นาวิกาธิปัตย์สาร เล่ม 100

นาวิกาธิปัตย์สาร




Naval Strategic Studies Journal

วารสารยุทธศาสตร์และความมั่นคงทางทะเล กองทัพเรือ
ISSN 0859-5224
กองทัพเรือ

ROYAL THAI NAVY







PLANNING PROCESS


&



IMPLEMENTATION



กระบวนการวางแผนและการอำานวยการยุทธ์




















ANNIVERSARY EDITION ฉบับที่ ๑๐๐

ปีที่ ๔๔ เล่มที่ ๒
(เมษายน - กันยายน ๒๕๖๓)
นาวิกาธิปัตย์สาร ฉบับที่ ๑๐๐ PLANNING PROCESS & IMPLEMENTATION (เมษายน - กันยายน ๒๕๖๓)

ISSN 0859 - 5224
ISSN 0859 - 5224
ISSN 0859 - 5224 ISSN 0859 - 5224
วารสารนาวิกาธิปัตย์สาร
วารสารนาวิกาธิปัตย์สาร
วารสารนาวิกาธิปัตย์สาร วารสารนาวิกาธิปัตย์สาร
ศูนย์ศึกษายุทธศาสตร์ทหารเรือ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ
ศูนย์ศึกษายุทธศาสตร์ทหารเรือ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ
ศูนย์ศึกษายุทธศาสตร์ทหารเรือ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ ศูนย์ศึกษายุทธศาสตร์ทหารเรือ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ
ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จว.นครปฐม ๗๓๑๗๐
ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จว.นครปฐม ๗๓๑๗๐
ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม ๗๓๑๗๐ ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จ.นครปฐม ๗๓๑๗๐
โทร. ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๗๖ , ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๕๘
โทร. ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๗๖ , ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๕๘
โทร. ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๗๖ , ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๕๘ โทร. ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๗๖ , ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๕๘
www.tnssc.navy.mi.th/journal
www.tnssc.navy.mi.th/journal
www.tnssc.navy.mi.th/journal www.tnssc.navy.mi.th/journal
Email : [email protected]
Email : [email protected]
Email : [email protected] Email : [email protected]
ประเมินคว�มพึงพอใจและข้อเสนอแนะ ประเมินคว�มพึงพอใจและข้อเสนอแนะ

นาวิกาธิปัตย์สาร



Naval Strategic Studies Journal
วารสารยุทธศาสตร์และความมั่นคงทางทะเล กองทัพเรือ



Çѵ¶Ø»ÃÐʧ¤



Naval Strategic Studies Journal




ู
ี
ิ
นับจากป พ.ศ.๒๕๒๐ วารสารนาวิกาธิปตยสาร ฉบับท่ ๑ ไดเร่มตีพิมพสสายตาผอานจนถึงวันน้ ี
ู
พ.ศ.๒๕๖๓ วารสารนาวิกาธิปตยสาร ไดนําเสนอองคความรทางทะเลมาแลวถึง ๑๐๐ ฉบับ ประสบการณและ
ู
ิ


ิ

่

ี


ั

ิ


ํ
่
ี
ชวงเวลาทผานมาวารสารนาวกาธปตยสารไดทาหนาท ในการเปนคลงสมอง เผยแพรวทยาการ สรางทฤษฎ ี
องคความรใหม ๆ จากผเช่ยวชาญดานตาง ๆ ของกองทัพเรือใหแกทหารเรือ คณาจารย และผท่เก่ยวของกับ
ู
ี
ู
ี
ี
ู
ั
ั
ู
ทะเล รวมท้งผท่สนใจท้งในดานยุทธศาสตร ความม่นคงทางทะเล การสงคราม เศรษฐกิจ เทคโนโลยี
ั
ี
และสิ่งแวดลอม อันเกี่ยวของกับทะเลทั้งปวง
ั
ื
นับต้งแตวารสารนาวิกาธิปตยสารเลมแรกท่จัดทําโดยโรงเรยนนายทหารเรอในยคบกเบก
ี
ุ
ุ
ี
ิ
และไดปรับไปสสถาบันวิชาการทหารเรือช้นสูง เม่อมีการปรับโครงสรางหนวยงานในกองทัพเรือและเปล่ยนช่อหนวย
ั
ื
ู
ี
ื
จวบจนปจจุบัน ศูนยศึกษายุทธศาสตรทหารเรือ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ เปนหนวยงานรับผิดชอบ ก็ถือไดวา
วารสารนาวิกาธิปตยสารเลมน้ไดผานหวงเวลาตาง ๆ ไปพรอม ๆ กับสถานการณของประเทศไทยและ
ี
ี
ี
ี
ี
ิ
ู
ี
ของโลกท่เปล่ยนแปลงไป แตส่งหน่งท่ไมเปล่ยนแปลงคือการทําหนาท่ติดอาวุธทางปญญาใหแกผอาน
ึ
ใหสามารถรับมือกับผลกระทบจากสภาวะแวดลอมความมั่นคงทางทะเลที่เปลี่ยนไปไดอยางเทาทัน
นาวิกาธิปตยสาร หรือ Naval Strategic Studies Journal เปนวารสารยุทธศาสตรและ
ความมั่งคงทางทะเลของกองทัพเรือ ซึ่งมีวัตถุประสงคในการเผยแพรผลงาน การคนควาวิจัย ยกระดับผลงาน
ู
ู
ทางวิชาการสระดับสากล และเปนเวทีแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและพัฒนาองคความร โดยเนนท่ระดับ
ี
ู
ั
ิ

ั
้
ั
ผบรหาร รวมท้งเผยแพรกิจกรรมทางวิชาการของกองทัพเรือใหแกหนวยตาง ๆ ทงในสงกัดกระทรวงกลาโหม
และหนวยงานหรือสถาบันทางวิชาการอื่น ๆ
ี
ู
บทความ แนวคิด หรือขอคิดเห็นท่นําลงนาวิกาธิปตยสารเปนของผเขียนมิใชขอคิดเห็นของ
ศูนยศึกษายุทธศาสตรทหารเรือ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ การคัดลอก ทําซํ้าหรือดัดแปลงสวนใดสวนหนึ่ง
ี
ท้งหมดของวารสารฯ น้ เปนไปตาม พ.ร.บ.ลิขสิทธ์ พ.ศ.๒๕๓๗ ผท่สนใจหรือหนวยงานท่ตองการจะนําบทความ
ิ
ั
ี
ู
ี
หรือขอมูลที่ลงตีพิมพในวารสารนี้ไปเผยแพรซํ้า สามารถติดตอไดที่กองบรรณาธิการนาวิกาธิปตยสาร
วารสารฯ ยินดีรับบทความทางวิชาการท่เก่ยวของกับความม่นคงและกิจการทางทะเล
ั
ี
ี
ื
เพ่อพิจารณาลงตีพิมพในวารสารฯ โดยสามารถสงตนฉบับหรือติดตอไดท่กองบรรณาธิการฯ เม่อไดรับ
ี
ื
การตีพิมพวารสารฯ จะมีคาตอบแทนที่เหมาะสมใหแกเจาของบทความ ทั้งนี้ กองบรรณาธิการฯ ขอสงวนสิทธิ์
ที่จะรับหรือปฎิเสธบทความ
กองบรรณาธิการนาวิกาธิปตยสาร ศูนยศึกษายุทธศาสตรทหารเรือ

กรมยุทธศึกษาทหารเรือ ต.ศาลายา อ.พุทธมณฑล จว.นครปฐม ๗๓๑๗๐
โทร. ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๕๘ หรือ ๐ ๒๔๗๕ ๓๔๗๖

www.tnssc.navy.mi.th/journal
Email : [email protected]

¡Í§ºÃóҸԡÒÃ





»Ãиҹ¤³Ð·Õè»ÃÖ¡ÉÒ »ÃШíҡͧºÃóҸԡÒÃ
¾ÅàÃ×Íâ· à¤Òþ áËÅÁ¤Á ¹ÒÇÒàÍ¡ ͪԵÐÊÔ¹ ¡íÒÁгÕ
¹ÒÇÒàÍ¡ ´ØÊÔµ ÂÁ¨Ô¹´Ò
Ãͧ»Ãиҹ¤³Ð·Õè»ÃÖ¡ÉÒ ¹ÒÇÒàÍ¡ ª¹ÇÕÏ ¾Ò¹á¼ŒÇ
¹ÒÇÒàÍ¡ à͹¡¾§È ᨋÁ¡ÃШ‹Ò§
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ¾ÕÃÐ Í´ØÅÂÒÈÑ¡´Ôì ¹ÒÇÒⷠ͹ØÃѡɏ à¨ÃÔÞÈÃÕ
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ÇÕÃÂØ·¸ µØÅÇÃø¹Ð
¹ÒÇÒâ· ÊíÒÃÒÞ ÁèÃ
àÃ×ÍàÍ¡ »˜ÞÞÒ ä¶ÇÊÔ¹¸Ø
¤³Ð·Õè»ÃÖ¡ÉÒ àÃ×ÍàÍ¡ ÊÁ·Ã§ ·Ç¹ËÍÁ

¾ÅàÃ×͵ÃÕ ÍíҹǠ·Í§ÃÍ´ ¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ÊØÃÔ⠢ѹ·Í§´Õ
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ºÑÞªÒ ºÑÇÃÍ´ ½†Òº·¤ÇÒÁáÅÐÇÔªÒ¡ÒÃ
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ÊÔ·¸ÔªÑ µ‹Ò§ã¨ ¹ÒÇÒàÍ¡ ÊØÃÈÑ¡´Ôì à©Ô´¼Ò´
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ªÑÂÂØ·¸ ¡àÅ×è͹ ¹ÒÇÒàÍ¡ ʶҾà ÇÒ¨Ãѵ¹
¹ÒÇÒàÍ¡ ǪÔþà ǧȏ¹¤ÃÊÇ‹Ò§ ¹ÒÇÒàÍ¡ ¡ÅÔ¹ ÂѧÃ͵
¹ÒÇÒàÍ¡ ÊØÃÈÑ¡´Ôì »ÃзҹÇû˜ÞÞÒ ¹ÒÇÒàÍ¡ ÂÍ´ÂØ·¸ ǧɏÇÒ¹Ôª
¹ÒÇÒàÍ¡ ʹԷ âÁ¸Ô¹Ò ¹ÒÇÒâ· ¹ÒÇÒÈÑ¡´Ôì àÍ×éÍ·ÇÕÊÑÁ¾Ñ¹¸
¹ÒÇÒàÍ¡ ÃÑ¡ÈÑ¡´Ôì ÈÑ¡´Ô¡Ã
¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ¾ÑªÃÇԪޏ ÈÃÕ»ÃЪÒÊÇÑÊ´Ôì
¼ÙŒÍíҹǡÒà ½†Ò¨ѴËÒÃÒÂä´Œ ÊÁÒªÔ¡ÊÑÁ¾Ñ¹¸

¾ÅàÃ×͵ÃÕ Íдا ¾Ñ¹¸ØàÍÕèÂÁ ¨íÒ˹‹Ò áÅÐᨡ¨‹ÒÂ
¹ÒÇÒàÍ¡ þվ§È Á³Õ¾Ãó
Ãͧ¼ÙŒÍíҹǡÒà ¹ÒÇÒàÍ¡ ÇÔàªÕÂà ÁØ‹§¸ÑÞÞÒ

¹ÒÇÒàÍ¡ ÃÈ.¹àÃÈ à¾çªÃ¹Ô¹ ¹ÒÇÒàÍ¡ Á¹µªÑ ÁÕÊÇÑÊ´Ôì
¹ÒÇÒⷠ͹ØÃѡɏ à¨ÃÔÞÈÃÕ
ºÃóҸԡÒà àÃ×ÍàÍ¡ ¸ÃÃÁʶԵ ·Í§¤ÅíéÒ
¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ·Í§à¨×Í ¾Ø²à¤Ã×Í
¹ÒÇÒàÍ¡ ÊØÃÂØ·¸ ¹ÔàÇȷͧġɏ
¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ¾ÑªÃÇԪޏ ÈÃÕ»ÃЪÒÊÇÑÊ´Ôì
¼ÙŒª‹ÇºÃóҸԡÒà ½†Ò¡ÒÃà§Ô¹

¹ÒÇÒàÍ¡ þվ§È Á³Õ¾Ãó ¹ÒÇÒàÍ¡ »ÃÔÞÞÒ à¨ÃÔÞÂÔè§
¹ÒÇÒàÍ¡ ʶҾà ÇÒ¨Ãѵ¹ ¹ÒÇÒàÍ¡ ͪԵÐÊÔ¹ ¡íÒÁгÕ
¹ÒÇÒàÍ¡ »ÃÔÞÞÒ à¨ÃÔÞÂÔè§ ¹ÒÇÒâ· ÊíÒÃÒÞ ÁèÃ
àÃ×͵ÃÕËÞÔ§ ¨ÔµÞÒ´Ò ¨Ñ¹·ÃµÃÕ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
2 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

¡Í§ºÃóҸԡÒà ÊÒúÑÞ

CONTENTS


»Ãиҹ¤³Ð·Õè»ÃÖ¡ÉÒ »ÃШíҡͧºÃóҸԡÒÃ
¾ÅàÃ×Íâ· à¤Òþ áËÅÁ¤Á ¹ÒÇÒàÍ¡ ͪԵÐÊÔ¹ ¡íÒÁгÕ
¹ÒÇÒàÍ¡ ´ØÊÔµ ÂÁ¨Ô¹´Ò
Ãͧ»Ãиҹ¤³Ð·Õè»ÃÖ¡ÉÒ ¹ÒÇÒàÍ¡ ª¹ÇÕÏ ¾Ò¹á¼ŒÇ
¹ÒÇÒàÍ¡ à͹¡¾§È ᨋÁ¡ÃШ‹Ò§ รากฐานทางความคิดทฤษฎีสงครามของ
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ¾ÕÃÐ Í´ØÅÂÒÈÑ¡´Ôì ¹ÒÇÒⷠ͹ØÃѡɏ à¨ÃÔÞÈÃÕ
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ÇÕÃÂØ·¸ µØÅÇÃø¹Ð เคลาเซวิทซจากความคิดทางการเมือง 8
¹ÒÇÒâ· ÊíÒÃÒÞ Áèà ของเพลโต
àÃ×ÍàÍ¡ »˜ÞÞÒ ä¶ÇÊÔ¹¸Ø
¤³Ð·Õè»ÃÖ¡ÉÒ àÃ×ÍàÍ¡ ÊÁ·Ã§ ·Ç¹ËÍÁ นาวาเอก ดร.หัสไชยญ มั่งคั่ง 112 Big Data Wargame

¾ÅàÃ×͵ÃÕ ÍíҹǠ·Í§ÃÍ´ ¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ÊØÃÔ⠢ѹ·Í§´Õ เคลาเซวิทซในฐานะนักคิดสัจนิยมกับ
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ºÑÞªÒ ºÑÇÃÍ´ ½†Òº·¤ÇÒÁáÅÐÇÔªÒ¡Òà ปฏิบัติการที่มีรากฐานมาจากสภาวะทตองการ นาวาโท อนุรักษ เจริญศรี

ี
่
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ÊÔ·¸ÔªÑ µ‹Ò§ã¨ ¹ÒÇÒàÍ¡ ÊØÃÈÑ¡´Ôì à©Ô´¼Ò´ (Effects - Based Opwrations) 12
¾ÅàÃ×͵ÃÕ ªÑÂÂØ·¸ ¡àÅ×è͹ ¹ÒÇÒàÍ¡ ʶҾà ÇÒ¨Ãѵ¹
¹ÒÇÒàÍ¡ ǪÔþà ǧȏ¹¤ÃÊÇ‹Ò§ ¹ÒÇÒàÍ¡ ¡ÅÔ¹ ÂѧÃ͵ นาวาเอก ดร.หัสไชยญ มั่งคั่ง การอํานวยการยุทธบนสภาวะแวดลอม
¹ÒÇÒàÍ¡ ÊØÃÈÑ¡´Ôì »ÃзҹÇû˜ÞÞÒ ¹ÒÇÒàÍ¡ ÂÍ´ÂØ·¸ ǧɏÇÒ¹Ôª 138 ที่มีพลวัตรสูง
¹ÒÇÒàÍ¡ ʹԷ âÁ¸Ô¹Ò ¹ÒÇÒâ· ¹ÒÇÒÈÑ¡´Ôì àÍ×éÍ·ÇÕÊÑÁ¾Ñ¹¸ พื้นฐาน Operational Art และ Operational นาวาโท นาวี ฤทัยวัญู
¹ÒÇÒàÍ¡ ÃÑ¡ÈÑ¡´Ôì ÈÑ¡´Ô¡Ã Design และความสําคัญตอการวางแผนตาม 28
¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ¾ÑªÃÇԪޏ ÈÃÕ»ÃЪÒÊÇÑÊ´Ôì กระบวนการวางแผนทางทหารของกองทัพเรือ
¼ÙŒÍíҹǡÒà ½†Ò¨ѴËÒÃÒÂä´Œ ÊÁÒªÔ¡ÊÑÁ¾Ñ¹¸ นาวาโท ณัฐวุฒิ ศิรธรานนท อิทธิพลของลัทธิเตาตอตําราพิชัยสงคราม

¾ÅàÃ×͵ÃÕ Íдا ¾Ñ¹¸ØàÍÕèÂÁ ¨íÒ˹‹Ò áÅÐᨡ¨‹Ò เหตุไฉนการเตรียมสนามรบดานการขาว 156 ซุนวู
¹ÒÇÒàÍ¡ þվ§È Á³Õ¾Ãó นาวาโท นาวาศักดิ์ เอื้อทวีสัมพันธ

Ãͧ¼ÙŒÍíҹǡÒà ¹ÒÇÒàÍ¡ ÇÔàªÕÂà ÁØ‹§¸ÑÞÞÒ จึงกลายเปนการเตรียม สภาพแวดลอม 50
ทางยุทธการดานการขาวกรอง
¹ÒÇÒàÍ¡ ÃÈ.¹àÃÈ à¾çªÃ¹Ô¹ ¹ÒÇÒàÍ¡ Á¹µªÑ ÁÕÊÇÑÊ´Ôì SIAM ON WAR 2484 ประเทศไทย
¹ÒÇÒⷠ͹ØÃѡɏ à¨ÃÔÞÈÃÕ นาวาโท นาวาศักดิ์ เอื้อทวีสัมพันธ 160 กับการเขาสูสงครามในชวง WW II
ºÃóҸԡÒà àÃ×ÍàÍ¡ ¸ÃÃÁʶԵ ·Í§¤ÅíéÒ
¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ·Í§à¨×Í ¾Ø²à¤Ã×Í การพัฒนาการวางแผนทางทหารจาก นาวาเอก สถาพร วาจรัตน
¹ÒÇÒàÍ¡ ÊØÃÂØ·¸ ¹ÔàÇȷͧġɏ
¾Ñ¹¨‹ÒàÍ¡ ¾ÑªÃÇԪޏ ÈÃÕ»ÃЪÒÊÇÑÊ´Ôì Threat Base สู Objective & Effect Base 70
¼ÙŒª‹ÇºÃóҸԡÒà ½†Ò¡ÒÃà§Ô¹
นาวาโท เกรียงไกร เกาะเจริญ วิถีชาวเรือ
¹ÒÇÒàÍ¡ þվ§È Á³Õ¾Ãó ¹ÒÇÒàÍ¡ »ÃÔÞÞÒ à¨ÃÔÞÂÔè§ 188
¹ÒÇÒàÍ¡ ʶҾà ÇÒ¨Ãѵ¹ ¹ÒÇÒàÍ¡ ͪԵÐÊÔ¹ ¡íÒÁÐ³Õ พลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงศ
¹ÒÇÒàÍ¡ »ÃÔÞÞÒ à¨ÃÔÞÂÔè§ ¹ÒÇÒâ· ÊíÒÃÒÞ Áèà การวาดภาพการรบ
àÃ×͵ÃÕËÞÔ§ ¨ÔµÞÒ´Ò ¨Ñ¹·ÃµÃÕ 98
นาวาเอก ยุทธนา อักษรศรี
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
2 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ºÃóҸԡÒÃá¶Å§





Editor Talk











่
ึ

ํ
ี

ิ
นาวกาธิปตยสาร ฉบับท่ ๑ ไดเรมจดทาข้นในป
ิ

ั
ั
ื
พ.ศ.๒๕๒๐ เพ่อประโยชนทางวิชาการแกนายทหารเรือท่วไป

ี
ี
ี
จนถึงบัดน้ นาวิกาธิปตยสารฉบับน้ เปนฉบับท่ ๑๐๐ บทความ
ท่นํามาเสนอในนาวิกาธปตยสารสวนใหญจะเปนบทความ

ี
ิ
ทางวิชาการ ท่ผเขียนบทความไดทําการศึกษาจากตํารา
ู
ี
ั
เอกสาร การบรรยาย การถกแถลง และการคนควา ท้งน ้ ี

ื
เพ่อใหผอานไดใชเปนขอมูลในการศึกษา หรือตอยอดความร ู 
ู

ู
ใหเกิดการพัฒนาทักษะและความร ดังเชน บทเพลงท่
ี
พลเรือเอกพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาอาภากรเกียรติวงศ
กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ไดประพันธไวใน “เพลงเดินหนา”
ี
ี
สําหรับนาวิกาธิปตยสาร ฉบับท่ ๑๐๐ ฉบับน้ จะเปน
ี
บทความท่รวบรวมแนวความคิดการวางแผนทางทหารของ
คารล ฟอน เคลาเซวิทซ (Carl von Clausewitz) นักยุทธศาสตร 
ทางทหารท่ไดรับการยอมรับมาปรับปรุงและพัฒนากระบวนการ
ี
วางแผนทางทหาร และการอํานวยการยุทธในแบบ EBO (Effects -
Based Operations) จึงทําใหบทความในนาวิกาธิปตยสารฉบับน ี ้
หนักไปทางวิชาการมาก ฝายบรรณาธิการตองขอกราบขอบพระคุณ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
2 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

คุณครูพลเรือเอก ไพศาล นภสินธุวงษ ท่ไดกรุณาเขียนบทความเบา ๆ
ี
ºÃóҸԡÒÃá¶Å§ ท่เปนการเสริมความรในเร่อง “เพศหญิงไมเหมาะกับการเปน
ื
ู
ี
ื
ิ
ชาวเรือจรงหรอ” กบบทความเรอง “Siam on War 2484”
ื
่
ั
ึ
ของ นาวาเอก สถาพร วาจรัตน ซ่งชวยทําใหบทความในวารสาร
alk
Editor T
Editor Talk ฉบับที่ ๑๐๐ นี้ไมหนักเกินไป ู ี

ทายน้กองบรรณาธิการ ขอกราบขอบพระคุณผท่ใหการ
ี
สนับสนุน และทานผูอานที่เคารพทุกทาน และหวังวานาวิกาธิปตยสาร
ั
ี
้
ื
ฉบับนจะเปนประโยชนตอนายทหารท่กําลงศึกษาในเร่องดังกลาว
ี


ื
ํ
ี
ไดอยางเปนวิชาการท่ชัดเจน และนาไปสการถกแถลงเพ่อใหเกิด

ู
่

ิ
ึ
ํ
ั

ี

ิ
นาวกาธิปตยสาร ฉบับท่ ๑ ไดเรมจดทาข้นในป การตกผลกขององคความรในดานนอยางแทจริง ทงน้กองบรรณาธการ
ี
้
ั
ี
้
ิ
ึ
ู



ั
พ.ศ.๒๕๒๐ เพ่อประโยชนทางวิชาการแกนายทหารเรือท่วไป พรอมยนดรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะจากผอานทกทาน
ื
ุ
ั
ี




ิ
็
ู


ิ
ี
จนถึงบัดน้ นาวิกาธิปตยสารฉบับน้ เปนฉบับท่ ๑๐๐ บทความ โดยสามารถสงไดที่ [email protected] หรือที่กองบรรณาธิการฯ
ี
ี
ิ
ี

ท่นํามาเสนอในนาวิกาธปตยสารสวนใหญจะเปนบทความ จะเปนพระคุณอยางยิ่ง
ู
ี
ทางวิชาการ ท่ผเขียนบทความไดทําการศึกษาจากตํารา
เอกสาร การบรรยาย การถกแถลง และการคนควา ท้งน ้ ี “Insanity is doing the same thing over
ั


เพ่อใหผอานไดใชเปนขอมูลในการศึกษา หรือตอยอดความร ู  and over again and expecting diff erent results”
ื
ู
ู
ใหเกิดการพัฒนาทักษะและความร ดังเชน บทเพลงท่
ี
พลเรือเอกพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาอาภากรเกียรติวงศ
กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ไดประพันธไวใน “เพลงเดินหนา” Albert Einstein
ี
สําหรับนาวิกาธิปตยสาร ฉบับท่ ๑๐๐ ฉบับน้ จะเปน
ี
บทความท่รวบรวมแนวความคิดการวางแผนทางทหารของ
ี
คารล ฟอน เคลาเซวิทซ (Carl von Clausewitz) นักยุทธศาสตร 
ี
ทางทหารท่ไดรับการยอมรับมาปรับปรุงและพัฒนากระบวนการ นาวาเอก สุรยุทธ นิเวศทองฤกษ
วางแผนทางทหาร และการอํานวยการยุทธในแบบ EBO (Effects - บรรณาธิการ
Based Operations) จึงทําใหบทความในนาวิกาธิปตยสารฉบับน ี ้
หนักไปทางวิชาการมาก ฝายบรรณาธิการตองขอกราบขอบพระคุณ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒà ¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
2 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 3

ÃÒ¡°Ò¹·Ò§¤ÇÒÁ¤Ô´·ÄÉ®Õʧ¤ÃÒÁ¢Í§à¤ÅÒà«ÇÔ·«




¨Ò¡¤ÇÒÁ¤Ô´·Ò§¡ÒÃàÁ×ͧ¢Í§à¾Åâµ




























ี
ความคิดของนักคิดตะวันตกทุกทานมีท่มาจากระบบความคิดของเพลโตไมทางใด
ก็ทางหนึ่ง ไมวาจะเปนนักบุญออกุสตัน (St. Augustine) เรอเน เดสการตส (René Descartes)

หรือ อิมมานูเอล คานท (Immanuel Kant) ซึ่งเปนนักคิดชาวปรัสเซียซึ่งมีชื่อเสียงในสมัยเดียวกับ
คารล ฟอน เคลาเซวิทซ (Carl von Clausewitz) เพลโตเสนอทฤษฎีรัฐในอุดมคติโดยแจกแจง
ี
ั
ั
องคประกอบของรัฐออกตามชนช้นทางสังคม ชนช้นเหลาน้อาศัยการจัดของคนในสังคม
ุ
ิ
ตามหลกของจตสามภาค กลาวคือ ทฤษฎจตของเพลโต มนษยมจิตท่สามารถแบงออกไดสามภาค
ี


ี

ี
ิ
ั

ู
ั
้
ึ
ํ
ไดแก จิตภาคตัณหา จิตภาคน้าใจ และจิตภาคปญญา พฤติกรรมของมนุษยแตละคนจะขนอยกบวา 
เรามีจิตภาคใดโดดเดนกวาภาคอ่น เชน หากเรามีจิตภาคตัณหาโดดเดน เราก็จะใชชวต
ิ
ื

ี

ตามความตองการทางการ กิน ดื่ม เที่ยว ตามที่กายปรารถนา หากเรามีจิตภาคนํ้าใจโดดเดน


เราก็จะมีเพื่อนฝูงมาก รักพวกพอง และพรอมสละความสุขของตนเองเพื่อเพื่อนได เปนตน
ี
ี
ท่กลาวมาเปนเพียงตัวอยางท่แสดงใหเห็นวาทฤษฎีจิตสามภาคอธิบายพฤติกรรมมนุษย 
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
8 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ี
ู
ไดอยางไร แตเพลโตใชทฤษฎีน้ในการจัดระเบียบของรัฐตามชนช้น หากผใดมีจิตภาคตัณหาเดน
ั
ี
ู
ั
ก็จะเปนพอคาและชนช้นแรงงานซ่งมีจํานวนมากท่สุดในรัฐ หากผใดมีจิตภาคน้าใจเดนก็จะเปน
ํ
ึ
ู
ี
ั
ู
ผพิทักษหรือทหารท่จะรักษาความม่นคงของรัฐ และหากผใดฝกฝนจนมีจิตภาคปญญาเดน
ู
ี
ู
ี
ก็จะเปนผปกครองหรือรัฐบาลทําหนาท่บริหารประเทศ รัฐใดก็ตามท่ผคนปฏิบัติหนาท่ของตน
ี
ไดตรงกับจิตของตนที่โดดเดนแลว เพลโตถือวารัฐนั้นเปนรัฐในอุดมคติ
ื
ทฤษฎีจิตสามภาคและรัฐในอุดมคติเปนหลักพ้นฐานของวิธีทางสังคมการเมือง
ี
ในโลกตะวันตกมาโดยตลอด การเกิดแนวคิดเสรีประชาธิปไตยก็มีท่มาจากการมองวา
ุ
่
ี
ิ

ในโลกความเปนจรงนน เปนไปไมไดทจะหาบคคลทจะทาหนาทราชาปราชญ จนตองเกด



ิ


ี
่
ี
่
้

ํ
ั
การพัฒนาสถาบันทางการเมืองที่เรียกวา ประชาธิปไตย ขึ้นมา แตสําหรับทฤษฎีสงครามแลว
จะเห็นไดอยางชัดเจนวา เคลาเซวิทซนําเอาทฤษฎีจิตสามภาคและชนช้นทางสังคม
ั
ในรัฐอุดมคติมาพัฒนาเปนทฤษฎีสามเหลี่ยมสงคราม ดังตอไปนี้
ึ
ี
ิ
สงครามเปนมากกวาก้งกาคาเมเลียน ซ่งปรับเปล่ยนลักษณะของตัวเองตามสถานการณ 
ื
เม่อพิจารณาสงครามในฐานะปรากฏการณทางสังคมในภาพรวม จะเห็นไดวาสงคราม
ประกอบดวย
ึ
๑. ความรุนแรง ความเกลียดชัง และความเปนศัตรูซ่งเปนสัญชาตญาณดิบ
ของมนุษย
๒. การใชโอกาสและความนาจะเปนที่ทําใหทหารเกิดขวัญและกําลังใจและสามารถ
สรางสรรคสิ่งที่ตองการภายใตสถานการณและโอกาสที่มี
ื
๓. การเปนเคร่องมือของการดําเนินนโยบายทางการเมือง ซ่งทําใหเหตุผลของการทา
ึ
ํ
สงครามเปน “เหตุผลของรัฐ (Raison D’état)”
ี
ั
องคประกอบในภาพรวมของสงครามท้งสามประการน้เรียกวา “สามเหล่ยม
ี
ื
ี
ี
สงคราม (Paradoxical Trinity)” องคประกอบท่ ๑ เร่องความรุนแรงจะเก่ยวของ
ื
กับประชาชน องคประกอบท่ ๒ เร่องโอกาสจะเก่ยวของกับผนําทหารและกองทัพ
ู
ี
ี
ู
ื
ี
ี
องคประกอบท่ ๓ เร่องเหตุผลจะเก่ยวของกับรัฐบาล อารมณความรสึกเร่องความเกลียดชัง
ื
ึ
จะมีอยแลวในประชาชน สงครามจะเกิดข้นเม่ออารมณน้ไดรับการกระตนใหปรากฏ
ี
ุ
ื
ู
ั
้
ึ
เดนชดขน การใชความกลาหาญและพรสวรรคในสงครามจะเปนเร่องโอกาสและความเปนไปได 
ื

ู
ึ
ึ
้
ู
ู
่
ี
ซงจะขนอยกับภาวะผนําของผนําและความพรอมรบของกองทัพ แตท่สุดแลววัตถุประสงค 
ทางการเมืองเปนเหตุผลในการตัดสินใจทําสงครามของรัฐบาล” ๑
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 9

ภาพสามเหลี่ยมสงครามของ เคลาเซวิทซ


ในขณะท่เพลโตมองวาผมีจิตภาคตัณหาโดดเดนและเปนชนช้นพอคาและแรงงาน
ี
ั
ู
ั
ี
เคลาเซวิทซนําเอาคนชนช้นน้มาอธิบายความรุนแรง ความเกลียดชังและความเปนศัตร ู
ี
ึ
ุ
ซ่งเปนสัญชาตญาณดิบของมนุษยธรรมดาท่มีจิตภาคตัณหาเดน คนกลมน้จะใชอารมณ 
ี
หรือตัณหานําในการดําเนินชีวิต แตในยามสงครามจะเปนพลังสําคัญในการผลิตส่งของ
ิ
ื
ู
ื
เคร่องใช อาวุธยุทโธปกรณใหกับกองทัพเพ่อทําสงคราม สวนผมีจิตภาคปญญาโดดเดน
ู
และเปนชนช้นปกครองและรัฐบาล เพลโตมองวาควรจะเปนราชาปราชญเพราะเปนผกําหนด
ั
นโยบายของประเทศซ่งจะนําประเทศไปสความอยรอดในการทําสงคราม เคลาเซวิทซนําเอา
ู
ู
ึ
ึ
ี
ั
คนชนช้นน้มาอธิบายการดําเนินนโยบายทางการเมืองซ่งทําใหเหตุผลของการทําสงคราม
เปน “เหตุผลของรัฐ” คนกลมน้จะใชปญญาหรือเหตุผลนําในการดําเนินชีวิต ในยามสงคราม
ุ
ี
ั
่
่
จะสงการระดบยทธศาสตรและการเมองโดยจะไมลงมายงเกยวกบการปฏบัตในระดบ
ั
ิ
ิ
ี
ั

ุ
ื


ุ
ั
ยุทธการและยุทธวิธีซึ่งเปนหนาที่ของทหารหรือผูพิทักษ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
10 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

กลมคนท่มีบทบาทสําคัญในสงครามคือชนช้นผพิทักษหรือทหาร ซ่งมีจิตภาคน้าใจ
ู
ึ
ี
ุ
ั
ํ
ี
ู
โดดเดนและมีความกลาหาญเปนคุณธรรมสําคัญในจิตใจ เพลโตใหคัดสรรผท่เหมาะสม
ู

ิ
ึ
้

จะเปนชนชนผพทกษตงแตวยรนและผานการศกษาดานคณตศาสตรและฝกฝนใหรก
ุ
้
ั


ั
ั

ั


ิ



ั

่
ุ
ื

่
ี
้

ุ
ั
ื
ี

ิ
ประเทศชาตของตนเอง คนกลมนจะเสยสละความสขสวนตวเพอชวยเพอนและปกปอง
ี
ั
รัฐของตนดวยชีวิต เคลาเซวิทซนําเอาคนชนช้นน้มาอธิบายการใชโอกาสและความนาจะเปน

ิ
ํ
ี



ททาใหทหารเกดขวญและกาลงใจและสามารถสรางสรรคสงทตองการภายใตสถานการณ 
ี
่
่
่
ั
ิ
ั
ํ

ี
และโอกาสท่มี โดยอาศัยความกลาไดกลาเสีย มีความฉลาดในการเลือกโอกาสในการ
ึ
ิ
ี
ั
ู

เอาชนะขาศกในยามสงครามและมงม่นสชัยชนะอยางไมลดละ จากการท่ชนช้นผพทักษ 
ู
ั
ุ

ื
มีประสบการณในสงครามมากและสะสมมาเร่อย ๆ เคลาเซวิทซจึงมองวามีความเปนไปได 
ที่จะเกิด “อัจฉริยะทางทหาร (Military Genius)” ขึ้น เชน อเล็กซานเดอรมหาราช นโปเลียน
โบนาปารต หรือดักลาส แม็คอาเธอร เปนตน อัจฉริยะทางทหารคือหัวใจสําคัญในการไดมา
่
ึ
ั
ํ
ซงชยชนะในการทาสงคราม ซ่งเปนผลผลิตจากความคิดทางการเมืองของเพลโตและทฤษฎีสง
ึ
ครามของเคลาเซวิทซ
เอกสารอางอิง
๑ Carl von Clausewitz, On War, edited and translated by Michael Howard and
Peter Paret (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1989), p. 89.
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 11

บทนํา

ี
บทความน้มีวัตถุประสงคเพ่อช้ใหเห็นวาปฏิบัติการท่มีรากฐานมาจากสภาวะ
ี
ื
ี
ท่ตองการหรือ “อีบีโอ” (Effects-Based Operations หรือ EBO) ซ่งรวมการวางแผน
ึ
ี
และการอํานวยการยุทธเอาไวดวยกันมีท่มาจากปรัชญาสัจนิยม โดยมีคารล ฟอน เคลาเซวิทซ
ี
ึ
่
ี
ั

ั
ิ
ื
ั
่
่

ิ
ั
(Carl von Clausewitz) เปนตวแทนของหนงในนกคดสจนยมทเนนเรองของสงครามเปนหลก
ประเด็นหลักของบทความคือปรัชญาสัจนิยมของเคลาเซวิทซแสดงใหเห็นถึงธรรมชาต ิ
ึ
ึ
ี
เคลาเซวิทซในฐานะนักคิดสัจนิยม ของสงครามท่มีความหลากหลายซ่งสอดคลองกับอีบีโอซ่งเปนการทําความเขาใจเชิงระบบ
(Systemic Approach) ตอส่งทาทายทางความม่นคง ขณะเดียวกันก็ยังเช่อมโยงอยกับ
ิ
ู
ื
ั
ี
ื
ี
ความจริงท่วาสงครามเปนเคร่องมือในการดําเนินนโยบายของรัฐโดยท่รัฐมีวิธีการใชสงคราม
กับปฏิบัติการที่มีรากฐานมาจากสภาวะที่ตองการ
กับปฏิบัติการที่มีรากฐานมาจากสภาวะที่ตองการ ไดอยางหลากหลาย
ื
่
ึ
ี

ื
ู
เมอกลาวถงนักปรัชญาสงคราม นักศึกษาและผเช่ยวชาญในเร่องยุทธศาสตร 
และสงครามยอมตองนึกถึง ซุนวู และ คารล ฟอน เคลาเซวิทซ ในฐานะผูที่วางรากฐาน
ุ
ื
ี
ั
ิ
ี

ึ
ในการศกษาวาสงครามมธรรมชาตเปนอยางไร เปาหมายทมนษยทําสงครามกนคออะไร
่


Effects-Based Operation
Effects-Based Operation ทาอยางไรจงจะชนะสงคราม และสงครามเกยวของเชอมโยงกบกจกรรมอน ๆ ของมนษย 
่
ิ
ี
ื
่
ื

ึ
ุ
ํ
่
ั
๑
ึ
ี
และรัฐอยางไร คําถามเหลาน้มีคําตอบอยในหนังสือของนักคิดท้งสองทาน ซ่งผบังคับบัญชา
ู
ั
ู
และเสนาธิการเหลาทัพตาง ๆ ทั่วโลกศึกษากันและเขาใจตรงกันวาคําตอบเหลานี้คืออะไร
อยางไรก็ตาม บทความนี้ตองการสื่อสาร
บางประเด็นใหกับผอาน โดยเนนไปท่ปฏิบัติการ
ี
ู
ี
ี
ท่มีรากฐานมาจากสภาวะท่ตองการหรือ “อีบีโอ”
นาวาเอก ดร. หัสไชยญ มั่งคั่ง (Effects - Based Operations หรือ EBO) ซึ่งรวมเอา
๒
รองผูอํานวยการ กองวิชาเสนาธิการกิจ การวางแผนและการอํานวยการยุทธเขาไวดวยกัน
ฝายวิชาการ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ และตงคาถามวา “เพราะเหตใดปฏบตการทางทหาร
ํ

้
ั
ั
ิ
ุ
ิ
ี
ี

ทมรากฐานมาจากสภาวะท่ตองการในปจจบน
่
ี
ั
ุ

จึงตองใหความสําคัญกับการทําความเขาใจปรัชญา
สัจนิยมซ่งมีเคลาเซวิทซเปนตัวแทน” บทความ
ึ
จะอภิปรายประเด็นตาง ๆ ตามลําดับดังตอไปน้ ี
ประเดนแรก จะตอบคําถามวาอีบีโอคืออะไร มีท่มา
ี
็
อยางไร และเพราะเหตุใดจึงมีความสําคัญในโลก ที่มา : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
ี
ยุคปจจุบัน ประเด็นท่สอง จะตอบคําถามวา commons/a/a0/Clausewitz.jpg
commons/a/a0/Clausewitz.jpg
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒà ¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
12 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 13

บทนํา

ื
ี
ี
ี
บทความน้มีวัตถุประสงคเพ่อช้ใหเห็นวาปฏิบัติการท่มีรากฐานมาจากสภาวะ
ี
ึ
ท่ตองการหรือ “อีบีโอ” (Effects-Based Operations หรือ EBO) ซ่งรวมการวางแผน
และการอํานวยการยุทธเอาไวดวยกันมีท่มาจากปรัชญาสัจนิยม โดยมีคารล ฟอน เคลาเซวิทซ
ี
ั
ิ
ิ

ั
ื
ั
่

(Carl von Clausewitz) เปนตวแทนของหนงในนกคดสจนยมทเนนเรองของสงครามเปนหลก
ั
่
่
ึ
ี
ประเด็นหลักของบทความคือปรัชญาสัจนิยมของเคลาเซวิทซแสดงใหเห็นถึงธรรมชาต ิ
ึ
ของสงครามท่มีความหลากหลายซ่งสอดคลองกับอีบีโอซ่งเปนการทําความเขาใจเชิงระบบ
ี
ึ
ั
ิ
ู
ื
(Systemic Approach) ตอส่งทาทายทางความม่นคง ขณะเดียวกันก็ยังเช่อมโยงอยกับ
ี
ความจริงท่วาสงครามเปนเคร่องมือในการดําเนินนโยบายของรัฐโดยท่รัฐมีวิธีการใชสงคราม
ื
ี
กับปฏิบัติการที่มีรากฐานมาจากสภาวะที่ตองการ ไดอยางหลากหลาย

ื
ึ
เมอกลาวถงนักปรัชญาสงคราม นักศึกษาและผเช่ยวชาญในเร่องยุทธศาสตร 
ื
ี
ู
่
และสงครามยอมตองนึกถึง ซุนวู และ คารล ฟอน เคลาเซวิทซ ในฐานะผูที่วางรากฐาน


ิ
ี
ี
ุ
ั
ื
ในการศกษาวาสงครามมธรรมชาตเปนอยางไร เปาหมายท่มนษยทําสงครามกนคออะไร

ึ
Effects-Based Operation ทาอยางไรจงจะชนะสงคราม และสงครามเกยวของเชอมโยงกบกจกรรมอน ๆ ของมนษย 
ี
ั
ุ
ื

ึ
ิ
่
่
ํ
ื
่
๑
ี
ั
ึ
ู
ู
และรัฐอยางไร คําถามเหลาน้มีคําตอบอยในหนังสือของนักคิดท้งสองทาน ซ่งผบังคับบัญชา
และเสนาธิการเหลาทัพตาง ๆ ทั่วโลกศึกษากันและเขาใจตรงกันวาคําตอบเหลานี้คืออะไร
อยางไรก็ตาม บทความนี้ตองการสื่อสาร
บางประเด็นใหกับผอาน โดยเนนไปท่ปฏิบัติการ
ู
ี
ี
ท่มีรากฐานมาจากสภาวะท่ตองการหรือ “อีบีโอ”
ี
๒
(Effects - Based Operations หรือ EBO) ซึ่งรวมเอา
การวางแผนและการอํานวยการยุทธเขาไวดวยกัน
และตงคาถามวา “เพราะเหตใดปฏบตการทางทหาร
ิ
ุ
ิ
ั
ั
้

ํ
ี
ี

ทมรากฐานมาจากสภาวะท่ตองการในปจจบน
ี
่
ั
ุ

จึงตองใหความสําคัญกับการทําความเขาใจปรัชญา
สัจนิยมซ่งมีเคลาเซวิทซเปนตัวแทน” บทความ
ึ
จะอภิปรายประเด็นตาง ๆ ตามลําดับดังตอไปน้ ี
ประเดนแรก จะตอบคําถามวาอีบีโอคืออะไร มีท่มา
็
ี
อยางไร และเพราะเหตุใดจึงมีความสําคัญในโลก ที่มา : https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/
ี
ยุคปจจุบัน ประเด็นท่สอง จะตอบคําถามวา commons/a/a0/Clausewitz.jpg
commons/a/a0/Clausewitz.jpg
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
13
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

เคลาเซวิทซเปนนักคิดสัจนิยมในแงมุมใด และสัจนิยมมีความสําคัญอยางไร
ตอการทําความเขาใจสงครามและปฏิบัติการทางทหารในระดับตาง ๆ ของสงคราม

ํ

็
ประเดนสุดทายจะตอบคําถามวาปรัชญาสัจนิยมของเคลาเซวิทซเปนรากฐานสาคญ
ั
ในการทําความเขาใจอีบีโอไดอยางไร โดยพิจารณาธรรมชาติอันหลากหลายของสงคราม
และการที่สงครามเปนเครื่องมือในการดําเนินนโยบายทางการเมืองของรัฐเปนปจจัยสําคัญ
คําตอบเบ้องตนของบทความคือ “เคลาเซวิทซในฐานะนักคิดสัจนิยมมองวา
ื
ี

ี
่
ั

ู
ึ

ั
การทรฐมผลประโยชนอนหลากหลายขนอยกบบรบทระหวางประเทศ การใชสงคราม

ั
้
ิ
ื
ี
เปนเคร่องมือดําเนินนโยบายของรัฐจําเปนตองสอดคลองกับผลประโยชนท่รัฐตองการ


ุ
ํ
่
ี

ึ
ซงในการทาใหผลประโยชนทรัฐตองการเกิดข้นจริงผานเครองมือทางการทหารในปจจบัน
ึ
่
่
ื
ตองใชอีบีโอจึงจะเขากับบริบทระหวางประเทศในยุคโลกาภิวัตนได” ประโยชนสําคัญ
จากการทําความเขาใจปรัชญาสัจนิยมผานเคลาเซวิทซจะทําใหนักวางแผนปฏิบัติการเขาใจ
ภาพรวมของอีบีโอและนําแผนไปอํานวยการยุทธไดอยางมีประสิทธิภาพตอไป
ปฏิบัติการที่มีรากฐานมาจากสภาวะที่ตองการหรือ “อีบีโอ” (Effects-Based Opera-
tions หรือ EBO)
ี
อีบีโอคืออะไร แนวคิดน้เกิดข้นหลังสงครามเย็นโดยเปนแนวความคิดของ
ึ
ื
ึ
กลาโหมสหรัฐอเมริกาซ่งส่อถึงการวางแผนและการนําแผนไปปฏิบัติของฝายสัมพันธมิตร
ั
ในชวงสงครามอาวเปอรเซียคร้งท่ ๑ ปฏิบัติการน้อาศัยการผสมผสานเคร่องมือทางทหาร
ื
ี
ี
๓
ี
และไมใชทหารรวมกันเพ่อบรรลุสภาวะ (Effect) ท่ตองการ แนวทางในอีบีโอไดนํามาใช
ื
ั
เปนคร้งแรกในประวัติศาสตรสมัยใหมในการวางแผนและการอํานวยการยุทธในยุทธการ
ทางอากาศของปฏิบัติการพายุทะเลทราย (Desert Storm) ในป ค.ศ.๑๙๙๑
ิ
หลักการสําคัญของอีบีโอเร่มท่เปาหมายในการกําหนดสภาวะท่ตองการในระดับ
ี
ี
ั
ี
ยุทธศาสตร (Desired Strategic Effects) จากน้นใหวางแผนจากวัตถุประสงคท่ตองการ
ี
ี
ระดับยุทธศาสตรลงไปยังปฏิบัติการระดับยุทธวิธีท่เปนไปไดท่จะบรรลุสภาวะท่ตองการ
ี
ั
้


ํ
่
ี
ิ
ั
ิ

ั
ิ
ั
ิ
ั
ั
ี
ี

อบโอจะตรงกนขามกบปฏบตการทางทหารแบบดงเดมทเนนการใชกาลงเผชญหนากน
ึ
(Force-On-Force) ซ่งนําไปสการทําสงครามแบบบ่นทอนกําลัง (Attrition) และแบบทําลายลาง
ั
ู
ี
(Annihilation) เพราะอีบีโอเนนท่ผลลัพธท่ตองการโดยใชกําลังใหนอยท่สุด สงครามนโปเลียน
ี
ี
และสงครามโลกทั้งสองครั้งเปนตัวอยางของการทําสงครามแบบดั้งเดิม สวนสงครามอาวเปอรเซีย
ครั้งที่ ๑ เปนตัวอยางของสงครามที่ใชอีบีโอ
ี
ึ
นอกจากน้ อีบีโอเกิดข้นไดจริงจากความกาวหนาในทางอาวุธยุทโธปกรณ โดยเฉพาะ

ั
อยางยงเทคโนโลยซอนพราง (Stealth) และอาวธทมความแมนยาสง โดยใชรวมกบแนวทาง


ุ

ี
่
ี

ิ
่
ู
ํ
ี
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
14 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ี
ี
การวางแผนท่เนนสภาวะท่ตองการท่เฉพาะเจาะจงมากกวาการวางแผนท่เนนการทําลาย
ี
ี

ลางขาศึกใหสิ้นซาก เดวิด เอ เดปตูลา (David A. Deptula) กลาววา “หากเราใหความสําคัญ
ึ
กบผลลัพธหรือสภาวะซ่งเปนเปาหมายปลายทางของยุทธศาสตร มากกวาวิธีการใชกําลัง
ั
ื
ิ
เผชิญหนากันเพ่อบรรลุเปาหมายปลายทาง ส่งท่จะไดคือเราจะพิจารณาหนทางอ่น ๆ ท่แตกตางกัน
ื
ี
ี
และอาจจะสัมฤทธ์ผลไดเร็วกวาท่เราเคยทํามาในอดีต โดยส้นเปลืองทรัพยากรนอยกวา
ิ
ิ
ี
๔
และลดการบาดเจ็บลมตายไดอีกดวย”
ี
ในขณะท่ขีดความสามารถทางเทคโนโลยีจะสนับสนุนอีบีโอ แตการใหความสําคัญ
เพียงแคอาวุธยุทโธปกรณและยุทธวิธีการรบน้นไมเพียงพอเพราะเปนการละเลยขอเท็จจริง
ั
ท่วาอีบีโอเปนกระบวนการทางความคิด ไมใชยุทธวิธี เทคนิควิธี หรือข้นตอนการรบท่ตายตัว
ั
ี
ี
แนวทางของอีบีโอเร่มดวยสภาวะสุดทายของปฏิบัติการในฐานะจุดเร่มตนของการวางแผน
ิ
ิ
ที่ตองระดมสรรพกําลังทางดานความมั่นคงทั้งหมดของประเทศ ไมวาจะเปนการทูต ขอมูล
ื
ขาวสาร การทหาร หรือเศรษฐกิจ เขามาไวดวยกัน เพ่อนําไปใชใหเกิดประโยชนสูงสุด
ี
ี
ในการบรรลุสภาวะสุดทายท่ตองการ (Desired End-State) ดวยเหตุน้ แนวทางของอีบีโอ
จึงเปน “การทําความเขาใจเชิงระบบ” (Systemic Approach) ตอสิ่งทาทายทางความมั่นคง
การทําความเขาใจเชิงระบบเปนการประเมินสถานการณผานกรอบแนวคิดของจุดศูนยดุล
ู
ระดับยุทธศาสตร ไดแก ตัวผนําและคณะ ปจจัยสําคัญทางการรบ โครงสรางพ้นฐาน
ื
ู
ประชาชน และกําลังทหาร จุดศูนยดุลแตละตัวสามารถลดระดับลงไปสจุดศูนยดุล
๕
ระดับยุทธการและระดับยุทธวิธีไดตอไป ดังนั้น อีบีโอจึงเปนแนวทางการมององครวมของ
ระบบการทําสงครามของขาศึกและกําหนดวิธีการที่มีประสิทธิผลที่สุดเพื่อบรรลุสภาวะสุดทาย
ที่ตองการในทางยุทธศาสตร















ที่มา : https://pt.slideshare.net/ahmad1957/effects-based-planning-and-assessment-
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
presentati on?nomobile=true&smtNoRedir=1 15
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ื
เม่อเขาใจแลววาอีบีโอคืออะไรและมีท่มาอยางไร ตอไปจะกลาวถึงความสําคัญ
ี
ั
ี
ี
ึ
ของอีบีโอตอปฏิบัติการในโลกปจจุบัน ในท่น้จะใชสงครามอาวเปอรเซียคร้งท่หน่งเปนตัวอยาง
ี
แสดงใหเห็น อีบีโอไมไดเปนเพียงแนวความคิดที่เกิดขึ้นแบบลอย ๆ แตยังเปนพื้นฐานสําคัญ

ิ
ตอการวางแผนการใชกาลังทางอากาศในปฏบัตการพายุทะเลทรายดวย ยุทธการทางอากาศ
ํ
ิ
ื
ุ
ู
ี
ี
่
มีศูนยกลางอยท่ขีดความสามารถและแผนการโจมตีเปาหมายท่ยืดหยนสูงเพอท่จะทําให 
ี
ั
ั
การควบคุมบังคับบัญชากําลังทหารของซัดดัมน้นเปนอัมพาต จากน้นก็เขาไปลิดรอน
ขีดความสามารถของขาศึกในการตอสู บอนทําลายเจตจํานงในการทําสงคราม ลดศักยภาพ
ื
การผลิตทางทหาร และสรางเง่อนไขในการควบคุมความสามารถของอิรักในการผลิตอาวุธ
๖
ทําลายลางสูงตอไป รูปแบบการทําสงครามที่ใชในยุทธการทางอากาศชวงสงครามอาวเปอรเซีย
๗
ครั้งที่หนึ่งรูจักกันในชื่อของ “การทําสงครามคูขนาน” (Parallel Warfare) และอยูบนพื้นฐาน
ิ
ของการบรรลุเปาหมายท่เฉพาะเจาะจง ไมใชการทําลายขาศึกใหราบคาบจนไมเหลือส่งใดเลย
ี
ดังนน ในเม่อเปาหมายของฝายสัมพันธมิตรในสงครามอาวเปอรเซียครงท่หนงคือการขบไล 
ื
ึ
ั
ี
ั
ั
่
้
้



ู

็
ี
่
ุ

ํ

ู
่
ั

ิ
ั
ี
ํ
กาลงของอรกทเขายึดครองคเวตอยใหออกไปแลว ยทธศาสตรและกาลังทหารทใชกตอง
ํ
ิ
สอดคลองไปในทศทางน้ดวยเชนกน ไมใชการทําลายกาลงของอรกใหสนซากแตเปนการ

ั
้

ั

ิ
ั

ิ

ี

ปลดปลอยคูเวตจากการยึดครองของอิรัก
เคลาเซวิทซในฐานะนักคิดสัจนิยม (Realist) และธรรมชาติของสงคราม
ี
ี
หลังจากทําความเขาใจวาอีบีโอคืออะไรและสําคัญอยางไรแลว สวนท่สองน้จะวาง
กรอบความคิดเพื่อวิเคราะหวาอีบีโอซึ่งเกิดขึ้นใหมหลังสงครามเย็นนั้น ที่จริงแลวมีรากฐาน
ั

ี
ทางความคดมาจากปรชญาสงคราม กลาวอยางงายคออบโอไมใชปรากฏการณใหม เพยงแตเปน



ี
ิ
ี
ื

ี
การปรับปรุงปรัชญาสงครามในอดีตใหเขากับบริบทสมัยใหมท่มีความกาวหนาทางเทคโนโลย ี
ั
ท้งเร่องของอาวุธยุทโธปกรณและเร่องของการส่อสารโทรคมนาคม ดังน้นสวนท่สองน ี ้
ื
ื
ี
ั
ื
ี
ึ
จะเนนไปท่ปรัชญาสงครามของเคลาเซวิทซและทฤษฎีสัจนิยมซ่งสามารถใชอธิบายสงคราม
ในลักษณะเปนสากล (Universal) ไดเปนอยางดี
กอนท่จะวิเคราะหปรัชญาสงครามของเคลาเซวิทซ พึงพิจารณาทฤษฎีสัจนิยม
ี
(Realism) กอน โดยต้งคําถามวาสัจนิยมมีความสําคัญอยางไรตอการทําความเขาใจสงคราม
ั
และปฏิบัติการทางทหารในระดับตาง ๆ ของสงคราม คําตอบคือเน่องจากสัจนิยมเปนแนวคิด
ื
ื
พ้นฐานสําคัญในการเมืองระหวางประเทศและหน่งในนิยามสําคัญของสงครามในงานของ
ึ
เคลาเซวิทซอางอิงถึงคําวา “การเมือง” โดยตรง ดังนั้น การเมืองจึงเปนจุดเริ่มตนของการ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
16 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ี
่
ทําความเขาใจสงครามซึ่งเรียกวา “นโยบาย” ในการทําสงคราม เชน ในสงครามโลกครั้งทสอง
ํ

่
ื
ิ
ั
ุ
ี
ุ
ุ

ั
สหรฐอเมรกามนโยบายทางการเมองในการหยดยงการแผขยายอานาจของญปนในมหาสมทร
้
ี
แปซิฟก จึงตัดสินใจทําสงครามกับญ่ปน โดยประกาศสงครามอยางเปนทางการหลังเหตุการณ 
ุ
ี
ที่เพิรล ฮารเบอร เปนตน
คําถามคือ “นโยบาย” ในการทําสงครามมาจากไหน แนนอนวาสงครามเปนเร่องใหญ 
ื
่

ี
ี
ั
ิ
ั
ํ
ี
่
่
ี
ี

ี
ํ
ทมความสูญเสียมหาศาล การทรฐจะตดสนใจทาสงครามยอมตองมเหตผลเพยงพอทจะทา
ุ
๘
ื
สงคราม ทฤษฎีท่อธิบายวาเพราะเหตุใดรัฐจึงมีนโยบายท่จะทําสงครามน้นคอสัจนิยม สวนนี้
ั
ี
ี
ี
ี
ของบทความขออธิบายทฤษฎีสัจนิยมในสวนท่เก่ยวของกับปรัชญาสงครามของเคลาเซวิทซ 
ดังตอไปนี้
ู
ื
ึ
สัจนิยมมองโลกโดยมีศูนยกลางอยท่รัฐ (State) ซ่งมีอํานาจอธิปไตยเปนพ้นฐาน
ี
ี
สําคัญในการเมืองระหวางประเทศ สัจนิยมถือวารัฐเปนตัวแสดงท่สําคัญท่สุด รัฐตาง ๆ
ี
ึ
ี
อยรวมกันภายใตสภาวะท่เรียกวา อนาธิปไตย (anarchy) ซ่งหมายถึงการไมมีศูนยกลาง
ู
อํานาจในการควบคุมพฤติกรรมของรัฐ การดําเนินนโยบายของรัฐมาจากการคิดคํานวณ
๙
อยางสมเหตุสมผล (Rationality) แลววาจะเลือกนโยบายใด เบื้องตนรัฐตองการความอยูรอด
๑๐
ื
ั
(Survival) และเม่ออยูรอดแลวรัฐก็ตองการความม่นคง ความเจริญรงเรืองทางเศรษฐกิจ
ุ
๑๑
ื
ี
และในท่สุดรัฐบางรัฐก็ตองการครองความเปนเจา (Hegemony) แตโดยพ้นฐานแลว สัจนิยม
ิ
ื
้
ั
้

็
ี
ู
มองวาถารัฐอยไมรอดกจะไมเกดกิจกรรมใด ๆ ทงสนภายในรัฐ และเคร่องมือทรับประกัน


ิ
่
ความอยูรอดดังกลาวคือกําลังทหารและการทําสงคราม ดังน้น การตัดสินใจทําสงครามของรัฐ
ั
ยอมตองมีที่มาจากการคิดคํานวณอยางสมเหตุสมผลแลววา เมื่อรัฐเลือกสงครามเปนหนทาง
ในการดําเนินนโยบาย สิ่งที่ตองการยอมตองเปนเรื่องของความอยูรอด
โปรดพิจารณาตัวอยางตอไปน้เพ่อสรางความเขาใจในทฤษฎีสัจนิยม ในอินโด-แปซิฟก
ื
ี
มีรัฐมหาอํานาจสําคัญอยสองรัฐ ไดแก จีนกับสหรัฐอเมริกา หากพิจารณานโยบายของ
ู
ู
ื
จีนตามทฤษฎีสัจนิยมแลวจะพบวาเบ้องตน จีนตองการความอยรอดในฐานะประเทศหน่ง ึ
ของโลก ซึ่งปจจุบันเปนโลกทุนนิยม จึงสรางโครงการเสนทางสายไหมแหงศตวรรษที่ ๒๑ (Belt
ิ
ิ
ี

ั
ื
ุ
ี
and Road Initiative หรอ BRI) ในฐานะยทธศาสตรหลกของจนในการขยายอทธพลบนเวทโลก
ื
ผานการเช่อมโยงเสนทางคมนาคมขนสงกับนานาประเทศต้งแตป ค.ศ.๒๐๑๓ เพราะความอย ู 
ั
ู
รอดของจีนผูกติดอยกับการคาและการลงทุนระหวางประเทศ และจีนตระหนักเปนอยางดีวา
สหรฐอเมรกายอมไมยอมใหจนกาวขนมาทาทายความเปนเจาของตนเอง
ั
ิ



ึ


ี

้

¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
17
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ึ
ี
ในมหาสมุทรแปซิฟก โครงการน้จึงเกิดข้น โดยจน
ี

ิ

่
ี

คดแลววาสมเหตุสมผลทสุดในการเลือกสรางเสนทาง
ดังกลาวเพราะไมตองการเปดสงครามกับสหรัฐ อเมริกา
ดวยเหตของการมีผลประโยชนทับซอนกันและอาจสงผล
ุ

ั
ู
ตอความอยรอดของจีนได ถาหากตองเผชิญหนากบ
ิ

ั
ั
ิ
ั
สหรฐอเมรกาดวยสงคราม ดงนน สจนยมกสามารถ
็
้
ั
อธบายยทธศาสตรหลกของจีนดังกลาวไดเปนเบ้องตน
ุ
ื
ิ

ั
ตอมาจะพิจารณาวาเคลาเซวิทซเปนนักคิด “
สัจนิยมหรือไม อยางไร โดยดูจากงานเรื่อง On War
ิ
ึ
ซ่งเปนงานช้นสําคัญของเคลาเซวิทซ คําตอบคือ
ี
เคลาเซวิทซเปนนักคิดสัจนิยมท่เนนศึกษาสงคราม สงครามเปนกิจกรรม


่
ี
ื
เปนหลก ทกลาวเชนนเนองจาก ประการแรก ทางการเมืองประเภทหนึ่งเทาน้น
่
ี
้

ั
ั
เคลาเซวิทซมองวา “สงครามเปนกิจกรรมทางการ หากมองสงครามวาเปนกิจกรรม
ึ
ั
เมืองประเภทหน่งเทาน้น หากมองสงครามวา ท่มีเปาหมายของตัวเองจะเปน
ี
ี
เปนกิจกรรมท่มีเปาหมายของตัวเองจะเปนการมอง
๑๒
ี
ี
ท่ไมมีความหมาย” การท่จีนหลีกเล่ยงไมตองการ การมองที่ไมมีความหมาย
ี
เผชิญหนากับสหรัฐอเมริกาโดยตรงดวยการสราง
ี
โครงการเสนทางสายไหมแหงศตวรรษท่ ๒๑ ก็เพราะ ”
ี
นโยบายของพรรคคอมมิวนิสตท่กําหนดมา แตหาก
จะตองทําสงครามกับสหรัฐอเมริกาก็จะตองมาจาก
ั
ั
การส่งการของพรรคคอมมิวนิสตจีนเทาน้น ไมใช 
ความตองการของผนํากองทัพของจีนท่ตองการ
ู
ี
ทําสงครามเพียงเพื่อใหไดชัยชนะมาเทานั้น
ี
ประการท่สอง เคลาเซวิทซมองวา
ื
ี

ุ
ท่สดแลวสงครามเปนเร่องความเปนความตาย

โดยช้วา “จริงอยางย่งท่ผท่เช่อในสันติวิธียอมคิดวา
ู
ี
ี
ี
ิ
ื
มีหนทางในการปลดอาวุธขาศึกหรือเอาชนะขาศึก
ไดโดยไมตองสญเสยเลอดเนอมากนก และวธการ
ิ

ี

ื
้
ื
ั
ู

ี
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
18 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ี
ี
ี
ี
เชนน้ถือวาเปนเปาหมายท่แทจริงของศิลปะในการทําสงคราม วิธีการเชนน้ฟงดูดีแตอันท่จริง
ี
ความเขาใจสงครามในลักษณะเชนน้เปนความผิดพลาดอยางมหันต เพราะสงครามเปนเร่อง
ื
๑๓
ู
ความรุนแรง โหดรายทารุณและความผิดพลาดท่เกิดจากสันติวิธีจะนําไปสหายนะอันใหญหลวง”
ี
ี
ี
ื
ี
ั
ดังน้น เม่อสงครามเปนเร่องท่มีความเส่ยงสูงเชนน้ การเลือกสงครามเปนวิธีการดําเนิน
ื
ี
ึ
นโยบายยอมตองข้นอยกับหลักความสมเหตุสมผลและตองยอมรับความเส่ยงตอความอยรอด
ู
ู
ี
ของรัฐดวย จึงไมแปลกท่จีนพยายามหลีกเล่ยงสงครามกับสหรัฐอเมริกา เพราะเขาใจดีวา
ี
หากทําสงครามแลว โอกาสพายแพมีสูงและจีนจะไมสามารถรักษาเอกราชอธิปไตย
ของตนเองเอาไวได
ี
ประการท่สาม ถึงแมวาสงครามจะเปนไปตามความตองการทางการเมือง
ในรูปของนโยบายและนโยบายจะเปนตัวกําหนดลักษณะของการทําสงครามวาเปนสงคราม
๑๔
๑๕
จํากัด (Limited War) หรือสงครามไมจํากัด (Unlimited War) แตเมื่อเกิดสงครามแลว
ี
ู
ฝายทหารจะเปนผวางแผนโดยกําหนดขนาดกําลังท่ใช และเวลาในการทําสงคราม
ั
โดยพิจารณาคุณคาของเปาหมายทางการเมือง (Value of Political Object) เปนตัวต้ง
ี
หากความสูญเสียจากการทําสงครามเกินกวาคุณคาของเปาหมายน้ สงครามจําเปนตองยุต ิ
๑๖
ี


ู
ั


ิ
ื
ั
่
ิ


ู
และคสงครามจะเขาสโตะเจรจาสนตภาพ กรณความขดแยงเรองเขาพระวหารระหวาง
ื
ไทยกับกัมพูชาถือวาเปนสงครามจํากัด โดยเปาหมายทางการเมืองคือพ้นท่เขาพระวิหาร
ี
ี
หากพิจารณาในแงน้ ความขัดแยงระหวางไทยกับกัมพูชาจบลงเพราะคุณคาของเขาพระวิหาร
เม่อเทียบกับผลประโยชนของประเทศโดยรวมแลวนอยมาก อยางนอยในกรณีของไทย
ื
สงครามจึงยุติลงซึ่งสอดคลองกับหลักความสมเหตุสมผลในทฤษฎีสัจนิยม


ั
่

ี
ื
เม่อเคลาเซวทซเปนนกสัจนยมดงทกลาวมาแลว การทําความเขาใจปรชญาสงคราม
ั
ั

ิ
ิ
ของเคลาเซวทซจงตองอยบนฐานคดแบบสจนยมอยางหลกเลยงไมได มฉะนนการตความ
ี
ี


้
ิ

ี
่
ั
ิ
ึ
ิ

ั


ู
ิ
ี
ี
งานของเคลาเซวิทซจะเปนไปในลักษณะท่ไมไดภาพรวมของธรรมชาติท่แทจริงของสงคราม
ื
และความเก่ยวของเช่อมโยงกับการเมืองระหวางประเทศ แตจะมองวาเคลาเซวิทซสนับสนุน
ี
ใหใชกําลังอยางเต็มพิกัดเพ่อทําลายลางขาศึกใหส้นซาก การมองสงครามในลักษณะองครวม
ื
ิ
เชนนี้สําคัญอยางยิ่งตออีบีโอซึ่งจะพิจารณาในหัวขอสุดทายตอไป
เคลาเซวิทซ ธรรมชาติของสงคราม กับอีบีโอ
ี
ึ
หลังจากท่ไดพิจารณาวาอีบีโอคืออะไรในสวนที่หน่งและปรัชญาสงคราม
่
ี

้
ู


ื
ิ
่

ของเคลาเซวทซตงอยบนฐานความคดของสจนยมอยางไรในสวนทสองแลว สวนนจะเชอมโยง
ั

ี
ั
ิ
ิ
้

¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
19
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

บทความท้งสองสวนเขาหากันโดยจะตอบคําถามวาปรัชญาสงครามของเคลาเซวิทซ 
ั
ิ
เปนรากฐานสําคัญในการทําความเขาใจอีบีโอไดอยางไร โดยเร่มพิจารณาจากการมองสงคราม
ั
ื
วาเปนเคร่องมือของรัฐในการดําเนินนโยบายทางการเมือง จากน้นจะพิจารณาธรรมชาต ิ
ิ
ุ
ี

ู


่
ื
ของสงครามวาเปนเรองความเปนความตายของรฐและมการสญเสีย และสดทายจะพจารณา
ั
ั
่
ี
ความหลากหลายในธรรมชาติของสงคราม ทงในเร่องความจํากดของสงคราม กําลังทใช
ั
้
ื
ระยะเวลาท่ทําสงคราม และคุณคาของเปาหมายทางการเมือง โดยแตละประเด็นจะช้ใหเห็น
ี
ี
วามีความจําเปนตอการเขาใจอีบีโอ
๑. สงครามในระดับยุทธศาสตร 
ใน On War เคลาเซวิทซกลาววา “สงครามเปนเพียงการดําเนินนโยบาย
๑๗
ื
ตอเน่องดวยเคร่องมืออ่นเทาน้น” ในโลกความเปนจริง การเมืองจะเปนปจจัยกําหนด
ื
ื
ั

ื
ั

่
ื
ึ
่


ํ
วาควรใชสงครามเปนเครองมอในการรกษาผลประโยชนของประเทศหรอไม ซงผกาหนด

ู
ื

นโยบายตองพิจารณาบริบททางการเมืองระหวางประเทศ รวมถึงการสนับสนุนภายใน
ประเทศดวย ดังนั้น สงครามจึงไมไดมีเปาหมายในตัวเองในโลกของความเปนจริง
ู
ในการประเมินสภาวะแวดลอมทางดานการขาวในอีบีโอ ผวิเคราะหตองทําความเขาใจ
ี
ส่งทาทายทางความม่นคงท่เก่ยวของในลักษณะท่เปนระบบมากกวาเพียงแคกําลังรบ
ี
ิ
ี
ั
ของขาศึกทเปนทหารอยางเดียว และตองมองฝายเราในลักษณะท่เปนระบบดวยเชนกัน
่
ี
ี
เพราะฝายเราก็ไมไดใชเพียงกําลังทหารในการปฏิบัติการ แตยังมีเคร่องมืออ่น ๆ ของชาต ิ
ื
ื
ี
อีกดวย ความสามารถในการบรรลุสภาวะท่ฝายเราตองการตอระบบของขาศึกโดยตรง
ู
โดยไมตองโจมตีกําลังรบยอย ๆ ของขาศึกยอมชวยผวางแผนเลือกประยุกตใชแนวคิด

ุ
ั
ํ


่
ู
ี


ื
่
เรองสงครามคขนานมากกวาทเราสามารถจะกระทาไดในปจจบน เพราะการใชสงคราม
ู
ี
คขนานท่สุดแลวแทบจะไมตองอาศัยอาวุธท่ใชทําลายลางเลยเพราะสภาวะท่ตองการ
ี
ี
เปนเปาหมาย ไมใชการทําลายขาศึก สงผลใหอีบีโอใชเครื่องมือที่หลากหลาย ไมวาจะเปนอาวุธ
ั

่
ทไมไดสงผลตอการทําลาย การทาสงครามขอมูลขาวสาร อมภณฑทใชในจํานวนนอย

่
ี
ี


ํ
๑๘
แตแมนยํา รวมถึงระบบปฏิบัติการจากอวกาศดวย
สําหรับอีบโอ เปาหมายของสงครามคอการบีบบงคับใหขาศึกทําตามความตองการ
ั

ื
ี
ั
ี
ึ
ทางยุทธศาสตรของฝายเรา ซ่งในท่สุดแลวเปาหมายของฝายเราควรจะทําเชนน้นเชนกัน
ู
ํ
ู
โดยขาศึกไมไดทันรตัวดวยซ้าไปวากําลังถูกกระทําอย หากเรามองปฏิบัติการในสงคราม
ี
ี
จากมุมน้ สภาวะท่ตองการควรจะกําหนดวิธีการทําสงครามและการใชกําลังจะเปนเพียง
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
20 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

Target-Based (TBO)
- ID enemy entities, destroy them
- Focus: physical effects at target level
- Looks at 1st and 2nd order effects only
- No dynamic assessment
- No explicit timing considerations

Objectives-Based (OBO) (Strategies-to-Task)
- Strategies at one level become objectives for mext
- Focus: objectives at ever level
- Considers linkages between objectives and
strategies to achieve those objectives
- No dynamic assessment
- No explicit timing considerations
Effects-Based (EBO)
- Address causality between actions and effects
- Focus: desired effects (physical and behavioral)
- Encompass both target and objective-based methods
- Models the enemy-as-a-system w/adversaray reaction
- Considers Direct, Indirect, Complex (synergistic),
Cumulative & Cascading effects
- Timing explicitly considered
- “Overcoming” mechanism stated & assessed


ภาพความสัมพันธระหวาง TBO OBO และ EBO

ทางเลือกหน่งในอีกหลายตอหลายวิธี การเนนท่สภาวะท่ตองการหรือเปาหมายของยุทธศาสตร 
ี
ึ
ี
มากกวาการเนนใชกาลังแบบเดิมผานการใชกาลังเผชญหนากน ชวยใหเราพิจารณาหนทาง
ิ





ั
ํ

ํ

การใชอํานาจอื่น ๆ ที่มีประสิทธิผลในการบรรลุเปาหมายมากกวาดวยทรัพยากรที่นอยกวา
๒. สงครามในระดับปฏิบัติการ
ื
ในระดับยุทธวิธีและยุทธการ สงครามเปน “การใชกําลังเพ่อบีบบังคับใหขาศึก
๑๙
ื
ทําตามความตองการของเรา” เปนเร่องความเปนความตายของรัฐและมีการสูญเสีย
เพราะในทางทฤษฎี สงครามเปนการใชกําลังในปริมาณสูงสุด โดยมีเปาหมายในการปลดอาวุธ
ของขาศึก และการใชกําลังในปริมาณสูงสุดนั้นจะทําดวยเจตนารมณที่กลาแข็งที่สุดโดยไมลดละ
จนกวาจะชนะหรือพายแพไปในที่สุด ไมมีการเจรจาทางการเมือง ดังนั้นฝายที่ตองการจะชนะ
ตองสามารถรวมกําลังเขากระทําในจุดท่มีความสําคัญตอผลในทางยุทธศาสตรของสงคราม
ี
ี
ึ
ู
ี
โดยเนนท่จุดซ่งนักวางแผนรจักกันดีวาเปนจุดแตกหักหรือสภาวะท่ตองการทางการรบ
(Decisive Points) ที่จะนําไปสูสภาวะสุดทายที่ตองการ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
21
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ลักษณะของอีโอบีคือการทําสงครามคขนาน สาระสําคัญของการทําสงคราม
ู
่
ั
ี
ั
ี
่
ื
ํ

ั
ั
ู

ี
คขนานคอ การใชกาลงในลกษณะทพรอมกน ในขณะทกองทพอากาศโจมต กองทพบก
ั
ิ
ู
และกองทัพเรือก็เคล่อนกําลังเขาสเปาหมายไปดวยโดยไมตองรอใหกองทัพอากาศเสร็จส้น
ื
ภารกิจเสียกอน การใชกําลังพรอมกันน้ทําใหปฏิบัติการรวมของฝายเราสามารถกาวขามระดับ
ี
ื
ของสงครามซ่งปจจัยพ้นท่ไมเปนอุปสรรค ผนําระดับยุทธศาสตรสามารถบัญชาการการรบ
ึ
ี
ู
โดยปรับกําลังและวิธีการใหตรงกับจังหวะเวลาของการรบไดมากท่สุด ผานการควบคุม
ี
ู
บังคับบัญชาดวยเทคโนโลยีสมัยใหม อยางไรก็ตาม หลักสําคัญของการทําสงครามคขนาน


่
ี
่
ื

ี
คอการใชปจจัยเวลาและพ้นทใหเปนประโยชนตอการบรรลุสภาวะทตองการในแตละระดับ
ื
๒๐
ี
ของสงครามและนําไปสวัตถุประสงคในการทําสงคราม ท้งหมดน้เปนสาระสําคัญของอีบีโอ
ู
ั
ั

้
่
ื
ี

ี
่

การใชอบโอในสงครามอาวเปอรเซยครงท ๑ โดดเดนมากในเรองการใชกาลง

ํ

ี
ั
ี
ิ
ทางอากาศ โดยกําลังทางอากาศเร่มตนสงครามดวยการโจมตีเปาหมายของขาศึก
ี
ในหน่งวันมากกวาเปาหมายท่กองทัพอากาศท่ ๘ ของสหรัฐอเมริกาโจมตีญ่ปนท้งหมด
ุ
ี
ี
ั
ึ
๒๑
ระหวางป ค.ศ.๑๙๔๒-๑๙๔๓ รวมกัน ซึ่งหากจะนับแลวก็มีเที่ยวบินโจมตีใน ๒๔ ชั่วโมง
๒๒
มากกวาการรบคร้งใดในประวัติศาสตรการทําสงคราม กําลังทางอากาศที่ใชนี้สะทอนวา
ั
อีบีโอตองการใหเกิดสภาวะบางอยางตอขาศึกเพ่อกาวเดินตอไปยังเปาหมายปลายท่ฝายเรา
ี
ื
ี
ี
ตองการ นอกจากน้ การทําสงครามทางเรือในหลายศตวรรษท่ผานมากอใหเกิดทฤษฎ ี
หรือแนวคิดรวมกันระหวางนักยุทธศาสตรทางเรือวาเปาหมายของการใชกําลังทางเรือ
ั
คือการทําลายกําลังทางเรือของขาศึกเทาน้น และแนวคิดเชนนี้ยังเปนการตีความงาน
ื
ี
เขียนเร่อง On War ของเคลาเซวิทซไปในทางท่ผิดอีกดวย โดยเปนการลดทอนศิลปะ
ี
การทําสงครามลงเหลือเพียงการทําลายเปาหมายทางกายภาพท่จับตองไดของขาศึก
๒๓
ดวยการใชการรบ “แตกหัก” ในการทําสงครามทางเรือ
สรุปไดวา ความโดดเดนของอีบีโอสําหรับสงครามในระดับปฏิบัติการ ทั้งยุทธการ
ึ
และยุทธวิธีคือไมทําใหการอํานวยการรบน้นหลงทางไปตามตรรกะของสงครามซ่งเคลาเซวิทซ 
ั
ึ
ื
เคยเตือนเอาไววา เม่อเกิดสงครามข้นแลว การทหารจะเขาควบคุมการเมืองและการทําลายลาง
ี
ี
ี
ขาศึกจะเขาแทนท่วัตถุประสงคทางการเมือง การท่อีบีโอช้ใหเห็นวาฝายเราตองเดินหนา
ู
ี
ั
ไปสการสรางสภาวะท่ตองการไปสเปาหมายทางทหารน้น ขณะเดียวกันก็ขัดขวางขาศึก
ู
ไมใหบรรลุเปาหมายน้นเชนกัน ยอมกอใหเกิดประสิทธิภาพในการใชกําลังดังปรากฏ
ั

ในสงครามอาวเปอรเซียครั้งที่ ๑ นั่นเอง
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
22 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

๓. สงครามตามความเปนจริงที่มีความหลากหลาย

ั
ี
ึ
ั
ิ
สงครามท่เกิดข้นมาต้งแตเร่มมีการบันทึกประวัติศาสตรมีความหลากหลายท้งใน
เร่องความจํากัดของสงคราม กําลังท่ใช ระยะเวลาท่ทําสงคราม และคุณคาของเปาหมาย
ื
ี
ี
ํ
ํ
ู
ี
ื
ี
ทางการเมอง อบีโอชวยใหผวางแผนกาหนดแนวทางการทาสงครามท่สามารถลดชองวาง



ี
ี
ึ
ระหวางยุทโธปกรณท่มีในปจจุบันกับอาวุธท่จะพัฒนาข้นมาในอนาคตเพราะไมไดยึดติด
ื
ู
ี
อยกับหลักนิยมท่มากับยานรบหรืออุปกรณท่สรางข้นมาเพ่อการรบในลักษณะท่ตายตัว
ึ
ี
ี
และยังชวยใหการใชยุทโธปกรณในปจจุบันเปนประโยชนสูงสุด ขณะเดียวกันกับท่เราพัฒนา
ี
ยุทโธปกรณใหมที่จะตอบสนองแนวคิดในการทําสงครามที่กําหนดเอาไวแลว
ั
ั
หากพิจารณาเปรียบเทียบสงครามอาวเปอรเซียท้งสองคร้งจะพบความหลากหลาย
ี
ื
ในธรรมชาติของสงคราม เบ้องตนความแตกตางท่เห็นไดอยางชัดเจนคือเปาหมาย
ั
ั
ทางการเมืองของสงครามอาวเปอรเซียท้งสองคร้ง สงครามอาวเปอรเซียคร้งแรก
ั
ึ
ในป ค.ศ.๑๙๙๑ เปนสงครามจํากัดซ่งนําโดยสหรัฐอเมริกาและพันธมิตรทําสงครามกับอิรัก
เพ่อปลดปลอยคูเวตออกจากการยึดครองของอิรัก กอบกรัฐบาลคูเวตกลับมาอีกคร้ง
ู
ื
ั
รับประกันความปลอดภัยของชาวอเมริกันในตะวันออกกลาง และสรางเสถียรภาพ
ี
ใหกับภูมิภาค แตสงครามอาวเปอรเซียคร้งท่สองในป ค.ศ.๒๐๐๓ เปนสงครามไมจํากัด
ั
ั
ื
ั
ี
สหรัฐอเมริกาและพันธมิตรทําสงครามกับอิรักอีกคร้ง แตคร้งน้มีเปาหมายเพ่อลมระบอบ
๒๔
การปกครองของซัดดัม ฮุสเซน การท่เปาหมายทางการเมืองของทั้งสองสงครามตางกัน
ี
ทั้งที่คูสงครามคือคูเดียวกัน สงผลใหกําลังรบที่ใช และระยะเวลาในการทําสงคราม รวมถึง
ความทุมเทในการบรรลุเปาหมายที่ตองการนั้นแตกตางกันโดยสิ้นเชิง
การทําสงครามอาวเปอรเซียคร้งแรกจบลงอยางรวดเร็วเกินคาดคือไมถึงหน่งป 
ึ
ั
ต้งแตสิงหาคม ค.ศ.๑๙๙๐ ถึงกุมภาพันธ ค.ศ.๑๙๙๑ สงผลใหสหรัฐอเมริกาสถาปนา
ั
ื
ความม่นคงในตะวันออกกลางเพ่อประโยชนทางพลังงานไดตอไป แตในกรณีสงคราม
ั
ั
ั
ี
ี
อาวเปอรเซียคร้งท่สองแตกตางออกไป เวลาท้งหมดท่ใชมากกวา ๘ ป ต้งแตการโจมต ี
ั
ั
อิรักในเดือนมีนาคม ค.ศ.๒๐๐๓ จนกระท่งการถอนกําลังท้งหมดออกไปในเดือนธันวาคม
ั
ค.ศ.๒๐๑๑ แมวาสหรัฐอเมริกาจะสามารถเปล่ยนระบอบการปกครองของซัดดัมไดก็ตาม
ี
แตก็ตองเผชิญกับการตอตานจากกองกําลังกอความไมสงบ (Insurgency) ตลอดชวงเวลา
ึ
ของการยึดครองอิรัก และสูญเสียกําลังพลเปนหลักหม่นซ่งตางจากสงครามอาวเปอรเซีย
ื
ั
คร้งแรกท่มีความสูญเสียเพียงหลักพันเทาน้น ดวยเหตุน้เองท่ทําใหการทําความเขาใจ
ี
ั
ี
ี
ความหลากหลายของสงครามมีความสําคัญตอปฏิบัติการในรูปแบบของอีบีโอซ่งจําเปนตอง
ึ
เขาใจสภาวะแวดลอมอยางเปนระบบ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
23
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

บทสรุป



ี
สรุปไดวาปฏิบัติการท่มีรากฐานมาจากสภาวะท่ตองการ
ี
หรืออีบีโอเปนการวางแผนทางทหารและการอํานวยการยุทธในรูปแบบ
ี

ั
ใหมลาสุดของสหรฐอเมริกาและอกหลายประเทศท่ยึดหลักนยม
ิ
ี
ทางทหารตามแบบสหรัฐอเมริกา กรณีของวิทยาลัยเสนาธิการทหาร
และโรงเรียนเสนาธิการทหารเรือก็ใหการศึกษาการวางแผนทางทหาร
ี
ู
ี
และการอํานวยการรบตามแนวทางน้ อยางไรก็ตาม ผท่จะทําความเขาใจ
อีบีโอไดตองมองสงครามในโลกหลังสงครามเย็นวาเปนระบบ กลาวคือ
ึ
ู
จําเปนตองเขาใจภาพรวมของส่งท่กําลังเผชิญอยซ่งไมไดเปนเพียง
ิ
ี
กําลังทหารอยางเดียวอีกตอไป ฝายขาวจําเปนตองประเมิน
ิ
ี
สภาวะแวดลอมท่ฉายภาพส่งทาทายในลักษณะเปนระบบวา
ุ
ู
ื
ี
แตละสวนเก่ยวของเช่อมโยงกันอยางไร และมงไปสเปาหมาย
ปลายทางอะไร เมื่อทบทวนปรัชญาสงครามแลวพบวางานของเคลาเซวิทซ


เรื่อง On War แสดงใหเหนวาเปนการมองขาศึกอยางเปนระบบเขากันได
็

ํ
ื
ี
ี
ี
ี
กบอบโอความแตกตางมเพยงเรองเดยวคอเทคโนโลยการทาสงคราม
ั

ี
ี
ื
่
ี
ในศตวรรษท่ ๑๙ ยังไมเทากับของศตวรรษท่ ๒๑ อยางไรก็ตาม การศึกษา
ี
ปรัชญาสงครามก็ชวยใหเขาใจธรรมชาติของสงครามและการปรับใชกับ
ี
ี
ปฏิบัติการท่มีรากฐานมาจากสภาวะท่ตองการหรืออีบีโอในโลกปจจุบัน
ไดเปนอยางดี
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
24 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

เอกสารอางอิง



๑ Sun-tzu, The Art of War, translated and with an introduction by Samuel B. Griffi th;
with a foreword by B. H. Liddell Hart (New York: Oxford University Press, 1973);
Carl von Clausewitz, On War, edited and translated by Michael Howard and Peter
Paret (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1984)
ี
ี
๒ ในบทความน้ขอแปล effects-based operations (EBO) วาเปน “ปฏิบัติการท่มีรากฐาน
มาจากสภาวะที่ตองการ (อีบีโอ)” โดยตลอดบทความจะใชตัวยอเปนภาษาไทยวา “อีบีโอ”
๓ Charles M. Kyle, “RMA to ONA: The Saga of an Effects-Based Operation,” U.S.
Army School of Advanced Military Studies, 2008. [Online] http://www.dtic.mil/
cgi-bin/GetTRDoc?Location=U2&doc= GetTRDoc.pdf&AD=ADA499725.
๔ Transcript of the proceedings of the Gulf War Air Campaign Tenth Anniversary
Retrospective, 17 January 2001.
๕ John A. Warden III, The Air Campaign: Planning for Combat (Washington, DC:
National Defense University Press, 1988), p. 3-12.
๖ David A. Deptula, “Effects-Based Operations: Change in the Nature of Warfare,”
(Arlington, VA: Aerospace Education Foundation, 2001), p. 3.
๗ แนวความคิดเรื่อง “การทําสงครามคูขนาน (parallel warfare)” สรางขึ้นโดยคณะกรรมการ
พัฒนาแนวความคิดในการทําสงครามของกองทัพอากาศ (Air Force Directorate of Warfi ghting
Concepts Development) และเริ่มใชทันทีหลังจากสงครามอาวเปอรเซียครั้งที่หนึ่ง
ี
ื
ู
๘ ในการศึกษาการเมืองระหวางประเทศ สัจนิยมเปนทฤษฎีพ้นฐานท่ผศึกษาทุกคนตองเขาใจ
ิ
ี
ึ
เพราะเปนจุดเร่มตนของสาขาวิชาน้ สัจนิยมมีพัฒนาการมาจนถึงปจจุบันซ่งแตกออกเปนสัจนิยมใหม 
สัจนิยมใหมเชิงรุก เปนตน ผูสนใจสามารถศึกษาไดในงานรวมเลมสัจนิยม Realism Reader,
edited by Colin Elman and Michael A. Jensen (London: Routledge, 2014)
๙ Robert O. Keohane, “Theory of World Politics: Structural Realism and Beyond,”
in Neorealism and Its Critics. (New York: Columbia University Press, 1986), pp.
164-165.
๑๐ Kenneth N. Waltz, Theory of International Politics (London: Addison-Wesley
Publishing Company, 1979)
๑๑ John J. Mearsheimer, The Tragedy of Great Power Politics (New York: W.W. Norton
& Company, 2001)
๑๒ Carl von Clausewitz, On War, edited and translated by Michael Howard and Peter
Paret (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1989), p. 605.





¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
25
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

๑๓ Ibid., p. 75.
๑๔ นโยบายทางการเมืองในสงครามจํากัดไมถึงการยึดครองประเทศขาศึกและทําลายอธิปไตย
ใหหมดสิ้น เชน สงครามอาวเปอรเซียครั้งที่ ๑ ในป ค.ศ.๑๙๙๑ ที่ฝายพันธมิตรตองการขับไล
ทหารอิรักใหออกไปจากคูเวตเทานั้น ไมถึงกับยึดครองอิรักและโคนลมระบอบซัดดัมลง
๑๕ นโยบายทางการเมืองในสงครามไมจํากัดไปถึงการยึดครองประเทศขาศึกและทําลายอธิปไตย
ี
ี
ิ
ใหหมดส้น เชน สงครามอาวเปอรเซียคร้งท่ ๒ ท่สหรัฐอเมริกาและพันธมิตรตองการยึดครอง
ั
อิรักและเปลี่ยนระบอบการปกครองของอิรักใหเปนประชาธิปไตย
๑๖ Carl von Clausewitz, On War, p. 92.
๑๗ Carl von Clausewitz, On War, p. 75.
๑๘ David A. Deptula, “Effects-Based Operations: Change in the Nature of Warfare,” p. 11.
๑๙ Roger A. Freeman, Mighty Eighth War Diary (London: Jane’s Publishing

Co., 1981), pp. 9-161. ระหวางวันที่ ๑๗ สิงหาคม ค.ศ.๑๙๔๒ ซึ่งเปนวันเริ่มตนของการโจมตี

ั
ี
ุ
ิ
้
ี
ี
ทงระเบิดตอเปาหมายของญ่ปน ถงวันท่ ๓๑ ธันวาคม ค.ศ.๑๙๔๓ กองทพอากาศมีเท่ยวบิน
ึ
โจมตีท้งระเบิดรวม ๑๗๑ เท่ยว หากลบจํานวนภารกิจท้งใบปลิวและนับจํานวนเปาหมาย
ิ
ี
ิ
ที่ทําลายไดหลายเปาหมายในเที่ยวบินเดียวแลวผลจะเปนการบินโจมตีจํานวน ๑๒๔ เที่ยวบิน
ี
ี
ั
ึ
โจมตี จํานวนน้รวมภารกิจของกองทัพอากาศท่ ๘ ท้งหมดซ่งบินไปยังสมรภูมิการรบในยุโรปดวย
ไมใชเที่ยวบินที่เขาไปโจมตีเยอรมนีเทานั้น
๒๐ จากการทบทวนรายงานการรบในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง สงครามโลกครั้งที่สองสงครามเกาหลี
สงครามเวียดนาม และสงครามอาหรับ-อิสราเอลในป ค.ศ.๑๙๖๗ และในป ค.ศ.๑๙๗๓
ู
๒๑ “บรรดาผท่เปนสาวกของเคลาเซวิทซหลายคนไมไดศึกษางานของเคลาเซวิทซอยางลึกซ้งพอและ
ึ
ี
งายที่จะสับสนเครื่องมือหรือวิธีการ [ของสงคราม] กับเปาหมายในการทําสงคราม และกระโจน
ไปสูขอสรุปที่วาการพิจารณาปจจัยตาง ๆ ทั้งหมดในการทําสงครามควรจะอยูภายใตเปาหมาย
ของการรบแบบแตกหัก (decisivebattle)” B. H. Liddell Hart, Strategy (New York:
Meridian, 1991), p. 319. ในขณะที่นักวิชาการหลายคนมองลิดเดล ฮารตวาตีความเคลาเซวิทซ
ี
แบบมองในแงเดียว แตขอความท่ยกมาน้ก็ถือเปนความคิดท่นายทหารยุคใหมในหลายประเทศ
ี
ี
เขาใจวาสาระสําคัญของ On War เปนดังนี้
๒๒ Thomas G. Mahnken, “Strategic Theory,” in Strategy in the Contemporary World,
4 th ed. edited by John Baylis, James J. Wirtz and Colin S. Gray (Oxford: Oxford
University Press, 2013), p. 68.


¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
26 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ



พื้นฐาน OPERATION ART




และ OPERATION DESIGN





และความสําคัญตอการวางแผนตามกระบวนการ





วางแผนทางทหารของกองทัพเรือไทย














นาวาโท ณัฐวุฒิ ศิรธรานนท
อาจารยกองวิชายุทธศาสตร
ฝายวิชาการ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ

บทนํา



ในปจจุบันอาจจะกลาวไดวา Operational Art และ Operational Design
ั
เปนพ้นฐานท่มีความสําคัญตอการวางแผน ตัดสินใจ ตามข้นตอนกระบวนการวางแผน
ื
ี
ั
ี
ิ


ิ
ทางทหาร และการวเคราะหหาหนทางปฏิบตฝายขาศึกตามกระบวนการเตรยมสภาพแวดลอม
ี
ื
ู
ึ
ทางยุทธการดานขาวกรอง ซ่งการท่ผบังคับบัญชา หรือฝายเสนาธิการสามารถท่จะเขาใจพ้นฐาน
ี
ท่สําคัญของ Operational Art และ Operational Design จะชวยทําใหการวางแผน
ี
ในการใชกําลัง และการวิเคราะหหาหนทางปฏิบัติฝายขาศึกตามกระบวนการตาง ๆ เปนไป
พื้นฐาน OPERATION ART อยางมีหลักตรรกะ ถูกตอง และเชื่อมโยงระหวางวัตถุประสงค และปจจัยตาง ๆ ดวยความ
สําคัญของ Operational Art และ Operational Design ตามที่ไดกลาวมา ในบทความนี้
ื
ี
จึงเปนบทความท่ชวยอธิบายพ้นฐานของ Operational Art และ Operational Design
และ OPERATION DESIGN และความสําคัญของพ้นฐานดังกลาวตอการวางแผนตามกระบวนการวางแผนทางทหาร
ื

ี
ื
และกระบวนการเตรยมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรองของกองทพเรอไทย
ั
ี
ี
ใหแกผท่กําลังศึกษา หรือผท่สนใจท่มีพ้นฐานกระบวนการวางแผนทางทหาร
ู
ี
ื
ู
ื
และกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรองในระดับเบ้องตนได 
และความสําคัญตอการวางแผนตามกระบวนการ เขาใจ และสามารถนําไปประยุกตใชในการวางแผนไดอยางมีประสิทธิภาพ อยางไรก็ตาม
เพ่อใหการอธิบายเปนไปตามประเด็นท่ชัดเจนและเขาใจงาย ผเขียนจึงขอใชแนวทางการเขียน
ู
ื
ี
ในลักษณะการต้งคําถามในประเด็นท่สําคัญ โดยเร่มต้งแตพ้นฐานของ Operational Art
ั
ี
ื
ั
ิ
วางแผนทางทหารของกองทัพเรือไทย และ Operational Design ไปจนถึงความสําคัญตอการวางแผนตามกระบวนการวางแผน

ี

ุ
ทางทหารของกองทพเรอไทยและกระบวนการเตรยมสภาพแวดลอมทางยทธการดานขาวกรอง
ั
ื

ตามลําดับ โดยมีคําถามและรายละเอียดที่สําคัญดังตอไปนี้
๑. Operational Art มีจุดเริ่มตนและความเปนมาอยางไร?

ั
ื
ู
ิ

แนวคดในเรอง Operational Art หรอภาษาไทยใชคําวา “ยทธศลป” ไดถกพฒนา

ุ
ิ
่

ื
แนวคดขนหลงสงครามโลกครงท ๑ โดยนกทฤษฎและนกการทหารในประเทศสหภาพ
ั
ั
้
ั
ี
่
ี
ึ
ิ
ั
้
่
ี
่

ี
ี
ิ
้
ั
่
โซเวยต ทมชอวา Mikhail Tukhachevsky ซึงในขณะนน สหภาพโซเวียตไดเกดสงคราม
ื
ที่สําคัญ ไดแก สงครามกลางเมืองรัสเซีย (Russian Civil War) ในป ค.ศ.๑๘๑๗ - ๑๘๒๒
และสงครามโปแลนด - โซเวียต (Polish - Soviet War) ในป ค.ศ.๑๙๑๙ - ๑๙๒๑
โดยการทําสงครามในชวงเวลาดังกลาว Tukhachevsky ไมเห็นดวยกับแนวคิดการเอาชนะ
ึ
ี
ขาศกโดยการทําการรบท่ช้ขาดและทําลายลางขาศึกในคร้งเดียว แตเห็นดวยกับแนวคิด

ี
ั
ในการทําการรบใหบรรลุวัตถุประสงคทางยุทธศาสตรโดยผานการรวบรวมความสําเร็จ
ของการปฏิบัติการหลาย ๆ ปฏิบัติการเขาดวยกัน ซ่งแนวคิดดังกลาวเปนแนวคิดท่จะเปน
ี
ึ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 29

ตัวเช่อมรอยตอระหวางระดับยุทธศาสตรและยุทธวิธี และเปนจุดเร่มตนของแนวคิด
ื
ิ
เรื่อง Operational Art ๑
ั
ี

ท้งน้ แนวคิดของ Tukhachevsky ไดถูกนามาตอยอดโดยนักทฤษฎ ี
ํ
ึ
ื
ั
และนักการทหารท่ช่อ นายพล Alexander Andreyevich Svechin ซ่งในขณะน้น
ี
ไดดํารงตําแหนงศาสตราจารยในสถาบันการศึกษาของกองทัพสหภาพโซเวียตท่ช่อ
ื
ี

“Raboche-Krest’yanskaya Krasnaya Armiya (RKKA) Staff Academy” ภายหลัง
สงครามกลางเมือง ในป ค.ศ.๑๙๒๓ โดย Svechin ไดเร่มใชคําวา “Operational Art”
ิ
ื
ึ
ซ่งหมายถึง ผลรวมของการดําเนินการยุทธ และการรบในสวนตาง ๆ ของพ้นท่การรบ
ี
ี
ท่กําหนดใหมีการปฏิบัติการทางทหาร เพ่อใชในการบรรลุวัตถุประสงคสุดทายในชวงเวลา
ื
ี
ท่มีการรบในระดับการทัพ โดย Operational Art จะเปนเสมือนตัวเช่อมระหวางระดับ
ื
ยุทธศาสตรและยุทธวิธี ทั้งนี้ผลงานของ Svechin ไดถูกตีพิมพเปนหนังสือชื่อ “Strategy”
ในระหวางป ค.ศ.๑๙๒๓ - ๑๙๒๗ และแนวคิดดังกลาวไดถูกนําไปพัฒนาตอยอดโดยนักทฤษฎี

ู
ํ
ี
ั
ี
ี
่
ทมชอเสยงหลายนกทฤษฎี รวมท้งไดถกนาไปใชในการเรยนการสอนของสถาบนการศกษา
ึ
่
ี
ั
ื
ั
ของกองทัพชั้นนําของโลกอยางแพรหลาย ๒
ภาพหนังสือ Strategy
เขียนโดย Alexander Andreyevich Svechin
ถูกตีพิมพเปนหนังสือชื่อ “Strategy”
ในระหวางป ค.ศ.๑๙๒๓ - ๑๙๒๗
ที่มา : SCRIBD
๒. Operational Art คืออะไร?
ี
Operational Art เปนคําท่มีความหมายแตกตางกันออกไปตามบรรณสาร
การวางแผนทางทหาร ท้งภายในประเทศและตางประเทศ ท้งน้ บรรณสารตาง ๆ ไดให 
ี
ั
ั
คํานิยามของ Operational Art ดังตอไปนี้
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
30 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

- บรรณสาร JP 1-02, JP 3-0, JP 5-0 ไดใหความหมายวา “The cognitive
approach by commander and staffs - supported by their skill, knowledge,
experience, creativity, and judgement - to develop strategies, campaigns, and
operations to organize and employ military forces by integrating ends, ways,
and means.”



- บรรณสาร ADFP 5.0.1 AL1, AL2 ไดใหความหมายวา “The skillful
employment of military forces to attain strategic goals through the design,
organization, sequencing and direction of campaigns and operations.”
- ราง อทร.๘๓๐๗ ไดใหความหมายวา “เปนการใชกําลังทหารอยางชํานาญ
เพ่อเขาถึงเปาหมายทางยุทธศาสตร โดยอาศัยการออกแบบ การจัดองคกร การลําดับ
ื
ี
และการช้ทิศทางในการปฏิบัติการในสมรภูมิรบและยุทธการตาง ๆ ยุทธศิลปจะแปลง
การปฏิบัติในระดับยุทธศาสตรไปสูระดับยุทธการ และสุดทายในระดับยุทธวิธี”

ทั้งนี้ เมื่อกลาวโดยสรุปอาจจะกลาวไดวา Operational Art นั้น จะเปนตัวเชื่อม
ระหวางยุทธศาสตรและยุทธวิธี และมีความหมายวา “เปนศิลปะในการใชกําลังทหาร
ู
อยางชํานาญ จากความรประสบการณ ความคิดสรางสรรค ของผบังคับบัญชา
ู
และฝายเสนาธิการ เพ่อใหบรรลุวัตถุประสงคทางยุทธศาสตรโดยอาศัยการออกแบบ การจัด
ื
องคกร การลําดับ การกําหนดทิศทางในการปฏิบัติการในสมรภูมิรบ รวมทั้งการผสมผสาน
แนวคิดเรื่องวัตถุประสงค (Ends) วิธีการ (Ways) และเครื่องมือ (Means) เขาดวยกัน ”



























ภาพองคประกอบของ Operational Art

๓. Operational Art มีองคประกอบที่สําคัญอะไรบาง?

ั
ั
้
่


ู
ู
ิ


ี

ี
ในความเปนจรงรปแบบของปญหามอยหลายระดบ ตงแตปญหาทมโครงสรางทด ี

่
ี
ี



(Well - Structured Problem) สามารถหาวธการแกปญหาไดงาย ไปจนถงปญหาทมโครงสราง
ิ
ี
ึ
่
ี
ี

ที่ซับซอน (Ill - Structured Problem) เขาใจไดยาก และผูเชี่ยวชาญอาจจะมีความเห็น
๓
ึ
ี
ี
ั
ท่แตกตางสําหรับวิธีการแกปญหา ซ่งปญหาท่มีโครงสรางท่ซับซอนน้น จําเปนท่จะตอง
ี
ี
ู
ู
ใชศิลปะ ทักษะ และประสบการณของผแกปญหาควบคไปกับหลักการในการวิเคราะห 
ื
ี
หาปญหา และวิธีการแกปญหา เชนเดียวกับในการปฏิบัติการในพ้นท่สนามรบ ซ่งสภาพแวดลอม
ึ
ี
ี
ในการปฏิบัติการมีความซับซอนและยากในการวิเคราะหปญหา และปจจัยท่เก่ยวของ
่



ี
ตาง ๆ ทมความเช่อมโยงเพอหาแนวทางการแกปญหาทสามารถบรรลวตถประสงค 
ุ
ุ
ั
ี
ื
่
ี
่
ื
ของการปฏิบัติการได ดวยเหตุดังกลาวจึงมีความจําเปนท่จะตองใช Operational Art ท่เปน
ี
ี
การใชกําลังทหารดวยศิลปะ ความชํานาญ จากความรประสบการณ ความคิดสรางสรรค
ู
ื
ู
ของผบังคับบัญชา และฝายเสนาธิการ เพ่อใหบรรลุวัตถุประสงคทางยุทธศาสตร

ื
ี
ิ
ื
่

่
ํ

และสามารถนามาใชเปนสะพานเชอมระหวางยทธศาสตรและยทธวธ เพอใหมความเชอมโยง
ี

่
ื

ุ
ุ
และไมเกิดระยะหาง ท้งน้ เพ่อใหงายตอการสรางความเขาใจสามารถแบง Operational Art
ั
ื
ี

เปนองคประกอบตาง ๆ ได ๙ องคประกอบ ตามภาพองคประกอบของ Operational Art
โดยองคประกอบตาง ๆ ฝายเสนาธิการจําเปนท่จะตองสรางความเขาใจในหลักการ
ี
จึงสามารถนําไปประยุกตใชไดอยางตรงความมุงหมายขององคประกอบนั้น ทั้งนี้ แตละองค
ประกอบมีหลักการและรายละเอียดที่สําคัญดังตอไปนี้
วัตถุประสงค (Objective) จะเปนเปาหมายของการใชกําลังทางทหาร ซึ่งจะตอง
๔
ั
ึ
ถูกกําหนดข้นอยางชัดเจน และจะเปนตัวช้นําในทุกการปฏิบัติการทางทหาร โดยท่วไป
ี
วัตถุประสงคจะแบงเปน ๓ ระดับ ประกอบดวย ระดับยุทธศาสตร ยุทธการ และยุทธวิธี
ื
ซ่งวัตถุประสงคในแตละระดับจะมีความเช่อมโยงตอกัน โดยวัตถุประสงคในระดับยุทธศาสตร 
ึ
จะสามารถเปนไดทั้งแบบนามธรรม และรูปธรรม ทั้งนี้ การกําหนดวัตถุประสงคจะมีความสัมพันธ
กับเครื่องมือหรือกําลังทหารที่จะใชในการปฏิบัติการ วัตถุประสงคที่มีขอบเขตที่ใหญ จะทําให
ตองใชเครื่องมือ หรือกําลังทหารที่มีขนาดใหญมากกวาการกําหนดวัตถุประสงคที่มีขอบเขต
ที่เล็ก ๕
ปจจัยทางยุทธการ (Operational Factors) จะประกอบดวย ๓ ปจจัยที่สําคัญ
ไดแก ปจจัยเวลา (Time) ปจจัยพื้นที่ (Space) และปจจัยกําลัง (Force) โดยในการปฏิบัติการ
ทางทหาร ผูบังคับบัญชาหนวยรบจะตองรักษาสมดุลของปจจัยทั้ง ๓ ปจจัยใหคงอยูตลอด
ั
การปฏิบัติการ ซึ่งในระดับของสงครามที่สูงขึ้นก็จะยิ่งทําใหมีความจําเปนที่จะตองรักษาปจจย

¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
32 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

๓. Operational Art มีองคประกอบที่สําคัญอะไรบาง? ทั้ง ๓ ปจจัยใหมีความสมดุลเพิ่มมากขึ้น อยางไรก็ตาม หากในการปฏิบัติการผูบังคับบัญชา
ั
ี
ี
ี

ู
้
ั
ี
ิ


ู

ี
่
ี
่

ั
ี

ในความเปนจรงรปแบบของปญหามอยหลายระดบ ตงแตปญหาทมโครงสรางทด ี หนวยรบไมสามารถท่จะรักษาสมดุลของท้ง ๓ ปจจัยน้ได ก็จะทําใหเกิดความเส่ยง
ี
ื
ั
ี
ี

่
ึ
ี
(Well - Structured Problem) สามารถหาวธการแกปญหาไดงาย ไปจนถงปญหาทมโครงสราง ตอการปฏิบัติการในอนาคต ท้งน้ ปจจัยพ้นท่และปจจัยกําลังจะเปนปจจัยท่มีลักษณะ


ี
ิ
ี

ี
ุ
่
ั
ั
ี

ี

่

ี

ั

ี
่

่
ที่ซับซอน (Ill - Structured Problem) เขาใจไดยาก และผูเชี่ยวชาญอาจจะมีความเห็น คอนขางจะคงท (Relative Fixed) แตปจจยเวลาจะเปนปจจยทมคณลกษณะทเปลยนแปลง
ึ
๓
ี
ี
ี
ท่แตกตางสําหรับวิธีการแกปญหา ซ่งปญหาท่มีโครงสรางท่ซับซอนน้น จําเปนท่จะตอง ไดงาย (Changeable) และไมสามารถสรางข้น (Regenerated) หรือนํากลับมาไดใหม
ั
ึ
ี
๖
ู
ใชศิลปะ ทักษะ และประสบการณของผแกปญหาควบคไปกับหลักการในการวิเคราะห  ซึ่งแตกตางจากปจจัยพื้นที่และปจจัยกําลัง
ู
ี
ึ
หาปญหา และวิธีการแกปญหา เชนเดียวกับในการปฏิบัติการในพ้นท่สนามรบ ซ่งสภาพแวดลอม ฟงกชนระดบยทธการ (Operational Functions) เม่อมีการสงกําลังทหาร
ั
ุ
ื
ั


่
ื
ในการปฏิบัติการมีความซับซอนและยากในการวิเคราะหปญหา และปจจัยท่เก่ยวของ ไปปฏิบัติการในพื้นที่การรบตาง ๆ จําเปนที่จะตองมีโครงสรางและกิจกรรมตาง ๆ ที่จะนํา
ี
ี
ุ
ั
ื
ตาง ๆ ทมความเช่อมโยงเพอหาแนวทางการแกปญหาทสามารถบรรลวตถประสงค  มาใชในการสนับสนุนการปฏิบัติการนั้น ๆ โดยโครงสรางและกิจกรรมท่จะเกิดข้นสามารถ
ึ
ุ
่


ื

ี
่
่
ี
ี
ี
ี
ี
ของการปฏิบัติการได ดวยเหตุดังกลาวจึงมีความจําเปนท่จะตองใช Operational Art ท่เปน ถูกเรียกแทนดวยคําวา “ฟงกชั่น (Function)” ซึ่งโดยพื้นฐานแลว สามารถจําแนกฟงกชั่น
ู
การใชกําลังทหารดวยศิลปะ ความชํานาญ จากความรประสบการณ ความคิดสรางสรรค ที่สําคัญโดยแบงออกเปน ๖ กลุม ไดแก การสั่งการและควบคุม (Command and Control)
ื
ู
ของผบังคับบัญชา และฝายเสนาธิการ เพ่อใหบรรลุวัตถุประสงคทางยุทธศาสตร การขาวกรอง (Intelligence) อํานาจการยิง (Fires) การปองกัน (Protection) การดํารง

ุ
่

ํ
ื

ี
ิ
ี
ื
่
ื


่
และสามารถนามาใชเปนสะพานเชอมระหวางยทธศาสตรและยทธวธ เพอใหมความเชอมโยง ความตอเนื่องในการรบ (Sustainment) และการเคลื่อนยาย และดําเนินกลยุทธ (Movement
ุ

ั
ี
ื
และไมเกิดระยะหาง ท้งน้ เพ่อใหงายตอการสรางความเขาใจสามารถแบง Operational Art and Maneuver) โดยในการปฏิบัติการ ฝายเสนาธิการจะตองพิจารณากิจของแตละฟงกช่น
ั
เปนองคประกอบตาง ๆ ได ๙ องคประกอบ ตามภาพองคประกอบของ Operational Art รวมทั้งจะตองพิจารณาความสัมพันธระหวางฟงกชั่นใหมีความสอดคลองกันในปฏิบัติการ ๗
โดยองคประกอบตาง ๆ ฝายเสนาธิการจําเปนท่จะตองสรางความเขาใจในหลักการ หลักการสงคราม (Principles of War) เปนหลักการท่จะนํามาประยุกตใช 
ี
ี
จึงสามารถนําไปประยุกตใชไดอยางตรงความมุงหมายขององคประกอบนั้น ทั้งนี้ แตละองค ในการวางแผนการรบของฝายเสนาธิการและประยุกตใชในการตัดสินใจของผบังคับบัญชา
ู
ประกอบมีหลักการและรายละเอียดที่สําคัญดังตอไปนี้ ของหนวยกําลัง ซ่งการนําหลักการสงครามมาประยุกตใชใหเกิดประสิทธิภาพ
ึ
วัตถุประสงค (Objective) จะเปนเปาหมายของการใชกําลังทางทหาร ซึ่งจะตอง และประสิทธิผล การรบจะข้นอยกับศิลปะ ทักษะ ความร และประสบการณของฝายเสนาธิการ
ู
ึ
ู
๔
ึ
ถูกกําหนดข้นอยางชัดเจน และจะเปนตัวช้นําในทุกการปฏิบัติการทางทหาร โดยท่วไป หรือผูบังคับบัญชาหนวยกําลังรบ สําหรับกองทัพไทยมีหลักสงครามที่สําคัญ ๑๐ ขอ ไดแก
ี
ั
ุ
วัตถุประสงคจะแบงเปน ๓ ระดับ ประกอบดวย ระดับยุทธศาสตร ยุทธการ และยุทธวิธี ความมงหมาย การรุก การรวมกําลัง การออมกําลัง การดําเนินกลยุทธ เอกภาพในการ
ึ
ื
ซ่งวัตถุประสงคในแตละระดับจะมีความเช่อมโยงตอกัน โดยวัตถุประสงคในระดับยุทธศาสตร  บังคับบัญชา การระวังปองกัน การจูโจม ความงาย และการตอสูเบ็ดเสร็จ ๘
จะสามารถเปนไดทั้งแบบนามธรรม และรูปธรรม ทั้งนี้ การกําหนดวัตถุประสงคจะมีความสัมพันธ การวิเคราะหจุดศูนยดุล (COG Analysis) ตามแนวคิดของ Clausewitz
กับเครื่องมือหรือกําลังทหารที่จะใชในการปฏิบัติการ วัตถุประสงคที่มีขอบเขตที่ใหญ จะทําให จุดศูนยดุลจะหมายถึงศูนยรวมของพลังงานและความเคล่อนไหวท้งมวล
ั
ื
ตองใชเครื่องมือ หรือกําลังทหารที่มีขนาดใหญมากกวาการกําหนดวัตถุประสงคที่มีขอบเขต (The Hub of All Power and Movement) ซ่งการหาจุดศูนยดุลของฝายเราและฝายขาศึก
๙
ึ
ที่เล็ก ๕ โดยปกตจะเรยกวา “การระบุจุดศูนยดุล (COG Identifi cation : COG ID)” ท้งน้การที ่
ี
ั

ี
ิ
ปจจัยทางยุทธการ (Operational Factors) จะประกอบดวย ๓ ปจจัยที่สําคัญ จุดศูนยดุลจะดํารงอยไดจะตองมีองคประกอบวิกฤต (Critical Factor) มาสนบสนน
ู
ั
ุ
ไดแก ปจจัยเวลา (Time) ปจจัยพื้นที่ (Space) และปจจัยกําลัง (Force) โดยในการปฏิบัติการ ซ่งไดแก ขีดความสามารถวิกฤต (Critical Capability : CC) ความตองการวกฤต (Critical
ึ
ิ
ทางทหาร ผูบังคับบัญชาหนวยรบจะตองรักษาสมดุลของปจจัยทั้ง ๓ ปจจัยใหคงอยูตลอด
การปฏิบัติการ ซึ่งในระดับของสงครามที่สูงขึ้นก็จะยิ่งทําใหมีความจําเปนที่จะตองรักษาปจจย

ั
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒà ¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
32 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 33

Requirement : CR) ความลอแหลมวิกฤต (Critical Vulnerability : CV) ซึ่งการวิเคราะห

จุดศูนยดุล (COG Analysis) จะเปนการวิเคราะหตัวแปรตาง ๆ ขององคประกอบวกฤต

ิ
(Critical Factor) ซึ่งไดแก CC CR CV ภายหลังจากไดระบุจุดศูนยดุล (COG Identifi cation
ี
ุ
: COG ID) เปนที่เรียบรอยแลว โดยการวิเคราะหจุดศูนยดุลมีความมงหมายท่สําคัญ
ี
ี
ื
เพ่อใหเห็นขีดความสามารถตาง ๆ ท่สําคัญภายในท่ทําให COG สามารถดําเนินตามฟงกช่น
ั
ั
ของตนเองได รวมท้งใหไดมาซ่งความลอแหลมวิกฤต (Critical Vulnerability : CV)
ึ
๑๐
ของทั้งกําลังฝายเรา และกําลังฝายขาศึก ทั้งนี้ การทราบ CV ของกําลังฝายเรา จะทําใหเรา
ี
ึ



่
ี
่
ั
ุ
ํ
สามารถจดกาลงคมกนกาลงรบทมความออนแอ ในขณะทการทราบ CV ของฝายขาศก
ั

ี
ั
ั
ํ
จะทําใหฝายเราสามารถใชกําลังโจมตีจุดออนแอของขาศึก โดยหลีกเลี่ยงการโจมตีที่จุดแข็ง
ซึ่งไดแก COG ของขาศึกโดยตรง) ๑๑






















ภาพองคประกอบวิกฤต (Critical Factor)

¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
34 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

Requirement : CR) ความลอแหลมวิกฤต (Critical Vulnerability : CV) ซึ่งการวิเคราะห
ั
ิ
ู
ิ

จุดศูนยดุล (COG Analysis) จะเปนการวิเคราะหตัวแปรตาง ๆ ขององคประกอบวกฤต ภาวะผนําในระดับยุทธการ (Operational Leadership) การปฏบติการ
ั

ู
ุ
ื
ํ

ิ

ิ
ั
ั
ั
ิ

(Critical Factor) ซึ่งไดแก CC CR CV ภายหลังจากไดระบุจุดศูนยดุล (COG Identifi cation ทางทหาร หรอการทาการรบในปจจบน ผบงคบบัญชาและฝายเสนาธการจะตองปฏบตการ
ื
ี
ี
ื
ี
: COG ID) เปนที่เรียบรอยแลว โดยการวิเคราะหจุดศูนยดุลมีความมงหมายท่สําคัญ ในพ้นท่ท่มีสภาวะแวดลอมท่มีความซับซอน มีขอจํากัดตออิสรภาพในการเคล่อนกําลัง
ุ
ี
ั
ี
เพ่อใหเห็นขีดความสามารถตาง ๆ ท่สําคัญภายในท่ทําให COG สามารถดําเนินตามฟงกช่น (Freedom of Movement) ของกองกําลัง เชน ขอจํากัดดานกฎหมาย การเมือง วัฒนธรรม
ี
ื
ื
ู
ของตนเองได รวมท้งใหไดมาซ่งความลอแหลมวิกฤต (Critical Vulnerability : CV) และขอจํากัดสภาวะแวดลอมอ่น ๆ ภายใตสภาวะดังกลาว ผบังคับบัญชาจําเปนจะตองม ี
ั
ึ
ื
ู
๑๐
ของทั้งกําลังฝายเรา และกําลังฝายขาศึก ทั้งนี้ การทราบ CV ของกําลังฝายเรา จะทําใหเรา ภาวะผนําเพ่อใหการตัดสินใจในการวางแผนหรือใชกําลังทหารดําเนินไปอยางมีประสิทธิภาพ

ู
ี
ี
ู
ิ
ํ

ี
็
ํ
ี

ั
ั
ํ
ั

ั
่
ี

ุ
่
สามารถจดกาลงคมกนกาลงรบทมความออนแอ ในขณะทการทราบ CV ของฝายขาศก ภาวะผนาเปนศิลปะและไมสามารถท่จะวัดคาได ย่งระดับการรบท่สงกจําเปนท่จะตองใช 

ึ
ี
จะทําใหฝายเราสามารถใชกําลังโจมตีจุดออนแอของขาศึก โดยหลีกเลี่ยงการโจมตีที่จุดแข็ง ผูบังคับบัญชาที่มีภาวะผูนําที่ดีในการตัดสินใจ แตอยางไรก็ตาม จากประวัติศาสตรที่ผานมา
ู
ู
ี
ซึ่งไดแก COG ของขาศึกโดยตรง) ๑๑ ปจจัยท่สงผลตอความสําเร็จดานภาวะผนําของผบังคับบัญชาในสนามรบ ไดแก อิสรภาพ
ในการปฏิบัติ (Freedom of Action) ความกลาหาญทางศีลธรรมในการตัดสินใจ
ิ
(Moral courage to make decisions) และการควบคมบังคบบญชาผานคาสงภารกจ
ุ
ั
่
ํ

ั
ั
(Command and Control Through Mission Orders) ๑๒
การฝกระดับยุทธการ (Operational Training) การฝกดํารงขีดความสามารถ
ี
ในการรบในชวงเวลาท่ไมมีสงครามจะเปนการชวยรักษา และพัฒนาทักษะในการประยุกตใช 
Operational Art ในการวางแผนและการปฏิบัติการทางทหารเม่อเกิดสถานการณจริง
ื
โดยในการฝกควรนําสภาพแวดลอมท่จะตองไปประสบในการปฏิบัติการจริงในหลาย ๆ
ี
ุ
ื
สภาพแวดลอมมาทําการฝกเพ่อใหเกิดประสบการณและความคนเคย และผลจากการฝก
ั
ี
ควรนํามาใชเปนสวนท่ชวยในการพัฒนาแนวคิด หลักนิยมการรบ และการวางแผน ท้งน้ ี
หลักนิยมควรจะมีรูปแบบท่สามารถอธิบายใหเห็นภาพไดอยางชัดเจน (Descriptive) มากกวา
ี
ุ
เนนในการกําหนดกฎเกณฑ (Prescriptive) และมีความยืดหยนในการนําไปประยุกตใช
ี
รวมท้งมงเนนใหเกิดการประสานงานระหวางเหลาทัพท่มีประสิทธิภาพ ในขณะท่ยังคง
ี
ุ
ั
รักษาอัตลักษณและแนวทางการใชกําลังเดิมของเหลาทัพ โดยสรุปแลวอาจจะกลาวไดวา
การฝกและการพัฒนาหลักนิยมท่มีประสิทธิภาพ มีสวนชวยในการพัฒนาทักษะดาน
ี
Operational Art ใหแก ผูบังคับบัญชา ฝายเสนาธิการ และนักวางแผนเมื่อจะตองไปฏิบัติการ
ทางทหารในสถานการณจริง ๑๓
การวางแผนระดับยุทธการ (Operational Planning) โดยทั่วไปการวางแผน
จะแบงออกเปน ๓ ระดับ ประกอบดวย การวางแผนระดับยุทธศาสตร (Strategic Planning)
การวางแผนระดับยุทธการ (Operational Planning) และการวางแผนระดับยุทธวิธี (Tactical
Planning) โดยการวางแผนระดับยุทธการ (Operational Planning) จะอยตรงกลาง
ู
ภาพองคประกอบวิกฤต (Critical Factor)
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒà ¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
34 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 35

ระหวางยุทธศาสตรและยุทธวิธี โดยเปนการเตรียมการทดสอบและการปฏิบัติการตามแผน

สําหรับการทัพท่เฉพาะเจาะจง (Specifi c Campaigns) และการปฏิบัติการหลัก
ี
(Major Operation) โดยการวางแผนระดับยุทธการจะใชหลักการ Operational Art มาชวย
ในกระบวนการวางแผนและตัดสินใจของผูบังคับบัญชา ๑๔
วิธีการใชกําลังรบ (Combat Forces’ Employment) ในการดําเนินยุทธวิธี
(Tactical Action) การปฏิบัติการหลัก (Major Operation) และการปฏิบัติการทัพ (Campaign)

โดยปกติจะดําเนินไปโดยมีองคประกอบ (Elements) หลักท่สําคัญ ไดแก การรวมกําลัง
ี
การดําเนินกลยุทธ และการตอตานการดําเนินกลยุทธ การลวง และตอตานการลวง จุดศูนยดุล
กําลังสํารอง การไลลา การถอนกําลัง การสรางศักยภาพการรบ ความสําเร็จในการยุทธ
ื
กําลังหลัก (Main Force) กําลังสนับสนุน (Supporting Force) โดยปจจัยในเร่องเวลา
(Time) พื้นที่ (Space) และกําลัง (Force) จะเปนปจจัยหลักที่มีผลกระทบตอองคประกอบ
๑๕
ตาง ๆ ตามที่ไดกลาวมาทั้งในเชิงคุณภาพและปริมาณ
ิ
ี
่

กลาวโดยสรุปสําหรับคําถามขอ ๓ แนวคดเรอง Operational Art มองคประกอบ
ื
ที่สําคัญ ๙ องคประกอบ ตามที่ไดกลาวในขางตน ซึ่งจะถูกนําไปประยุกตใชในทุกขั้นตอน
ของกระบวนการวางแผนทางทหารและกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการ
ั
ี
ดานขาวกรอง ท้งน้ ในการนํา Operational Art ไปประยุกตใชในการวางแผนจําเปน

จะตองมีความเขาใจแตละองคประกอบของ Operational Art อยางทองแท รวมกับการศึกษา
ิ
บทเรียนการวางแผนการรบในระดับยุทธการจากประวัติศาสตรสงครามในอดีต ส่งดังกลาว
ํ
จะชวยทาใหผูบังคับบัญชา ฝายเสนาธิการ รวมทั้งนักวางแผนตาง ๆ สามารถพัฒนาทักษะ

ในเรื่อง Operational Art และสามารถนําไปประยุกตใชในการวางแผนทหาร หรือการปฏิบัติการ
ตาง ๆ ไดอยางมีประสิทธิภาพ
๔. Operational Design คืออะไร?
ความหมายของ Operational Design ตามแตละบรรณสารตาง ๆ จะม ี
ความแตกตางกัน เชนเดียวกับความหมายของ Operational Art ซึ่งการที่จะทําความเขาใจ
ี
ความหมายของ Operational Design โดยใหเขาใจอยางแทจริงจําเปนท่จะตองพิจารณา
ใจความที่สําคัญของการใหความหมายตามแตละบรรณสาร ซึ่งในที่นี้สามารถกลาวถึงความหมาย
ของ Operational Design ไดดังนี้
- บรรณสาร JP 5-0 ไดใหความหมายวา “Operational Design is a methodology



¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
36 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

used to aids commander and planner in organizing and understanding the
Operational Environment.”

- บรรณสาร ADFP 5.0.1 AL1, AL2 ไดใหความหมายวา “Operational design
is the contemporary application of operational art in producing a schematic
that represents the commander’s operational approach to a situation.
- ราง อทร.๘๓๐๗ ไดใหความหมายวา “เปนกระบวนการวาดภาพการรบ
ู
ึ
(Schematic) ซ่งเกิดจากการใชองคความรทางยุทธศิลปเปนการสังเคราะหแนวความคิด

ึ
่
ี
่
ั
ี

ี
ิ
ื
่
ุ
้

ึ
่
แบบคลาสสิกเรองยทธศลปทพฒนาขนมาในชวงปลายศตวรรษท ๑๙ ถงตนศตวรรษท ๒๐”
ื
เม่อกลาวโดยสรุปอาจจะกลาวไดวา Operational Design จะหมายถึง
ี
ู
กระบวนการท่จะชวยผบังคับบัญชาและนักวางแผนในการเขาใจสภาวะแวดลอมทางยุทธการ

่
(Operational Environment) และสรางภาพการรบ (Schematic) ทจะเปนตวแสดงแนวทาง
ั

ี
การยุทธ (Operational Approach)
๕. กระบวนการ Operational Design มีอะไรบาง และแตละกระบวนการ
มีแนวทางอยางไร?
กระบวนการ Operational Design หรือตามบรรณสารตาง ๆ มักจะใชคําวา
ั
ิ
Design Methodology ตามหลักการแลวจะมี ๔ ข้นตอน ประกอบดวย การเขาใจทศทาง

การปฏิบัติการในระดับยุทธการ (Understand The Operational Direction)
เขาใจสภาพแวดลอมทางยุทธการ (Understand Operational Environment) การกาหนด
ํ
ปญหา (Defi ne Problem) และพัฒนาแนวทางการยุทธ (Develop an Operational
Approach) ซึ่งในแตละกระบวนการมีรายละเอียด ดังนี้ ๑๖
การเขาใจทิศทางการปฏิบัติการในระดับยุทธการ (Understand The Operational
ั
Direction) จะเปนข้นตอนในการทําความเขาใจทิศทาง และคําแนะนําจากหนวยเหนือ
ิ
(HHQ Guidance) สําหรับนํามาริเร่มในการวางแผน ซ่งการเขาใจทิศทางจากหนวยเหนือ
ึ
ั
ั
อยางชัดเจนจะทําใหการปฏิบัติการทางทหารในคร้งน้นตรงความมุงหมายและเปนไป
ิ
ตามส่งท่หนวยเหนือตองการ ซ่งทิศทางหรือคําแนะนําจากหนวยเหนือสามารถมาได 
ึ
ี
ในหลายรูปแบบ เชน ในรูปแบบของคําแนะนํา (Guidance) หรือคําสั่งเตือน (Warning Order)
โดยในคําแนะนําหรือคําส่งของหนวยเหนือดังกลาวจะมีส่งท่สําคัญ ไดแก สภาวะสุดทาย
ิ
ั
ี
ั
ท่ตองการ (End State) และวัตถุประสงค (Objective) ของการปฏิบัติการ ซ่งปจจัยท้งสองส่ง ิ
ี
ึ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 37



ั

ั
ี
ํ
่
ี
ั
ื
ํ
ั
้
ั
ํ
ดงกลาว จะเปรยบเสมอนเปนตวตงตนทจะนามาใชในการกาหนดทรพยากรภายใตขอจากด
ความเสี่ยง รวมทั้ง เปนตัวนํามากําหนดเปนแนวทางการยุทธ (Operational Approach)
ทั้งนี้ ในกระบวนการการเขาใจทิศทางการปฏิบัติการในระดับยุทธการ (Understand The
Operational Direction) จะมีคําถามที่สําคัญ ๔ ขอ ซึ่งนักวางแผนจะตองคํานึงถึงในขณะ
ที่วางแผน ไดแก ๑๗
- อะไรคือวัตถุประสงค และสภาวะสุดทาย (Ends)?
- ลําดับการปฏิบัติการใดบาง ท่นาจะบรรลุวัตถุประสงค และสภาวะสุดทาย (Ways)?
ี
- ทรัพยากรใดบางที่จะตองนํามาใชเพื่อใหบรรลุวัตถุประสงคของลําดับการปฏิบัติการ
(Means)?
ั
- อะไรอาจจะเปนโอกาสใหเกิดความลมเหลวในลําดับการปฏิบัติการเหลาน้น
(Risk)?


ภาพคําถามที่นักวางแผนจะตองคํานึงถึงในกระบวนการ Operational Design ๑๘

เขาใจสภาพแวดลอมทางยุทธการ (Understand Operational Environment)
ื
ในปจจุบันสภาพแวดลอมของการปฏิบัติการทางทหารมีความซับซอน เน่องจากมีตัวแปร
ี
ั
ั
ดานการเมือง เศรษฐกิจ สังคม รวมท้งตัวแปรอ่น ๆ ท้งท่เปนกายภาพและมิใชกายภาพ
ื
ื
เขามาเก่ยวของ โดยตัวแปรดังกลาวในบางตัวแปรมีความสัมพันธและเช่อมโยงตอกัน
ี
ั
ี
่
ื
โดยหากการปฏบัติการคร้งใดนักวางแผนไมไดทําความเขาใจสภาพแวดลอมในพ้นทปฏบัตการ
ิ
ิ

ิ
รวมท้งความสัมพันธระหวางตัวแปรตาง ๆ อยางทองแท อาจจะทําใหการเกิดผลกระทบ
ั
่
้
ิ
ึ

ี
ทไมคาดคดตอการปฏบตการ ทงในระยะสนและระยะยาว ซงโดยปกตในการแสดงภาพ
่
ิ

ั
้
ั
ิ
ิ
ั
ความสัมพันธภายในสภาพแวดลอมทางยุทธการจะนิยมใชการแสดงภาพในรูปของระบบ
(System) และระบบยอย (Sub-System) โดยภายในจะประกอบไปดวยโหนด (Nodes)
่
ตาง ๆ และความเช่อมโยง (Link) ระหวางโหนด และนยมใชโมเดลทชอวา PMESII

ื
ื

่
ี
ิ
(Political, Military, Economic, Social, Information, and Infrastructure model)
มาชวยในการแสดงภาพความสัมพันธของระบบ ระบบยอย โหนด และความเช่อมโยงตาง ๆ
ื
ี
ั

ท้งน้ ในระหวางท่ทีมวางแผนไดพยายามพัฒนาความเขาใจของสภาพแวดลอมทางยทธการ
ี
ุ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
38 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

อาจจะพบตัวแปรยอยเกิดขึ้นมา ไดแก ตัวแสดง (Actors) แนวโนม (Tendency) ศักยภาพ

ี
ึ
(Potential) และแรงตึงเครียด (Tension) ซ่งทีมวางแผนจําเปนท่จะตองทําความเขาใจ
ปฏิสัมพันธระหวางตัวแปรยอยตาง ๆ เพ่อใหสามารถเขาใจความสัมพันธของระบบ
ื
และภาพรวมของสภาพแวดลอมทางยุทธการไดอยางชัดเจนยิ่งข้น โดยตัวแปรยอยตาง ๆ
ึ
มีรายละเอียด ดังตอไปนี้ ๑๙
ี
- ตวแสดง (Actors) จะเปนหน่งในโหนดของการวิเคราะห หรือสามารถท่จะเปน
ั
ึ
ปจเจก กลุม ชาติ และอื่น ๆ ซึ่งกระทําโดยมุงไปที่ผลประโยชน (Interest)
- แนวโนม (Tendency) จะเปนตัวแสดงใหเห็นถึงแนวโนม หรือพฤติกรรม
ของตัวแสดง (Actor) ทั้งนี้ ในการระบุแนวโนม (Tendency) ทีมวางแผนสามารถที่จะประเมิน
ชวงของการปฏิบัติ (Range of Action) ที่เปนไปได ซึ่งตัวแสดงสามารถที่จะนํามาปฏิบัติ

ทั้งนี้ อาจจะรวมหรือไมรวมอิทธิพลจากภายนอกก็ได

ู
ื
ี


ี
ั
- ศกยภาพ (Potential) ขดความสามารถทมอยแตตน หรอขดความสามารถ
ี
ี
่
ที่สามารถจะพัฒนาการมีปฏิสัมพันธ หรือความสัมพันธของตัวแสดง
- แรงตึงเครียด (Tension) หมายถึง แรงเสียดทาน (Friction) ที่เกิดขึ้นในระบบ
ระหวางตัวแสดง ซึ่งเกิดขึ้นเมื่อผลประโยชนมีความแตกตาง

























๒๐
ภาพแสดงความสัมพันธภายใน Operational Environment

- การกําหนดปญหา (Defi ne Problem) จะเปนขั้นตอนในการระบุตัวแสดง
หรือสถานการณใด ๆ ในสภาวะแวดลอมทางยุทธการ ท่จะมาหยุดการเปล่ยนแปลงจากระบบ
ี
ี
ที่เฝาสังเกตในปจจุบัน (Observed System) ไปยังระบบที่ปรารถนา (Desired System)
ึ
ี
ซ่งในการกําหนดปญหาควรท่จะรวบรวมความเขาใจขอจํากัดของหนวยเหนือ โดยเฉพาะ
ขอจํากัดที่เกี่ยวของกับการนํามาใชกําหนดวิธีการ (Way) และเครื่องมือ (Means) รวมทั้ง
นําการวิเคราะหแรงตึงเครียด (Tension) จากข้นตอนเขาใจสภาพแวดลอมทางยุทธการ
ั
(Understand Operational Environment) มาคิดวิเคราะหในการหาแนวทางรับมือ
ั
้
ึ
ี
ี
รวมทง หาความเส่ยงท่อาจจะเกิดข้น โดยขอแถลงปญหา (Problem Statement)
ี
ควรท่จะบรรยายรายการปจจัยตาง ๆ ของปญหา พ้นท่ท่เกิดแรงตึงเครียด การแขงขัน
ื
ี
ี
และโอกาส และการระบุพ้นท่ท่จะใชในการปฏิบัติการท่จะเปล่ยนสภาวะท่เปนอยในปจจุบัน
ี
ี
ี
ี
ื
ี
ู
ไปสูสภาวะสุดทายที่ฝายเราตองการ กอนที่ขาศึกจะลงมือกระทํากอน ๒๑
- พัฒนาแนวทางการยุทธ (Develop an Operational Approach)
ในข้นตอนดังกลาวจะเปนการแสดงวิสัยทัศนของผบังคับบัญชาวาการปฏิบัติการทางทหาร
ั
ู
ั
ี
ในคร้งน้นจะดําเนินไปในแนวทางใด โดยการแสดงภาพ ควรท่จะตองแสดงใหเห็นถึงแนวทาง
ั
ึ
โดยสมบูรณ ซ่งประกอบดวยตัวแสดง (Actors) การสนับสนุนของหนวยงานตาง ๆ (Support ๒๓
ี
of Agencies) และหนสวน (Partner) ท่จะเขามาเก่ยวของกับการปฏิบัติการในคร้งนั้น ภาพองคประกอบของ Operational Design (Design Elements)
ุ
ั
ี
ี
นอกจากน้ ควรจะตองอธิบายขอจํากัดทางดานยุทธการ (Operational limitations)
ไดแก ขอบังคับ และขอจํากัด (Constraints and Restraint) และอธิบายความเจตนารมณ
ี
เบ้องตน รวมท้ง ความเส่ยงท่ผบังคับบัญชายอมรับได หรือยอมรับไมไดในระหวางปฏิบัต ิ
ู
ี
ื
ั
ี
การ สําหรับการอธิบายแนวทางการยุทธสามารถท่จะอธิบายในลักษณะขอความบรรยาย
หรือภาพกราฟฟค เชน เสนแนวการยุทธ (Line of operation : LOO) หรือเสนแนวความ
ี
พยายาม (Lines of effort : LOE) และแสดงถึงสภาวะสุดทายท่ตองการ (End State)
วัตถุประสงค (Objectives) เปนตน ๒๒
กลาวโดยสรุปสําหรับคําถามขอ ๕ กระบวนการ Operational Design
ั
ประกอบดวย ๔ ข้นตอน ไดแก การเขาใจทิศทางการปฏิบัติการในระดับยุทธการ
เขาใจสภาพแวดลอมทางยุทธการ การกําหนดปญหา และพัฒนาแนวทางการยุทธ
ซึ่งกระบวนการ Operational Design เปรียบเสมือนเปนแนวคิดในภาพรวม กอนที่จะมา
เปนกระบวนการวางแผนทางทหาร และกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการ
ดานขาวกรอง ซึ่งการที่นักวางแผนเขาใจกระบวนการ Operational Design จะชวยทําให
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
40 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ี
ั
ี
เขาใจท่มาของแนวคิดในแตละข้นตอนท่สําคัญของกระบวนการวางแผนทางทหาร และ
กระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรองไดชัดเจนยิ่งขึ้น
ี
๖. Operational Design มีองคประกอบท่สําคัญอะไรบาง และมีประโยชน 
ตอนักวางแผนอยางไร?

























ภาพองคประกอบของ Operational Design (Design Elements) ๒๓

องคประกอบของ Operational Design (Design Elements) ไดถูกกําหนด
แตกตางกันออกไปตามประเภทของบรรณสารในตางประเทศ และราง อทร.๘๓๐๗
ี
ี
ิ

็

ุ
่
ี

็
อยางไรกตาม หากพจารณาเปรยบเทยบจากทกบรรณสารตามทไดกลาวมา จะเหนไดวา 
องคประกอบของ Operational Design ท่สําคัญ และทุกบรรณสารไดกลาวถึง ประกอบ
ี

ดวย สภาวะสุดทายที่ตองการ (End state) วัตถุประสงค (Objective) ผลกระทบ (Effect)
ี
จุดศูนยดุล (COG) สภาวะท่ตองการทางการรบ (Decisive Point : DP) และเสนแนว
๒๓
การยุทธ (Line of operations)
ั
ี
ท้งน้ องคประกอบของ Operational Design มีประโยชนท่สําคัญ กลาวคือ
ี
ี
ั
ื
ื
สามารถนําไปประยุกตใชเปนเคร่องมือเพ่อสรางผลผลิตท่สําคัญตามข้นตอนตาง ๆ
ี
ของกระบวนการวางแผนทางทหารได ดวยเหตุดังกลาว นักวางแผนจึงควรท่จะตองทําความ
เขาใจความหมายของแตละองคประกอบ (โดยเฉพาะองคประกอบที่สําคัญ) แนวทางการนํา
ั
ี
ไปใช รวมท้ง ขอจํากัดตาง ๆ ท่เปนไปตามหลักการ เพ่อใหสามารถนํามาประยุกตใชใน
ื
กระบวนการวางแผนทางทหารไดอยางถูกตอง ชัดเจน และเปนไปตามหลักตรรกะ
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 41

๗. พ้นฐานของ Operational Art และ Operational Design มีความสําคัญอยางไร
ื
ตอการวางแผนตามกระบวนการวางแผนทางทหาร และกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอม
ทางยุทธการดานขาวกรองของกองทัพเรือไทยใชในปจจุบัน?

การวางแผนทางทหารของกองทัพเรือไทยในปจจุบันไดใชกระบวนการวางแผน
ทางทหาร โดยอางอิงตามราง อทร.๘๓๐๗ การวางแผนทางทหาร โดยเอกสารดังกลาวมีท่มา
ี
จากบรรณสารตางชาติหลายฉบับ ประกอบดวย NWC 4111H NWP 5-01 Joint Military

Appreciation Process (ADFP 5.0.1) และ Campaign Planning Handbook ซึ่งเนื้อหา
ั

้
ภายในประกอบดวย กระบวนการวางแผนทางทหาร ๗ ขนตอน และกระบวนการเตรียม
สภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง ๔ ข้นตอน รายละเอียดตามภาพกระบวนการ
ั
๒๕
วางแผนทางทหาร

































ภาพกระบวนการวางแผนทางทหาร และการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง





¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
42 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ั
ุ

ิ
ิ
ิ


ึ
่
ั
ซงในการวางแผนทางทหารตามกระบวนการดงกลาว โดยมงหวงใหเกดประสทธผล
และใหการใชกําลังทหารเปนไปตามวัตถุประสงคของการปฏิบัติการ ฝายเสนาธิการจําเปน
ื
ี
ี
ท่จะตองประยุกตใชพ้นฐานและองคประกอบของ Operational Art ท่มีความเปนศิลปะ
มากกวาวิทยาศาสตร ในทุกขั้นตอนของกระบวนการวางแผนทางทหาร เพื่อใหการวางแผน
ดําเนินไปอยางเช่อมโยง ตัวอยางท่สําคัญในการประยุกตใช Operational Art ในกระบวนการ
ื
ี
วางแผนทางทหาร ตามราง อทร.๘๓๐๗ เชน การใชศิลปะ ควบคูกับหลักการในการกําหนด
วัตถุประสงคในระดับยุทธการท่สอดคลองกับวัตถุประสงคในระดับยุทธศาสตร การวิเคราะห 
ี
ั
ี
หนาท่ในระดับยุทธการ (Operational Function) ท่สัมพันธกับการปฏิบัติการน้น ๆ
ี
การระบุจุดศูนยดุล และวิเคราะหจุดศูนยดุลใหเปนไปตามหลักตรรกะ รวมทั้งการประยุกต
ใชศิลปะ ความชํานาญ และประสบการณของฝายเสนาธิการ เพ่อวิเคราะหองคประกอบ
ื
ตาง ๆ ในแตละขั้นตอนของกระบวนการวางแผนทางทหาร จนไดผลผลิตเปนแนวความคิด
ี
ในระดับยุทธการ (Ways) ท่มีความเช่อมโยงกับวัตถุประสงค (Objective) และกําลังรบ
ื
ื

ํ
ั
้
้
(Means) นอกจากน พนฐานและองคประกอบของ Operational Art ยงสามารถนามา
ี
ประยุกตใชในกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง โดยเฉพาะ
การใชปจจัยในระดับยุทธการ (Operational Factor) เรื่อง เวลา พื้นที่ และกําลัง ในการ
วิเคราะหผลกระทบของสภาพแวดลอมตอกําลังฝายเราและฝายขาศึก โดยผลผลิต
ี
ของปจจัยเร่อง เวลา พ้นท่ และกําลัง เสนาธิการฝายขาวกรอง สามารถนํามาประยุกต 
ื
ื
และวิเคราะหเปนแนวทางปฏิบัติฝายตรงขามที่มีความเปนไปได สอดคลองกับหลักเหตุผล และ
สอดคลองกับวัตถุประสงคของการใชกําลังของฝายตรงขาม จากท่กลาวมาจะเห็นไดวา
ี
พ้นฐานของ Operational Art จะอยในทกข้นตอนของกระบวนการวางแผนทางทหาร
ู
ื
ุ
ั

และกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรองอยางที่ไมสามารถ


แยกออกจากกันได
ึ
ื
สําหรับพ้นฐานของ Operational Design ซ่งมีแนวคิดท่สําคัญ ไดแก กระบวนการ
ี
Operational Design (Design Methodology) และองคประกอบของ Operational
ั
Design โดยกระบวนการ Operational Design จะเปนแนวทางในภาพรวมของข้นตอน
ท่สําคัญในการกระบวนการวางแผนทางทหาร และกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอม
ี
ี
ทางยุทธการดานขาวกรอง ในขณะท่องคประกอบ Operational Design สามารถนํามา
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 43

ประยุกตใชเปนเคร่องมือในการวิเคราะหหรือแสดงภาพแนวทางการปฏิบัติท่เปนผลผลิต
ื
ี
ี
ื
ึ
ิ
ั
ใหมีความชัดเจน ท้งน้เพ่อชวยใหเขาใจไดดีย่งข้น สามารถอธิบายความสัมพันธระหวาง
ั
กระบวนการ Operational Design และองคประกอบ Operational Design กบกระบวนการ
วางแผนทางทหาร และการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง ตามราง อทร.๘๓๐๗
ั
โดยใชกระบวนการ Operational Design ๔ ข้นตอน มาเปนกรอบในการอธิบายความ
สัมพันธได ดังตอไปนี้
ขั้นตอนที่ ๑ การเขาใจทิศทางการปฏิบัติการในระดับยุทธการ (Understand
ึ
The Operational Direction) ซ่งจะกลาวถึงการทําความเขาใจคําแนะนํา หรือคําส่ง ั
การจากหนวยเหนือ จะสัมพันธกับกระบวนการวางแผนทางทหารตามราง อทร.๘๓๐๗
ี
ั
้
ั
ี
ในขนตอนท่ ๑ การกําหนดกรอบการปฏิบัติเบ้องตน และข้นตอนท่ ๒ การวิเคราะหภารกิจ
ื

ี
่
เฉพาะในสวนทเปนการพิจารณาคําแนะนําเบื้องตนของหนวยเหนือ
ขั้นตอนที่ ๒ เขาใจสภาพแวดลอมทางยุทธการ (Understand Operational
Environment) เปนการระบุ และวิเคราะหสภาพแวดลอมในพ้นท่ท่จะมีการปฏิบัติการ
ื
ี
ี
ทางทหาร เพ่อใหเขาใจและทราบผลกระทบตอการปฏิบัติการ ท้งในสวนท่เปนกายภาพ
ั
ี
ื
และมิใชกายภาพ โดยพิจารณาในรูปของระบบและโหนด และหาผลกระทบท่จะเกิด
ี
ตอการปฏิบัติการ รวมท้งการพิจารณาตัวแสดงตาง ๆ และแนวโนมในการเลือกแนวทาง
ั
การปฏิบัติ โดยคํานึงถึงศักยภาพของแตละตัวแสดง รวมท้งพิจารณาแรงเสียดทาน
ั
ี
ั
ั
ระหวางตัวแสดงในระบบ ซ่งในข้นตอนดังกลาวสวนใหญจะสัมพันธกับข้นตอนท่ ๑
ึ
ี
การระบุสภาพแวดลอมทางยุทธการ และข้นตอนท่ ๒ อธิบายผลกระทบสภาพแวดลอม
ั
ทางยุทธการ ของกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง ตามราง
ื
อทร.๘๓๐๗ ซ่งมงเนนในการสรางความเขาใจสภาพแวดลอมท่สําคัญในพ้นท่ปฏิบัติการ
ี
ี
ุ
ึ
ั
ื
รวมท้งวิเคราะหผลกระทบจากสภาพแวดลอมในพ้นท่ดังกลาวตอกําลังฝายเรา
ี
และฝายขาศึก
ขั้นตอนที่ ๓ การกําหนดปญหา (Defi ne Problem) จะเปนขั้นตอนในการ
ระบุภัยคุกคาม หรือสถานการณใด ๆ ในสภาวะแวดลอมทางยุทธการที่จะมาเปนอุปสรรค
ี
ี
ตอการเปล่ยนแปลงจากระบบท่เฝาสังเกตในปจจุบัน (Observed System) ไปยังระบบ
ที่ปรารถนา (Desired System) รวมทั้งปจจัยตาง ๆ ของปญหา พื้นที่ที่เกิดแรงตึงเครียด
(แรงเสียดทาน) การแขงขัน และโอกาส ซ่งในข้นตอนดังกลาว การระบุภัยคุกคาม
ึ
ั
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
44 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ


ั
ั

่
ื

ี
้
ั
และพนท จะสมพนธกบกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง
ี
ั
ตามราง อทร.๘๓๐๗ ในข้นท่ ๑ การระบุสภาพแวดลอมทางยุทธการ ในหัวขอกําหนดขอบเขต
ภัยคุกคาม สําหรับการวิเคราะหปจจัยตาง ๆ ของปญหาหรือภัยคุกคาม การแขงขัน
้
ั

ี
ู


ึ
่
และโอกาส จะเปนการวิเคราะหซงกระจายอยในสวนตาง ๆ ของข้นตอนท่ ๒ - ๔ ทงน ี ้
ั

ั
้

ี
ํ
อาจจะกลาวไดวาการกาหนดปญหามความสมพนธกบในทก ๆ ขนตอนของกระบวนการ
ั


ั

ั
ุ
เตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง ตามราง อทร.๘๓๐๗
ี
ั
ข้นตอนท่ ๔ พัฒนาแนวทางการยุทธ (Develop an Operational Approach)
ู
จะเปนการแสดงวิสัยทัศนของผบังคับบัญชาวาการปฏิบัติการทางทหารในคร้งน้นจะ
ั
ั
ํ
ิ
ั
ดาเนนไปในแนวทางใด ซ่งในข้นตอนดังกลาวจะสัมพันธกับกระบวนการวางแผนทางทหาร
ึ
ั

ี
ตามราง อทร.๘๓๐๗ ในข้นตอนท่ ๒ การวิเคราะหภารกิจ โดยเฉพาะในหัวขอการกําหนดภารกิจ
่
ึ
ั

ิ
ั
ิ

ั
ั
ิ


ู

้
ื
และเจตนารมณผบงคบบญชา ซงจะเปนตวแสดงวสยทศนของการปฏบตการในเบองตน
ั
ั
ั
ั
รวมท้ง สัมพันธกับข้นตอนท่ ๓ การกําหนดหนทางปฏิบัติของหนวย ท่เปนการอธิบายแนวทาง
ี
ั
ี
ั
การปฏิบัติการโดยใชภาพอธิบายเปนสวนใหญ โดยในข้นตอนดังกลาว จะนําองคประกอบ
ี
ของ Operational Design (Design Elements) ท่สําคัญมาชวยในการวิเคราะห เชน
การนําแนวคิดเร่องผลกระทบ (Effect) มาวิเคราะหเพ่อกําหนดสภาวะช้ขาดทางการรบ
ื
ี
ื
(Decisive Point) รวมทั้งแสดงภาพแนวทางการปฏิบัติการที่มีการลงรายละเอียด ในรูปแบบ
ี
ของเสนแนวการยุทธ (Line of Operations) ท่ประกอบไปดวยการรอยเรียงของสภาวะ
ชี้ขาดทางการรบ (Decisive Point) ตามเฟส (Phase) ตาง ๆ ไปจนไปถึงจุดศูนยดุล (COG)
และสภาวะสุดทายที่ตองการ (End State)
กลาวโดยสรุปสําหรับคําถามขอ ๗ พนฐาน Operational Art โดยเฉพาะ
้
ื
ั
องคประกอบของ Operational Art ท้ง ๙ องคประกอบ จะถูกนําไปประยุกตใชภายใต 
ั
ศิลปะ และความชํานาญในทุกข้นตอนของกระบวนการวางแผนทางทหาร และกระบวนการ
ื
เตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง เพ่อใหการวางแผนเปนไปอยางเช่อมโยง
ื
ระหวางวัตถุประสงค วิธีการ และเครื่องมือ โดยที่พื้นฐาน Operational Design ที่สําคัญ
ไดแก กระบวนการ Operational Design (Design Methodology) จะเปนแนวทาง
ี
ั
ในภาพรวมของข้นตอนท่สําคัญในการกระบวนการวางแผนทางทหาร โดยเฉพาะ
ในข้นตอนท่ ๑ การกําหนดกรอบการปฏิบัติเบ้องตน จนถึงข้นตอนท่ ๓ การกําหนด
ี
ั
ี
ื
ั
หนทางปฏิบัติของหนวย และในทุกข้นตอนของกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอม
ั
ทางยุทธการดานขาวกรอง ในขณะท่องคประกอบ Operational Design จะถูกไปใช 
ี
¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 45

เปนเคร่องมือในการวิเคราะหหรือแสดงรายละเอียดภาพแนวทางการปฏิบัติท่เปน
ื
ี
่
ี
ื
ั
ํ
ิ
ผลผลตทสาคญใหมีความชัดเจน ดวยความสัมพันธดังกลาว การเขาใจพ้นฐานของ
Operational Art และ Operational Design จึงมีความสําคัญตอการวางแผน
ตามกระบวนการการวางแผนของกองทัพเรือ และกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอม
ทางยุทธการดานขาวกรองในปจจุบัน
































ภาพความสัมพันธของ Operational Art และ Operational Design กับกระบวนการ
วางแผนทางทหาร และการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรอง ตาม ราง อทร.๘๓๐๗ ๒๗












¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
46 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ

ื
บทสรุป Operational Art และ Operational Design เปนพ้นฐาน
ี
ั
ู
ท่อยในข้นตอนตาง ๆ ของกระบวนการวางแผนทางทหาร และการเตรียม

สภาพแวดลอมทางยทธการดานขาวกรอง ตามเอกสาร ราง อทร.๘๓๐๗


ุ
ิ
ั
ี
ตามท่ไดกลาวมา อยางไมสามารถแยกออกจากกนได รวมท้งเปนส่งท่ชวย
ี
ั
ใหผูบังคับบัญชา หรือฝายเสนาธิการสามารถวางแผน ตัดสินใจ และกําหนด
แนวทางการใชกําลังทหารอยางมีศิลปะ และความชํานาญภายใตสภาวะ
ี
ื
แวดลอมของการปฏิบัติการท่มีความซับซอนไดอยางมีหลักตรรกะ เช่อมโยง
ระหวางวัตถุประสงคของการปฏิบัติการ (Ends) แนวทางการใชกําลัง (Ways)
และกําลังรบ (Means) รวมท้งสามารถบรรลุวัตถุประสงคในระดับยุทธศาสตร 
ั
่
ํ
ี
ี

่
ไดตามทกาหนด โดยมการแสดงภาพแนวทางการใชกาลงทมความชดเจน
ั
ี
ํ

ี
ั
จากความสําคัญตามที่ไดกลาวมา จึงสามารถสรุปไดตามหัวขอของบทความ
ื
ในคร้งน้วาพ้นฐานของ Operational Art และ Operational Design
ั
ี

เปนสงท่มีความสาคัญตอการวางแผนตามกระบวนการวางแผนทางทหาร

ํ
่
ิ
ี
และกระบวนการเตรียมสภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรองของ
กองทัพเรือไทย ดวยความสําคัญดังกลาว ผบังคับบัญชา และฝายเสนาธิการ
ู
ท่เก่ยวของกับการฝก หรือการปฏิบัติการตางๆ ของกองทัพเรือท่จะตองวางแผน
ี
ี
ี
และตัดสินใจ โดยใชกระบวนการวางแผนทางทหาร และกระบวนการเตรียม
สภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรองของกองทัพเรือไทย ตามเอกสาร
ราง อทร.๘๓๐๗ จึงมีความจําเปนท่จะตองทําความเขาใจพ้นฐานของ
ี
ื
Operational Art และ Operational Design ใหไดอยางทองแท ไมใช 
ทําความเขาใจเฉพาะหลักการตามขั้นตอนตาง ๆ ของกระบวนการดังกลาว
ื
ั
ั
ี
เพียงเทาน้น ท้งน้ เพ่อใหการวางแผนในการปฏิบัติการ และการเตรียม
ุ
สภาพแวดลอมทางยุทธการดานขาวกรองเปนไปตามความมงหมาย
และสามารถบรรลุวัตถุประสงคของการปฏิบัติการในระดับตาง ๆ ของกองทัพ
เรอไดอยางมีประสิทธิภาพ
ื

¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ 47

เอกสารอางอิง


๑ Lt. Col. Wilson C. Blythe Jr., U.S. Army. Historical Perspectives Operational Art :
Military Review 2018, p.39-40
๒ Milan N. Vego., Joint Operational Warfare: Theory and Practice, p. I-24
๓ US Army, FM 5-0 (2010), p.2-4
๔ US Joint Chief of Staff, JP 5-0 Joint Planning, p.GL-12
๕ Milan Vego, Joint Operational Warfare Theory and Practice, p.ii-3-ii-4
๖ Ibid, p.III-60
๗ Ibid, p.VII-4
๘ อทร.๘๐๐๔ หลักการและทฤษฎีการทําสงคราม พ.ศ.๒๕๔๓, หนา ๑๖๑ - ๑๖๒
๙ Michael Howard and Peter Paret, ON WAR, p.595
๑๐ Critical Vulnerability (CV) คือ องคประกอบของความตองการวิกฤติท่มีความออนแอ
ี
หรือสามารถทําใหออนแอได / ราง อทร.๘๓๐๗
๑๑ Steven D. Kornatz, Joint Force Quarterly 82 (3rd Quarter, July 2016) The Primacy
of COG Planning: Getting Back to Basics, p.94-96
๑๒ Ibid, Joint Operational Warfare Theory and Practice, p.XIV14-XIV-15
๑๓ Ibid, p.XIV-12
๑๔ Ibid, p.XIV-4
๑๕ Ibid, p.VII-3
๑๖ U.S.Navy, NWP 5-01 Navy Planning Edition 2013, p.D-2
๑๗ Ibid, p.D-3
๑๘ Ibid, p.D-4
๑๙ Ibid, p.D-4
๒๐ Ibid, p.D-6
๒๑ Ibid, p.D-8
๒๒ Ibid, p.D-9
๒๓ US. Army Planner Hand book/ JP 5-01/ A.D.F.P 5.0.1 AL2/ Joint Operation/ราง
อทร.๘๓๐๗
๒๔ Ibid
๒๕ ราง อทร.๘๓๐๗ การวางแผนทางทหาร แกไข ป พ.ศ.๒๕๖๒, หนา ๑
๒๖ Ibid, หนา ๑ - ๓
๒๗ Ibid.






¹ÒÇÔ¡Ò¸Ô»˜µÂÊÒÃ
48 ¤Åѧ»˜ÞÞÒ ¾Ñ²¹Ò¼ÙŒ¹íÒ