ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | มหาวิทยาลัยเป็นต้นให้กับชนเผ่าหรือชาติพันธุ์ที่ถูกจำแนกแยกแยะ เพื่อที่พวกเขาจะได้รับ การชดเชยจากเป็นผู้ถูกเอารัดเอาเปรียบที่ผ่านมา (สมหวัง แก้วสุฟอง, 2559, น. 136) นอกจากประเด็นเรื่องวรรณะที่เป็นปัญหาใหญ่ในสังคมอินเดียที่มีต้นตอมาจากหลัก คำสอนในคัมภีร์รุ่นหลังต่อจากคัมภีร์พระเวทจนกลายเป็นการปฏิบัติระหว่างมนุษย์ด้วยกัน จนเกิดความเหลื่อมล้ำไม่เป็นธรรมและการถูกเอารัดเอาเปรียบกันแล้ว ยังมีอีกหลายอย่างที่ เป็นการสืบทอดตามประเพณีที่จากความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์-ฮินดูเช่น พิธีกรรมสตีที่มี แนวปฏิบัติจากความเชื่อดั้งเดิมว่าการเป็นภรรยาที่ดีและมีความซื่อสัตย์ต่อสามี เมื่อสามีตาย แล้ว ภรรยาที่ดีก็ต้องตายตามสามีด้วยการปฏิบัติตามพิธีสตีคือการกระโดดเข้ากองไฟตาย ตามสามีด้วยจะได้รับการยกย่อง การกระทำพิธีกรรมนี้เป็นการบูชายัญตนเองของหญิงในพิธี ศพของสามี บางคนก็ทำด้วยความเต็มใจ แต่บางคนก็ถูกครอบครัวหรือคนอื่นบังคับทำ การแต่งงานในวัยเด็กก็เป็นอีกประเด็นหนึ่งที่เป็นปัญหาในสังคมอินเดีย แม้เรื่องนี้จะ มีกฎหมายออกมาบังคับไม่ให้กระทำได้การแต่งงานในวัยเด็กถือเป็นเรื่องผิดกฎหมาย ในปี ค.ศ. 1929 รัฐบาลอินเดียผ่านกฎหมายห้ามจัดงานแต่งงานแก่เด็กสาวที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี และเด็กหนุ่มอายุต่ำกว่า 21 ปี กฎหมายดังกล่าวได้รับการเขียนขึ้นใหม่อีกครั้งในปี ค.ศ. 2006 ระบุเพิ่มเติมว่าบรรดาครอบครัวที่อนุญาตหรือสนับสนุนให้มีการจัดงานแต่งงาน จะเผชิญกับบทลงโทษจำคุก 2 ปี โดยไม่มีเงื่อนไข แม้ว่าอัตราการแต่งงานในวัยเด็กจะลดลง มากในช่วงหลายสิบปีที่ผ่านมา แต่อินเดียก็ยังคงเป็นประเทศที่มีเจ้าสาวที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ มากที่สุดในโลก เฉลี่ย 1 ใน 4 ของผู้หญิงอินเดียแต่งงานตั้งแต่อายุ 18 ปี(เนชั่นแนล จีโอกราฟิค national geographic, 2565) แต่ด้วยความเชื่อทางลัทธิประเพณีในศาสนาฮินดู บางประการและความจำเป็นทางเศรษฐกิจจึงทำให้เห็นปรากฏการณ์การกระทำตามลัทธิ ประเพณีเกิดขึ้น สร้างความทุกข์ทรมานให้เด็กสาวจำนวนมากซึ่งขัดแย้งกับความเจริญ ก้าวหน้าทางมนุษยชาติที่ให้ความสำคัญกับความเป็นมนุษย์ไม่ว่าชาติศาสนาใด ก็ตามและสิทธิเสรีภาพของมนุษย์ในการตัดสินใจเลือกที่จะกระทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง อย่างมีเหตุผลและมีความยุติธรรม

| สยาม ราชวัตร บทสรุป ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ณ ปัจจุบันในสังคมโลกร่วมสมัยแม้จะมีบางเรื่องบางคำสอนดู ขัดแย้งกับความเป็นสากลร่วมสมัยโดยเฉพาะเรื่องสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพของมนุษย์ เช่น เรื่องวรรณะ เรื่องพิธีสตีเรื่องการแต่งงานในวัยเด็กบางท้องถิ่นที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น แต่ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูโดยภาพใหญ่ก็ยังทรงพลังต่อความเชื่อความศรัทธาของชาวฮินดู ในประเทศอินเดีย ที่ได้ตอบสนองความต้องการด้านจิตวิญญาณของมนุษย์ต่อสิ่งสูงสุด ที่ตนเองศรัทธาคือเรื่องเทพเจ้าที่จะคอยดลบันดาลให้ความหวังให้ความสบายใจแก่มนุษย์ผู้ บูชาองค์เทพเจ้าของตนเองอย่างไม่เสื่อมคลาย ประวัติศาสตร์ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูที่ผ่านมาได้มีอิทธิพลต่อสังคมและวัฒนธรรม เอเชีย โดยเฉพาะภูมิภาคเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นภูมิปัญญาอันเก่าแก่ที่ อินเดียส่งต่อประเทศต่างๆ ก่อให้เกิดประโยชน์และมีคุณค่าต่อวิถีชีวิตและปรากฏการณ์ทาง สังคมด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านความเชื่อทำให้เกิดพิธีกรรมมากมาย ด้านศิลปะและการ แสดง ด้านประเพณีและวัฒนธรรม ด้านการเมืองการปกครอง ด้านภาษาและวรรณกรรม ล้วนมีแนวความคิดทางศาสนาพราหมณ์-ฮินดูเป็นเบื้องหลังเกือบทั้งสิ้น ค าถามท้ายบท 1) ประวัติศาสตร์การเผยแพร่ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมาสู่บริเวณพื้นที่แถบเอเชีย ตะวันออกเฉียงใต้หรืออาเซียน (ASEAN) มีความเป็นมาอย่างไร? 2) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู มีอิทธิพลต่อความคิดความเชื่อทางศาสนาของประชาชน ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรืออาเซียนอย่างไรบ้าง? 3) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมีอิทธิพลด้านคุณค่าด้านศิลปะและการแสดงต่อภูมิภาค อาเซียนอย่างไรบ้าง? 4) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมีอิทธิพลด้านคุณค่าด้านประเพณีและวัฒนธรรมต่อ ภูมิภาคอาเซียนอย่างไรบ้าง? 5) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมีอิทธิพลด้านคุณค่าด้านการเมืองและการปกครองต่อ ภูมิภาคอาเซียนอย่างไรบ้าง? 6) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมีอิทธิพลด้านคุณค่าด้านภาษาและวรรณกรรมต่อภูมิภาค อาเซียนอย่างไรบ้าง? 7) แนวคิดและคำสอนในวรรณกรรมเรื่อง “รามเกียรติ์” หรือ “รามายณะ” มี อิทธิพลต่อสังคมไทยในอดีตและปัจจุบันอย่างไรบ้าง?

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | 8) คำกล่าวว่า “สังคมไทยเป็นสังคมที่มีความเชื่อผสมผสานระหว่าง ผี พราหมณ์ พุทธ” มีความเป็นจริงทางสังคมไทยหรือไม่อย่างไร ? 9) สังคมไทยได้รับอิทธิพลจากศาสนาพราหมณ์-ฮินดูและวัฒนธรรมอินเดียด้าน ใดบ้าง? จงยกตัวอย่างประกอบการอธิบาย ? 10) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูมีแนวคิดคำสอนและหลักปฏิบัติอะไรบ้างที่มีความขัดแย้ง กับหลักสิทธิมนุษยชนและหลักเสรีภาพของมนุษย์ในสังคมโลกปัจจุบัน ?

กรมการศาสนา. (ม.ป.ป.). หลักคำสอนและพิธีกรรมทางศาสนาต่างๆ. กรุงเทพฯ: การศาสนา. กรมส่งเสริมการส่งออก. (2563). ข้อมูลพื้นฐานอินเดีย. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2563. จาก https://www.ryt9.com/s/expd/619884 กฤษณะไทวปายนวยาส. (2527). ศรีมัทภควัทคีตา. แสง มนวิทูร (แปล). กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา. กฤษณมูรติ. (2544). หนึ่งพันจันทรา. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: กองทุนวุฒิธรรมเพื่อ การศึกษาและปฏิบัติธรรม. กฤษณมูรติ. (2555). กบฏความคิด. เจตน์ เจริญโท และคณะ แปล.กรุงเทพฯ: มูลนิธิอัน วีกษณา. กองบรรณาธิการสารคดี. (2564). เทวดานพเคราะห์ ผู้เป็นเจ้าเรือนชะตามนุษย์ในตำรา โบราณ.สืบค้นเมื่อ 18 พ.ค. 2564 จาก https://www.sarakadeelite.com/ arts_and_culture/navagrahas-puja-songkran-celebration/ กิตติวัฒนะมหาตม์. (2542). ตรีเทวปกรณ์: พระคเณศ พระลักษมี พระสรัสวดี. กรุงเทพฯ: ประพันธ์สาส์น. กำจร สุนพงษ์ศรี. (2553). ประวัติศาสตร์ศิลปะอินเดีย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คมกฤช อุ่ยเต็กเค่ง.(2561). เทวนิยมอินเดีย : เส้นทางและปรากฏการณ์ในสังคมไทย. Veridian E-Journal, Silpakorn University ฉบับภาษาไทย สาขามนุษยศาสตร์ สังคมศาสตร์และศิลปะ, 11 (2), 1582-1598. จีรวรรณ ชินะโชติ. (2533). การศึกษาเปรียบเทียบหลักคำสอนเรื่องกรรมในพระพุทธศาสนา และศาสนาพราหมณ์ฮินดู. (วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต). บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. จำนงค์ ทองประเสริฐ. (2520). การนำคำบาลีและสันสกฤตมาใช้ในภาษาไทย. วารสาร ราชบัณฑิตยสถาน, 3(2), 37-40. ชญา ปิยะชาติ. (2559). ตำนานและเรื่องเล่า กำเนิดศาสนา ปฐมบทของความเชื่อและ ศรัทธา. กรุงเทพฯ: ยิปซี. โซเชียลนิวส์. (2566). ขอพรพระกฤษณะ และ พระแม่ราธา รักยืนยงมั่นคงตลอดไป. สืบค้น เมื่อ 1 สิงหาคม 2566 จาก https://www.mcot.net/view/8jda4sHG. เทวทัตต์ ปัตตะไนก์. (2562). เทพปกรณัมอินเดีย: นิทาน สัญลักษณ์ และพิธีกรรม จาก ดินแดนอนุทวีป. ปัณณวิชญ์ ผสมทรัพย์ (แปล). กรุงเทพฯ: ยิปซี.

| สยาม ราชวัตร ธเนศ ขำเกิด. (2565). อิทธิพลของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ต่อประเพณีและวัฒนธรรมไทย. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2565 จาก https://www.gotoknow.org/posts/664722 นุสรา จิตตเกษม.(2558). กระบวนการสร้างความหมายให้กับรูปเคารพขนาดใหญ่มหึมาทาง ศาสนาระหว่าง พ.ศ. 2534 – 2557. (ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาไทย ศึกษา). คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา. เนชั่นแนล จีโอกราฟิค. (2565). เจ้าสาววัยเด็ก ปัญหาที่ถูกลืมในอินเดีย. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2565 จาก https://ngthai.com/cultures/9881/indias-forgottenchild-brides/ บรรจบ พันธุเมธา. (2516). บาลีและสันสกฤตในภาษาไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย รามคำแหง. บุญเย็น วอทอง. (2550). เทพเจ้า: ความเชื่อเรื่องศาสนาพระเจ้าหลายองค์ในชมพูทวีปและ อิทธิพลสืบเนื่องมายังดินแดนสุวรรณภูมิ. กรุงเทพฯ: แม่คำผาง. ปรีชา ทิชินพงศ์. (2534). บาลี-สันสกฤตที่เกี่ยวกับภาษาไทย.กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์. ปรีชา ช้างขวัญยืน และ สมภาร พรมทา. (2556). มนุษย์กับศาสนา. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย. ประมวล เพ็งจันทร์ และคณะ. (2547). ระบบการศึกษาระดับอุดมศึกษาของอินเดีย. (รายงานผลการวิจัย). เชียงใหม่: ภาควิชาปรัชญาและศาสนา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ประยงค์ แสนบุราณ. (2547). ปรัชญาอินเดีย. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์. ประพิศ พงศ์มาศ. (2555). พระราชพิธีตรียัมปวายตรีปวาย (พิธีโล้ชิงช้า). นิตยสารศิลปากร, 55 (3),103 ประชากรโลก.(2563). ประชากรประเทศอินเดีย. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2563 จาก http://worldpopulationclock.info/india ปีเตอร์ เดลลา สันตินา. (2555). ศาสนาแห่งอินเดีย. สมหวัง แก้วสุฟอง (แปล). เชียงใหม่: ภาควิชาปรัชญาและศาสนา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. เปลื้อง ณ นคร. (2554). พจนานุกรมนักเรียน. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช. พรกฤษณ์ ช่วงแสงอุทัย. (2527). การศึกษาเชิงวิเคราะห์คำสอนในหิโตปเทศ. (วิทยานิพนธ์ อักษรศาสตรมหาบัณฑิต บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย). พรหมศักดิ์ เจิมสวัสดิ์. (2523). คนกับพระเจ้า. กรุงเทพฯ: กรุงสยาม. พระเทพเวที (ป.อ.ปยุตฺโต). (2536). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | พระมหาธนกร สุขเสริม. (2541). การศึกษาเปรียบเทียบแนวความคิดเรื่องกรรมและการเกิด ใหม่ในคัมภีร์พระสุตตันตปิฎกและคัมภีร์อุปนิษัท. (วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหา บัณฑิต สาขาวิชาภาษาสันสกฤต). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร. พระมหาสมบูรณ์ วุฑฺฒิกโร. (2548). ขบวนการพระพุทธศาสนาในสังคมยุคใหม่ : พระพุทธศาสนาเพื่อสังคม (Socially Engaged Buddhism). สืบค้นเมื่อ 20 กุมภาพันธ์ 2564 จาก https://www.mcu.ac.th/article/detail/519 พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2558).พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. กรุงเทพฯ: ผลิธัมม์. พระมหากฤษฎา กิตฺติโสภโณ/แซ่หลี, พระมหาประสาน อนุวตฺโต, และ อนุวัต กระสังข์. (2560). การจัดการความขัดแย้งในระบบวรรณะ ของ ดร.อัมเบดการ์. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 6 (2), 553-564. พิสิฏฐ์ โคตรสุโพธิ์. (2550). ศาสนาเบื้องต้น. เชียงใหม่ : ภาควิชาปรัชญาและศาสนา คณะ มนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. พิริยะ ไกรฤกษ์. (2555). รากเหง้าแห่งศิลปะไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: ริเวอร์ บุ๊คส์. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาบาลี ฉบับมหาจุฬา เตปิฎกํ 2500. กรุงเทพฯ : มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลง กรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. เมธาวี จรรยานนท์วิทย์. (2563). มุสิกะ หนูตัวเล็กกับหน้าที่อันยิ่งใหญ่. สืบค้นเมื่อ 6 มิถุนายน 2564 จาก https://alacartelamag.wordpress.com/2020/01/21/มุสิกะหนูตัวเล็กกับหน-2/ ราชบัณฑิตยสถาน. (2525). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525. กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน์. ราชบัณฑิตยสถาน. (2538). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525. กรุงเทพฯ: อักษร เจริญทัศน์. ราชบัณฑิตยสถาน. (2540). พจนานุกรมศัพท์ปรัชญา อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน. ราชบัณฑิตยสถาน. (2542). พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน. ราชบัณฑิตยสถาน. (2548). พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล อังกฤษ-ไทย ฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน. รุ่งเรือง บุญโญรส. (2513). อุปนิษัท. เชียงใหม่: พุทธนิคม สวนพุทธธรรม. วิทยา ศักยาภินันท์. (2549). ศาสนาฮินดู. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

| สยาม ราชวัตร วีระชัย โชคมุกดา. (2554). พลิกแดนภารตะ ประวัติศาสตร์อินเดีย: อารยธรรมตะวันออกที่ ไม่มีวันล่มสลาย. กรุงเทพฯ: ยิปซี. ศรีสุรางค์ พูลทรัพย์ และคณะ. (2542). อารยธรรมตะวันออก. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์. ศรีสุรางค์ พูลทรัพย์. (2545). ประวัติศาสตร์ภูมิปัญญาอินเดีย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์. ศูนย์ข้อมูลกลางด้านศาสนา กรมการศาสนา. (2563). ศาสนสถานประจำศาสนาศาสนา พราหมณ์ – ฮินดูในประเทศไทย จำแนกตามภูมิภาค และรายจังหวัด. สืบค้นเมื่อ 10 ธันวาคม 2563 จาก https://e-service.dra.go.th/place_page?rg=4 สถานเอกอัครราชทูตไทย ณ กรุงนิวเดลี.(2563). เกี่ยวกับประเทศอินเดีย. สืบค้นเมื่อ 5 กุมภาพันธ์ 2563 จาก http://newdelhi.thaiembassy.org/th/usefulknowledge-th สมหวัง แก้วสุฟอง. (2559). ระบบวรรณะ: ปัญหาและทางออก ในมุมมองของมหาตมะ คานธี และ ดร. บี. อาร์ อัมเบดการ์. วารสารปณิธาน, 12 (2), 130-131,136. สมหวัง แก้วสุฟอง. (2561). การดำรงอยู่ของระบบวรรณะในสังคมอินเดีย. วารสารปณิธาน, 14 (1), 120-121. สมัคร บุราวาศ. (2516). ปรัชญาพราหมณ์ในสมัยพุทธกาล. กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา. สมพร สุขเกษม. (2532). หลักคำสอนของศาสนาพราหมณ์ฮินดู. กรุงเทพฯ: วิทยาลัยครูบ้าน สมเด็จเจ้าพระยา. สยาม ราชวัตร. (2553). วิธีการอ้างเหตุผลเพื่อยืนยันความมีอยู่ของโลกหน้าใน พระพุทธศาสนาเถรวาท. (วิทยานิพนธ์ปริญญาพุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชา พระพุทธศาสนา). บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. สยาม ราชวัตร. (2560). หลักพระพุทธศาสนา. เชียงใหม่: ภาควิชาปรัชญาและศาสนา คณะ มนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สิทธิ์ บุตรอินทร์ และ ภูมินทร์ บุตรอินทร์. (2554). ปรัชญาการเมืองเปรียบเทียบ. กรุงเทพฯ: ศยาม. สุเมธ เมธาวิทยกุล. (2525). ศาสนาเปรียบเทียบ. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์. สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2541). ประวัติศาสตร์ศาสนา. กรุงเทพฯ: รวมสาส์น. สุชีพ ปุญญานุภาพ. (2551). ศาสนาเปรียบเทียบ. กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย. สุนทร ณ รังษี. (2545). ปรัชญาอินเดีย: ประวัติและลัทธิ. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย. สุริยา รัตนกุล. (2546). อารยธรรมตะวันออก: อารยธรรมอินเดีย. กรุงเทพฯ: วิทยาลัยศาสน ศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล.

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | สุกัญญา ประเสริฐศรี. (2551). เทศกาลนวราตรีวัดพระศรีมหาอุมาเทวี: การศึกษาพิธีกรรม และความเชื่อ. (สารนิพนธ์ปริญญาการศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย). มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. สุภัทรา นีลวัชระ วรรณพิณ และศุภวรรณ ชวรัตนวงศ์. (2551). อินเดีย: อดีต-ปัจจุบัน. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. สุรางค์ศรี ตันเสียงสม, พิพาดา ยังเจริญ, สาวิตรี เจริญพงศ์ และ ดินาร์ บุญธรรม. (2551). อารยธรรมตะวันออก. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. สุรศักดิ์ ทอง. (2553). สยามเทวะ. กรุงเทพฯ: มติชน. สุมาลี มหณรงค์ชัย. (2546). ฮินดู-พุทธ: จุดยืนที่แตกต่าง. กรุงเทพฯ: สุขภาพใจ. สุมาลี มหณรงค์ชัย. (2562). ภูมิปัญญาอินเดียโบราณ: ประวัติศาสตร์และปรัชญา ทางสาย กลางแบบพุทธพราหมณ์ เชน. กรุงเทพฯ: ศยาม.เสฐียร พันธรังสี. (2527ก). ศาสนา เปรียบเทียบ เล่ม 1. กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา. เสฐียร พันธรังสี. (2527ข). ศาสนาเปรียบเทียบ เล่ม 2. กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา. แสง จันทร์งาม และคณะ. (2540ก). มรดกศาสนาในเชียงใหม่ ภาค 1: ประวัติและพัฒนาการ ของศาสนา. เชียงใหม่: นพบุรีการพิมพ์. แสง จันทร์งาม และคณะ. (2540ข). มรดกศาสนาในเชียงใหม่ ภาค 2: หลักคำสอน. เชียงใหม่: นพบุรีการพิมพ์. อดิศักดิ์ ทองบุญ. (2532). ปรัชญาอินเดีย. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิยสถาน. อดิศักดิ์ ทองบุญ. (2540). ปรัชญาอินเดียร่วมสมัย. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิยสถาน. อรชุน กุรุนนท์.(2541). พระอินทร์. กรุงเทพฯ : ไพลิน. อรุณศักดิ์กิ่งมณี. (2551). ตรีมูรติ: อภิมหาเทพของฮินดู. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ. อภิญญวัฒน์ โพธิ์สาน. (2560). แนวคิดอิสตรีฮินดู. มหาสารคาม: อภิชาติการพิมพ์. อาสิต จันทมาล . (2530). หนึ่งพันจันทรา: ภาพและตำนานชีวิตของกฤษณะมูรติ. กัลยา วงศ์อัจฉริยา แปล. กรุงเทพฯ: กองทุนวุฒิธรรมเพื่อการศึกษาและปฏิบัติธรรม. เอกสุดา สิงห์ลำพอง. (2553). เทวปฏิมาสยาม. กรุงเทพฯ: มิวเซียมเพรส. เอ็ม หิริยันนะ. (2520). ปรัชญาอินเดียสังเขป. วิจิตร เกิดวิสิษฐ์ (แปล). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. Brown, Brain . (1965). The Wisdom of the Hindus. Delhi: Jayyed Press. Billington, Ray. (1997). Understanding Eastern Philosophy. London : Routledge. Basham, A.L. (1959). The Wonder that Was India. New York: Grove Press, Inc. Chatterjee, S. and Datta, Dh. (1968). An Introduction to Indian Philosophy. Calcutta: Calcutta University Press.

| สยาม ราชวัตร Clayton, A.C.. (1980). The Rig-veda and Vedic Religion. New Delhi : Banarsidass. Chaudhuri, Nirad C. (1979). Hinduism: a religion to live. New Delhi: Oxford University Press. Deussen, Paul. (1966). The Philosophy of The Upanishads. New York: Dover Publications. Gupta, Shakti M. (1979). legends around Shiva. New Delhi: Somaiya publications PVT ltd. Goodall, Dominic. (2005). Hindu scriptures. Berkeley : University of California. Huug, Martin. (Tr.). (1863). Aitareya Bramhmana. 2 Vols. Bombay: Government Central Book Depot. Herman, L.A. (1991). A Brief Introduction to Hinduism. Colorado: Westview Press. Keith, Arthur berriedale. (1970). The Religion and Philosophy of the Veda and Upanishads. Delhi: Motilal Banarsidass. Kanitkar, V.P. Hemant and Owen Cole, W. (2003). Teach Yourself Hinduism. New York: McGraw-Hill Companies. Lanman, Charles Rockwell. (1884). A Sanskrit Reader. Massachusette: Harvard University Press. Mascaro, Juan. (tr.). (1965).The Upanishads. London: Penguin Books. Osborne, Richard and Van Loon, Borin. (1996). Introduction Eastern Philosophy. UK : Totem Books. Renou, Louis. (1961). Hinduism. New York: George Braziller. Sahai, Bhagwant. (1975). Iconography of Minor Hindu and Buddhist deities. New Delhi: Abhinav publications. Sivananda, Sri Swami. (1961). All About Hinduism. India: Sivanada Literature Research Institution. Siddhi Butr-Indr. (1973). The Social Philosophy of Buddhism. Bangkok: n.p. Sinha, Jadunath. (1992). Outlines of Indian Philosophy. Calcutta: New central book agency. Srivastava, Balram . (1978). Iconography of Sakti: A Study based on Sritattvanidhi. Varanasi: VidyaVillas press. Swami Gambhirananda. (1973). Eight Upanishads. Vol. II. Calcutta: Advaita Ashrama.

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | Toropov, Brandon and Luke Buckles, Father. (2002).The Complete Idiot’s Guide to World Religions. USA : Alpha a pearson Education Company. Winternitz, M.. (1977). A History of Indian Literature. 2d ed. Vol. III Part I. translated by Subbhadra Jha. Delhi: Motilal Banarsidass. Wilson, H.H. (Tr.). (1977). Rgveda Samhita. Vol. 1. Delhi: Nag Publishers.

กฎแห่งกรรม .......................................11 กฐะอุปนิษัท ........................................17 กรรมโยคะ.........................................167 กฤษณมูรติ........................................250 กษัตริย์........................................37, 47, 60, 63, 66, 67, 70, 71, 72, 79, 90, 94, 95, 96, 97, 98, 107, 114, 122, 146, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 177, 179, 191, 192, 195, 212, 241, 262, 274, 276, 280 กามศาสตร์..........................................58 กามะ.................................................165 การเกิดใหม่.........................................22 การบูชาเทพเจ้า.....................................8 การบูชาเทวดา..................................193 การเวียนว่ายตายเกิด...........................39 กาลิทาส............................................280 กาลี.............................................37, 51, 114, 116, 117, 182, 184, 193, 196, 198, 203, 264 เกษียรสมุทร................................37, 93, 94, 95, 96, 100, 101, 103, 110, 200, 204 เขาไกลาส..........................................104 ครูปกุธะกัจจายนะ..............................39 คัมภีร์ไตตติริยะ.................................141 คัมภีร์ปุราณะ.......................................70 คัมภีร์พระธรรมศาสตร์.....................277 คัมภีร์พระเวท.................................6, 29 คัมภีร์ภควัทคีตา..................................49 คัมภีร์ยชุรเวท......................................29 คัมภีร์ฤคเวท..........................................7 คัมภีร์อาคม .........................................72 คัมภีร์อาถรรพเวท ...............................14 คัมภีร์อิติหาสะ.....................................65 คัมภีร์อุปนิษัท......................................15 คีตาอาศรมแห่งประเทศไทย.............260 โคอุสุภราช........................................104 จูฬมาลุงกยสูตร...................................38 ชญาณโยคะ......................................168 ชมพูทวีป ..........................................3, 7 ชีวะ.............................................18, 19, 20, 21, 38, 144, 147, 163, 181 ชีวาตมัน .................17, 18, 20, 21, 144 ชีวิตหลังความตาย...............................12 ญาณโยคะ...........................................67 ดราวิเดียน ......................................7, 27 ดาลิต................................................284 ตถาคตครรภ์........................................51 ตมะ.....................................................88 ตรีมูรติ...................................37, 51, 87 ตรีศูล................................................104

| สยาม ราชวัตร ตันตระ..........................................4, 51, 72, 78, 182, 184, 186, 233, 280 ไตรคุณ..............................................155 ทมิฬ............................................30, 35, 36, 69, 84, 102, 178, 194, 195, 263 ทราวิฑ ................................................45 ทวิชาติ.....................11, 191, 192, 217 ทัสยุ.....................................................47 ท่านมัธวาจารย์....................................77 ท่านรามานุชาจารย์.............................77 ท่านศังกราจารย์..................................77 ทิชชาติ..............................................155 ทุรคา.................................................114 เทพเจ้า...........................................8, 83 เทพเจ้าที่เป็นนามธรรม..........................9 เทพเจ้าผู้มีฐานะต่ำ................................9 เทพนพเคราะห์..................................129 เทพบิดร................................................9 เทพอสูร.................................................9 เทวดาในอากาศ.....................................9 เทวดาบนพื้นดิน ....................................9 เทวดาบนฟ้า..........................................8 เทวรูป .........................................83, 84, 129, 135, 196, 215, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 265, 271 เทวสถานโบสถ์พราหมณ์...................261 เทศกาลคเณศจตุรถี..................129, 193 เทศกาลดิวาลี....................................201 เทศกาลนวราตรี................................196 เทศกาลโหลี.......................................204 เทศกาลโฮลี.......................................205 เทือกเขาหิมาลัย..................................30 ธรรม................................................3, 4, 5, 12, 14, 22, 27, 29, 39, 40, 41, 42, 44, 46, 47, 49, 52, 53, 58, 62, 63, 66, 67, 68, 69, 71, 77, 78, 84, 94, 98, 103, 145, 157, 158, 163, 164, 165, 166, 167, 175, 177, 178, 182, 185, 203, 207, 225, 226, 228, 230, 232, 241, 246, 247, 250, 262, 263,266, 271, 279, 281, 282, 285 ธรรมชาตินิยม.....................................61 ธรรมศาสตร์...............................58, 157, 158, 159, 162, 164, 191, 192, 276, 277, 280 นรก.............................................10, 12, 13, 14, 15, 19, 21, 22, 23, 84, 193, 203 นรกสวรรค์..........................................12 นาค.............................................79, 86, 99, 100, 103, 104, 133, 134, 141, 275 นิกายคณพัทยะ.................................185 นิกายไวษณพ....................................174 นิกายศักติ...................................51, 181 นิกายไศวะ........................................178 นิกายสมารธะ...................................173 นิกายสรภัทธะ..................................173 นิครนถ์นาฏบุตร.................................38 นิพพาน.........................................6, 150 นิรคุณพรหมัน ...................................142 บูชายัญ...............................................21 โบสถ์เทพมณเฑียร............................262 โบสถ์พระแม่อุมาเทวี........................263 โบสถ์วัดวิษณุเทพมณเฑียร................265

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | ปกุธะกัจจายนะ...................................38 ปฐมการณ์.........................................144 ปฐมเหตุ............................................144 ปรพรหม............................................142 ปรมพรหม...........................................49 ปรมาตมัน ...................................49, 53, 64, 89, 90, 140, 144, 163, 272, 279 ประกฤติ........................36, 74, 75, 155 ประเพณีเผาศพ.....................................5 ประเภทนาฏกะ...................................79 ปรัชญามีมางสา...................................76 ปรัชญาโยคะ.......................................75 ปรัชญาเวทานตะ.................................76 ปรัชญาสางขยะ...................................74 ปัญจตันตระ........................................78 ปัญจมหายัญ.....................................162 ปัญจลักษณะ.......................................71 ปุรุษะ................................................155 ปูรณะกัสสปะ......................................38 พญาครุฑ.............................................99 พรหมลิขิต....................................37, 92 พรหมัน ......................................19, 142 พระกฤษณะ................................66, 67, 97, 98, 99, 101, 107, 165, 176, 177, 178, 193, 203, 230, 231, 236, 237, 238, 258, 262, 265, 279 พระเกตุ.............................................134 พระขันทกุมาร............................83, 120 พระคเณศ.........................................125 พระจันทร์...................................16, 21, 59, 86, 100, 102, 103, 122, 129, 130, 131, 146, 214, 223 พระนารายณ์..............................90, 101 พระปารวตี...............................105, 113 พระพรหม .......................37, 51, 89, 91 พระพฤหัสบดี...................................132 พระพิฆเนศ.................................83, 125 พระพุธ.............................................131 พระแม่คงคา..........................................9 พระยม .........................................12, 14 พระราชพิธีจองเปรียง.......................210 พระราชพิธีตรียัมปวายตรีปวาย........214 พระราชพิธีบรมราชาภิเษก...............206 พระราชพิธีพืชมงคลจรด พระนังคัลแรกนาขวัญ ................212 พระราหู............................................133 พระลักษมี................................105, 109 พระวิษณุ......................................51, 93 พระเวท ............................................4, 5 พระศิวะ..............................................51 พระศุกร์...........................................132 พระสรัสวดี...............................105, 106 พระเสาร์...........................................133 พระอรชุน............................................66 พระอังคาร........................................131 พระอาทิตย์.......................................130 พระอิศวร...................................37, 103 พราหมณะ....................13, 48, 60, 281 พลีกรรม ..............................................13 พหุเทวนิยม ......................................7, 8 พิธีกรรมศราทธ์....................................10 พิธีบวงสรวง.........................................46 พิธีบูชายัญ...........................................13 พิธีมุรธาภิเษก...................................207 พิธีศราทธ์.........................................193 พิธีสตี...............................................286

| สยาม ราชวัตร พุทธศาสนา.......................................147 พุทธาวตาร..........................................51 แพศย์..........................................63, 66, 90, 146, 153, 154, 155, 156, 157, 159, 191, 192, 276 ภควัทคีตา...........................................66 ภพภูมิ.................................................20 ภักติโยคะ..........................................168 ภาควตปุราณะ...................................101 ภาษาบาลี............................................36 ภาษาเปอร์เซีย.....................................36 ภาษาสันสกฤต.........................4, 29, 36 ภูตาตมะ..............................................20 มนัส.......................16, 18, 20, 86, 106 มหากาพย์รามายณะ.....................28, 68 มหาตมะ คานธี................231, 232, 241 มหาภารตะ...................................66, 94 มหาฤๅษี มเหศ โยคี...........................235 มหิษาสูร............................................115 มักขลิโคสาล........................................38 มันตระ................................................60 มาณฑูกยอุปนิษัท..............................143 มายา.........................................62, 115, 116, 139, 146, 147, 149, 150, 166, 167, 168, 237, 238 มิลักขะ.....................................7, 27, 44 มุกติ.......................................................6 มุณฑกะอุปนิษัท................................142 แม่น้ำสินธุ..............................................5 โมกษะ...........................................6, 11, 16, 19, 21, 23, 38, 50, 52, 58, 67, 71, 75, 139, 144, 145, 148, 149, 150, 160, 162, 163, 166, 170, 272 โมเฮนโจดาโร................................40, 41 ยชุรเวท................59, 60, 93, 106, 279 ยุคคลาสสิค.........................................50 ยุคปราชญ์..........................................50 ยุคมหากาพย์......................................49 ยุคระบบทั้งหก....................................50 รชะ.....................................................88 รพินทรนาถ ฐากูร.............................239 รัฐธรรมนูญ..................................31, 32, 33, 206, 234, 249, 284 ราชยสภา............................................31 ราชาโยคะ.........................................169 ราตรี..............................................9, 10, 115, 184, 193, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 217 ราธกฤษณัน...............................48, 248, 249, 250 รามเกียรติ์....................................28, 65, 69, 104, 276, 286 ฤคเวท ...........................................7, 12, 13, 14, 15, 29, 46, 59, 60, 64, 93, 106, 146, 154, 163 ฤตะ.......................................7, 15, 145 ลิงคายัต............................................179 ลุ่มน้ำสินธุ..............................................5 โลกสภา..............................................31 วนปรัสถ์............................11, 162, 272 วรรณกรรม ..................................12, 29, 47, 57, 65, 68, 69, 72, 74, 78, 79, 80, 104, 176, 207, 239, 240, 241, 250, 267, 276, 278, 279, 286 วรรณะ.............................................4, 5, 10, 29, 46, 49, 52, 58, 59, 63, 66,

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | 84, 88, 89, 96, 102, 103, 107, 111, 114, 116, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 163, 169, 170, 179, 190, 191, 192, 193, 216, 223, 224, 226, 231, 239, 240, 244, 247, 267, 272, 276, 277, 278, 279, 281, 282, 283, 284, 285, 286 วรรณะต่ำ............................................49 วรรณะสูง............................................49 วรุณ.................................................7, 8, 9, 22, 61, 87, 111, 115 วัยคฤหัสถ์.........................................161 วัยพรหมจรรย์...................................161 วัยวานปรัสถ์......................................162 วัยสันยาสี..........................................163 วิญญาณ...........................................5, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 38, 49, 50, 52, 59, 61, 62, 64, 68, 71, 74, 75, 85, 92, 95, 140, 141, 142, 144, 161, 162, 166, 167, 170, 177, 179, 181, 193, 225, 227, 237, 239, 251, 252, 253, 272, 277, 279, 286 วิษณุปุราณะ......................................101 ไวษณวอาคม.......................................73 ศกุนตลา..............................66, 79, 280 ศรี รามกฤษณะ.................................229 ศรุติ.............................................48, 57, 58, 59, 62, 66, 80 ศักตอาคม ...........................................73 ศาสนาพระเวท......................................4 ศาสนิก................................................11 ศิวลึงค์.................................................43 ศุกรมะ.................................................20 ศุมภะ...............................................117 ศูทร.............................................60, 90, 146, 153, 154, 155, 156, 157, 159, 191, 276, 279 สคุณพรหมัน .....................................142 สมฤติ..........................................58, 65, 66, 80, 164, 277, 284 สมาคมพรหโมสมาช.........................282 สมาคมอารยสมาช............................260 สมาคมฮินดูธรรมสภา.......................258 สมาคมฮินดูสมาช.............................256 สรรพเทวนิยม.......................................85 สวรรค์...........................................9, 12, 13, 14, 15, 19, 21, 22, 23, 38, 46, 71, 76, 84, 86, 87, 90, 95, 96, 100, 101, 116, 122, 126, 203, 207, 215 สังสการ.......................................10, 11, 156, 191, 192, 216, 217, 272, 275 สังสารวัฏ.....................................11, 16, 20, 23, 38, 64, 75, 86, 139, 144, 145, 147, 149, 150, 166, 272 สังหิตา.................................................60 สัญชัยเวลัฏฐบุตร.................................38 สัตตวะ.................................................88 สัพพัตถเทวนิยม ............................85, 87 สาธารณรัฐ...............29, 30, 31, 33, 47 สาธารณรัฐอินเดีย................................30 สามเวท................................................60 สาวิตรี.............................................8, 9, 44, 46, 48, 66, 91, 106

| สยาม ราชวัตร สำนักพราหมณ์พระราชครู................255 สินธู.......................................................4 สุญญตา...............................................51 สุวรรณหงส์.........................................92 สูตร.............................................38, 50, 53, 73, 74, 75, 76, 77, 156, 250, 253, 278 โสมะ.....................................................9 หริชน ................................................156 หิโตปเทศ............................................78 องค์กรเทวปรัชญา.............................225 องค์กรพรหมสมัชชา..........................221 องค์กรรามกฤษณะมิชชั่น ..................227 องค์กรสรรโวทัย................................230 องค์กรหริกฤษณะ..............................236 องค์กรอารยสมัชชา...........................224 องค์กรอุตตรสมาธิหรือทีเอ็ม..............233 อชิตะเกสกัมพล...................................38 อติเทวนิยม............................................8 อนาคาริก ธรรมปาละ........................232 อนุทวีป................................................28 อปรพรหม..........................................143 อรรถศาสตร์...............................58, 165 อวตาร.........................................37, 51, 67, 69, 71, 93, 96, 97, 101, 174, 176, 178, 179, 182, 186, 193, 196, 197, 198, 203, 205, 206, 222, 238, 262, 263, 274, 276, 280 อวิทยา.........................................17, 19, 22, 139, 141, 146, 147, 149 อัคนี................................................7, 9, 22, 46, 61, 85, 86, 88, 90, 98, 99, 115, 122, 123, 146, 154, 192 อัตถะ..............................164, 165, 272 อัพยากตปัญหา...................................38 อัมเบดการ์........................................284 อาตมัน ........................................12, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 39, 49, 62, 63, 64, 67, 74, 76, 89, 139, 140, 141, 143, 144, 149, 150, 157, 163, 166, 167, 170, 222, 233, 272 อาถรรพเวท........................................60 อารยธรรม .............................................4 อารยธรรมโมเฮนโจดาโร.....................41 อารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ.....................40 อารยธรรมฮารัปปา.............................41 อารยัน.............................................3, 4, 7, 9, 13, 27, 29, 30, 37, 39, 44, 45, 46, 47, 52, 53, 59, 60, 61, 62, 65, 87, 89, 101, 154, 155, 156, 157, 181, 186, 228, 275, 278, 279 อารัณยกะ.....................48, 49, 60, 279 อาศรม 4.............................................49 อาศรมวัฒนธรรมไทย-ภารต.............260 อาสติกะ........................................50, 73 อิตถีภาวะ..............................................9 อินดัส....................................................4 อินดุส.................................................28 อินเดีย.............................................3, 4, 5, 6, 7, 10, 11, 12, 22, 23, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 59, 60, 62, 63, 64, 65, 66, 68, 70, 72, 73, 78, 84, 85, 88, 93, 95, 96, 97, 99, 101, 108, 111, 121, 126, 129, 135, 139,

ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู | 141,144, 145, 150, 153, 154, 155, 156, 157, 164, 165, 170, 174, 177, 179, 181, 183, 184, 185, 189, 193, 194, 195, 196, 197, 199, 201, 202, 208, 217, 223, 224, 225, 226, 227, 230, 231, 232, 234, 235, 237, 239, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 254, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 263, 264, 265, 266, 267, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287 อิศวร...........................................37, 74, 90, 91, 94, 100, 102, 103, 130, 131, 132, 133, 134, 136, 147, 178, 186, 198, 200, 208, 210, 214, 215, 261, 262, 263, 274 อีศอุปนิษัท .......................................143 อุตตรภาวะ............................................8 อุปนยัน.............................................155 อุปนิษัท.......................................11, 12, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 48, 49, 50, 53, 57, 58, 60, 62, 63, 64, 67, 68, 70, 76, 77, 80, 102, 139, 140, 141, 142, 143, 145, 147, 155, 161, 166, 178, 225, 228, 229, 250, 279, 281, 282 อุมาเทวี...............................................51 อุษา..................................................8, 9 เอกเทวนิยม.........................................49 เอกนิยม..........................................8, 49 ฮารัปปา...............................................40 ฮินดูตันตระ.........................................52

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สยาม ราชวัตร สยาม ราชวัตร มีภูมิลำเนากำเนิดที่อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา สำเร็จ การศึกษาทั้งทางโลกและทางธรรม โดยทางโลกสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีด้าน ศึกษาศาสตร์ (ศษ.บ.) และรัฐประศาสนศาสตร์ (รป.บ.) จากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท อักษรศาสตรมหาบัณฑิต (อ.ม.) ด้านศาสนาเปรียบเทียบ จากมหาวิทยาลัยมหิดล และสำเร็จการศึกษาปริญญาเอกพุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต (พธ.ด.) สาขาวิชาพระพุทธศาสนา จากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ส่วนกลาง ส่วน ทางธรรมเคยบวชเรียนพระปริยัติธรรม เรียนจบนักธรรมชั้นตรีโทเอกและเปรียญธรรม 8 ประโยค สังกัดสำนักเรียนวัดขันเงิน จังหวัดชุมพร สำเร็จการศึกษาเปรียญธรรม 9 ประโยค ขณะที่ยังเป็นสามเณร สังกัดสำนักเรียนวัดศรีสุดาราม กรุงเทพมหานคร อันเป็นการศึกษาขั้น สูงสุดในหลักสูตรของคณะสงฆ์ไทย อาจารย์พิเศษและวิทยากรบรรยายวิชาการด้านปรัชญาและพระพุทธศาสนาและ ศาสนาทั้งหลาย ตามสถาบันต่างๆ ตั้งแต่ระดับปริญญาตรีถึงปริญญาเอก เช่น วิทยาลัย พยาบาลบรมราชชนนีเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขต เชียงใหม่ มหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย วิทยาเขตล้านนา เข้าทำงานเป็นอาจารย์ประจำ

| สยาม ราชวัตร ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545 ถึงปัจจุบัน ตำแหน่งผู้ช่วยศาสตราจารย์ สังกัดภาควิชาปรัชญาและ ศาสนา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ รับผิดชอบหลักด้านกลุ่มวิชาศาสนาทั้ง ปริญญาตรีและปริญญาโท การดำรงตำแหน่งบริหารที่ผ่านมาเคยเป็นประธานกรรมการบริหาร หลักสูตรบัณฑิตศึกษาประจำสาขาวิชาพุทธศาสนศึกษา เคยดำรงตำแหน่งรองคณบดีฝ่ายกิจการ นักศึกษาและศิษย์เก่า คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เคยดำรงตำแหน่งหัวหน้า ภาควิชาปรัชญาและศาสนาหนึ่งสมัย เป็นประธานและกรรมการยกร่างหลักสูตรระดับ ปริญญาโทและปริญญาเอก สาขาวิชาพุทธศาสตรศึกษา เพื่อผลักดันให้มีการเรียนการสอน พุทธศาสนาระดับบัณฑิตศึกษาในเชิงการประยุกต์กับวิทยาการสมัยใหม่ มีความสนใจด้านปรัชญาและศาสนา และสหวิทยาการด้านมนุษยศาสตร์และ สังคมศาสตร์ผลงานเขียนมีทั้งที่เป็นหนังสือ บทความ และงานวิจัย เช่น หลักพระพุทธศาสนา พระพุทธศาสนากับชีวิตประจำวัน ศาสนาพราหมณ์-ฮินดูศาสนาคริสต์ขบวนการศาสนาใหม่ การพิสูจน์โลกหน้าในพระไตรปิฎก หลักปฏิบัติและการดำเนินชีวิตของพระสงฆ์สมัยพุทธกาล การตีความพุทธประวัติพุทธประวัติเหตุผลนิยม ความหลากหลายขบวนการศาสนาใหม่นอก กระแสหลักในจังหวัดเชียงใหม่ การเปรียบเทียบวรรณกรรมพุทธประวัติต่างฉบับในประเทศ ไทย ปรัชญาการศึกษาไทยปัญหาและทางออก จักกวาฬทีปนีคุณค่าทางวรรณกรรม เวสสันตรปัญหาการวิเคราะห์เชิงตรรกศาสตร์แนวพุทธ พุทธจริยศาสตร์กับธุรกิจการค้า เนื้อสัตว์ ปัญหาการใช้สเต็มเซลล์รักษาโรคในทัศนะพระพุทธศาสนา วิธีการอ้างเหตุผลเพื่อ ยืนยันความมีอยู่ของโลกหน้าในพระพุทธศาสนาเถรวาท การเปรียบเทียบคัมภีร์วิสุทธิมรรค และวิมุตติมรรคเชิงวรรณกรรม การบูรณาการแนวคิดและหลักคำสอนเพื่อการพัฒนาชีวิต ตามช่วงวัยตามแนวศาสนาฮินดู เป็นต้น

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 239 ถนนห้วยแก้ว ตําบลสุเทพ อําเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่ 50200 ศาสนาพราหมณ-ฮินดู ISBN 978-616-398-898-7 ราคา 320.- บาท