136 วัดร้างในบางกอก ก:+@ffi -5 +9M!9M! !5ก:กHffi Ċfi: )!: )fi=L+/ffiD+K/>M!):ก D# đ!Dfi ĉ:ffl9/E- Ċ/ $-&/fi=Lffl:)): ?5-Q:!QM:D Ċ:&+8*:Hffi ĊH3-fi8-@fi8-/ -5@ffi!ก/Ċ:/:>M!D+?L5*J ก-:*D#đ!E)ĉ!QM:G3)ĉ )=$-G3ĊDก<ffiD)?5 ß !"@+=à ffl+fi=LE) ĉ!QM:-9ffi59!D+=*กก9!D# đ!2:)9/ ĉ: ß":ก5กà G!5=กH) ĉก=L 2<"# āffl ĉ5): fl8Dffi=*/ก9!E) ĉ!QM:Dffi<)2 ĉ/!fi=L5 Ċ5)F Ċffl Ċ5ffl?M!D<!ก-:* D# đ! -5D-Kก-D+?L5*J !$A Ċ !-?)D-?5!ก9!/ ĉ:D# đ!E) ĉ!QM:H#E-Ċ/ Fffi* ก-9"ก-:*D+=*ก?L5D# đ! -5ffl:) ĉ/+8*8ffl ĉ:J ?5 ffl9MEffl ĉfi=LE*กก9" E) ĉ!QM:DĊ:&+8*: Ů>L@ffiG3) ĉů fi:fi<0D3!?5fi=LGffl Ċ28&:!2)DffiK&+8 #ĀĒ!Dก-Ċ:D+=*ก/ĉ: ß -5":ก5ก!Ċ5*à Ů>L -5":ก5ก!Ċ5*!=M8D+=*ก ก9!*:/H#!ff>":ก+/*ffl:)E!/ -5@ffi-9ffi5=กD2 Ċ!G!2)9*2)DffiK &+8)3:9ก+&++ffi<ů ffl ĉ5-): ?5 ß -59ก&+8à fi=Lก-:*D# đ! -5 E*กH#fi:fi<0Gffl Ċ"+<D/flD3!?5/9ffi(:/!:(<+ffl:+:)D-Kก! Ċ5* >L)=/9ffi 2@/++fl =+=3+?5/9ffi=MD3-Kก Ůfi=L*9D# đ!/9ffi5*A ĉfi@ก/9!!=Mů ffl9M5*A ĉD# đ!2Q: 9 ffl+2:)E*ก -5 -59ก&+8H3-ffl:)E!/D3!?5ųGffl Ċ -):!ff>"+<D/fl28&:! ":H$ĉ 3+?5ff!!D&+Dก1) >D+<L)5 Ċ5)F ĊH#fi:ffl8/9!fflก ĉ/!=MD5 fi=L5:D+=*ก?L5D#-=L*!H#D#đ! ß -5":ก5กG3ĉà 3+?5 -5":3-/ !H#55กfi=LE)ĉ!QM:DĊ:&+8*:G3)ĉffl+#ą5)/<9*#+82<fi <PD3!?5/9ffiก9-*:fl )<ffl+ ffi9!9M!D)?L5)5:กE$!fi=L3+?5(:&ff ĉ:*fi:5:ก:0-):*9"+<D/fl ffi9ก- ĉ:/fi9M3)ffi 8D3K!fi:!QM:fi=L/ ĉ:5 Ċ5)F ĊD# đ!+A#Dก?5ก) Ċ:!:ffiG3 ĉ !9L! ?5E!/E)ĉ!QM:DĊ:&+8*:F"+:fl5":ก5ก Ů(:&fi=L Wů ก-9"):fi=Lก:+ Ċ!3:/9ffi2@/++fl =+= >L:กfflQ:E3! ĉfi=Lffl9MG!E$!fi=L Dก ĉ:!9M!+8"@/ ĉ:5*A ĉG!"+<D/flfi=L)=/9ffi/:5:+:)Dก:8ก-@ ĉ)ก9!3!:E! ĉ!"+<D/fl D3!?5@ffifi=L -5"::กD?L5)ffl ĉ5ก9" -59ก&+8 !9"ffl9MEffl ĉ/9ffifi5 0:-::)>M!): )=/9ffiกQ:E& /9ffi A3:2/++ č /9ffiF"2ff č5<!fi+2:+D&+ ->กD Ċ:H#ffl:) -5"::ก*9)=/9ffi*: /9ffiD3- ĉ:!=M*9&5)=+ ĉ5+5* 0<-#ก++)fi=L5:Dก ĉ:Eก ĉH#!ff>2)9*5*@ *:E-8Hffi Ċ+9"ก:+"A+fl8D+?L5* ):!ff>2)9*ก+@Dfi&7 Fffi*D&:8/9ffiกQ:E& >LG!5@F"2ff)=:!<ffl+
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 137 ภาพที่ ๓ แผนที่กรุงเทพฯ ฉบับพิมพ์ พ.ศ. ๒๔๕๓ เห็นแนวโค้งของแม่น�้ำเจ้าพระยา โบราณที่ปัจจุบันกลายเป็นคลองบางกอกน้อย คลองชักพระ และคลองบางกอกใหญ่ ที่มา : กรมแผนที่ทหาร, แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๔ (กรุงเทพฯ : กรมแผนที่ ทหาร, ๒๕๓๐).
138 วัดร้างในบางกอก ก++)2)9*+9ffl!Fก2<!fi+ čfi=Lffi:) E-8fi=L2Q: 9 ?5/9ffi A3:2/++ č 3+?5 /9ffi0:-:2=L3! Ċ:fi=L)=#+8/9ffl</ ĉ: ß&+8&@fi Dfi/#<):ก+à 59!D# đ!&+8#+8 :!G!5@F"2ff5/9ffi&+8Dffl@&!7 Ů/9ffiF& <Pů !9M!ffAก59D<Fffi*+9ก:- fi=L U H#:ก/9ffi!=MV * ĉ:!!=M D *)=?L5ffi9MDffi<)/ ĉ: ß"::กà ffi Ċ/*D3ffl@fi=L -5"::ก H3-E*ก:ก -59ก&+83+?5E) ĉ!QM:2:*Dกĉ:H# ?L5"::กffAก"9!fi>ก D5:H/ĊG! ßกQ:2+/-2)@fi+à 59!D# đ!/+++ ffi=2)9*5*@ *:+:/&@fi 0ffl/++1 fi=L VU D!?L5:กก/=$A Ċ!<&! čDffi<!fi:ffl:)-Q:!QM:D Ċ:&+8*::กก+@0+= 5*@ *:H#*9#:ก5 ĉ:/ก ĉ5!ก:+@ffi -5-9ffi":ก5ก E-8$ĉ:! ß"::กà !=MffiĊ/*W #ď@"9!&?M!fi=Lffi9ก-ĉ:/5*AĉG!Dffl(:1=D+< 2+@#HffiĊ/ĉ:/9ffi2@/++fl =+=fi=L3:*H#!=M 8ffl9M5*AĉG! ßffià 5@)! Dก ĉ:Eก ĉfi=L*9D3-?53-9ก:!5/9ffi2Q: 9J 3-:*E3 ĉffi Ċ/*ก9! ffi9!9M! ก:+ Ċ!3:/9ffi2@/++fl =+=>5: ĉ/*D&<L)Dffl<) Ċ5)A-fi=L5:25ffi - Ċ5ก9" /:) 2Q: 95&?M!fi=L!=MHffiĊ5=กffiĊ/* วัดร้าง ย่อมไม่มีใครรู้จักชื่อจริง ffl9MfflĊ!ก9"D5ก2:+ fflQ:E3!ĉ/9ffi!=M9ffiD!5*AĉG!E$!fi=LDกĉ:/ĉ:5*Aĉfi: Gffl Ċ5/9ffi A3:2/++ č Effl ĉ5*A ĉD3!?5/9ffiกQ:E&"::ก>M!): >H) ĉG ĉก:+ *:กD&+:8&?M!fi=L!9M!H) ĉก/ Ċ:E-8ffAก"="fflQ:E3! ĉG3 Ċ+A Ċ/ ĉ:)=/9ffifi=L*9 2(:& 5*Aĉ!9M!!:"fi9M25Ċ: 5"Dffl>E "-): Effl ĉD)?L5fiQ:ก:+2Q:+/(: 2!:)ก-9"H) ĉD# đ!D ĉ!!9M! D&+:82(:& &?M!fi=Lffi9ก- ĉ:/G!# ď@"9!D#-=L*!E#-H#:กDffi<)):ก 3:กDffi<!fi::ก 5*+92!<fi/0 č W D Ċ:):!2@ffi5* 8fflĊ5Ċ:)28&:!Ċ:) -5 9ก&+8D# đ!28&:! !Dffi<!-):!ff>% ď Ēffl8/9!fflก5 -5>L# ď@"9! *9D# đ!@)!3!:E! ĉ! -59ก&+8ffl5!!=ME "):ก H) ĉD3-?5+ ĉ5+5* GffiJ fi=L"5กHffi Ċ/ ĉ:D *D# đ!fi:!QM:DĊ:&+8*:):กĉ5! D#đ!D&+:8ก:+ fflกffl8ก5!ffl?M!D<! E-8ก:+ffl9M" Ċ:!D+?5! Ċ5!fi9"*:*D Ċ:3:+ ĉ5!QM:ก9! fi9M25%ďĒ):!9"+Ċ5*#ā
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 139 ก:+25"ff:):ก$A Ċ !G!@)!* ĉ:!!9M!Efi"H) ĉD# đ!$- D&+:8 D)?L5D5 ĉ*ff>?L5/9ffi2@/++fl =+=E- Ċ/Dก?5"fi@ก !"5กG3 ĊH#fi=L2:)E*ก -5 9ก&+8 ?5/9ffi2@/++fl =+= Ů=MD3-Kกů fi=L*9D# đ!/9ffi5*A ĉG!# ď@"9! Efflĉ&5 G3 Ċ Ċ5)A-/ ĉ:D# đ!/9ffi+ Ċ:fi=Lffl9M5*A ĉG!"+<D/fl!=M )=:/" Ċ:!": !fi=LD5 ĉ*?L5 55ก):/ ĉ:/9ffiก@ Ů55กD2=* /9ffiųก@ffiů >L25ffi - Ċ5ก9"E$!fi=Lก+@Dfi&7 Dก ĉ:":"9"fi=L+8"@?L5/9ffiG!fflQ:E3! ĉDffi=*/ก9"/9ffi2@/++fl =+=/ ĉ: /9ffi @ D ĉ!ก9! E-8Hffi Ċ+9" Q:E!8!Q:/ĉ: G3 Ċ-5D Ċ:H#ffl+/ffiAG!&?M!fi=LF+D+=*! 2@ ++)0>ก1: วัดเก่าĐก่กะทัดรัด Þ่อนตัวอยู่หลังโรงเรียน F+D+=*!2@ ++)0>ก1:ffl9M5*A ĉff9ffi:ก/9ffi A3:2/++ č-):fi:Gffl Ċ D&=*D-Kก! Ċ5* E-8D3!?5/9ffiกQ:E&>M!): >LD)?L5ffl+/25"D#+=*"Dfi=*" ก9"E$!fi=LE- Ċ/!9"/ ĉ:ffl+ก9!&5ffi=ก9"fi=L-H/ Ċ/ ĉ:D# đ!/9ffi2@/++fl =+= (:*G! F+D+=*!D)?L5fl82Q:+/G! &Ŵ0Ŵ VYX[ )=5: :+D+=*!ffl ĉ:J 5*A ĉ E-8 &5Dffi<!->กD Ċ:H#ffi Ċ:!3-9F+D+=*!)=5: :+ - Ċ:*0:-D Ċ:!:ffiD-KกJ )= # ą:*(:1:=!ffl<ffiH/ Ċ&+ Ċ5)ก9"(:1:Hfi*29M!J /ĉ: ß2@/++fl =+=à กKD# đ!59! 2+@#Hffi Ċ/ ĉ:fi=L!=L ?5 ß/9ffi2@/++fl =+=à fi=L3:*H#:กE$!fi=L# ď@"9!!9L!D5 Ů(:&fi=L Xů 5@F"2ff ŮD# đ! Ċ529!!<1:!D&+:8*9H) ĉ&"G"D2):ů Ů(:&fi=L Yů D# đ!5: :+!:ffiD-Kกก ĉ55<ff?5#A!fi>" )=3! Ċ:ffl ĉ: Ċ:-82:)":! #+8fflA fi:D Ċ:fi<0ffl8/9!55ก )=D&<*?L!55ก):ffi Ċ:!3! Ċ: # ď@"9!)=# ą:*(:1: =!ffl<ffiH/ Ċfi=Lก+5"#+8fflA!E-ffiA - Ċ:*0:-D Ċ: Ů(:&fi=L Zů 5:D#đ!D&+:8 $A Ċ"A+fl8)=D?M52:*=! F +2+ Ċ:55: :+!:ffiD-Kกfi=LG Ċ$!9ก ĉ53!: +5+9"D +?L5"!3-9 :Dĉ!!=M&"5*AĉG!0<-#85*@ *:):ffl9MEfflĉ+:/+9ก:- 2)DffiK&+8!:+:*flč ĉ/fflĊ!&@fi 0ffl/++1fi=L VW D#đ!fflĊ!): +A#E""5: :+D +?L5ก ĉ5!:ffiD-KกD ĉ!!=M 5:D# đ!fi=L):5?L5 :/" Ċ:!fi=LD+=*ก:!/9ffi+ Ċ:E3 ĉ!=M/ ĉ: /9ffiก@ D&+:8)=5: :+ - Ċ:*ก@<3+?5 &+8 9! ก@=3-D3-?55*AĉD&=*3-9Dffi=*/ Ů(:&fi=L [ů
140 วัดร้างในบางกอก E-8ff?5D# đ!D+?L5ffi=fi=Lfi:F+D+=*!2@ ++)0>ก1:Hffi Ċ5!@+9ก1 č5: :+ >L!ĉ:8D#đ!5@F"2ffDกĉ:D5:H/Ċ&+Ċ5)fi9MffiAE-+9ก1:G3Ċ5*AĉG!2(:& ĉ5!Ċ: ffi= ?5*9 )=ก:+D#-=L*!ก+8D"?M5)@3-9 :E-8fi:2=G3) ĉ E) Ċ/ ĉ:8ffAก fflĉ5Dffl<)ffiĊ:!3-9G3Ċก-:*D#đ!5: :+GĊ:!5?L!J H#E-Ċ/กKffl:) &+8&@fi +A##+8 :!#:2): <(:*G!5@F"2ff Ů(:&fi=L \ů #+8 ffi<1:!5*A ĉ"!:!@ก=Dffl=M*J )=D Ċ:/ ĉ:5:D# đ!&+8&@fi +A#2)9*5*@ *: :ก-9ก1fl8&+8&9กffl+ č ĉ5! Ċ:E# ą! D)Kffi&+80กD-Kก)=H+&+80กD# đ! D2 Ċ! 9L!D)Kffi&+80กก9"&+8!-: &+8!Fกĉ &+8D!ffl+D3-?5"fflQL: &+8F51 č3*9กD# đ! -?L! - Ċ:*&+8&@fi +A#55*@ *:G! ĉ/&@fi 0ffl/++1fi=L VW -):X 3+?55:D+=*ก/ ĉ:D# đ!85*E""fi=LD+=*ก/ ĉ: ß#:ก +@à E-8*9)=&+8&@fi +A#!:ffiD-Kก5=ก V 5 čffi Ċ:!3! Ċ:>L ĉ5)E) G3) ĉE- Ċ/>H) ĉ5:กQ:3!ffi5:*@:ก+A#E""Hffi Ċ9ffiD!!9ก E-8fi=L)@)$!9 าพที่ ¸ าพถ่ายpากดาวเทียมแสดงต±าแหน่งของย่านคลองชักพร พบว่าวัด ส วรรณคีรีหรือวัดก w ตั้งอยู่ายในพื้นที่โรงเรียนส รรมึกษา ใต้วัดคูหาสวรรคÖ เหนือ วัดก±าแพงบางpากขึ้นมาเล«กน้อย ปØpp บันเหลือแต่อาคารที่น่าpเคยเป็นอ โบสถเก่า ที่มา ปรับปร งpาก Google Earth
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 141 ภาพที่ ๕ อาคารก่ออิฐถือปูนขนาดเล็กคล้ายหอพระหรือศาลเจ้า ภายในโรงเรียน สุธรรมศึกษาใกล้วัดคูหาสวรรค์ อาจเป็นอุโบสถเก่าของวัดสุวรรณคีรี?
142 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๖ ด้านหน้าของอาคาร มีป้ายภาษาจีนและภาษาไทยเขียนว่า “สุวรรณคีรี” ยืนยันว่าอาคารนี้เคยเป็นส่วนหนึ่งของวัดสุวรรณคีรีโดยผู้เข้ามาใช้งานยังคงจดจ�ำ ชื่อเดิมของวัดแห่งนี้ไว้ได้
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 143 % ď Ē Ċ:*)?5&+8#+8 :!*9)=ก:+ก ĉ5>M!D# đ!Dffi=* čfi+ก-)*5ffiE3-) !:ffiD-KกJ =ก3!>L )=:+>ก59ก1+=! ! ĉ:8D# đ!fi=L"++@59<5"@ - fi=LDก=L*/ Ċ5ก9"2ff:!fi=LE3 ĉ!=M E-8 2+Ċ:):!:!&52) /+D&+:8G! (:&ffĉ:*Dกĉ:fi=Lffl9M5*AĉffiĊ:!3!Ċ:&+8#+8 :!กK#+:กDffi=*č5 č!=M5*AĉE-Ċ/ D)?L5#+8)/-:ก3-9ก:!0<-#ก++)fi=L&" 5:8&5ก-ĉ:/HffiĊ/ĉ: /9ffi2@/++fl =+=E3 ĉ!=M)=5:*@2)9*fflก5*A ĉG!+:/5*@ *:ffl5!#-:* ?5 ĉ/ ffl Ċ!ff>ก-:&@fi 0ffl/++1fi=L VW D#đ!fflĊ!): 25ffi - Ċ5ก9!ก9" Ċ5)AE/ffi-Ċ5)5/9ffiF"+:flfi=L5*AĉGก-ĊD =*>L)=#+8/9ffl<E-83-9ก:!):ffl9MEfflĉ 2)9*5*@ *:Dĉ!ก9! 3-9ก:!5/9ffi2@/++fl =+=Dfiĉ:fi=L&"G!#ď@"9!)=D&=*Dfiĉ:!=M D&+:8 าพที่ » ด้านหลังของอ โบสถเก่าวัดส วรรณคีรีถูกต่อเติมด้วยคอนกรีต แต่pเห«น าพรวมได้ว่าเป็นอาคารเครื่องก่อขนาดเล«กคล้ายอาคารอ โบสถ วิหารของสมัยอย ยา ตอนปลาย เป็นที่มาของชื่อเรียกตามปากชาวบ้านว่า Äวัดก wÅ
144 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๘ พระพุทธรูปประธานปางสมาธิในอุโบสถเก่าวัดสุวรรณคีรี มีเค้าของพระ พุทธรูปสมัยอยุธยา ด้านข้างเป็นเจดีย์ขนาดเล็กก่อไว้ติดมุมผนัง อาจเป็นเจดีย์บรรจุ อัฐิที่ก่อขึ้นภายหลัง
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 145 "+<D/fl+5"J 5@F"2ffDก ĉ:ffAกD#-=L*!E#-D# đ!&?M!fi=LG Ċ:!5F+D+=*! !3)ffi ffi9!9M!>H) ĉ5:ก- ĉ:/Hffi Ċff>Dffi=* čE-82<Lก ĉ52+ Ċ:G!Dffl&@fi : /:25?L!J +/)H#ff>&?M!fi=LDffl29:/:2 ก@< D2!:2!8fi=LD *)=5*A ĉE-8 Q:+@ffi$@2-:*H#D)?L5fi<M+ Ċ:E- Ċ/ffAก#+9"&?M!fi=L!H) ĉD3-?5+ ĉ5+5*GffiJ D-* วัดร้างไปเมื่อไหร่? #+8/9ffl< /:)D# đ!):ก:+2+ Ċ:+/)!ff> ĉ/D/-:fi=L/9ffiE3 ĉ!=Mfi<M + Ċ:H#!H) ĉ)=&+82 čQ:&++1:*9 D# đ!#+<0!: Effl ĉ3:กG Ċ Ċ5)A-5 E$!fi=Lก+@Dfi&7 "9"&<)& č!ff> &Ŵ0Ŵ VX[X fi=L" ĉ"5ก/ ĉ:/9ffi!=M*9 H) ĉfi<M+ Ċ: #+8ก5"ก9" Ċ5)A-:กก:+29)(:1fl č2):<ก +5" +9/5 $A Ċ"+<3:+F+D+=*!2@ ++)0>ก1: Ů>LHffi Ċ&"Fffi*"9D5<fl82Q:+/ &Ŵ0Ŵ VYX[ů fi ĉ:!ก- ĉ:// ĉ:D)?L5 !+@ ĉ!#A ĄD Ċ:):ffl9MF+D+=*! Ů+:/ &Ŵ0Ŵ VYTTů &?M!fi=Lffl+!=MกKD# đ!/9ffi+ Ċ:E- Ċ/ >5:2+@#Hffi Ċ/ ĉ:/9ffi2@/++fl =+=!=MD# đ!/9ffi+ Ċ: ):3-9:ก ĉ/ &Ŵ0Ŵ VX[X E- Ċ/H) ĉff> WT # ā ก ĉ5!fi=L8ก-:*2(:& D#đ!F+D+=*! fi/ĉ:2:D3ffl@E3ĉก:+fi<M+Ċ:!9M!*9H)ĉ&"9ffiD!Efflĉ5*ĉ:Gffi Ċ5)A-0<-#ก++)fi=L&"G!/9ffi2@/++fl =+= ĉ/**?!*9! /:)2Q: 9 5&?M!fi=L@)!ffi9MDffi<)5* ĉ:!":ก5กffl+ -59ก&+8 fi=LD3K!Hffi Ċ/ ĉ: )=/9ffiF"+:fl3-:*E3 ĉDก:8ก-@ ĉ)ก9!"!D2 Ċ!fi: )!: )F"+:fl ?5E) ĉ!QM: D Ċ:&+8*:2:*Dก ĉ:ก ĉ5!ก:+@ffi-9ffiG!#-:*&@fi 0ffl/++1fi=L VU E-8 fi@กJ /9ffi*9 G Ċ:!2?"D!?L5-):ff>2)9*5*@ *:ffl5!#-:* ก ĉ5!8 $ĉ:!-):ff>2)9*+9ffl!Fก2<!fi+čfi=L)=ก:+"A+fl#<29+flčก9! fl8fi=L/9ffi5?L!J #+: G!3!Ċ:#+8/9ffl<0:2ffl+č*9 )==/<ffl 5*Aĉ Efflĉ/9ffiD-K J 5*ĉ:/9ffi2@/++fl =+=5:)=D3ffl@$-":#+8 :+>L H)ĉ5:fi+:"HffiĊfi=LfflĊ5fi<M+Ċ:H#G!ĉ/3!>L ĉ5!fi=L8HffiĊD#-=L*! 2ff:!8D#đ!5*ĉ:5?L!H#
146 วัดร้างในบางกอก เชิงอรรถ ๑ กรมแผนที่ทหาร, แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๔ (กรุงเทพฯ : กรมแผนที่ทหาร, ๒๕๓๐), แผนที่แผ่นที่ ๕.๒ กองวรรณคดีและประวัติศาสตร ์ กรมศิลปากร, ศิลปวัฒนธรรมไทย เล ่มที่ ๔ วัดส�าคัญ กรุงรัตนโกสินทร ์ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๒๕), น. ๘๓.๓ ธนิต อยู ่โพธิ์, ประวัติและโคลงก�าสรวลศรีปราชญ ์ พร ้อมด ้วยบันทึก สอบทานและหมายเหตุ (พระนคร : กรมศิลปากร, ๒๕๑๓), น. ๔๕.๔ ศักดิ์ชัย สายสิงห ์, พระพุทธรูปในประเทศไทย รูปแบบ พัฒนาการ และความเชื่อของคนไทย (กรุงเทพฯ : สมาพันธ์, ๒๕๕๖), น. ๔๓๐-๔๓๒.
ระ ¨สยส์ioสวi iัร~¨Îัoวั|รÓo วัดใหม่วิเชียร วัดใหม่วิเชียร
148 วัดร้างในบางกอก fi ĉ:)ก-:ก:+&9!:E""fi=L !# ď@"9!D5*9!>ก3! Ċ:ffl:H) ĉ55ก :!ก ĉ52+ Ċ:+8ffi9")39&(: Hffi ĊE3/กffl9/D Ċ:):*9Gก-:&?M!fi=LF"+:fl 5":ก5ก !9L! ?5fi:+ffH'' ą:Gffl Ċffi<!ų-5*' ą:fi=L)=E!/D Ċ:):!ff> "+<D/flGก-:F ĊE) ĉ!QM:D Ċ:&+8*:Dก ĉ:fi=L-ffi+A#ก-:*D# đ! -55 Ċ5) ":ก5ก >L*93-D3-?50:2!2ff:!Dก ĉ:fi=Lfi<M+ Ċ:H#E- Ċ/ fi/ ĉ:! ĉ:8)= /:)3):*ffl ĉ5ก:+Hก@EDก=L*/ก9"ก:+ffl9Mff<L!:!@)!G!Dffl ß2/! ->กà 5ก+@Dfi&7 %ďĒffl8/9!fflก !9L! ?5 ß/9ffiG3)ĉ/<D=*+à บางกอก “ใหà่” 3* ĉ5)* ĉ:!fi=LD *)= /:)2Q: 9G!":ก5ก>L! Ċ5* !fi@ก/9!!=M 8ก- ĉ:/ff> ?5 ":ก5กG3ĉ 59!D# đ!2 ĉ/!3!>L5@)!F"+:fl25% ď Ē E) ĉ!QM:D Ċ:&+8*:Dก ĉ:2)9*ก ĉ5!ก+@0+=5*@ *: 5* ĉ:! Ċ5*G!&@fi 0ffl/++1 fi=L U]ųVT E!/E) ĉ!QM:Dก ĉ:fi=L5 Ċ5)F ĊfiQ:G3 ĊDก<ffi&?M!fi=L(:*G!+A#Dก?5ก) Ċ: 2ĉ/! #-:*5E) ĉ!QM:fi=L 5ffiE "<ffiก9!ffAก@ffiffl9ffi-9ffiG!+:/ &Ŵ0Ŵ VT\Tų VT\Y +9ก:-2)DffiK&+8H*+::55*@ *: )=$-G3 Ċก-:*D# đ!Dก:8 +A#Dก?5ก) Ċ:)=fi:!QM:-Ċ5)+5"!:ffiG3ĉ (:*G!*9D# đ!D+?5ก2/!H+ ĉ!: ):ffl+:"!ก+8fi9L2)9*fflĊ!ก+@+9ffl!Fก2<!fi+č Ů(:&fi=L Uů :!2Q:+/5 น. ณ ปากน�้า Ů#+8*A+ 5@-@:8ů ก- ĉ:// ĉ:)= + ĉ5+5*/9ffiF"+:flG!Eff"* ĉ:!!=Mก+89ffiก+8:*ก9!H# +:*:!5fiĉ:! +8"@ff>/9ffi2 ĉ/!G3 ĉfi=LDก:8ffl9/ก9!5*A ĉffl:)E!/ -52Q: 9E-8@)! # ď@"9!U fi/ ĉ:&?M!fi=L59!D# đ!Eก!ก-:5E!/E) ĉ!QM:5 Ċ5)!=M*9#+:ก /9ffi+Ċ:>LH)ĉD#đ!fi=L+AĊ9กก9!!9กG!#ď@"9! E!/ -5":ก5กG3 ĉfi=LH3-5 Ċ5)F Ċ &?M!fi=L2 ĉ/!3!>LffAกF5" - Ċ5)H/ Ċ*9)=?L5* ĉ:!fi=LH) ĉ+A Ċ9กE&+ ĉ3-:*ก9!E- Ċ/ Dĉ! ":-Q:D=*ก ->ก DĊ:H#G!Eก!ก-:5&?M!fi=L*9 D#đ!2/!Dกĉ:>L#ď@"9!+ก+Ċ:E-Ċ/:ก ก:+D#-=L*!E#-2(:&@)!D)?5fi=L*:*ffl9/ffl-5ffiD/-:
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 149 Đïนที่เก่าบอกขุมทรัพย์ E$!fi=Lก+@Dfi&7 กĉ5!3!Ċ: &Ŵ0Ŵ VX[X ":"9"V +8"@fi=Lffl9M 5/9ffiE3 ĉ3!>LGก-:5:fl:"+<D/fl!=M/ ĉ: ß/9ffiG3)ĉ/<D=*+à Ů(:&fi=L Vů >LD# đ!fi=L! ĉ:E#-กG2Q:3+9"$A Ċ !fi9L/H# D&+:8?L5/9ffifi=L @ Ċ!D *G!* ĉ:! !9M!ก-9"D#đ! ß/9ffiG3)ĉ&<D+!fi+čà ffl+E*กF& <P2:)fflĊ! ff!!5<2+(:&D2=* ):กก/ĉ: Effl ĉ3:ก8/ ĉ:/9ffifi9M25D# đ!/9ffiDffi=*/ก9!กKH) ĉG ĉ D&+:8E$!fi=L @ffiDffi=*/ก9!กK*9-?L5/9ffiG3)ĉ&<D+!fi+čH/ĊG!@ffiffl+ก9!ก9"#ď@"9!ffiĊ/* E-Ċ/fi@ก/9!!=M /9ffiG3)ĉ/<D=*+5*Aĉfi=LH3!ħ D#đ! Q:ff:)ff9ffi): D)?L5Dfi=*"D =*D< Ċ5!+83/ ĉ:E$!fi=LDก ĉ:fi=L"5กfflQ:E3! ĉ5/9ffi G3) ĉ/<D=*+ก9"E$!fi=LG3) ĉfi=LH) ĉ)=?L5/9ffi!=ME- Ċ/8&"/ ĉ:ffl9M5*A ĉG!"+<D/fl าพที่ µ Äพื้นที่สีเขียวÅ อันเป็นสวนรกร้างเก่าแก่ตั้งแต่สมัยโบราณ ยังตกค้างอยู่ บางส่วนายในพื้นที่แม่น±้าอ้อมของบางกอกใหu่ ด้านหลังวัดใหม่วิเชียร
150 วัดร้างในบางกอก fi<0ffl8/9!fflกffi Ċ:!3-95/9ffi+:2<fi :+:) Ů/9ffi&-9"ů 55กH#H)ĉHก5=กfi9M@)!fi=L5*A ĉ3-9/9ffi+:2<fi :+:)!=M*9>M!# ą:*/ ĉ: ß@)!3-9/9ffi G3)ĉ/<D=*+à 28fiĊ5! /:)fi+Q:Dก=L*/ก9"/9ffiE3ĉ!=MH/ĊffiĊ/* Ů(:&fi=L Wů :กก:+2Q:+/&"/ ĉ:&?M!fi=Lffi9ก- ĉ:/)=fi:Dffi<!D-KกJ G!5*D?L5) ffl ĉ5:ก/9ffi+:2<fi :+:)5 Ċ5)H#ffi Ċ:!3-9D Ċ:2A ĉ@)!E-82/!Dก ĉ:>L+ก+ Ċ: 29ก&9กกK8 Ċ:)-Q: -5D-KกJ >Lffl?M!D<!H3-$ ĉ:!:กfi<0D3!?5H#Gffl Ċ E- Ċ/8)=ff!! 5!ก+=fflD-KกJ E*กH#fi:/:)?5!:!ก9" -5!=M Ů(:& fi=L Xů !ก+8fi9L)=@ Ċ)#+8fflAfi:D Ċ:D=*!/ ĉ: ß3-/& ĉ5&+8!5!/9ffiG3) ĉ /<D=*+à >LD# đ!D&=*3-9ก:!Dffi=*// ĉ:"+<D/fl!=MDffi<) ?5/9ffiG3) ĉ/<D=*+ ):กĉ5! Ů(:&fi=L Yů องค์พระนอน หลักãานเพียงอย่างเดียวของวัดนี้ 5:fl:"+<D/fl5/9ffiG3) ĉ/<D=*+Efi"H) ĉ3-D3-?558H+5*A ĉD-* !5ก:ก5: :+/<3:+!:ffiD-Kกfi=L ĉ5)E)>M!G3) ĉE""Hfi*#+8*@กffl č F5"- Ċ5)ffi Ċ/*" Ċ:!D+?5! )=-:!#A!H) ĉก/ Ċ:!9ก&+ Ċ5)3-9 :Fff2Q:3+9" fiQ:ก<ก++)+ĉ/)ก9!5@)! D)?L5ffl+/25"fi=Lffl9Mก9"(:&ff ĉ:*:กffi:/Dfi=*)E- Ċ/กK8&"/ ĉ: /9ffiG3) ĉ/<D=*+ffl9M5*A ĉ+<) -5D-Kก2:*3!>L>LH3--H#D?L5)ก9" -5 ":ก5กG3 ĉfi:Gffl ĊGก- Ċก9"/9ffi29 čก+8:* fflQ:E3! ĉfi=Lffl9MH) ĉHก-:ก /9ffi+:2<fi :+:)):fi:ffl8/9!fflก ffl9//9ffi5*A ĉfi ĉ:)ก-:2/!)=" Ċ:!D+?5! 3Ċ5)-Ċ5)5*AĉFffi*+5" Ů(:&fi=L Zů /<3:+/:ffl9/G!E!/ffl8/9!55กųffl8/9!fflก Ů(:&fi=L [ กŴųŴů กĉ5 5<ff?5#A!ff>3! Ċ:9L/ #+8ffi9"-/ffi-:*#A!# ď ē!-:*G"H) Ċffi5กH) Ċก Ċ:!E* ĉ D#đ!E$ >L3:กD# đ!ก:+2+ Ċ:>M!D-=*!E""5Dก ĉ:กK5:Dfi=*"Hffi Ċก9" 3!Ċ:"9!55: :+G!2)9*+9ก:-fi=L W -): #+8fflAfi:D Ċ:!9M!5*A ĉfi:fi<0D3!?5>LD)?L5D Ċ:H#ffl+/25"(:*G! Fffi*55ก#:ก5ก@E:ก$A ĊffiAE- >LกK ?5:/" Ċ:!fi=L5*A ĉ(:*G!"+<D/fl /<3:+!=MD5 &"/ ĉ:D# đ!fi=L#+8ffi<1:!&+8&@fi +A#H2*:2! č!:ffi* ĉ5)
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 151 ภาพที่ ๒ แผนที่กรุงเทพฯ ราว พ.ศ. ๒๔๕๐ แสดงต�ำแหน่งวัดใหม่วิเชียร ซึ่งเชื่อว่า ยังคงไม่ทิ้งร้างไป ภาพที่ ๓ ป้าย “ชุมชนหลังวัดใหม่วิเชียร” ยังยืนยันว่ามีความทรงจ�ำเกี่ยวกับวัดร้าง นี้อยู่
152 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๔ แนวล�ำรางที่ตื้นเขินไหลผ่านด้านหลังวัดราชสิทธารามซึ่งเป็นสวนรกร้าง ในชุมชนอันเป็นที่ตั้งของวัดใหม่วิเชียร (ร้าง) มีทางเดินเลียบล�ำรางเข้าสู่ชุมชนที่ตั้ง ของวัดใหม่วิเชียร
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 153 ภาพที่ ๕ ซุ้มประตูทางเข้า “หลวงพ่อพระนอน วัดใหม่วิเชียร”
154 วัดร้างในบางกอก Ů(:&fi=L \ů fiQ:G3 Ċ:/" Ċ:!": !D+=*ก/9ffi!=M/ ĉ: ß/9ffi&+8!5!à ffiĊ/* &+8!5!5 č!=M! ĉ:82+ Ċ::กก:+ก ĉ55<ff?5#A!-+9ก# Āffifi5 #+8fi9"!5!ffl8E /: /:&+8D0=*+H#fi:fi<0ffl8/9!55ก $<!&+8 &9กffl+čH#fi:fi<0D3!?5 3-95<$!9/<3:+5*Aĉ &+8&9กffl+č5&+8&@fi +A# )=-9ก1fl8+=*:/ D)Kffi&+80กD-Kก &+8!Fกĉ#:ffiD#đ!E$ĉ!F Ċ &+8 F51 čD+=*"ffl+E* Ċ)fi=L)@)D-Kก! Ċ5* 59!5:Dfi=*"Hffi Ċก9"ก-@ ĉ)&+8&@fi +A# 0<-#8+9ffl!Fก2<!fi+čĉ/+9ก:-fi=L VųW fi=LD+=*ก/ĉ:E"" ß3!Ċ:3@ĉ!àW Ů(:& fi=L ]ů /:)!<*)Dก=L*/ก9"&+8&@fi +A#H2*:2! č)=5*A ĉG! ĉ/5*@ *:ffl5! #-:* ffi9D ĉ! ก:+8-5&+8&@fi H2*:2! č/9ffi# Ą:F)กG!+9ก:-2)DffiK &+8D Ċ:fi Ċ:*2+8E-8ffl ĉ5D!?L5-):ff> ĉ/ffl Ċ!2)9*+9ffl!Fก2<!fi+ č Dĉ! ก:+2+ Ċ:&+8&@fi H2*:2! č/9ffi&+8Dffl@&!7 Ů/9ffiF& <Pů :ก+A#E""fi=L ก- ĉ:/):!=M5:2+@#D"?M5ffl Ċ!/ ĉ: ß3-/&ĉ5&+8!5! /9ffiG3) ĉ/<D=*+à 5: าพที่ º าพถ่ายpากดาวเทียมแสดงต±าแหน่งปØpp บันของวัดใหม่วิเชียร อยู่ทางทิ ตวันตกหลังวัดราชสิทาราม มีคลองสายเล«กเชื่อมกับคลองบางกอกใหu่ทางใต้ ที่มา ปรับปร งpาก %MMEJC #?PRF
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 155 ภาพที่ ๗ ก.-ข. วิหารหลวงพ่อพระ นอน เป็นอาคารหลังเดียวที่ยังคง เหลืออยู่ของวัดใหม่วิเชียร ซึ่งคงจะ ถูกซ ่อมแซมมาจนหมดแล้ว ที่น ่า สนใจคือหน้าบันยังมีปูนปั้นลายก้าน แย่งประดับอยู่
156 วัดร้างในบางกอก )=5:*@G!ĉ/2)9*+9ffl!Fก2<!fi+č G!"+<D/flGก- ĊD =**9)=/9ffifi=L#+:กก:+2+ Ċ:&+8!5!5*A ĉffi Ċ/* ?5 /9ffi#+8ffi<1:+:) Ů/9ffi)5ů fi=L5*A ĉ5=ก% ď Ē5 -5":ก5กG3 ĉ >L)=5:*@2)9*ก:+2+Ċ:G!ĉ/+9ffl!Fก2<!fi+čDĉ!ก9! ความเปŦนมาของวัดใหม่วิเชียรï่านค�าบอกเล่า G!ffi Ċ:!5#+8/9ffl<D5H) ĉ&" /:)D# đ!):5/9ffi!=M5* ĉ:D# đ! fi:ก:+ D)?L5&Affi @*ก9"#+8:!fi=L)=" Ċ:!D+?5!"+<D/fl!9M! Hffi Ċ Ċ5)A-/ ĉ: /9ffiE3 ĉ!=M2+ Ċ:>M!G!2)9*+9ก:-fi=L V Fffi*)= Ċ:+:ก:+$A Ċ3!>L?L5 ß&+8*: /<D=*+à ):2+Ċ:H/Ċ >Hffi Ċ?L5/ ĉ:/9ffiG3) ĉ/<D=*+ffl:)fi ĉ:!$A Ċ!9M! !5ก:ก !9M!E- Ċ/ Ċ5)A-:ก5<!Dffl5+ čD!Kfflfi=Lก- ĉ:/ff>/9ffi!=M*9)= /:)D?L5Dก=L*/ก9" าพที่ ¼ พรพ ทไสยาสนÖ ายในวิหารวัดใหม่วิเชียร
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 157 ภาพที่ ๙ พระพักตร์ของพระพุทธไสยาสน์วัดใหม่วิเชียร เทียบได้กับพระพุทธรูปศิลปะ รัตนโกสินทร์ช่วงรัชกาลที่ ๒-๓ ที่เรียกกันว่าแบบ “หน้าหุ่น”
158 วัดร้างในบางกอก ß2)DffiK&+8D Ċ:ffl:ก2<!à ffi Ċ/*/ ĉ:! ĉ:8D# đ!2ff:!fi=Lfi=L&+85 čD2ffiK): #+8fi9"3-"(9*5*A ĉG!2)9*5*@ *:X D3K!Hffi Ċ:กfi=L)=&+8"+)+A#5 2)DffiK&+8D Ċ:ffl:ก2<!E-8)=3)/ก!9ก+"E""F"+:fl/:H/ Ċ3! Ċ:Efi ĉ! :!@ก=5&+8!5!ffi Ċ/* ก:+ffl+/25"?L5E-8fflQ:E3! ĉ Ċ:+:ก:+2)9*F"+:fl5* ĉ: -8D5=*ffi ŮFffi*D&:8$ ĉ:! Q:"5กD- ĉ:fi=Lก+8fi ĉ5!ก+8Efi ĉ!G!2)9*# ď@"9!ů H) ĉG ĉD+?L5 ĉ:*!9ก D)?L52?" Ċ!?L55&+8*:fi=L)= Q:/ĉ: ß/<D=*+à &ĉ/fiĊ:* กK&"Effl ĉD&=* &+8*:/<D=*+ =+= D Ċ:D)?52-: E-8&+8*:/<D=*+ #+:ก:+ DĊ:D)?5กQ:E&D&+ >LH)ĉ!ĉ:Dก=L*/Ċ5ก9"&?M!fi=LEff"!=MFffi*ffl+ Effl ĉ5:ffl= /:)":5* ĉ:Hffi Ċ/ ĉ:/9ffiG3) ĉ/<D=*+!=M2+ Ċ:>M!Fffi*@!!:9M!2A ":fi ĉ:!fi=L5:)=ff<L!:!" Ċ:! ĉ53+?5D +?5:ffl<Eff"!=MG!+:/ffl Ċ!ก+@+9ffl! Fก2<!fi+ č >LกK8* Ċ5!H# ĉ/*กQ:3!ffi5:*@2)9*55 č&+8!5!fi=LD3-?5 5*Aĉ/ĉ:5:2+Ċ:>M!G!2)9*ก+@Dfi&7 !=MD5+:/ VTT #ā):E-Ċ/ 5=ก#+8ก:+3!>L ?L5 ß/9ffiG3) ĉà ! ĉ:8 ĉ/*D# đ!#+8DffiK!*?!*9!/ ĉ: /9ffiE3 ĉ!=M 2+ Ċ:>M!(:*3-9/9ffiF"+:fl3-:*E3 ĉfi=Lก+8:*ffl9/ก9!Eff"!=M Dĉ! /9ffi29čก+8:* /9ffi+:2<fi :+:) 7-7 2 ĉ/!D+?L5Dก=L*/ก9"2)DffiK&+8D Ċ:ffl:ก2<!!9M! E)ĊH)ĉ#+:ก /:) Dก=L*/ Ċ5ก9"/9ffiE3 ĉ!=M5*A ĉG!&+8+:&0:/ffi:+ Effl ĉD)?L5&<:+fl:ff> 2ff:!fi=Lffl ĉ:J >L2)DffiK&+8D Ċ:ffl:ก2<!fi+H##+:ก&+85 č>M!กKfiQ:G3Ċ D Ċ:GHffi ĊFffi* ĉ:*/ ĉ:D# đ!ก:+D?L5)F*#A!=*2ff:!2Q: 9G!fi Ċ5ff<L!G3 ĊD Ċ: ก9""@ -2Q: 9fi=LD# đ!/=+"@+@1 Fffi*D&:83* ĉ5)* ĉ:!% ď Ē !"@+=59!D# đ! +: :!=Dก ĉ:52)DffiK&+8D Ċ:ffl:ก2<!!9M! ff?5D# đ!29-9ก1fl čfi=L8&" 5*A ĉHffi Ċfi@กJ E3ĉH# !9"D# đ!#+8/9ffl<0:2ffl+ č5ก+@ !"@+=fi=L*9)==/<ffl=/: 5*AĉG!#ď@"9! รถไòòŚามาหาวัดร้าง 5: :+G Ċ:!5?L!J fi=L /+)=5*A ĉ5/9ffiE3 ĉ!=M Dĉ! 5@F"2ff Dffi=* č E-8ก@<29:/:2!9M!*9H) ĉ&"3-9ก:!GffiJ >L)=D3ffl@:กก:+D#-=L*!
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 159 3!Ċ:fi=LGĊ:!G!"+<D/fl/9ffiH#D#đ!"Ċ:!fi=L5*Aĉ5:09* 2Q:3+9"ก:+fi<M+ Ċ:5/9ffi!=M E) ĊH) ĉ)=3-9ก:!ก- ĉ:/ff>Fffi*ffl+ Effl ĉ:กก:+&<:+fl:D5ก2:+fi=LDก=L*/ Ċ5E-85:G Ċffl+/25"ก:+)=5*A ĉ 5/9ffi!=M>L#+:ก5*AĉG!E$!fi=Lก+@Dfi&7 fi=L9ffifiQ:>M!!ff> &Ŵ0Ŵ VX[X E2ffi/ ĉ:/9ffiG3) ĉ/<D=*+ ffAกfi<M+ Ċ:-H#3-9:ก ĉ/D/-:!9M!!ff> # ď@"9!fflก5*A ĉG! ĉ/D/-:+:/ \T # ā):!=M E-8D)?L5&<:+fl::กก:+ fi<M+ Ċ:5/9ffi":E3 ĉG!* ĉ:!% ď Ē !"@+=2 ĉ/!G3 ĉ8fflก5*A ĉG!2)9*2 +:) F-ก +9Mfi=L V ?5#+8):flffl9MEffl ĉ &Ŵ0Ŵ VX\XųVX\\ )=$-G3 Ċ/9ffi/: 5:+:)3-:*E3 ĉD2=*3:*:ก(9*fi:5:ก:0!&+82 č2:)Dfl+ffl Ċ5 * Ċ:*D2!:2!8H#+/)ก9"/9ffiE3 ĉ5?L!J Gก- ĊD =* Dĉ! /9ffi! Ċ5*fi55*A ĉ fi:#:ก -5":ก5ก!Ċ5* ffi9!9M! Ċ5)A-Dfi ĉ:fi=L)=5*A ĉfiQ:G3 Ċ#+8)/-Dก=L*/ก9"/9ffiG3) ĉ/<D=*+Hffi Ċ / ĉ: 2+ Ċ:E-8G Ċ:!5*A ĉG!+8*829M!J +:/2)9*5*@ *:ffl5!#-:*ff> +9ffl!Fก2<!fi+ čffi9fi=Lก- ĉ:/): E-8G!# ď@"9!*9H) ĉ ĉ5*)=$A Ċ !+A Ċ9ก/9ffi!=M E) ĊD# đ!$A Ċ5*A ĉG!&?M!fi=LกKffl:) D!?L5:ก5*A ĉG!5*->ก:กfi: )!: ) DĊ:):):ก &+Ċ5)J ก9"ก:+ ĉ5*J 3)ffi /:)2Q: 9-5ffl9/F"+:fl 2ff:! G!:!80:2!2ff:!G!@)!Dก ĉ:Eก ĉ >LH) ĉ)=G +ffiQ:HffiĊE-Ċ//ĉ: D *D#đ!2ĉ/!3!>L5&?M!fi=Lfi=LD#đ!@ffiD+<L)fflĊ!5ก+@Dfi&7 G!#ď@"9! G!3 Ċ/ffl9MEffl ĉ+:/ &Ŵ0Ŵ VYYX F +ก:++ffH'' ą:2:*2=!QM:D<! 2ĉ/!fflĉ5*:* Ů39/-Q:F&ų":E ů Hffi ĊD+<L)ffiQ:D!<!ก:+F +ก:+ffi9ก- ĉ:/): :!ก ĉ52+ Ċ:G3 ĉ ?55@F) č-5ffiGffl ĊE) ĉ!QM:D Ċ:&+8*:ffl9MEffl ĉ"+<D/flff!! 2!:)H*):>M!"!ffi<!ffl+ff!!5<2+(:&% ď Ē !"@+= :กก:+2Q:+/ +9M - ĉ:2@ffiD)?L5ffl Ċ! &Ŵ0Ŵ VYY\ E!/fi:+ffH'!=M#+:กffl9/DfflK)+A#E"" Fffi* &"/ ĉ:"+<D/flfi=Lfi:+ffH'F$- ĉ>M!"!ffi<!E-88ก-:*D# đ!fi:*ก+8ffi9" H#!ff>":E !9M! 5*A ĉ3-9/9ffiG3) ĉ/<D=*+D&=*H) ĉก=Lก Ċ:/Dfi ĉ:!9M! Ů(:&fi=L UTů E!/+9M/5Hffl č:!ก9!&?M!fi=Lffl9MEffl ĉfi<0ffl8/9!fflก5ffl9/5: :+/<3:+ &+8!5!Fffi*)=5*fi:Dffi<!D-KกJ G!@)! 9L!5*A ĉ >LE2ffi/ ĉ:G!fl8!=M GfflĊ&?M!5/9ffiG3)ĉ/<D=*+!=M)=E!/5@F) č Aĉ!:ffiG3ĉfi=LHfflĉ+8ffi9">M!):Gก-Ċ &?M!ffi<! E-855ก2AĉfiĊ:*/9ffi Ů(:&fi=L UUů
160 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๑๐ ด้านหลังของวิหารพระนอนไม่ไกลแลเห็นรั้วสังกะสีที่กั้นเขตโครงการรถ ไฟฟ้าสายสีน�้ำเงิน ภาพที่ ๑๑ ภาพถ่ายจากดาวเทียมแสดงต�ำแหน่งของวัดใหม่วิเชียรกับปากทางอุโมงค์ รถไฟฟ้าสายสีน�้ำเงินที่ขึ้นสู่ผิวดินบริเวณหลังวัดนั่นแอง ที่มา : ปรับปรุงจาก Google Earth
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 161 fi=L2Q: 9F +ก:++ffH'' ą:2:*2=!QM:D<!!=MHffi ĊD# Āffi3! Ċ:ffi<!52/! Dก ĉ:E-8@)!G!2 ĉ/!->ก5F Ċ @ ĊE) ĉ!QM:5 Ċ5)":ก5กfi:ffl5!Gffl Ċfi=LffAก #Āffi-9"):E2!!:!!ก-:*D#đ!fi:F-ĉDffl=*!2@ffi2:*ffl: Ů(:&fi=L UVů &?M!fi=LD ĉ:E ĉ5": 5 !=M Q:-9D$<3!Ċ: 9"F- G3)ĉfi=L 5*Aĉ3ĉ:: /9ffi+Ċ:D&=*H)ĉ =L Ċ:/ E-8H)ĉ)=G + :ffiDffi:HffiĊ/ĉ:ff>/9! fi=L :+&9!:):ĉ5fi=L#-:*)A E-Ċ/ /9ffiG3)ĉ/<D=*+85*AĉG!2(:& E""Gffi าพที่ µ¶ โครงการส่วนต่อขยายรถไÎาสายสีน±้าเงินที่ลอดข้ามแม่น±้าเp้าพรยามา โล่ใpกลางที่ ØÛงนบ รี ท±าให้ทั้งสวนเก่า ช มชนกลายสาพเป็นทางโล่งลิ่วส ดสายตา เมื่อมองpากบริเวณหลังวัดใหม่วิเชียรไปทางแยกท่าพร มิถ นายน ¶¹¹¼
162 วัดร้างในบางกอก เชิงอรรถ ๑ ประยูร อุลุชาะ, ศิลปกรรมในบางกอก (พระนคร : ม.ป.ท., ๒๕๑๔), น. ๕๖-๖๕.๒ กรมแผนที่ทหาร, แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๔ (กรุงเทพฯ : กรมแผนที่ทหาร, ๒๕๓๐), แผนที่แผ่นที่ ๓-๕.๓ ศักดิ์ชัย สายสิงห ์, พระพุทธรูปในประเทศไทย รูปแบบ พัฒนาการ และความเชื่อของคนไทย (กรุงเทพฯ : สมาพันธ์, ๒๕๕๖), น. ๕๒๗-๕๒๘.๔ http://www.oknation.net/blog/print.php?id=674503
วัดสี่บาทกับวัดนาค วัดสี่บาทกับวัดนาค วั|รÓoioยÒ¦jวรเiÒ
164 วัดร้างในบางกอก &?M!fi=L":E3 ĉ5ก+@Dfi&7 3+?5":ก5กG!5ffi=ffl!9M!)= /:) 2Q: 9G!:!8@)!fi=LD# đ!2ff:!fi=L#+8ก5"&< =ก++)Dก=L*/ก9"ก:+&<9* 2 +:) 5=กfi9M*9D# đ!@ffiD#-=L*!$ ĉ:!+83/ ĉ:Dfflfi=LD# đ!@)!D)?5ก9" fi=LD# đ!# Ą:+ก+ Ċ: >LE) Ċ85*A ĉHก-:ก&+8! +55ก):Effl ĉกK)=+ ĉ5+5*5 0:2!2ff:!G3 ĉFfflE-8D *)=/9ffiD+=*<ffiffl<ffiก9! ffi9D ĉ! ก+fl=5/9ffi 2=L":fiE-8/9ffi!: "!D2Ċ!fi: -5ffiĉ:!ų -52!:)9* คลองด่าน เส้นทางดĉกด�าบรรพ์ เคยมีโขลนทวาร -5ffi ĉ:!3+?5 -52!:)9* Ů(:&fi=L Uů D# đ!D2 Ċ!fi:!QM:F"+:fl fi=LD?L5)ffl ĉ5+83/ ĉ:E) ĉ!QM:D Ċ:&+8*:ก9"#:ก!QM:fi ĉ:=! H3-E*ก:ก -5 ":ก5กG3 ĉ-):fi:Gffl Ċ$ ĉ:!":@!Dfi=*! ":"5! " Ċ:!39/ก+8"?5 ":ก+8ffi=L E2)ffiQ: " Ċ:!5) )3:9* D2 Ċ!fi:!=MffAกG Ċ):5* ĉ:! Ċ5*กK ffl9MEffl ĉ +9M2)9*ffl Ċ!5*@ *:- ĉ/-):ff>ก+@0+=5*@ *:ffl5!#-:*>LDก<ffi D+?L5+:/5 ß&9!fi Ċ:*!+2<3 čà !<fi:!"5กD3ffl@D+?L5ก:+@ffi-9ffi -5 F ก:) -5)3:9*H#55กfi=LD)?52: +"@+=U !D+=*ก/ ĉ:D)?5)3:9* ffl<ffi#:ก:/"Ċ:!):!fi@ก/9!!=M 25':ก% ď Ē -5ffi ĉ:!)=@)!ffl9MD+=*+:*3!:E! ĉ!D":":ffl ĉ: ก9!H#D# đ!+8*8 29DกfflHffi Ċfi9M" Ċ:! ĉ53 Ċ539"E-8/9ffi/:5:+:)fi=LD"=*ffi #+8<ffiก9! ffl9MEffl ĉffl+#:ก -5fi=LH3-:ก -5":3-/ Ů -5": ก5กG3ĉů )=/9ffi#:ก!QM:(:1=D+< /9ffi@!9!fi+ č /9ffi59#2+2/++ č ff9ffi -):)=/9ffi!:= /9ffiG3) ĉ*:*!@ Ċ* E- Ċ/ff>* ĉ:!2Q: 9 ?55)fi5 fi=L)=/9ffi 3-/G3ĉFffl)F34:+D+=*fflĉ5ก9! ?5 /9ffi3!9 /9ffi!:!5 /9ffi+:F5+2 :ก!9M!$ ĉ:!* ĉ:!2:)E*ก -5":@!Dfi=*! ":#+8fi@! /9ffiHfi+ /9ffi 2<3č /9ffiกQ:E& @)!ffl ĉ5D!?L5-H#ffl:) -5ffi ĉ:!)=/9ffiกก Ů(:&fi=L Vů >LD# đ! /9ffi!:ffiG3 ĉffl9MD# đ!0A!* čก-: )=3-9ก:!/ ĉ:D *D# đ!/9ffiffl9M):Effl ĉ2)9* 5*@ *:E- Ċ/+ก+ Ċ:H#D&+:8(9*2 +:)D2=*ก+@ +9M3-9 2@!fi+(A ĉDffi<!
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 165 ภาพที่ ๑ คลองด่านหรือคลองสนามชัยหน้าวัดกก เขตบางขุนเทียน (ฝั่งซ้าย) ชุมชน บางสี่บาทตั้งอยู่ฝั่งตรงข้าม (ฝั่งขวา) ซึ่งยังมีวัดร้างอยู่ ๒ วัดคือ วัดสี่บาทและวัดนาค ภาพที่ ๒ วัดกก ริมคลองสนามชัยที่บางขุนเทียนซึ่งสุนทรภู่เคยกล่าวไว้เมื่อคราว เดินทางไปเมืองเพชรในสมัยรัชกาลที่ ๓ ว่าเคยเป็นที่ตั้งประกอบพิธีเบิกโขลนทวาร
166 วัดร้างในบางกอก fi:H#D&+"@+=D)?L5+:/ &Ŵ0Ŵ VW\XųVW]V GĊD2Ċ!fi: -5ffiĉ:! $ ĉ:!Eff"!=M*9ffi-G!นิรา0เมืองเพร/ĉ: “ถ>งวัดกกรกร้างอยA่ข้าง้าย มีรอยรายปăนพม่าทีLฝาผนัง ถAกท8ลุปรุไปแต่ไม่พัง แต่F"2ถ์ยังทนปăนอยA่ยืนนาน แม้มัLงมีมิGห้ร้างจ82ร้างฉลอง Gห้เรืองรองรุ่งFรจน์F"2ถ์วิหาร ด้วยทีLนีLเคยตั้งFขลนทวาร ได้เ"ิก"านปร8ตAปĄาพนาลัย” V D!?M53:5นิรา0เมืองเพรffl5!!=M2Q: 9):ก D&+:82@!fi+(A ĉ fi=LD# đ! !+ ĉ/)2)9*!9M!"5ก/ ĉ:@)!ffl+/9ffiกกD *D# đ! F-!fi/:+ 3+?5@ffifi=LG Ċ2Q:3+9"fiQ:&< =D"<กF-!fi/:+ ffl9ffiH) Ċ ĉ)!:)G!ก:+*กfi9& H#fiQ:2 +:)W !5ก:ก Ċ5)A-D5ก2:+E- Ċ/ *9&" Ċ5)A-fi:F"+:fl ffi=fi=L" ĉ"5ก / ĉ:@)!ffl+/9ffiกก!=MD *)=/9ffifi=Lffl9M5*A ĉ5=กff> V /9ffi ?5/9ffi2=L":fi E-8 /9ffi!: >LHffiĊfi<M+Ċ:-E-Ċ/ ตรงนี้มีชื่อว่า บางสี่บาท % ď Ēffl+ Ċ:)/9ffiกก ?5% ď Ēffl8/9!fflก5 -5ffi ĉ:! )=-Q: -5 D-KกJ H3-):"++" :/" Ċ:!D+=*ก/ ĉ: -52=L":fi )=" Ċ:!D+?5!@)! ffl9M5*A ĉ3!:E! ĉ!25% ď Ē -5>LHffi Ċ?L5ffl:) -5/ ĉ: @)!":2=L":fi Ů(:&fi=L Wů )=28&:!#A!D-KกJ Dffi<!ffl<ffiffl ĉ5ก9!ก9"% ď Ē/9ffiกกHffi Ċ ?L5/ ĉ: -5":2=L":fi 5:)::ก?L5 -5fi=L@ffi>M!ffi Ċ/*+: : ĉ:/ffiffl:)!9M! G!2)9*F"+:fl &"HffiĊG!3-:*fiĊ5ff<L!fi=Lffl9M?L5 -5Dĉ!!=M 3:ก!Q:E$!fi=Lก+@Dfi&7 Dกĉ:J ): -=L55กffiA8&"/ ĉ:G!"+<D/fl ":2=L":fi!=M)=/9ffiD# đ!0A!* čก-:@)!5*A ĉ?L5/ ĉ: /9ffi2=L":fi E-8/9ffi!: Effl ĉfi/ ĉ::กก:+ffl+/25":! Ċ5)A-/9ffiG!ก+@Dfi&7 # ď@"9! H)ĉ#+:ก #+8/9ffl< V /9ffi!=MG3 ĊD3K!D-* >D?L5Hffi Ċ/ ĉ:/9ffi2=L":fi3+?5/9ffi":2=L":fiก9" /9ffi!: HffiĊก-:*2(:&D#đ!/9ffi+Ċ:H#D2=*E-Ċ/
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 167 วัดสี่บาท ยังเหลือïนังโบสถ์กับหลวงพ่อเพชร ก:+ffl+/25":กE$!fi=LDก ĉ:fiQ:G3 Ċfi+:"Hffi Ċ/ ĉ:/9ffiD3- ĉ:!=Mffl9M5*A ĉ +<) -52!:)9* % ď Ēffl+ Ċ:)ก9"/9ffiกก >LD# đ!/9ffiG3 ĉG!* ĉ:!!=ME-8 *9)=&+82 čQ:&++1: ก:+D Ċ:ff>/9ffi2=L":fiG!# ď@"9!ffl Ċ5 Ċ:)% ď Ē:ก /9ffiกกH#E- Ċ/5:09*fi:Dffi<!D-KกJ G!@)!":2=L":fi >L)=fi9M" Ċ:!D+?5! E-8F+:!+/)ff>D+?5!&9กffl ĉ:J H) ĉ!:!กK8ff>ffl9//9ffi2=L":fi>LD3-?5 D&=*:ก5@F"2fffi=L)=ก:+2+Ċ:5: :+2)9*G3)ĉ -@)D5:H/Ċ :กก:+ffl+/25"2(:&5F"+:fl2ff:!ก-9"ก-:*D# đ!/ ĉ:/9ffi!=M ?5/9ffifi=L น. ณ ปากน�้า D+=*กG!+:*:!ก:+2Q:+/D)?L5 &Ŵ0Ŵ VYUW /ĉ: ß/9ffi!: àX >Lfi=LEfi Ċ+<E- Ċ//9ffi!: D# đ!5=ก/9ffifi=Lffl9M5*A ĉff9ffiH#fi:Gffl Ċ 5/9ffi2=L":fi fflQ:E3! ĉfi=L! ĉ:D?L5ff?5Hffi Ċ!9M!+8"@H/ ĊG!E$!fi=Lก+@Dfi&7 "9" &<)& č &Ŵ0Ŵ VXXY " ĉ"5ก/ ĉ:/9ffi2=L":fiffl9M5*A ĉfi:fi<0D3!?55/9ffi!: +<) -5ffiĉ:!%ďĒfi<0ffl8/9!fflก5*ĉ:9ffiD!Y Ů(:&fi=L Xů H) ĉ! ĉ:E#-กGfi=LDก<ffi /:)29"2!G!?L55/9ffifi9M25!=M D&+:8E)Ċ !G!@)!*9)9กQ:$<ffiD2)5J น. ณ ปากน�้า "++*:*2(:&5F"+:fl2ff:!/9ffi2=L":fi Ů3+?5 fi=Lfiĉ:!D+=*ก/ĉ:/9ffi!: ů /ĉ: “ไม ่มีอ8ไรเหลือนอกจากากพร8อุF"2ถอันอยA ่"นเนิน2Aง แ"" เดียวกั"วัดก�าแพง ไม ่มีหลังคา ทั้งด ้านหน ้ายังพังทลายเ2ียหมดแล ้ว เหลือเพียงพร8ปร8 านขนาดGห ่ หน ้าตัก Y 0อก พร8พักตร ์ยาว คงเป đนฝ āมือ ่าง2มัยอยุ ยาตอนปลาย ทั้งยังได ้พ"พร8พุท รAปหินทราย กลิ้งเกลืLอนอยA ่อีก VųW องค ์ พร8เ0ียรไม ่มี พ"G"เ2มาท�าด ้วยดินเผา หรืออาจจ8เป đนหินทรายแดงขนาดย ่อม 2Aงปร8มาณ0อกคร>Lง เป đนแ"" อยุ ยาตอนปลายปร8มาณแผ่นดินพร8เจ้าท้าย2ร8” Z G!# ď@"9!/9ffi2=L":fi*9 2(:&Dก?5"D3)?5!Dffi<)ก9"fi=L"++*:* Ċ:fflĊ! ?5*9 )=$!95@F"2ffDก ĉ:ก ĉ55<ff?5#A!ffl9M5*A ĉ"!D!<! )=$!93@ Ċ) ก-5ffi Ċ:!3-9&+8#+8 :!E-8$!9ffi Ċ:! Ċ:5=กD-Kก! Ċ5* Ů(:&fi=L Yů #+8ffi<1:!&+8&@fi +A##+8 :!!:ffiG3 ĉ#:2): < :/" Ċ:!D+=*กก9!
168 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๓ คลองบางสี่บาทในชุมชนสี่บาทอันเป็นที่ตั้งของวัดร้างถึง ๒ แห่งด้วยกันคือ วัดสี่บาทและวัดนาค ภาพที่ ๔ แผนที่กรุงเทพฯ พิมพ์ใน พ.ศ. ๒๔๔๕ ระบุที่ตั้งวัดสี่บาทกับวัดนาคเป็นคนละ แห่งกัน ตั้งอยู่ฝั่งตรงข้ามวัดกก โดยวัดสี่บาทอยู่ทางทิศเหนือและวัดนาคอยู่ทางทิศใต้ ที่มา : กรมแผนที่ทหาร, แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๔ (กรุงเทพฯ : กรมแผนที่ ทหาร, ๒๕๓๐).
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 169 ภาพที่ ๕ อุโบสถเก่าของวัดสี่บาทตั้งอยู่กลางชุมชน ถูกสร้างครอบไว้ด้วยอาคารใหม่
170 วัดร้างในบางกอก าพที่ º หลวงพ่อเพชร พรปรานในอ โบสถวัดสี่บาท เป็นพรพ ทรูปักดิ°สิทิ° pึงได้รับการลงรักปÉดทองใหม่ทั้งองคÖ แลสังเกตเห«นนังอาคารเก่าที่พังทลายอยู่ ด้านหลัง /ĉ: ß3-/& ĉ5D&+à Ů(:&fi=L Zů fi=LHffi Ċ+9"ก:+-+9ก# Āffifi5!G3) ĉE- Ċ/ >H) ĉ5:29!!<1:!5:*@2)9*:ก+A#E""Hffi Ċ 5:09*D&=*D Ċ:F +5 &+8D&-:fi=L!9L9ffi2): <>L)=fi+/ffifi+ - Ċ:*&+8&@fi +A#3<!fi+:*E"" 5*@ *: 25ffi -Ċ5ก9"fi=L น. ณ ปากน�้า D *"9!fi>กD5:H/Ċ ffi Ċ/* /:)09กffi<P2<fi <P53-/& ĉ5D&+ !G!@)!>+ ĉ/)ก9! 2+ Ċ:5: :+ก ĉ5$!9#A!ffl<ffiD3-Kกffi9ffi +5"5: :+Dก ĉ:H/ Ċ(:*G! +/)fi9M ก9M!ก+8กG3 Ċ3-/& ĉ5D&+ก9"+A#&+82:/ก E-8*9)=:!fiQ:"@#+8Q:# ā ffiĊ/* !5ก:ก!=M (:*G!*9)=G"D2): Ů(:&fi=L [ů -Aก!<)<fflfi=L2-9ก:ก 3<! ++):ffl<E-8<M!2 ĉ/!H) ĊD +?L5"! Dĉ! 3:32 č/:5*A ĉ(:*G!
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 171 ภาพที่ ๗ ใบเสมา วางซุกอยู่ในช่องหลังชุกชีหลวงพ่อเพชรวัดสี่บาท
172 วัดร้างในบางกอก 5: :+!=M fiQ:G3 Ċ*?!*9!Hffi Ċ/ ĉ:5: :+3-9!=MD *D# đ!5@F"2ff):ก ĉ5! 5:*@2)9*5/9ffi2=L":fi5:กQ:3!ffi +ĉ:/J :กก:+&"&+8&@fi +A#3<!fi+:*>L!<*)2+ Ċ:ก9!G!2)9*5*@ *:ffl5!ffl Ċ!ųffl5!ก-: +:/ &@fi 0ffl/++1fi=L VTųVU E-8)=ก:+2+ Ċ:5: :+5@F"2ff!:ffiD-KกE"" ก ĉ5$!9fi=L&"):กG!2)9*5*@ *:ffl5!#-:*ff>ffl Ċ!+9ffl!Fก2<!fi+ č+:/&@fi 0ffl/++1fi=L VWųVX วัดนาค หลักãานเก่าĐก่ของบางกอกที่Þ่อนตัวเร้นลับ (:*G!@)!":2=L":fi*9)=/9ffi+ Ċ:fflก Ċ:5*A ĉ5=กE3 ĉ3!>L?L5 ß/9ffi!: à ffl:)fflQ:E3! ĉG!E$!fi=LDก ĉ:-H/ Ċ/ ĉ:ff9ffi:ก/9ffi2=L":fiH#fi:Gffl Ċ D-Kก!Ċ5* ก:+2?"3:/9ffi!: :กE$!fi=LH) ĉG ĉD+?L5*:กDfi ĉ:ก9"ก:+Dffi<!3: G!2ff:!fi=L+< !5ก:ก /:)29"2!5:/" Ċ:!D+?L5?L5/9ffi25E3 ĉ!=M fiQ:G3 ĊDก<ffiD+?L5fiQ:!5/ ĉ: !3!>L"5ก/ ĉ:/9ffi2=L":fi ?5/9ffi!: กK=MG3 ĊDffi<! ก-9"H# &5+83/ ĉ:fi:5=ก" Ċ:!กK"5ก/ ĉ:/9ffi!: D# đ!5=ก/9ffi G3 ĊDffi<!* Ċ5! ก-9"H#fi:Dก ĉ:E- Ċ/8D5D5 /:)/@ ĉ!/:*!=Mก<!D/-:&52) /+ ! Ċ:) -52=L":fiffl:)fi:Dffi<!G!@)!E- Ċ/*กE$!fi=LDfi=*"):ffl+:2 ĉ/! +8*8fi:/ĉ:!ĉ:8ffl+@ffiE-Ċ/ >25"ff:)$AĊ !G!@)!>HffiĊ+9" Q:ffl5" /ĉ: /9ffi+Ċ:fi=LD+=*ก/ĉ:/9ffi!: 5*AĉG!5กĊ:"Ċ:!!=MD5 D)?L5Dffi<!D-:8$!9+83/ ĉ:" Ċ:!D Ċ:H#29ก&9กกK&"ก9"5: :+fi+ - Ċ:*F+fi>)!:ffi)3>):fi=LffAก- Ċ5)Fffi*" Ċ:!D+?5!3!:E! ĉ!!Dก?5"H) ĉ)= fi:DĊ: Ů(:&fi=L \ů Effl ĉ)=D/ Ċ!-:!F- ĉE "J +9ก1:+8*8+83/ ĉ:" Ċ:! D+?5!H/ Ċ ffi Ċ:!3! Ċ:fi:fi<0ffl8/9!55ก*9)=fi:Dffi<!55กH#*9fi ĉ:!QM:+<) -5 ffi ĉ:!% ď ĒD*?M5ก9"/9ffiกกD-Kก! Ċ5* F+fi>)fi=L/ ĉ:กK ?5 5@F"2ffDก ĉ:ffAก2+ Ċ:D# đ! 5: :+G3)ĉfi+2Afi>"ffl9! -Ċ:*Fกffi9DกK"5!=MD5 Ů(:&fi=L ]ů 5@F"2ff/9ffi!: 39!3! Ċ:H#fi:fi<0ffl8/9!55ก-2A ĉ -52!:)9* )=fi:Dffi<!H#ff>fi ĉ:!QM: D)?L5ffiAfflQ:E3! ĉ85*A ĉ% ď Ēffl+ Ċ:)/9ffiกก-):H) ĉHก-
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 173 ภาพที่ ๘ ทางเดินในชุมชนบางสี่บาท-วัดนาคจากคลองสนามชัยมองเห็นอุโบสถเก่า วัดนาคตั้งอยู่ด้านหน้า
174 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๙ อุโบสถวัดนาค ก่ออิฐถือปูนขึ้นใหม่คล้ายโกดังเก็บของ มีบ้านเรือนรายล้อม เป็นส่วนหนึ่งของชุมชน
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 175 3! Ċ:"9!:"#A!D#đ!-:*Hfi*E""ĉ:+ ĉ/)2)9* #+8fflAfi:D Ċ:E-83! Ċ:ffl ĉ: # Āffiก@E Effl ĉ)=:/@)!fi=L+9ก1:ก@EH/ Ċ2:):+ff55!@:fflG3 ĊD# Āffi DĊ:H#29กก:+8(:*G!HffiĊ &?M!fi=LG!5@F"2ff )=&+8&@fi +A##+8 :!(:*G!ffl9M5*A ĉ"!:!@ก= D# đ!&+8&@fi +A##:2): <!:ffiG3 ĉ 5 č&+8fi:2=EffiE-8)=# Āffifi5 ":2ĉ/! :/" Ċ:!>D+=*กก9!/ ĉ: ß3-/&ĉ5Effià Ů(:&fi=L UTů )=D Ċ: &+8&9กffl+ č2=LD3-=L*) D)Kffi&+80กD-Kก-8D5=*ffi )=H+&+80ก 9L!fi=L&+8 !-: &+83!@D#đ!#)2=LD3-=L*))! &+839fflffč/:Ċ5!D3-?L5)ก9! $Ċ:=/+ fi=L -@)5*A ĉfiQ:G3 ĊH) ĉ2:):+fffi+:"Hffi Ċ/ ĉ:)=ก:+2-9ก:*29:<D# đ!5* ĉ:H+ Efflĉ(:&+/)5 ß3-/&ĉ5Effià 5 č!=MD#+=*"Dfi=*"Hffi Ċก9"&+8&@fi +A# 3<!fi+:*2)9*5*@ *:ffl5!ffl Ċ!+:/&@fi 0ffl/++1fi=L VTųVU D-*fi=Dffi=*/[ ffi Ċ:!3! Ċ:5@F"2ffDก ĉ:)=Dffi=* čfi+D +?L5* ĉ5)@)H) Ċ2<"25!:ffiD-Kก !:" A ĉ5*A ĉ Ů(:&fi=L UU กŴųŴů >L! ĉ:8D# đ!5fi=L2+ Ċ:G!+:/5*@ *: ffl5!#-:*ff>ffl Ċ!+9ffl!Fก2<!fi+ č D# đ!3-9ก:!/ ĉ:/9ffi!: )=ก:+G Ċ:! fflĉ5D!?L5-):ff>2)9*3-9ffiĊ/*กĉ5!8fi<M+Ċ:H# 3-9ก:!fi=L! ĉ:2!G5=ก5* ĉ:5/9ffi!: !=M ?5D01G"D2):3<! fi+:*Effi !:ffi*ĉ5)fi=L&<5*Aĉfi=L:!Dffi=*č Ů(:&fi=L UVů ffiĊ:!"!39ก3:*H# D3-?52 ĉ/!Dffi?5* E-8ffi Ċ:!- ĉ:fi=L2-9ก-/ffi-:*ffi5กH) ĊG!ก+5"2:)D3-=L*) E-82=LD3-=L*)!)D# ā*ก#A!D+=*ก9! ffi Ċ:! Ċ:2-9กD# đ!-:*ffi5กH) ĊE#ffi ก-=" +/)ff>G"D2):fi=LEfflก39ก5=ก3-:*G"fi=L/:ก55*A ĉ Ċ:3-/& ĉ5Effi (:*G!5@F"2ff Ů(:&fi=L UWů >LD# đ!2 ĉ/!"!D2):3<!fi+:*2=Effifi=L2-9ก D# đ!-/ffi-:*ffi5กก-)E-8ffi5กH) Ċ3-:*ก-="#+8ffi9"fi=L*5ffiD2): )=D2 Ċ! E" ĉก-:G" D2):E""ffi9ก- ĉ:/5:)=5:*@!ff>5*@ *:ffl5!ก-:+:/ &@fi 0ffl/++1fi=L VUųVV +A#E""E-8!:ffi29ffi2 ĉ/! - Ċ:*ก9"G"D2): 5/9ffiG3 ĉ2@/++fl:+:) 93/9ffiD&+"@+=\ !9"D# đ!G"D2):กQ:3!ffi5:*@ HffiĊDกĉ:fi=L2@ffiDfiĉ:fi=LD *&"G!Eff"*ĉ:! -5ffiĉ:!ų":@!Dfi=*!!=M !5ก:กG"D2):*9&5)=<M!2 ĉ/!&+8&@fi +A#3<!fi+:*!:ffiffl ĉ:J Efflก39กQ:+@ffi/:ก55*A ĉffi Ċ/*ก9! D# đ!&+8&@fi +A#59!ffi9"5 č* ĉ5)J
176 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๑๐ หลวงพ่อแดง พระประธานในอุโบสถวัดนาค เป็นพระพุทธรูปหินทรายสมัย อยุธยาขนาดใหญ่ ก�ำหนดอายุได้ราวพุทธศตวรรษที่ ๒๐-๒๑
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 177 ภาพที่ ๑๑ ก.-ข. เจดีย์ทรงเครื่อง ขนาดเล็ก ๒ องค์หน้าอุโบสถ วัดนาคในสภาพการณ์อยู่ร่วม กับชุมชนปัจจุบัน
178 วัดร้างในบางกอก ภาพที่ ๑๒ ใบเสมาหินทรายแดงช�ำรุด มีลวดลายอายุถึงสมัยอยุธยาตอนกลาง เป็น ใบเสมาที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดเท่าที่พบในย่านบางขุนเทียนปัจจุบัน
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 179 fi=LD *#+8ffi<1:!5*A ĉ"!@ก=+ ĉ/)ก9"3-/& ĉ5Effi Effl ĉD)?L5Q:+@ffi$A Ċfi=L ĉ5) G!#ď@"9!>DกK"<M!2ĉ/!):H/Ċ+/)ก9! 5:*@5:!0<-#ก++)fi=L*9D3-?55*A ĉ ?5&+8&@fi +A##+8 :! E-8G"D2):5/9ffi!: 5: ĉ/**?!*9!ff> /:)Dก ĉ:Eก ĉ5 -5ffi ĉ:! fi=LD# đ!D2 Ċ!fi: )!: )):ffl9MEffl ĉ +9Mก+@0+=5*@ *:D&?L555ก2A ĉfi8D- fi=LE)ĉ!QM:fiĉ:=! 3+?5fflĉ5D!?L5H#*9"Ċ:!D)?5:*%ďĒffl8/9!fflก Dĉ! D&+"@+=ų +:"@+= ffi9fi=L)= Ċ529!!<1:!:กD5ก2:+/++fl ffi=D+?L5 ßกQ:2+/-2)@fi+à 59!D?L5ก9!/ ĉ:Effl ĉ>M!G!2)9*&@fi 0ffl/++1fi=L VU +8"@D2 Ċ!fi:E) ĉ!QM: -Q: -5G!3*ĉ5)*ĉ:!Gก-Ċ#:ก5ĉ:/D5:H/ĊffiĊ/*] Ċ529Dกffl!=M2!9"2!@! ffi Ċ/*+A#E""5G"D2):/9ffi!: fi=LDfi=*"Hffi Ċก9"G"D2):":E3 ĉfi:D)?5 D&+"@+=Dĉ!ก9! าพที่ µ· ชิ้นส่วนยอดใบเสมาหินทรายแดงสลักลวดลายราวสมัยอย ยาตอนกลาง ข้างฐานช กชีหลวงพ่อแดง ายในอ โบสถวัดนาค
180 วัดร้างในบางกอก โขลนทวารที่ถูกทิ้งร้าง /9ffi2=L":fiE-8/9ffi!: )=+ ĉ5+5*3-9ก:!0<-#ก++)กQ:3!ffi5:*@ Hffi ĊDก ĉ:ff>2)9*ffl Ċ!ก+@0+=5*@ *:-):!ff>#-:*2)9*5*@ *: "ĉ"5ก / ĉ: -5ffi ĉ:!D# đ!D2 Ċ!fi: )!: )ffl<ffiffl ĉ5+83/ ĉ:E) ĉ!QM:D Ċ:&+8*:ก9" 39/D)?5:*fi8D-):!:!):กE-Ċ/ 2@!fi+(A ĉก- ĉ:/G!!<+:0D)?5D&+/ ĉ:/9ffiกกfi=L+ก+ Ċ:D *D# đ!fi=Lffl9M F-!fi/:+):กĉ5! >L" ĉ9ffi/ ĉ:@)!Eff"!=M ?5:*5"5&+8! + fi=L855ก2A ĉ&?M!fi=L39/D)?5 ffi9!9M!D)?L5&<:+fl::ก(:&ff ĉ:*fi:ffi:/Dfi=*) G!# ď@"9!>#+:ก/9ffifi=LD# đ!0A!* čก-:@)!D+=*<ffiffl<ffiก9!ff> W /9ffi Ů(:&fi=L UXů G!Q:!/!!=M V /9ffi ?5/9ffi2=L":fiE-8/9ffi!: Hffi Ċ+ Ċ:-G! 2)9*3-9 าพที่ µ¸ าพถ่ายpากดาวเทียมแสดงต±าแหน่งของช มชนวัดกก บางสี่บาท ซึ่งส นทรู่ กล่าวว่าเคยเป็นที่ตั้ง ÄโขลนทวารÅ ในสมัยโบราณ pึงเป็นช มชนใหu่ มีวัดเรียงราย กันถึง · วัดคือ วัดกก วัดสี่บาท แลวัดนาค ที่มา ปรับปร งpาก %MMEJC #?PRF
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 181 2 ĉ/!2:D3ffl@ก:+fi<M+ Ċ:5/9ffi V E3 ĉ!9M!D?L5Hffi Ċ/ ĉ: Dก<ffi:ก(9* 2 +:)D2=*ก+@0+=5*@ *: +9Mfi=L V >Lก+8:*-):*9Eff" -5ffi ĉ:!ų ":@!Dfi=*!59!D# đ!D2 Ċ!fi:fi=L&) ĉ:G ĊD Ċ:*>ffiD)?5 !"@+=H/ ĊHffi Ċ 2@!fi+(A ĉ *9ก- ĉ:/ff>/9ffiกก59!D# đ!/9ffi!:ffiG3 ĉfi=Lffl9M5*A ĉ !-8% ď Ē -55/9ffi fi9M25/ ĉ: fi<M+ก+ Ċ:E-8)=+ ĉ5+5*ก:+ffl ĉ52A Ċffi Ċ/*# ă!5*A ĉfi=L$!9F"2ff č 5=ก fi9M !Dก ĉ:Eก ĉG!Eff"!9M!*9 D- ĉ::!ff>&) ĉ:fi=L"@กD Ċ:):!ff>/9ffiกก/9ffi D-:UT >H) ĉ! ĉ:E#-กGfi=L/9ffi!:ffiD-KกJ 5=ก V E3 ĉG!@)!Dffi=*/ก9! ?5/9ffi2=L":fiE-8/9ffi!: 8&-5*3)ffi /:)2Q: 9-H#ffi Ċ/* +/)H# ff>ก:++"E""F"+:flfi=L -5ffi ĉ:!D# đ!D2 Ċ!fi:Dffi<!fi9&!9M!Hffi Ċ"-ffl9MEffl ĉ #-:*+9ก:-fi=L W E-Ċ/ F-!fi/:+fi=L* ĉ:!/9ffiกก /9ffi2=L":fi E-8/9ffi!: > ĉ5*J D-?5!3:*H#:ก /:)fi+Q:G!fi=L2@ffi Efflĉfi=L!ĉ:2!G ?5E$!fi=L@ffiD ĉ:J 5 +@Dfi&ฯ G!2)9* +9 :-fi=LY*9+8"@?L5 V /9ffi+Ċ:!=M5:D#đ!H#HffiĊ/ĉ:)=&+82č DĊ:):Q:&++1:5= G!+8*829M!J 3+?5 -:*D#đ!#A!=*2ff:! #+8Q:@)!H# >#+: /ĉ:/9ffi2=L":fiE-8/9ffi!: *9)= :+fflĉ5 Dffl<)5: :+ff:/+/9fflff@D&?L5+9 1:&+8&@fi +A##+8 :!09 ffi<P2<fi <PD5: H/ĊG3ĊD#đ!&*:!3-9 :! /:)D ĉ:E ĉ5*ĉ:!!=M
182 วัดร้างในบางกอก เชิงอรรถ ๑ พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพระราชหัตถเลขา เล ่ม ๒ (กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๔๘), น. ๙๗.๒ สมเด็จพระเจ ้าบรมวงศ ์เธอ กรมพระยาด�ารงราชานุภาพ, ชีวิตและ งานของสุนทรภู่ (กรุงเทพฯ : เสริมวิทย์บรรณาคาร, ๒๕๑๙), น. ๕๐๙. ๓ สุจิตต ์ วงษ์เทศ, แม ่น�้าล�าคลองสายประวัติศาสตร ์ (กรุงเทพฯ : เรือน แก้วการพิมพ์, ๒๕๕๑), น. ๑๘. ๔ ประยูร อุลุชาะ, ศิลปกรรมในบางกอก (พระนคร : ม.ป.ท., ๒๕๑๔), น. ๒๐๖.๕ กรมแผนที่ทหาร, แผนที่กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๔๓๑-๒๔๗๔ (กรุงเทพฯ : กรมแผนที่ทหาร, ๒๕๓๐), แผนที่แผ่นที่ ๔-๕. ๖ ประยูร อุลุชาะ, ศิลปกรรมในบางกอก (พระนคร : ม.ป.ท., ๒๕๑๔), น. ๑๙๒.๗ ดู ประทีป เพ็งตะโก, ßแบบพระพักตร ์พระพุทธรูปหินทราย สมัย อยุธยา,à ใน รวมบทความ ๗๒ พรรษาท ่านอาจารย ์ ศาสตราจารย ์ หม ่อมเจ ้า สุภัทรดิศ ดิศกุล (กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๓๘), น. ๗๖-๘๒. ๘ กมล ายาวัฒนะ, “ใบเสมาในภาคกลางของประเทศไทย ระหว ่าง พุทธศตวรรษที่ ๑]-๒๐,” วิทยานิพนธ ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชา โบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร (๒๕๒๓), น. ๕๖.๙ มานิต วัลลิโภดม, ßตามเรือใบขทิงทอง,à ใน ก�าสรวลสมุทร หรือ ก�าสรวลศรีปราชญ ์ เป đนพระราชนิพนธ ์ยุคต ้นกรุงศรีอยุธยา (กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๔๙), ภาคผนวก.๑๐ สุจิตต์ วงษ์เทศ, แม่น�้าล�าคลองสายประวัติศาสตร์, น. ๕๖.
วัดร้างบางบอน? (วิหารหลวงพ่อขาว) วั|ิรััi|ิ°สิิ° วัดร้างบางบอน? (วิหารหลวงพ่อขาว)
184 วัดร้างในบางกอก D# đ!D+?L5#กffl<fi=LF"+:fl2ff:!+ Ċ:* ĉ5)H) ĉ)=G +G!# ď@"9!+A Ċ9ก?L5 fi=LEfi Ċ+< ffi9D ĉ! /9ffi+ Ċ:G!+: :!=F"+:fl5* ĉ:D ĉ!2@Ffi9*3+?55*@ *: fi=LDก?5"fi9M2<M!!9M!Dก<ffi:ก?L5fi=L !2)9*3-9D+=*ก:!ก9!ffl:) /:) @ Ċ!D * fi/ ĉ:G!ก+@Dfi&7 3+?5":ก5ก!9M!/9ffi+ Ċ:Dก?5"fi@กE3 ĉ*9)= !ffiQ:?L5 2?"ffl ĉ5ก9!):Hffi Ċ )=D&=*/9ffiE3 ĉ!=Mfi=L+ก+ Ċ:H#!ก+8fi9LH) ĉ)=G ++A Ċ9ก?L5/9ffi Efflĉ?L5D2=* /:)09กffi<P2<fi <P5+A#D :+&!9M!ก-9"*9*5)+9"!9"ff?5ก9!): H)ĉ:ffi2:* !9L! ?5 /9ffi+Ċ:":"5! 3+?5/<3:+3-/&ĉ5:/ บางบอน ดินĐดนชายขอบของบางกอก G!&?M!fi=Lfi=LD+=*กก9!/ ĉ: ß":@!Dfi=*!à G!# ď@"9! ก<!5:fl:Dffl ก/ Ċ:Hก->LDก<ffi)::กก:+#ก +5G!5ffi=ffl &5ff># ď@"9!#+8:ก+ 5ก+@Dfi&7 *:*ffl9/>M!):ก 5Q:D(5":@!Dfi=*!Dffi<)>ffl Ċ5E" ĉ 2 ĉ/!&?M!fi=L55ก):D&?L528ffi/กffl ĉ5ก:+9ffiก:+ D#đ!Dffl5)fi5 Dffl": @!Dfi=*! E-8Dffl":"5!5*A ĉ=กffl8/9!fflก% ď ĒD3!?55":@!Dfi=*! Dffi<)U Ů(:&fi=L Uů G!5ffi=ffl &?M!fi=L5":"5! D# đ!fi=L-@ ĉ)E8 +ก+Ċ:ก/Ċ:HกEffl ĉกK)=3-9ก:!D# đ!@)!5*A ĉH) ĉ! Ċ5*ก/ ĉ:2)9*ffl Ċ!ก+@+9ffl!Fก2<!fi+ č fi=L+8"@/ ĉ:D)?L5)=ก:+@ffiQ:+8 -5":@!Dfi=*!G!2)9*+9ก:-fi=L W &Ŵ0Ŵ VW[X HffiĊ&"H3"++@D3+=*D<!fi=L":"5!V D5:):E"ĉ#ď!ก9!fi9MH&+ĉ !:* -5ffi ĉ:!3+?5 -52!:)9*D# đ!D2 Ċ!fi: )!: )F"+:fl ffl<ffiffl ĉ5+83/ ĉ:E) ĉ!QM:D Ċ:&+8*:ก9"E) ĉ!QM:fi ĉ:=!+/)H#ff>" Ċ:!D)?5=ก ffl8/9!fflกfi9M3-:* @ffifi=L -5ffi ĉ:!8H3--fi:Gffl Ċ)=/9ffi2Q: 9 ?5/9ffi 2<3 č D# đ!@)fi:fi=L -53-:*2:*):@)!@)ก9! ?5 -5ffi ĉ:! -5 ":"5!fi=LH3-ffl ĉ5D!?L555กH#fi:ffl8/9!fflก E-8 -5D-KกJ 2:*3!>L fi=LH3-)::กfi:fi<0D3!?5 )=?L5ffl:)# ą:*5ก+@Dfi&)3:! +/ ĉ: -5 /9ffi2<3 č Effl ĉG!E$!fi=L"9"Dก ĉ:J 5ก+@Dfi&7 +8"@/ ĉ:?L5 ß -5 5 3-9กà Ů(:&fi=L Vů
ประภัสสร์ ชูวิเชียร 185 าพที่ µ ถนนเอกชัย เส้นทางคมนาคมส±าคัuในเขตpอมทองแลบางบอน ถ่ายpาก ด้านหน้าวิหารหลวงพ่อขาว ØÛงตรงข้ามปากซอยวัดสิงหÖซึ่งเป็นวัดส±าคัuในย่านนี้ วัดนี้ไม่ปรากâในĐïนที่เก่า G!E$!fi=LDก ĉ:!9M! E) Ċ/ ĉ:)=E!/ -5F"+:fl9ffiD!W Effl ĉก-9" H) ĉHffi Ċ" ĉ"5ก2ff:!fi=Lfi=L*9)=ffl9/ffl!E-8)= /:)2Q: 9ก9"@)!5*A ĉG! # ď@"9! ?5/9ffi+ Ċ:E3 ĉ3!>Lfi=LH) ĉ+A Ċ9ก?L5ก9!E- Ċ/ Effl ĉEfi"8H) ĉ)=G + G!* ĉ:!":@!Dfi=*!ų":"5!H) ĉ+A Ċ9ก5:!@(:& /:)09กffi<P2<fi <P5 ß3-/ &ĉ5:/à &+8#+8 :!G!/<3:++<)ff!!D5ก9* /<3:+3-/&ĉ5:/ Ů(:&fi=L Wů G!#ď@"9! ffl9M5*AĉG!Dffl":"5! D-*:กF+D+=*!)9 *)/9ffi2<3 č Ůfi=L)=?L5Dffi<)59!2/*:)/ ĉ: 2<3+: &<fi*: )ů ):H) ĉHก-D)?L5 Ċ:)28&:! Ċ:) -5/9ffi2<3 č):E- Ċ/ >L3:ก H) ĉ29Dกffl# ą:*"5ก!:ffiD-KกJ fi=LffAกffl Ċ!H) Ċ59!+ ĉ)+?L!fi5ffiD:#ก -@)H/ Ċ