สอบสวน

(๘) เมื่อ่� จับั แล้้วมีีอำำ�นาจปล่อ่ ยชั่ว� คราวหรืือควบคุุมตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� ไว้ ้
(๙) เมื่�่อมีีการควบคุุมผู้�้ ต้้องหาแล้้ว ให้้พิิจารณาว่่าคดีีดัังกล่่าวอยู่�ในอำ�ำ นาจของศาลเยาวชนและ
ครอบครััวศาลแขวง ศาลจัังหวัดั ศาลทหารแล้้วแต่ก่ รณีี ถ้้าคดีีอยู่�ในอำำ�นาจของศาลเยาวชนและครอบครัวั
หากควบคุุมครบ ๒๔ ชั่่�วโมงต้้องนำ�ำ ตััวผู้�้ ต้้องหานั้้�นไปตรวจสอบการจัับกุุม แต่่หากคดีีนั้้�นอยู่�ในอำ�ำ นาจ
ของศาลแขวง หากควบคุุมครบ ๔๘ ชั่่ว� โมง ต้้องนำำ�ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาไปยื่่น� คำ�ำ ร้อ้ งขอผััดฟ้อ้ งและฝากขััง ในส่ว่ น
ศาลจังั หวัดั และศาลทหาร หากควบคุุมครบ ๔๘ ชั่่ว� โมง ต้อ้ งนำ�ำ ตััวผู้�้ ต้อ้ งหาไปยื่น่� คำำ�ร้้องขอฝากขังั แล้้วแต่่
กรณีี เว้น้ แต่่ได้ร้ ัับการปล่อ่ ยตััวชั่ว� คราวก็็ไม่ต่ ้้องฝากขััง
วิธิ ีีดำ�ำ เนิินการตามขั้้น� ตอน
เมื่่�อกฎหมายได้้วางหลัักเกณฑ์์และขั้�นตอนการปฏิิบััติิไว้้ จะทราบได้้อย่่างไรว่่า กรณีีจะเป็็นไป
ตามหลัักเกณฑ์์หรืือไม่่ ซึ่่�งสุุดท้้ายเมื่�่อมีีการนำ�ำ ตััวผู้้�ต้้องหาไปศาลเพื่่�อขอหมายขััง ศาลต้้องทำ�ำ การไต่่สวน
จนเป็น็ ที่พ่� อใจแก่ศ่ าลว่า่ เป็น็ ไปตามหลักั เกณฑ์แ์ ละขั้น� ตอนของกฎหมายหรืือไม่่ และถามผู้�้ ต้อ้ งหาด้ว้ ยว่า่ จะ
มีขี ้อ้ คัดั ค้า้ นประการใดหรืือไม่ ่ จึึงเป็น็ ขั้น� ตอนที่ศ่� าลทำ�ำ การตรวจสอบโดยเคร่ง่ ครัดั ในการใช้อ้ ำ�ำ นาจดังั กล่า่ ว
ดังั นั้้น� ในการดำำ�เนินิ การของพนักั งานสอบสวนจะต้อ้ งมีกี ารดำ�ำ เนินิ การเป็น็ ขั้น� เป็น็ ตอนและมีหี ลักั ฐานยืืนยันั
ปรากฏเป็็นบันั ทึึกไว้ด้ ้ว้ ย โดยให้้ปฏิิบััติิดังั นี้้�
(๑) ให้ป้ รากฏในบันั ทึึกคำ�ำ ให้ก้ ารผู้เ�้ สียี หายไว้ว้ ่า่ หากไม่ค่ วบคุมุ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาไว้จ้ ะคัดั ค้า้ นประการใด
หรืือไม่่ พร้อ้ มเหตุุผลประกอบ
(๒) ให้้ปรากฏรายละเอีียดเกี่�ยวกัับหลัักเกณฑ์์และขั้�นตอนของกฎหมาย ลงบัันทึึกประจำำ�วััน
เกี่�ยวกัับคดีีไว้้โดยให้้ผู้้�ต้้องหาลงชื่่�อไว้้เป็็นหลัักฐานอย่่าให้้มีีข้้อโต้้แย้้งภายหลัังได้้ หากผู้�้ ต้้องหาไม่่ยอม
ลงลายมืือชื่�่อก็็ให้้หมายเหตุุและมีีพยานลงชื่�่อรัับรองไว้้เป็็นสำำ�คััญก่่อนที่่�จะนำำ�ตััวผู้�้ ต้้องหาไปศาล
เพื่่อ� ขอหมายขัังหรืือในกรณีีจับั กุุมเนื่�อ่ งจากผู้้�ต้้องหาฝ่่าฝืนื ไม่ป่ ฏิบิ ัตั ิิตามคำ�ำ สั่่�งพนักั งานสอบสวน
(๓) ในกรณีีที่่�ผู้�้ ต้้องหาตกลงยอมไปศาลตามคำ�ำ สั่่�งพนัักงานสอบสวนหากเวลานั้้�นตรงกัับเวลาที่่�
ศาลปิดิ ทำำ�การหรืือใกล้จ้ ะปิดิ ทำำ�การ ให้ล้ งประจำำ�วันั นัดั วันั เวลาในการไปศาลกับั พนักั งานสอบสวนให้ช้ ัดั เจน
ผู้้�ต้้องหาลงชื่่�อไว้้ เมื่่�อถึึงวัันเวลานััดก็็ให้้ลงประจำ�ำ วัันเป็็นหลัักฐานว่่าผู้�้ ต้้องหามาพบพนัักงานสอบสวน
อย่า่ งชัดั เจนในโอกาสแรกที่ศ�่ าลเปิดิ ทำำ�การ หากผู้�้ ต้อ้ งหาไม่ม่ าตามนัดั ถือื เป็น็ การฝ่า่ ฝืนื ให้พ้ นักั งานสอบสวน
ลงประจำ�ำ วันั ไว้ใ้ ห้้ชััดเจนว่่าไม่ม่ าตามนััดและมีพี ฤติกิ ารณ์์หลบหนีี
(๔) กรณีีมีีการฝ่่าฝืืนตามข้้อ (๓) ซึ่่�งผู้้�ต้้องหาไม่่มาพบพนัักงานสอบสวน กรณีีดัังกล่่าวเป็็นเหตุุ
ให้้พนักั งานสอบสวนสามารถยื่น่� คำำ�ร้อ้ งต่อ่ ศาลเพื่�อ่ ขอออกหมายจัับต่่อไป
(๕) กรณีีศาลปิิดทำำ�การหรืือใกล้้เวลาปิิดทำ�ำ การ ให้้พนัักงานสอบสวนสั่�งให้้ผู้�้ ต้้องหาไปศาล
ในโอกาสแรกที่ศ�่ าลเปิดิ ทำ�ำ การ ถ้อ้ ยคำำ�ว่า่ “ไปศาลในโอกาสแรกที่ศ�่ าลเปิดิ ทำำ�การ” ความหมายไม่ช่ ัดั เจนว่า่
เป็น็ วันั ที่ศ�่ าลเปิดิ ทำ�ำ การปกติใิ นวันั เวลาราชการหรืือหากมีวี ันั หยุดุ ราชการหลายวันั ติดิ ต่อ่ กันั ศาลเปิดิ ทำำ�การ
ครึ่ง� วันั ในวันั ใดวันั หนึ่่ง� ตามที่ศ่� าลกำำ�หนด จึึงเห็น็ ควรให้ถ้ ือื เอาวันั เวลาที่ศ่� าลเปิดิ ทำำ�การตามความเป็น็ จริงิ คำ�ำ ว่า่
“ในโอกาสแรก”นั้้น� หมายถึึงต้อ้ งรีบี ไปทันั ทีอี าจมีขีั้น� ตอนการปฏิบิ ัตั ิขิ ณะที่ผ่� ู้้�ต้อ้ งหามาพบพนักั งานสอบสวน
ในการจััดทำำ�บัันทึึกลงประจำำ�วัันหรืือจััดทำำ�คำำ�ร้้องเพื่่�อยื่�่นต่่อศาลและระยะทางจากที่�่ทำำ�การของพนัักงาน
สอบสวนในการเดิินทางไปศาลซึ่�่งเป็็นเหตุุเป็็นผลกัันว่่าควรจะเดิินทางไปถึึงศาลและนำ�ำ ตััวผู้้�ต้้องหาไปยื่่�น
คำำ�ร้้องต่่อศาลได้้ถึึงช่่วงเวลาใด คงจะดำ�ำ เนิินการข้้ามวัันไปในวัันที่่�สองนัับจากวัันเปิิดทำ�ำ การของศาลไม่่ได้้
มิิฉะนั้้�นแล้้วก็็ไม่เ่ ป็น็ ไปตามเจตนารมณ์ข์ องกฎหมาย

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 133

ข้้อสังั เกต
- อำำ�นาจนี้้ไ� ม่ใ่ ช่อ่ ำำ�นาจทั่่ว� ไปของพนักั งานสอบสวน แต่เ่ ป็น็ อำำ�นาจของพนักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบ
ในคดีีที่�พ่ นัักงานสอบสวนผู้้�นั้น� กำำ�ลัังสอบสวนอยู่� พนัักงานสอบสวนผู้้�อื่�นที่�ไ่ ม่่มีีหน้า้ ที่�่ ไม่ม่ ีีอำำ�นาจในการจัับ
ตามมาตรานี้้แ� ต่อ่ ย่่างใด
- ถ้้าไม่ม่ ีเี หตุุตาม มาตรา ๗๑ ประกอบมาตรา ๖๖ แห่ง่ ป.วิิอาญา พนักั งานสอบสวนไม่่มีอี ำ�ำ นาจ
จัับกุุมผู้�้ ต้อ้ งหานั้้�นได้้
๒) อำ�ำ นาจตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๒
กรณีที ี่พ่� นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หาแก่ผ่ ู้้�ต้อ้ งหา ซึ่ง่� ศาลยังั มิไิ ด้อ้ อกหมายจับั และผู้้�ต้อ้ งหาไม่ม่ ีี
เหตุทุ ี่จ�่ ะออกหมายขังั ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗๑ พนักั งานสอบสวนเพียี งแต่แ่ จ้ง้ ข้อ้ หาเสร็จ็ แล้ว้
ทำำ�การสอบสวน โดยไม่่มีีการควบคุุม กรณีีนี้้�ให้้พนัักงานสอบสวนบัันทึึกลงในประจำ�ำ วัันทางคดีีด้้วยว่า่ ได้้มีี
การแจ้ง้ ข้อ้ หาให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาทราบแล้ว้ และให้ก้ ลับั ไปโดยไม่ม่ ีกี ารควบคุมุ ตัวั แต่อ่ ย่า่ งใด และเมื่อ�่ ทำำ�การสอบสวน
เสร็จ็ สิ้น� มีคี วามเห็น็ ควรสั่ง� ฟ้อ้ งผู้�้ ต้อ้ งหา กฎหมายวางหลักั เกณฑ์ไ์ ว้ว้ ่า่ ให้พ้ นักั งานสอบสวนส่ง่ สำำ�นวนพร้อ้ มกับั
ผู้้�ต้้องหาไปยังั พนัักงานอัยั การ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๒ วรรคสาม
ข้้อสัังเกต
- เป็น็ การนำำ�ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาไปส่ง่ พนักั งานอัยั การเพื่อ่� ฟ้อ้ ง มิใิ ช่เ่ ป็น็ การจับั กุมุ หรืือควบคุมุ ตัวั มาทำ�ำ การ
สอบสวน กรณีีเป็็นเงื่�อนไขของกฎหมายในการส่่งสำำ�นวนการสอบสวน
- ก่อ่ นนั้้น� การแจ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้�้ ต้อ้ งหา โดยที่ย�่ ังั ไม่ม่ ีหี มายจับั ของศาล และไม่ม่ ีเี หตุทุ ี่จ่� ะขอหมายขังั
จากศาลจึึงทำ�ำ การสอบสวนโดยไม่่ควบคุุมผู้�้ ต้้องหา แต่่เมื่อ�่ สำ�ำ นวนเสร็็จและมีีความเห็็นควรสั่�งฟ้อ้ ง หากไม่่
ส่ง่ ตัวั พร้อ้ มสำำ�นวนการสอบสวนไปด้ว้ ยแล้ว้ พนักั งานอัยั การจะไม่ร่ ับั สำ�ำ นวนการสอบสวนไว้้ แต่ใ่ นปัจั จุบุ ันั นี้้�
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๒ วรรคสาม มีีการแก้้ไขโดยประกาศคณะรัักษาความสงบแห่ง่ ชาติิ ฉบัับที่�่ ๑๑๕/๕๗
หากผู้�้ ต้อ้ งหาซึ่�ง่ ถููกแจ้ง้ ข้้อหาได้ห้ ลบหนีีไป ก็็ให้ส้ ่่งสำำ�นวนการสอบสวนได้ ้
- ทางปฏิิบััติิเมื่่�อพนัักงานสอบสวนมีีความเห็็นควรสั่�งฟ้้อง จะต้้องนััดผู้้�ต้้องหามาเพื่�่อส่่งตััว
ผู้้�ต้้องหาพร้้อมด้้วยสำ�ำ นวนการสอบสวน แต่่ผู้้�ต้้องหาไม่ม่ าพบหรืือหลบหนีีไป ก่่อนส่ง่ สำำ�นวนการสอบสวน
พนักั งานสอบสวนควรจะออกหมายเรียี กผู้้�ต้อ้ งหาก่อ่ น หากไม่ม่ าตามหมายเรียี ก จึึงยื่�น่ คำำ�ร้อ้ งขอหมายจับั
ต่่อศาลออกประกาศสืืบจัับและแนบหมายจัับไปกัับสำ�ำ นวนการสอบสวนดัังกล่่าวไปด้้วยซึ่�่งในกรณีีนี้้�
พนักั งานสอบสวนสามารถส่ง่ สำำ�นวนการสอบสวนโดยไม่่ต้้องมีตี ััวผู้้�ต้้องหาได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๒
วรรคสาม
๑.๒ การจัับในฐานะเป็น็ เจ้้าพนัักงานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจ
พนัักงานสอบสวนยัังเป็็นเจ้้าพนัักงานปกครองหรืือตำ�ำ รวจตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๖)
อีีกฐานะหนึ่่�ง จึึงมีีอำ�ำ นาจเช่่นเดีียวกัับข้้าราชการตำำ�รวจทั่่�วไปและสามารถจัับกุุมได้้ทั่่�วราชอาณาจัักร
ตามหลักั เกณฑ์ท์ ี่ ่� ป.วิิอาญา มาตรา ๗๘ บััญญััติไิ ว้้
การจับั กุุม โดยหลัักแล้ว้ พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจจะจับั ผู้�ใ้ ดโดยไม่่มีีหมายจัับหรืือ
คำ�ำ สั่่ง� ของศาลนั้้น� ไม่ไ่ ด้้เว้้นแต่่
(๑) เมื่�อ่ บุุคคลนั้้น� ได้้กระทำำ�ความผิิดซึ่�ง่ หน้้าดัังที่บ�่ ัญั ญัตั ิิไว้้ในมาตรา ๘๐
(๒) เมื่่�อพบบุุคคลโดยมีีพฤติิการณ์์อัันควรสงสััยว่่าผู้้�นั้�นน่่าจะก่่อเหตุุร้้ายให้้เกิิดอัันตราย
แก่่บุคุ คลหรืือทรัพั ย์ส์ ิินของผู้�้อื่�นโดยมีเี ครื่�่องมืือ อาวุธุ หรืือวัตั ถุุอย่า่ งอื่่�นอันั สามารถใช้้ในการกระทำ�ำ ผิดิ
(๓) เมื่�่อมีีเหตุุที่่�จะออกหมายจัับบุุคคลนั้้�นตามมาตรา ๖๖(๒) แต่่มีีความจำำ�เป็็นเร่่งด่่วนที่่�
ไม่อ่ าจขอให้ศ้ าลออกหมายจัับบุคุ คลนั้้�นได้้

134 คPoู่มlอื icปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๔) เป็็นการจัับผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลยที่่�หนีีหรืือจะหลบหนีีในระหว่่างถููกปล่่อยชั่�วคราวตาม
มาตรา ๑๑๗
ความผิดิ ซึ่�ง่ หน้้า แยกได้้ ๒ กรณีี ดังั นี้้�
(1) ความผิดิ ซึ่ง่� เห็น็ กำำ�ลังั กระทำำ�หรืือพบในอาการใดซึ่ง่� แทบจะไม่ม่ ีคี วามสงสัยั เลยว่า่ เขาได้ก้ ระทำำ�ผิดิ
มาแล้้วสด ๆ
(2) ความผิิดที่�่กฎหมายให้้ถืือว่่าเป็็นความผิิดซึ่่�งหน้้าคืือ ความผิิดอาญาดัังระบุุไว้้ในบััญชีีท้้าย
ประมวลกฎหมายวิิธีีพิจิ ารณาความอาญา ดัังต่่อไปนี้้�
- กรณีีถููกไล่่จับั ดัังผู้้�กระทำำ�โดยมีเี สีียงร้้องเอะอะ หรืือ
- เมื่�่อพบบุุคคลหนึ่่�งแทบจะทัันทีีทัันใดหลัังจากการกระทำ�ำ ผิิดในถิ่�นแถวใกล้้เคีียงกัับ
ที่เ�่ กิดิ เหตุนุ ั้้น� และมีสีิ่ง� ของที่ไ่� ด้ม้ าจากการกระทำำ�ผิดิ หรืือมีเี ครื่อ�่ งมืือ อาวุธุ หรืือวัตั ถุอุ ย่า่ งอื่น่� อันั สันั นิษิ ฐาน
ได้้ว่า่ ได้้ใช้ใ้ นการกระทำำ�ผิดิ หรืือมีีร่อ่ งรอยพิิรุธุ เห็น็ ประจักั ษ์ท์ ี่�่เสื้อ� ผ้้าหรืือเนื้้�อตััวร่่างกายของผู้้�นั้�น
การจัับในที่�ร่ โหฐาน
บทบััญญััติิในเรื่�่องการจัับในที่�่รโหฐานนั้้�นกำำ�หนดเอาไว้้ จะมีีหมายจัับหรืือไม่่ก็็ตามห้้ามมิิให้้จัับ
เว้้นแต่่จะได้้กระทำำ�ตามบทบััญญััติิในประมวลกฎหมายนี้้�อัันว่่าด้้วยการค้้นในที่�่รโหฐานซึ่�่งในฐานะที่่�เป็็น
พนัักงานสอบสวนที่�่นอกจากจะมีีอำำ�นาจสืืบสวนสอบสวนแล้้วยัังมีีอำำ�นาจในการจัับกุุม ก็็จะต้้องถืือปฏิิบััติิ
ในการจับั กุุมให้้ถููกต้อ้ งตามกฎหมายซึ่่�งให้้อำ�ำ นาจเอาไว้้
- กระทำ�ำ ตามบทบััญญััติิในประมวลกฎหมายนี้้�อัันว่่าด้้วยการค้้นในที่่�รโหฐานนั้้�น หมายถึึง
การค้น้ ที่�ร่ โหฐานซึ่่ง� ต้อ้ งเข้้าหลัักเกณฑ์์ในกรณีดี ังั ต่่อไปนี้้�
(๑) มีีหมายค้้นของศาล ทั้้�งนี้้� โดยการออกหมายค้้นต้้องมีีเหตุุที่่�จะออกหมายค้้นได้้ตาม
มาตรา ๖๙
(๒) หากเป็น็ การค้้นโดยไม่ต่ ้อ้ งมีหี มายต้อ้ งเป็น็ กรณีขี ้้อยกเว้น้ ตามมาตรา ๙๒(๑) - (๕) ดัังนั้้น�
หากพนัักงานสอบสวนหรืือตำำ�รวจหรืือฝ่่ายปกครองได้้ทำำ�ตามบทบััญญััติิกฎหมายที่่�ว่่าด้้วย
การค้้นแล้้วก็็สามารถเข้้าทำำ�การจัับบุุคคลในที่่�รโหฐานนั้้�นได้้ ถ้้าปรากฏว่่ามีีหมายจัับหรืือจัับได้้
โดยไม่ต่ ้้องมีีหมาย
การจัับกุุมผู้�ต้้องหาที่่�เป็็นเด็ก็ หรืือเยาวชน
การจัับกุุมผู้�้ ต้้องหาที่�่เป็็นเด็็กหรืือเยาวชนซึ่่�งตามพระราชบััญญััติิศาลเยาวชนและครอบครััวและ
วิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๖๖ ได้ร้ ะบุใุ นเรื่อ่� งอำ�ำ นาจในการจับั กุมุ ซึ่ง่� มีอี ำ�ำ นาจ
แตกต่่างกันั ดัังนี้้�
(1) การจับั กุมุ ผู้�้ ต้อ้ งหาซึ่ง�่ เป็น็ เด็ก็ ที่ม�่ ีอี ายุไุ ม่เ่ กินิ ๑๕ ปีบี ริบิ ููรณ์์ จะทำ�ำ การจับั กุมุ ได้เ้ ฉพาะผู้�้ ต้อ้ งหา
ที่ก่� ระทำ�ำ ความผิดิ ซึ่่ง� หน้า้ หรืือมีหี มายจับั หรืือคำำ�สั่่ง� ศาล
(2) การจับั กุมุ ผู้้�ต้อ้ งหาซึ่ง�่ เป็น็ เยาวชนอายุเุ กินิ ๑๕ ปีบี ริบิ ููรณ์์ แต่ย่ ังั ไม่ถ่ ึึง ๑๘ ปีบี ริบิ ููรณ์ ์ จับั กุมุ ได้้
เช่่นเดีียวกัับเด็็ก แต่่อย่่างไรก็็ตามการจัับกุุมผู้�้ ต้้องหาซึ่่�งเป็็นเยาวชนสามารถจัับกุุมเช่่นเดีียวกัับผู้้�ใหญ่่
โดยไม่่จำำ�เป็็นต้้องเป็น็ เหตุุการณ์ก์ ระทำำ�ผิิดซึ่ง�่ หน้า้ มีหี มายจัับหรืือมีีคำ�ำ สั่่ง� ศาลแต่่เข้้าเงื่อ� นไขตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๗๘(๒), (๓), (๔) ก็ส็ ามารถจัับกุมุ ได้้เช่่นกััน

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 135

๑.๓ วิิธีีการจับั กุุมให้ด้ ำ�ำ เนิินการตามหลัักเกณฑ์ท์ ี่ �่ ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ บัญั ญััติิไว้้
ขั้้น� ตอนการจับั ของเจ้้าพนัักงาน ดัังนี้้�
(๑) ต้้องแจ้้งข้้อหาให้้ผู้้�ถููกจัับทราบ หากมีีหมายจัับให้แ้ สดงต่อ่ ผู้้�ถููกจัับ
(๒) ในการจัับต้้องแจ้้งแก่่ผู้�้ ถููกจัับนั้้�นว่่าเขาต้้องถููกจัับแล้้วสั่�งให้้ผู้�้ ถููกจัับไปยัังที่่�ทำ�ำ การของ
พนัักงานสอบสวนแห่่งท้้องที่�่ที่�่ถููกจัับพร้้อมด้้วยผู้้�จัับ เว้้นแต่่สามารถนำ�ำ ไปที่�่ทำ�ำ การของพนัักงานสอบสวน
ผู้้�รัับผิดิ ชอบได้ใ้ นขณะนั้้�น แต่่ถ้า้ จำ�ำ เป็็นก็ใ็ ห้้จับั ตัวั ไป
(๓) แจ้้งสิิทธิิให้้ผู้�้ ถููกจัับทราบว่่า มีีสิิทธิิที่�่จะไม่่ให้้การหรืือให้้การก็็ได้้และถ้้อยคำ�ำ
ของผู้�้ ถููกจับั นั้้น� อาจใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐานในการพิจิ ารณาคดีไี ด้้ และผู้�้ ถููกจับั มีสี ิทิ ธิทิ ี่พ�่ บและปรึึกษาทนายความ
หรืือผู้้�ซึ่่�งจะเป็น็ ทนายความได้้
(๔) อนุุญาตให้ผ้ ู้้�ถููกจัับแจ้้งให้ญ้ าติิหรืือผู้้�ซึ่่ง� ตนไว้้วางใจทราบถึึงการจับั กุุมได้้
(๕) จัดั ทำำ�บันั ทึึกการจับั กุมุ แล้ว้ อ่า่ นให้ผ้ ู้�้ ถููกจับั ฟังั และมอบสำ�ำ เนาบันั ทึึกการจับั แก่ผ่ ู้้�ถููกจับั นั้้น�
(๖) นำ�ำ ผู้้�ถููกจับั ส่ง่ ที่่�ทำำ�การพนัักงานสอบสวนท้อ้ งที่่� ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๔ ทัันทีี
(๗) กรณีีจำ�ำ เป็็น จะจััดการพยาบาลผู้้�ถููกจัับเสีียก่่อนนำำ�ตััวไปส่่งที่่�ทำำ�การของพนัักงาน
สอบสวนก็็ได้ ้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔ วรรคสาม
(๘) การจัดั ทำำ�บันั ทึึกการจับั กุมุ หากผู้�้ ถููกจับั ให้ก้ ารรับั สารภาพ อย่า่ เพียี งแต่บ่ ันั ทึึกว่า่ ผู้�้ ถููกจับั
รัับสารภาพแต่่เพีียงอย่่างเดีียว ให้้ขยายความคำำ�รัับสารภาพว่่ารัับว่่าอย่่างไรให้้เล่่าเหตุุการณ์์ก่่อนเกิิดเหตุุ
ขณะเกิดิ เหตุแุ ละหลังั เกิดิ เหตุไุ ปกระทำ�ำ ผิดิ อย่า่ งไร ขั้้น� ตอนการกระทำ�ำ ผิดิ มีใี ครเข้า้ มาเกี่ย� วข้อ้ งบ้า้ ง ใช้อ้ าวุธุ
หรืือเครื่อ่� งมืือใดในการกระทำำ�ผิดิ ถ้า้ ยึึดของกลางได้ใ้ ห้ร้ ะบุวุ ่า่ ยึึดได้จ้ ากตัวั ผู้�้ ถููกจับั หรืือผู้�้ ถููกจับั นำ�ำ ไปตรวจยึึด
หากพาดพิิงถึึงบุุคคลเมื่�่อระบุุติิดต่่อกัันทางหมายเลขโทรศััพท์์หมายเลขใดตามลำ�ำ ดัับขั้้�นตอน และอื่�่น ๆ
ที่เ่� ป็น็ ประโยชน์์ต่่อรููปคดีีไว้้ เพื่่อ� ทำ�ำ ให้ค้ ำ�ำ รัับสารภาพนั้้�นมีีน้ำ�ำ� หนักั รัับฟังั ได้้
การจัับกุุมของราษฎร
ราษฎรจะจัับกุุมผู้้�อื่�นไม่่ได้เ้ ว้้นแต่เ่ ข้้าเงื่�อนไขทั้้�ง ๓ กรณีีดัังนี้้�
(1) จัับโดยการที่�่เจ้้าพนัักงานผู้�้ จััดการตามหมายจัับ ขอความช่่วยเหลืือจากบุคุ คลซึ่่�งเป็็น
ราษฎรที่�่อยู่�ใกล้้เคีียงเพื่�่อจััดการตามหมายนั้้�นก็็ได้้ แต่่จะบัังคัับให้้ผู้้�ใดช่่วยโดยอาจเกิิดอัันตรายแก่่เขานั้้�น
ไม่่ได้้ (ตาม ป.วิอิ าญา ม.๘๒)
(2) จัับกุุมในความผิิดซึ่่ง� หน้้าและเป็็นความผิิดตามบััญชีีแนบท้า้ ย ป.วิอิ าญา
(3) เมื่อ�่ ผู้�้ ต้อ้ งหาหรืือจํําเลยหนีหี รืือจะหลบหนีกี ารประกันั ถ้า้ ราษฎรผู้�ซ้ ึ่ง่� เป็น็ นายประกันั
ไม่ส่ ามารถขอความช่ว่ ยเหลืือจากเจ้า้ พนักั งานได้ท้ ันั ท่ว่ งทีกี ็ต็ ัวั ราษฎรผู้�้นั้น� มีีอํํานาจจับั ผู้�้ ต้อ้ งหาหรืือจํําเลย
ได้้เอง แล้้วส่่งไปยัังพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตํํารวจที่่�ใกล้้ที่�่สุุด และให้้เจ้้าพนัักงานนั้้�นรีีบจััดส่่งผู้�้ ต้้องหา
หรืือจํําเลยไปยังั เจ้้าพนัักงานหรืือศาล (ตาม ป.วิิอาญา ม.๑๑๗)

หมายเหตุุ
บััญชีแี นบท้า้ ยประมวลกฎหมายวิธิ ีีพิจิ ารณาความอาญา
ความผิดิ ในกฎหมายลักั ษณะอาญา ที่ม�่ าตรา ๗๙ อ้า้ งถึึงซึ่ง�่ ราษฎรมีอี ํํานาจจับั ได้โ้ ดยไม่ต่ ้อ้ งมีหี มาย
ประทุษุ ร้้ายต่อ่ พระบรมราชตระกููล มาตรา ๙๗ และ ๙๙
ขบถภายในพระราชอาณาจักั ร มาตรา ๑๐๑ ถึึง ๑๐๔
ขบถภายนอกพระราชอาณาจัักร มาตรา ๑๐๕ ถึึง ๑๑๑
ความผิดิ ต่อ่ ทางพระราชไมตรีีกัับต่่างประเทศ มาตรา ๑๑๒
ทํําอัันตรายแก่ธ่ ง หรืือเครื่่�องหมายของต่่างประเทศ มาตรา ๑๑๕

136 Pคoูม่ lือicปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ความผิดิ ต่่อเจ้า้ พนัักงาน มาตรา ๑๑๙ ถึึง ๑๒๒ และ ๑๒๗
หลบหนีีจากที่ค่� ุุมขังั มาตรา ๑๖๓ ถึึง ๑๖๖
ความผิดิ ต่่อศาสนา มาตรา ๑๗๒ และ ๑๗๓
ก่อ่ การจลาจล มาตรา ๑๘๓ และ ๑๘๔
กระทํําให้้เกิิดภยันั ตรายแก่่สาธารณชน
กระทํําให้ส้ าธารณชนปราศจากความสะดวกในการไปมาและการส่ง่ ข่า่ วและของถึึงกันั
และกระทํําให้ส้ าธารณชนปราศจากความสุุขสบาย มาตรา ๑๘๕ ถึึง ๑๙๔, ๑๙๖, ๑๙๗ และ ๑๙๙
ปลอมแปลงเงิินตรา มาตรา ๒๐๒ ถึึง ๒๐๕ และ ๒๑๐
ข่่มขืืนกระทํําชํําเรา มาตรา ๒๔๓ ถึึง ๒๔๖
ประทุุษร้้ายแก่ช่ ีวี ิิต มาตรา ๒๔๙ ถึึง ๒๕๑
ประทุุษร้้ายแก่ร่ ่า่ งกาย มาตรา ๒๕๔ ถึึง ๒๕๗
ความผิดิ ฐานกระทํําให้เ้ สื่�่อมเสียี อิสิ รภาพ มาตรา ๒๖๘, ๒๗๐ และ ๒๗๖
ลักั ทรัพั ย์์ มาตรา ๒๘๘ ถึึง ๒๙๖
วิ่�งราว ชิิงทรััพย์์ ปล้น้ ทรััพย์แ์ ละโจรสลัดั มาตรา ๒๙๗ ถึึง ๓๐๒
กรรโชก มาตรา ๓๐๒

ขั้้น� ตอนการจัับกุุมของราษฎร
เมื่�อ่ ราษฎรได้จ้ ัับกุุมผู้้�ต้อ้ งหาแล้้วมีีขั้น� ตอนการดำำ�เนินิ การดังั นี้้�
(1) การจัับดำำ�เนินิ การเช่น่ เดีียวกัับเจ้า้ พนัักงานตาม (๒)
(2) กรณีีจำำ�เป็็น จะจััดการพยาบาลผู้้�ถููกจัับเสีียก่่อนนำ�ำ ตััวไปส่่งที่่�ทำำ�การของพนัักงานสอบสวน
ก็็ได้ ้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔ วรรคสาม
(3) ให้้ดำำ�เนินิ การตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔ (๒) ส่ง่ ให้้พนักั งานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจซึ่ง่� เป็น็
ผู้�้ รับั มอบตัวั ดำำ�เนินิ การบันั ทึึกการจับั กุมุ ทั้้ง� ข้อ้ ความและพฤติกิ ารณ์แ์ ห่ง่ การจับั นั้้น� ไว้้ และให้ผ้ ู้�้ จับั ลงลายมืือชื่อ�่
กำำ�กับั ไว้้เป็น็ สำ�ำ คััญ
(4) เจ้้าพนักั งานผู้้�รับั ตััวดำ�ำ เนิินการแจ้้งข้้อกล่่าวหารายละเอีียดแห่่งการจัับให้ผ้ ู้้�ถููกจับั ทราบและ
แจ้ง้ สิทิ ธิใิ ห้ผ้ ู้้�ถููกจับั ทราบว่า่ มีสี ิทิ ธิทิ ี่จ�่ ะไม่ใ่ ห้ก้ ารหรืือให้ก้ ารก็ไ็ ด้แ้ ละถ้อ้ ยคำำ�ของผู้�้ ถููกจับั อาจใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐาน
ในการพิิจารณาคดีีได้้
(5) การจััดทำำ�บัันทึึกการจัับกุมุ หากผู้้�ถููกจัับให้้การรับั สารภาพ ให้้บัันทึึกถ้้อยคำำ�อื่่น� ที่�เ่ ป็็นคำ�ำ รับั
เช่่นเดีียวกัับกรณีีเจ้้าพนัักงานเป็น็ ผู้้�จับั ตาม (๘) ข้า้ งต้้นด้ว้ ย เพื่�อ่ ทำำ�ให้้คำ�ำ รับั สารภาพนั้้�นมีีน้ำำ��หนักั รัับฟัังได้้
(6) เมื่อ่� จัดั ทำำ�บันั ทึึกการจับั กุมุ แล้ว้ ให้อ้ ่า่ นให้ผ้ ู้้�ถููกจับั ฟังั และมอบสำ�ำ เนาบันั ทึึกการจับั แก่ผ่ ู้้�ถููกจับั
นั้้�นด้ว้ ย

ข้อ้ สัังเกต
- ในการจับั กุมุ หากผู้�้ ถููกจับั มีหี มายจับั ให้ต้ รวจสอบสถานะของหมายจับั เสียี ก่อ่ นว่า่ ขาดอายุคุ วาม
แล้ว้ หรืือไม่่ หมายจัับถููกถอนแล้ว้ หรืือไม่่ และตรวจสอบว่า่ นอกจากคดีีที่จ�่ ัับในคดีีนี้้�แล้้วยัังมีหี มายจัับอื่่น� ๆ
อีีกหรืือไม่่ เพื่อ่� ประสานกัับพนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิดิ ชอบในคดีีอื่น�่ ๆ (หากมีี)
- กรณีีราษฎรเป็็นผู้้�จัับและส่่งตััวให้้กัับพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจผู้้�รัับมอบตััวตาม
ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๔(๒) ผู้�้ รับั มอบตัวั อาจเป็น็ พนักั งานสอบสวนเองหรืือเจ้า้ พนักั งานผู้้�ปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่อ�่ ื่น่� หรืือ
สิิบเวรยามก็็ได้้

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 137

- ขั้�นตอนการจัับกัับขั้้�นตอนการจััดทำำ�บัันทึึกการจัับกุุมสามารถแยกเป็็นคนละขั้�นตอนกัันได้้
โดยปกติกิ ารจับั สมบููรณ์ต์ ามกฎหมายเมื่อ�่ ได้แ้ จ้ง้ ว่า่ เขาต้อ้ งถููกจับั และสั่ง� ให้ผ้ ู้้�ถููกจับั ไปยังั ที่ท�่ ำ�ำ การของพนักั งาน
สอบสวนพร้้อมด้ว้ ยผู้�้ จัับ ส่่วนการจััดทำำ�บันั ทึึกการจัับกุมุ เป็น็ ขั้น� ตอนที่่�เกิดิ ขึ้�้นภายหลัังการจับั
- ผู้ท�้ ี่จ�่ ะถููกจับั กระทำำ�การโต้ต้ อบการจับั ที่ม่� ิชิ อบด้ว้ ยกฎหมาย โดยอ้า้ งป้อ้ งกันั ตามประมวลกฎหมาย
อาญา มาตรา ๖๘ ได้้
- ผู้จ้� ะถููกจับั ต่อ่ สู้�้ ขัดั ขวาง ก็ไ็ ม่ม่ ีคี วามผิดิ ฐานต่อ่ สู้้�ขัดั ขวางเจ้า้ พนักั งานตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา ๑๓๘ และไม่ผ่ ิดิ ฐานทำำ�ร้้ายร่า่ งกาย

ตัวั อย่า่ งคำ�ำ พิิพากษาฎีีกา
- ผู้้�จัับมีคี วามผิิดฐานหน่ว่ งเหนี่่�ยวกักั ขังั ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๑๐ (ฎ.๑๐๘๙/๐๒)
- ผู้�้ จับั อาจมีคี วามผิดิ ฐานปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่โ่� ดยมิชิ อบก่อ่ ให้เ้ กิดิ ความเสียี หายแก่ผ่ ู้้�ถููกจับั ตาม ป.อาญา
มาตรา ๑๕๗ (ฎ.๔๒๔๓/๔๒)
- ผู้�้ ถููกจัับมีีสิิทธิิฟ้้องหน่่วยงานของรััฐให้้รัับผิิดในผลแห่่งละเมิิดที่่�เจ้้าหน้้าที่�่ของตนได้้กระทำ�ำ ใน
การปฏิบิ ััติิหน้า้ ที่�่ตาม พ.ร.บ.ความรัับผิิดต่่อเจ้้าหน้า้ ที่�่ พ.ศ.๒๕๓๙ มาตรา ๕ (ฎ.๕๘๒๔/๔๓)
- การจัับโดยไม่่ชอบทำ�ำ ให้้การคุุมขัังต่่อเนื่่�องมาจากการจัับนั้้�นไม่่ชอบด้้วยกฎหมายตามไปด้้วย
ผู้้�ถููกคุมุ ขัังมีีสิิทธิติ าม ป.วิิอาญา มาตรา ๙๐ ยื่่น� คำำ�ร้้องขอให้้ศาลปล่่อยตัวั ได้้ (ฎ.๔๖๖/๔๑)
๒. การรัับมอบตัวั ผู้�ต้้องหาหรืือผู้้�ถูกู จัับ
หลัังจากที่�่มีีการจัับกุุมโดยเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจหรืือโดยราษฎร ตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๘๓ ต้้องนำำ�ผู้้�ถููกจับั ไปส่ง่ ที่ท�่ ำ�ำ การของพนักั งานสอบสวนท้้องที่่ท� ี่�ถ่ ููกจับั หรืือท้้องที่่พ� นักั งานสอบสวน
ผู้้�รับั ผิดิ ชอบ ใครจะเป็็นผู้้�รัับตััวผู้้�ถููกจัับได้้บ้า้ ง ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔ ผู้�ท้ ี่่�จะรับั ตัวั ผู้้�ถููกจัับคืือพนัักงาน
ฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจอาจเป็็นสิิบเวรยาม พนัักงานสอบสวนเวรหรืือพนัักงานสอบสวนผู้�้ รัับผิิดชอบก็็ได้้
ซึ่�ง่ มีีแนวทางปฏิิบัตั ิิปรากฏตามคำำ�สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่่� ๒ ข้อ้ ๔.๑
๒.๑ หน้้าที่�่ของผู้้�รัับมอบตัวั ให้ป้ ฏิบิ ััติติ าม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔
(๑) จััดให้้ผู้�้ ถููกจัับสามารถติิดต่่อกัับญาติิหรืือผู้้�ซึ่�่งผู้้�ถููกจัับไว้้วางใจเพื่่�อแจ้้งให้้ทราบถึึง
การจัับกุุมและสถานที่่�ที่�่ถููกควบคุุมได้้ในโอกาสแรกเมื่่�อผู้้�ถููกจัับมาถึึงที่่�ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนท้้องที่�่
ที่ถ�่ ููกจับั หรืือที่ท�่ ำำ�การของพนักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ หรืือถ้า้ ผู้้�ถููกจับั ร้อ้ งขอให้้
พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจเป็น็ ผู้แ้� จ้ง้ ก็ใ็ ห้จ้ ัดั การตามคำ�ำ ร้อ้ งขอโดยเร็ว็ กรณีนี ี้้ม� ิใิ ห้เ้ รียี กค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยใด ๆ
จากผู้้�ถููกจับั
(๒) แจ้้งสิทิ ธิิให้้ผู้�้ ถููกจัับทราบ ตาม ป.วิิอาญา ม.๗/๑ ผู้้�ถููกจัับหรืือผู้้�ต้้องหาซึ่ง�่ ถููกควบคุุม
หรืือขังั มีสี ิทิ ธิแิ จ้ง้ หรืือขอให้เ้ จ้า้ พนักั งานแจ้ง้ ให้ญ้ าติหิ รืือผู้ซ้� ึ่ง�่ ถููกจับั หรืือผู้้�ต้อ้ งหาไว้ว้ างใจทราบถึึงการถููกจับั
และสถานที่�ท่ ี่่ถ� ููกควบคุุมในโอกาสแรก และแจ้้งสิิทธิโิ ดยให้้บันั ทึึกไว้ ้ ดังั นี้้�
- พบและปรึึกษาผู้้�ซึ่่�งจะเป็น็ ทนายความเป็น็ การเฉพาะตัวั
- ให้้ทนายความหรืือผู้�ซ้ ึ่�ง่ ตนไว้ว้ างใจเข้า้ ฟัังการสอบสวนปากคำ�ำ ตนได้้ในชั้น� สอบสวน
- ได้้รับั การเยี่ย� มหรืือติดิ ต่่อกับั ญาติิได้้ตามสมควร
- ได้้รัับการรัักษาพยาบาลโดยเร็ว็ เมื่�อ่ เกิดิ การเจ็็บป่ว่ ย
๒.๒ วิิธีีดำำ�เนินิ การ
(๑) เมื่อ่� รับั ตัวั ไว้้แล้ว้ ให้้ผู้้�รัับตัวั ลงเป็น็ หลักั ฐานในประจำ�ำ วันั เกี่�ยวกับั คดีี
(๒) การแจ้้งสิทิ ธิผิ ู้�้ ถููกจัับหรืือผู้�้ ต้อ้ งหาให้ล้ งประจำ�ำ วัันไว้้เป็็นหลักั ฐานในข้้อเดียี วกััน

138 คPoู่มlือicปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๓) กรณีีราษฎรจัับมา ให้้ผู้้�รัับตััวจััดทำ�ำ บัันทึึกการจัับกุุม ส่่วนกรณีีเจ้้าพนัักงานจัับกุุมมา
ให้ร้ ัับตััวพร้อ้ มบันั ทึึกการจัับกุุมไว้้
(๔) ส่ง่ ตััวผู้�้ ถููกจัับหรืือผู้�้ ต้้องหาให้ก้ ัับพนักั งานสอบสวน
(๕) หากท้้องที่่�ที่่�รัับตััวผู้�้ ถููกจัับเป็็นท้้องที่�่ของพนัักงานสอบสวนท้้องที่�่ที่่�ถููกจัับและ
ไม่่เป็็นท้้องที่�่ของพนัักงานสอบสวนผู้�้ รัับผิิดชอบ ก็็ต้้องส่่งตััวผู้้�ถููกจัับต่่อไปยัังท้้องที่่�ของพนัักงานสอบสวน
ผู้้�รัับผิดิ ชอบต่่อไป
(๖) ในการรับั ตัวั ส่ง่ ตัวั ผู้�้ ถููกจับั แต่ล่ ะช่ว่ งให้ม้ ีกี ารลงลายมืือชื่อ่� ผู้�้ ถููกจับั ผู้้�ส่ง่ ตัวั ผู้�้ ถููกจับั ผู้�้ รับั ตัวั
ผู้้�ถููกจัับ และหากจะส่่งมอบตััวต่่อไปยัังพนัักงานสอบสวนหรืือจะทำ�ำ การควบคุุมตััวในห้้องควบคุุมก็็ให้้ผู้้�มีี
ส่่วนเกี่�ยวข้้องกัับการรัับตััวส่่งตััวผู้�้ ถููกจัับลงชื่่�อไว้้เป็็นหลัักฐานในบัันทึึกประจำ�ำ วัันนั้้�นด้้วยว่่าการควบคุุม
ตกอยู่�ในความรัับผิิดชอบของผู้้ใ� ด

ข้้อสัังเกต
- ปกติขิั้�นตอนการจััดทำำ�บันั ทึึกการจับั กุุมตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๔(๑) ผู้�้ จัับที่เ่� ป็น็ เจ้า้ พนัักงาน
หลัังจากดำำ�เนิินการจัับกุุมตามกฎหมายแล้้ว จะจััดทำำ�บัันทึึกการจัับกุุมจนเสร็็จก่่อน พร้้อมกัับนำำ�ตััว
ผู้�้ ถููกจัับและบัันทึึกการจัับกุุมส่่งให้้กัับผู้�้ รัับตััวผู้้�ถููกจัับตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ จะไม่่ปรากฏว่่าผู้้�รัับตััว
ต้อ้ งมาจััดทำ�ำ บัันทึึกการจัับกุุมเอง อย่่างเช่่น กรณีีราษฎรเป็็นผู้�้ จัับแต่อ่ ย่่างใด ผู้�้ รัับตััวเพียี งแต่่ลงประจำ�ำ วััน
และแจ้้งสิทิ ธิิผู้้�ถููกจัับเท่่านั้้น�
- โดยปกติใิ นทางปฏิบิ ัตั ิผิ ู้�้ รับั ตัวั ผู้้�ถููกจับั จะเป็น็ พนักั งานสอบสวนเวรในท้อ้ งที่ข่� องพนักั งานสอบสวน
ท้อ้ งที่ท่� ี่ถ่� ููกจับั หรืืออาจเป็น็ พนักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบในกรณีสี ่ง่ ผู้�้ ถููกจับั ไปยังั ท้อ้ งที่ข�่ องพนักั งานสอบสวน
ผู้้�รัับผิดิ ชอบนั้้น�
- ในการนัับระยะเวลาการควบคุุมชั้้�นสอบสวนไม่ว่ ่่าจะเป็น็ ๔๘ ชั่่�วโมง หรืือจะเป็็น ๒๔ ชั่่�วโมง
ตามกฎหมายมิไิ ด้บ้ ัญั ญัตั ิวิ ่า่ นับั แต่พ่ นักั งานสอบสวนรับั ตัวั แต่ก่ ฎหมายใช้ค้ ำ�ำ ว่า่ นับั แต่ผ่ ู้�้ ถููกจับั ส่ง่ ถึึงที่ท�่ ำำ�การ
ของพนักั งานสอบสวน เวลาการควบคุมุ ดังั กล่า่ วจึึงถือื เอาเมื่อ�่ มีกี ารนำ�ำ ผู้้�ถููกจับั หรืือผู้�้ ต้อ้ งหาส่ง่ ที่�ท่ ำ�ำ การของ
พนัักงานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ ในกรณีีคดีีที่่�อยู่�ในอำำ�นาจศาลอาญาหรืือศาลจัังหวััดหรืือ
ศาลทหาร ส่่วนผู้�้ ต้้องหาที่่�อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลเยาวชน นัับแต่่ถึึงที่�่ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนผู้�้ รัับผิิดชอบ
ส่ว่ นคดีที ี่อ�่ ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลแขวงนับั ๔๘ ชั่่ว� โมง นับั แต่เ่ วลาถููกจับั ดังั นั้้น� ในทางปฏิบิ ััติิคำ�ำ ว่า่ ถึึงที่�ท่ ำ�ำ การของ
พนักั งานสอบสวน จึึงถืือเอาวัันเวลาการลงประจำ�ำ วัันการรับั มอบตัวั เป็็นสำ�ำ คัญั จึึงต้้องลงวันั เวลาให้้ตรงกัับ
ความเป็็นจริงิ
- หากผู้้�ถููกจับั เป็น็ การจับั ตามหมายจับั ก็ใ็ ห้ร้ ายงานผลการจับั ให้ศ้ าลที่อ�่ อกหมายจับั ทราบโดยเร็ว็
แต่่ต้อ้ งไม่่ช้า้ กว่่า ๗ วััน นับั แต่่วันั จัับ
๓. การแจ้้งข้้อหาผู้�ต้้องหา
กฎหมายได้้วางหลัักเกณฑ์์และขั้�นตอนการแจ้้งข้้อหากัับผู้�้ ต้้องหาไว้้ใน ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔
พนัักงานสอบสวนจะใช้้อำ�ำ นาจการแจ้้งข้้อหา ก็็ต่่อเมื่่�อเข้้าหลัักเกณฑ์์และต้้องดำ�ำ เนิินการตามขั้้�นตอนที่�่
กฎหมายบััญญัตั ิ ิ ดังั นี้้�
(๑) ก่่อนที่�่พนัักงานสอบสวนจะแจ้้งข้้อหาผู้้�ต้้องหานั้้�นจะต้้องมีีพยานหลัักฐานตามสมควรว่่า
ผู้�้นั้น� น่า่ จะได้้กระทำำ�ความผิดิ ตามข้อ้ หาที่่ก� ล่่าวหานั้้น�
(๒) เมื่�่อผู้้�ต้้องหาถููกเรีียก หรืือส่่งตััวมา หรืือเข้้าหาพนัักงานสอบสวนเองหรืือปรากฏว่่าผู้้�ใด
ซึ่่ง� มาอยู่�ต่่อหน้้าพนัักงานสอบสวนเป็น็ ผู้้�ต้อ้ งหา

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 139

(๓) ให้้ถามชื่อ�่ ตัวั ชื่่�อรอง ชื่่อ� สกุุล สััญชาติ ิ บิดิ ามารดา อายุุ อาชีีพ ที่�อ่ ยู่� ที่่�เกิดิ และแจ้ง้ ให้้ทราบ
ถึึงข้้อเท็็จจริงิ เกี่�ยวกับั การกระทำำ�ที่ก�่ ล่่าวหาว่่าผู้�้ ต้อ้ งหาได้ก้ ระทำ�ำ ผิดิ แล้้วจึึงแจ้้งข้้อหาให้ท้ ราบ
คำำ�จำ�ำ กัดั ความ “ข้้อหา” ตาม คำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่่� ๑ ข้้อ ๔(๑๖)
หมายถึึง ข้้อเท็็จจริิงเกี่�ยวกัับการกระทำำ�ทั้้�งหลายที่�่กล่่าวหาว่่าผู้้�ต้้องหาได้้กระทำ�ำ ผิิดรวมทั้้�งรายละเอีียด
ที่เ�่ กี่ย� วกัับเวลาและสถานที่่�ซึ่ง�่ เกิิดการกระทำำ�นั้้น� ๆ อีีกทั้้ง� บุุคคลหรืือสิ่�งของที่เ�่ กี่�ยวข้้องด้ว้ ยพอสมควรเท่า่ ที่�่
จะทำำ�ให้ผ้ ู้้�ต้อ้ งหาเข้า้ ใจได้้ดีี
3.1 วิิธีีการแจ้้งข้้อหา
ปรากฏแนวทางการปฏิบิ ัตั ิติ ามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่�่ ๒ ข้อ้ ๖.๘ วรรคสอง
นั้้�น พนัักงานสอบสวนต้้องแจ้ง้ ข้้อเท็จ็ จริงิ เกี่ย� วกับั การกระทำ�ำ ที่�่กล่่าวหาว่่าผู้�้ ต้อ้ งหาได้ก้ ระทำ�ำ ความผิิดและ
ฐานความผิิดให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาทราบ
คำ�ำ จำำ�กัดั ความ “ฐานความผิดิ ” ตามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่่� ๑ ข้อ้ ๔(๑๗)
หมายถึึงความผิิดที่�่ผู้�้ ต้้องหาถููกกล่่าวหาตามที่�่ ป.อาญาหรืือกฎหมายอื่่�นที่�่มีีโทษทางอาญาให้้ชื่่�อ
ฐานความผิิดไว้้ เช่่น ฐานลัักทรััพย์์ ฐานฉ้้อโกง ฐานทำ�ำ ให้้แท้้งลููก ฐานทอดทิ้้�งเด็็กคนป่่วยเจ็็บคนชรา
ฐานค้้ามนุุษย์์ เป็็นต้้น ส่่วนความผิิดอื่่�นใดที่�่ ป.อาญาหรืือกฎหมายอื่�่นที่�่มีีโทษทางอาญามิิได้้ให้้ชื่่�อ
ฐานความผิดิ ไว้้ เช่่น ความผิดิ ต่่อชีีวิติ มีีบทมาตราทั้้�งที่เ�่ ป็็นความผิดิ ในการฆ่่าผู้้�อื่น� ความผิิดในการทำ�ำ ร้า้ ย
ผู้้�อื่น� ถึึงตายโดยไม่ม่ ีเี จตนาฆ่า่ ความผิดิ ในการทำำ�ให้ผ้ ู้้�อื่น� ตายโดยประมาท เป็น็ ต้น้ ในการให้ช้ ื่อ�่ ฐานความผิดิ
อาจใช้ช้ ื่อ�่ ฐานความผิดิ โดยสรุปุ สาระสำ�ำ คัญั ขององค์ป์ ระกอบความผิดิ ที่ก�่ ล่า่ วหาได้้ เช่น่ ความผิดิ ฐานฆ่า่ ผู้้�อื่น�
ความผิิดฐานทำำ�ให้้ผู้�้อื่น� ตายโดยไม่่เจตนา ความผิดิ ฐานทำ�ำ ให้้ผู้้�อื่น� ตายโดยประมาท เป็็นต้น้
ข้้อสัังเกต
- การแจ้ง้ ข้อ้ หาตามหลักั เกณฑ์์ ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ เพียี งแต่แ่ จ้ง้ ให้ท้ ราบข้อ้ เท็จ็ จริงิ เกี่ย� วกับั
การกระทำ�ำ ที่่�กล่า่ วหาว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหาได้้กระทำำ�ผิิด(ข้้อกล่่าวหา) แล้้วจึึงแจ้้งข้้อหาให้ท้ ราบ คำำ�ว่่า “แจ้้งข้อ้ หา”
ไม่่ปรากฏคำำ�จำ�ำ กัดั ความในกฎหมายใด ตามคำำ�สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ จึึงให้้ระบุุฐานความผิิด
ตามที่�่ให้ค้ ำ�ำ จำำ�กัดั ความดังั กล่่าว ซึ่่ง� คำำ�ว่่า “ฐานความผิิด” ก็็ไม่ป่ รากฏคำ�ำ จำำ�กััดความในกฎหมายเช่น่ กััน
- การแจ้ง้ ข้้อหาในชั้�นพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ มีีลัักษณะทำ�ำ นองเดีียวกััน
กัับการทำ�ำ คำ�ำ ฟ้้องตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๘ (๕) ว่่าการกระทำ�ำ ทั้้�งหลายที่่�อ้้างว่่าจำำ�เลยได้้กระทำำ�ผิิด
ข้้อเท็็จจริิงและรายละเอีียดที่�่เกี่�ยวกัับเวลาและสถานที่่�ซึ่่�งเกิิดการกระทำ�ำ นั้้�น ๆ อีีกทั้้�งบุุคคลหรืือสิ่�งของ
ที่เ�่ กี่ย� วข้อ้ งด้ว้ ยพอสมควรเท่า่ ที่จ�่ ะให้จ้ ำ�ำ เลยเข้า้ ใจข้อ้ หาได้ด้ ีี โดยเห็น็ ว่า่ ในการแจ้ง้ ข้อ้ หาดังั กล่า่ วต้อ้ งไม่ท่ ำ�ำ ให้้
ผู้้�ต้้องหาหลงข้้อต่อ่ สู้�้ ด้ว้ ย
- แต่่อย่า่ งไรก็็ตามในการแจ้ง้ ข้อ้ หาตามแนวทางคำ�ำ สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ที่�ใ่ ห้ร้ ะบุุ
ฐานความผิดิ ไปด้้วยนั้้�น ก็ส็ ามารถทำำ�ได้ไ้ ม่่ถืือว่า่ ขัดั แย้ง้ กับั ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ แต่่อย่่างใด เพราะใน
ประเด็น็ ว่า่ ผู้�้ ต้อ้ งหาผิดิ ฐานใดเป็น็ ประเด็น็ ข้อ้ กฎหมาย เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนได้ส้ อบสวนในประเด็น็ นั้้น� แล้ว้
พนัักงานอััยการก็็มีีอำำ�นาจฟ้้องและเมื่่�อคดีีไปถึึงชั้�นศาล หากทางพิิจารณาได้้ความว่่าการกระทำำ�ตามฟ้้อง
เป็็นความผิิดตามกฎหมายแล้้ว แม้้ฐานความผิิดจะไม่่ถููกต้้องหรืืออ้้างตััวบทกฎหมายผิิด ศาลก็็สามารถ
พิพิ ากษาลงโทษจำ�ำ เลยและปรับั ฐานความผิดิ ให้ถ้ ููกต้อ้ งตรงกับั ตัวั บทกฎหมายได้้ ไม่ท่ ำำ�ให้ก้ ารสอบสวนเสียี ไป
และไม่่ตัดั อำำ�นาจฟ้้องของพนักั งานอัยั การแต่อ่ ย่า่ งใด

140 คPoมู่ lอื icปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ตััวอย่่างคำ�ำ พิิพากษาฎีีกา
- การสอบสวนเป็น็ เพียี งการที่พ่� นักั งานสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานและดำ�ำ เนินิ การทั้้ง� หลาย
ตามที่ก�่ ฎหมายกำำ�หนดเกี่ย� วกับั ความผิดิ ที่ก่� ล่า่ วหาเพื่อ�่ ที่จ�่ ะทราบข้อ้ เท็จ็ จริงิ หรืือพิสิ ููจน์ค์ วามผิดิ และเพื่อ�่ เอาตัวั
ผู้้�กระทำำ�ความผิดิ มาลงโทษ การแจ้้งข้อ้ หาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ นั้้น� เป็็นเพียี งขั้น� ตอนหนึ่่ง� ของการ
สอบสวนเพื่อ�่ ให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหารู้�้ ตัวั ก่อ่ นว่า่ จะถููกสอบสวนในคดีอี าญาเรื่อ่� งใดเท่า่ นั้้น� ดังั นั้้น� แม้เ้ ดิมิ จะแจ้ง้ ข้อ้ หาหนึ่่ง�
แต่่เมื่่�อสอบสวนไปแล้้วปรากฏว่่าการกระทำ�ำ ของผู้�้ ต้้องหาเป็็นความผิิดฐานอื่่�นก็็ถืือได้้ว่่ามีีการสอบสวนใน
ความผิดิ ฐานดังั กล่า่ วมาแล้ว้ แต่แ่ รก ฉะนั้้น� เมื่อ�่ คดีนี ี้้ใ� นชั้น� จับั กุมุ และชั้น� สอบสวนจะแจ้ง้ ข้อ้ หาแก่จ่ ำ�ำ เลยที่่� ๒
และที่�่ ๓ กับั พวกฐานร่ว่ มกันั กรรโชกทรัพั ย์์ แต่เ่ มื่อ�่ โจทก์เ์ ห็น็ ว่า่ พฤติกิ ารณ์ก์ ารกระทำำ�ความผิดิ ของจำำ�เลยที่�่ ๒
และที่่� ๓ กับั พวกเข้า้ องค์์ประกอบความผิดิ ร่ว่ มกันั ปล้้นทรัพั ย์์โจทก์ก์ ็็มีอี ำ�ำ นาจที่่จ� ะฟ้้องจำำ�เลยที่่� ๒ และที่�่ ๓
กัับพวกในความผิิดฐานร่ว่ มกัันปล้้นทรััพย์ไ์ ด้้ (ฎ.๒๕๖/๒๕๕๓)
- การแจ้ง้ ข้อ้ หาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ เป็น็ เพียี งขั้น� ตอนหนึ่่ง� ของการสอบสวนเพื่อ�่ ต้อ้ งการ
ให้้ผู้้�ต้้องหารู้้�ตััวก่อ่ นว่่าตนจะถููกสอบสวนในความผิดิ เรื่่อ� งใดเรื่�่องหนึ่่ง� เท่า่ นั้้�น หาได้้หมายความว่า่ พนักั งาน
สอบสวนจะต้้องแจ้้งข้้อหาทุุกกระทงความผิิดไม่่ แม้้เดิิมจะแจ้้งข้้อหาว่่ากระทำำ�ความผิิดฐานพรากผู้�้เยาว์์
๒ วััน แต่เ่ มื่�อ่ สอบสวนไปแล้ว้ ปรากฏว่่าการกระทำ�ำ ของผู้้�ต้อ้ งหาเป็็นความผิดิ อีกี ๒ วััน ซึ่่ง� เป็น็ ความผิดิ ฐาน
เดีียวกัันแต่เ่ พิ่่�มอีีก ๒ กระทง ก็ถ็ ืือได้ว้ ่่ามีกี ารสอบสวนในความผิดิ ฐานพรากผู้เ�้ ยาว์์ พนัักงานอััยการโจทก์์
จึึงมีีอำำ�นาจฟ้้องตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๐ (ฎ.๑๘๑๖/๒๕๕๒)
- การรวบรวมพยานหลักั ฐาน ซึ่ง่� พนักั งานสอบสวนได้ท้ ำ�ำ ไปเกี่ย� วกับั ความผิดิ ที่โ่� จทก์ร์ ่ว่ มร้อ้ งทุกุ ข์์
ต่่อพนัักงานสอบสวนกล่่าวหาจำำ�เลยว่่ากระทำ�ำ ผิิดฐานยัักยอกนั้้�น ถืือเป็็นการสอบสวนตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๒(๑๑) ซึ่�่งการสอบสวนดำำ�เนิินคดีีแก่่จำำ�เลยในความผิิดฐานใด เป็็นอำำ�นาจของพนัักงานสอบสวน
ที่จ�่ ะดำำ�เนินิ การไปตามข้อ้ เท็จ็ จริงิ ที่ป่� รากฏจากการสอบสวน เมื่อ�่ ข้อ้ เท็จ็ จริงิ ที่ไ�่ ด้จ้ ากการสอบสวนปรากฏว่า่
การกระทำ�ำ ของจำ�ำ เลยเป็น็ ความผิดิ ฐานลักั ทรัพั ย์ก์ ็ไ็ ม่ท่ ำำ�ให้ก้ ารสอบสวนที่ก่� ระทำ�ำ ไปแล้ว้ เสียี ไป การสอบสวน
จึึงชอบด้ว้ ยกฎหมาย (ฎ.๖๗๒๓/๒๕๔๘)
- เมื่่�อได้้แจ้้งข้้อหาหนึ่่�งแล้้ว หากมีีความผิิดฐานอื่�่นเกิิดขึ้้�นในระหว่่างการสอบสวนก็็ถืือว่่า
ได้้สอบสวนความผิิดนั้้�นด้้วยแล้้ว เช่่น การแจ้้งข้้อหาให้้จำำ�เลยทราบตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ นั้้�น
หาได้ห้ มายความว่า่ พนักั งานสอบสวนจะต้อ้ งแจ้ง้ ข้อ้ หาทุกุ กระทงความผิดิ ไม่่ เมื่อ่� พนักั งานสอบสวนได้แ้ จ้ง้
ข้อ้ หาร่ว่ มกันั ทำำ�ร้า้ ยร่า่ งกายผู้้�อื่น� จนเป็น็ เหตุใุ ห้ไ้ ด้ร้ ับั อันั ตรายสาหัสั แก่จ่ ำ�ำ เลย แม้ไ้ ม่ไ่ ด้แ้ จ้ง้ ข้อ้ หาพยายามฆ่า่
แต่่เมื่่�อสอบสวนแล้้วปรากฏว่่าการกระทำำ�ของจำำ�เลยเป็็นความผิิดฐานพยายามฆ่่าด้้วย ก็็เรีียกได้้ว่่ามีีการ
สอบสวนในข้้อหาพยายามฆ่่าแล้้ว พนัักงานอััยการจึึงมีีอำำ�นาจฟ้้องจำ�ำ เลยในความผิิดฐานพยายามฆ่่า
ผู้้�เสียี หายตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๐ (ฎ.๘๓๑๖/๒๕๔๘)
ขั้น� ตอนการแจ้ง้ ข้อ้ หากับั ขั้้น� ตอนการสอบปากคำำ�ผู้้�ต้อ้ งหาเป็น็ คนละขั้น� ตอนกันั แต่ท่ั้้ง� สองขั้น� ตอน
มีีความต่่อเนื่่�องกััน การแจ้้งข้้อหากล่่าวไว้้ใน ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ส่่วนขั้�นตอนการสอบสวนปากคำำ�
ผู้้�ต้อ้ งหาจะอยู่�ใน ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔
- ป.วิิอาญา ได้้บััญญััติิถึึงอำ�ำ นาจและหน้้าที่่�ของพนัักงานสอบสวนในชั้�นแจ้้งข้้อหาตาม
มาตรา ๑๓๔ ซึ่ง�่ ความในวรรคหนึ่่ง� กำ�ำ หนดให้พ้ นักั งานสอบสวนต้อ้ งถามชื่อ�่ ตัวั ชื่อ่� รอง ชื่อ�่ สกุลุ สัญั ชาติ ิ บิดิ า
มารดา อายุุ อาชีพี ที่อ�่ ยู่� ที่เ�่ กิดิ ของผู้�้ ต้อ้ งหาเป็น็ ประการแรก ต่อ่ จากนั้้น� จึึงแจ้ง้ ให้ท้ ราบถึึงข้อ้ เท็จ็ จริงิ เกี่ย� วกับั
การกระทำ�ำ ที่ถ่� ููกกล่า่ วหาแล้ว้ จึึงแจ้ง้ ข้อ้ หาให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาทราบ รวมทั้้ง� ให้โ้ อกาสผู้้�ต้อ้ งหาที่จ�่ ะแก้ข้ ้อ้ หาและแสดง
ข้้อเท็็จจริิงอัันเป็็นประโยชน์์แก่่ตน ดัังนั้้�น เมื่�่อเริ่�มทำ�ำ การสอบสวนพนัักงานสอบสวนจึึงมีีอำ�ำ นาจสอบถาม
ข้้อมููลเบื้้�องต้้นเกี่ �ยวกัับตััวผู้้�ต้้องหา ผู้้�ต้้องหามีีหน้้าที่่�ให้้ข้้อเท็็จจริิงเกี่ �ยวกัับตนเองตามบทบััญญััติิดัังกล่่าว
ซึ่�ง่ มีีสภาพบังั คัับทางอาญาดังั ที่�บ่ ัญั ญัตั ิไิ ว้ใ้ น ป.อาญา มาตรา ๓๖๗ ภายใต้ห้ ลักั เกณฑ์์ที่พ�่ นักั งานสอบสวน

Police คInมู่ vอื eปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 141

ต้้องให้้โอกาสผู้�้ ต้้องหาที่่�จะแก้้ข้้อกล่่าวหาและแสดงข้้อเท็็จจริิงที่�่เป็็นประโยชน์์แก่่ตนตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓๔ วรรคสี่� เพื่�่อให้้การสอบสวนดำ�ำ เนิินต่่อไปให้้ถููกต้้องและชอบธรรม ส่่วนการถามคำำ�ให้้การ
ผู้้�ต้้องหาอัันเป็็นอีีกขั้้�นตอนหนึ่่�ง ซึ่่�ง ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔ บััญญััติิให้้เป็็นหน้้าที่่�พนัักงานสอบสวน
ต้อ้ งแจ้ง้ ให้ผ้ ู้้�ต้อ้ งหาทราบถึึงสิทิ ธิทิ ี่จ�่ ะให้ก้ ารหรืือไม่ก่ ็ไ็ ด้้ รวมทั้้ง� สิทิ ธิใิ นการให้ท้ นายความและบุคุ คลที่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหา
ไว้้วางใจเข้้าฟัังการสอบปากคำ�ำ ซึ่�่งเป็็นขั้�นตอนเมื่่�อผ่่านการแจ้้งข้้อหาแก่่ผู้้�ต้้องหาแล้้ว ไม่่อาจแปลความ
ไปถึึงขนาดให้ส้ ิทิ ธิผิ ู้้�ต้อ้ งหาที่จ�่ ะปฏิเิ สธอำำ�นาจหน้า้ ที่ข่� องพนักั งานสอบสวนเมื่อ่� เริ่ม� ทำ�ำ การสอบสวนดังั กล่า่ ว
ข้้างต้้น จำ�ำ เลยแจ้้งความเท็็จและแจ้้งให้้ร้้อยตำำ�รวจโท ด. เจ้้าพนัักงานสอบสวนจดข้้อความอัันเป็็นเท็็จ
ลงในบันั ทึึกคำ�ำ ให้ก้ ารของจำำ�เลยซึ่ง�่ เป็น็ ผู้�้ ต้อ้ งหาในความผิดิ ฐานทำำ�ร้า้ ยร่า่ งกายผู้้�อื่น� ว่า่ จำ�ำ เลยเป็น็ ธ. ซึ่ง่� ถึึงแก่่
ความตายไปแล้้ว หลัังจากนั้้�นเมื่�่อพนัักงานสอบสวนเรีียกตััวจำำ�เลยไปสอบถามเนื่�่องจากจำ�ำ เลยผิิดเงื่�อนไข
การคุมุ ความประพฤติติ ามคำำ�พิพิ ากษาของศาลชั้น� ต้น้ จำ�ำ เลยแจ้ง้ ความเท็จ็ และแสดงบัตั รประจำำ�ตัวั ประชาชน
ของ ธ. เพื่�่อให้้ร้้อยตำ�ำ รวจโท ด. หลงเชื่่�อว่่าจำำ�เลยเป็็น ธ. จึึงไม่่อาจถืือได้้ว่่าเป็็นการให้้การและใช้้สิิทธิิ
ในขั้น� ตอนการทำำ�คำ�ำ ให้ก้ ารที่จ่� ำ�ำ เลยเป็น็ ผู้้�ต้อ้ งหาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๗, ๒๖๗, ๓๖๗ (ฎ.๗๑๒๓/๒๕๕๗)
ในทางปฏิิบััติิของพนัักงานสอบสวน เมื่�่อผู้�้ ต้้องหาถููกเรีียก หรืือส่่งตััวมาหรืือเข้้าหาพนัักงาน
สอบสวนเอง หรืือปรากฏว่่าผู้ใ�้ ดซึ่่ง� มาอยู่�ต่อ่ หน้้าพนัักงานสอบสวนเป็็นผู้�้ ต้้องหา หากมีีพยานหลักั ฐานตาม
สมควร และผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� ยังั ไม่ม่ ีหี มายจับั หรืือคำำ�สั่่ง� ของศาล พนักั งานสอบสวนก็จ็ ะแจ้ง้ ข้อ้ หาตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๑๓๔ ต่อ่ เนื่�่องกันั นั้้�นก็็จะสอบปากคำำ�ผู้้�ต้อ้ งหาไปด้้วย โดยมีีขั้น� ตอนการปฏิบิ ััติิ ๓ ประการ ดัังนี้้�
(1) จััดทำำ�บันั ทึึกการแจ้้งข้้อหา
(2) ลงบันั ทึึกประจำำ�วันั เกี่�ยวกัับคดีี
(3) สอบปากคำำ�ผู้้�ต้อ้ งหาลงในแบบพิมิ พ์บ์ ันั ทึึกคำำ�ให้ก้ ารผู้�้ ต้อ้ งหา (แบบส ๕๖ – ๕) ตามคำ�ำ สั่่ง�
ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ตามแบบพิิมพ์์ลำำ�ดับั ที่�่ ๙.
ส่่วนถ้้าเป็็นผู้้�ต้อ้ งหาที่่เ� ป็็นเด็็กหรืือเยาวชน ในการแจ้้งข้้อหาจะดำำ�เนินิ การ ดัังนี้้�
(1) แจ้้งเรื่�่องที่�่เด็็กหรืือเยาวชนถููกกล่่าวหา จะจััดทำำ�บัันทึึกการสอบถามเบื้้�องต้้นตามแบบพิิมพ์์
ส ๕๖-๖๖ ซึ่ง�่ เป็น็ ไปตามมาตรา ๗๐, ๗๑ แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชน
และครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ และที่แ่� ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ (ฉบับั ที่�่ ๕) พ.ศ.๒๕๕๙ โดยให้พ้ นักั งานสอบสวนดำ�ำ เนินิ การ
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ โดยอนุุโลม (เว้้นแต่่มีีที่�่ปรึึกษากฎหมาย จึึงจะแจ้้งข้้อหาและสอบปากคำำ�
ตามมาตรา ๗๕)
(2) ลงบันั ทึึกประจำำ�วัันเกี่�ยวกัับคดีี
ส่ว่ นการสอบปากคำ�ำ ผู้้�ต้อ้ งหา จะยังั ไม่ท่ ำำ�การสอบปากคำำ� เนื่อ่� งจากการสอบปากคำ�ำ ผู้้�ต้อ้ งหาที่่�
เป็น็ เด็ก็ หรืือเยาวชน จะต้อ้ งมีที ี่ป่� รึึกษากฎหมายเข้า้ ร่ว่ มฟังั การสอบสวนด้ว้ ย และบางกรณีตี ้อ้ งมีสี หวิชิ าชีพี
เข้า้ ร่ว่ มสอบปากคำ�ำ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๒ ด้ว้ ย ซึ่ง่� การสอบปากคำำ�ผู้้�ต้อ้ งหาปรากฏอยู่�ในมาตรา ๗๕
แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ จะต้้อง
ดำ�ำ เนิินการ ๒ ส่่วนประกอบกัันคืือการแจ้้งข้้อกล่่าวหาและการสอบปากคำ�ำ โดยต้้องมีีที่่�ปรึึกษากฎหมาย
อยู่่�ด้้วยทุุกครั้�งและต้อ้ งแจ้ง้ สิิทธิิให้ผ้ ู้้�ต้้องหาทราบ
หลัังจากที่่พ� นัักงานสอบสวนได้้มีีการจัดั ทำ�ำ บัันทึึกการแจ้ง้ เรื่�่องที่�่กล่่าวหาแล้ว้ เมื่อ่� มาทำ�ำ การ
สอบปากคำำ�ผู้�้ ต้อ้ งหา จะเห็น็ ว่า่ ในแบบพิมิ พ์ต์ อนต้น้ ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ เท็จ็ จริงิ เกี่ย� วกับั การกระทำ�ำ
ที่ถ่� ููกกล่า่ วหาแล้ว้ แจ้ง้ ข้อ้ หา (ฐานความผิดิ ) ให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาทราบ ถัดั ไปก็จ็ ะเป็น็ การแจ้ง้ สิทิ ธิกิ ่อ่ นถามคำ�ำ ให้ก้ าร
แสดงให้้เห็็นว่่าตามแบบพิิมพ์์ดัังกล่่าวมีีทั้้�งในส่่วนการแจ้้งข้้อหาและการสอบสวนผู้้�ต้้องหาอยู่ �ในแบบพิิมพ์์
เดีียวกัันซึ่่�งในการสอบปากคำำ�ผู้�้ ต้้องหาตามแบบพิิมพ์์จะต้้องทำ�ำ สองส่่วนทั้้�งแจ้้งข้้อหาและการสอบสวน
ซึ่่ง� เมื่อ�่ มีีการสอบปากคำำ�ผู้�้ ต้อ้ งหาก็็ต้อ้ งแจ้ง้ สิทิ ธิขิ องผู้�้ ต้้องหาให้้ทราบด้ว้ ย

142 คPoู่มlือicปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

กรณีีที่�่พนัักงานสอบสวนจััดทำ�ำ บัันทึึกการแจ้้งข้้อหาจะเห็็นได้้ว่่าจะเป็็นการซ้ำ�ำ� กัับการแจ้้ง
ข้อ้ หาในแบบพิมิ พ์์บันั ทึึกคำำ�ให้้การผู้�้ ต้อ้ งหาในส่ว่ นต้น้ ซึ่ง�่ ก็ถ็ ืือปฏิบิ ััติิกันั มาเป็น็ ปกติแิ ล้ว้ แต่เ่ ห็น็ ว่า่ การแจ้ง้
ข้อ้ หาก็ถ็ ือื เอาการแจ้ง้ ครั้ง� แรกที่ม่� ีกี ารจัดั ทำำ�ลงในบันั ทึึกการแจ้ง้ ข้อ้ หาและมีกี ารลงประจำ�ำ วันั เกี่ย� วกับั คดีใี น
การแจ้้งข้้อหาดัังกล่่าว ส่่วนในแบบพิิมพ์์คำำ�ให้้การผู้้�ต้้องหาก็็ถืือปฏิิบััติิกัันมาว่่าเป็็นการสอบสวนผู้้�ต้้องหา
หลังั จากที่ม�่ ีกี ารแจ้ง้ ข้อ้ หาแล้ว้ ซึ่ง�่ ก็ไ็ ม่ม่ ีผี ลให้เ้ กิดิ ความเสียี หายแต่อ่ ย่า่ งใด การปฏิบิ ัตั ิซิ ้ำ��ำ ซ้อ้ นดังั กล่า่ วกฎหมาย
ไม่ไ่ ด้้ห้า้ ม อย่่างเช่่นการฟ้้องซ้ำำ��ฟ้้องซ้้อน ส่่วนในการแจ้้งข้อ้ หาเพิ่่�มเติมิ กับั ผู้�้ ต้อ้ งหาภายหลััง ส่ว่ นใหญ่่จะไม่่
จััดทำำ�เป็็นบัันทึึกการแจ้้งข้้อหาเพิ่่�มเติิมอีีก แต่่จะบัันทึึกแจ้้งข้้อหาเพิ่่�มเติิมลงในแบบพิิมพ์์บัันทึึกคำ�ำ ให้้การ
ผู้�้ ต้้องหา ต่อ่ จากคำำ�ให้้การที่่�ผู้�้ ต้้องหาให้้การไว้ค้ รั้�งก่่อน พร้อ้ มทั้้�งสอบสวนปากคำำ�ผู้้�ต้อ้ งหาเพิ่่�มเติมิ ลงไปใน
แบบพิิมพ์์คราวเดีียวกัันนั้้�น กรณีีที่่ม� ีีการแจ้้งข้้อหาและสอบปากคำำ�ผู้้�ต้้องหาในคราวเดีียวกัันนั้้�น พนักั งาน
สอบสวนก็จ็ ะแจ้ง้ สิทิ ธิผิ ู้�้ ต้อ้ งหาให้ท้ ราบโดยลงไว้เ้ ป็น็ หลักั ฐานในประจำ�ำ วันั เกี่ย� วกับั คดีใี นข้อ้ เดียี วกับั ข้อ้ แจ้ง้
ข้้อหานั้้�น พนัักงานสอบสวนบางคนก็็มีีการแจ้้งสิิทธิิซ้ำ�ำ�ในแบบพิิมพ์์คำำ�ให้้การผู้้�ต้้องหาอีีกครั้�ง ก็็ไม่่ทำ�ำ ให้้
การดำ�ำ เนินิ การดัังกล่า่ วเป็น็ การมิชิ อบแต่อ่ ย่า่ งใด
3.2 สิทิ ธิิของผู้�ต้้องหา
(๑) คดีที ี่ม่� ีอี ัตั ราโทษประหารชีวี ิติ หรืือในคดีที ี่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหามีอี ายุไุ ม่เ่ กินิ ๑๘ ปีใี นวันั ที่พ�่ นักั งาน
สอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หา ก่อ่ นเริ่ม� ถามคำำ�ให้ก้ ารให้พ้ นักั งานสอบสวนถามผู้�้ ต้อ้ งหาว่า่ มีที นายความหรืือไม่ ่ ถ้า้ ไม่ม่ ีี
ให้ร้ ััฐจััดหาทนายความให้้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคแรก
(๒) คดีีที่�่มีีอััตราโทษจำำ�คุุก ก่่อนเริ่�มถามคำ�ำ ให้้การให้้พนัักงานสอบสวนถามผู้้�ต้้องหาว่่า
มีีทนายความหรืือไม่่ ถ้้าไม่่มีีและผู้�้ ต้้องหาต้้องการทนายความ ให้้รััฐจััดหาทนายความให้้ ตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสอง
(๓) ผู้�้ ต้้องหามีีสิิทธิิให้้ทนายความหรืือผู้�้ซึ่่�งตนไว้้วางใจเข้้าฟัังการสอบสวนปากคำำ�ตนได้้
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๓
(๔) ในการถามคำ�ำ ให้้การผู้้�ต้้องหาให้้พนักั งานสอบสวนแจ้้งให้้ผู้้�ต้้องหาทราบก่่อนว่า่
- ผู้้�ต้อ้ งหามีสี ิทิ ธิทิ ี่จ่� ะให้ก้ ารหรืือไม่ก่ ็ไ็ ด้ ้ ถ้า้ ผู้�้ ต้อ้ งหาให้ก้ าร ถ้อ้ ยคำำ�ที่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหาให้ก้ ารนั้้น�
อาจใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในการพิจิ ารณาคดีีได้้
- ผู้�้ ต้อ้ งหามีีสิิทธิใิ ห้ท้ นายความหรืือผู้ซ้� ึ่�ง่ ตนไว้้วางใจเข้้าฟัังการสอบสวนปากคำำ�ตนได้้
3.3 ขั้้�นตอนการบันั ทึึกปากคำำ�ผู้้�ต้อ้ งหา
- เมื่อ�่ ผู้้�ต้อ้ งหาเต็ม็ ใจให้ก้ ารอย่า่ งใดก็ใ็ ห้จ้ ดคำ�ำ ให้ก้ ารไว้ ้ ถ้า้ ผู้�้ ต้อ้ งหาไม่เ่ ต็ม็ ใจให้ก้ ารเลยก็ใ็ ห้้
บันั ทึึกไว้้
- ถ้้อยคำำ�ใด ๆ ที่่�ผู้้�ต้้องหาให้้ไว้้ต่่อพนัักงานสอบสวนก่่อนมีีการแจ้้งสิิทธิิตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓๔/๔ วรรคหนึ่่ง� หรืือก่อ่ นที่จ่� ะดำำ�เนินิ การตามมาตรา ๑๓๔/๑ มาตรา ๑๓๔/๒ และมาตรา ๑๓๔/๓
จะรับั ฟังั เป็น็ พยานหลักั ฐานในการพิสิ ููจน์ค์ วามผิดิ ของผู้�้นั้น� ไม่ไ่ ด้ ้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๔ วรรคสาม

ข้้อสัังเกต
- เมื่่�อได้้จััดหาทนายความให้้แก่่ผู้้�ต้้องหาแล้้ว ในกรณีีจำ�ำ เป็็นเร่่งด่่วน หากทนายความไม่่อาจมา
พบผู้้�ต้้องหาได้้ โดยไม่่แจ้้งเหตุุขััดข้้องให้้กัับพนัักงานสอบสวนทราบหรืือแจ้้งแต่่ไม่่มาพบผู้้�ต้้องหาภายใน
เวลาอันั สมควร ให้้พนัักงานสอบสวนทำำ�การสอบสวนผู้�้ ต้อ้ งหาไปได้โ้ ดยไม่ต่ ้้องรอทนายความ แต่่พนักั งาน
สอบสวนต้้องบัันทึึกเหตุุนั้้น� ไว้้ในสำ�ำ นวนการสอบสวนด้้วย ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคท้า้ ย
- การแจ้้งข้้อหาผู้้�ต้้องหาที่�่เป็็นเด็็กหรืือเยาวชน ให้้นำำ�บทบััญญััติิ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๓ ทวิิ
มาใช้บ้ ัังคับั โดยอนุุโลม ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๒

Police คInูม่ vือeปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 143

- มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคหนึ่่ง� บััญญัตั ิิไว้้ชัดั แจ้ง้ ว่่าผู้้�ต้อ้ งหาอายุุไม่เ่ กินิ ๑๘ ปีี “ในวันั ที่่�พนัักงาน
สอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หา” ดังั นั้้น� แม้ห้ ากวันั กระทำ�ำ ความผิดิ อาญา ผู้�้ ต้อ้ งหาอายุยุ ังั ไม่เ่ กินิ ๑๘ ปีี แต่ห่ ลบหนีคี ดีไี ป
ต่่อมาจัับกุมุ มาดำำ�เนิินคดีีในวัันแจ้้งข้้อหาปรากฏว่่าอายุุเกิิน ๑๘ ปีีแล้้ว ก็็ไม่่อยู่�ในบัังคัับ มาตรา ๑๓๔/๑
วรรคหนึ่่ง� แต่่อย่า่ งใด แต่จ่ ะเข้า้ กรณีีตาม มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสอง
- พนัักงานสอบสวนไม่่มีีหน้า้ ที่ป�่ ฏิิบัตั ิิตามมาตรา ๑๓๔/๑ หากเป็น็ คดีที ี่�ม่ ีีอัตั ราโทษไม่่ถึึงจำ�ำ คุุก
และผู้้�ต้้องหาอายุเุ กิิน ๑๘ ปีี ในวันั ที่่�พนัักงานสอบสวนแจ้้งข้้อหา เช่่น คดีที ี่�ม่ ีีอัตั ราโทษปรัับสถานเดีียวและ
ผู้้�ต้อ้ งหามีีอายุเุ กินิ ๑๘ ปีี ในวัันที่่�พนัักงานสอบสวนแจ้้งข้้อหา
- มาตรา ๑๓๔/๑ กำ�ำ หนดให้้พนักั งานสอบสวนต้้องปฏิบิ ัตั ิิ “ก่่อนเริ่ม� ถามคำ�ำ ให้้การ” ดัังนั้้�นหาก
พนักั งานสอบสวนสอบถามและ/หรืือตั้ง� ทนายความให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาภายหลังั จากถามคำำ�ให้ก้ ารไปแล้ว้ ถ้อ้ ยคำำ�ใด ๆ
ของผู้�้ ต้้องหาที่ใ�่ ห้้ไว้้ต่่อพนัักงานสอบสวนย่่อมไม่ช่ อบด้้วยมาตรา ๑๓๔/๑ และจะรับั ฟังั เป็น็ พยานหลัักฐาน
ในการพิิสููจน์์ความผิดิ ของผู้�้นั้�นไม่่ได้้ ตามมาตรา ๑๓๔/๔ วรรคสาม
- คดีีที่่�มีีอััตราโทษประหารชีีวิิต หรืือผู้้�ต้้องหาอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีี ในวัันที่�่พนัักงานสอบสวนแจ้้ง
ข้อ้ หา หากสอบถามแล้้วผู้้�ต้อ้ งหาไม่ม่ ีีทนายความ กฎหมายบังั คับั ให้้รััฐต้้องจัดั หาทนายความให้้
- โดยปกติิ ในขั้�นตอนการแจ้้งข้้อหา พนัักงานสอบสวนจะระบุกุ ารแจ้ง้ สิิทธิิลงในบันั ทึึกการแจ้้ง
ข้้อหาด้้วย และจะปรากฏการแจ้้งสิิทธิิซ้ำ��ำ ในแบบพิิมพ์์บัันทึึกคำ�ำ ให้้การผู้�้ ต้้องหา ซึ่�่งการแจ้้งข้้อหาและ
การสอบสวนอยู่�ในลัักษณะ ๒ การสอบสวน หมวด ๑ การสอบสวนสามัญั แห่ง่ ป.วิิอาญา หมวดเดีียวกััน
จึึงเห็น็ ว่า่ ทำำ�เกินิ ดีกี ว่า่ ขาด เนื่อ่� งจากบางครั้ง� มีคี ำ�ำ รับั สารภาพของผู้้�ต้อ้ งหาปรากฏอยู่�ในบันั ทึึกการแจ้ง้ ข้อ้ หาด้ว้ ย
- ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ ทวิิ (มาตรา ๑๓๔/๑ ปััจจุบุ ััน) บััญญัตั ิิให้ต้ ้อ้ งมีีทนายความเฉพาะกรณีี
สอบสวนผู้้�ต้อ้ งหาซึ่่�งเป็็นเยาวชนอายุุไม่เ่ กินิ สิิบแปดปีเี ท่า่ นั้้น� มิิได้้บัญั ญััติริ วมถึึงชั้น� จัับกุมุ ด้้วย การที่่�จำ�ำ เลย
อ้า้ งว่า่ บันั ทึึกการจับั กุุมไม่ช่ อบด้ว้ ยกฎหมายเพราะจำ�ำ เลยมิไิ ด้ล้ งลายมืือชื่อ่� ในชั้น� จัับกุมุ ต่อ่ หน้า้ ทนายความ
นั้้น� ฟัังไม่่ขึ้้�น

❖❖❖

144 Pคoมู่ lือicปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บทที่�่ 9

การควบคุุมตัวั ผู้�ต้อ้ งหา การผััดฟ้อ้ ง ฝากขังั และการปล่่อยชั่่ว� คราว

เมื่่�อพนักั งานสอบสวนรัับคำำ�ร้้องทุกุ ข์ห์ รืือกล่า่ วโทษ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๓, ๑๒๗ ต้้องเริ่�ม
การสอบสวนโดยมิิชักั ช้้า ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๐ รวบรวมพยานหลักั ฐานและดำ�ำ เนินิ การทั้้�งหลายอื่่น�
เพื่อ่� ที่จ�่ ะทราบข้อ้ เท็จ็ จริงิ หรืือพิสิ ููจน์ค์ วามผิดิ และเพื่อ่� จะเอาตัวั ผู้้�กระทำ�ำ ผิดิ มาฟ้อ้ งลงโทษ โดยนำ�ำ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหา
มาแจ้้งข้้อหาเข้้าสู่่�กระบวนการยุุติิธรรม ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ไม่่ว่่าผู้้�ต้้องหาจะเข้้าพบพนัักงาน
สอบสวนเอง หรืือการจัับกุุมของเจ้า้ พนัักงานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจในความผิดิ ซึ่ง�่ หน้า้ หรืือตามหมายจับั
หรืือตามข้อ้ ยกเว้น้ ของกฎหมายนำำ�ส่ง่ พนักั งานสอบสวนดำำ�เนินิ คดีี ซึ่ง่� ในระหว่า่ งสอบสวนยังั ไม่เ่ สร็จ็ กฎหมาย
ให้้อำำ�นาจพนัักงานสอบสวนในการควบคุุมตััวผู้้�ต้้องหา ๔๘ ชั่่�วโมง กรณีีคดีีที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลอาญาหรืือ
ศาลจังั หวัดั หรืือศาลแขวงหรืือศาลทหาร หรืือไม่เ่ กินิ ๒๔ ชั่่ว� โมง กรณีที ี่เ�่ ด็ก็ หรืือเยาวชนถููกจับั กุมุ ในอำ�ำ นาจ
ศาลเยาวชนและครอบครัวั หากสอบสวนไม่เ่ สร็็จต้้องขออำ�ำ นาจศาลในการผัดั ฟ้้องฝากขัังผู้้�ต้้องหาระหว่่าง
การสอบสวนตามกฎหมายการตรวจสอบการจัับสำำ�หรัับเด็็กหรืือเยาวชนตลอดจนอำำ�นาจการปล่่อยตััว
ชั่�วคราวผู้�้ ต้อ้ งหา
๑. ความหมายของการควบคุมุ
การควบคุุมตามคำำ�จำำ�กััดความแห่่ง ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๒๑) และตามประมวลระเบีียบการ
ตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๖ บทที่�่ ๑ ข้้อ ๑๒๗ หมายความถึึงการคุุมหรืือกัักขัังผู้้�ถููกจัับโดยพนัักงาน
ฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจในระหว่า่ งสืืบสวนและสอบสวน
คำ�ำ จำำ�กััดความใช้้คำ�ำ ว่่า “หมายความถึึง” การคุุมหรืือกัักขััง จึึงเป็็นการยกตััวอย่่างเท่่านั้้�นคำ�ำ ว่่า
“การคุุม” ไม่พ่ บคำำ�จำำ�กััดความในกฎหมาย ส่ว่ นคำ�ำ ว่า่ “กักั ขััง” เป็น็ ส่่วนหนึ่่ง� ของความหมายคำ�ำ ว่่า “ขังั ”
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๒๒) คำ�ำ ว่่า “ขััง” หมายความรวมถึึงการกัักขัังจำ�ำ เลยหรืือผู้�้ ต้้องหาโดยศาล
การควบคุุมอาจจะอยู่�ในรููปแบบอื่่�นก็ไ็ ด้้ เช่่น การที่่�เจ้า้ พนักั งานสั่�งให้บ้ ุุคคลนั้้�นอยู่่�กับั เจ้้าพนักั งานห้า้ มมิิให้้
ไปไหนมาไหนโดยสะดวกโดยทำำ�ให้้ขาดเสรีีภาพในลัักษณะอย่่างนี้้�ก็็เป็็นไปได้้เช่่นกัันโดยไม่่จำำ�เป็็นต้้องใช้้
เครื่อ่� งพัันธนาการหรืือนำำ�เข้า้ ห้อ้ งควบคุุมแต่่อย่่างใด
นอกจากนี้้ � ยังั ปรากฏเป็น็ ส่่วนหนึ่่�งของความหมายคำำ�ว่า่ “คุุมขััง” ตาม ป.อาญา มาตรา ๑(๑๒)
คุมุ ขังั หมายความว่า่ คุุมตัวั ควบคุุม ขังั กัักขัังหรืือจำำ�คุุก
๒. การควบคุุมในชั้้�นจับั กุมุ ของเจ้้าพนัักงาน
เมื่อ�่ พิจิ ารณาอำ�ำ นาจการควบคุมุ ของเจ้า้ พนักั งานแล้ว้ กฎหมายให้อ้ ำ�ำ นาจเจ้า้ พนักั งานฝ่า่ ยปกครอง
หรืือตำำ�รวจ เริ่ม� ตั้้ง� แต่ข่ั้น� ตอนการจับั กุมุ ผู้�้ ต้อ้ งหาของเจ้า้ พนักั งาน ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ โดยในการจับั นั้้น�
เจ้้าพนัักงานซึ่่�งทำ�ำ การจัับต้้องแจ้้งแก่่ผู้้�ที่่�จะถููกจัับนั้้�นว่่าเขาต้้องถููกจัับ แล้้วสั่�งให้้ผู้้�ถููกจัับไปยัังที่�่ทำ�ำ การ
ของพนักั งานสอบสวนแห่ง่ ท้อ้ งที่ท่� ี่ถ่� ููกจับั พร้อ้ มด้ว้ ยผู้�้ จับั เว้น้ แต่ส่ ามารถนำำ�ไปที่ท่� ำำ�การของพนักั งานสอบสวน
ผู้้�รัับผิดิ ชอบได้้ในขณะนั้้น� แต่่ถ้า้ จำ�ำ เป็็นก็็ให้้จัับตััวไป
จะเห็็นได้้ว่่าช่่วงเวลาตั้�งแต่่แจ้้งว่่าเขาต้้องถููกจัับและให้้ผู้�้ ถููกจัับไปพร้้อมกัับผู้�้ จัับนั้้�น ความหมาย
ก็ค็ ืือนับั แต่น่ ั้้น� ไปผู้้�ถููกจับั อยู่�ในความควบคุมุ ของเจ้า้ พนักั งานนั่่น� เอง และมีหี น้า้ ที่ต�่ ้อ้ งนำ�ำ ส่ง่ พนักั งานสอบสวน
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔

Police คIn่มู vือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 145

ระยะเวลาการควบคุุมในชั้้น� จัับกุมุ
๑) ระยะเวลาควบคุุมตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔ ได้้วางหลักั เกณฑ์ไ์ ว้้ว่า่ ต้อ้ งเอาตัวั ผู้้�ถููกจัับไปยังั
ที่่�ทำ�ำ การของพนักั งานสอบสวนตาม มาตรา ๘๓ โดยทันั ทีี
๒) ระยะเวลาควบคุมุ ตาม มาตรา ๑๕ แห่ง่ พ.ร.บ.ป้อ้ งกันั และปราบปรามยาเสพติดิ พ.ศ.๒๕๑๙
และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติมิ ให้้อำ�ำ นาจเจ้้าพนัักงาน ป.ป.ส.ตามมาตรา ๑๔(๓) จัับกุุมผู้้�กระทำ�ำ ผิิดเกี่�ยวกัับยาเสพติดิ
และมีอี ำ�ำ นาจตามมาตรา ๑๕ ควบคุุมผู้�้ ถููกจัับได้เ้ ป็็นเวลาไม่่เกิิน ๓ วััน เมื่่อ� ครบกำ�ำ หนดเวลาดัังกล่า่ วหรืือ
ก่อ่ นนั้้น� ตามที่่จ� ะเห็น็ สมควรให้ส้ ่ง่ ตัวั ผู้้�ถููกจัับไปยังั พนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา โดยระยะเวลาดังั กล่า่ ว
มิิให้ถ้ ืือว่า่ เป็็นการควบคุุมของพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา
จะเห็็นได้้ว่่า การควบคุุมในชั้�นจัับกุุมนั้้�น ควบคุุมได้้เท่่าที่่�จำ�ำ เป็็นในการดำำ�เนิินการเกี่�ยวกัับ
ขั้น� ตอนการจับั กุมุ ให้เ้ สร็จ็ สิ้น� ไป ได้แ้ ก่ ่ การแจ้ง้ สิทิ ธิผิ ู้�้ ต้อ้ งหา การแจ้ง้ ข้อ้ หาและรายละเอียี ดเกี่ย� วกับั เหตุแุ ห่ง่
การจับั ให้ผ้ ู้�้ ถููกจับั ทราบ การแสดงหมายจับั (หากมีหี มายจับั ) การจัดั ทำ�ำ บันั ทึึกการจับั กุมุ หรืือในกรณีจี ำ�ำ เป็น็
จะจัดั การพยาบาลผู้้�ถููกจัับเสีียก่่อนนำำ�ตััวไปยังั ที่ท�่ ำ�ำ การพนักั งานสอบสวนก็็ได้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔
ส่่วนการควบคุุมตาม พ.ร.บ.ป้้องกัันและปราบปรามยาเสพติิด พ.ศ.๒๕๑๙ และที่�่แก้้ไขเพิ่่�มเติิม เป็็น
กฎหมายพิเิ ศษที่่ใ� ห้อ้ ำ�ำ นาจกัับเจ้า้ พนัักงาน ป.ป.ส.ไว้เ้ ป็น็ การเฉพาะไม่เ่ กินิ ๓ วันั แต่เ่ ท่่าที่�จ่ ำ�ำ เป็น็ หากหมด
ความจำำ�เป็็นก็็ต้้องส่่งตััวผู้�้ ต้้องหาให้้พนัักงานสอบสวนก่่อนกำำ�หนดนั้้�น มีีข้้อสัังเกตว่่าเจ้้าพนัักงาน
ฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจบางนายอาจได้ร้ ับั การแต่ง่ ตั้ง� ให้เ้ ป็น็ เจ้า้ พนักั งาน ป.ป.ส.ได้โ้ ดยอาจอยู่�ในสองสถานะ
ในเวลาเดียี วกััน
ความจำำ�เป็็นที่่ว� ่่าจะต้อ้ งมีีเพียี งใด ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๔ ได้้ขยายความและระบุุรายละเอีียด
ว่่าในชั้�นจัับกุุมของเจ้้าพนัักงานนั้้�นต้้องดำ�ำ เนิินการตามขั้้�นตอนอย่่างไรบ้้างและกรณีีผู้้�ถููกจัับบาดเจ็็บ
ก็ร็ ะบุไุ ว้ใ้ นกฎหมายชัดั เจนขึ้น้� ว่า่ ผู้�้ จับั สามารถจัดั การพยาบาลก่อ่ นส่ง่ ตัวั ผู้�้ ถููกจับั ให้ก้ ับั พนักั งานสอบสวนได้้
ดัังนั้้น� การอ้า้ งเหตุุจำ�ำ เป็น็ จึึงต้้องยึึดหลัักตามที่�ก่ ฎหมายวางหลักั เกณฑ์ไ์ ว้เ้ ป็็นแนวทางในการปฏิบิ ััติิ

ข้้อสัังเกต
- การควบคุมุ ดังั กล่า่ ว รวมถึึงกรณีรี าษฎรเป็น็ ผู้้�จับั กุมุ ผู้ท้� ี่ก�่ ระทำ�ำ ผิดิ ทางอาญา ตามบัญั ชีแี นบท้า้ ย
ป.วิิอาญา ด้้วย โดย ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๔(๒) ราษฎรผู้�้ จัับต้อ้ งส่ง่ ตัวั ผู้้�ถููกจับั ให้้พนัักงานฝ่า่ ยปกครองหรืือ
ตำ�ำ รวจที่่�ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ และให้พ้ นัักงานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจ
ที่่�รัับมอบตััวบัันทึึกการจัับกุุมและให้้ผู้้�จัับลงลายมืือชื่�่อไว้้
- บัันทึึกการจัับกุุม จะจััดทำำ�ตามแบบ ป.วิิอาญา มาตรา ๙ ประกอบ คำำ�สั่่�ง ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖
ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่่� ๕ แบบพิิมพ์์ที่่�ใช้้เกี่�ยวกัับคดีี ลำำ�ดัับที่่� ๓๑ บัันทึึกการจัับกุุม (แบบ ส ๕๖-๒๗)
ด้้านบนขวาให้้ระบุุ ป.จ.ว.ข้้อ..... เวลา..........น. คดีีอาญาที่่�.........บััญชีีของกลางลำำ�ดัับที่่�....... ซึ่่�งเวลาและ
ข้้อมููลดัังกล่า่ วบ่ง่ ชี้ว� ่่าผู้�้ ถููกจับั ถููกนำำ�ส่่งถึึงที่่ท� ำำ�การพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ ประกอบ
มาตรา ๘๔ เวลาใด แม้้ในแบบบัันทึึกการจัับกุุมจะไม่่ระบุุให้้ใส่่เวลาการบัันทึึกและเวลาการจัับกุุมไว้้
แต่่อย่่างน้้อยเจ้้าพนัักงานก็็ควรจะระบุุเวลาการจัับกุุมไว้้ เพื่�่อจะได้้ทราบว่่าตั้�งแต่่ช่่วงจัับกุุมจนกระทั่่�ง
ควบคุุมตัวั ส่่งถึึงที่ท่� ำ�ำ การของพนัักงานสอบสวนใช้เ้ วลาเท่า่ ใด เป็น็ ไปด้้วยความจำ�ำ เป็็นแห่ง่ กฎหมายหรืือไม่่
อย่า่ งไร
- ส่่วนบันั ทึึกการจัับกุุมผู้�้ ต้อ้ งหาที่เ่� ป็็นเด็ก็ หรืือเยาวชน ลำำ�ดับั ที่�่ ๓๒ (แบบ ส ๕๖-๒๘) ตามคำำ�สั่่�ง
ตร.ดัังกล่่าว มุุมบนด้้านขวาของบันั ทึึกการจัับกลับั ไม่่ลงรายการในแบบพิมิ พ์เ์ หมืือนเช่น่ แบบ ส ๕๖ – ๒๗
ที่ไ�่ ด้้ออกแบบพิมิ พ์์ไว้้ ทั้้�งไม่่ระบุุว่า่ จะต้้องใส่่เวลาการบันั ทึึกและเวลาการจับั กุมุ ไว้้ ในทางปฏิบิ ัตั ิิอย่า่ งน้้อย
เห็็นควรให้้มีีการระบุุเวลาการจัับกุุมและข้้อมููลเช่่นเดีียวกัับแบบพิิมพ์์ ส ๕๖-๒๗ เพื่�่อเหตุุผลในทำำ�นอง

146 Pคoู่มlอื icปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

เดียี วกันั เกี่ย� วกัับระยะเวลาการควบคุุมของผู้�้ จับั กุมุ ว่า่ ต้อ้ งส่ง่ พนักั งานสอบสวน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓
ประกอบมาตรา ๘๔ ทัันทีี
- ในบางกรณีเี ช่น่ ในคดีเี ยาวชนและครอบครัวั หรืือคดีศี าลแขวง เวลาการจับั กุมุ มีคี วามสำ�ำ คัญั ต่อ่
การผััดฟ้้อง ฝากขัังผู้�้ ต้้องหาของพนัักงานสอบสวนอย่่างมากเพราะการนัับระยะเวลาการผััดฟ้้องผู้�้ ต้้องหา
ในคดีที ี่อ�่ ยู่�ในอำำ�นาจศาลเยาวชนและครอบครัวั ให้น้ ับั แต่เ่ วลาการจับั กุมุ ส่ว่ นศาลแขวงทั้้ง� การผัดั ฟ้อ้ งและฝากขังั
ให้น้ ับั แต่เ่ วลาการจัับกุุม
- การลงข้้อมููลตรงบริิเวณมุมุ ขวาด้้านบนในแบบบันั ทึึกการจับั กุุม (ส ๕๖-๒๗) และแบบบันั ทึึก
การจัับกุุมผู้้�ต้้องหาที่�่เป็็นเด็็กหรืือเยาวชน (ส ๕๖ – ๒๘) เป็็นหน้้าที่่�ของเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือ
ตำำ�รวจท้้องที่�่ที่่�ทำำ�การพนัักงานสอบสวน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ ซึ่�่งเป็็นผู้�้ รัับตััวผู้�้ ถููกจัับและถืือว่่า
การควบคุุมอยู่�ในอำำ�นาจของพนัักงานสอบสวนนัับแต่น่ ั้้�นเป็น็ ต้้นไป
๓. การควบคุุมในชั้้�นพนัักงานสอบสวน
เมื่่�อเจ้้าพนัักงานหรืือราษฎร ทำ�ำ การจัับกุุมผู้�้ ถููกจัับตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ หรืือ พ.ร.บ.
ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๖๙ จะต้อ้ งนำ�ำ ส่ง่
ที่ท�่ ำำ�การพนักั งานสอบสวนทันั ที ี นับั แต่ผ่ ู้้�ถููกจับั ถึึงที่ท่� ำ�ำ การพนักั งานสอบสวน ถือื ว่า่ การควบคุมุ อยู่�ในอำำ�นาจ
ของพนัักงานสอบสวน ระยะเวลาการควบคุุมผู้�้ ถููกจัับคดีีที่่�อยู่�ในอำำ�นาจศาลอาญาหรืือศาลจัังหวััดหรืือ
ศาลทหาร เป็็นเวลา ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่ผู้�้ ถููกจับั ถึึงที่่ท� ำ�ำ การของพนัักงานสอบสวน ตาม ป.อาญา มาตรา ๘๗
ระยะเวลาการควบคุุมผู้�้ ถููกจัับที่อ�่ ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลแขวง ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่เวลาที่�ถ่ ููกจับั ตาม พ.ร.บ.จััดตั้ง�
ศาลแขวงและวิธิ ีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติมิ ระยะเวลาการควบคุมุ
เด็็กหรืือเยาวชน ๒๔ ชั่่�วโมง นัับแต่่ผู้�้ ถููกจัับถึึงที่่�ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบ ตาม พ.ร.บ.
ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๗๒ โดยพนักั งาน
สอบสวนจะต้อ้ งทำ�ำ การสอบสวนให้เ้ สร็จ็ สิ้น� ภายในระยะเวลาที่ก�่ ฎหมายที่เ�่ กี่ย� วข้อ้ งกำำ�หนดไว้้ แล้ว้ ส่ง่ สำำ�นวน
การสอบสวนพร้้อมความเห็็นให้้พนัักงานอััยการพิิจารณา ระหว่่างการสอบสวนยัังไม่่เสร็็จต้้องขออำ�ำ นาจ
ศาลผัดั ฟ้อ้ งฝากขังั และนอกจากนี้้ถ� ้า้ ผู้้�ต้อ้ งหาที่ถ�่ ููกจับั เป็น็ เด็ก็ หรืือเยาวชนก็ต็ ้อ้ งมีกี ารตรวจสอบการจับั ด้ว้ ย
ข้อ้ สังั เกต
- เมื่อ�่ มีีการจัับผู้้�ถููกจับั มายังั ที่�่ทำำ�การของพนักั งานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ ประกอบ
มาตรา ๘๔ พนัักงานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจที่�่รัับตััวผู้้�ถููกจับั ไว้้นั้้น� โดยปกติจิ ะอยู่�ในอำำ�นาจของพนักั งาน
สอบสวนแล้้ว จะปล่่อยผู้�้ ถููกจัับชั่่�วคราวหรืือควบคุุมผู้้�ถููกจัับไว้้ก็็ได้้ แต่่ถ้้าเป็็นการจัับโดยมีีหมายของศาล
ให้ร้ ีีบดำำ�เนินิ การตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๔ กรณีที ี่่ต� ้้องส่ง่ ผู้้�ถููกจัับไปยังั ศาล แต่่ไม่่อาจส่่งไปได้้ในขณะนั้้�น
เนื่่�องจากเป็็นเวลาที่�่ศาลปิิดหรืือใกล้้จะปิิดทำำ�การ ให้้พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจที่่�รัับตััวผู้�้ ถููกจัับไว้้มีี
อำำ�นาจปล่่อยผู้้�ถููกจัับชั่่�วคราวหรืือควบคุุมผู้�้ ถููกจัับไว้้ได้้จนกว่่าจะถึึงเวลาศาลเปิิดทำ�ำ การ ตามที่�่ ป.วิิอาญา
มาตรา ๘๔/๑ วางหลักั เกณฑ์์ไว้้
- คำำ�สั่่ง� ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่�่ ๒ ข้้อ ๔.๒ ได้ว้ างแนวทางปฏิบิ ัตั ิไิ ว้เ้ ช่่นเดีียวกันั กัับ
ป.วิิอาญา มาตรา ๘๔/๑
ระยะเวลาควบคุมุ ผู้้�ถูกู จัับในชั้้�นสอบสวน
โดยทั่่�วไปการควบคุุมตััวผู้้�ถููกจัับจะถููกวางหลักั เกณฑ์์ไว้้ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗ ซึ่ง�่ มีีคำำ�สั่่ง� ตร.
ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่�่ ๒ ข้อ้ ๔.๓ ได้ว้ างแนวทางการปฏิบิ ัตั ิิไว้ส้ อดคล้อ้ งกัันว่า่ ห้้ามมิใิ ห้ค้ วบคุมุ
ผู้้�ถููกจัับไว้เ้ กินิ กว่่าจำำ�เป็็นตามพฤติิการณ์แ์ ห่่งคดีี โดยกำ�ำ หนดระยะเวลาในการควบคุมุ ตััวผู้้�ถููกจัับไว้้ ดังั นี้้�

Police คIn่มู vือeปstฏigิบaตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 147

(๑) ความผิิดลหุุโทษจะควบคุุมผู้้�ถููกจัับไว้้ได้้เท่่าเวลาที่่�จะถามคำำ�ให้้การและที่่�จะรู้้�ตััวว่่าเป็็นใคร
และที่�่อยู่่�ของเขาอยู่�ที่�่ไหนเท่า่ นั้้�น
(๒) กรณีที ี่ผ่� ู้�้ ถููกจับั ไม่ไ่ ด้ร้ ับั การปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวและมีเี หตุจุ ำ�ำ เป็น็ เพื่อ�่ การสอบสวนหรืือการฟ้อ้ งคดีี
ให้น้ ำ�ำ ตัวั ผู้�้ ถููกจับั ไปศาลภายใน ๔๘ ชั่่ว� โมง นับั แต่เ่ วลาที่ผ�่ ู้้�ถููกจับั ถููกนำ�ำ ตัวั มาถึึงที่ท�่ ำำ�การของพนักั งานสอบสวน
ตามมาตรา ๘๓ เว้น้ แต่ม่ ีเี หตุสุ ุดุ วิสิ ัยั หรืือมีเี หตุจุ ำ�ำ เป็น็ อย่า่ งอื่น�่ อันั มิอิ าจก้า้ วล่ว่ งเสียี ได้โ้ ดยให้พ้ นักั งานอัยั การ
หรืือพนัักงานสอบสวนยื่�่นคำำ�ร้้องต่่อศาลขอหมายขัังผู้�้ ต้้องหานั้้�นไว้้และให้้ศาลสอบถามผู้�้ ต้้องหาว่่าจะมีี
ข้้อคัดั ค้้านประการใดหรืือไม่่ และศาลอาจเรียี กพนักั งานสอบสวนหรืือพนัักงานอัยั การมาชี้�แจงเหตุุจำ�ำ เป็็น
หรืืออาจเรีียกพยานหลัักฐานมาเพื่อ่� ประกอบการพิิจารณาก็ไ็ ด้้
(๓) กรณีีความผิดิ อาญาที่่�ได้้กระทำำ�ลงมีีอัตั ราโทษจำำ�คุุกอย่่างสููงไม่เ่ กิินหกเดืือน หรืือปรับั ไม่่เกิิน
ห้้าร้อ้ ยบาท หรืือทั้้ง� จำำ�ทั้้�งปรัับ ศาลมีีอำ�ำ นาจสั่�งขัังได้ค้ รั้�งเดีียวมีกี ำำ�หนดได้้ไม่เ่ กิินเจ็็ดวันั
(๔) กรณีคี วามผิดิ อาญาที่ม�่ ีอี ัตั ราโทษจำ�ำ คุกุ อย่า่ งสููงเกินิ กว่า่ หกเดืือนแต่ไ่ ม่ถ่ ึึงสิบิ ปีหี รืือปรับั เกินิ กว่า่
ห้า้ ร้อ้ ยบาทหรืือทั้้ง� จำำ�ทั้้ง� ปรับั ศาลมีอี ำ�ำ นาจสั่ง� ขังั หลายครั้ง� ติดิ ๆ กันั ได้แ้ ต่ค่ รั้ง� หนึ่่ง� ต้อ้ งไม่เ่ กินิ สิบิ สองวันั และ
รวมกันั ทั้้ง� หมดต้้องไม่่เกินิ สี่ส� ิบิ แปดวันั
(๕) กรณีีความผิิดอาญาที่�่มีีอััตราโทษจำำ�คุุกอย่่างสููงตั้้�งแต่่สิิบปีีขึ้้�นไปจะมีีโทษปรัับด้้วย
หรืือไม่่ก็ต็ ามศาลมีีอำ�ำ นาจสั่�งขัังหลายครั้ง� ติดิ ๆ กันั ได้้แต่่ครั้ง� หนึ่่ง� ต้อ้ งไม่เ่ กินิ สิบิ สองวันั และรวมกัันทั้้ง� หมด
ต้อ้ งไม่เ่ กิินแปดสิิบสี่่ว� ันั
ข้้อสังั เกต
- หลัักเกณฑ์์ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๗ เป็็นหลัักเกณฑ์์ที่�่บััญญััติิไว้้เป็็นการทั่่�วไปเท่่านั้้�น
หากมีกี ฎหมายอื่น�่ บัญั ญัตั ิไิ ว้เ้ ป็น็ การเฉพาะแตกต่า่ งกันั ก็ใ็ ห้ด้ ำำ�เนินิ การตามกฎหมายเฉพาะนั้้น� เว้น้ แต่ก่ ารใด
ที่ก�่ ฎหมายเฉพาะไม่ไ่ ด้บ้ ัญั ญัตั ิไิ ว้ก้ ็ใ็ ห้ด้ ำ�ำ เนินิ การตาม ป.วิอิ าญาเท่า่ ที่ไ�่ ม่ข่ ัดั กับั กฎหมายนั้้น� เช่น่ พ.ร.บ.จัดั ตั้ง�
ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ่� ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและ
ครอบครัวั และวิธิ ีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ เป็็นต้้น โดยเฉพาะกรณีเี ด็ก็ หรืือเยาวชน
หากถููกจัับ จะต้้องมีีการนำำ�ตััวผู้�้ ถููกจัับไปศาลเพื่�่อตรวจสอบการจัับภายใน ๒๔ ชั่่�วโมง นัับแต่่ผู้้�ถููกจัับถึึง
ที่ท�่ ำ�ำ การของพนัักงานสอบสวนผู้้�รับั ผิิดชอบ
- ระยะเวลาการควบคุุม ตามแนวทางที่่�วางไว้้ในประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีี
ลักั ษณะ ๖ บทที่่� ๑ ข้อ้ ๑๒๘(๒) (๓) (๔) ข้อ้ ๑๓๐ วรรคสอง ข้อ้ ๑๓๖ ไม่ส่ อดคล้อ้ งกับั ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗
ที่่�แก้้ไขใหม่่โดย พ.ร.บ.แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ป.วิิอาญา (ฉบัับที่�่ ๒๒) พ.ศ.๒๕๔๗ มาตรา ๒๑ ระเบีียบข้้อใด
ที่ไ่� ม่ส่ อดคล้อ้ งกับั ป.วิอิ าญา หรืือกฎหมายเฉพาะที่บ�่ ัญั ญัตั ิไิ ว้แ้ ตกต่า่ งกับั ป.วิอิ าญา หรืือกฎหมายเฉพาะใด
ก็ใ็ ห้ถ้ ือื ปฏิบิ ัตั ิิตามกฎหมายที่่�เกี่�ยวข้อ้ งนั้้�น
๔. วิิธีีการควบคุุม
วิธิ ีีควบคุุม หมายถึึง มาตรการที่่เ� จ้้าพนักั งานใช้้แก่่ผู้�้ ถููกจัับภายหลัังการจับั กุุมแล้้ว เพื่อ่� ให้้ผู้้�ถููกจับั
อยู่�ในอำำ�นาจของเจ้้าพนัักงานต่่อไป ถููกวางหลัักเกณฑ์์ไว้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๖ ประกอบประมวล
ระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๖ บทที่่� ๑ ข้้อ ๑๒๗ วรรคสอง ห้้ามมิิให้้ใช้้วิิธีีควบคุุมผู้้�ถููกจัับ
เกิินกว่่าที่จ�่ ำ�ำ เป็็น เพื่�่อป้้องกันั มิใิ ห้้เขาหลบหนีีเท่า่ นั้้�นตัวั อย่่าง เช่น่
- ผู้้�ถููกจัับแสดงวาจาไม่่เคารพต่่อกำ�ำ นัันผู้้�ทำ�ำ การตามหน้้าที่่� กำำ�นัันเห็็นว่่าเป็็นความผิิดจึึงจัับตััว
ผู้�้นั้�นล่่ามโซ่่ไว้้ กำ�ำ นัันมีีความผิิดฐานหน่่วงเหนี่่�ยวกัักขัังโดยมิิชอบเพราะการล่่ามโซ่่มิิใช่่ทำำ�ไปเพื่�่อป้้องกััน
การหลบหนีี (ฎ.๘๘๙/๒๔๘๑)
วิธิ ีีการควบคุุมในชั้้�นจับั กุุม
- ในชั้น� จับั กุมุ ของเจ้า้ พนักั งานหรืือกรณีรี าษฎรเป็น็ ผู้้�จับั กุมุ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ วรรคท้า้ ย

148 คPoมู่ lอื icปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ได้้วางหลัักเกณฑ์์เอาไว้้ ถ้้าบุุคคลซึ่่�งจะถููกจัับขััดขวางหรืือจะขััดขวางการจัับหรืือหลบหนีีหรืือพยายามจะ
หลบหนี ี ผู้�้ ทำ�ำ การจับั มีอี ำ�ำ นาจใช้ว้ ิธิ ีหี รืือป้อ้ งกันั ทั้้ง� หลายเท่า่ ที่เ่� หมาะสมแก่พ่ ฤติกิ ารณ์แ์ ห่ง่ เรื่อ่� งในการจับั นั้้น�
วิธิ ีีการควบคุุมในชั้้�นพนัักงานสอบสวน
- การควบคุมุ ผู้้�ถููกจับั หรืือผู้้�ต้อ้ งหา เมื่อ�่ ถููกนำ�ำ ส่ง่ ที่ท่� ำำ�การพนักั งานสอบสวน ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓
โดยปกติใิ ห้ค้ วบคุมุ ไว้ใ้ นห้อ้ งควบคุมุ ที่ส�่ ถานีตี ำำ�รวจ ตามประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๖
บทที่�่ ๒ ข้้อ ๑๓๙
- เมื่่�อถููกควบคุุมอยู่�ในห้้องควบคุุมแล้้ว จะใช้้เครื่�่องพัันธนาการอื่่�นใดแก่่ผู้�้ ถููกควบคุุมอีีกไม่่ได้้
นอกจากใส่่กุุญแจห้้องควบคุมุ ตามประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกัับคดีี ลัักษณะ ๖ บทที่่� ๒ ข้้อ ๑๔๒
ข้้อสังั เกต
- ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ วรรคแรก เกี่�ยวกับั วิิธีีการจับั ของเจ้้าพนักั งานหรืือราษฎร ว่่าต้อ้ งแจ้ง้ แก่่
ผู้ท้� ี่จ�่ ะถููกจับั นั้้น� ว่า่ เขาต้อ้ งถููกจับั แล้ว้ สั่ง� ให้ผ้ ู้�้ ถููกจับั ไปยังั ที่ท�่ ำ�ำ การของพนักั งานสอบสวนพร้อ้ มด้ว้ ยผู้�้ จับั และ
ความตอนท้า้ ยของ ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ วรรคแรก บััญญัตั ิิว่า่ “แต่่ถ้า้ จำำ�เป็็นก็็ให้จ้ ัับตัวั ไป” ดููเหมืือนว่า่
ตอนต้น้ เป็น็ การวางหลักั เกณฑ์เ์ กี่ย� วกับั วิธิ ีกี ารจับั แต่เ่ หตุใุ ดต้อ้ งบัญั ญัตั ิซิ ้ำำ��ในตอนท้า้ ยว่า่ “ถ้า้ จำำ�เป็น็ ก็ใ็ ห้จ้ ับั
ตััวไป” ข้้อความตอนท้้ายจึึงน่่าจะเป็็นเจตนารมณ์์ของกฎหมายให้้ใช้้วิิธีีการควบคุุมผู้�้ ถููกจัับไปยัังที่�่ทำำ�การ
ของพนักั งานสอบสวน เพื่่�อให้ก้ ารบัังคัับใช้ก้ ฎหมายบรรลุุผลนั่่�นเอง
- การจัับกุุมเด็็กหรืือเยาวชน กฎหมายคุ้้�มครองมากกว่่าผู้�้ ต้้องหาที่�ม่ ีอี ายุุ ๑๘ ปีีขึ้�้นไป ซึ่ง�่ ปรากฏ
ตาม พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๖๙
วรรคสาม วางหลักั เกณฑ์ว์ ่า่ การจับั กุมุ ต้อ้ งกระทำ�ำ โดยละมุนุ ละม่อ่ มโดยคำ�ำ นึึงถึึงศักั ดิ์์ศ� รีคี วามเป็น็ มนุษุ ย์แ์ ละ
ไม่เ่ ป็น็ การประจานเด็ก็ หรืือเยาวชนและห้า้ มมิใิ ห้ใ้ ช้ว้ ิธิ ีกี ารควบคุมุ เกินิ กว่า่ ที่จ�่ ำ�ำ เป็น็ เพื่อ�่ ป้อ้ งกันั การหลบหนีี
หรืือเพื่อ�่ ความปลอดภััยของเด็็กหรืือเยาวชนผู้้�ถููกจับั หรืือบุคุ คลอื่่น�
- สำ�ำ หรัับเด็็กนั้้�น พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว
พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๖๙ วรรคสาม วางหลักั ว่า่ มิใิ ห้ใ้ ช้เ้ ครื่อ่� งพันั ธนาการไม่ว่ ่า่ กรณีใี ด ๆ เว้น้ แต่ ่ มีคี วามจำ�ำ เป็น็
อย่า่ งยิ่ง� อันั มิอิ าจหลีกี เลี่ย� งได้เ้ พื่อ�่ ป้อ้ งกันั การหลบหนีหี รืือเพื่อ่� ความปลอดภัยั ของเด็ก็ ผู้้�ถููกจับั หรืือบุคุ คลอื่น่�
สัังเกตว่่าการใช้้ข้้อยกเว้้นสำ�ำ หรัับเด็็กแล้้ว ต้้องถึึงขนาดที่�่ไม่่อาจหลีีกเลี่�ยงได้้ จึึงต้้องดููตามพฤติิการณ์์เป็็น
กรณีีไป
- ห้า้ มมิใิ ห้ค้ วบคุมุ ตัวั เด็ก็ หรืือเยาวชนผู้�้ ต้อ้ งหาปะปนกับั ผู้้�ต้อ้ งหาที่เ่� ป็น็ ผู้ใ�้ หญ่ต่ าม พ.ร.บ.ศาลเยาวชน
และครอบครััวและวิธิ ีีพิจิ ารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๘๑
๕. การควบคุุมผู้�ต้้องหาในคดีีอาญาที่่�อยู่�ในอำ�ำ นาจของศาลอาญาหรืือศาลจังั หวััด
คดีีที่่�อยู่�ในเขตอำ�ำ นาจของศาลอาญาหรืือศาลจัังหวััดนั้้�น เป็็นไปตามพระธรรมนููญศาลยุุติิธรรม
ในคดีีความผิิดที่�่เกิินอำำ�นาจของศาลแขวง คืือมีอี ััตราโทษจำำ�คุกุ เกิิน ๓ ปีี หรืือปรับั เกินิ ๖๐,๐๐๐ บาท หรืือ
ทั้้ง� จำำ�ทั้้ง� ปรัับและไม่่อยู่�ภายใต้ข้ องศาลอื่่น� ตามที่�ก่ ฎหมายบัญั ญัตั ิิ เช่น่ ศาลเยาวชนและครอบครััว เป็น็ ต้น้
คดีดี ังั กล่า่ ว เมื่อ�่ เจ้า้ พนักั งานหรืือราษฎร ทำำ�การจับั กุมุ ผู้้�ต้อ้ งหาและส่ง่ ไปยังั ที่ท่� ำำ�การของพนักั งาน
สอบสวนแห่่งท้้องที่่�ที่่�ถููกจัับ หรืือพนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ ประกอบ
มาตรา ๘๔ การนับั ระยะเวลาควบคุมุ เป็น็ ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗ กรณีที ี่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหาไม่ไ่ ด้ร้ ับั การปล่อ่ ยตัวั
ชั่�วคราว พนัักงานสอบสวนมีีอำ�ำ นาจควบคุุมได้้ไม่่เกิิน ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่เวลาที่่�ผู้�้ ต้้องหาถููกนำ�ำ ตััวไปถึึง
ที่่�ทำ�ำ การของพนักั งานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ หากมีเี หตุจุ ำำ�เป็น็ เพื่่อ� ทำ�ำ การสอบสวน พนักั งาน
สอบสวนต้อ้ งยื่่�นคำ�ำ ร้้องต่่อศาลเพื่อ�่ ขอให้้ศาลออกหมายขังั ผู้้�ต้้องหาในระหว่่างการสอบสวน

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 149

หากเป็น็ กรณีพี นักั งานสอบสวนใช้อ้ ำ�ำ นาจตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ ในการแจ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้้�ต้อ้ งหา
ซึ่ง่� ยังั มิไิ ด้้ถููกศาลออกหมายจับั ก็ไ็ ม่ถ่ ือื ว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหาตกอยู่�ในความควบคุมุ ที่จ�่ ะต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๘๗ แต่ห่ ากพนัักงานสอบสวนเห็็นว่่า มีเี หตุทุ ี่�จ่ ะขอให้ศ้ าลขังั ผู้้�ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔
วรรค ๕ พนักั งานสอบสวนมีอี ำำ�นาจสั่ง� ให้ผ้ ู้้�ต้อ้ งหาไปศาลเพื่อ�่ ขอให้ศ้ าลออกหมายขังั โดยทันั ทีี แต่ถ่ ้า้ ขณะนั้้น�
เป็็นเวลาที่่�ศาลปิิดหรืือใกล้้จะปิิดทำำ�การ ให้้พนัักงานสอบสวนสั่�งให้้ผู้้�ต้้องหาไปศาลในโอกาสแรกที่�่ศาล
เปิดิ ทำำ�การ หากผู้้�ต้อ้ งหาไม่่ปฏิิบััติติ ามคำำ�สั่่ง� ของพนัักงานสอบสวนดัังกล่่าว ให้้พนัักงานสอบสวนมีอี ำ�ำ นาจ
จัับกุุมผู้�้ ต้้องหานั้้�นได้้ โดยถืือว่่าเป็็นกรณีีจำ�ำ เป็็นเร่่งด่่วนที่่�จะจัับผู้้�ต้้องหาได้้โดยไม่่มีีหมายจัับและมีีอำ�ำ นาจ
ปล่่อยชั่�วคราวหรืือควบคุุมตััวผู้�้ ต้้องหานั้้�นไว้้ ดัังนั้้�นเมื่่�อมีีการจัับกุุมผู้้�ต้้องหาของพนัักงานสอบสวนตาม
มาตรา ๑๓๔ หากไม่่ได้้รัับการปล่่อยตััวชั่�วคราวก็็ต้้องขออำ�ำ นาจศาลฝากขัังผู้�้ ต้้องหาในระหว่่างสอบสวน
ด้้วยเช่น่ เดีียวกััน

หลักั เกณฑ์ต์ ามกฎหมายในการขอให้ศ้ าลออกหมายขังั ผู้�ต้อ้ งหา เป็น็ ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗
ดัังนี้้�
๑) คดีที ี่่�มีีอัตั ราโทษเกิินอำำ�นาจศาลแขวง (จำ�ำ คุกุ เกินิ ๓ ปี ี ปรัับเกินิ ๖๐,๐๐๐ บาท หรืือทั้้ง� จำำ�
ทั้้�งปรัับ) แต่่อัตั ราโทษจำ�ำ คุุกอย่า่ งสููงไม่่ถึึง ๑๐ ปีี ศาลมีีอำ�ำ นาจสั่ง� ขัังหลายครั้ง� ติิด ๆ กัันได้้ แต่่ครั้ง� หนึ่่ง� ต้อ้ ง
ไม่เ่ กินิ ๑๒ วันั และรวมกันั ทั้้ง� หมดต้้องไม่เ่ กินิ ๔๘ วััน
๒) คดีีที่่�มีีอััตราโทษจำ�ำ คุุกตั้้�งแต่่ ๑๐ ปีีขึ้้�นไป จะมีีโทษปรัับหรืือไม่่ก็็ตาม ศาลมีีอำำ�นาจสั่�งขััง
หลายครั้�งติดิ ๆ กันั ได้้ แต่่ครั้ง� หนึ่่�งต้อ้ งไม่่เกินิ ๑๒ วันั รวมแล้้วไม่่เกิิน ๘๔ วััน โดยเมื่่�อพนักั งานสอบสวน
ได้้ยื่่�นคำำ�ร้อ้ งฝากขังั ครบกำำ�หนด ๔๘ วัันแล้ว้ เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนยื่�น่ คำำ�ร้อ้ งฝากขังั ครั้�งต่่อไป เพื่่�อให้้ครบ
กำ�ำ หนด ๘๔ วัันนั้้�น พนัักงานสอบสวนต้้องแสดงถึึงเหตุุจำำ�เป็็นและนำ�ำ พยานหลัักฐานมาให้้ศาลไต่่สวน
จนเป็็นที่่�พอใจแก่่ศาลด้ว้ ย

ข้อ้ สัังเกต
- การนับั ระยะเวลาการควบคุมุ ได้ไ้ ม่เ่ กินิ ๔๘ ชั่่ว� โมง นับั แต่เ่ วลาที่ผ่� ู้้�ต้อ้ งหาถููกนำำ�ตัวั ไปถึึงที่ท�่ ำำ�การ
ของพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ โดยหลักั ผู้้�จับั จะต้อ้ งนำ�ำ ตัวั ผู้้�ต้้องหาส่ง่ พนักั งานสอบสวน
ท้อ้ งที่ท่� ี่ถ�่ ููกจับั เสมอ เว้น้ แต่จ่ ะสามารถนำ�ำ ส่ง่ ที่ท�่ ำ�ำ การของพนักั งานสอบสวนผู้้�รับั ผิดิ ชอบได้ใ้ นขณะนั้้น� คำ�ำ ว่า่
“ส่่งที่่�ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบได้้ในขณะนั้้�น” เจตนารมณ์์ของกฎหมายไม่่ได้้ให้้เลืือกเอา
อย่่างใดอย่า่ งหนึ่่ง� หากท้้องที่่�ที่�่ถููกจัับกัับท้้องที่ข่� องพนัักงานสอบสวนผู้้�รับั ผิิดชอบมีีเขตพื้้�นที่่�ติิดต่อ่ กันั และ
การส่่งให้้ที่�่ทำ�ำ การของพนัักงานสอบสวนผู้�้ รัับผิิดชอบจะใกล้้กว่่าหรืือสะดวกกว่่าในทำำ�นองนี้้� จึึงจะเข้้า
ข้อ้ ยกเว้น้ ดังั นั้้น� หากส่ง่ ผู้�้ ถููกจับั ยังั พนักั งานสอบสวนท้อ้ งที่ท่� ี่ถ�่ ููกจับั แล้ว้ ท้อ้ งที่ท�่ ี่ถ่� ููกจับั นำำ�ส่ง่ ต่อ่ ไปยังั ที่ท่� ำ�ำ การ
ของพนัักงานสอบสวนผู้�้ รัับผิิดชอบ การนัับระยะเวลา ๔๘ ชั่่�วโมง จึึงต้้องเริ่�มนัับตั้้�งแต่่เวลาที่่�ผู้�้ ถููกจัับถึึง
ที่ท�่ ำ�ำ การพนัักงานสอบสวนท้้องที่�่แรกเป็น็ สำำ�คััญ
- อย่า่ งไรก็ต็ าม หากระยะทางท้อ้ งที่ท่� ี่ถ�่ ููกจับั กับั ท้อ้ งที่ข�่ องพนักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบอยู่่�ห่า่ ง
ไกลกันั ต้อ้ งใช้เ้ วลาในการเดินิ ทางตามปกติจิ ะเกินิ เวลา ๔๘ ชั่่ว� โมง หรืือหากมีเี หตุภุ ัยั พิบิ ัตั ิมิ าขัดั ขวางทำ�ำ ให้้
การเดิินทางล่า่ ช้้าออกไป หากผู้้�ต้อ้ งหาไม่่ได้้รัับการปล่่อยตัวั ชั่ว� คราว ก็ส็ ามารถนำำ�ตััวผู้้�ต้อ้ งหาไปยื่�่นคำำ�ร้อ้ ง
ขอฝากขัังต่่อศาลเกิินกำำ�หนดเวลา ๔๘ ชั่่�วโมงได้้โดยอ้้างเหตุุสุุดวิิสััยหรืือมีีเหตุุจำำ�เป็็นอย่่างอื่�่นอัันมิิอาจ
ก้า้ วล่ว่ งเสีียได้้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗ วรรคสาม แต่่กรณีกี ารอ้้างเหตุดุ ังั กล่่าวศาลจะทำำ�การไต่ส่ วน
จนเป็็นที่พ่� อใจแก่ศ่ าล
- คำ�ำ ว่่า “เหตุุสุุดวิิสััยหรืือมีีเหตุุจำำ�เป็็นอย่่างอื่�่นอัันมิิอาจก้้าวล่่วงเสีียได้้” จะต้้องถึึงขนาดไม่่มีี
วิิธีีการที่�จ่ ะหลีกี เลี่ย� งไปใช้ว้ ิิธีีการอื่�่นได้แ้ ล้ว้ จึึงจะอ้า้ งเหตุผุ ลดัังกล่า่ วได้้

150 คPoู่มlอื icปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- บางกรณีีผู้�้ ต้้องหาเกิิดเจ็็บป่่วยกะทัันหัันหรืือได้้รัับบาดเจ็็บ หากไม่่ได้้รัับการรัักษาทัันท่่วงทีี
อาจเป็็นภยัันตรายแก่่ชีีวิิตได้้ จำำ�เป็็นจะต้้องเข้้ารัับการรัักษาที่�่โรงพยาบาลในทัันทีี พนัักงานสอบสวน
ก็็สามารถไปยื่่�นคำ�ำ ร้้องขอฝากขัังผู้้�ต้้องหาต่่อศาล โดยอ้้างเหตุุจำ�ำ เป็็นต่่อศาลไม่่ต้้องนำ�ำ ตััวไปศาลและ
ขอให้้ศาลออกหมายขัังโดยการให้้ควบคุุมตััวไว้้ที่�่อื่�่นนอกจากเรืือนจำ�ำ จนกว่่าเหตุุดัังกล่่าวจะหมดไปได้้
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๙/๑
- พนัักงานสอบสวนต้้องนัับเวลา ๔๘ ชั่่�วโมงนั้้�นว่่าไปตรงกัับวััน เวลาใดและศาลเปิิดทำ�ำ การ
หรืือไม่่ หากชั่่ว� โมงที่่� ๔๘ ไปตรงกับั วันั ที่ศ่� าลปิดิ ทำำ�การระเบียี บข้า้ ราชการฝ่า่ ยตุลุ าการ ฉบับั ที่�่ ๙ ได้ก้ ำำ�หนด
ให้ศ้ าลเปิดิ ทำำ�การในวัันหยุดุ งานหรืือนอกเวลาทำ�ำ การปกติิได้ ้ ดัังนี้้�
(๑) กรณีีวันั หยุุดราชการติิดต่อ่ กันั สองวััน ให้้ศาลเปิดิ ทำำ�การ ๑ วันั
(๒) กรณีที ี่่�วัันหยุดุ ติดิ ต่่อกันั สามวััน ให้้ศาลเปิิดทำ�ำ การในวัันหยุดุ ตรงกลาง
(๓) กรณีีที่�่มีีวัันหยุุดติิดต่่อกัันตั้�งแต่่สี่�วัันขึ้้�นไป ให้้ศาลเปิิดทำ�ำ การวัันใดก็็ได้้ แต่่มิิให้้ศาลหยุุด
ติดิ ต่อ่ กัันถึึง ๒ วััน
(๔) หลักั เกณฑ์ก์ ารเปิดิ ทำำ�การของศาลในเวลานอกทำำ�การตามปกติดิ ังั กล่า่ ว ให้ส้ ำำ�หรับั ขอฝากขังั
ครั้ง� ที่่� ๑ เท่า่ นั้้น� ส่่วนการขอฝากขัังครั้�งต่่อ ๆ ไป หากตรงกับั วัันหยุุดให้ย้ ื่่น� คำำ�ร้อ้ งขอฝากขัังก่อ่ นถึึงวัันหยุดุ
โดยนัับระยะเวลาการฝากขัังในครั้ง� ต่อ่ ๆ ไป ถััดจากวันั ที่่�ครบกำ�ำ หนดตามที่ไ�่ ด้้ศาลอนุุญาตในแต่ล่ ะครั้ง�
- การยื่�่นคำำ�ร้อ้ งขอฝากขัังพนัักงานสอบสวนสามารถยื่น�่ คำ�ำ ร้้องขอฝากขังั ได้ค้ รั้�งละ ๑๒ วันั ส่่วน
ศาลจะอนุุญาตให้ฝ้ ากขัังได้้กี่�วัันนั้้�นเป็็นอำำ�นาจของศาล
- ถ้า้ ในการยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอฝากขังั ในแต่ล่ ะครั้ง� ศาลไม่อ่ นุญุ าตให้ฝ้ ากขังั ครบกำ�ำ หนดจำ�ำ นวน ๑๒ วันั
ตามที่ข�่ อพนักั งานสอบสวนสามารถยื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอฝากขังั ในครั้ง� ต่อ่ ๆ ไป ได้ม้ ากกว่า่ ๔ ครั้ง� กรณีฝี ากขังั ตาม
กฎหมาย ได้ร้ วมกัันทั้้ง� หมดไม่่เกิิน ๔๘ วันั หรืือขอฝากขัังครั้�งต่อ่ ๆ ไป ได้ม้ ากกว่า่ ๗ ครั้ง� กรณีฝี ากขังั ตาม
กฎหมายได้้รวมกัันทั้้�งหมดไม่่เกินิ ๘๔ วันั แล้้วแต่ก่ รณี ี ตามอัตั ราโทษของคดีีก็ไ็ ด้้
- หากการสอบสวนไม่่เสร็็จสิ้�นในระยะเวลาที่่�ศาลอนุุญาตให้้ฝากขััง ศาลจะออกหมายปล่่อย
ผู้�้ ต้้องหา พนัักงานสอบสวนก็็มีีหน้้าที่่�ติิดตามตััวผู้้�ต้้องหามาเพื่่�อฟ้้องภายในอายุุความฟ้้องตาม ป.อาญา
มาตรา ๙๕
- การติิดตามตััวผู้�้ ต้้องหามาเพื่�่อฟ้้องดัังกล่่าวเป็็นกรณีีที่�่พนัักงานสอบสวนจััดการอย่่างหนึ่่�ง
อย่า่ งใด เพื่่�อให้้ได้ต้ ัวั ผู้้�ต้้องหามาฟ้้องตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔๑ วรรคท้า้ ย ประกอบกับั มาตรา ๑๖๕
ซึ่่�งเป็็นเงื่�อนไขในการฟ้้องของพนัักงานอััยการ ดัังนั้้�นพนัักงานสอบสวนจะไปจัับกุุมผู้�้ ต้้องหาในข้้อหาเดิิม
หรืือจัับกุมุ มาควบคุุมในคดีีเดิิมไม่ไ่ ด้้
- การยื่�่นคำำ�ร้อ้ งขอฝากขัังผู้้�ต้้องหาต่่อศาล พนัักงานสอบสวนไม่่สามารถร้้องขอต่่อศาลขอนำ�ำ ตััว
ผู้้�ต้้องหากลัับไปควบคุุมยัังสถานที่่�ที่่�ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนได้้ เพราะต้้องห้้ามตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๘๙/๑ วรรคสาม ซึ่�ง่ มีีผลบังั คัับใช้้ตั้ง� แต่่วันั ที่�่ ๑๓ ตุลุ าคม ๒๕๕๐
- การนับั ระยะเวลาฝากขังั ผู้้�ต้อ้ งหา การยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งฝากขังั ครั้ง� ที่�่ ๑ การนับั ระยะเวลาจำ�ำ นวน ๑๒ วันั
ให้้นัับวัันที่�่ยื่�่นคำำ�ร้้องขอนั้้�นเป็็นวัันแรก (นัับย้ำำ��) ส่่วนครั้�งต่่อ ๆ ไปนั้้�นการนัับระยะเวลา ๑๒ วัันให้้นัับ
ต่่อจากวัันที่ศ่� าลอนุุญาตให้ฝ้ ากขัังในครั้ง� ก่่อน (นับั ต่อ่ )
- การยื่่�นคำำ�ร้้องขอฝากขัังผู้�้ ต้้องหา ให้้พนัักงานสอบสวนแจ้้งความประสงค์์ในการยื่่�นคำำ�ร้้องขอ
ฝากขัังครั้ง� แรกด้ว้ ยว่่า ถ้า้ ผู้้�ต้อ้ งหายื่น่� คำำ�ร้อ้ งขอปล่่อยตััวชั่ว� คราวชั้น� ศาลจะคััดค้า้ นประการใดหรืือไม่่

Police คIn่มู vอื eปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 151

๖. การควบคุุมผู้�ต้้องหาในคดีอี าญาในอำำ�นาจศาลแขวง
คดีที ี่อ�่ ยู่�ในเขตอำำ�นาจของศาลแขวงนั้้�น เป็น็ ไปตามพระธรรมนููญศาลยุุติิธรรม และ พ.ร.บ.จััดตั้ง�
ศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม คดีีที่�่อยู่�ในอำำ�นาจ
ศาลแขวง เป็น็ ความผิิดที่่�มีีอัตั ราโทษอย่า่ งสููงจำ�ำ คุุกไม่เ่ กิิน ๓ ปีี หรืือปรับั ไม่่เกิิน ๖๐,๐๐๐ บาท หรืือทั้้ง� จำำ�
ทั้้ง� ปรับั และไม่อ่ ยู่�ภายใต้อ้ ำ�ำ นาจของศาลอื่น่� ตามที่ก่� ฎหมายบัญั ญัตั ิิ เช่น่ ศาลเยาวชนและครอบครัวั เป็น็ ต้น้
คดีดี ัังกล่่าว ไม่่ว่่าจะมีีการจัับกุุม โดยเจ้า้ พนัักงานหรืือราษฎร ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ หรืือ
พนัักงานสอบสวนใช้้อำ�ำ นาจแจ้้งข้้อหากัับผู้�้ ต้้องหา ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ประกอบ พ.ร.บ.จััดตั้�ง
ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ่� ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ มาตรา ๗, มาตรา ๘ วรรคห้า้
การนัับระยะเวลาควบคุุมและการฟ้้องผู้�้ ต้้องหา เป็็นไปตาม พ.ร.บ.จััดตั้�งศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณา
ความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม มาตรา ๗, มาตรา ๒๐ ระยะเวลาควบคุุม
๔๘ ชั่่ว� โมง นับั แต่เ่ วลาที่ผ่� ู้�้ ต้อ้ งหาถููกจับั กุมุ ระยะเวลาการยื่น�่ ฟ้อ้ งต่อ่ ศาลแขวง ๔๘ ชั่่ว� โมง นับั แต่เ่ วลาที่ถ่� ููกจับั
หรืือเวลาที่�พ่ นัักงานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หากรณีที ี่่ไ� ม่่มีกี ารจัับ

หลัักเกณฑ์ต์ ามกฎหมายในการผััดฟ้้องฝากขังั ผู้�ต้อ้ งหา
๑) กรณีีผู้�ต้้องหาถููกจัับ
(๑) เมื่อ�่ มีกี ารจับั กุมุ ผู้้�ต้อ้ งหาแล้ว้ ผู้�้ จับั นำำ�ส่ง่ ที่ท�่ ำำ�การพนักั งานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓
อาจเป็็นที่�่ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนท้้องที่่�ที่่�ถููกจัับ หรืือพนัักงานสอบสวนผู้�้ รัับผิิดชอบตามหลัักเกณฑ์์
ที่ก่� ฎหมายกำ�ำ หนด
(๒) อำำ�นาจการควบคุุมผู้้�ต้้องหา ไม่่เกินิ ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่เวลาที่่�ผู้้�ต้้องหาถููกจับั พนักั งาน
สอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบจะต้้องส่่งตััวผู้้�ต้้องหาพร้้อมสำ�ำ นวนการสอบสวนไปยัังพนัักงานอััยการ เพื่�่อยื่�่นฟ้้อง
ต่อ่ ศาลแขวง
(๓) หากทำ�ำ การสอบสวนไม่เ่ สร็จ็ ภายในระยะเวลาตาม (๒) และผู้้�ต้อ้ งหาให้ก้ ารปฏิเิ สธ ก็ต็ ้อ้ ง
ยื่�่นคำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งต่อ่ ศาล ได้้ไม่่เกิิน ๕ ครั้ง� ๆละไม่่เกิิน ๖ วััน และในการยื่น�่ ผััดฟ้อ้ งครั้ง� ที่่� ๔ และครั้�งที่่� ๕
ศาลจะทำำ�การไต่ส่ วนผู้�้ ร้้องถึึงเหตุุผลความจำำ�เป็น็ จนเป็น็ ที่พ�่ อใจแก่่ศาล
(๔) หากผู้้�ต้อ้ งหาไม่ไ่ ด้ร้ ับั การปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวในชั้น� พนักั งานสอบสวน ก็ใ็ ห้พ้ นักั งานสอบสวน
ควบคุมุ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหามาศาล เพื่อ่� ยื่น�่ คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งและขอให้ศ้ าลออกหมายขังั ครั้ง� ที่่� ๑ มาในคราวเดียี วกันั
ส่่วนการผัดั ฟ้อ้ งฝากขัังครั้ง� ต่อ่ ๆ ไป ไม่่มีีหน้า้ ที่�ต่ ้้องนำ�ำ ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหามาศาล เพราะตััวผู้�้ ต้อ้ งหาถููกคุุมขัังตาม
อำ�ำ นาจศาลแล้ว้
(๕) หากผู้�้ ต้้องหาได้้รัับการปล่่อยตััวชั่�วคราวในชั้�นสอบสวน หากสำำ�นวนการสอบสวนเสร็็จ
ไม่่ทัันภายในกำำ�หนด ๔๘ ชั่่�วโมง ก็็ให้้พนัักงานสอบสวนเพีียงแต่่ยื่�่นคำ�ำ ร้้องขอผััดฟ้้องผู้�้ ต้้องหาเพีียง
อย่า่ งเดียี วไม่่ต้้องยื่�่นคำำ�ร้้องขอให้้ศาลออกหมายขัังมาด้้วยแต่อ่ ย่่างใด

ข้้อสังั เกต
- หากผู้�้ จัับกุุมส่่งผู้้�ถููกจัับไปยัังที่่�ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนท้้องที่�่ที่่�ถููกจัับ ก็็ต้้องส่่งต่่อไปยััง
ที่�่ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนผู้�้ รัับผิิดชอบ เนื่�่องจากในการส่่งตััวผู้้�ต้้องหาไปยัังพนัักงานอััยการ
เพื่อ่� ยื่น�่ ฟ้อ้ งต่อ่ ศาล พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ่� ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ
มาตรา ๗ กำ�ำ หนดให้้พนักั งานสอบสวนผู้้�รับั ผิิดชอบเป็น็ ผู้�้ นำ�ำ ส่่งตััวผู้�้ ต้อ้ งหาพร้้อมสำำ�นวนการสอบสวน
- กรณีผี ู้�้ ต้อ้ งหาถููกจัับ ให้้หมายความรวมถึึงผู้�้ ต้อ้ งหาถููกศาลออกหมายจัับไว้แ้ ล้้ว ต่อ่ มาผู้�้ ต้้องหา
ได้้เข้้ามอบตััวกับั พนัักงานสอบสวน การเริ่ม� นับั เวลา ๔๘ ชั่่ว� โมง ก็็เริ่�มนัับแต่เ่ วลาที่�เ่ ข้้ามอบตััวกับั พนักั งาน
สอบสวน

152 คPoู่มlือicปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- กรณีีมีีเหตุุจำ�ำ เป็็นไม่่สามารถนำำ�ตััวผู้�้ ต้้องหาฝากขัังต่่อศาลได้้ เช่่น ผู้้�ต้้องหาป่่วยอยู่�ในสภาพ
ที่ไ�่ ม่อ่ าจนำ�ำ มาศาลได้้ ในการยื่น�่ คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งและฝากขังั ผู้�้ ต้อ้ งหา พนักั งานสอบสวนจะต้อ้ งขออนุญุ าตศาล
รวมมาในคำำ�ขอให้ศ้ าลออกหมายขังั ผู้�้ ต้อ้ งหาไว้ใ้ นสถานที่อ่� ื่น่� โดยมีพี ยานหลักั ฐานประกอบจนเป็น็ ที่พ�่ อใจแก่่
ศาลในเหตุทุ ี่ไ่� ม่่อาจนำำ�ตััวผู้้�ต้อ้ งหามาศาลได้้ เมื่่�อหมดความจำ�ำ เป็็น เช่น่ ผู้้�ต้อ้ งหาออกจากโรงพยาบาลแล้ว้
ก็ต็ ้้องนำำ�ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� ไปศาลในโอกาสแรกเพื่�่อให้ศ้ าลออกหมายขังั เพื่�อ่ ระบุสุ ถานที่�่คุมุ ขัังใหม่่
- ถ้้าหากพนัักงานสอบสวนทำำ�สำ�ำ นวนการสอบสวนไม่่แล้้วเสร็็จในระยะเวลาที่�่ศาลอนุุญาต
ให้้ผััดฟ้้องและฝากขัังนั้้�น หรืือพนัักงานสอบสวนลืืมผััดฟ้้องหรืือขาดผััดฟ้้องย่่อมหมดอำำ�นาจที่่�จะควบคุุม
ผู้�้ ต้อ้ งหาต้อ้ งปล่อ่ ยตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาไป แต่ส่ ำ�ำ นวนการสอบสวนต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การสอบสวนต่อ่ ไป และเสนอพนักั งาน
อัยั การเพื่อ�่ ขออนุุญาตฟ้อ้ งจากอััยการสููงสุุดต่่อไป
- อัยั การสููงสุดุ อาจมอบหมายพนักั งานอัยั การผู้้�มีตี ำำ�แหน่ง่ ไม่ต่ ่ำำ�� กว่า่ อธิบิ ดีอี ัยั การหรืืออธิบิ ดีอี ัยั การภาค
ในการอนุญุ าตฟ้อ้ งแทนอัยั การสููงสุดุ ได้ ้ ตาม พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง
พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่�มเติิม มาตรา ๙
- เมื่อ�่ อัยั การสููงสุดุ หรืือผู้�้ รัับมอบหมายได้อ้ นุญุ าตให้ผ้ ัดั ฟ้อ้ งและพนักั งานอัยั การมีหี นังั สืือแจ้ง้ ให้้
พนัักงานสอบสวนนำำ�ตััวผู้้�ต้้องหาไปเพื่่�อฟ้้องพนัักงานสอบสวนต้้องจััดการอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งเพื่่�อให้้ได้้ตััว
ผู้้�ต้้องหามาและเพื่่�อนำำ�ส่่งให้้พนัักงานอััยการฟ้้องศาลโดยพนัักงานสอบสวนอาจใช้้วิิธีีการออกหมายเรีียก
ผู้�้ ต้อ้ งหาตามหนังั สืือ อก.๒๙ ของพนักั งานอัยั การ ถ้า้ ผู้�้ ต้อ้ งหาไม่ม่ าตามหมายเรียี ก เป็น็ เหตุใุ ห้อ้ อกหมายจับั ได้้
แต่่การจัับไม่่ใช่่จัับมาเพื่�่อทำ�ำ การสอบสวน แต่่จัับมาเพื่�่อนำ�ำ ตััวมาฟ้้อง ถืือว่่ามีีความจำำ�เป็็นตามพฤติิการณ์์
แห่ง่ คดีตี าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๕๗ วรรคแรก (คำำ�บรรยายเนติบิ ัณั ฑิติ สมัยั ที่�่ ๕๗ เล่ม่ ที่่� ๑๕ หน้า้ ๒๒๔-๒๒๕
โดย อ.เรวัตั ิ ิ ฉ่ำำ��เฉลิิม เมื่�่อวันั ที่่ � ๒๔ กุมุ ภาพันั ธ์์ ๒๕๔๘)
- ในระหว่่างยื่�่นคำ�ำ ร้้องขอผััดฟ้้องและฝากขัังต่่อศาลผู้�้ ต้้องหาสามารถยื่่�นคำำ�ร้้องขอปล่่อยตััว
ชั่ว� คราวในชั้น� ศาลได้แ้ ละพนักั งานสอบสวนก็ย็ ังั คงมีหี น้า้ ที่ย่� ื่น่� คำำ�ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งและฝากขังั ต่อ่ ศาลแขวงต่อ่ ไป
ตามปกติิ
- ถ้้าผู้้�ต้้องหาให้้การรัับสารภาพในการยื่่�นคำำ�ร้้องขอผััดฟ้้องและฝากขัังในครั้�งแรก ศาลจะยก
คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งฝากขังั และพนักั งานสอบสวนต้อ้ งนำำ�ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาไปส่ง่ ให้พ้ นักั งานอัยั การเพื่อ่� ยื่น่� ฟ้อ้ งด้ว้ ย
วาจาต่อ่ ศาลแขวงต่่อไป
- ถ้า้ หากพนัักงานสอบสวนไม่่สามารถจะยื่่�นฟ้อ้ งได้ท้ ัันตามกำ�ำ หนดภายใน ๔๘ ชั่่�วโมง พนักั งาน
สอบสวนไม่่มีอี ำ�ำ นาจควบคุุม ต้อ้ งปล่่อยตััวผู้้�ต้อ้ งหาไป
- การยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งและฝากขังั ของพนักั งานสอบสวน ยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอได้ค้ ราวละไม่เ่ กินิ ๖ วันั
แต่่ศาลจะอนุญุ าตให้้ผััดฟ้้องและฝากขังั ไม่ค่ รบกำ�ำ หนดตามจำ�ำ นวนวันั ที่ข่� อก็็ได้เ้ ป็น็ ดุุลพิินิจิ ของศาล
- เมื่อ่� พนักั งานสอบสวนยื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งและฝากขังั ครบกำ�ำ หนดทั้้ง� ๕ คราวแล้ว้ ถ้า้ ในแต่ล่ ะคราว
ศาลไม่่อนุญุ าตให้้ผัดั ฟ้้องและฝากขัังครบตามกำ�ำ หนด ๖ วันั ตามที่ย่� ื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอ พนักั งานสอบสวนจะยื่่�น
คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งฝากขังั ครั้ง� ที่่� ๖ หรืือ ๗ เพื่อ่� ขอให้ศ้ าลอนุญุ าตผัดั ฟ้อ้ งและฝากขังั ในจำ�ำ นวนวันั ที่เ�่ หลืือที่ไ่� ม่่
อนุญุ าตให้ผ้ ัดั ฟ้อ้ งและฝากขังั นั้้น� ไม่ไ่ ด้้ เพราะ พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง
พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติิมกำ�ำ หนดหลัักเกณฑ์ท์ ี่แ�่ ตกต่า่ งกับั ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗

๒) กรณีีผู้�ต้้องหาถููกพนัักงานสอบสวนแจ้้งข้้อหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ โดยที่่�ศาล
ยัังไม่อ่ อกหมายจับั
(๑) เมื่อ่� มีกี รณีีผู้�้ ต้อ้ งหาถููกเรีียก หรืือส่ง่ ตััวมา หรืือเข้้าหาพนักั งานสอบสวนเอง หรืือปรากฏ
ว่่าผู้�้ใดมาอยู่�ต่่อหน้้าพนัักงานสอบสวนเป็็นผู้้�ต้้องหา โดยที่่�ศาลยัังมิิได้้ออกหมายจัับ พนัักงานสอบสวน

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 153

จึึงแจ้้งข้้อหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ประกอบ พ.ร.บ.จััดตั้�งศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญา
ในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่�แ่ ก้้ไขเพิ่่ม� เติิม มาตรา ๗ วรรคสอง
(๒) พนักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบ ต้อ้ งส่ง่ สำำ�นวนการสอบสวนไปยังั พนักั งานอัยั การพร้อ้ มกับั
สั่�งให้้ผู้้�ต้้องหาไปพบพนัักงานอััยการเพื่่�อยื่�่นฟ้้องต่่อศาลแขวงให้้ทัันภายในเวลา ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่เวลา
ที่�่ผู้�้ ต้้องหาได้้รัับแจ้้งข้้อหา
(๓) หากทำำ�การสอบสวนไม่เ่ สร็จ็ ภายในระยะเวลาตาม (๒) และผู้้�ต้อ้ งหาให้ก้ ารปฏิเิ สธ ก็ต็ ้อ้ ง
ยื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งต่อ่ ศาลได้ไ้ ม่เ่ กินิ ๕ ครั้ง� ๆ ละไม่เ่ กินิ ๖ วันั และในการยื่น�่ ผัดั ฟ้อ้ งครั้ง� ที่่� ๔ และครั้ง� ที่่� ๕
ศาลจะทำ�ำ การไต่่สวนผู้้�ร้อ้ งถึึงเหตุุผลความจำำ�เป็น็ จนเป็น็ ที่�่พอใจแก่ศ่ าล
(๔) ในการยื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอผััดฟ้้องต่่อศาลในแต่ล่ ะครั้ง� พนักั งานสอบสวนไม่ต่ ้อ้ งนำ�ำ ตััวผู้้�ต้อ้ งหา
ไปศาลแต่่อย่า่ งใด
(๕) หากในการแจ้้งข้อ้ หาของพนัักงานสอบสวน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ และมีเี หตุทุ ี่�่
จะขอให้้ศาลขังั ผู้�้ ต้อ้ งหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรค ๕ พนัักงานสอบสวนมีอี ำ�ำ นาจสั่�งให้้ผู้้�ต้้องหา
ไปศาลเพื่่�อขอออกหมายขัังโดยทัันทีี แต่่ถ้้าขณะนั้้�นเป็็นเวลาที่่�ศาลปิิดหรืือใกล้้จะปิิดทำ�ำ การ ให้้พนัักงาน
สอบสวนสั่ง� ให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาไปศาลในโอกาสแรกที่ศ่� าลเปิดิ ทำ�ำ การ หากผู้�้ ต้อ้ งหาไม่ป่ ฏิบิ ัตั ิติ ามคำ�ำ สั่่ง� ของพนักั งาน
สอบสวนดังั กล่า่ ว ให้พ้ นักั งานสอบสวนมีอี ำำ�นาจจับั กุมุ ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� ได้้ โดยถือื ว่า่ เป็น็ กรณีจี ำ�ำ เป็น็ เร่ง่ ด่ว่ นที่จ่� ะ
จับั ผู้้�ต้อ้ งหาได้โ้ ดยไม่ม่ ีหี มายจับั และมีีอำ�ำ นาจปล่อ่ ยชั่ว� คราวหรืือควบคุุมตััวผู้�้ ต้อ้ งหานั้้�นไว้้
(๖) การยื่่�นคำำ�ร้้องขอผััดฟ้้องตาม (๕) กัับการขออำ�ำ นาจศาลขััง เป็็นไป ตามพ.ร.บ.จััดตั้�ง
ศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่�่แก้้ไขเพิ่่�มเติิม มาตรา ๘ วรรคห้้า
ให้้ยื่�่นคำำ�ร้้องขอผััดฟ้้องพร้้อมกัับขอให้้ศาลออกหมายขัังผู้�้ ต้้องหาไว้้ แล้้วให้้นำำ� มาตรา ๗ วรรคสาม
วรรคสี่� และวรรคห้า้ มาใช้บ้ ังั คับั โดยอนุโุ ลม ในกรณีที ี่ศ่� าลสั่ง� อนุญุ าตให้ผ้ ัดั ฟ้อ้ ง ให้ศ้ าลออกหมายขังั ผู้�้ ต้อ้ งหา
เท่่ากับั ระยะเวลาที่�ศ่ าลอนุุญาตให้้ผััดฟ้้อง แต่่ถ้้าการขอให้้ออกหมายขังั ดัังกล่่าวกระทำำ�ภายหลังั จากที่ศ�่ าล
มีคี ำำ�สั่่ง� อนุุญาตให้้ผัดั ฟ้้องแล้ว้ ให้้ศาลออกหมายขัังผู้้�ต้อ้ งหาได้้เท่า่ กับั ระยะเวลาที่ศ�่ าลอนุุญาตให้ผ้ ัดั ฟ้อ้ ง
ข้้อสังั เกต
- หากเป็็นกรณีีที่�่ผู้�้ ต้้องหาให้้การรัับสารภาพตลอดข้้อกล่่าวหา พนัักงานสอบสวนต้้องส่่งตััว
ผู้�้ ต้้องหาไปยัังพนัักงานอััยการเพื่�่อยื่�่นฟ้้องด้้วยวาจาต่่อศาลแขวงทุุกกรณีีไม่่ว่่าผู้้�ต้้องหานั้้�นจะถููกจัับมา
หรืือถููกพนัักงานสอบสวนแจ้้งข้้อหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ประกอบ พ.ร.บ.จััดตั้�งศาลแขวงและ
วิธิ ีีพิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่�มเติมิ มาตรา ๗ โดยไม่ต่ ้อ้ งทำ�ำ การสอบสวน
เป็น็ ไปตาม พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ
มาตรา ๒๐
- คำำ�ว่า่ “ไม่ต่ ้อ้ งทำำ�การสอบสวน” ในคดีที ี่อ่� ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลแขวงนั้้น� ในทางปฏิบิ ัตั ิพิ นักั งานสอบสวน
ต้้องสอบสวนด้ว้ ยแบบพิิมพ์์คำำ�ให้้การผู้�้ ต้อ้ งหาฟ้้องด้ว้ ยวาจา ที่�เ่ รีียกว่า่ “ใบแดง” แบบย่อ่ พฤติกิ ารณ์ส์ั้น� ๆ
แต่่บางคดีีหากไม่่มีีการสอบปากคำ�ำ พยานหรืือผู้้�เสีียหายบางปาก ผลการตรวจชัันสููตรที่�่เกี่�ยวข้้องกัับคดีี
เช่่น การชัันสููตรบาดแผลในคดีีทำำ�ร้้ายร่่างกาย หรืือในคดีีจราจรที่�่เกิิดเหตุุรถเฉี่�ยวชนมีีผู้้�ได้้รัับบาดเจ็็บ
เป็็นต้้น ซึ่�่งผลการตรวจพิิสููจน์์ดัังกล่่าวมัักจะใช้้เวลานานออกไปเกิิน ๔๘ ชั่่�วโมงหลัังจากเกิิดเหตุุ หาก
ผู้้�ต้้องหารับั สารภาพ ตาม พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และ
ที่�แ่ ก้ไ้ ขเพิ่่�มเติิม มาตรา ๒๐ จะต้อ้ งนำำ�ตััวผู้้�ต้อ้ งหาส่่งให้พ้ นัักงานอัยั การยื่�่นฟ้อ้ งด้ว้ ยวาจาต่อ่ ศาลแขวงทัันทีี
ซึ่�่งหากไม่่ได้้แนบเอกสารดัังกล่่าวไปด้้วยพนัักงานอััยการมัักจะไม่่รัับตััวผู้�้ ต้้องหาและสำำ�นวนฟ้้องด้้วยวาจา
(ใบแดง) ดังั กล่า่ ว ในทางปฏิบิ ัตั ิพิ นักั งานสอบสวนจะไม่ร่ ีบี แจ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้�้ ต้อ้ งหา รอจนเอกสารดังั กล่า่ วครบถ้ว้ น

154 คPoมู่ lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

จึึงจะเรีียกผู้้�ต้้องหามารัับทราบข้้อกล่่าวหาและนำำ�ตััวส่่งพนัักงานอััยการในวัันเดีียวกัันหรืือวัันถััดไป
ภายใน ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่แจ้ง้ ข้้อหา
- กรณีพี นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ ประกอบ พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวง
และวิิธีีพิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่�แ่ ก้้ไขเพิ่่ม� เติมิ มาตรา ๗ หากไม่ม่ ีเี หตุุที่�จ่ ะต้อ้ ง
ขอให้้ศาลออกหมายขััง พนัักงานสอบสวนไม่่มีีอำำ�นาจควบคุุมตััวผู้้�ต้้องหาทั้้�งไม่่สามารถใช้้วิิธีีการปล่่อยตััว
ชั่�วคราวโดยมีีประกัันและหรืือหลัักประกัันแต่่อย่่างใด เพีียงแต่่หากไม่่สามารถฟ้้องผู้้�ต้้องหาได้้ทัันภายใน
๔๘ ชั่่ว� โมง ให้้ยื่น่� คำำ�ร้้องขอผััดฟ้้องต่อ่ ศาลแขวง
- พนัักงานสอบสวนมีอี ำำ�นาจยื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอผััดฟ้อ้ งและฝากขัังได้้ ๕ คราว ๆ ละไม่เ่ กิิน ๖ วััน และ
ต้้องทำ�ำ สำำ�นวนการสอบสวนส่่งให้้พนัักงานอััยการเพื่่�อยื่่�นฟ้้องภายในระยะเวลาที่�่ศาลอนุุญาตให้้ผััดฟ้้อง
ถ้้าหากผััดฟ้้องไม่่ทัันภายในกำ�ำ หนดที่่�ศาลอนุุญาตให้้ผััดฟ้้องดัังกล่่าว จะต้้องส่่งสำำ�นวนการสอบสวนเสนอ
ต่อ่ อััยการสููงสุดุ เพื่่�อขออนุุญาตฟ้อ้ งต่่อไป เช่น่ เดียี วกันั กับั กรณีที ี่�ม่ ีีการจัับกุุม

๓) การนับั ระยะเวลาการควบคุุม
- ปกติิกำำ�หนดเวลา ๔๘ ชั่่�วโมง ตาม พ.ร.บ.จััดตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีีพิจิ ารณาความอาญาใน
ศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่�แก้้ไขเพิ่่�มเติิม เริ่ม� นัับแต่่เวลาที่่ผ� ู้�้ ต้้องหาถููกจัับหรืือกรณีีไม่่ถููกจัับก็็เริ่ม� นัับแต่่
เมื่อ�่ ผู้้�ต้อ้ งหาถููกพนักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หา จนกระทั่่ง� นำำ�ตัวั ไปฟ้อ้ งด้ว้ ยวาจาต่อ่ ศาลแขวง แต่ม่ ิใิ ห้น้ ับั ระยะเวลา
ดังั ช่ว่ งดัังต่่อไปนี้้�รวมเข้า้ ในเวลา ๔๘ ชั่่ว� โมงด้ว้ ย
(๑) เวลาเดิินทางตามปกติทิ ี่่�นำ�ำ ตััวผู้�้ ต้้องหาจากที่จ�่ ัับมายังั ที่่�ทำ�ำ การของพนัักงานสอบสวน
(๒) เวลาเดิินทางจากที่่ท� ำำ�การพนักั งานสอบสวนมายัังที่่�ทำ�ำ การของพนัักงานอัยั การ
(๓) เวลาเดิินทางจากที่่�ทำ�ำ การของพนัักงานอัยั การมาศาล
- กรณีผี ู้้�ต้อ้ งหาหลบหนีจี ากการควบคุมุ หรืือการขังั มิใิ ห้น้ ับั ระยะเวลาที่ผ่� ู้้�ต้อ้ งหาหลบหนีนี ั้้น�
เข้้าในกำ�ำ หนดระยะเวลาที่่บ� ััญญัตั ิไิ ว้้ในมาตรา ๗ แห่ง่ พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีีพิจิ ารณาความอาญาใน
ศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่�แ่ ก้้ไขเพิ่่ม� เติมิ
- กรณีีที่�่ได้้ส่่งตััวผู้�้ ต้้องหาไปดำำ�เนิินคดีียัังศาลทหารหรืือศาลเยาวชนและครอบครััว
หากปรากฏในภายหลังั ว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหาไม่ไ่ ด้อ้ ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหารหรืือศาลเยาวชนและครอบครัวั แล้ว้ แต่ก่ รณีี
และมีีการส่่งตััวผู้้�ต้้องหามายัังพนัักงานสอบสวนเพื่�่อดำ�ำ เนิินคดีีในศาลแขวงต่่อไปนั้้�น มิิให้้นัับระยะเวลา
ที่�่ผู้้�ต้้องหาถููกควบคุุมตััวหรืือขัังอยู่่�ตามกฎหมายดัังกล่่าวนั้้�นเข้้าในกำ�ำ หนดระยะเวลาดัังบััญญััติิไว้้ใน
มาตรา ๗ แห่ง่ พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ
การทำำ�สำำ�นวนการสอบสวนกรณีีผู้�ต้อ้ งหาที่่ถ� ููกแจ้ง้ ข้้อหาหลบหนีี
หากพนักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้้อหาผู้�้ ต้อ้ งหา ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ ประกอบ พ.ร.บ.จัดั ตั้�ง
ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ่� ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ ตามมาตรา ๗ วรรคสอง
โดยไม่่ได้้ควบคุุม แต่่มีีการผััดฟ้้องผู้�้ ต้้องหาต่่อศาลแขวง ต่่อมาผู้้�ต้้องหาหลบหนีีไปไม่่ยอมมาพบพนัักงาน
สอบสวนเพื่่�อส่่งสำ�ำ นวนการสอบสวนให้้พนัักงานอััยการภายในระยะเวลากำ�ำ หนดผััดฟ้้อง ให้้พนัักงาน
สอบสวนดำำ�เนิินการ ดังั นี้้�
๑) ให้้พนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบทำ�ำ การสอบสวนต่่อไปโดยเร็ว็
๒) เมื่อ่� การสอบสวนเสร็จ็ สิ้น� ให้ส้ ่ง่ สำ�ำ นวนการสอบสวนไปยังั พนักั งานอัยั การเพื่อ�่ พิจิ ารณาสั่ง� การ
ต่อ่ ไปโดยให้น้ ำำ� มาตรา ๑๔๑ แห่ง่ ป.วิิอาญา มาใช้้บัังคับั โดยอนุุโลม
๓) กรณีรี ะยะเวลาการผัดั ฟ้อ้ งตาม มาตรา ๗ แห่ง่ พ.ร.บ.จัดั ตั้ง� ศาลแขวงและวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา
ในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่แ� ก้ไ้ ขเพิ่่�มเติมิ ได้ส้ิ้�นสุดุ ลงระหว่่างที่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหาหลบหนีี และพนัักงานอััยการ
มีคี ำำ�สั่่�งฟ้อ้ ง พนักั งานอััยการอาจขออนุุญาตฟ้้องคดีตี ่่ออัยั การสููงสุุดตาม มาตรา ๙ ไว้้ก่อ่ นก็็ได้้

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 155

๗. การควบคุุมผู้�ต้้องหาที่่อ� ยู่�ในอำ�ำ นาจของศาลเยาวชนและครอบครัวั
คดีีที่�่อยู่�ในเขตอำ�ำ นาจของศาลเยาวชนและครอบครััวนั้้�น เป็็นไปตามพระธรรมนููญศาลยุุติิธรรม
และ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิิธีีพิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ และที่�แ่ ก้ไ้ ข
เพิ่่ม� เติมิ ตาม มาตรา ๑๐ ศาลเยาวชนและครอบครัวั มีอี ำ�ำ นาจพิิจารณาพิพิ ากษาหรืือมีคี ำำ�สั่่ง� ดังั ต่่อไปนี้้�
1) คดีีอาญาที่ม�่ ีีข้อ้ หาว่่าเด็็กหรืือเยาวชนกระทำำ�ความผิดิ
2) คดีอี าญาที่�ศ่ าลซึ่่ง� มีีอำ�ำ นาจพิจิ ารณาคดีธี รรมดาได้โ้ อนมาตามมาตรา ๙๗ วรรคหนึ่่�ง
3) คดีีครอบครััว
4) คดีคี ุ้้�มครองสวััสดิภิ าพ
5) คดีอี ื่่น� ที่่ม� ีีกฎหมายบัญั ญัตั ิใิ ห้เ้ ป็็นอำ�ำ นาจหน้า้ ที่�ข่ องศาลเยาวชนและครอบครััว
“เด็็ก” หมายความว่่า บุุคคลซึ่�่งมีีอายุุเกิินกว่่าอายุุที่่�กำำ�หนดไว้้ตามมาตรา ๗๓ แห่่ง ป.อาญา
แต่่ยัังไม่่เกิิน ๑๕ ปีบี ริิบููรณ์์
“เยาวชน” หมายความว่่า บุุคคลอายุเุ กินิ กว่า่ ๑๕ ปีบี ริบิ ููรณ์์ แต่่ยัังไม่่ถึึง ๑๘ ปีีบริิบููรณ์ ์
เมื่อ่� เด็ก็ หรืือเยาวชนถููกจับั กุมุ ตามมาตรา ๖๙ แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีี
เยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ จะต้อ้ งนำำ�ผู้้�ถููกจับั ไปยังั ที่ท�่ ำำ�การของพนักั งานสอบสวนแห่ง่ ท้อ้ งที่ท่� ี่ถ่� ููกจับั ทันั ทีี
เพื่อ�่ ให้พ้ นักั งานสอบสวนท้อ้ งที่ด่� ังั กล่า่ วส่ง่ ตัวั ผู้้�ถููกจับั ไปยังั ที่ท่� ำ�ำ การของพนักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบโดยเร็ว็
มีีอำำ�นาจการควบคุมุ ตัวั ผู้�้ ถููกจับั ไม่เ่ กินิ ๒๔ ชั่่ว� โมง นับั แต่เ่ วลาที่เ�่ ด็ก็ หรืือเยาวชนไปถึึงที่่�ทำ�ำ การของพนักั งาน
สอบสวนผู้้�รับั ผิดิ ชอบ จะต้้องนำำ�ตัวั ไปศาลเยาวชนและครอบครัวั เพื่�่อตรวจสอบการจับั ทัันทีี โดยมิิให้น้ ัับ
ระยะเวลาเดินิ ทางตามปกติจิ ากที่ท�่ ำำ�การพนักั งานสอบสวนมาศาลเข้า้ ในกำ�ำ หนด ๒๔ ชั่่ว� โมงนั้้น� ด้ว้ ยและศาล
อาจมีคี ำ�ำ สั่่ง� ให้ค้ วบคุมุ ตัวั เด็ก็ หรืือเยาวชนไว้ใ้ นสถานพินิ ิจิ หรืือสถานที่อ�่ ื่น�่ ที่จ่� ัดั ตั้ง� ขึ้น�้ ตามกฎหมายหรืือตามที่�่
ศาลเห็น็ สมควร หรืืออาจมีคี ำำ�สั่่ง� ให้ม้ อบตัวั เด็ก็ หรืือเยาวชนให้แ้ ก่บ่ ิดิ ามารดา ผู้้�ปกครอง บุคุ คลหรืือองค์ก์ าร
ซึ่�่งเด็็กหรืือเยาวชนอาศััยอยู่่�ด้้วยหรืือบุุคคลหรืือองค์์การที่�่ศาลเห็็นสมควร ตามมาตรา ๗๓ แห่่ง พ.ร.บ.
ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ ในระหว่า่ งการดำำ�เนินิ คดีี
เด็ก็ หรืือเยาวชนที่ก่� ระทำำ�ความผิดิ ที่อ�่ ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลเยาวชนนั้้น� เป็น็ การกระทำ�ำ ความผิดิ อาญาในทุกุ
ฐานความผิดิ ทุกุ อัตั ราโทษ โดยผู้�้ กระทำำ�ผิดิ จะต้อ้ งมีอี ายุขุ ณะกระทำ�ำ ความผิดิ ไม่ถ่ ึึง ๑๘ ปีบี ริบิ ููรณ์์ แต่ใ่ นกรณีี
การตรวจสอบการจัับ ถ้้าเป็็นคดีีที่่อ� าจเปรีียบเทีียบได้้ ไม่ต่ ้้องตรวจสอบการจับั ตามมาตรา ๗๒ วรรคท้้าย
แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓
กรณีีเด็็ก ห้้ามจัับกุุมเว้้นแต่่จะมีีคำ�ำ สั่่�งหรืือหมายของศาล หรืือเป็็นการกระทำำ�ความผิิดซึ่่�งหน้้า
ตามมาตรา ๖๖ วรรคแรก แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั
พ.ศ.๒๕๕๓
ส่่วนเยาวชน การจัับกุุม มาตรา ๖๖ วรรคสอง แห่่งพ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและ
วิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีีเยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ ได้้วางหลัักไว้้ว่่า ให้้เป็็นไปตาม ป.วิิอาญา
กรณีขี องเยาวชน พนัักงานสอบสวนอาจจัับกุมุ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้า้ ประกอบ
มาตรา ๖๖ วรรคสอง แห่่งพ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว
พ.ศ.๒๕๕๓ เด็็กหรืือเยาวชนพนัักงานสอบสวนอาจนำำ�ตััวไปยัังศาลเยาวชนฯ เพื่�่อขออำ�ำ นาจศาลมีีคำ�ำ สั่่�ง
ควบคุมุ ตัวั ไว้ต้ ามมาตรา ๗๑ แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั
พ.ศ.๒๕๕๓ การดำำ�เนิินการอนุุโลมตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔


156 คPo่มู lือicปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

หลัักเกณฑ์์การผัดั ฟ้อ้ งผู้�ต้้องหา
คดีีที่�่อยู่�ในอำำ�นาจศาลเยาวชนและครอบครััว ไม่่ว่่าจะมีีการจัับกุุม โดยเจ้้าพนัักงานหรืือราษฎร
ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓ หรืือพนักั งานสอบสวนใช้อ้ ำ�ำ นาจแจ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้้�ต้อ้ งหา ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔
ประกอบ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓
การนัับระยะเวลาควบคุุม การตรวจสอบการจับั และการฟ้อ้ งผู้�้ ต้อ้ งหา เป็็นไปตาม พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและ
ครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ จะต้อ้ งรีบี ทำำ�การสอบสวนและส่ง่ สำ�ำ นวน
การสอบสวนพร้้อมความเห็็นไปยังั พนัักงานอััยการ เพื่อ่� ยื่่�นฟ้อ้ งต่่อศาลภายใน ๓๐ วันั นัับแต่่วัันที่่�เด็ก็ หรืือ
เยาวชนนั้้�นถููกจัับกุุมหรืือถููกพนัักงานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หาตามความในมาตรา ๗๘ แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชน
และครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ หากสอบสวนไม่่เสร็็จไม่่สามารถส่่ง
สำ�ำ นวนการสอบสวนให้้พนัักงานอััยการยื่�่นฟ้้องผู้้�ต้อ้ งหาต่อ่ ศาลได้้ ภายใน ๓๐ วััน พนัักงานสอบสวนต้้อง
ยื่�น่ คำำ�ร้อ้ งผััดฟ้้องต่อ่ ศาลตามหลัักเกณฑ์์ ดังั นี้้�
๑) คดีที ี่ม�่ ีอี ััตราโทษอย่า่ งสููงให้จ้ ำำ�คุุกไม่เ่ กินิ ๖ เดืือน จะต้อ้ งส่ง่ สำ�ำ นวนให้พ้ นักั งานอัยั การยื่น่� ฟ้อ้ ง
ภายใน ๓๐ วันั จะขอผัดั ฟ้้องไม่ไ่ ด้้
๒) คดีที ี่่ม� ีีอััตราโทษอย่า่ งสููงจำ�ำ คุุกเกิิน ๖ เดืือน แต่่ไม่่เกินิ ๕ ปีี ไม่่ว่่าจะมีโี ทษปรับั ด้ว้ ยหรืือไม่่
ก็ต็ าม ให้้ยื่�น่ คำำ�ร้อ้ งขอผััดฟ้้องได้้ ๒ ครั้ง� ๆ ละไม่่เกินิ ๑๕ วันั
๓) คดีีอัตั ราโทษอย่่างสููงให้้จำ�ำ คุกุ เกิิน ๕ ปีี ไม่่ว่า่ จะมีีโทษปรับั ด้ว้ ยหรืือไม่ก่ ็็ตาม เมื่่อ� ศาลอนุุญาต
ให้้ผััดฟ้้องครบ ๒ ครั้�งตามข้อ้ ๒ แล้ว้ พนัักงานสอบสวนสามารถยื่่�นคำ�ำ ร้อ้ งผััดฟ้อ้ งต่่อไปได้้อีกี ๒ ครั้�งๆ ละ
ไม่เ่ กิิน ๑๕ วันั โดยจะต้้องแสดงถึึงเหตุุจำำ�เป็็นและนำ�ำ พยานเบิกิ ความประกอบจนเป็็นที่พ�่ อใจแก่ศ่ าลด้้วย
๔) หากยื่น่� ฟ้อ้ งไม่ท่ ันั ภายในระยะเวลาที่ศ�่ าลอนุญุ าตให้ผ้ ัดั ฟ้อ้ ง จะต้อ้ งเสนอสำ�ำ นวนการสอบสวน
ดัังกล่่าวไปยัังพนัักงานอััยการและขออนุุญาตฟ้้องต่่ออััยการสููงสุุดตามความใน พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและ
ครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๘๐

ข้อ้ สัังเกต
- การนับั ระยะเวลาควบคุุมเพื่�่อตรวจสอบการจัับต่า่ งกับั การนัับระยะเวลาการฟ้้อง
- การนับั ระยะเวลาควบคุมุ ๒๔ ชั่่ว� โมง นับั แต่เ่ วลาที่ผ�่ ู้้�ถููกจับั ถึึงที่ท�่ ำ�ำ การพนักั งานสอบสวนผู้้�รับผิดิ ชอบ
แต่ม่ ิใิ ห้น้ ับั เวลาเดินิ ทางตามปกติจิ ากที่ท�่ ำ�ำ การพนักั งานสอบสวนมาศาลเข้า้ ในกำ�ำ หนดเวลา ๒๔ ชั่่ว� โมงนั้้น� ด้ว้ ย
- ระหว่า่ งเวลาการควบคุมุ ภายใน ๒๔ ชั่่ว� โมง ดังั กล่า่ ว พนักั งานสอบสวนอาจมอบเด็ก็ หรืือเยาวชน
ให้้บิิดามารดา ผู้้�ปกครองหรืือบุุคคลหรืือองค์์การซึ่่�งเด็็กหรืือเยาวชนอาศััยอยู่่�ด้้วยและบุุคคลหรืือองค์์การ
ดังั กล่า่ วแสดงให้เ้ ห็น็ ว่า่ ยังั สามารถปกครองดููแลและสั่ง� ให้น้ ำ�ำ ส่ง่ เด็ก็ หรืือเยาวชนไปยังั ศาลภายใน ๒๔ ชั่่ว� โมง
นับั แต่เ่ วลาที่่�เด็ก็ หรืือเยาวชนไปถึึงที่่�ทำ�ำ การของพนัักงานสอบสวนภายหลัังถููกจับั หรืืออาจจะเรีียกประกันั
จากบุคุ คลดังั กล่า่ วตามสมควรแก่ก่ รณีดี ้ว้ ยก็ไ็ ด้ต้ ามมาตรา ๗๒ แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และ
วิิธีีพิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓
- กรณีีพนัักงานสอบสวนใช้้อำ�ำ นาจแจ้้งข้้อหาเด็็กหรืือเยาวชน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔
ถืือว่่ามิิใช่่เป็็นการจัับ ไม่่ต้้องตรวจสอบการจัับแต่่อย่่างใด แต่่แจ้้งการดำ�ำ เนิินคดีีเด็็กหรืือเยาวชนต่่อ
สถานพิินิิจเช่่นเดีียวกัับแจ้้งการจัับกรณีีที่่�มีีการจัับ เพื่�่อดำำ�เนิินการสืืบเสาะข้้อเท็็จจริิงเพื่�่อประกอบสำำ�นวน
การสอบสวนก่่อนส่ง่ สำำ�นวนการสอบสวนให้พ้ นัักงานอัยั การ
- การแจ้ง้ ข้อ้ หาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ โดยที่�ม่ ิใิ ช่่การจับั เมื่อ�่ สำ�ำ นวนการสอบสวนเสร็็จสิ้�น
หากมีคี วามเห็็นควรสั่�งฟ้้องผู้�้ ต้อ้ งหาต้้องนำำ�ตััวผู้้�ต้้องหาส่่งพนัักงานอััยการพร้้อมสำ�ำ นวนการสอบสวน และ
ระหว่่างการสอบสวนหากมีีการผััดฟ้้องผู้้�ต้้องหา จะต้้องนำำ�ผู้�้ ต้้องหาไปศาลทุุกครั้�งที่�่ยื่่�นคำ�ำ ร้้องขอผััดฟ้้อง

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 157

ซึ่ง�่ แตกต่า่ งจากผู้้�ต้อ้ งหาที่ถ�่ ููกจับั และนำ�ำ ตัวั ไปศาลเพื่อ่� ตรวจสอบการจับั ผู้้�ต้อ้ งหาจะอยู่�ในความควบคุมุ ตาม
คำำ�สั่่ง� ศาล ในการผััดฟ้้องจึึงไม่่ต้อ้ งนำำ�ตัวั ผู้้�ต้้องหาไปด้้วย
- หากการแจ้ง้ ข้อ้ หาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ และมีเี หตุทุ ี่จ�่ ะต้อ้ งให้ศ้ าลขังั ผู้้�ต้อ้ งหาไว้้ พนักั งาน
สอบสวนต้อ้ งนำำ�ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาไปศาลเพื่อ่� ให้ศ้ าลมีคี ำำ�สั่่ง� ควบคุมุ ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาไว้ใ้ นสถานพินิ ิจิ ได้้ และในการผัดั ฟ้อ้ ง
ผู้้�ต้อ้ งหาระหว่า่ งสอบสวนก็็ไม่ต่ ้อ้ งนำำ�ตััวไปศาลทุุกครั้ง� แต่อ่ ย่่างใด
- การตรวจสอบการจับั ของศาล เป็น็ ไปตามมาตรา ๗๓ แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั
และวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ ศาลจะต้้องตรวจสอบว่่าเป็็นเด็็กหรืือเยาวชน
ซึ่ง�่ ต้อ้ งหาว่า่ กระทำำ�ผิดิ หรืือไม่ ่ การจับั และการปฏิบิ ัตั ิติ ่อ่ เด็ก็ หรืือเยาวชนเป็น็ ไปโดยชอบด้ว้ ยกฎหมายหรืือไม่่
การจัับเป็น็ ไปโดยมิชิ อบด้้วยกฎหมาย ก็ใ็ ห้้ปล่่อยเด็ก็ หรืือเยาวชนไป
- หากศาลปล่อ่ ยเด็ก็ หรืือเยาวชนไปเพราะการจับั ไม่ช่ อบ พนักั งานสอบสวนก็ต็ ้อ้ งทำ�ำ การสอบสวน
ต่อ่ ไป และต้้องแจ้้งการดำำ�เนิินคดีีเด็ก็ หรืือเยาวชนไปยังั สถานพิินิจิ เพื่อ�่ ทำ�ำ การสืืบเสาะข้อ้ เท็จ็ จริิง หากไม่ม่ ีี
ผลการสืืบเสาะพนักั งานอัยั การก็ไ็ ม่ม่ ีีอำำ�นาจฟ้อ้ ง ดังั นั้้น� พนักั งานสอบสวนก็ต็ ้อ้ งแจ้ง้ ข้อ้ หาทำ�ำ การสอบสวน
ผู้�้ ต้้องหาเด็็กหรืือเยาวชนต่่อไป และต้้องถืือว่่าไม่่มีีตััวอยู่�ในความควบคุุมการผััดฟ้้องก็็ต้้องนำำ�ตััวผู้�้ ต้้องหา
ไปทุุกครั้�ง หากไม่่สามารถนำ�ำ ตััวไปได้้ ศาลก็็ไม่่อนุุญาตให้้ผััดฟ้้อง คดีีก็็จะขาดผััดฟ้้อง การจะส่่งสำำ�นวน
การสอบสวนไปยัังพนัักงานอััยการหากมีีความเห็็นควรสั่ �งฟ้้อง ก็็ต้้องขออนุุมััติิฟ้้องจากอััยการสููงสุุด
และที่่�สำ�ำ คััญหากผู้�้ ต้้องหาดัังกล่่าวหลบหนีีไม่่ยอมมาพบพนัักงานสอบสวนเพื่�่อให้้ปากคำ�ำ ไม่่ยอมไปพบ
เจ้า้ พนักั งานที่ส�่ ถานพินิ ิจิ ก็ไ็ ม่ส่ ามารถสืืบเสาะข้อ้ เท็จ็ จริงิ นำำ�ผลการสืืบเสาะประกอบสำำ�นวนการสอบสวนได้้
- คดีีบางเรื่�่องที่ม่� ีีอัตั ราโทษอย่่างสููงจำำ�คุุกไม่เ่ กิิน ๓ ปีี หรืือปรับั ไม่่เกินิ ๖๐,๐๐๐ บาท หรืือทั้้�งจำำ�
ทั้้ง� ปรับั ถ้า้ ผู้้�อำ�ำ นวยการสถานพินิ ิจิ เห็น็ ว่า่ การสืืบเสาะข้อ้ เท็จ็ จริงิ ดังั กล่า่ วไม่จ่ ำ�ำ เป็น็ แก่ค่ ดีจี ะสั่ง� งดการสืืบเสาะ
ข้อ้ เท็จ็ จริงิ นั้้น� เสียี ก็ไ็ ด้แ้ ล้ว้ แจ้ง้ พนักั งานสอบสวนทราบ ตามมาตรา ๘๒ แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั
และวิิธีีพิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓

๘. การควบคุุมผู้�ต้อ้ งหาในคดีีอาญาที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหาร
คดีที ี่�อ่ ยู่�ในเขตอำ�ำ นาจของศาลทหารนั้้�น เป็น็ ไปตาม พ.ร.บ.ธรรมนููญศาลทหาร พ.ศ.๒๔๙๘ และ
ที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ (ฉบับั ที่่� ๘) พ.ศ.๒๕๕๘ คดีที ี่อ�่ ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหารเป็น็ ความผิดิ ทุกุ ฐานและทุกุ ระดับั อัตั ราโทษ
ที่่�บุุคคลที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหารตาม มาตรา ๑๖ แห่่ง พ.ร.บ.ธรรมนููญศาลทหาร พ.ศ.๒๔๙๘ และ
ที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติิม ได้้กระทำ�ำ ความผิดิ ในขณะที่่�เป็็นบุุคคลที่่อ� ยู่�ในอำำ�นาจของศาลทหาร
คดีดี ังั กล่า่ ว เมื่อ�่ เจ้า้ พนักั งานหรืือราษฎร ทำ�ำ การจับั กุมุ ผู้�้ ต้อ้ งหาและส่ง่ ไปยังั ที่ท่� ำำ�การของพนักั งาน
สอบสวนแห่่งท้้องที่�่ที่่�ถููกจัับ หรืือพนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ ประกอบ
มาตรา ๘๔ การนับั ระยะเวลาควบคุมุ เป็น็ ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗ กรณีที ี่ผ�่ ู้�้ ต้อ้ งหาไม่ไ่ ด้ร้ ับั การปล่อ่ ยตัวั
ชั่�วคราว พนัักงานสอบสวนมีีอำ�ำ นาจควบคุุมได้้ไม่่เกิิน ๔๘ ชั่่�วโมง นัับแต่่เวลาที่่�ผู้�้ ต้้องหาถููกนำ�ำ ตััวไปถึึง
ที่ท�่ ำ�ำ การของพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ หากมีเี หตุจุ ำำ�เป็น็ เพื่อ�่ ทำ�ำ การสอบสวน พนัักงาน
สอบสวนต้้องยื่น่� คำำ�ร้อ้ งต่อ่ ศาลทหารเพื่�่อขอฝากขังั ผู้�้ ต้้องหาในระหว่า่ งการสอบสวน
หากเป็น็ กรณีพี นักั งานสอบสวนใช้อ้ ำำ�นาจตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ ในการแจ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้้�ต้อ้ งหา
ซึ่ง่� ยังั มิไิ ด้้ถููกศาลออกหมายจัับ ก็ไ็ ม่ถ่ ือื ว่า่ ผู้�้ ต้อ้ งหาตกอยู่�ในความควบคุมุ ที่จ�่ ะต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๘๗ แต่ห่ ากพนัักงานสอบสวนเห็น็ ว่า่ มีเี หตุทุ ี่�จ่ ะขอให้้ศาลขังั ผู้้�ต้้องหาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔
วรรค ๕ พนัักงานสอบสวนมีีอำ�ำ นาจสั่�งให้้ผู้้�ต้้องหาไปศาลทหารเพื่�่อขอให้้ศาลออกหมายขัังโดยทัันทีี
แต่ถ่ ้า้ ขณะนั้้น� เป็น็ เวลาที่ศ�่ าลปิดิ หรืือใกล้จ้ ะปิดิ ทำ�ำ การ ให้พ้ นักั งานสอบสวนสั่ง� ให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาไปศาลในโอกาสแรก
ที่่�ศาลเปิิดทำำ�การ หากผู้้�ต้้องหาไม่่ปฏิิบััติิตามคำ�ำ สั่่�งของพนัักงานสอบสวนดัังกล่่าว ให้้พนัักงานสอบสวน

158 คPoมู่ lือicปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

มีีอำ�ำ นาจจัับกุุมผู้้�ต้้องหานั้้�นได้้ โดยถืือว่่าเป็็นกรณีีจำ�ำ เป็็นเร่่งด่่วนที่�่จะจัับผู้้�ต้้องหาได้้โดยไม่่มีีหมายจัับและ
มีอี ำ�ำ นาจปล่อ่ ยชั่ว� คราวหรืือควบคุมุ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� ไว้ ้ ดังั นั้้น� เมื่อ�่ มีกี ารจับั กุมุ ผู้้�ต้อ้ งหาของพนักั งานสอบสวนตาม
มาตรา ๑๓๔ หากไม่่ได้้รัับการปล่่อยตััวชั่�วคราวก็็ต้้องขออำ�ำ นาจศาลฝากขัังผู้้�ต้้องหาในระหว่่างสอบสวน
ด้ว้ ยเช่น่ เดียี วกันั
บุคุ คลที่่อ� ยู่�ในอำำ�นาจศาลทหาร
๑) นายทหารชั้น� สััญญาบัตั รประจำำ�การ
๒) นายทหารชั้�นสััญญาบััตรนอกประจำำ�การ เฉพาะเมื่่�อกระทำ�ำ ผิิดต่่อคำ�ำ สั่่�งหรืือข้้อบัังคัับตาม
ประมวลกฎหมายอาญาทหาร
๓) นายทหารชั้�นประทวนและพลทหารกองประจำ�ำ การหรืือประจำำ�การหรืือบุุคคลที่่�รัับราชการ
ทหารตามกฎหมายว่่าด้้วยการรัับราชการทหาร
๔) นัักเรีียนทหารตามที่่�กระทรวงกลาโหมกำ�ำ หนด
๕) ทหารกองเกินิ ที่ถ�่ ููกเข้า้ กองประจำ�ำ การ ซึ่ง่� เจ้า้ หน้า้ ที่ฝ่� ่า่ ยทหารได้ร้ ับั ตัวั ไว้เ้ พื่อ�่ ให้เ้ ข้า้ รับั ราชการ
ประจำำ�อยู่ �ในหน่่วยทหาร
๖) พลเรืือนที่ส่� ังั กัดั อยู่�ในราชการทหาร เมื่อ่� กระทำ�ำ ผิดิ ในหน้า้ ที่ร�่ าชการทหาร หรืือกระทำ�ำ ผิดิ อย่า่ งอื่น่�
เฉพาะในหรืือบริเิ วณอาคาร ที่ต�่ั้ง� หน่ว่ ยทหารที่�พ่ ักั ร้้อน พักั แรม เรืือ อากาศยานหรืือพาหนะใด ๆ ในความ
ควบคุมุ ของเจ้า้ หน้้าที่่ฝ� ่า่ ยทหาร
๗) บุุคคลซึ่่ง� ต้้องขัังหรืืออยู่�ในความควบคุมุ ของเจ้้าหน้า้ ที่่�ฝ่า่ ยทหารโดยชอบด้ว้ ยกฎหมาย
๘) เชลยศึึกหรืือชนชาติศิ ััตรููซึ่ง่� อยู่�ในความควบคุุมของเจ้า้ หน้้าที่�ฝ่ ่า่ ยทหาร
คดีีที่�่ไม่อ่ ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหาร
๑) คดีีที่่�บุคุ คลที่่อ� ยู่�ในอำำ�นาจศาลทหารกัับบุุคคลที่่�มิไิ ด้อ้ ยู่�ในอำำ�นาจศาลทหารกระทำ�ำ ผิิดด้้วยกััน
๒) คดีที ี่่�เกี่�ยวพัันกัับคดีีที่่�อยู่�ในอำำ�นาจศาลพลเรืือน
๓) คดีีที่่ต� ้อ้ งดำ�ำ เนิินในศาลเยาวชนและครอบครัวั
๔) คดีีที่่ศ� าลทหารเห็น็ ว่่าไม่่อยู่�ในอำำ�นาจของศาลทหาร
ข้้อสังั เกต
- คดีที ี่่ไ� ม่่อยู่�ในอำ�ำ นาจของศาลทหาร ให้ด้ ำำ�เนินิ คดีีในศาลพลเรืือน
- เมื่�่อศาลพลเรืือนได้้มีีคำ�ำ สั่่�งประทัับฟ้้องแล้้ว แม้้จะปรากฏตามทางพิิจารณาในภายหลัังว่่าเป็็น
คดีที ี่อ่� ยู่�ในอำำ�นาจศาลทหาร ก็ใ็ ห้ศ้ าลพลเรืือนมีอี ำำ�นาจพิิจารณาได้้
- กรณีที ี่ท�่ หารกระทำำ�ผิดิ คดีอี าญาและอยู่�ในอำำ�นาจศาลทหาร แต่ท่ หารนั้้น� อายุไุ ม่ถ่ ึึง ๑๘ ปีบี ริบิ ููรณ์์
ซึ่ง่� จะต้้องพิิจารณาในศาลเยาวชนและครอบครััว ให้ค้ ดีนี ั้้น� ขึ้น้� พิิจารณาที่�เ่ ยาวชนและครอบครัวั
- กรณีผี ู้้�ต้อ้ งหาเป็น็ พลเรืือนที่อ่� ยู่�ในสังั กัดั ราชการทหาร กระทำ�ำ ผิดิ อาญาในขณะที่บ�่ ุคุ คลนั้้น� ปฏิบิ ัตั ิิ
หน้้าที่�่ ให้พ้ นัักงานสอบสวนแจ้้งผู้�้ บังั คับั บััญชาต้้นสัังกัดั และคดีนี ั้้�นศาลทหารมีอี ำำ�นาจพิจิ ารณาคดีี
- กรณีผี ู้�้ ต้อ้ งหาเป็น็ อาสาสมัคั รทหารพรานที่อ�่ ยู่�ในความดููแลของทางราชการ และกระทำำ�ความผิดิ อาญา
ในขณะที่�่บุุคคลนั้้�นยัังสัังกััดอยู่�ในหน่่วยอาสาสมััครทหารพราน ไม่่ถืือว่่าทหารพรานนั้้�นเป็็นบุุคคลที่�่อยู่�ใน
อำ�ำ นาจศาลทหาร
- ทหารกองเกินิ คืือบุคุ คลที่ถ่� ููกขึ้น�้ บัญั ชีรี ายชื่อ่� เพื่อ�่ ต้อ้ งได้ร้ ับั การคัดั เลืือกเข้า้ เป็น็ ทหารกองประจำำ�การ
ทหารกองเกินิ ไม่ถ่ ือื ว่า่ เป็น็ บุคุ คลที่อ่� ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหารกระทำำ�ผิดิ ขณะเป็น็ ทหารกองเกินิ ขึ้น�้ ศาลพลเรืือน

Police คInู่มvือeปstฏigิบaตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 159

แม้้หลัังจากการกระทำำ�ความผิิดแล้้วได้้รัับการคััดเลืือกเข้้าเป็็นทหารกองประจำำ�การก็็อยู่ �ในอำำ�นาจของ
ศาลพลเรืือน
- ทหารกองเกินิ จับั สลากใบดำ�ำ -ใบแดง จับั สลากได้ใ้ บแดง ถููกขึ้น�้ บัญั ชีไี ว้เ้ ป็น็ ทหารกองประจำำ�การ
กระทำ�ำ ผิิดอาญาในระหว่่างรอเรีียกตััวเพื่่�อเข้้าประจำ�ำ การ ขึ้�้นศาลพลเรืือน
- ถููกเรีียกเข้้าประจำำ�การให้้ไปรายงานตััวในวัันใดแล้้ว หลัังจากนั้้�นกระทำ�ำ ความผิิดอาญา
ขึ้้น� ศาลทหารมีอี ำ�ำ นาจพิิจารณาคดีี
- ทหารกองหนุุนคืือ ทหารที่ถ่� ููกปลดจากประจำำ�การ เมื่�่อกระทำ�ำ ความผิดิ ขึ้น้� ศาลพลเรืือน
อำ�ำ นาจการควบคุุมผู้�ต้อ้ งหาที่่เ� ป็็นทหารในชั้้�นสอบสวน
ด้้วยรััฐธรรมนููญแห่่งราชอาณาจัักรไทย ฉบัับพุุทธศัักราช ๒๕๔๐ ได้้วางหลัักเกณฑ์์ใหม่่
เกี่�ยวกัับอำำ�นาจการควบคุุมคุุมขััง จะกระทำำ�ได้้ต่่อเมื่่�อมีีคำ�ำ สั่่�งหรืือหมายของศาล ส่่งผลให้้ระเบีียบสำำ�นััก
นายกรััฐมนตรีี ว่่าด้้วยการปฏิิบััติิและประสานงานกรณีีทหารถููกหาว่่ากระทำำ�ผิิดอาญา พ.ศ.๒๕๔๔
บางส่่วน ขัดั แย้้งกัับรัฐั ธรรมนููญ ต่่อมากรมพระธรรมนููญ วางแนวทางปฏิบิ ััติใิ นการขอให้ศ้ าลทหารมีคี ำำ�สั่่ง�
หรืือออกหมายขังั หมายจัับ และหมายค้้น ลงวันั ที่�่ ๑๑ ตุุลาคม ๒๕๔๕ ข้อ้ ๑ ผู้�้ บัังคับั บัญั ชาทหารไม่่มีี
อำำ�นาจควบคุุมตััวผู้�้ ต้้องหาซึ่�่งเป็็นบุุคคลอยู่�ในอำำ�นาจศาลทหาร การคุุมขัังผู้�้ ต้้องหาซึ่่�งเป็็นบุุคคลที่�่อยู่�ใน
อำ�ำ นาจศาลทหารจะต้้องกระทำำ�โดยมีีคำ�ำ สั่่�งหรืือมีีหมายของศาลทหารที่�่มีีอำำ�นาจเพื่่�อพิิจารณาพิิพากษา
คดีอี าญาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๗
ปััจจุุบันั มีพี .ร.บ.ธรรมนููญศาลทหาร พ.ศ.๒๔๙๘ และที่�แ่ ก้ไ้ ขเพิ่่�มเติมิ (ฉบัับที่�่ ๘) พ.ศ.๒๕๕๘
ออกมาบังั คับั ใช้แ้ ล้ว้ กรณีที ี่ท่� หารกระทำำ�ความผิดิ และต้อ้ งเข้า้ สู่่�การพิจิ ารณาในศาลทหารนั้้น� การควบคุมุ ตัวั
ทหารที่ก�่ ระทำ�ำ ความผิิดดังั กล่่าว มีีดังั นี้้�
๑) อำำ�นาจควบคุุมตัวั ผู้�้ ต้้องหาไม่่เกินิ ๔๘ ชั่่ว� โมงนัับแต่่เวลาไปถึึงที่�่ทำ�ำ การของพนักั งานสอบสวน
เช่่นเดีียวกับั คดีที ี่�อ่ ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลอาญาหรืือศาลจังั หวััด
๒) หากผู้�้ ต้้องหาไม่่ได้้รัับการปล่่อยตััวชั่�วคราว และการสอบสวนไม่่เสร็็จภายใน ๔๘ ชั่่�วโมง
ให้พ้ นักั งานสอบสวนยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอให้ศ้ าลทหารออกหมายขังั ผู้้�ต้อ้ งหาที่เ่� ป็น็ ทหารนั้้น� ได้้ จะเป็น็ จำำ�นวนกี่ค� รั้ง�
ครั้ง� ละกี่�วััน ให้้เป็น็ ตามอััตราโทษของแต่่ละคดีี โดยให้้นำ�ำ ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗ มาใช้้บังั คัับโดยอนุุโลม
ข้้อสังั เกต
- เมื่อ่� บุุคคลอยู่�ในอำำ�นาจศาลทหาร แม้ค้ ดีที ี่ม�่ ีอี ัตั ราโทษเท่่ากับั คดีศี าลแขวงของพลเรืือนคดีกี ็็ยััง
อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหาร ต้้องส่ง่ สำำ�นวนการสอบสวนให้้อััยการทหารพิิจารณาเพื่�่อสั่ง� คดี ี
- คดีใี นอำำ�นาจศาลทหาร ซึ่ง่� อัตั ราโทษเท่า่ กับั คดีศี าลแขวงพลเรืือน แม้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหารับั สารภาพก็ไ็ ม่ม่ ีี
กรณีีฟ้้องด้้วยวาจา (ใบแดง) เช่่นเดีียวกัับศาลแขวงแต่่ประการใด พนัักงานสอบสวนจึึงต้้องทำ�ำ สำำ�นวน
การสอบสวนเต็็มรููปแบบ
- เมื่อ�่ ทหารถููกจับั กุมุ ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ให้ผ้ ู้�้ บังั คับั บัญั ชาของทหารที่เ�่ ป็น็ ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� ทราบ
โดยเร็ว็ แต่ไ่ ม่ส่ ามารถส่ง่ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาให้ผ้ ู้�้ บังั คับั บัญั ชาควบคุมุ ตัวั ไว้ไ้ ด้้ (กฎหมายฉบับั ปัจั จุบุ ันั การจับั กุมุ คุมุ ขังั
เป็น็ อำำ�นาจของศาล) การแจ้ง้ ผู้�้ บัังคับั บััญชาทราบนั้้น� ผู้�้ บัังคัับบััญชาหรืือนายทหารพระธรรมนููญ สามารถ
มานั่่ง� ฟังั การสอบสวนได้ใ้ นฐานะเป็น็ ผู้้�ที่ผ�่ ู้�้ ต้้องหาให้ค้ วามไว้ว้ างใจมาร่ว่ มฟังั การสอบสวนได้เ้ ท่า่ นั้้�น

160 Pคoู่มlอื icปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๙. รายละเอีียดที่่�ต้อ้ งบรรยายในคำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขััง
๑) การยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั ครั้ง� ที่่� ๑ ผู้�้ ร้อ้ งควรบรรยายถึึงข้อ้ หาและพฤติกิ ารณ์แ์ ห่ง่ คดีี
วันั และเวลาที่ก่� ระทำ�ำ ผิดิ รวมทั้้ง� บทมาตรากฎหมายที่เ�่ กี่ย� วข้อ้ ง นอกจากนี้้ม� ีสีิ่ง� ที่ค่� วรบรรยายในคำำ�ร้อ้ งผัดั ฟ้อ้ ง
หรืือฝากขังั ครั้�งที่่� ๑ เสมอ คืือ
(๑) ชื่อ�่ พนักั งานสอบสวนผู้้�ยื่น� คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั และชื่อ�่ ผู้�้ ต้อ้ งหา หากในคดีเี ดียี วกันั
มีผี ู้้�ต้้องหาหลายคน พนัักงานสอบสวนยื่น่� คำำ�ร้้องฝากขังั รวมกัันในคำำ�ร้้องเดีียวกัันได้้
(๒) พฤติิการณ์์แห่ง่ คดีี วััน เวลา และสถานที่่�เกิิดเหตุุ
(๓) ฐานความผิดิ พนักั งานสอบสวนจะต้อ้ งระบุใุ ห้ช้ ัดั เจนว่า่ การกระทำำ�ความผิดิ ของผู้�้ ต้อ้ งหา
เป็น็ ความผิดิ ฐานใด ทั้้ง� นี้้�จะมีีผลต่่อจำ�ำ นวนวันั ที่่ข� อทำ�ำ การผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั ได้้
(๔) วัันและเวลาที่่�จัับกุุมและที่่�พนัักงานสอบสวนรัับตััวผู้�้ ต้้องหาไว้้ในความควบคุุมและวัันที่่�
ครบกำ�ำ หนดการควบคุุมผู้้�ต้้องหา ทั้้�งนี้้� เพื่่�อเป็็นการตรวจสอบว่่าพนัักงานสอบสวนได้้ควบคุุมตััวผู้�้ ต้้องหา
เกินิ กว่า่ ที่�ก่ ฎหมายให้้อำำ�นาจการควบคุุมไว้ห้ รืือไม่ป่ ระการใด
(๕) เหตุุผลความจำ�ำ เป็็นที่่�ไม่่สามารถฟ้้องคดีีได้้ทัันภายในกำ�ำ หนดระยะเวลาการควบคุุมของ
เจ้้าพนัักงานตามกฎหมาย ซึ่ง�่ ต้อ้ งเป็็นเหตุุเกี่�ยวกัับการสอบสวนโดยตรง ในทางปฏิบิ ััติศิ าลมัักจะพิจิ ารณา
อนุญุ าตให้เ้ ฉพาะความจำ�ำ เป็น็ ที่เ�่ กี่ย� วกับั การสอบสวนเท่า่ นั้้น� เช่น่ จะต้อ้ งสอบสวนพยานอีกี หลายปาก หรืือ
รอผลการตรวจชัันสููตรบาดแผลจากแพทย์์ หรืือรอผลการตรวจพิิสููจน์์ของกลาง เป็็นต้้น หากเป็น็ เรื่่�องที่�ไ่ ม่่
เกี่�ยวข้้องกัับการสอบสวนโดยตรง เช่่น เสนอสำ�ำ นวนการสอบสวนต่่อผู้�้ บัังคัับบััญชาแล้้วกำำ�ลัังรอฟัังคำ�ำ สั่่�ง
ผู้�้ บังั คับั บัญั ชาอยู่� หรืือหากสำ�ำ นวนการสอบสวนเสร็จ็ สิ้น� แล้ว้ แต่ห่ ากส่ง่ สำ�ำ นวนให้พ้ นักั งานอัยั การ พนักั งาน
อัยั การจะไม่ม่ ีเี วลาเพียี งพอในการร่า่ งฟ้อ้ ง จึึงยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั เพื่อ่� ให้พ้ นักั งานอัยั การมีเี วลาใน
การร่า่ งฟ้อ้ งทันั โดยพนักั งานอัยั การไม่ต่ ้อ้ งมายื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั เอง เช่น่ นี้้� ไม่ถ่ ือื ว่า่ เป็น็ เหตุจุ ำ�ำ เป็น็
(๖) จำ�ำ นวนวัันที่่�พนัักงานสอบสวนขอผััดฟ้้องหรืือฝากขัังผู้�้ ต้้องหา ตั้้�งแต่่วัันที่�่เท่่าใดถึึงวัันที่�่
เท่่าใด
(๗) หากมีเี หตุสุ ุดุ วิสิ ัยั หรืือมีกี รณีจี ำ�ำ เป็น็ อย่า่ งอื่น�่ อันั มิอิ าจก้า้ วล่ว่ งได้ต้ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗
วรรคสาม หรืือกรณีีผู้้�ต้้องหาป่่วยอยู่�ในสภาพที่�่ไม่่อาจนำำ�ตััวมาศาลได้้ตาม พ.ร.บ.จััดตั้�งศาลแขวงและ
วิธิ ีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่�่แก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ มาตรา ๘ วรรคสอง ทำ�ำ ให้้พนัักงาน
สอบสวนไม่อ่ าจนำำ�ตัวั ผู้้�ต้้องหาไปขออำ�ำ นาจศาลในการผัดั ฟ้้องหรืือฝากขังั ได้ ้ ก็ต็ ้อ้ งบรรยายเหตุดุ ังั กล่่าวไว้้
ในคำ�ำ ร้อ้ งพร้้อมหลักั ฐานประกอบด้้วย แล้้วแต่่กรณีี
(๘) กรณีกี ารฝากขังั ผู้้�ต้อ้ งหา ให้ร้ ะบุดุ ้ว้ ยว่า่ หากผู้�้ ต้อ้ งหาจะขอประกันั ตัวั ในชั้น� ศาล พนักั งาน
สอบสวนจะคัดั ค้้านการประกัันตััวหรืือไม่อ่ ย่่างไร
๒) การขอผััดฟ้อ้ งหรืือฝากขััง ครั้�งที่�่ ๒ และครั้�งต่อ่ ๆ ไป บรรยายรายละเอีียด ดังั นี้้�
(๑) คำ�ำ ร้อ้ งให้ก้ ล่า่ วโดยย่อ่ ถึึงคำำ�ร้อ้ งผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั ครั้ง� ที่่� ๑ หรืือครั้ง� ก่อ่ นหน้า้ นั้้น� ได้แ้ ก่่
หมายเลขที่�ย่ ื่น่� คำำ�ร้้อง ลงวันั เดืือนปีีใด ศาลอนุญุ าตให้้ผัดั ฟ้้องหรืือฝากขังั มีกี ำำ�หนดกี่�วััน วัันใดถึึงวันั ใด
(๒) คำ�ำ ร้อ้ งกล่า่ วถึึงเหตุผุ ลความจำ�ำ เป็น็ ที่�ต่ ้อ้ งทำ�ำ การขอผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั ผู้�้ ต้อ้ งหาต่อ่ ไปอีกี
โดยระบุุจำ�ำ นวนวัันที่่�ขอทำ�ำ การผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขััง ตั้้ง� แต่ว่ ันั ใดถึึงวันั ใด
(๓) กรณีกี ารผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั ในศาลแขวงเมื่อ่� ครบสามคราวแล้ว้ การจะผัดั ฟ้อ้ งหรืือฝากขังั
ครั้ง� ที่่� ๔ หรืือครั้�งที่่� ๕ หรืือกรณีีการฝากขังั ในศาลอาญาหรืือศาลจัังหวััดหรืือศาลทหาร ในคดีที ี่่ม� ีอี ัตั ราโทษ
อย่า่ งสููง ตั้้ง� แต่่ ๑๐ ปีขี ึ้น�้ ไป เมื่อ่� ฝากขัังครบ ๔๘ วันั แล้้ว หากมีคี วามจำ�ำ เป็น็ ต้้องฝากขังั ต่่อไป หรืือกรณีกี าร
ผััดฟ้้องคดีีเด็็กหรืือเยาวชน ที่่�มีีอััตราโทษอย่่างสููงจำ�ำ คุุกเกิิน ๕ ปีี เมื่�่อศาลสั่�งอนุุญาตให้้ผััดฟ้้องครบสอง
ครั้�งแล้้ว หากมีีความจำำ�เป็็นต้้องผััดฟ้้องต่่อไป คำำ�ร้้องผััดฟ้้องหรืือฝากขัังจะต้้องแสดงเหตุุผลความจำ�ำ เป็็น

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 161

และหลักั ฐานมาให้้ศาลไต่่สวนจนเป็น็ ที่่พ� อใจศาล ตาม พ.ร.บ.จััดตั้ง� ศาลแขวงและวิิธีพี ิิจารณาความอาญา
ในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่่�แก้้ไขเพิ่่ม� เติิม มาตรา ๗ วรรคสี่� หรืือ ป.วิิอาญา มาตรา ๘๗ วรรคหกและ
วรรคเจ็็ด หรืือ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓
และที่�แ่ ก้้ไขเพิ่่�มเติิม มาตรา ๗๘ วรรคสาม แล้้วแต่่กรณี ี

๑๐. การอายััดตัวั ผู้�ต้อ้ งหาและการขอโอนตััวมาเพื่่�อฟ้อ้ ง
ไม่่ปรากฏคำ�ำ จำ�ำ กััดความในกฎหมายใด แต่่กรณีีเป็็นเรื่�่องเดีียวกัันกัับการควบคุุมตััวผู้�้ ต้้องหา
ซึ่�ง่ การอายัดั ตัวั ผู้�้ ต้้องหาเกิดิ ขึ้�้นจากการที่่�ผู้้�ต้อ้ งหาคนเดียี วกันั นั้้น� ได้ก้ ระทำ�ำ ความผิิดหลายครั้ง� หลายกรรม
ซ้ำำ��ซ้อ้ นกันั ในช่ว่ งเวลาเดีียวกันั หรืือไม่่ก็็ได้้ ซึ่่ง� พนักั งานสอบสวนก็ต็ ้อ้ งดำำ�เนิินคดีีทุกุ กรรมไป อาจเกิิดเหตุใุ น
ท้อ้ งที่พ�่ นักั งานสอบสวนเดียี วกันั หรืือต่า่ งท้อ้ งที่ก่� ันั ก็ไ็ ด้้ พฤติกิ ารณ์ด์ ังั กล่า่ วหากไม่ม่ ีกี ารควบคุมุ ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาไว้้
อาจทำ�ำ ให้ผ้ ู้้�ต้อ้ งหาหลบหนีไี ปหรืือไปกระทำ�ำ ผิดิ ซ้ำ��ำ สร้า้ งความเดืือดร้อ้ นเสียี หายกับั ประชาชนต่อ่ ไปได้เ้ รื่อ�่ ยๆ
การเอาตััวผู้้�กระทำ�ำ ผิิดดัังกล่่าวมาไว้้ในความควบคุุม นอกจากเป็็นการได้้ตััวมาดำ�ำ เนิินคดีีแล้้วยัังเป็็นการ
ยับั ยั้้�งการกระทำำ�ผิดิ ของผู้้�ต้้องหาดัังกล่า่ วด้ว้ ย
ในการอายัดั ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหา ให้พ้ นักั งานสอบสวนถือื ปฏิบิ ัตั ิ ิ ตามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖
บทที่�่ ๔ ข้อ้ ๔.๔ สรุปุ ความได้้ ดัังนี้้�
๑) เมื่�่อมีีการดำำ�เนิินคดีีกัับผู้�้ ต้้องหารายใด และทราบว่่าผู้้�ต้้องหารายดัังกล่่าวมีีการกระทำำ�ผิิดใน
คดีีอื่่�นอีีกไม่่ว่่าท้้องที่�่เดีียวกัันหรืือต่่างท้้องที่�่กััน ให้้พนัักงานสอบสวนท้้องที่่�ที่�่จัับกุุมผู้้�ต้้องหาในคดีีแรกแจ้้ง
พนักั งานสอบสวนผู้้�รับั ผิดิ ชอบ หากมีีคดีีอื่่น� ในท้อ้ งที่่เ� ดีียวกันั อีีกหรืือแจ้ง้ ไปยังั พนัักงานสอบสวนท้อ้ งที่อ่� ื่น่�
ที่�่ผู้้�ต้้องหาไปกระทำำ�ผิิดอื่่น� ๆ เพื่่�อให้พ้ นัักงานสอบสวนในคดีีอื่น�่ ได้้รีบี ขออำำ�นาจศาลออกหมายจัับผู้้�ต้อ้ งหา
ในแต่่ละคดีีและทำำ�การอายััดตััวผู้้�ต้้องหานั้้น� มายังั พนัักงานสอบสวนที่�ค่ วบคุุมตััวผู้้�ต้้องหาในคดีแี รก
๒) หากผู้้�ต้้องหาถููกควบคุุมตััวอยู่�ในอำ�ำ นาจศาลในที่�่คุุมขัังต่่าง ๆ เช่่น ที่�่เรืือนจำำ�ทััณฑสถาน
หน่ว่ ยงานต่า่ งๆ เป็น็ ต้น้ ให้พ้ นักั งานสอบสวนในคดีหี ลังั ที่ย�่ ังั ไม่ไ่ ด้ต้ ัวั มาควบคุมุ รีบี ทำำ�หนังั สืือแจ้ง้ ไปยังั สถานที่่�
คุมุ ขังั ผู้�้ ต้อ้ งหาว่า่ เป็น็ บุคุ คลที่พ่� นักั งานสอบสวนต้อ้ งการตัวั ไว้เ้ พื่อ่� ทำำ�การสอบสวนดำ�ำ เนินิ คดีี โดยแนบสำ�ำ เนา
หมายจับั ไปด้ว้ ย มิฉิ ะนั้้น� สถานที่ค�่ ุมุ ขังั ดังั กล่า่ วจะไม่ร่ ับั อายัดั ให้เ้ นื่อ�่ งจากการจับั กุมุ คุมุ ขังั จะต้อ้ งมีหี มายจับั
หรืือคำ�ำ สั่่ง� ของศาลเท่า่ นั้้น� และให้แ้ จ้ง้ การอายัดั ไปยังั สถานีตี ำ�ำ รวจท้อ้ งที่ท�่ ี่ส่� ถานคุมุ ขังั ตั้ง� อยู่�เพื่อ่� การประสาน
ในกรณีีที่�ศ่ าลออกหมายปล่่อยผู้้�ต้้องหาในคดีที ี่�่ถููกคุุมขังั อยู่�
๓) กรณีที ี่ศ�่ าลไม่อ่ อกหมายจับั ให้้ พนักั งานสอบสวนไม่ส่ ามารถอายัดั ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาได้้ หากผู้�้ ต้อ้ งหา
ถููกปล่อ่ ยจากสถานที่ค่� ุมุ ขังั และพนักั งานสอบสวนยังั มีคี วามจำำ�เป็น็ ต้อ้ งได้ต้ ัวั ไว้ท้ ำำ�การสอบสวน ก็ใ็ ห้พ้ นักั งาน
สอบสวนออกหมายเรีียกผู้้�ต้้องหา หากผู้้�ต้้องหาไม่่มาตามหมายเรีียกหรืือตามนััดโดยไม่่มีีข้้อแก้้ตััวอัันควร
หรืือได้้หลบหนีไี ป ให้้ร้อ้ งขอต่่อศาลให้้ออกหมายจัับต่่อไป
๔) ให้้พนัักงานสอบสวนรีีบสอบสวนดำ�ำ เนิินคดีีกัับผู้�้ ต้้องหาซึ่�่งถููกคุุมขัังในคดีีอื่�่นให้้แล้้วเสร็็จ
โดยไม่่ต้้องรอให้้พ้้นโทษในคดีีเดิิมก่่อน และส่่งสำำ�นวนให้พ้ นักั งานอััยการโดยเร็ว็
๕) การส่ง่ สำำ�นวนคดีีที่�ผ่ ู้้�ต้้องหาบางคนถููกจำำ�คุุกตามคำ�ำ พิิพากษาถึึงที่่ส� ุุดของศาลอื่่�น ให้้พนักั งาน
สอบสวนแยกสำำ�นวนทำ�ำ ความเห็น็ ควรสั่ง� ฟ้อ้ งผู้�้ ต้อ้ งหาที่ถ�่ ููกจำำ�คุุกตามคำ�ำ พิพิ ากษาถึึงที่่ส� ุดุ ส่ง่ ไปยังั พนักั งาน
อััยการประจำ�ำ ศาลที่�่มีีเขตอำำ�นาจเหนืือเรืือนจำ�ำ ที่�่ผู้้�ถููกจำ�ำ คุุกต้้องอยู่� แม้้ว่่าจะอยู่�คนละเขตท้้องที่�่หรืือคนละ
จังั หวััดก็็ตาม ส่่วนผู้�้ ต้้องหาที่่�ถููกคุุมขังั ในคดีีอื่น่� ซึ่�ง่ คดียี ังั ไม่ถ่ ึึงที่ส�่ ุดุ ให้้ปฏิบิ ััติิ ดังั นี้้�
(๑) ในคดีีที่่�ใกล้้ขาดอายุุความ ให้้หััวหน้้าพนัักงานสอบสวนประสานกัับพนัักงานอััยการ
เพื่อ่� ขอต่่อศาลให้้โอนตััวผู้�้ ต้อ้ งหาไปยัังศาลที่่�มีอี ำ�ำ นาจพิิจารณาคดีี
(๒) ในคดีอี ื่น�่ ๆ นอกจาก (๑) ให้พ้ นักั งานสอบสวนรีบี สอบสวนและสรุปุ สำ�ำ นวนการสอบสวน
เสนอผู้�้ บังั คับั บัญั ชาผู้้�มีอี ำำ�นาจทำำ�ความเห็น็ ทางคดีเี พื่อ่� พิจิ ารณาและมีคี วามเห็น็ ทางคดีี ในกรณีที ี่เ�่ สนอความเห็น็

162 Pคoูม่ lอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ควรสั่�งฟ้้อง ให้้เก็็บสำ�ำ นวนไว้้ที่�่ทำำ�การของพนัักงานสอบสวนโดยให้้อยู่�ในความรัับผิิดชอบของหััวหน้้า
พนักั งานสอบสวน เมื่อ�่ มีกี ารแต่ง่ ตั้ง� โยกย้า้ ยให้ห้ ัวั หน้า้ พนักั งานสอบสวนส่ง่ มอบสำ�ำ นวนเช่น่ เดียี วกับั การส่ง่ มอบ
สำำ�นวนที่�่อยู่�ระหว่่างการสอบสวน และให้้หััวหน้้าพนัักงานสอบสวนติิดตามผลคดีีเมื่�่อศาลมีีคำำ�พิิพากษา
ถึึงที่่�สุุดให้้จำ�ำ คุุกให้้ขอคััดสำ�ำ เนาคำ�ำ พิิพากษาถึึงที่�่สุุดประกอบสำำ�นวน แล้้วส่่งสำ�ำ นวนให้้พนัักงานอััยการ
ต่่อไป ถ้า้ ต่อ่ มาศาลยัังไม่ไ่ ด้้มีีคำำ�พิพิ ากษาถึึงที่ส�่ ุุดแต่ค่ ดีีใกล้้จะขาดอายุุความ ให้้หััวหน้้าพนักั งานสอบสวน
รีีบดำ�ำ เนินิ การตาม (๑) ต่่อไป
๖) ในระหว่่างที่�่ผู้้�ต้้องหาอายััดถููกคุุมขัังอยู่� หากพนัักงานสอบสวนเห็็นว่่าไม่่จำ�ำ เป็็นต้้องขััง
ผู้้�ต้้องหาอายััด ให้้พนัักงานสอบสวนรีีบมีีหนัังสืือขอถอนการอายััดตััวผู้้�ต้้องหาไปยัังสถานที่�่ที่่�ขออายััดไว้้
โดยด่ว่ นที่่�สุุด
๗) กรณีีการสอบสวนเสร็็จสิ้�นและมีคี วามเห็น็ ควรสั่ง� ฟ้้องผู้้�ต้้องหาอายัดั หลัังจากส่่งสำำ�นวน
การสอบสวนให้้พนัักงานอััยการแล้้ว หากพนัักงานอััยการมีีคำำ�สั่่�งฟ้้องผู้้�ต้้องหาต่่อศาล และเรืือนจำ�ำ ได้้รัับ
หมายนััดพิิจารณาของศาลนั้้�น หรืือพนักั งานอัยั การมีีคำำ�สั่่ง� เด็็ดขาดไม่่ฟ้้องผู้�้ ต้้องหาอายััดแล้ว้ ให้พ้ นัักงาน
สอบสวนรีีบมีหี นัังสืือขอถอนการอายััดตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาดังั กล่่าวไปยัังสถานที่ท�่ ี่ข่� ออายัดั ไว้้โดยด่่วนที่ส่� ุุด
๘) ให้้หน่่วยงานที่่�มีีอำ�ำ นาจสอบสวนทุุกแห่่งจััดทำ�ำ สมุุดคุุมคดีีที่่�มีีการอายััดตััวผู้�้ ต้้องหา
(แบบ ส ๕๖ - ๘๓) ไว้้ประจำำ�ที่่�หน่่วยงาน เพื่่�อให้้ผู้้�บัังคัับบััญชาตรวจสอบได้้โดยสะดวกตลอดเวลา
และให้ผ้ ู้�้ บังั คับั บัญั ชาตามลำ�ำ ดับั ชั้้น� จนถึึง ผบก. หรืือ ผบช. แล้ว้ แต่ก่ รณี ี ตรวจสอบผลการปฏิบิ ัตั ิขิ องพนักั งาน
สอบสวนทุกุ ระยะ

ข้อ้ สัังเกต
- ตามข้อ้ ๓ เห็น็ ว่่าหากเป็น็ คดีีที่่อ� ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลจังั หวััด และมีเี หตุุที่�จ่ ะออกหมายจัับได้้ ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ (๑) แม้้ไม่่ออกหมายเรีียกก่่อน พนัักงานสอบสวนก็็สามารถยื่่�นคำำ�ร้้องขอต่่อศาล
เพื่่�อให้้ออกหมายจัับผู้้�ต้้องหาที่�่ถููกปล่่อยตััวจากอำำ�นาจศาลในคดีีก่่อนได้้ หากยื่�่นคำำ�ร้้องต่่อศาลแล้้วศาล
ไม่อ่ นุุญาตก็ใ็ ห้้ดำำ�เนิินการเพิ่่ม� เติิมตามคำ�ำ สั่่ง� ศาล เช่่น ศาลอาจจะให้อ้ อกหมายเรียี กก่่อน เป็็นต้น้
- กรณีีตามข้้อ ๕(๒) เมื่อ�่ สอบสวนเสร็็จ เมื่�อ่ มีีความเห็็นควรสั่�งฟ้อ้ ง หากคดียี ัังไม่ถ่ ึึงที่่ส� ุดุ ให้้เก็็บ
สำ�ำ นวนการสอบสวนไว้ท้ ี่ท�่ ำำ�การของพนักั งานสอบสวน จนกว่า่ คดีกี ่อ่ นมีคี ำ�ำ พิพิ ากษาถึึงที่ส�่ ุดุ แล้ว้ ส่ง่ สำ�ำ นวนนั้้น�
ปััจจุุบััน ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๒ วรรคสาม แก้้ไขเพิ่่�มเติิมโดยประกาศคณะรัักษาความสงบแห่่งชาติิ
ฉบับั ที่่� ๑๑๕/๕๗ เรื่่�อง แก้้ไขเพิ่่�มเติมิ ป.วิิอาญา วันั ที่�่ ๒๑ ก.ค. ๕๗ ข้อ้ ๒ กรณีีผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� ถููกขัังอยู่�แล้้ว
หรืือผู้้�ต้้องหาซึ่่�งถููกแจ้้งข้้อหาได้้หลบหนีีไป แม้้ส่่งแต่่สำำ�นวนการสอบสวนโดยไม่่มีีผู้้�ต้้องหาส่่งไปพร้้อมกัับ
สำำ�นวนการสอบสวนพนัักงานอัยั การก็ต็ ้้องรัับสำำ�นวนการสอบสวน จึึงอาจไม่่ต้้องเก็็บสำำ�นวนการสอบสวน
ดังั กล่า่ วไว้้ที่่�ทำ�ำ การของพนัักงานสอบสวน
- กรณีผี ู้�้ ต้อ้ งหากระทำำ�ความผิดิ หลายกรรมในท้อ้ งที่อ่� ำ�ำ นาจการสอบสวนเดียี วกันั หรืือต่า่ งท้อ้ งที่ก�่ ันั
ในหลายคดีี และหลาย ๆ คดีีเหล่่านั้้�นหากอยู่�ในเขตอำ�ำ นาจศาลเดีียวกัันที่่�จะต้้องชำำ�ระคดีี เมื่�่อพนัักงาน
สอบสวนในคดีแี รกควบคุมุ ตัวั ไว้ด้ ำ�ำ เนินิ คดีแี ล้ว้ พนักั งานสอบสวนในคดีอี ื่น�่ ๆ ที่อ�่ ยู่�ในเขตอำ�ำ นาจศาลเดียี วกันั นั้้น�
สามารถแจ้้งข้้อหากัับผู้้�ต้้องหาที่่�ถููกควบคุุมตััวในคดีีแรกได้้และประสานกัับพนัักงานสอบสวนในคดีีแรก
สามารถยื่�่นคำ�ำ ร้้องขอฝากขัังผู้้�ต้้องหาคนเดีียวกัันในทุุกคดีีโดยแยกคำำ�ร้้องเป็็นรายคดีีแล้้วยื่่�นฝากขัังต่่อศาล
พร้้อมกันั ในทุกุ คดีีก็็ได้้โดยอาศััยอำำ�นาจตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้า้ กรณีีดัังกล่า่ วนี้้�เป็น็ ทางเลืือก
ของพนัักงานสอบสวนในทางปฏิิบััติิ นอกจากจะเป็็นการอำำ�นวยความสะดวกต่่อผู้�้ ต้้องหาเองแล้้ว ยัังไม่่
เป็็นการสร้้างภาระให้้กับั ผู้้�ต้้องหามาก เนื่�อ่ งจากหากยื่�น่ คำำ�ร้้องฝากขัังในคดีแี รก แล้ว้ คดีีหลังั ๆ มีกี ารออก
หมายจับั ไว้ห้ ลายคดีเี มื่อ�่ ศาลปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวในคดีแี รก ผู้�้ ต้อ้ งหาก็ถ็ ููกจับั กุมุ ในภายหลังั อีกี แล้ว้ ถููกนำำ�ไปยื่น่�

Police คInู่มvือeปstฏigิบaตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 163

คำ�ำ ร้อ้ งขอฝากขังั ต่อ่ ศาล อย่า่ งนี้้เ� รื่อ่� ยไปหากมีจี ำำ�นวนหลายคดีกี ็จ็ ะเป็น็ ภาระกับั ผู้�้ ต้อ้ งหาและสังั คมอาจมอง
ได้้ว่่ากลั่่�นแกล้ง้ ผู้้�ต้อ้ งหาได้้
- กรณีผี ู้�้ ต้อ้ งหาในคดีแี รกถููกฝากขังั ตามคำ�ำ สั่่ง� ศาลอยู่�ในเรืือนจำ�ำ เมื่อ่� พนักั งานสอบสวนในคดีหี ลังั
จะขออายััดตััวผู้�้ ต้้องหาดัังกล่่าว จะต้้องยื่�่นคำำ�ร้้องต่่อศาลเพื่�่อออกหมายจัับประกอบหนัังสืืออายััดตััว
ผู้้�ต้อ้ งหาด้้วย มิิฉะนั้้�นสถานคุุมขังั จะไม่่รับั อายััดตัวั ให้้ ศาลบางท่่านอาจไม่อ่ อกหมายจับั ให้ ้ อ้้างว่่าไม่ม่ ีเี หตุุ
ที่จ�่ ะออกหมายจับั ผู้้�ต้อ้ งหาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๖ เนื่อ่� งจากผู้้�ต้อ้ งหาถููกคุมุ ขังั อยู่่�ตามอำำ�นาจศาลอยู่�แล้ว้
เพื่่�อเป็็นการคุ้้�มครองสิิทธิิผู้้�ต้้องหาและการสอบสวนให้้เสร็็จสิ้ �นไปโดยเร็็วตามเจตนารมณ์์ ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓๐ และระยะเวลาการสอบสวน ตามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ พนักั งานสอบสวน
สามารถเดินิ ทางเข้า้ ไปแจ้ง้ ข้อ้ หาและทำำ�การสอบสวนผู้้�ต้อ้ งหาในเรืือนจำำ�หรืือที่ค�่ ุมุ ขังั ของผู้�้ ต้อ้ งหาในคดีแี รก
ที่�่ถููกคุุมขัังอยู่�ได้้ โดยถืือว่่ายัังไม่่มีีการจัับ เมื่�่อสอบสวนเสร็็จแล้้ว หากเป็็นคดีีที่่�อยู่�ในอำำ�นาจศาลเดีียวกััน
สามารถส่่งสำำ�นวนการสอบสวนให้้พนักั งานอัยั การ และพนักั งานอััยการสามารถเบิกิ ตััวผู้้�ต้อ้ งหาซึ่่ง� ไม่ต่ ้อ้ ง
รอคดีีถึึงที่่�สุุดในคดีีอื่�่นก่่อนมาฟ้้องต่่อศาลได้้ แต่่ให้้ระมััดระวัังในการแจ้้งสิิทธิิผู้�้ ต้้องหา ให้้แจ้้งสิิทธิิตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔ อย่า่ แจ้ง้ สิทิ ธิิผู้�้ ถููกจัับตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗/๑
- หากคดีหี ลังั ที่พ่� นักั งานสอบสวนไปแจ้ง้ ข้อ้ หานั้้น� เป็น็ คดีที ี่อ�่ ยู่�ในอำำ�นาจศาลแขวง การแจ้ง้ ข้อ้ หา
มิใิ ช่ก่ ารจับั พนักั งานสอบสวนต้อ้ งไปยื่น่� คำำ�ร้อ้ งขอผัดั ฟ้อ้ งผู้้�ต้อ้ งหาต่อ่ ศาลแขวงด้ว้ ย โดยไม่ต่ ้อ้ งนำ�ำ ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหา
ไปศาลแขวงในการผัดั ฟ้อ้ งดังั กล่า่ ว กรณีผี ู้้�ต้อ้ งหาถููกคุมุ ขังั อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลซึ่ง่� อยู่�ในจังั หวัดั เดียี วกันั พนักั งาน
สอบสวนสามารถส่่งสำ�ำ นวนการสอบสวนให้้พนัักงานอััยการยื่่�นฟ้้องต่่อศาลแขวงได้้โดยเบิิกตััวมาฟ้้องที่�่
ศาลแขวงได้้ แม้แ้ ต่ก่ รณีหี ากคดีหี ลังั ถ้า้ ผู้�้ ต้อ้ งหารับั สารภาพในคดีศี าลแขวงก็ส็ ามารถเบิกิ ตัวั มาฟ้อ้ งด้ว้ ยวาจาได้้
ให้ร้ ะมัดั ระวังั ในการแจ้ง้ สิทิ ธิผิ ู้�้ ต้อ้ งหา ให้แ้ จ้ง้ สิทิ ธิติ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๔ อย่า่ แจ้ง้ สิทิ ธิผิ ู้�้ ถููกจับั ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๗/๑ เช่่นเดียี วกันั
๑๑. การปล่อ่ ยตัวั ชั่่ว� คราวผู้�ต้้องหา
ในคดีีอาญาต้้องสัันนิิษฐานไว้้ก่่อนว่่า ผู้้�ต้้องหาเป็็นผู้้�บริิสุุทธิ์์�หรืือไม่่มีีความผิิดจนกว่่าศาลจะได้้
พิิพากษาถึึงที่่�สุุดว่่าบุคุ คลนั้้น� เป็็นผู้้�กระทำำ�ผิิด เมื่�อ่ ผู้�้ ต้้องหาถููกควบคุมุ ตัวั ในระหว่า่ งการสอบสวน โดยหลักั
ต้้องปล่่อยตััวผู้้�ต้้องหาไปชั่่�วคราว การไม่่อนุุญาตให้้ปล่่อยตััวชั่�วคราวเป็็นข้้อยกเว้้นเท่่านั้้�น ซึ่�่ง ป.วิิอาญา
ได้ว้ างหลักั เกณฑ์ไ์ ว้ต้ั้ง� แต่ม่ าตรา ๑๐๖ – ๑๑๙ ทวิิ และมีปี ระมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๗
และคำ�ำ สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๒๕๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่�่ ๒ ข้อ้ ๕ ได้้วางแนวทางให้้กับั พนัักงานสอบสวนได้ถ้ ืือ
ปฏิบิ ัตั ิิ
หลัักเกณฑ์ต์ ามกฎหมายการอนุุญาตให้้ปล่่อยตััวชั่่�วคราว
เป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๐๖ ถ้้าผู้�้ ต้้องหาถููกควบคุุมตััวอยู่�และยัังมิิได้้ถููกฟ้้องต่่อศาล
หากคดีอี ยู่�ระหว่า่ งการสอบสวนก็ใ็ ห้ย้ ื่น�่ ต่อ่ พนักั งานสอบสวน ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๐๗ เมื่อ่� ได้ร้ ับั คำำ�ร้อ้ ง
ให้ป้ ล่อ่ ยชั่ว� คราว ให้ร้ ีบี สั่่ง� อย่า่ งรวดเร็ว็ และผู้้�ต้อ้ งหาทุกุ คนพึึงได้ร้ ับั อนุญุ าตให้ป้ ล่อ่ ยชั่ว� คราว โดยอาศัยั ตาม
หลัักเกณฑ์์ มาตรา ๑๐๘, ๑๐๘/๑, ๑๐๙, ๑๑๐, ๑๑๑, ๑๑๒, ๑๑๓ และ ๑๑๓/๑
หลักั เกณฑ์์และขั้้น� ตอนการปล่่อยตััวชั่่ว� คราวในชั้้น� พนักั งานสอบสวน
๑) ให้ห้ ัวั หน้า้ หน่ว่ ยงานที่ม่� ีอี ำ�ำ นาจสอบสวน กำ�ำ หนดลำำ�ดับั อาวุโุ สของพนักั งานสอบสวนไว้ต้ ามกฎ
ก.ตร.ว่า่ ด้ว้ ยการกำำ�หนดลำำ�ดับั อาวุโุ สของข้า้ ราชการตำ�ำ รวจในการรักั ษาราชการแทน มีอี ำ�ำ นาจเป็น็ ผู้�้ พิจิ ารณา
สั่ง� ปล่อ่ ยชั่�วคราวแทนได้้ กรณีีที่ห�่ ัวั หน้้าหน่่วยงานที่่�มีอี ำ�ำ นาจสอบสวนไม่่อยู่�หรืือไม่ส่ ามารถปฏิบิ ััติิหน้้าที่่�ได้้

164 Pคoู่มlือicปeฏบิInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

และเป็็นกรณีีที่�่มิิได้้มีีการสั่�งแต่่งตั้�งผู้้�รัักษาการในตำำ�แหน่่งหรืือผู้�้ ปฏิิบััติิหน้้าที่่�แทนไว้้ให้้พนัักงานสอบสวน
ที่ม�่ ีอี าวุโุ สตามลำ�ำ ดับั ที่�ก่ ำ�ำ หนดไว้น้ ั้้น� มีอี ำ�ำ นาจพิจิ ารณาสั่ง� หรืือเสนอคำ�ำ ร้อ้ งขอปล่อ่ ยชั่ว� คราวได้้ เช่น่ เดียี วกับั
ผู้�้ ดำำ�รงตำำ�แหน่่งนั้้�น ๆ แล้ว้ แต่่กรณีี
๒) การปล่่อยตััวชั่�วคราวนั้้�น ผู้�้ ต้้องหาต้้องยื่�่นคำำ�ร้้องขอปล่่อยตััวชั่�วคราวในขณะที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจ
การควบคุุมของพนัักงานสอบสวน โดยต้้องยื่่น� คำำ�ร้้องปล่่อยตััวชั่ว� คราวก่อ่ นครบกำ�ำ หนด ๔๘ ชั่่�วโมง หรืือ
ก่อ่ นที่พ�่ นักั งานสอบสวนจะนำำ�ตัวั ไปขออำ�ำ นาจศาลฝากขังั
๓) เมื่อ่� อนุญุ าตให้ป้ ล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวในชั้น� พนักั งานสอบสวนแล้ว้ พนักั งานสอบสวนก็ไ็ ม่ต่ ้อ้ งไปยื่น่�
คำำ�ร้้องฝากขัังผู้้�ต้อ้ งหาต่อ่ ศาลอีีก
๔) เมื่อ่� มีคี ำำ�ร้อ้ งให้ป้ ล่อ่ ยชั่ว� คราว ไม่ว่ ่า่ ผู้�้ยื่น� คำ�ำ ร้อ้ งจะเป็น็ ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� หรืือผู้้�มีปี ระโยชน์เ์ กี่ย� วข้อ้ ง
ให้้พนัักงานสอบสวนซึ่�่งเป็็นพนัักงานสอบสวนคดีีนั้้�นหรืือพนัักงานสอบสวนซึ่่�งเข้้าเวรสอบสวนในขณะนั้้�น
หรืือพนักั งานสอบสวนผู้้�รับั ผิดิ ชอบ รับั คำ�ำ ร้อ้ งและเป็น็ คู่่�สัญั ญาประกันั แล้ว้ รีบี เสนอคำำ�ร้อ้ งพร้อ้ มด้ว้ ยสัญั ญา
ประกัันและบัันทึึกเสนอสััญญาประกัันไปยัังผู้้�มีอี ำ�ำ นาจสั่�งโดยเร็็ว
๕) ให้้หััวหน้้าหน่่วยงานที่�่มีีอำำ�นาจสอบสวน พิิจารณาสั่�งคำำ�ร้้องให้้ปล่่อยชั่�วคราวโดยเร็็ว
โดยให้้พิจิ ารณาสั่ง� ให้เ้ สร็็จสิ้�นภายใน ๑ ชั่่ว� โมง นับั แต่่ได้้รัับเรื่�่องเว้้นแต่่มีีกรณีีเหตุุจำ�ำ เป็็น ไม่่อาจพิิจารณา
สั่ง� ได้ภ้ ายในกำำ�หนดก็ใ็ ห้บ้ ันั ทึึกเหตุจุ ำำ�เป็น็ นั้้น� ไว้ใ้ นคำ�ำ ร้อ้ งหรืือบันั ทึึกเสนอสัญั ญาประกันั แต่ท่ ั้้ง� นี้้ต� ้อ้ งไม่เ่ กินิ
๒๔ ชั่่�วโมงนัับแต่่ได้้รัับคำำ�ร้อ้ ง
๖) การวินิ ิจิ ฉัยั คำ�ำ ร้อ้ งขอปล่อ่ ยชั่ว� คราวต้อ้ งพิจิ ารณาและสั่ง� ภายในระยะเวลาที่ก่� ำำ�หนดโดยพิจิ ารณา
เหตุุผลเหล่่านี้้�ประกอบด้ว้ ย
(๑) ความหนักั เบาแห่ง่ ข้อ้ หา โดยพิจิ ารณาจากอัตั ราโทษของความผิดิ ที่ถ่� ููกกล่า่ วหานั้้น� มีเี พียี งใด
กรณีมี ีีอััตราโทษสููงหากปล่่อยชั่ว� คราวแล้ว้ โอกาสที่�่ผู้้�ต้อ้ งหาจะหลบหนีมี ีีหรืือไม่่
(๒) พยานหลักั ฐานที่ป�่ รากฏแล้ว้ มีเี พียี งใด โดยพิจิ ารณาพยานหลักั ฐานที่ไ่� ด้จ้ ากการสอบสวนว่า่
สามารถที่�่จะพิิสููจน์์ความผิิดที่่�ผู้�้ ต้้องหาถููกกล่่าวหานั้้�นมีีมากน้้อยเพีียงใด หากปล่่อยชั่�วคราวแล้้วโอกาสที่่�
ผู้�้ ต้้องหาจะไปยุ่่�งเหยิิงกับั พยานหลัักฐานให้้เสีียรููปคดีหี รืือไม่่อย่่างไร
(๓) พฤติกิ ารณ์ต์ ่า่ ง ๆ แห่่งคดีเี ป็น็ อย่่างไร โดยพิิจารณาจากข้้อเท็็จจริงิ ในการกระทำ�ำ ผิดิ ของ
ผู้�้ ต้้องหานั้้น� ว่า่ เกิดิ จากการกระทำำ�โดยเจตนา จำ�ำ เป็น็ ป้้องกันั ถููกบังั คับั หรืือขู่�เข็ญ็ ให้้กระทำ�ำ ความผิิดหรืือ
กระทำ�ำ โดยประมาท
(๔) เชื่อ�่ ถือื ผู้�้ ร้อ้ งขอประกันั หรืือหลักั ประกันั เพียี งใด ผู้้�ร้อ้ งขอประกันั มีคี วามน่า่ เชื่อ่� ถือื เพียี งใด
โดยให้้ดููความถููกต้้องของเอกสาร เช่่น บััตรประจำ�ำ ตััว หรืือหนัังสืือรัับรองตำำ�แหน่่งหน้้าที่่�ว่่าถููกต้้องตาม
ระเบีียบที่่�กำ�ำ หนดไว้้หรืือไม่่ เป็็นฉบัับจริิงหรืือไม่่ ยศ ชื่�่อ สกุุล ตำำ�แหน่่งหน้้าที่่�ในบััตรประจำำ�ตััวกัับที่�่ระบุุ
ในหนัังสืือรัับรองถููกต้้องตรงกัันหรืือไม่่ กรณีีเป็็นหลัักทรััพย์์ให้้ตรวจสอบว่่าผู้้�ร้้องขอประกัันเป็็นเจ้้าของ
หลักั ทรััพย์์หรืือไม่่ หากได้้รัับการมอบอำำ�นาจมีีหลัักฐานการมอบอำ�ำ นาจถููกต้้องหรืือไม่่
กรณีีใช้้บุุคคลเป็็นประกัันหรืือหลัักประกัันตััวผู้�้ ต้้องหา ให้้พนัักงานสอบสวนสอบถาม
รายละเอียี ดเกี่ย� วกับั ภาระผููกพันั ของผู้�้ ร้อ้ งขอประกันั โดยให้พ้ นักั งานสอบสวนที่ร่� ับั คำำ�ร้อ้ งขอประกันั บันั ทึึก
คำำ�รัับรองของบุุคคลเพิ่่�มเติิมไว้้ในคำ�ำ ร้้องขอประกัันด้้วยว่่า ได้้เคยใช้้ตำ�ำ แหน่่งของตนเองประกัันผู้�้ ต้้องหา
อื่่�นมาก่่อนหรืือไม่่ ที่่�ใด จำำ�นวนกี่�ราย ในวงเงิินเท่่าใดแล้้วให้้ผู้้�ขอประกัันลงชื่่�อรัับรองไว้้เป็็นหลัักฐาน
เพื่อ�่ ประกอบการพิจิ ารณาตามหลักั เกณฑ์ข์ องมาตรา ๑๐๘(๔) แห่ง่ ประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา
๗) การเรีียกประกัันหรืือหลัักประกััน จะเรีียกจนเกิินควรแก่่กรณีีไม่่ได้้ ทั้้�งนี้้�ให้้เป็็นไปตาม
หลัักเกณฑ์์ วิิธีีการ เงื่�อนไขที่�่กำ�ำ หนดในกฎกระทรวง ข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีกา รวมทั้้�งคำำ�สั่่�งสำำ�นัักงาน
ตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติิที่เ่� กี่ย� วข้อ้ ง

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 165

๘) การสั่ง� ไม่ป่ ล่อ่ ยชั่�วคราวจะกระทำำ�ได้ต้ ่่อเมื่อ�่ มีเี หตุหุ นึ่่�งเหตุใุ ดดังั นี้้�
(๑) ผู้�้ ต้อ้ งหาจะหลบหนีี
(๒) ผู้�้ ต้้องหาจะไปยุ่่�งเหยิงิ กัับพยานหลักั ฐาน
(๓) ผู้�้ ต้อ้ งหาจะไปก่่อเหตุุอันั ตรายประการอื่่�น
(๔) ผู้�้ ร้อ้ งขอประกัันหรืือหลักั ประกัันไม่น่ ่า่ เชื่อ�่ ถืือ
(๕) การปล่่อยชั่�วคราวจะเป็็นอุุปสรรคหรืือก่่อให้้เกิิดความเสีียหายต่่อการสอบสวนของ
พนักั งานสอบสวน
๙) กรณีที ี่ม�่ ีคี ำำ�สั่่ง� ไม่ป่ ล่อ่ ยชั่ว� คราวต้อ้ งแสดงเหตุผุ ลและต้อ้ งแจ้ง้ เหตุดุ ังั กล่า่ วให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาและผู้้�ยื่น�
คำ�ำ ร้้องขอปล่อ่ ยชั่�วคราวทราบโดยให้พ้ นัักงานสอบสวนปฏิิบัตั ิ ิ ดังั นี้้�
(๑) ให้้พนัักงานสอบสวนผู้้�รัับคำำ�ร้้องหรืือพนัักงานสอบสวนเวรแจ้้งคำ�ำ สั่่�งไม่่ปล่่อยชั่�วคราว
พร้อ้ มทั้้ง� เหตุผุ ลให้ผ้ ู้้�ต้อ้ งหาและผู้้�ยื่น� คำำ�ร้อ้ งขอปล่อ่ ยชั่ว� คราวทราบโดยเร็ว็ โดยบันั ทึึกคำ�ำ สั่่ง� พร้อ้ มด้ว้ ยเหตุผุ ล
ไว้้ในรายงานประจำำ�วันั เกี่�ยวกัับคดีี โดยให้ผ้ ู้้�ต้้องหาและผู้้�ยื่�นคำ�ำ ร้้องขอปล่่อยชั่ว� คราวลงลายมืือชื่่�อรัับทราบ
ไว้้เป็็นหลักั ฐาน และ
(๒) สำำ�เนาบัันทึึกเสนอสััญญาประกััน ซึ่�่งปรากฏคำำ�สั่่�งไม่่ปล่่อยชั่�วคราวพร้้อมเหตุุผลหรืือ
หนังั สืือแจ้้งคำำ�สั่่ง� ไม่่ปล่่อยชั่ว� คราวและเหตุุผลมอบให้ผ้ ู้้�ต้้องหาและผู้�้ยื่น� คำ�ำ ร้อ้ งขอปล่อ่ ยชั่ว� คราว
๑๐) ในสัญั ญาประกันั จะกำ�ำ หนดภาระหน้า้ ที่�่ หรืือเงื่อ� นไขให้ผ้ ู้้�ถููกปล่อ่ ยชั่ว� คราวหรืือนายประกันั
ต้อ้ งปฏิบิ ัตั ิเิ กินิ ความจำำ�เป็น็ ไม่ไ่ ด้้ เช่น่ นัดั หมายให้ม้ ารายงานตัวั กับั พนักั งานสอบสวนบ่อ่ ยครั้ง� จนผู้้�ถููกปล่อ่ ย
ชั่ว� คราวหรืือผู้้�ประกันั ไม่ส่ ามารถจะทำ�ำ การงานอื่น่� ได้ต้ ามปกติิ แต่ใ่ นสัญั ญาประกันั จะต้อ้ งนัดั วันั ส่ง่ ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหา
ที่�่แน่่นอน ห้้ามใช้้คำ�ำ ว่่า จนกว่่าพนัักงานสอบสวนมีีหมายเรีียกให้้มาพบเป็็นอัันขาด เพราะหากผู้�้ ต้้องหา
ไม่่มาพบหรืือนายประกัันไม่่สามารถส่่งตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาได้้ จะไม่่มีีวัันที่น�่ ายประกัันผิิดนัดั ในสััญญาประกััน
๑๑) ในคดีีที่่�มีีอััตราโทษอย่่างสููงเกิิน ๕ ปีี ขึ้้�นไป ผู้้�ที่่�ถููกปล่่อยชั่�วคราวต้้องมีีประกัันและจะมีี
หลักั ประกัันด้้วยหรืือไม่่ก็็ได้ ้ ส่ว่ นคดีีอื่่�นจะปล่่อยชั่ว� คราวโดยไม่่มีปี ระกัันเลย หรืือมีปี ระกััน หรืือมีีประกััน
และหลักั ประกันั ด้้วยก็็ได้้
การเรียี กประกันั หรืือหลักั ประกันั การปล่อ่ ยชั่ว� คราวผู้�้ ต้อ้ งหาในชั้น� สอบสวน คำ�ำ สั่่ง� สำำ�นักั งาน
ตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ ที่่� ๘๐/๒๕๕๑ ลงวันั ที่่� ๓๐ มกราคม ๒๕๕๑ เรื่่�อง การกำำ�หนดวงเงิินประกันั การกำำ�หนด
หลัักทรััพย์์ที่�่อาจใช้้ประกััน และการใช้้บุุคคลเป็็นประกััน กำำ�หนดให้้นำำ�หลัักเกณฑ์์ วิิธีีการ และเงื่�อนไข
ที่�ก่ ำำ�หนดในข้อ้ บังั คับั ของประธานศาลฎีกี า ว่า่ ด้ว้ ยหลักั เกณฑ์ ์ วิธิ ีกี าร และเงื่อ� นไขเกี่ย� วกับั การเรียี กประกันั
หรืือหลัักประกัันในการปล่่อยชั่�วคราวผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลยในคดีีอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ มาใช้้ในชั้�นสอบสวน
โดยอนุุโลม โดยห้้ามมิิให้้พนัักงานสอบสวน หรืือพนัักงานอััยการ กำ�ำ หนดวงเงิินประกัันเกิินสามในสี่�ของ
วงเงินิ ประกัันที่่ก� ำำ�หนดในข้อ้ บังั คัับของประธานศาลฎีกี า
ผู้้�บััญชาการตำำ�รวจแห่่งชาติิ จึึงออกคำ�ำ สั่่�งวางแนวทางปฏิบิ ัตั ิไิ ว้้ ดัังนี้้�
(๑) ความผิดิ ลหุโุ ทษหรืือมีโี ทษปรับั สถานเดียี ว ให้เ้ รียี กได้ใ้ นอัตั ราขั้น� สููงไม่เ่ กินิ ร้อ้ ยละ ๓๗.๕
ของอัตั ราโทษปรับั ขั้้น� สููงสำ�ำ หรัับความผิิดนั้้น�
(๒) ความผิิดที่่�มีีผลกระทบทางเศรษฐกิิจ ซึ่�่งมีีอััตราโทษปรัับสููง ไม่่ว่่าจะมีีโทษจำำ�คุุกด้้วย
หรืือไม่่ก็็ตาม ให้้เรีียกได้้ไม่่ควรเกิินร้้อยละ ๓๗.๕ ของอััตราโทษปรัับขั้้�นสููงสำำ�หรัับความผิิดนั้้�นและไม่่ว่่า
กรณีใี ดต้้องไม่่เกินิ อััตราโทษปรัับขั้้น� สููง
(๓) คดีที ี่ม่� ีอี ัตั ราโทษจำ�ำ คุกุ อย่า่ งสููงไม่เ่ กินิ ๕ ปีี ให้เ้ รียี กได้อ้ ัตั ราขั้น� สููงไม่เ่ กินิ ๗๕,๐๐๐ บาท
(๔) คดีีที่�่มีีอััตราโทษจำ�ำ คุุกอย่่างสููงเกิิน ๕ ปีี แต่่ไม่่มีีโทษสถานอื่�่นที่�่หนัักกว่่าโทษจำำ�คุุก
รวมอยู่่�ด้ว้ ยให้เ้ รียี กได้ไ้ ม่เ่ กินิ ๑๕,๐๐๐ บาทต่อ่ ระวางโทษจำ�ำ คุกุ ๑ ปีี (ทั้้ง� ในส่ว่ นที่เ�่ ป็น็ อัตั ราโทษขั้น� สููงและขั้น� ต่ำ��ำ )

166 Pคoู่มlือicปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๕) คดีีที่ม�่ ีีโทษจำ�ำ คุุกตลอดชีีวิติ ให้เ้ รียี กได้ใ้ นอััตราขั้�นสููงไม่เ่ กินิ ๔๕๐,๐๐๐ บาท
(๖) คดีีที่�ม่ ีีโทษประหารชีีวิิต ให้เ้ รีียกได้้ในอัตั ราขั้�นสููงไม่่เกิิน ๖๐๐,๐๐๐ บาท
(๗) คดีีที่ม�่ ีหี ลายข้อ้ หา ให้ถ้ ืือข้อ้ หาที่ม�่ ีีอัตั ราโทษหนัักที่ส่� ุุดเป็น็ เกณฑ์์
(๘) กรณีใี ช้บ้ ุคุ คลเป็น็ หลักั ประกันั ผู้�้ ขอประกันั เป็น็ บุคุ คลธรรมดา ให้พ้ ิจิ ารณาจากเงินิ เดืือน
หรืือรายได้โ้ ดยให้ท้ ำำ�สััญญาไม่่เกินิ ๑๐ เท่่าของอัตั ราเงิินเดืือนหรืือรายได้้เฉลี่ย� ต่อ่ เดืือน
(๙) กรณีีจัับกุุมผู้้�ต้้องหาตามหมายจัับหรืือคำำ�สั่่�งศาล ให้้ตรวจสอบเหตุุผลการออกหมาย
หรืือคำำ�สั่่�งศาลว่่ามีีเหตุุผลพิิเศษหรืือไม่่ เช่่น เป็็นผู้้�หลบหนีีไม่่ไปศาลจนถููกออกหมายจัับ หรืือหลีีกเลี่�ยง
ไม่ไ่ ปฟังั คำ�ำ สั่่�งหรืือคำำ�พิิพากษาของศาล เพื่�่อนำำ�มาพิจิ ารณาประกอบการวินิ ิิจฉัยั คำำ�ร้้องขอปล่่อยชั่ว� คราว
(๑๐) หากความปรากฏต่อ่ มาหรืือเนื่อ�่ งจากการฉ้อ้ ฉลหรืือผิดิ หลง ปรากฏว่า่ สัญั ญาประกันั
ต่ำ�ำ� ไป หรืือหลักั ประกันั ไม่เ่ พียี งพอ หรืือเงื่อ� นไขที่ก�่ ำำ�หนดไว้ไ้ ม่เ่ หมาะสม ให้เ้ จ้า้ พนักั งานผู้้�มีอี ำำ�นาจสั่ง� เปลี่่ย� น
สัญั ญาประกันั ให้จ้ ำำ�นวนสููงขึ้น้� หรืือเรียี กหลักั ประกันั เพิ่่ม� หรืือให้ด้ ีกี ว่า่ เดิมิ หรืือเปลี่่ย� นแปลงเงื่อ� นไขที่ก�่ ำ�ำ หนดไว้้
ให้้มีีความเหมาะสมยิ่่�งขึ้้�น หรืือหากภายหลัังมีีคำ�ำ สั่่�งปล่่อยชั่�วคราวหรืือพฤติิการณ์์แห่่งคดีีเปลี่่�ยนแปลงไป
เช่น่ คดีที ี่ม่� ีกี ารชดใช้ค้ ่า่ เสียี หายจนเป็น็ ที่พ่� อใจกับั ผู้เ�้ สียี หายและผู้เ�้ สียี หายไม่ต่ ิดิ ใจดำำ�เนินิ คดีกี ับั ผู้�้ ต้อ้ งหาแล้ว้
เป็น็ ต้น้ ให้้เจ้า้ พนัักงานผู้้�มีีอำ�ำ นาจ มีีอำ�ำ นาจสั่ง� ลดหลัักประกันั ตามที่�เ่ ห็น็ สมควร
(๑๑) การขอถอนสัญั ญาประกันั หรืือขอถอนหลัักประกันั ย่อ่ มทำ�ำ ได้้ เมื่่�อทำ�ำ สััญญามอบตัวั
ผู้้�ต้อ้ งหาคืืนแก่พ่ นัักงานสอบสวน
ผลของสััญญาประกันั และพนัักงานสอบสวนต้อ้ งปฏิบิ ััติ ิ
๑) เมื่�่อพนัักงานสอบสวนสั่�งปล่่อยชั่�วคราวผู้�้ ต้้องหาไม่่ว่่าจะมีีประกัันหรืือไม่่มีีประกัันและหลััก
ประกันั หรืือไม่ ่ การปล่อ่ ยชั่ว� คราวนั้้น� ให้ใ้ ช้ไ้ ด้ร้ ะหว่า่ งการสอบสวน หรืือจนกว่า่ ผู้�้ ต้อ้ งหาจะถููกสั่่ง� ขังั ระหว่า่ ง
สอบสวนหรืือจนถึึงศาลประทัับรัับฟ้้อง แต่่ไม่่ให้้เกิิน ๓ เดืือน นัับแต่่วัันแรกที่�่มีีการปล่่อยตััวชั่�วคราว
ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๑๓
๒) หากมีีเหตุุจำ�ำ เป็็นสอบสวนไม่่เสร็็จภายในกำำ�หนด ๓ เดืือน จะยืืดเวลาการปล่่อยชั่�วคราว
ให้้เกินิ ๓ เดืือนก็็ได้้แต่ต่ ้้องไม่่เกิิน ๖ เดืือน ทั้้ง� นี้้�พนัักงานสอบสวนก็ต็ ้้องปฏิบิ ััติิในเรื่่�องการขอขยายเวลา
การสอบสวน ตามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่�่ ๔๑๙/๒๕๕๖ ลง ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๓ บทที่่� ๔ ข้อ้ ๓.๑.๔ อย่า่ งเคร่ง่ ครัดั ด้ว้ ย
๓) หากทำำ�สำำ�นวนไม่เ่ สร็จ็ ภายในกำ�ำ หนด ๖ เดืือน ก่อ่ นครบ ๖ เดืือน ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ให้้
นายประกันั นำำ�ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหามาส่ง่ มอบและคืืนหลักั ประกันั ให้แ้ ก่น่ ายประกันั ส่ว่ นตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาถ้า้ มีเี หตุจุ ำำ�เป็น็
ต้้องควบคุุมตััวผู้้�ต้้องหาต่่อไป ให้้นำ�ำ ตััวไปยื่�่นคำ�ำ ร้้องขอฝากขัังต่่อศาล ส่่วนระยะเวลาในการฝากขัังดููตาม
อัตั ราโทษ ตามมาตรา ๘๗ วรรคสี่ถ� ึึงวรรคเก้้า แห่่งประมวลกฎหมายวิิธีพี ิจิ ารณาความอาญา
๔) ถ้้านายประกัันไม่่ส่่งมอบตััวผู้�้ ต้้องหาตามที่่�พนัักงานสอบสวนนััดก่่อนครบ ๖ เดืือนนัับแต่่
วันั แรกที่ม�่ ีกี ารปล่อ่ ยชั่ว� คราวถือื ว่า่ นายประกันั ผิดิ สัญั ญาประกันั สามารถปรับั นายประกันั ตามสัญั ญาประกันั ได้้
๕) เมื่�่อพ้้น ๖ เดืือน นับั แต่ว่ ัันแรกที่่ม� ีกี ารปล่่อยชั่ว� คราว พนักั งานสอบสวนไม่แ่ จ้้งนายประกันั ให้้
นำำ�ตััวผู้�้ ต้อ้ งหามาส่ง่ เพื่่�อนำำ�ตัวั ไปฝากขังั ในกรณีีจำำ�เป็็นต้อ้ งขังั ไว้ส้ อบสวน สััญญาประกันั ระงัับทัันทีี กรณีีนี้้�
ถือื ว่่านายประกันั ไม่่ได้ผ้ ิิดสััญญาประกันั ต้้องคืืนหลักั ประกันั ให้้นายประกัันไป
๖) กรณีที ี่พ�่ นักั งานสอบสวนได้แ้ จ้ง้ นายประกันั ให้น้ ำำ�ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหามาส่ง่ มอบก่อ่ นครบกำ�ำ หนด ๖ เดืือน
เพื่�่อนำ�ำ ตััวไปขออำำ�นาจศาลฝากขัังแต่่นายประกัันไม่่นำำ�ตััวผู้�้ ต้้องหาส่่งและผู้้�ต้้องหาหลบหนีีไปให้้พนัักงาน
สอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานเสนอขอหมายจัับต่่อศาล และดำ�ำ เนิินการสอบสวนต่่อไปจนแล้้วเสร็็จ
ส่ง่ สำ�ำ นวนการสอบสวนให้พ้ นักั งานอัยั การตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญามาตรา ๑๔๒ วรรคสาม

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 167

สัญั ญาประกัันสิ้น� สุุดลงเมื่�อ่ ใด
สัญั ญาประกันั สิ้�นสุดุ ลงดัังนี้้�
(๑) นายประกันั ตายก่อ่ นถึึงกำำ�หนดนััด
(๒) ผู้�้ ต้้องหาตายก่่อนถึึงกำำ�หนดนััด
(๓) พ้น้ ระยะ ๖ เดืือน นัับแต่ว่ ัันแรกที่่ม� ีีการปล่่อยชั่ว� คราว
(๔) นายประกันั ส่่งตััวมอบตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาตามกำ�ำ หนดนััดและไม่ไ่ ด้ข้ อประกันั ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาต่่อ
(๕) นายประกันั ส่่งมอบตัวั ผู้�้ ต้้องหาก่อ่ นกำ�ำ หนดนัดั และขอถอนหลัักประกันั
(๖) นายประกัันมอบตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาต่อ่ พนักั งานสอบสวนในเวลาใดๆ ก่่อนครบระยะเวลา ๖ เดืือน
๑๒. ขั้้น� ตอนการปฏิบิ ััติกิ รณีีนายประกัันผิดิ สััญญาประกััน
๑) ให้้พนัักงานสอบสวนทำำ�หนัังสืือแจ้้งนายประกัันส่่งตััวผู้้�ต้้องหา ๒ ครั้�ง ส่่งทางไปรษณีีย์์
ตอบรัับและลงประจำ�ำ วันั ไว้้เป็็นหลัักฐาน
๒) ทำ�ำ หนัังสืือแจ้้งให้้นายประกันั ชำำ�ระเบี้้ย� ปรับั ภายในกำ�ำ หนดเวลา ๑๕ วััน นับั แต่ว่ ัันผิิดสััญญา
ประกันั และแจ้ง้ ว่า่ หากนายประกันั ไม่ช่ ำ�ำ ระเบี้้ย� ปรับั ภายในกำำ�หนดให้ถ้ ือื ว่า่ นายประกันั ผิดิ นัดั ชำำ�ระเบี้้ย� ปรับั
อันั จะต้อ้ งเสีียดอกเบี้้�ยนัับแต่่นั้้น� เป็็นต้้นไป (ให้ถ้ ือื ปฏิบิ ัตั ิิตามแนวคำำ�พิิพากษาฎีกี าที่�่ ๙๗๔/๒๕๔๖)
๓) กรณีีเงิินสดให้้ทำ�ำ บัันทึึกเสนอหััวหน้้าสถานีีตำำ�รวจขอริิบเงิินสดหลัักประกััน และทำ�ำ หนัังสืือ
แจ้ง้ นายประกันั ทราบ เมื่อ�่ ริบิ เงินิ เบี้้ย� ปรับั แล้ว้ ให้น้ ำ�ำ ส่ง่ กองการเงินิ หรืือคลังั จังั หวัดั แล้ว้ แต่ก่ รณีใี นวันั รุ่�งขึ้น�้
แล้้วรายงานให้้ทราบตามลำำ�ดับั ชั้้น� จนถึึงสำำ�นักั งานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติิ
๔) กรณีหี ลักั ทรัพั ย์ห์ รืือใช้บ้ ุคุ คลเป็น็ หลักั ประกันั ให้ป้ ฏิบิ ัตั ิติ ามข้อ้ ๒ หากนายประกันั นำ�ำ เบี้้ย� ปรับั
มาชำ�ำ ระ ให้้ปฏิิบััติิตามหลัักเกณฑ์์ในข้้อ ๓ ส่่วนหลัักทรััพย์์นั้้�นให้้คืืนแก่่นายประกัันไปภายใน ๑๕ วััน
แล้้วรายงานให้้ทราบตามลำำ�ดัับชั้้�นจนถึึงสำ�ำ นัักงานตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ
๕) หากนายประกัันไม่่ยอมชำ�ำ ระค่่าปรัับถืือว่่าโต้้แย้้งสิิทธิิของพนัักงานสอบสวนต้้องฟ้้อง
บังั คับั คดีตี ่่อไป
๖) ทำำ�หนังั สืือสอบถามค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยในการฟ้อ้ งคดีแี พ่ง่ ตามทุนุ ทรัพั ย์ไ์ ปยังั ศาลหรืืออัยั การกองคดีแี พ่ง่
๗) รวบรวมเอกสารทั้้ง� หมดเกี่�ยวกับั สััญญาประกันั ถ่่ายสำำ�เนา ๒ ชุดุ ประกอบสำำ�นวนคดีีอาญา
๑ ชุดุ
๘) ประมวลเรื่�่องเสนอตามลำำ�ดัับชั้้น� ถึึงสำ�ำ นัักงานตำำ�รวจแห่ง่ ชาติิ เพื่อ่� ขออนุมุ ัตั ิิฟ้้องนายประกันั
พร้้อมเอกสารฉบัับจริิง ตามข้อ้ ๆ ระบุุลำำ�ดับั เอกสารในบัญั ชีีสำำ�นวน
หลักั ฐานประกอบการพิจิ ารณาเสนอสำำ�นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิ กรณีนี ายประกัันผิดิ สััญญาประกััน
๑) คำำ�ร้อ้ งขอประกััน
๒) บัันทึึกเสนอสััญญาประกันั
๓) หนัังสืือมอบอำ�ำ นาจ (กรณีีนายประกัันเป็็นผู้�้ รับั มอบอำ�ำ นาจ)
๔) สำ�ำ เนาหลัักทรัพั ย์์ประกััน
๕) หนัังสืือประเมิินราคาหลักั ทรัพั ย์ป์ ระกัันของเจ้า้ พนักั งานที่่�ดินิ
๖) สำำ�เนาทะเบียี นบ้า้ นของนายประกันั
๗) หนัังสืือขอทราบค่า่ ใช้้จ่า่ ยในการดำำ�เนินิ การฟ้้องทางแพ่ง่ จากพนักั งานอัยั การ
๘) รายชื่�อ่ นายตำ�ำ รวจติดิ ต่อ่ อำ�ำ นวยการความสะดวกแก่่พนัักงานอัยั การ

168 คPoู่มlือicปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

เอกสารประกอบสััญญาประกัันกรณีนี ำ�ำ โฉนดที่ด�่ ินิ มาเป็น็ หลักั ทรัพั ย์์
๑) บัันทึึกเสนอสัญั ญาประกันั
๒) คำำ�ร้้องขอประกััน
๓) โฉนดที่�ด่ ินิ
๔) หนัังสืือประเมิินราคาที่ด�่ ิินจากสำ�ำ นัักงานที่�ด่ ิิน หรืือที่่ด� ินิ จังั หวััด
๕) บััตรประจำำ�ตััวของผู้้�ยื่น� คำำ�ร้้องขอประกััน
๖) สำำ�เนาทะเบียี นบ้า้ นของผู้้�ยื่�นคำำ�ร้อ้ งขอประกันั
๗) ใบยิินยอมของคู่่�สมรสที่่อ� นุญุ าตให้น้ ำำ�โฉนดที่�่ดินิ มาเป็น็ หลักั ทรัพั ย์์ประกัันตััวผู้�้ ต้้องหา
๘) บััตรประจำำ�ตัวั ประชาชนของคู่่�สมรสผู้้�ยื่�นประกััน
๙) สำำ�เนาทะเบียี นบ้า้ นของคู่่�สมรสผู้้�ยื่�นประกััน
กรณีผี ู้้�ยื่น� ประกันั ไม่ใ่ ช่เ่ จ้า้ ของโฉนดที่ด�่ ินิ ต้อ้ งมีใี บมอบอำำ�นาจจากเจ้า้ ของที่ด�่ ินิ ให้น้ ำำ�โฉนดที่ด�่ ินิ มา
ประกันั ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาได้พ้ ร้อ้ มกับั หนังั สืือยินิ ยอมของคู่่�สมรสเจ้า้ ของที่ด่� ินิ ด้ว้ ย โดยหนังั สืือมอบอำ�ำ นาจต้อ้ งติดิ
อากรแสตมป์ใ์ ห้เ้ รียี บร้อ้ ยและมีเี อกสารเพิ่่ม� เติมิ คืือ บัตั รประจำำ�ตัวั ของผู้้�รับั มอบอำ�ำ นาจและสำำ�เนาทะเบียี นบ้า้ น
ของผู้�้ รัับมอบอำำ�นาจ
หน้้าที่�ข่ องนายตำ�ำ รวจติิดต่อ่ ประสานงานในการฟ้้องแพ่ง่ ฐานผิดิ สัญั ญาประกััน
ตามหนังั สืือ ตร.ด่่วนมาก ที่่� ๐๕o๓.๒๒/๕๘๙๕ ลง ๓๐ เมษายน ๓๖
๑) ให้้รีีบดำ�ำ เนิินการประสานงานไปพบพนัักงานอััยการผู้้�ว่่าคดีีแพ่่งเรื่่�องนั้้�นทัันทีีในโอกาสแรก
พร้อ้ มกับั นำำ�หลักั ฐานเอกสารที่่�เกี่�ยวข้้องในทางคดีีไปด้้วย
๒) ต้้องคอยติิดตามสอบถามความเคลื่�่อนไหวทางคดีีโดยตลอดตั้�งแต่่ต้้นจนจบกระบวนการ
จากพนัักงานอัยั การผู้�้ ว่่าคดีีอย่า่ งต่่อเนื่�่องมิิให้เ้ กิดิ การหลงลืืมได้้เป็็นอัันขาด
๓) เมื่่อ� ศาลพิพิ ากษาคดีแี ล้ว้ ถ้้าหากเป็น็ ฝ่า่ ยชนะคดีี นายตำำ�รวจประสานงานยังั มีหี น้้าที่่�ในการ
ติิดตามบัังคัับคดีีตามกำ�ำ หนดระยะเวลาในการบัังคัับคดีีตามคำ�ำ พิิพากษาหรืือคำำ�สั่่�งนั้้�นได้้ภายใน ๑๐ ปีี
นับั แต่่วันั ที่่�มีคี ำำ�พิพิ ากษาหรืือคำำ�สั่่ง�
๔) ต้้องคอยตรวจสอบว่่านายประกัันนั้้�นมีีกรณีีถููกเจ้้าหนี้้�อื่่�นฟ้้องร้้องคดีีล้้มละลายหรืือไม่่ ทั้้�งนี้้�
เพื่�่อจะได้้รีีบยื่�่นคำำ�ขอรับั ชำำ�ระหนี้้�ในคดีลี ้้มละลายที่เ�่ จ้า้ หนี้้อ� ื่่�นได้้ฟ้อ้ งไว้้แล้้ว
๕) ในชั้�นบัังคัับคดีี หากปรากฏว่่านายประกัันไม่่มีีทรััพย์์สิินใดอีีกที่�่จะบัังคัับคดีีได้้ต่่อไป และ
จำ�ำ นวนหนี้้�นั้้�นอยู่�ในหลัักเกณฑ์์ที่่�จะฟ้้องลููกหนี้้�ให้้เป็็นบุุคคลล้้มละลายแล้้วให้้สรุุปผลการติิดตามทรััพย์์สิิน
ในชั้�นบัังคัับคดีพี ร้้อมเหตุุผลเสนอสำำ�นักั งานตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ เพื่อ่� พิิจารณาฟ้อ้ งในคดีีล้้มละลายต่่อไป
๖) ระหว่า่ งการประสานงาน หากปรากฏว่า่ นายประกันั ถึึงแก่ค่ วามตายหรืือสาบสููญ ให้ร้ ีบี รายงาน
สำ�ำ นักั งานตำำ�รวจแห่ง่ ชาติโิ ดยด่ว่ นพร้อ้ มทั้้ง� สืืบหาทรัพั ย์ม์ รดกหรืือทายาทผู้�้ รับั มรดกไปด้ว้ ยโดยละเอียี ดว่า่ มีี
อยู่ �หรืือไม่่เพีียงใด
๗) ต้อ้ งรายงานความเป็น็ ไปแห่ง่ คดีี ให้้สำ�ำ นักั งานตำำ�รวจแห่่งชาติทิ ราบทุกุ ๖๐ วััน
๘) หากมีปี ัญั หาอุปุ สรรคเกิดิ ขึ้น�้ ให้ร้ ีบี ประมวลข้อ้ เท็จ็ จริงิ เสนอหรืือหารืือผู้�้ มีอี ำ�ำ นาจหรืือสำ�ำ นักั งาน
ตำำ�รวจแห่ง่ ชาติสิั่�งการ โดยด่่วน


Police คInู่มvือeปstฏigิบaตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 169

ค่่าใช้จ้ ่า่ ยในการดำำ�เนินิ คดีี
๑) กรณีีค่่าธรรมเนียี มและค่่าใช้จ้ ่่ายในการดำ�ำ เนินิ คดีีทางแพ่ง่
(๑) ส่ว่ นกลาง ให้เ้ บิิกจ่า่ ยจากงบประมาณของสำ�ำ นัักงานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติิ
(๒) ส่ว่ นภููมิิภาค ให้เ้ บิกิ จากงบประมาณต้น้ สัังกัดั
๒) กรณีีการนำ�ำ เงิินไปชดใช้้ค่่าเสีียหายตามคำ�ำ สั่่�งศาล งบประมาณเพื่่�อการนี้้�จะจััดสรรให้้ทาง
สำำ�นักั งานตำำ�รวจแห่่งชาติเิ พีียงแห่ง่ เดียี ว
ทุุกหน่่วยต้้องส่่งเรื่่�องมาเบิิกทางกองการเงิินโดยผ่่านกองคดีี เพื่�่อนำ�ำ เงิินไปวางศาลแล้้ว
กองการเงินิ จะได้ร้ ายงานให้ก้ ระทรวงการคลังั ทราบภายใน ๑๕ วันั พร้อ้ มแจ้ง้ ให้ก้ องคดีดี ำำ�เนินิ การสอบสวน
หาตััวผู้�้ รัับผิดิ ชอบชดใช้้ทางแพ่่งต่่อไป

❖❖❖

170 Pคoู่มlือicปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บทที่่� 10

การดำ�ำ เนิินคดีีกัับบุุคคลบางประเภท

การสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานของพนัักงานสอบสวนทุุกคดีี พนัักงานสอบสวนมีีอำำ�นาจ
และหน้้าที่่ต� ามที่่� ป.วิอิ าญา ที่่ไ� ด้้กำำ�หนดและวางหลักั เกณฑ์์ไว้้แล้้ว นอกจากนี้้ � ยัังต้้องปฏิิบัตั ิติ ามกฎหมาย
ที่�อ่ อกมาบัังคับั ใช้้เป็็นการเฉพาะที่่�แตกต่่างจาก ป.วิิอาญา อีีกได้้แก่่ พ.ร.บ.จัดั ตั้�งศาลแขวงและวิธิ ีีพิิจารณา
ความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณา
คดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ เป็็นต้้น ส่่วนขั้�นตอนปฏิิบััติิเป็็นรายละเอีียดที่�่จะต้้องดำำ�เนิินการ
ไปตามระเบีียบคำ�ำ สั่่�งหรืือหนัังสืือเวีียน และการดำำ�เนิินคดีีกัับบุุคคลบางประเภทยัังมีีกฎหมายที่�่เกี่�ยวข้้อง
ที่จ่� ะต้อ้ งนำ�ำ มาพิจิ ารณาซึ่ง�่ เป็น็ เรื่อ�่ งสำำ�คัญั พนักั งานสอบสวนจึึงควรทราบแนวทางปฏิบิ ัตั ิเิ กี่ย� วกับั การดำ�ำ เนินิ คดีี
กับั บุุคคลบางประเภทในเรื่่อ� งที่ส�่ ำำ�คััญ ๆ ดัังนี้้�
๑. การดำำ�เนิินคดีีกับั พระภิิกษุุสามเณร
พระภิิกษุุสามเณรอาจถููกกล่่าวหาว่่ากระทำำ�ผิิดอาญาได้้ ไม่่มีีกฎหมายใดบััญญััติิห้้ามมิิให้้ทำ�ำ การ
จัับกุุม แต่่ให้้ระลึึกไว้้ว่่าพระภิิกษุุสามเณรนั้้�นเป็็นที่�่เคารพกราบไว้้ของพุุทธศาสนิิกชน การกระทำำ�ใดๆ
ต้้องกระทำำ�ด้้วยความเคารพสุุภาพและอ่่อนโยนในทุุกกรณีี ซึ่่�งประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีี
ลัักษณะ ๓ บทที่่� ๕ ข้อ้ ๓๙ วางแนวทางปฏิิบััติิไว้ ้ ดังั นั้้�น เมื่่�อพระภิกิ ษุุรููปใดถููกจัับโดยต้้องหาว่่ากระทำ�ำ ผิดิ
อาญา พนัักงานสอบสวนต้้องดูู พ.ร.บ.คณะสงฆ์์ พ.ศ.2505 มาพิิจารณาประกอบเกี่�ยวกัับการควบคุุม
คุมุ ขังั ระหว่า่ งการสอบสวน ว่า่ ควรมีแี นวทางอย่า่ งไร ซึ่ง่� ที่เ่� กี่ย� วข้อ้ งกับั การดำำ�เนินิ คดีอี าญากับั “พระภิกิ ษุ”ุ
มีอี ยู่่� 2 มาตรา คืือ มาตรา ๒๙ และมาตรา ๓๐ แต่่สำ�ำ หรับั สามเณรนั้้�นไม่ไ่ ด้้มีกี ารกล่่าวไว้แ้ ต่่อย่่างใด
หลัักเกณฑ์์ตามกฎหมาย มาตรา ๒๙ ให้้อำำ�นาจพนัักงานสอบสวนจััดดำ�ำ เนิินการให้้พระภิิกษุุ
“สละสมณเพศ” กรณีพี ระภิกิ ษุรุ ููปใดถููกจับั โดยต้อ้ งหาว่า่ กระทำ�ำ ความผิดิ อาญา เมื่อ�่ เข้า้ องค์ป์ ระกอบอย่า่ งใด
อย่า่ งหนึ่่ง� ดังั ต่่อไปนี้้�
1) พนักั งานสอบสวนหรืือพนักั งานอััยการไม่่เห็็นสมควรให้้ปล่อ่ ยชั่�วคราวและเจ้้าอาวาสแห่่งวัดั
ที่�่พระภิกิ ษุุรููปนั้้�นสังั กัดั ไม่่รับั มอบตัวั ไว้ค้ วบคุุม
2) พนักั งานสอบสวนไม่เ่ ห็น็ สมควรให้เ้ จ้้าอาวาสรับั ตัวั ไปควบคุุม
3) พระภิกิ ษุุรููปนั้้น� มิิได้้สังั กัดั ในวัดั ใดวััดหนึ่่�ง
หลัักเกณฑ์์ตามกฎหมาย มาตรา 30 ให้้อำ�ำ นาจพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ปฏิิบััติิการให้้เป็็นไปตาม
คำ�ำ พิพิ ากษาหรืือคำำ�สั่่ง� ของศาล มีอี ำำ�นาจดำ�ำ เนินิ การให้พ้ ระภิกิ ษุรุ ููปนั้้น� สละสมณเพศได้้ เมื่อ่� เข้า้ หลักั เกณฑ์อ์ ย่า่ งใด
อย่า่ งหนึ่่ง� ดังั ต่่อไปนี้้�
1) เมื่่�อพระภิกิ ษุตุ ้้องจำ�ำ คุุกตามคำำ�พิพิ ากษาหรืือคำ�ำ สั่่�งของศาล
2) เมื่�อ่ พระภิกิ ษุตุ ้อ้ งกัักขังั ตามคำ�ำ พิพิ ากษาหรืือคำ�ำ สั่่�งของศาล
3) เมื่�อ่ พระภิกิ ษุตุ ้อ้ งขัังตามคำำ�พิิพากษาหรืือคำำ�สั่่ง� ของศาล
การจััดดำำ�เนิินการให้้พระภิิกษุุ “สละสมณเพศ” ก็็เพื่�่อไม่่ต้้องการให้้พระภิิกษุุในผ้้าเหลืืองต้้อง
ถููกกักั ขััง ถููกควบคุุมหรืือเข้้าไปอยู่�ในคุกุ นั่่�นเอง
สำ�ำ หรัับการดำำ�เนินิ การให้้ “สละสมณเพศ” หรืือ “สึึก” นั้้น� วิธิ ีกี ารของสงฆ์์ทำ�ำ ได้้หลายวิธิ ีี
1) เปล่่งวาจาลาสิกิ ขาต่อ่ หน้้าพระภิกิ ษุุสงฆ์์ หรืือ คนทั่่ว� ไป
2) เปลื้้�องจีีวรออกและนุ่�งห่่มด้้วยชุดุ อย่า่ งคนทั่่ว� ไป หรืือชุดุ ขาว

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 171

3) ให้ล้ งชื่่�อปฏิญิ าณตนเป็็น “คฤหัสั ถ์์” ซึ่่�งก็ค็ ืือ คนทั่่�วไปที่ไ่� ม่ใ่ ช่่ภิกิ ษุุ
การปฏิิบััติิของพนัักงานสอบสวนในการดำ�ำ เนิินการให้้พระภิิกษุุรููปใดสละสมณเพศ ให้้นำำ�
พระภิิกษุุนั้้�นไปพบเจ้้าอาวาสแห่่งวััดซึ่�่งพระภิิกษุุรููปนั้้�นสัังกััดหรืือพัักอาศััย หรืือนำำ�ไปพบเจ้้าคณะตำ�ำ บล
เจ้้าคณะอำำ�เภอ หรืือเจ้้าคณะจัังหวััดในท้้องที่�่ซึ่่�งความผิิดได้้เกิิด หรืืออ้้างหรืือเชื่่�อว่่าได้้เกิิดภายใน
เขตปกครองสงฆ์เ์ พื่่�อพิจิ ารณาดำำ�เนิินการสละสมณเพศตามวิธิ ีกี ารของสงฆ์ต์ ่อ่ ไป

ขั้้น� ตอนการสอบสวนพระภิกิ ษุุสามเณร
- ดำำ�เนินิ การสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานเช่น่ เดียี วกับั กรณีอี ื่น่� ๆ ที่บ่� ุคุ คลทั่่ว� ไปถููกกล่า่ วหาว่า่
กระทำ�ำ ความผิิดอาญา เมื่่�อพนัักงานสอบสวนรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษไว้้แล้้ว ก็็ต้้องรีีบทำ�ำ การสอบสวน
โดยมิิชัักช้า้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๐ และส่ง่ สำ�ำ นวนการสอบสวนพร้อ้ มความเห็น็ ไปยังั พนักั งานอัยั การ
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๐, ๑๔๑ และ ๑๔๒
- หากพระภิกิ ษุรุ ููปใดถููกกล่า่ วหาว่า่ กระทำ�ำ ความผิดิ อาญาและจับั กุมุ ตัวั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๓
หรืือถููกพนักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หาและมีเี หตุทุ ี่จ�่ ะต้อ้ งขออำ�ำ นาจศาลขังั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้า้
ในทางปฏิิบััติิเกี่�ยวกัับการควบคุุมพระภิิกษุุนั้้�น ให้้นำำ�หลัักเกณฑ์์ตาม พ.ร.บ.คณะสงฆ์์ พ.ศ.๒๕๐๕
มาตรา ๒๙ และมาตรา ๓๐ มาพิิจารณาดำ�ำ เนิินการในการให้้พระภิิกษุุรููปนั้้�นสละสมณเพศ เพื่่�อมิิให้้
พระภิิกษุรุ ููปนั้้�นต้้องถููกควบคุมุ คุุมขัังในผ้้าเหลืือง
- สามเณร ไม่ม่ ีกี ฎหมายวางหลักั เกณฑ์ไ์ ว้เ้ กี่ย� วกับั การสละสมณเพศ แต่ท่ างปฏิบิ ัตั ิกิ ็ค็ วรหลีกี เลี่ย� ง
ในการควบคุมุ คุุมขััง สามเณรที่�่กระทำำ�ผิดิ อาญา ในขณะที่่�ห่่มผ้้าเหลืืองเช่่นเดียี วกับั พระภิกิ ษุุ

ข้้อสังั เกต
- การรับั ตัวั พระภิกิ ษุขุ องเจ้า้ อาวาสที่พ่� ระรููปนั้้น� สังั กัดั ไปควบคุมุ ตาม พ.ร.บ.คณะสงฆ์์ พ.ศ.๒๕๐๕ นั้้น�
เนื่อ่� งจากปััจจุุบันั ได้้มีีรััฐธรรมนููญแห่่งราชอาณาจักั รไทย พุุทธศัักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๘ ได้้วางหลัักไว้ว้ ่า่
บุุคคลย่่อมมีีสิิทธิิและเสรีีภาพในชีีวิิตและร่่างกาย การจัับและการคุุมขัังบุุคคลจะกระทำ�ำ มิิได้้ เว้้นแต่่
มีีคำ�ำ สั่่�งหรืือหมายของศาลหรืือมีีเหตุุอย่่างอื่่�นตามที่่�กฎหมายบััญญััติิ การรัับตััวพระภิิกษุุไว้้ควบคุุมของ
เจ้้าอาวาสจึึงเป็็นการควบคุุมโดยไม่่มีีหมายหรืือคำ�ำ สั่่�งของศาลเป็็นการขััดหรืือแย้้งต่่อรััฐธรรมนููญ ปััจจุุบััน
จึึงไม่ส่ ามารถกระทำำ�ได้อ้ ีกี ต่อ่ ไป หากพระภิกิ ษุรุ ููปนั้้น� ถููกจับั กุมุ พนักั งานสอบสวนอาจใช้ว้ ิธิ ีปี ล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราว
พระภิิกษุรุ ููปนั้้�น โดยไม่่จำำ�ต้้องพิจิ ารณาและดำำ�เนินิ การให้พ้ ระภิกิ ษุุรููปนั้้น� สละสมณเพศก็ไ็ ด้้
- กรณีีที่�่มีีการร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษว่่าพระภิิกษุุสามเณรรููปใดกระทำำ�ผิิดอาญา พนัักงานสอบสวน
มีอี ำ�ำ นาจทำำ�การสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานเช่น่ เดียี วกับั กรณีอี ื่น�่ ๆ ทุกุ ประการ หากคดีมี ีพี ยานหลักั ฐาน
สามารถออกหมายเรีียกพระภิิกษุุสามเณรผู้�้ ต้้องหารููปนั้้น� มารัับทราบข้อ้ หา ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔
ได้้หากไม่่มาตามหมายเรีียกให้้ยื่่�นคำ�ำ ร้้องขอต่่อศาลให้้ออกหมายจัับ และสามารถส่่งสำำ�นวนการสอบสวน
ให้้กับั พนัักงานอััยการ โดยยัังไม่่มีีตัวั ผู้�้ ต้้องหาและส่่งสำำ�นวนการสอบสวน ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔๑ ได้้
ในชั้ �นนี้้�พนัักงานสอบสวนยัังไม่่ต้้องพิิจารณาเกี่ �ยวกัับพระภิิกษุุสามเณรรููปนั้้�นต้้องสละสมณเพศหรืือไม่่
และพนัักงานอััยการสามารถพิิจารณาสำำ�นวนการสอบสวนดัังกล่่าว หากเห็็นว่่าไม่่ควรฟ้้องผู้�้ ต้้องหา
ก็ส็ ามารถสั่่ง� ไม่ฟ่ ้อ้ งเสีียได้้ โดยถือื เป็น็ การให้้ความเป็น็ ธรรมและไม่ต่ ้้องพิจิ ารณาเรื่อ�่ งให้้พระภิกิ ษุุสามเณร
สละสมณเพศด้ว้ ยในคราวเดียี วกััน
- หากกรณีกี ารส่ง่ สำ�ำ นวนการสอบสวนซึ่ง�่ ออกหมายจัับไว้้ แต่ย่ ังั ไม่ไ่ ด้ต้ ัวั ผู้�้ ต้อ้ งหา ตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๑๔๑ หากภายหลัังจัับกุุมพระภิิกษุุสามเณรผู้�้ ต้้องหารููปนั้้�นได้้ ให้้นำ�ำ ส่่งพนัักงานอััยการเพิ่่�มเติิม
พนักั งานสอบสวนไม่ม่ ีอี ำ�ำ นาจควบคุมุ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาไว้ท้ ำำ�การสอบสวน แต่ค่ วบคุมุ ตัวั เพื่อ่� ส่ง่ พนักั งานอัยั การตาม

172 Pคoูม่ lอื icปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ความเห็็นควรสั่�งฟ้้อง พนัักงานสอบสวนก็็ไม่่จำ�ำ ต้้องควบคุุมตััวไว้้ในที่�่คุุมขััง แต่่สามารถส่่งตััวให้้พนัักงาน
อััยการดำำ�เนิินการ โดยไม่่ต้อ้ งพิจิ ารณาการสละสมณเพศก็็ได้้
- การแจ้ง้ ข้้อหาแก่พ่ ระภิิกษุุสามเณรตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ซึ่�่งไม่ใ่ ช่่ผู้�้ ถููกจัับและยัังไม่่ได้้
มีกี ารออกหมายจับั หากพนักั งานสอบสวนเห็็นว่่าไม่จ่ ำ�ำ ต้อ้ งส่ง่ ผู้�้ ต้อ้ งหาไปศาลเพื่่�อให้อ้ อกหมายขังั กรณีนี ี้้�
ก็ไ็ ม่จ่ ำำ�ต้อ้ งจัดั การเกี่ย� วกับั การสละสมณเพศหรืือสึึก และพนักั งานสอบสวนสามารถใช้ว้ ิธิ ีกี ารแจ้ง้ ข้อ้ หาตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ทำ�ำ การสอบสวนโดยไม่่ต้้องควบคุุม เมื่�่อสำ�ำ นวนเสร็็จและมีีความเห็็นควรสั่�งฟ้้อง
ก็็นััดตััวพระภิิกษุุสามเณรรููปนั้้น� ส่ง่ พนักั งานอัยั การพร้อ้ มด้้วยสำำ�นวนการสอบสวนได้้
- กรณีพี นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หาและสอบสวน ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ โดยไม่ค่ วบคุมุ นั้้น�
หากนััดพระภิิกษุุสามเณรผู้้�ต้้องหารููปนั้้�น ไม่่มาตามนััด เพื่่�อส่่งสำ�ำ นวนการสอบสวนให้้พนัักงานอััยการ
ก็ส็ ามารถยื่�่นคำำ�ร้อ้ งขอต่อ่ ศาลออกหมายจัับ เพื่อ่� ส่่งตัวั และสำำ�นวนการสอบสวนได้้ และปฏิิบัตั ิิเช่่นเดีียวกัับ
ที่ก่� ล่า่ วมาแล้้วข้้างต้น้
- กรณีพี นักั งานอัยั การมีคี ำำ�สั่่ง� ฟ้อ้ งผู้้�ต้อ้ งหาและแจ้ง้ ให้จ้ ัดั การส่ง่ ตัวั ไปเพื่อ�่ ฟ้อ้ ง พนักั งานสอบสวน
ก็็ต้้องนำำ�ตััวส่่งพนัักงานอััยการโดยไม่่ต้้องพิิจารณาการสละสมณเพศ หากไม่่มาพบตามนััดเพื่�่อส่่งตััว
ให้้พนัักงานอััยการกรณีีที่่�ยัังไม่่ออกหมายจัับ ก็็สามารถยื่�่นคำ�ำ ร้้องขอต่่อศาลเพื่�่อออกหมายจัับและทำ�ำ การ
จัับกุุมพระภิิกษุุรููปนั้้�นส่่งพนัักงานอััยการเพื่่�อฟ้้อง หากเป็็นการหลีีกเลี่�ยงได้้ให้้นััดส่่งพนัักงานอััยการ
ในวัันทำ�ำ การปกติิ (ไม่่ใช่่วัันหยุุดราชการ) หรืือหากติิดวัันหยุุดราชการก็็ใช้้วิิธีีการปล่่อยตััวชั่�วคราว
เมื่่�อพนัักงานอััยการรัับตััวไว้้แล้้ว พนัักงานอััยการก็็ยัังมีีอำ�ำ นาจดำ�ำ เนิินการเกี่�ยวกัับการให้้พระภิิกษุุ
สละสมณเพศได้้ตาม พ.ร.บ.คณะสงฆ์์ พ.ศ.๒๕๐๕ มาตรา ๒๙ เช่่นเดีียวกัับพนัักงานสอบสวน
- กรณีีหากคดีีอยู่�ในอำ�ำ นาจศาลแขวงหรืือศาลเยาวชนและครอบครััว แม้้จะไม่ม่ ีกี ารจับั กุุมก็็ต้อ้ ง
ไม่่ลืืมในประเด็็นเรื่่�องการผััดฟ้้องด้้วย ส่่วนหากมีีการจัับกุุมคุุมขัังก็็ต้้องดำ�ำ เนิินการตามขั้้�นตอนกฎหมาย
ตามปกติิเพีียงแต่ต่ ้้องพิิจารณาเกี่ย� วกัับการสละสมณเพศด้ว้ ย

ตัวั อย่่างในการจััดการเรื่�อ่ งสละสมณเพศ
- กรณีพี ระภิิกษุุไม่่ยอมสละสมณเพศหรืือสึึก และเจ้า้ อาวาสแห่ง่ วััดที่พ�่ ระภิกิ ษุรุ ููปนั้้�นสัังกัดั หรืือ
อาศัยั อยู่� เจ้า้ คณะอำำ�เภอ เจ้า้ คณะจังั หวัดั ในท้อ้ งที่ซ�่ ึ่ง�่ ความผิดิ หรืืออ้า้ ง เชื่อ�่ ว่า่ ได้เ้ กิดิ ภายในเขตปกครองสงฆ์์
ไม่ด่ ำำ�เนินิ การพิจิ ารณาสละสมณเพศ ทั้้ง� ที่โ่� ดยทั่่ว� ไปพระภิกิ ษุทุ ี่่�ยังั นุ่�งห่่มจีวี รอยู่่�ขาดจากความเป็น็ พระภิกิ ษุุ
แล้ว้ หากกระทำำ�การต้อ้ งอาบัตั ิปิ าราชิกิ ซึ่ง่� พระพุทุ ธองค์ท์ รงบัญั ญัตั ิไิ ว้ ้ 4 ประการด้ว้ ยกันั คืือ (1) เสพเมถุนุ
(2) เอาของที่่�เจ้้าของไม่่ให้้ ซึ่่�งพระราชาจะลงโทษถึึงประหารชีีวิิต จองจำ�ำ หรืือเนรเทศ (สมััยนั้้�นได้้แก่่
การลักั เอาของที่่�มีคี ่า่ ตั้�งแต่่ 5 มาสก (1 บาท) ขึ้น้� ไป (3) ฆ่า่ มนุุษย์์ และ (4) อวดอ้้างคุุณวิิเศษที่�ไ่ ม่่มีใี นตน
ทางปฏิบิ ัตั ิขิ องพนัักงานสอบสวนสามารถดำำ�เนินิ การดังั นี้้ � คืือ
๑) ให้้พระภิกิ ษุุเปล่ง่ วาจาลาสิิกขาต่อ่ หน้า้ คฤหัสั ถ์์
๒) ให้้ลงชื่อ�่ ปฏิญิ าณตนเป็็นคฤหัสั ถ์์
๓) ตาม พ.ร.บ.คณะสงฆ์์ พ.ศ.2505 มาตรา 29 นั้้น� กำำ�หนดไว้้ว่า่ “ให้พ้ นักั งานสอบสวน
มีอี ำำ�นาจจััดดำ�ำ เนิินการให้พ้ ระภิิกษุุรููปนั้้น� สละสมณเพศเสีียได้้” นั้้�นหมายความว่า่ พนักั งานสอบสวนจะไม่่
จััดการให้้สละสมณเพศก็็ได้้ โดยคำ�ำ นึึงถึึงฐานความผิิดของพระภิิกษุุรููปนั้้�น รวมไปถึึงพฤติิการณ์์แวดล้้อม
ความร้้ายแรงของข้้อหา ผลกระทบต่่อความสงบสุุขเรีียบร้้อยของสัังคม รวมไปถึึงสิิทธิิของผู้้�เสีียหายและ
ผู้้�ต้อ้ งหาและความจำำ�เป็น็ ในการสละสมณเพศในการดำ�ำ เนินิ คดีี
- ในคดีีก่่อนที่่�จำ�ำ เลยถููกจัับกุุมในข้้อหามีีวััตถุุออกฤทธิ์์�ต่่อจิิตและประสาทไว้้ในครอบครอง
พนักั งานสอบสวนไม่เ่ ห็น็ สมควรให้ป้ ล่อ่ ยชั่ว� คราว และพาจำ�ำ เลยไปที่ว่� ัดั บ. เพื่อ�่ ให้จ้ ำำ�เลยสึึกแต่จ่ ำำ�เลยไม่ย่ อมสึึก

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 173

และเจ้า้ อาวาสวััด บ. ก็็ไม่ย่ อมสึึกให้้ พนัักงานสอบสวนจึึงพาจำ�ำ เลยกลับั ไปที่�่สถานีตี ำำ�รวจและจััดให้จ้ ำำ�เลย
ลาสิิกขาบทต่่อหน้้าพระพุุทธรููปที่�่อยู่่�บนสถานีีตำ�ำ รวจ ดัังนี้้� จำ�ำ เลยย่่อมเข้้าใจได้้ว่่าจำำ�เลยยัังไม่่ขาดจาก
ความเป็น็ พระภิกิ ษุุ เนื่อ่� งจากจำ�ำ เลยไม่ส่ มัคั รใจลาสิกิ ขาบทและการดำ�ำ เนินิ การให้จ้ ำ�ำ เลยสละสมณเพศกระทำำ�
โดยพลการของเจ้า้ พนักั งานตำ�ำ รวจ เมื่อ่� จำ�ำ เลยแต่ง่ กายเป็น็ พระภิกิ ษุใุ นพระพุทุ ธศาสนาเมื่อ่� พ้น้ จากการคุมุ ขังั
โดยได้้รัับการปล่่อยชั่�วคราวแล้้ว ถืือว่่าจำ�ำ เลยไม่่มีีเจตนากระทำำ�ความผิิดตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา 208 (ฎ.6782/2543)
- โดยตามคำำ�พิิพากษาฎีีกาที่� ่ 6782/2543 ท่า่ นอาจารย์์ทวีเี กียี รติิ มีนี ะกนิิษฐ์์ ได้้ทำำ�ความเห็็น
ไว้้ว่่า “การขาดจากความเป็น็ พระภิิกษุุ” ตามพระธรรมวิินัยั นั้้�น ทางหนึ่่�งได้แ้ ก่่ กรณีีที่่�พระภิกิ ษุุต้อ้ งอาบัตั ิิ
ปาราชิิก ซึ่�ง่ พระพุุทธองค์ท์ รงบัญั ญัตั ิิไว้ ้ 4 ประการด้้วยกัันคืือ (1) เสพเมถุุน (2) เอาของที่�เ่ จ้้าของไม่่ให้้
ซึ่่�งพระราชาจะลงโทษถึึงประหารชีีวิิต จองจำ�ำ หรืือเนรเทศ (สมััยนั้้�นได้้แก่่ การลัักเอาของที่่�มีีค่่าตั้�งแต่่
5 มาสก (1 บาท) ขึ้�น้ ไป (3) ฆ่่ามนุุษย์์ และ (4) อวดอ้้างคุุณวิเิ ศษที่ไ�่ ม่ม่ ีีในตน (ดููวิินัยั ปิฎิ กเล่ม่ ที่ �่ 1 ชื่�่อ
มหาวิิภัังค์์) ภิิกษุุที่่�ต้้องอาบััติิปาราชิิกเป็็นอัันขาดจากความเป็็นภิิกษุุทัันทีีโดยไม่่ต้้องมีีพิิธีีใดๆ และห้้าม
อุุปสมบทอีกี ดังั นี้้� ภิิกษุทุ ี่่ป� ระพฤติิพรหมจรรย์์อยู่�จึงย่่อมจะ “รู้�้อยู่�แก่ใ่ จ” ดีีว่า่ ตนได้้ประพฤติิปฏิบิ ัตั ิใิ นสิ่�ง
ที่�่ต้อ้ งอาบัตั ิิถึึงปาราชิิกหรืือไม่่ และตนได้พ้ ้น้ จากความเป็็นภิกิ ษุุแล้้วหรืือยััง ส่่วนการ “ขาดจากความเป็็น
พระภิกิ ษุ”ุ อีกี ทางหนึ่่ง� นั้้น� ได้แ้ ก่ ่ การ “ลาสิกิ ขา” หรืือการ “สละสมณเพศ” ซึ่ง่� ได้ม้ ีกี ารกำ�ำ หนดไว้ใ้ นพระธรรมวินิ ัยั
(ดููสมเด็็จพระมหาสมณเจ้้ากรมพระยาวชิิรญาณวโรรส, วินิ ััยมุขุ เล่่ม 3, กัณั ฑ์์ที่ �่ 33 มหากุุฏราชวิทิ ยาลััย
2538 น. 210-215) ความโดยสรุปุ ว่า่ ภิิกษุุผู้้�เบื่่�อหน่า่ ยแต่ก่ ารประพฤติิพรหมจรรย์์ปรารถนาจะกลับั คืืน
ไปสู่่�ความเป็็นคฤหััสถ์์ย่่อมทำ�ำ ได้้ด้้วยการลาสิิกขา คืือปฏิิญาณตนเป็็นคฤหััสถ์์ต่่อคณะสงฆ์์หรืือต่่อหน้้า
บุคุ คลอื่�่นที่�ม่ ิิใช่ภ่ ิิกษุุก็็ได้้ แต่่ต้อ้ งเป็็นผู้้�ที่ม�่ ีีสติสิ มบููรณ์์เข้า้ ใจถึึงปฏิิญญาด้้วย
วิธิ ีกี ารปฏิญิ ญา (ตามอรรถคถา)กำำ�หนดไว้้ให้้ “ตั้ง� นโม 3 จบ แล้้วกล่า่ วคำำ�ว่า่ สิิกขํํปจจกขามิิคิิ
หีีติิมํํธาเรถ ข้้าพเจ้้าขอลาสิิกขา ขอให้้ท่่านทั้้�งหลายจงจำ�ำ ข้้าพเจ้้าไว้้ว่่าเป็็นคฤหััสถ์์แล้้ว ว่่าอย่่างนี้้� 3 จบ
ต่อ่ จากนั้้น� พึึงเปลื้้อ� งเสื้อ� ผ้า้ ครองสวมเสื้อ� ผ้า้ และรับั ศีลี 5 ต่อ่ ไป พร้อ้ มรับั พรจากพระเพื่อ�่ ความเป็น็ สิริ ิมิ งคล
หากลาสิิกขากัับคฤหััสถ์์ไม่่ต้้องรัับศีีล 5 และรัับพร” หรืือกล่่าวด้้วยถ้้อยคำ�ำ อย่่างอื่่�นทำ�ำ นองเดีียวกััน
(จากหนังั สืือคู่�มือการเรียี นการสอนนักั ธรรมและธรรมศึึกษาชั้น� เอก, สำำ�นักั พิมิ พ์เ์ ลี่ย� งเซียี ง, 2543 น. 347,
348)
จะเห็็นได้้ว่่า หากเป็็นกรณีีขาดจากความเป็็นพระภิิกษุุเมื่�่อต้้องอาบััติิปาราชิิกนั้้�นเป็็นไปเพราะ
ภิกิ ษุผุ ู้้�นั้น� ได้้กระทำ�ำ ความผิดิ ขึ้้�นเอง จึึงไม่่จำ�ำ ต้อ้ งสมััครใจหรืือบอกลาสิกิ ขาก็ถ็ ือื ว่า่ ขาดจากความเป็็นสมณะ
แล้ว้ เปรียี บเสมืือนเป็็นการตายจากการเป็็นพระ ถึึงไม่ล่ าออกก็ข็ าดคุุณสมบััติิ
ส่ว่ นการลาสิกิ ขาหรืือสละสมณเพศนั้้น� เป็น็ เรื่อ�่ งที่พ่� ระภิกิ ษุผุ ู้ใ้� ดเบื่อ่� หน่า่ ยต่อ่ การประพฤติพิ รหมจรรย์์
พระธรรมวินิ ัยั จึึงถือื เอาความสมัคั รใจเป็น็ ที่ต�่ั้ง� เพียี งแต่ข่ อให้ม้ ีพี ยานรู้เ้� ห็น็ การสละสมณเพศนั้้น� ก็เ็ พียี งพอแล้ว้
ไม่่จำำ�ต้้องมีีพิิธีีการเป็็นพิิเศษแต่่อย่่างใด ตามพระราชบััญญััติิคณะสงฆ์์ มาตรา 29 กำ�ำ หนดให้้พนัักงาน
สอบสวน “มีีอำำ�นาจจััดดำ�ำ เนิินการให้้พระภิิกษุุที่่�ต้้องหาว่่ากระทำ�ำ ความผิิดอาญาสละสมณเพศ” ได้้
เมื่อ่� เห็น็ ว่า่ ไม่ค่ วรปล่อ่ ยชั่ว� คราว สมควรควบคุมุ ตัวั ไว้้ และเจ้า้ อาวาสที่พ�่ ระรููปนั้้น� สังั กัดั ไม่ย่ อมรับั ตัวั ไว้ค้ วบคุมุ
หรืือเห็็นว่่าไม่่ควรให้้เจ้้าอาวาสรัับตััวไปควบคุุม หรืือพระรููปนั้้�นไม่่มีีสัังกััดการจััดดำำ�เนิินการให้้พระภิิกษุุ
ดังั กล่า่ วสละสมณเพศเสียี ก็เ็ พื่อ่� ไม่ต่ ้อ้ งการให้พ้ ระภิกิ ษุใุ นผ้า้ เหลืืองต้อ้ งเข้า้ ไปอยู่�ในคุกุ นั้้น� เอง อย่า่ งไรก็ต็ าม
“การดำำ�เนินิ การให้ส้ ละสมณเพศ” จะต้้องทำำ�อย่า่ งไรนั้้�นตามพระราชบััญญัตั ิคิ ณะสงฆ์์ มาตรา 27 บััญญัตั ิิ
ให้้เป็็นไปตามกฎมหาเถรสมาคม ซึ่่�งยัังมิิได้้มีีการบััญญััติิขึ้้�นแต่่อย่่างใด ดัังนี้้� พนัักงานสอบสวนจะต้้องทำำ�
อย่่างไรจึึงจะถืือว่่าได้้ดำำ�เนินิ การให้้สละสมณเพศแล้้ว

174 คPoูม่ lอื icปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ประเด็็นปััญหาตามข้้อเท็็จจริิงของคำำ�พิิพากษาศาลฎีีกานี้้� จึึงอยู่�ที่�่ว่่าการที่�่พนัักงานสอบสวน
ให้้จำ�ำ เลยกล่่าวลาสิิกขาต่่อหน้้าพระพุุทธรููปที่�่อยู่่�บนสถานีีตำำ�รวจนั้้�นเป็็นการ “จััดดำ�ำ เนิินการให้้ (จำำ�เลย)
สละสมณเพศ” ตามพระราชบััญญััติิสงฆ์์ หรืือไม่่
การกระทำ�ำ ของพนักั งานสอบสวนตามข้อ้ (1) เป็น็ การกระทำ�ำ โดยพลการหรืือไม่ ่ จำ�ำ เลยรู้ห้� รืือไม่ว่ ่า่
ตนได้ข้ าดจากความเป็น็ พระภิกิ ษุแุ ล้ว้ หรืือยังั ศาลฎีกี าเห็น็ ว่า่ จำำ�เลยขาดจากความเป็น็ พระภิกิ ษุแุ ล้ว้ หรืือไม่่
ประเด็น็ ที่่� 1 เมื่่�อพิิจารณาจากกรอบของการลาสิิกขาบทตาม “วิินััยมุุข” ดัังที่�่อ้้างไว้้ข้้างต้้น
แล้้วจะพบว่่าสาระของเรื่�่องคืือ ต้้องมีีการ “เปล่่งวาจาลาสิิกขา” ต่่อหน้้าพระภิิกษุุสงฆ์์ หรืือหากไม่่มีี
ก็ใ็ ห้ก้ ระทำำ�ต่อ่ หน้า้ คฤหัสั ถ์์ ที่ม�่ ีสี ติสิ มบููรณ์เ์ ข้า้ ใจการปฏิญิ ญานั้้น� คืือให้ม้ ีพี ยานรับั รู้้�นั่น� เอง การปฏิญิ ญาต่อ่ หน้า้
พระพุุทธรููปย่่อมไม่่ใช่่สงฆ์์ แต่่การที่�่จำ�ำ เลยกล่่าวถ้้อยคำ�ำ ลาสิิกขาบนสถานีีตำ�ำ รวจนั้้�นเท่่ากัับได้้กระทำำ�
ต่่อหน้้าคฤหััสถ์์ซึ่�่งมีีสติิสมบููรณ์์เข้้าใจการปฏิิญญานั้้�นแล้้วจึึงถืือได้้ว่่าเป็็นการ “จััดดำำ�เนิินการให้้ (จำ�ำ เลย)
สละสมณเพศ” ตามพระราชบััญญััติิสงฆ์์ ภายในกรอบแห่่งพระธรรมวินิ ัยั แล้้ว
ประเด็็นที่ �่ 2 โดยวััตถุุประสงค์์ของกฎหมายไม่่ต้้องการให้้กัักขััง ควบคุุมพระภิิกษุุที่่�ยัังอยู่�ใน
ผ้้าเหลืือง ดัังนั้้�น การที่่�ตำ�ำ รวจได้้พาจำ�ำ เลยไปที่่�วัดั ที่่จ� ำ�ำ เลยสังั กััด เพื่่�อให้จ้ ำำ�เลยสึึกแต่่เจ้้าอาวาสไม่่ยอมสึึกให้้
ถืือว่่าเป็็นวิิธีีการหนึ่่�งในการ “จััดดำ�ำ เนิินการให้้สละสมณเพศ” ตามพระราชบััญญััติิสงฆ์์ เมื่่�อวิิธีีดัังกล่่าว
ไม่่ได้้ผล พนัักงานสอบสวนจึึงต้้องดำ�ำ เนิินการอย่่างอื่่�นในทางที่�่จะให้้เกิิดผลจึึงได้้ดำ�ำ เนิินการให้้จำำ�เลย
เปล่่งวาจาลาสิิกขาต่่อหน้้าพยานที่�่เป็็นคฤหััสถ์์ ซึ่�่งก็็สามารถทำ�ำ ได้้ตามกรอบแห่่งพระธรรมวิินััยจะว่่าเป็็น
การกระทำำ�โดยพลการไม่ไ่ ด้้เพราะสงฆ์์ที่่�จำำ�เลยสัังกัดั ไม่ย่ อมรับั เสีียแล้ว้
ประเด็น็ ที่� ่ 3 ดังั ที่ก�่ ล่า่ วแล้ว้ ว่า่ การขาดจากสมณเพศ ด้ว้ ยเหตุปุ าราชิกิ ตามพระวินิ ัยั นั้้น� พระภิกิ ษุุ
แต่่ละรููปย่่อมต้้องรู้้�ดีีว่่าการกระทำำ�ใดของตนที่่�เข้้าข่่ายเป็็นปาราชิิกเพราะต้้องรัับปาติิโมกข์์ (ศีีลของพระ)
และปลงอาบััติิ (ระลึึกถึึงความผิดิ ที่่ไ� ด้ก้ ระทำ�ำ ลงในรอบเดืือน) ทุกุ วันั พระขึ้�้น 15 ค่ำ�ำ� กรณีตี ามข้้อเท็จ็ จริิง
ข้า้ งต้น้ หากจำำ�เลยเป็น็ ผู้้�ค้า้ ยาเสพติดิ ย่อ่ มเทียี บได้ก้ ับั การกระทำำ� “ทุตุ ิยิ ปาราชิกิ ” คืือเอาทรัพั ย์ข์ องผู้้�อื่น� มา
(ได้้แก่่ การขายยาเสพติิด) โดยไม่่ถููกกฎหมาย ซึ่�่งอาจได้้รัับโทษถึึงประหารชีีวิิต จองจำำ� หรืือเนรเทศ
(ดูู “ทุตุ ิิยปาราชิิก”) แต่ห่ ากเป็น็ ข้อ้ เสพเมถุนุ ธรรมก็็เป็น็ “ปฐมปาราชิกิ ” ดังั นี้้� จำำ�เลยย่อ่ มรู้้�ถึงการขาดจาก
ความเป็็นพระภิิกษุุได้ด้ ้ว้ ยตนเอง โดยไม่่ต้้องมีแี บบพิธิ ีีการลาสิกิ ขา แต่่อย่่างใด
อย่่างไรก็็ตาม หากการกระทำำ�ของจำ�ำ เลยไม่เ่ ข้้าข่่ายปาราชิิกทั้้ง� 2 ประการจำำ�เลยก็ย็ ังั ไม่ข่ าดจาก
ความเป็็นภิิกษุุ แต่่เมื่่�อจำ�ำ เลยได้้เปล่่งวาจาลาสิิกขาและสวมชุุดคฤหััสถ์์ที่่�พนัักงานสอบสวนเตรีียมไว้้แล้้ว
แม้จ้ ำ�ำ เลยอาจเข้า้ ใจผิดิ ได้ว้ ่า่ การลาสิกิ ขาไม่เ่ ป็น็ ผล จำ�ำ เลยย่อ่ มจะรู้�้ ดีวี ่า่ หากเอาชุดุ พระภิกิ ษุมุ าสวมใส่แ่ ละต้อ้ ง
ถููกควบคุมุ ตัวั อีกี ก็ต็ ้อ้ งสวมชุดุ คฤหัสั ถ์อ์ ีกี ดังั นั้้น� การเอาชุดุ พระภิกิ ษุมุ าสวมใส่จ่ ึึงเป็น็ การกระทำ�ำ ที่�่ “เสี่ย� ง”
ต่่อการกระทำ�ำ ผิิดกฎหมายตามมาตรา 208 แต่่จำำ�เลยก็็สมััครใจที่�่จะเสี่�ยงเช่่นนั้้�น จะว่่าไม่่รู้้�เอาเสีียเลย
คงไม่ไ่ ด้้
ประเด็น็ ที่่� 4 จากคำ�ำ วิินิิจฉััยของศาลฎีีกาที่่�ว่่า “ดัังนี้้�จำำ�เลยย่่อมเข้้าใจได้้ว่่าจำ�ำ เลยยัังไม่่ขาดจาก
ความเป็็นพระภิิกษุุ จึึงถืือว่่าจำ�ำ เลยไม่่มีีเจตนากระทำ�ำ ความผิดิ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 208″
ย่่อมแสดงว่่าศาลฎีีกาเห็็นว่่าตามข้้อเท็็จจริิงดัังกล่่าว จำ�ำ เลยขาดจากความเป็็นพระภิิกษุุแล้้ว แต่่เนื่�่องจาก
จำำ�เลยเข้า้ ใจว่า่ พนักั งานสอบสวนกระทำ�ำ โดยพลการ จึึงคิดิ ว่า่ ตนยังั ไม่ข่ าดจากความเป็น็ พระภิกิ ษุุ ซึ่ง�่ ถือื เป็น็
การไม่่รู้้�ข้้อเท็็จจริิงอัันเป็็นองค์์ประกอบของความผิิดตามมาตรา 208 ประกอบมาตรา 59 วรรคสาม
จะถือื ว่า่ จำ�ำ เลยมีเี จตนากระทำำ�ความผิดิ หาได้ไ้ ม่่ ศาลฎีกี าจึึงวินิ ิจิ ฉัยั ว่า่ จำำ�เลย “ไม่ม่ ีเี จตนากระทำำ�ความผิดิ ”
เพราะหากศาลฎีีกาเห็็นว่่า จำำ�เลยยัังไม่่ขาดจากความเป็็นภิิกษุุแล้้ว น่่าจะต้้องวิินิิจฉััยว่่า “เมื่�่อพนัักงาน
สอบสวนกระทำ�ำ โดยพลการ จำ�ำ เลยจึึงยังั ไม่ข่ าดจากความเป็น็ ภิกิ ษุ ุ การกระทำำ�ของจำ�ำ เลยจึึงไม่เ่ ป็น็ ความผิดิ
ตามมาตรา 208”

Police คInูม่ vือeปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 175

อย่่างไรก็็ตาม หากเกิิดกรณีีที่่�พระภิิกษุุผู้้�ต้้องหาว่่ากระทำำ�ความผิิดไม่่ยอมเปล่่งวาจาลาสิิกขา
เพราะเชื่�่อว่่าตนไม่่ได้้กระทำำ�สิ่่�งใดผิิด ในขณะที่�่ยัังมิิได้้มีีกฎมหาเถรสมาคมบััญญััติิเรื่�่องวิิธีีดำำ�เนิินการ
ให้้พระภิิกษุุผู้�้ ต้้องหาว่่ากระทำ�ำ ความผิิดอาญาลาสิิกขา พนัักงานสอบสวนจะดำ�ำ เนิินการอย่่างไร
เพื่อ�่ จะได้้ไม่่ต้อ้ งนำำ�พระภิิกษุจุ ำำ�ขังั ทั้้�งผ้้าเหลืือง
ตามอรรถกถาได้้กำ�ำ หนดให้้ใช้้ “กายประโยค” คืือ แสดงด้้วยพฤติิกรรมโดยอรรถกถา
ได้อ้ ธิิบายไว้ว้ ่า่
(1) หลักั “กายประโยค” ได้แ้ ก่่ เปลื้้อ� งผ้า้ กาสายะเสียี แล้ว้ ให้นุ้่�งห่ม่ อย่า่ งคฤหัสั ถ์์ (เป็น็ เพียี ง
อาบัตั ิทิ ุกุ กฎ) ยังั ไม่จ่ ัดั เป็น็ การลาสิกิ ขา หากคงประพฤติพิ รหมจรรย์ม์ั่น� คงอยู่่�ย่อ่ มไม่ข่ าดจากความเป็น็ พระ
ดังั เช่น่ กรณีหี ลวงพ่อ่ อาสภะหรืืออดีตี พระพิมิ ลธรรม แต่ห่ ากเข้า้ ไปอยู่�ในบ้า้ น แล้ว้ ทำำ�ตัวั อย่า่ งคฤหัสั ถ์ก์ ็ฟ็ ังั ได้ว้ ่า่
ได้้ปฏิญิ ญาเป็็นคฤหััสถ์์ด้ว้ ย “กายประโยค” (โดยปริิยาย) แล้ว้ นั่่�นเอง หรืือ
(2) อาจให้ล้ งชื่่�อปฏิิญญาตนเป็็นคฤหัสั ถ์์ก็น็ ่่าจะใช้ไ้ ด้้ (ดูู วินิ ััยมุุข เล่ม่ 3 น. 212-213)
ทวีีเกียี รติิ มีีนะกนิิษฐ์์
- ตามพระราชบัญั ญััติิคณะสงฆ์์ พ.ศ.2505 มาตรา 29 ที่่�ใช้บ้ ังั คับั อยู่� ณ วันั ที่� ่ 25 มิถิ ุนุ ายน
2534 นั้้น� การสละสมณเพศเพราะถููกจับั ในข้อ้ หาคดีอี าญาแยกได้เ้ ป็น็ 3 กรณี ี คืือ 1.เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวน
หรืือพนักั งานอัยั การไม่เ่ ห็น็ สมควรให้ป้ ล่อ่ ยชั่ว� คราวและเจ้า้ อาวาสไม่ย่ อมรับั ตัวั ไว้ค้ วบคุมุ พนักั งานสอบสวน
ดำำ�เนิินการให้้สละสมณเพศได้้ 2.พนัักงานสอบสวนหรืือพนัักงานอััยการเห็็นว่่าไม่่ควรปล่่อยชั่ �วคราวและ
ไม่่ควรมอบตัวั ให้้เจ้้าอาวาสรับั ตััวไปควบคุุม ก็ด็ ำ�ำ เนิินการให้ส้ ละสมณเพศได้้ และ 3.พระภิกิ ษุุรููปนั้้�นไม่ไ่ ด้้
สังั กััดอยู่�ในวััดใดวััดหนึ่่�ง ก็็ดำำ�เนิินการให้้สละสมณเพศได้้ เมื่่�อวัันที่ �่ 25 มิิถุุนายน 2534 ร้้อยตำ�ำ รวจโท ส.
นำำ�จำำ�เลยไปมอบให้พ้ นักั งานสอบสวนโดยมี ี ก. แจ้ง้ ว่า่ จำ�ำ เลยแต่ง่ กายเป็น็ พระภิกิ ษุโุ ดยมิชิ อบและยุ่�งเกี่ย� วกับั
พ. ภริิยาของ ก. พนัักงานสอบสวนจึึงนำำ�จำ�ำ เลยไปพบเจ้้าคณะเขตและพระภิิกษุุผู้้�ใหญ่่อีีกหลายรููป
เพื่อ่� สอบสวนจำ�ำ เลย เมื่อ่� ไม่ไ่ ด้ค้ วามชัดั ว่า่ ขณะนั้้น� จำำ�เลยจำ�ำ พรรษาและสังั กัดั วัดั ใดแล้ว้ จำ�ำ เลยได้ย้ ินิ ยอมสึึก
จากการเป็น็ พระภิกิ ษุุ โดยเปลื้้อ� งจีวี รออกแล้ว้ แต่ง่ กายด้ว้ ยชุดุ ขาว เมื่อ�่ กรณีเี ห็น็ ได้แ้ จ้ง้ ชัดั ว่า่ จำ�ำ เลยถููกกล่า่ วหา
ว่า่ กระทำำ�ผิดิ อาญาและพนักั งานสอบสวนไม่เ่ ห็น็ สมควรให้ป้ ล่อ่ ยชั่ว� คราว ทั้้ง� จำ�ำ เลยมิไิ ด้ส้ ังั กัดั ในวัดั ใดวัดั หนึ่่ง�
พนัักงานสอบสวนจึึงได้้ดำ�ำ เนิินการให้้จำ�ำ เลยสละสมณเพศ โดยนำ�ำ จำำ�เลยไปพบเจ้้าคณะเขตและพระภิิกษุุ
ผู้ใ้� หญ่อ่ ีกี หลายรููปเพื่อ่� ทำำ�การสึึกจำำ�เลยจากการเป็น็ พระภิกิ ษุ ุ การที่จ่� ำ�ำ เลยยินิ ยอมเปลื้้อ� งจีวี รออกแล้ว้ แต่ง่ กาย
ด้ว้ ยชุดุ ขาว เช่น่ นี้้� ถือื ได้ว้ ่า่ จำ�ำ เลยได้ส้ ละสมณเพศแล้ว้ เพราะพระภิกิ ษุทุ ี่ไ�่ ม่ป่ ฏิบิ ัตั ิติ ามพระธรรมวินิ ัยั หรืือต้อ้ ง
ปาราชิกิ จะขาดจากการเป็็นพระภิกิ ษุทุ ันั ทีี โดยเจ้า้ คณะเขตหรืือเจ้า้ คณะตำำ�บลหรืือเจ้้าคณะแขวงสามารถ
ให้้พระภิิกษุุรููปนั้้�นสึึกได้้โดยไม่่ต้้องกล่่าวคำำ�อำำ�ลาสิิกขา การที่�่จำำ�เลยยิินยอมเปลื้้�องจีีวรออก เมื่�่อต่่อสู้้�คดีี
ย่อ่ มไม่เ่ ป็น็ เหตุใุ ห้จ้ ำ�ำ เลยกลับั มาเป็น็ พระภิกิ ษุใุ หม่อ่ ีกี ดังั นั้้น� การที่ต่� ่อ่ มาจำำ�เลยกลับั มาแต่ง่ กายเป็น็ พระภิกิ ษุุ
เพื่่�อให้้บุุคคลอื่�่นเชื่�่อว่่าตนเป็็นพระภิิกษุุ จึึงเป็็นการกระทำ�ำ ที่�่เป็็นความผิิดตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา 208 (ฎ.1798/2542)

๒. การดำ�ำ เนินิ คดีีกัับสมาชิกิ รัฐั สภา
สมาชิิกรััฐสภา ได้้แก่่ สมาชิิกสภาผู้้�แทนราษฎรและสมาชิิกวุุฒิิสภา ความคุ้้�มกัันสมาชิิกรััฐสภา
ตามรััฐธรรมนููญแห่่งราชอาณาจัักรไทย พ.ศ.๒๕๖๐ มาตรา ๑๒๕ ซึ่่�งเดิิมกำำ�หนดไว้้ใน มาตรา ๑๖๕
ตามรัฐั ธรรมนููญแห่ง่ ราชอาณาจักั รไทย พ.ศ.๒๕๔๐ และมีรี ะเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๓ บทที่�่ ๗
วางแนวทางปฏิบิ ััติิสอดคล้อ้ งกัับรััฐธรรมนููญแห่ง่ ราชอาณาจักั รไทยไว้แ้ ล้้ว
หลัักเกณฑ์ข์ องรัฐั ธรรมนููญแห่ง่ ราชอาณาจัักรไทย มาตรา ๑๒๕ วรรคแรก
1) ในระหว่า่ งสมัยั ประชุุม

176 Pคoูม่ lอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

2) ห้้ามมิิให้้จัับ คุุมขััง หรืือหมายเรีียกตััวสมาชิิกสภาผู้้�แทนราษฎรหรืือสมาชิิกวุุฒิิสภาไปทำ�ำ
การสอบสวนในฐานะที่่ส� มาชิิกผู้้�นั้�นเป็็นผู้้�ต้อ้ งหาในคดีอี าญา
3) เว้้นแต่่จะได้้รัับอนุญุ าตจากสภาที่�ผ่ ู้้�นั้�นเป็็นสมาชิกิ หรืือเป็็นการจับั ในขณะกระทำ�ำ ความผิิด

หลักั เกณฑ์ข์ องรัฐั ธรรมนููญแห่่งราชอาณาจัักรไทย มาตรา ๑๒๕ วรรคสอง
1) ในกรณีที ี่ม�่ ีีการจัับสมาชิิกสภาผู้�้แทนราษฎรหรืือสมาชิกิ วุุฒิสิ ภาในขณะกระทำำ�ความผิิด
2) ให้ร้ ายงานไปยังั ประธานแห่ง่ สภาที่ผ่� ู้้�นั้�นเป็็นสมาชิกิ โดยพลััน
3) และเพื่่�อประโยชน์์ในการประชุุมสภา ประธานแห่่งสภาที่�่ผู้้�นั้�นเป็็นสมาชิิกอาจสั่�งให้้ปล่่อย
ผู้้�ถููกจัับเพื่่�อให้ม้ าประชุุมสภาได้้
หลักั เกณฑ์์ของรััฐธรรมนูญู แห่่งราชอาณาจัักรไทย มาตรา ๑๒๕ วรรคสาม
๑) ถ้้าสมาชิิกสภาผู้�้แทนราษฎรหรืือสมาชิิกวุุฒิิสภาถููกคุุมขัังในระหว่่างสอบสวนหรืือพิิจารณา
อยู่่�ก่่อนสมัยั ประชุุม
๒) เมื่อ่� ถึึงสมัยั ประชุมุ พนักั งานสอบสวนหรืือศาล แล้ว้ แต่ก่ รณี ี ต้อ้ งสั่ง� ปล่อ่ ยทันั ทีถี ้า้ ประธานแห่ง่ สภา
ที่�ผ่ ู้�้นั้�นเป็น็ สมาชิิกได้้ร้อ้ งขอ โดยศาลจะสั่�งให้้มีีประกัันหรืือมีปี ระกันั และหลักั ประกันั ด้้วยหรืือไม่ก่ ็็ได้้
หลัักเกณฑ์ข์ องรัฐั ธรรมนููญแห่ง่ ราชอาณาจัักรไทย มาตรา ๑๒๕ วรรคสี่่�
๑) ในกรณีีที่่ม� ีีการฟ้อ้ งสมาชิิกสภาผู้�แ้ ทนราษฎรหรืือสมาชิกิ วุุฒิิสภาในคดีีอาญา ไม่ว่ ่า่ จะได้้ฟ้อ้ ง
นอกหรืือในสมััยประชุุม
๒) ศาลจะพิจิ ารณาคดีนี ั้้น� ในระหว่า่ งสมัยั ประชุมุ ก็ไ็ ด้้ แต่ต่ ้อ้ งไม่เ่ ป็น็ การขัดั ขวางต่อ่ การที่ส�่ มาชิกิ
ผู้�้ นั้ �นจะมาประชุุมสภา
แนวทางปฏิิบัตั ิิของสำำ�นักั งานตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ
เมื่อ�่ สมาชิกิ รัฐั สภาต้อ้ งหาว่า่ ได้ก้ ระทำำ�ผิดิ อาญา ข้อ้ ห้า้ มและข้อ้ พึึงปฏิบิ ัตั ิสิ ำ�ำ หรับั ตำ�ำ รวจและพนักั งาน
สอบสวนเกี่ย� วกับั การจับั การคุมุ ขังั หรืือการออกหมายเรียี กตัวั สมาชิกิ สภาผู้แ้� ทนราษฎรหรืือสมาชิกิ วุฒุ ิสิ ภา
ตามหนัังสืือ ตร.ด่่วนมาก ที่�่ ๐๐๐๔.๖/๑๒๗๙ ลง ๒๑ ก.พ. ๔๑ เรื่่�อง แนวปฏิิบััติิในการสอบสวน
คดีีอาญา สามารถสรุุปหลัักการปฏิิบััติขิ องตำำ�รวจและพนักั งานสอบสวนได้้ดังั นี้้�
๑) นอกสมััยประชุุม การแจ้้งข้้อกล่่าวหา การจัับ การคุุมขััง การปล่่อยตััวชั่�วคราว หรืือการ
ออกหมายเรียี กตัวั สมาชิกิ สภาผู้แ้� ทนราษฎรหรืือสมาชิกิ วุฒุ ิสิ ภา สามารถดำำ�เนินิ การได้ต้ ามปกติเิ ช่น่ เดียี วกับั
บุคุ คลที่�ม่ ิไิ ด้เ้ ป็น็ สมาชิิกสภาผู้แ�้ ทนราษฎรหรืือสมาชิิกวุุฒิิสภา
๒) ในระหว่่างสมััยประชุุม ห้้ามมิิให้้จัับหรืือคุุมขัังหรืือหมายเรีียกตััวสมาชิิกวุุฒิิสภาหรืือสมาชิิก
สภาผู้�้แทนราษฎรไปทำำ�การสอบสวนในฐานะที่่�เป็็นผู้�้ ต้้องหาในคดีีอาญา เว้้นแต่่กรณีีที่�่ได้้รัับอนุุญาต
จากสภาที่�่ผู้�้นั้น� เป็น็ สมาชิิก หรืือในกรณีีที่จ�่ ัับในขณะกระทำ�ำ ผิดิ
ข้อ้ ห้า้ มดังั กล่า่ วข้า้ งต้น้ ไม่ใ่ ช่เ่ อกสิทิ ธิ์์เ� ฉพาะตัวั ของผู้ท้� ี่เ่� ป็น็ สมาชิกิ สภาผู้แ้� ทนราษฎรหรืือสมาชิกิ
วุุฒิิสภาที่จ่� ะสละได้้ด้้วยตนเอง เพราะเป็็นข้อ้ ห้า้ มที่�ม่ ีีวััตถุปุ ระสงค์์เพื่�่อประโยชน์ส์ ่ว่ นรวมของประเทศชาติิ
การปฏิิบััติิของตำำ�รวจหรืือพนัักงานสอบสวนในเรื่�่องนี้้�ต้้องพิิจารณาโดยละเอีียดรอบคอบว่่ามีีหลัักฐาน
การได้้รัับอนุญุ าตจากสภาที่่�ผู้�้นั้น� เป็น็ สมาชิิกอยู่�หรืือไม่่
การได้ร้ ับั อนุญุ าตจากสภา หมายความถึึง การได้ร้ ับั อนุญุ าตโดยมติขิ องสภาที่ผ่� ู้�้นั้น� เป็น็ สมาชิกิ
เท่่านั้้�น
๓) ในระหว่่างสมััยประชุุม เมื่�่อมีีการจัับสมาชิิกสภาผู้�้แทนราษฎรหรืือสมาชิิกวุุฒิิสภาในขณะ
กระทำำ�ผิิด ให้้หััวหน้้าหน่่วยงานชั้�นต้้นของผู้�้ที่่�จัับสมาชิิกสภาผู้้�แทนราษฎรหรืือสมาชิิกวุุฒิิสภา รายงาน
ไปยังั ประธานสภาที่ผ�่ ู้้�นั้�นเป็น็ สมาชิิกและ ตร.ทราบโดยพลันั

Police คInู่มvือeปstฏigิบaตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 177

เมื่อ�่ ได้้รายงานให้้ประธานสภาที่�ผ่ ู้้�นั้น� เป็น็ สมาชิกิ ทราบดังั กล่า่ วแล้้ว และประธานที่�ส่ ภาผู้้�นั้�น
เป็็นสมาชิกิ สั่่ง� ให้้ปล่อ่ ยผู้�้ ถููกจัับ ให้้จัดั การปล่อ่ ยผู้้�ถููกจับั โดยพลััน แล้ว้ ให้้รายงาน ตร.ทราบ
๔) ในกรณีีสมาชิิกสภาผู้�้แทนราษฎรหรืือสมาชิิกวุุฒิิสภา ถููกควบคุุมอยู่�ในระหว่่างสอบสวน
ก่่อนสมััยประชุุม เมื่�่อถึึงสมััยประชุุมพนัักงานสอบสวนสามารถควบคุุมผู้้�ถููกจัับต่่อไปได้้ แต่่ต้้องปล่่อยตััว
ไปทันั ทีีเมื่่อ� ประธานสภาที่�ผ่ ู้�้นั้�นเป็็นสมาชิิกร้อ้ งขอ
การปล่่อยตััวดัังกล่่าว ให้้มีีผลบัังคัับตั้้�งแต่่วัันสั่�งปล่่อยถึึงวัันสุุดท้้ายของสมััยประชุุม ดัังนั้้�น
เมื่�่อสิ้�นสุุดวัันสุุดท้้ายแห่่งสมััยประชุุม พนัักงานสอบสวนต้้องจััดการนำ�ำ ตััวผู้้�ถููกปล่่อยมาควบคุุมตััวไว้้
ตามกฎหมายต่อ่ ไป
๕) ในระหว่า่ งสมัยั ประชุมุ หากสมาชิกิ สภาผู้แ�้ ทนราษฎรหรืือสมาชิกิ วุฒุ ิสิ ภาซึ่ง�่ เป็น็ ผู้้�ต้อ้ งหา และ
สภาที่�่ผู้�้นั้�นเป็็นสมาชิิกไม่่อนุุญาตให้้จัับหรืือหมายเรีียกตััวสมาชิิกผู้้�นั้�นมาทำ�ำ การสอบสวนในฐานะผู้�้ ต้้องหา
หรืือยัังอยู่�ระหว่่างการพิิจารณาของสภา แต่ส่ มาชิิกผู้้�นั้น� เข้้าหาพนัักงานสอบสวนเอง ให้พ้ นัักงานสอบสวน
เพียี งแจ้ง้ ข้้อกล่า่ วหาให้้ทราบและทำำ�การสอบสวนไว้เ้ ป็น็ ผู้�้ ต้อ้ งหา แต่ห่ ้า้ มมิิให้จ้ ัับสมาชิกิ ผู้้�นั้น�
การลงนามในหนัังสืือไปยังั ประธาน
- หนัังสืือ ตร.ที่�่ ๐๐๐๔.๖/๙๒๖๗ ลง ๑๘ ต.ค. ๔๔ เรื่�่อง การขออนุุญาตเรีียกตััว ส.ส.
หรืือ ส.ว. ไปทำ�ำ การสอบสวนในฐานะผู้้�ต้้องหา กำ�ำ หนดให้้ผู้�้ ดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ ระดัับผู้�้ บััญชาการตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ
หรืือรองผู้้�บััญชาการตำำ�รวจแห่่งชาติิ เป็็นผู้�้ พิิจารณาลงนามในหนัังสืือขออนุุญาตหมายเรีียกตััวสมาชิิก
สภาผู้้แ� ทนราษฎรหรืือสมาชิิกวุฒุ ิสิ ภาต่อ่ ประธานที่่�ผู้�้นั้น� เป็็นสมาชิิกในระหว่า่ งสมััยประชุุม

ขั้้น� ตอนการสอบสวน
- ดำ�ำ เนินิ การสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานเช่น่ เดีียวกับั กรณีีอื่่น� ๆ ที่�บ่ ุคุ คลทั่่ว� ไปถููกกล่า่ วหา
ว่่ากระทำ�ำ ความผิิดอาญา เมื่่�อพนัักงานสอบสวนรัับคำ�ำ ร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษไว้้แล้้ว ก็็ต้้องรีีบทำำ�การสอบสวน
โดยมิชิ ัักช้า้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๐ และส่ง่ สำ�ำ นวนการสอบสวนพร้อ้ มความเห็น็ ไปยังั พนักั งานอัยั การ
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๐, ๑๔๑ และ ๑๔๒
- เพียี งแต่ใ่ นการนำำ�ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาเข้า้ สู่่�กระบวนการยุตุ ิธิ รรม จะต้อ้ งปฏิบิ ัตั ิติ ามขั้้น� ตอนที่ร�่ ัฐั ธรรมนููญ
แห่่งราชอาณาจัักรไทยกำ�ำ หนดไว้้ เพื่�่อป้้องกัันการกลั่่�นแกล้้งทางการเมืืองหรืือเป็็นเหตุุขััดขวางการปฏิิบััติิ
หน้้าที่�่ เพื่่�อประโยชน์์ของประเทศชาติิโดยรวม แต่่ก็็มิิได้้หมายความว่่าจะมีีอภิิสิิทธิ์์�ใดๆ เพราะทุุกคน
ต้อ้ งมีคี วามเสมอภาคกันั ในทางกฎหมาย พนักั งานสอบสวนจึึงต้อ้ งดำำ�เนินิ การตามอำำ�นาจหน้า้ ที่แ�่ ละมิใิ ห้ค้ ดีี
ขาดอายุุความ ซึ่ง่� การปฏิิบััติิ ตร. ได้้วางแนวทางไว้แ้ ล้ว้ ข้้างต้้น

ข้้อสัังเกต
- แนวทางปฏิิบััติขิ องสำ�ำ นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติ ิ ตามข้อ้ ๔) ย่่อหน้้าที่�่ ๒ ข้อ้ ความว่า่ “เมื่�่อสิ้น� สุดุ
วัันสุุดท้้ายแห่่งสมััยประชุุม พนัักงานสอบสวนต้้องจััดการนำ�ำ ตััวผู้�้ ถููกปล่่อยมาควบคุุมตััวไว้้ตามกฎหมาย
ต่่อไป” เมื่�่อพิิจารณาประกอบ มาตรา ๑๒๕ วรรคสามแห่่งรััฐธรรมนููญ หากในชั้�นศาลกฎหมายระบุุว่่า
“โดยศาลจะสั่�งให้้มีีประกัันหรืือมีีประกัันและหลัักประกัันด้้วยหรืือไม่่ก็็ได้้” แต่่ชั้�นสอบสวนมิิได้้บััญญััติิ
ให้้ใช้้วิิธีกี ารปล่่อยชั่�วคราวแต่่อย่่างใด จึึงต้้องปล่่อยโดยไม่่มีีเงื่�อนไข แต่่การสอบสวนต้้องดำ�ำ เนิินการต่่อไป
ไม่่เป็็นเหตุใุ ห้้หยุุดการสอบสวน
- เมื่�่อสิ้�นสุุดวัันสุุดท้้ายแห่่งสมััยประชุุม ตามแนวทางของสำ�ำ นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิต้้องจััดการ
นำ�ำ ตัวั ผู้้�ถููกปล่อ่ ยมาควบคุมุ ตัวั ไว้ต้ ามกฎหมายต่อ่ ไป ประเด็น็ นี้้ต� ้อ้ งทำำ�ความเข้า้ ใจว่า่ เมื่อ่� ปล่อ่ ยตัวั ไปโดยไม่ม่ ีี
เงื่อ� นไขและไม่น่ ่า่ จะใช้ว้ ิธิ ีกี ารปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวได้ ้ การปล่อ่ ยตัวั ไปดังั กล่า่ วอาจถือื ได้ว้ ่า่ การควบคุมุ ขาดตอนแล้ว้

178 คPoู่มlอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

และไม่่สามารถที่่�จะนำ�ำ ตััวมาควบคุุมต่่อได้้ เว้้นแต่่ จะมีีหมายจัับหรืือคำ�ำ สั่่�งของศาล วิิธีีการจึึงต้้อง
เชิิญมาหรืือหากไม่่มา ก็็ต้้องออกหมายเรีียกเพื่่�อส่่งตััวสมาชิิก ส.ส. หรืือ สว. ผู้้�ต้้องหานั้้�น ไปพบ
พนักั งานอััยการพร้้อมสำำ�นวนการสอบสวน (หากพนัักงานสอบสวนมีีความเห็็นควรสั่�งฟ้้อง) หากไม่่มาพบ
พนักั งานสอบสวนตามนัดั ก็ต็ ้อ้ งยื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอต่อ่ ศาลเพื่อ�่ ออกหมายจับั ผู้�้นั้น� เพื่อ�่ ส่ง่ ตัวั ไปยังั พนักั งานอัยั การ
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔๒ แต่่ไม่่ใช่ค่ วบคุมุ ตััวไว้ส้ อบสวน
๓. การดำำ�เนินิ คดีีกัับทููตานุุทููต พนักั งานฝ่่ายกงสุุลและพนัักงานองค์์การระหว่่างประเทศ
ปกติิเมื่่�อมีีการกระทำำ�ความผิิดเกิิดขึ้้�น กฎหมายได้้บััญญััติิเอาไว้้เกี่�ยวกัับเขตอำ�ำ นาจการชำำ�ระคดีี
ของศาล ว่่าการกระทำำ�ความผิิดนั้้�นอยู่�ในเขตอำำ�นาจศาลไทยหรืือไม่่ เมื่่�ออยู่�ในเขตอำ�ำ นาจศาลไทย และ
มีผี ู้้�ร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษต่่อพนัักงานสอบสวนผู้้�รับั ผิิดชอบตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘ หรืือมาตรา ๑๙
พนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิดิ ชอบก็็มีีอำ�ำ นาจสอบสวนและต้อ้ งทำำ�การสอบสวนไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๐
และพนัักงานอััยการก็็มีีอำำ�นาจฟ้อ้ งได้้ แต่อ่ ย่่างไรก็็ตาม กรณีดี ังั กล่่าวมีกี ารวางหลักั เกณฑ์์ไว้้ตาม ป.อาญา
มาตรา ๔, ๕, ๖, ๑๑ ต้อ้ งดููกฎหมายระหว่่างประเทศด้้วยว่่าได้ว้ างหลักั เกณฑ์์เอาไว้้อย่า่ งไร การกระทำำ�ผิิด
บางเรื่อ่� งแม้เ้ หตุเุ กิดิ ในประเทศไทย นอกจากศาลไทยจะมีอี ำ�ำ นาจชำำ�ระคดีแี ล้ว้ ศาลของประเทศผู้ถ้� ือื สัญั ชาติิ
ที่ก�่ ระทำำ�ความผิดิ บางคดีมี ีเี ขตอำำ�นาจศาลเอื้อ� มมาถึึงที่เ่� กิดิ เหตุใุ นประเทศไทยด้ว้ ย บางเรื่อ�่ งการจะขึ้น้� ศาลใด
อยู่�ที่ก�่ ฎหมายระหว่า่ งประเทศหรืือข้อ้ ตกลงระหว่า่ งประเทศด้ว้ ย ซึ่ง�่ กรณีดี ังั กล่า่ วกระทรวงการต่า่ งประเทศ
จะเป็น็ ผู้้�มีหี น้า้ ที่โ�่ ดยตรงในการประสานทางการทููตว่า่ บุคุ คลที่ก่� ระทำำ�ผิดิ ควรจะได้ร้ ับั โทษที่ศ่� าลใด โดยมิใิ ห้้
กระทบต่อ่ ความสััมพันั ธ์ร์ ะหว่า่ งประเทศ
กรณีีจะทำ�ำ การจัับกุุมทููตานุุทููต พนัักงานฝ่่ายกงสุุลและพนัักงานองค์์การระหว่่างประเทศและ
บริิวารของเขา ต้้องประสานการปฏิิบััติิกัับกระทรวงการต่่างประเทศ และดำำ�เนิินการตามขั้้�นตอนทาง
การทููตด้้วย ซึ่�่งประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่�ยวกับั คดีลี ัักษณะ ๓ บทที่�่ ๘ บทที่�่ ๙ ไว้ว้ างแนวทางปฏิิบััติิไว้้
๓.๑ คณะผู้�แทนทางการทููต ได้้แก่่ หััวหน้้าคณะผู้้�แทน, ตััวแทนทางการทููต, บุุคคลใน
คณะเจ้้าหน้้าที่่�ฝ่่ายทููต, บุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่�่ของคณะผู้้�แทน, บุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่�่ฝ่่ายบริิการ,
คนรัับใช้้ส่ว่ นตัวั
- หัวั หน้า้ คณะผู้�แทน คืือ บุคุ คลที่ไ่� ด้ร้ ับั มอบหมายจากรัฐั ผู้้�ส่ง่ ให้ม้ ีหี น้า้ ที่ก่� ระทำ�ำ การในฐานะนั้้น�
แบ่่งออกเป็น็ ๓ ชั้้�น
๑) ชั้�นเอกอััครราชทููตหรืือเอกอััครสมณทููต ซึ่�่งแต่่งตั้�งไปยัังประมุุขของรััฐและหััวหน้้า
คณะผู้้แ� ทนอื่่น� ที่ม�่ ีีชั้�นเท่า่ กันั
๒) ชั้�นรััฐทููต อััครราชทููต และอัคั รสมณราชทููต ซึ่่�งแต่่งตั้ง� ไปยังั ประมุขุ ของรัฐั
๓) ชั้�นอุุปทููต ซึ่่�งแต่่งตั้ง� ไปยัังรัฐั มนตรีีว่า่ การกระทรวงการต่่างประเทศ
- ตััวแทนทางการทููต คืือ หััวหน้้าของคณะผู้�้แทนหรืือบุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่่�ฝ่่ายทููต
ของคณะผู้�แ้ ทน
- บุคุ คลในคณะเจ้า้ หน้า้ ที่ฝ่� ่า่ ยทูตู คืือ บุคุ คลในคณะเจ้า้ หน้า้ ที่ข�่ องคณะผู้แ้� ทนซึ่ง�่ มีตี ำ�ำ แหน่ง่
ทางทููต
- บุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่�่ของคณะผู้�แทน คืือ บุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่่�ฝ่่ายทููต
คณะเจ้้าหน้า้ ที่่�ฝ่า่ ยธุุรการและฝ่่ายวิิชาการ และคณะเจ้า้ หน้า้ ที่ฝ�่ ่า่ ยบริิหารของคณะผู้�้แทน
- บุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่่�ฝ่่ายธุุรการและฝ่่ายวิิชาการ คืือ บุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่่�ของ
คณะผู้้�แทน ซึ่ง�่ ทำำ�งานเกี่ย� วกับั บริิการฝ่่ายธุรุ การและวิิชาการของคณะผู้�แ้ ทน

Police คInูม่ vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 179

- บุุคคลในคณะเจ้า้ หน้า้ ที่่�ฝ่า่ ยบริกิ าร คืือ บุุคคลในคณะเจ้้าหน้้าที่�ข่ องคณะผู้�แ้ ทนในฝ่่าย
บริิการรัับใช้้ของคณะผู้�แ้ ทน
- คนรับั ใช้ส้ ่ว่ นตัวั คืือ บุคุ คลซึ่ง�่ อยู่�ในฝ่า่ ยบริกิ ารรับั ใช้ข้ องบุคุ คลในคณะผู้แ�้ ทนและซึ่ง่� มิไิ ด้้
เป็็นลููกจ้้างของรััฐผู้้�ส่ง่
๓.๒ พนักั งานฝ่า่ ยกงสุลุ หมายถึึง บุคุ คลใด ๆ รวมทั้้ง� หัวั หน้า้ สถานที่ท�่ ำำ�การกงสุลุ ที่ไ�่ ด้ร้ ับั มอบหมาย
ให้้ปฏิิบัตั ิหิ น้า้ ที่่�กงสุลุ ในฐานะนั้้น� และยังั แบ่่งออกได้เ้ ป็น็ ๒ ฝ่่าย คืือ
- พนัักงานฝ่่ายกงสุุลอาชีีพ คืือ ข้้าราชการของรััฐผู้�้ ส่่งที่่�ปฏิิบััติิหน้้าที่่�กงสุุลในรััฐผู้้�รัับ
โดยมิไิ ด้้มีอี าชีพี อื่�่นใด
- พนัักงานฝ่่ายกงสุุลกิิตติิมศัักดิ์์� คืือ บุุคคลที่�่มีีสััญชาติิไทยของรััฐผู้�้ รัับ หรืือสััญชาติิอื่่�น
และปฏิบิ ััติหิ น้้าที่�่ในทางกงสุุลให้้กัับรัฐั ผู้้�ส่ง่ ในราชอาณาจักั รไทย
๓.๓ พนัักงานองค์ก์ รระหว่า่ งประเทศ ได้้แก่่
- พนักั งานองค์์การสหประชาชาติิ
- พนักั งานทบวงการชำำ�นััญพิเิ ศษ
- พนักั งานองค์ก์ รระหว่า่ งประเทศที่ป่� ระเทศไทยยอมรับั ความมีอี ยู่�ในเอกสิทิ ธิ์์แ� ละความคุ้้�มกันั
บุคุ คลที่่ไ� ด้ร้ ับั เอกสิิทธิ์�และความคุ้�มกันั ที่่�จะไม่ถ่ ูกู จัับและไม่่ถููกควบคุุม
- คณะผู้้แ� ทนทางทููต พนัักงานฝ่า่ ยกงสุลุ พนักั งานองค์์กรระหว่า่ งประเทศและคนในครอบครััว
อัันประกอบเป็็นส่่วนของครััวเรืือนของบุุคคลดัังกล่่าว ซึ่่�งไม่่ใช่่คนสััญชาติิไทยหรืือมีีถิ่�นที่�่อยู่่�ถาวร
ในราชอาณาจัักรไทยได้้รัับความคุ้้�มกัันที่่�จะไม่่ถููกจัับและไม่่ถููกควบคุุมจากการกระทำ�ำ ผิิดอาญา
เมื่อ่� ตรวจสอบแล้้วปรากฏว่่าบุคุ คลเหล่า่ นั้้น� ถููกจับั หรืือถููกควบคุุมอยู่� ให้้ตำำ�รวจรีบี ปล่่อยตัวั ไปทัันทีี
สถานที่่ไ� ด้้รับั เอกสิิทธิ์�และความคุ้�มกันั ที่่จ� ะไม่ถ่ ูกู ตรวจค้น้ ยึึด อายััด
- สถานที่ท่� ำ�ำ งาน สถานที่ส�่ ่ว่ นตัวั หนังั สืือโต้ต้ อบ ถุงุ ทางทููต หีบี ห่อ่ ซึ่ง�่ รวมเป็น็ ถุงุ ทางทููต ผู้�้สื่อ� สาร
ทางทููตและการสื่อ�่ สารโทรคมนาคมของคณะผู้แ้� ทนทางทููต พนักั งานกงสุลุ พนักั งานองค์ก์ รระหว่า่ งประเทศ
ได้้รัับเอกสิิทธิ์์�และความคุ้้�มกััน ตำำ�รวจไม่่มีีอำำ�นาจทำำ�การค้้น ยึึด หรืืออายััดเป็็นอัันขาด เว้้นแต่่จะได้้รัับ
ความยิินยอมจากผู้้�มีีอำำ�นาจหรืือผู้�้ครอบครอง
- กระทรวงการต่า่ งประเทศโดยกรมพิธิ ีกี ารทููต ได้อ้ อกบัตั รประจำ�ำ ตัวั ให้ก้ ับั คณะผู้แ�้ ทนทางการทููต
พนัักงานฝ่า่ ยกงสุุล พนัักงานองค์์กรระหว่่างประเทศ ซึ่�ง่ ประจำำ�ในราชอาณาจักั ร ในกรณีีที่�บ่ ุคุ คลดัังกล่า่ ว
แสดงบััตรประจำำ�ตััว ตำำ�รวจไม่่มีีอำ�ำ นาจที่�่จะละเมิิดเอกสิิทธิ์์�และความคุ้้�มกัันและให้้ปฏิบิ ััติิต่อ่ บุุคคลเหล่่านี้้�
ตามจารีตี ประเพณีีและกฎหมายระหว่่างประเทศด้้วยอััธยาศัยั ไมตรีี
- เมื่�่อตำ�ำ รวจพบ คณะผู้้�แทนทางการทููต พนัักงานฝ่่ายกงสุุล พนัักงานองค์์กรระหว่่างประเทศ
กระทำ�ำ ความผิดิ อาญาร้า้ ยแรง มีลี ักั ษณะจะก่อ่ เหตุใุ ห้เ้ กิดิ ภยันั ตรายแก่ช่ ีวี ิติ และทรัพั ย์ส์ ินิ ของผู้้�อื่น� ภายนอก
บริิเวณสถานที่�ไ่ ด้้รับั เอกสิทิ ธิ์์แ� ละความคุ้้�มกันั ให้ต้ ำ�ำ รวจควบคุุมตััวบุคุ คลนั้้�นไว้เ้ พื่อ่� ป้้องกันั เหตุรุ ้า้ ย แล้้วรีีบ
แจ้ง้ เหตุไุ ปยัังกรมพิิธีีการทููตกระทรวงการต่่างประเทศและสถานทููต หรืือสถานกงสุุล หรืือองค์์กรระหว่า่ ง
ประเทศที่�บ่ ุุคคลที่ก�่ ่อ่ เหตุอุ ยู่�ในบังั คัับ เพื่่�อกรมพิธิ ีีการทููตกระทรวงต่่างประเทศ จะได้้ประสานให้พ้ นักั งาน
สอบสวนปฏิิบััติไิ ด้้อย่่างถููกต้้อง

180 Pคoมู่ lอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๔. การดำำ�เนิินคดีีกัับผู้�ต้อ้ งหาวิิกลจริติ และไม่ส่ ามารถต่่อสู้�คดีีได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๔
- กรณีีถ้้ามีีเหตุุอัันควรเชื่�่อว่่าผู้้�ต้้องหาเป็็นผู้้�วิิกลจริิตไม่่สามารถต่่อสู้้�คดีีได้้ ให้้พนัักงานสอบสวน
สั่ง� ให้แ้ พทย์ต์ รวจผู้้�ต้อ้ งหาแล้ว้ ให้เ้ รียี กพนักั งานแพทย์ผ์ ู้้�นั้น� มาให้ถ้ ้อ้ ยคำ�ำ หรืือให้ก้ ารว่า่ ตรวจได้ผ้ ลประการใด
การปฏิิบััติินี้้�เดิิมไม่่ได้้มีีการกำ�ำ หนดว่่าให้้แพทย์์ในสัังกััดใดตรวจ ที่่�ผ่่านมาพนัักงานสอบสวนจะส่่งตััว
ผู้�้ ต้้องหาที่่�มีีเหตุุควรเชื่�่อว่่าวิิกลจริิตไปยัังโรงพยาบาลโรคจิิต เพื่�่อให้้จิิตแพทย์์ตรวจและมีีความเห็็นต่่อมา
มีีการตั้�งโรงพยาบาลนิิติิจิิตเวช พนัักงานสอบสวนก็็จะส่่งผู้้�ต้้องหาไปยัังโรงพยาบาลดัังกล่่าว (ปััจจุุบััน
โรงพยาบาลนิติ ิจิ ิติ เวชได้เ้ ปลี่่ย� นชื่อ่� เป็น็ สถาบันั กัลั ยาณ์ร์ าชนครินิ ทร์)์ การส่ง่ ตัวั ผู้�้ ป่ว่ ยก็ย็ ังั ไม่ม่ ีรี ะเบียี บปฏิบิ ัตั ิิ
ที่�่ชััดเจน จนกระทั่่�ง ได้้มีี พ.ร.บ.สุุขภาพจิิต พ.ศ.๒๕๕๑ ได้้ระบุุชััดเจนลงไปว่่าให้้พนัักงานสอบสวนหรืือ
ศาลส่่งตััวผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลยไปรัับการตรวจที่�่สถานบำ�ำ บััดรัักษาตาม พ.ร.บ.สุุขภาพจิิต พ.ศ.๒๕๕๑
พร้้อมทั้้�งระบุุรายละเอีียดพฤติิการณ์์แห่่งคดีี ที่�่มีีเหตุุเชื่�่อว่่าผู้�้นั้�นเป็็นผู้�้ วิิกลจริิตไปด้้วย ซึ่่�งมีีการกำ�ำ หนด
ให้้จิิตแพทย์์ผู้้�ตรวจวิินิิจฉััยและทำำ�ความเห็็น พร้้อมทั้้�งทำำ�รายงานความเห็็นกลัับไปให้้พนัักงานสอบสวน
ภายใน ๔๕ วันั นับั แต่่วันั ได้้รับั ตัวั ผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลยไว้้และอาจขยายเวลาได้้อีกี ไม่่เกิิน ๔๕ วันั
- กรณีีพนัักงานสอบสวนเห็็นว่่าผู้้�ต้้องหาเป็็นบุุคคลวิิกลจริิตและไม่่สามารถต่่อสู้้�คดีีได้้ ให้้งด
การสอบสวน ซึ่ง่� อยู่�ในอำ�ำ นาจหน้า้ ที่่�ของพนัักงานสอบสวน ไม่ต่ ้้องส่่งความเห็็นพร้้อมสำ�ำ นวนการสอบสวน
ไปยัังพนัักงานอััยการ เพื่่�อสั่�งการอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง (หนัังสืือ ตร.๐๕๐๓/๑๓๐๓๙ ลง ๑๔ ก.ย. ๔๗
เรื่่�อง แนวทางปฏิิบััติิในการสอบสวนกรณีีที่�่ผู้�้ ต้้องหาเป็็นบุุคคลวิิกลจริิตหรืือไม่่สามารถต่่อสู้�้คดีีได้้)
หากผลการบำ�ำ บััดรัักษาผู้้�ต้้องหาได้้หายหรืือสามารถต่่อสู้�้คดีีได้้แล้้วก็็ให้้ดำ�ำ เนิินการสอบสวนดำำ�เนิินคดีี
กัับผู้�้ ต้้องหาต่่อไป ในส่่วนนี้้�ตามมาตรา ๓๖ แห่่ง พ.ร.บ.สุุขภาพจิิต พ.ศ.๒๕๕๑ ให้้จิิตแพทย์์ทำ�ำ รายงาน
การบำ�ำ บัดั รัักษาของตนส่ง่ ให้พ้ นักั งานสอบสวนภายใน ๑๘๐ วันั เมื่อ่� ผู้้�ต้อ้ งหาได้ร้ ัับการบำ�ำ บัดั รัักษาจนหาย
หรืือทุเุ ลาสามารถต่่อสู้้ค� ดีไี ด้้แล้้วต้อ้ งรายงานผลการบำ�ำ บัดั รักั ษาต่่อพนักั งานสอบสวนโดยไม่ช่ ัักช้า้
- ตาม พ.ร.บ.สุุขภาพจิิต พ.ศ.๒๕๕๑ มาตรา ๓๕ กำำ�หนดให้้พนัักงานสอบสวนส่่งตััวผู้�้ ต้้องหา
หรืือจำำ�เลยไปรับั การตรวจที่�ส่ ถานบำ�ำ บัดั รักั ษา พร้อ้ มทั้้ง� รายละเอียี ดคดีพี ฤติกิ ารณ์แ์ ห่ง่ คดี ี ตามหนังั สืือ ตร.
ที่�่ ๐๐๑๑.๒๕/๐๖๗๐๗ ลง ๑๐ พ.ย. ๕๒ เรื่่�อง ข้้อปฏิิบััติิในการนำ�ำ ผู้�้ ป่่วยเข้้ารัับการรัักษาการตรวจที่่�
สถาบัันกััลยาณ์์ราชนครินิ ทร์์ ได้้แจ้้งขั้�นตอนวิธิ ีีการนำ�ำ ผู้้�ป่ว่ ยเข้้าทำ�ำ การตรวจที่�ส่ ถาบันั กััลยาณ์์ราชนครินิ ทร์์
โดยให้พ้ นัักงานสอบสวนปฏิิบััติใิ นกรณีีนำำ�ส่ง่ ผู้้�ป่่วยเข้้ารัับการตรวจ ดังั นี้้�
๑) ต้อ้ งมีหี นังั สืือส่ง่ ตัวั ระบุชุ ื่อ่� หน่ว่ ยงานนำำ�ส่ง่ ชื่อ่� -นามสกุลุ ผู้�้ ป่ว่ ย/ผู้้�ส่ง่ ตรวจ คดีหี มายเลข
คดีีดำำ�/แดง (กรณีีมีคี ดีีผู้้�ป่่วย/ผู้�้ ถููกส่ง่ ตรวจ เป็็นผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลย) เอกสารประกัันตัวั (กรณีมี ีีประกันั ตััว)
๒) ต้้องมีีหนัังสืืออายััดตััวที่่�สถานีีตำ�ำ รวจในพื้้�นที่ต�่ั้�งของโรงพยาบาล (กรณีีไม่่มีีประกัันตััว)
โดยทำ�ำ หนัังสืือ ๓ ฉบัับ ฉบัับที่�่ ๑ ให้ส้ ถานีตี ำำ�รวจในพื้้�นที่่ต�ั้ง� ของโรงพยาบาล ฉบับั ที่�่ ๒ ให้้สถาบัันกััลยาณ์์
ราชนคริินทร์เ์ ก็็บเข้า้ แฟ้้มผู้�้ ป่ว่ ย ฉบัับที่่� ๓ ให้้หน่ว่ ยงานนำำ�ส่่ง
๓) บััตรประชาชนหรืือสำ�ำ เนาบัตั รประชาชนผู้�้ ป่ว่ ย/ผู้้�ถููกส่ง่ ตรวจ เพื่่อ� ตรวจสอบความเป็น็
บุคุ คล สิทิ ธิกิ ารรัักษาและหลัักฐานในการเรีียกเก็บ็ ค่า่ รักั ษาพยาบาลจากสถานพยาบาลต้น้ สังั กัดั
๔) กรณีสี ่ง่ ตรวจตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา มาตรา ๑๔, พ.ร.บ.สุขุ ภาพจิติ
พ.ศ.๒๕๕๑ มาตรา ๓๕ (ในกรณีีมีีคดี)ี ให้้ส่่งพฤติิกรรมแนบพร้้อมหนังั สืือส่่งตััว
๕) การให้้บริิการเครืือข่่ายด้้านนิิติิจิิตเวช ทั้้�งที่�่เป็็นหน่่วยงานในสัังกััดกรมสุุขภาพจิิต
และโรงพยาบาลประจำ�ำ จังั หวัดั

Police คInู่มvือeปstฏigิบaตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 181

ข้อ้ สัังเกต
- กรณีีมีีการจัับตััวบุุคคลวิิกลจริิตเพื่�่อดำำ�เนิินคดีีอาญา ในระหว่่างอยู่�ในอำ�ำ นาจการควบคุุมตััว
ของพนัักงานสอบสวนและมีีการนำำ�ตััวส่่งโรงพยาบาล โดยไม่่ได้้รัับการปล่่อยตััวชั่�วคราว (การประกัันตััว)
พนัักงานสอบสวนต้้องอายััดตััวไว้้ เมื่�่อครบกำำ�หนดการควบคุุมตััวชั้�นพนัักงานสอบสวนและผู้�้ ต้้องหา
ไม่ไ่ ด้ร้ ับั การปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราว พนักั งานสอบสวนต้อ้ งยื่น่� คำำ�ร้อ้ งขออำำ�นาจศาลสั่ง� ขังั ตามแต่ก่ รณีี (ขอฝากขังั กรณีี
ศาลจังั หวัดั ผัดั ฟ้อ้ ง ฝากขังั กรณีศี าลแขวง) โดยหมายเหตุใุ นคำ�ำ ร้อ้ งฝากขังั ว่า่ ไม่ไ่ ด้น้ ำ�ำ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาส่ง่ ต่อ่ ศาล
เนื่�่องจากรัักษาตััวที่่�โรงพยาบาล และควรมีีหลัักฐานการเข้้ารัับการตรวจรัักษาจากทางโรงพยาบาล
แนบประกอบคำำ�ร้อ้ งฝากขังั ไปด้ว้ ย ซึ่ง�่ บางกรณีกี ารรักั ษาอาจเกินิ อำ�ำ นาจการสั่ง� ขังั ของศาล พนักั งานสอบสวน
ต้้องดำ�ำ เนิินการในส่่วนที่�่เกี่�ยวข้้องภายหลัังที่่�บุุคคลผู้้�วิิกลจริิตนั้้�นสามารถต่่อสู้�้คดีีได้้ (นำ�ำ ตััวนำ�ำ ส่่งพนัักงาน
อััยการเพื่�่อฟ้อ้ งคดีี หรืือขออนุุญาตฟ้้องคดีตี ามแต่่กรณีี)
- ในระหว่่างการสอบสวนและยัังไม่่ได้้รัับผลการตรวจของแพทย์์ เพื่่�อรัับรองว่่าบุุคคลนั้้�น
เป็็นผู้้�วิิกลจริิตและไม่่สามารถต่่อสู้้�คดีีได้้ พนัักงานสอบสวนก็็ยัังต้้องทำำ�การสอบสวนต่่อไป หากผล
การตรวจของแพทย์์ยืืนยัันว่่าผู้้�ต้้องหาวิิกลจริิตหรืือไม่่สามารถต่่อสู้้�คดีีได้้ พนัักงานสอบสวนก็็สามารถ
ที่่�จะงดการสอบสวนไว้ไ้ ด้้
- มีีข้อ้ สังั เกตว่่า หากบุุคคลที่่เ� ป็น็ ผู้้�วิกิ ลจริิตหรืือไม่่สามารถให้ก้ ารได้้ เนื่อ�่ งจากได้ร้ ัับการกระทบ
กระเทืือนทางสมองไม่่ใช่่ผู้�้ ต้้องหา ก็็ไม่่เป็็นเหตุุให้้งดการสอบสวนแต่่อย่่างใด เช่่น ในคดีีรถเฉี่�ยวชนกััน
แล้ว้ มีีผู้้�ได้้รัับบาดเจ็บ็ ทางสมอง เป็น็ ต้น้ พนัักงานสอบสวนก็็ต้อ้ งทำำ�การสอบสวนต่อ่ ไป
- มีีประเด็็นปััญหาว่่าในคดีีที่�่คู่่�กรณีีขัับขี่่�รถเฉี่�ยวชนกััน หากคู่่�กรณีีที่่�ขัับขี่่�รถมีีส่่วนประมาททั้้�ง
๒ ฝ่า่ ย และมีฝี ่า่ ยใดฝ่า่ ยหนึ่่ง� ได้ร้ ับั ความกระทบกระเทืือนทางสมองไม่ส่ ามารถให้ก้ ารได้้ จะดำำ�เนินิ การอย่า่ งไร
เห็็นว่่าพนัักงานสอบสวนจะต้้องทำ�ำ สำ�ำ นวนการสอบสวนโดยแยกสำำ�นวนการสอบสวนออกเป็็น ๒ สำ�ำ นวน
สำ�ำ นวนหนึ่่�ง สำำ�หรัับผู้้�ต้้องหาที่่�รู้�้ สำ�ำ นึึกมีีสติิสััมปชััญญะครบถ้้วน สามารถต่่อสู้�้คดีีได้้ ก็็สอบสวนรวบรวม
พยานหลัักฐานแล้้วมีีความเห็็นส่่งสำำ�นวนการสอบสวนไปยัังพนัักงานอััยการตามปกติิ ส่่วนอีีกสำ�ำ นวนหนึ่่�ง
สำ�ำ หรับั ผู้้�ต้อ้ งหาที่ไ่� ด้ร้ ับั การกระทบกระเทืือนทางสมอง ยังั ไม่ส่ ามารถต่อ่ สู้ค้� ดีไี ด้ ้ ก็ใ็ ห้ง้ ดการสอบสวนไว้ก้ ่อ่ น
แต่อ่ ย่า่ งไรก็็ตามการดำำ�เนิินคดีีก็ต็ ้อ้ งภายในอายุุความ
๕. การดำ�ำ เนินิ คดีีนิติ ิิบุุคคล
นอกจากบุุคคลธรรมดาแล้้ว นิิติิบุุคคลก็็อาจเป็็นผู้�้ กระทำ�ำ ความผิิดและถููกดำำ�เนิินคดีีได้้ ซึ่�่งการ
ดำำ�เนิินคดีีกัับนิิติิบุุคคลในชั้�นสอบสวน ป.วิิอาญา มาตรา ๗ ได้้วางหลัักเกณฑ์์เกี่�ยวกัับการดำำ�เนิินคดีีกัับ
นิติ ิิบุคุ คลไว้ ้ ว่่าในการสอบสวนคดีที ี่่�นิิติิบุคุ คลเป็็นผู้้�ต้อ้ งหา ให้้ดำำ�เนินิ การดังั นี้้�
๑) ให้้ออกหมายเรีียกผู้�้ จััดการหรืือผู้�้แทนอื่�่นๆ ของนิิติิบุุคคลนั้้�น ให้้ไปยัังพนัักงานสอบสวน
๒) ถ้า้ ผู้�้ จัดั การหรืือผู้แ�้ ทนของนิติ ิบิ ุคุ คลนั้้น� ไม่ป่ ฏิบิ ัตั ิติ ามหมายเรียี ก จะออกหมายจับั ผู้�้นั้น� มาก็ไ็ ด้้
แต่่ห้า้ มมิใิ ห้ใ้ ช้้บทบัญั ญัตั ิวิ ่า่ ด้ว้ ยปล่อ่ ยชั่ว� คราว ขังั แก่ผ่ ู้�้ จัดั การหรืือผู้้�แทนนิติ ิบิ ุคุ คลในคดีที ี่�น่ ิิติบิ ุคุ คลนั้้น� เป็น็
ผู้้�ต้้องหา
- คำำ�ว่่าผู้้�จััดการหรืือผู้�แ้ ทนอื่น่� ของนิิติิบุุคคลตามมาตรา 7 วรรคหนึ่่�ง หมายถึึง ผู้้ท� ี่่�มีอี ำำ�นาจ
กระทำำ�การแทนและมีีผลผููกพัันตามที่�่ได้้จดทะเบีียนไว้้กัับกรมพััฒนาธุุรกิิจการค้้า กระทรวงพาณิิชย์์
ดังั นั้้น� ถ้า้ จะพิจิ ารณาว่า่ ใครเป็น็ ผู้แ�้ ทนก็ต็ ้อ้ งไปดููในหนังั สืือรับั รองที่จ่� ดทะเบียี นไว้ก้ ับั กรมพัฒั นาธุรุ กิจิ การค้า้
ส่ว่ นคนที่ไ�่ ม่ม่ ีชี ื่อ่� หรืือมีชี ื่อ�่ เป็น็ กรรมการแต่่มีขี ้อ้ จำำ�กัดั อำำ�นาจกรรมการ กล่า่ วคืือ ไม่ม่ ีอี ำ�ำ นาจกระทำำ�การแทน
บริิษัทั บุุคคลเหล่่านั้้น� ไม่่ถืือว่่าเป็็นผู้�แ้ ทนนิิติิบุคุ คล

182 คPoู่มlอื icปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual