สอบสวน

ข้้อสังั เกต
๑. ตามกฎหมาย ป.ป.ช.(ใหม่)่ พนักั งานสอบสวนมีอี ำำ�นาจจับั กุมุ และควบคุมุ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาไว้ร้ ะหว่า่ ง
สอบสวนได้้ไม่่เกิิน ๔๘ ชั่่ว� โมง แต่่หากคดียี ัังอยู่�ระหว่า่ งการสอบสวนซึ่�ง่ ยังั อยู่�ในเงื่�อนเวลาภายใน ๓๐ วันั
ตามมาตรา ๖๑ ที่�่จะต้้องส่่งเรื่�่องกล่่าวหาให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามกฎหมาย ป.ป.ช. ไม่่ได้้ระบุุว่่า
ให้พ้ นักั งานสอบสวนมีอี ำำ�นาจในการปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวหรืือควบคุมุ ตัวั ผู้้�ถููกกล่า่ วหาไปขออำ�ำ นาจศาลฝากขังั ได้้
แต่่มีกี ารบัญั ญัตั ิิให้อ้ ำำ�นาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการปล่่อยตัวั ผู้้�ถููกจับั ไป โดยมีปี ระกันั หรืือไม่ม่ ีีประกััน
ก็็ได้้ ในกรณีีที่่�มีีความจำ�ำ เป็็นต้้องมีีการควบคุุมตััวผู้�้ ถููกจัับไว้้ ให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. ยื่่�นคำ�ำ ร้้องต่่อศาล
เพื่อ่� ให้ศ้ าลออกหมายขังั ผู้้�ถููกจับั ไว้้ได้้
๒. ตามข้้อ ๑. จะเห็็นได้้ว่่ากฎหมายไม่่ได้้บััญญััติิให้้พนัักงานสอบสวนมีีอำ�ำ นาจในการปล่่อยตััว
ชั่�วคราวหรืือควบคุุมตััวผู้้�ถููกจัับไปยื่่�นคำำ�ร้้องขอฝากขัังต่่อศาล ซึ่่�งเป็็นปััญหาข้้อขััดข้้องในทางปฏิิบััติิ
พนัักงานสอบสวนส่่วนใหญ่่จึึงมัักทำ�ำ การสอบสวนเบื้้�องต้้นเท่่านั้้�นโดยไม่่แจ้้งข้้อหา และไม่่มีีการจัับกุุม
หรืือควบคุุมตัวั ผู้�้ ถููกกล่า่ วหาแต่่อย่า่ งใด
๓. ตามระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดีฯี ที่ร่� ะบุวุ ่า่ อำ�ำ นาจของพนักั งานสอบสวนในการควบคุมุ ตัวั
ผู้�้ ถููกกล่่าวหาหรืือสััญญาประกัันกรณีีที่�่มีีการปล่่อยตััวชั่�วคราวสิ้�นสุุดลง และให้้ปล่่อยตััวหรืือขอให้้ศาล
ปล่อ่ ยตัวั ผู้�้ ถููกกล่า่ วหาไปทันั ทีเี มื่อ่� มีกี ารส่ง่ เรื่อ�่ งกล่า่ วหาไปยังั คณะกรรมการ ป.ป.ช. ในปัจั จุบุ ันั จึึงไม่น่ ่า่ จะใช้ไ้ ด้้
๔. กรณีีเรื่่�องที่�่กล่่าวหาไม่่เฉพาะตััวการเท่่านั้้�นที่่�กระทำำ�ความผิิดเกี่�ยวกัับตำ�ำ แหน่่งหน้้าที่่�
แต่อ่ าจมีผี ู้�้ สนับั สนุนุ (ไม่เ่ ป็น็ เจ้า้ พนักั งานของรัฐั ) หากบุคุ คลที่เ่� ป็น็ ผู้้�สนับั สนุนุ อายุไุ ม่ถ่ ึึง ๑๘ ปี ี ก็ย็ ังั เป็น็ ปัญั หา
ว่่าจะต้้องมีีการตรวจสอบการจัับภายใน ๒๔ ชั่่�วโมงนัับแต่่มาถึึงที่�่ทำำ�การของพนัักงานสอบสวน
หรืือต้้องผััดฟ้้องตามพระราชบััญญััติิศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว
พ.ศ.๒๕๕๓ หรืือไม่่
๕. เรื่อ�่ งที่ก่� ล่า่ วหาดัังกล่่าว เมื่อ่� ส่่งให้ก้ ัับคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดำ�ำ เนิินการตามมาตรา ๖๑ แล้้ว
อาจเป็น็ ไปได้ว้ ่า่ คณะกรรมการ ป.ป.ช. อาจส่ง่ กลับั มาให้พ้ นักั งานสอบสวนดำ�ำ เนินิ การตาม ป.วิอิ าญาก็เ็ ป็น็ ได้้
กรณีคี ดีปี ระเภทนี้้ส� ่ว่ นใหญ่เ่ ป็น็ คดีที ี่เ�่ กี่ย� วข้อ้ งกับั บุคุ คลและพยานหลักั ฐานจำ�ำ นวนมาก ขั้้น� ตอนการดำ�ำ เนินิ คดีี
อาจต้้องใช้้ระยะเวลานานกว่่าคดีีธรรมดาทั่่�วไป อาจทำ�ำ ให้้หมดอำ�ำ นาจการควบคุุมตามที่�่กฎหมายกำำ�หนด
ดังั นั้้น� ในชั้น� สอบสวนอย่า่ งมากพนักั งานสอบสวนก็เ็ พียี งแจ้ง้ ข้อ้ หาแล้ว้ ทำ�ำ การสอบสวนโดยไม่ม่ ีกี ารควบคุมุ
เท่่านั้้�น ซึ่่�งคดีีดังั กล่่าวเป็น็ เรื่�อ่ งละเอีียดอ่่อนต้้องสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานอย่า่ งรอบคอบด้้วยความ
ระมัดั ระวังั ประกอบกับั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ (แก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ โดย พ.ร.บ.แก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ ประมวลกฎหมาย
วิธิ ีีพิิจารณาความอาญา (ฉบับั ที่�่ ๒๒) พ.ศ.๒๕๔๗ มาตรา ๓๗) ได้้ออกมาบังั คัับใช้้ภายหลัังระเบีียบเกี่�ยวกับั
คดีีฯ ดัังกล่า่ วแล้ว้ โดยวางหลัักเกณฑ์์ใหม่่ว่่าการแจ้ง้ ข้้อหา จะต้้องมีีหลักั ฐานตามสมควรว่า่ ผู้้�นั้น� น่า่ จะได้้
กระทำ�ำ ผิดิ ตามข้้อหานั้้น� ซึ่�่งต่า่ งจากหลัักเกณฑ์์เดิมิ ว่่าเมื่�่อผู้�้ ต้้องหาเข้้าพบหรืือเข้า้ หาหรืือปรากฏตัวั ต่่อหน้้า
พนักั งานสอบสวนให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� ซึ่ง�่ แต่เ่ ดิมิ หากไม่แ่ จ้ง้ ข้อ้ หาพนักั งานสอบสวน
อาจมีคี วามผิิดเกี่�ยวกัับตำำ�แหน่ง่ หน้้าที่่�ราชการได้ ้ จึึงทำำ�ให้ข้ั้�นตอนการดำ�ำ เนินิ คดีีเกิิดความยืืดหยุ่�นมากขึ้น้�
11. ประเด็น็ การสอบสวน
ตััวอย่่างคำำ�ถามการสอบปากคำ�ำ ผู้้�กล่่าวหา และหรืือพยานในเบื้้�องต้้นก่่อนที่�่จะส่่งเรื่�่องไปยััง
คณะกรรมการ ป.ป.ช. เพื่�อ่ ไต่่สวนข้้อเท็็จจริงิ ตามพระราชบัญั ญัตั ิิประกอบรัฐั ธรรมนููญว่่าด้้วยการป้อ้ งกันั
และปราบปรามการทุุจริิต พ.ศ.๒๕๖๑ มาตรา ๖๑ ในประเด็น็ ดัังต่อ่ ไปนี้้�
๑. ผู้�้ ถููกกล่่าวหาเป็็นใคร ภููมิลิ ำำ�เนาและที่�พ่ ักั ของผู้�้ ถููกกล่า่ วหาอยู่�ที่�ใ่ ด
๒. ขณะกระทำำ�ผิิดผู้้�ถููกกล่่าวหาเป็็นเจ้้าพนัักงานของรััฐหรืือไม่่อย่่างไร ตำ�ำ แหน่่งและสัังกััด
หน่่วยงานใด

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 283

๓. ผู้้�ถููกกล่า่ วหามีีอำ�ำ นาจหน้า้ ที่่�ตามกฎหมาย กฎ ระเบียี บ คำำ�สั่่�งที่�เ่ กี่ย� วข้อ้ งอย่า่ งไร
๔. ผู้�้ ถููกกล่่าวหากระทำ�ำ ความผิิดเรื่�่องใด อาทิิ ความผิิดฐานทุุจริิตต่่อหน้้าที่�่ กระทำ�ำ ความผิิด
ต่่อตำ�ำ แหน่่งหน้้าที่่�ราชการ หรืือกระทำำ�ความผิิดต่่อตำำ�แหน่่งหน้้าที่่�ในการยุุติิธรรม ตามที่่�กำ�ำ หนดไว้้ใน
พระราชบััญญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญว่่าด้ว้ ยการป้อ้ งกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ พ.ศ.๒๕๖๑
๕. พฤติิการณ์เ์ กี่ย� วกัับคดีีเป็น็ อย่่างไรและเกิดิ ความเสียี หายในเรื่�อ่ งใดบ้้าง อย่า่ งไร
๖. มีีผู้้ใ� ดร่่วมกระทำำ�ผิดิ และหรืือมีผี ู้�ใ้ ดใช้้ สนับั สนุุนให้้กระทำำ�ความผิดิ หรืือไม่่ อย่่างไร
๗. ตำ�ำ หนิิรููปพรรณของผู้้�ถููกกล่่าวหาและผู้้�ร่ว่ มกระทำ�ำ ความผิิด (ถ้า้ มีี)
๘. เกิิดเหตุุวััน เวลาใด สถานที่�่เกิิดเหตุุเป็็นที่�่ใด และพนัักงานสอบสวนตรวจสอบสถานที่�่
เพื่่อ� ให้้ได้้ข้้อเท็็จจริิงพอสมควรก่อ่ นว่่ามีีการกระทำำ�ผิิดตามที่ม�่ ีกี ารร้อ้ งทุุกข์ห์ รืือกล่า่ วโทษหรืือไม่่
๙. ปััจจุุบัันผู้�้ ถููกกล่่าวหายัังเป็็นเจ้้าพนัักงานของรััฐอยู่�หรืือไม่่ หากเป็็นอยู่่�ขณะนี้้�อยู่�ในตำำ�แหน่่ง
หน้า้ ที่ใ่� ด หรืืออยู่�ในตำำ�แหน่ง่ หน้า้ ที่อ่� ื่น�่ หากออกจากการเป็น็ เจ้า้ พนักั งานของรัฐั แล้ว้ ขณะที่อ่� อกมีตี ำ�ำ แหน่ง่
หน้า้ ที่ใ�่ ด สาเหตุใุ นการออก และออกมาเป็น็ เวลานานเท่่าใด
๑๐. ประเด็็นการสอบสวนอื่น่� ๆ ที่่�เป็็นประโยชน์์ตามรููปคดีี
12. ผลการดำำ�เนินิ การของพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา
หลักั เกณฑ์ต์ ามมาตรา ๖๖ แห่ง่ พระราชบัญั ญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกันั และปราบปราม
การทุจุ ริติ แห่ง่ ชาติิ พ.ศ.๒๕๖๑ การสอบสวนของพนักั งานสอบสวนที่ด�่ ำ�ำ เนินิ การไปตามป.วิอิ าญา นั้้น� ไม่เ่ ป็น็
อำ�ำ นาจเด็็ดขาดของพนักั งานสอบสวน คณะกรรมการ ป.ป.ช. สามารถทบทวนได้้กล่่าวคืือ
๑. กรณีีที่�่คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไม่่เห็็นด้้วยกัับผลการดำำ�เนิินการตามรายงานตามมาตรา ๖๕
หรืือ
๒. มีีกรณีเี ห็็นว่่าผู้้�ถููกร้้องอาจไม่ไ่ ด้ร้ ับั ความเป็็นธรรม หรืือการดำำ�เนินิ การนั้้�นจะไม่่เที่�ย่ งธรรม
๓. ให้้อำำ�นาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. สั่่�งการอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งหรืืออาจเรีียกสำ�ำ นวนการไต่่สวน
หรืือสอบสวนมาเพื่อ�่ ดำำ�เนินิ การได้้ โดยจะดำ�ำ เนินิ การไต่ส่ วนใหม่ท่ ั้้ง� หมดหรืือนำำ�ผลการไต่ส่ วนหรืือสอบสวน
ของหน่ว่ ยงานของรัฐั นั้้�นทั้้ง� หมด หรืือบางส่ว่ นมาถือื เป็น็ การไต่ส่ วนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก็ไ็ ด้้

แผนผัังอํํานาจการไต่่สวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
กรณีเี จ้้าพนัักงานของรััฐเป็็นผู้�กระทํําความผิิดเจ้้าพนัักงานของรัฐั

- ความผิิดฐานทุจุ ริติ ต่อ่ หน้้าที่�่
- ความผิิดต่่อตํําแหน่่งหน้้าที่�่ราชการ
- ความผิิดต่่อตํําแหน่่งหน้า้ ที่ใ�่ นการยุุติิธรรม

เจ้้าพนักั งานของรัฐั คณะกรรมการ ป.ป.ช.

- ความผิดิ อื่น่� ที่ก�่ ฎหมายกํําหนดให้อ้ ยู่�ในหน้า้ ที่�่
และอํํานาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

284 Pคoูม่ lือicปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

แผนผัังเจ้้าพนัักงานของรััฐ 1
เจ้า้ พนัักงานของรัฐั
1. เจ้า้ หน้า้ ที่ข่� องรัฐั

2. ผู้้�ดำำ�รงตำ�ำ แหน่่งทางการเมืือง เจ้า้ พนัักงานของรัฐั 5. คณะกรรมการ ป.ป.ช.

3. ตุลุ าการศาลรัฐั ธรรมนูญู 4. ผู้้�ดำำ�รงตำ�ำ แหน่ง่ ในองค์์กรอิสิ ระ

แผนผัังเจ้้าพนักั งานของรััฐ ๒

เจา้ พนกั งานของรฐั

๑. เจ้าหน้าที่ของรฐั ๒. ผ้ดู �ำรงต�ำแหน่ง ๓. ตุลุ าการ ๔. ผดู้ �ำรงต�ำแหน่ง ๕. คณะกรรมการ
๑. ข้าราชการหรอื พนกั งานสว่ นท้องถน่ิ ทางการเมือง ศาลรััฐธรรมนูญู ในองค์กรอิสระ ป.ป.ช.
๒. ผู้�้ ปฏิิบััติิงานในหน่่วยงานอื่่�นของรััฐ ๑. นายกรัฐมนตรี ๑. ผู้้�ดำ�ำ รงตำ�ำ แหน่ง่ องค์ก์ ร
หรือในรััฐวิสิ าหกิิจ ๒. รัฐมนตรี อิิสระตามรััฐธรรมนููญ
๓. ผูบ้ ริหารท้องถนิ่ /รองฯ/ผู้ช่วยฯ ๓. สมาชกิ สภาผูแ้ ทนราษฎร ยกเว้้นคณะกรรมการ
๔. สมาชิกสภาท้องถิน่ ๔. สมาชิกวฒุ ิสภา ป.ป.ช.
๕. เจ้า้ พนักั งานตามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยลักั ษณะ ๕. ข้้าราชการการเมืืองอื่น่� ๒. ผู้ตรวจการแผน่ ดิน
ปกครองท้้องที่่�/เจ้้าพนัักงานอื่�่นตามที่่� นอกจาก 1 และ 2 ตาม
กฎหมายบัญั ญััติิ กฎหมายว่า่ ด้ว้ ยระเบียี บ
๖. คณะกรรมการ อนุุกรรมการ ลููกจ้้าง ข้้าราชการการเมืือง
ของส่่วนราชการ หน่่วยงานของรััฐ ๖. ข้้ า ร า ช ก า ร รัั ฐ ส ภ า
หรือรัฐั วิสิ าหกิจิ ฝ่า่ ยการเมืือง
๗. รบใทัุหัฐคุา้วใ้งคิชปสิ้ลอ้ ากำห�ำหครนืกรอิาอจิคจงณหทีห่ะรจ�่ืรัืบอดั ุอุคกตัไิ้คิจง�ด้ขลกึ้ร้ัน้�ซับาึ่�ง่โรมดมอืีอ่ยกี่�นบรฎขะใหอหบ้มง้ใบราชั้รยฐั้อาำก�ำำช�ำนกหาานจรด ๒ผ ู้้.�ด ำำ�ก๑ รร.ง ะตซหำทึัำ�่�ง่วัรแมหวิหิใงนชน้ก่่า้่ผลูง่ส้�้่ราดว่ำำ�ะโนหรดัรงมับ ตา ำสชผ�ำููงูกแ้้�คหาืบืัรอัญน่รเง่ชจะ้ทาา้ดักาหบั งานกกร้า้ราททะรีห่ทเ่ข� มาืรือรอวสงงูงูรงสั ำฐัส�ำทุซุดหึบ่ �่งวร ัผกงบัูำ้ข ำ��้ ้บกหัา้ัญรนรมชา ดหาชตกำรกืำ�าอาแรรส่หเพว่หนนลล่่ง่รเ่ารดืาทัอัชังัพนตก่ อ่าสำรไำ�ทปีห่ม�่นีรี้ัฐี�ับาข้นา้ ะรเาปช็น็ กนาิติริทบิ ุหคุ าครล




๓. ผู้้�บััญชาการตำำ�รวจแห่่งชาติิ
๔. ผู้้�ว่าราชการจังั หวััดกรุงุ เทพมหานคร
6. คณะกรรมการและผู้�้ บริิหารสููงสุดุ ของรัฐั วิิสาหกิิจ
๗. หัวั หน้า้ หน่ว่ ยงานขององค์ก์ รอิสิ ระ/ศาลรััฐธรรมนููญ แต่ไ่ ม่่รวมถึึงผู้้�ว่าการตรวจเงิินแผ่่นดินิ
๘. ผู้�้ บริิหารสููงสุดุ ของหน่่วยงานอื่่�นของรััฐตามที่่ค� ณะกรรมการ ป.ป.ช. กำำ�หนด
๙. ผู้�้ ดำำ�รงตำ�ำ แหน่ง่ อื่น�่ ตามที่ก�่ ฎหมายกำ�ำ หนด หรือผู้ซ�้ ึ่ง�่ ดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ เทียี บเท่า่ ตามที่ค�่ ณะกรรมการ
ป.ป.ช. กำำ�หนด

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 285

13. คำ�ำ อธิิบายเกี่�่ยวกัับความหมายเจ้้าพนัักงานของรััฐ ตำ�ำ แหน่่งและหน่่วยงานต่่าง ๆ ตาม
คู่่�มืือการปฏิบิ ัตั ิงิ านของพนักั งานสอบสวน จัดั ทำ�ำ โดยสำำ�นักั กฎหมาย สำ�ำ นักั งานคณะกรรมการ
ป.ป.ช.
เจ้้าหน้า้ ที่่ข� องรัฐั
หมายความว่า่ ข้า้ ราชการซึ่ง�่ มีตี ํําแหน่ง่ หรืือเงินิ เดืือนประจํํา จากการพิจิ ารณานิยิ ามคํําว่า่ “ข้า้ ราชการ”
กฎหมายที่่�เกี่�ยวข้้องตามมาตรา ๓ แห่่ง พ.ร.บ.กองทุุนบํําเหน็็จบํํานาญข้้าราชการ พ.ศ.๒๕๓๙ ได้้แก่่
ข้้าราชการพลเรืือนตามกฎหมายว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการพลเรืือน ข้้าราชการฝ่่ายตุุลาการตามกฎหมาย
ว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการฝ่่ายตุุลาการ ข้้าราชการฝ่่ายอััยการตามกฎหมายว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการ
ฝ่า่ ยอัยั การ ข้า้ ราชการพลเรืือนในมหาวิทิ ยาลัยั ตามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยระเบียี บข้า้ ราชการพลเรืือนในมหาวิทิ ยาลัยั
ข้้าราชการครููตามกฎหมายว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการครูู ข้้าราชการรััฐสภาสามััญตามกฎหมายว่่าด้้วย
ระเบียี บข้า้ ราชการฝ่า่ ยรัฐั สภา ข้า้ ราชการตํํารวจตามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยระเบียี บข้า้ ราชการตํํารวจ ข้า้ ราชการ
ทหารตามกฎหมายว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการทหาร ข้้าราชการสำำ�นัักงานศาลรััฐธรรมนููญตามกฎหมาย
ว่า่ ด้ว้ ยสำำ�นักั งานศาลรัฐั ธรรมนููญและข้า้ ราชการซึ่ง�่ มีกี ฎหมายบัญั ญัตั ิใิ ห้เ้ ป็น็ ข้า้ ราชการตาม พ.ร.บ.นี้้� ซึ่ง่� ตาม
มาตรา ๔ แห่่ง พ.ร.ฎ.การจ่า่ ยเงินิ เดืือน เงินิ ปีี บำำ�เหน็็จ บำำ�นาญและเงิินอื่่น� ในลัักษณะเดียี วกััน พ.ศ.๒๕๓๕
หมายความว่า่ บุุคคลซึ่ง่� รัับราชการโดยได้้รัับเงิินเดืือนจากงบประมาณรายจ่่ายหมวดเงินิ เดืือน
ฉะนั้้�นจึึงสรุุปความหมายของข้้าราชการได้้ว่่าบุุคคลซึ่่�งได้้รัับบรรจุุและแต่่งตั้�งให้้รัับราชการ
ตามกฎหมายว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการประเภทต่่าง ๆ โดยได้้รัับเงิินเดืือนจากงบประมาณรายจ่่าย
หมวดเงิินเดืือน
พนักั งานส่่วนท้้องถิ่น� ซึ่�ง่ มีีตำ�ำ แหน่ง่ หรืือเงินิ เดืือนประจำ�ำ
พนักั งานส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� ซึ่ง่� มีตี ำำ�แหน่ง่ หรืือเงินิ เดืือนประจำ�ำ ตาม พ.ร.บ.ระเบียี บบริหิ ารงานบุคุ คลส่ว่ นท้อ้ งถิ่น�
พ.ศ.๒๕๔๒ ได้แ้ ก่ ่ ข้า้ ราชการองค์ก์ ารบริหิ ารส่ว่ นจังั หวัดั พนักั งานเทศบาล พนักั งานส่ว่ นตำำ�บล ข้า้ ราชการ
กรุุงเทพมหานคร พนัักงานเมืืองพััทยา และข้้าราชการ หรืือพนัักงานขององค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�นอื่่�น
ที่�่มีีกฎหมายจััดตั้�งซึ่่�งได้้รัับการบรรจุุและแต่่งตั้�งให้้ปฏิิบััติิราชการ โดยได้้รัับเงิินเดืือนจากงบประมาณ
หมวดเงิินเดืือนขององค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�น หรืือจากเงิินงบประมาณหมวดเงิินอุุดหนุุนของรััฐบาลที่่�
ให้้แก่่องค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�น และองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�นนํํามาจััดเป็็นเงิินเดืือนของข้้าราชการ
หรืือพนัักงานส่่วนท้อ้ งถิ่น�
เจ้้าหน้้าที่ใ�่ นหน่ว่ ยธุรุ การขององค์์กรอิิสระ
รัฐั ธรรมนููญได้ก้ ํําหนดให้ม้ ีอี งค์ก์ รอิสิ ระ โดยองค์ก์ รอิสิ ระของแต่ล่ ะองค์ก์ รจะมีหี น่ว่ ยงานที่ร�่ ับั ผิดิ ชอบ
งานธุรุ การดํําเนินิ การและอํํานวยความสะดวก โดยหน่ว่ ยงานอิสิ ระดังั กล่า่ วจะมีหี น่ว่ ยธุรุ การในการบริหิ าร
งานบุุคคล การงบประมาณ และการดํําเนิินการตามหน้้าที่�่และอํํานาจ พร้้อมทั้้�งมีีฐานะเป็็นนิิติิบุุคคล
หน่ว่ ยงานประเภทดัังกล่า่ ว ได้แ้ ก่่
๑) สํํานัักงานคณะกรรมการการเลืือกตั้้�ง
๒) สํํานักั งานผู้้�ตรวจการแผ่น่ ดิิน
๓) สำำ�นัักงานคณะกรรมการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริติ
๔) สำำ�นัักงานการตรวจเงิินแผ่น่ ดิิน
๕) สำำ�นัักงานคณะกรรมการสิิทธิิมนุุษยชนแห่ง่ ชาติิ

286 Pคoมู่ lอื icปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ผู้�ปฏิิบัตั ิิงานในหน่่วยงานของรัฐั
หน่่วยงานของรััฐในนิิยามดัังกล่่าวนี้้� เป็็นหน่่วยงานของรััฐที่�่ไม่่อยู่�ในนิิยามของส่่วนราชการ
ตาม พ.ร.บ.ระเบียี บบริิหารราชการแผ่น่ ดิิน พ.ศ.๒๕๓๔ ซึ่่�งได้้แก่่องค์ก์ ารมหาชนและหน่ว่ ยงานอื่่น� ของรััฐ
๑) องค์์การมหาชนเป็็นหน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบบริิการสาธารณะทางสัังคมและวััฒนธรรม เช่่น
การศึึกษา การวิจิ ัยั การฝึกึ อบรม การทำำ�นุบุ ำ�ำ รุงุ ศิลิ ปวัฒั นธรรม การพัฒั นาและส่ง่ เสริมิ การกีฬี า การพัฒั นา
และถ่่ายทอดทางวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี การอนุุรัักษ์์สิ่ �งแวดล้้อม การบริิการทางสาธารณสุุขและ
การแพทย์ ์ การสังั คมสงเคราะห์ ์ นันั ทนาการ สวนสัตั ว์ ์ การอํํานวยการบริกิ ารแก่ป่ ระชาชน หรืือการดํําเนินิ การ
อันั เป็น็ สาธารณประโยชน์อ์ ื่น�่ ใด ซึ่ง่� ไม่เ่ หมาะที่จ�่ ะใช้ว้ ิธิ ีกี ารของราชการในการบริหิ าร และต้อ้ งไม่เ่ ป็น็ กิจิ การ
ที่่�มีีลัักษณะเป็็นการแข่่งขัันกัับภาคเอกชน ปััจจุุบัันตามข้้อมููลของสํํานัักงานคณะกรรมการพััฒนาระบบ
ราชการ แบ่่งประเภทองค์์การมหาชนตามกฎหมายจััดตั้ง� ออกเป็น็ ๓ ประเภท ดัังนี้้�
๑.๑) องค์ก์ ารมหาชนที่จ่� ัดั ตั้ง� โดยพระราชกฤษฎีกี า ซึ่ง�่ ออกตามความใน พ.ร.บ.องค์ก์ ารมหาชน
พ.ศ.๒๕๔๒
๑.๒) องค์์การมหาชนที่่�จัดั ตั้�งตามพระราชบััญญััติเิ ฉพาะ (หน่่วยงานในกำ�ำ กับั )
๑.๓) มหาวิิทยาลัยั ในกำำ�กับั ของรัฐั ซึ่ง�่ จััดตั้ง� ตามพระราชบัญั ญัตั ิิเฉพาะ
๒) เจ้า้ หน้า้ ที่ใ�่ นหน่ว่ ยธุรุ การของหน่ว่ ยงานที่เ่� ป็น็ อิสิ ระ เป็น็ หน่ว่ ยงานที่จ�่ ัดั ตั้ง� ขึ้น�้ เพื่อ่� ทำ�ำ หน้า้ ที่�่
ควบคุุม กำ�ำ กัับ ดููแลกิิจการของรััฐ หรืือดำ�ำ เนิินกิิจการบริิการสาธารณะตามนโยบายสำำ�คััญที่�่ต้้องการ
ความเป็น็ กลางอย่า่ งเคร่ง่ ครัดั ปราศจากการแทรกแซงทางการเมืือง ซึ่ง่� จะมีคี ณะกรรมการที่เ่� ป็น็ องค์อ์ ํํานาจ
และมีีหน่่วยงานธุุรการเพื่อ่� ทํําหน้้าที่่�อํํานวยการ

ผู้�ปฏิิบัตั ิงิ านในรััฐวิิสาหกิิจ แบ่่งการพิจิ ารณาออกเป็็น
๑) หน่ว่ ยงานใดเป็็นรััฐวิิสาหกิจิ และ ๒) ผู้้�ปฏิิบัตั ิิงานในรััฐวิิสาหกิจิ
(๑) หน่ว่ ยงานใดเป็น็ รัฐั วิสิ าหกิจิ เมื่อ�่ พิจิ ารณานิยิ ามของ “รัฐั วิสิ าหกิจิ ” แล้ว้ อาจพิจิ ารณา
ตาม พ.ร.บ.วิธิ ีีการงบประมาณ พ.ศ.๒๕๖๑ ดังั นี้้�
“รัฐั วิิสาหกิจิ ” หมายความว่่า
(ก) องค์ก์ ารของรัฐั บาลตามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ย การจัดั ตั้ง� องค์ก์ ารของรัฐั บาล กิจิ การของรัฐั
ซึ่�ง่ มีีกฎหมายจััดตั้ง� ขึ้้�น หรืือหน่ว่ ยงานธุรุ กิจิ ที่�ร่ ัฐั บาลเป็น็ เจ้า้ ของ
(ข) บริิษััทจํํากััดหรืือบริิษััทมหาชนจํํากััดที่่�ส่่วนราชการหรืือรััฐวิิสาหกิิจตาม (ก) มีีทุุน
รวมอยู่่�ด้ว้ ยเกินิ ร้อ้ ยละห้้าสิิบ
(ค) บริิษััทจํํากััดหรืือบริิษััทมหาชนจํํากััดที่่�ส่่วนราชการและรััฐวิิสาหกิิจตาม (ก) หรืือ
(ข) หรืือที่ร�่ ััฐวิิสาหกิจิ ตาม (ก) และ (ข) หรืือที่ร่� ััฐวิสิ าหกิิจตาม (ข) มีที ุนุ เกิินร้้อยละห้้าสิบิ
ข้อ้ มูลู ของสํํานักั งานคณะกรรมการนโยบายรัฐั วิสิ าหกิจิ แบ่ง่ กลุ่�มรัฐั วิสิ าหกิจิ ได้้ ดังั นี้้�
สาขาพลัังงาน ได้แ้ ก่ ่ บริษิ ัทั ปตท.จํํากััด (มหาชน), การไฟฟ้า้ ส่่วนภููมิภิ าค, การไฟฟ้้า
นครหลวง, การไฟฟ้า้ ฝ้้ายผลิติ แห่ง่ ประเทศไทย
สาขาขนส่่ง ได้้แก่่ การทางพิิเศษแห่่งประเทศไทย, การท่่าเรืือแห่่งประเทศไทย,
การรถไฟฟ้า้ ขนส่ง่ มวลชนแห่ง่ ประเทศไทย, การรถไฟแห่ง่ ประเทศไทย, บริษิ ัทั การบินิ ไทย จํํากัดั (มหาชน),
บริษิ ัทั ขนส่ง่ จํํากัดั , บริษิ ัทั ท่า่ อากาศยานไทย จํํากัดั (มหาชน), บริษิ ัทั วิทิ ยุกุ ารบินิ แห่ง่ ประเทศไทย จํํากัดั ,
สถาบันั การบิินพลเรืือน, องค์์การขนส่่งมวลชน
สาขาสื่่�อสาร ได้้แก่่ บริิษััท อสมท จำำ�กััด (มหาชน), บริิษััท ไปรษณีีย์์ไทย จำ�ำ กััด,
บริษิ ัทั ทีโี อที ี จำำ�กัดั (มหาชน), บริิษััท กสท.โทรคมนาคม จำ�ำ กัดั (มหาชน)

Police คInมู่ vอื eปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 287

สาขาสาธารณููปการ ได้้แก่่ การเคหะแห่่งชาติิ, การประปานครหลวง, การประปา
ส่่วนภููมิิภาค, องค์์การจััดการน้ำำ��เสีีย, การนิิคมอุุตสาหกรรมแห่่งประเทศไทย, บริิษััท ธนารัักษ์์พััฒนา
สินิ ทรััพย์์ จำำ�กััด
สาขาอุตุ สาหกรรมและพาณิชิ ยกรรม ได้แ้ ก่่ โรงพิิมพ์ต์ ำำ�รวจ สำำ�นักั งานตำำ�รวจแห่่งชาติิ,
บริิษััท อู่่�กรุุงเทพ จำ�ำ กััด, โรงงานไพ่่ กรมสรรพสามิิต, โรงงานยาสููบ กระทรวงการคลััง, องค์์การสุุรา
กรมสรรพสามิิต, สำ�ำ นัักงานสลากกิินแบ่่งรััฐบาล, บริิษััท สหโรงแรมไทยและการท่่องเที่่�ยว จำำ�กััด,
องค์ก์ ารตลาด
สาขาเกษตร ได้้แก่่ การยางแห่่งประเทศไทย, องค์์การตลาดเพื่�่อเกษตรกร, องค์์การ
ส่่งเสริิมกิจิ การโคนมแห่่งประเทศไทย, องค์์การสะพานปลา, องค์ก์ ารคลัังสินิ ค้า้
สาขาทรัพั ยากรธรรมชาติิ ได้แ้ ก่่ องค์ก์ ารอุตุ สาหกรรมป่า่ ไม้,้ องค์ก์ ารสวนพฤกษศาสตร์,์
องค์์การสวนสััตว์์
สาขาสังั คมและเทคโนโลยีี ได้แ้ ก่ ่ การท่อ่ งเที่ย่� วแห่ง่ ประเทศไทย, การกีฬี าแห่ง่ ประเทศไทย,
สถาบัันวิิจััยวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีีแห่่งประเทศไทย, องค์์การพิิพิิธภััณฑ์์วิิทยาศาสตร์์แห่่งชาติิ,
องค์์การเภสััชกรรม
สาขาสถาบัันการเงิิน ได้้แก่่ สํํานัักงานธนานุุเคราะห์์ กรมพััฒนาสัังคมและสวััสดิิการ,
ธนาคารกรุุงไทย จํํากััด (มหาชน), ธนาคารพััฒนาวิิสาหกิิจขนาดกลางและขนาดย่่อมแห่่งประเทศไทย,
ธนาคารเพื่อ�่ การเกษตรและสหกรณ์ก์ ารเกษตร, ธนาคารเพื่อ�่ การส่ง่ ออกและนํําเข้า้ แห่ง่ ประเทศไทย, ธนาคาร
ออมสิิน, ธนาคารอาคารสงเคราะห์,์ ธนาคารอิิสลามแห่ง่ ประเทศไทย, บรรษัทั ตลาดรองสิินเชื่่�อที่อ�่ ยู่�อาศัยั ,
บรรษััทประกันั สินิ เชื่่�ออุตุ สาหกรรมขนาดย่อ่ ม
(๒) ผู้้�ปฏิบิ ัตั ิงิ านในรัฐั วิสิ าหกิจิ อาจพิจิ ารณาจาก พ.ร.บ.คุณุ สมบัตั ิมิ าตรฐานสํําหรับั กรรมการ
และพนักั งานรัฐั วิิสาหกิิจ พ.ศ. ๒๕๑๘ อันั ได้แ้ ก่่ “กรรมการ” หมายความว่า่ กรรมการในคณะกรรมการ
ของรััฐวิิสาหกิจิ และให้ห้ มายความรวมถึึงประธานกรรมการและรองประธานกรรมการด้ว้ ย
“ผู้�บริิหาร” หมายความว่่า ผู้�้ ว่่าการ ผู้�้อํานวยการ กรรมการผู้้�จััดการ ผู้�้ จััดการ หรืือ
บุุคคลซึ่�ง่ ดํํารงตํําแหน่่งผู้้�บริหิ ารสููงสุดุ ที่ม�่ ีีอํํานาจหน้า้ ที่�ค่ ล้้ายคลึึงกันั ในรััฐวิสิ าหกิิจนั้้น�
“พนัักงาน” หมายความว่่า พนัักงานและลููกจ้้างของรััฐวิิสาหกิิจ และให้้รวมตลอดถึึง
ที่่�ปรึึกษา คณะกรรมการที่่ป� รึึกษารัฐั วิิสาหกิจิ เลขานุกุ าร ผู้้�ช่่วยเลขานุุการของคณะกรรมการ หรืือบุุคคล
ซึ่่ง� ดํํารงตํําแหน่ง่ ที่่�มีีอํํานาจหน้า้ ที่่�คล้้ายคลึึงกััน แต่่เรียี กชื่�่ออย่า่ งอื่่น� ในรััฐวิสิ าหกิจิ ด้้วย

ผู้�บริิหารท้้องถิ่�น รองผู้�บริิหารท้้องถิ่�น ผู้้�ช่่วยผู้�บริิหารท้้องถิ่�น และสมาชิิกสภาท้้องถิ่�น
ขององค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่ �น
ตำำ�แหน่ง่ ผู้้�บริิหารท้อ้ งถิ่น� รองผู้�้ บริหิ ารท้อ้ งถิ่น� และสมาชิกิ สภาท้้องถิ่�นให้พ้ ิจิ ารณาจากกฎหมาย
ขององค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่�นดัังกล่่าว ส่่วนตำ�ำ แหน่่งผู้�้ ช่่วยผู้�้ บริิหารท้้องถิ่�นให้้พิิจารณาจากประกาศ
คณะกรรมการ ป.ป.ช. เรื่อ�่ ง กำ�ำ หนดตำำ�แหน่ง่ ผู้�้ ทำ�ำ หน้า้ ที่ช่� ่ว่ ยเหลืือผู้้�บริหิ ารท้อ้ งถิ่น� และผู้�้ ทำำ�หน้า้ ที่ช่� ่ว่ ยเหลืือ
สภาท้อ้ งถิ่น� หรืือสมาชิกิ สภาท้อ้ งถิ่น� ขององค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� เป็น็ ผู้�้ ช่ว่ ยผู้�้ บริหิ ารท้อ้ งถิ่น� พ.ศ.๒๕๖๑
ได้แ้ ก่่
๑) พ.ร.บ.ระเบีียบบริหิ ารราชการกรุุงเทพมหานคร พ.ศ.๒๕๒๘ ได้แ้ ก่่
(๑) ผู้�้ ว่า่ ราชการกรุุงเทพมหานคร (๒) รองผู้�้ ว่่าราชการกรุุงเทพมหานคร
(๓) ประธานที่ป�่ รึึกษา ที่ป่� รึึกษา เลขานุกุ ารและผู้้�ช่ว่ ยเลขานุกุ ารผู้�้ ว่า่ ราชการกรุงุ เทพมหานคร
(๔) เลขานุกุ ารประธานสภากรุงุ เทพมหานคร (๕) เลขานุกุ ารรองประธานสภากรุงุ เทพมหานคร
(๖) สมาชิกิ สภากรุุงเทพมหานคร

288 คPoูม่ lือicปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๒) พ.ร.บ.ระเบีียบบริิหารราชการเมืืองพัทั ยา พ.ศ.๒๕๔๒ ได้้แก่่
(๑) นายกเมืืองพััทยา (๒) รองนายกเมืืองพัทั ยา
(๓) ประธานที่่�ปรึึกษา ที่่�ปรึึกษา เลขานุุการ และผู้้�ช่ว่ ยเลขานุกุ ารนายกเมืืองพัทั ยา
(๔) เลขานุกุ ารและผู้้�ช่่วยเลขานุกุ าร ประธานสภาเมืืองพััทยา
(๕) สมาชิกิ สภาเมืืองพัทั ยา
๓) พ.ร.บ.องค์์การบริิหารส่่วนจังั หวัดั พ.ศ.๒๕๔๐ ได้แ้ ก่่
(๑) นายกองค์์การบริิหารส่่วนจัังหวััด (๒) รองนายกองค์์การบริิหารส่่วนจัังหวัดั
(๓) ที่่ป� รึึกษาและเลขานุุการนายกองค์์การบริิหารส่่วนจัังหวััด
(๔) สมาชิิกสภาองค์ก์ ารบริหิ ารส่่วนจัังหวััด
๔) พ.ร.บ.เทศบาล พ.ศ.๒๔๙๖ ได้้แก่่
(๑) นายกเทศมนตรีี (๒) รองนายกเทศมนตรีี
(๓) ที่�ป่ รึึกษาและเลขานุุการนายกเทศมนตรีี (๔) สมาชิกิ สภาเทศบาล
๕) พ.ร. บ.สภาตำำ�บลและองค์ก์ ารบริิหารส่่วนตำ�ำ บล พ.ศ.๒๕๓๗ ได้แ้ ก่่
(๑) นายกองค์ก์ ารบริิหารส่่วนตำำ�บล (๒) รองนายกองค์์การบริิหารส่ว่ นตำำ�บล
(๓) เลขานุกุ ารนายกองค์ก์ ารบริิหารส่ว่ นตำำ�บล (๔) สมาชิิกสภาองค์ก์ ารบริิหารส่ว่ นตำ�ำ บล
6) เจ้้าพนัักงานตามกฎหมายว่่าด้้วยลัักษณะปกครองท้้องที่่� ตาม พ.ร.บ.ลัักษณะปกครอง
ท้้องที่�่ พ.ศ.๒๔๕๗ ได้แ้ ก่่
๑) กำ�ำ นััน ๒) ผู้้�ใหญ่บ่ ้้าน ๓) ผู้้�ช่ว่ ยผู้�ใ้ หญ่่บ้้าน ๔) แพทย์์ประจำ�ำ ตำ�ำ บล
ข้้อสัังเกตสารวััตรกํํานัันไม่่ใช่่เจ้้าพนัักงาน แต่่เป็็นเพีียงผู้�้ ช่่วยเหลืือเจ้้าพนัักงานเท่่านั้้�น
(ฎ.๑๐๓๗/๒๕๐๓)

เจ้้าพนักั งานอื่�น่ ตามที่�่กฎหมายบััญญััติิ
ได้แ้ ก่่ เลขาธิิการ กสทช. และ พนัักงานของ กสทช. ถือื เป็น็ เจ้้าหน้้าที่ข�่ องรัฐั ตาม พ.ร.บ.ว่า่ ด้้วย
การป้อ้ งกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ และเป็น็ เจ้า้ พนักั งานตามประมวลกฎหมายอาญา ประธานกรรมการ
นโยบาย กรรมการนโยบาย กรรมการบริิหารผู้้�อํ านวยการ รองผู้้�อํ านวยการ และพนัักงานขององค์์การ
กระจายเสีียงและแพร่ภ่ าพสาธารณะแห่่งประเทศไทย เป็็นเจ้้าหน้้าที่ข�่ องรัฐั ตาม พ.ร.บ.ว่่าด้ว้ ยการป้้องกััน
และปราบปรามการทุุจริิต พ.ศ.๒๕๖๑ (พ.ร.บ.จััดสรรคลื่�น่ ความถี่่แ� ละประกอบกิจิ การวิทิ ยุุกระจายเสียี งฯ
พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๖๔, พ.ร.บ.องค์์การกระจายเสีียงและแพร่่ภาพฯ พ.ศ.๒๕๕๑ มาตรา ๔๑)
- กรรมการ อนุุกรรมการ ลููกจ้้างของส่่วนราการ หน่่วยงานของรัฐั หรืือรััฐวิสิ าหกิจิ
- บุุคคลหรืือคณะบุุคคลธรรดา ซึ่�่งมีีกฎหมายกำ�ำ หนดให้้ใช้้อำำ�นาจหรืือได้้รัับมอบให้้ใช้้อำำ�นาจ
ทางปกครองที่จ�่ ัดั ตั้ง� ขึ้น้� ในระบบราชการ รัฐั วิสิ าหกิจิ หรืือกิจิ การอื่น่� ของรัฐั ด้ว้ ย อาทิเิ ช่น่ สภามหาวิทิ ยาลัยั
ศรีนี ครินิ ทรวิโิ รฒ คณะกรรมการข้า้ ราชการตำำ�รวจ ผู้�้ อำ�ำ นวยการตลาดนัดั กรุงุ เทพมหานคร คณะอนุกุ รรมการ
เกี่�ยวกัับอุุทธรณ์์ ร้้องทุุกข์์ และจรรยาบรรณ (อ.ก.พ.อ.) ลููกจ้้างชั่�วคราวในมหาวิิทยาลััยในกํํากัับของรััฐ
(เทียี บมติคิ ณะกรรมการ ป.ป.ช.ครั้ง� ที่่� ๗๙๗-๗๑/๒๕๕๙, ๔๔๘-๑๓/๒๕๕๖, ๕๘๙-๓๐/๒๕๖๐, ๓๔/๒๕๔๖)

ข้้อสัังเกต
ผู้้�ปฏิบิ ัตั ิงิ านในสถาบันั อาหาร คณะกรรมการ ผู้�้ อำ�ำ นวยการ พนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่แ�่ ละลููกจ้า้ งสำ�ำ นักั งาน
ทรัพั ย์ส์ ินิ ส่ว่ นพระมหากษัตั ริยิ ์ ์ ผู้้�ปฏิบิ ัตั ิงิ านสถาบันั พัฒั นาอุตุ สาหกรรมสิ่่ง� ทอ คณะกรรมการกองทุนุ หมู่่�บ้า้ น
ไม่่มีฐี านะเป็็นพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่ � ตามมาตรา 4 แห่่ง พ.ร.บ.ว่่าด้ว้ ยการป้อ้ งกันั และปราบปรามการทุุจริติ

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 289

พ.ศ.๒๕๖๑ (เทียี บมติิคณะกรรมการ ป.ป.ช. ครั้ง� ที่่� ๖๗/๒๕๔๔, ๑๘/๒๕๔๔, ๘๐/๒๕๖๒ มติิอนุุกรรมการ
และกฎหมาย ครั้ง� ที่�่ ๓๘-๕/๒๕๖๑)

ผู้้�ดํํารงตํําแหน่ง่ ในองค์์กรอิิสระ
หมายความถึึง ผู้้�ดํารงตํําแหน่ง่ ในองค์ก์ รอิสิ ระตามที่ร�่ ัฐั ธรรมนููญบัญั ญัตั ิิ และให้ห้ มายความรวมถึึง
ผู้้�ว่่าการตรวจเงินิ แผ่่นดินิ ด้ว้ ย ยกเว้น้ คณะกรรมการ ป.ป.ช.
(๑) คณะกรรมการการเลืือกตั้้�ง (๒) ผู้้�ตรวจการแผ่่นดิิน
(๓) คณะกรรมการตรวจเงิินแผ่่นดินิ (๔) คณะกรรมการสิทิ ธิิมนุุษยชนแห่ง่ ชาติิ
(๕) ผู้�้ ว่า่ การตรวจเงินิ แผ่น่ ดินิ

ข้อ้ สัังเกต
หากเป็็นการกล่่าวหาคณะกรรมการ ป.ป.ช. ว่่าทุุจริิตต่่อหน้้าที่�่ อํํานาจการไต่่สวนเป็็นของ
คณะผู้�ไ้ ต่่สวนอิสิ ระซึ่่ง� แต่ง่ ตั้ง� โดยประธานศาลฎีกี า (รธน.พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๒๓๖)

ความผิดิ ตาม พ.ร.บ.ว่า่ ด้้วยความผิิดของพนัักงานในองค์ก์ ารหรืือหน่่วยงานของรัฐั พ.ศ.๒๕๐๒
ประมวลกฎหมายอาญา ได้บ้ ัญั ญัตั ิคิ วามผิดิ เกี่ย� วกับั เจ้า้ พนักั งานเอาไว้้ ซึ่ง่� เจ้า้ พนักั งานนั้้น� มีคี วามหมาย
ตามมาตรา 1(16) คืือ “บุุคคลซึ่่�งกฎหมายบััญญััติิว่่าเป็็นเจ้้าพนัักงาน หรืือได้้รัับแต่่งตั้�งตามกฎหมาย
ให้้ปฏิิบัตั ิิหน้้าที่่�ราชการ ไม่่ว่่าเป็็นประจํําหรืือครั้�งคราว และไม่่ว่่าจะได้ร้ ับั ค่า่ ตอบแทนหรืือไม่่”
ตามมาตรานี้้� เจ้า้ พนักั งานย่่อมมีีความหมายถึึงข้า้ ราชการ แต่่จะไม่่รวมพนักั งานรัฐั วิสิ าหกิิจหรืือ
องค์ก์ ารมหาชน เพราะโดยสภาพแล้ว้ พนักั งานรัฐั วิสิ าหกิจิ หรืือองค์ก์ ารมหาชน “มิไิ ด้ร้ ับั แต่ง่ ตั้ง� ตามกฎหมาย
ให้้ปฏิิบััติิหน้้าที่�่ราชการ” หากแต่่เป็็นการปฏิิบััติิหน้้าที่�่ตามสััญญาจ้้าง ดัังนั้้�น หากมิิได้้เป็็นการกระทํํา
ที่่ก� ฎหมายให้้ถือื ว่่ากระทำำ�ในฐานะเจ้า้ พนัักงานแล้้วพนักั งานผู้�้นั้�นก็ม็ ิิใช่เ่ จ้า้ พนัักงาน อย่า่ งไรก็ต็ ามด้ว้ ยเหตุุ
ที่่�รััฐวิิสาหกิิจหรืือองค์์การมหาชนเป็็นหน่่วยงานของรััฐให้้บริิการสาธารณะอย่่างเดีียวกัับส่่วนราชการ
การปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่โ�่ ดยมิชิ อบของพนักั งานในหน่ว่ ยงานดังั กล่า่ วสามารถส่ง่ ผลกระทบต่อ่ ภาครัฐั และส่ว่ นรวม
ได้ไ้ ม่น่ ้อ้ ยกว่า่ ข้า้ ราชการ ดังั นั้้น� จึึงได้ม้ ีกี ารออก พ.ร.บ.ว่า่ ด้ว้ ยความผิดิ ของพนักั งานในองค์ก์ ารหรืือหน่ว่ ยงาน
ของรััฐ พ.ศ.๒๕๐๒ (ฎ.๕๐๕๓/๒๕๕๕) ขึ้้�นเพื่อ�่ ปกป้้องรักั ษาทรััพย์ส์ ิินหรืือผลประโยชน์์ของรััฐเป็็นสำ�ำ คััญ
กฎหมายฉบัับนี้้ก� ำำ�หนดความผิดิ ของ “พนักั งาน” ซึ่ง�่ ตามมาตรา ๓ บัญั ญััติิว่่า “พนัักงาน” หมายความว่า่
ประธานกรรมการ รองประธานกรรมการ กรรมการหรืือบุุคคลผู้�้ ปฏิิบััติิงานในองค์์การบริิษััทจำ�ำ กััด
ห้า้ งหุ้�นส่ว่ นนิติ ิบิ ุคุ คลหรืือหน่ว่ ยงานที่เ�่ รียี กชื่อ่� อย่า่ งอื่น�่ ซึ่ง�่ ทุนุ ทั้้ง� หมดหรืือทุนุ เกินิ กว่า่ ร้อ้ ยละห้า้ สิบิ เป็น็ ของรัฐั
โดยได้้รัับเงิินเดืือนหรืือประโยชน์์ตอบแทนอย่่างอื่�่นจากองค์์การ บริิษััทจำำ�กััด ห้้างหุ้ �นส่่วนนิิติิบุุคคล
หรืือหน่่วยงานนั้้�น ทั้้�งนี้้� นอกจากผู้�้เป็็นเจ้้าพนัักงานอยู่�แล้้วตามกฎหมาย เพราะฉะนั้้�นผู้�้ กระทำ�ำ ความผิิด
ซึ่�่งจะถููกลงโทษตามพระราชบััญญััติินี้้�ต้้องเป็็นพนัักงานรััฐวิิสาหกิิจหรืือองค์์การมหาชนเท่่านั้้�น หากเป็็น
บุุคคลธรรมดาอาจถููกลงโทษได้้ในฐานเป็็นผู้�้ สนัับสนุุน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๘๖ เท่่านั้้�น
(ฎ.๕๑๓๓/๒๕๔๑, ฎ.๗๗๔/๒๕๒๐, ฎ.๒๑๕๙/๒๕๑๘) นอกจากนี้้ห� ากพนักั งานผู้�้ กระทำ�ำ ความผิดิ ใช้อ้ ำ�ำ นาจ
ตามกฎหมาย และกฎหมายให้ถ้ ือื ว่า่ การกระทำ�ำ นั้้น� เป็น็ การกระทำ�ำ ของเจ้า้ พนักั งานแล้ว้ ก็ต็ ้อ้ งไปใช้ป้ ระมวล
กฎหมายอาญาแทนฐานความผิิดที่�่ถููกกํําหนดไว้้ใน พ.ร.บ.ว่่าด้้วยความผิิดของพนัักงานในองค์์การหรืือ
หน่ว่ ยงานของรัฐั พ.ศ.๒๕๐๒ มีีทั้้ง� หมด ๘ มาตรา ตั้้ง� แต่่มาตรา ๔ – ๑๑ โดยเปรีียบเทียี บกัับฐานความผิดิ
ตามประมวลกฎหมายอาญาได้ต้ ามตาราง เนื่อ่� งจากบทบัญั ญัตั ิทิ ั้้ง� หมดมีขี ้อ้ ความแบบเดียี วกันั กับั ในประมวล
กฎหมายอาญา เพีียงแต่่เปลี่่�ยนคํําว่่า “เจ้้าพนัักงาน” เป็็น “พนัักงาน” ดัังนั้้�น จึึงสามารถเทีียบเคีียง
การตีีความองค์ป์ ระกอบความผิิดได้้เหมืือนกันั ดัังนี้้�

290 คPoู่มlอื icปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ตารางแสดงการเปรีียบเทีียบฐานความผิดิ ตาม ป.อาญา กับั
พ.ร.บ.ว่า่ ด้้วยความผิิดในองค์์การหรืือหน่ว่ ยงานของรััฐ พ.ศ.๒๕๐๒

ฐานความผิด ป.อาญา พ.ร.บ.ว่่าด้ว้ ยความผิิดในองค์์การ
หรืือหน่ว่ ยงานของรัฐั พ.ศ.๒๕๐๒
๑. ยักยอก มาตรา ๑๔๗
๒. ใช้อ�ำนาจในต�ำแหน่งโดยมชิ อบ มาตรา ๑๔๘ มาตรา ๔
๓. เรยี ก รบั หรอื ยอมจะรับสนิ บน มาตรา ๑๔๙ มาตรา ๕
๔. ใชอ้ �ำนาจโดยเหน็ แก่ทรัพย์สินหรอื ประโยชนอ์ น่ื ใด มาตรา ๑๕๐ มาตรา ๖
๕. ใช้อ�ำนาจในต�ำแหน่งโดยทุจริต มาตรา ๑๕๑ มาตรา ๗
๖. เข้าไปมสี ว่ นไดเ้ สยี ในกิจการที่ตนมีหนา้ ที่ดแู ล มาตรา ๑๕๒ มาตรา ๘
๗. จ่ายทรพั ยน์ น้ั เกินกวา่ ท่ีควรจ่าย มาตรา ๑๕๓ มาตรา ๙
๘. ปฏิิบัตั ิหิ น้า้ ที่่� หรืือละเว้น้ การปฏิิบััติิหน้า้ ที่�่โดยมิชิ อบ มาตรา ๑๕๗ มาตรา ๑๐
หรืือโดยทุุจริติ มาตรา ๑๑

14. การกระทำำ�ความผิิดฐานอื่่�นตาม พ.ร.ป.ว่่าด้้วยการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิต
พ.ศ.๒๕๖๑ กำำ�หนดหรืือที่�่มีีกฎหมายกำ�ำ หนดให้้อยู่�ในหน้้าที่่�และอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ
ป.ป.ช.
พ.ร.บ.ว่า่ ด้ว้ ยความผิิดเกี่ย่� วกัับการเสนอราคาต่่อหน่ว่ ยงานของรััฐ พ.ศ.๒๕๔๒
กฎหมายดัังกล่่าวกำ�ำ หนดให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีีอำำ�นาจสอบสวนข้้อเท็็จจริิงเกี่�ยวกัับ
การกระทำำ�ที่เ�่ ป็น็ ความผิดิ เกี่ย� วกับั การเสนอราคาต่อ่ หน่ว่ ยงานของรัฐั ตามกฎหมายนี้้� (ฎ.๑๒๖๕/๒๕๑๓) ใน
กรณีที ี่ม่� ีพี ฤติกิ ารณ์ป์ รากฏแก่ค่ ณะกรรมการ ป.ป.ช. หรืือมีกี ารกล่า่ วหาร้อ้ งเรียี นว่า่ การดำ�ำ เนินิ การซื้อ� การจ้า้ ง
การแลกเปลี่่ย� น การเช่า่ การจำ�ำ หน่่ายทรัพั ย์์สินิ การได้้รัับสัมั ปทานหรืือการได้ร้ ับั สิทิ ธิใิ ด ๆ ของหน่่วยงาน
ของรัฐั ครั้ง� ใดมีกี ารกระทำ�ำ อันั เป็น็ ความผิดิ ตาม พ.ร.บ.ว่า่ ด้ว้ ยความผิดิ เกี่ย� วกับั การเสนอราคาต่อ่ หน่ว่ ยงาน
ของรััฐ พ.ศ.๒๕๔๒ ซึ่�่งมีีบทลงโทษแก่่บุุคคลดัังนี้้� คืือความผิิดบุุคคลทั่่�วไป (มาตรา ๔ - ๙) ความผิิด
เจ้า้ หน้า้ ที่ข�่ องรัฐั (มาตรา ๑๐ - ๑๓) และตัวั การ ผู้ใ้� ช้ ้ ผู้้�สนับั สนุนุ (มาตรา ๑๐ – ๑๓) และประมวลกฎหมาย
อาญา มาตรา ๘๖ คณะกรรมการ ป.ป.ช.มีหี น้้าที่แ�่ ละอำำ�นาจทำ�ำ การสอบสวนข้้อเท็จ็ จริิง เพื่�่อให้้รู้้�ว่า่ มีีมููล
การกระทำำ�ความผิิดหรืือไม่่ และเป็็นการกระทำ�ำ ความผิิดของผู้�้ใดโดยกฎหมายกำำ�หนดการดำำ�เนิินการ
แยกเป็็น ๓ กรณีี ดังั นี้้�
กรณีีที่่� ๑ หากสอบสวนข้้อเท็็จจริิงแล้้ว พบว่่าเป็็นการกระทํําความผิิดของเจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐ
หรืือผู้�้ดํารงตํําแหน่ง่ ทางการเมืืองตามพ.ร.ป.ว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ ให้ค้ ณะกรรมการ
ป.ป.ช. ดํําเนิินการกัับผู้้�นั้น� ตาม พ.ร.ป.ว่่าด้ว้ ยการป้้องกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ พ.ศ.๒๕๖๑
กรณีีที่�่ ๒ หากสอบสวนข้้อเท็็จจริิงแล้้ว พบว่่าเป็็นการกระทํําความผิิดของบุุคคลอื่่�นนอกจาก
เจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐและหรืือผู้้�ดํ ารงตํําแหน่่งทางการเมืือง ให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. ดํําเนิินการกล่่าวโทษ
บุุคคลนั้้�นต่่อพนัักงานสอบสวนเพื่่�อดํําเนิินคดีีตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา โดยกฎหมาย
ได้บ้ ัญั ญัตั ิไิ ว้ด้ ้ว้ ยว่า่ ในการสอบสวนให้พ้ นักั งานสอบสวนถือื รายงานการสอบสวนข้อ้ เท็จ็ จริงิ ของคณะกรรมการ
ป.ป.ช. เป็็นหลััก

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 291

กรณีีที่่� ๓ หากสอบสวนข้้อเท็็จจริิงแล้้ว พบว่่าเป็็นการกระทํําความผิิดของเจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐ
และหรืือผู้�้ ดํํารงตํําแหน่่งทางการเมืืองร่่วมกระทํําความผิิดกัับบุุคคลอื่�่นที่่�ลัักษณะคดีีมีีความเกี่�ยวเนื่่�อง
เป็็นความผิิดเดีียวกััน ไม่่ว่่าจะเป็็นตััวการ ผู้�้ใช้้ ผู้�้ สนัับสนุุน กฎหมายบััญญััติิให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช.
ดํําเนินิ การได้้ ๒ วิธิ ีี ดัังนี้้ �
วิธิ ีีแรก ถ้้าคณะกรรมการ ป.ป.ช. เห็็นสมควรดํําเนิินการสอบสวนเพื่่�อดํําเนิินคดีีกัับบุุคคล
ที่�่เกี่�ยวข้้องทั้้�งหมดในคราวเดีียวกััน และเมื่่�อดํําเนิินการเสร็็จให้้ส่่งรายงานเอกสารและความเห็็นไปยััง
อัยั การสููงสุดุ เพื่อ�่ ดำ�ำ เนินิ การให้ม้ ีกี ารฟ้อ้ งคดีใี นศาล ซึ่ง่� มีเี ขตอำ�ำ นาจพิจิ ารณาพิพิ ากษาคดีสี ำำ�หรับั ผู้ท้� ี่ก่� ระทำำ�
ความผิดิ นั้้น� โดยให้ถ้ ือื ว่า่ รายงานของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เป็น็ สำ�ำ นวนการสอบสวนตามประมวลกฎหมาย
วิิธีพี ิจิ ารณาความอาญา
วิธิ ีีที่่ส� อง ถ้้าคณะกรรมการ ป.ป.ช. เห็็นว่่าการกระทำำ�ความผิิดดัังกล่่าวสมควรให้้ดำ�ำ เนิินการ
สอบสวนโดยพนัักงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา ให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช.
ส่่งผลการสอบสวนข้้อเท็็จจริิงไปยังั พนัักงานสอบสวนเพื่�่อดำำ�เนินิ คดีีต่่อไป

15. อำำ�นาจไต่่สวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในกรณีีอื่�น
เรื่อ�่ งกล่า่ วหาที่อ�่ ยู่�ในอำ�ำ นาจไต่ส่ วนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. กรณีเี จ้า้ พนักั งานของรัฐั เป็น็ ผู้้�กระทำำ�
ความผิิดแล้้วว่่าอำ�ำ นาจในการไต่่สวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. โดยหลัักจะต้้องเป็็นกรณีีที่�่เจ้้าพนัักงาน
ของรััฐกระทำ�ำ ความผิิดในฐานต่า่ ง ๆ ที่�่กำ�ำ หนดไว้ว้ ่า่ เป็็นอำำ�นาจไต่ส่ วนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในกรณีี
อื่่�นว่่าความผิดิ ตามที่�่จะกล่่าวต่่อไปนี้้� แม้้ผู้�้ กระทำำ�ความผิดิ จะมิิใช่่เจ้้าพนัักงานของรััฐ แต่่ก็็ยัังอยู่�ในอํํานาจ
ไต่่สวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามที่�่ปรากฏในมาตรา ๒๘(๔) ซึ่�่งความผิิดดัังกล่่าวเป็็นไปตามท้้าย
พระราชบััญญัตั ิิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้ว้ ยการป้้องกันั และปราบปรามการทุุจริติ พ.ศ.๒๕๖๑ ได้้แก่่กรณีี
ดังั ต่่อไปนี้้�
(๑) กรณีเี จ้า้ หน้า้ ที่ข�่ องรัฐั ต่า่ งประเทศ หรืือเจ้า้ หน้า้ ที่ข�่ ององค์ก์ ารระหว่า่ งประเทศ เรียี ก รับั หรืือ
ยอมจะรับั ทรัพั ย์ส์ ินิ หรืือประโยชน์อ์ ื่น�่ ใดสำ�ำ หรับั ตนเองหรืือผู้้�อื่น� โดยมิชิ อบเพื่อ่� กระทำำ�การหรืือไม่ก่ ระทำ�ำ การ
อย่่างใดในตำำ�แหน่่ง ไม่่ว่่าการนั้้น� จะชอบหรืือมิิชอบด้้วยหน้้าที่�่ (มาตรา ๑๗๓)
(๒) กรณีีเจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐต่่างประเทศ หรืือเจ้้าหน้้าที่�่ขององค์์การระหว่่างประเทศ กระทำ�ำ การ
หรืือไม่่กระทำ�ำ การอย่า่ งใดในตำำ�แหน่่งโดยเห็น็ แก่่ทรััพย์์สิินหรืือประโยชน์อ์ ื่�่นใดซึ่�่งตนได้้เรีียก รัับ หรืือยอม
จะรับั ไว้ก้ ่่อนที่ต�่ นได้้รัับแต่ง่ ตั้�งในตำำ�แหน่ง่ นั้้�น (มาตรา ๑๗๔)
(๓) กรณีผี ู้ใ�้ ดเรียี ก รับั หรืือยอมจะรับั ทรัพั ย์ส์ ินิ หรืือประโยชน์อ์ ื่น่� ใดสำำ�หรับั ตนเองหรืือผู้�้อื่น� เป็น็ การ
ตอบแทนในการที่�่จะจููงใจหรืือได้้จููงใจเจ้้าพนัักงานของรััฐ เจ้้าหน้้าที่�่ของรััฐต่่างประเทศหรืือเจ้้าหน้้าที่่�
ขององค์์กรระหว่่างประเทศโดยวิิธีีอัันทุุจริิตหรืือผิิดกฎหมายหรืือโดยอิิทธิิพลของตนให้้กระทำำ�การหรืือ
ไม่ก่ ระทำำ�การในหน้า้ ที่่อ� ันั เป็น็ คุุณหรืือเป็น็ โทษแก่่บุุคคลใด (มาตรา ๑๗๕)
(๔) กรณีีผู้�้ใดให้้ ขอให้้ หรืือรัับว่่าจะให้้ทรััพย์์สิินหรืือประโยชน์์อื่่�นให้้แก่่เจ้้าพนัักงานของรััฐ
เจ้า้ หน้า้ ที่ข�่ องรัฐั ต่า่ งประเทศหรืือเจ้า้ หน้า้ ที่ข่� ององค์ก์ รระหว่า่ งประเทศ เพื่อ�่ จููงใจให้ก้ ระทำำ�การ ไม่ก่ ระทำ�ำ การ
หรืือประวิิงการกระทำำ�อัันมิิชอบด้ว้ ยหน้า้ ที่่� (มาตรา ๑๗๖)
(๕) กรณีผี ู้ใ�้ ดขัดั ขวางกระบวนการยุตุ ิธิ รรมตาม พ.ร.ป. นี้้� หรืือกฎหมายที่เ�่ กี่ย� วข้อ้ งกับั การป้อ้ งกันั
และปราบปรามการทุุจริิตในการสอบสวนหรืือไต่่สวน ฟ้้องร้้อง หรืือดํําเนิินคดีีเพื่่�อมิิให้้เป็็นไปด้้วย
ความเรีียบร้้อย (มาตรา ๑๗๗)
(๖) กรณีีผู้ใ�้ ดไม่ป่ ฏิิบััติิตามคํําสั่ง� ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. คณะกรรมการไต่ส่ วน หรืือหัวั หน้้า
พนัักงานไต่ส่ วนตามมาตรา ๓๔(๑) (๒) หรืือ (๔) หรืือไม่่ปฏิิบัตั ิติ ามมาตรา ๑๑๖ (มาตรา ๑๗๘)

292 Pคoู่มlอื icปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๗) กรณีีผู้้�ใดไม่่ปฏิิบััติิตามคํําสั่�งของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามมาตรา ๑๑๒ โดยไม่่มีีเหตุุ
อันั สมควร (มาตรา ๑๗๙)
(๘) กรณีีผู้้�ใดเปิิดเผยข้้อความ ข้้อเท็็จจริิง หรืือข้้อมููลที่�่คณะกรรมการ ป.ป.ช. หรืือพนัักงาน
เจ้า้ หน้า้ ที่ไ่� ด้ม้ าเนื่อ�่ งจากการปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่ต่� าม พ.ร.ป.นี้้� เว้น้ แต่่ เป็น็ การเปิดิ เผยตามมาตรา ๓๖ (มาตรา ๑๘๐)
(๙) กรณีผี ู้ใ้� ดยักั ย้า้ ย ทํําให้เ้ สียี หาย ทํําลาย ซ่อ่ นเร้น้ เอาไปเสียี ทํําให้ส้ ููญหายหรืือทํําให้ไ้ ร้ป้ ระโยชน์์
ซึ่่�งทรััพย์์สิินที่่�หััวหน้้าพนัักงานไต่่สวน คณะกรรมการไต่่สวน หรืือคณะกรรมการ ป.ป.ช.ยึึดหรืืออายััดไว้้
หรืือสั่�งให้้ส่่งหรืือที่�ต่ นรู้้� หรืือควรรู้้�ว่า่ จะตกเป็็นของแผ่่นดิินตาม พ.ร.ป.นี้้� (มาตรา ๑๘๑)
(๑๐) กรณีีผู้้�ใดขััดขวางการปฏิิบััติิงานของคณะกรรมการ ป.ป.ช. กรรมการ เลขาธิิการ
คณะกรรมการไต่่สวน หัวั หน้า้ พนัักงานไต่ส่ วน พนักั งานไต่ส่ วน หรืือพนัักงานเจ้า้ หน้้าที่ใ�่ นการปฏิิบััติติ าม
พ.ร.ป.นี้้� หรืือตามที่ก�่ ฎหมายอื่น่� กำ�ำ หนด (มาตรา ๑๘๒)
(๑๑) กรณีผี ู้ใ้� ดแจ้ง้ ข้อ้ ความอันั เป็น็ เท็จ็ แก่เ่ จ้า้ พนักั งาน ฟ้อ้ งเท็จ็ หรืือเบิกิ ความอันั เป็น็ เท็จ็ ต่อ่ ศาล
ทั้้�งนี้้� เพื่่อ� จะแกล้ง้ บุุคคลใดให้้ถููกไต่่สวนให้้ได้ร้ ัับโทษหรืือรับั โทษหนักั ขึ้�้น (มาตรา ๑๘๔)

แผนผัังแสดงหน้้าที่่แ� ละอำ�ำ นาจในการไต่ส่ วนเจ้้าพนักั งานของรัฐั และผู้้�ที่เ�่ กี่ย่� วข้อ้ ง

ตัวการ

คณะกรรมการ ป.ป.ช. เจ้้าพนักั งานของรัฐั ผู้ �ใช้้
ไต่ส่ วน ผู้ �สนัับสนุุน

- ผู้้�ให้้ ผู้้�ขอให้้ หรืือรับั ว่า่ จะให้้
ทรััพย์ส์ ินิ หรืือประโยชน์อ์ ื่น�่ ใด

Police คInมู่ vอื eปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 293

294 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บรรณานุุกรม
1. กองคดีี สำำ�นัักงานตำำ�รวจแห่ง่ ชาติ,ิ ประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกัับคดีี เรื่อ่� ง การปล่อ่ ยชั่�วคราว
พิมิ พ์์ครั้ง� ที่่ � 2 : สำ�ำ นัักพิิมพ์์สููตรไพศาล, กรุงุ เทพมหานคร, 2556
2. กู้เ�้ กียี รติ ิ เจริญิ บุญุ , พ.ต.อ., คู่่�มืือพนักั งานสอบสวนตามกฎหมายใหม่่ เล่ม่ 1. พิมิ พ์ค์ รั้ง� ที่ ่� 5 กรุงุ เทพฯ
: บริิษัทั 21 เซ็็นจูรี่ � จำำ�กััด, 2562
3. จุลุ สิงิ ห์์ วสันั ตสิิงห์์, ศร.พ. “คำำ�อธิิบายประมวลกฎหมายวิิธีพี ิจิ ารณาความอาญา ภาค 1-2 (เล่ม่ 1)”
(สำำ�นัักอบรมศึึกษากฎหมายแห่ง่ เนติิบัณั ฑิิตยสภา : พิิมพ์์ครั้ง� ที่ ่� 4 เดืือน กุุมภาพันั ธ์ ์ 2555)
4. ดร.เกียี รติิขจร วััจนะสวัสั ดิ์์�. คำ�ำ อธิิบายหลักั กฎหมายวิธิ ีีพิจิ ารณาความอาญา ว่่าด้ว้ ยการดำำ�เนิินคดีี
ในขั้�นตอนก่่อนการพิิจารณาฯ พิิมพ์์ครั้�งที่�่ 6. กรุุงเทพฯ : หจก.จิิรรััชการพิิมพ์์, กรุุงเทพมหานคร,
2551
5. ตำ�ำ รวจภููธรภาค 4., คู่่�มืือพนัักงานสอบสวน พิิมพ์ค์ รั้ง� ที่ �่ 2 หจก.โรงพิิมพ์ค์ ลัังนานาวิิทยา, 2548
6. ธานิิศ เกศวพิิทัักษ์์. คำำ�อธิิบายประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา เล่่ม 1. พิิมพ์์ครั้�งที่�่ 6.
กรุุงเทพฯ : สำำ�นัักอบรมศึึกษากฎหมายแห่ง่ เนติบิ ัณั ฑิติ ยสภา
7. ธีีสุทุ ธิ์์ � พัันธ์ฤ์ ทธิ์์.� การสอบสวน. พิิมพ์์ครั้ง� ที่ �่ 2. กรุุงเทพมหานคร : สำ�ำ นักั พิิมพ์น์ ิิติิธรรม, 2555.
8. วิเิ ชียี ร ดิเิ รกอุุดมศัักดิ์์�, “กฎหมาย วิิ. อาญาพิิสดาร เล่ม่ 1” สำำ�นักั พิมิ พ์ ์ ห้า้ งหุ้�นส่ว่ นจำำ�กััดแสงจันั ทร์์
การพิมิ พ์,์ กรุงุ เทพฯ, 2563.
9. สมชััย ฑีีฆาอุุตมากร, พระราชบััญญััติิศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชน
และครอบครัวั พ.ศ.2553 พิิมพ์ค์ รั้ง� ที่� ่ 3 : กรุงุ เทพมหานคร, 2563
10. สุุรศัักดิ์์� ลิิขสิิทธิ์์�วััฒนากุุล, ศร.ดร., ประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา (ฉบัับอ้้างอิิง)
พิมิ พ์์ครั้�งที่่ � 17 กรุุงเทพฯ : วิิญญูชู น. 2560.
11. สััญญา บััวเจริิญ, พล.ต.ต., ระเบีียบคำ�ำ สั่่�ง ข้้อบัังคัับ และกฎกระทรวงที่�่สำำ�คััญทั่่�วไป เกี่�ยวกัับ
การสอบสวน พิิมพ์์ครั้�งที่่ � 9 กรุงุ เทพฯ : ห้า้ งหุ้�นส่ว่ นจำำ�กััดพิมิ พ์์อักั ษร, 2556
12. สำำ�นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิ, การอำำ�นวยความยุุติิธรรมในคดีีอาญา การทำ�ำ สำ�ำ นวนการสอบสวน
และมาตรการควบคุุม ตรวจสอบ เร่่งรััดการสอบสวนคดีีอาญา คำำ�สั่่�ง ตร.ที่่� 419/2556
ลง 1 กรกฎาคม 2556 : โรงพิิมพ์์ตำ�ำ รวจ, กรุงุ เทพมหานคร, 2556
13. อรรถพล ใหญ่่สว่่าง, คำ�ำ อธิิบายวิิชา สััมมนากฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา พิิมพ์์ครั้�งที่�่ 3 :
สำำ�นักั อบรมศึึกษากฎหมายแห่ง่ เนติิบัณั ฑิิตยสภา, กรุุงเทพมหานคร, 2558


Police คInู่มvือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 295

296 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ภาคผนวก

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 297

298 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ผนวก ก.

ระเบีียบ คำำ�สั่่ง� ที่เ่� กี่่�ยวข้้อง

1. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่�ยวกัับการออกคำำ�สั่่�งหรืือหมายอาญา
พ.ศ.2548
2. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่�ยวกัับการออกคำำ�สั่่�งหรืือหมายอาญา
(ฉบัับที่่ � 2) พ.ศ.2558
3. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่�ยวกัับการออกคำำ�สั่่�งหรืือหมายอาญา
(ฉบัับที่่� 3) พ.ศ.2560
4. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์และวิิธีีการเกี่�ยวกัับการออกคำำ�สั่่�งหรืือหมายอาญา
(ฉบัับที่่ � 4) พ.ศ.2561
5. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์ วิิธีีการและเงื่�อนไขเกี่�ยวกัับการเรีียกประกัันฯ
พ.ศ.2548
6. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์ วิิธีีการและเงื่�อนไขเกี่�ยวกัับการเรีียกประกัันฯ
(ฉบัับที่่� 2) พ.ศ.2562
7. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยหลัักเกณฑ์์ วิิธีีการและเงื่�อนไขเกี่�ยวกัับการเรีียกประกัันฯ
(ฉบัับที่่� 3) พ.ศ.2562
8. ข้อ้ บัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่า่ ด้้วยวิิธีีการดำ�ำ เนินิ คดีที ุจุ ริติ และประพฤติิมิิชอบ พ.ศ.2559
9. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยวิิธีีการดำ�ำ เนิินคดีีทุุจริิตและประพฤติิมิิชอบ (ฉบัับที่่� 2)
พ.ศ.2560
1 0. ข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกา ว่่าด้้วยวิิธีีการดำำ�เนิินคดีีทุุจริิตและประพฤติิมิิชอบ (ฉบัับที่�่ 3)
พ.ศ.2562
11. ระเบียี บสำ�ำ นักั นายกรัฐั มนตรี ี ว่า่ ด้ว้ ยการปฏิบิ ัตั ิแิ ละประสานงานกรณีที หารถููกหาว่า่ กระทำ�ำ ความผิดิ อาญา
พ.ศ.2544
1 2. ระเบียี บราชการศาลทหาร (ฉบัับที่่ � 3) พ.ศ.2545
13. คำ�ำ ชี้้�แจงกรมพระธรรมนููญ เรื่�่อง แนวทางปฏิิบััติิในการขอให้้ศาลทหารมีีคำ�ำ สั่่�งหรืือออกหมายขััง
หมายจัับ และหมายค้น้
1 4. คำ�ำ ร้อ้ งขอให้ศ้ าลมีีคำำ�สั่่ง� ส่่งตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาไปฟื้้�นฟูู
1 5. บันั ทึึกการจับั กุุมเด็ก็ หรืือเยาวชน ตามแบบใหม่่
1 6. คำ�ำ ร้้องตรวจสอบการจัับเด็ก็ หรืือเยาวชนฯ
1 7. บันั ทึึกการแจ้้งสิทิ ธิิของผู้้�ต้้องหาในชั้�นสอบสวน
18. บันั ทึึกผู้้�ต้อ้ งหาพบและปรึึกษาทนาย
1 9. บันั ทึึกการจับั กุุมทั่่ว� ไป

Police คIn่มู vอื eปstฏigบิ aัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 299

2 0. บัันทึึกการแจ้ง้ ข้อ้ กล่า่ วหารัับมอบตััว
2 1. บันั ทึึกการแจ้้งการมอบตัวั เด็็กหรืือเยาวชน ไปยังั สถานพิินิิจฯ
22. บัันทึึกการแจ้ง้ การจัับกุุมเด็็กหรืือเยาวชน ไปยัังสถานพิินิิจฯ
23. บัันทึึกการแจ้ง้ สิิทธิขิ องผู้้เ� สีียหายตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิจิ ารณาความอาญา มาตรา 44/3
24. หนังั สืือแจ้้งความคืืบหน้้าการสอบสวนคดีอี าญา
2 5. จรรยาบรรณพนัักงานสอบสวน

QผRนวCกODก.E
300 คPoูม่ lือicปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ผนวก ข.

กฎหมาย ระเบีียบ คำำ�สั่่�ง และแนวทางในการเบิิกจ่่ายเงิิน
ที่่�เกี่ย่� วข้้องกับั พนัักงานสอบสวน
หรืือที่�พ่ นักั งานสอบสวนเบิกิ จ่่ายได้้

QผRนวCกOขD.E

Police คInูม่ vอื eปstฏigิบaตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 301

302 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

รายชื่่�อ คณะทำำ�งานจััดทำำ�คู่่�มืือพนัักงานสอบสวน

คณะทำ�ำ งานส่่วนบังั คับั บัญั ชา หัวั หน้้าคณะทำ�ำ งาน
1. พล.ต.อ.ชนสิษิ ฎ์ ์ วัฒั นวรางกููร รอง ผบ.ตร.
2. พล.ต.ท.รอย อิิงคไพโรจน์์ ผู้้�ช่่วย ผบ.ตร. รองหัวั หน้า้ คณะทำ�ำ งาน
๓. พล.ต.ท.นิริ ันั ดร เหลื่อ�่ มศรี ี ผบช.รร.นรต. ผู้�้ ช่ว่ ยหัวั หน้า้ คณะทำ�ำ งาน
4. พล.ต.ท.สุรุ พงษ์ ์ ชััยจันั ทร์์ ผบช.กมค. ผู้�้ ช่ว่ ยหัวั หน้า้ คณะทำ�ำ งาน
5. พล.ต.ต.ชนะชัยั ลิ้ม� ประเสริิฐ รอง ผบช.กมค. ผู้้�ช่ว่ ยหัวั หน้า้ คณะทำำ�งาน
6. พล.ต.ต.คีรี ีีศัักดิ์์� ตันั ตินิ วะชัยั รอง ผบช.ภ.3 ผู้้�ช่ว่ ยหัวั หน้า้ คณะทำำ�งาน
7. พล.ต.ต.นพพร ศุุภพัฒั น์์ ผบก.สบส. ผู้�้ ช่ว่ ยหัวั หน้า้ คณะทำำ�งาน
8. พ.ต.อ.สมชาย ธีรี ภัทั รไพศาล ผกก.ฝอ.บก.ทท.๑ เจ้้าหน้้าที่ฝ�่ ่่ายประสานงาน
9. พ.ต.ท.รุ่�งโรจน์์ ตัังอำ�ำ นวย รอง ผกก.สส.สภ.บัวั ใหญ่่ ภ.จว.นม. เจ้้าหน้า้ ที่ฝ�่ ่า่ ยประสานงาน
10. ร.ต.อ.ธีีรพงศ์์ พิินิจิ มนตรีี รอง สวป.สภ.โพธิ์�กลาง ภ.จว.นม. เจ้า้ หน้า้ ที่�ฝ่ ่า่ ยประสานงาน
11. ว่่าที่�่ ร.ต.ท.หญิงิ โชติกิ า เพ็็ชรสุุวรรณ รอง สว.ฝอ.2 บก.อก.ภ.3 เจ้้าหน้้าที่ฝ�่ ่่ายเทคนิคิ

คณะทำ�ำ งาน ค้้นคว้้า เรีียบเรีียง
1. พ.ต.อ.อนันั ต์์ พิิมพ์์เจริิญ ข้้าราชการบำ�ำ นาญ หััวหน้า้ คณะทำ�ำ งาน
๒. พ.ต.อ.สมเกีียรติ ิ ค้ำ��ำ ชูู ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดีี บก.กค.ภ.๙ คณะทำำ�งาน
๓. พ.ต.อ.ประยงค์์ กอศรีี ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน บก.สส.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
๔. พ.ต.อ.ภานุเุ ทพ ไชยคํําภา ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน บก.สส.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
๕. พ.ต.อ.เด่่น สุขุ ใหม่่ ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน บก.สส.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
๖. พ.ต.อ.พููนศัักดิ์์ � ชาติเิ พชร ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน บก.สส.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
๗. พ.ต.อ.พาวินิ พานกระโทก ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน บก.สส.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
๘. พ.ต.อ.เจตติ์์� บัวั ทิิพย์ ์ ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน บก.สส.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
๙. พ.ต.อ.สุุพััตร สุพุ รม ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน บก.สส.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
๑ ๐. พ.ต.อ.ดร.ดํํารงฤทธิ์์เ� ดช ทองพิทิ ักั ษ์ ์ ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดี ี บก.กค.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
1 ๑. พ.ต.อ.สุพุ ล สุรุ าวุุธ ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดีี บก.กค.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
1๒. พ.ต.อ.เกษตร วิณิ วัันก์์ ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดีี บก.กค.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
1 ๓. พ.ต.อ.สุุธีีภัคั วชิิรโชติิกุลุ ผกก.ฝ่า่ ยกฎหมายคดีีปกครองและคดีแี พ่ง่ บก.กค.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
1๔. พ.ต.อ.วิิหาร นวลงาม ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดีี บก.กค.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
1 ๕. พ.ต.อ.สุรุ ชััย บุุญเอก ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดีี บก.กค.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
1๖. พ.ต.ท.พิชิ ญ์ศ์ รุุตม์์ หิิรััญวััฒนะ สว.ฝ่่ายกฎหมาย คดีปี กครองและแพ่่ง บก.กค.ภ.๓ คณะทำำ�งาน
1๗. ร.ต.อ.จิริ วััฒน์์ ประยููรพัันธ์์ รอง สว.(สอบสวน) สภ.พลกรััง ภ.จว.นครราชสีีมา คณะทำำ�งาน

Police คIn่มู vือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 303

คณะทำ�ำ งานส่่วนตรวจทาน
1. รศ.พ.ต.อ.ปพััฒน์ ์ วสุุธวััช อาจารย์์(สบ5) กลุ่่�มงานคณาจารย์์ คณะตำำ�รวจศาสตร์์ รร.นรต. คณะทำ�ำ งาน
2. รศ.พ.ต.อ.จรััส ธรรมธนารัักษ์ ์ อาจารย์์(สบ5) กลุ่่�มงานคณาจารย์์ คณะตำ�ำ รวจศาสตร์์ รร.นรต. คณะทำ�ำ งาน
๓. พ.ต.อ.ดร.มานะ เผาะช่ว่ ย เลขาธิิการสมาคมพนักั งานสอบสวน คณะทำำ�งาน
๔. พ.ต.อ.อนัันต์์ พิมิ พ์เ์ จริิญ ข้า้ ราชการบำ�ำ นาญ คณะทำำ�งาน
๕. พ.ต.อ.สมเกียี รติิ ค้ำำ��ชูู ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดี ี บก.กค.ภ.๙ คณะทำำ�งาน
๖. พ.ต.อ.เมธีี สงวนสัตั ย์ ์ ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดีี บก.กค.ภ.7 คณะทำำ�งาน
๗. พ.ต.อ.ศัักยฐิปิ ฏ์์ ศิิรสุุกล ผกก.กลุ่่�มงานตรวจสอบสํํานวนคดีี บก.กค.ภ.7 คณะทำำ�งาน
๘. พ.ต.อ.พััฒพงศ์์ คนแรง ผกก.(สอบสวน) กลุ่่�มงานสอบสวน ภ.จว.นครปฐม คณะทำำ�งาน
๙. พ.ต.ท.วัชั รพล ศรีปี ักั ษา อาจารย์์(สบ3) กลุ่่�มงานคณาจารย์์ คณะตำ�ำ รวจศาสตร์์ รร.นรต. คณะทำำ�งาน
๑๐. พ.ต.ท.เนติ ิ ศรีสี กุุล อาจารย์์(สบ2) กลุ่่�มงานคณาจารย์์ คณะตำ�ำ รวจศาสตร์์ รร.นรต. คณะทำ�ำ งาน

304 Pคoู่มlอื icปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

คู่มือพนักงานสอบสวน

ในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ (E-Book)

คู่มือปฏิบัติงานสอบสวน

Police Investigation Manual

คู่มือการสอบสวน

คดีความผิดเกี่ยวกับการคุ้มครอง
ผู้บริโภค

คู่มือการสอบสวน

คดคี วามผดิ เกย่ี วกบั ทรพั ยากรธรรมชาติ
และสิง่ แวดล้อม

คู่มือการสอบสวน

คดีความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด

คู่มือการสอบสวน

คดีความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรม
ทางเศรษฐกิจ

คู่ มื อ ก า ร ส อ บ ส ว น ค ดี ค ว า ม ผิ ด เ กี่ ย ว กั บ ท รั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติ แ ล ะ สิ่ ง แ ว ด ล้ อ ม หนา้ 187

จัดพิมพ์โดย ดโรุสงิตพิมกพรุง์ตเทำ�รพวฯจ๑ส๐ำ�น๓ัก๐ง๐านโตทำ�รรศวัพจทแ์ ห๐่ง-ช๒า๖ต๖ิ ๘-๒๘๑๑-๓ โทรสาร ๐-๒๒๔๑-๔๖๕๘
ถ.เศรษฐศิริ