วิชา กม. (LA) ๒๑๒๐๒
กฎหมายอาญา ๑
ตําÃÒàÃÕ¹
ËÅÑ¡ÊÙμà ¹¡Ñ àÃÕ¹¹ÒÂÊºÔ ตําÃǨ
ÇªÔ Ò ¡Á. (LA) òñòðò ¡®ËÁÒÂÍÒÞÒ ÀÒ¤àÃÕ¹·èÕ ñ
เอกสารน้ี “໚¹¤ÇÒÁÅѺ¢Í§·Ò§ÃÒª¡ÒÔ หามมิใหผหู นง่ึ ผูใ ดเผยแพร คัดลอก ถอดความ
หรอื แปลสว นหนงึ่ สว นใด หรอื ทง้ั หมดของเอกสารนเ้ี พอ่ื การอยา งอนื่ นอกจาก “à¾Íè× ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒͺÃÁ”
ของขาราชการตํารวจเทานั้น การเปดเผยขอความแกบุคคลอื่นท่ีไมมีอํานาจหนาที่จะมีความผิดตาม
ประมวลกฎหมายอาญา
¡Í§ºÞÑ ªÒ¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒ สาํ ¹¡Ñ §Ò¹ตาํ ¾ÃÇ.Ȩá.òËõ§‹ ªöÒôμÔ
คํานํา
หลักสูตรนักเรียนนายสิบตํารวจ (นสต.) เปนหลักสูตรการศึกษาอบรมท่ีมีเปาหมาย
เพื่อเสริมสรางใหบุคคลภายนอกผูมีวุฒิประกาศนียบัตรมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.๖) หรือ
ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) หรือเทียบเทา ที่เขารับการฝกอบรมมีความรู ความสามารถ และ
ทักษะวิชาชีพตาํ รวจ รวมถึงพัฒนาบุคลิกภาพรางกายใหเหมาะสมสําหรับการปฏิบัติงานตํารวจ
ในกลุมสายงานปองกันปราบปราม ตลอดจนเตรียมความพรอมทางดานจิตใจและวุฒิภาวะใหมี
จติ สํานกึ ในการใหบ ริการเพอ่ื บําบัดทกุ ขบ ํารุงสขุ ของประชาชนเปน สาํ คญั
กองบัญชาการศึกษา ไดรวมกับ ครู อาจารย และครูฝก ในสังกัดกองบังคับการ
ฝกอบรมตาํ รวจกลาง และกลมุ งานอาจารย กองบัญชาการศึกษา ศูนยฝกอบรมตํารวจภูธรภาค ๑ - ๙
และกองบัญชาการตาํ รวจตระเวนชายแดน ตลอดจนผูทรงคุณวุฒิจากภายนอก จัดทําตาํ ราเรียน
หลกั สตู รนกั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจชดุ นี้ ซงึ่ ประกอบดว ยองคค วามรตู า งๆ ทจ่ี ําเปน ตอ การพฒั นาศกั ยภาพ
ของนกั เรยี นนายสบิ ตํารวจใหเ ปน ขา ราชการตาํ รวจทพี่ งึ ประสงคข องประชาชน เพอ่ื ใชส ําหรบั ประกอบ
การเรียนการสอนนักเรียนนายสิบตํารวจใหมีความพรอมทั้งดานความรู ความสามารถ กําลังกาย
และจติ ใจ จนสามารถเปน ขา ราชการตาํ รวจทป่ี ฏบิ ตั งิ านใหบ รกิ ารสงั คมและประชาชนไดอ ยา งตรงตาม
ความตอ งการอยางแทจ รงิ และมคี วามพรอมในการเขาสปู ระชาคมอาเซยี น
ขอขอบคุณครู อาจารย ครูฝก และผูทรงคุณวุฒิทุกทาน ที่ไดรวมกันระดมความคิด
ใหคาํ ปรึกษา คาํ แนะนาํ ประสบการณที่เปนประโยชน รวมถึงการถายทอดองคความรู
ที่เปนประโยชน จนทาํ ใหการจัดทําตาํ ราเรียนหลักสูตรนักเรียนนายสิบตาํ รวจสําเร็จลุลวงไดดวยดี
ซ่ึงกองบัญชาการศึกษาหวังเปนอยางย่ิงวาตําราเรียนชุดน้ีคงเปนประโยชนตอการจัดการเรียน
การสอนและการจัดการฝกอบรมของครู อาจารย และครูฝก รวมตลอดถึงใชเปนคูมือการปฏิบัติงาน
ของขาราชการตํารวจ อันจะสงผลทาํ ใหสํานักงานตํารวจแหงชาติสามารถสรางความเชื่อมั่น ศรัทธา
และความผาสุกใหแ กประชาชนไดอ ยา งแทจ ริง
พลตํารวจโท
( อภิรตั นยิ มการ )
ผูบ ัญชาการศกึ ษา
ÊÒúÞÑ
ÇªÔ Ò ¡®ËÁÒÂÍÒÞÒ ÀÒ¤àÃÂÕ ¹·Õè ñ ˹Ҍ
º··Õè ñ â¤Ã§ÊÃÒŒ §¤ÇÒÁÃѺ¼Ô´·Ò§ÍÒÞÒáÅк·¹ÔÂÒÁ ñ
óõ
º··èÕ ò ¡ÒÃ㪌¡®ËÁÒÂÍÒÞÒ ôù
๕๐
º··èÕ ó ¤ÇÒÁÃºÑ ¼Ô´·Ò§ÍÒÞÒ ๕๓
- การกระทาํ โดยเจตนา ๕๖
- การกระทาํ โดยประมาท ๕๘
- การกระทาํ โดยพลาด ๖๐
- ความสาํ คัญผิดในตัวบคุ คล ๖๕
- ความสําคญั ผดิ ในขอเทจ็ จริง ๖๗
- ความไมร กู ฎหมาย ๖๘
- ความมึนเมา ๗๑
- การกระทําความผิดดวยความจําเปน ๘๑
- การปองกันโดยชอบดว ยกฎหมาย ๘๕
- การกระทาํ ความผิดในฐานะเปน ญาตหิ รือสามภี รรยา ๘๘
- บนั ดาลโทสะ ùõ
- ผกู ระทาํ ผิดที่ไดร ับผลดีเนือ่ งจากเกณฑอายุ ๙๕
๑๐๐
º··Õè ô ¡ÒþÂÒÂÒÁ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼´Ô ๑๐๒
- การพยายามกระทําความผิด
- การพยายามไมส ามารถบรรลุผลไดอ ยา งแนแ ท
- การยบั ยั้งหรือกลบั ใจแกไ ข
º··èÕ õ μÑÇ¡Òà ¼ŒãÙ ªŒ áÅмÙÊŒ ¹ÑºÊ¹Ø¹ ˹Ҍ
- ตวั การ
- ใชใ หผอู ่ืนกระทําความผิด ñð÷
- ผูสนบั สนนุ ๑๐๗
๑๑๑
º··Õè ö ¤ÇÒÁ¼Ô´à¡ÕèÂǡѺ¤ÇÒÁÁè¹Ñ ¤§á˧‹ ÃÒªÍÒ³Ò¨¡Ñ à ๑๑๕
- ความผิดตอองคพระมหากษตั รยิ พระราชินี รัชทายาท ñòõ
๑๒๕
และผูส ําเร็จราชการแทนพระองค ๑๒๘
- ความผิดเกยี่ วกับการกอ การราย ñóõ
๑๓๖
º··Õè ÷ ¤ÇÒÁ¼´Ô à¡ÂÕè ǡѺ¡Òû¡¤Ãͧ ๑๖๑
- ความผิดตอ เจาพนกั งาน
- ความผิดตอ ตําแหนง หนาทีร่ าชการ
ÇªÔ Ò ¡Á. (LA) òñòðò
¡®ËÁÒÂÍÒÞÒ ÀÒ¤àÃÂÕ ¹·èÕ ñ
๑
º··Õè ñ
â¤Ã§ÊÌҧ¤ÇÒÁÃѺ¼Ô´·Ò§ÍÒÞÒáÅк·¹ÔÂÒÁ
๑. วตั ถุประสงคการเรียนรูประจําบท
๑. เพอ่ื ใหน กั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจมคี วามรคู วามเขา ใจเรอื่ งโครงสรา งความรบั ผดิ ทางอาญา
และบทนยิ าม
๒. เพอ่ื ใหน กั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจ ทราบถงึ การวดั ผลและประเมนิ ผล วชิ ากฎหมายอาญา ๑
๓. เพื่อใหนักเรียนนายสิบตํารวจทราบถึงรายละเอียดโครงสรางความรับผิดทางอาญา
และบทนยิ ามลักษณะและการใชกฎหมายอาญา ความรบั ผดิ ทางอาญา การพยายามกระทําความผดิ
ตัวการ ผูใช ผูสนับสนุนความผิดเก่ียวกับความม่ันคงแหงราชอาณาจักร และความผิดเก่ียวกับ
การปกครอง
๒. สว นนํา
นกั เรยี นจะไดศ กึ ษาประมวลกฎหมายอาญา ภาค ๑ เรอ่ื ง บทบญั ญตั ทิ ใ่ี ชแ กค วามผดิ ทว่ั ไป
ซง่ึ ประกอบดว ยเนอื้ หาในเรอื่ ง โครงสรา งความรบั ผดิ ทางอาญา บทนยิ าม ลกั ษณะและการใชก ฎหมาย
อาญา ความรบั ผิดทางอาญา การพยายามกระทําความผิด ตวั การ ผใู ช ผูสนับสนุน ความผดิ เกย่ี วกับ
ความมั่นคงแหง ราชอาณาจกั ร และความผิดเกี่ยวกบั การปกครอง
บทบญั ญตั ทิ ว่ั ไป ลกั ษณะ ๑ บทบญั ญตั ทิ ใี่ ชแ กค วามผดิ ทว่ั ไป ซงึ่ ประกอบดว ยเนอื้ หาในเรอื่ ง
๑. โครงสรา งความรบั ผดิ ทางอาญา
๒. บทนิยามตามมาตรา ๑(๑) – (๑๗)
๓. ขอบเขตการใชกฎหมายอาญา
๔. โครงสรางความรบั ผิดทางอาญา ความรับผดิ ทางอาญา มาตรา ๕๙
๕. การกระทําโดยพลาด การกระทาํ โดยสาํ คญั ผิดในตวั บคุ คล การกระทําโดยสาํ คญั ผิด
ในขอเทจ็ จริง มาตรา ๖๐-๖๒
๖. เหตุยกเวนความผิด เหตุยกเวน โทษ เหตุลดโทษ มาตรา ๖๔-๗๒
๗. การพยายามกระทาํ ความผดิ ตัวการ ผใู ช ผูสนบั สนนุ มาตรา ๘๐-๘๖
๘. ความผดิ เก่ียวกบั ความม่นั คงแหง ราชอาณาจักร มาตรา ๑๐๗-๑๑๒
๙. ความผดิ เกยี่ วกับการปกครอง มาตรา ๑๓๖-๑๖๒
๒
๓. เนอ้ื หา
๓.๑ ความหมายของกฎหมายอาญา
กฎหมายอาญา คือ กฎหมายท่ีบัญญัติวา การกระทําหรือไมกระทําอยางใดเปนความผิด
และกําหนดโทษทีจ่ ะลงแกผูก ระทําความผดิ ไวด วย หรืออาจกลา วไดวา กฎหมายอาญาคือกฎหมายท่ี
บัญญัติหามมิใหมีการกระทําอยางหน่ึงอยางใด หรือบังคับใหมีการกระทําอยางหนึ่งอยางใดโดยผูท่ี
ฝา ฝนหรือไมปฏบิ ตั ติ ามจะตอ งไดรบั โทษ ดงั นัน้ กฎหมายอาญาจะมี ๒ กรณี คอื เปน บทบัญญตั ิท่ี
๓.๑.๑ หามมิใหมีการกระทําอยางหนึ่งอยางใด ผูท่ีฝาฝนก็จะมีความผิด เชน ฆาผูอื่น
(มาตรา ๒๘๘) ขม ขืนกระทําชําเรา (มาตรา ๒๗๖) ลกั ทรพั ยผอู น่ื (มาตรา ๓๓๔) เปน ตน หรือ
๓.๑.๒ บังคับใหมีการกระทําอยางหน่ึงอยางใด ผูที่ไมปฏิบัติตามก็จะมีความผิด เชน
มาตรา ๓๗๔ เห็นผูอื่นตกอยูในอันตรายแหงชีวิต ซึ่งตนสามารถชวยไดแตไมยอมชวย ซ่ึงเรียกวา
การกระทําดว ยการละเวน
กฎหมายอาญานน้ั นอกจากทปี่ รากฏอยใู นประมวลกฎหมายอาญาซงึ่ ถอื วา เปน กฎหมาย
อาญาหลักของประเทศแลว ยังรวมถงึ กฎหมายอืน่ ๆ อีกมากมาย ซ่ึงมลี กั ษณะดงั กลาวขางตน เชน
พระราชบัญญตั ิอาวธุ ปน พระราชบัญญตั จิ ราจรทางบก พระราชบญั ญตั ปิ รามการคา ประเวณี ซง่ึ เมือ่
ถือวาพระราชบัญญัติน้ัน ๆ เปนกฎหมายอาญาแลวจะมีผลทําใหตองนําบทบัญญัติในภาค ๑ แหง
ประมวลกฎหมายอาญาไปใชในพระราชบญั ญตั นิ นั้ ๆ ดว ย ทงั้ น้ีตามท่ีมาตรา ๑๗ ซง่ึ ไดบ ญั ญตั ไิ วว า
“บทบญั ญัติในภาค ๑ แหงประมวลกฎหมายนี้ ใหใ ชใ นกรณีแหง ความผดิ ตามกฎหมายอ่ืนดว ย เวน แต
กฎหมายน้ัน ๆ จะไดบญั ญตั ไิ วเปน อยางอนื่ ”
สาํ หรบั โทษหรอื สภาพบงั คบั ในทางอาญา จะตอ งเปน ไปตามทรี่ ะบไุ วใ นมาตรา ๑๘ เทา นนั้
กลา วคือ ประหารชีวติ จําคกุ กักขงั ปรบั และริบทรัพยส นิ
๓.๒ การใชก ฎหมายอาญา
เนอ่ื งจากโทษในทางอาญามผี ลกระทบตอ ชวี ติ รา งกาย เสรภี าพ และทรพั ยส นิ ของประชาชน
ดวยเหตุนี้กฎหมายอาญาจึงตองมีลักษณะพิเศษหรือมีเอกลักษณของตนเอง แตกตางจากกฎหมาย
อื่น ๆ เชน กฎหมายแพง เปน ตน
มาตรา ๒ วรรคแรก บัญญัติวา “บุคคลจะรับโทษในทางอาญาก็ตอเม่ือไดกระทําการ
อนั กฎหมายท่ีใชใ นขณะกระทํานน้ั บญั ญตั เิ ปนความผิดและกําหนดโทษไว และโทษที่จะลงแกผ กู ระทํา
ความผดิ นั้นตอ งเปนโทษท่บี ญั ญตั ไิ วในกฎหมาย”
ซ่งึ ในหัวขอ การใชก ฎหมายอาญา นัน้ นกั เรียนนายสิบตาํ รวจจะไดเรยี นบทที่ ๒
๓
๓.๓ โครงสรางความรบั ผดิ ทางอาญา
กฎหมายอาญาของไทยนั้นเปนกฎหมายอาญาในรูปแบบของระบบประมวลกฎหมาย
หรือระบบลายลักษณอักษร ซึ่งไดรับอิทธิพลมาจากการปฏิรูปกฎหมายสมัยรัชกาลท่ี ๕ ท่ีทรงจัดให
มีการจัดทําประมวลกฎหมายอาญาขึ้นใหมใหมีความทันสมัยและไดรับการยอมรับจากนานาประเทศ
ซง่ึ ไดน าํ ระบบประมวลกฎหมายแบบประเทศซวิ ลิ ลอวม าใช ซงึ่ ในปจ จบุ นั เปน ทย่ี อมรบั กนั วา โครงสรา ง
ความรบั ผดิ ทางอาญาของไทยนน้ั มคี วามแตกตา งไปจากโครงสรา งความรับผิดชอบของทัง้ common
law และ civil law บาง ซงึ่ เม่ือพจิ ารณาประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา ในลักษณะ ๓
คําพิพากษาและคําสั่งในมาตรา ๑๘๕ “ถาศาลเห็นวาจําเลยมิไดกระทําผิดก็ดี การกระทําของจําเลย
ไมเ ปนความผิดกด็ ี คดีขาดอายุความแลว กด็ ี มเี หตตุ ามกฎหมายทจี่ าํ เลยไมค วรตอ งรับโทษก็ดี ใหศาล
ยกฟองโจทก ปลอยจาํ เลยไป แตศ าลจะสัง่ ขงั จําเลยไวหรือปลอ ยช่วั คราวระหวางคดียงั ไมถึงทส่ี ุดกไ็ ด
เม่ือศาลเห็นวาจําเลยไดกระทําผิดและไมมีการยกเวนโทษตามกฎหมายใหศาลลงโทษแกจําเลย
ตามความผิด แตเม่ือเห็นสมควร ศาลจะปลอยจําเลยชั่วคราวระหวางคดียังไมถึงที่สุดก็ได”
จากมาตรา ๑๘๕ ท่ีศาลจะตอ งพิจารณาพพิ ากษาลงโทษจาํ เลยตามกฎหมาย เปนทม่ี าของโครงสราง
ความรบั ผิดทางอาญา
โครงสรางความรบั ผดิ ทางอาญา
๑. มีการกระทาํ ครบตามองคประกอบท่กี ฎหมายบัญญัติ (แยกพิจารณา ๔ สว น)
๒. ไมมกี ฎหมายยกเวนความผิด
๓. ไมม กี ฎหมายยกเวนโทษ
๑. การกระทําครบ “ͧ¤»ÃСͺ” ท่กี ฎหมายบัญญัติ
การกระทาํ ทคี่ รบ “องคป ระกอบ” ความผดิ ทก่ี ฎหมายบญั ญตั ิ หลกั นม้ี าจากมาตรา ๒
และมาตรา ๕๙ ประกอบดว ยหลักเกณฑ ๔ ประการ คือ
๑.๑ มีการกระทํา
โดยผกู ระทาํ ตอ งกระทาํ โดยรสู าํ นกึ หมายความวา รสู กึ ตวั รวู า จะทาํ อะไร และ
ตัดสินใจทําแลวเคล่ือนไหวอิริยาบถไปตามท่ีคิดนั้น คือ การกระทําที่อยูภายใตการบังคับของจิตใจ
การกระทําทีไ่ มอยูภายใตบงั คบั ของจติ ใจ ไมถอื วา เปนการกระทาํ ทจ่ี ะทาํ ใหตองรบั ผิดทางอาญา เชน
แดงนอนละเมอใชมือฟาดไปถูกตาของดํา ทําใหตาบอด แดงเคล่ือนไหว
รา งกายขณะไมรสู ึกตวั เนอ่ื งจากเปนโรคลมชัก การเคลือ่ นไหวรา งกายดังกลา วไมอ ยภู ายใตบ ังคบั ของ
จิตใจ ถือวา แดงไมร ูสาํ นกึ ในการทีก่ ระทาํ จงึ ไมตองรับผิดในทางอาญา หรือ
ดําเปนคนปญญาออนถึงขนาดท่ีไมอาจรูไดวาการกระทําของตนเปนสิ่งท่ีผิด
กฎหมาย ดําเห็นคนอื่นเล่ือยไมก็ทาํ ตาม โดยไมร ูการกระทํานน้ั เปน ความผดิ ตาม พ.ร.บ.ปา ไม ถอื วา
ดาํ กระทาํ โดยมไิ ดรูสํานึกในการที่กระทํา ดําไมต องรับผดิ ทางอาญา
๔
การกระทํานั้น จะตองถึงข้ันลงมือกระทําความผิดแลวการเคลื่อนไหวหรือไม
เคล่ือนไหวรางกายในขั้นตระเตรียม แมเปนการกระทําโดยรูสํานึกแตถาไมมีกฎหมายบัญญัติวาเปน
ความผดิ ผกู ระทําไมมคี วามรับผดิ ทางอาญาในขั้นตระเตรียม เชน
แดงตอ งการฆา ดาํ แดงพกอาวธุ ปน ไปดกั ยงิ ดาํ แตถ กู เจา พนกั งานตาํ รวจจบั กมุ
เสียกอน แดงมีความผิดตามพระราชบัญญัติอาวุธปน และความผิดตาม ป.อ.มาตรา ๓๗๑ แตไมมี
ความผิดฐานพยายามฆาดําเพราะยังไมไดกระทําจนถึงข้ันลงมือฆาดํา เปนเพียงตระเตรียมการ
เพอื่ ฆา ดาํ เทา นน้ั ซึ่งไมมกี ฎหมายบัญญัติวา เปน ความผดิ
๑.๒ การกระทํานัน้ ครบองคป ระกอบภายนอกของความผดิ ในเรื่องน้นั ๆ
หมายถงึ การเคลอื่ นไหวอริ ยิ าบถโดยรสู กึ ตวั นน้ั ตอ งเปน การเคลอ่ื นไหวอริ ยิ าบถ
เขาตามองคป ระกอบความผิดฐานตา ง ๆ ตามทก่ี ฎหมายบญั ญตั ไิ ว เชน
- ความผิดฐานฆาผูอื่น ตองมีการกระทําที่เปนการฆา ไดแก การบีบคอ
ใชป น ยงิ หรอื ใชไ มต ี เปน การกระทาํ อนั เปน การฆา ซงึ่ เปน องคป ระกอบภายนอกของความผดิ ฐานฆา ผอู นื่
- ความผิดฐานลักทรัพย มีการเอาทรัพยของผูอ่ืนไป เปนการกระทําใน
องคป ระกอบความผดิ ฐานลกั ทรพั ย ถอื วา มกี ารกระทาํ ครบตามองคป ระกอบภายนอกแลว การกระทาํ นนั้
จะเปนความผดิ หรือไมเปนความผดิ ก็ไปดูเรือ่ งเจตนาซึ่งองคประกอบภายในตอ ไป
๑.๓ การกระทาํ ครบองคป ระกอบภายในของความผดิ ในเร่ืองนั้น ๆ
ผกู ระทาํ ตอ งมเี จตนาตามมาตรา ๕๙ วรรคสอง ซงึ่ รวมไปถงึ เจตนาโดยผลของ
กฎหมายตามมาตรา ๖๐ ดว ย หรอื กระทาํ โดยประมาทและมผี ลอยา งใดอยา งหนงึ่ เกดิ ขนึ้ และมกี ฎหมาย
บญั ญตั ใิ หต อ งรบั ผดิ เมอ่ื กระทาํ โดยประมาทโดยใชห ลกั ผลโดยตรงหรอื ไมม เี จตนาแตม กี ฎหมายบญั ญตั ิ
ใหต อ งรบั ผดิ แมไ มม เี จตนา เชน ความผดิ ลหโุ ทษบางฐาน
๑.๔ ผลของการกระทาํ สมั พันธกบั การกระทํา
การกระทําความผิดบางฐานตองการผล ผลน้ันจะตองเปนผลโดยตรงตาม
ทฤษฎเี งือ่ นไข ถาไมมกี ารกระทาํ ผลจะไมเกดิ
ขอสังเกต
เรอื่ งเจตนาจะมี ๒ กรณี คอื เจตนาโดยตรงตามมาตรา ๕๙ และเจตนาโดยผลของกฎหมาย
ตามมาตรา ๖๐ สําหรับมาตรา ๖๑ ไมใชบทกฎหมายในสวนของเจตนา เพราะผูกระทําความผิด
โดยสําคัญผิดในตัวบุคคลมีเจตนากระทําความผิดตามมาตรา ๕๙ อยูแลว การกระทําความผิด
โดยสําคัญผิดในตัวบุคคล เปนกรณีที่กฎหมายไมใหผูกระทําความผิดยกเรื่องความสําคัญผิดเปน
ขอ แกตัวใหพ นผิดเทา นัน้ ไมเก่ียวกบั เรอ่ื งเจตนาเพราะมีเจตนากระทาํ ผิดตามมาตรา ๕๙ อยูแลว
ทง้ั นี้ แมก ารกระทาํ ของบคุ คลใดจะครบ “องคป ระกอบ” ทบี่ ญั ญตั ติ ามโครงสรา งขอ ๑ กย็ งั
ไมอาจจะสรุปไดวาบคุ คลนั้นตอง “รบั ผดิ ในทางอาญา” เพราะจะตอ งพจิ ารณาในโครงสรางขอ ๒ และ
ขอ ๓ ตอ ไป
๕
๒. การกระทําไมม ีกฎหมายยกเวน ความผิด
การกระทําท่ีครบ “องคประกอบ” ท่ีกฎหมายบัญญัติตามโครงสรางขอท่ี ๑ หากเปน
การกระทาํ ท่มี ีกฎหมายยกเวนความผดิ ผกู ระทาํ กไ็ มต อ งรบั ผิดในทางอาญา กฎหมายยกเวนความผิด
มผี ลทาํ ใหผ กู ระทาํ “ไมม คี วามผดิ ” (ดมู าตรา ๖๘) หรอื กลา วอกี ในหนงึ่ คอื ทาํ ใหผ กู ระทาํ มอี าํ นาจกระทาํ ได
กฎหมายยกเวนความผิดมมี ากมายหลายกรณี เชน
๑. กฎหมายยกเวนความผิดในประมวลกฎหมายอาญา เชน
๑. การกระทําโดยปอ งกัน ตามมาตรา ๖๘
๒. การทาํ แทงกรณีพิเศษ ตามมาตรา ๓๐๕
๓. การแสดงความคิดเห็น หรือขอความใดโดยสุจริต ตามมาตรา ๓๒๙
หรือการแสดงความคิดเห็นหรือขอความในกระบวนพิจารณาคดีในศาลโดยคูความหรือทนายความ
ของคูความตามมาตรา ๓๓๑
๒. กฎหมายยกเวนความผิดท่ีมิไดมีบัญญัติไวเปนลายลักษณอักษร เชน หลักในเร่ือง
ความยินยอม ซ่ึงยกเวนความผิดในบางกรณี หลักดังกลาวไมมีกฎหมายบัญญัติไวโดยตรงดังเชน
เร่อื งปอ งกนั แตกน็ าํ มาใชไดโ ดยถอื เปน “หลกั กฎหมายทว่ั ไป” การนาํ มาใชไ มขดั ตอ หลักในมาตรา ๖
เพราะนาํ มาใชเพอ่ื เปน คุณแกผ กู ระทํา
จารีตประเพณี ก็ถือไดวาเปนหลักกฎหมายท่ัวไปท่ียกเวนความผิดได เชน จารีต
ประเพณีใหอํานาจครูตีเด็กนักเรียนพอสมควรเพื่อวากลาวส่ังสอน หรือพระภิกษุมีอํานาจลงโทษ
ศิษยวดั ได (ฎีกาท่ี ๔๒๙-๔๓๐/๒๕๐๕)
๓. กฎหมายยกเวนความผิดในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เชน ป.วิอาญา
มาตรา ๗๘ (๑) การจบั บุคคลตามหมายจบั ท่อี อกโดยชอบดว ยกฎหมายผูจ บั ไมมคี วามผิดตอเสรภี าพ
หรอื หากการจับนนั้ จําเปน ตอ งทาํ ใหทรพั ยข องผูถ ูกจบั เสียหาย เชน จําตอ งยงิ ยางทลี่ อ รถจนยางแตก
เพื่อรถหยุดจะจับกุมคน ซึ่งเปนการกระทําท่ีเหมาะแกพฤติการณแหงเรื่องในการจับ ตาม ป.วิอาญา
มาตรา ๘๓ ผูจ ับไมมคี วามผิดฐานทําใหเ สยี ทรพั ย
อยา งไรกต็ าม แมก ารกระทาํ ทค่ี รบ “องคป ระกอบ” ทก่ี ฎหมายบญั ญตั ติ ามโครงสรา ง
ขอ ๑ จะไมม กี ฎหมายยกเวน ความผดิ ตามโครงสรา งขอ ๒ กย็ งั ไมอ าจสรปุ ไดท นั ทวี า ผกู ระทาํ ตอ งรบั ผดิ
ในทางอาญาจะตองพิจารณาโครงสรางขอ ๓ ตอไปดวยวา การกระทําน้ันมีกฎหมายยกเวนโทษ
หรือไม
๔. กฎหมายยกเวน ความผิดในประมวลกฎหมายแพงและพาณชิ ย เชน
๔.๑ ประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย มาตรา ๑๓๔๗ ที่บญั ญตั ใิ หเจา ของท่ีดนิ
ใชส ทิ ธติ ดั รากไมท ร่ี กุ เขา มาในทดี่ นิ ทตี่ ดิ ตอ และเอาไวเ สยี ผกู ระทาํ ยอ มไมม คี วามผดิ ฐานทาํ ใหเ สยี ทรพั ย
๔.๒ ประมวลกฎหมายแพง และพาณิชย มาตรา ๔๕๐ การทําบบุ สลายหรอื ทาํ ลาย
ทรัพยสิ่งหนึ่งสิ่งใด เพื่อบําบัดปดปองภยันตรายซ่ึงมีมาเปนสาธารณะโดยฉุกเฉิน เชน ทําลายทํานบ
๖
ก้ันน้ําในที่ดินของผูอ่ืนเพื่อเปล่ียนทิศทางไหลของนํ้ามิใหเขาทวมบานเรือนในหมูบาน ผูกระทําไมมี
ความผิดฐานทาํ ใหเ สยี ทรัพยแ ละบกุ รุก
๔.๓ ประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย มาตรา ๔๕๒ การทผี่ คู รอบครองอสงั หารมิ ทรพั ย
ฆา สัตวท่ีเขามาทําความเสียหายในอสงั หาริมทรัพย ผกู ระทําไมมีความผดิ ฐานทาํ ใหเสยี ทรัพย
๔.๔ ประมวลกฎหมายแพง และพาณชิ ย มาตรา ๑๕๖๗ (๒) การทผี่ ใู ชอ าํ นาจปกครอง
เชน บิดา มารดาทําโทษบตุ รตามสมควรเพ่ือวากลา วส่งั สอน
๔.๕ ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย มาตรา ๑๓๗๘ การใชสิทธิเหนือที่ดิน
แปลงอืน่ อันตกอยใู นภาระจํายอม ผูกระทําไมมคี วามผดิ ฐานบกุ รกุ (ฎกี าท่ี ๓๙๒๖/๒๕๔๑)
๔.๖ การที่ผูกระทํามีอํานาจตามสัญญาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย
ทก่ี ระทาํ เชน การทผ่ี ใู หเ ชา และผเู ชา มขี อ ตกลงกาํ หนดไวใ นสญั ญาเชา บา นวา หากผเู ชา ผดิ นดั ไมช าํ ระคา เชา
ผูเชายอมใหผูใหเชาเขาไปในบานเชา และตัดน้ํา ตัดไฟฟา หรือใชกุญแจคลองประตูบานเชาได
เม่อื ผเู ชาผิดนัดไมช าํ ระคา เชา ผใู หเชา ก็มีสทิ ธิดาํ เนนิ การตาง ๆ ดังกลาวไดไ มเ ปนความผิดฐานบุกรุก
หรอื ทาํ ใหเ สยี ทรพั ย (เทยี บเคยี งคาํ พพิ ากษาฎกี าที่ ๔๘๕๔/๒๕๓๗, คาํ พพิ ากษาฎกี าที่ ๓๐๒๕/๒๕๔๑)
๕. กฎหมายยกเวน ความผิดในรัฐธรรมนูญ
เชน รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทยพุทธศักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๑๒๔ บัญญตั วิ า
“ในท่ปี ระชมุ สภาผูแทนราษฎร ทีป่ ระชุมวุฒิสภาหรือท่ีประชุมรวมกันของรฐั สภา สมาชิกผใู ดจะกลาว
ถอยคําใดในทางแถลงขอเท็จจริง แสดงความคิดเห็นหรือออกเสียงลงคะแนน ยอมเปนเอกสิทธิ์
โดยเดด็ ขาด ผูใดจะนําไปเปนเหตฟุ อ งรองวากลา วสมาชิกผูนน้ั ในทางใดมไิ ด”
๓. การกระทําน้นั ไมม ีกฎหมายยกเวนโทษ
กฎหมายทยี่ กเวนโทษใหแ กการกระทาํ ตางๆ ทีเ่ ปน ความผดิ มีหลายกรณีดวยกัน เชน
๑. การกระทาํ ความผดิ โดยจาํ เปน (มาตรา ๖๗)
๒. การกระทําความผิดของเด็กอายุไมเกิน ๑๐ ป และไมเกิน ๑๕ ป (มาตรา ๗๓
และ ๗๔)
๓. การกระทาํ ความผิดของคนวกิ ลจรติ (มาตรา ๖๕)
๔. การกระทําความผิดของผูมนึ เมา (มาตรา ๖๖)
๕. การกระทําความผดิ ตามคาํ สั่งท่มี ชิ อบดวยกฎหมายของเจาพนกั งาน (มาตรา ๗๐)
๖. การกระทําความผิดเกี่ยวกับทรัพยในบางความผิดระหวางสามีภรรยา (มาตรา ๗๑
วรรคแรก)
นอกจากน้ันกฎหมายยังยกเวนโทษในกรณีที่ความผิดอยูในข้ันพยายาม แตผูกระทํา
ยับยง้ั หรอื กลับใจ (มาตรา ๘๒) หรอื เปนการพยายามทาํ แทงตามมาตรา ๓๐๑ และ ๓๐๒ วรรคแรก
(ดมู าตรา ๓๐๔) และการพยายามกระทาํ ความผดิ ลหโุ ทษ ตามมาตรา ๑๐๕
๗
การกระทําที่ครบ “องคประกอบ” ที่กฎหมายบัญญัติตามโครงสรางขอ ๑ หากไมมี
กฎหมายยกเวน ความผดิ ตามโครงสรา ง ขอ ๒ หรอื ไมม กี ฎหมายยกเวน โทษตามโครงสรา งขอ ๓ ผกู ระทาํ
กจ็ ะตองรับผิดในทางอาญา
อยางไรก็ตาม หากการกระทําน้ันมีเหตุลดโทษตามที่กฎหมายบัญญัติไว ผูกระทําก็อาจ
ไดร บั การลดโทษถา ศาลเหน็ สมควรทจี่ ะลดโทษให
เหตุลดโทษ คือ เหตุที่อาจทําใหผูกระทํารับโทษนอยลง ซ่ึงข้ึนอยูกับดุลพินิจของศาล
ทีจ่ ะลดโทษใหแกผ กู ระทาํ หรือไมก ไ็ ด กฎหมายมักจะบัญญัติเกี่ยวกบั การลดโทษไวใ นทํานองวา “ÈÒÅ
¨ÐÅ´â·Éà¡Ô¹¡Ç‹Ò·Õè¡®ËÁÒ¡íÒ˹´äÇŒÊíÒËÃѺ¤ÇÒÁ¼Ô´¹éѹà¾Õ§㴡çä´Œ” (กรณีบันดาลโทสะตาม
มาตรา ๗๒) หรือบางกรณีก็จํากัดขอบเขตการลดโทษของศาลไว เชน “ถาศาลเห็นสมควรจะลดโทษ
ไมเ กนิ กงึ่ หน่งึ ของโทษที่จะลงแกผ ูกระทาํ ความผิดนน้ั กไ็ ด” (มาตรา ๗๘)
เหตลุ ดโทษ ทบี่ ญั ญัตไิ วม หี ลายกรณี เชน
๑. ความไมรกู ฎหมาย (มาตรา ๖๔)
๒. คนวิกลจริตซ่ึงยังสามารถรูผิดชอบอยูบางหรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง
(มาตรา ๖๕ วรรคสอง)
๓. คนมึนเมา ซึ่งยังสามารถรูผิดชอบอยูบางหรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง
(มาตรา ๖๖)
๔. ปอ งกัน จําเปน เกินขอบเขต (มาตรา ๖๙)
๕. การกระทําความผิดเกี่ยวกับทรัพยบางความผิดระหวางญาติสนิท (มาตรา ๗๒
วรรคสอง)
๖. ผกู ระทาํ อายกุ วา ๑๕ ป แตต า่ํ กวา ๑๘ ป (มาตรา ๗๕) หรือตัง้ แต ๑๘ ป แตไ มเ กิน
๒๐ ป (มาตรา ๗๖)
๗. เหตุบรรเทาโทษ (มาตรา ๗๘)
๘. บันดาลโทสะ (มาตรา ๗๒)
ผูกระทําตองรับผิดชอบในทางอาญา แตมีเหตุลดโทษตามที่กลาว อาจไดรับการลดโทษ
จากศาล หากศาลเห็นเปนสมควรท่ีจะลดโทษให เชน แดงมีความผิดฐานฆาคนตายโดยเจตนา
ตามมาตรา ๒๘๘ และจะตองไดรับโทษจําคุกขั้นต่ําคือ จําคุก ๑๕ ป แตหากมีเหตุบรรเทาโทษ
ตามมาตรา ๗๘ ก็อาจไดรับการลดโทษบาง หรือหากมีเหตุลดโทษอื่น ๆ เชน เปนการกระทํา
โดยบนั ดาลโทสะตามมาตรา ๗๒ ศาลกอ็ าจลดโทษจาก ๑๕ ป ลงเพยี งใดกไ็ ด ซงึ่ หากศาลลงโทษจาํ คกุ
แดงไมเ กนิ ๓ ป แดงกอ็ าจไดร บั การรอลงอาญาไดต ามมาตรา ๕๖ หากเขา เงอื่ นไขของการรอลงอาญา
๘
๙
๓.๔ บทนยิ าม
บทนิยามตามประมวลกฎหมายอาญาเปนการกําหนดไววาในแตละคําในบทนิยามน้ัน
มีความหมายอยางไร เนื่องจากคําตางๆ ในบทนิยามน้ันอาจเปนองคประกอบของความผิดในบาง
มาตรา หรืออาจเปนบทบัญญัติท่ีทําใหผูกระทําความผิดรับโทษหนักขึ้น ดังนั้น ความหมายของ
บทนยิ ามในแตละคาํ จงึ มีความสาํ คญั ซ่ึงนักเรยี นจะตองรแู ละทําความเขา ใจเปนอยางดี เพราะถาไมรู
หรอื ไมเ ขา ใจในความหมายของบทนยิ ามในแตล ะคาํ อาจทาํ ใหก ารวนิ จิ ฉยั ฐานความผดิ ตา งๆ เกดิ ผดิ พลาดได
บทนยิ ามในแตละคํากจ็ ะมคี าํ พิพากษาของศาลฎีกาวนิ จิ ฉัยไวเปน บรรทดั ฐานอีกดว ย
บทนิยาม ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑ อนมุ าตรา ๑ ถงึ อนุมาตรา ๑๗ ไดแ ก
๑. โดยทจุ รติ
๒. ทางสาธารณะ
๓. สาธารณสถาน
๔. เคหสถาน
๕. อาวธุ
๖. ใชกาํ ลงั ประทษุ รา ย
๗. เอกสาร
๘. เอกสารราชการ
๙. เอกสารสิทธิ
๑๐. ลายมือช่ือ
๑๑. กลางคืน
๑๒. คมุ ขัง
๑๓. คา ไถ
๑๔. บตั รอิเลก็ ทรอนกิ ส
๑๕. หนงั สือเดนิ ทาง
๑๖. เจาพนักงาน
๑๗. สอ่ื ลามกอนาจารเด็ก
๑๘. กระทาํ ชาํ เรา
ÁÒμÃÒ ñ ã¹»ÃÐÁÇÅ¡®ËÁÒ¹Õé
(๑) “â´Â·Ø¨ÃÔμ” หมายความวา เพื่อแสวงหาประโยชนที่มิควรได โดยชอบดวย
กฎหมายสําหรบั ตนเองหรือผอู ่ืน
(๒) “·Ò§ÊÒ¸ÒóД หมายความวา ทางบกหรือทางนํ้าสําหรับประชาชน
ใชในการจราจรและใหหมายความรวมถึงทางรถไฟและทางรถรางท่ีมีรถเดินสําหรับประชาชน
โดยสารดว ย
๑๐
(๓) “ÊÒ¸Òóʶҹ” หมายความวา สถานท่ีใดๆ ซ่ึงประชาชนมีความชอบธรรม
ทจ่ี ะเขา ไปได
(๔) “à¤Ëʶҹ” หมายความวา ที่ซึ่งใชเปนท่ีอยูอาศัย เชน เรือน โรง เรือ หรือ
แพ ซ่ึงคนอยูอาศัย และใหหมายความรวมถึงบริเวณของท่ีซ่ึงใชเปนที่อยูอาศัยน้ันดวย จะมีรั้วลอม
หรอื ไมก็ตาม
(๕) “ÍÒÇظ” หมายความรวมถึงส่ิงซึ่งไมเปนอาวุธโดยสภาพ แตซึ่งไดใชหรือเจตนา
จะใชประทษุ รายรา งกายถึงอนั ตรายสาหสั อยา งอาวธุ
(๖) “㪌กําÅѧ»ÃзØÉÌҔ หมายความวา ทําการประทุษรายแกกายหรือจิตใจ
ของบุคคล ไมวาจะทําดวยใชแรงกายภาพหรือดวยวิธีอื่นใด และใหหมายความรวมถึงการกระทํา
ใดๆ ซึ่งเปนเหตใุ หบคุ คลหน่งึ บุคคลใดอยูในภาวะท่ีไมส ามารถขดั ขนื ได ไมว า จะโดยใชยาทาํ ใหม ึนเมา
สะกดจติ หรือใชว ธิ ีอน่ื ใดอันคลายคลึงกัน
(๗) “àÍ¡ÊÒÔ หมายความวา กระดาษหรือวัตถุอื่นใดซึ่งไดทําใหปรากฏความหมาย
ดวยตัวอักษร ตัวเลข ผังหรือแผนแบบอยางอื่น จะเปนโดยวิธีพิมพถายภาพหรือวิธีอื่น
อนั เปน หลักฐานแหงความหมายน้ัน
(๘) “àÍ¡ÊÒÃÃÒª¡ÒÔ หมายความวา เอกสารซึ่งเจาพนักงานไดทําขึ้น หรือรับรอง
ในหนา ที่ และใหหมายความรวมถงึ สําเนาเอกสารนั้นๆ ท่ีเจาพนกั งานไดร บั รองในหนาทด่ี วย
(๙) “àÍ¡ÊÒÃÊ·Ô ¸”Ô หมายความวา เอกสารทเี่ ปน หลกั ฐานแหง การกอ เปลยี่ นแปลง โอน
สงวน หรอื ระงับซ่งึ สทิ ธิ
(๑๐) “ÅÒÂÁ×ͪ×èÍ” หมายความรวมถึงลายพิมพน้ิวมือและเคร่ืองหมายซ่ึงบุคคล
ลงไวแทนลายมอื ชือ่ ของตน
(๑๑) “¡ÅÒ§¤×¹” หมายความวา เวลาระหวางพระอาทติ ยตกและพระอาทติ ยข ึน้
(๑๒) “¤ÁØ ¢Ñ§” หมายความวา คมุ ตัว ควบคมุ ขงั กกั ขงั หรอื จาํ คุก
(๑๓) “¤Ò‹ 䶔‹ หมายความวา ทรพั ยส นิ หรอื ประโยชนท เี่ รยี กเอา หรอื ให เพอื่ แลกเปลยี่ น
เสรีภาพของผูถูกเอาตัวไป ผถู ูกหนวงเหนีย่ วหรอื ผูถ ูกกกั ขัง
(๑๔) “ºÑμÃÍÔàÅ¡ç ·Ã͹¡Ô Ê” หมายความวา
(ก) เอกสารหรือวัตถุอื่นใดไมวาจะมีรูปลักษณะใดท่ีผูออกไดออกใหแก
ผูมีสิทธิใชซ่ึงจะระบุชื่อหรือไมก็ตาม โดยบันทึกขอมูลหรือรหัสไวดวยการประยุกตใชวิธีการ
ทางอิเลก็ ตรอนไฟฟา คลน่ื แมเ หลก็ ไฟฟา หรือวธิ อี ื่นใดในลกั ษณะคลายกัน ซึ่งรวมถึงการประยกุ ตใช
วธิ กี ารทางแสงหรอื วิธีการทางแมเ หล็กใหปรากฏความหมายดวยตวั อักษร ตัวเลข รหัส เลขหมายบตั ร
หรือสัญลักษณอ่นื ใด ทัง้ ทสี่ ามารถมองเหน็ และมองไมเห็นดวยตาเปลา
(ข) ขอมูล รหัส หมายเลขบัญชี หมายเลขชุดทางอิเล็กทรอนิกสหรือ
เคร่ืองมอื ทางตวั เลขใดๆ ทีผ่ อู อกไดออกใหแ กผ มู ีสิทธใิ ช โดยมิไดมกี ารออกเอกสารหรือวัตถุอืน่ ใดให
แตมีวิธกี ารใชใ นทํานองเดยี วกับ (ก) หรอื
๑๑
(ค) สิ่งอ่ืนใดที่ใชประกอบกับขอมูลอิเล็กทรอนิกส โดยมีวัตถุประสงค
เพื่อระบุตวั บคุ คลผเู ปน เจาของ
“(๑๕) “˹ѧÊ×Íà´Ô¹·Ò§” หมายความวา เอกสารสําคัญประจําตัวไมวาจะมี
รูปลักษณะใดท่ีรัฐบาลไทย รัฐบาลตางประเทศ หรือองคการระหวางประเทศออกใหแกบุคคลใด
เพอ่ื ใชแ สดงตนในการเดนิ ทางระหวา งประเทศ และใหห มายความรวมถงึ เอกสารใชแ ทนหนงั สอื เดนิ ทาง
และแบบหนังสือเดินทางทีย่ งั ไมไ ดก รอกขอ ความเก่ียวกบั ผูถ อื หนังสือเดนิ ทางดว ย
“(๑๖) “à¨ÒŒ ¾¹¡Ñ §Ò¹” หมายความวา บคุ คลซงึ่ กฎหมายบญั ญตั วิ า เปน เจา พนกั งานหรอื
ไดรับแตงต้ังตามกฎหมายใหปฏิบัติหนาท่ีราชการ ไมวาเปนประจําหรือครั้งคราว และไมวาจะไดรับ
คาตอบแทนหรอื ไม”
“(๑๗) “Ê×èÍÅÒÁ¡Í¹Ò¨ÒÃà´ç¡” หมายความวา วัตถุหรือส่ิงที่แสดงใหรูหรือเห็นถึง
การกระทําทางเพศของเด็กหรือกับเด็กซ่ึงมีอายุไมเกินสิบแปดป โดยรูป เร่ือง หรือลักษณะสามารถ
สื่อไปในทางลามกอนาจาร ไมวาจะอยูในรูปแบบของเอกสาร ภาพเขียน ภาพพิมพ ภาพระบายสี
ส่งิ พมิ พ รปู ภาพ ภาพโฆษณา เครือ่ งหมาย รปู ถา ย ภาพยนตร แถบบันทกึ เสยี ง แถบบนั ทึกภาพ หรือ
รูปแบบอื่นใด ในลักษณะทํานองเดียวกัน และใหหมายความรวมถึงวัตถุหรือสง่ิ ตา งๆ ขางตน ท่จี ัดเกบ็
ในระบบคอมพวิ เตอร หรือในอุปกรณอ ิเลก็ ทรอนกิ สอ่นื ท่สี ามารถแสดงผลใหเขาใจความหมายได”
ในประมวลกฎหมายอาญา หรือกฎหมายอื่น ขอความใดท่ีมีความหมายพิเศษ
กฎหมายจะกําหนดความหมายไวในบทนิยาม สําหรับประมวลกฎหมายอาญาไดบัญญัติไวใน
มาตรา ๑ ดังนี้
“(๑๘) *“¡ÃÐทาํ ชาํ àÃÒ” หมายความวา กระทาํ เพอ่ื สนองความใครข องผกู ระทาํ โดยการใช
อวยั วะเพศของผูกระทาํ ลว งลํา้ อวัยวะเพศ ทวารหนัก หรือชองปากของผูอ่นื ”
(ñ) “â´Â·¨Ø ÃμÔ ” หมายความวา เพอ่ื แสวงหาประโยชนท ม่ี คิ วรไดโ ดยชอบดว ยกฎหมาย
สําหรบั ตนเองหรือผูอนื่
ͧ¤» ÃСͺ ¤Í×
๑. เพ่อื แสวงหาประโยชน
๒ เปนประโยชนท ีม่ ิควรไดโดยชอบดว ยกฎหมาย
๓. ประโยชนสาํ หรับตนเองหรือผูอื่น
คํา͸ԺÒÂ
๑. คําวา “ประโยชน” ตามขอน้ียอมมีความหมายทั้งประโยชนท่ีเปนทรัพยสินและ
ทม่ี ิใชท รพั ยส นิ ดวย สว นการแสวงหาอาจจะเกิดความเสยี หายแกบุคคลอน่ื หรือไม ไมใชสาระสําคัญ
๒. สําหรับประโยชนที่มิควรไดโดยชอบดวยกฎหมายน้ัน หมายความวา ประโยชน
ท่ีแสวงหาน้ัน ผูแสวงหาไมมีสิทธิท่ีจะไดประโยชนนั้นตามกฎหมายและประโยชนท่ีแสวงหานั้น
* มาตรา ๑ (๑๘) เพ่มิ เตมิ โดย พ.ร.บ.แกไ ขเพ่ิมเตมิ ประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบั ท่ี ๒๗) พ.ศ. ๒๕๖๒ ลง รกจ.เลม ๑๓๖/
ตอนท่ี ๖๙ ก/หนา ๑๒๗/๒๗ พ.ค. ๖๒
๑๒
จะเปน เพอื่ ตนเองกไ็ ด หรอื เพอ่ื ประโยชนแ กผ อู น่ื กไ็ ด เชน ทบี่ ญั ญตั ไิ วใ นความผดิ เกย่ี วกบั เจา พนกั งาน
ตามมาตรา ๑๔๓, ๑๔๔, ๑๔๗, ๑๕๗, ๑๖๗ ความผดิ เก่ยี วกบั การปลอมและการแปลงมาตรา ๒๔๒
ความผดิ เกย่ี วกบั เสรภี าพตามมาตรา ๓๑๕, ๓๑๗, ๓๒๔ และความผดิ เกยี่ วกบั ทรพั ยต ามมาตรา ๓๓๔,
๓๔๒, ๓๕๐, ๓๕๓ เปนตน
๓. คําวา “โดยทจุ รติ ” เปนมูลเหตจุ งู ใจหรอื เจตนาพเิ ศษ นอกเหนอื จากเจตนาธรรมดา
®Õ¡Ò·èÕ öóùð/òõôô การท่ีจาํ เลยนําน้ํามันซ่ึงจําเลยมีสิทธิเบิกไปใชไดดวยตนเอง
ไปเติมใสรถยนตคันอ่ืนเพ่ือใชในการปฏิบัติหนาที่ตามปกติ ไมปรากฏวาจําเลยไดนาํ รถยนตคันอ่ืนนั้น
ไปใชในกิจกรรมอนื่ ซ่งึ ไมอ ยใู นอาํ นาจหนาทท่ี ่ีจาํ เลยจะพึงใชไดอ นั อาจถอื ไดว า จําเลยไดป ระโยชนจ าก
การใชนํ้ามันเช้ือเพลิงดังกลาวเปนสวนตัว เมื่อขอเท็จจริงท่ีโจทกนาํ สืบยังมีความสงสัยตามสมควร
วาจําเลยไดกระทาํ การเบียดบังเอานา้ํ มันเชื้อเพลิงที่จําเลยสั่งจายไปเปนของจาํ เลยหรือของผูอ่ืน
โดยทจุ รติ หรอื ไม จงึ ใหย กประโยชนแ หง ความสงสยั นน้ั ใหจ ําเลยตามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความ
อาญา มาตรา ๒๒๗ วรรคสอง
®Õ¡Ò·èÕ òò÷ù/òôõñ การที่จาํ เลยเอาเคร่ืองรับโทรทัศนสี ๑ เครื่อง เคร่ืองเสียง
สเตอริโอ ๑ เครื่อง ของกลางของผูเสียหายไปจากบานของผูเสียหายเพราะ ส. ซึ่งเปนสามีของ
ผูเสียหายเปนหน้ีจําเลย โดยจําเลยไมไดทําใหทรัพยสินอยางอ่ืนเสียหาย คงยกเอาทรัพยของกลาง
ไปเทาน้ันโดยจาํ เลยบอกวาถาอยากไดคืนให ส.เอาเงินไปไถ ซ่ึงวันรุงข้ึนเม่ือเจาพนักงานตํารวจไป
ท่ีบานของจําเลย ก็พบจาํ เลยและทรัพยของกลางดังกลาว เชื่อวาจําเลยเอาทรัพยของกลางไป
เพื่อให ส. หรอื ผเู สียหายไปตดิ ตอชําระหนีท้ ค่ี างชาํ ระตอกัน การกระทาํ ของจาํ เลยจงึ มไิ ดเปนการเอา
ทรัพยของผูอื่นไปโดยทุจริตหรือเพ่ือแสวงหาประโยชนที่มิควรไดโดยชอบดวยกฎหมายสาํ หรับตนเอง
หรือผูอ่นื ไมเปนความผดิ ฐานลกั ทรพั ย
®¡Õ Ò·Õè ñððñõ/òõõó การที่จาํ เลยที่ ๑ กับพวกและผูเสียหายนั่งด่ืมเบียรอยูดวยกัน
แลว จําเลยท่ี ๑ ลว งกระเปา กางเกงของผเู สยี หายหยบิ กระเปา เงนิ ออกมา เมอื่ เหน็ วา ไมม เี งนิ ในกระเปา
จงึ ลว งหยบิ เอาโทรศพั ทเ คลอื่ นทข่ี องผเู สยี หายออกมาโดยจาํ เลยท่ี ๑ บอกวา ถา ไมใ หโ ทรศพั ทจ ะทํารา ย หลงั เกดิ เหตุ
ผูเสียหายกลบั ไปบา นพัก สกั ครหู นง่ึ จําเลยที่ ๑ กน็ ําโทรศพั ทเ คล่ือนทมี่ าคนื ใหผ ูเสียหายแมจะคืนโดย
โยนลงพนื้ เอาเทา เหยยี บแลว บอกใหผ เู สยี หายคลานมาเอา จากพฤตกิ ารณด งั กลา วเหน็ วา การกระทําของ
จาํ เลยที่ ๑ เปน การทาํ ไปดว ยความคกึ คะนองมไิ ดป ระสงคต อ ทรพั ยโ ดยมเี จตนาทจุ รติ เพอ่ื เอาทรพั ยไ ป
เปน ของตนเอง อนั เปน การขาดองคป ระกอบของความผดิ ฐานลกั ทรพั ย จงึ ไมเ ปน ความผดิ ฐานชงิ ทรพั ย
ตามฟอง การกระทาํ ของจําเลยที่ ๑ เปนเพยี งความผดิ ตอ เสรีภาพตาม ป.อ. มาตรา ๓๐๙ วรรคสอง
®Õ¡Ò·èÕ ö÷ô/òõõô แมข อ เทจ็ จรงิ จะฟง ไดว า จําเลยกบั พวกเขา ไปทํารา ยรา งกายผเู สยี หาย
จนไดรับบาดเจ็บและบังคับเอาทรัพยสินของผูเสียหายไปเทาที่คิดวาพอกับคาจางที่ผูเสียหายเปนหน้ี
พวกจาํ เลยอยูเทาน้ัน ไมไดเอาทรัพยสินอื่น ๆ ที่มีคามากไปดวยก็ตาม แตการกระทําของจาํ เลย
กบั พวกดงั กลา วเปน การกระทาํ ทไ่ี มม อี ํานาจตามกฎหมาย ศาลฎกี าโดยมตทิ ป่ี ระชมุ ใหญ เหน็ วา เปน การ
กระทาํ โดยมีเจตนาทุจรติ แลว การกระทาํ ของจาํ เลยกบั พวกเปน การรวมกนั ปลน ทรัพยของผูเ สยี หาย
๑๓
(ò) “·Ò§ÊÒ¸ÒóД หมายความวา ทางบกหรอื ทางนา้ํ สาํ หรบั ประชาชนใชใ นการจราจร
และใหห มายความรวมถงึ ทางรถไฟและทางรถรางทีม่ รี ถเดนิ สาํ หรับประชาชนโดยสารดว ย
ͧ¤»ÃСͺ ¤×Í
๑. ทางบกหรือทางนํา้
๒. สําหรับประชาชนใชใ นการจราจร
ความผิดเก่ียวกับทางสาธารณะ ไดแก ความผิดท่ีกอใหเกิดภยันตรายตอประชาชน
ตามมาตรา ๒๒๙ และความผิดลหุโทษตามมาตรา ๓๗๒, ๓๗๘, ๓๘๕, ๓๘๖, ๓๘๗, ๓๙๖
คํา͸ԺÒ ทางบก คือ ทางสําหรับคนเดิน หรือท้ังคนและยานพาหนะเดิน รวมท้ัง
ทางรถไฟ ทางรถรางทม่ี รี ถเดนิ ดว ย สว นทางนาํ้ นนั้ คอื แมน าํ้ ลาํ คลองตา งๆ ทเี่ กดิ ขน้ึ เองโดยธรรมชาติ
หรอื ทาํ การขดุ ขนึ้ แตท างบกหรอื ทางนา้ํ ดงั กลา วนจ้ี ะเปน ทางสาธารณะมสี าระสาํ คญั อยทู วี่ า ประชาชน
ใชในการจราจรได ไมว าจะใชเดนิ เขา ออกหรือโดยยานพาหนะเขา ออก
แตก็มีขอยกเวนอยูในสวนทางของเอกชน ซ่ึงเจาของเขาสงวนสิทธิ์ไวแมจะอนุญาตให
ประชาชนเดนิ ก็ไมใชทางสาธารณะ
ทางหลวงแผน ดนิ ทางหลวงจงั หวดั ไมว า จะใชใ นการจราจรระหวา งจงั หวดั อาํ เภอ ตาํ บล
หรือหมูบาน แมนํ้าลําคลองตางๆ ซ่ึงเกิดจากธรรมชาติยอมถือวาเปนทางสาธารณะ สวนทางบก
หรอื ทางนาํ้ ของเอกชนทาํ ขน้ึ เมอ่ื มกี ารอทุ ศิ ใหเ ปน ทางสาธารณะแลว กย็ อ มถอื เปน ทางสาธารณะดว ย
(ทางหลวง คือทางสาธารณะ)
®Õ¡Ò·Õè ÷ðö/òô÷ð ท่ีชายเลนริมทะเลซ่ึงน้ําทะเลข้ึนทวมถึง แตมีตนไมงอกขึ้น
จนเปนปา ราษฎรใชเ ดนิ เรือไมไ ด ไมเปนทางหลวง (ทางหลวง คอื ทางสาธารณะ)
®Õ¡Ò·èÕ ò÷/òôöö ที่ชายตล่ิงซึ่งติดตอกับถนนหลวง หาใชถนนหลวงไม (เปนทาง
สาธารณะ)
®Õ¡Ò·èÕ øùôó/ôò บานเปนเคหสถานซึ่งใชเปนท่ีอยูอาศัยของจําเลยและบริเวณ
เพิงหนาบานเปนบริเวณของบานซึ่งใชเปนรานคาและท่ีอยูอาศัยดวย จําเลยพาอาวุธปนติดตัวอยูใน
บริเวณที่อยูอ าศัยของตนจงึ ไมเปน ความผิดฐานพาอาวธุ ปนไปในเมืองหมูบา น
®Õ¡Ò·èÕ ñðòð/òõðó ท่ีดินของจําเลยเปนที่ดินมือเปลา มีทางพิพาทมาไมนอยกวา
๔๐ ป สาธารณชนไดใชเดินและชักลากไมมาประมาณ ๒๐ ป ต้ังแตเจาของเดิมกอนจําเลยไมมี
การหวงหามแสดงสิทธิใดๆ เลยดังน้ี ถือวา เปน การอทุ ศิ โดยปรยิ ายเปนทางสาธารณะแลว จาํ เลยไป
ปด ก้ันยอมเปน ผิดตามมาตรา ๓๘๕
®¡Õ Ò·èÕ ÷öõ/òôùø การอุทิศท่ีดินใหทางสาธารณะน้ันแมจะยังมิไดแกโฉนดที่ดิน
และใชม ายังไมถงึ ๑๐ ป กไ็ มสาํ คัญตอ งถือวา เปน ทางสาธารณะ
®Õ¡Ò·Õè ññøö/òõðð ฎีกาท่ี ๑๐๒๐-๑๐๒๑/๒๕๐๕ คลองที่เจาของท่ีดินขุดข้ึน
แมจ ะมีผใู ชเรือเขา ออกมานาน แตเจา ของมไิ ดอทุ ิศใหเ ปนทางสาธารณะนัน้ ไมใชทางสาธารณะ
(ó) “ÊÒ¸Òóʶҹ” หมายความวา สถานท่ีใดๆ ซ่ึงประชาชนมีความชอบธรรม
ที่จะเขา ไปได
๑๔
ͧ¤» ÃСͺ ¤×Í
๑. สถานทใี่ ดๆ
๒. ประชาชนมีความชอบธรรมที่จะเขาไปได
ความผิดเก่ียวกับสาธารณสถาน ไดแก ความผิดเก่ียวกับการกอใหเกิดภยันตราย
ตอประชาชน มาตรา ๒๑๘(๔) ความผิดเกี่ยวกับทรัพย มาตรา ๓๓๕(๙) และความผิดลหุโทษ
ตามมาตรา ๓๗๒, ๓๗๘ และ ๓๙๗
คาํ ͸ԺÒÂ
๑. คําวา สาธารณสถาน เปนคําตรงขามกับคําวา “ท่ีรโหฐาน” ตามท่ีบัญญัติไวใน
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๑๓) “ท่ีรโหฐาน” หมายถึง สถานท่ีใดๆ
ซ่ึงมใิ ชสาธารณสถาน
๒. คําวา สถานที่ใดๆ นน้ั จะเปน ท่มี ีสิ่งปลูกสรางหรือทว่ี างเปลา มขี อบเขตก็ได เชน
สวนสัตว โรงภาพยนตร แมจ ะตองเสียคาธรรมเนยี มเขา ชม กย็ ังถือวาเปนทีส่ าธารณสถาน ขอสาํ คัญ
จึงอยูที่วาเปนสถานท่ีที่ประชาชนมีความชอบธรรมท่ีจะเขาไปไดหรือไม และการเขาไปน้ันไมวา
จะเปนการเปดช่ัวคราวหรือประจําตลอดไป แตมีขอยกเวนอยูวาในสถานที่แหงเดียวกันน้ันอาจแยก
ออกไดเ ปนสัดสว นวา สว นใดเปน ท่สี าธารณสถาน และสวนใดไมถ อื เปน สถานทีส่ าธารณสถาน
®Õ¡Ò·Õè ñùðø/òõñø จําเลยจอดรถขวางกนั้ ไมใ หโ จทกถ อยรถออกไปจากซอยทเ่ี กดิ เหตุ
เปนเพียงขัดขวางไมใหโจทกนาํ รถออกไปไดเทานั้น สวนตัวโจทกมีอิสระที่จะออกไปจากซอยได
การกระทําของจําเลยยังไมเปนความผิดตามประมวลกฎหมายความอาญามาตรา ๓๑๐ แตเปนการ
รังแกขมเหงทําใหโจทกไดรับความเดือดรอนรําคาญ แมซอยนั้นจะอยูในท่ีดินของผูมีช่ือแบงใหผูอื่น
เชา ปลกู บา น แตประชาชนก็ชอบทีจ่ ะเขา ออกไปตดิ ตอกับผทู ี่อยูใ นซอยนั้นได ถอื ไดว า จําเลยไดกระทาํ
ในท่ีสาธารณสถาน จึงมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๙๗
®¡Õ Ò·Õè øøó/òõòð หองโถงในสถานการคาประเวณีผิดกฎหมายเวลารับแขก
มาเท่ียวเปนสาธารณสถานซ่ึงประชาชนมีความชอบธรรมที่จะเขาไปได พลตํารวจมีอํานาจคน
โดยไมตองมีหมายตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๙๓ จําเลยขัดขวาง
เปน ความผิดตามมาตรา ๑๔๐ ตํารวจจบั ไดต ามมาตรา ๗๘ (๓)
๓. สถานที่บางแหงเปนสาธารณสถานบางเวลา เชน โรงภาพยนตร สถานท่ีราชการ
รานคา เฉพาะเวลาท่ีเปด ทาํ การ
๔. สถานท่บี างแหงเปนสาธารณสถานบางสวน เชน ทท่ี ําการศาลยุติธรรม รานอาหาร
๕. สถานที่บางแหงอาจจาํ กดั อายผุ เู ขา เชน สถานบรกิ ารที่บุคคลท่จี ะเขาไปตอ งมีอายุ
ไมต ่ํากวา ๒๐ ป ก็เปนสาธารณสถาน
๖. คาํ วาสาธารณสถาน ตรงขามกบั คาํ วาท่ีรโหฐาน ตาม ป.วอิ าญา ซงึ่ หมายความถึง
สถานท่ีใด ๆ ซ่ึงมิใชสาธารณสถานตามกฎหมายลักษณะอาญา ไดแก ประมวลกฎหมายอาญา
ในปจจบุ นั น่ันเอง
๑๕
- รานคาเปนท่ีซ่ึงประชาชนมีความชอบธรรมท่ีจะเขาไปได ถือเปนสาธารณสถาน
(คําพพิ ากษาฎกี าท่ี ๑๓๖/๒๕๐๘)
- รา นขายกาแฟเปนสาธารณสถาน (ฎีกาที่ ๑๗๓๒/๒๕๑๖)
- ถนนในซอยเปน สาธารณสถาน (ฎีกาท่ี ๑๙๐๘/๒๕๑๘)
¢ŒÍÊѧà¡μ สถานที่ใดจะเปนสาธารณสถานหรือไม ไมคํานึงวาสถานท่ีนั้นเปนสถานที่
ผดิ กฎหมายหรือไม เพยี งแตพิจารณาวา สถานทน่ี ั้นประชาชนมคี วามชอบธรรมทจ่ี ะเขาไปใชไดหรอื ไม
สถานคา ประเวณถี อื ไดว า เปน สถานทป่ี ระชาชนมคี วามชอบธรรมทจี่ ะเขา ไปไดถ อื วา เปน สาธารณสถาน
ไมใชท่รี โหฐาน (ฎีกาที่ ๘๘๓/๒๕๒๐)
®Õ¡Ò·Õè õôõö/òõõó โจทกบรรยายฟองวา จําเลยลักเหรียญกษาปณรวมเปนเงิน
๘๔๒ บาท ของวัดผูเสียหายโดยเหรียญกษาปณดังกลาวอยูในพานและบาตรวางอยูบนชั้นสามของ
อาคารเจษฎาบดนิ ทร ซง่ึ เปน ทปี่ ระดษิ ฐานพระพทุ ธรปู เพอ่ื ใหป ระชาชนมากราบไหวส กั การะบชู าภายในวดั
ผูเสียหาย สถานที่เกิดเหตุลักทรัพยจึงเปนสถานที่ซ่ึงประชาชนทั่วไปมีความชอบธรรมท่ีจะเขาไปได
ตรงกับคํานยิ ามคําวา “สาธารณสถาน” ตาม ป.อ.มาตรา ๑ (๓) ทง้ั นี้เพื่อการสักการะบชู าพระพทุ ธรูป
ซึ่งประดิษฐานไวใหประชาชนกราบไหวสักการะบูชา จึงเปนการลักทรัพยในสถานท่ีบูชาสาธารณะ
ดังทโ่ี จทกบ รรยายฟอ งไวแลว
(ô) “à¤Ëʶҹ” หมายความวา ทซ่ี ึ่งใชเปน ท่อี ยูอ าศัย เชน เรือน โรง เรือ หรือ แพ
ซ่ึงคนอาศัยอยู และใหหมายความรวมถึงบริเวณของท่ีซึ่งใชเปนที่อยูอาศัยนั้นดวย จะมีรั้วลอม
หรอื ไมก ต็ าม
ͧ¤»ÃСͺ¤×Í
๑. เปนที่ซึง่ ใชอ ยูอ าศยั
๒. ท่ีนั้นคนอยอู าศัย รวมถึงบริเวณทซ่ี ่งึ ใชเปนท่ีอยอู าศยั นัน้ ดวย
คํา͸ԺÒÂ
๑. ที่ซ่ึงใชอยูอาศัยน้ัน ไดแก เรือน โรง เรือ หรือแพ ตามที่ระบุไว นอกจากท่ีระบุ
แลวอาจจะมีสิ่งอ่ืนๆ อีก ขอสาํ คัญอยูท่ีวา ที่ซ่ึงใชอยูอาศัยนั้นเปนที่คนอยูอาศัยจริงๆ ถาไมมี
คนอยอู าศัยแลวกไ็ มเรยี กวา เคหสถาน เชน เรือนปลกู ไว แตไ มมีคนอาศัยอยเู ลย เปน ตน แตถ า เปน
ทีอ่ ยอู าศัยแลว ขณะทเี่ กิดเหตไุ ปธุระเสยี หรือปดใสกญุ แจไวช ว่ั คราวกย็ งั นับวาเปน เคหสถาน
สาํ หรับหองเชาในโรงแรม บังกะโล แฟลต ท่ีใหคนเชาเปนปกติคงถือเปนเคหสถานได
แมผูอาศัยจะเปล่ียนหนากันอยูตลอดเวลา สวนหองนอนในขบวนรถไฟหรือในเรือซ่ึงคนโดยสาร
ใชน อนชวั่ คราวในระหวา งเดนิ ทางไมเ ปน เคหสถาน แตห อ งนอนของตน เรอื ในเรอื ทอ่ี ยปู ระจาํ เปน เคหสถาน
กางเต็นทปลูกเพิงขัดหางนอนระหวางเดินทางเปนระยะๆ ไมเปนท่ีหลับนอนตามปกติ
ถงึ แมจ ะเปน เตน็ ทช นดิ พเิ ศษมเี ครอื่ งปรบั อากาศกไ็ มเ ปน เคหสถาน ทงั้ นี้ ไมร วมถงึ เตน็ ทท ใี่ ชห ลบั นอน
ระหวางทาํ การสาํ รวจ ณ ท่ีใดเปนคราวๆ แมเสร็จแลวจะยายไปท่ีอ่ืน ก็ถือเปนเคหสถาน
ไดเ ชนเดียวกบั ทพี่ กั คนงานกนิ อยูหลับนอนชัว่ คราวระหวา งกอสรางอาคารกเ็ ปน เคหสถาน
๑๖
๒. ขอความที่วา รวมถึงบรเิ วณของท่ซี ง่ึ ใชเปนทีอ่ ยูอ าศยั นน้ั ยอ มหมายถึงเคหสถาน
ที่ตอ เนอ่ื งกับทีซ่ ึง่ คนใชเ ปน ท่อี ยูอาศัยนน้ั เชน นอกชาน หรอื เฉลยี ง หรอื ครวั หรอื เลา ไก ซงึ่ ติดตอ
เกีย่ วเนื่องกับเรือน หรือหางเรอื นเล็กนอ ย เปน ตน
®Õ¡Ò·Õè õòò/òô÷õ รวั้ บา นเปน ขอบเขตเคหสถานไมใชเ ปน เคหสถาน
®Õ¡Ò·èÕ õñõ/òôøö โรงกลึงแมอยูในรั้วบานแตหางตัวเรือน ๑ เสนไมใชอยูอาศัย
ไมเ ปนเคหสถาน
®Õ¡Ò·Õè óùó/òõðù เลาไกไมใชที่ซึ่งคนอยูอาศัยก็จริง แตอยูหางจากเรือนผูเสียหาย
ประมาณ ๑ เมตร แมแ ยกออกไปตา งหากจากตวั เรอื นแลวก็ยงั อยใู นทด่ี นิ อนั เปน บรเิ วณของโรงเรอื น
ซึ่งมีรั้วอยูดวย มิใชอยูในท่ีซ่ึงเปนบริเวณตางหากจากโรงเรือนซ่ึงใชเปนท่ีคนอยูอาศัย จําเลยลักไก
ในเลา ซงึ่ อยใู นบรเิ วณทอ่ี ยอู าศยั จงึ เปน การลกั ทรพั ยใ นเคหสถานทจี่ าํ เลยไดเ ขา ไปโดยไมไ ดร บั อนญุ าต
เปน ความผดิ ตามมาตรา ๓๓๕ (๘) ดวย
®Õ¡Ò·èÕ ñòõð/òõòð สถานทเ่ี กิดเหตุเปนคอกสกุ รและหองพกั คนงาน ซง่ึ มีร้ัวสงั กะสี
ลอมรอบทุกดาน คอกสุกรสรางข้ึนเปนวัตถุประสงคอันสําคัญของผูเสียหายสําหรับเก็บรักษาสุกร
โดยเฉพาะ สวนหองพักคนงานและหองแถวเปนวัตถุประสงคอันดับรองท่ีสรางขึ้นใหคนงาน
พักอาศยั ชว่ั คราวเพอ่ื ดูแลสกุ ร คอกสกุ รแมจ ะอยูติดกบั หองแถว ก็ไมใชบรเิ วณของหองแถวซ่ึงใชเปน
ทอี่ ยูอาศยั ของคนดงั กลาว คอกสกุ รจงึ ไมใ ชเคหสถาน
®¡Õ Ò·èÕ òðñô/òõóö กุฏิพระเปนเคหสถาน
®¡Õ Ò·èÕ ó÷øð/òõóö แผงลอยในตลาดสดท่ีทางราชการจัดใหพอคา แมคาเชา เปน
ที่ขายสินคาของแตละคนเปนสัดสวน ผูเสียหายไดเชาทําเพิงพักเปนที่ขายของ และไดพักอาศัย
ท่บี รเิ วณคาขายนั้นดวย เพิงพกั แผงลอยนน้ั จึงเปนเคหสถาน
®¡Õ Ò·Õè öù/òõóù สนามหญาหนาบานพักแมจะเปนผืนเดียวตลอดแนวเขตบานพัก
ไมมีรัว้ ลอ มหรอื เคร่ืองหมายแสดงเขตก็ตามเปนบริเวณทีอ่ ยูอาศยั จึงเปน เคหสถาน
๓. โดยทวั่ ไปเคหสถานกค็ อื สถานทอ่ี ยอู าศยั แตบ ทนยิ ามตามมาตรา ๑(๔) ใหห มายความ
รวมถงึ บรเิ วณของทซ่ี งึ่ ใชเ ปน ทอี่ ยอู าศยั ดว ย บรเิ วณของทซี่ งึ่ อยอู าศยั หมายถงึ บรเิ วณทอี่ ยใู กลช ดิ ตดิ กบั
ทซ่ี ง่ึ คนใชอ ยอู าศัยนั้น ถาอยูไกลออกไปมากก็ไมถ ือวาเปน เคหสถาน
μÑÇÍÂÒ‹ § โรงเก็บรถยนตทีอ่ ยูติดกบั ตัวบา น กฏุ พิ ระ นอกชานเรอื น รถตทู เ่ี จา ของใชเปน
ทอี่ ยอู าศัยหลบั นอน เลาไกใ ตถ นุ บา น เพงิ พักสําหรับนอนเฝาอวนเวลาตากอวน
เคหสถานตอ งเปน ทท่ี มี่ วี ตั ถปุ ระสงคห ลกั เพอ่ื ใชเ ปน ทอี่ ยอู าศยั คอื ตอ งมคี นอยอู าศยั แลว
ถายงั ไมมคี นอยอู าศัยกไ็ มเปนเคหสถาน เชน บานท่ยี ังไมม คี นอยูอาศัย บา นเชา ท่ีไมม คี นเชา
®Õ¡Ò·èÕ ñùðô/òõôö จําเลยท่ี ๑ นําบนั ไดวางรมิ หนา ตา งชน้ั บนบา นผเู สยี หายและปน
ไปเรียกผูเสียหาย เม่ือผูเสียหายเปดประตูออกมา จาํ เลยท่ี ๑ กอดอุมผูเสียหายและกระทาํ อนาจาร
ปลกุ ปลํา้ ผเู สยี หายทบี่ รเิ วณสนามหญา ขา งหนา บา นพกั ผเู สยี หาย แมส นามหญา กบั บา นพกั ไมม รี ว้ั ลอ มรอบ
และไมมีเคร่ืองหมายแสดงวาเปนแนวเขตของบานพักแตก็อยูขางหนาบานพักซึ่งเปนท่ีอยูอาศัยของ
๑๗
ผูเสียหายถือไดวาจาํ เลยที่ ๑ เขาไปในเคหสถานของผูเสียหายในเวลากลางคืนอันเปนการรบกวน
การครอบครองอสังหาริมทรัพยของผูเสียหายโดยปกติสุขและกระทาํ อนาจารโดยใชกาํ ลังประทุษราย
อันเปน การกระทาํ ตอ เนื่องไมข าดตอนกัน จึงเปนกรรมเดยี วผดิ ตอกฎหมายหลายบท
®Õ¡Ò·Õè ÷ðøø/òõõð ทเ่ี กดิ เหตอุ ยบู รเิ วณหนา หอ งพกั ของผเู สยี หายท่ี ๑ มกี ารกนั้ ผนงั
ดว ยอิฐบลอ็ กและมชี อ งประตทู างเขากนั้ ไวเ ปน สดั สวน บรเิ วณดงั กลา วเปน พนื้ ทใี่ ชส อยของผูเ สียหาย
ท่ี ๑ บุคคลอื่นไมสามารถทีจ่ ะเขา ไปใชส อยได ทเ่ี กิดเหตุถือไดว า เปน เคหสถานของผูเสยี หายท่ี ๑ ตาม
ป.อ. มาตรา ๑ (๔) การทจ่ี าํ เลยกบั พวกเขา ไปรมุ ชกตอ ย เตะผเู สยี หายทงั้ สองทบี่ รเิ วณหนา หอ งพกั ของ
ผูเสยี หายท่ี ๑ ถือวาเปนการเขา ไปในเคหสถานของผอู ่ืนโดยไมม เี หตอุ นั สมควร การกระทําของจําเลย
เปนความผิดฐานรวมกันบุกรุกเคหสถานของผูอื่นในเวลากลางคืนตาม ป.อ. มาตรา ๓๖๕ (๒) (๓)
ประกอบ มาตรา ๓๖๔
®¡Õ Ò·èÕ ù÷ùõ/òõõò แมจ ะไดค วามวา บา นของผเู สยี หายไมม รี วั้ ลอ มและบรเิ วณหลงั บา น
ผเู สียหายอยตู ิดกับถนนสว นบคุ คลกต็ าม กรณีจะถอื เอาเพยี งฝาผนงั และประตเู หล็กดา นหลงั เปนแนว
ของเคหสถานยอมไมได เพราะเคหสถานตามกฎหมายใหหมายความรวมถึงบริเวณของที่ซึ่งใชเปน
ทอี่ ยอู าศยั นนั้ ดว ย เมอ่ื ผเู สยี หายไดใ ชป ระโยชนบ รเิ วณรอบบา นเปน ทว่ี างสง่ิ ของ เครอ่ื งใชอ ยโู ดยรอบ
ทางดานหลังมีโองน้ําและถวยชามวางอยู กับมีหลังคายื่นออกมาคลุม การที่จําเลยท้ังสองไปอยูตรง
บริเวณดังกลาวยอมตองถือวาเปนการเขาไปในเคหสถานของผูเสียหายแลว จําเลยท้ังสองเขาไปใน
ขณะผูเสียหายไมอยูบาน ท้ังไดความวาผูเสียหายกับจําเลยทั้งสองมีสาเหตุโกรธเคืองกันมากอน
เร่ืองจําเลยลักลอบตอสายไฟจากมิเตอรบานของผูเสียหาย จึงย่ิงไมมีเหตุสมควรท่ีจะเขาไปอยูที่
บรเิ วณประตหู ลงั บา นของผเู สยี หายและการทจ่ี าํ เลยทง้ั สองนาํ สบื ปฏเิ สธวา ไมไ ดเ ขา ไปในบรเิ วณประตู
หลงั บา นของผเู สยี หาย จงึ ยง่ิ เปน พริ ธุ สอ แสดงใหเ หน็ ถงึ เจตนาอนั ไมส จุ รติ ของจาํ เลยทงั้ สอง พฤตกิ ารณ
ของจาํ เลยทง้ั สองดงั กลา วฟง ไดว า จาํ เลยทงั้ สองกระทาํ ความผดิ ฐานบกุ รกุ เขา ไปในเคหสถานของผอู นื่
โดยไมม ีเหตุอนั สมควร
(õ) ÍÒÇظ ใหหมายความรวมถึงสิ่งซ่ึงไมเปนอาวุธโดยสภาพ แตซึ่งไดใชหรือเจตนา
จะใชประทษุ รา ยรา งกายถึงอันตรายสาหัสอยา งอาวุธ
ความผดิ เกี่ยวกบั อาวุธ ไดแก ความผดิ ตอความม่นั คงของรฐั ตามมาตรา ๑๑๔ ความผดิ
ตอเจาพนักงาน มาตรา ๑๔๐ ความผิดเก่ียวกับความสงบสุขของประชาชน มาตรา ๒๑๕ ความผิด
เกย่ี วกบั เพศ มาตรา ๒๗๖ ความผดิ ตอ เสรภี าพ มาตรา ๓๐๙ ความผดิ เกย่ี วกบั ทรพั ย มาตรา ๓๓๕(๗),
๓๓๖ ทวิ, ๓๓๗ (๒), ๓๔๐, ๓๔๐ ทวิ, ๓๔๐ ตรี, ๓๖๕ และความผิดลหุโทษ ตามมาตรา ๓๗๑
และ ๓๗๙
คาํ ͸ԺÒÂ
กฎหมายไมไดใหความหมายของคําวา อาวุธไว ดังนั้น ความหมายของอาวุธจึงอยูใน
ความหมายท่ัวไป หมายถึง เคร่ืองไมเครือ่ งมอื ท่สี รางขึ้นมาใชประหัตประหารโดยตรง เชน ปน , มดี ,
ลูกระเบิด สงิ่ เหลาน้เี ปน อาวุธโดยสภาพ
๑๘
บทนิยามบทนี้ใหรวมถึงส่ิงท่ีมิใชอาวุธโดยสภาพ แตไดใชหรือเจตนาจะใชประทุษราย
รา งกายถงึ สาหสั ไดอ ยา งอาวธุ หมายถงึ ใชป ระทษุ รา ยทาํ นองเดยี วกบั อาวธุ โดยสภาพ เชน สวิ่ มดี ทาํ ครวั
ขวานผา ฟน ไขควง เหล็กขูดชารป เปน ตน
ÊÃØ» อาวุธ แยกออกเปน ๒ ประเภท
๑. อาวธุ โดยสภาพ หรือ เคร่ืองมือทํารา ย ประหัตประหาร
®Õ¡Ò·Õè ñùðó/òõòð ปนท่ีไมอาจใชยิงทําอันตรายแกชีวิตและวัตถุไดก็เปนอาวุธปน
ตาม พ.ร.บ.อาวุธปนฯ และเปนอาวุธโดยสภาพ
®Õ¡Ò·Õè ñôõù/òõòó อาวุธปนไมมีลูกโม แกนลูกโมไมสามารถใชยิงไดเปนอาวุธ
โดยสภาพ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑ (๕)
๒. อาวุธโดยการใช ไมใชเ ครอื่ งมือทาํ รายประหัตประหารโดยตรง แตไ ดใชหรอื เจตนา
จะใชป ระทษุ รายรางกายถึงสาหัสไดทาํ นองเดยี วกับอาวธุ
®¡Õ Ò·èÕ ññòñ/òôøñ ไมพาย ตามสภาพเปน เคร่ืองใชส าํ หรับเรือชนิดหนงึ่ แตเม่อื ได
นํามาทํารา ยรางกายถึงอันตรายสาหัส กถ็ อื ไดว าไมพายนน้ั เปนอาวุธ
®Õ¡Ò·èÕ òððù/òõòò เหลก็ ขดู ชารป หรอื สวิ่ ทจ่ี าํ เลยชกั ออกมาขจู ะทาํ รา ยในการปลน
เปนอาวุธ
®Õ¡Ò·Õè ñøôô/òõóö ปากกา เปน อาวธุ โดยการใชได
®¡Õ Ò·èÕ ñôðð/òõóø มีดคัตเตอรแมจะไมเปนอาวุธโดยสภาพ แตจะเอามาใชขมขู
ผูเสยี หายทุกครงั้ จึงเปนอาวุธโดยเจตนาจะใช
®Õ¡Ò·èÕ òõôø/òõôõ จาํ เลยใชก อ นหนิ ซง่ึ ถงึ แมจ ะไมใ ชอ าวธุ โดยสภาพ แตเ มอ่ื ขอ เทจ็ จรงิ
ปรากฏวา เปน กอนหนิ ที่มีนํ้าหนกั ถงึ ๑ กิโลกรมั เศษ และครงึ่ กิโลกรมั จาํ นวนหลายกอ นทุมมาจากท่ีสงู
ลงมาในหมคู นจาํ นวนมากท่อี ยใู นพืน้ ที่จาํ กดั เชน เรือทีเ่ กดิ เหตเุ ชน นี้ จําเลยหรอื บคุ คลผอู ยูใ นฐานะ
เชนเดียวกับจําเลยยอมเล็งเห็นผลของการกระทําน้ันไดวากอนหินอาจจะไปถูกที่ศีรษะซ่ึงเปนอวัยวะ
ทสี่ าํ คัญเปนผลทาํ ใหถึงตายได แตจําเลยก็หาไดไยดีตอ ผลที่จะเกิดข้ึนไม จึงถอื วาจาํ เลย มีเจตนาฆา
ถา ไมใ ชอ าวธุ โดยสภาพ สง่ิ นน้ั จะตอ งมลี กั ษณะอนั อาจใชป ระทษุ รา ยรา งกายถงึ อนั ตราย
สาหัสอยางอาวุธได จงึ จะเปน อาวุธโดยการใช ดงั น้นั สเปรยพ รกิ ไทยจึงไมใชอ าวธุ ตามความหมายน้ี
®¡Õ Ò·Õè õòðñ/òõõõ แมน ้าํ กรดจะไมใชอาวุธโดยสภาพ แตเ ปน สารเคมกี ัดกรอนชนิด
รุนแรงทําใหเกิดอันตรายถึงแกชีวิต จาํ เลยใชนา้ํ กรดปริมาณมากเทราดใสรางกายผูตาย มีบาดแผล
ทวั่ ทงั้ รา งกาย ผเู สยี หายถงึ แกค วามตายในคนื นน้ั เนอ่ื งจากระบบไหลเวยี นโลหติ ลม เหลว จําเลยรสู ํานกึ
และยอ มเลง็ เหน็ ผลไดว า การกระทาํ ดงั กลา วเปน เหตใุ หผ ตู ายถงึ แกค วามตายได โดยกอ นตายผตู ายตอ ง
ไดรับความลาํ บากและเจ็บปวดอยางทรมานแสนสาหัสจากบาดแผลท่ีไดรับ จาํ เลยมีความผิดฐานฆา
ผูตายโดยทรมานและทารุณโหดราย
๑๙
®Õ¡Ò·Õè òðóñ/òõõô สเปรยพริกไทยผลิตขึ้นโดยมีวัตถุประสงคในการใชฉีดพน
เพื่อยับย้ังบุคคลหรือสัตวรายมิใหเขาใกลหรือทําอันตรายผูอ่ืน ผูที่ถูกฉีดพนสารในกระปองสเปรยใส
จะมอี าการสาํ ลกั จาม ระคายเคอื งหรอื แสบตา หลงั จากนน้ั ไมน านกส็ ามารถหายเปน ปกตไิ ด เหน็ ไดว า
การผลิตสเปรยพริกไทยดังกลาว มิไดผลิตข้ึนเพื่อทํารายผูใดจึงไมเปนอาวุธโดยสภาพ ท้ังไมอาจใช
ประทุษรายรางกายถึงอันตรายสาหัสอยางอาวุธ สเปรยพริกไทยจึงไมเปนอาวุธตามความหมายของ
ป.อ.มาตรา ๑ (๕)
(ö) ãªกŒ าํ Å§Ñ »ÃзÉØ ÃÒŒ  หมายความวา ทําการประทษุ รา ยแกก ายหรอื จติ ใจของบคุ คล
ไมวา จะทําดวยใชแรงกายภาพหรือดว ยวิธอี น่ื ใด และใหหมายความรวมถงึ การกระทาํ ใดๆ ซ่งึ เปน เหตุ
ใหบ ุคคลหน่งึ บุคคลใดอยูใ นภาวะทไี่ มสามารถขัดขนื ได ไมว าจะโดยใชยา ทําใหมนึ เมา สะกดจิต หรือ
ใชวธิ อี ่นื ใดอนั คลายคลึงกนั
คาํ ͸ԺÒÂ
แยกการใชกําลังประทษุ รายออกได ๒ ประเภท
๑. ทําการประทุษรายแกกายหรือจิตใจโดยตรง กลาวคือ กระทําตอเนื้อตัวรางกาย
จติ ใจโดยแท เชน ตี ฟน แทง
๒. ทําใหอยูในภาวะไมอาจขัดขืนได เชน การใชยาทําใหมึนเมา สะกดจิตหรือใชวิธี
อ่ืนใดอันคลา ยคลงึ กนั เชน ใชย านอนหลับใสกาแฟใหดมื่ จนหลบั (ฎีกา ๓๕๖๒/๒๕๓๗)
¡ÒÃ㪌กําÅѧ»ÃзØÉÌҠกระทําได ๒ วธิ ี
๑. ใชแรงกายภาพ หมายถึง การใชความสามารถทางกาย เชน ตบ, ชก, ตอ ย
®¡Õ Ò·Õè ò÷ó/òõðù การใชเทาเง้ือจะถีบไมเปนอันตรายตอจิตใจ เพราะอันตราย
ตอจิตใจนั้นตองเปนผลจากการทําราย แตความรูสึกวาถูกเหยียดหยาม เจ็บใจ แคนใจ เหลานี้เปน
อารมณห าใชเ ปนอันตรายตอ จิตใจไม
®Õ¡Ò·èÕ ñöðù/òõñö จ. เฝา บา นของ น. กาํ ลงั ถางหญา อยหู นาบา น ไดยนิ เสียงแตร
รถในบานจึงเดนิ ไปเปดประตแู ตเปดไมออก ขณะเรยี กบตุ รของ น. อยู จําเลยท่ี ๑ เขามาจบั มอื จ.
และบอกใหเขาไปในบานและไมใหสงเสียงดัง ซึ่งขณะนั้นจําเลยที่ ๒ และท่ี ๓ กําลังลักทรัพยของ
เจา ทรพั ยอ ยู การกระทาํ ของจาํ เลยดงั กลา ว เปน การใชก าํ ลงั ประทษุ รา ย จ. ถอื ไดว า จาํ เลยรว มกนั ลกั ทรพั ย
โดยใชก าํ ลงั ประทุษรา ยมคี วามผิดฐานปลน ทรพั ย
®¡Õ Ò·Õè õò/òõòó การกอดเอว หรือดึงเสื้อเจาพนักงานเพื่อไมใหเขาจับกุมผูตองหา
เปนการใชแรงกายภาพ
®¡Õ Ò·Õè òøõð/òõôó ใชมือผลักเจาพนักงาน กระเด็นไปติดประตูและใชตัวดัน
เพอื่ แยง ของกลางเปน การใชก ําลังประทุษราย
๒. ใชวิธอี น่ื ใด หมายถงึ การกระทําท่ีเกนิ ไปกวาความสามารถทางกาย อาจจะมีอาวธุ
หรอื เคร่อื งมอื อยา งอื่นเขา มาชวยเหลือ เชน ใชย า, ใชไ ฟฟา
๒๐
®¡Õ Ò·èÕ ñôöõ/òõñù ใชลวดขึงขวางถนน ใหคนขี่จักรยานยนตชนลวดเปนอันตราย
แกตนเอง เปนการกระทําท่ีไมไดใชแรงกายภาพโดยตรง แตเปนการกระทําโดยวิธีอ่ืน ในทาํ นอง
เดยี วกับการใชแรงกายภาพ
®Õ¡Ò·èÕ óòöù/òõóñ (ประชุมใหญ) จําเลยกับพวกใชยากดประสาทอยางแรง ใสลง
ในกาแฟใหผูเสียหายดื่ม เมื่อผูเสียหายด่ืมแลวส้ินสติไปแทบจะทันที แลวจําเลยกับพวกไดลัก
เอาทรัพยของผูเสียหายไป ผูเสียหายฟนคืนสติที่โรงพยาบาลหลังจากเวลาลวงเลยไปประมาณ
๑๒ ชวั่ โมงดงั น้ี แมผ เู สยี หายจะไมไ ดร บั อนั ตรายแกก ายอยา งหนง่ึ อยา งใดกถ็ อื ไดว า เปน อนั ตรายแกจ ติ ใจ
ของผูเสียหายแลว การกระทําของจําเลยจึงเปนความผิดฐานชิงทรัพยตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา ๓๓๙ วรรคสาม
®¡Õ Ò·èÕ ùòôñ/òõô÷ จําเลยกบั พวกนาํ ธปู ซ่ึงมสี ว นผสมของส่ิงของบางอยา งที่ทาํ ให
มึนเมาออกมาใหโจทกรวมและ บ. ดม ทําใหโจทกรวมเกิดอาการมึนศีรษะ เปนเหตุใหอยูในภาวะ
ไมส ามารถขดั ขนื ไดแ ลว จาํ เลยกบั พวกอกี ๒ คน ไดล กั ทรพั ยข องโจทกร ว มไป ถอื ไปวา เปน การลกั ทรพั ย
โดยใชกําลังประทุษรายเพ่ือใหความสะดวกแกการลักทรัพยและการพาทรัพยน้ันไปเม่ือรวมกระทํา
ความผดิ ต้ังแต ๓ คนข้ึนไป การกระทําของจาํ เลยจงึ เปนความผดิ ฐานปลน ทรัพย
(÷) “àÍ¡ÊÒÔ หมายความวา กระดาษหรอื วัตถุอ่ืนใด ซง่ึ ไดทําใหปรากฏความหมาย
ดวยตัวอักษร ตัวเลข ผัง หรือแผนแบบอยางอ่ืน จะเปนโดยวิธีพิมพ ถายภาพ หรือวิธีอ่ืนอันเปน
หลกั ฐานแหงความหมายนน้ั
ͧ¤» ÃСͺ คอื
๑. กระดาษหรอื วัตถุอื่นใด
๒. ซง่ึ ไดท ําใหป รากฏความหมายดว ยตัวอกั ษร ตัวเลข ผัง หรอื แผนแบบอยางอืน่
๓. โดยวธิ ีพิมพ หรือถายภาพ หรือวธิ ีอ่ืน
๔. เปนหลักฐานแหงความหมายนัน้
ความผิดเกี่ยวกับเอกสาร ไดแก ความผิดเกี่ยวกับความมั่นคงของรัฐ มาตรา ๑๒๓,
๑๒๔, ๑๒๕ ความผิดเกี่ยวกับเจาพนักงาน มาตรา ๑๔๒ ความผิดตอตําแหนงหนาที่ราชการ
มาตรา ๑๕๘ ความผดิ เกยี่ วกบั การยตุ ธิ รรม มาตรา ๑๖๙, ๑๗๐, ๑๘๕, ๑๘๖ ความผดิ เกยี่ วกบั เอกสาร
มาตรา ๒๖๔ ถึง ๒๖๙ ความผดิ ฐานหม่ินประมาท มาตรา ๓๒๘ และความผิดลหโุ ทษ มาตรา ๓๖๙
คํา͸ºÔ ÒÂ
๑. ประมวลกฎหมายอาญานี้ไดเ อาความหมายของคําวา “จดหมาย” และ “หนังสอื ”
ในกฎหมายลักษณะอาญาเดิมมารวมกันเขาใชคําวา “เอกสาร” แทน ซึ่งมีความหมายกวางกวาเดิม
และเปลยี่ นความผดิ ท่เี ก่ยี วกบั การปลอมหนังสอื เปน ความผดิ เกยี่ วกับเอกสารไปดว ย
๒. เอกสารน้ี นอกจากจะทําบนกระดาษแลว อาจจะทําไวบนวัตถุอ่ืนใดๆ ก็ได เชน
บนแผนทองแดง แผนศิลา แผนไม บนกําแพง บนตนไม บนแผนพลาสติก บนผา หรือโลหะอ่ืนใด
ขอสําคัญก็คือจะตองมีการทําใหปรากฏความหมายบนวัตถุน้ัน จะเปนตัวอักษร ตัวเลข ผัง
๒๑
หรอื แผน แบบอยา งอ่ืน เชน แบบแปลนกอ สรา ง แผนผัง การประดษิ ฐ เครอื่ งบนิ รถยนต แบบบา น
ลายพมิ พ นิ้วมอื รอยตราประทับ
๓. การทําใหปรากฏความหมายตางๆ ดังกลาวมาแลวน้ัน จะทําใหปรากฏโดย
การเขียน การพิมพ การถายภาพ หรือวิธีอื่นใด เชน การแกะสลัก การปน การหลอดวยโลหะก็ได
และการทําใหปรากฏความหมายน้ี จุดประสงคก็คือ ใหเปนหลักฐานแหงความหมายน้ัน โดยใชเปน
พยานหลกั ฐานแสดงถงึ สิง่ ทป่ี รากฏนนั้ ได
®Õ¡Ò·èÕ ñòðù/òõòò ภาพถายหอง เคร่ืองใช ตูเส้ือผา และของอื่นๆ ในบานไมได
แสดงความหมายอยา งใด ไมเ ปนเอกสารตามมาตรา ๑ (๗)
®Õ¡Ò·èÕ ñõóð/òõòò จําเลยเอาภาพถายผูอื่นรับปริญญาแพทยศาสตรบัณฑิต
และสวมครุยวิทยฐานะมาปดภาพถายเฉพาะใบหนาของจําเลยลงไปแทน แกเลข พ.ศ.๒๕๐๘ เปน
๒๕๐๔ แลว ถา ยเปน ภาพใหมด แู ลว เปน ภาพจาํ เลยรบั ปรญิ ญา มตี วั อกั ษรวา มหาวทิ ยาลยั แพทยศาสตร
พ.ศ.๒๕๐๔ เปนภาพถายท่ีไมไดทําใหปรากฏตามความหมายดวยตัวอักษรฯ ตามมาตรา ๑ (๗)
เลข พ.ศ. กไ็ มปรากฏความหมายในตวั เองไมเ ปนปลอมเอกสาร
®¡Õ Ò·èÕ óð/òõòø แบบพิมพเช็คท่ียังมิไดกรอกรายการนี้ยังมิไดทําใหปรากฏ
ความหมาย หรือเปนหลักฐานแหงความหมายอยางใดเลย จึงไมเปนเอกสารตามมาตรา ๑(๗)
แหง ประมวลกฎหมายอาญา
®Õ¡Ò·Õè ôôùõ/òõôø คําวา “เอกสาร” ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑ (๗)
หมายความวา กระดาษหรอื วัตถุอืน่ ใดซงึ่ ทาํ ใหป รากฏความหมายดวยอกั ษร ตัวเลข ผงั หรอื แผนแบบ
อยา งอน่ื จะเปน โดยวธิ ีพมิ พ ถายภาพ หรือวิธีอ่ืนใดอันเปน หลกั ฐานความหมายนัน้ ดงั นนั้ เอกสาร
จะมขี ้นึ ในรปู ใด ๆ กไ็ ด การปลอมเอกสารจึงไมจําตองมีเอกสารทีแ่ ทจริงอยกู อ น
จําเลยปลอมหนังสือลาออกจากตําแหนงผูชวยผูใหญบานและคํารับรองความเห็นชอบ
ของกํานันโดยลงลายมือชื่อปลอมบุคคลท้ังสองในหนังสือลาออก กับปลอมหนังสือขอแตงตั้งผูชวย
ผูใหญบานโดยจําเลยลงลายมือช่ือปลอมของกํานันลงในเอกสารเพื่อแสดงวาจําเลยไดรวมกับกํานัน
พิจารณาคัดเลือกและจัดทําหนังสือขอแตงตั้งผูชวยผูใหญบานเสนอตอนายอําเภอตามระเบียบ
เปน การทําเอกสารปลอมขนึ้ ทงั้ ฉบับ จึงเปนความผดิ ฐานปลอมเอกสาร
μÇÑ ÍÂÒ‹ §·ÕèäÁ‹ãªà‹ Í¡ÊÒÃ
®¡Õ Ò·èÕ õö÷ô/òõôô แบบพิมพเช็คท่ียังไมไดกรอกรายการเทากับยังมิไดทําให
ปรากฏความหมายดวยตัวอักษร ตัวเลข อันเปนหลักฐานแหงความหมายนั้นจึงไมเปนเอกสาร
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑ (๗) แมจ าํ เลยเอาแบบพมิ พเ ชค็ ของผเู สยี หายไป กไ็ มม คี วามผดิ
ตามมาตรา ๑๘๘
(ø) “àÍ¡ÊÒÃÃÒª¡ÒÔ หมายความวา เอกสารซ่ึงเจาพนักงานไดทาํ ข้ึนหรือรับรอง
ในหนา ท่ี และใหห มายความรวมถึง สาํ เนาเอกสารน้นั ๆ ทีเ่ จาพนักงานไดรบั รองในหนาทีด่ ว ย
๒๒
®Õ¡Ò·Õè ôöøö/òõôñ ตามระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการขอบใจ
หรอื อนุโมทนาบตั ร พ.ศ.๒๕๒๓ ขอ ๓ ระบวุ า เมอ่ื มีผูบริจาคทรัพยสินแกวดั ใหเ จา อาวาสหรืออธบิ ดี
เจา สงั กดั ตอบขอบใจหรอื อนโุ มทนา เหน็ ไดว า การออกอนโุ มทนาบตั รจะตอ งออกโดยเจา พนกั งานซง่ึ กระทําการ
ตามหนา ทซ่ี งึ่ ป.อ.มาตรา ๑ (๘) ระบวุ า “เอกสารราชการ” หมายความวา เอกสารซงึ่ เจา พนกั งานไดท าํ ขนึ้
หรือรับรองในหนาที่ และใหหมายรวมถึงสาํ เนาเอกสารนั้น ๆ ท่ีเจาพนักงานไดรับรองในหนาท่ีดวย
และตาม พ.ร.บ.คณะสงฆ พ.ศ.๒๕๐๕ มาตรา ๔๕ บัญญัติไวใหไวยาวัจกรและเจาอาวาสเปน
เจา พนักงานดว ย ดงั นั้นอนุโมทนาบัตรจงึ เปนเอกสารราชการ
การกระทาํ ของจาํ เลยทกี่ รอกขอ ความลงในแบบอนโุ มทนาบตั ร จาํ นวน ๓๘ ฉบบั กบั ปลอม
หนงั สอื ราชการของจงั หวดั กาฬสนิ ธแุ ละจงั หวดั รอ ยเอด็ รวม ๓ ฉบบั เปน การกระทาํ ตา งกรรมตา งวาระกนั
จงึ ถอื ไดว า จําเลยไดกระทาํ หลายกรรมและผิดตอกฎหมายรวม ๔๑ กระทง
®¡Õ Ò·èÕ õôöö/òõóó คําวา “เอกสารราชการ” ตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา ๑(๘) หรอื มาตรา ๒๖๘ หมายถงึ เอกสารของราชการไทยเทา นน้ั การทจ่ี าํ เลยนาํ หนงั สอื เดนิ ทาง
ปลอมและเช็คเดินทางปลอมไปแสดงตอพนักงานจายเงินและรับแลกเปลี่ยนเงินตราตางประเทศ
ของธนาคารในคราวเดียวกัน เพื่อขอแลกเงินตามเช็คเดินทางปลอมนั้น เปนการกระทํากรรมเดียว
เปนความผิดตอกฎหมายหลายบท ตองใชกฎหมายบทที่มีโทษหนักที่สุดลงโทษ สวนปญหาการปรับ
บทลงโทษ แมจ าํ เลยจะมไิ ดฎ กี า แตเ ปน ขอ กฎหมายทเ่ี กย่ี วกบั ความสงบเรยี บรอ ย ศาลฎกี าเหน็ สมควร
แกไขใหถ ูกตอ งและพพิ ากษาตลอดไปถงึ จาํ เลยซึ่งมิไดฎ ีกาดวยเพราะเปนเหตุอยใู นสวนลกั ษณะคดี
เอกสารราชการตามบทนยิ ามน้ี ยอมแบงออกไดเ ปน ๓ อยางดว ยกัน คอื
๑. เอกสารซ่งึ เจา พนักงานไดทาํ ข้นึ ในหนา ท่ี เชน สาํ นวนการสอบสวน ใบตรวจโรคที่
เจาพนักงานแพทยอ อกให ใบอนุญาตอาวุธปน หมายแดงแจงโทษของศาลท่มี ถี งึ ผูบญั ชาการเรอื นจํา
เปน ตน
๒. เอกสารซ่ึงเจาพนักงานไมไดทําขึ้น แตไดรับรองในหนาที่ เชน จาศาลรับรอง
คาํ พพิ ากษาซงึ่ คคู วามขอใหร บั รอง ใบมอบอาํ นาจซง่ึ ทาํ ขนึ้ แลว นาํ ไปใหน ายอาํ เภอรบั รอง เจา พนกั งาน
หอทะเบยี น หนุ สวนบรษิ ทั กลางรบั รองสําเนาคาํ ขอจดทะเบียนหนุ สว นบริษัท เปน ตน
๓. สําเนาเอกสารที่เจาพนักงานไดรับรองในหนาท่ี ดังเชน สําเนาเอกสารตาง ๆ ท่ี
เจาพนักงานไดท าํ ขึน้ ใน ขอ ๑ ซ่ึงเจา พนกั งานไดรับรองในหนา ท่ี ซง่ึ สาํ เนาเอกสารนัน้
®¡Õ Ò·èÕ ÷õ/òôöù โฉนดทีด่ ิน เปน หนงั สือสําคัญในราชการ (เอกสารราชการ)
®¡Õ Ò·Õè ôðù/òô÷ð ต๋ัวพิมพรูปพรรณโค เปนหนังสือสําคัญในราชการ (เอกสาร
ราชการ)
®Õ¡Ò·Õè óõó/òô÷ø หมายเรียกพยาน ที่ทางอําเภอจัดทําข้ึนเพื่อนําสงแกพยานน้ัน
เปน หนังสือราชการ (เอกสารราชการ)
®¡Õ Ò·èÕ òöö/òô÷ô หมายแจง โทษของศาลถงึ เรือนจําเปนเอกสารราชการ
๒๓
®¡Õ Ò·èÕ ÷óñ/òõðù หนังสือขอยืมเงินทดรองราชการมีลายเซ็นผูบังคับบัญชาอนุมัติ
ใหจ า ยไดเปน เอกสารราชการ
®Õ¡Ò·èÕ óõö/òôöõ ใบอนุญาตมปี นเอกสารราชการ
®Õ¡Ò·èÕ ñó÷õ/òõòò ภาพถายหนังสือรับรองราคาที่ดินซึ่งเจาพนักงานที่ดินออกให
แตเ จา พนกั งานยงั ไมไ ดร บั รองในหนา ท่ี ไมใ ชเ อกสารราชการ เปน เพยี งเอกสารตามมาตรา ๑(๗) เทา นน้ั
®Õ¡Ò·èÕ õõùù/òõôñ ใบส่ังจายน้ํามันท่ีพลขับมีหนาที่ตองกรอกวาเติมนา้ํ มันไปใช
ในราชการใด จาํ นวนเทาใด เปน เอกสารท่ที าํ ขน้ึ ในหนา ท่เี ปนเอกสารราชการ
®Õ¡Ò·Õè òò/òõôò แผนปายแสดงการประกันคุมครองผูประสบภัยจากรถมิใชเอกสาร
ทเ่ี จาพนกั งานไดทําข้ึนหรอื รับรองในหนา ท่จี ึงไมใ ชเอกสารราชการ
¡Ã³·Õ ÕèäÁã‹ ªà‹ Í¡ÊÒÃÃÒª¡ÒÃ
- สลากกนิ แบง ของรฐั บาล (ฎกี าที่ ๕๕๗/๒๕๐๙)
- ใบเสร็จรับเงนิ ของการไฟฟา (ฎีกาที่ ๑๖๑๔/๒๕๑๗)
- ใบมอบฉันทะตาง ๆ เพราะเปนเอกสารที่เอกชนทาํ ยื่นตอทางราชการ (ฎีกาท่ี
๓๕๒/๒๔๗๘)
- แผนปายแสดงการประกันภยั คุมครองผูประสบภยั จากรถยนต (ฎีกาท่ี ๒๒/๒๕๔๒)
- ใบรบั รองการตรวจสภาพรถ ทก่ี รมการขนสง ทางบกมอบใหบ รษิ ทั ซงึ่ ไดร บั อนญุ าตให
จดั ตงั้ สถานตรวจสภาพรถเพอื่ ตรวจสภาพรถยนตแ ละออกใบรบั รองเพอื่ เปน หลกั ฐานวา รถยนตไ ดผ า น
การตรวจสภาพแลว (ฎีกาท่ี ๖๒๘๘/๒๕๔๕)
(ù) “àÍ¡ÊÒÃÊ·Ô ¸Ô” หมายความวา เอกสารท่เี ปน หลกั ฐานแหง การกอ เปลีย่ นแปลง
โอน สงวน หรอื ระงบั ซ่ึงสิทธิ
ตามบทนยิ ามน้ีพอจะแยกเอกสารสทิ ธิไดเปน ๕ ประเภท คือ
๑. เอกสารท่เี ปนหลกั ฐานแหง การกอ ใหเกดิ สิทธิ เชน สัญญากูย ืมเงนิ กอ ใหเ กดิ สทิ ธิ
แกผใู หก ู
๒. เอกสารท่ีเปนหลักฐานแหงการเปล่ียนแปลงสิทธิ เชน สัญญากูยืมเงินท่ีตอมา
ไดท ําหนงั สอื แปลงหน้กี นั ใหม เชน ใหชาํ ระขา วสารแทนการใชเ งินกู หรือเปล่ียนลกู หนี้
๓. เอกสารทเี่ ปน หลักฐานแหงการโอนสิทธิ เชน สญั ญากยู ืมเงิน ซึ่งตอ มาผใู หก ูไดทาํ
สัญญาโอนสทิ ธิเรยี กรองเงนิ กูใ หบ คุ คลอนื่ ไป และแจง การโอนสิทธใิ หผกู ูท ราบ
๔. เอกสารท่ีเปนหลักฐานแหงการสงวนสิทธิ์ เชน การกูยืมเงินท่ีจะหมดอายุความ
๑๐ ป ผูใหกูจึงไดใหผูกูทาํ หนังสือรับสภาพหน้ี ทําใหอายุความสะดุดหยุดลงเปนการสงวนสิทธ์ิ
เรยี กรอ ง
๕. เอกสารทเ่ี ปน หลกั ฐานแหง การระงับสทิ ธิ เชน ก. เปนหน้ี ข. จาํ นวน ๑,๐๐๐ บาท
ข. สงสาร ก. จงึ แสดงเจตนาตอ ก. วาจะยกหน้ใี ห แลวทําหนังสือปลดหน้ี
๒๔
คาํ ͸ºÔ ÒÂ
๑. คําวา “àÍ¡ÊÒÃÊ·Ô ¸Ô” น้ี ตามกฎหมายลกั ษณะอาญาเดิมใชคาํ วา “หนงั สือสําคญั ”
ซึ่งมีความหมายอยางเดียวกัน แตคาํ วา “àÍ¡ÊÒÃÊÔ·¸Ô” ตามประมวลกฎหมายอาญาใหมน้ี
มีความหมายกวางกวา คาํ วา “˹§Ñ Ê×Íสํา¤ÑÞ”
๒. “ÊÔ·¸Ô” หมายถึง อาํ นาจอยางหนึ่งของบุคคลท่ีกฎหมายรับรองใหมีสิทธินั้นข้ึน
ฉะนน้ั คาํ วา “เอกสารสทิ ธิ” จงึ หมายถึงหลักฐานทจ่ี ะเกิดผลบังคบั ไดต ามกฎหมาย ถาไมมีผลบังคบั ได
ตามกฎหมายกไ็ มเ รยี กวา “เอกสารสทิ ธ”ิ ตวั อยา ง ก. ทําสญั ญากเู งนิ ข. ไป ๕๐๐ บาท ทําหนงั สอื สญั ญา
กูยืมใหไวเปนหลักฐาน แตปรากฏวาเงินกูยืมน้ันเกิดจากการพนัน ดังนี้ ตามประมวลกฎหมายแพง
และพาณชิ ยบ ัญญตั ิวา การพนนั ขนั ตอ ไมกอใหเกิดหนี้ สญั ญากูฉบับดงั กลาวจงึ ไมเ ปนเอกสารสทิ ธิ
®Õ¡Ò·Õè ñóøõ/òõòò หนังสือรับรองการทําประโยชนเปนเอกสารสิทธิอันเปน
เอกสารราชการ
®Õ¡Ò·èÕ ùòø/òõðö คํารองทุกขของผูเสียหายตาม ป.วิอาญา ไมใชเอกสารสิทธิ
ตาม ป.อาญา ม.๑(๙) ฉะน้ัน แมจะไดความวาจาํ เลยเจตนาทุจริตหลอกลวงใหผูเสียหายถอน
คาํ รองทุกขกด็ ี กล็ งโทษจําเลยฐานฉอโกง ตาม ป.อาญา ม.๓๔๑ ไมไ ด
®¡Õ Ò·èÕ ñññò/òôù÷ ใบทะเบียนสมรส แสดงฐานะบุคคลวาเปนสามีภริยากัน
ความเปนสามีภริยาท่ีกอต้ังขึ้นโดยทะเบียนสมรสน้ันเปนฐานะบุคคลไมใชสิทธิและหนาที่ตอกัน
เกดิ จากฐานะบคุ คลนั้นตามกฎหมายบญั ญตั ิไวอ กี ช้นั หน่งึ มไิ ดกอตง้ั ข้นึ โดยเอกสารทะเบียนสมรสนัน้
จงึ ไมใชเ อกสารสิทธิ (เปน เอกสารราชการ)
ºμÑ Ã»ÃÐจาํ μÇÑ Ë¹§Ñ ÊÍ× à´¹Ô ·Ò§, ãºสาํ ¤ÞÑ »ÃÐจําμÇÑ ¤¹μÒ‹ §´ÒŒ Ç ไมเ ปน เอกสารสทิ ธิ เอกสาร
เหลานี้แมผูถือจะอาศัยเปนหลักฐานเพื่อเดินทางเขาออกหรืออยูในราชอาณาจักร หรือไดรับเอกสิทธิ์
เชน ลดราคาคาบริการตางๆ ได ก็เปนแตเอกสารแสดงฐานะบุคคล หรือแสดงขอเท็จจริงบางอยาง
มิใชกอใหเ กิดสิทธใิ ดๆ ข้ึนในตัวเอกสารน้ันเอง (ฎีกาท่ี ๙๒๕/๒๔๙๓) (เปนเอกสารราชการ)
㺷ÐàºÕ¹ö¹μ มิไดท ําขนึ้ เพือ่ กอ สทิ ธิ แตท ําข้ึนเพอ่ื ความสะดวกในการควบคุมของ
เจา พนกั งานเทา นัน้ ไมใชเ อกสารสทิ ธิ แตเปน เอกสารราชการ (ฎีกาท่ี ๑๗๐๒/๒๕๐๖)
®¡Õ Ò·èÕ õóñ/òôùø สลากกนิ แบง รัฐบาลไมเ ปนเอกสารราชการแตเ ปน เอกสารสิทธิ
®¡Õ Ò·èÕ ññð÷/òõð÷ (ประชมุ ใหญ) ใบแตงทนายความไมใ ชเอกสารสทิ ธิ
®¡Õ Ò·èÕ ñôõö/òõðö แบบแจง การครอบครองท่ีดนิ (ส.ค.๑) เปนเอกสารสทิ ธิ
®¡Õ Ò·Õè øùð/òõðø ประชมุ ใหญเ ฉพาะปญ หาแรก ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย
ใหแจงการครอบครองที่ดินตามแบบ ส.ค.๑ ตอนายอําเภอทองที่ โดยมีกํานันหรือผูใหญบานรับรอง
วาขอความถูกตองและเปนความจริงนั้นเปนประกาศหลักเกณฑและวิธีการ ไมใชเปนขอกําหนด
หนาท่ีของกํานันหรือผูใหญบาน การเซ็นชื่อรับรองดังกลาวเปนแตเพียงพยานเทาน้ัน ไมใชรับรองวา
หนงั สอื นนั้ เปน เสมอื นหนงั สอื ราชการ ดงั นนั้ หนงั สอื ส.ค.๑ นจ้ี งึ ไมใ ชเ อกสารสทิ ธอิ นั เปน เอกสารราชการ
๒๕
ถาหากขอเท็จจริงฟงไดวาจําเลยไดปลอมแบบ ส.ค.๑ และไดใชดวยแลวตองลงโทษ
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๖๘ วรรคสองกระทงเดยี ว (และฎกี าท่ี ๒๘๕/๒๕๐๗ ส.ค.๑ เปน
เอกสารสทิ ธิที่ผูค รอบครองทด่ี ินทาํ ขึ้นประมวลกฎหมายท่ีดิน)
®Õ¡Ò·Õè òôñ÷/òõòð ใบมอบอาํ นาจใหจดทะเบียนแกโ ฉนด ไมใชเ อกสารสิทธิ
®Õ¡Ò·Õè óòø÷/òõòò ใบรับรองของผูขอรับเงินชวยเหลือคารักษาพยาบาล
เปนคําช้ีแจงของผูขอเบิกเงิน บันทึกของเจาหนาที่วาตรวจถูกตองอนุมัติใหจายเงิน เปนคําชี้แจงของ
เจาหนาท่ีบัญชีหนางบ สมุดคูมือวางฎีกาเปนแตเอกสารราชการ มิใชหลักฐานแหงสิทธิไมเปน
เอกสารสิทธิ
®Õ¡Ò·èÕ ùòø/òõðö, ò÷òð/òõóõ คํารองทุกขไมใชเอกสารสทิ ธิ
®¡Õ Ò·èÕ ñöóö-ñöõð/òõñø บัตรอนุญาตของเจาหนาท่ีเปนแตเอกสารราชการ
ไมเปน เอกสารสทิ ธิ
®¡Õ Ò·èÕ òõùù/òõóô สมุดคูฝากบัญชีเงินฝากพิเศษยอมเปนหลักฐานแหงการกอตั้ง
สทิ ธแิ กผฝู ากท่ีจะเรยี กถอนเงนิ ฝากคืน จึงเปน เอกสารสทิ ธิ
®¡Õ Ò·Õè ñõðø/òõóø ต๋ัวเครื่องบินเปนเอกสารสิทธิ เพราะมีมูลคาหรือราคาตามที่
ปรากฏในตว๋ั ผมู ชี ื่อในตัว๋ มสี ทิ ธิท่ีจะใชโดยสารเคร่อื งบินจงึ เปน หลักฐานแหงการกอ สทิ ธิ
®¡Õ Ò·èÕ óùô/òõôô สําเนารายงานการประชุมวิสามัญผูถือหุนที่ระบุใหจําเลยผูเดียว
มอี าํ นาจลงลายมอื ชอ่ื ผกู พนั บรษิ ทั เปน หลกั ฐานในการระงบั สทิ ธขิ องโจทก ในการลงลายมอื ชอ่ื ผกู พนั
บรษิ ัท จงึ เปน เอกสารสิทธิ
คํา¾Ô¾Ò¡ÉÒÈÒÅ®¡Õ Ò·Õè õñùõ/òõõ÷
เอกสารสิทธิตามบทนิยามแหง ป.อ. มาตรา ๑ (๙) หมายความวาเอกสารที่เปน
หลักฐานแหงการกอ เปลยี่ นแปลง โอน สงวน หรือระงับซ่งึ สทิ ธิ แตใบขอซื้อสินคา (PR) เปน เพยี ง
คําเสนอที่จะซ้ือสินคาของผูเสียหายเทานั้น หาใชเอกสารที่เปนหลักฐานแหงการกอ เปล่ียนแปลง
โอน สงวน หรือระงับซึ่งสิทธิไม ดังนั้นใบขอซ้ือสินคา (PR) ดังกลาวจึงไมใชเอกสารสิทธิตาม ป.อ.
มาตรา ๑ (๙) การกระทาํ ของจําเลยเปนเพียงการปลอมเอกสารธรรมดา มิใชเปนการปลอมเอกสาร
สทิ ธิและใชเ อกสารสิทธิปลอม
®¡Õ Ò·Õè óø÷ð/òõõð การที่จําเลยใชหรืออางสัญญาเงินกูซ่ึงเปนเอกสารสิทธิปลอม
ก็เพื่อนําคดีไปฟองศาล ตอมาที่จําเลยเขาเบิกความเท็จในการพิจารณาคดีอาญาวาโจทกสั่งจายเช็ค
จาํ นวน ๓ ฉบบั เพอื่ ชาํ ระหนเี้ งนิ กู แมจ ะเปน ความเทจ็ แตจ าํ เลยกระทาํ โดยมเี จตนาทจี่ ะใหศ าลพพิ ากษา
ลงโทษโจทกตามฟองเปนสําคัญ การกระทําของจําเลยในความผิดฐานใชหรืออางเอกสารสิทธิปลอม
กบั ความผดิ ฐานเบกิ ความอนั เปน เทจ็ ในการพจิ ารณาคดอี าญาจงึ เปน กรรมเดยี วผดิ ตอ กฎหมายหลายบท
®Õ¡Ò·Õè ñ÷öò/òõõò ใบสง่ั ซ้ือสินคา เปน เพียงคําเสนอท่ีจะซอ้ื สินคาของโจทกเ ทา นั้น
ใบสง่ั ซอ้ื สนิ คา จงึ มใิ ชเ อกสารทเี่ ปน หลกั ฐานแหง การกอ เปลย่ี นแปลง โอน สงวนหรอื ระงบั ซง่ึ สทิ ธิ มใิ ช
เอกสารสิทธติ ามความใน ป.อ.มาตรา ๑(๙)
๒๖
®¡Õ Ò·Õè ñðùõù/òõõó ผูเสียหายวาจางจาํ เลยใหซอมและเปลี่ยนเคร่ืองยนตรถยนต
รวมท้ังใหดาํ เนินการจดทะเบียนเปลี่ยนหมายเลขเครื่องยนต จาํ เลยซ้ือเคร่ืองยนตจากบริษัท จ.
โดยบริษทั จ. ออกเอกสารใบสง ของ/บิลเงนิ สด ใบกํากับภาษี กบั หนังสือแจง จาํ หนา ยและการรบั รอง
หลกั ฐานการสง บัญชรี ับและจาํ หนายเครอ่ื งยนต ระบุชอ่ื ผูเสียหายเปน ผูซื้อ จําเลยนาํ เอกสารดังกลา ว
ไปใหบริษัท จ. แกไขเปล่ียนแปลงช่ือผูซื้อเปน ส. โดยผูเสียหายไมยินยอมทาํ ใหผูเสียหายไดรับ
ความเสยี หายแม พ. เปนกรรมการผมู อี าํ นาจของบรษิ ัท จ. และเปนผทู ําเอกสารจะเปน ผแู กไ ข แตเม่ือ
การแกไขเกดิ จากการแจง ของจําเลยโดยไมไดรับความยินยอมจากผเู สียหาย ยอมไมม ีอาํ นาจ เปนการ
ปลอมเอกสารโดยถอื ไดว า จําเลยเปน ผูกระทาํ ความผดิ นด้ี วยการใช พ. เปนเครื่องมือ
ใบกาํ กับภาษีเปนหลักฐานแสดงวาผูขายไดเรียกเก็บภาษีจากผูเสียหายซึ่งเปนผูซ้ือ
เคร่ืองยนตแลว บริษัท พ. ไมมีสิทธิเรียกเก็บภาษีจากผูเสียหายอีกจึงเปนหลักฐานแหงการระงับไป
ซ่ึงสทิ ธิ เปน เอกสารสิทธิ
¡Ã³Õ·ÕèäÁ‹ãª‹àÍ¡ÊÒÃÊÔ·¸Ô ใบทะเบียนสมรส บัตรประจําตัวประชาชน หนังสือเดินทาง
ใบสาํ คญั ประจําคนตา งดา ว ใบทะเบยี นรถยนต เอกสารเหลา นเี้ ปน เพยี งเอกสารแสดงฐานะของบคุ คล
หรือแสดงขอเทจ็ จรงิ บางอยาง มิไดก อ ใหเกดิ สิทธใิ ด ๆ ข้นึ ดว ยเอกสารน้นั
คาํ พิพากษาของศาล เปน แตแ สดงสทิ ธิที่มีอยแู ลว มิใชก อ ตัง้ สิทธิใด ๆ ขนึ้ ใหม
คําÌͧ·Ø¡¢ เปนแตคาํ บอกกลาวแกพนักงานสอบสวนใหดาํ เนินคดี ไมเปนหลักฐาน
แหงการกอ ต้ังสิทธิ (ฎีกาท่ี ๙๒๘/๒๕๐๖) ดว ยเหตนุ ี้ การหลอกใหถ อนคํารอ งทุกขจงึ ไมผิดฐานฉอโกง
(ฎกี าท่ี ๒๗๒๐/๒๕๓๕) เพราะไมใ ชก ารถอนเอกสารสทิ ธิ
Ẻ¤Òí ¢Í㪺Œ Ã¡Ô ÒúμÑ ÃàÍ·àÕ ÍçÁ มใิ ชเอกสารที่เปน หลักฐานแหงการกอสิทธใิ นการฝาก
-ถอนเงินกับธนาคารผูเสยี หายโดยตรง จงึ ไมใ ชเอกสารสิทธิ (ฎีกาที่ ๒๒๒๗/๒๕๔๗)
μÑÇÍÂÒ‹ §àÍ¡ÊÒÃÊ·Ô ¸ÍÔ Ñ¹à»š¹àÍ¡ÊÒÃÃÒª¡ÒÃ
บนั ทกึ นําสง รายงานการเดนิ ทางและรายงานการใชจ า ยคา พาหนะและคา ทพ่ี กั ของตาํ รวจ
เพือ่ เบกิ เงนิ ทางราชการกรมตํารวจ (ฎกี าท่ี ๗๓๑/๒๕๐๙)
⩹´·´Õè Ô¹ (ฎีกาที่ ๗๕/๒๔๖๙)
ãºàÊÃç¨ÃÑºà§¹Ô ¤‹ÒÀÒÉÕÃ¶Â¹μ· Õ·è Ò§ÃÒª¡ÒÃÍÍ¡ãËŒ (ฎกี าท่ี ๒๒๖-๒๒๒๘/๒๕๑๙)
μÇÑë ¾ÁÔ ¾ÃÙ»¾ÃóÊÑμǾ Ò˹Р(ฎกี าที่ ๔๐๙/๒๔๗๐)
ãºÍ¹ØÞÒμãËÁŒ ÍÕ ÒÇظ»¹„ (ฎีกาที่ ๗๑๒/๒๔๘๖, ๓๕๖/๒๔๖๕)
(ñð) “ÅÒÂÁ×ͪè×Í” หมายความรวมถึงลายพิมพนิ้วมือ และเครื่องหมายซึ่งบุคคลลงไว
แทนลายมือชื่อของตน
คํา͸ԺÒÂ
๑. ลายมือชอ่ื ของบคุ คล
๒. ลายพิมพนิ้วมอื ซงึ่ บุคคลลงไวแ ทนลายมือชื่อ
๓. เครอื่ งหมายซงึ่ บุคคลลงไวแทนลายมือช่อื ของตน เชน แกงได ตราประทบั
๒๗
ประมวลกฎหมายอาญามีบทนิยามไวเปนพิเศษแสดงวาไมประสงคจะใหเก่ียวของกับ
ป.พ.พ. มาตรา ๙ วรรคสุดทาย คือ ลายพิมพนิ้วมือ แกงได หรือเครื่องหมายอยางอื่น ซึ่งตองมี
พยานลงชื่อรับรอง ๒ คน จงึ จะใชเปน หลกั ฐานทางแพงได แตตามประมวลกฎหมายอาญาไมต อ งมี
พยานรบั รองกเ็ ปนลายมอื ช่ือ ฉะน้ันในทางอาญา หากผูทาํ เอกสารไมล งลายมอื ช่ือแตพ มิ พล ายพมิ พ
นว้ิ มอื แกงได หรือเคร่ืองหมายอ่นื ใด ถือวาเอกสารไดลงลายมอื ชอ่ื ของผูท าํ เอกสารน้นั แลว
®¡Õ Ò·èÕ öøùø/òõóù ลายพิมพน้วิ มอื ถาทําถกู ตอ งกถ็ อื เปน ลายมอื ช่ือ
®Õ¡Ò·èÕ ôñôõ/òõôø แมลายพิมพน้ิวมือในหนังสือมอบอํานาจของโจทกเปนเพียง
รอยเปอนหมึกไมเห็นลายของนิ้วมือ แตใตลายพิมพก็มีคําอธิบายในวงเล็บวา เปนลายพิมพน้ิวมือ
ของบคุ คล ทาํ ใหส ามารถเขา ใจไดว า รอยดงั กลา วเปน รอยของลายนวิ้ มอื มใิ ชร อยเปอ นหมกึ เมอื่ โจทก
มพี ยานลงลายมอื ชอ่ื รบั รองสองคนและโจทกม พี ยานมาเบกิ ความประกอบเอกสารวา ลายพมิ พด งั กลา ว
เปนลายพิมพน้ิวหัวแมมือขางขวาของโจทกซ่ึงนําสืบไดเพราะเปนรายละเอียด การลงลายมือช่ือใน
หนงั สือมอบอาํ นาจของโจทกจงึ ชอบดวยกฎหมายแลว
(ññ) “¡ÅÒ§¤×¹” หมายความวา เวลาระหวา งพระอาทิตยต กและพระอาทิตยขึ้น
คํา͸ºÔ ÒÂ
กลางคนื ตามบทบญั ญตั ขิ องกฎหมาย ไมถ อื เวลาตามนาฬก า แตถ อื เอาเวลาพระอาทติ ยต ก
กลาวคอื ถือเอาเกณฑมองไมเ หน็ ดวงอาทติ ยแลว จนกระท่ังถงึ เวลาเหน็ ดวงอาทิตยข นึ้
®¡Õ Ò·èÕ ñòùò/òôùø เวลาจวนพลบค่าํ ยังไมมดื ไมใ ชเ วลากลางคืนตามกฎหมาย
®Õ¡Ò·èÕ öôñ/òôùù ตะวนั ตกดนิ แลว แมจ ะยงั ไมม ดื ดี กเ็ ปน เวลากลางคนื ตามกฎหมาย
(ñò) “¤ÁØ ¢§Ñ ” หมายความวา คมุ ตวั ควบคมุ ขงั กักขงั หรือจําคกุ
คํา͸ԺÒÂ
¤ØÁ¢Ñ§ เปนคาํ รวมที่กินความหมายถึง การกระทําทุกอยา งที่จาํ กัดเสรภี าพ
¤ØÁμÑÇ มีทใี่ ชใ นมาตรา ๓๙ (๔), ๔๘, ๔๙ ในกรณีคมุ ตัวไวใ นสถานพยาบาล
¤Çº¤ØÁ มีที่ใชในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๒๑)
โดยพนกั งานฝา ยปกครอง หรอื ตาํ รวจควบคุมผถู ูกจับในระหวา งสบื สวนและสอบสวน
¢Ñ§ มีท่ีใชในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๒๒) โดยศาลขัง
จําเลยหรอื ผูตองหาโดยศาลออกหมายขัง
¡¡Ñ ¢Ñ§ เปน โทษอยา งหนงึ่ ซงึ่ บญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๑๘ (๓)
จํา¤Ø¡ เปนโทษอยา งหนงึ่ ซง่ึ บัญญตั ไิ วใ นมาตรา ๑๘ (๒)
®¡Õ Ò·èÕ óõùø/òõóñ แมการที่พนักงานสอบสวนจะรับตัวผูตองหาควบคุมไว
โดยมไิ ดย น่ื คาํ รอ งตอ ศาลขอหมายขงั อนั เปน การไมป ฏบิ ตั ติ ามประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา
มาตรา ๘๗ กต็ าม แตก ารควบคมุ นน้ั กย็ งั คงเปน การควบคมุ ตามอํานาจของพนกั งานสอบสวนอยู ดงั นน้ั
จําเลยซง่ึ เปน เจา พนกั งานตาํ รวจมหี นา ทค่ี วบคมุ ดแู ลผตู อ งขงั ตามอาํ นาจของพนกั งานสอบสวนไดป ลอ ยตวั
๒๘
ผูตอ งขงั ไป จงึ เปน การกระทําใหผ ทู อี่ ยูใ นระหวา งคุมขงั น้ันหลุดพนจากการคุมขัง จําเลยจงึ มีความผิด
ตามประมวลกฎหมาย มาตรา ๒๐๔
(ñó) “¤‹Ò䶋” หมายความวา ทรัพยสินหรือประโยชนท่ีเรียกเอา หรือให
เพื่อแลกเปล่ยี นเสรภี าพของผูถ ูกเอาตวั ไป ผูถกู หนว งเหนย่ี ว หรอื ผถู กู กกั ขัง
ความผดิ เกี่ยวกบั คาไถ ไดแ ก ความผดิ เกีย่ วกบั เสรภี าพตามมาตรา ๓๑๓ และ ๓๑๖
คาํ ͸ºÔ ÒÂ
ตามความหมายของบทนิยามนี้กรณจี ะถอื วาเปน “คาไถ” จะตองประกอบดว ย
ËÅ¡Ñ à¡³± ó »ÃСÒäÍ×
๑. ตองเปนทรัพยสินหรือประโยชน คาํ วา “ทรัพยสิน” ประมวลกฎหมายแพง
และพาณชิ ยม าตรา ๑๓๘ บญั ญตั วิ า “ทรพั ยส นิ นน้ั ทา นหมายความวา รวมทง้ั ทรพั ยแ ละวตั ถไุ มม รี ปู รา ง
ซึ่งอาจมีราคาไดและถือเอาได” เชน ที่ดิน บานเรือน ตึก ทองคํา เพชรนิลจินดา รถยนต หรือ
วัตถุอ่ืนใดที่มีราคาและถือเอาได คําวา “ประโยชน” นั้นรวมท้ังประโยชนที่ไมเก่ียวกับทรัพยสินดวย
เชน ยกลูกสาวใหเพือ่ ใหถ อนฟองคดีที่ถกู ฟองอยใู นศาล
๒. ทรัพยสินหรือประโยชนนั้น ตองเปนสิ่งที่ผูกระทําผิดเรียกเอาหรือฝายผูเอาตัวไป
ผูถูกหนวงเหน่ียวหรือกักขังใหเองก็ได ประโยชนท่ีเรียกเอาน้ีไมมีขอจาํ กัดวาควรไดโดยชอบดวย
กฎหมายหรอื ไม ซง่ึ ตา งกบั ทุจริตในมาตรา ๑ (๑) ฉะนน้ั ถึงแมจ ะเปนประโยชนท ีค่ วรได แตถา เรียกเอา
โดยวิธีการเพ่อื แลกเปลีย่ นเสรภี าพของผูถกู เอาตวั ไป ก็ถือวาเปน คาไถแ ลว
๓. ในการเรียกทรัพยสินหรือประโยชนน้ัน ตองเปนการเรียกเอาหรือให
เพอ่ื แลกเปล่ียนเสรภี าพของผูถูกเอาตัวไป ผูถ ูกหนวงเหนย่ี วหรอื กักขัง
เม่ือประกอบดวยหลกั เกณฑทงั้ ๓ ประการแลวจงึ เปน “คาไถ”
®¡Õ Ò·èÕ ÷÷ôò/òõôò การท่ีจําเลยท้ังสองกับพวกรวมกันหนวงเหนี่ยวกักขังตัว
ผูเสียหาย ก็เพื่อใหผูเสียหายชําระหน้ีใหแกจาํ เลยท่ี ๑ โดยจาํ เลยท้ังสองเชื่อวาสามารถกระทาํ ได
ดังนั้นประโยชนท่ีจําเลยที่ ๑ เรียกรองใหผูเสียหายชาํ ระหนี้จึงไมใชคาไถตามความหมายในบทนิยาม
คําวา “คาไถ” ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๑ (๑๓) การกระทําของจําเลยทั้งสองจึงไมเปน
ความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๑๓ วรรคสอง
(ñô) “ºμÑ ÃÍàÔ Å¡ç ·Ã͹ԡʔ หมายความวา
(ก) เอกสารหรอื วตั ถอุ นื่ ใดไมว า จะมรี ปู ลกั ษณะใดทผ่ี อู อกไดอ อกใหแ กผ มู สี ทิ ธใิ ช
ซงึ่ จะระบชุ อื่ หรอื ไมก ต็ าม โดยบนั ทกึ ขอ มลู หรอื รหสั ไวด ว ยการประยกุ ตใ ชว ธิ กี ารทางอเิ ลก็ ตรอนไฟฟา
คล่ืนแมเหล็กไฟฟา หรือวิธีอ่ืนใดในลักษณะคลายกัน ซึ่งรวมถึงการประยุกตใชวิธีการทางแสงหรือ
วิธีการทางแมเหล็กใหปรากฏความหมายดวยตัวอักษร ตัวเลข รหัส เลขหมายบัตร หรือสัญลักษณ
อน่ื ใด ทั้งทส่ี ามารถมองเห็นและมองไมเหน็ ดวยตาเปลา
๒๙
(ข) ขอมูล รหัส หมายเลขบัญชี หมายเลขชุดทางอิเล็กทรอนิกสหรือ
เครอ่ื งมือทางตัวเลขใดๆ ทผ่ี ูออกไดอ อกใหแ กผ ูมีสิทธใิ ช โดยมไิ ดมีการออกเอกสารหรือวัตถุอื่นใดให
แตม วี ธิ กี ารใชในทาํ นองเดยี วกบั (ก) หรอื
(ค) สิ่งอ่ืนใดท่ีใชประกอบกับขอมูลอิเล็กทรอนิกส โดยมีวัตถุประสงค
เพอ่ื ระบตุ ัวบุคคลผเู ปนเจาของ
นิยามดงั กลาวมี ๓ กรณดี วยกันคือ (ก) (ข) (ค)
¡Ã³áÕ Ã¡ ไดกําหนดความหมายของคาํ วาบัตรอิเล็กทรอนกิ สไ ว ดงั นี้
(¡) àÍ¡ÊÒÃËÃ×ÍÇÑμ¶ØÍ×è¹ã´ ไมวาจะมีรูปลักษณะใดที่ผูออกไดออกใหแกผูมีสิทธิใช
ซงึ่ จะระบชุ อื่ หรอื ไมก ต็ าม โดยบนั ทกึ ขอ มลู หรอื รหสั ไวด ว ยการประยกุ ตใ ชว ธิ กี ารทางอเิ ลก็ ตรอนไฟฟา
คล่ืนแมเหล็กไฟฟา หรือวิธีอ่ืนใดในลักษณะคลายกัน ซึ่งรวมถึงการประยุกตใชวิธีการทางแสง
หรอื วธิ กี ารทางแมเ หลก็ ใหป รากฏความหมายดว ยตวั อกั ษร ตวั เลข รหสั หมายเลขบตั ร หรอื สญั ลกั ษณ
อื่นใด ท้ังท่สี ามารถมองเหน็ และมองไมเ หน็ ดวยตาเปลา
นิยามตามขอ (ก) ดังกลาวขางตนนี้ หมายถึง ºÃôҺÑμÃμ‹Ò§æ หลากหลายประเภท
ท่ีใชกนั อยใู นปจ จุบนั เชน บัตรเครดิต บัตรเดบิต บตั รเอทเี อม็ บตั รซมิ การด บตั รสมารทการด ฯลฯ
บัตรเหลานอ้ี าจเปนเอกสารตามนิยามของมาตรา ๑(๗) หรือไมก็ได หากไมใ ชเอกสาร ก็ถอื วา บัตรน้นั
คือ วตั ถอุ ื่นใด นน่ั เอง
กรณตี ามขอ (ก) น้ี อาจจะไมไ ดออกมาในรปู แบบของบตั รกไ็ ด อาจจะเปน รูปแบบของ
อปุ กรณตา งๆ ทํานอง remote control กไ็ ด ซ่ึงก็เปนÇÑμ¶ÍØ ×¹è ã´อยางหนงึ่ นนั่ เอง
หรืออาจหมายถึง ¡ÃдÒÉ หรือ ËÕºË‹Í ตางๆ ท่ีหอหุมสินคา ซึ่งระบุตัวเลขและ
ลายเสนตา งๆ ทเ่ี รียกกันวา ÃËÊÑ á·‹§ (bar code) หรอื ปกหลงั ของหนงั สอื ทแ่ี สดงลายเสน และตัวเลข
ตางๆ เชน นีถ้ ือวากระดาษ หีบหอ ปกหลงั ของหนงั สือลว นเปน “บตั รอเิ ล็กทรอนิกส” ตามขอ (ก) นี้
เชน กัน
(¢) ¢ŒÍÁÙÅ ÃËÊÑ ËÁÒÂàÅ¢ºÞÑ ªÕ ËÁÒÂàÅ¢ªØ´ ทางอเิ ลก็ ทรอนิกสหรือเคร่ืองมอื ทาง
ตัวเลขใดๆ ทผ่ี ูออกไดอ อกใหแกผ มู สี ทิ ธิใช โดยมไิ ดมีการออกเอกสารหรือวัตถุอื่นใดให แตม ีวธิ ีการใช
ทาํ นองเดยี วกับ (ก)
นิยามตามขอ (ข) ขางตนมุงเนนเรื่องของ “¢ŒÍÁÙÅ ÃËÑÊ ËÁÒÂàÅ¢ºÑÞªÕ ËÁÒÂàÅ¢”
ท่ีผูออกไดออกใหแกผูมีสิทธิใชโดยมิไดมีการออกเอกสารหรือวัตถุอ่ืนใดให แตมีวิธีการใชทํานอง
เดยี วกับ (ก)
μÇÑ Í‹ҧ หมายเลขบัญชหี รอื หมายเลขรหัสตา งๆ ท่บี ริษทั ผูออกไดอ อกใหแกลูกคาของ
บริษัทในการทําธุรกรรมกับบริษัททางอินเทอรเน็ต โดยบริษัทมิไดออกบัตรใดๆ ใหแกลูกคา ขอมูล
ตา งๆ เหลา น้เี ปน บตั รอเิ ลก็ ทรอนิกส ตามขอ (ข) นี้ ดว ยเหตนุ ้ี หากมผี ูแ อบดักฟงทางโทรศัพทขณะท่ี
บริษัทแจงหมายเลขหรือรหัสใหแกลูกคา และจดจาํ ไว แลวนาํ ไปใชโดยมิชอบ ผูนั้นก็มีความผิด
๓๐
ตามมาตรา ๒๖๙/๕ เพราะเปนการใช “บัตรอิเล็กทรอนิกส” ของผูอื่นโดยมิชอบ เพราะหมายเลข
เหลานีค้ ือบัตรอเิ ลก็ ทรอนิกสต ามนยิ ามขอ (ข) น้ี
¡Ã³·Õ ÕèÊÒÁ ไดกาํ หนดอีกความหมายหนงึ่ ของคาํ วาบตั รอเิ ลก็ ทรอนิกสไว ดังนี้
(ค) ส่ิงอ่ืนใดที่ใชประกอบกับขอมูลอิเล็กทรอนิกส เพ่ือแสดงความสัมพันธระหวาง
บุคคลกบั ขอ มูลอิเลก็ ทรอนกิ ส โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ พอื่ ระบตุ วั บคุ คลผูเปน เจา ของ
μÇÑ Í‹ҧ ลายนวิ้ มือ ลายมือ ลายเทา (ถอยคําจาก ป.วิ.อ. มาตรา ๑๓๒ อนมุ าตรา ๑)
อวัยวะในนัยนตา คลื่นเสียง ส่ิงเหลาน้ี ก็เปน “บัตรอิเล็กทรอนิกส” ตามกฎหมายน้ี เพราะเปน
“ส่ิงอื่นใด” ที่เมื่อ “ใชประกอบกับขอมูลอิเล็กทรอนิกส” เชน ใชนิ้วมือหรือฝามือไปสัมผัสกับเครื่อง
ประตหู อ งกจ็ ะเปด ออกเพราะแสดงวา บคุ คลนนั้ เปน บคุ คลจรงิ ทไ่ี ดร บั อนญุ าตใหเ ขา ไปในหอ งนนั้ เปน ตน
¢ŒÍÊѧà¡μ ปจจุบันมีการใชวิธีการยืนยันตัวบุคคลดวยการนาํ นิ้วมือไปสัมผัสกับเคร่ือง
เพื่อแสดงวาบคุ คลนน้ั เปนเจาของบตั รเครดิต ฯลฯ ทีแ่ ทจริงแทนการใหล งลายมอื ชอ่ื นวิ้ มอื ของบคุ คล
น้นั กค็ ือ บตั รอเิ ล็กทรอนิกสต าม (ข) นัน้ เอง
¢ŒÍ椄 à¡μ
๒. บัตรอิเล็กทรอนิกส เปนเอกสารสิทธิอยูดวยในตัว การที่ผูกระทาํ ผิดปลอมบัตร
เครดิตนอกจากจะผิดมาตรา ๒๖๙/๒ แลว ยงั ผิดปลอมเอกสารสทิ ธิ ตามมาตรา ๒๖๕ และนอกจากน้ี
บัตรอิเล็กทรอนิกสอยูในความหมายของเอกสารตามมาตรา ๑ (๗) ผูกระทําผิดเอาไปโดยไมมีสิทธิ
ก็จะเปนความผิดตามมาตรา ๑๘๘
®Õ¡Ò·Õè ñðùô/òõõò การที่จาํ เลยเอาไปเสียซึ่งเอกสารบัตรเครดิตวีซาการดของ
บริษัท บ. อันเปน บัตรอิเล็กทรอนกิ ส และเอกสารตาม ป.อ.มาตรา ๑ (๗) ซ่งึ ออกใหแ ก น. ในประการ
ทนี่ า จะเกดิ ความเสยี หายแก น. และบรษิ ทั บ. แลว การกระทําของจาํ เลยจงึ เปน ความผดิ ตามบทบญั ญตั ิ
มาตรา ๑๘๘
*(ñõ) “˹ѧÊ×Íà´Ô¹·Ò§” หมายความวา เอกสารสําคัญประจาํ ตัวไมวาจะมี
รปู ลกั ษณะใดทร่ี ฐั บาลไทย รฐั บาลตา งประเทศ หรอื องคก ารระหวา งประเทศออกใหแ กบ คุ คลใด เพอ่ื ใช
แสดงตนในการเดินทางระหวางประเทศ และใหหมายความรวมถึงเอกสารใชแทนหนังสือเดินทาง
และแบบหนงั สือเดนิ ทางทยี่ ังไมไดกรอกขอ ความเกย่ี วกบั ผถู ือหนังสอื เดินทางดว ย
͸ºÔ ÒÂ
หนงั สอื เดนิ ทางตามมาตรา ๑ (๑๕) และมาตรา ๒๖๙/๘ ไมจ ํากดั วา ตอ งเปน หนงั สอื เดนิ ทาง
ของทางราชการไทย เมอ่ื จําเลยผดิ เอาหนงั สอื เดนิ ทางทแี่ ทจ รงิ ของประเทศออสเตรเลยี ไปทาํ ปลอมขนึ้
ก็จะมีความผิดทั้งมาตรา ๒๖๙/๘ และมาตรา ๑๘๘ เปนกรรมเดียวผิดกฎหมายหลายบท ลงโทษ
มาตรา ๒๖๙/๘ ซึง่ เปน บทหนกั ทสี่ ดุ (ฎกี าที่ ๑๐๙๔/๒๕๕๒) แตเอกสารราชการตามมาตรา ๑ (๘)
หมายความเฉพาะราชการไทยเทา นนั้ หนงั สอื เดนิ ทางของไทย จงึ เปน เอกสารราชการหากทาํ ปลอมขน้ึ
ก็จะมีความผิดตามมาตรา ๒๖๕ และมาตรา ๒๖๙/๘ กรรมเดียวผิดกฎหมายหลายบท ลงโทษตาม
มาตรา ๒๖๙/๘ ซ่ึงเปนบททีห่ นกั ทส่ี ุด
* มาตรา ๑ (๑๕) เพิม่ เตมิ โดย พ.ร.บ.แกไ ขเพ่มิ เติมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบั ท่ี ๑๘) พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๓
๓๑
(ñö) “਌Ҿ¹Ñ¡§Ò¹” หมายความวา บุคคลซ่ึงกฎหมายบัญญัติวาเปนเจาพนักงาน
หรือไดรับแตงตั้งตามกฎหมายใหปฏิบัติหนาที่ราชการไมวาจะเปนประจําหรือคร้ังคราว และไมวา
จะไดร บั คา ตอบแทนหรอื ไม
การท่ีจะพิจารณาวาบุคคลใดเปนเจา พนักงาน เจา พนักงาน หมายถงึ
ñ. ºØ¤¤Å·ÕèÁÕ¡®ËÁÒ¡Ó˹´ãËŒºØ¤¤Å¹éѹ໚¹à¨ŒÒ¾¹Ñ¡§Ò¹โดยไมตองคํานึงวา
เปนขาราชการหรือไม เชน ตามพระราชบญั ญัตคิ ณะสงฆ พ.ศ.๒๔๘๔ กาํ หนดให “เจา อาวาส” เปน
เจา พนกั งานตามประมวลกฎหมายอาญา ดงั นนั้ “เจา อาวาส” กเ็ ปน “เจา พนกั งาน” หรอื พระราชบญั ญตั ิ
การรถไฟแหง ประเทศไทย พ.ศ.๒๔๙๔ มาตรา ๑๘ บญั ญัติใหพ นักงานของการรถไฟแหง ประเทศไทย
เปนเจาพนักงานตามความหมายแหงประมวลกฎหมายอาญา ดังนั้นพนักงานของการรถไฟ
แหง ประเทศไทยจึงเปนเจาพนักงาน แมจะมใิ ชข า ราชการโดยเปนพนกั งานรฐั วสิ าหกจิ ก็ตาม
®¡Õ Ò·Õè ñ÷ø÷/òõòô เจา พนกั งานยอ มหมายถงึ บคุ คลผปู ฏบิ ตั หิ นา ทร่ี าชการโดยไดร บั
แตง ตั้งตามกฎหมาย กลา วคือ ในการแตง ตั้งน้นั มกี ฎหมายระบถุ งึ วิธีการแตงต้ังไว และไดมีการแตง ต้งั
ถกู ตอ งตามกฎหมายทรี่ ะบไุ วน นั้ จาํ เลยที่ ๑ เปน กาํ นนั จาํ เลยที่ ๒ เปน แพทยป ระจาํ ตาํ บล จาํ เลยที่ ๓
เปนผูใหญบานโดยไดรับการแตงต้ังตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองทองท่ีฯ จําเลยท้ังสามจึงมี
ฐานะเปน เจาพนกั งาน เมือ่ จําเลยทัง้ สามเปนกรรมการสภาตําบลตามกฎหมายวา ดว ยการจัดระเบียบ
บริหารของตําบล และมีระเบียบของสํานักนายกวาดวยการปฏิบัติตามโครงการพัฒนาทองถิ่นและ
ชวยประชาชนในชนบทในฤดแู ลง พ.ศ.๒๕๑๘ กําหนดใหกํานัน แพทยป ระจาํ ตาํ บล และผูใหญบ า น
เปน คณะกรรมการดาํ เนนิ การตามโครงการพฒั นาทอ งถน่ิ และชว ยประชาชนในชนบทฯ เรยี กโดยยอ วา
ปชลต. ซงึ่ ระเบยี บดงั กลา วนน้ั เปน ระเบยี บทอี่ อกโดยชอบดว ยกฎหมาย การทจ่ี าํ เลยทง้ั สามดาํ เนนิ การ
ในฐานะเปน คณะกรรมการ ปชลต. ยอ มเปน การปฏบิ ตั หิ นา ทรี่ าชการของเจา พนกั งานผมู ตี าํ แหนง หนา ที่
ราชการน้นั อันอาจเปน ความผดิ ตอ ตาํ แหนงหนา ท่รี าชการได
ò. ºØ¤¤Å·äÕè ´ÃŒ Ѻá싧μéѧμÒÁ¡®ËÁÒÂãËŒ»¯ÔºÑμËÔ ¹ŒÒ·ÃÕè Òª¡ÒÃ
¢ŒÒÃÒª¡Òà เปนเจาพนักงาน เพราะมีคําพิพากษาฎีกาหลายเรื่องท่ีไดวินิจฉัยไววา
เจา พนกั งาน ตามประมวลกฎหมายอาญา หมายถึง บคุ คลผปู ฏิบัตหิ นา ทรี่ าชการโดยไดรับการแตงตง้ั
ตามกฎหมาย กลาวคือ ในการแตงต้ังนั้นมีกฎหมายระบุถึงวิธีการแตงต้ัง และไดมีการแตงตั้งถูกตอง
ตามกฎหมายทรี่ ะบไุ วน นั้ (ฎกี าที่ ๑๗๘๔/๒๕๔๔) ดงั นน้ั จากคาํ พพิ ากษาฎกี าดงั กลา ว บรรดาขา ราชการ
ตามกระทรวง ทบวง กรม ตา ง ๆ ตามพระราชบญั ญตั ิระเบียบขา ราชการพลเรือน พระราชบญั ญัติ
ขา ราชการกรงุ เทพมหานคร พระราชบญั ญตั ริ ะเบยี บขา ราชการฝา ยตลุ าการศาลยตุ ธิ รรม พระราชบญั ญตั ิ
ระเบียบขาราชการอัยการ ฯลฯ จึงเปนเจาพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญาและหมายความถึง
บรรดาขา ราชการการเมือง เชน รฐั มนตรี กเ็ ปน เจาพนักงานดวย (ฎกี าที่ ๙๔๘/๒๕๑๐)
แตสมาชิกสภาผูแทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา ไมใชเจาพนักงาน เพราะมิใชขาราชการ
การเมอื ง แตเ ปน “ผดู าํ รงตาํ แหนง ทางการเมอื ง” มหี นา ทคี่ วบคมุ การบรหิ ารราชการแผน ดนิ หรอื ควบคมุ
คณะรัฐมนตรี
๓๒
äÁÇ‹ Ò‹ ÁÕ˹Ҍ ·Õè»ÃÐจําËÃÍ× ªÇèÑ ¤ÃÒÇáÅÐäÁ‹ÇÒ‹ ¨Ðä´ŒÃѺ¤‹Òμͺ᷹ËÃÍ× äÁ‹ ดงั น้ัน สาํ หรบั
กรณีลูกจางประจํา หรือลูกจางชั่วคราวของหนวยงานราชการตาง ๆ ที่ไดรับแตงตั้งใหปฏิบัติหนาท่ี
ราชการนั้น ¶Í× ¨§Ö ໚¹ “à¨ÒŒ ¾¹¡Ñ §Ò¹”
การเปนเจาพนักงานน้ีไมตองคํานึงวาจะไดรับคาตอบแทนหรือไม แมไมมีคาตอบแทน
หากมีกฎหมายบัญญัติหรือไดรับแตงตั้งตามกฎหมายใหปฏิบัติราชการ ก็ถือเปนเจาพนักงานตาม
กฎหมายแลว
¢ŒÍÊѧà¡μ
๑. บคุ คลบางประเภท แมมใิ ชเ ปน “ขาราชการ” ศาลฎีกากว็ ินิจฉยั วาเปนเจาพนกั งาน
เชน กํานนั ผใู หญบ า น แพทยป ระจําตําบล เพราะไดร บั การแตง ตง้ั ตามพระราชบญั ญตั ลิ กั ษณะปกครอง
ทองที่ พ.ศ.๒๔๕๗ อันเปนกฎหมายวาดวยระเบียบบริหารราชการสวนภูมิภาคใหปฏิบัติราชการ
(ฎกี าที่ ๑๗๘๗/๒๕๒๘)
๒. ถา ไมไ ดเ ปน เจา พนกั งานแตร ว มกระทําความผดิ กบั เจา พนกั งาน เปน ตวั การไมไ ดเ ปน
ไดแ ตผ ูสนับสนุน (ฎีกาที่ ๕๒๘๖/๒๕๔๔)
๓. ความผดิ เกย่ี วกบั เจา พนกั งานอยใู นมาตรา ๙, ๒๕, ๑๓๖-๒๐๕, ๒๑๖, ๒๕๑, ๒๕๕,
๒๖๗, ๒๘๙, ๓๒๓, ๓๒๙ (๒), ๓๓๕ (๖), ๓๕๗, ๓๖๗-๓๖๙ และ ๓๘๓
(ñ÷) “Êè×ÍÅÒÁ¡Í¹Ò¨ÒÃà´ç¡” หมายความวา วัตถุหรือสิ่งท่ีแสดงใหรูหรือเห็นถึง
การกระทาํ ทางเพศของเด็กหรือกับเด็กซึง่ มีอายุไมเกินสบิ แปดป โดยรูป เรอ่ื ง หรอื ลกั ษณะสามารถส่ือ
ไปในทางลามกอนาจาร ไมว า จะอยใู นรปู แบบของเอกสาร ภาพเขยี น ภาพพมิ พ ภาพระบายสี สง่ิ พมิ พ
รูปภาพ ภาพโฆษณา เครื่องหมาย รูปถาย ภาพยนตร แถบบันทกึ เสยี ง แถบบนั ทกึ ภาพ หรอื รูปแบบ
อนื่ ใด ในลกั ษณะทาํ นองเดยี วกนั และใหห มายความรวมถงึ วตั ถหุ รอื สง่ิ ตา งๆ ขา งตน ทจี่ ดั เกบ็ ในระบบ
คอมพวิ เตอร หรือในอุปกรณอิเลก็ ทรอนิกสอื่นที่สามารถแสดงผลใหเขาใจความหมายได
(ñø) “¡ÃÐทาํ ชาํ àÃÒ” หมายความวา กระทาํ เพอ่ื สนองความใครข องผกู ระทาํ โดยการใช
อวยั วะเพศของผูถูกกระทําลวงลาํ้ อวยั วะเพศ ทวารหนัก หรอื ชองปากของผอู ืน่
องคประกอบในสวนของการกระทําของการกระทาํ ชาํ เราน้ีจะตองเปนอวัยวะเพศของผู
กระทาํ เทา นนั้ หากใชส ง่ิ อนื่ ลว งลํ้าเขา ไปไมใ ชก ระทาํ ชาํ เราตามบทนยิ ามนี้ ดงั นน้ั การใชส งิ่ อน่ื ใดกระทาํ
กับอวัยวะเพศหรือทวารหนักของผูอื่นไมใชความผิดกระทําชําเรา แตเปนการกระทําท่ีจะตองรับโทษ
บทหนักของความผดิ ฐานอนาจาร
๔. คาํ ถามทา ยบทเรียน
๑. นายดาํ สามีของนางแดง แยงกระเปาเงินของนางแดงไปเพื่อไมใหนางแดงไปเลน
การพนนั เชนนี้ การกระทาํ ของนายดาํ เปน การกระทาํ โดยทจุ รติ หรอื ไม
๒. ทางเดนิ ในตลาดเอกชนเปนทางสาธารณะหรือไมอ ยา งไร
๓๓
๓. การท่ีนายตองอาศัยกินอยูหลับนอนบริเวณท่ีน่ังพักผูโดยสารสนามบินสุวรรณภูมิ
สถานท่ดี งั กลาวน้ี ตรงกับบทนิยามตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๑ หรอื ไมอ ยางไร
๔. การที่นายจีวอนแอบเก็บปากกาดามทองของนายกินจังไวโดยที่นายกินจังไมรูตัว
แลว ตอ มาเอาปากกาดา มนน้ั ทงิ้ ไวใ นหอ งนํ้าบนเครอื่ งบนิ การกระทําของนายจวี อนเปน การกระทาํ โดย
ทจุ รติ หรอื ไมอ ยา งไร
๕. เลา ไกท ่อี ยหู างตัวเรือน ๑ เมตร ถือวา เปน เคหสถานหรอื ไม เพราะเหตใุ ด
๓๔
เอกสารอา งอิง
เกยี รตขิ จร วจั นสวสั ด.ิ์ (๒๕๕๑).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาค ๑ กรงุ เทพฯ:พลสยามพรนิ้ ตงิ้ .
คณิต ณ นคร.(๒๕๔๗). กฎหมายอาญา ภาคทั่วไป. กรงุ เทพฯ:วิญูชน.
ทวเี กยี รติ มนี ะกนษิ ฐ.(๒๕๕๓).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาคทว่ั ไป. กรงุ เทพฯ:วญิ ชู น.
ประภาศน อวยชยั .(๒๕๒๖).ประมวลกฎหมายอาญา ภาค ๑. กรงุ เทพฯ:สาํ นกั อบรมศกึ ษา
กฎหมายแหงเนติบัณฑิตยสภา.
สหรัฐ กิติศุภการ.(๒๕๕๗).หลักและคําอธิบายกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:อมรินทร
พริน้ ติ้งแอนดพบั ลชิ ชิ่ง
บญุ เพราะ แสงเทียน.(๒๕๕๒).กฎหมายอาญา ๑ ภาคทัว่ ไป.กรงุ เทพฯ:บรษิ ทั วทิ ยพฒั น
จาํ กดั
สุพจน นาถะพินธุ.(๒๕๓๓).ประมวลกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:สํานักพิมพรุงเรืองธรรม.
สุวัฒน ศรีพงษสุวรรณ.(๒๕๔๙).คาํ อธิบายประมวลกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:
นติ บิ รรณาการ.
วินยั เลศิ ประเสริฐ.(๒๕๔๗).วธิ ไี ลสายกฎหมายอาญา เลม ๑.กรงุ เทพฯ:อินเตอรบ คุ ส.
เกียรติขจร วัจนสวัสดิ์.(๒๕๕๐).คําอธิบายกฎหมายอาญา ภาคความผิด เลม ๑.
กรงุ เทพฯ:หางหนุ สวนจํากัด จิรัชการการพิมพ.
๓๕
º··èÕ ò
¡ÒÃ㪡Œ ®ËÁÒÂÍÒÞÒ
๑. วตั ถุประสงคก ารเรียนรูประจาํ บทเรียน
เพื่อใหน กั เรยี นนายสบิ ตาํ รวจเขาใจในหลกั การใชกฎหมายอาญา ดงั น้ี
๑. บุคคลจักตองรับโทษในทางอาญาตอเม่ือกฎหมายบัญญัติเปนความผิดและกําหนด
โทษไว ตามมาตรา ๒ และ
๒. การใชกฎหมายตองใชในสว นทเ่ี ปน คณุ แกผ กู ระทําความผดิ ตามมาตรา ๓
๒. สวนนาํ
เมื่อมีการกระทาํ ความผิดตามกฎหมายอาญาของไทยเกิดข้ึน การท่ีจะใชกฎหมายอาญา
ของไทยลงโทษผูกระทําความผิดจะตองคํานึงถึงขอเท็จจริง ดังนี้ คือ สถานท่ีซึ่งการกระทาํ ความผิด
ไดเ กดิ ข้ึน ลักษณะพเิ ศษของความผิดบางประเภท และสญั ชาตขิ องผกู ระทําความผิดหรือสัญชาตขิ อง
ผเู สยี หาย หรอื คณุ สมบตั พิ เิ ศษโดยเฉพาะของผกู ระทาํ ความผดิ และลกั ษณะของความผดิ ในกรณเี ชน น้ี
หลักที่ใชในการพิจารณาในเรื่องนี้ มีอยู ๓ ประการ คือ หลักดินแดน หลักอํานาจลงโทษสากล
และหลักบุคคล
๓. เนอื้ หา
ñ. º¤Ø ¤Å¨¡Ñ μÍŒ §ÃºÑ â·Éã¹·Ò§ÍÒÞÒμÍ‹ àÁÍè× ¡®ËÁÒºÞÑ ÞμÑ àÔ »¹š ¤ÇÒÁ¼´Ô áÅÐกาํ ˹´
â·ÉäÇμŒ ÒÁÁÒμÃÒ ò
ÁÒμÃÒ ò ÇÃäáá บญั ญตั วิ า “บคุ คลจะรบั โทษในทางอาญากต็ อ เมอ่ื ไดก ระทาํ การ
อนั กฎหมายทีใ่ ชใ นขณะกระทาํ นนั้ บญั ญตั เิ ปนความผดิ และกาํ หนดโทษไว และโทษท่จี ะลงแกผกู ระทาํ
ความผดิ น้ันตอ งเปนโทษทีบ่ ญั ญตั ิไวใ นกฎหมาย” จากบทบญั ญัติดังกลาว แยกพจิ ารณาได ดงั นี้
๑. ผูกระทําไมตองรับผิดในทางอาญา หากกระทําน้ันไมมีกฎหมายบัญญัติไว
ในขณะกระทาํ วา เปน ความผดิ และกาํ หนดโทษไว ซง่ึ ตรงกบั สภุ าษติ กฎหมายวา “ไมม คี วามผดิ ไมม โี ทษ
หากไมม กี ฎหมาย” ภาษาลาตนิ วา “Nullum crimen nulla poena sine lege” แปลเปน ภาษาองั กฤษวา
“No crime nor punishment without law”
ตัวอยาง การกระทําชําเราผิดธรรมดามนุษย ไมมีกฎหมายบัญญัติวาเปนความผิด
ผกู ระทาํ จงึ ไมม คี วามผดิ (แตก ฎหมายลกั ษณะอาญา รศ.๑๒๗ มาตรา ๒๔๒ บญั ญตั ลิ งโทษการกระทาํ
เชนน้ไี ว)
๓๖
หากเปนกรณียกเวนความผิดแลว แมไมมีกฎหมายบัญญัติยกเวนความผิดไวเปน
ลายลักษณอักษรในขณะกระทํา ก็นํามาใชไดโดยไมขัดตอหลักในมาตรา ๒ เพราะเปนการนํามาใช
เพอ่ื เปน ผลดมี ใิ ชเปนผลรา ยแกผ กู ระทาํ เชน หลกั ในเรื่องความยนิ ยอมซง่ึ ยกเวน ความผดิ ของผูกระทาํ
ในบางกรณีกย็ อ มนําหลักนีม้ าใชได แมจ ะไมม ีกฎหมายบญั ญตั ิไวเปน ลายลักษณอกั ษร
๒. กฎหมายอาญาจะยอ นหลงั ใหผ ลรา ยมไิ ด ทง้ั น้ี เพราะมาตรา ๒ ใชค าํ วา “ในขณะ
กระทํา” หมายความวา
๒.๑ หากในขณะกระทํา ไมมีกฎหมายบัญญัติเปนความผิด ตอมามีการ
ออกกฎหมายยอ นหลงั โดยถอื วากระทาํ นั้นเปนความผดิ มิได เชน ขณะนีก้ ารทําชูไ มมกี ฎหมายอาญา
บญั ญตั วิ า เปน ความผดิ ดงั นนั้ การทนี่ างขาวภรยิ านายแดงลกั ลอบทาํ ชกู บั นายดาํ นางขาวและนายดาํ
ไมมีความผิด ถาตอมารัฐเห็นวาการทําชูกอใหเกิดปญหาแกสังคม และศีลธรรมของคนในชาติ
รฐั จงึ บญั ญตั กิ ฎหมายวา การทาํ ชเู ปน ความผดิ อาญา เชน นน้ั บทบญั ญตั นิ ย้ี อ นหลงั ไปถอื วา การกระทาํ
ของนางขาวและนายดํา ซงึ่ ส้ินสดุ ลงไปแลว เปน ความผดิ มไิ ด
๒.๒ หากในขณะกระทํามีกฎหมายบัญญัติเปนความผิดและกาํ หนดโทษไว
ตอมาจะมกี ารออกกฎหมายยอ นหลังเพ่มิ โทษการกระทาํ ดงั กลา วใหหนกั ขนึ้ มไิ ด
๓. ถอ ยคาํ ในกฎหมายอาญาจะตอ งบญั ญตั ใิ หช ดั เจนแนน อนปราศจากความคลมุ เครอื
มาตรา ๒ ใชค าํ วา “บญั ญตั เิ ปน ความผดิ ” การทจ่ี ะใหค นรลู ว งหนา วา การกระทาํ
อยางไร หรอื การไมกระทําอยา งใดเปน ความผดิ นั้น” บทบัญญตั นิ ้นั ๆ ตองชดั เจน แนน อน ปราศจาก
ความคลุมเครอื เชน มาตรา ๒๘๘ ใชค ําวา “ผูใ ดฆาผอู นื่ ” ซ่ึงเปน บทบัญญัตทิ ม่ี คี วามชดั เจน
๔. กฎหมายอาญาตอ งตคี วามโดยเครง ครดั
หมายความวา เม่ือมีกฎหมายบัญญัติวาการกระทําหรือไมกระทําอยางใด
เปน ความผดิ ทางอาญาแลว ก็ถือวาเฉพาะกรณีนนั้ ๆ เทาน้นั ทีเ่ ปน ความผดิ จะไปรวมถงึ กรณอี ่ืน ๆ
ดว ยไมไ ด
ËÅ¡Ñ ¡ÒÃμÕ¤ÇÒÁâ´Âà¤Ã§‹ ¤Ã´Ñ ¹¹éÑ หมายความวา
๔.๑ จะอาศัยเทียบบทกฎหมายทใ่ี กลเคียงอยา งยิ่ง จะใชเ ปน ผลรายมไิ ด
μÑÇÍ‹ҧ
(๑) นายแดงใชป น ยงิ ตนเองใหต าย แตไ มต าย เชน นจี้ ะถอื วา นายแดงมคี วามผดิ
พยายามฆา ตวั เอง โดยนาํ มาตรา ๒๘๘ ประกอบมาตรา ๘๐ มาเทยี บเคยี งลงโทษนายแดงมไิ ด
(๒) นายเอกวางเพลิงเผาบานที่เปนกรรมสิทธิ์รวมของนายเอกและนายโท
นายเอกไมม คี วามผดิ ตามมาตรา ๒๑๘ (๑) เพราะความผดิ ตามมาตรา ๒๑๘ (๑) ตอ งเปน การวางเพลงิ
เผา “ทรพั ยข องผอู น่ื ” ตามมาตรา ๒๑๗ การวางเพลงิ เผาทรพั ยซ ง่ึ ตนเองและผอู น่ื เปน เจา ของรวมอยดู ว ย
ไมม คี วามผดิ ตามมาตรา ๒๑๗ หากลงโทษนายเอกตามมาตรา ๒๑๘ (๑) ถอื วา เปน การอาศยั เทยี บบท
กฎหมายใกลเคยี งอยางยง่ิ มาใชเ ปน ผลรายแกน ายเอกจงึ ตอ งหา มตามมาตรา ๒
๓๗
๔.๒ จะนํา “¨ÒÃÕμ»ÃÐླՔ มาใชใหเ ปนผลรายมิได
แตถานําจารตี ประเพณมี าใชเ พอ่ื เปนคณุ ยอมทําได เชน จารีตประเพณียอมให
ครูตเี ด็กไดตามสมควรเพ่ือวา กลา วส่งั สอน ดงั นนั้ การที่ครูตเี ดก็ เพอื่ อบรมสั่งสอนยอมไมเ ปน ความผิด
๔.๓ จะนาํ “ËÅÑ¡¡®ËÁÒ·ÇèÑ ä»” มาใชใ หเ ปนผลรายมไิ ด
แตจ ะนํามาใชเ พอ่ื เปน คณุ ยอ มทาํ ได เชน หลกั ในเรอื่ งความยนิ ยอมซง่ึ ถอื วา เปน
“หลักกฎหมายทั่วไป” สามารถนํามาใชเพ่ือยกเวนความผิดไดในบางกรณี การนํามาใชเพ่ือยกเวน
ความผิดใหแกผูกระทาํ ถือวาเปนการนํามาใชเพ่ือเปน “คุณ” เพราะทําใหผูกระทําไมตองรับผิด
ในทางอาญา
ฎีกาที่ ๑๔๐๓/๒๕๐๘ การยอมความในความผิดอันยอมความไดตามประมวลกฎหมาย
วิธพี จิ ารณาความอาญา มาตรา ๓๕ วรรคสอง และ ๓๙ (๒) นั้น เปน การกระทาํ ภายหลังท่คี วามผดิ
ไดเกิดข้ึนแลว มิใชการท่ีจะกระทาํ ไวลวงหนากอนการกระทําความผิด ขอตกลงลวงหนากอนมีการ
กระทาํ ความผิดจะถอื เปนการยอมความตามบทกฎหมายดังกลาวไมได
บุคคลจะตกลงกันไวกอนวาจะไมฟองคดีอาญา ถาหากจะมีการกระทาํ ความผิดเกิดข้ึน
ตอ ไปขางหนานนั้ ขอตกลงน้นั หามผี ลกอใหเกดิ หนี้ท่ีจะผูกพนั คกู รณีใหจําตองงดเวนไมฟอ งคดอี าญา
เชน วา นน้ั แตป ระการใดไม เพราะอํานาจฟอ งคดอี าญาจะมอี ยหู รอื ไมน นั้ มไิ ดอ ยภู ายใตบ งั คบั ของกฎหมาย
ลักษณะหนใี้ นทางแพงหากอยภู ายในบงั คับของกฎหมายวา ดวยวิธพี จิ ารณาความอาญาอีกสว นหน่ึง
ขอตกลงวาจะไมฟองคดีอาญานั้น อาจถือเปนความยินยอมใหกระทาํ การท่ีตามปกติ
ตอ งดว ยบทบญั ญตั วิ า เปน ความผดิ ไดม หี ลกั ทวั่ ไปเปน เหตยุ กเวน ความผดิ อาญาตามนยั ฎกี าท่ี ๖๑๖/๒๔๘๒
และ ๗๘๗/๒๔๘๓ วา ความยินยอมอันบริสุทธิ์ของผูเสียหายใหผูใดกระทาํ การที่กฎหมายบัญญัติ
วาเปนความผิดน้ัน ถาความยินยอมนั้นไมขัดตอความสาํ นึกในศีลธรรมอันดีและมีอยูจนถึงขณะ
กระทาํ การอันกฎหมายบญั ญตั ิวา เปนความผิดนน้ั แลว ความยินยอมนั้นเปน ขอยกเวนมิใหก ารกระทํา
นั้นเปน ความผดิ ขน้ึ ได
ขอ ตกลงระหวา งโจทกจ ําเลย แมไ มผ กู พนั โจทกใ หย นิ ยอมอยเู ชน นนั้ ตลอดไป แตโ จทกก ไ็ ด
ยนิ ยอมใหจ ําเลยออกเชค็ โดยจะไมฟ อ งเปน ความผดิ อาญา เปน ความยนิ ยอมทมี่ อี ยจู นถงึ ขณะทจี่ ําเลย
ออกเช็ค โดยรูวาไมมีเงินในธนาคาร อันเปนการกระทําโดยเจตนาท่ีเปนองคความผิดประการหนึ่ง
ซ่ึงจาํ เลยไดกระทําลงตามความยินยอมของโจทก ความผิดกรณีน้ีเปนความผิดอันยอมความได
ถือไดวาความยินยอมของผูเสียหายในการกระทาํ ฐานนี้ไมขัดตอความสาํ นึกในศีลธรรม การกระทาํ ท่ี
โจทกฟ อ งจึงไมเปน ความผดิ ในทางอาญา (ประชุมใหญครั้งท่ี ๑๗/๒๕๐๘)
๒. การใชก ฎหมายอาญายอ นหลังเพ่ือเปน คณุ แกผูก ระทาํ ความผดิ ตามมาตรา ๓
การใชกฎหมายอาญายอนหลังเพ่ือเปนโทษแกผูกระทาํ ความผิดนั้นทําไมได
เพราะขดั กบั บทบญั ญตั ใิ นมาตรา ๒ วรรคแรก ทไ่ี ดก ลา วมาแลว แตห ากยอ นหลงั เพอ่ื เปน คณุ แกผ กู ระทาํ
ความผดิ แลวสามารถทาํ ได ทง้ั นีต้ ามที่บัญญัติไวใ นมาตรา ๒ วรรคสองและมาตรา ๓
๓๘
ÁÒμÃÒ ò ÇÃäÊͧ บัญญัติวา “ถาตามบทบัญญัติของกฎหมายที่บัญญัติ
ในภายหลัง การกระทําเชนนั้นไมเปนความผิดตอไป ใหผูที่ไดกระทําการน้ันพนจากการเปนผูกระทํา
ความผิด และถาไดมีคําพิพากษาถึงท่ีสุดใหลงโทษแลว ก็ใหถือวาผูนั้นไมเคยตองคําพิพากษาวา
ไดก ระทาํ ความผดิ นัน้ ถารับโทษอยูก็ใหก ารลงโทษนนั้ สิน้ สุดลง”
ÁÒμÃÒ ó บัญญัติวา “ถากฎหมายทใ่ี ชใ นขณะกระทําความผดิ แตกตา งกบั กฎหมาย
ทใี่ ชใ นภายหลงั การกระทาํ ความผดิ ใหใ ชก ฎหมายในสว นทเ่ี ปน คณุ แกผ กู ระทาํ ความผดิ ไมว า ในทางใด
เวน แตคดีถงึ ทส่ี ุดแลว แตในกรณีท่ีคดีถงึ ท่ีสดุ แลว ดังตอ ไปน้ี
(๑) ถาผูกระทําความผิดยังไมไดรับโทษ หรือกําลังรับโทษอยูและโทษที่กําหนด
ตามคําพิพากษาหนักกวาโทษที่กําหนดตามกฎหมายท่ีบัญญัติในภายหลังเมื่อสํานวนความปรากฏ
แกศ าล เม่ือผกู ระทําความผิด ผูแ ทนโดยชอบธรรมของผูน ้ัน ผอู นุบาลของผูน ัน้ หรือพนกั งานอัยการ
รอ งขอใหศ าลกาํ หนดโทษเสยี ใหมต ามกฎหมายทบี่ ญั ญตั ใิ นภายหลงั ในการทศี่ าลจะกาํ หนดโทษใหมน ี้
ถา ปรากฏวา ผกู ระทาํ ความผดิ ไดร บั โทษมาบา งแลว เมอ่ื ไดค าํ นงึ ถงึ โทษตามกฎหมายทบ่ี ญั ญตั ใิ นภายหลงั
หากเหน็ เปน การสมควรศาลจะกาํ หนดโทษนอ ยกวา โทษขนั้ ตาํ่ ทกี่ ฎหมายทบ่ี ญั ญตั ใิ นภายหลงั กาํ หนดไว
ถา หากมกี ไ็ ดห รอื ถา เหน็ วา โทษทผ่ี กู ระทาํ ความผดิ ไดร บั มาแลว เปน การเพยี งพอ ศาลจะปลอ ยผกู ระทาํ
ความผิดไปกไ็ ด
(๒) ถาศาลพิพากษาใหประหารชีวิตผูกระทําความผิด และตามกฎหมายท่ีบัญญัติ
ในภายหลัง โทษท่ีจะลงแกผูกระทําความผิด ไมถึงประหารชีวิต ใหงดการประหารชีวิตผูกระทํา
ความผดิ และใหถ อื วา โทษประหารชวี ติ ตามคาํ พพิ ากษาไดเ ปลย่ี นเปน โทษสงู สดุ ทจี่ ะพงึ ลงไดต ามกฎหมาย
ทบี่ ญั ญัติในภายหลัง”
บทบัญญตั ใิ นมาตรา ๒ วรรคสอง และมาตรา ๓ แยกพจิ ารณาไดดงั น้ี
๑. กฎหมายท่ีบัญญัติในภายหลังยกเลิกความผิดตามกฎหมายที่ใชในขณะกระทํา
ความผิด (มาตรา ๒ วรรคสอง)
๒. กฎหมายที่บัญญัติในภายหลังมิไดยกเลิกความผิดตามกฎหมายที่ใชในขณะ
กระทาํ ความผดิ แตมคี วามแตกตางกัน (มาตรา ๓)
๑. กฎหมายทบี่ ญั ญตั ใิ นภายหลงั ยกเลกิ ความผดิ ตามกฎหมายทใี่ ชใ นขณะกระทาํ ความผดิ
มาตรา ๒ วรรคสอง
ฎกี าที่ ๒๗๖๓/๒๕๔๑ รังนกอีแอนในถ้าํ เปนทรัพยไมมีเจาของ แตบุคคลอาจไดมา
ซ่ึงกรรมสิทธ์ิโดยเขายึดถือเอา การท่ีบริษัทผูเสียหายไดรับอนุญาตใหเก็บรังนกอีแอน อันเปนการ
ผูกขาดจากรัฐบาล ผูเสียหายมีสิทธิเพียงวาถาประสงคจะเก็บรังนกอีแอนในถาํ้ ท่ีผูกขาดยอมมีสิทธิ
ท่ีจะเขาเก็บเอาไดไมถูกหวงหามเสมือนบุคคลผูไมไดรับอนุญาต แตจะมีกรรมสิทธ์ิไดในรังนกอีแอน
ยงั จะตอ งมกี ารเขา ยดึ เอาอกี ชน้ั หนงึ่ กอ นเมอื่ ผเู สยี หายยงั มไิ ดเ ขา ถอื เอารงั นกอแี อน ตามมาตรา ๑๓๑๘
๓๙
แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยผูเสียหายจึงมิไดเปนเจาของในรังนกรายพิพาท การเก็บรังนก
อแี อน ดงั กลา วของจําเลยทงั้ สามกบั พวกจงึ ไมม คี วามผดิ ฐานรว มกนั ลกั ทรพั ยข องผเู สยี หาย ขณะเกดิ เหตุ
การกระทาํ ของจําเลยท้ังสามกับพวกเปนความผิดฐานเขาหรือข้ึนไปบนเกาะท่ีนกอีแอนทาํ รังอยูตาม
ธรรมชาติ แตระหวางการพิจารณาคดีของศาลอุทธรณภาค ๓ ไดมีพระราชบัญญัติอากรรังนกอีแอน
พ.ศ.๒๕๔๐ ยกเลิกพระราชบัญญัติอากรรังนกอีแอนฉบับเดิมท้ังหมด โดยไมมีบทบัญญัติใดระบุ
การเขา หรอื ขนึ้ ไปบนเกาะทน่ี กอแี อน ทํารงั อยตู ามธรรมชาติ จะตอ งไดร บั อนญุ าตจากผรู บั อนญุ าตเกบ็
รงั นกอีแอนหรอื อาศยั อํานาจผไู ดรับอนุญาตหรือเจา หนาท่ีของรฐั บาลตามมาตรา ๖ พระราชบัญญตั ิ
ฉบบั เดมิ และไมม บี ทกาํ หนดโทษเชน พระราชบญั ญตั ฉิ บบั เดมิ ถอื ไดว า ตามบทบญั ญตั ขิ องกฎหมายทบ่ี ญั ญตั ิ
ในภายหลงั การกระทําเชน นน้ั ไมเ ปน ความผดิ จําเลยทงั้ สามจงึ พน จากการเปน ผกู ระทําผดิ ตามประมวล
กฎหมายอาญา มาตรา ๒ วรรคสอง
ผลดแี กผูกระทาํ ความผดิ มดี งั นี้
(๑) พน จากการเปน ผกู ระทําความผดิ
(๒) ถาไดมีคําพิพากษาถึงท่ีสุดใหลงโทษแลว ก็ใหถือวาผูน้ันไมเคยตองคําพิพากษาวา
ไดกระทาํ ความผิดน้นั ซ่ึงเปนผลตามมาตรา ๕๖ ในเรือ่ งรอการกําหนดโทษ และรอการลงโทษ รวมทัง้
มาตรา ๙๒ และ ๙๓ เปน เร่อื งเหตุเพม่ิ โทษ เปนตน
(๓) ถารับโทษอยกู ็ใหการลงโทษนน้ั ส้ินสุดลง
๒. กฎหมายทบี่ ญั ญตั ใิ นภายหลงั มไิ ดย กเลกิ ความผดิ ตามกฎหมายทใี่ ชใ นขณะกระทาํ ความผดิ
แตม คี วามแตกตา งกัน มาตรา ๓
มาตรา ๓ วรรคแรก บญั ญตั วิ า “ใหใ ชก ฎหมายในสวนที่เปน คณุ แกผกู ระทําความผดิ
ไมว า ในทางใด”
๒.๑ กรณีกฎหมายท่ีแตกตางกนั และเปน คณุ แกผกู ระทําความผดิ เชน
(๑) กฎหมายทม่ี โี ทษเบากวา
(๒) กฎหมายที่มีโทษลําดับหลัง ๆ ของ มาตรา ๑๘ ลําดับโทษตาม
มาตรา ๑๘ นน้ั ลาํ ดบั ท่รี องลงมาเบากวา ลาํ ดับแรก ๆ เชน โทษปรบั เบากวาโทษจาํ คกุ
(๓) กฎหมายที่ใหเลือกลงโทษอยางใดอยางหน่ึงตามมาตรา ๑๘ ได เชน
กฎหมายเกา ลงโทษทั้งจําคุกและปรบั สว นกฎหมายใหมใหลงโทษจําคุกหรอื ปรบั
(๔) กฎหมายท่ีมีอัตราโทษข้ันสูงตํ่ากวา เชน กฎหมายเกามีอัตราโทษจําคุก
ข้ันสูงไมเ กิน ๕ ป แตก ฎหมายใหมมอี ตั ราโทษจาํ คกุ ข้นั สงู ไมเ กนิ ๓ ป
(๕) กฎหมายทไ่ี มม อี ตั ราโทษขน้ั ตา่ํ เชน กฎหมายเกา มอี ตั ราโทษชนั้ สงู ไมเ กนิ
๕ ป และข้นั ตา่ํ ๓ ป สวนกฎหมายใหมมีอัตราโทษขน้ั สงู เทา กันแตไมม ีอตั ราโทษข้ันต่าํ
(๖) กฎหมายท่ีมีเหตยุ กเวนความผิด ยกเวน โทษหรอื ลดโทษมากกวา
๔๐
(๗) กฎหมายท่ีกาํ หนดเง่ือนไขในการดาํ เนินคดีเขมงวดกวากัน เชน
กฎหมายเกาถือวาความผิดน้ีเปนความผิดอาญาแผนดิน แตกฎหมายใหมถือวาคดีความผิด
อนั ยอมความได ตองถอื วา กฎหมายใหมเปน คณุ
(๘) กฎหมายท่กี าํ หนดอายุความฟองรองที่สั้นกวา
๒.๒ กรณีคดีถึงท่ีสุดแลว และผูกระทํารับโทษครบถวนจนกระท่ังพน โทษแลว
กรณีเชนน้กี ็ไมอาจนํากฎหมายในสวนทเ่ี ปน คณุ ไปใชแ กผกู ระทําผิดได เพราะ
รับโทษครบถว นจนกระทัง่ พนโทษแลว
๒.๓ กรณคี ดถี งึ ท่สี ุดแลว และผูกระทาํ ยงั ไมไ ดร ับโทษหรือกาํ ลังรับโทษอยู
มาตรา ๓ อนุมาตรา ๑ และ ๒ แยกโทษออกเปน ๒ ประเภท คือ
(๑) โทษตามคาํ พพิ ากษาไมใชโทษประหารชวี ติ
(๒) โทษตามคาํ พิพากษาเปนโทษประหารชีวิต
๑. โทษตามคําพพิ ากษาไมใ ชโ ทษประหารชวี ติ ซงึ่ แยกพจิ ารณาไดเ ปน ๒ กรณี คอื กรณี
ผูก ระทําความผดิ ยังไมไ ดร ับโทษและกรณผี กู ระทาํ ความผิดกาํ ลงั รับโทษอยู
ก. ผูกระทําความผิดยังไมไดรับโทษ ถาปรากฏวาโทษท่ีกําหนดตามคําพิพากษา
หนักกวาโทษที่กําหนดตามกฎหมายท่ีบัญญัติในภายหลัง ศาลตองกาํ หนดโทษเสียใหมตามกฎหมาย
ท่บี ญั ญตั ิในภายหลัง
ข. ผกู ระทาํ ความผดิ กาํ ลงั รบั โทษอยู ถา โทษทกี่ าํ หนดตามคําพพิ ากษาหนกั กวา โทษ
ท่ีกาํ หนดตามกฎหมายท่ีบัญญัติในภายหลัง ศาลก็ตองกําหนดโทษเสียใหมตามกฎหมายท่ีบัญญัติ
ในภายหลัง
ฎีกาท่ี ๗๗๗๙/๒๕๔๙ คดีถึงท่ีสุดตามคําพิพากษาศาลฎีกาแตจาํ เลยที่ ๑ กําลัง
รับโทษตามคําพิพากษาดังกลาวอยู เมื่อจาํ เลยท่ี ๑ ย่ืนคาํ รองอางวา มี พ.ร.บ.ยาเสพติดใหโทษ
(ฉบับท่ี ๕) พ.ศ.๒๕๔๕ ยกเลิกความในมาตรา ๑๕ และมาตรา ๖๖ แหง พ.ร.บ.ยาเสพติดใหโทษ
พ.ศ.๒๕๒๒ และใหใ ชค วามใหมแทน อนั เปนกฎหมายท่เี ปน คณุ แกจ ําเลยท่ี ๑ ดังน้ี จาํ เลยที่ ๑ ยอ มมี
สทิ ธิทีจ่ ะรอ งขอตอศาลใหศาลชนั้ ตนกาํ หนดโทษเสยี ใหมใ หแ กจ าํ เลยท่ี ๑ ได ตาม ป.อ.มาตรา ๓ (๑)
ท่ีศาลช้ันตนมีคาํ สั่งวา คดีถึงท่ีสุดตามคําพิพากษาศาลฎีกาแลว จึงไมอาจแกไขโทษตามคําพิพากษา
ไดน นั้ เปน การไมถ กู ตอ ง เพราะอํานาจในการมคี ําสงั่ ตามคํารอ งของจําเลยท่ี ๑ ในกรณเี ชน นเี้ ปน อาํ นาจ
ของศาลชนั้ ตน
ในการกาํ หนดโทษใหมน ี้ หากเห็นเปน การสมควร
ก. ศาลจะกาํ หนดโทษนอ ยกวา โทษขนั้ ต่าํ ทกี่ ฎหมายทบี่ ญั ญตั ใิ นภายหลงั กาํ หนดไว
ถา หากมีก็ได
ข. ศาลจะปลอยผูกระทําความผิดไปก็ได ถาเห็นวาโทษท่ีผูกระทําความผิด
ไดร ับมาแลว เปน การเพยี งพอ
๔๑
๒. โทษตามคําพิพากษาเปนโทษประหารชีวิต (ดูมาตรา ๓ (๒) ในกรณีเชนน้ีหากตาม
กฎหมายบญั ญัตใิ นภายหลงั โทษที่จะลงแกผูกระทําความผดิ ไมถ ึงประหารชวี ติ จะตอ ง
ก. งดการประหารชีวติ ผูกระทาํ ผดิ และ
ข. เปล่ียนโทษประหารชีวิตมาเปนโทษสูงสุดที่จะพึงลงไดตามกฎหมายท่ีบัญญัติ
ในภายหลงั เชน ตามกฎหมายท่ีบัญญัติในภายหลังไดก าํ หนดโทษไว คือ จําคกุ ตลอดชวี ติ หรอื จําคุก
ตง้ั แตส บิ หา ปถ งึ ยสี่ บิ ป เชน นตี้ อ งเปลย่ี นจากประหารชวี ติ มาเปน จาํ คกุ ตลอดชวี ติ เพราะเปน “โทษสงู สดุ ”
ตามกฎหมายใหมแตจะลงโทษจําคกุ ท่กี าํ หนดระยะเวลา เชน ยีส่ ิบปไมไดเ พราะมใิ ช “โทษสูงสดุ ”
ขอบเขตการใชก ฎหมายอาญา (มาตรา ๔-๑๗)
มาตรา ๔ ผูใดกระทําความผดิ ในราชอาณาจักร ตอ งรบั โทษตามกฎหมาย
การกระทาํ ความผิดในเรือไทยหรอื อากาศยานไทย ไมวาจะอยู ณ ท่ีใด ใหถ อื วา กระทาํ
ความผดิ ในราชอาณาจักร
ความผดิ เกดิ ในราชอาณาจักร (มาตรา ๔ วรรคแรก)
โดยหลกั ผกู ระทําความผดิ ทจี่ ะตอ งรบั โทษตามกฎหมายไทย ตอ งเปน การกระทําความผดิ
ในราชอาณาจักร ซ่ึงรวมถึงทะเลท่ีหางจากดินแดนประเทศไทยไมเกิน ๑๒ ไมลทะเลดวย แตเขต
เศรษฐกิจจําเพาะ (ซึ่งมีระยะ ๒๐๐ ไมลทะเลวัดจากเสนฐานท่ีใชวัดความกวางของทะเล อาณาเขต
มีวัตถุประสงคเพ่ือสงวนรักษาทรัพยากรธรรมชาติ) และสถานทูตไทยท่ีอยูตางประเทศ ไมถือวาเปน
ราชอาณาจักรตามมาตราน้ี
การกระทําความผิดในราชอาณาจกั รตามมาตรา ๔ วรรคหนง่ึ หมายถึงการกระทาํ ทเี่ ปน
องคประกอบความผิดภายนอกท้ังหมดเกิดข้ึนในราชอาณาจักร สวนผลของการกระทาํ จะเกิดขึ้นใน
หรือนอกราชอาณาจักรก็ไมใชขอสาํ คัญ ถาการกระทําความผิดมิไดเกิดขึ้นในราชอาณาจักรท้ังหมด
ตองพิจารณาตามมาตรา ๕
ฎีกาท่ี ๘๓๓๕/๒๕๔๗ ขณะท่ีเจาพนักงานตรวจคนพบยาเสพติดใหโทษ จาํ เลย
ลงจากเคร่ืองบินมาอยูในอาคารผูโดยสารของทาอากาศยานกรุงเทพเพ่ือจะไปข้ึนเคร่ืองบินอีกลําหน่ึง
จาํ เลยจึงเขามาในราชอาณาจักรไทยแลว เมื่อจาํ เลยมียาเสพติดใหโทษไวในครอบครองเพ่ือจําหนาย
ซึ่งตามกฎหมายไทยบัญญัติวา เปน ความผดิ จําเลยจงึ เปน ผกู ระทาํ ผดิ ในราชอาณาจักรตองรับโทษตาม
กฎหมายไทยตาม ป.อ.มาตรา ๔
ความผดิ เกดิ ในเรือไทยหรืออากาศยานไทย (มาตรา ๔ วรรคสอง)
ความผิดที่เกิดข้ึนในเรือไทยหรืออากาศยานไทย ไมวาอยูที่ใด ถือวากระทําความผิด
ในราชอาณาจกั รไทย คาํ วา ไมว า อยทู ใ่ี ดหมายถงึ สถานทอ่ี น่ื ทอี่ ยนู อกราชอาณาจกั ร ถา ขณะความผดิ
เกิดข้ึนน้ันเรอื ไทยหรืออากาศยานไทยอยูในราชอาณาจักร ถือเปนกรณตี ามมาตรา ๔ วรรคแรก
๔๒
ฎีกาที่ ๒๖๗๐/๒๕๓๕ เหตเุ กิดข้นึ ในเรอื ไทย เปนการกระทาํ ความผิดในราชอาณาจักร
พนักงานสอบสวน กองปราบปราม กรมตาํ รวจ มีอํานาจสอบสวนคดีอาญาไดท่ัวราชอาณาจักร
จงึ มอี ํานาจสอบสวน
มาตรา ๕ ความผิดใดท่ีการกระทําแมแตสวนหนึ่งสวนใดไดกระทําในราชอาณาจักรก็ดี
ผลแหงการกระทําเกิดในราชอาณาจักรโดยผูกระทําประสงคใหผลน้ันเกิดในราชอาณาจักร หรือโดย
ลกั ษณะแหง การกระทาํ ผลทเี่ กดิ ขน้ึ นนั้ ควรเกดิ ในราชอาณาจกั รหรอื ยอ มจะเลง็ เหน็ ไดว า ผลนน้ั จะเกดิ
ในราชอาณาจักรก็ดี ใหถือวา ความผิดนน้ั ไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร
ในกรณีการตระเตรียมการ หรือพยายามกระทําการใดซึ่งกฎหมายบัญญัติเปนความผิด
แมก ารกระทาํ น้ันจะไดก ระทํานอกราชอาณาจักร ถาหากการกระทาํ น้นั จะไดก ระทําตลอดไปจนถงึ ขน้ั
ความผิดสําเร็จ ผลจะเกิดข้ึนในราชอาณาจักร ใหถือวา การตระเตรียมการหรือพยายามกระทํา
ความผดิ นน้ั ไดก ระทําในราชอาณาจกั ร
กรณที ่ถี ือวา ความผิดกระทําในราชอาณาจักร (มาตรา ๕) มี ๒ กรณี
๑. ความผดิ สวนใดสว นหน่ึงกระทาํ ในราชอาณาจกั ร หรอื
๒. ผลแหงการกระทําเกดิ ในราชอาณาจักร โดย
๒.๑ ผูกระทาํ ประสงคใหผ ลนั้นเกิดในราชอาณาจกั ร หรอื
๒.๒ โดยลักษณะแหงการกระทํา ผลท่เี กดิ ขึน้ ควรเกิดในราชอาณาจกั ร หรือ
๒.๓ ผกู ระทาํ ยอ มเลง็ เหน็ ไดว า ผลนนั้ จะเกดิ ในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๕ วรรคแรก)
ฎีกาท่ี ๑๖๔๕/๒๕๓๑ การกระทําความผิดฐานพรากผูเยาวไปเพื่อการอนาจารเร่ิมขึ้น
ตง้ั แตจ าํ เลยพาผเู สยี หายขนึ้ รถยนตท ป่ี ากซอยหนา บา นในประเทศไทย แมจ าํ เลยจะไปรว มประเวณกี บั
ผเู สยี หายทปี่ ระเทศญป่ี นุ การกระทาํ ของจาํ เลยสว นหนงึ่ กไ็ ดเ กดิ ขน้ึ แลว ในประเทศไทย ถอื วา ความผดิ
ไดกระทําในราชอาณาจกั รตาม ป.อ.มาตรา ๕
ฎกี าที่ ๑๐๑๐/๒๕๐๘ ออกเชค็ นอกราชอาณาจกั รใหม าขน้ึ เงนิ ทธ่ี นาคารในราชอาณาจกั ร
เช็คน้นั ไมม เี งนิ ธนาคารปฏเิ สธการจายเงิน ถอื วาเหตุเกิดในราชอาณาจักร
ฎีกาที่ ๑๕๘๖/๒๕๒๖ จําเลยกับพวกบังคับหนวงเหนี่ยวกักขังผูเสียหายชาวมาเลเซีย
เพื่อเรียกคาไถและบังคับใหผูเสียหายขับรถไปยังชายแดนประเทศไทย ซึ่งนาจะไดควบคุมเขาไปใน
เขตแดนไทยดวย เพราะภูมิลําเนาของจาํ เลยกับพวกอยูในราชอาณาจักร จึงเปนความผิดตอเนื่อง
ทั้งในและนอกราชอาณาจักร พนักงานสอบสวนสถานีตํารวจภูธรกิ่งอําเภอควนโดน จังหวัดสตูล
ซึง่ จับจําเลย จงึ มีอํานาจสอบสวนดําเนนิ คดีกบั จําเลยได
ฎกี าที่ ๑๒๘๙/๒๕๒๑ ผจู ดั การธนาคารไทย สาขาไทเปมอบเงนิ ใหจ าํ เลยซงึ่ เปน คนไทย
และเปนผูชวยผูจัดการและรักษาการสมุหบัญชี นําเงินของธนาคารไปฝากธนาคารอ่ืน จําเลยเปน
ผูครอบครองเงินนั้น จําเลยถอนเงินไปโดยทุจริตมีความผิดตามมาตรา ๓๕๔ ซึ่งเปนธุรกิจท่ีไววางใจ
ของประชาชน ธนาคารเปนผเู สยี หายรอ งทกุ ขไ ดแ ละลงโทษในศาลไทยได
๔๓
ฎกี าที่ ๔๙๐๕/๒๕๔๘ การจะถือวาความผิดนั้นไดกระทําในราชอาณาจักรตาม ป.อ.
มาตรา ๕ ก็ตอเมื่อสวนใดสวนหน่ึงของความผิดไดกระทาํ ในราชอาณาจักรหรือผลแหงการกระทํา
เกิดในราชอาณาจักร คดีนี้โจทกบรรยายฟองระบุวาเหตุทุกขอหาเกิดท่ีบริเวณตาํ บลใดไมปรากฏชัด
อําเภอปะทวิ จงั หวัดชมุ พร แตท างนําสืบของโจทกไ ดค วามวา เหตเุ กิดในเขตตอเน่อื งของประเทศไทย
ไมม สี ว นใดของความผิดไดก ระทําในราชอาณาจักร และผลแหงการกระทาํ ก็ไมไ ดเ กิดในราชอาณาจกั ร
จึงถือวา จาํ เลยกระทาํ ความผิดในราชอาณาจักรไมได
การตระเตรียมหรือพยายามกระทาํ ผิด (มาตรา ๕ วรรคสอง)
การตระเตรยี มหรอื พยายามกระทาํ การทกี่ ฎหมายบญั ญตั เิ ปน ความผดิ แมก ารกระทาํ นน้ั
จะไดกระทํานอกราชอาณาจักร ถาหากการกระทํานั้นสําเร็จ ผลจะเกิดขึ้นในราชอาณาจักร ใหถือวา
การตระเตรียมหรือพยายามกระทาํ ความผิดนน้ั ไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๕ วรรคสอง)
เชน มีการตระเตรียมวางเพลิงในประเทศพมา เพื่อมาวางเพลิงท่จี ังหวัดตาก แตถกู จับได
เสยี กอน ก็ถอื วา การตระเตรยี มดงั กลาวกระทาํ ในประเทศไทย จึงฟอ งคนรายตอ ศาลไทยได
มาตรา ๖ ความผิดใดท่ีไดกระทําในราชอาณาจักรหรือที่ประมวลกฎหมายนี้ถือวาได
กระทาํ ในราชอาณาจกั ร แมก ารกระทาํ ของผเู ปน ตวั การดว ยกนั ของผสู นบั สนนุ หรอื ของผใู ชใ หก ระทาํ
ความผดิ น้ันจะไดก ระทํานอกราชอาณาจักร ก็ใหถือวา ตวั การ ผสู นบั สนนุ หรอื ผใู ชใหก ระทําไดก ระทํา
ในราชอาณาจักร
ตัวการ ผสู นับสนนุ หรือผใู ชก ระทํานอกราชอาณาจักร (มาตรา ๖)
กรณตี ามมาตรา ๖ เปนกรณที ค่ี วามผิดไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั รหรือถอื วา ไดกระทําใน
ราชอาณาจกั ร แตก ารกระทาํ ของตวั การ ผสู นบั สนนุ หรอื ผใู ชไ ดก ระทาํ นอกราชอาณาจกั รกถ็ อื วา ตวั การ
ผสู นับสนนุ หรอื ผใู ชไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร เชน ก. จา ง ข. ทป่ี ระเทศลาวเพื่อใหฆ า ค. ในจังหวดั
หนองคาย ถือวา ก. ใช ข. ในประเทศไทย จึงฟอ ง ก. ตอ ศาลไทยได
ฎกี าท่ี ๕๔๔๕/๒๕๕๒ จําเลยลอยเรือเพื่อใหเรือลําอื่นที่ชักธงชาติไทยมารับชวงน้ํามัน
ไปจาํ หนายแกเ รือประมงอกี ทอดหนึ่ง แมเหตจุ ะเกดิ ที่นอกราชอาณาจกั ร แตเ หน็ ไดวาจําเลยมีเจตนา
ประสงคตอผล หรือยอมจะเล็งเห็นไดวาผลนั้นจะเกิดข้ึนในราชอาณาจักรเพราะเรือท่ีรับชวงนํ้ามัน
จะตองนําน้ํามันไปจําหนายใหแกเรือประมงที่ทําการประมงในทะเลอาณาเขตซึ่งอยูในเขต
ราชอาณาจักรไทย การกระทําของจําเลยจึงอยูในขั้นพยายาม ตองดวย ป.อ.มาตรา ๕ วรรคสอง
จาํ เลยจงึ มคี วามผดิ ตามพระราชบญั ญตั ิศลุ กากร พ.ศ. ๒๔๖๙ มาตรา ๒๗
มาตรา ๗ ผูใดกระทําความผิดดังระบุไวตอไปน้ีนอกราชอาณาจักร จะตองรับโทษใน
ราชอาณาจักร คือ
(๑) ความผิดเก่ียวกับความม่ันคงแหงราชอาณาจักร ตามที่บัญญัติไวใน
มาตรา ๑๐๗ ถงึ มาตรา ๑๒๙
(๑/๑) ความผิดเกี่ยวกับการกอการรายตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๑๓๕/๑
มาตรา ๑๓๕/๒ มาตรา ๑๓๕/๓ และมาตรา ๑๓๕/๔
๔๔
(๒) ความผิดเก่ียวกับการปลอมและการแปลง ตามที่บัญญัติไว
ในมาตรา ๒๔๐ ถงึ มาตรา ๒๔๙ มาตรา ๒๕๔ มาตรา ๒๕๖ มาตรา ๒๕๗ และมาตรา ๒๖๖ (๓) และ (๔)
(๒ ทว)ิ ความผิดเกี่ยวกับเพศตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๒๘๒ และ
มาตรา ๒๘๓
(๓) ความผิดฐานชิงทรัพย ตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๓๓๙ และความผิด
ฐานปลนทรพั ย ตามท่บี ัญญตั ไิ วใ นมาตรา ๓๔๐ ซงึ่ ไดก ระทําในทะเลหลวง
ความผดิ เกดิ นอกราชอาณาจกั ร (มาตรา ๗-๙) แตต องรับโทษในราชอาณาจักร
กรณีตามมาตรา ๗
ความผดิ ทเี่ กดิ นอกราชอาณาจกั รแตต อ งรบั โทษในราชอาณาจกั รตามทรี่ ะบไุ วใ นมาตรา ๗
ไดแ ก
(๑) ความผิดเกีย่ วกับความม่ันคงตามมาตรา ๑๐๗-๑๒๙
(๑/๑) ความผดิ เกยี่ วกบั การกอ การรา ยตามทบี่ ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๑๓๕/๑ มาตรา ๑๓๕/๒
มาตรา ๑๓๕/๓ และมาตรา ๑๓๕/๔ (อนุมาตราน้ีเพมิ่ เติมป ๒๕๔๖)
(๒) ความผดิ เกยี่ วกบั การปลอมและการแปลงเงินตรา มาตรา ๒๔๐-๒๔๙, ๒๕๔, ๒๕๖,
๒๕๗ และ ๒๖๖ (๓) (๔) จําสั้น ๆ วาความผดิ เกี่ยวกับการปลอมแปลงเงนิ ตรา
(๒ ทวิ) ความผดิ เกย่ี วกบั เพศตามท่บี ญั ญัตไิ วใ นมาตรา ๒๘๒ และมาตรา ๒๘๓
(อนมุ าตรานีเ้ พมิ่ เติมป ๒๕๔๖)
(๓) ความผดิ เกยี่ วกับชิงทรัพย มาตรา ๓๓๙ และปลน ทรัพย มาตรา ๓๔๐ ซง่ึ กระทาํ ใน
ทะเลหลวง
มาตรา ๘ ผูใดกระทาํ ความผิดนอกราชอาณาจกั ร และ
(ก) ผกู ระทาํ ความผดิ นน้ั เปนคนไทย และรฐั บาลแหง ประเทศที่ความผิดได
เกิดขน้ึ หรือผเู สียหายไดรองขอใหล งโทษ หรือ
(ข) ผูกระทําความผิดน้ันเปนคนตางดาว และรัฐบาลไทยหรือคนไทยเปน
ผเู สียหาย และผเู สียหายไดรอ งขอใหลงโทษ
ถาความผิดนั้นเปนความผิดดังระบุไวตอไปนี้ จะตองรับโทษภายใน
ราชอาณาจักร คือ
(๑) ความผิดเกี่ยวกับการกอใหเกิดภยันตรายตอประชาชน ตามที่
บัญญัติไวในมาตรา ๒๑๗ มาตรา ๒๑๘ มาตรา ๒๒๑ ถึงมาตรา ๒๒๓ ทั้งนี้ เวนแตกรณีเกี่ยวกับ
มาตรา ๒๒๐ วรรคแรก และมาตรา ๒๒๔ มาตรา ๒๒๖ มาตรา ๒๒๘ ถงึ มาตรา ๒๓๒ มาตรา ๒๓๗ และ
มาตรา ๒๓๓ ถึงมาตรา ๒๓๖ ท้งั นี้ เฉพาะเม่อื เปนกรณีตอ งระวางโทษตามมาตรา ๒๓๘
(๒) ความผดิ เกย่ี วกบั เอกสาร ตามทบ่ี ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๒๖๔ มาตรา ๒๖๕
มาตรา ๒๖๖ (๑) และ (๒) มาตรา ๒๖๘ ท้ังนี้ เวนแตกรณีเก่ยี วกบั มาตรา ๒๖๗ และมาตรา ๒๖๙