36 กลยุทธ์ในสามก๊ก เพื่อการบริหาร และโคลงสี่สุภาพดัดแปลง

36 กลยุทธ์ในสามก๊ก เพือ่ การบริหาร

และโคลงสส่ี ุภาพดดั แปลง

ไวกณู ฐ์ สตี ลพฤกษ์

สารบัญ หน้า
5
บทนา
กลยทุ ธ์ชนะศกึ (Winning Stratagems) 12
20
ปดิ ฟา้ ขา้ มทะเล 29
ลอ้ มเวยช่วยจ้าว 35
ยมื ดาบฆา่ คน 43
รอซายามเปลยี 50
ตชี งิ ตามไฟ
ส่งเสยี งบูรพาฝา่ ตีประจมิ

กลยทุ ธเ์ ผชญิ ศกึ (Enemy Dealing Stratagems)

มใี นไมม่ ี 59

ลอบตเี ฉินชาง 69

ดูไฟชายฝั่ง 77

ซอ่ นดาบในรอยยิม 86

หลตี่ ายแทนถาว 93

จูงแพะตดิ มือ 101

สารบญั หนา้

กลยทุ ธเ์ ขา้ ตี (Attacking Stratagems) 110
ตีหญ้าใหง้ ูตนื่ 118
ยืมซากคนื ชีพ 129
ล่อเสอื ออกจากถา 137
แสร้งปล่อยเพ่ือจับ 146
โยนกระเบอื งลอ่ หยก 155
จบั โจรเอาหัวโจก
164
กลยุทธต์ ดิ พัน (Chaos Stratagems) 172
ถอนฟืนใต้กระทะ 179
กวนนาจบั ปลา 186
จกั จ่ันลอกคราบ 194
ปดิ ประตูจับโจร 205
คบไกลตีใกล้
ยืมทางพรางกลกล

สารบญั หนา้

กลยทุ ธร์ ว่ มรบ (Proximate Stratagems) 213
ลักข่ือเปลีย่ นเสา 224
ชตี ้นหม่อนดา่ ต้นไหว 234
แสร้งทาบอแต่ไม่บา้ 242
ขึนบา้ นชกั บนั ได 251
ต้นไมผ้ ลิดอก 259
สลบั แขกเป็นเจ้าบา้ น
268
กลยุทธ์ยามพา่ ย (Defeat Stratagems) 277
กลสาวงาม เตียวเสียน 286
อบุ ายเปิดเมอื งรา้ ง 296
ซอ้ นแผนไส้ศกึ 304
ทนทุกข์กาย 313
หว่ งโซ่สงคราม
หนคี อื ยอดกลยทุ ธ์

๓๖ กลยทุ ธ์ในสามกก๊ เพอื่ การบรหิ าร
และโคลงสี่สุภาพดัดแปลง (บทนา)

5

ตาราพชิ ยั สงคราม ซนุ วู ๑๓ บท กล่าวไวว้ า่
"การบัญชาทัพชนั เอกคือชนะด้วยอุบาย รองลงมาคือชนะ
ด้วยการทูต รองลงมาอีกคือชนะด้วยการรบ"

6

กลศกึ สาคัญและเปน็ มาตรฐานของการทาสงครามสามก๊กในแต่ละ
ครัง สามารถแบง่ เป็น ๖ หมวดกลยุทธห์ ลัก และจาแนกออกเป็น
กลยอ่ ยๆ อยา่ งละ ๖ กลยุทธ์ย่อย

รวมเป็น ๓๖ กลยทุ ธ์ ดังนี

 กลยุทธ์ชนะศกึ (Winning Stratagems)

 กลยทุ ธเ์ ผชญิ ศกึ (Enemy Dealing Stratagems)

 กลยุทธ์เขา้ ตี (Attacking Stratagems)

 กลยทุ ธ์ติดพัน (Chaos Stratagems)

 กลยุทธร์ ่วมรบ (Proximate Stratagems)

 กลยุทธย์ ามพ่าย (Defeat Stratagems) 7

ทงั ๓๖ กลยทุ ธน์ ี สามารถผูกโยงในแงก่ ารบริหารได้ ซ่ึงจะได้
นามาเล่าสู่กนั ฟงั ทีละกลยุทธต์ อ่ ไป
อนงึ่ การนากลยุทธ์ต่างๆ มารจนาเปน็ โคลงสส่ี ุภาพดว้ ยนัน ก็มี
ประสงคจ์ ะใหไ้ ดอ้ รรถรสเป็นประการแรก และใหไ้ ดเ้ หน็ แกน่ สาร
ใจความสาคัญ ทาให้ลกึ ซึง รวมถึงทาใหจ้ ดจางา่ ย จนสามารถ
นาไปประยุกตห์ รอื นกึ ถึงแลว้ นาไปใช้ไดท้ ันทว่ งที
การนาไปใช้อย่างต่อเนื่องยอ่ มไดป้ ระโยชน์ในเบืองต้น รวมถึงได้
เกิดการฝกึ ฝนตลอดเวลา ยอ่ มทาใหเ้ กิดความชา่ ชอง จนสามารถ
พลกิ แพลง ซึง่ จะทาใหเ้ กง่ กาจ และไดป้ ระโยชน์มากขึนไปอีก

8

ในโลกปจั จบุ ัน ทีม่ กี ารแขง่ ขันกนั อย่างรุนแรงนัน ผู้ที่แขง็ แกร่ง
รวดเรว็ ย่อมไดเ้ ปรียบเป็นอยา่ งมาก

ผู้ท่แี ข็งแกร่ง หมายถึง ผู้ที่มคี วามรู้ ความสามารถ มขี อ้ มูล รู้จกั
นามาใช้ให้เปน็ ประโยชน์

ผูท้ ีร่ วดเร็ว หมายถงึ ผูท้ ีม่ องสถานการณ์ตา่ งๆ ได้อยา่ งชัดแจง้
ทนั การณ์ รูจ้ ักพนิ จิ พิเคราะหข์ ้อมูล รูจ้ กั การประยุกตใ์ ช้
มคี วามสามารถนาสง่ิ รอบตวั มาใช้ให้เป็นประโยชน์

ผูท้ ี่รู้จักเตรียมการ เตรียมตัว มาก่อน เพอื่ จะสามารถนาความรู้
ตา่ งๆ มาใช้ได้อยา่ งทนั ท่วงที เราตอ้ งเปน็ ผูท้ ่ีมคี วามพรอ้ ม ถ้าไม่
เตรียมพร้อม ไมม่ ีความพร้อม เมือ่ ปญั หาต่างๆ ประดงั กันเข้ามา
ก็ไมส่ ามารถรับมือไดอ้ ย่างมีประสทิ ธิภาพ

9

การศึกษา ๓๖ กลยทุ ธน์ ี แม้จะอ้างองิ มาจากการทาสงครามใน
พงศาวดาร สามก๊ก เปน็ หลกั แตเ่ มอ่ื ถูกมาผูกเขา้ กับหลักการ
บริหารงาน ก็สามารถนาไปใช้ให้เปน็ ประโยชน์ได้ไมน่ ้อย
ความรู้หรือภูมปิ ัญญาโบราณนี ยงั ทันสมัย ลึกซึง มีคุณคา่ ไม่
เสือ่ มคลาย ตราบใดการบริหารงาน ไมพ่ ้นเปน็ เรอื่ งการบรหิ าร
คนไปในตัว ตราบนัน ๓๖ กลยุทธน์ กี ็ยังมีมนต์ขลังอยู่เสมอ
จะกี่รอ้ ยกี่พนั ปี คนกไ็ มเ่ คยเปลยี่ น

10

[ ] โคลงสีส่ ภุ าพดัดแปลง

๓๖ กลยทุ ธส์ ามก๊ก เพอื่ การบริหาร

๓๖ กลยุทธ์ใช้ ในงาน
บรหิ ารจัดการ เหมาะแท้
มีประโยชน์กลา่ วขาน ไปท่ัว
จะชนะพ่ายแพ้ อยูด่ ว้ ย อุบาย

พิรุณกลางราตรี
๑๙ เมษายน ๒๕๖๔

11

กลยทุ ธ์ที่ ๑ : ปดิ ฟ้าข้ามทะเล

๓๖ กลยทุ ธใ์ นสามก๊ก เพื่อการบรหิ าร
และโคลงส่สี ุภาพดดั แปลง

 กลยทุ ธ์ชนะศกึ (Winning Stratagems)

12

กลยทุ ธป์ ดิ ฟา้ ข้ามทะเล หรือ หมานเทยี นกว้อไห่

(Deceive the heavens to cross the ocean, 瞒天过海)

กลยุทธ์นีมคี วามหมายวา่ สง่ิ ทีต่ นคิดว่าได้ตระเตรียมไวอ้ ย่างพรอ้ ม
มูลแล้ว ก็มักจะมึนชาและประมาทศัตรูได้งา่ ย สิง่ ท่พี บเหน็ อยูเ่ สมอ
ในยามปกติกไ็ มเ่ กิดความสงสัยอีกต่อไป

ทีว่ า่ “มืดอยู่ในสว่าง ไมเ่ ห็นอยูต่ รงขา้ มสวา่ ง” ก็คือกลอบุ ายแจง้ มี
อุบายลบั
อบุ ายลับจะปรากฏเป็นจรงิ ขึนในอบุ ายแจ้งนนั เอง

“สว่าง" คอื เปดิ เผย แจ้งชดั
“มดื " คือแฝงเรน้ ปกปดิ

ความหมายของคาว่า “สวา่ ง มดื ” ก็คอื ในรูปแบบทเี่ ปดิ เผยอยา่ ง
ที่สดุ แฝงเรน้ ไว้ดว้ ยเนอื หาทีป่ ิดลับทสี่ ดุ

13

การใชอ้ ุบายประสานกันทังมดื และสวา่ ง ยอมเปน็ กลยทุ ธอ์ นั เปน็
ปกติวสิ ัยของคูต่ อ่ สู้ ในการสปั ระยทุ ธห์ าห่ันซึ่งกนั และกนั
ท่ีกลยุทธน์ ีชื่อ “ ปิดฟา้ ข้ามทะเล ” ก็คอื การสร้างภาพลวงฝ่าข้าม
ทะเลไปโดยไมใ่ ห้ฝา่ ยตรงขา้ มรู้เนอื รู้ตัว
เมอื่ ใชใ้ นดา้ นการทหาร มิได้หมายถงึ การขา้ มทะเลดว้ ยการปกปิด
เปน็ เฉพาะ แต่หมายถงึ วา่ เม่ือสองประเทศรบกนั ฝา่ ยหน่ึงใชก้ ลยุทธ์
สรา้ งภาพลวงขนึ ปกปดิ ความจริง มนึ ชาฝ่ายตรงข้าม นีก็คือกลยทุ ธ์
ใชก้ ารพรางตามาปกปดิ จดุ ประสงค์ของตนมิให้ฝ่ายตรงข้ามพบเห็น
ไดง้ ่าย เพอ่ื บรรลภุ าระหน้าทีท่ ี่ได้กาหนดไว้อยา่ งหนึง่

14

กลยทุ ธ์นสี รุปได้ว่า “สาหรับเร่อื งที่มคี วามเคยชิน มนษุ ยเ์ รามักจะ
ปล่อยปละละเลยต่อการระมดั ระวัง มไิ ด้ปอ้ งกันให้เข้มงวดกวดขนั ”
ตัวอย่างการนาเอากลยทุ ธป์ ิดฟา้ ขา้ มทะเลไปใชไ้ ดแ้ ก่
- ลบิ อง ท่ีลอบบกุ เข้าโจมตีเกงจวิ๋ โดยที่ กวนอู ไมร่ ูต้ ัวแมแ้ ตน่ อ้ ย
- โจโฉ อนุ่ สรุ าวา่ ด้วยวรี บรุ ษุ เลา่ ป่ี แสร้งขีขลาดกลัวเสียงฟ้ารอ้ ง
- ขงเบง้ อาศยั คนื เดอื นมืดลวง โจโฉ โจโฉ ถูกลวงเสียลูก
เกาทณั ฑ์เป็นแสน

เทพเจา้ กวนอู เสียเมืองเกงจิ๋ว และพา่ ยแพด้ ว้ ยกลปิ ดฟ้าขา้ มทะเล

15

[ ] ในแงก่ ารบริหาร

คนสว่ นใหญ่ มักคิดว่าตนเองทาดที ่ีสุดแล้ว จงึ มักไมค่ ่อยฟงั หรอื ใส่
ใจกบั การทัดทานหรือทกั ทวงจากผูอ้ ่นื เขา้ ข่ายตงั ตนอยู่ในความ
ประมาท คดิ วา่ ตนเองดแี ล้วเกง่ แลว้ เปน็ ประเภทคน "ตดิ เก่ง" และ
"ติดดี" ตอ้ งพึงระวงั

เราสามารถพจิ ารณาแยกเปน็ 2 ส่วน คือ

1. มองทีต่ ัวเราเอง หรือ พวกเราเอง

การมองทีต่ วั เอง หรือพวกเราเอง ตัวผูใ้ ตบ้ งั คับบญั ชา พันธมิตร
เพื่อให้เหน็ จดุ ออ่ น เรื่องความประมาท ทอี่ าจจะเกดิ ขึนกับเรา หรือ
พวกเราเอง ต้องปอ้ งกนั และ แก้ไข

16

ในยุคถงั ไทจ่ งฮอ่ งเต้ ไดแ้ ต่งตังให้ เว่ยเจงิ เปน็ อคั รมหาเสนาบดี
ฝา่ ยคา้ น มหี น้าท่ีตรวจสอบ คดั คา้ น นโยบาย ราชโองการต่างๆ
ที่นาไปใช้บรกิ ารราชการแผน่ ดนิ เร่ืองใดกต็ ามถ้าผา่ นเวย่ เจงิ ได้
ถงั ไทจ่ งฮอ่ งเตท้ รงตรัสว่า ตอ้ งมปี ระโยชน์ตอ่ อาณาประชาราษฎร์
อย่างแนน่ อน

2. มองไปที่ฝา่ ยตรงข้าม
หรือมองไปทฝ่ี ่ายตรงขา้ ม เช่น คูแ่ ขง่ พนั ธมติ รของค่แู ข่ง เพอ่ื ให้ใช้
จดุ อ่อนนใี หเ้ ป็นประโยชนแ์ กเ่ ราเอง

17

[ ] โคลงสสี่ ภุ าพดดั แปลง

มองท่ตี ัวเราเอง หรือ พวกเราเอง เพอ่ื ตกั เตอื นตวั เอง

ปดิ ฟ้าข้ามทะเล

ปดิ ตาหูห่อนรู้ แจง้ ใด
ฟ้า มืดกลบั มองใส แจ่มจ้า
ข้าม คาทดั ทานใน ความสัตย์
ทะเล คลั่งตรงหน้า พลาดพลัง เรอื จม

คนที่ประมาทดว้ ย ถอื ดี
บเ่ ช่ือในวจี ทกั ทว้ ง
เมินคาทดั ทานมี คุณคา่
ยอ่ มตกสู่ในหว้ ง ยากพน้ ปราชยั

18

มองไปทีฝ่ ่ายตรงขา้ ม เพอ่ื ใหไ้ ดเ้ ปรยี บ

ปดิ ฟ้าข้ามทะเล

ปิด มดื สวา่ งย้อน เปิดพลัน
ฟ้า แจม่ แฝงมดื อนั หมกไว้
ข้าม สาระด่วนดัน สรุป
ทะเล ฝ่าสาเรจ็ ไร้ อื่นผู้ ตามทัน

ลวง ศัตรูเร้นซอ่ น แยบยล
สว่าง แฝงมืดกล ยอกย้อน
พราง ปิดเปดิ เผยผล ย้อนยอก
มดื สวา่ งพรางปอ้ น ไล่ต้อน จนมมุ

พริ ุณกลางราตรี
๑๙ เมษายน ๒๕๖๔

19

กลยทุ ธ์ท่ี ๒ : ลอ้ มเวย่ ช่วยเจ้า

๓๖ กลยุทธในสามกก๊ เพ่อื การบรหิ าร
และโคลงสี่สภุ าพดัดแปลง

 กลยุทธ์ชนะศกึ (Winning Stratagems)

20

กลยุทธล์ อ้ มเวยชว่ ยจา้ ว หรอื เหวยเวยจิวจ้าว

(Besiege Wi่ to rescue Zhเo, 围魏救赵)

กลยุทธน์ มี ีความหมายวา่ เม่อื ขา้ ศึกรวมศูนยก์ าลงั พลไว้ ควรจะใช้
กลอบุ ายดงึ แยกข้าศกึ ออกไป ทาให้กาลงั พลกระจัดกระจาย หว่ ง
หนา้ พะวงหลงั ครันแลว้ จึงเข้าโจมตี นกี ็คือ “ศัตรูรวมมสิ ู้ศตั รูแยก”
และตาราพิชัยสงครามในสมัยโบราณ ขนานนามยุทธศาสตร์การสง่
ทหารเข้าบกุ ขา้ ศึกกอ่ นเป็น “ศัตรูแจ้ง” ส่วนยทุ ธศาสตรก์ าราบ
ขา้ ศึกทหี ลงั เป็น “ศัตรูมดื ” ภายในสภาพการณท์ แี่ นน่ อน การบกุ
ขา้ ศึกทหี ลงั ไดเ้ ปรียบกวา่ การส่งทหารเขา้ บกุ ก่อน

กลยุทธ์นีหมายถงึ การใช้ศลิ ปะการตอ่ สูท้ างการทหารที่เรยี กว่า
“ถ้ามาหลายกใ็ ห้แยก ถา้ บุกก็ใหถ้ อย”

21

“การส่งทหารเขา้ บกุ กอ่ นมิสู้ตีโต้ตอบทหี ลงั " นเี ปน็ กลยทุ ธท์ ่ี “เล่ยี ง
แนน่ ตกี ลวง เล่ยี งแข็งตีอ่อน เลืย่ งท่สี งบ ตีทีป่ ัน่ ปว่ น เลย่ี งทีฮ่ ึก
เหิม ตที ย่ี ่อทอ้ ” เพื่อขับขา้ ศกึ และเขา้ บดขยีขา้ ศึกในภายหลังอยา่ ง
หนงึ่

ในตาราพิสงั สงครามซุนวู บทว่าด้วย “จริงลวง”
ได้เขียนไวว้ ่า “เรารวมเป็นหนง่ึ ข้าศกึ แยกเป็นสิบ เราก็มากขา้ ศึก
ก็น้อย”

กลยทุ ธน์ จี ึงสรุปว่า “อยา่ ปะทะกบั ขา้ ศกึ ซง่ึ หนา้ ควรใช้ยุทธวิธี
วกวนท่ีเปน็ ประโยชนแ์ ก่ฝา่ ยตน แบ่งแยกกาลังของข้าศกึ ให้
กระจายเป็นหลายสว่ น แลว้ จงึ พชิ ิตเสยี ”

22

ตวั อยา่ งการนาเอากลยุทธล์ อ้ มเวยช่วยจ้าวไปใชไ้ ด้แก่

ขงเบ้ง ใช้กลล้อมเวยช่วยจ้าว เข้ายดึ เมืองฮันต๋ง

- จูกดั เหลยี ง ที่หลอกให้ โจโฉ นาทพั ไปทาศึกสงครามกบั ซนุ
กวน และนาทัพบุกเขา้ ยึดฮนั ตง๋ จาก โจโฉ มาเป็นของตนได้สาเรจ็
- โจโฉ เปดิ ศึกใหญก่ ับอว้ นเสยี วท่ีกวั ต๋อ ลอบบุกอัวเจา๋ ตที ัพ
อ้วนเสยี ว ยับเยิน

23

[ ] ในแงก่ ารบรหิ าร

นี่คอื กลยทุ ธท์ ีเ่ รียกว่า “แบ่งแยกแล้วปกครอง” พนกั งานหัวโจก ที่
คอยยแุ ยงให้เกดิ ความขด้ แยง้ ในองค์กร ถา้ ปล่อยให้รวมตวั กนั ยง่ิ
มากยง่ิ จดั การยาก หาอบุ ายทีจ่ ะแบง่ แยกหรือทาใหแ้ ตกแยกกนั
การปกครองจะงา่ ยขึน

หรอื อาจจะหมายถงึ การแบง่ งานท่ยี าก เชน่ โครงการใหญ่ๆ เป็น
โครงการยอ่ ย แล้วทาให้สาเรจ็ ทลี ะส่วน อาจจะทาให้สามารถ
ทางานใหญน่ ันได้ง่ายขนึ ดกี ว่าไปทางานทังกอ้ นใหญเ่ ลย

เชน่ การเขียนโปรแกรมขนาดใหญ่ ถา้ สรา้ งเป็นโปรแกรมยอ่ ยๆ
หลาย โปรแกรมกอ่ น แล้วจึงมีโปรแกรมเชอ่ื มการทางานของ
โปรแกรมยอ่ ยให้ทางานสอดคลอ้ งกนั ตามวัตถปุ ระสงคร์ วม จะมี
ประสทิ ธิภาพมากกวา่ เป็นตน้

24

หรือ การขายเพอี่ ครอบครองตลาดในพนื ท่ีตา่ งๆ โดยการแยง่ สว่ น
แบง่ การตลาด ถา้ ไม่เจาะจงพนื ทีเ่ ปน็ พืนทยี่ อ่ ยกอ่ น จะทาใน
ภาพรวมเลย หรอื ครองพืนท่ที งั หมดเลย จะทาได้ยากขนึ มาก
ในเร่อื งงานทใ่ี หต้ วั พวกเราขึนอีกหนอ่ ยคอื การรบั มอื กบั การ
ประท้วงเสาสัญญาณของชมุ ชนในพืนที่ ซึง่ มักมหี วั โจก หรอื กลุ่ม
คนไม่ก่คี น เปน็ แกนนา รวมถึง มี NGO ไปให้ขอ้ มูลที่
คลาดเคลอื่ น เปน็ เร่ืองที่ตอ้ งแกไ้ ขอย่างเปน็ ระบบ โดยอาจจะมี
แนวทางดังนี

25

๑. เราต้องแยกมวลชน คือ ชาวบา้ นในพืนท่ี ออกจากหัวโจกหรอื
NGO เช่นการเข้าไปทากิจกรรมสัมพนั ธใ์ ห้ความรู้ท่ีถูกต้องแก่
ชุมชน รวมถงึ การมคี วามสัมพันธท์ ี่ดตี อ่ ชุมชน เปน็ การแยกกาลงั
ตามกลยทุ ธน์ ี

๒. ส่งบุคลกรหรอื คนของเราฝงั ตัวไปในพนื ที่ คือเปน็ คนทีเ่ ราสง่
เขา้ ไปทาความคุน้ เคยกับชาวบ้านร้านถิ่นในชมุ ชน มกี ารสรา้ ง
ความสมั พันธ์ท่ีดี และท่ีเป็นเปา้ หมายหลักคอื การใหข้ อมูลท่ี
ถูกต้องต่อชมุ ชน

๓. บางพนื ท่เี ราต้องเป็นพนั ธมิตร กับ ผูใ้ หบ้ ริการรายอนื่ ในการ
รับมือรบั การประทว้ งของชุมชน ไมใ่ ห้หัวโจก หรอื NGO มา
แยกกาลังของผู้ให้บริการได้

เรามาดูโคลงสสี่ ภุ าพของกลยุทธน์ กี นั ครับ

26

[ ] โคลงสสี่ ภุ าพดัดแปลง

ลอ้ มเว่ยช่วยเจา้

ล้อม เว่ยหลอกล่อดว้ ย อบุ าย
เว่ย กลบั ทัพมาคลาย ปิดลอ้ ม
ช่วย เจา้ จากศกึ หมาย กลืนถนิ่
เจา้ รอดเพราะตลบออ้ ม เวย่ ให้ พะวง

แยกกาลงั ข้าศกึ

เล่ียงแข็งตอี อ่ น ให้ จงจา
เลย่ี งแน่นตีกลวง ทา เหมาะแท้
แยกข้าศกึ อ่อน กา ลังรบ พุ่งเฮย
จนหมดทางคืน แก้ พา่ ยแพ้ ทีหลงั

27

แบ่งแยกแลว้ ปกครอง

เปรียบการแบง่ แยกแลว้ ปกครอง
บริหารตามครรลอง กลา่ วนนั
รวมตวั ยากสนอง คาสงั่
แบง่ แยกแตกเป็นชนั งา่ ยแท้ เขา้ ถงึ

พริ ุณกลางราตรี
๒๐ เมษายน ๒๕๖๔

28

กลยุทธที่ ๓ : ยมื ดาบฆ่าคน

๓๖ กลยุทธในสามก๊ก เพอื่ การบรหิ าร
และโคลงส่ีสุภาพดดั แปลง

 กลยทุ ธช์ นะศกึ (Winning Stratagems)

29

กลยทุ ธย์ ืมดาบฆ่าคน หรอื เจียเตาซาเหริน

(Kil with a borrowed knife, 借刀杀人)

กลยุทธน์ มี ีความหมายวา่ เมอื่ ศตั รูปรากฏแนช่ ดั แตม่ ิตรยังลังเล
ส่งิ ทีพ่ ึงกระทาก็คือล่อใหพ้ ันธมิตรออกไปปะทะศัตรู

นเี ปน็ กลวธิ อี ยา่ งหนง่ึ ใชค้ วามขดั แยง้ ยมื กาลงั ของคนอน่ื ไป
ทาลายศตั รู เพื่อรักษากาลงั ตนเองไว้ แตก่ ารยืมเชน่ นีจะต้องให้
แนบเนยี น มิฉะนนั แล้วก็ไมอ่ าจทาลายศัตรูได้ กลับอาจถูกศัตรู
ย้อนรอย

กลยทุ ธ์นสี รปุ ว่า เมอ่ื ศตั รูมีทีท่าแจ่มชดั แต่กาลงั ของฝา่ ยเรายังมิ
กลา้ แขง็ ควรจะหาทางอาศยั กาลงั ของพนั ธมติ รไปโจมตีศตั รู
หลกี เลยี่ งการสูญเสียของฝ่ายเรา ด้วยวิธที งั ปวง

30

ตวั อยา่ งการนาเอากลยุทธย์ มื ดาบฆ่าคนไปใช้ไดแ้ ก่

จวิ ยยี่ ืมดาบฆ่าคน

- จวิ ยี่ ที่หลอกให้ โจโฉ ฆา่ ซวั มอ และ เตียวอ๋นุ แม่ทพั เรือ
ของตนเองในคราวศกึ เซ็กเพ็ก จนทาให้ เรือรบ ถูกเผาพ่ายแพ้
ยอ่ ยยับ
- โจโฉ คดิ ยมื ดาบฆ่าคน เล่าเปียว มแี ผนเหนือกวา่
- โจโฉ วางแผนจบั ลโิ ป้ เลา่ ป่ี ยืมดาบ โจโฉ ฆ่า ลโิ ป้

31

[ ] ในแงก่ ารบรหิ าร

บางทคี วามขัดแยง้ ที่เกดิ ขนึ หากตดั สนิ ใจ “ชน” เอง ก็อาจเจบ็ ตัว
และเสยี งช่อื ได้ วิธีหน่ึงในการแก้ปัญหาความขัดแย้ง คอื สง่ คน
อ่ืนไป “ชน” แทนเรา เรยี กว่า “รบแบบมอื ไม่เปือ้ นเลือด” หรอื
เรยี กวา่ “สงครามตวั แทน” ก็ได้

หรือการทางานบางอยา่ ง เราจ้างผูท้ างานแทน จะคมุ้ คา่ กวา่ เชน่
จ้าง Outsource ที่มคี วามชานาญงานบางประเภทกวา่ เรา หรือ
จ้าง Agent ให้ทางานย่อยบางงาน ซึ่งจะทาให้งานของเราสาเร็จ
ได้รวดเร็วและสามารถควบคุมค่าใช้จ่ายไดอ้ ยา่ งมีประสทิ ธิภาพ
ดว้ ยเงอื่ นไขและสัญญาที่กาหนด เช่น การจ้าง Agent ให้หา
พืนที่เช่าติดตงั เสาสัญญาณ เป็นต้น

32

หรือการอาศยั กฎเกณฑ์ หรือระเบยี บบางอย่าง หรอื การกระทา
บางอย่าง หรืองานบางอย่าง ทไี่ ดก้ ระทาสาเรจ็ แล้ว ไม่วา่ ส่ิงนนั จะ
เกดิ ขนึ มาแล้วกบั ผู้อื่น โดยผู้อน่ื หรอื เกิดกับตัวเราเอง โดยเราเอง
มาใชใ้ หป้ ระประโยชนแ์ ก่ตวั เราในปจั จบุ ัน
เชน่ งานของ Estate Management ถ้าเสาสง่ สัญาณเราอยู่
ในพนื ที่ประท้วง แต่ผูใ้ หบ้ ริการรายอ่ืนสามารถไปตดิ ตังได้ เรา
สามารถขอ้ มูลนี เพื่อให้เปน็ ประโยชนต์ ่อเราไดว้ ่า ถ้าอกี ฝา่ ยติดตงั
ได้ เราก็ติดตงั ได้ เปน็ ต้น

ทงั หมดนเี ปน็ การใชค้ นอื่น ใช้การอ้างองิ ใชข้ อ้ มูลทางอ้อม มา
เปน็ ประโยชน์ตอ่ เราเอง

มาดูโคลงกนั ครับ

33

[ ] โคลงส่ีสุภาพดดั แปลง

ยืมดาบฆ่าคน

ยมื มือคนอน่ื ด้วย ประสงค์
ดาบ อื่นช่วยปลิดปลง อรริ า้ ย
ฆา่ คนบไ่ ดล้ ง มือฆ่า เองเฮย
คน ฉลาดเลห่ ์หันซ้าย กลับจอ้ ง มองขวา

ปัญหาความขัดแย้ง บางที
กาหนดยทุ ธวิธี ปราบดว้ ย
สง่ คนอื่นไปตี ดกี ว่า
ตนนงั่ บนภูหว้ ย แปดเปือ้ น บถ่ งึ

พริ ณุ กลางราตรี
๒๑ เมษายน ๒๕๖๔

34

กลยุทธ์ท่ี ๔ : รอซายามเปลยี

๓๖ กลยุทธในสามก๊ก เพ่อื การบรหิ าร
และโคลงสีส่ ภุ าพดัดแปลง

 กลยทุ ธ์ชนะศกึ (Winning Stratagems)

35

กลยุทธร์ อซายามเปลีย หรือ อ่อี ไี ต้เหลา

(Substitute leisure for labour, 以逸待劳)

กลยทุ ธน์ ีมีความหมายว่า เมอ่ื ประสงคจ์ กั ทาให้ขา้ ศกึ ตกอยูใ่ นภาวะ
ลาบาก ไม่แน่วา่ จะตอ้ งใช้วิธีรบแตฝ่ ่ายเดยี ว อาจจะใชว้ ิธี แกรง่ เสยี
อ่อนได้ ตามทก่ี ลา่ วไว้ใน คมั ภีร์อีจิง สูญเสยี เมอ่ื ใหไ้ ด้รบั ชยั ชนะ
ก็ได้ ความหมายของแกร่งเสยี ก็คือ เม่อื การรุกของขา้ ศึกดุเดือดย่ิง
นัก ดูภายนอกแลว้ เสมอื นหนึ่งเข้มแขง็ ใหญโ่ ตเหลอื ประมาณแต่ไม่
อาจรบต่อเนอื่ งไดย้ าวนาน อ่อนเปลยี เพลยี แรงได้ง่าย

ออ่ นได้ ก็คือ ฝา่ ยรบั ทที่ าการป้องกัน ถูกตกี ระหนา่ ดูแล้วเหมือน
หนง่ึ อ่อนปวกเปยี ก แตส่ ามารถจะใชค้ วามสงบรอความเปลยี บัน่
ทอนกาลงั ข้าศกึ ไม่ขาดระยะ ทาให้ตนแปรเปล่ยี นจากฝ่าย
เสยี เปรียบเป็นฝ่ายไดเ้ ปรียบ

นีค่ อื กลอบุ ายในการยดึ กุมเปน็ ฝา่ ยริเริ่มในสงคราม รอโอกาส
ทาลายขา้ ศึกแปรการรับให้เปน็ การรกุ อย่างหนึ่ง

36

กลยุทธ์นมี ปี รากฏอยู่ในตาราพชิ ยั สงครามหลายเลม่ เช่น ซุนจอื
ว่าดว้ ยการศึก ยทุ ธวิธรี ้อยแปด ว่าดว้ ยสงคราม วา่ ด้วยการระดม
พลเหนือใต้ บนั ทกึ จอ่ จว้ น บนั ทึกประวตั ศิ าสตร์ จดหมายเหตุ
ราชวงศ์ฮนั่ ซงึ่ ในวา่ ดว้ ยการระดมพลเหนอื ใต้ กล่าวไวว้ า่ ผูร้ บั มัก
สบาย แต่ผู้รกุ มกั เหนอื่ ยยาก รอซายามเปลยี

ในจดหมายเหตุราชวงศฮ์ น่ั หลัง ประวัติ
ฝงอี กลา่ วว่า ผูบ้ ุกกาลังไมพ่ อ แตผ่ ูร้ บั มกี าลังเหลอื เฟือ บัดนี
รกั ษาเมืองไว้ก่อน ใชค้ วามสงบรอความเปลยี มิจาตอ้ งไปรบด้วย
เลย กลยุทธ์นีมาจากตาราพิชยั สงครามซนุ จ่อื วา่ ด้วยการทาศึก

ความเดมิ มีว่า ใชใ้ กล้รอไกล ใช้สบายรอเหนอื่ ย ใช้อมิ่ รอหิว นคี อื
การสยบผูแ้ กร่งกว่านันแล
กลยทุ ธ์นสี รปุ วา่ เมื่อศตั รูมที ที า่ แจม่ ชดั แตก่ าลังของฝ่ายเรายังมิ
กล้าแขง็ ควรจะหาทางอาศัยกาลังของพนั ธมติ รไปโจมตศี ตั รู
หลีกเลี่ยงการสูญเสียของฝ่ายเรา ดว้ ยวิธที งั ปวง

37

ตวั อย่างการนาเอากลยุทธ์รอซายามเปลยี ไปใช้ไดแ้ ก่

ลกซุน รอซ้าวุย ทกี่ าลงั เปลยี้

- ลกซุน ทแ่ี นะนา ซนุ กวน ให้ช่วย พระเจ้าเล่าเสยี น นากาลงั
ทหารไปตีลกเอ๋ยี ง
- เลา่ ป่ี ตังคา่ ยยาวรอ้ ยลี ลกซนุ ทลายคา่ ย เลา่ ป่ี ยับเยิน

38

[ ] ในแง่การบริหาร

ตอ้ งรูจ้ ักประเมนิ กาลงั ของคู่แข่ง ไม่ว่าจะเป็นคู่แขง่ ภายในองคก์ ร
หรือภายนอกองค์กรก็ตาม เม่อื ใดคูแ่ ขง่ เพลี่ยงพลาก็เป็นโอกาสของ
เรา

กลยุทธน์ ีสอดคล้องกบั 9C ของทรู คือ
Compare คือการเปรียบเทียบระหว่างคู่แขง่ กับตวั เรา
ซง่ึ ตอ้ ง รู้เขารูเ้ รา

คู่แขง่ นอกองค์กร กค็ อื ผูท้ ่ตี อ้ งการลกู คา้ กล่มุ เดียวกับเรา นิยาม
นีชดั เจน และเราทุกคนรู้ว่าใครคอื คูแ่ ข่งของเรา อาจจะเปน็ คูแ่ ข่ง
โดยตรง คอื ใหบ้ รกิ ารและจาหนา่ ยสินค้าชนดิ เดียวกนั หรือ
ใกลเ้ คียงกนั กับเรา หรอื เปน็ คูแ่ ขง่ โดยออ้ มกค็ อื ให้บริการและ
จาหน่ายสนิ คา้ ท่ที ดแทนบรกิ ารหรือสนิ คา้ ของเราได้

39

กับคู่แข่งนอกองคก์ รนี เราก็สูก้ นั ตรงๆ ไม่ออ้ มค้อม ไม่ต้องเกรงใจ
กนั เพยี งแตก่ ารเปรียบเทียบกาลัง อาจจะยุ่งยาก เพราะการหา
ข้อมูลเชิงลกึ ของคูแ่ ข่ง ไมง่ า่ ยดายนัก
สว่ นคูแ่ ข่งภายในองคก์ รนัน มคี วามซบั ซ้อนในทางจติ ใจมากกวา่
มานกึ ถงึ ในเรือ่ งปจั เจกบุคคล เช่นตัวเรานี มีเพอื่ นร่วมงาน ใน
แผนกเดยี วกนั หรอื ตา่ งแผนกกนั เราตอ้ งทาการร่วมกบั คน
เหล่านัน ถือวา่ เปน็ พนั ธมิตรกัน แต่ในขณะเดียวกนั คนเหลา่ นนั
ก็ถือว่า เป็นคู่แขง่ เราด้วย

ในกรณีเชน่ นี ผูท้ ีแ่ ยกแยะเปน็ จะต้องมองสว่ นรวมกอ่ น คอื
ร่วมมือกันเพื่อให้งานในภาพรวมดีที่สดุ และเหนอื กว่าคู่แข่งภายนอก
องคก์ ร และแข่งกนั เองเพื่อยกระดบั ความรูค้ วามสามารถของกนั และ
กนั ซบั ซ้อนทีเดียว แตค่ วรทที่ กุ คนจะตอ้ งมคี วามคิดและปฏบิ ตั ิ
ตามตามแนวทางท่กี ล่าวนี จึงจะเติบโตเปน็ ผูใ้ หญ่ตอ่ ไปได้
ดูโคลงที่สอดคล้องกบั กลยทุ ธ์นกี ันครับ

40

[ ] โคลงสสี่ ุภาพดัดแปลง

รอซายามเปลีย

รอ ศัตรูแกรง่ กล้า ออ่ นแรง
ซา กระหน่าฟันแทง ดา่ วดนิ
ยาม เขาแกรง่ อย่าแผลง ทาศกึ
เปลีย ค่อยปราบจนสนิ อย่าได้ ลงั เล

ได้ทีข่มี ้าไล่

ได้ เปรยี บกระโดดเข้า จูโ่ จม
ที ทา่ ทาฮึกโหม จัดจา้ น
ขมี่ า้ ขบั ถาโถม กระหน่า
ไล่ ล่าจนสะท้าน กึกก้อง ธรณี

41

แกร่งเสียออ่ นได้

แกรง่ อาจแรกเรมิ่ นัน ดุจขนุ
เสีย หากปลายขาดทนุ หลน่ เบยี
ออ่ น อาจแรกเบียถุน เปน็ ดั่ง
ได้ ปรบั แปรออ่ นเปลยี ขยบั ขึน เป็นขนุ

รูเ้ ขารูเ้ รา

รู้ เขายังแกร่งกลา้ จรงิ หนอ
เขา รุกเรารับรอ เหนอ่ื ยล้า
รู้ เขาเคลอื่ นไหวขอ อย่าต่ืน
เรา สงบรับหน้า ปราบได้ ภายหลงั

พริ ุณกลางราตรี
๒๒ เมษายน ๒๕๖๔

42

กลยุทธ์ท่ี ๕ : ตีชิงตามไฟ

๓๖ กลยุทธในสามก๊ก เพอ่ื การบริหาร
และโคลงส่สี ภุ าพดัดแปลง

 กลยุทธ์ชนะศึก (Winning Stratagems)

43

กลยทุ ธ์ตีชงิ ตามไฟ หรอื เชิ่นหว่อต่าเจ๋ยี

(Loot a burning house, 趁火打劫)

กลยทุ ธน์ ีมีความหมายว่า เม่ือข้าศกึ อยูใ่ นภาวะวกิ ฤติ ควรฉวย
โอกาสโจมตี เพ่อื ได้ชัยชนะ หรอื ให้ผูเ้ ขม้ แข็งออกโรงเขา้ แทรกแซง
ใหผ้ ู้ออ่ นกวา่ ยอมสยบด้วย ท่เี รียกว่า ใช้ความแกรง่ พชิ ิตความ
อ่อน
ความหมายเดิมของ ตชี งิ ตามไฟ คอื ในขณะที่ผูอ้ ่ืนถูกเพลิงเผา
ผลาญหว่ งแตต่ วั เอง ไม่ว่างกับเรือ่ งอืน่ ก็ฉวยโอกาสแย่งชงิ เอาของผู้
นันมา หรือในขณะท่ีผูอ้ ่นื ตกอยูใ่ นอันตรายหรอื ในความลาบาก ก็
รุกลาเอาผลประโยชนข์ องผู้นันมา

เมือ่ นามาใช้ในการทหาร ก็คือสิ่งทีต่ าราพิชัยสงครามของ “ ซนุ จอื
ว่าดว้ ยอบุ าย กล่าวไวว้ า่ “ชิงเอาในยามปั่นป่วน”

หรือท่ี “ว่าดว้ ยอบุ าย” ของตู้มูน่ ักการทหารอีกคนหน่งึ กลา่ วไว้วา่
“เมื่อขา้ ศกึ วุ่นว่ายป่ันป่วยนอาจฉวยโอกาสชว่ งชิงมาได้”

44

กลยุทธน์ ี แต่เดมิ มาจากตาราพิชยั สงครามของซนุ จื่อ
“วา่ ด้วยอบุ าย” ที่กลา่ วไวว้ ่า “ชงิ เอาในยามปัน่ ป่วน”

ฉะนัน กลยุทธน์ จี ึงเป็นกลอุบายท่ีฉวยโอกาสในยามทขี่ ้าศกึ อยูใ่ น
ภาวะวกิ ฤติ เข้ารกุ รบโจมตีอย่างหน่ึง ท่กี ลา่ วว่า
“เม่อื ข้าศกึ มีภยั ให้ฉวยเอาประโยชน์" มิไดจ้ ากัดอยู่แตเ่ พยี งใน
ด้ายการทหาร หากจะนาไปใชไ้ ดท้ งั ทางการเมือง เศรษฐกจิ และ
อื่นๆ อย่างกว้างขวาง จะได้ผลหรอื ไมอ่ ย่างใดก็ขนึ อยู่กบั ผูใ้ ชเ้ อง

ในบางครงั ยงั อาจจะใชว้ ิธีการต่างๆ ทาให้ข้าศึกเกดิ วิกฤติ ใหเ้ กิด
ความระแวงสงสยั ในกันและกนั ตอกยาความประหวั่นพรัน่ พรงึ ทาง
จิตใจให้หนกั หนว่ งยิง่ ขนึ เพอื่ บันทอนพลงั สู้รบของข้าศึก เปน็ ตน้
หลังจากนนั จงึ ฉวยโอกาสชงิ เอาชยั นีก็นับอยู่ในการใชก้ ลยุทธ์นีดว้ ย
กลยุทธน์ ีจึงสรุปว่า “เม่อื ขา้ ศกึ ประสบกบั ความยากลาบากทงั
ภายในและภายนอก จกั ต้องรกุ โจมตีอยา่ งไม่ปรานี ฉวยโอกาสอัน
ดนี ี กระหนา่ ซาเตมิ อย่างให้ตังตัวติดและพชิ ิตเอาชัยอย่างได้ช้า”

45

ตวั อยา่ งกลยุทธ์ตชี งิ ตามไฟไดแ้ ก่

ตงั๋ โตะ๊ ตีชิงตามไฟ

- ตงั๋ โต๊ะ ที่ฉกฉวยโอกาสยึดเอาเมืองหลวงและราชสานัก
ของพระเจ้าหองจูเหยี บ มาเปน็ ของตน

- เตียวหุย เมาโบยตโี จป้า ลโิ ป้ ฉวยโอกาสยดึ ชจี ๋วิ
- เตาอี กอ่ ใหเ้ กดิ ไฟไหม้ จิวจ๋ี จึงตชี ิงตามไฟได้สบาย

46

[ ] ในแงก่ ารบรหิ าร
จงจาเอาไวว้ ่า ทุกวิกฤติการณ์ของคู่แขง่ เปน็ โอกาสสาหรับเรา
เสมอ เมอ่ื ทมี งานของคูแ่ ข่งกาลงั ระส่าระสาย หรอื เกิดความ
ขดั แยง้ กนั เองภายใน เป็นโอกาสของเราทจ่ี ะชิงจู่โจมเพื่อให้
ได้เปรยี บ
ในทางกลับกัน เราตอ้ งมกี ารเตรียมการป้องกนั เหตุการณท์ จ่ี ะ
นามาซ่งึ วกิ ฤตกิ ารณ์ตอ่ งานของเรา เพอ่ื ไมใ่ ห้เราตกเปน็ ฝา่ ย
เสยี เปรยี บเสยี เอง คือปอ้ งกนั ไม่ใหค้ ูแ่ ขง่ มาใชก้ ลยุทธ์ ตชี งิ
ตามไฟ ต่อเราเสยี เอง

47

เช่น การทเ่ี ราทา Risks Management หรอื การบรหิ ารจดั การ
ความเสย่ี ง โดยระบคุ วามเปน็ ไปไดว้ ่า ส่ิงใดจะเปน็ ความเส่ยี ง ที่
เราอาจจะต้องเผชญิ ดว้ ยข้อจากัดบางอยา่ ง หรือเกิดจากผลกระทบ
จากปจั จยั ภายใน หรือ ภายนอกองค์กร และระบุถึงความสาคญั
และความเป็นไปได้ของความเส่ียงเหล่านัน
เมอ่ื ดาเนินการเช่นนนั แลว้ เรากส็ ามารถป้องกนั การ ตชี ิงตามไฟ
จากคูแ่ ขง่ ได้ และบางทีถ้าคูแ่ ข่งละเลยการทาเชน่ เรา ก็จะเปน็ เรา
เองทีจ่ ะสามารถใช้ กลยทุ ธต์ ชี ิงตามไฟต่อคูแ่ ขง่ เสียเอง

48

[ ] โคลงสสี่ ภุ าพดดั แปลง ในที
ตชี ิงตามไฟ ส่ิงเออื
หนนุ สง่
ตี เม่ือยามได้เปรยี บ มงุ่ เข้า เอาชยั
ชิง ชนะยามมี
ตาม บุกเมอื่ อัคคี แนวทาง
ไฟ ลกุ ลามตามเชือ บอกไว้
ตามเหตุ
บรหิ ารจดั การความเส่ียง บ่งชี สาคญั

บรหิ าร คิดค้น
จัดการ กาหนดวาง
ความ เสี่ยงถูกสะสาง
เสีย่ ง มากนอ้ ยงา่ ยยากไซร้

พิรณุ กลางราตรี
๒๓ เมษายน ๒๕๖๔

49

กลยทุ ธ์ที่ ๖ : ส่งเสียงบูรพาฝา่ ตปี ระจิม

๓๖ กลยทุ ธในสามกก๊ เพอ่ื การบริหาร
และโคลงส่ีสภุ าพดดั แปลง

 กลยุทธ์ชนะศึก (Winning Stratagems)

50