวร (durable goods) และสินคาประเภทรถยนต
(automotive) อยางไรก็ดี ไมจําเปนวาทุกบริษัทอยูในอุตสาหกรรมเหลานี้จะดีทุกบริษัท หรือนาลงทุน
ทุกบริษัท สําหรับวัตถุประสงคเพ่ือการลงทุนแลว บริษัทท่ีนาสนใจลงทุนในอุตสาหกรรมเหลานี้ ตองดูดวยวา
เปนบริษัทท่ีมีความเขมแข็งสูงในการสรางนวัตกรรม การเพิ่มคุณภาพหรือลดตนทุนหรือไม เพราะสิ่งเหลานี้
ทําใหความสามารถในการแขงขันเพิ่มสูงขึ้นสอดรับกับสภาวะเศรษฐกิจท่ีเอ้ืออํานวย
ในการวิเคราะหบริษัทควรจะดูดวยวา บริษัทมีลักษณะรายไดหรือผลกําไรท่ีเปล่ียนแปลงงายตอการ
เปลี่ยนแปลงสภาวะเศรษฐกิจ (sensitive to macroeconomic variables) หรือไม ตัวอยางเชน การขาย
รถยนต แมวาโดยรวมจะข้ึนอยูกับสภาวะเศรษฐกิจ และรสนิยมของผูบริโภค แตสําหรับบริษัทท่ีจําหนาย
รถยนตหรูหราที่มีราคาแพง อาจมีลักษณะที่รายไดหรือกําไรผันผวนรุนแรงกวา เม่ือปจจัยทางเศรษฐกิจมีการ
เปลี่ยนแปลงที่เทากันกับผูผลิตรถยนตแบบประหยัด (economy car) ดังน้ัน แมวาสามารถขายรถยนตหรูหรา
ได 1 คัน จะไดกําไรมากกวาการขายรถยนตแบบประหยัด แตจะเกิดความเสี่ยงสูงกวา เชน ถายอดขาย
ลดลง เพราะกําไรจะลดลงมาก สําหรับในสภาวะเศรษฐกิจที่มีการขยายตัวอยางรวดเร็ว บริษัทผูผลิตรถยนต
สวนใหญจะไดรับประโยชนจากการขยายตัว แตสําหรับผูผลิตรถยนตราคาแพงนั้น จะไดรับประโยชนมากกวา
อีกตัวอยางหนึ่ง เปนตัวแปรทางเศรษฐกิจมหภาค คือ คาเงิน ซ่ึงวัดจากอัตราแลกเปลี่ยนวามีคาแข็งขึ้น
หรือออนคาลง ถาคาเงินบาทแข็งคาขึ้น เมื่อเทียบกับเงินยูโร แตออนคาเมื่อเทียบกับเงินดอลลารสหรัฐ
ผูวิเคราะหควรเช่ือมโยงไดวา ในการวิเคราะหบริษัทท่ีมีฐานของรายไดจากการสงออกไปยุโรปและสหรัฐ
จะพบวา ในกรณีที่บริษัทสงออกไปสหรัฐ บริษัทจะไดรับผลในทางบวก แตในกรณีที่บริษัทสงออกไปยุโรป
บริษัทจะไดรับผลทางลบ ผลสุทธิจะเปนเชนไรข้ึนกับสัดสวนของการสงออกวาสงไปท่ีใดมากกวากัน ลักษณะ
ดังกลาวนี้ ทําใหวิเคราะหไดวา รายไดและกําไรของบริษัทจะถูกกระทบอยางไรในอนาคต

178 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

ในสภาวะเศรษฐกิจตกต่ํา แมวาจะเปนที่ทราบดีวา เปนชวงท่ีบริษัทสวนใหญตองเผชิญกับความ
ยากลําบากในการดําเนินงาน เนื่องจากกําลังซ้ือของผูบริโภคลดลง อยางไรดี อาจมีบางบริษัทที่สามารถ
อยูรอดได เนื่องจากสามารถปรับตัว หรือมีความสามารถในการแขงขันสูง จนครองใจลูกคา ทําใหสินคา
เปนที่ตองการ ไมวาสภาวะเศรษฐกิจจะเปนเชนใด หรืออาจมีการกระจายความเสี่ยงไปลงทุนในตางประเทศ
ท่ีไมไดเผชิญกับความตกต่ําทางเศรษฐกิจ เปนตน การคนหาบริษัทที่นาสนใจลงทุนภายใตสภาวะแวดลอม
ทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมท่ีเปลี่ยนแปลงไป ซ่ึงเปนสิ่งที่ผูวิเคราะหตองทําความเขาใจ และคนหาความ
เช่ือมโยงเหลาน้ีตอไป

การเช่ือมโยงผลกระทบของการเปล่ียนแปลงเชิงโครงสรางที่มีตอการวิเคราะหบริษัท
นอกจากตัวแปรทางเศรษฐกิจแลว ผูวิเคราะหยังตองสนใจตัวแปรอื่นๆ ทางดานมหภาคดวย เชน
แนวโนมการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เทคโนโลยี การเมือง เปนตน ซ่ึงการเปลี่ยนแปลงเหลานี้ จะมีผลตอการ
เปลี่ยนแปลงเชิงโครงสรางของประเทศ เชน การเปลี่ยนแปลงคานิยมในสังคม การเปล่ียนแปลงเทคโนโลยี
ในการผลิต การเปลี่ยนแปลงโครงสรางการขนสงและคมนาคม การเปลี่ยนแปลงรูปแบบของกฎหมายและ
ขอบังคับตางๆ การเปล่ียนแปลงเหลาน้ีอาจสงผลกระทบทางบวกหรือทางลบ สรางโอกาสและอุปสรรค
ตออุตสาหกรรมตางๆ รวมท้ังบริษัทท่ีอยูในอุตสาหกรรมเหลานั้นดวย ตัวอยางเชน การพัฒนาเครือขาย
การคมนาคมท่ีดี และการพัฒนาเทคโนโลยีการจัดการสินคา (logistic system) ทําใหหางดิสเคานสโตร
สมัยใหมขยายสาขาไปไดมาก แตมีตนทุนการบริหารสินคาท่ีต่ํา สามารถซ้ือสินคาไดในปริมาณมาก ในตนทุน
ท่ีถูกลง สามารถใชกลยุทธราคาถูกจูงใจลูกคาใหเขามาซื้อสินคาได

โครงสรางเงินทุน (capital structure)
โครงสรา งเงนิ ทนุ จะแตกตา งกนั ไปตามนโยบายของแตล ะบรษิ ทั ธรุ กจิ ทม่ี โี ครงสรา งเงนิ ทนุ ประกอบดว ย
เงินทุนจากสวนของผูถือหุนเปนสวนใหญจะมีความเสี่ยงทางการเงิน (financial risk) ตํ่ากวาธุรกิจที่มีเงินทุน
สวนใหญมาจากภาระหน้ีสินที่มีดอกเบี้ย

ผูบริหารระดับสูง (top management)
คณะผบู รหิ ารนบั เปน ทรพั ยากรทม่ี คี ณุ คา อยา งยง่ิ ของกจิ การ หากผบู รหิ ารของบรษิ ทั ใดมคี วามสามารถ
ในการบริหารและเสริมสรางความสัมพันธอันดีกับผูใตบังคับบัญชา รวมถึงมีประสบการณและความชํานาญ
ในการบริหารและประกอบกิจการประเภทน้ันแลว ยอมจะทําใหการดําเนินงานของธุรกิจมีโอกาสประสบ
ความสําเร็จไดเปนอยางดี

พนักงาน (human resources)
พนักงานเปนทรัพยากรที่สําคัญยิ่งของบริษัท การดําเนินงานของบริษัทจะมีความราบร่ืน และ
มีประสิทธิภาพยอมตองอาศัยบุคลากรภายในบริษัท ดังน้ัน บริษัทจึงควรมีการพัฒนาดานทรัพยากรบุคคล
อยางตอเนื่องเพื่อเพิ่มศักยภาพการปฏิบัติงานใหสูงขึ้น ซึ่งจะสงผลดีตอผลการดําเนินงานและฐานะทาง
การเงินของบริษัท

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 179

การวิเคราะหบริษัท

โครงสรางการถือหุน (shareholding structure)
บริษัทท่ีมีผูถือหุนท่ีมีสิทธิออกเสียง (voting shares) โดยสวนใหญอยูในการครอบครองของผูถือหุน
ใหญเพียงรายเดียวหรือกลุมเดียว อาจจะทําใหผูถือหุนรายยอยไมสามารถรวบรวมคะแนนเสียงไดเพียงพอ
ที่จะถวงดุลอํานาจการบริหารและตัดสินใจของกลุมผูถือหุนรายใหญได รวมถึงในกรณีที่กลุมผูถือหุนใหญ
มีความต้ังใจท่ีจะลงทุนและถือหุนในระยะยาว อาจจะทําใหผูถือหุนรายยอยประสบปญหาสภาพคลองในการ
ซ้ือขายเปล่ียนมือหุน (trading liquidity)
การกํากับดูแลกิจการ (good corporate governance system)
การกํากับดูแลกิจการหรือบรรษัทภิบาลเปนระบบที่บริษัท (ไมวาจะเปนบริษัทท่ีอยูในหรือนอก
ตลาดหลักทรัพย) จัดใหมีโครงสรางและกระบวนการของความสัมพันธระหวางคณะกรรมการ ฝายจัดการ
และผูถือหุน เพ่ือสรางความสามารถในการแขงขัน นําไปสูความเจริญเติบโตอยางย่ังยืนและเพ่ิมมูลคาใหกับ
ผูถือหุนในระยะยาว โดยคํานึงถึงผูมีสวนไดเสียอ่ืนประกอบ
การกํากับดูแลกิจการที่ดีจะกอใหเกิดประโยชนแกท้ังบริษัทผูออกหลักทรัพย ผูถือหุนและตลาดทุน
โดยรวม ระบบการกํากับดูแลกิจการท่ีดีจะสรางความม่ันใจใหแกเจาของเงินทุนและผูถือหุนของกิจการ
เน่ืองจากสิทธิและผลประโยชนของบุคคลดังกลาวจะไดรับการดูแลและคุมครองจากการที่กรรมการและ
ผูบริหารใหความสําคัญกับการบริหาร รวมถึงการควบคุมและดูแลกิจการ เพื่อสรางมูลคาเพิ่มใหแกผูถือหุน
การกํากับดูแลกิจการท่ีดีจะทําใหบริษัทสามารถระดมทุนไดดวยตนทุนที่เหมาะสม โดยการมีตนทุนทาง
การเงินที่เหมาะสมจะชวยลดตนทุนการดําเนินงานของบริษัท และทําใหบริษัทสามารถแขงขันได การกํากับ
ดูแลกิจการท่ีดีจะเปนการสรางและเพิ่มความเชื่อม่ันของผูลงทุนท้ังในและนอกประเทศที่มีตอตลาดทุน
รวมถึงเพ่ิมสภาพคลองในการซื้อขายและระดับของดัชนีของตลาดทุนโดยรวม ซึ่งเปนประโยชนอยางยิ่ง
ตอการระดมทุนของบริษัทท้ังในและนอกตลาดหลักทรัพย
ในปจจุบัน สํานักงานคณะกรรมการ ก.ล.ต. และตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย กําหนดให
บริษัทท่ีจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพยตองมีการเปดเผยขอมูลเก่ียวกับการดําเนินการกํากับดูแลกิจการ
ในรายงานประจําปและแบบแสดงรายการขอมูลประจําป (แบบ 56-1) อยางนอยใน 5 หมวดดังตอไปน้ี
1. สิทธิของผูถือหุน
2. การปฏิบัติตอผูถือหุนอยางเทาเทียมกัน
3. บทบาทของผูมีสวนไดเสีย
4. การเปดเผยขอมูลและความโปรงใส
5. ความรับผิดชอบของคณะกรรมการ

180 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

แนวคิดและเคร่ืองมือในการวิเคราะหบริษัทในเชิงคุณภาพ

แนวคิดหนึ่งท่ีชวยในการวิเคราะหบริษัทในเชิงคุณภาพ ไดแก แนวคิดของ SWOT analysis และ
การวิเคราะหกลยุทธการแขงขันของบริษัท โดยมีรายละเอียดของแตละแนวคิดดังตอไปนี้

• SWOT Analysis
คําวา SWOT เปนคํายอ มาจากคําภาษาอังกฤษ 4 คํา ไดแก Strengths (จุดแข็ง) Weaknesses
(จุดออน) Opportunities (โอกาส) และ Threats (ภัยคุกคาม) ทั้งน้ี กรอบแนวคิดของ SWOT analysis ไดแก
(1) การวิเคราะหปจจัยภายในบริษัท (เพ่ือระบุจุดออนและจุดแข็งของบริษัท) และ (2) วิเคราะหสภาพแวดลอม
ภายนอกบริษัท (เพ่ือระบุโอกาสและอุปสรรคของบริษัท) แลวนําผลที่ไดมาประเมินสถานการณปจจุบัน
และวิเคราะหความเหมาะสมของกลยุทธบริษัท
■ การวิเคราะหปจจัยภายในบริษัท
เปนการวิเคราะหการดํารงอยูและแนวโนมของทรัพยากรตางๆ ของบริษัท ตลอดจนกระบวนการ
และระบบงานของบริษัท ตัวอยางของปจจัยภายในบริษัท ไดแก ทรัพยากรทางการเงิน (เชน แหลงเงินทุน
ที่มาของรายได) ทรัพยากรทางกายภาพ (เชน ทําเลที่ต้ังของสถานประกอบการ เคร่ืองมือเคร่ืองจักร)
ทรัพยากรบุคคล (เชน จํานวนและคุณภาพของพนักงาน ทีมผูบริหาร) กระบวนการดําเนินงานของบริษัท
(เชน โครงการจายเงินรางวัลและผลตอบแทนแกพนักงาน การเลื่อนตําแหนงในองคกร ระบบไอที) ตลอดจน
ทรัพยากรท่ีจับตองไมไดตางๆ เชน เคร่ืองหมายการคา สิทธิบัตร ลิขสิทธ์ิ สัมปทาน)
จากปจจัยภายในตางๆ เหลาน้ี ผูวิเคราะหบริษัทจะประเมินเพื่อระบุวาปจจัยใดบางที่เปนจุดแข็งของ
บริษัท และปจจัยใดบางที่เปนจุดออนของบริษัท
■ การวิเคราะหปจจัยภายนอกบริษัท
เปนการวิเคราะหปจจัยที่อยูนอกเหนืออํานาจการควบคุมของบริษัท แตสงผล (ซึ่งอาจเปนทางตรง
หรือทางออม) ตอโอกาสหรือเปนอุปสรรคในการทําธุรกิจ ตัวอยางของปจจัยภายนอกบริษัท ไดแก แนวโนม
ตลาด (เชน ผลิตภัณฑใหมๆ เทคโนโลยีใหมๆ หรือกระแสความตองการของผูบริโภคที่เริ่มเปลี่ยนแปลง)
แนวโนมเศรษฐกิจ (เชน กําลังซ้ือของผูบริโภค ภาวะเศรษฐกิจโลก) เงินทุน (เชน ภาวะการออมในประเทศ
การตกตํ่าหรือรุงเรืองของตลาดหุน) โครงสรางประชากร (เชน โครงสรางดานอายุของประชากร สัดสวนเพศ
ของประชากร) ความสัมพันธกับคูคา ตลอดจนกฎระเบียบตางๆ จากปจจัยภายนอกตางๆ เหลาน้ี ผูวิเคราะห
บริษัทจะประเมินเพ่ือระบุวาปจจัยใดบางที่เปนโอกาสของบริษัท และปจจัยใดบางที่เปนภัยคุกคามของบริษัท

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 181

การวิเคราะหบริษัท

• TOWS Analysis
สืบเน่ืองจาก SWOT Analysis ผูวิเคราะหสามารถวิเคราะหความสัมพันธระหวางจุดออนหรือจุดแข็ง
กับโอกาสหรือภัยคุกคาม เพ่ือวิเคราะหในเชิงกลยุทธไดตอไป การวิเคราะหตามแนวทางนี้เรียกวา TOWS
Analysis ทั้งนี้ ความสัมพันธดังกลาวอาจจําแนกเปน ความสัมพันธระหวางจุดแข็ง (S) กับโอกาส (O)
ความสัมพันธระหวางจุดแข็ง (S) กับภัยคุกคาม (T) ความสัมพันธระหวางจุดออน (W) กับโอกาส (O)
และความสัมพันธระหวางจุดออน (W) กับภัยคุกคาม (T) ท้ังน้ี การวิเคราะหความสัมพันธของปจจัยแตละคู
ขางตน นําไปสูการวิเคราะหกลยุทธบริษัทวา มุงไปในทางใด ดังสรุปในแผนภาพ TOWS Matrix Diagram
ตอไปนี้

แผนภาพที่ 6-1 TOWS Matrix Diagram


ĝ
5&$6&D
Ā B H –‡ÆÄ·À¹ÆºÅ › ‡—
Ā 1Ę1 –‹·³½À·ÅÅ › ‹—

ĝ
&5 $6& 1 –'4 <
Ā B H 6Ę G 1 'è-5 — –'4 <
Ā 1Ę1 Ę6 G 1 '-è 5 —
–å—× –ž—× –Ÿ—× – —× –¡—× –å—× –ž—× –Ÿ—× – —× –¡—×

C1 6. –ƒÂÂÁÄÆÇÀ»Æ»·Å › ƒ— )& < Ĝ ‡ƒ )&< Ĝ ‹ƒ
–'4 <C1 6. Ę6 G 9I 'è- 5 %9—
–å—× –ž—× –Ÿ—× – —× –¡—×

$5& < 6% –ˆºÄ·³ÆÅ › ˆ— )& < Ĝ ‡ˆ )&< Ĝ ‹ˆ
–'4 $< &5 < 6% 6Ę G I9 'è- 5 A g8 —
–å—× –ž—× –Ÿ—× – —× –¡—×

แผนภาพขางตน ใชเปนโครงรางเพื่อกรอกขอมูลปจจัยภายในที่เปนจุดแข็งและจุดออนกับขอมูล
ปจจัยภายนอกที่เปนโอกาสและภัยคุกคาม เพื่อนําไปสูการวิเคราะหกลยุทธ (Strategies) ตางๆ ของบริษัท
ไดแก

■ กลยุทธที่ใชจุดแข็ง มุงสรางประโยชนสูงสุดจากโอกาสท่ีบริษัทมีอยู (SO Strategies) เปนผล
จากการประเมินปจจัยภายในท่ีเปนจุดแข็ง (Strengths - S) เพื่อใชประโยชนจากปจจัยภายนอก
ที่เปนโอกาส (Opportunities - O)

■ กลยุทธท่ีใชจุดแข็ง เพื่อเอาชนะภัยคุกคามที่บริษัทเผชิญอยู (ST Strategies) เปนผลจาก
การประเมินปจจัยภายในที่เปนจุดแข็ง (Strengths - S) รวมกับปจจัยภายนอกท่ีเปนภัยคุกคาม

182 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

■ กลยุทธที่ลดจุดออน โดยใชประโยชนจากโอกาสท่ีมีอยู (WO Strategies) เปนผลจากการ
ประเมินปจจัยภายในที่เปนจุดออน (Weakness - W) รวมกับปจจัยภายนอกที่เปนโอกาส
(Opportunities - O)

■ กลยุทธท่ีลดจุดออน เพื่อหลีกเลี่ยงภัยคุกคามหรือบรรเทาผลกระทบจากภัยคุกคามที่เผชิญอยู
(WT Strategies) เปนผลจากการประเมินปจจัยภายในท่ีเปนจุดออน (Weakness - W) รวมกับ
ปจจัยภายนอกท่ีเปนภัยคุกคาม (Threats - T)

• การวิเคราะหกลยุทธการแขงขัน (competitive strategies)
อีกแนวคิดหน่ึงที่ชวยในการวิเคราะหบริษัทในเชิงคุณภาพ ไดแก แนวคิดในการวิเคราะหกลยุทธ
การแขงขัน โดยเริ่มจากการวิเคราะหแรงแขงขัน 5 แรง ตามแนวคิดของ Micheal E. Porter หรือ Porter’s
five forces model หรือ The Porter Competitive Model อันเปนแนวคิดท่ีใชในการทําความเขาใจและ
ประเมินโครงสรางของสภาพแวดลอมทางธุรกิจของอุตสาหกรรมและของบริษัทใดบริษัทหน่ึง

รูปที่ 6-1 ตัวแบบการวิเคราะหแรงแข‹งขัน 5 แรง ตามแนวคิดของ Porter

B +C %ę 6'A ę6%6
1 BĘ= Ę '6&D/%GĘ

17 6
6' 1Ę '1 5 ĘB= Ę D
ĝ
Ā 5 17 6
6' Ę1'1 5
ę= ę6+5 < 8 1 '-è 5 / Ę+& '< 8
)= 6ę

B)4 ĝ

5& 6' ) 8 1I; G

)8 $ 5 ĜB)4
' è 6' B

ที่มา: Michael E. Porter “Forces Governing Competition in Industry”. Harvard Business Review, Mar.–Apr.
1979

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 183

การวิเคราะหบริษัท

■ แนวโนมการเขามาของคูแขงรายใหมๆ
ผูวิเคราะหบริษัท จะตองระบุถึงความยาก/งาย ของการเขามาของคูแขงรายใหมๆ ตัวอยางของ
ปจจัยตางๆ ท่ีจะทําใหคูแขงรายใหมเขามาไดยาก หรือเปนอุปสรรคตอการเขามา (barriers to entry)
ของคูแขงรายใหม ไดแก

• การท่ีกิจการเดิม มีปริมาณการผลิต ณ ระดับที่เกิดการประหยัดในขนาดการผลิต (economies
of scale) อยู อันทําใหกิจการเหลาน้ีมีตนทุนเฉลี่ยตอหนวยที่ต่ํา อันเปนการยากท่ีกิจการใหม
จะเขามาแขงขัน

• ตองใชเงินทุนสูงในการกอต้ังกิจการ
• ยากตอการเขาถึงชองทางการจัดจําหนาย
• มีผูผลิตรายใหญครองตลาดอยู (เม่ือเทียบกับอุตสาหกรรมท่ีผูผลิตเปนรายเล็กจํานวนมาก

ซึ่งคูแขงรายใหมจะเขามาไดงายกวา)
• มีสัมปทานหรือตองไดรับการอนุญาตจากทางการ
• มีการแบงแยกผลิตภัณฑตามลักษณะตลาดแบบเฉพาะเจาะจง (เม่ือเทียบกับอุตสาหกรรม

ผลิตภัณฑแทบไมมีความแตกตางกัน ซ่ึงคูแขงรายใหมจะเขามาไดงายกวา)

■ อํานาจการตอรองกับลูกคา
ผูวิเคราะหบริษัทจะตองระบุถึงระดับการมีอํานาจการตอรองกับลูกคาหรือผูซื้อ ตัวอยางของปจจัย
ตางๆ ที่จะทําใหบริษัทมีอํานาจสูงในการตอรองกับผูซ้ือ ไดแก

• ผูซ้ือเปนรายยอย แตละรายซื้อเปนจํานวนตํ่า (เม่ือเทียบกับมีผูซ้ือรายใหญไมก่ีราย แตละราย
ซื้อเปนจํานวนมาก ทําใหบริษัทมีอํานาจการตอรองต่ํา)

• ลูกคามีตนทุนสูงหรือมีความเสี่ยงสูงในการเปลี่ยนผลิตภัณฑ (เมื่อเทียบกับผลิตภัณฑที่ลูกคา
สามารถเปลี่ยนการใชไปมาไดงาย ทําใหบริษัทมีอํานาจการตอรองตํ่า)

■ อํานาจการตอรองกับผูขายวัตถุดิบและปจจัยการผลิตอื่นๆ
ผูวิเคราะหบริษัทจะตองระบุถึงระดับการมีอํานาจการตอรองกับผูขายวัตถุดิบและปจจัยการผลิตอ่ืนๆ
ตัวอยางของปจจัยตางๆ ท่ีจะทําใหบริษัทมีอํานาจสูงในการตอรองกับผูขายปจจัยการผลิต ไดแก

• ผูขายวัตถุดิบแตละรายเปนรายยอย แตละรายขายเปนจํานวนต่ํา (เม่ือเทียบกับมีผูขายวัตถุดิบ
รายใหญไมก่ีราย แตละรายขายเปนจํานวนมาก ทําใหบริษัทมีอํานาจการตอรองตํ่า)

• บริษัทผูซื้อวัตถุดิบมีตนทุนต่ําหรือมีความเสี่ยงต่ําในการเปลี่ยนวัตถุดิบ (เม่ือเทียบกับกรณี
บริษัทผูซ้ือวัตถุดิบมีตนทุนสูงหรือมีความเส่ียงสูงในการเปลี่ยนวัตถุดิบ จะลดอํานาจการ
ตอรองกับผูขายวัตถุดิบลง)

• ผลิตภัณฑของบริษัทมิไดตองการวัตถุดิบหรือสวนประกอบที่มีลักษณะเฉพาะเจาะจง (เม่ือ
เทียบกับกรณีท่ีดีมานดของผลิตภัณฑของบริษัทขึ้นอยูกับวัตถุดิบหรือสวนประกอบชนิดใด
ชนิดหนึ่งหรือตรายี่หอหน่ึงเฉพาะเจาะจง อันทําใหลดอํานาจการตอรองกับผูขายวัตถุดิบลง)

184 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

■ สินคาทดแทน
ผูวิเคราะหบริษัทจะตองระบุถึงระดับการมีอยูของสินคาทดแทน ซ่ึงอาจเปนผลิตภัณฑที่ตอบสนอง
ความตองการไดเหมือนกัน (เชน การติดตอส่ือสารทางไปรษณีย ถูกทดแทนดวยการติดตอส่ือสารทางแฟกซ
ซึ่งตอมาก็ถูกทดแทนดวยการติดตอส่ือสารทางอินเทอรเน็ต)

■ คูแขงท่ีมีอยูในปจจุบันของบริษัทหรือหนวยธุรกิจ
ผูวิเคราะหบริษัทจะตองระบุถึงระดับการแขงขันของคูแขงท่ีดํารงอยู ตัวอยางของปจจัยตางๆ ที่จะ
ทําใหอุตสาหกรรมนั้นๆ มีระดับการแขงขันท่ีไมรุนแรง ไดแก

• แตละบริษัทในอุตสาหกรรมมีขนาดเล็กใหญแตกตางกัน ทําใหลดระดับการแขงขันเปน
เฉพาะกลุมท่ีเจาะตลาดคนละตลาดกัน (เม่ือเทียบกับกรณีแตละกิจการในอุตสาหกรรมมี
ขนาดพอๆ กัน การแขงขันจะรุนแรงกวา)

• จากวงจรชีวิตของผลิตภัณฑ กําลังอยูในชวงเติบโต อันทําใหดีมานดขยายตัว (เมื่อเทียบกับ
ผลิตภัณฑที่วงจรชีวิตอยูในชวงเติบโตเต็มที่หรือถดถอย ดวยจํานวนผูผลิตคงเดิม จะมีการ
แขงขันเพ่ือแยงสวนแบงที่คงเดิม)

• โครงสรางตนทุนการผลิตมีสัดสวนของตนทุนคงท่ี (fixed costs) ต่ําหรือไมสูงนัก เม่ือเทียบกับ
ตนทุนผันแปร (variable costs) ทําใหผูผลิตแตละรายไมจําเปนตองเรงจํานวนการผลิตเพื่อ
เฉล่ียตนทุน

เม่ือวิเคราะหแรงแขงขัน 5 แรง ตามแนวคิดขางตนแลว ผูวิเคราะหบริษัทพึงไดวิเคราะหกลยุทธ
การแขงขัน วาบริษัทกําลังดําเนินการโดยใชกลยุทธที่เหมาะสมเพียงใด กลยุทธท่ีเก่ียวเน่ืองกับการแขงขัน
ไดแก กลยุทธผูนําดานตนทุน กลยุทธสรางความแตกตาง และกลยุทธการเจาะตลาดเฉพาะสวน

• กลยุทธผูนําดานตนทุน (cost leadership)
การเปนผูนําดานตนทุนอาจจะเปนกลยุทธการแขงขันท่ีมีความชัดเจนที่สุดในบรรดากลยุทธการ
แขงขันทั้งหมด บริษัทใดท่ีเลือกใชกลยุทธนี้จะตองมีเปาหมายท่ีชัดเจน คือ มีความคาดหวังท่ีจะเปนบริษัท
เดียวในอุตสาหกรรมท่ีมีตนทุนตํ่าที่สุด ท้ังน้ี เพื่อมุงตอบสนองความตองการของตลาดในวงกวาง โดยไมเนน
วาจะตองเปนกลุมลูกคากลุมใดกลุมหน่ึงโดยเฉพาะ
โดยท่ัวไป บริษัทท่ีสามารถดําเนินกลยุทธเชนน้ีไดมักจะเปนบริษัทท่ีดําเนินธุรกิจในอุตสาหกรรม
ท่ีเก่ียวเน่ืองกันหลายประเภท ซึ่งไดประโยชนจากความหลากหลายของธุรกิจท่ีเกี่ยวของกันนั้น สําหรับ
ท่ีมาของความไดเปรียบทางดานตนทุนอาจจะมาจากหลายปจจัยและมีความเกี่ยวเน่ืองกับโครงสรางของ
อตุ สาหกรรมดว ย เชน ผลประหยดั จากการผลติ ขนาดใหญ (economies of scale) การมสี ทิ ธเิ ปน เจา ของผกู ขาด
เทคโนโลยี (proprietary technology) การไดส ทิ ธพิ เิ ศษในการเขา ถงึ แหลง วตั ถดุ บิ ทสี่ าํ คญั บางอยา ง (preferential
access to raw materials) เชน การจะเปนผูนําดานตนทุนในอุตสาหกรรมผลิตเครื่องรับโทรทัศนน้ัน จําเปน
ตองมีท้ังปริมาณการผลิตหลอดภาพขนาดท่ีใหญพอ มีระบบสายพานการผลิตที่มีประสิทธิภาพ มีการออกแบบ

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 185

การวิเคราะหบริษัท

ผลิตภัณฑท่ีดี และมีตลาดรองรับท่ีกวางขวางเพ่ือใหคุมกับคาใชจายในดานการวิจัยและพัฒนาที่ตองลงทุน
ไปเปนจํานวนมหาศาล

ผูนําทางดานตนทุนไมอาจจะทําธุรกิจในลักษณะท่ีเรียนรูและสะสมประสบการณแบบคอยเปนคอยไป
(going down the learning curve) ได บริษัทที่จะใชกลยุทธแบบนี้จําเปนตองคนหาและใชประโยชนจาก
ความไดเปรียบในทุกๆ ดานที่มีอยูเพื่อสรางความไดเปรียบในการแขงขันทางธุรกิจ ดวยการนําเสนอสินคา
มาตรฐานที่สามารถตอบสนองความตองการของผูซ้ือสวนใหญในตลาด เพื่อใหสามารถลดตนทุนการผลิต
มาอยูในระดับต่ําได

อยางไรก็ตาม การใชกลยุทธตนทุนต่ํานั้นไมไดหมายความวาผูผลิตจะสามารถละเลยในเร่ืองของ
คุณภาพได เพราะถาผูซ้ือไมยอมรับวาสินคาที่บริษัทดังกลาวผลิตไดมีคุณภาพอยูในระดับท่ีสามารถยอมรับได
ยอมไมสามารถที่จะต้ังราคาขายในระดับเดียวกับสินคาของผูผลิตรายอื่นได ซ่ึงความจําเปนที่จะตองลด
ราคาขายลงอาจจะทําใหประโยชนท่ีพึงไดจากการมีตนทุนตํ่าถูกหักลางไป กลาวอีกนัยหนึ่ง ผูนําทางดาน
ตนทุนจําเปนตองรักษาความเทาเทียม (parity) หรือความใกลเคียง (proximity) ในคุณภาพของสินคากับ
คูแขงรายอ่ืนๆ ในอุตสาหกรรม

• กลยุทธสรางความแตกตาง (differentiation)
สําหรับกลยุทธการแขงขันแบบน้ี บริษัทมีเปาหมายที่จะมุงสรางความโดดเดน (uniqueness)
ในตัวสินคาในสายตาของผูซื้อ โดยจะตองเลือกคุณลักษณะของสินคาบางอยางที่ผูซื้อใหความสําคัญ มาสราง
ใหเกิดความแตกตางจากสินคาอื่นๆ ซ่ึงจะทําใหบริษัทสามารถต้ังราคาสินคาท่ีแพงกวาสินคาของบริษัทอ่ืนๆ
ในอุตสาหกรรม ทั้งน้ี อุตสาหกรรมตางๆ มักจะมีวิธีการในการสรางความแตกตางในตัวสินคาท่ีไมเหมือนกัน
ซึ่งอาจเปนความแตกตางในตัวสินคาโดยตรง ในระบบการจัดสงสินคา ในกลยุทธทางดานการตลาด หรือ
อาจจะเปนปจจัยอ่ืนๆ ได เชน สินคาประเภทเคร่ืองสําอางมักจะสรางความแตกตางดวยภาพลักษณและ
รูปแบบการจัดวางสินคาในเคานเตอรตามหางสรรพสินคา
เนอื่ งจากบรษิ ทั ทจี่ ะประสบความสาํ เรจ็ ดว ยกลยทุ ธก ารสรา งความแตกตา งจะตอ งสามารถตงั้ ราคาขาย
สินคาไดเพ่ิมขึ้นมากกวาตนทุนในการสรางความแตกตางในตัวสินคา ดังน้ัน บริษัทท่ีเลือกดําเนินกลยุทธ
เชนน้ีใชวาจะสามารถละเลยถึงการพิจารณาประเด็นทางดานตนทุนไปได เชนเดียวกับการดําเนินกลยุทธ
ผูนําดานตนทุน บริษัทท่ีเลือกใชกลยุทธการสรางความแตกตางจะตองมีการควบคุมตนทุนในดานตางๆ ท่ี
ไมไดเกี่ยวของกับการสรางความแตกตางในตัวสินคาใหอยูในระดับที่เทาเทียมหรือใกลเคียงกับคูแขงรายอ่ืนๆ
ในอุตสาหกรรม
สําหรับกลยุทธการสรางความแตกตางน้ี บริษัทจะตองเลือกคุณลักษณะที่สามารถจะสรางความ
แตกตางจากสินคาของคูแขงในสายตาของผูซื้อไดอยางแทจริง จึงจะสามารถต้ังราคาสินคาใหสูงกวาของ
คูแขงขันได

186 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย

• กลยุทธการเจาะตลาดเฉพาะสวน (niche market)
กลยุทธการแขงขันแบบน้ีจะมีความแตกตางจากกลยุทธอ่ืนๆ ในเรื่องของการกําหนดขอบเขตของ
การแขงขัน (competitive scope) ที่แคบกวาสองกลยุทธแรก เพราะบริษัทท่ีเลือกใชกลยุทธแบบนี้จะมุง
ตอบสนองความตองการของผูซื้อเฉพาะเพียงบางกลุม (segment/group) ในตลาดเทาน้ัน ซ่ึงตัวบริษัท
ดังกลาวอาจจะไมมีความไดเปรียบอยางเบ็ดเสร็จ (absolute advantage) เหนือคูแขงขันทางดานตนทุนและ
การสรางความแตกตางเลย แตจะดําเนินกลยุทธใดๆ ตามที่จะสรางความไดเปรียบในตลาดเฉพาะสวนที่เลือก
เพ่ือกีดกันไมใหคูแขงรายอื่นๆ เขามาแยงชิงตลาดในสวนนี้ได
กลยุทธเจาะตลาดเฉพาะสวนน้ีอาจดําเนินการไดในสองแนวทางคือ (1) กลยุทธเจาะตลาดเฉพาะสวน
แบบเนนตนทุน (cost focus) หรือ (2) กลยุทธเจาะตลาดเฉพาะสวนแบบสรางความแตกตาง (differentiation
focus) ซ่ึงในแนวทางแรก บริษัทพยายามสนองความตองการของตลาดเฉพาะสวนโดยการสรางความ
ไดเปรียบดานตนทุน สวนในแนวทางหลัง บริษัทจะใชการสรางความแตกตางในตัวสินคาเปนสําคัญ

6.2 การวิเคราะหงบการเงิน

นอกจากการวิเคราะหบริษัทในเชิงคุณภาพแลว การวิเคราะหบริษัทอีกประเภทหน่ึงที่มีความสําคัญ
เทียบเทากันคือ การวิเคราะหบริษัทโดยใชขอมูลจากงบการเงิน ท้ังน้ี งบการเงิน หมายถึง รายงานฐานะ
การเงินและผลประกอบการทางการเงินของบริษัทในรอบระยะเวลาหนึ่ง (ซึ่งอาจจะเปนรอบ 3 เดือน หรือ
6 เดือน หรือ 12 เดือน) และสรุปออกมาใหอยูในรูปของงบการเงิน เพื่อใหผูอานงบการเงินไดทราบถึง
ฐานะการเงินและผลการดําเนินงานของบริษัท

งบการเงินใชสําหรับการส่ือสารระหวางผูประกอบธุรกิจกับบุคคลตางๆ ท่ีใชขอมูลในงบการเงิน และ
แมกระท่ังผูประกอบการเองจําเปนตองใชสารสนเทศท่ีปรากฏในงบการเงินเพ่ือประโยชนในการตัดสินใจ
ในเชิงธุรกิจอีกดวย ดังน้ัน การทําความเขาใจขอมูลท่ีปรากฏในงบการเงินยอมเปนเสมือนกาวแรกในการ
ทําความรูจักกิจการนั้น ทั้งน้ี กิจกรรมทางธุรกิจท่ีสําคัญของบริษัท อาจจําแนกไดเปน 3 ประเภทใหญๆ ไดแก

1. กิจกรรมดําเนินงาน (operating activity) หมายถึง การดําเนินธุรกรรมท่ีเปนกิจกรรมตาม
วัตถุประสงคหลักขององคกร และเปนไปตามทางการคาปกติ ตัวอยางคือธุรกิจซื้อมาขายไป (trading) กิจกรรม
การดําเนินงานคือการซื้อสินคามาเพื่อขาย และทําการเพิ่มมูลคา (add value) ดวยกิจกรรมทางการตลาด
เชน การทําบรรจุภัณฑใหเหมาะกับความตองการของลูกคา การใหบริการท้ังกอนและหลังการขาย การ
จัดจําหนายสินคา และกิจกรรมอื่นๆ ท่ีเปนการเพิ่มมูลคาและทําใหสินคานั้นเปนที่ตองการของลูกคามากขึ้น

2. กิจกรรมการลงทุน (investing activity) หมายถึง การดําเนินกิจกรรมที่เกี่ยวของกับการลงทุน
เพื่อกอใหเกิดรายไดและกระแสเงินสดในอนาคต ลักษณะของกิจกรรมประเภทนี้ คือ กิจกรรมท่ีทําใหเกิดการ
เปล่ียนแปลงในยอดของสินทรัพย โดยเฉพาะอยางย่ิงสินทรัพยถาวร ทั้งน้ี เน่ืองจากการดํารงทรัพยสินถาวร
มากขึ้นเปนไปเพ่ือการสรางรายการทางการคาหรือการหากําไรนั่นเอง

ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย 187

การวิเคราะหบริษัท

3. กิจกรรมการจัดหาเงินทุน (financing activity) หมายถึง กิจกรรมท่ีเก่ียวของกับการหาเงินทุน
ทั้งระยะยาว (capital) และเงินทุนระยะสั้น (working capital) และยังครอบคลุมไปถึงกิจกรรมท่ีเกี่ยวเน่ือง
กับการจัดหาเงินทุนดวย เชน การจายชําระคืนเงินตน การออกหุนสามัญเพ่ิมทุน การจายปนผล เปนตน

ท้ังนี้ ประเภทของงบการเงินท่ีสะทอนภาพของกิจกรรมดําเนินงาน กิจกรรมการลงทุน และกิจกรรม
จัดหาเงิน ไดแก งบกําไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ งบแสดงฐานะการเงิน และงบกระแสเงินสด ตารางที่ 6-2 ไดสรุป
เกี่ยวกับประเภทของขอมูลทางการเงินท่ีงบการเงินประเภทตางๆ สามารถใหรายละเอียดแกผูลงทุน ดังนี้

ตารางท่ี 6-2 ขŒอมูลทางการเงินตามที่ปรากฏในงบการเงินประเภทต‹างๆ

ขŒอพิจารณา ขŒอมูลทางการเงิน งบการเงิน
งบกําไรขาดทุนเบ็ดเสร็จ
ความสามารถในการดําเนินงาน รายได – คาใชจายท้ังหมด = กําไรสุทธิ
ของกิจการในแตละชวงเวลา งบแสดงการเปลี่ยนแปลง
สวนของเจาของ
การเปลี่ยนแปลงของกําไรสะสม กําไรสะสมตนงวดยกมา + กําไรสุทธิงวดนี้ งบแสดงฐานะการเงิน

ระหวางชวงเวลา – เงินปนผลจาย = กําไรสะสมยกไป งบกระแสเงินสด

สถานะทางการเงินของบริษัท สินทรัพย = หน้ีสิน + สวนของเจาของ
ณ เวลาหน่ึง

การเคล่ือนไหวของเงิน กระแสเงินสดจากกิจกรรมดําเนินงาน
ท้ังการไดมาและการใชไป + กระแสเงินสดจากกิจกรรมการลงทุน
ในชวงเวลาท่ีตองการวัดผล + กระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงินทุน

ขอมูลขาวสารตางๆ ท่ีเกิดอยูภายในองคกรธุรกิจอาจจะเปนท่ีรูกันดีในกลุมของผูบริหารหรือพนักงาน
ในบางระดับ แตสําหรับบุคคลภายนอกแลว การรับรูขอมูลขาวสารดังกลาวนั้นเปนสิ่งท่ีมีตนทุน ทําให
เกิดความไมเทาเทียมกันในการรับรูขอมูลขาวสาร (asymmetric information) ระหวางกลุมบุคคลท่ีมี
ความเก่ียวของหรือมีความตองการดําเนินธุรกิจกับองคกรนั้น การเปดเผยขอมูลในงบการเงินเปนทางหนึ่ง
ท่ีจะชวยลดความไมเทาเทียมกันในเชิงการรับรูขอมูลขาวสาร

ในฐานะผูใชงบการเงิน เราจะพบเห็นงบการเงินที่เผยแพรในรายงานประจําปของบริษัทตางๆ ได
ไมยากนัก แตในการใชงบการเงิน ผูใชงบการเงินพึงระลึกเสมอวาขอมูลจากงบการเงินที่เรากําลังใชอยูน้ัน
มีมิติของระยะเวลาเขามาเก่ียวของ ในประเด็นน้ี เปนเครื่องเตือนใจสําหรับผูใชงบการเงินในเบื้องตนวาขอมูล
และสารสนเทศทางการเงินท่ีเรากําลังใชงานหรือวิเคราะหอยูนั้นเปนสิ่งท่ีเกิดขึ้นไปแลว (ex post) มิใช
เปนสิ่งที่คาดวาจะเกิดข้ึนในอนาคต (ex ante) การวิเคราะหขอมูลทางการเงินจึงดําเนินการโดยมีวัตถุประสงค
เพ่ือคนหาขอบกพรองในการดําเนินงาน หรือเพ่ือทราบถึงผลจากเหตุที่ไดกระทําผานไปแลวในรอบระยะเวลา
ที่แสดงในงบการเงินนั้น อยางไรก็ดี การวิเคราะหขอมูลทางการเงินบางอยางน้ันมีวัตถุประสงคเพ่ือพยากรณ

188 ศูนยส‹งเสริมการพัฒนาความรูŒตลาดทุน ตลาดหลักทรัพยแห‹งประเทศไทย