สอบสวน

ในระหว่่างอยู่ �ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่ จึึงไม่่ใช่่กรณีีที่�่ต้้อง
ดำ�ำ เนินิ การตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญามาตรา 150 วรรคสาม เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนและ
แพทย์ท์ ำ�ำ การชันั สููตรพลิิกศพเสร็จ็ แล้ว้ พนัักงานอัยั การโจทก์จ์ ึึงมีอี ำำ�นาจฟ้้องจำ�ำ เลยได้้ (ฎ.1530/2539)
๖. ขั้้�นตอนการชัันสูตู รพลิกิ ศพ
ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๐ ประกอบ ประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๑๐ การชันั สููตร
พลิกิ ศพ บทที่่� ๑ ข้อ้ ๓ ให้อ้ ำ�ำ นาจพนักั งานสอบสวนจัดั ให้ม้ ีกี ารชันั สููตรพลิกิ ศพ เมื่อ�่ ปรากฏแน่ช่ ัดั หรืือมีเี หตุุ
อันั ควรสงสัยั ว่า่ บุคุ คลใดตายโดยผิดิ ธรรมชาติหิ รืือตายระหว่า่ งอยู่�ในความควบคุมุ ของเจ้า้ พนักั งาน ซึ่ง่� รวมถึึง
ความตายที่เ�่ กิดิ ขึ้น�้ โดยการกระทำ�ำ ของเจ้า้ พนักั งานที่อ่� ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่ต�่ ามที่ไ�่ ด้อ้ ธิบิ ายมาแล้ว้
ข้า้ งต้น้ ด้ว้ ย โดยปกติิกฎหมายได้้บััญญััติไิ ว้้ใน ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔๙ ระบุใุ ห้ผ้ ู้�ท้ ี่�พ่ บศพมีีหน้้าที่�เ่ ก็็บศพไว้้
ณ ที่�่ซึ่�่งพบนั้้�นเองเพีียงเท่่าที่่�จะทำำ�ได้้ แล้้วแจ้้งความแก่่พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจโดยเร็็วที่่�สุุด
ซึ่่ง� ได้้กำำ�หนดโทษทางอาญาสำำ�หรัับผู้�ฝ้ ่า่ ฝืนื เอาไว้้ด้้วย โดยมีขีั้น� ตอนการปฏิบิ ััติิ ดังั นี้้�
๑) ให้เ้ จ้า้ พนักั งานตำำ�รวจหรืือพนักั งานสอบสวนผู้้�รับั แจ้ง้ บันั ทึึกการรับั แจ้ง้ ลงรายงานประจำำ�วันั ไว้้
๒) รีีบไปยัังที่�่พบศพเพื่�่อดำำ�เนิินการรัักษาศพ สภาพแวดล้้อมในบริิเวณที่�่พบศพ ตลอดจนวััตถุุ
ร่อ่ งรอย อันั เป็็นหลักั ฐานแสดงถึึงเหตุุที่่ต� ายนั้้น� ให้อ้ ยู่�ในสภาพเดิมิ ทุกุ ประการ จนกว่่าการชันั สููตรพลิิกศพ
จะแล้ว้ เสร็จ็ เว้น้ แต่ม่ ีเี หตุจุ ำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งกระทำ�ำ เพื่อ�่ ป้อ้ งกันั อันั ตรายแก่อ่ นามัยั ของประชาชนหรืือเพื่อ่� ประโยชน์์
สาธารณะอย่่างอื่่�น
๓) ในการชัันสููตรพลิิกศพ ให้้พนัักงานสอบสวนมีีหน้้าที่่�แจ้้งผู้�้ มีีหน้้าที่�่ไปทำำ�การชัันสููตรพลิิกศพ
ทราบ อัันได้้แก่่ แพทย์์ พนัักงานอััยการ พนัักงานฝ่่ายปกครอง แล้้วแต่่กรณีี และก่่อนชัันสููตรพลิิกศพ
ให้้พนักั งานสอบสวนแจ้้งให้้สามีี ภริิยา ผู้้�บุุพการี ี ผู้้�สืืบสันั ดาน ผู้้�แทนโดยชอบธรรม ผู้้อ� นุบุ าลหรืือญาติิของ
ผู้้�ตายอย่่างน้อ้ ยหนึ่่ง� คนทราบเท่่าที่�่จะทำ�ำ ได้้
๔) กรณีีจะต้้องชัันสููตรพลิิกศพ ให้้พนัักงานสอบสวนท้้องที่�่พบศพและแพทย์์ร่่วมกัันชัันสููตร
พลิิกศพดัังกล่่าว ทำำ�บันั ทึึกรายละเอียี ดแห่่งการชันั สููตรพลิิกศพทัันทีี และเป็็นหน้า้ ที่ข�่ องแพทย์ท์ ำ�ำ รายงาน
แนบท้้ายบัันทึึกรายละเอีียดแห่่งการชัันสููตรพลิิกศพ รายงานดัังกล่่าวให้้ถืือเป็็นส่่วนหนึ่่�งของสำ�ำ นวน
การชันั สููตรพลิกิ ศพ
๕) หากจำำ�เป็น็ เพื่อ�่ พบเหตุขุ องการตายเจ้า้ พนักั งานผู้้�ทำ�ำ การชันั สููตรพลิกิ ศพมีอี ำ�ำ นาจสั่ง� ให้ผ้ ่า่ ศพ
แยกธาตุุ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๑, ๑๕๒ ได้้ การชันั สููตรพลิิกศพผู้�้ นัับถือื ศาสนาอิสิ ลาม ถ้้าไม่่จำ�ำ เป็น็
จะต้้องทำำ�การผ่่าศพ ก็็ให้้พยายามหลีีกเลี่�ยง เพื่่�อมิิให้เ้ ป็น็ การละเมิดิ ข้อ้ บัญั ญัตั ิิทางศาสนาอิสิ ลาม
๖) ถ้า้ ศพฝังั แล้ว้ ให้ผ้ ู้�้ ชัันสููตรพลิิกศพจััดให้้ขุดุ ศพขึ้้�นเพื่อ�่ ตรวจดูู เว้้นแต่จ่ ะเห็น็ ว่่าไม่จ่ ำำ�เป็็นหรืือ
จะเป็น็ อันั ตรายแก่อ่ นามััยของประชาชน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๓
๗) ให้้ผู้้�ชัันสููตรพลิิกศพทำำ�ความเห็็นเป็็นหนัังสืือแสดงเหตุุและพฤติิการณ์์ที่่�ตาย ผู้�้ ตายคืือใคร
ตายที่่�ไหน เมื่�่อใด ถ้้าตายโดยคนทำำ�ร้้ายให้้กล่่าวว่่าใครหรืือสงสััยว่่าใครเป็็นผู้้�กระทำำ�ผิิดเท่่าที่่�จะทราบได้้
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๔
ข้อ้ สัังเกต
(๑) การชัันสููตรพลิิกศพเป็็นส่่วนหนึ่่�งของการรวบรวมพยานหลัักฐานตามอำำ�นาจหน้้าที่่�
ของพนัักงานสอบสวน เมื่�่อพนักั งานสอบสวนได้้ทำ�ำ การสอบสวนโดยชอบแล้ว้ แม้้ไม่ม่ ีกี ารชันั สููตรพลิิกศพ
ก็ห็ าเป็็นเหตุุให้พ้ นัักงานอััยการไม่่มีีอำ�ำ นาจฟ้้องไม่่

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 233

- การชัันสููตรพลิิกศพเป็็นส่่วนหนึ่่�งของการรวบรวมพยานหลัักฐานตามอำำ�นาจหน้้าที่�่
ของพนักั งานสอบสวน เมื่�่อพนักั งานสอบสวนได้้ทำ�ำ การสอบสวนโดยชอบแล้ว้ แม้้ไม่ม่ ีีการชัันสููตรพลิิกศพ
ก็ห็ าเป็น็ เหตุใุ ห้พ้ นักั งานอัยั การไม่่มีีอำ�ำ นาจฟ้อ้ งไม่่ (ฎ.๒๔๑๐/๒๕๓๐)
(๒) แม้ว้ ่า่ จะไม่ม่ ีกี ารชันั สููตรพลิกิ ศพหรืือการชันั สููตรพลิกิ ศพจะไม่ช่ อบ ก็ไ็ ม่ม่ ีกี ฎหมายห้า้ มไม่ใ่ ห้ฟ้ ้อ้ ง
- กฎหมายหาได้ห้ ้า้ มไม่ใ่ ห้ฟ้ ้อ้ งในกรณีที ี่ไ�่ ม่ม่ ีกี ารชันั สููตรพลิกิ ศพไม่แ่ ละแม้ก้ ารชันั สููตรพลิกิ ศพ
จะไม่ช่ อบก็ไ็ ม่ม่ ีกี ฎหมายห้้ามไม่่ให้ฟ้ ้อ้ ง (ฎ.๓๖๓/๒๔๙๓)
๗. การทำ�ำ สำำ�นวนการสอบสวนการชัันสูตู รพลิกิ ศพ
การชัันสููตรพลิิกศพกัับการทำำ�สำำ�นวนการสอบสวนการชัันสููตรพลิิกศพเป็็นคนละส่่วนกััน
แต่่เมื่อ�่ ทำำ�การชันั สููตรพลิิกศพเสร็็จแล้้ว ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ ประกอบประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจ
เกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๑๐ ข้้อ ๕ รายงานผลการชัันสููตรพลิิกศพให้้ถืือเป็็นส่่วนหนึ่่ง� ของสำำ�นวนการชันั สููตร
พลิกิ ศพ ดังั นั้้น� จึึงต้อ้ งนำำ�รายงานดังั กล่า่ วมาประกอบสำำ�นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพในการสอบสวน ป.วิอิ าญา
มาตรา ๑๒๙ ประกอบมาตรา ๑๕๕ ให้้นำำ�บทบััญญััติิว่่าด้้วยการสอบสวนมาใช้้แก่่การชัันสููตรพลิิกศพ
โดยอนุุโลม ดัังได้้กล่่าวมาแล้้วว่่า พนัักงานสอบสวนท้้องที่�่ที่�่พบศพเป็็นพนัักงานสอบสวนผู้�้ มีีอำ�ำ นาจ
และหน้้าที่�ท่ ำ�ำ การชัันสููตรพลิิกศพและทำำ�การสอบสวนการชัันสููตรพลิิกศพ
วิธิ ีกี ารทำ�ำ และรายละเอียี ดประเด็น็ การสอบสวน เป็น็ ไปตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดีี
ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้้อ ๑ ประกอบข้้อ ๙ และคำ�ำ สั่่�ง ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่่� ๓ ข้้อ ๓.๑๓
พนัักงานสอบสวนจะต้้องทำ�ำ สำ�ำ นวนการชัันสููตรพลิิกศพ โดยดำำ�เนิินการเหมืือนเช่่นสำำ�นวนการสอบสวน
ทั่่�วไปแบ่่งเป็็น ๓ กรณี ี ดังั นี้้�
๑. กรณีีความตายมิิได้เ้ ป็็นผลแห่่งการกระทำำ�ผิดิ อาญา
ตามประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดีี ลักั ษณะ ๑๐ บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๑ กล่า่ วไว้ว้ ่่าหากเป็น็
ความตายโดยผิิดธรรมชาติิ จะต้้องทำำ�การชัันสููตรพลิิกศพตามที่�บ่ ัญั ญัตั ิไิ ว้้ใน ป.วิิอาญา การสอบสวนและ
การชัันสููตรพลิกิ ศพจะต้้องดำำ�เนิินการควบคู่่�กัันไป
ขั้้�นตอนการสอบสวน
๑. ดำำ�เนิินการตามขั้้น� ตอนเช่่นเดียี วกับั การทำ�ำ สำำ�นวนการสอบสวนคดีอี าญาทั่่ว� ไป
- มีีการลงบัันทึึกประจำ�ำ วัันเกี่�ยวกัับคดีขี ้้อรับั แจ้้ง และรัับเลขคดีีชันั สููตรพลิิกศพ
- ทำำ�การสอบสวนผู้้แ� จ้ง้ หรืือญาติผิ ู้�้ ตายระบุุฐานะเป็็น “ผู้�้ กล่า่ วหา” โดยไม่ใ่ ช้้คำ�ำ ว่่า “ผู้้�ร้้อง”
- ตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุ ชัันสููตรพลิิกศพร่่วมกัับผู้้�มีีหน้้าที่่�เกี่�ยวข้้อง รวบรวมพยานหลัักฐาน
ต่่าง ๆ รายละเอีียดประเด็็นการสอบสวนตามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี และคำำ�สั่่�ง ตร.
ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ดังั ที่�ไ่ ด้้กล่่าวมาแล้ว้ ข้้างต้น้
๒. เมื่่�อสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานเสร็็จสิ้�นแล้้ว หััวหน้้าพนัักงานสอบสวนมีีความเห็็น
เสนอสำำ�นวนไปยังั ผู้�้ บัังคัับการตำำ�รวจนครบาล หรืือผู้้�บังั คัับการตำ�ำ รวจภููธรจังั หวััด เพื่อ�่ พิิจารณาสั่�งการแล้้ว
ส่ง่ สำำ�นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพไปยังั พนักั งานอัยั การท้อ้ งที่ท่� ี่ช่� ันั สููตรพลิกิ ศพพิจิ ารณาโดยเร็ว็ และเป็น็ หน้า้ ที่�่
ของอัยั การส่่งสำ�ำ นวนไปยังั ผู้�้ ว่า่ ราชการจังั หวัดั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๖ ประกอบประมวลระเบียี บการ
ตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดีี ลักั ษณะ ๑๐ บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๑๐.๑

234 Pคoมู่ lอื icปeฏบิInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๒. กรณีีความตายเป็น็ ผลจากการกระทำำ�ความผิดิ อาญา
ตามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกับั คดี ี ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้้อ ๑ กล่่าวไว้้ว่า่ ในการ
สอบสวนคดีีอาญานั้้�น หากความตายเป็็นผลจากการกระทำำ�อาญา จะต้้องทำ�ำ การชัันสููตรพลิิกศพตามที่�่
บััญญััติไิ ว้ใ้ น ป.วิอิ าญา ถ้า้ การชันั สููตรพลิิกศพยัังไม่เ่ สร็จ็ ห้า้ มมิิให้ฟ้ ้้องผู้้�ต้อ้ งหาต่อ่ ศาล การสอบสวนและ
การชันั สููตรพลิกิ ศพจะต้้องดำำ�เนินิ การควบคู่่�กัันไป

ขั้้�นตอนการสอบสวน
๑. ขั้น� ตอนการสอบสวนเช่น่ เดียี วกับั กรณีคี วามตายมิไิ ด้เ้ ป็น็ ผลแห่ง่ การกระทำ�ำ ผิดิ อาญาตามข้อ้ ๑
๒. ให้ท้ ำ�ำ สำำ�นวนการสอบสวนชันั สููตรพลิกิ ศพประกอบสำำ�นวนการสอบสวนคดีอี าญา ถ้า้ พนักั งาน
สอบสวนผู้�้ ชัันสููตรพลิิกศพ เป็็นพนัักงานสอบสวนคนละท้้องที่่�กัับพนัักงานสอบสวนผู้้�มีีอำำ�นาจสอบสวน
คดีอี าญา ไม่ว่ ่า่ พนักั งานสอบสวนนั้้น� จะได้ข้ อมาหรืือไม่ ่ ตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดีลี ักั ษณะ ๑๐
บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๑๐.๒ ก็ต็ ้้องดำ�ำ เนินิ การเช่่นเดีียวกััน

ข้อ้ สัังเกต
- ไม่่ปรากฏว่่าสำ�ำ นวนการชัันสููตรพลิิกศพกรณีีนี้้� จะต้้องส่่งสำ�ำ นวนให้้ผู้้�บัังคัับการเพื่่�อเสนอต่่อ
ให้้กัับพนัักงานอััยการดำ�ำ เนิินการแต่่อย่่างใด เนื่่�องจากภายหลัังการทำำ�สำ�ำ นวนการชัันสููตรพลิิกศพ
เสร็็จสิ้น� แล้้วกฎหมายไม่่ได้้บััญญัตั ิิว่า่ จะต้้องดำ�ำ เนิินการอย่่างไร
- ไม่ต่ ้้องไต่่สวนการตายแต่อ่ ย่่างใด
- ปรากฏในคำำ�สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่�่ ๓ ข้อ้ ๓.๘ การเรียี งลำำ�ดับั เอกสารและ
การให้้หมายเลขเอกสารในสำำ�นวนการสอบสวน ซึ่�ง่ เป็็นสำ�ำ นวนการสอบสวนคดีีอาญาทั่่�วไป อยู่�ในลำำ�ดับั ที่�่
๓.๘.๑.๙ และข้้อ ๓.๘.๒ การเรียี งลำำ�ดับั เอกสารในคดีที ี่่ม� ีีความยุ่่�งยากซับั ซ้อ้ นพยานหลักั ฐานจำำ�นวนมาก
อยู่�ในลำำ�ดัับที่่� ๓.๘.๒.๑๘ และข้้อ ๓.๑๐ การทำ�ำ สำำ�นวนคดีีที่ไ�่ ม่ป่ รากฏว่่าผู้�ใ้ ดเป็น็ ผู้้�กระทำ�ำ ความผิดิ อยู่�ใน
ลำ�ำ ดับั ที่่� ๓.๑๐.๗ เรียี งลำ�ำ ดับั สำำ�นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพเฉพาะกรณีที ี่ม�่ ีคี วามตายอันั เป็น็ ผลแห่ง่ การกระทำำ�ผิดิ
ซึ่�่งมิิใช่่เป็็นความตายที่่�เกิิดขึ้้�นโดยการกระทำำ�ของเจ้้าพนัักงานซึ่�่งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่่�หรืือตาย
ในระหว่่างอยู่�ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงานซึ่�่งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่่� และพนัักงานสอบสวน
ผู้�้ รัับผิดิ ชอบคดีีจะต้้องนำำ�สำำ�นวนการชัันสููตรพลิิกศพมาประกอบสำ�ำ นวนคดีีอาญาหรืือคดีจี ราจรทางบก
- หากดููตาม ป.วิอิ าญา และระเบียี บคำำ�สั่่ง� ที่เ่� กี่ย� วข้อ้ ง การชันั สููตรพลิกิ ศพทุกุ ครั้ง� จะต้อ้ งทำ�ำ สำ�ำ นวน
การชันั สููตรพลิกิ ศพควบคู่่�กันั ไปทุกุ ครั้ง� ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ กรณีที ี่ต่� ายโดยผิดิ ธรรมชาติทิ ี่ม่� ิไิ ด้เ้ ป็น็ ผลแห่ง่ การกระทำำ�ผิดิ
อาญา หรืือกรณีีความตายเกิิดจากผลของการกระทำ�ำ ผิิดอาญาหรืือกรณีีความตายเกิิดจากการกระทำำ�ของ
เจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่่�หรืือตายในระหว่่างการควบคุุมของเจ้้าพนัักงานซึ่�่งอ้้างว่่า
ปฏิบิ ััติริ าชการตามหน้้าที่่ก� ็็ตาม
- แต่พ่ บว่า่ ในทางปฏิบิ ัตั ิิ โดยปกติหิ ากท้อ้ งที่ท่� ี่พ�่ บศพและคดีอี าญาหรืือจราจรเกิดิ ในท้อ้ งที่เ�่ ดียี วกันั
พนัักงานสอบสวนเพีียงแต่่ทำำ�การชัันสููตรพลิิกศพแล้้วนำ�ำ รายงานการชัันสููตรพลิิกศพประกอบไว้้ในสำำ�นวน
คดีอี าญาหรืือจราจร โดยไม่ท่ ำำ�สำ�ำ นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพแต่อ่ ย่า่ งใด กรณีที ้อ้ งที่ท่� ี่พ�่ บศพและคดีอี าญาหรืือ
คดีีจราจรเกิิดต่่างท้้องที่�่กััน พนัักงานสอบสวนท้้องที่�่ที่่�พบศพจะทำ�ำ การชัันสููตรพลิิกศพแล้้วส่่งรายงานผล
การชันั สููตรพลิกิ ศพไปให้พ้ นักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบในคดีอี าญาหรืือจราจรซึ่ง�่ อยู่�ต่า่ งท้อ้ งที่น่�ั้้น� โดยมิไิ ด้ท้ ำำ�
สำำ�นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพเช่น่ เดียี วกันั กรณีที ี่พ�่ บเห็น็ ตัวั อย่า่ ง เช่น่ มีเี หตุรุ ถเฉี่ย� วชนในท้อ้ งที่ห�่ นึ่่ง� มีผี ู้้ไ� ด้ร้ ัับ
บาดเจ็็บและถููกนำ�ำ ส่่งไปรัักษาที่�่โรงพยาบาลที่่�ตั้�งอยู่�นอกพื้้�นที่่� อำ�ำ นาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวน
เจ้้าของคดีีอีีกท้้องที่�่หนึ่่�งแล้้วถึึงแก่่ความตายที่่�โรงพยาบาลดัังกล่่าว พนัักงานสอบสวนท้้องที่�่ที่�่พบศพ

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 235

ที่โ�่ รงพยาบาลตั้ง� อยู่�เป็น็ ผู้้�ทำำ�การชันั สููตรพลิกิ ศพแล้ว้ นำำ�ส่ง่ รายงานผลการชันั สููตรพลิกิ ศพไปยังั พนักั งานสอบสวน
เจ้้าของคดีีจราจรดังั กล่่าว เพื่อ�่ ประกอบสำำ�นวนโดยไม่ท่ ำำ�สำำ�นวนการสอบสวนการชัันสููตรพลิกิ ศพ เป็็นต้้น
ซึ่่�งในทางปฏิิบััติิพนัักงานสอบสวนถืือรายงานชัันสููตรพลิิกศพเป็็นส่่วนหนึ่่�งของคดีีอาญา หากทำำ�สำำ�นวน
ชัันสููตรพลิิกศพด้้วยก็็จะเห็็นว่่าเป็็นการสอบสวนซ้ำ��ำ กัับคดีีอาญาหรืือจราจรซึ่�่งรวมอยู่�ในสำำ�นวนเดีียวกััน
ที่่�ผ่า่ นมาส่่วนใหญ่่ปฏิบิ ััติไิ ปในแนวทางดัังกล่า่ วเป็น็ เรื่่�องปกติแิ ละพนัักงานอัยั การก็็ไม่่ได้โ้ ต้แ้ ย้้งอัันใด
๓. กรณีคี วามตายเกิดิ จากการกระทำำ�ของเจ้า้ พนักั งานซึ่ง่� อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่�่
หรืือตายในระหว่่างอยู่�ในความควบคุมุ ของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ััติิราชการตามหน้า้ ที่่�
ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสาม วรรคสี่แ� ละวรรคห้า้ ประกอบประมวลระเบียี บการ
ตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้้อ ๕ วรรคสาม วรรคสี่�และวรรคห้้า กล่่าวไว้้ว่่าเมื่่�อได้้มีี
การชันั สููตรพลิกิ ศพตามวรรคสาม กล่า่ วคืือ ชันั สููตรพลิกิ ศพกรณีพี ิเิ ศษ ซึ่ง�่ ต้อ้ งมีพี นักั งานสอบสวนท้อ้ งที่ท�่ ี่พ่� บศพ
แพทย์์ พนัักงานอััยการ และพนัักงานฝ่่ายปกครอง แล้้วให้้พนัักงานสอบสวนทำ�ำ สำำ�นวนชัันสููตรพลิิกศพ
แล้้วส่่งสำำ�นวนไปยัังพนัักงานอััยการ เพื่�่อทำำ�คำำ�ร้้องขอต่่อศาลชั้�นต้้นแห่่งท้้องที่�่ที่�่พบศพนั้้�นอยู่�เพื่�่อให้้ศาล
ทำ�ำ การไต่่สวนและทำำ�คำ�ำ สั่่�งแสดงว่่าผู้้�ตายคืือใคร ตายที่่�ไหน เมื่�่อไร เหตุุและพฤติิการณ์์ที่่�ตาย ถ้้าตายโดย
คนทำ�ำ ร้า้ ยให้ก้ ล่า่ วว่า่ ใครเป็น็ ผู้�้ ทำ�ำ ร้า้ ยเท่า่ ที่จ่� ะทราบได้ ้ กรณีดี ังั กล่า่ วนี้้ก� ็เ็ ช่น่ เดียี วกันั ต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การสอบสวน
และชัันสููตรพลิกิ ศพควบคู่่�กัันไป
ขั้้�นตอนการสอบสวน
๑. ขั้�นตอนการสอบสวนเช่่นเดีียวกัับกรณีีความตายมิิได้้เป็็นผลแห่่งการกระทำ�ำ ผิิดอาญาตาม
ข้้อ ๑ แต่ต่ ้้องมีีพนัักงานอัยั การเข้้าร่ว่ มการสอบสวน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่ �
๒. เมื่อ่� สอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานเสร็จ็ สิ้น� แล้ว้ หัวั หน้า้ พนักั งานสอบสวน มีคี วามเห็น็ เสนอ
สำำ�นวนไปยัังพนักั งานอััยการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคห้้า ประกอบประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจ
เกี่�ยวกัับคดี ี ข้้อ ๕ วรรคห้้า เพื่่�อยื่น่� คำำ�ร้อ้ งต่่อศาลชั้น� ต้้นทำำ�การไต่ส่ วนการตาย
๓. คำำ�สั่่ง� ของศาลชั้น� ต้น้ ให้้ถึึงที่�ส่ ุุดตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสิิบ
๔. เมื่อ�่ ศาลมีคี ำ�ำ สั่่ง� แล้ว้ ให้ส้ ่ง่ สำ�ำ นวนการไต่่สวนของศาลไปยังั พนักั งานอัยั การ เพื่อ่� ส่ง่ แก่พ่ นักั งาน
สอบสวน เพื่่�อดำำ�เนิินการต่่อไป ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสิบิ เอ็็ด
๕. สิ่�งที่่�พนัักงานสอบสวนจะต้้องดำ�ำ เนิินการตามข้้อ ๔ ได้้แก่่ นำ�ำ สำำ�นวนการไต่่สวนของศาล
ไปประกอบเพื่�่อพิิจารณาในสำ�ำ นวนอื่�่น ๆ ที่่�พนัักงานสอบสวนรัับไว้้ทำำ�การสอบสวนควบคู่่�กัันกัับสำำ�นวน
การชัันสููตรพลิิกศพ เช่่น สำ�ำ นวนที่�่มีีการกล่่าวหาเจ้้าพนัักงานของรััฐที่่�กระทำำ�ให้้เป็็นเหตุุบุุคคลนั้้�นถึึงแก่่
ความตายหรืือตายในระหว่า่ งการควบคุมุ ของเจ้า้ พนักั งานซึ่ง�่ อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่�่ หรืือกล่า่ วหา
ผู้้�ตายนั้้�นว่่าต่่อสู้�้ ขััดขวางการปฏิิบััติิหน้้าที่�่ของเจ้้าพนัักงานตามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี
ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้้อ ๑๐.๓
ข้อ้ สัังเกต
- ห้้ามเจ้้าพนัักงานหรืือผู้้�ควบคุุมผู้้�ทำำ�ให้้ตายทำ�ำ หน้้าที่�่เป็็นพนัักงานสอบสวนผู้้�ทำ�ำ การชัันสููตร
พลิิกศพตามประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้อ้ ๑๒
- ตามคำ�ำ สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่่� ๔ ข้้อ ๓.๒.๒, ข้้อ ๔.๓ กำำ�หนดให้้
รองผู้้�บังั คับั การหรืือพนักั งานสอบสวนผู้�เ้ ชี่�ยวชาญที่�ไ่ ด้้รับั มอบหมายทำ�ำ การสอบสวนด้ว้ ยตนเอง

236 คPoูม่ lอื icปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๘. การทำ�ำ สำ�ำ นวนการสอบสวนกรณีีความตายเกิิดจากการกระทำำ�ของเจ้้าพนัักงานซึ่�่งอ้้างว่่า
ปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่หรืือตายในระหว่่างอยู่�ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้้างว่่า
ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่�่
พนัักงานสอบสวนจะต้้องดำำ�เนิินการทำ�ำ สำ�ำ นวนการสอบสวนเป็็น ๓ สำ�ำ นวน ตามหนัังสืือ ตร.
ที่่� ๐๐๑๑.๒๕/๕๐๑๔ ลง ๒๑ พ.ย. ๕๖ เรื่�่อง แนวทางปฏิิบัตั ิกิ ารสอบสวนคดีีอาญากรณีพี ิิเศษบางประเภท
ดัังนี้้�
๑. สำ�ำ นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพ ซึ่ง่� การชันั สููตรพลิกิ ศพต้อ้ งกระทำ�ำ ด้ว้ ยเจ้า้ พนักั งาน ๔ ฝ่า่ ย ได้แ้ ก่่
๑.พนัักงานสอบสวนท้้องที่�ท่ ี่่�พบศพ ๒.แพทย์์ ๓.พนัักงานอััยการ ๔.พนักั งานฝ่่ายปกครอง และในการทำำ�
สำำ�นวนการสอบสวนชัันสููตรพลิิกศพ พนัักงานสอบสวนต้้องร่่วมกัับพนัักงานอััยการทำำ�การสอบสวน
โดยตามคำำ�สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่�่ ๔ ข้อ้ ๔.๓ พนักั งานสอบสวนระดับั รองผู้�้ บัังคัับการ
ที่�่ได้้รัับมอบหมายจะต้้องทำ�ำ การสอบสวนด้้วยตนเอง เมื่่�อสอบสวนเสร็็จต้้องส่่งสำำ�นวนการสอบสวน
ให้พ้ นักั งานอัยั การ เพื่อ�่ ยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งต่อ่ ศาลชั้น� ต้น้ ทำำ�การไต่ส่ วนสาเหตุกุ ารตาย เมื่อ�่ ศาลมีคี ำำ�สั่่ง� แล้ว้ ถือื เป็น็ ที่ส่� ุดุ
และศาลส่่งสำำ�นวนการไต่่สวนยัังพนักั งานอัยั การ เพื่่�อส่่งให้้พนักั งานสอบสวนดำ�ำ เนินิ การต่่อไป
๒. สำ�ำ นวนคดีีฆาตกรรมที่�่ผู้�้ ตายถููกเจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่ฆ่่าตายและ
คดีฆี าตกรรมซึ่ง�่ ผู้้�ตายตายในระหว่า่ งอยู่�ในความควบคุมุ ของเจ้า้ พนักั งานซึ่ง่� อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่�่
(คดีีวิิสามััญฆาตกรรมและไม่่ใช่่คดีีวิิสามััญฆาตกรรม) สำ�ำ นวนดัังกล่่าวต้้องมีีพนัักงานอััยการเข้้าร่่วม
การสอบสวนตามความใน ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๕/๑ โดยตามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ข้อ้ ๔.๓
พนัักงานสอบสวนระดัับรองผู้้�บัังคัับการที่่�ได้้รับั มอบหมาย จะต้้องทำำ�การสอบสวนด้้วยตนเอง เมื่่�อทำำ�การ
สอบสวนเสร็จ็ สิ้น� แล้ว้ จะต้อ้ งนำำ�สำำ�นวนการไต่ส่ วนการตายของศาลมาประกอบและใช้ใ้ นการพิจิ ารณาด้ว้ ย
โดยต้้องทำ�ำ ความเห็็นเสนอไปยัังอััยการสููงสุุดเป็็นผู้�้สั่�งคดีี แต่่การทำำ�สำำ�นวนดัังกล่่าวต้้องเสนอผ่่าน
ผู้้�บัังคัับบััญชาตามลำ�ำ ดัับชั้้�นจนถึึง ตร. เพื่�อ่ พิิจารณาก่อ่ นส่ง่ ให้้อัยั การสููงสุุดพิจิ ารณาและสั่ง� คดีี
๓. สำ�ำ นวนคดีที ี่ผ�่ ู้้�ตายถููกกล่า่ วหาว่า่ ต่อ่ สู้�้ ขัดั ขวางเจ้า้ พนักั งานซึ่ง่� อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่�่
สำ�ำ นวนดังั กล่า่ วต้อ้ งมีพี นักั งานอัยั การเข้า้ ร่ว่ มการสอบสวนตามความใน ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๕/๑ โดยตาม
คำำ�สั่่�ง ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ข้อ้ ๔.๓ พนัักงานสอบสวนระดัับรองผู้�้ บัังคัับการที่�ไ่ ด้้รัับมอบหมาย
จะต้อ้ งทำำ�การสอบสวนด้้วยตนเอง เมื่่�อทำำ�การสอบสวนเสร็็จสิ้�นแล้้ว จะต้้องนำำ�สำ�ำ นวนการไต่ส่ วนการตาย
ของศาลมาประกอบและใช้้ในการพิิจารณาด้้วย โดยต้้องทำำ�ความเห็็นเสนอไปยัังอััยการจัังหวััดท้้องที่�่
ที่เ�่ กิิดเหตุุพิจิ ารณาสั่ง� คดีี

ข้้อสัังเกต
- รองผู้้�บัังคัับการที่�่ได้้รัับมอบหมาย เป็็นผู้�้ รัับผิิดชอบทำ�ำ การสอบสวน โดยให้้ผู้้�บัังคัับการหรืือ
ผู้้�รักั ษาราชการแทนเป็็นหััวหน้้าพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘ วรรคสี่� และเป็็นพนัักงาน
สอบสวนผู้้�รับั ผิดิ ชอบตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔๐ ในคดีีที่�เ่ กิิดในเขตท้้องที่�ข่ องตน
- สำ�ำ นวนคดีฆี าตกรรมที่�ผ่ ู้้�ตายถููกเจ้า้ พนักั งานซึ่ง�่ อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่ฆ�่ ่า่ ตาย และคดีี
ฆาตกรรมซึ่�่งผู้�้ ตายตายในระหว่่างอยู่�ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่
(คดีวี ิสิ ามัญั ฆาตกรรมและไม่ใ่ ช่ค่ ดีวี ิสิ ามัญั ฆาตกรรม) หลังั จาก ผบก. หรืือผู้้�รักั ษาราชการแทนพิจิ ารณาและ
มีีความเห็็นแล้้ว ให้เ้ สนอสำ�ำ นวนพร้้อมความเห็็นไปยัังผู้�้ บังั คับั บััญชาตามลำ�ำ ดับั ชั้้�นจนถึึง ตร. เพื่�อ่ พิจิ ารณา
และส่ง่ สำำ�นวนให้้อัยั การสููงสุดุ หรืือผู้�้ รักั ษาราชการแทนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔๓ ต่่อไป
- การสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๕/๑ ประกอบคำำ�สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖
บทที่่� ๔ ข้้อ ๔.๓ กรณีีแจ้้งให้้พนัักงานอััยการเข้้าร่่วมทำำ�การสอบสวน กำำ�หนดให้้พนัักงานสอบสวนเป็็น

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 237

ผู้�้ รัับผิิดชอบ กรณีีจำำ�เป็็นเร่่งด่่วนและมีีเหตุุอัันควรไม่่อาจรอพนัักงานอััยการเข้้าร่่วมในการทำำ�สำ�ำ นวน
การสอบสวน ให้้พนัักงานสอบสวนทำำ�สำำ�นวนต่่อไปได้้ แต่่ต้้องบัันทึึกเหตุุที่�่ไม่่อาจรอพนัักงานอััยการ
ไว้ใ้ นสำำ�นวนและถือื ว่่าเป็น็ การทำำ�สำำ�นวนการสอบสวนที่่�ชอบด้ว้ ยกฎหมาย
- ในการทำ�ำ สำ�ำ นวนการสอบสวนที่่�กล่่าวหาเจ้้าพนัักงานที่่�ทำ�ำ ให้้ผู้�้นั้�นถึึงแก่่ความตาย โดยอ้้างว่่า
ปฏิิบัตั ิิราชการตามหน้า้ ที่่� หากทางการสอบสวนได้ค้ วามว่า่ ไม่ไ่ ด้เ้ ป็น็ เช่น่ ที่่อ� ้้าง พนักั งานสอบสวนก็็ต้้องทำ�ำ
ความเห็็นควรสั่ง� ฟ้อ้ งเจ้า้ พนักั งานผู้้�นั้�นไปในฐานความผิดิ ฐานฆ่่าผู้�้อื่น� หรืืออาจเป็น็ การป้อ้ งกัันเกิินกว่่าเหตุุ
ก็็เป็็นได้้ หรืือในบางกรณีีพนัักงานสอบสวนมีีความเห็็นควรสั่�งไม่่ฟ้้องไปยัังอััยการสููงสุุด แต่่อััยการสููงสุุด
อาจมีคี วามเห็น็ แย้ง้ สั่�งฟ้้องเจ้า้ พนักั งานผู้้�นั้น� ได้้
ดังั นั้้น� พนักั งานสอบสวนควรทราบถึึงหลักั เกณฑ์ใ์ นการมีคี วามเห็น็ ทางคดีวี ่า่ มีหี ลักั เกณฑ์อ์ ย่า่ งไร
ซึ่�่งโดยปกติิในฐานะเจ้้าพนัักงานการปฏิิบััติิหน้้าที่่�ก็็ต้้องอยู่ �ภายใต้้ขอบเขตของกฎหมายเช่่นเดีียวกััน
หากกฎหมายไม่ไ่ ด้บ้ ัญั ญัตั ิใิ ห้ท้ ำำ�ได้้ เจ้า้ พนักั งานก็ไ็ ม่ม่ ีสี ิทิ ธิทิ ำ�ำ ได้ ้ การฆ่า่ ผู้้�ร้า้ ยในขณะปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่ใ�่ นทางการ
ตำำ�รวจเราเรียี กกันั อย่า่ งคุ้�นหููว่า่ “การวิสิ ามัญั ฆาตกรรม” ซึ่ง่� มีคี ำำ�อธิบิ ายในหนังั สืือ ตร.ที่�่ ๐๐๑๑.๒๕/๕๐๑๔
ลง ๒๑ พ.ย. ๕๖ เรื่่�อง แนวทางปฏิิบััติิการสอบสวนคดีีอาญากรณีีพิิเศษบางประเภท ข้้อ ๑.๑
คดีีวิิสามััญฆาตกรรม หมายถึึง คดีีฆาตกรรมซึ่่�งผู้้�ตายถููกเจ้้าพนัักงานซึ่�่งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่่�
ฆ่า่ ตาย แต่อ่ ย่า่ งไรก็ต็ าม การวิสิ ามัญั ฆาตกรรมคนร้า้ ยที่จ่� ะไม่เ่ ป็น็ ความผิดิ ก็ต็ ้อ้ งพิจิ ารณานำ�ำ หลักั การป้อ้ งกันั
ตามมาตรา ๖๘ แห่่ง ป.อาญา มาใช้้เพื่่�อเป็็นการระงัับยัับยั้้�งเหตุุการณ์์ที่�่เกิิดขึ้้�นเฉพาะหน้้าในการปฏิิบััติิ
หน้้าที่�เ่ พื่่�อบังั คัับใช้ก้ ฎหมาย เหตุทุ ี่่�จะอ้้างได้ ้ มีีดัังนี้้�
(๑) เพื่่�อเป็็นการป้้องกันั สิิทธิขิ องตนหรืือของผู้�้อื่น�
(๒) ให้้พ้้นภยัันตราย
(๓) ซึ่่�งเกิิดจากการประทุุษร้า้ ยอัันละเมิิดต่่อกฎหมาย และ
(๔) เป็็นภยัันตรายที่่�ใกล้จ้ ะถึึง และ
(๕) ต้อ้ งกระทำำ�พอสมควรแก่่เหตุุ
การป้อ้ งกันั ไม่จ่ ำำ�เป็น็ ต้อ้ งป้อ้ งกันั สิทิ ธิขิ องตนเองเท่า่ นั้้น� แต่ส่ ามารถป้อ้ งกันั สิทิ ธิขิ องคนอื่น�่ ได้ด้ ้ว้ ย
การจะอ้้างป้้องกัันต้้องได้้สััดส่่วน หากคนร้้ายมีีและใช้้อาวุุธปืืน เจ้้าพนัักงานก็็สามารถใช้้อาวุุธปืืนได้้ถืือว่่า
ได้้สััดส่่วนกััน ภยัันตรายที่่ใ� กล้จ้ ะถึึง ไม่่จำ�ำ เป็็นต้อ้ งให้้คนร้า้ ยยิงิ ก่่อน เจ้า้ พนักั งานสามารถยิงิ คนร้า้ ยก่่อนได้้
หากตามพฤติิการณ์์เห็็นว่่าขณะนั้้�นเป็็นภยัันตรายที่�่ใกล้้จะถึึง เช่่น คนร้้ายชัักอาวุุธปืืนจากสะเอวแล้้วยก
ปืืนขึ้�้นมาเพื่่�อจะยิิงเจ้้าพนัักงานไม่่จำำ�ต้้องถึึงขั้�นเล็็งตรงเป้้าหมายแต่่อย่่างใด และในการปฏิิบััติิหน้้าที่่�ของ
เจ้้าพนัักงานจะต้้องปฏิิบััติิหน้้าที่�่โดยชอบด้้วย หากปฏิิบััติิหน้้าที่�่โดยมิิชอบก็็ไม่่มีีสิิทธิิอ้้างป้้องกัันได้้และ
คนร้้ายต้้องกระทำ�ำ การประทุุษร้้ายอัันละเมิิดต่่อกฎหมาย นอกจากนั้้�นกฎหมายยัังวางหลัักว่่าต้้องกระทำำ�
พอสมควรแก่เ่ หตุุ หมายความว่า่ กฎหมายให้เ้ จ้า้ พนักั งานกระทำ�ำ ได้เ้ พื่อ�่ การระงับั ยับั ยั้้ง� การที่ค�่ นร้า้ ยประทุษุ ร้า้ ย
โดยการต่่อสู้�้เจ้้าพนัักงาน ตััวอย่่างเจ้้าพนัักงานจะเข้้าจัับกุุมคนร้้าย ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ ให้้อำ�ำ นาจ
เจ้้าพนัักงานในการจัับกุุมเพื่่�อนำำ�ตัวั ไปดำำ�เนิินคดีี ป.วิิอาญา มาตรา ๘๓ วรรคท้า้ ย บััญญััติิว่า่ “ถ้้าบุุคคล
ซึ่ง่� จะถููกจับั ขัดั ขวางหรืือจะขัดั ขวางการจับั หรืือหลบหนีี หรืือพยายามจะหลบหนี ี ผู้้�ทำำ�การจับั มีอี ำำ�นาจใช้ว้ ิธิ ีี
หรืือการป้้องกัันทั้้�งหลายเท่่าที่่�เหมาะสมแก่่พฤติิการณ์์แห่่งเรื่�่องในการจัับนั้้�น” ดัังนั้้�น เจ้้าพนัักงานจึึงต้้อง
ใช้ม้ าตรการเท่า่ ที่่�จำ�ำ เป็็นก็็เพื่่อ� การจัับกุุมเท่่านั้้�น หากคนร้้ายซึ่�ง่ มีีอาวุธุ ปืนื เพื่�่อใช้้ต่่อสู้้�เจ้า้ พนัักงาน แต่่ได้ท้ ิ้้ง�
อาวุธุ ปืนื ยอมมอบตัวั แล้ว้ ภยันั ตรายก็ห็ มดไปแล้ว้ หรืือคนร้า้ ยวิ่ง� หลบหนีี ไม่ต่ ่อ่ สู้แ�้ ล้ว้ อย่า่ งนี้้ � ก็ไ็ ม่จ่ ำ�ำ ต้อ้ งยิงิ
คนร้้ายให้ถ้ ึึงแก่่ความตายแต่อ่ ย่า่ งใด มิิฉะนั้้�นจะเป็็นการกระทำ�ำ ที่เ�่ กินิ กว่า่ เหตุไุ ด้้

238 Pคoู่มlือicปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๙. การไต่ส่ วนการชันั สููตรพลิิกศพ
เป็น็ กรณีคี วามตายเกิดิ ขึ้น�้ โดยการกระทำำ�ของเจ้า้ พนักั งานซึ่ง�่ อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่ห�่ รืือ
ตายในระหว่่างอยู่ �ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่ ตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๕๐ วรรคสาม ซึ่่�งต้้องมีีการชันั สููตรพลิกิ ศพ ๔ ฝ่่ายและพนักั งานอัยั การจะต้้องเข้้ามาร่่วมทำำ�การ
สอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่� เมื่อ�่ ส่ง่ สำำ�นวนให้พ้ นักั งานอัยั การแล้ว้ พนักั งานอัยั การจะต้อ้ ง
ยื่น่� คำำ�ร้อ้ งต่อ่ ศาลชั้น� ต้น้ แห่ง่ ท้อ้ งที่ท�่ ี่ศ่� พนั้้น� อยู่� เพื่อ่� ทำำ�การไต่ส่ วนและมีคี ำ�ำ สั่่ง� แสดงว่า่ ผู้้�ตายคืือใคร ตายที่ไ�่ หน
เมื่อ่� ใด เหตุแุ ละพฤติิการณ์ท์ ี่่ต� าย หากตายโดยคนทำำ�ร้้าย ให้ก้ ล่า่ วว่า่ ใครเป็็นผู้้�กระทำ�ำ ร้า้ ยเท่า่ ที่จ�่ ะทราบได้้
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคห้า้ และคำ�ำ สั่่�งของศาลให้้เป็น็ ที่ส�่ ุดุ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสิบิ
เมื่�่อศาลมีีคำ�ำ สั่่�งแล้้ว ให้้ส่่งสำำ�นวนการไต่่สวนของศาลไปยัังพนัักงานอััยการ เพื่�่อส่่งแก่่พนัักงานสอบสวน
ดำำ�เนินิ การต่อ่ ไป ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสิบิ เอ็ด็
ในการไต่่สวนการเสีียชีีวิิตนั้้�น การยื่�่นคำำ�ร้้องจะยื่�่นต่่อศาลชั้�นต้้นแห่่งที่�่ศพนั้้�นอยู่� อย่่างไรก็็ตาม
หากเป็็นกรณีีที่�่ทหารเสีียชีีวิิตในระหว่่างการควบคุุมหรืือการกระทำ�ำ ของเจ้้าพนัักงาน เช่่นนี้้�การยื่�่นคำ�ำ ร้้อง
ไต่ส่ วนการเสียี ชีวี ิติ ของทหารผู้้�นั้น� ต้อ้ งยื่น�่ ต่อ่ ศาลทหารหรืือศาลพลเรืือน ซึ่ง�่ ในเรื่อ�่ งนี้้ม� ีแี นวทางของกฤษฎีกี า
วางไว้้ หลัักการยื่�่นคำ�ำ ร้้องยัังคงยื่�่นไต่่สวนต่่อศาลพลเรืือน และคำ�ำ วิินิิจฉััยชี้�ขาดอำำ�นาจหน้้าที่่�ระหว่่างศาล
โดยคณะกรรมการวินิ ิจิ ฉัยั ชี้ข� าดอำ�ำ นาจหน้า้ ที่ร�่ ะหว่า่ งศาล ซึ่ง�่ มีปี ระธานศาลฎีกี า ประธานศาลปกครองสููงสุดุ
และหัวั หน้้าสำำ�นัักตุุลาการทหาร ร่ว่ มเป็็นกรรมการอยู่่�ด้้วย ได้ว้ างหลักั เช่น่ กันั ว่่า ถ้า้ ไม่่แน่่ชััดอยู่�ในอำำ�นาจ
ศาลใด ศาลพลเรืือนย่่อมมีอี ำ�ำ นาจไต่่สวนเช่น่ กััน

คณะกรรมการกฤษฎีีกา เรื่่�องเสร็จ็ ที่�่ ๑๒๙/๒๕๐๑
ในกรณีีที่่�มีีความตายเกิิดขึ้�้นโดยการกระทำำ�ของเจ้้าพนัักงาน ซึ่่�งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่่�
หรืือตายในระหว่่างอยู่�ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงาน ซึ่�่งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่ เมื่่�อได้้มีีการ
ชัันสููตรพลิิกศพแล้้ว ให้้พนัักงานสอบสวนส่่งสำำ�นวนชัันสููตรพลิิกศพไปยัังพนัักงานอััยการ ให้้พนัักงาน
อััยการทำ�ำ คำำ�ร้้องขอต่อ่ ศาลชั้น� ต้้นแห่ง่ ท้้องที่ท�่ ี่่ศ� พนั้้�นอยู่�ให้ท้ ำำ�การไต่่สวนและทำ�ำ คำำ�สั่่ง� แสดงว่า่ ผู้�้ ตายคืือใคร
ตายที่่ไ� หน เมื่�่อใด และถึึงเหตุุ และพฤติกิ ารณ์ท์ ี่�ต่ าย ถ้้าตายโดยคนทำำ�ร้า้ ย ให้้กล่่าวว่า่ ใครเป็็นผู้�้ กระทำ�ำ ร้า้ ย
เท่า่ ที่จ่� ะทราบได้้ ฯลฯ จะเห็น็ ได้ว้ ่า่ วิธิ ีกี ารเหล่า่ นี้้เ� ป็น็ เพียี งส่ว่ นหนึ่่ง� ของการสอบสวนเพื่อ่� ทราบถึึงสาเหตุแุ ห่ง่
ความตายนั้้น� เท่า่ นั้้น� หาใช่เ่ ป็น็ การให้ศ้ าลพลเรืือนพิจิ ารณาพิพิ ากษาคดีแี ต่อ่ ย่า่ งใดไม่่ ฉะนั้้น� แม้ว้ ่า่ เป็น็ กรณีี
ที่�่ผู้้�ตายและเจ้้าพนัักงานนั้้�นเป็็นบุุคคลที่่�อยู่ �ในอำำ�นาจศาลทหารก็็จะต้้องอยู่ �ในบัังคัับมาตรานี้้�เช่่นเดีียวกััน
กล่่าวคืือ จะต้้องมีีการสอบสวนและการชัันสููตรพลิิกศพด้้วย และตามคำำ�สั่่�งของกระทรวงกลาโหม
ที่�่ ๒๖๙/๑๖๘๘๗ ลงวันั ที่่� ๑๕ กันั ยายน ๒๔๙๙ ซึ่ง่� ได้ว้ างข้อ้ กำ�ำ หนดเกี่ย� วกับั เรื่อ�่ งนี้้ไ� ว้ต้ ามที่ก�่ ระทรวงกลาโหมและ
กระทรวงมหาดไทยตกลงกันั ก็ส็ อดคล้อ้ งกับั บทบัญั ญัตั ิใิ นประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญาที่ก�่ ำ�ำ หนดว่า่
เมื่อ่� มีคี วามตายเกิดิ ขึ้น�้ โดยการกระทำ�ำ ของเจ้า้ พนักั งานซึ่ง�่ อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่่� หรืือตายในระหว่า่ ง
อยู่�ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงาน ซึ่�่งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่โดยผู้�้ ตายเป็็นทหาร ก็็ให้้จััดให้้มีี
การสอบสวนและชัันสููตรพลิิกศพตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา โดยในการสอบสวนของ
เจ้้าพนัักงานสอบสวนนั้้�นให้้มีีนายทหารชั้�นสััญญาบััตรเข้้านั่่�งฟัังอยู่่�ด้้วย ถ้้าจะทำ�ำ บัันทึึกหลัักฐานเกี่�ยวกัับ
การชันั สููตรพลิกิ ศพและขอส่ง่ เอกสารนั้้น� ต่อ่ พนักั งานชันั สููตรพลิกิ ศพ ก็ใ็ ห้พ้ นักั งานชันั สููตรพลิกิ ศพรับั บันั ทึึก
รวมเข้า้ สำำ�นวนไว้้ แล้ว้ ให้พ้ นักั งานสอบสวนส่ง่ สำำ�นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพไปยังั พนักั งานอัยั การ เพื่อ่� ดำำ�เนินิ การ
ยื่น�่ คำ�ำ ร้อ้ งต่อ่ ศาลพลเรืือนให้ท้ ำ�ำ การไต่ส่ วนและทำ�ำ คำ�ำ สั่่ง� ต่อ่ เมื่อ�่ ศาลพลเรืือนได้ไ้ ต่ส่ วนและทำำ�คำ�ำ สั่่ง� อย่า่ งใดแล้ว้
จึึงดำ�ำ เนิินการต่่อไป คืือถ้้าปรากฏว่่าความตายนั้้�นมิิได้้เกิิดขึ้�้นจากการกระทำ�ำ อัันมิิชอบด้้วยกฎหมายแล้้ว
กรณีีก็็เป็็นอัันยุุติิลงได้้ แต่่ถ้้าเจ้้าพนัักงานได้้กระทำ�ำ การไปโดยมิิชอบแล้้ว ถ้้าเป็็นคดีีที่่�อยู่�ในอำำ�นาจ

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 239

ศาลพลเรืือนก็เ็ ป็น็ หน้า้ ที่ข่� องพนักั งานอัยั การที่จ่� ะดำำ�เนินิ คดีใี นศาลพลเรืือนตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณา
ความอาญา แต่่ถ้้าเป็็นคดีีที่�่อยู่�ในอำำ�นาจศาลทหาร ก็็คงเป็็นหน้้าที่�่ของอััยการทหารที่�่จะดำำ�เนิินคดีี
ในศาลทหารตามพระราชบััญญััติธิ รรมนููญศาลทหาร พ.ศ.๒๔๙๘ ต่อ่ ไปอีกี ชั้้�นหนึ่่ง�
คำำ�วิินิิจฉััยชี้้�ขาดอำ�ำ นาจหน้า้ ที่่ร� ะหว่่างศาลที่่� 92/2558
การไต่่สวนชัันสููตรพลิกิ ศพตามประมวลกฎหมายวิิธีพี ิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๕๐ เป็น็ การ
สอบสวนอย่า่ งหนึ่่ง� เพื่อ�่ หาตัวั ผู้้�กระทำ�ำ ความผิดิ มาลงโทษด้ว้ ยวิธิ ีกี ารพิเิ ศษที่บ่� ัญั ญัตั ิใิ ห้ศ้ าลต้อ้ งเข้า้ ไปเกี่ย� วข้อ้ ง
ด้ว้ ยในชั้น� สอบสวน เพื่อ่� ให้ศ้ าลทำำ�การไต่ส่ วนและทำำ�คำำ�สั่่ง� แสดงว่า่ ผู้�้ ตายคืือใคร ตายที่ไ�่ หน เมื่อ่� ใด และถึึงเหตุุ
และพฤติกิ ารณ์ท์ ี่ต�่ าย ถ้า้ ตายโดยคนทำำ�ร้า้ ยให้ก้ ล่า่ วว่า่ ใครเป็น็ ผู้้�กระทำ�ำ ร้า้ ยเท่า่ ที่จ�่ ะทราบได้้ แม้ต้ ามคำ�ำ ร้อ้ ง
จะระบุวุ ่า่ ผู้�้ ตายเป็น็ ทหารกองประจำ�ำ การและตายในระหว่า่ งถููกคุมุ ขังั ในเรืือนจำำ�จังั หวัดั ทหารบกเพชรบููรณ์์
ซึ่่�งอยู่�ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงานทหารก็็ตาม แต่่กรณีียัังเป็็นการไม่่อาจทราบแน่่ชััดว่่าผู้�้ ตายคืือใคร
ตายที่ไ�่ หน เมื่อ่� ใด เหตุแุ ละพฤติกิ ารณ์ท์ ี่ต�่ ายเป็น็ อย่า่ งไร ถ้า้ ตายโดยคนทำำ�ร้า้ ยแล้ว้ ใครเป็น็ ผู้�้ กระทำำ�ร้า้ ยและ
ผู้ท�้ ี่ท�่ ำำ�ร้า้ ยเป็น็ ทหารซึ่ง�่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่ต�่ ามที่ป่� รากฏในคำ�ำ ร้อ้ งจริงิ หรืือไม่่ หากศาลไต่ส่ วนแล้ว้ ปรากฏว่า่
การตายของผู้้�ตายมิิได้้เกิิดจากการถููกเจ้้าพนัักงานที่�่เป็็นทหารทำ�ำ ร้้ายหรืือเกิิดจากการที่่�ทหารกัับพลเรืือน
กระทำำ�ความผิิดด้้วยกัันหรืือเป็็นคดีีที่�่เกี่�ยวพัันกัับคดีีที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลพลเรืือน หรืือเป็็นคดีีที่่�ต้้องดำำ�เนิิน
ในศาลคดีีเด็็กและเยาวชน คดีีก็็จะไม่่อยู่�ในอำ�ำ นาจของศาลทหารตามพระราชบััญญััติิธรรมนููญศาลทหาร
พ.ศ.๒๔๙๘ มาตรา ๑๔ กรณีจี ึึงยัังเป็น็ การไม่แ่ น่่ชััดว่่าคดีจี ะอยู่�ในอำำ�นาจศาลใดกัันแน่่ ดัังนั้้น� การไต่ส่ วน
ชันั สููตรพลิิกศพคดีนี ี้้� จึึงอยู่�ในอำำ�นาจพิิจารณาของศาลยุุติิธรรม
ข้้อสังั เกต
การไต่่สวนการตายเป็็นอำำ�นาจของศาลจัังหวััด มิิใช่่อำ�ำ นาจของศาลแขวง เนื่�่องจากตาม
พระธรรมนููญศาลยุตุ ิธิ รรม มาตรา ๑๗ กำำ�หนดให้ศ้ าลแขวงมีอี ำำ�นาจตามมาตรา ๒๔, ๒๕ ซึ่ง�่ ตามมาตรา ๒๔, ๒๕
มิิได้้บััญญััติิให้้ผู้�้ พิิพากษานายเดีียวมีีอำำ�นาจเกี่�ยวกัับการชัันสููตรพลิิกศพแต่่อย่่างใด จึึงต้้องกลัับไป
พิิจารณาตามพระธรรมนููญศาลยุุติิธรรม มาตรา ๑๘ ซึ่�่งกำ�ำ หนดให้้ศาลจัังหวััดมีีอำำ�นาจพิิจารณาคดีีแพ่่ง
และคดีีอาญาทั้้�งปวงที่่�มิิได้้อยู่�ในอำ�ำ นาจของศาลยุตุ ิิธรรมอื่�่น
๑๐. ระยะเวลาในการชันั สูตู รพลิิกศพและการทำำ�สำ�ำ นวนการสอบสวนชันั สููตรพลิกิ ศพ
๑๐.๑ ระยะเวลาการดำำ�เนินิ การกรณีีทั่ว� ไป เป็็นการชันั สููตร ๒ ฝ่่าย ได้้แก่่ พนัักงานสอบสวน
กับั แพทย์์
(๑) การทำ�ำ สำำ�นวนการสอบสวนและการชันั สููตรพลิกิ ศพให้ท้ ำำ�ควบคู่่�กันั ไป โดยให้พ้ นักั งาน
สอบสวนและแพทย์์ทำำ�บัันทึึกรายละเอีียดแห่่งการชัันสููตรพลิิกศพทัันทีี และให้้แพทย์์ดัังกล่่าวทำำ�รายงาน
แนบท้้ายรายละเอีียดแห่่งการชัันสููตรพลิิกศพด้้วยภายใน ๗ วััน นัับแต่่วัันที่�่ได้้รัับแจ้้งเรื่�่อง ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๕๐ วรรคหนึ่่�ง ประกอบประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้อ้ ๕
(รายงานดัังกล่า่ วให้้ถืือเป็็นส่ว่ นหนึ่่ง� ของสำำ�นวนชันั สููตรพลิิกศพ)
(๒) ถ้า้ มีคี วามจำำ�เป็น็ ให้ข้ ยายเวลาไปได้ไ้ ม่เ่ กินิ ๒ ครั้ง� ๆ ละไม่เ่ กินิ ๓๐ วันั โดยต้อ้ งบันั ทึึก
เหตุุผลและความจำำ�เป็็นในการขยายระยะเวลาทุุกครั้ �งติิดไว้้ในสำำ�นวนการชัันสููตรพลิิกศพ ตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๕๐ วรรคแรก โดยการขยายระยะเวลาการสอบสวน ตามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖
บทที่�่ ๔ ข้้อ ๓.๒.๑ ให้ข้ อขยายระยะเวลากัับผู้้�บังั คับั การที่�ร่ ัับผิิดชอบการสอบสวนในเขตพื้้น� ที่่�นั้้�น

240 Pคoู่มlอื icปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ข้อ้ สังั เกต
ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๐ วรรคแรก ให้้ชัันสููตรพลิิกศพเสร็็จสิ้น� ภายใน ๗ วััน หากไม่่เสร็็จ
ขยายระยะเวลาได้อ้ ีกี ไม่่เกินิ ๒ ครั้ง� ๆ ละไม่่เกินิ ๓๐ วันั รวมแล้ว้ ใช้้เวลาการชัันสููตรพลิิกศพและสอบสวน
๖๗ วััน
- ตามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ บทที่�่ ๔ ข้อ้ ๓.๒.๑ ให้ท้ ำำ�สำำ�นวนการสอบสวนให้เ้ สร็จ็ ภายใน ๓๐ วันั
นัับแต่่วันั ที่่�ได้ร้ ัับแจ้้ง หากไม่เ่ สร็็จขอขยายระยะเวลาต่อ่ ผู้�้ บัังคับั การฯ ได้้ แต่่ไม่่ได้้กำ�ำ หนดว่่าจะขอขยายได้้
กี่ค� รั้ง� แสดงให้เ้ ห็น็ ว่า่ ระยะเวลาในการสอบสวนการชันั สููตรพลิกิ ศพ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๐ เป็น็ ระยะเวลา
เร่่งรััด แม้้จะใช้้เวลาในการสอบสวนเกิินระยะเวลาตามที่่� ป.วิิอาญา กำำ�หนดไว้้ก็็ไม่่ทำำ�ให้้การสอบสวน
เสียี ไปแต่อ่ ย่า่ งใด แต่อ่ ย่า่ งไรก็ต็ าม หากไม่จ่ ำำ�เป็น็ ก็ค็ วรจะดำำ�เนินิ การให้เ้ สร็จ็ สิ้น� ภายในระยะเวลาที่ก่� ำ�ำ หนดไว้้
ตาม ป.วิิอาญา กล่่าวคืือ รวมแล้้วไม่่เกินิ ๖๗ วััน
๑๐.๒ ระยะเวลาการดำำ�เนิินการกรณีีพิิเศษ เป็น็ การชันั สููตร ๔ ฝ่่าย ได้แ้ ก่่ พนัักงานสอบสวน
แพทย์์ พนัักงานอัยั การ และพนัักงานฝ่า่ ยปกครอง
(๑) ระยะเวลาการชัันสููตรพลิิกศพ ๗ วััน เช่่นเดีียวกัับ ๑๐.๑(๑) เพีียงแต่่ต้้องแจ้้ง
ให้พ้ นัักงานอััยการและฝ่่ายปกครองเข้า้ ร่ว่ มทำ�ำ การชัันสููตรพลิิกศพ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสาม
ประกอบประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่�ยวกับั คดีี ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้้อ ๕ วรรคสาม
(๒) กรณีคี วามตายเกิดิ ขึ้น้� โดยการกระทำ�ำ ของเจ้า้ พนักั งานซึ่ง่� อ้า้ งว่า่ ปฏิบิ ัตั ิริ าชการตามหน้า้ ที่�่
หรืือตายในระหว่่างอยู่�ในความควบคุุมของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งอ้้างว่่าปฏิิบััติิราชการตามหน้้าที่�่ เมื่่�อได้้ทำ�ำ การ
ชัันสููตรพลิิกศพตามวรรคสามเสร็็จสิ้ �นแล้้ว ให้้พนัักงานสอบสวนแจ้้งพนัักงานอััยการเข้้าร่่วมทำำ�สำ�ำ นวน
การสอบสวนชันั สููตรพลิกิ ศพให้เ้ สร็จ็ ภายใน ๓๐ วันั นับั แต่ว่ ันั ที่ไ่� ด้ร้ ับั แจ้ง้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่�
และประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกัับคดี ี ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้้อ ๕ วรรค ๔ ใช้้คำำ�ว่า่ “นับั แต่่วันั ที่�่
ได้้ทราบเรื่อ่� ง”
(๓) ถ้้ามีีความจำำ�เป็็นให้้ขยายระยะเวลาออกไปได้้ไม่่เกิิน ๒ ครั้�ง ๆ ละไม่่เกิิน ๓๐ วััน
โดยต้อ้ งบันั ทึึกเหตุผุ ลและความจำ�ำ เป็น็ ในการขยายเวลาทุกุ ครั้ง� ไว้ใ้ นสำำ�นวนชันั สููตรพลิกิ ศพ ตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่� ซึ่ง�่ ตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลัักษณะ ๑๐ บทที่่� ๑ ข้อ้ ๕ วรรคสี่�
ระบุวุ ่า่ ในกรุงุ เทพมหานครให้้เสนอขอขยายระยะเวลาไปยัังผู้้�บังั คับั การ (ในกองบััญชาการตำ�ำ รวจนครบาล
ก็็คืือ ผู้�้ บังั คัับการต่า่ ง ๆ ในสัังกััดนั่่น� เอง) ส่่วนในจัังหวัดั อื่่น� ให้้เสนอไปยังั ผู้้�บังั คัับการตำ�ำ รวจภููธรจัังหวัดั

ข้้อสังั เกต
- ตาม ๑๐.๒(๒) ข้อ้ ความที่ว�่ ่า่ เมื่อ่� ชันั สููตรพลิกิ ศพตามวรรคสามเสร็จ็ แล้ว้ พอจะอธิบิ ายความได้ว้ ่า่
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสาม เกี่ย� วกับั ระยะเวลามีขี ้้อความปรากฏตอนท้้ายวรรคสามความว่่า
“ให้้พนัักงานอััยการและพนัักงานฝ่่ายปกครอง”...ร่่วมกัับพนัักงานสอบสวนและแพทย์์ตามวรรคหนึ่่�ง
ความหมายก็ค็ ืือว่า่ ระยะเวลาการชันั สููตรพลิกิ ศพกรณีที ั่่ว� ไปกับั กรณีพี ิเิ ศษ ต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การให้เ้ สร็จ็ สิ้น� ภายใน
๗ วันั ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคแรก นั่่�นเอง หากไม่เ่ สร็จ็ สิ้�นก็็ให้ข้ ยายระยะเวลาได้้
- การนัับระยะเวลาการสอบสวนในกรณีีพิิเศษ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่� ระบุใุ ห้้ทำ�ำ
สำำ�นวนการสอบสวนให้เ้ สร็จ็ ภายใน ๓๐ วันั นับั แต่ว่ ันั ที่ไ่� ด้ร้ ับั แจ้ง้ กรณีกี ารชันั สููตรพลิกิ ศพและการทำ�ำ สำำ�นวน
การสอบสวนเป็็นคนละขั้�นตอนกััน สัังเกตจากขั้้�นตอนการชัันสููตรพลิิกศพมีีเจ้้าพนัักงานผู้�้ ชัันสููตรพลิิกศพ
๔ ฝ่่าย แต่่ในขั้�นตอนการสอบสวนมีี ๒ ฝ่่าย คืือ พนัักงานอััยการกัับพนัักงานสอบสวนเท่่านั้้�น การนัับ
ระยะเวลาการสอบสวน ๓๐ วััน กรณีีนัับแต่่วัันรัับแจ้้งตามที่่� ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่�กำ�ำ หนดไว้้
จึึงยัังไม่่ชััดเจนว่่าหมายถึึงการนัับระยะเวลานัับแต่่การรัับแจ้้งกรณีีพบศพในขั้�นตอนแรก หรืือหมายถึึง

Police คInมู่ vอื eปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 241

พนัักงานอััยการรัับแจ้้งจากพนัักงานสอบสวนหลัังจากการชัันสููตรพลิิกศพ ๔ ฝ่่าย เพื่่�อทำำ�สำำ�นวน
การสอบสวนชัันสููตรพลิิกศพ ๒ ฝ่่าย (ระหว่า่ งพนัักงานสอบสวนกับั พนักั งานอัยั การ) ในขั้�นตอนที่�่ ๒
- ตามคำำ�สั่่ง� ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่�่ ๔ ข้อ้ ๓.๒.๒ กำ�ำ หนดให้้รองผู้�้ บังั คัับการ
ที่่�ได้้รัับมอบหมาย ทำำ�การสอบสวนด้้วยตนเองและให้้แจ้้งพนัักงานอััยการเข้้าร่่วมกัับพนัักงานสอบสวน
ในการทำำ�สำำ�นวนการชันั สููตรพลิกิ ศพให้เ้ สร็จ็ ภายใน ๓๐ วันั นับั แต่ว่ ันั ที่ไ�่ ด้ร้ ับั แจ้ง้ ถ้า้ มีคี วามจำำ�เป็น็ ให้ข้ ยาย
ระยะเวลาออกไปได้ไ้ ม่่เกินิ ๒ ครั้ง� ๆ ละไม่่เกินิ ๓๐ วััน แต่่ก็ไ็ ม่ไ่ ด้ร้ ะบุุว่่าหลังั จากสิ้้น� ระยะเวลาดัังกล่่าวแล้้ว
จะดำ�ำ เนิินการอย่่างไรต่่อไป และการนัับระยะเวลานัับแต่่รัับแจ้้ง คำ�ำ ว่่า “นัับแต่่รัับแจ้้ง” ก็็ไม่่ชััดเจน
เช่่นเดีียวกับั ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่� เช่น่ เดีียวกันั
- ตามคำำ�สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ระยะเวลาในการสอบสวนการชัันสููตรพลิิกศพ
ในกรณีตี าม ๑๐.๑ ซึ่ง�่ ขอขยายเวลาได้ต้ ามความจำำ�เป็น็ ไม่ร่ ะบุขุ อบเขตไว้ว้ ่า่ จะขยายเวลาได้ก้ี่ค� รั้ง� แตกต่า่ งกับั
ระยะเวลาในกรณีตี าม ๑๐.๒ ซึ่่�งกรณีีตาม ๑๐.๒ กำำ�หนดให้ข้ ยายเวลาได้้ ๒ ครั้�ง ทั้้�งที่่�ขั้น� ตอนและความ
ยุ่�งยากซัับซ้้อนมากกว่่า แต่่ก็เ็ ห็น็ ว่า่ ระยะเวลาการสอบสวนดังั กล่า่ วเป็น็ เพียี งระยะเวลาการเร่ง่ รัดั หากเลย
กำ�ำ หนดเวลาดัังกล่่าวเห็น็ ว่่าการสอบสวนก็็ไม่่เสีียไป แต่อ่ ย่า่ งไรก็็ตามก็็ควรที่จ�่ ะทำ�ำ การสอบสวนให้เ้ สร็็จสิ้น�
ภายในระยะเวลาที่�ก่ ำำ�หนดไว้ต้ ามคำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลงวันั ที่�่ ๑ ก.ค. ๕๖ ข้อ้ ๓.๒.๒ เนื่อ�่ งจากสอดคล้อ้ ง
กัับระยะเวลาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคสี่ � กำ�ำ หนดให้ท้ ำ�ำ สำ�ำ นวนการสอบสวนการชัันสููตรพลิกิ ศพ
ให้้เสร็็จภายใน ๓๐ วันั นัับแต่ว่ ัันที่่ไ� ด้้รับั แจ้ง้ และขยายได้ไ้ ม่่เกินิ ๒ ครั้ง� ๆ ละ ๓๐ วันั
- เพื่�่อเป็็นแนวทางเดีียวกัันในการเริ่�มนัับระยะเวลาการทำำ�สำำ�นวนการสอบสวนชัันสููตรพลิิกศพ
เนื่�่องจากตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ วรรคหนึ่่ง� กล่่าวว่า่ รายงานการชันั สููตรพลิิกศพให้ถ้ ือื เป็็นส่ว่ นหนึ่่�ง
ของสำำ�นวนชัันสููตรพลิิกศพ จึึงเห็็นควรเริ่ �มนัับเวลาการทำำ�สำำ�นวนการชัันสููตรพลิิกศพตั้ �งแต่่วัันที่่�ได้้รัับแจ้้ง
การพบศพทั้้ง� ๒ กรณีคี ืือ ทั้้ง� กรณีที ั่่ว� ไปที่�ช่ ันั สููตรพลิกิ ศพ ๒ ฝ่า่ ยและทั้้ง� กรณีพี ิเิ ศษที่�ท่ ำำ�การชันั สููตรพลิกิ ศพ
๔ ฝ่า่ ย
- นอกจากนี้้�หากเป็็นไปได้้พนัักงานสอบสวนควรดำำ�เนิินการใน ๒ กรณีีดัังกล่่าว โดยชัันสููตร
พลิิกศพให้เ้ สร็็จสิ้น� ภายใน ๗ วััน โดยทั้้ง� การชัันสููตรพลิิกศพและการสอบสวนหากไม่่เสร็็จสิ้�นภายใน ๗ วััน
ก็็พยายามขยายเวลาออกไปไม่่ควรเกิิน ๒ ครั้�ง ๆ ละ ๓๐ วััน เพื่�่อจะได้้สอดคล้้องกัับระยะเวลาตาม
ป.วิอิ าญา
๑๑. โทษของการกระทำ�ำ แก่่ศพหรืือสภาพแวดล้้อมบริเิ วณที่�่พบศพ
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕๐ ทวิิ ได้้วางบทลงโทษไว้้ สำำ�หรัับผู้�้ที่่�กระทำ�ำ การใด ๆ แก่่ศพหรืือ
สภาพแวดล้้อมในบริิเวณที่�่พบศพ ก่่อนการชัันสููตรพลิิกศพเสร็็จสิ้�น ในประการที่�่น่่าจะทำำ�ให้้การชัันสููตร
พลิิกศพหรืือผลทางคดีีเปลี่่�ยนแปลงไป ซึ่�่งมีีอััตราโทษจำำ�คุุกตั้้�งแต่่ ๖ เดืือนถึึง ๒ ปีี หรืือปรัับตั้้�งแต่่
หนึ่่�งหมื่�น่ บาท ถึึงสี่ห� มื่�น่ บาท หรืือทั้้ง� จำำ�ทั้้�งปรัับ
เว้น้ แต่จ่ ำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งกระทำำ�เพื่อ่� ป้อ้ งกันั อันั ตรายแก่อ่ นามัยั ของประชาชนหรืือเพื่อ่� ประโยชน์ส์ าธารณะ
อย่า่ งอื่�่น
ถ้้าเป็็นการกระทำ�ำ โดยทุุจริิตหรืือเพื่่�ออำ�ำ พรางคดีีผู้�้ กระทำำ�ต้้องระวางโทษเป็็น ๒ เท่่า ของโทษ
ที่ก�่ ำ�ำ หนดไว้้สำำ�หรัับความผิดิ นั้้�น
สำำ�หรับั ในความผิดิ ตามมาตรานี้้ใ� นบางครั้ง� การกระทำ�ำ ดังั กล่า่ วจะมีคี วามผิดิ ตามประมวลกฎหมาย
อาญาตามมาตรา ๑๙๙ ในเรื่อ�่ ง การกระทำำ� ลอบฝังั ซ่อ่ นเร้น้ ย้า้ ยหรืือทำำ�ลายศพหรืือส่ว่ นของศพเพื่อ่� ปิดิ บังั
การเกิดิ การตายหรืือเหตุแุ ห่ง่ การตาย เกี่ย� วข้อ้ งด้ว้ ย ซึ่ง่� การกระทำ�ำ ดังั กล่า่ วนั้้น� ต้อ้ งระวางโทษจำ�ำ คุกุ ไม่เ่ กินิ
หนึ่่�งปีีซึ่ง�่ มีีคำ�ำ พิิพากษาฎีีกาไว้้วางหลัักในเรื่�่องดังั กล่า่ วไว้้

242 คPo่มู lอื icปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- การที่่�จำำ�เลยลากศพผู้�้ ตายไปไว้้ที่�่ถนนสาธารณะหน้้าบ้้านห่่างออกไปประมาณ 30 เมตร
แม้บ้ ริเิ วณนั้้น� ไม่อ่ าจปิดิ บังั การตายได้ ้ ก็เ็ ป็น็ การกระทำำ�เพื่อ่� ปิดิ บังั เหตุแุ ห่ง่ การตายและเพื่อ�่ อำ�ำ พรางการกระทำำ�
ความผิิดของตนด้้วย ประกอบกัับจำ�ำ เลยให้้การรัับสารภาพในความผิิดฐานนี้้�มาตั้�งแต่่ต้้น การกระทำ�ำ ของ
จำำ�เลยจึึงเป็็นความผิดิ ฐานเคลื่อ�่ นย้้ายศพเพื่อ�่ ปิิดบังั เหตุุแห่่งการตาย และเพื่อ่� อำ�ำ พรางคดี ี จำำ�เลยมีีความผิิด
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 199 ประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา 150 ทวิิ
วรรคสอง (ฎ.๑๐๒๗๘/๒๕๕๕)
ข้้อสัังเกต
มัักพบบ่่อยครั้�งเมื่�่อพบศพในถิ่�นทุุรกัันดาร แพทย์์มัักจะให้้พนัักงานสอบสวนนำ�ำ ศพไปชัันสููตร
ที่โ่� รงพยาบาล จึึงต้้องอธิบิ ายให้้แพทย์เ์ ข้้าใจว่่ากฎหมายต้้องการที่�จ่ ะให้ท้ ำ�ำ การชัันสููตรพลิิกศพในที่�เ่ กิดิ เหตุุ
มิิฉะนั้้�นอาจมีีผลต่อ่ รููปคดีไี ด้้ และควรหลีีกเลี่ย� งการเคลื่อ�่ นย้า้ ยศพก่่อนการชัันสููตรพลิกิ ศพเสร็็จสิ้�น

❖❖❖

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 243

244 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

การเปรีบียบทเททีี่ี่�ย1บ4คดีีอาญา


การเปรีียบเทีียบ ไม่่ปรากฏคำำ�จำำ�กััดความในกฎหมายใดเมื่่อ� พิจิ ารณาตาม ป.อาญา มาตรา ๑๘
โทษสำ�ำ หรัับลงแก่่ผู้�้ กระทำำ�ความผิดิ มีี ๕ สถาน ได้แ้ ก่่ ประหารชีวี ิิต จำำ�คุุก กักั ขััง ปรับั และริิบทรัพั ย์ส์ ินิ
โดยปกติโิ ทษดังั กล่า่ วจะปรากฏอยู่�ในคำ�ำ พิพิ ากษาของศาล แต่ก่ ารเปรียี บเทียี บจะปรากฏในชั้น� เจ้า้ พนักั งาน
โดยกฎหมายให้อ้ ำำ�นาจเจ้า้ พนักั งานเมื่อ�่ เห็น็ ว่า่ ผู้�้ กระทำ�ำ ผิดิ นั้้น� ไม่ค่ วรที่จ่� ะรับั โทษถึึงจำ�ำ คุกุ ก็ใ็ ห้ท้ ำำ�การเปรียี บเทียี บ
ตามที่�่กฎหมายได้้วางหลัักเกณฑ์์ไว้้ และเมื่่�อเปรีียบเทีียบแล้้วทำ�ำ ให้้คดีีอาญาเลิิกกัันตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๓๗ และสิทิ ธิกิ ารนำ�ำ คดีอี าญามาฟ้อ้ งย่อ่ มระงับั ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๙(๓) และปรากฏแนวทาง
ปฏิบิ ััติิเกี่�ยวกัับการเปรีียบเทียี บคดีอี าญา ลัักษณะ ๙ แห่่งประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกับั คดีี
๑. แนวคิดิ เกี่�ย่ วกัับการเปรีียบเทีียบ
เกี่�ยวกัับการเปรีียบเทีียบถืือเป็็นโทษทางอาญาหรืือไม่่ มีผี ู้�้ให้แ้ นวคิิดไว้้ ๒ แนวคิิด กล่า่ วคืือ
แนวคิิดที่�่ ๑ เห็็นว่่าโทษในทางอาญา ต้้องพิจิ ารณาตาม ป.อาญา มาตรา ๑๘ โทษที่่�จะลงแก่่
ผู้้�กระทำำ�ความผิิดมีี ๕ สถานและมีีโทษ “ปรับั ” อยู่่�ด้ว้ ย การลงโทษตามมาตรา ๑๘ เป็็นอำ�ำ นาจของศาล
เท่่านั้้�น และตามมาตราดัังกล่่าวไม่่ปรากฏคำำ�ว่่า “เปรีียบเทีียบ” จึึงเห็็นว่่าการเปรีียบเทีียบไม่่ใช่่โทษ
ทางอาญา และกฎหมายก็ใ็ ห้อ้ ำ�ำ นาจเจ้้าพนักั งานในการที่่จ� ะเปรียี บเทีียบได้ ้ ถ้้อยคำำ�ที่่�ใช้้ในชั้�นเจ้า้ พนักั งาน
จะใช้้ถ้้อยคำำ�ว่่า “เปรีียบเทีียบ” จะไม่่ใช้้คำำ�ว่่า “ปรัับ” แนวคิิดดัังกล่่าวเกิิดขึ้�้นเพื่�่อนำ�ำ ไปใช้้แก้้ไขปััญหา
เกี่ย� วกับั การดำ�ำ เนินิ คดีกี ับั เด็ก็ หรืือเยาวชนช่ว่ งที่ม�่ ีี พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชน
และครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ ออกมาบัังคัับใช้้ใหม่่ ๆ ซึ่่�งกฎหมายวางหลัักการใหม่่ อย่่างกรณีีการจัับเด็็ก
หรืือเยาวชน ต้้องให้้ศาลเยาวชนและครอบครััวตรวจสอบการจัับตลอดถึึงการแจ้้งข้้อหาและการสอบสวน
ต้้องมีีที่่�ปรึึกษากฎหมาย (ทนายความที่�่ผ่่านการอบรมและขึ้�้นทะเบีียนไว้้กัับศาลเยาวชน) ร่่วมอยู่่�ด้้วย
โดยในคดีใี ดที่เ�่ ห็น็ ว่า่ การกระทำ�ำ ของเด็ก็ หรืือเยาวชนนั้้น� ไม่ค่ วรได้ร้ ัับโทษถึึงจำ�ำ คุกุ และเป็็นการคุ้้�มครองเด็ก็
หรืือเยาวชน เพื่�่อนำำ�ออกจากกระบวนการยุุติิธรรมทางอาญา โดยวิิธีีการเปรียี บเทียี บในคดีีบางประเภทที่่�
มีีโทษปรับั และอยู่�ในอำ�ำ นาจของเจ้้าพนักั งานเช่่นเดียี วกับั ผู้�้ กระทำ�ำ ความผิิดที่ม�่ ีอี ายุแุ ต่่ ๑๘ ปีีขึ้�้นไป (ผู้�้ใหญ่่
กระทำ�ำ ความผิดิ ) เพื่อ�่ ให้ค้ ดีเี ลิกิ กันั และสิทิ ธิกิ ารนำ�ำ คดีอี าญามาฟ้อ้ งระงับั ไปตาม ป.วิอิ าญา ดังั ได้ก้ ล่า่ วมาแล้ว้
แนวคิิดที่�่ ๒ เห็็นว่่าต้้องพิิจารณาว่่ามีีกฎหมายบััญญััติิไว้้ว่่าการกระทำำ�ใดเป็็นความผิิดทาง
อาญาและมีีโทษทางอาญาหรืือไม่่ การกระทำ�ำ ใดหากกฎหมายไม่่บััญญััติิโทษทางอาญาไว้้ เจ้้าพนัักงาน
จะไม่ส่ ามารถเปรียี บเทียี บได้้ และความผิดิ บางฐานความผิดิ จะมีโี ทษปรับั อยู่่�ด้ว้ ย และกฎหมายก็ใ็ ห้อ้ ำำ�นาจ
เจ้า้ พนักั งานไว้ต้ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗, ๓๘ คดีใี ดที่เ�่ ห็น็ ว่า่ ผู้�้ ต้อ้ งหาไม่ค่ วรได้ร้ ัับโทษถึึงจำ�ำ คุกุ ก็ใ็ ห้ท้ ำ�ำ การ
เปรียี บเทียี บทำ�ำ ให้ค้ ดีเี ลิกิ กันั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗ และสิทิ ธิกิ ารนำ�ำ คดีอี าญามาฟ้อ้ งระงับั ไปตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๓๙(๓) จึึงเห็็นว่่า การเปรีียบเทีียบเป็็นโทษทางอาญาเช่่นเดีียวกัับโทษที่�่กำ�ำ หนดไว้้ตาม ป.อาญา
มาตรา ๑๘
๒. การเปรีียบเทีียบตามแนวทางการปฏิิบัตั ิิของคณะกรรมการกฤษฎีีกา
กรมควบคุุมโรค ได้้มีีหนัังสืือ ที่�่ สธ ๐๔๐๗.๘/๘๑๗ ลงวัันที่�่ ๙ ก.พ. ๕๕ ถึึงสำ�ำ นัักงาน
คณะกรรมการกฤษฎีกี า หารืือ มาตรา ๔๕ แห่ง่ พ.ร.บ.ควบคุมุ เครื่อ่� งดื่ม�่ แอลกอฮอล์์ พ.ศ.๒๕๕๑ บัญั ญัตั ิใิ ห้้
คณะกรรมการควบคุุมเครื่่�องดื่�่มแอลกอฮอล์์มีีอำ�ำ นาจเปรีียบเทีียบบรรดาความผิิดตาม พ.ร.บ.ดัังกล่่าว

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 245

และมีีอำำ�นาจมอบหมายให้้คณะอนุุกรรมการ พนัักงานสอบสวน หรืือพนัักงานเจ้้าหน้้าที่�่ดำำ�เนิินการ
เปรียี บเทีียบได้้ และได้ห้ ารืือคณะกรรมการกฤษฎีีกาใน ๔ ประเด็น็ คืือ
(1) การเปรีียบเทีียบถือื เป็น็ โทษตาม มาตรา ๑๘ แห่่ง ป.อาญา หรืือไม่่
(2) กรณีผี ู้�้ ต้อ้ งหาเป็น็ เด็ก็ หรืือเยาวชน พนักั งานสอบสวนหรืือพนักั งานอัยั การสามารถดำ�ำ เนินิ การ
เปรีียบเทีียบได้้หรืือไม่่ โดยเฉพาะอย่่างยิ่ง� กรณีีที่�่ผู้้�ต้้องหาเป็น็ เด็ก็ อายุไุ ม่เ่ กิิน ๑๐ ปีบี ริบิ ููรณ์์
(3) หากสามารถเปรีียบเทีียบผู้้�ต้้องหาที่�่เป็็นเด็็กหรืือเยาวชน จำ�ำ เป็็นต้้องได้้รัับความยิินยอม
จากผู้้�ปกครองของเด็ก็ หรืือเยาวชนหรืือไม่่
(4) การดำ�ำ เนิินการเปรีียบเทีียบผู้้�ต้้องหาที่�่เป็็นเด็็กหรืือเยาวชนควรมีีขั้�นตอนหรืือกระบวนการ
อย่่างไรเพื่่�อไม่่ให้้ขััดกัับ ป.อาญา และ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชน
และครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ รวมถึึงกฎหมายอื่่�น ๆ ที่�่เกี่ย� วข้อ้ ง
สำ�ำ นัักงานคณะกรรมการกฤษฎีีกา ตอบข้้อหารืือตามเรื่อ่� งเสร็จ็ ที่่� ๕๗๓/๒๕๕๕ ดัังนี้้�
(1) ประเด็น็ ที่่� ๑ เห็็นว่่า ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๘ โทษสำำ�หรับั ลงแก่่ผู้�้ กระทำ�ำ ความผิิด ได้แ้ ก่่
ประหารชีีวิิต จำำ�คุุก กัักขััง ปรัับ และริิบทรััพย์์สิิน เมื่�่อพิิจารณาบทกำ�ำ หนดโทษตาม พ.ร.บ.ควบคุุม
เครื่�่องดื่�่มแอลกอฮอล์์ฯ ซึ่�่งมีีโทษจำ�ำ คุุกและโทษปรัับเช่่นเดีียวกัับโทษตาม มาตรา ๑๘ แห่่ง ป.อาญา
เมื่�่อมาตรา ๔๕ แห่่ง พ.ร.บ.ควบคุุมเครื่่�องดื่�่มแอลกอฮอล์์ฯ บััญญััติิให้้เปรีียบเทีียบได้้ทำำ�นองเดีียวกัับ
มาตรา ๓๗(๔) แห่่ง ป.วิิอาญา ซึ่่�งทำำ�ให้้คดีีอาญาเลิิกกัันเมื่�่อได้้ชำ�ำ ระค่่าปรัับตามที่่�เปรีียบเทีียบแล้้ว
จึึงเห็็นได้้ว่่า การเปรีียบเทีียบจะกระทำำ�ได้้ก็็ต่่อเมื่�่อการกระทำ�ำ นั้้�นมีีกฎหมายบััญญััติิว่่าเป็็นความผิิด
และกำำ�หนดโทษไว้ ้ ดัังนั้้�น การเปรีียบเทียี บตาม พ.ร.บ.ควบคุมุ เครื่่�องดื่ม�่ แอลกอฮอล์ฯ์ จึึงเป็น็ กระบวนการ
ลงโทษปรัับตามมาตรา ๑๘ แห่่ง ป.อาญา
(2) ประเด็น็ ที่่� ๒ เห็็นว่่า ตามมาตรา ๗๓ แห่่ง ป.อาญา บััญญัตั ิิให้ก้ รณีเี ด็ก็ อายุยุ ัังไม่เ่ กินิ ๑๐ ปีี
กระทำ�ำ การอัันกฎหมายบััญญัตั ิเิ ป็็นความผิิด เด็ก็ นั้้น� ไม่ต่ ้้องรัับโทษ และมาตรา ๗๔ แห่่ง ป.อาญา บัญั ญััติิ
ให้ก้ รณีเี ด็็กอายุกุ ว่า่ ๑๐ ปีี แต่่ยัังไม่เ่ กิิน ๑๕ ปีี กระทำำ�การอัันกฎหมายบัญั ญััติิเป็็นความผิดิ เด็ก็ นั้้น� ไม่่ต้อ้ ง
รับั โทษเช่่นกััน เมื่�่อทั้้ง� ๒ กรณีบี ัญั ญัตั ิิให้เ้ ด็็กไม่ต่ ้อ้ งรัับโทษแล้้ว จึึงไม่่อาจที่่จ� ะเปรียี บเทีียบได้้
สำำ�หรับั กรณีเี ยาวชนซึ่ง่� อายุกุ ว่า่ ๑๕ ปีแี ต่ต่ ่ำำ�� กว่า่ ๑๘ ปีเี ป็น็ ผู้้�ต้อ้ งหาว่า่ กระทำ�ำ การอันั กฎหมาย
บัญั ญัตั ิิเป็็นความผิดิ มาตรา ๗๕ แห่ง่ ป.อาญา บัญั ญััติใิ ห้้ศาลพิิจารณาถึึงความรู้�ผ้ ิดิ ชอบและสิ่�งอื่่น� ทั้้�งปวง
เกี่ย� วกับั ผู้�้นั้น� ในอันั ที่ค่� วรวินิ ิจิ ฉัยั ว่า่ สมควรพิพิ ากษาลงโทษผู้้�นั้น� หรืือไม่ ่ ถ้า้ ศาลเห็น็ ว่า่ ไม่ค่ วรพิพิ ากษาลงโทษ
ก็ใ็ ห้้จััดการตามมาตรา ๗๔ หรืือถ้้าศาลเห็น็ ว่่าสมควรพิิพากษาลงโทษ ก็็ให้้ลดมาตราส่ว่ นโทษที่่�กำำ�หนดไว้้
สำ�ำ หรับั ความผิดิ ลงกึ่ง� หนึ่่ง� กรณีเี ป็น็ การกระทำ�ำ ความผิดิ ที่ก�่ ฎหมายมิไิ ด้ย้ กเว้น้ โทษ จึึงสามารถเปรียี บเทียี บได้้
(3) ประเด็น็ ที่่� ๓ เห็็นว่า่ เมื่่�อได้้วินิ ิิจฉัยั ประเด็็นที่�่ ๒ แล้ว้ ว่า่ กรณีีเด็ก็ อายุุยังั ไม่เ่ กินิ ๑๐ ปีี และ
กรณีเี ด็ก็ อายุกุ ว่า่ ๑๐ ปีแี ต่ย่ ังั ไม่เ่ กินิ ๑๕ ปี ี กระทำำ�การอันั กฎหมายบัญั ญัตั ิเิ ป็น็ ความผิดิ ไม่อ่ าจเปรียี บเทียี บ
ได้แ้ ล้ว้ จึึงไม่ต่ ้อ้ งวินิ ิิจฉัยั ว่า่ การเปรีียบเทียี บเด็็กจำ�ำ เป็น็ ต้้องได้ร้ ับั ความยิินยอมจากผู้�้ ปกครองหรืือไม่่
สำ�ำ หรัับกรณีีเยาวชนผู้้�มีีอายุุกว่่า ๑๕ ปีีแต่่ต่ำ��ำ กว่่า ๑๘ ปีี กระทำำ�ความผิิดและถืือว่่าเป็็น
ผู้้�ต้อ้ งหาซึ่ง�่ สามารถถููกเปรียี บเทียี บตาม พ.ร.บ.ควบคุมุ เครื่อ่� งดื่ม�่ แอลกอฮอล์ฯ์ ได้น้ ั้้น� กรณีนี ี้้� ไม่ไ่ ด้ม้ ีกี ฎหมาย
บััญญััติิเกี่�ยวกัับการใช้้อำ�ำ นาจจััดการแทนหรืือการให้้ความยิินยอมไว้้ ดัังเช่่นกรณีีผู้้�มีีอำำ�นาจจััดการแทน
ผู้้�เสียี หายตามมาตรา ๓ แห่่ง ป.วิิอาญา จะมีีก็็แต่เ่ พีียงบทบัญั ญัตั ิิเกี่�ยวกัับสิทิ ธิิของผู้�้ ต้อ้ งหาตาม ป.วิิอาญา
เช่่น สิิทธิติ ามมาตรา ๗/๑ หรืือสิทิ ธิติ ามมาตรา ๑๓๔/๓ ประกอบกัับการเป็น็ ผู้�้ ต้้องหาเป็น็ เรื่�่องเฉพาะตััว
และไม่่ใช่่การทำ�ำ นิิติิกรรมซึ่�่งเป็็นนิิติิสััมพัันธ์์ทางแพ่่ง ดัังนั้้�น ในการเปรีียบเทีียบจึึงไม่่จำำ�เป็็นต้้องได้้รัับ
ความยิินยอมจากผู้้�ปกครอง

246 คPoมู่ lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(4) ประเด็น็ ที่่� ๔ เห็็นว่า่ กรณีีที่ผ�่ ู้้�ต้้องหาเป็น็ เด็ก็ ได้้วินิ ิจิ ฉัยั ไว้แ้ ล้้วในประเด็็นที่่� ๒ และประเด็็น
ที่�่ ๓ ส่ว่ นกรณีที ี่่�ผู้�้ ต้อ้ งหาเป็็นเยาวชน มาตรา ๗๒ วรรคสาม แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและ
วิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ บััญญััติิให้้พนัักงานสอบสวนสามารถเปรีียบเทีียบ
เยาวชนได้้
ซึ่ง�่ ต่อ่ มาได้ม้ ีกี ารแก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชน
และครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ (ฉบับั ที่่� ๕) พ.ศ.๒๕๕๙ บัญั ญัตั ิมิ าตรา ๖๙/๑ เกี่ย� วกับั หลักั เกณฑ์ก์ ารเปรียี บเทียี บ
เด็็กอายุุกว่่า ๑๐ ปีี ถึึง ๑๕ ปีี ไว้้ในวรรคหนึ่่�ง และการปฏิิบััติิกัับเด็็กอายุุ ๑๐ ปีีลงมาไว้้ในวรรคสอง
เพื่�่อแก้้ไขปััญหาข้้อขััดข้้องโดยไม่่ต้้องทำำ�การสอบสวนและนำำ�วิิธีีการว่่ากล่่าวตัักเตืือนมาใช้้และการส่่งเด็็ก
ไปยังั เจ้้าพนัักงานว่่าด้ว้ ยการคุ้้�มครองเด็็กดำ�ำ เนิินการต่่อไป
๓. หลักั เกณฑ์์ตามกฎหมายการเปรีียบเทีียบคดีีอาญา
กฎหมายได้้วางหลัักเกณฑ์์ทั่่�วไปไว้้ใน ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗ คดีอี าญาเลิกิ กัันได้้ ๒ วิธิ ีี ดัังนี้้�
๑) คดีอี าญาเลิกิ กัันโดยยอมเสียี ค่า่ ปรับั อย่า่ งสููงตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗(๑)
(๑) ต้อ้ งเป็น็ คดีอี าญาที่่ม� ีีโทษปรัับสถานเดีียว
(๒) เมื่�่อผู้้�กระทำำ�ผิิดยิินยอมเสีียค่่าปรัับในอััตราอย่่างสููงสำำ�หรัับความผิิดนั้้�นแก่่พนัักงาน
เจ้้าหน้า้ ที่ก่� ่่อนศาลพิิจารณา
๒) คดีอี าญาเลิกิ กันั โดยเปรีียบเทีียบตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๒), (๓) และ (๔)
(๑) ในคดีีความผิิดที่่�เป็็นลหุุโทษหรืือความผิิดที่่�มีีอััตราโทษไม่่สููงกว่่าความผิิดลหุุโทษหรืือ
คดีีอื่�่นที่่�มีีโทษปรัับสถานเดีียวอย่่างสููงไม่่เกิินหนึ่่�งหมื่�่นบาท หรืือความผิิดต่่อกฎหมายเกี่ �ยวกัับภาษีีอากร
ซึ่ง�่ มีโี ทษปรับั อย่า่ งสููงไม่เ่ กินิ หนึ่่ง� หมื่น่� บาท เมื่อ่� ผู้้�ต้อ้ งหาชำำ�ระค่า่ ปรับั ตามที่พ�่ นักั งานสอบสวนได้เ้ ปรียี บเทียี บ
แล้ว้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗(๒)
(2) ในคดีคี วามผิดิ ที่เ�่ ป็น็ ลหุโุ ทษหรืือความผิดิ ที่ม�่ ีอี ัตั ราโทษไม่ส่ ููงกว่า่ ความผิดิ ลหุโุ ทษ หรืือคดีี
ที่ม่� ีโี ทษปรับั สถานเดียี วอย่า่ งสููงไม่เ่ กินิ หนึ่่ง� หมื่น�่ บาท ซึ่ง่� เกิดิ ในกรุงุ เทพมหานคร เมื่อ�่ ผู้้�ต้อ้ งหาชำ�ำ ระปรับั ตาม
ที่น�่ ายตำำ�รวจประจำำ�ท้้องที่่ต�ั้�งแต่่ตำ�ำ แหน่ง่ สารวััตรขึ้้น� ไป หรืือนายตำำ�รวจชั้�นสััญญาบััตรผู้้�ทำ�ำ การในตำำ�แหน่ง่
นั้้�น ๆ ได้้เปรีียบเทีียบแล้ว้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๓)
(๓) ในคดีซี ึ่ง่� เปรียี บเทียี บได้ต้ ามกฎหมายอื่น่� เมื่อ�่ ผู้้�ต้อ้ งหาได้ช้ ำ�ำ ระค่า่ ปรับั ตามคำำ�เปรียี บเทียี บ
ของพนักั งานเจ้้าหน้า้ ที่่แ� ล้้ว ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๔)
ข้อ้ สัังเกต
- การเปรีียบเทีียบผู้้�ต้้องหาต้้องยิินยอมให้้ทำ�ำ การเปรีียบเทีียบก่่อน พนัักงานสอบสวนจึึงจะมีี
อำ�ำ นาจเปรีียบเทียี บได้้
- การเปรีียบเทีียบตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗(๔) ของพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ตามกฎหมายอื่�่น
จะต้้องชำำ�ระค่่าปรัับก่่อนถููกฟ้อ้ งศาล เช่่น
- กรณีตี ามพระราชบัญั ญััติิโรงงาน พ.ศ.2535 มาตรา 65 เมื่่อ� คดีถี ึึงพนักั งานสอบสวน การที่�่
พนักั งานสอบสวนจะส่ง่ เรื่อ่� งให้แ้ ก่ค่ ณะกรรมการเปรียี บเทียี บคดีไี ด้น้ ั้้น� ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� ต้อ้ งแสดงความยินิ ยอม
ให้เ้ ปรียี บเทียี บปรับั เสียี ก่อ่ น ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� จะแสดงความยินิ ยอมให้เ้ ปรียี บเทียี บปรับั ในระหว่า่ งการพิจิ ารณา
ของศาลหาได้ไ้ ม่่ คดีนีี้้จ� ำ�ำ เลยไม่ไ่ ด้แ้ สดงความยินิ ยอมต่อ่ พนักั งานสอบสวนว่า่ จำ�ำ เลยยินิ ยอมให้เ้ ปรียี บเทียี บปรับั
พนัักงานสอบสวนย่่อมไม่่จำำ�ต้้องส่่งเรื่่�องให้้แก่่คณะกรรมการเปรีียบเทีียบคดีีก่่อน ดัังนั้้�น การที่่�พนัักงาน
สอบสวนส่่งเรื่่�องให้้พนัักงานอััยการโจทก์์ฟ้้องคดีี โดยไม่่ได้้ส่่งเรื่่�องให้้แก่่คณะกรรมการเปรีียบเทีียบคดีี
จึึงมิใิ ช่เ่ ป็น็ การไม่่ปฏิิบััติิตามขั้้�นตอนที่ก�่ ฎหมายบััญญััติิ โจทก์์จึึงมีอี ำ�ำ นาจฟ้อ้ ง (ฎ.๓๖๕๑/๒๕๔๑)

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 247

- จำ�ำ เลยเป็น็ ผู้�้ จัดั การของบริษิ ัทั ท. จำ�ำ กัดั ได้ส้ั่ง� เครื่อ่� งจักั รหลายประเภทเข้า้ มาในราชอาณาจักั ร
โดยสำำ�แดงในใบขนสิินค้้าขาเข้้าเพื่�่อชำำ�ระอากรต่ำ��ำ กว่่าราคาที่�่แท้้จริิงอัันเป็็นการกระทำ�ำ ความผิิดตาม
พระราชบัญั ญัตั ิิศุลุ กากร ทั้้ง� ฐานสำ�ำ แดงเท็จ็ ตามมาตรา ๙๙ และฐานหลีกี เลี่ย� งค่า่ ภาษีอี ากรตามมาตรา ๒๗
ซึ่ง�่ เป็น็ ความผิดิ ต่า่ งกรรมกันั แม้โ้ จทก์จ์ ะมิไิ ด้ฟ้ ้อ้ งจำำ�เลยในความผิดิ ตามมาตรา ๙๙ เพราะขาดอายุคุ วามแล้ว้
ก็็ย่่อมฟ้้องจำ�ำ เลยในความผิิดตามมาตรา ๒๗ ได้้ ความผิิดตามมาตรา ๒๗ แห่่งพระราชบััญญััติิศุุลกากร
นอกจากจะเอาความผิิดต่่อผู้�้หลีีกเลี่ �ยงค่่าภาษีีอากรแล้้ว ยัังเอาผิิดต่่อผู้�้ที่�่เกี่ �ยวข้้องในการหลีีกเลี่ �ยง
ค่่าภาษีอี ากรด้้วย ฉะนั้้�นแม้้บริิษััท ท. จำ�ำ กัดั จะเป็็นผู้�้ นำำ�เครื่อ�่ งจักั รเข้า้ มาในราชอาณาจักั ร แต่เ่ มื่อ�่ จำ�ำ เลย
ซึ่ง�่ เป็น็ ตัวั แทนของบริษิ ัทั ท. จำำ�กัดั เกี่ย� วข้อ้ งในการหลีกี เลี่ย� งภาษีอี ากรของบริษิ ัทั ท. จำำ�กัดั ด้ว้ ย จำำ�เลยย่อ่ มมีี
ความผิดิ ฐานดังั กล่า่ ว เจ้า้ พนักั งานผู้�้ ปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่แ�่ ทนอธิบิ ดีกี รมศุลุ กากรได้เ้ รียี กให้จ้ ำำ�เลยไปตกลงระงับั คดีี
โดยจะเปรีียบเทีียบปรัับแก่่จำ�ำ เลย แต่่เมื่�่อจำ�ำ เลยไม่่ยอมชำำ�ระค่่าปรัับตามที่่�ตกลงยิินยอมกรณีีก็็ถืือไม่่ได้้ว่่า
มีกี ารเปรียี บเทียี บปรับั อันั จะทำ�ำ ให้ค้ ดีขี องจำ�ำ เลยเลิกิ กันั ตามพระราชบัญั ญัตั ิศิ ุลุ กากร มาตรา ๑๐๒, ๑๐๒ ทวิิ
และประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิิจารณาความอาญา มาตรา ๓๙ ประกอบมาตรา ๓๗(๔) (ฎ.๔๐๘๒/๒๕๓๔)
เงื่�่อนไขกฎหมายในการเปรีียบเทีียบ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๘
เงื่อ� นไขตามกฎหมายในการเปรียี บเทียี บตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๒) (๓) และ (๔) ซึ่�ง่ บััญญััติิไว้้
ใน ป.วิิอาญา มาตรา ๓๘ ถ้้าเจ้้าพนัักงานดัังกล่่าวในมาตรานั้้�นเห็็นว่่าผู้�้ ต้้องหาไม่่ควรได้้รัับโทษถึึงจำ�ำ คุุก
ให้ม้ ีีอำำ�นาจเปรีียบเทียี บ ดังั นี้้�
(1) ให้้กำ�ำ หนดค่่าปรัับซึ่่�งผู้�้ ต้้องหาจะพึึงชำ�ำ ระ ถ้้าผู้้�ต้้องหาและผู้�้เสีียหายยิินยอมตามนั้้�น
เมื่่�อผู้�้ ต้้องหาได้้ชำำ�ระเงิินค่่าปรัับตามจำ�ำ นวนที่่�เจ้้าหน้้าที่�่กำ�ำ หนดให้้ภายในเวลาอัันสมควร แต่่ไม่่เกิิน
สิิบห้้าวันั แล้้ว คดีีนั้้�นเป็น็ อัันเสร็็จเด็ด็ ขาด
ถ้า้ ผู้้�ต้อ้ งหาไม่ย่ ินิ ยอมตามที่เ�่ ปรียี บเทียี บ หรืือเมื่อ�่ ยินิ ยอมแล้ว้ ไม่ช่ ำำ�ระเงินิ ค่า่ ปรับั ภายในเวลา
กำำ�หนดในวรรคก่อ่ น ให้้ดำ�ำ เนิินคดีีต่่อไป
(2) ในคดีีมีีค่่าทดแทน ถ้้าผู้้�เสีียหายและผู้้�ต้้องหายิินยอมให้้เปรีียบเทีียบให้้เจ้้าหน้้าที่�่กะจำ�ำ นวน
ตามที่่�เห็็นควรหรืือตามที่่ค� ู่ �ความตกลงกััน
ข้้อสัังเกต
- การเปรีียบเทีียบตาม มาตรา ๓๘ แห่่ง ป.วิิอาญา เป็็นดุุลพิินิิจของเจ้้าพนัักงาน มิิได้้เป็็น
บทบัังคัับให้้ต้้องเปรีียบเทีียบ หากเห็็นว่่าผู้�้ ต้้องหาควรถููกดำำ�เนิินคดีีในศาล เช่่น กระทำ�ำ ผิิดหลายครั้�ง
เป็็นนิิสััย จึึงไม่่เปรีียบเทีียบ แต่่หากเห็็นสมควรพนัักงานอััยการมีีอำ�ำ นาจสั่�งให้้พนัักงานสอบสวนพยายาม
เปรีียบเทียี บได้้ ในกรณีีนี้้�พนักั งานสอบสวนไม่่มีีอำ�ำ นาจโต้แ้ ย้้งคำำ�สั่่ง� ของพนัักงานอััยการ
เงื่อ�่ นไขกฎหมายเกี่�ย่ วกัับการฟ้้องตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๙
กรณีมี ีกี ารเปรีียบเทีียบโดยชอบด้ว้ ยกฎหมาย ทำำ�ให้ค้ ดีอี าญาเลิกิ กันั ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗
และทำ�ำ ให้ส้ ิิทธินิ ำ�ำ คดีอี าญามาฟ้อ้ งย่อ่ มระงัับไป ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๙(๓)
เงื่อ่� นไขการระงัับคดีีตาม ป.อาญา มาตรา ๗๙
คดีีที่�่มีีโทษปรัับสถานเดีียว ถ้้าผู้้�ที่�่ต้้องหาว่่ากระทำ�ำ ความผิิดนำำ�ค่่าปรัับอััตราอย่่างสููงสำำ�หรัับ
ความผิิดนั้้น� มาชำ�ำ ระก่อ่ นที่�ศ่ าลเริ่ม� ต้้นสืืบพยาน ให้้คดีีนั้้�นเป็็นระงัับไป ตาม ป.อาญา มาตรา ๗๙

248 Pคoู่มlือicปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๔. ผู้้�มีีอำ�ำ นาจเปรีียบเทีียบ
(๑) พนัักงานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘, ๑๙ และ ๒๐
(๒) สำำ�หรับั คดีที ี่เ�่ กิดิ ในกรุงุ เทพมหานครให้อ้ ำำ�นาจนายตำำ�รวจประจำำ�ท้อ้ งที่ต่�ั้ง� แต่ต่ ำำ�แหน่ง่ สารวัตั ร
ขึ้้น� ไป หรืือนายตำ�ำ รวจชั้น� สััญญาบัตั รผู้�้ ทำำ�การในตำ�ำ แหน่่งนั้้น� ซึ่ง�่ ระบุุไว้ต้ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๓) ได้้แก่่
คดีคี วามผิดิ ที่เ�่ ป็น็ ลหุโุ ทษหรืือความผิดิ ที่ม่� ีอี ัตั ราโทษไม่ส่ ููงกว่า่ ความผิดิ ลหุโุ ทษ หรืือคดีที ี่ม่� ีโี ทษปรับั สถานเดียี ว
อย่า่ งสููงไม่เ่ กินิ ๑๐,๐๐๐ บาท
(๓) พนัักงานเจ้้าหน้า้ ที่่ผ� ู้�้ มีีอำำ�นาจตามกฎหมายอื่่�นตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๔) เช่่น
- เทศมนตรีี มีีอำ�ำ นาจตาม พ.ร.บ.เทศบาล พ.ศ.๒๔๙๖ มาตรา ๔๐
- อธิบิ ดีกี รมสรรพากร มีีอำ�ำ นาจตามประมวลรัษั ฎากร มาตรา ๓ ทวิิ
ข้้อสัังเกต
- คดีอี าญาที่เ�่ ปรียี บเทียี บได้ ้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๔) นั้้น� พนักั งานสอบสวนอาจเปรียี บเทียี บได้้
หากเจ้้าพนัักงานผู้้�มีีอำ�ำ นาจตามกฎหมายนั้้น� ๆ มอบอำ�ำ นาจให้ท้ ำ�ำ การเปรีียบเทียี บ
- คดีอี าญาใดที่อ�่ ยู่�ในอำ�ำ นาจเปรียี บเทียี บของพนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่อ�่ ื่น�่ พนักั งานสอบสวนจะทำ�ำ การ
เปรียี บเทียี บปรับั ได้้ เมื่อ�่ ได้ด้ ำ�ำ เนินิ การให้เ้ ป็น็ ไปตามที่ไ่� ด้ร้ ับั มอบอำ�ำ นาจจากพนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่น�่ ั้้น� คดีอี าญา
จึึงจะเลิิกกันั เช่น่ ความผิดิ ตาม พ.ร.บ.คุ้้�มครองผู้�้ ประสบภััยจากรถ, พ.ร.บ.การขนส่ง่ ทางบก เป็็นต้้น และ
ต้อ้ งเปรียี บเทียี บตามหลักั เกณฑ์์ วิธิ ีกี าร เงื่อ� นไขที่ม�่ อบอำำ�นาจกำ�ำ หนดให้เ้ ท่า่ นั้้น� การเปรียี บเทียี บจึึงจะชอบ
ด้้วยกฎหมาย
๕. อำำ�นาจของพนัักงานสอบสวนในคดีีที่อ�่ าจเปรีียบเทีียบเด็ก็
พิจิ ารณาตาม มาตรา ๖๙/๑ แห่ง่ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีีพิจิ ารณาคดีีเยาวชน
และครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ แก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ โดย พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชน
และครอบครััว (ฉบัับที่่� ๕) พ.ศ.๒๕๓๙ ดังั นี้้�
๑) การดำำ�เนินิ การกับั เด็ก็ (อายุกุ ว่า่ ๑๐ ปีี แต่ไ่ ม่เ่ กินิ ๑๕ ปีบี ริบิ ูรู ณ์)์ ตามหลักั เกณฑ์์ มาตรา ๖๙/๑
วรรคหนึ่่ง�
(1) ถ้้าความผิิดนั้้�น กฎหมายบััญญััติิให้้อยู่�ในอำำ�นาจเปรีียบเทีียบของพนัักงานสอบสวน
หรืือเจ้า้ พนักั งานอื่น่�
(2) คำ�ำ ว่่า “เด็็ก” ตามคำำ�จำ�ำ กััดความมาตรา ๔ แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััว
และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ แก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ โดย พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั
และวิิธีีพิจิ ารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว (ฉบัับที่่� ๕) พ.ศ.๒๕๓๙ หมายความว่่า บุุคคลซึ่่ง� มีีอายุุเกินิ กว่่า
อายุุที่ก�่ ำำ�หนดไว้้ตาม มาตรา ๗๓ แห่ง่ ป.อาญา แต่่ยังั ไม่่เกิิน ๑๕ ปีบี ริิบููรณ์์ ซึ่ง�่ ตาม ป.อาญา มาตรา ๗๓
กฎหมายวางหลัักเกณฑ์ไ์ ว้ว้ ่า่ เด็ก็ อายุุยังั ไม่่เกินิ ๑๐ ปีี กระทำำ�การอัันกฎหมายบััญญััติเิ ป็น็ ความผิดิ เด็็กนั้้น�
ไม่ต่ ้อ้ งรับั โทษ ดังั นั้้น� คำำ�ว่า่ “เด็ก็ ” ตามคำำ�จำ�ำ กัดั ความดังั กล่า่ ว จึึงหมายถึึงเด็ก็ อายุกุ ว่า่ ๑๐ ปีี แต่ไ่ ม่เ่ กินิ ๑๕ ปีี
บริบิ ููรณ์์
(๓) หากเป็็นการกระทำำ�ผิิดครั้�งแรก ให้้พนัักงานสอบสวนหรืือเจ้า้ พนัักงานนั้้�นเรียี กเด็็ก บิิดา
มารดา ผู้�้ ปกครอง หรืือบุคุ คลหรืือผู้แ�้ ทนองค์์การซึ่ง�่ เด็ก็ นั้้น� อาศัยั อยู่่�ด้้วย มาว่า่ กล่่าวตักั เตืือน
(๔) ถ้า้ เด็ก็ สำำ�นึึกในการกระทำ�ำ และบิดิ า มารดา ผู้้�ปกครอง หรืือบุคุ คลหรืือองค์ก์ ารซึ่ง�่ เด็ก็ นั้้น�
อาศััยอยู่่�ด้ว้ ย สามารถดููแลเด็็กได้ ้ ก็ใ็ ห้้งดการสอบสวนและปล่อ่ ยตััวไป

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 249

ข้อ้ สัังเกต
- ตาม (๔) ใช้้คำำ�ว่่า “ให้ง้ ดการสอบสวนและปล่่อยตััวไป” เห็็นว่่า มาตรา ๖๙/๑ ต่่อเนื่่อ� งจาก
มาตรา ๖๙ ซึ่ง่� ตามมาตรา ๖๙ เป็น็ กรณีกี ารจับั กุมุ เด็ก็ หรืือเยาวชน แล้ว้ นำ�ำ ส่ง่ พนักั งานสอบสวนท้อ้ งที่ท่� ี่ถ�่ ููกจับั
เพื่�่อส่่งต่่อพนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบ แสดงให้เ้ ห็็นว่า่ มาตรา ๖๙/๑ แม้เ้ ด็ก็ ถููกจับั มาก็ส็ ามารถว่่ากล่า่ ว
ตักั เตืือนโดยไม่่ต้้องสอบสวนและปล่อ่ ยตััวไปได้เ้ ลย โดยไม่ต่ ้้องตรวจสอบการจับั ตามมาตรา ๗๒ วรรคสาม
แต่แ่ ม้ว้ ่า่ เด็ก็ ไม่ถ่ ููกจับั แต่ถ่ ููกเรียี กมา ส่ง่ ตัวั มา เข้า้ หาพนักั งานสอบสวนเอง มาปรากฏตัวั อยู่�ต่อ่ หน้า้ พนักั งาน
สอบสวน หรืือมีผี ู้้�นำำ�ตัวั เด็ก็ นั้้น� เข้า้ มอบตัวั ต่อ่ พนักั งานสอบสวนตามมาตรา ๗๐ พนักั งานสอบสวนก็ส็ ามารถ
ดำ�ำ เนินิ การว่า่ กล่า่ วตักั เตืือนโดยงดการสอบสวนให้ค้ ดีีเสร็จ็ สิ้�นไปได้เ้ ช่น่ เดีียวกััน
- กรณีีตามมาตรา ๖๙/๑ วรรคหนึ่่�ง (เด็ก็ อายุุกว่า่ ๑๐ ปีี แต่ไ่ ม่่เกิิน ๑๕ ปีบี ริิบููรณ์)์ หากเด็ก็
มิิได้้มีีการกระทำ�ำ ผิิดครั้�งแรก หรืือแม้้จะกระทำ�ำ ความผิิดครั้�งแรกก็็ตาม หากเด็็กไม่่สำำ�นึึกในการกระทำำ�
มีีข้้อพิิจารณาว่่า จะไม่่สามารถว่่ากว่่าตัักเตืือนได้้ ดัังนั้้�นเมื่�่อกรณีีเข้้าลัักษณะดัังกล่่าว จะต้้องดำ�ำ เนิินคดีี
ไปตาม พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ ฉบับั แก้ไ้ ข
เพิ่่ม� เติมิ (ฉบับั ที่�่ ๕) พ.ศ.๒๕๕๙ เนื่อ�่ งจากผู้้�ต้อ้ งหาเป็น็ เด็ก็ ตามคำำ�จำ�ำ กัดั ความตามมาตรา ๔ ที่ม�่ ีอี ายุเุ กินิ กว่า่
๑๐ ปีี แต่่ไม่่เกิิน ๑๕ ปีีบริิบููรณ์์ และเป็็นคดีีที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลเยาวชนและครอบครััวตามความใน
มาตรา ๑๐(๑) ซึ่่�งสอดคล้้องกับั ป.อาญา มาตรา ๗๔ บััญญััติิว่า่ เด็ก็ อายุกุ ว่า่ ๑๐ ปีี แต่่ยัังไม่่เกิิน ๑๕ ปีี
กระทำำ�การอัันกฎหมายบััญญััติิเป็็นความผิิด เด็็กนั้้�นไม่่ต้้องรัับโทษ แต่่ให้้ศาลมีีอำำ�นาจที่่�จะดำำ�เนิินการ
ได้้ตาม (๑) – (๕) เช่น่ ว่า่ กล่า่ วตัักเตืือนเด็ก็ แล้ว้ ปล่่อยตััวไปตาม (๑) เป็น็ ต้น้
๒) การดำำ�เนิินการกับั เด็็ก อายุุ ๑๐ ปีี ลงมา ตามหลัักเกณฑ์์ มาตรา ๖๙/๑ วรรคสอง
(๑) ให้้นำำ�ความในมาตรา ๖๙/๑ วรรคหนึ่่�ง มาบัังคัับใช้้กัับบุุคคลซึ่�่งมีีอายุุไม่่เกิินกว่่าอายุุ
ที่ก่� ำ�ำ หนดไว้ต้ ามมาตรา ๗๓ แห่ง่ ป.อาญาด้ว้ ย
(๒) เว้้นแต่่บุุคคลนั้้�น กระทำ�ำ การอัันกฎหมายบััญญััติิเป็็นความผิิดอื่่�นนอกจากวรรคหนึ่่�ง
ให้พ้ นักั งานสอบสวนส่ง่ ตัวั บุคุ คลนั้้น� ให้พ้ นักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่ต่� ามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยการคุ้้�มครองเด็ก็ เพื่อ่� ดำ�ำ เนินิ การ
คุ้้�มครองสวััสดิิภาพตามกฎหมายว่่าด้้วยการนั้้�น ในโอกาสแรกที่่�กระทำำ�ได้้ แต่่ต้้องภายในเวลาไม่่เกิิน
๒๔ ชั่่ว� โมงนัับแต่เ่ วลาที่�บ่ ุคุ คลนั้้�นมาถึึงสถานที่่�ทำำ�การของพนักั งานสอบสวนผู้้�รัับผิดิ ชอบ
ข้อ้ สังั เกต
- เด็็กอายุไุ ม่เ่ กิิน ๑๐ ปีี ที่ไ�่ ม่่ต้อ้ งรัับโทษตาม ป.อาญา มาตรา ๗๓ นั้้น� ตามวรรคสอง บัญั ญัตั ิิว่่า
ให้้พนัักงานสอบสวนส่่งตััวเด็็กให้้พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ตามกฎหมายว่่าด้้วยการคุ้้�มครองเด็็ก เพื่�่อดำำ�เนิินการ
คุ้้�มครองสวััสดิิภาพตามกฎหมายว่่าด้้วยการนั้้�น ซึ่่�งสอดคล้้องกัับการดำ�ำ เนิินการตาม พ.ร.บ.ศาลเยาวชน
และครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ ฉบัับแก้้ไขเพิ่่�มเติิม (ฉบัับที่่� ๕)
พ.ศ.๒๕๕๙ ตามมาตรา ๖๙/๑ วรรคสองดังั กล่่าว
- ห้า้ มมิใิ ห้้ผู้�เ้ สีียหายฟ้้องบุคุ คลซึ่่ง� มีีอายุุไม่เ่ กิินกว่า่ ๑๐ ปีี เป็น็ คดีอี าญาต่อ่ ศาลใดตามที่บ่� ัญั ญััติิ
ไว้้ในมาตรา ๖๙/๑ วรรคสาม แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชน
และครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ ฉบัับแก้้ไขเพิ่่�มเติิม (ฉบับั ที่�่ ๕) พ.ศ.๒๕๕๙
- การกระทำำ�ความผิิดอื่่�นนอกจากวรรคหนึ่่�งตามมาตรา ๖๙/๑ แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและ
ครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ ฉบับั แก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ (ฉบับั ที่�่ ๕) พ.ศ.๒๕๕๙
หมายความว่่า เป็็นการกระทำำ�ความผิิดที่�่ไม่่อยู่�ในอำำ�นาจเปรีียบเทีียบของพนัักงานสอบสวน หรืือ
เจ้า้ พนักั งานอื่น�่ ซึ่ง�่ มาตรา๖๙/๑วรรคสองได้ก้ ำำ�หนดกฎเกณฑ์ใ์ ห้ส้ ่ง่ ตัวั เด็ก็ อายุไุ ม่เ่ กินิ ๑๐ ปีีไปยังั พนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่่�
ตามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยการคุ้้�มครองเด็ก็ ดำำ�เนินิ การตามอำำ�นาจหน้า้ ที่เ่� ช่น่ เดียี วกันั ไม่ส่ ามารถว่า่ กล่า่ วตักั เตืือนได้้

250 Pคoู่มlอื icปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- กรณีตี าม ๒) (๑) ที่ใ่� ห้น้ ำ�ำ มาตรา ๖๙/๑ วรรคหนึ่่ง� มาใช้ก้ ับั เด็ก็ อายุุ ๑๐ ปีลี งมาด้ว้ ยนั้้น� หมายความว่า่
หากการกระทำ�ำ ผิิดของเด็็กไม่่ใช่่เป็็นความผิิดครั้�งแรก หรืือแม้้จะกระทำำ�ผิิดครั้�งแรกก็็ตามแต่่เด็็กไม่่สำ�ำ นึึก
ในการกระทำำ� ก็ต็ ้อ้ งส่ง่ เด็ก็ ไปยังั พนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่ต่� ามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยการคุ้้�มครองเด็ก็ นั้้น� ด้ว้ ยเช่น่ เดียี วกันั
ตาม ป.อาญา มาตรา ๗๓ วรรคสอง
๖. อำำ�นาจของพนักั งานสอบสวนในคดีีที่�อ่ าจเปรีียบเทีียบเยาวชน
พิิจารณาตาม มาตรา ๔ แห่่ง พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีพี ิิจารณาคดีีเยาวชนและ
ครอบครััว พ.ศ.๒๕๕๓ ให้้คำ�ำ จำำ�กััดความ “เยาวชน” หมายความว่่า บุุคคลอายุุเกิินกว่่า ๑๕ ปีีบริิบููรณ์์
แต่่ยัังไม่่ถึึง ๑๘ ปีีบริิบููรณ์์ ประกอบมาตรา ๖๙ การจัับกุุมเด็็กหรืือเยาวชน ซึ่่�งกฎหมายไม่่ได้้เปิิดช่่อง
ให้ว้ ่า่ กล่า่ วตัักเตืือนได้อ้ ย่า่ งเช่น่ กรณีเี ด็็กอายุกุ ว่า่ ๑๐ ปีแี ต่่ไม่เ่ กินิ ๑๕ ปี ี ตามมาตรา ๖๙/๑ แต่่อย่่างใด
และจะต้้องตรวจสอบการจับั ภายใน ๒๔ ชั่่�วโมง นับั แต่เ่ ด็ก็ หรืือเยาวชนถึึงที่่ท� ำ�ำ การของพนัักงานสอบสวน
ผู้้�รับั ผิดิ ชอบ แต่่กรณีที ี่เ่� ข้า้ ข้อ้ ยกเว้น้ ไม่ต่ ้อ้ งตรวจสอบการจับั หากเป็น็ คดีที ี่พ่� นักั งานสอบสวนเห็น็ ว่า่ เป็น็ คดีี
ที่่�อาจเปรีียบเทีียบปรัับได้้ตามมาตรา ๗๒ วรรคสาม ซึ่่�งก็็หมายความว่่าพนัักงานสอบสวนสามารถ
เปรีียบเทีียบปรัับเยาวชนในความผิิดที่�่สามารถเปรีียบเทีียบปรัับได้้ ตามความใน ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗
เหมืือนเช่่นการเปรีียบเทีียบปรับั บุุคคลที่่�มีีอายุุตั้�งแต่่ ๑๘ ปีีขึ้�้นไปที่่ค� ดีีไม่อ่ ยู่�ในอำำ�นาจศาลเยาวชนทั่่�ว ๆ ไป
นั่่�นเอง ซึ่่�งเป็น็ ไปตามแนวทางคำำ�วิินิจิ ฉััยของคณะกรรมการกฤษฎีกี า เรื่อ�่ งเสร็จ็ ที่่� ๕๗๓/๒๕๕๕ ดังั กล่่าว
มาแล้้วตามข้้อ ๒
ข้้อสัังเกต
- กรณีีบางเรื่่�องพนัักงานสอบสวนก็็สามารถว่่ากล่่าวตัักเตืือนเยาวชนที่�่กระทำ�ำ ผิิดได้้ แต่่เป็็น
กรณีีที่�่มิิใช่่เป็็นไปตาม พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครััวและวิิธีีพิิจารณาคดีีเยาวชนและครอบครััว
พ.ศ.๒๕๕๓ แต่เ่ ป็น็ ไปตามกฎหมายเฉพาะเรื่อ�่ งนั้้น� ๆ เช่น่ พ.ร.บ.การจราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ การกระทำำ�ผิดิ
บางข้อ้ หา กฎหมายให้้อำ�ำ นาจเจ้า้ พนักั งานว่่ากล่่าวตักั เตืือนได้้ เป็น็ ต้้น
๗. วิิธีีการเปรีียบเทีียบ
(๑) ความผิิดที่เ่� ปรียี บเทียี บได้ต้ ้อ้ งเป็็นความผิดิ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗ (๒), (๓) และ (๔)
(๒) หากเป็น็ ความผิดิ ที่ม�่ ีโี ทษปรับั สถานเดียี ว เจ้า้ พนักั งานกำำ�หนดค่า่ ปรับั ได้ท้ ันั ทีหี ากเป็น็ ความผิดิ
ที่่�มีีโทษจำำ�คุุกด้้วย เจ้้าพนัักงานจะเปรีียบเทีียบก็็ต่่อเมื่�่อเห็็นว่่าผู้�้ ต้้องหานั้้�น ไม่่สมควรได้้รัับโทษถึึงจำำ�คุุก
ถ้้าเห็น็ ว่่าผู้�้ ต้้องหาสมควรได้้รัับโทษจำ�ำ คุุกเจ้้าพนัักงานมีอี ำ�ำ นาจที่�จ่ ะไม่เ่ ปรีียบเทียี บและดำำ�เนินิ คดีีต่่อไปได้้
(๓) ให้้เจ้้าพนัักงานกำ�ำ หนดค่่าปรัับซึ่�่งผู้้�ต้้องหาจะพึึงชำ�ำ ระแต่่ต้้องไม่่เกิิน หรืือต่ำำ�� กว่่าที่�่กฎหมาย
กำ�ำ หนดไว้้ โดยผู้้�ต้้องหาและผู้�เ้ สีียหายต้้องยินิ ยอมทั้้�งสองฝ่า่ ย ถ้า้ ฝ่่ายใดฝ่่ายหนึ่่�งไม่ย่ ิินยอมจะเปรีียบเทีียบ
ไม่ไ่ ด้้ คดีีอาญาไม่เ่ ลิกิ กััน และให้้ดำำ�เนิินคดีีต่่อไป
(๔) ในกรณีีที่�่ยิินยอมด้้วยกัันทั้้�งสองฝ่่าย เจ้้าพนัักงานอาจกำำ�หนดให้้ผู้้�ต้้องหาได้้ชำำ�ระค่่าปรัับ
ตามจำ�ำ นวนที่เ�่ จ้า้ หน้า้ ที่่�กำ�ำ หนดให้้ภายในเวลาอันั สมควร แต่ไ่ ม่เ่ กิิน ๑๕ วััน
(๕) เมื่่�อผู้้�ต้้องหาได้้ชำ�ำ ระค่่าปรัับตามหลัักเกณฑ์์ดัังกล่่าวแล้้วคดีีเป็็นอัันเสร็็จเด็็ดขาด คืือจะนำำ�
มาฟ้อ้ งร้้องกันั อีีกไม่ไ่ ด้้ และจะอุุทธรณ์ก์ ารเปรียี บเทีียบอีีกไม่ไ่ ด้้ ถ้า้ ผู้้�ต้้องหาไม่ย่ ิินยอมตามที่�เ่ ปรียี บเทีียบ
หรืือยินิ ยอมแล้้วไม่ช่ ำำ�ระเงินิ ค่า่ ปรัับภายในเวลากำ�ำ หนด คดีไี ม่่เลิิกกันั ให้้เจ้้าพนักั งานดำ�ำ เนินิ คดีีต่อ่ ไป
(๖) ในคดีีที่่�มีีค่่าทดแทน ถ้้าผู้้�เสีียหายและผู้้�ต้้องหายิินยอมให้้เปรีียบเทีียบให้้เจ้้าหน้้าที่�่กำำ�หนด
จำ�ำ นวนตามที่่�เห็็นสมควรหรืือตามที่�่ตกลงกััน หากเจ้้าหน้้าที่�่เปรีียบเทีียบแล้้ว แม้้ผู้�้ ต้้องหาจะยัังไม่่จ่่าย

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 251

ค่่าทดแทน คดีีอาญาก็็ระงัับไปแล้้ว ผลมีีเพีียงว่่าหนี้้�ทางแพ่่งไม่่ระงัับเท่่านั้้�น ซึ่่�งชอบที่�่จะไปว่่ากล่่าวกััน
ทางแพ่่งต่อ่ ไป แต่ห่ าทำำ�ให้้การเปรีียบเทียี บที่่ช� อบไปแล้้วเสีียไปไม่่ ถือื ว่่าคดีอี าญาเป็็นอันั เลิกิ กััน ผู้�เ้ สียี หาย
จะมารื้�อฟื้้น� คดีีอาญาอีีกไม่่ได้้

ข้อ้ สังั เกต
- คู่่�สััญญาตกลงยกเว้้นมิิให้้สิิทธิินำ�ำ คดีีอาญามาฟ้้องระงัับ ไม่่มีีผลบัังคัับกัันได้้ ข้้อตกลงดัังกล่่าว
เป็น็ โมฆะเพราะถืือว่่ามีวี ัตั ถุุประสงค์์ขัดั ต่อ่ กฎหมายโดยชััดแจ้้ง
- ตาม ป.อาญา มาตรา ๗๙ ในคดีีที่่�มีีโทษปรัับสถานเดีียวถ้้าผู้้�ที่�่ต้้องหาว่่ากระทำ�ำ ความผิิด
นำำ�ค่า่ ปรับั ในอัตั ราอย่า่ งสููงสำำ�หรับั ความผิดิ นั้้น� มาชำ�ำ ระก่อ่ นที่ศ�่ าลเริ่�มต้น้ สืืบพยานให้ค้ ดีนี ั้้น� เป็น็ อันั ระงับั ไป
การชำ�ำ ระค่่าปรับั ตาม ป.อาญา มาตรา ๗๙ มีี ๒ ลัักษณะ คืือ
(1) การชำ�ำ ระค่่าปรัับก่่อนที่่�ศาลรัับฟ้อ้ งคดีี เป็็นกรณีีที่�ย่ ัังอยู่�ในอำำ�นาจของพนักั งานสอบสวน
หรืือพนัักงานเจ้้าหน้้าที่�่ ผู้�้ ต้้องหาสามารถชำำ�ระค่่าปรัับต่่อพนัักงานสอบสวนหรืือพนัักงานเจ้้าหน้้าที่�่ได้้
แต่่ไม่่สามารถชำ�ำ ระค่่าปรัับต่อ่ ศาลได้้
(2) การชำำ�ระค่า่ ปรับั หลังั จากที่ศ่� าลรับั ฟ้อ้ งคดีแี ล้ว้ เป็น็ กรณีที ี่ศ�่ าลรับั ฟ้อ้ งคดีขี องโจทก์ไ์ ว้แ้ ล้ว้
และกำ�ำ หนดนััดวัันสืืบพยานเรีียบร้้อยแล้้ว ผู้้�ต้้องหานำำ�ค่่าปรัับมาชำำ�ระโดยต้้องชำ�ำ ระต่่อศาลที่�่รัับฟ้้องคดีี
ไว้้พิิจารณานั้้�น จะกลัับไปชำ�ำ ระต่่อพนัักงานสอบสวนหรืือพนัักงานเจ้้าหน้้าที่�่ไม่่ได้้ เพราะเลยขั้�นตอน
ของพนักั งานสอบสวนหรืือเจ้า้ หน้้าที่่�มาแล้ว้
- เมื่อ�่ มีกี ฎหมายให้อ้ ำำ�นาจพนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่ต�่ ามกฎหมายนั้้น� มีอี ำำ�นาจเปรียี บเทียี บตามกฎหมาย
นั้้�น ๆ แล้้ว ไม่เ่ ป็็นการตััดอำำ�นาจเปรีียบเทียี บของพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา พนัักงานสอบสวนยังั มีี
อำ�ำ นาจเปรียี บเทีียบตามกฎหมายในเรื่�่องนั้้น� ๆ ได้้
- กรณีีความผิิดที่่�รััฐเป็็นผู้�้เสีียหาย ไม่่มีีเอกชนเป็็นผู้้�เสีียหายโดยตรง พนัักงานสอบสวนไม่่ต้้อง
ให้ผ้ ู้้เ� สีียหายคนใดยิินยอม โดยพนัักงานสอบสวนในฐานะเจ้้าพนักั งานของรััฐเป็น็ ผู้เ้� สีียหายอยู่�แล้้ว
- การกำ�ำ หนดค่่าปรัับซึ่�่งได้้มีีคำ�ำ สั่่�งหรืือระเบีียบของเจ้้ากระทรวงกำ�ำ หนดค่่าเปรีียบเทีียบขั้้�นต่ำำ�� ไว้้
พนักั งานสอบสวนต้อ้ งกำำ�หนดค่า่ ปรัับให้้เป็็นไปตามคำำ�สั่่ง� หรืือระเบียี บนั้้�น
- คดีีอาญาใดที่�่เป็็นความผิิดต่่อส่่วนตััว พนัักงานสอบสวนจะทำ�ำ การเปรีียบเทีียบปรัับ
ได้้ต่่อเมื่�อ่ ผู้้เ� สียี หายได้้ร้อ้ งทุุกข์์มอบคดีใี ห้้พนัักงานสอบสวนก่อ่ นแล้้วเท่่านั้้�น
- เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนได้ท้ ำำ�การเปรียี บเทียี บคดีอี าญาแล้ว้ ให้ส้ ่ง่ บันั ทึึกและสำำ�นวนคดีเี ปรียี บเทียี บ
ไปยัังพนัักงานอััยการโดยไม่่ชัักช้้าหลัังจากที่�่มีีการเปรีียบเทีียบแล้้ว ภายใน ๑๕ วััน แต่่หากเป็็นกรณีี
ใกล้้ขาดอายุุความให้้รีบี ส่่งโดยพลันั ก่อ่ นขาดอายุุความ
- คดีีเลิิกกัันตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗(๑) และ (๔) มีีความแตกต่่างกัันกัับคดีีเลิิกกัันตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗(๒) และ (๓) กล่่าวคืือ กรณีีตาม มาตรา ๓๗(๑) และ (๔) เงื่�อนไขการระงัับคดีี
เป็็นไปตามระเบีียบสำ�ำ นัักงานอััยการสููงสุุด ว่่าด้้วยการดำำ�เนิินคดีีอาญาของพนัักงานอััยการ พ.ศ.๒๕๖๓
ลง ๒๗ ส.ค. ๖๓ ข้อ้ ๔๘ (๓) การสั่ง� คดีตี ามระเบียี บข้อ้ ๔๘ ให้พ้ นักั งานอัยั การสั่ง� คดีวี ่า่ “ยุตุ ิกิ ารดำ�ำ เนินิ คดี”ี
ส่ว่ นกรณีีตาม มาตรา ๓๗(๒) และ (๓) ตามระเบียี บข้อ้ ๔๘(๔) การสั่�งคดีี ให้้พนัักงานอัยั การดำำ�เนินิ การ
ตามหลักั การปฏิบิ ัตั ิแิ ละการสั่ง� คดีเี ปรียี บเทียี บตามข้อ้ ๗๙ และข้อ้ ๘๐ ซึ่ง�่ ตามข้อ้ ๘๐ การสั่ง� คดีเี ปรียี บเทียี บ
เมื่�่อพนัักงานอััยการเห็็นว่่าการเปรีียบเทีียบนั้้�นถููกต้้องแล้้ว ให้้สั่�งว่่า “การเปรีียบเทีียบชอบแล้้ว”
ถ้้าพนัักงานอััยการเห็็นว่่าการเปรีียบเทีียบไม่่ถููกต้้อง ให้้พนัักงานอััยการสั่�งพนัักงานสอนสวนดำ�ำ เนิินการ
เสีียให้้ถููกต้้อง หรืือถ้้าเห็็นว่่าเป็็นการเปรีียบเทีียบเกิินอำำ�นาจและเป็็นคดีีที่�่อาจต้้องฟ้้องให้้สั่�งแจ้้งข้้อหา
หรืือสอบสวนเพิ่่ม� เติมิ เสียี ก่อ่ นแล้ว้ จึึงพิจิ ารณาสั่ง� คดีตี ่อ่ ไป จะเห็น็ ได้ว้ ่า่ การใช้อ้ ำำ�นาจตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๑)
และ ๓๗(๔) เป็น็ การใช้อ้ ำำ�นาจของพนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่�่ ซึ่ง่� ไม่ใ่ ช่อ่ ำ�ำ นาจของพนักั งานสอบสวนหรืือข้า้ ราชการตำำ�รวจ

252 คPoู่มlอื icปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ซึ่ง�่ ต่า่ งจากการใช้้อำ�ำ นาจตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗(๒) และ (๓) ที่พ่� นักั งานอัยั การตรวจสอบความชอบ
ในการเปรียี บเทียี บให้เ้ ป็น็ ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔๔ แต่อ่ ย่า่ งไรก็ต็ ามพนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่ต�่ าม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๓๗(๑) และ (๔) อาจมอบหมายให้้พนัักงานสอบสวนหรืือข้้าราชการตำ�ำ รวจทำ�ำ การเปรีียบเทียี บได้้
ซึ่ง�่ ต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การตามขอบเขตที่ไ่� ด้ร้ ับั มอบหมายนั้้น� ด้ว้ ยและการดำำ�เนินิ การเปรียี บเทียี บก็ใ็ นฐานะพนักั งาน
เจ้้าหน้้าที่�ท่ ี่ไ�่ ด้้รับั มอบหมาย
- สำ�ำ นวนการสอบสวนคดีใี ดที่อ�่ ยู่�ในอำ�ำ นาจของพนักั งานสอบสวนที่จ่� ะเปรียี บเทียี บได้้ แต่ผ่ ู้�้ ต้อ้ งหา
ไม่่ยิินยอมให้้ทำ�ำ การเปรีียบเทีียบ หรืือเป็็นคดีีที่�่ผู้�้ ต้้องหาหลบหนีี เมื่่�อพนัักงานสอบสวนส่่งสำำ�นวนไปยััง
พนักั งานอัยั การแล้ว้ ภายหลัังต่่อมาผู้�้ ต้อ้ งหามาพบและสมััครใจยินิ ยอมให้้พนักั งานสอบสวนเปรียี บเทีียบ
ให้แ้ จ้ง้ พนักั งานอัยั การเพื่อ�่ ทราบ หากพนักั งานอัยั การสั่ง� ให้เ้ ปรียี บเทียี บให้พ้ นักั งานสอบสวนดำำ�เนินิ การตามนั้้น�
แต่ห่ ากพนักั งานสอบสวนทำ�ำ การเปรียี บเทียี บไปโดยไม่ม่ ีคี ำำ�สั่่ง� ของพนักั งานอัยั การก่อ่ น ย่อ่ มเป็น็ การเปรียี บเทียี บ
ที่�่ไม่่ชอบ เพราะในคดีีดัังกล่่าวเมื่่�อพนัักงานสอบสวนทำ�ำ การสอบสวนเสร็็จและได้้ส่่งสำำ�นวนให้้พนัักงาน
อััยการแล้้ว พนัักงานสอบสวนย่่อมหมดอำ�ำ นาจที่�่จะทำำ�การสอบสวนคดีีต่่อไป เว้้นแต่่พนัักงานอััยการ
จะสั่ง� ให้ส้ อบสวนเพิ่่ม� เติมิ (คำำ�พิพิ ากษาฎีกี าที่�่ ๙/๒๔๘๑ ประกอบบันั ทึึกสำ�ำ นักั งานคณะกรรมการกฤษฎีกี า
เรื่อ่� งเสร็็จที่่� ๗๖๖/๒๕๔๖ เรื่่�อง หารืือเกี่�ยวกับั อำำ�นาจสอบสวนเพิ่่�มเติมิ ของพนักั งานสอบสวน)
- กรณีีเด็็กอายุุไม่่เกิินสิิบปีี หรืือเด็็กอายุุกว่่าสิิบปีีแต่่ยัังไม่่เกิินสิิบห้้าปีี กระทำำ�การอัันกฎหมาย
บัญั ญััติิเป็็นความผิิด เมื่่อ� มาตรา ๗๓ และมาตรา ๗๔ แห่่ง ป.อาญาได้ก้ ำำ�หนดไว้้ว่่าเด็ก็ นั้้น� ไม่ต่ ้้องรัับโทษ
ซึ่ง�่ รวมถึึงโทษปรับั ตามมาตรา ๑๘(๔) แห่ง่ ป.อาญาด้ว้ ย ถึึงแม้จ้ ะปรากฏว่า่ เด็ก็ ที่ม�่ ีอี ายุดุ ังั กล่า่ ว กระทำำ�การ
อัันกฎหมายบััญญััติิเป็็นความผิิด และความผิิดนั้้�นมีีลัักษณะตามที่่�กำ�ำ หนดไว้้ในมาตรา ๓๗ แห่่ง
ป.วิอิ าญา ก็ต็ าม แต่เ่ มื่อ�่ เด็ก็ นั้้น� ไม่ต่ ้อ้ งรับั โทษ จึึงไม่ส่ ามารถชำ�ำ ระค่า่ ปรับั ในอัตั ราอย่า่ งสููงสำำ�หรับั ความผิดิ นั้้น�
แก่่พนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�ก่่อนศาลพิิจารณาตามมาตรา ๓๗(๑) แห่่ง ป.วิิอาญา ได้้ และในคดีีความผิิด
ตามมาตรา ๓๗(๒) (๓) (๔) แห่ง่ ป.วิอิ าญา เจ้า้ พนักั งานผู้้�มีอี ำำ�นาจเปรียี บเทียี บก็ไ็ ม่ส่ ามารถทำำ�การเปรียี บเทียี บได้้
เพราะไม่่อาจกำำ�หนดค่่าปรัับซึ่�่งเป็็นโทษที่�่ผู้�้ ต้้องหาจะพึึงชำำ�ระซึ่�่งทำำ�ให้้ไม่่มีีค่่าปรัับที่�่ผู้�้ ต้้องหาจะชำำ�ระ
เพื่่อ� ให้้คดีีเสร็จ็ เด็ด็ ขาด
ดัังนั้้�น พนัักงานสอบสวนไม่่สามารถรัับชำำ�ระค่่าปรัับในคดีีมีีอััตราโทษปรัับสถานเดีียว กรณีีเด็็ก
อายุุไม่่เกิินสิิบห้้าปีี กระทำ�ำ ผิิดและยิินยอมเสีียค่่าปรัับในอััตราอย่่างสููงตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗(๑)
หรืือจะทำ�ำ การเปรีียบเทีียบตาม (๒), (๓) และ (๔) ก็็ไม่่ได้้เช่่นกััน (ความเห็็นคณะกรรมการกฤษฎีีกา
เรื่อ่� งเสร็็จที่�่ ๗๑๖/๒๕๕๖ และหนังั สืือ ตร.ที่�่ ๐๐๑๑.๒๖/๒๙๓๔ ลง ๑๕ ก.ค. ๕๖ เรื่�่อง แนวทางปฏิิบััติิ
การเปรีียบเทียี บปรัับเด็็กอายุไุ ม่่เกิินสิิบห้้าปีซี ึ่ง�่ ต้อ้ งหาว่่ากระทำ�ำ ความผิดิ )
๘. บันั ทึึกการเปรีียบเทีียบ
ให้ป้ ฏิิบัตั ิิตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกับั คดีี ลัักษณะ ๙ ได้้แก่่
(๑) คดีใี ดที่พ�่ นักั งานสอบสวนได้ร้ วบรวมพยานหลักั ฐานไว้แ้ ล้ว้ ก่อ่ นที่จ�่ ะมีกี ารเปรียี บเทียี บให้น้ ำำ�
หลัักฐานดัังกล่่าวนั้้�นมารวมกัับบัันทึึกและสำ�ำ นวนคดีีเปรีียบเทีียบด้้วย โดยไม่่ต้้องสรุุปสำำ�นวนมีีความเห็็น
ทางคดีีอีกี
(๒) ให้้พนัักงานสอบสวนบัันทึึกการเปรีียบเทีียบไว้้ลงรายงานประจำำ�วัันเป็็นรายคดีีหรืือรวมกััน
หลาย ๆ คดีีก็ไ็ ด้โ้ ดยให้ป้ รากฏเลขคดีี ชื่อ�่ ผู้�้ ต้อ้ งหา ข้้อหา จำำ�นวนเงินิ ที่�เ่ ปรียี บเทียี บและอื่่�นๆ เช่น่ ในคดีี
ที่่�อาจมีกี ารเรียี กค่่าเสีียหายกััน เป็็นต้น้ ผู้้�กล่่าวหา ผู้�้ ต้อ้ งหา ไม่ต่ ้้องลงลายมืือชื่�่อในรายงานประจำ�ำ วััน
(๓) ตาม (๒) มีหี นังั สืือ ตร.ที่่� ๐๐๑๑.๒๕/ว ๐๐๗๓ ลง ๒๕ ก.ย. ๕๒ เรื่อ่� ง กำ�ำ ชับั การปฏิบิ ัตั ิเิ กี่ย� วกับั
การเปรีียบเทีียบคดีีอาญา และการออกใบเสร็จ็ รัับชำำ�ระเงิินของพนัักงานสอบสวนและเจ้้าพนัักงานตำ�ำ รวจ

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 253

ที่่�มีีหน้้าที่�่รัับเงิิน โดยกำำ�หนดให้้พนัักงานสอบสวนผู้�้ ทำำ�การเปรีียบเทีียบจะต้้องเป็็นผู้�้ออกใบเสร็็จรัับเงิิน
ให้แ้ ก่่ผู้้�ต้อ้ งหา และให้้พนัักงานสอบสวนเวรคดีีอาญาเป็น็ ผู้้�รัับผิดิ ชอบตรวจการลงเลขคดีีเปรียี บเทียี บและ
รายการต่่าง ๆ ในแบบพิิมพ์์การเปรีียบเทีียบ ตลอดจนใบเสร็็จรับั เงิินให้ถ้ ููกต้อ้ ง ทั้้ง� นี้้ใ� ห้พ้ นัักงานสอบสวน
เวรคดีีอาญาแต่่ละคน นำำ�บัันทึึกการเปรีียบเทีียบคดีีอาญาภายในเวรของตนเสนอสารวััตรใหญ่่ (ปััจจุุบััน
ผกก., สวญ., สว.) ให้้พนัักงานสอบสวนและเจ้้าหน้้าที่่�ผู้�้ มีีหน้้าที่�่รัับเงิินทำ�ำ การตรวจสอบและส่่งเงิินให้้แก่่
เจ้้าหน้า้ ที่ผ�่ ู้้�รับั ผิิดชอบเมื่่�อพ้้นหน้า้ ที่่เ� วรสอบสวนผลััดนั้้น� หรืือวัันนั้้น� ๆ
(๔) ให้้ส่ง่ สำ�ำ นวนการเปรียี บเทียี บผ่า่ นหััวหน้้าพนัักงานสอบสวนไปยังั พนัักงานอัยั การ
(๕) ถ้้าพนัักงานอััยการเห็็นว่่าการเปรีียบเทีียบไม่่ชอบด้้วยกฎหมายและมีีคำ�ำ สั่่�งให้้ฟ้้องหรืือ
แจ้้งให้้ส่่งตััวผู้้�ต้้องหามาฟ้อ้ งให้พ้ นัักงานสอบสวนปฏิิบัตั ิติ ามนั้้น�
(๖) คดีที ี่อ่� ยู่�ในอำ�ำ นาจเปรียี บเทียี บแต่ผ่ ู้�้ ต้อ้ งหาไม่ย่ อมให้ท้ ำ�ำ การเปรียี บเทียี บเมื่อ�่ พนักั งานสอบสวน
ส่่งสำำ�นวนไปยัังพนัักงานอััยการดำ�ำ เนิินการฟ้้อง หากพนัักงานอััยการเห็็นสมควรและผู้�้ ต้้องหายิินยอม
ให้เ้ ปรียี บเทียี บ ให้้พนัักงานสอบสวนขอสำ�ำ นวนการสอบสวนคืืนมาเพื่อ่� ทำ�ำ การเปรีียบเทีียบต่อ่ ไป
(๗) ในคดีีที่�่มีีโทษปรัับสถานเดีียว เมื่�่อผู้�้ ต้้องหายิินยอมเสีียค่่าปรัับในอััตราอย่่างสููงที่่�กฎหมาย
กำ�ำ หนดต่่อพนัักงานสอบสวนก่่อนศาลพิิจารณาให้้ดำ�ำ เนิินการเสีียค่่าปรัับและบัันทึึกรวมไว้้ในสำ�ำ นวน
การสอบสวน แล้้วส่่งสำ�ำ นวนการเปรียี บเทียี บผ่า่ นหััวหน้้าพนัักงานสอบสวนไปยังั พนัักงานอัยั การ
๙. เงินิ ค่า่ ปรับั และการถอนเงิินค่า่ ปรัับ
ให้ป้ ฏิิบัตั ิติ ามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่ย� วกัับคดี ี ลัักษณะ ๙ ได้แ้ ก่่
(๑) การกำ�ำ หนดเงิินค่่าเปรีียบเทีียบแก่่ผู้้�กระทำ�ำ ผิิด ให้้พนัักงานสอบสวนใช้้ดุุลพิินิิจโดยคำ�ำ นึึงถึึง
ฐานะของผู้้�กระทำ�ำ ผิดิ และความร้า้ ยแรงของความผิดิ แต่่ต้อ้ งไม่่เกินิ กว่า่ ที่�ก่ ฎหมายบัญั ญัตั ิิไว้้ และพนักั งาน
สอบสวน อาจผ่่อนผัันให้้ผู้�้ ต้้องหาชำำ�ระเงิินในกำ�ำ หนด ๑๕ วัันก็็ได้้ ถ้้าครบกำ�ำ หนดไม่่ชำ�ำ ระก็็ให้้ดำำ�เนิินคดีี
ทางศาลต่่อไป
(๒) การรับั เงินิ ให้ผ้ ู้�้ ทำำ�การเปรียี บเทียี บออกใบเสร็จ็ รับั เงินิ ให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหารับั ไป ส่ว่ นการเก็บ็ รักั ษาเงินิ
ส่่งเงินิ และถอนเงินิ ค่่าเปรีียบเทียี บ ให้้ปฏิิบััติิตามระเบีียบว่า่ ด้้วยการนี้้�โดยเฉพาะ
(๓) คดีอี าญาที่ม�่ ีโี ทษปรับั สถานเดียี วและผู้�้ กระทำ�ำ ผิดิ นำ�ำ เงินิ ค่า่ ปรับั อย่า่ งสููงตามที่ก่� ฎหมายกำำ�หนดไว้้
มาชำ�ำ ระเพื่อ�่ ขอให้เ้ ลิกิ คดีี ให้พ้ นักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่ร�่ ับั เงินิ ค่า่ ปรับั อย่า่ งสููงตามที่ก�่ ฎหมายกำ�ำ หนดไว้เ้ ลิกิ คดีนี ั้้น� เสียี
ส่่วนการปฏิิบััติิในการรัับเงิินนั้้�น ให้้ใช้้บัันทึึกการเปรีียบเทีียบคดีีอาญาตามธรรมดา โดยใช้้เลขลำ�ำ ดัับเรีียง
กัันไปและปฏิิบััติิการอนุุโลมวิิธีีเปรีียบเทีียบคดีีอาญาทุุกประการ ส่่วนเงิินค่่าปรัับอย่่างสููงนั้้�นให้้พนัักงาน
สอบสวนส่ง่ มอบแก่พ่ นักั งานสอบสวนผู้เ�้ ป็น็ หัวั หน้า้ ในท้อ้ งที่น่�ั้้น� หรืือผู้้�รักั ษาราชการแทน เพื่อ่� นำ�ำ ส่ง่ กองการเงินิ
ตร. หรืือคลังั จัังหวัดั แล้ว้ แต่่กรณีีต่่อไป
ข้อ้ สังั เกต
- ถ้้าพนัักงานอััยการเห็็นว่่าการเปรีียบเทีียบไม่่ชอบด้้วยกฎหมายให้้พนัักงานสอบสวนจััดการ
คืืนเงินิ ค่า่ ปรัับแก่่ผู้�้ ต้อ้ งหา
- การถอนเงินิ ค่า่ ปรัับที่่น� ำำ�ส่ง่ แล้ว้ คืืนแก่่ผู้�้ ต้้องหา ให้พ้ นักั งานสอบสวนทำำ�รายงานถอนโดยทันั ทีี
เมื่อ�่ ถอนเงินิ ค่า่ ปรับั คืืนมาแล้ว้ ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ผู้�้ ต้อ้ งหามารับั เงินิ โดยบันั ทึึกให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาลงลายมืือชื่อ�่
รับั เงินิ ไว้เ้ ป็น็ หลักั ฐาน ถ้า้ ผู้้�นั้น� ไม่ม่ ารับั ให้ห้ ัวั หน้า้ พนักั งานสอบสวนเก็บ็ รักั ษาไว้ต้ ามระเบียี บของทางราชการ
- คดีบี างประเภทที่พ�่ นักั งานสอบสวนรับั คำ�ำ ร้อ้ งทุกุ ข์ไ์ ว้ท้ ำำ�การสอบสวนแล้ว้ พนักั งานสอบสวนไม่ม่ ีี
อำ�ำ นาจเปรีียบเทีียบและไม่่ได้้รัับมอบอำ�ำ นาจจากหน่่วยงานที่่�รัับผิิดชอบตามกฎหมายเฉพาะนั้้�นให้้ทำำ�การ

254 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

เปรียี บเทียี บ หากแต่พ่ นักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่ต�่ ามกฎหมายอื่น่� อาจใช้อ้ ำำ�นาจเปรียี บเทียี บตามกฎหมายเฉพาะเหล่า่ นั้้น�
ไปได้ ้ ประกอบกับั ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗(๔) ทำ�ำ ให้้คดีีอาญาเลิกิ กััน เช่น่ การเปรียี บเทีียบในชั้�นพนักั งาน
เจ้้าหน้้าที่่ � ตาม พ.ร.บ.ศุุลกากร พ.ศ.๒๕๖๐, พ.ร.บ.โรงงาน พ.ศ.๒๕๓๕, พ.ร.บ.ควบคุมุ อาคาร พ.ศ.๒๕๒๒
เป็น็ ต้น้ ทางปฏิบิ ัตั ิพิ นักั งานสอบสวนจะรับั หลักั ฐานการเปรียี บเทียี บจากพนักั งานเจ้า้ หน้า้ ที่ม่� ารวมไว้ใ้ นสำ�ำ นวน
การสอบสวนแล้้วทำ�ำ ความเห็็นควรสั่�งไม่่ฟ้อ้ งผู้�้ ต้้องหาส่่งพนัักงานอััยการพิจิ ารณาเช่่นเดียี วกัับสำ�ำ นวนปกติิ
๑๐. การเปรีียบเทีียบคดีีที่่ก� ระทำ�ำ ความผิิดกรรมเดีียวผิิดต่อ่ กฎหมายหลายบท
หากมิไิ ด้เ้ ปรียี บเทียี บในบทหนักั สุดุ ที่ส่� ามารถเปรียี บเทียี บได้ห้ รืือบทหนักั สุดุ ไม่อ่ ยู่�ในอำ�ำ นาจเปรียี บเทียี บ
การเปรียี บเทียี บนั้้น� ก็ไ็ ม่ท่ ำ�ำ ให้ค้ ดีเี ลิกิ กันั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗ สิทิ ธิกิ ารนำ�ำ คดีอี าญามาฟ้อ้ งไม่ร่ ะงับั ไป
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๙(๓)
- กรณีีที่�่เป็็นความผิิดกรรมเดีียวผิิดต่่อกฎหมายหลายบท แม้้ข้้อหาที่่�เบากว่่ามีีอััตราโทษที่่�อยู่�
ในข่า่ ยที่จ�่ ะเปรียี บเทียี บปรับั ได้้ แต่ถ่ ้า้ ข้อ้ หาที่ห�่ นักั กว่า่ อัตั ราโทษไม่อ่ ยู่�ในข่า่ ยที่จ่� ะเปรียี บเทียี บปรับั ได้้ เช่น่ นั้้น�
พนักั งานสอบสวนไม่ม่ ีีอำำ�นาจเปรียี บเทียี บปรับั ในข้อ้ หาที่เ�่ บากว่า่ เพราะการกระทำ�ำ ที่เ�่ ป็น็ กรรมเดียี วผิดิ ต่อ่
กฎหมายหลายบทนั้้น� ต้้องลงโทษบทหนัักตามมาตรา ๙๐ ดังั นี้้� หากพนักั งานสอบสวนเปรียี บเทีียบปรับั ไป
ก็ไ็ ม่่มีผี ลทำำ�ให้ค้ ดีเี ลิกิ กันั ศาลยังั มีีอำ�ำ นาจพิจิ ารณาพิพิ ากษาต่อ่ ไปได้้ (ฎ.๒๘๔๙/๒๕๔๐, ฎ.๑๕๑๓/๒๕๓๒,
ฎ.๑๑๐๐/๒๕๑๖)
- จำ�ำ เลยกระทำ�ำ ความผิดิ กรรมเดียี วผิดิ กฎหมายหลายบท เป็น็ ทั้้ง� ความผิดิ ลหุโุ ทษและที่ม�่ ิใิ ช่ล่ หุโุ ทษ
แต่่ชั้�นสอบสวนพนัักงานสอบสวนตั้�งข้้อหาในความผิิดลหุุโทษแต่่บทเดีียว แล้้วเปรีียบเทีียบปรัับไป ถืือว่่า
เป็็นการเปรีียบเทีียบที่�่ไม่่ชอบด้้วยกฎหมาย ไม่่ทำ�ำ ให้้คดีีเลิิกกัันอัันเป็็นเหตุุให้้สิิทธิินำำ�คดีีมาฟ้้องระงัับไป
พนักั งานอัยั การมีสี ิทิ ธิฟิ ้อ้ งจำำ�เลยในความผิดิ ที่ม�่ ิใิ ช่ล่ หุโุ ทษอีกี ได้ ้ คืืนเกิดิ เหตุมุ ีกี ารชุมุ นุมุ กันั กระทำ�ำ พิธิ ีสี วดมนต์์
ทำ�ำ บุุญฉลองกระดููกผู้้�ตายตามพุทุ ธศาสนาบนหอสวดมนต์์ จำำ�เลยขึ้้�นมาส่่งเสีียงเอะอะอื้อ� ฉาวซ้ำ�ำ� ยัังกล่่าวว่า่
พระนี่่�ยุ่�งจริิง พระไม่่มีีความหมายแล้้วจำำ�เลยนั่่�งลงใช้้มืือตบกระดาน ๗-๘ ครั้�งและชัักปืืนพกออกจากเอว
มาถืือไว้้ หัันปากกระบอกปืืนมาทางพระ แล้้วปืืนตกลงยัังพื้้�นหอสวดมนต์์ การกระทำ�ำ ของจำ�ำ เลยดัังกล่่าว
ถึึงแม้ผ้ ู้ท้� ี่ไ่� ปชุมุ นุมุ กันั จะไม่ม่ ีปี ฏิกิ ิริ ิยิ าวุ่�นวายขึ้น�้ ก็ต็ าม ก็ย็ ังั ถือื ได้ว้ ่า่ เป็น็ ความผิดิ ตามประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา ๒๐๗ (ฎ.๑๑๐๐/๒๕๑๖)
- คดีีที่่�พนัักงานอััยการโจทก์์บรรยายฟ้้องว่่า ได้้มีีการสอบสวนแล้้วย่่อมสัันนิิษฐานได้้ว่่า มีีการ
สอบสวนชอบด้ว้ ยกฎหมายแล้ว้ เมื่อ่� จำ�ำ เลยไม่ค่ ัดั ค้า้ น โดยเสนอหรืือนำ�ำ สืืบเป็น็ ข้อ้ ต่อ่ สู้ไ�้ ว้้ ถือื ว่า่ ไม่ม่ ีขี ้อ้ โต้เ้ ถียี งกันั
หากตามสำ�ำ นวนไม่่มีีข้้อเท็็จจริิงที่�่แสดงว่่าการสอบสวนนั้้�นไม่่ชอบ จำำ�เลยเพิ่่�งมาคััดค้้านขึ้้�นในชั้�นอุุทธรณ์์
ย่อ่ มไม่ม่ ีเี หตุทุ ี่จ�่ ะวินิ ิจิ ฉัยั ให้ก้ รณีถี ือื ได้ว้ ่า่ มีกี ารสอบสวนในความผิดิ ที่ก�่ ล่า่ วหาตามฟ้อ้ งแล้ว้ แม้ศ้ าลอุทุ ธรณ์์
ยัังมิิได้้วิินิิจฉััยปััญหาข้้อเท็็จจริิงตามอุุทธรณ์์ของจำำ�เลย เมื่�่อโจทก์์จำำ�เลยได้้นำ�ำ สืืบพยานมาจนสิ้�นกระแส
ความแล้้ว ศาลฎีีกาก็็มีีอำำ�นาจวิินิิจฉััยปััญหาข้้อเท็็จจริิงดัังกล่่าวไปได้้เองโดยไม่่ต้้องย้้อนสำ�ำ นวนไปให้้
ศาลอุทุ ธรณ์ว์ ินิ ิจิ ฉัยั ชี้ข� าดก่อ่ น แม้้ อ. จะเคยถููกฟ้อ้ งร่ว่ มกับั จำำ�เลยมาก่อ่ น แต่ศ่ าลได้ ้สั่่ง� แยกฟ้อ้ งจำำ�เลยเป็น็ คดีใี หม่่
ต่่างหากจากคดีีที่�่ อ. ถููกฟ้้องร่่วมกัับจำำ�เลย โจทก์์จึึงอ้้าง อ. เป็็นพยานได้้โดยขณะที่่� อ. เบิิกความเป็็น
พยานโจทก์์ในคดีีนี้้� อ. มิิได้้อยู่�ในฐานะเป็็นจำำ�เลย การกระทำำ�ของจำำ�เลยเป็็นการกระทำ�ำ ผิิดกรรมเดีียว
ผิดิ ต่่อกฎหมายหลายบท คืือเป็น็ ความผิดิ ตาม พระราชบััญญัตั ิจิ ราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ มาตรา ๕๕, ๖๑
และประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๙๐ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๙๐ ให้้ใช้้กฎหมายบท
ที่่�หนัักที่่�สุุดลงโทษพนัักงานสอบสวน ไม่่มีีอำ�ำ นาจเปรีียบเทีียบปรัับจำำ�เลยในความผิิดที่่�มีีโทษเบากว่่า
เพื่อ่� ให้ค้ วามผิดิ ทุกุ กรรมรวมทั้้ง� ความผิดิ ที่ม�่ ีโี ทษหนักั กว่า่ เลิกิ กันั ตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา
มาตรา ๓๗ ได้ ้ ดัังนั้้น� แม้้พนัักงานสอบสวนจะเปรีียบเทีียบปรับั จำำ�เลยไปแล้ว้ ตาม พระราชบััญญัตั ิิจราจร

Police คInมู่ vอื eปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 255

ทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ มาตรา ๖๑ ซึ่ง่� เป็น็ ความผิดิ บทเบาที่ส่� ุดุ การเปรียี บเทียี บนั้้น� ก็ไ็ ม่ช่ อบ คดีไี ม่เ่ ลิกิ กันั ตาม
ประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญามาตรา ๓๗ ศาลฎีีกามีีอำ�ำ นาจวิินิิจฉััยปรัับบทลงโทษจำ�ำ เลยตาม
ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๙๐ ซึ่่�งเป็็นบทที่�ห่ นัักที่่�สุุดให้้ถููกต้อ้ งได้้ (ฎ.๑๕๑๓/๒๕๓๒)
- จำำ�เลยขัับรถในขณะเมาสุุราและโดยประมาทหรืือน่่าหวาดเสีียวอัันอาจเกิิดอัันตรายแก่่บุุคคล
หรืือทรััพย์์สิิน เป็็นการกระทำำ�กรรมเดีียวเป็็นความผิิดต่่อกฎหมายหลายบท ต้้องใช้้กฎหมายที่�่มีีโทษหนััก
ที่ส่� ุดุ ลงโทษ พนักั งานสอบสวนจึึงไม่ม่ ีอี ำ�ำ นาจเปรียี บเทียี บปรับั จำ�ำ เลยในความผิดิ ฐานขับั รถโดยประมาทตาม
พระราชบััญญัตั ิจิ ราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒ มาตรา ๔๓(๔), ๑๕๗ ซึ่่ง� เป็น็ ความผิดิ ที่ม�่ ีโี ทษเบากว่่าความผิิด
ฐานขัับรถในขณะเมาสุุรา เพื่�่อให้้ความผิิดทั้้�งหมดเลิิกกัันตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา
มาตรา ๓๗ ได้้ แม้้พนัักงานสอบสวนจะเปรีียบเทีียบปรัับจำ�ำ เลยไปแล้้วก็็ไม่่ชอบ คดีีไม่่เลิิกกัันศาลชั้�นต้้น
จึึงมีอี ำ�ำ นาจลงโทษจำำ�เลยในความผิดิ ฐานขับั รถในขณะเมาสุรุ าตามพระราชบัญั ญัตั ิจิ ราจรทางบก พ.ศ.๒๕๒๒
มาตรา ๔๓(๒), ๑๖๐ วรรคสาม ตามฟ้้องได้้ (ฎ.๒๘๔๙/๒๕๔๐)
๑๑. การเปรีียบเทีียบคดีีที่่ก� ระทำ�ำ ความผิิดหลายกรรมต่่างกััน
หากกรณีเี ป็น็ ความผิดิ หลายกรรมต่า่ งกันั หรืือเป็น็ การกระทำำ�ต่า่ งกรรมต่า่ งวาระ การเปรียี บเทียี บ
ต้อ้ งเรีียงกระทงความผิิดทุุกกรรมไป หากกรรมใดไม่่ได้้เปรีียบเทีียบหรืือบางกรรมไม่ม่ ีอี ำ�ำ นาจเปรีียบเทีียบ
การเปรีียบเทีียบกรรมใดที่�่อยู่�ในอำำ�นาจไปแล้้วคดีีเลิิกกัันตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗ และสิิทธิิการนำำ�คดีี
อาญามาฟ้อ้ งระงับั ไปเฉพาะกรรมที่ไ�่ ด้ม้ ีกี ารเปรียี บเทียี บไปแล้ว้ เท่า่ นั้้น� ส่ว่ นกรรมที่ย�่ ังั ไม่ม่ ีกี ารเปรียี บเทียี บ
หรืือไม่่มีอี ำำ�นาจเปรียี บเทียี บคดีีก็ย็ ังั ไม่เ่ ลิกิ กัันตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๗ และสิิทธิกิ ารฟ้้องคดีอี าญาย่อ่ ม
ไม่่ระงับั ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๙(๓) ก็็ต้้องดำ�ำ เนินิ คดีีต่่อไป

๑๒. ผลของการเปรีียบเทีียบไม่ช่ อบ
การเปรียี บเทียี บที่ไ่� ม่ช่ อบ ย่อ่ มไม่ท่ ำ�ำ ให้ค้ ดีเี ลิกิ กันั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๗ สิทิ ธิกิ ารนำ�ำ คดีอี าญา
มาฟ้้องย่อ่ มไม่ร่ ะงับั ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๓๙(๓) เช่น่
- โจทก์์ฟ้้องว่่าจำ�ำ เลยทำ�ำ ร้้ายร่่างกายโจทก์์ถึึงบาดเจ็็บ แต่่พนัักงานสอบสวนได้้เปรีียบเทีียบปรัับ
จำ�ำ เลยโดยไม่ม่ ีอี ำำ�นาจทำำ�ได้เ้ พราะบาดแผลของโจทก์ถ์ ึึงบาดเจ็บ็ จำ�ำ เลยต่อ่ สู้้�ว่า่ บาดแผลของโจทก์ไ์ ม่ถ่ ึึงบาดเจ็บ็
พนัักงานสอบสวนมีีอำ�ำ นาจเปรีียบเทีียบได้้สิิทธิินำ�ำ คดีีอาญามาฟ้้องระงัับไปแล้้วดัังนี้้� ประเด็็นเรื่่�อง
การสอบสวนจะชอบด้้วยกฎหมายหรืือไม่่อยู่�ที่�บ่ าดแผลของโจทก์์ถึึงบาดเจ็บ็ หรืือไม่่ ถ้้าบาดแผลของโจทก์์
ถึึงบาดเจ็็บเป็็นความผิิดตามมาตรา ๒๕๔ พนัักงานสอบสวนก็็ไม่่มีีอำ�ำ นาจเปรีียบเทีียบ นอกจากนั้้�นแล้้ว
หากผู้้�เสียี หายและผู้�้ ต้้องหาไม่่ได้ใ้ ห้้ความยินิ ยอมในการเปรียี บเทีียบ การเปรียี บเทีียบนั้้น� ถืือว่า่ ไม่ช่ อบด้ว้ ย
กฎหมาย (ฎ.๓๖๕/๒๕๐๒)
- โจทก์์แจ้้งความกล่่าวหาว่่าจำำ�เลยทั้้�งสองร่่วมกัันทำ�ำ ร้้ายร่่างกายโจทก์์ พนัักงานสอบสวนแจ้้ง
ข้้อกล่่าวหาว่่าจำ�ำ เลยทั้้�งสองทำำ�ร้้ายร่่างกายโจทก์์ไม่่ถึึงกัับเป็็นเหตุุอัันตรายแก่่กายหรืือจิิตใจ จำำ�เลยทั้้�งสอง
ให้้การรัับสารภาพ พนัักงานสอบสวนทำำ�การเปรีียบเทียี บปรัับ โจทก์์และจำ�ำ เลยทั้้�งสองต่่างยิินยอม คดียี ่อ่ ม
เลิิกกันั ตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิจิ ารณาความอาญา มาตรา 37(2) สิิทธิินำำ�คดีอี าญาในความผิดิ ลหุโุ ทษ
ของโจทก์์มาฟ้อ้ งย่่อมระงัับไปตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิจิ ารณาความอาญา มาตรา 39(3) แต่่ปรากฏว่า่
หลังั จากนั้้น� ในวันั เดียี วกัันโจทก์เ์ กิดิ อาการมึึนศีรี ษะ และอาเจียี นจึึงกลัับไปให้แ้ พทย์์ตรวจใหม่่ พบว่า่ สมอง
ได้้รัับการกระทบกระเทืือนและมีีเลืือดคั่ง� ต้อ้ งรักั ษานานประมาณ 30 วััน โดยโจทก์์อ้า้ งว่า่ เป็็นผลเกิดิ จาก
ถููกจำ�ำ เลยทั้้�งสองร่่วมกัันใช้้แท่่งเหล็็กกลวงตีี หากเป็็นจริิงตามที่�่โจทก์์กล่่าวอ้้าง คดีีก็็ไม่่อาจเลิิกกัันได้้
เพราะกรณีมี ิใิ ช่ค่ วามผิดิ ลหุโุ ทษเสียี แล้ว้ สิทิ ธินิ ำ�ำ คดีอี าญามาฟ้อ้ งของโจทก์จ์ ึึงยังั ไม่ร่ ะงับั ไป (ฎ.๓๕๔/๒๕๔๑)

256 คPoูม่ lอื icปeฏบิInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๑๓. ผลของการเปรีียบเทีียบไม่ผ่ ููกพันั คำำ�พิพิ ากษาของศาล
การที่่�จำ�ำ เลยให้้การรัับสารภาพในชั้�นสอบสวนในข้้อหาขัับรถประมาทเป็็นเหตุุให้้ทรััพย์์สิิน
ของผู้้�อื่�นเสียี หาย และยินิ ยอมให้้พนักั งานสอบสวนเปรียี บเทียี บปรับั ผลของการเปรีียบเทียี บปรับั ดังั กล่า่ ว
ไม่ใ่ ช่ค่ ำ�ำ พิพิ ากษาในส่ว่ นอาญาตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา มาตรา 46 ดังั นั้้น� การพิพิ ากษา
คดีีส่่วนแพ่่งศาลจึึงไม่่จำ�ำ ต้้องถืือข้้อเท็็จจริิงตามดัังที่�่บััญญััติิไว้้ในบทมาตราดัังกล่่าว และจำำ�เลยอาจนำำ�สืืบ
โต้แ้ ย้ง้ เป็น็ อย่า่ งอื่่�นได้้ (ฎ.๔๙๔๙/๒๕๒๘)
การที่่�จำ�ำ เลยที่่� 1 ยอมรัับต่่อพนัักงานสอบสวนในคดีีอาญาว่่าตนขัับรถยนต์์โดยประมาทชน
รถยนต์์คัันที่�่ ว. ขัับและยอมให้้พนัักงานสอบสวนเปรีียบเทีียบปรัับมีีผลเพีียงทำำ�ให้้คดีีอาญาเลิิกกัันตาม
ประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา มาตรา 37 แต่ก่ ารเปรียี บเทียี บปรับั ดังั กล่า่ วไม่ใ่ ช่ค่ ำำ�พิพิ ากษาคดีี
ส่่วนอาญาไม่่ต้้องด้้วยมาตรา 46 ที่�่คดีีในส่่วนแพ่่งจะต้้องถืือข้้อเท็็จจริิงตามการที่่�ศาลถืือเอาข้้อเท็็จจริิง
ในคดีีอาญาดัังกล่า่ วมาชี้�ขาดตัดั สิินคดีแี พ่ง่ จึึงไม่ช่ อบ (ฎ.๑๗๖/๒๕๓๘)

❖❖❖

Police คInูม่ vอื eปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 257

258 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บทที่�่ 15

ของกลางในคดีอี าญาและของส่ว่ นตััวผู้�ต้้องหา


คำำ�ว่า่ “ของกลาง” ปรากฏความหมาย ตามประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะที่่� ๑๕
บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๔๑๓ หมายความว่่า วััตถุใุ ด ๆ หรืือทรัพั ย์์สินิ ซึ่ง่� ตกมาอยู่�ในความคุ้้�มครองของเจ้้าพนักั งาน
โดยอำ�ำ นาจแห่่งกฎหมาย หรืือโดยหน้้าที่�่ในทางราชการและยึึดไว้้เป็็นของกลางเพื่�่อพิิสููจน์์ในทางคดีี
หรืือเพื่อ่� จััดการอย่่างอื่่น� ตามหน้้าที่่�ราชการ
ของกลางในคดีีอาญา คืือ สิ่่ง� ของที่่�เกี่ย� วข้อ้ งต้อ้ งจัดั การทางคดีีอาญา เช่่น สิ่่�งของที่บ�่ ุคุ คลมีีไว้ใ้ ช้ ้
เป็น็ ความผิิดหรืือสิ่�งของที่ใ่� ช้้เป็น็ หลัักฐานพิสิ ููจน์์ความผิดิ
ของกลางอย่่างอื่่�น คืือ ของกลางที่�่ไม่่เข้้าอยู่�ในลัักษณะของกลางในคดีีอาญา เช่่น ของที่่�เก็็บ
ตกหล่่น หลุุด ลอยได้้ เป็็นต้น้
คำำ�ว่า่ “สิ่ง� ของที่เ�่ กี่ย� วข้อ้ งต้อ้ งจัดั การทางคดีอี าญา” ความหมายคำำ�ว่า่ “สิ่ง� ของ” ตามมาตรา ๒(๑๘)
แห่ง่ ป.วิอิ าญา หมายความถึึง สังั หาริมิ ทรัพั ย์ใ์ ดซึ่ง่� อาจใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐานในคดีอี าญาได้้ ให้ร้ วมทั้้ง� จดหมาย
โทรเลขและเอกสารอย่า่ งอื่�น่ ๆ
ประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดีี ได้ว้ างแนวทางปฏิบิ ัตั ิเิ กี่ย� วกับั การเก็บ็ รักั ษา การจำ�ำ หน่า่ ย
การขายทอดตลาด ของกลาง ตลอดจนคำำ�แนะนำ�ำ ในการจััดส่ง่ ของกลางไปตรวจพิสิ ููจน์์ไว้้แล้ว้
๑. ของกลางที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับคดีีอาญา และหลักั เกณฑ์ก์ ฎหมาย
สิ่�งของใดที่�่เจ้้าพนัักงานจะยึึดไว้้ในคดีีอาญาได้้ จะต้้องเป็็นไปตามหลัักเกณฑ์์แห่่งกฎหมาย
ที่ใ่� ห้อ้ ำ�ำ นาจแก่เ่ จ้า้ พนักั งานนั้้น� เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนรับั คำำ�ร้อ้ งทุกุ ข์ห์ รืือกล่า่ วโทษไว้แ้ ล้ว้ ต้อ้ งทำำ�การสอบสวน
รวบรวมพยานหลักั ฐาน ในขั้น� ตอนดังั กล่า่ วนอกจากการสอบสวนแล้ว้ ยังั มีีการดำำ�เนินิ การทั้้ง� หลายอื่น่� ตาม
บทบัญั ญัตั ิแิ ห่ง่ กฎหมาย ซึ่ง�่ พนักั งานสอบสวนได้ท้ ำ�ำ ไปเกี่ย� วกับั ความผิดิ ที่ก�่ ล่า่ วหา เพื่อ�่ ที่จ�่ ะทราบข้อ้ เท็จ็ จริงิ
หรืือพิิสููจน์์ความผิิดและเพื่�่อจะเอาตััวผู้�้ กระทำำ�ผิิดมาฟ้้องลงโทษ ตามความใน ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๑)
ซึ่�่งในขั้ �นตอนนี้้� มีีการยึึดสิ่ �งของที่�่เกี่ �ยวข้้องกัับคดีีไว้้เป็็นของกลางดัังกล่่าวไม่่ว่่าเป็็นการยึึดโดยพนัักงาน
สอบสวนเอง หรืือเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจที่่�ทำำ�การยึึดมาแล้้วส่่งมอบพนัักงานสอบสวน
หรืือมีบี ุุคคลหรืือหน่่วยงานใดส่ง่ มอบมาประกอบคดีกี ็ต็ าม สิ่่�งใดยึึดได้้หรืือไม่่ได้ต้ ้้องเป็น็ ไปตามหลัักเกณฑ์์
แห่ง่ กฎหมาย ดัังนี้้�
หลัักเกณฑ์์กฎหมายตาม ป.อาญา
(1) หลักั เกณฑ์ต์ าม ป.อาญา มาตรา ๓๒
ทรััพย์์สิินใดที่่�กฎหมายบััญญััติิไว้้ว่่า ผู้้�ใดทำ�ำ หรืือมีีไว้้เป็็นความผิิด ให้้ริิบเสีียทั้้�งสิ้�น ไม่่ว่่า
เป็็นของผู้�้ กระทำำ�ความผิิดและมีีผู้�้ ถููกลงโทษตามคำำ�พิิพากษาหรืือไม่่
เช่่น ยาเสพติิด ปืนื เถื่อ�่ น ธนบััตรปลอม เป็็นต้้น
(๒) หลัักเกณฑ์์ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓
การริิบทรััพย์์สิิน นอกจากศาลจะมีีอำำ�นาจริิบตามกฎหมายที่�่บััญญััติิไว้้เป็็นการเฉพาะแล้้ว
ให้ศ้ าลมีีอำ�ำ นาจสั่ง� ให้ร้ ิิบทรัพั ย์ส์ ินิ ดัังต่่อไปนี้้�อีีกด้ว้ ย คืือ
- ทรััพย์ส์ ินิ ซึ่ง�่ บุุคคลได้้ใช้้ หรืือมีีไว้้เพื่อ�่ ใช้้ในการกระทำ�ำ ความผิิด หรืือ
- ทรััพย์ส์ ินิ ซึ่ง่� บุุคคลได้้มาโดยได้ก้ ระทำ�ำ ความผิิด
- เว้น้ แต่ ่ ทรัพั ย์ส์ ินิ เหล่า่ นี้้เ� ป็น็ ทรัพั ย์ส์ ินิ ของผู้�้อื่น� ซึ่ง�่ มิไิ ด้รู้้เ�้ ห็น็ เป็น็ ใจด้ว้ ยในการกระทำำ�ความผิดิ

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 259

(๓) หลัักเกณฑ์์ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๔
บรรดาทรััพย์์สินิ
- ซึ่่�งได้้ให้้ตามความในมาตรา ๑๔๓, มาตรา ๑๔๔, มาตรา ๑๔๙, มาตรา ๑๕๐,
มาตรา ๑๖๗, มาตรา ๒๐๑ หรืือมาตรา ๒๐๒ หรืือ
- ซึ่่�งได้้ให้้เพื่�่อจููงใจบุุคคลให้้กระทำำ�ความผิิด หรืือเพื่�่อเป็็นรางวััลในการที่�่บุุคคลได้้กระทำำ�
ความผิิด
- ให้ร้ ิบิ เสียี ทั้้ง� สิ้น� เว้น้ แต่ท่ รัพั ย์ส์ ินิ นั้้น� เป็น็ ของผู้้�อื่น� ซึ่ง่� มิไิ ด้รู้้เ�้ ห็น็ เป็น็ ใจด้ว้ ยในการกระทำ�ำ ความผิดิ
(๔) หลัักเกณฑ์์ตามกฎหมายเฉพาะตามพระราชบััญญัตั ิิอื่น�่ ที่�ม่ ีีโทษทางอาญา
นอกจากนี้้� ยัังมีีกฎหมายอื่่�นที่�่บััญญััติิเกี่�ยวกัับการริิบทรััพย์์สิินไว้้เป็็นการเฉพาะ ซึ่�่งได้้มีี
การบััญญััติใิ นทำ�ำ นองที่่ส� อดคล้อ้ งกับั มาตรา ๓๒, ๓๓, ๓๔ แห่ง่ ป.อาญา เนื่่�องจากตาม ป.อาญา เป็น็ การ
บััญญััติิไว้้เป็็นการทั่่�วไป หากกฎหมายใดมิิได้้บััญญััติิไว้้ในเรื่่�องการริิบทรััพย์์สิินไว้้เป็็นการเฉพาะก็็ต้้องนำ�ำ
ป.อาญา ไปใช้บ้ ังั คับั หรืือหากกฎหมายเฉพาะบางฉบับั ซึ่ง�่ เป็น็ เรื่อ�่ งนโยบายและเป็น็ เรื่อ่� งสำำ�คัญั ที่ม่� ีผี ลกระทบ
ต่่อสาธารณะโดยรวม ก็็จะบััญญััติิให้้การริิบทรััพย์์สิินมีีความแตกต่่างกัับ ป.อาญา ที่�่ให้้ผู้�้ กระทำำ�ความผิิด
รับั ผลที่ร�่ ุนุ แรงมากขึ้น้� กว่า่ ปกติิ เพื่อ่� เป็น็ การยับั ยั้้ง� การกระทำำ�ความผิดิ ในเรื่อ�่ งดังั กล่า่ ว ทรัพั ย์ส์ ินิ หรืือสิ่ง� ของ
ที่่�ยึึดไว้้ในชั้�นเจ้้าพนัักงานตามประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีีลัักษณะ ๑๕ จะเรีียกว่่าของกลาง
ทรััพย์์สิินใดที่�่ศาลจะมีีคำ�ำ พิิพากษาสั่�งริิบหรืือไม่่ริิบ ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๘(๕) ถืือเป็็นโทษอย่่างหนึ่่�ง
กฎหมายเฉพาะตามที่�่กล่่าวถึึงยกตััวอย่่าง เช่่น
- พ.ร.บ.ยาเสพติิดให้โ้ ทษ พ.ศ.๒๕๒๒ และที่่�แก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติิม
มาตรา ๑๐๒ บรรดายาเสพติิดให้โ้ ทษประเภท ๑ ประเภท ๒ ประเภท ๔ หรืือประเภท ๕
เครื่�่องมืือ เครื่่�องใช้้ ยานพาหนะหรืือวััตถุุอื่่�นซึ่่�งบุุคคลได้้ใช้้ในการกระทำำ�ความผิิดเกี่�ยวกัับยาเสพติิด
ให้โ้ ทษอัันเป็็นความผิดิ ตาม พ.ร.บ.นี้้� ให้้ริิบเสีียทั้้�งสิ้�น
มาตรา ๑๐๒ ทวิิ ในกรณีที ี่ม�่ ีกี ารฟ้อ้ งคดีีความผิดิ เกี่ย� วกับั ยาเสพติดิ ให้้โทษในประเภท ๑
หรืือในประเภท ๒ ต่่อศาล และไม่่ได้้มีีการโต้้แย้ง้ เรื่่อ� งประเภท จำ�ำ นวน หรืือน้ำ�ำ� หนักั ของยาเสพติิดให้้โทษ
ถ้า้ ศาลชั้น� ต้น้ มีคี ำ�ำ พิพิ ากษาหรืือมีคี ำำ�สั่่ง� ให้ร้ ิบิ ยาเสพติดิ ให้โ้ ทษดังั กล่า่ วตามมาตรา ๑๐๒ หรืือตามกฎหมายอื่น่�
และไม่่มีีคำ�ำ เสนอว่่าผู้�้เป็็นเจ้้าของแท้้จริิงไม่่ได้้รู้้�เห็็นเป็็นใจด้้วยในการกระทำ�ำ ความผิิดภายในกำำ�หนด
๓๐ วััน นัับแต่่วัันที่่�ศาลมีีคำำ�พิิพากษาหรืือคำำ�สั่่�งให้้ริิบยาเสพติิดให้้โทษนั้้�น ให้้กระทรวงสาธารณสุุขหรืือ
ผู้้�ซึ่่�งกระทรวงสาธารณสุุขมอบหมายทำ�ำ ลายหรืือนำำ�ไปใช้้ประโยชน์์ได้้ตามระเบีียบที่�่กระทรวงสาธารณสุุข
กำำ�หนด
- พ.ร.บ.ป่่าไม้้ พ.ศ.๒๔๘๔
มาตรา ๗๔ บรรดาไม้แ้ ละของป่า่ อันั ได้ม้ าหรืือมีไี ว้เ้ นื่อ�่ งจากการกระทำำ�ความผิดิ ต่อ่ พ.ร.บ.นี้้�
และสิ่�งประดิิษฐ์์ เครื่�่องใช้้ และสิ่�งอื่�่นใด บรรดาที่�่ทำำ�ด้้วยไม้้หวงห้้ามที่่�มีีไว้้เนื่�่องจากการกระทำำ�ความผิิด
ตามมาตรา ๕๓ ตรีี ให้้ริบิ เสีียทั้้�งสิ้น�
มาตรา ๗๔ ทวิ ิ บรรดาเครื่�อ่ งมืือ เครื่อ่� งใช้ ้ สัตั ว์์พาหนะ ยานพาหนะหรืือเครื่อ�่ งจัักรกลใด ๆ
ซึ่่�งบุุคคลใดได้้ใช้้ในการกระทำ�ำ ความผิิด หรืือได้้ใช้้เป็็นอุุปกรณ์์ให้้ได้้รัับผลในการกระทำำ�ความผิิด
ตามมาตรา ๑๑ มาตรา ๔๘ มาตรา ๕๔ หรืือมาตรา ๖๙ ให้้ริิบเสีียทั้้�งสิ้�นไม่่ว่่าจะมีีผู้้�ถููกลงโทษตาม
คำำ�พิพิ ากษาหรืือไม่่

260 คPoมู่ lอื icปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๒. อำำ�นาจตามกฎหมายเกี่ย่� วกัับการตรวจยึึดสิ่่ง� ของหรืือของกลางของเจ้า้ พนัักงาน
๑) อำ�ำ นาจพนักั งานสอบสวนที่�่เกี่่ย� วข้้องกัับการตรวจยึึดของกลางในคดีีอาญา
หลักั เกณฑ์ก์ ฎหมายตาม ป.วิอิ าญา
ในการสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐาน พนัักงานสอบสวนมีีอำ�ำ นาจยึึดสิ่�งของซึ่�่งอาจใช้้เป็็น
พยานหลักั ฐานในคดีอี าญาได้ ้ ตามที่บ�่ ัญั ญัตั ิไิ ว้ใ้ น ป.วิอิ าญา มาตรา ๒(๑๘) ซึ่ง่� สิ่ง� ของดังั กล่า่ วอาจเป็น็ บรรดา
ทรััพย์ส์ ินิ ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๒, ๓๓, ๓๔
อำ�ำ นาจในการยึึดสิ่่ง� ของหรืือพยานหลัักฐานตาม ป.วิอิ าญา
ในการยึึดสิ่�งของไว้้เป็็นพยานหลัักฐานในคดีีอาญากฎหมายจะต้้องให้้อำ�ำ นาจไว้้ หากไม่่มีี
บทบัญั ญัตั ิแิ ห่่งกฎหมาย เจ้า้ พนักั งานก็็ไม่ส่ ามารถยึึดได้้
หลักั เกณฑ์ต์ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๒ เพื่อ่� ประโยชน์แ์ ห่ง่ การรวบรวมหลักั ฐานให้พ้ นักั งาน
สอบสวนมีีอำ�ำ นาจดัังต่่อไปนี้้�
- ค้้นเพื่่�อพบสิ่่�งของ ซึ่�ง่ มีีไว้เ้ ป็็นความผิิด หรืือได้ม้ าโดยการกระทำ�ำ ผิิด หรืือได้้ใช้ห้ รืือสงสััยว่า่
ได้้ใช้้ในการกระทำำ�ผิิด หรืือซึ่ง�่ อาจใช้เ้ ป็็นพยานหลักั ฐานได้้ แต่ต่ ้อ้ งปฏิบิ ัตั ิิตามบทบััญญัตั ิิแห่่ง ป.วิอิ าญาว่า่
ด้ว้ ยการค้้นตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๒(๒)
- หมายเรีียกบุุคคลซึ่�่งครอบครองสิ่�งของ ซึ่่�งอาจใช้้เป็็นพยานหลัักฐานได้้ แต่่บุุคคล
ที่่�ถููกหมายเรีียกไม่่จำำ�ต้้องมาเอง เมื่�่อจััดส่่งสิ่�งของมาตามหมายแล้้ว ให้้ถืือเสมืือนว่่าได้้ปฏิิบััติิตามหมาย
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๒(๓)
- ยึึดไว้ซ้ ึ่่�งสิ่�งของที่่ค� ้น้ พบหรืือส่่งมาดัังกล่่าวใน (๒) และ (๓) แห่ง่ ป.วิอิ าญา
จะเห็็นว่่า มาตรา ๑๓๒ พนัักงานสอบสวนมีีอำ�ำ นาจรวบรวมพยานหลัักฐานทุุกชนิิด ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๑ แต่่การรวบรวมพยานหลัักฐานเข้้าสำำ�นวนการสอบสวนนั้้�น ต้้องอาศััยอำำ�นาจ
ในการตรวจค้้น ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๒(๒) หมายเรีียกให้บ้ ุคุ คลส่่งสิ่ง� ของที่อ�่ ยู่�ในความครอบครอง
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๒(๓) เมื่่�อนำำ� ป.อาญา มาตรา ๓๒, ๓๓, ๓๔ มาประกอบแล้้ว พนักั งานสอบสวน
จึึงใช้อ้ ำำ�นาจยึึดสิ่ง� ของไว้้เป็น็ ของกลางในคดีีอาญา
นอกจากนี้้�ยัังมีีอำำ�นาจตรวจตััวผู้�้เสีียหายเมื่�่อผู้้�นั้�นยิินยอมหรืือตรวจตััวผู้้�ต้้องหา หรืือ
ตรวจสิ่ง� ของหรืือที่่ท� างอันั สามารถอาจใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐานได้้ ให้ร้ วมทั้้ง� ทำำ�ภาพถ่่าย แผนที่�่ หรืือภาพวาด
จำำ�ลอง หรืือพิมิ พ์ล์ ายนิ้้�วมืือ ลายมืือ หรืือลายเท้้า กัับให้บ้ ัันทึึกรายละเอีียดทั้้ง� หลาย ซึ่�ง่ น่า่ จะกระทำำ�ให้้คดีี
แจ่่มกระจ่า่ งขึ้้น� ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๒(๑) โดยอาจให้้เจ้้าพนักั งานอื่น�่ ช่ว่ ยตรวจก็ไ็ ด้้
มีีอำำ�นาจที่่�จะทำำ�การตรวจพิิสููจน์์บุุคคล วััตถุุหรืือเอกสารใด ๆ โดยวิิธีีการทางวิิทยาศาสตร์์
ได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๑/๑ โดยให้แ้ พทย์ห์ รืือผู้้�เชี่ย� วชาญดำำ�เนิินการตรวจแล้ว้ รายงานผลประกอบ
สำำ�นวนการสอบสวน
การยึึดสิ่ง� ของใดไว้้เป็็นของกลางเพื่อ�่ ให้ม้ าอยู่�ในความคุ้้�มครองของเจ้้าพนัักงานตามประมวล
ระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะที่�่ ๑๕ จึึงต้้องพิิจารณาว่่าเป็็นไปตามหลัักเกณฑ์์แห่่งกฎหมาย
หรืือไม่่ และเมื่อ�่ เป็น็ ไปตามหลักั เกณฑ์แ์ ล้ว้ ก็ต็ ้อ้ งดำำ�เนินิ การให้เ้ ป็น็ ไปตามขั้้น� ตอนกฎหมายและแนวทางปฏิบิ ัตั ิิ
ที่ไ�่ ด้ว้ างระเบียี บไว้้ ระเบียี บใดที่ข�่ ัดั แย้ง้ กับั กฎหมายที่อ�่ อกภายหลังั ก็ใ็ ห้ถ้ ือื ตามหลักั เกณฑ์ข์ องกฎหมายนั้้น�
๒) การใช้อ้ ำ�ำ นาจยึึดของเจ้า้ พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจ
หลักั เกณฑ์์กฎหมายตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๐) อำ�ำ นาจการสืืบสวน
การสืืบสวน หมายความถึึง การแสวงหาข้้อเท็็จจริิงและหลัักฐานซึ่่�งพนัักงานฝ่่ายปกครอง
หรืือตำ�ำ รวจได้้ปฏิิบััติิไปตามอำ�ำ นาจและหน้้าที่�่ เพื่�่อรัักษาความสงบเรีียบร้้อยของประชาชนและ
เพื่่อ� ที่่จ� ะทราบรายละเอีียดแห่่งความผิิด

Police คIn่มู vือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 261

หลักั เกณฑ์์กฎหมายตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๒(๑๖) อำ�ำ นาจพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจ
พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจ หมายความถึึง เจ้้าพนัักงานซึ่่�งกฎหมายให้้อำำ�นาจและหน้้าที่่�รัักษา
ความสงบเรียี บร้อ้ ยของประชาชน และเจ้้าพนักั งานอื่่น� ๆ ในเมื่�อ่ ทำำ�การอันั เกี่�ยวกับั การจับั กุุมปราบปราม
ผู้้�กระทำ�ำ ผิดิ กฎหมาย ซึ่�ง่ ตนมีหี น้้าที่่�ต้อ้ งจัับกุุมหรืือปราบปราม
หลักั เกณฑ์์กฎหมายตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๗ อำ�ำ นาจการสืืบสวนคดีอี าญา
พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจมีอี ำ�ำ นาจทำ�ำ การสืืบสวนคดีอี าญาได้ซ้ ึ่ง่� มาตรา ๑๗ บัญั ญัตั ิไิ ว้้
ในลัักษณะ ๒ อำ�ำ นาจของพนัักงานสอบสวนและศาล หมวด ๒ อำ�ำ นาจสืืบสวนและสอบสวน การสืืบสวน
นอกจากพนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจได้ป้ ฏิบิ ัตั ิไิ ปตามอำ�ำ นาจและหน้า้ ที่ใ�่ นการรักั ษาความสงบเรียี บร้อ้ ย
ของประชาชนซึ่ง�่ อาจถือื ได้ว้ ่า่ เป็น็ การใช้อ้ ำ�ำ นาจในการป้อ้ งกันั มิใิ ห้เ้ หตุเุ กิดิ ขึ้น�้ แล้ว้ กฎหมายยังั ให้อ้ ำำ�นาจใน
การแสวงหาข้้อเท็จ็ จริงิ และหลัักฐานภายหลังั เกิิดเหตุดุ ้ว้ ย ก็เ็ พื่่อ� ที่�่จะทราบรายละเอียี ดแห่ง่ ความผิดิ
เจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๒(๑๖) ซึ่ง�่ เป็็นเจ้า้ พนัักงานที่�่
กฎหมายให้้อำำ�นาจและหน้้าที่่�รัักษาความสงบเรีียบร้้อยของประชาชน หรืือเจ้้าพนัักงานอื่�่นในเมื่�่อทำำ�การ
อันั เกี่ย� วกับั การจับั กุมุ ปราบปรามผู้�้ กระทำ�ำ ผิดิ กฎหมาย ซึ่ง�่ ตนมีหี น้า้ ที่ต�่ ้อ้ งจับั กุมุ หรืือปราบปราม หรืือมีหี น้า้ ที่�่
ในการสืืบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๐) ประกอบมาตรา ๑๗ จึึงมีีอำ�ำ นาจในการยึึดสิ่ง� ของโดยอำำ�นาจ
กฎหมาย และหากเกี่ย� วข้อ้ งกับั คดีที ี่อ�่ ยู่�ในอำำ�นาจการสอบสวนของพนักั งานสอบสวนแล้ว้ พนักั งานสอบสวน
ก็็มีีอำำ�นาจในการรัับไว้้ซึ่�่งสิ่�งของหรืือพยานหลัักฐานที่�่เจ้้าพนัักงานอื่�่นยึึดมาได้้ เพื่่�อการสอบสวนรวบรวม
พยานหลักั ฐานให้้เป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๑, ๑๓๑/๑, ๑๓๒ และการจััดการเกี่ย� วกัับของกลาง
ในคดีอี าญาก็ด็ ำ�ำ เนินิ การให้เ้ ป็็นไปตามกฎหมายและระเบียี บที่เ่� กี่ย� วข้อ้ งต่่อไป

ข้อ้ สังั เกต
- สิ่ง� ของหรืือของกลางที่เ�่ จ้า้ พนักั งานตรวจยึึด นอกจากจะตรวจค้น้ ยึึดได้จ้ ากตัวั ผู้�้ กระทำำ�ความผิดิ
หรืือยึึดจากบุุคคลอื่�่นที่่�มิิใช่่ผู้�้ กระทำ�ำ ความผิิดแล้้ว ยัังอาจได้้จากการตรวจค้้นในที่่�รโหฐาน ตามหมายค้้น
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๙ หรืือค้้นโดยมีเี หตุุยกเว้้นกฎหมาย ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๙๒ ซึ่ง�่ เหตุทุ ี่�่จะออก
หมายค้น้ ได้แ้ ก่่
(๑) เพื่่�อพบและยึึดสิ่�งของซึ่่�งจะเป็็นพยานหลัักฐานประกอบการสอบสวน ไต่่สวนมููลฟ้้อง
หรืือพิิจารณา
(๒) เพื่่�อพบและยึึดสิ่�งของซึ่�่งมีีไว้้เป็็นความผิิด หรืือได้้มาโดยผิิดกฎหมาย หรืือมีีเหตุุอัันควร
สงสััยว่า่ ได้้ใช้ห้ รืือตั้�งใจจะใช้ใ้ นการกระทำำ�ความผิดิ
(๓) เพื่�อ่ พบและช่่วยบุคุ คลซึ่�ง่ ได้ถ้ ููกหน่ว่ งเหนี่่ย� วหรืือกักั ขัังโดยมิชิ อบด้้วยกฎหมาย
(๔) เพื่่อ� พบบุุคคลซึ่ง�่ มีีหมายให้้จัับ
(๕) เพื่�่อพบและยึึดสิ่�งของตามคำ�ำ พิิพากษาหรืือตามคำำ�สั่่�งศาลในกรณีีที่�่จะพบหรืือจะยึึด
โดยวิิธีีอื่่�นไม่ไ่ ด้้แล้ว้

๓) อำ�ำ นาจการตรวจยึึดของเจ้้าพนัักงานผู้้�จับั หรืือผู้้�รัับตัวั ผู้้�ถูกู จัับ
หลักั เกณฑ์์กฎหมายตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕ วรรคหนึ่่�ง วรรคสอง
เจ้า้ พนัักงานผู้้�จับั หรืือรัับตัวั ผู้้�ถููกจัับไว้้ มีีอำ�ำ นาจค้้นตัวั ผู้้�ต้อ้ งหา และยึึดสิ่ง� ของต่่าง ๆ ที่อ่� าจใช้้
เป็น็ พยานหลัักฐานได้้ การค้้นจัักต้อ้ งทำ�ำ โดยสุุภาพ ถ้้าค้้นผู้�ห้ ญิงิ ต้้องให้้หญิงิ อื่�น่ เป็็นผู้�้ ค้น้
จะเห็็นได้้ว่่าเจ้้าพนัักงานผู้�้ จัับนั้้�นก็็คืือพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๒(๑๖) ส่ว่ นผู้�้ รับั ตัวั ผู้�้ ถููกจับั เป็น็ ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๔ ผู้�้ รับั ตัวั อาจเป็น็ พนักั งานฝ่า่ ยปกครอง

262 Pคoูม่ lอื icปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

หรืือตำำ�รวจหรืือพนัักงานสอบสวนก็็ได้้ ซึ่่�งเป็็นไปได้้ทั้้�งกรณีีที่�่เจ้้าพนัักงานเป็็นผู้้�จัับกุุมหรืือราษฎรเป็็น
ผู้้�จัับกุมุ ในความผิิดซึ่่�งหน้า้ ตามบััญชีีท้้าย ป.วิอิ าญา พยานหลักั ฐานใดที่�่เกี่ย� วข้้องกับั คดีกี ็็ต้้องส่่งมอบให้้กัับ
พนัักงานสอบสวนเพื่่�อการรวบรวมพยานหลัักฐานตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๑, ๑๓๑/๑, ๑๓๒ ดัังที่่�ได้้
กล่า่ วมาแล้ว้ ข้้างต้้น
๔) ผลทางกฎหมายของการอายัดั สิ่่ง� ของหรืือของกลาง
ตาม ป.วิิอาญา ไม่่ได้้กำ�ำ หนดบทนิิยามคำ�ำ ว่่า “ยึึด” หรืือ “อายััด” ไว้้ ตร.จึึงได้้มีีหนัังสืือที่�่
ตช ๐๐๐๔.๖/๒๕๔๖ ลง ๒๖ มีี.ค. ๔๗ หารืือไปยัังสำำ�นักั งานคณะกรรมการกฤษฎีกี า และคณะกรรมการ
กฤษฎีกี าได้้ตอบข้้อหารืือเรื่่�องเสร็จ็ ที่�่ ๕๒๙/๒๕๔๗ มีีความเห็็นว่่า แม้ ้ ป.วิอิ าญา จะมิไิ ด้้กำ�ำ หนดบทนิิยาม
คำำ�ว่า่ “ยึึด” หรืือ “อายัดั ” ไว้ก้ ็ต็ าม แต่เ่ มื่อ�่ พิจิ ารณามาตรา ๒(๑๑) มาตรา ๑๓๑ และมาตรา ๑๓๒ ประกอบ
กัันแล้้ว จะเห็็นได้้ว่่า ป.วิิอาญา ได้้กำ�ำ หนดกระบวนการและขั้�นตอนต่่าง ๆ ในการสอบสวนไว้้เป็็นลำำ�ดัับ
โดยมาตรา ๒(๑๑) ได้ก้ ำ�ำ หนดนิยิ ามคำำ�ว่า่ “การสอบสวน” ไว้ว้ ่า่ “การสอบสวน” หมายความถึึงการรวบรวม
พยานหลักั ฐานและการดำ�ำ เนินิ การทั้้ง� หลายอื่น�่ ตามบทบัญั ญัตั ิแิ ห่ง่ ประมวลกฎหมายนี้้� ซึ่ง่� พนักั งานสอบสวน
ได้ท้ ำำ�ไปเกี่ย� วกับั ความผิดิ ที่ก่� ล่า่ วหา เพื่อ�่ ที่จ่� ะทราบข้อ้ เท็จ็ จริงิ หรืือพิสิ ููจน์ค์ วามผิดิ และเพื่อ่� จะเอาตัวั ผู้้�กระทำำ�ผิดิ
มาฟ้้องลงโทษ และมาตรา ๑๓๑ ได้้กำ�ำ หนดให้้พนัักงานสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานทุุกชนิิดเท่่าที่�่
สามารถจะทำ�ำ ได้้ เพื่อ�่ ประสงค์จ์ ะทราบข้อ้ เท็็จจริงิ และพฤติิการณ์์ต่่างๆ อัันเกี่ย� วกัับความผิดิ ที่ถ�่ ููกกล่า่ วหา
และเพื่่�อที่่�จะรู้�้ ตััวผู้�้ กระทำ�ำ ผิิดและพิิสููจน์์ให้้เห็็นความผิิด ซึ่�่งบทบััญญััติิดัังกล่่าวเป็็นบทบััญญััติิที่่�ให้้อำำ�นาจ
ทั่่�วไปแก่่พนัักงานสอบสวนในการรวบรวมพยานหลัักฐานต่่าง ๆ เพื่�่อพิิสููจน์์ความผิิด ส่่วนมาตรา ๑๓๒
เป็น็ บทบัญั ญัตั ิทิ ี่ก�่ ำำ�หนดวิธิ ีกี ารรวบรวมหลักั ฐานเพื่อ�่ ให้ไ้ ด้ม้ าซึ่ง่� ข้อ้ เท็จ็ จริงิ และพฤติกิ ารณ์ต์ ่า่ งๆ อันั เกี่ย� วกับั
ความผิิด ดัังนั้้�น คณะกรรมการกฤษฎีีกา (คณะที่�่ ๑๑) จึึงมีีความเห็็นว่่า แม้้ว่่ามาตรา ๑๓๒(๔)
แห่่ง ป.วิิอาญา จะกำำ�หนดให้้อำ�ำ นาจพนัักงานสอบสวนยึึดไว้้ซึ่่�งสิ่�งของที่�่ค้้นพบหรืือส่่งมาเท่่านั้้�น โดยมิิได้้
กำ�ำ หนดถึึงกรณีีการอายััดไว้้ด้้วยก็็ตาม แต่่ก็็ต้้องตีีความในความหมายอย่่างกว้้างให้้คำ�ำ ว่่า “ยึึด” ตาม
มาตรา ๑๓๒(๔) มีีความหมายรวมถึึง “อายััด” ด้้วย มิิฉะนั้้�นทรััพย์์ของกลางที่�่มีีขนาดใหญ่่ซึ่�่งไม่่สะดวก
แก่่การเคลื่�่อนย้้ายเพื่�่อนำ�ำ มาเก็็บรัักษาไว้้ที่�่พนัักงานสอบสวน จะไม่่สามารถดำำ�เนิินการใด ๆ ได้้ ทั้้�งนี้้�
ได้้มีคี ำำ�พิิพากษาศาลฎีีกาที่่� ๑๔๓๗/๒๔๙๒ วินิ ิจิ ฉัยั เป็น็ บรรทััดฐานไว้แ้ ล้้ว
- ตาม พ.ร.บ.ลัักษณะปกครองท้อ้ งที่่� พ.ศ.๒๔๕๗ มาตรา ๑๐๖ กำำ�หนดให้้เป็น็ หน้้าที่ข�่ อง
กรมการอำำ�เภอที่จ�่ ะรับั อายัดั ทรัพั ย์ ์ ปลัดั อำำ�เภอมีอี ำ�ำ นาจตามกฎหมายที่จ่� ะยึึดหรืืออายัดั ของกลางได้้ ฉะนั้้น�
จึึงมีีอำำ�นาจมอบหมายให้้จำำ�เลยผู้้�มีีข้้าวไม่่แจ้้งปริิมาณ เป็็นผู้�้ รัักษาข้้าวของกลางไว้้ได้้ คดีี ๒ สำำ�นวนนี้้�
ศาลชั้น� ต้น้ พิจิ ารณารวมกันั สำ�ำ นวนที่�่ ๑ โจทก์ฟ์ ้อ้ งหาว่า่ นายเปรย จำ�ำ เลยไม่แ่ จ้ง้ ปริมิ าณและสถานที่เ่� ก็บ็ ข้า้ ว
สำำ�นวนที่่� ๒ โจทก์์ฟ้้องหาว่่านางผ่่อง, นายเปรย จำ�ำ เลย ยัักยอกข้้าวเปลืือกที่่�เจ้้าพนัักงานได้้อายััดไว้้และ
จำำ�เลยได้้ขายข้้าวเปลืือกเกิินกว่่าราคาสููงสุุด ขอให้้ลงโทษจำ�ำ เลย ทั้้�ง ๒ ให้้การปฏิิเสธ ศาลชั้�นต้้นเห็็นว่่า
พยานหลัักฐานไม่่พอฟัังว่่าจำ�ำ เลยกระทำำ�ผิิด ให้้ยกฟ้้อง ศาลอุุทธรณ์์เห็็นพ้้องกัับศาลชั้�นต้้นในข้้อที่่�ให้้
ยกฟ้อ้ งข้อ้ หาไม่แ่ จ้ง้ ปริมิ าณและสถานที่เ�่ ก็บ็ ข้า้ วกับั ข้อ้ หาฐานขายข้า้ วเกินิ ราคาสููงสุดุ ส่ว่ นข้อ้ หาฐานจำ�ำ เลย
ยักั ยอกข้า้ วของกลางที่ต�่ ้อ้ งอายัดั นั้้น� เห็น็ ว่า่ ปลัดั อำ�ำ เภอไม่ม่ ีอี ำำ�นาจสั่ง� อายัดั ข้า้ วของกลางได้ ้ จึึงไม่จ่ ำ�ำ ต้อ้ งยก
พยานจำำ�เลยขึ้น�้ กล่า่ ว พิพิ ากษายืืน โจทก์ฎ์ ีกี าว่า่ ตามกฎหมาย ปลัดั อำำ�เภอมีอี ำ�ำ นาจอายัดั ของกลางได้จ้ ำ�ำ เลย
จึึงมีคี วามผิดิ กฎหมายลักั ษณะอาญา มาตรา ๑๒๒, ๓๑๖ ศาลฎีีกาเห็น็ ว่่า พ.ร.บ.ลักั ษณะปกครองท้อ้ งที่่�
พ.ศ.๒๕๕๗ มาตรา ๑๐๖ กำำ�หนดให้้เป็็นหน้า้ ที่ข�่ องกรมการอำ�ำ เภอที่�จ่ ะรับั อายัดั ทรััพย์์ แต่่กรณีนี ี้้เ� ป็็นเรื่่�อง
ปลััดอำ�ำ เภอมอบหมายให้้จำ�ำ เลยผู้�้ มีีข้้าวไม่่แจ้้งปริิมาณเป็็นผู้้�รัักษาไว้้ เพื่�่อดำ�ำ เนิินการตามอำ�ำ นาจที่่�มีีอยู่่�ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘ และมาตรา ๑๓๒(๔) ปลััดอำำ�เภอจึึงมีีอำำ�นาจที่่�จะยึึดหรืืออายััดข้้าวของกลาง
รายนี้้�ไว้้โดยชอบด้้วยกฎหมาย จำ�ำ เลยจึึงอาจมีีผิิดตามข้้อที่�่โจทก์์ฎีีกาขึ้้�นมา แต่่ศาลอุุทธรณ์์มิิได้้ชี้�ขาด

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 263

ข้้อเท็็จจริิงไว้้ จึึงพิิพากษายกคำำ�พิิพากษาศาลอุุทธรณ์์ ให้้ศาลอุุทธรณ์์ชี้�ขาดข้้อเท็็จจริิงแล้้วพิิพากษาใหม่่
(ฎ.๑๔๓๗ - ๑๔๓๘/๒๔๙๒)
ข้้อสัังเกต
- การอายัดั ของกลาง เป็น็ การที่เ�่ จ้า้ พนักั งานแจ้ง้ ผู้ค้� รอบครองมิใิ ห้จ้ ำำ�หน่า่ ย จ่า่ ย โอน สิ่่ง� ของนั้้น� ไว้้
๕) บุคุ คลหรืือหน่ว่ ยงานอื่น่� ใดซึ่่ง� พบหรืือครอบครองสิ่ง� ของที่�่เป็็นประโยชน์ต์ ่่อการสอบสวน
ตามคำ�ำ จำำ�กัดั ความ “การสอบสวน” ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๒(๑๑) ให้อ้ ำ�ำ นาจพนักั งานสอบสวน
ในการรวบรวมพยานหลัักฐานซึ่่�งพนัักงานสอบสวนได้้ทำ�ำ ไปเกี่�ยวกัับความผิิดที่�่กล่่าวหา เพื่�่อที่�่จะทราบ
ข้อ้ เท็จ็ จริงิ หรืือพิสิ ููจน์ค์ วามผิดิ เพื่อ่� จะเอาตัวั ผู้�้ กระทำ�ำ ผิดิ มาฟ้อ้ งลงโทษ ประกอบมาตรา ๑๓๑ ที่ใ�่ ห้พ้ นักั งาน
สอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานทุุกชนิิดเพื่่�อพิสิ ููจน์์ความผิดิ หรืือความบริิสุทุ ธิ์์ข� องผู้�้ ต้้องหา
เมื่อ่� พิจิ ารณา ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๒ (๓) ที่พ�่ นักั งานสอบสวนมีอี ำำ�นาจออกหมายเรียี กบุคุ คล
ซึ่่�งครอบครองสิ่�งของซึ่่�งอาจใช้้เป็็นพยานหลัักฐานได้้ จััดส่่งสิ่�งของมาตามหมาย ประกอบมาตรา ๑๓๓
พนัักงานสอบสวนมีีอำำ�นาจออกหมายเรีียกบุุคคลซึ่่�งมีีเหตุุอัันควรเชื่่�อว่่าถ้้อยคำำ�ของเขาอาจเป็็นประโยชน์์
แก่ค่ ดีมี าพบและถามปากคำำ�ได้แ้ ล้ว้ จึึงเห็น็ ว่า่ หากบุคุ คลหรืือหน่ว่ ยงานใดที่ค�่ รอบครองสิ่ง� ของที่เ่� ป็น็ ประโยชน์์
ต่อ่ การสอบสวน ในเมื่อ่� พนักั งานสอบสวนมีอี ำ�ำ นาจในการเรียี กหรืือให้บ้ ุคุ คลจัดั ส่ง่ สิ่ง� ของนั้้น� เข้า้ มาประกอบ
คดีีได้้ ดัังนั้้�น การที่่�บุุคคลหรืือหน่่วยงานใดต้้องการส่่งมอบสิ่่�งของให้้กัับพนัักงานสอบสวนที่�่เกี่ �ยวแก่่คดีี
แม้้พนัักงานสอบสวนจะมิิได้้ใช้้อำำ�นาจเรีียกเอามาตามกฎหมายก็็ตาม พนัักงานสอบสวนยัังคงมีีอำ�ำ นาจ
ที่�่จะรัับสิ่่�งของนั้้�นมาเป็็นของกลางไว้้ในความคุ้้�มครองของเจ้้าพนัักงานตามประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจ
เกี่ย� วกัับคดี ี ลัักษณะ ๑๕ ได้้
๖) เงื่่�อนไขตามกฎหมายในการตรวจยึึดสิ่่�งของหรืือของกลางของเจ้้าพนัักงาน
หลักั เกณฑ์์กฎหมาย ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕ วรรคสาม บัญั ญััติวิ ่า่
สิ่�งของใดที่�่ยึึดไว้้ เจ้้าพนัักงานมีีอำ�ำ นาจยึึดไว้้จนกว่่าคดีีถึึงที่่�สุุด เมื่�่อเสร็็จคดีีแล้้วให้้คืืนแก่่
ผู้้�ต้อ้ งหาหรืือแก่ผ่ ู้�้อื่�นซึ่ง�่ มีีสิทิ ธิิเรีียกร้้องขอคืืนสิ่ง� ของนั้้�น เว้น้ แต่่ศาลจะสั่�งเป็็นอย่า่ งอื่น่�
คำำ�ว่่าเจ้้าพนัักงาน เห็็นว่่าหมายถึึงเจ้้าพนัักงานในชั้�นก่่อนฟ้้องคดีี ปกติิคดีีอาญาจะมาอยู่�ใน
อำ�ำ นาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวน ๒ ทางคืือ พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจจัับกุุมผู้้�ต้้องหา
หรืือราษฎรจัับกุุมผู้�้ ต้้องหามาส่่งมอบพนัักงานสอบสวนพร้้อมกับั ร้้องทุกุ ข์์กล่า่ วโทษให้ด้ ำ�ำ เนินิ คดี ี บางกรณีี
มีีการยึึดของกลางมาด้้วย ส่่วนอีีกทางหนึ่่�งจะมีีผู้�้ มาร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษต่่อพนัักงานสอบสวนโดยตรง
เพื่อ�่ ให้ท้ ำ�ำ การสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานและพนักั งานสอบสวนได้ใ้ ช้อ้ ำำ�นาจสืืบสวนสอบสวนตรวจยึึด
สิ่ง� ของที่อ�่ าจใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐานมาประกอบคดีี ส่ว่ นสิ่ง� ของหรืือของกลางดังั กล่า่ วนั้้น� พนักั งานสอบสวน
ก็็จะพิิจารณาว่่าจะยึึดไว้้เป็็นของกลางหรืือไม่่ หากยึึดไว้้เป็็นของกลางแล้้วก็็มีีอำ�ำ นาจยึึดไว้้ตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๘๕ กล่า่ วคืือมีอี ำ�ำ นาจยึึดไว้้จนกว่า่ คดีจี ะถึึงที่ส่� ุดุ คำำ�ว่่า “มีอี ำ�ำ นาจ” ยึึดไว้ ้ กฎหมายไม่ไ่ ด้้บังั คัับว่่า
จะต้้องยึึดไว้้จนกว่่าคดีีจะถึึงที่่�สุุดเพีียงอย่่างเดีียว อาจดำ�ำ เนิินการอย่่างใดอย่่างหนึ่่�งกัับของกลางดัังกล่่าว
ได้้ด้ว้ ย หากกฎหมายเปิิดช่่องให้้มีีอำ�ำ นาจทำำ�ได้้

264 Pคoูม่ lอื icปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๓. การบริิหารจััดการเกี่่�ยวกัับสิ่ง� ของที่พ�่ นัักงานสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐาน
จะเห็น็ ได้ว้ ่า่ พนักั งานสอบสวนมีอี ำ�ำ นาจในการสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานทุกุ ชนิดิ สิ่ง� ของที่ย�่ ึึดไว้้
มีที ั้้�งพยานวััตถุุและพยานเอกสารตลอดจนหลัักฐานทางวิิทยาศาสตร์์ เช่่น การตรวจเก็็บตััวอย่่างปััสสาวะ
เลืือด สารคััดหลั่�ง ตรวจทางเคมีีหรืือทางฟิสิ ิกิ ส์์ เป็็นต้้น เมื่่อ� สิ่ง� ของเหล่่านี้้�พนัักงานสอบสวนได้้ใช้อ้ ำ�ำ นาจ
ในการรวบรวมพยานหลักั ฐาน หากมีกี ารยึึดสิ่ง� ของดังั กล่า่ วไว้เ้ ป็น็ ของกลางในคดีอี าญาก็จ็ ะต้อ้ งมีกี ารดำำ�เนินิ การ
ตามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๑๕ ในการเก็็บรัักษา จำำ�หน่่าย ขายทอดตลาด
ซึ่่�งจะต้้องบัันทึึกลงในรายการสมุุดยึึดทรััพย์์ และสิ่�งของทุุกรายการจะต้้องมีีการจำ�ำ หน่่ายของกลาง
ออกจากบััญชีี ซึ่่�งบางกรณีีเกิดิ ปัญั หาข้้อขัดั ข้้องในทางปฏิบิ ัตั ิิ เช่น่ เจ้้าพนักั งานผู้้�จัับกุมุ ได้จ้ ัับกุุมผู้�้ ต้้องหา
ในคดีีเสพยาเสพติิด ได้้จััดทำ�ำ บัันทึึกการจัับกุุม พร้้อมกัับจััดเก็็บตััวอย่่างปััสสาวะจากผู้้�ต้้องหาและ
มีกี ารทดสอบด้ว้ ยชุดุ ตรวจสารเสพติดิ แล้้วระบุใุ นบันั ทึึกการจัับกุมุ ว่า่ ยึึดของกลางคืือน้ำ��ำ ปัสั สาวะ ๑ ขวด
พร้อ้ มชุดุ ตรวจสารเสพติดิ ที่แ่� สดงเป็น็ สีมี ่ว่ ง จำ�ำ นวน ๑ ชุดุ เป็น็ ของกลาง เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนรับั ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหา
พร้้อมบัันทึึกการจัับกุุม และปััสสาวะพร้้อมชุุดตรวจปััสสาวะไว้้ และนำำ�มาลงประจำำ�วัันรัับเลขคดีี
หากลงยึึดน้ำำ��ปััสสาวะพร้้อมชุุดตรวจลงเป็็นของกลางลงเลขยึึดทรััพย์์บัันทึึกลงในสมุุดยึึดทรััพย์์ของกลาง
เมื่่�อส่่งน้ำ�ำ� ปััสสาวะไปตรวจที่�่ศููนย์์วิิทยาศาสตร์์การแพทย์์แล้้วก็็ใช้้หมดไปกัับการตรวจพิิสููจน์์ หรืือหากไม่่มีี
การส่่งชุุดของกลางดัังกล่่าวไปตรวจแต่่เก็็บไว้้ที่�่สถานีีตำำ�รวจ โดยพนัักงานสอบสวนอาจจะเก็็บตััวอย่่าง
น้ำ�ำ� ปััสสาวะใหม่่อีีกครั้�งเพื่่�อส่่งตรวจวิิเคราะห์์หาสารเสพติิดสิ่�งของที่�่ถููกระบุุไว้้เป็็นของกลางในบัันทึึก
การจัับกุุมที่�่ส่่งมอบพนัักงานสอบสวนนั้้�น ภายหลัังสิ่�งของดัังกล่่าวอาจมีีการเสื่่�อมสลายไปตามกาลเวลา
จะทำำ�ให้ก้ ารจำำ�หน่า่ ยของกลางออกจากบัญั ชีใี นสมุดุ ยึึดทรัพั ย์เ์ ป็น็ ปัญั หาในทางปฏิบิ ัตั ิกิ ับั พนักั งานสอบสวน
เพราะอย่่างไรก็็แล้้วแต่่สิ่�งของใดที่�่มีีการยึึดไว้้เป็็นของกลางจะต้้องดำำ�เนิินการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕
จึึงเห็น็ ควรให้พ้ นัักงานสอบสวนปฏิิบัตั ิิในแนวทางต่่อไปนี้้�
(1) สิ่ง� ของใดที่่ย� ึึดไว้เ้ ป็น็ พยานวััตถุุก็็ให้ด้ ุลุ พิินิิจพนักั งานสอบสวนลงเป็็นของกลางในคดีรี ับั เป็น็
เลขยึึดทรััพย์ไ์ ว้ไ้ ด้้ และจััดทำำ�บัญั ชีขี องกลางไว้ต้ ิดิ ในสำำ�นวนการสอบสวน
(2) สิ่ง� ของใดที่ย�่ ึึดไว้เ้ ป็น็ เอกสาร ไม่ค่ วรลงเลขยึึดทรัพั ย์ใ์ นสมุดุ ยึึดทรัพั ย์ข์ องกลาง พยานเอกสาร
ควรติดิ อยู่�ในเนื้้�อสำ�ำ นวนการสอบสวน
(๓) สิ่ง� ของใดที่ไ�่ ด้จ้ ากการตรวจทางนิติ ิิวิทิ ยาศาสตร์ ์ การรวบรวมพยานหลักั ฐานตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๑๓๑/๑, ๑๓๒ หรืือจากการใช้อ้ ำ�ำ นาจของเจ้า้ พนักั งานในการจัดั เก็บ็ พยานหลักั ฐานจากเนื้้อ� ตัวั ร่า่ งกาย
ของผู้�้ ต้อ้ งหา หรืือบุคุ คลหรืือจากสถานที่เ่� กิดิ เหตุุ เช่น่ เก็บ็ ตัวั อย่า่ งปัสั สาวะ, เลืือด, สารคัดั หลั่ง� จากผู้้�ต้อ้ งหา
ผู้้�ต้้องสงสััย หรืือบุุคคลใด ๆ หรืือตรวจเก็็บร่่องรอยหลัักฐานจากสถานที่่�เกิิดเหตุุซึ่�่งที่�่มิิใช่่เป็็นพยานวััตถุุ
ตาม (๑) ไม่่ควรลงเลขยึึดทรััพย์์ในสมุุดยึึดทรััพย์์ของกลาง เนื่่�องจากสิ่่�งของดัังกล่่าวพนัักงานสอบสวน
จะต้้องมีีหนัังสืือนำำ�ส่่งหน่่วยงานที่่�มีีหน้้าที่่�ตรวจพิิสููจน์์ทางนิิติิวิิทยาศาสตร์์ และผู้�้ มีีหน้้าที่่�ในการตรวจ
ดังั กล่า่ วจะออกรายงานผลการตรวจพิิสููจน์ใ์ ห้้กัับพนักั งานสอบสวนประกอบคดีี หากมีคี วามจำ�ำ เป็น็ ให้ใ้ ช้ว้ ิธิ ีี
การถ่า่ ยภาพสิ่ง� ของดัังกล่า่ วไว้้เพื่่อ� ประกอบสำ�ำ นวนการสอบสวน
การดำำ�เนิินการดังั กล่่าว จะแก้้ปััญหาให้ก้ ัับพนัักงานสอบสวน เพราะตาม (๒) และ (๓) หากลงใน
บััญชีขี องกลาง พนักั งานอััยการอาจจะไม่่สั่�งให้ด้ ำำ�เนิินการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕ ทั้้�งการดำำ�เนิินการ
ดัังกล่่าวก็็ไม่่ได้้ทำ�ำ ให้้การสอบสวนเสีียไปโดยถืือว่่าการรวบรวมพยานหลัักฐานได้้บรรลุุเป้้าหมายแล้้ว
ก็็เพื่่�อพิิสููจน์์ความผิิดหรืือบริิสุุทธิ์์�ของผู้�้ ต้้องหาและไม่่ต้้องยุ่�งยากในการดำ�ำ เนิินการตามระเบีียบเกี่�ยวกัับ
ของกลางดัังกล่่าวด้้วย ซึ่�่งสอดคล้้องกัับ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๙ ว่่าให้้เอาบัันทึึก เอกสารอัันซึ่�่งได้้มา
อีีกทั้้ง� บันั ทึึกและเอกสารทั้้�งหลายซึ่ง่� พนักั งานอื่น�่ ผู้�้ สอบสวนคดีเี ดีียวกันั นั้้น� ส่ง่ มารวมเข้า้ สำำ�นวน

Police คIn่มู vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 265

๔. บััญชีีของกลางคดีีอาญาติดิ สำำ�นวนการสอบสวน
หลัักเกณฑ์ต์ าม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๙ ได้้บััญญััติิว่่าเอกสารที่�่ยื่่�นเป็็นพยานให้้รวมเข้้าสำำ�นวน
ถ้า้ เป็น็ สิ่ง� ของอย่า่ งอื่น่� นอกจากเอกสารให้ท้ ำำ�บัญั ชีรี ายละเอียี ดรวมเข้า้ สำ�ำ นวนไว้้ จากนั้้น� จึึงกำ�ำ หนดแบบบัญั ชีี
ของกลางที่จ�่ ะรวมเข้า้ สำำ�นวนไว้้ดังั ต่่อไปนี้้�
(๑) ในการลงรายละเอีียดสิ่�งของกลางในบััญชีีนั้้�นให้้ตรวจสิ่�งของให้้ถููกต้้องกัับสมุุดยึึดทรััพย์์
ของกลาง รายงานประจำ�ำ วันั และคำ�ำ ให้ก้ ารของจำ�ำ นวนห่อ่ จำ�ำ นวนสิ่ง� ของต้อ้ งให้ถ้ ููกต้อ้ งตรงกันั อย่า่ ให้ค้ ลาดเคลื่อ�่ น
ประการที่�่สำ�ำ คััญที่�่สุุดคืือไม่่ควรมีีการขีีดฆ่่าหรืือแก้้ไขเพิ่่�มเติิมเพราะจะทำำ�ให้้เกิิดการสงสััย ถ้้าจำำ�เป็็นก็็ให้้
ขีีดฆ่า่ แล้้วลงนามกำำ�กัับไว้้
(๒) สิ่�งของอย่่างใดที่�่ค้้นได้้จากผู้�้ ต้้องหาหรืือบุุคคลผู้้�ครอบครองสิ่�งของนั้้�นต้้องให้้ผู้�้ ต้้องหาหรืือ
บุุคคลนั้้�นลงนามกำำ�กัับไว้ใ้ นบััญชีีของกลางนั้้น� ด้ว้ ย
การจััดทำำ�บััญชีีของกลาง
ตามคำำ�สั่่ง� ตร.ที่่� ๔๑๙/๒๕๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ บทที่่� ๓ ข้้อ ๓.๒.๑ ได้้วางแนวทางและวิิธีีปฏิบิ ััติใิ ห้้
และมีแี บบพิิมพ์์ตามบทที่� ่ 5 ลำ�ำ ดัับที่ ่� 11 (แบบ ส 56-7) ดังั นี้้�

๑ คำำ�สั่่ง� สำำ�นักั งานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติิ ที่ �่ 419/2556 ลง 1 กรกฎาคม 2556 บทที่่� 3 ข้้อ 3.2.1
266 คPoู่มlอื icปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

คำำ�อธิบิ าย
(๑) ให้ร้ ะบุเุ ลขลำ�ำ ดัับบัญั ชีขี องกลาง (ดููจากสมุดุ ยึึดทรัพั ย์์ของกลางของที่�่ทำ�ำ การพนักั งานสอบสวน)
(๒) ให้้ระบุุที่�ท่ ำำ�การของพนัักงานสอบสวน
(๓) ให้้ระบุลุ ำ�ำ ดัับเลขคดีีรับั คำำ�ร้อ้ งทุุกข์ค์ ดีอี าญา
(๔) ให้้ระบุวุ ััน เดืือน ปีี ที่�ร่ ับั เลขคดีีตามข้้อ (๓)
(๕) ให้้ระบุุลำำ�ดัับเลขบัันทึึกรายงานประจำำ�วัันที่่�รัับเลขคดีีตามข้้อ (๓) (แม้้ไม่่มีีในแบบพิิมพ์์ก็็ควรใส่่
ข้้อ ปจว.ไว้)้
(๖) ให้้ระบุชุ ื่�่อและนามสกุลุ ผู้้�กล่่าวหา
(๗) ให้้ระบุชุ ื่อ�่ และนามสกุลุ ผู้้�ต้้องหา
(๘) ให้้ระบุฐุ านความผิิดที่�ม่ ีีการกล่่าวหาดำำ�เนินิ คดีนี ี้้�
(๙) ให้้ระบุลุ ำ�ำ ดัับเลขของกลาง เริ่�มจากลำำ�ดับั ที่�่ ๑
(๑๐) ให้ร้ ะบุรุ ายการของทรัพั ย์โ์ ดยคร่า่ ว ๆ โดยไม่ต่ ้อ้ งปรากฏรายละเอียี ดรููปพรรณทรัพั ย์น์ั้้น� เพราะจะปรากฏ
อยู่�ในคำำ�ให้ก้ ารแล้ว้ (คำ�ำ สั่่ง� กรมตำำ�รวจที่่� ๗๕๓/๒๕๔๑ ลง ๒๘ พฤษภาคม ๒๕๔๑ เรื่อ่� ง การทำ�ำ สำำ�นวน
การสอบสวน ข้้อ ๒)
(๑๑) ให้้ระบุจุ ำ�ำ นวนของทรััพย์์ตามข้้อ (๑๐)
(๑๒) ให้ร้ ะบุุราคาของทรัพั ย์ต์ ามข้้อ (๑๐) ใช้้เป็น็ ราคารวม โดยนำ�ำ รายการที่�่ (๑๐) คููณกับั รายการที่่� (๑๑)
(๑๓) ให้ร้ ะบุุรายการทรััพย์ต์ ามข้อ้ (๑๐) นั้้�น ได้ม้ าจากใคร เช่่น ผู้้�กล่่าวหามอบให้้ หรืือตรวจค้น้ พบ
(๑๔) ให้ร้ ะบุวุ ันั เดืือน ปีี ที่่ไ� ด้ท้ รััพย์ร์ ายการที่�่ (๑๐) มา และควรลงบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ วันั เกี่�ยวกัับคดีี
เกี่�ยวกัับการได้้มาของทรััพย์์นั้้�นไว้้ด้้วย พร้้อมนำ�ำ ลำ�ำ ดัับเลขบัันทึึกรายงานประจำำ�วััน วััน เดืือน ปีี
ที่่�บันั ทึึกมาลงไว้้ช่อ่ งนี้้� เพื่อ�่ ความสะดวกในการตรวจสอบ การบันั ทึึกนี้้อ� าจจะไม่ต่ รงกับั การบันั ทึึกใน
หมายเลข (๓)-(๕) เพราะการรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์ในบางครั้�งอาจยัังไม่่มีีการตรวจยึึดทรััพย์์ของกลาง
บางกรณีีจะได้้ทรััพย์์ของกลางภายหลััง เป็็นต้้น
(๑๕) ให้ร้ ะบุ ุ กรณีมี ีเี หตุใุ นการจำำ�หน่า่ ยของกลางนั้้น� ๆ หรืือเหตุอุ ื่น�่ ที่เ่� กี่ย� วข้อ้ ง เช่น่ ของกลาง ได้ร้ ับั อนุญุ าต
ให้ค้ ืืน เจ้า้ ของกรรมสิทิ ธิ์์ร� ับั คืืนไปชั่่ว� คราว หากมีกี รณีดี ังั กล่า่ ว ให้บ้ ันั ทึึกด้ว้ ยว่า่ คืืนไปตามวันั เดืือน ปีี ใด
ลำำ�ดัับเลขบัันทึึกรายงานประจำำ�วัันข้้อใด เป็็นต้้น
(๑๖) ให้บ้ ันั ทึึกจำำ�นวนของทรััพย์์ของกลางว่า่ มีจี ำ�ำ นวนรวมกี่่ร� ายการ ราคารวมเท่่าใด
(๑๗) ให้้บัันทึึกรายละเอีียดคร่่าว ๆ ของการได้้ของกลางแต่่ละรายการมา และให้้ผู้�้เกี่�ยวข้้องพร้้อม
พนักั งานสอบสวน ผู้้�บันั ทึึก ผู้้�อ่า่ น ลงลายมืือชื่่�อไว้้เป็็นหลักั ฐาน ตััวอย่่างเช่่น
ของกลางดัังกล่่าวข้า้ งต้้น เป็็นของกลางที่่�ผู้้�กล่่าวหากับั พวก ตรวจค้น้ พบได้้จากตััวผู้�้ ต้้องหา จึึงได้้ยึึด
ไว้เ้ ป็น็ ของกลางนำำ�ส่ง่ พนัักงานสอบสวนดำ�ำ เนินิ คดีี
อ่่านให้ฟ้ ังั แล้ว้ รัับว่่าถููกต้้องเป็็นความจริิง
(ลงชื่่�อ) ........................................................ผู้�้ กล่่าวหา/ตรวจยึึด
(ลงชื่อ�่ ) ........................................................สอบสวน/บัันทึึก/อ่่าน
ข้้อแนะนำำ�
กรณีีได้้ทรัพั ย์์ของกลางเพิ่่ม� เติิม ให้้ดำำ�เนินิ การตามข้้อ (๙) - (๑๗) ไว้้เพิ่่�มเติมิ ด้ว้ ย

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 267

๕. การเก็บ็ รักั ษา การจำ�ำ หน่่าย การขายทอดตลาด
พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจมีอี ำ�ำ นาจหน้า้ ที่ใ�่ นการสืืบสวนก่อ่ นเกิดิ เหตุ ุ ก็เ็ พื่อ�่ รักั ษาความสงบ
เรียี บร้้อยของประชาชน การสืืบสวนหลัังเกิดิ เหตุุก็เ็ พื่อ่� ที่จ�่ ะทราบรายละเอียี ดแห่ง่ ความผิิดตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๒(๑๐) มีอี ำ�ำ นาจและหน้า้ ที่ใ่� นการจับั กุมุ ปราบปรามผู้�้ กระทำ�ำ ผิดิ กฎหมายตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๒(๑๖)
ในการปฏิิบััติิหน้้าที่่�อาจมีีการยึึดสิ่ �งของไว้้เป็็นของกลางเพื่�่อเป็็นหลัักฐานในทางคดีีและมีีการส่่งมอบ
ให้ก้ ัับพนัักงานสอบสวนประกอบคดีี
สิ่�งของที่�่ยึึดไว้้เป็็นของกลาง อาจเป็็นได้้ทั้้�งสิ่�งของที่�่ทำำ�ขึ้้�นหรืือมีีไว้้เป็็นความผิิด หรืือสิ่�งของ
ที่�่ได้้ใช้้หรืือมีีไว้้เพื่�่อใช้้ในการกระทำ�ำ ความผิิด หรืือเป็็นสิ่�งของที่่�ได้้มาโดยได้้กระทำ�ำ ความผิิด ตาม ป.อาญา
มาตรา ๓๒, ๓๓, ๓๔ หรืือสิ่ง� ของหรืือวัตั ถุหุ รืือเอกสารใด ๆ ที่�ย่ ึึดไว้เ้ พื่อ�่ เป็น็ หลักั ฐานทางคดี ี ตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๒(๑๐) ประกอบ มาตรา ๑๗ ในการสืืบสวนของพนัักงานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจ หรืือพนัักงาน
ฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจผู้้�จัับกุุมปราบปราม ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๖) ได้้ใช้้อำำ�นาจตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๘๕ ในการยึึดสิ่�งของที่�อ่ ยู่�ในหลักั เกณฑ์์กฎหมายจากตัวั ผู้�้ กระทำ�ำ ความผิดิ
สิ่�งของบางอย่่างอาจเป็็นทรััพย์์ของผู้้�เสีียหายที่�่ถููกประทุุษร้้าย สิ่่�งของบางอย่่างอาจไม่่มีีเจ้้าของ
หรืืออาจเป็น็ ทรัพั ย์ท์ ี่ไ�่ ม่อ่ าจมีรี าคาและถือื เอาได้แ้ ต่ย่ ึึดไว้เ้ พื่อ่� เป็น็ หลักั ฐานยืืนยันั การกระทำ�ำ ผิดิ ของผู้้�ต้อ้ งหา
สิ่�งของบางอย่่างผู้้�อื่�นที่่�เป็็นเจ้้าของที่่�แท้้จริิงอาจมิิได้้รู้�้เห็็นเป็็นใจด้้วยในการกระทำำ�ความผิิด เมื่�่อสิ่�งของ
ดัังกล่่าวถููกส่่งมาอยู่�ในความคุ้้�มครองของเจ้้าพนัักงานและถููกส่่งมายัังพนัักงานสอบสวนแล้้ว นอกจาก
จะมีีอำำ�นาจสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานแล้้ว พนัักงานสอบสวนยัังมีีอำำ�นาจหน้้าที่�่ในการดำ�ำ เนิินการ
ทั้้ง� หลายอื่น�่ ตามบทบัญั ญัตั ิแิ ห่ง่ กฎหมายตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๒(๑๑) เกี่ย� วกับั สิ่่ง� ของหรืือของกลางดังั กล่า่ ว
พนักั งานสอบสวนจึึงต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การให้เ้ ป็น็ ไปตามขั้้น� ตอนกฎหมาย แนวทางการปฏิบิ ัตั ิติ ามประมวลระเบียี บการ
ตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดีี ลักั ษณะ ๑๕ และคำ�ำ สั่่�งที่�่เกี่ย� วข้้อง
๑) การเก็บ็ รัักษาของกลาง
(๑) ของกลางสิ่�งใดมาถึึงสถานีีตำำ�รวจ ให้้พนัักงานสอบสวนจดรููปพรรณสิ่ �งของลงใน
รายงานประจำำ�วัันและสมุุดยึึดทรััพย์์ของกลาง แล้้วเขีียนเลขลำำ�ดัับที่�่ยึึดทรััพย์์ติิดไว้้กัับสิ่่�งของนั้้�นให้้มั่�นคง
อย่่าให้ห้ ลุุดหรืือสููญหายได้้ และเก็บ็ ของกลางไว้้ตามระเบียี บ การยึึด การมอบ การรับั คืืนของกลาง ให้้ผู้�้ยึด
ผู้้�มอบ ผู้�้ รับั ลงชื่อ�่ ไว้้ในสมุุดยึึดทรััพย์์ของกลางและรายงานประจำำ�วันั เป็น็ สำ�ำ คัญั ตามประมวลระเบียี บการ
ตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดีี ลักั ษณะ ๑๕ ข้้อ ๔๑๘(๑)
(๒) ของกลางรายใดที่เ่� ป็น็ ของใหญ่โ่ ต หรืือมีเี ป็น็ จำำ�นวนมาก หรืือที่ท่� ำำ�การไม่ม่ ีสี ถานที่จ่� ัดั เก็บ็
เพีียงพอ ไม่ส่ ามารถจะนำ�ำ มาเก็็บรักั ษาไว้ ้ ก็ใ็ ห้้ฝากไว้้ยังั สถานีีตำ�ำ รวจอื่น�่ เก็บ็ รัักษาไว้จ้ นกว่า่ จะมารับั คืืนไป
และให้ส้ ถานีตี ำำ�รวจนั้้น� รับั ฝากไว้ล้ งรายงานประจำ�ำ วันั และสมุดุ ยึึดทรัพั ย์ข์ องกลางตามระเบียี บ หากจำ�ำ เป็น็
ต้้องจััดหาสถานที่�่อื่�่นในการเก็็บรัักษาของกลางและจััดจ้้างผู้�้ ดู แลสถานที่�่ ก็็ให้้ดำำ�เนิินการตามระเบีียบของ
ทางราชการว่า่ ด้ว้ ยการพััสดุุ ตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกับั คดี ี ลัักษณะ ๑๕ ข้อ้ ๔๑๘ (๑๑)
(๓) ผู้้�มีีหน้้าที่�่การเก็็บรัักษาของกลางและการมอบหมายผู้�้ใต้้บัังคัับบััญชา ให้้เป็็นไปตาม
ประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลักั ษณะ ๑๕
(๔) ของกลางในคดีีอาญา ซึ่่�งเกี่�ยวแก่่กรมในกระทรวงใดมีีระเบีียบหรืือข้้อตกลงไว้้
โดยเฉพาะก็ใ็ ห้ป้ ฏิบิ ัตั ิไิ ปตามระเบียี บหรืือข้อ้ ตกลงนั้้น� ๆ ตามประมวลระเบียี บตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะที่่� ๑๕
บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๔๑๔(๒)

268 Pคo่มู lอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๒) การจำำ�หน่่ายของกลาง การขายทอดตลาด
(๑) ของกลางรายใดเห็็นว่่าจะเก็็บรัักษาไว้้อาจเน่่าเปื่่�อยเสีียหายได้ ้ ก่อ่ นที่จ�่ ะส่่งคดีีฟ้้องศาล
จะจำำ�หน่่าย หรืือป้้องกันั มิิให้เ้ น่า่ เปื่่อ� ยก็็ให้จ้ ััดการไปตามสมควร เช่น่ เนื้้อ� โค กระบืือ และสุุกร ถ้้าจะขาย
เอาเงินิ เก็บ็ รักั ษาไว้้ก็ไ็ ด้ ้ ถ้า้ ของกลางรายใดมีกี ารเถียี งกรรมสิทิ ธิ์์ห� รืือเป็น็ พยานหลักั ฐานสำ�ำ คัญั ประกอบคดีี
ถ้้าจะกระทำำ�ไปก็็จะเกิิดการคััดค้้านได้้ภายหลััง ก็็ให้้ระงัับไม่่ต้้องขายหรืือจััดการดัังที่�่กล่่าวมาข้้างต้้น
ตามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่ย� วกัับคดีี ลัักษณะ ๑๕ ข้อ้ ๔๑๘(๑๒)
(๒) ของกลางซึ่่�งตกเป็็นของรััฐบาลและเป็็นของที่�่ชำ�ำ รุุดเสีียหายไม่่มีีราคาหรืือเป็็นของ
ที่�่ปราศจากราคาโดยสภาพของมัันเอง หรืือเป็็นของบุุคคลไม่่อาจมีีได้้โดยผิิดต่่อกฎหมายเป็็นของ
ที่�ไ่ ม่ค่ วรขาย ให้้สำำ�รวจเสนอผู้�้ บัังคัับบััญชาสั่�งทำ�ำ ลายเสีียหรืือส่่งไปยัังเจ้า้ หน้า้ ที่แ่� ผนกการนั้้�น แล้ว้ แต่่กรณีี
(๓) การขายทอดตลาดของกลางของกลางสิ่�งใดที่�่จะขายทอดตลาด ถ้้าเห็็นว่่าของกลางนั้้�น
เป็น็ ประโยชน์ใ์ ช้ใ้ นราชการตำ�ำ รวจได้้ ให้ส้ ารวัตั รหรืือผู้้�รักั ษาการแทน (หัวั หน้า้ หน่ว่ ยงานที่ม่� ีอี ำำ�นาจสอบสวน)
รายงานเสนอเหตุผุ ลไปยังั ผู้้�บังั คับั การหรืือผู้�้ รักั ษาการแทนเป็น็ ผู้้�พิจิ ารณาสั่ง� ก่อ่ นขายทอดตลาด ตามประมวล
ระเบีียบการตำำ�รวจเกี่ย� วกัับคดีี ลัักษณะ ๑๕ บทที่่� ๑ ข้้อ ๔๑๖
การขายทอดตลาดของกลาง ให้ต้ั้ง� กรรมการพิจิ ารณาขายให้ไ้ ด้ร้ าคาใกล้ช้ ิดิ กับั ราคาท้อ้ งตลาด
ในขณะนั้้�น องค์์ประกอบของคณะกรรมการเป็็นไปตาม ประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี
ลักั ษณะ ๑๕ บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๔๑๗
การจำำ�หน่า่ ยรถของกลาง
- การปฏิิบััติิเกี่�ยวกัับรถของกลางให้้ดำ�ำ เนิินการตามประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวคดีี
ลัักษณะ ๑๕ บทที่่� ๙ ข้อ้ ๕ เมื่่�อพนัักงานสอบสวนได้้ประกาศหาเจ้า้ ของ หรืือผู้�้ มีสี ิิทธิ์์�รับั รถคืืนครบกำ�ำ หนด
๖ เดืือน นับั แต่ว่ ันั ยึึดรถแล้ว้ และพนักั งานสอบสวน เห็น็ ว่า่ รถของกลางนั้้น� หากหน่ว่ งช้า้ ไว้จ้ ะเป็น็ การเสี่ย� ง
ต่อ่ ความเสียี หายหรืือค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยจะเกินิ ส่ว่ นกับั ค่า่ ของทรัพั ย์ส์ ินิ และไม่เ่ ป็น็ ประโยชน์ต์ ่อ่ การพิสิ ููจน์ท์ างคดีตี ่อ่ ไป
ก็็ให้้เสนอต่่อผู้�้ มีีอำ�ำ นาจอนุุมััติิขายทอดตลาดดำำ�เนิินการขายทอดตลาด ตามข้้อ ๑๕ แต่่ก่่อนจะขาย
ทอดตลาด พนัักงานสอบสวนจะต้อ้ งดำำ�เนินิ การ ตามข้้อ ๖, ๗, ๙ และ ๑๐ แห่่งบทนี้้�
แนวทางการปฏิบิ ัตั ิใิ นการจำ�ำ หน่่ายรถของกลาง
๑) รถของกลางในคดีี เมื่่�อได้้รัับแจ้้งเกี่�ยวกัับของกลางในคดีีจากสำ�ำ นัักงานอััยการแล้้ว
ให้ป้ ฏิบิ ััติดิ ัังนี้้�
(๑) ก่่อนประมููล
- ทำำ�หนังั สืือไปยังั ศาลเพื่่อ� ให้้ออกหนัังสืือรับั รองผลคดีีถึึงที่่�สุดุ
- ตรวจสอบรายละเอีียดเกี่�ยวกัับของกลางในคดีีที่�่ได้้รัับแจ้้งผลคดีี จััดทำำ�บััญชีี
ของกลางคดีีอาญาที่่�ถึึงที่�่สุดุ แล้้ว
- ทำ�ำ บันั ทึึกเสนอ ภ.จว. พร้อ้ มเอกสารที่เ่� กี่ย� วข้อ้ งเพื่อ�่ เสนอผู้้�ว่า่ ราชการจังั หวัดั อนุมุ ัตั ิิ
ขายทอดตลาด ในส่ว่ นตำำ�รวจนครบาลเสนอผู้้�บัังคับั การตำ�ำ รวจนครบาล อนุุมััติิขายทอดตลาด
- ภ.จว. ส่ง่ สำำ�เนาคำำ�สั่่ง� จังั หวััด แต่ง่ ตั้ง� คณะกรรมการจำำ�หน่า่ ยของกลาง
- ทำำ�หนัังสืือถึึงประธานกรรมการขายทอดตลาดเพื่่�อแจ้้งให้้ทราบและกำ�ำ หนดวััน
เวลา และ สถานที่่�ทำำ�การประมููล พร้้อมทั้้�งประกาศขายทอดตลาดเพื่�อ่ ประธานจะได้ล้ งนาม
- ประธานคณะกรรมการขายทอดตลาดส่่งหนัังสืือแจ้้งให้้ทราบว่่าจะมาเป็็น
ประธานด้้วยตนเองหรืือส่่งผู้�้แทนมาดำ�ำ เนิินการ พร้้อมทั้้�งกำำ�หนด วััน เวลา และสถานที่่�ทำ�ำ การประมููล
ขายทอดตลาด

Police คInมู่ vอื eปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 269

- ทำำ�หนังั สืือถึึงผู้แ้� ทนที่ไ�่ ด้ร้ ับั การแต่ง่ ตั้ง� จากประธานฯ (กรณีปี ระธานแต่ง่ ตั้ง� ผู้แ�้ ทน)
และสรรพากรอำำ�เภอเพื่่�อให้ท้ ราบถึึง วันั เวลา และสถานที่่�ที่�จ่ ะทำำ�การประมููลขายทอดตลาดของกลาง
- เตรียี มช่า่ งผู้ท�้ ี่ม่� ีคี วามชำำ�นาญการไว้เ้ พื่อ่� ทำ�ำ การประเมินิ ราคาของทรัพั ย์ท์ ี่จ�่ ะทำำ�การ
ประมููลขายทอดตลาดในวัันที่จ�่ ะทำำ�การประมููล
- นำำ�ประกาศขายทอดตลาด ติิดไว้้ป้า้ ยประกาศต่่าง ๆ ตามหน่่วยงานราชการ เช่น่
อำำ�เภอ เทศบาล องค์์การบริหิ ารส่ว่ นตำำ�บล เพื่่�อทราบทั่่�วกััน
(๒) วัันประมููลขายทอดตลาด
- นำ�ำ ของกลางที่่�จะทำำ�การประมููลออกมาตรวจสอบรายละเอีียด ว่่าตรงกัับบััญชีี
ของกลางหรืือไม่่
- ลงบัันทึึกประจำำ�วันั แจ้ง้ ว่า่ ได้้ทำำ�การเปิดิ ประมููลขายทอดตลาดของกลาง
- แจ้ง้ ให้ค้ ณะกรรมการทราบถึึงช่า่ งผู้้�ชำ�ำ นาญการที่จ่� ะมาทำำ�การประเมินิ ราคาทรัพั ย์์
ที่จ�่ ะทำ�ำ การขายทอดตลาด
- ทำ�ำ บัันทึึกผลการประเมินิ ราคารถของกลาง ที่�จ่ ะทำำ�การขายทอดตลาด
- แจ้ง้ ให้ผ้ ู้เ�้ ข้า้ ร่ว่ มประมููลทราบถึึงราคากลาง ที่ช�่ ่า่ งผู้�้ ชำ�ำ นาญการได้ป้ ระเมินิ ราคาไว้้
พร้้อมให้้ทำ�ำ การประมููล
- ทำำ�บันั ทึึกการประมููลของกลาง หลังั เสร็จ็ สิ้น� การประมููลและได้ผ้ ู้ท�้ ี่ช�่ นะการประมููล
พร้อ้ มชำำ�ระเงินิ ค่่าของกลางที่่ป� ระมููลได้้ในครั้ง� นี้้�
- ออกใบเสร็็จรัับเงิิน ตามมููลค่่าของกลาง ที่่�ทำำ�การประมููลแต่่ละรายการให้้กัับ
ผู้้�ที่�ป่ ระมููลได้้
- บัันทึึกประจำำ�วันั เมื่�่อเสร็็จสิ้น� การประมููล
(๓) หลังั การประมููล
- นำำ�เงินิ ที่ไ่� ด้จ้ ากการประมููล ส่ง่ เจ้า้ หน้า้ ที่ก�่ ารเงินิ เพื่อ�่ นำำ�เงินิ ส่ง่ เก็บ็ รักั ษา ที่ค่� ลังั จังั หวัดั
ในส่ว่ นของเงิินนอกงบประมาณ
- ลงประจำ�ำ วันั ส่ง่ เงินิ ให้ก้ ับั เจ้า้ หน้า้ ที่ก�่ ารเงินิ เก็บ็ รักั ษา โดยลงรายละเอียี ดให้ช้ ัดั เจน
ว่่าเป็น็ เงินิ ประเภทใด จำ�ำ นวนเท่า่ ใด
- ถ่า่ ยสำ�ำ เนาใบเสร็็จรัับเงิินทุกุ ฉบับั เพื่�อ่ ประกอบเอกสารการขายทอดตลาด
- จัดั ทำ�ำ และเสนอเอกสารทั้้�งหมดให้้ ภ.จว. ทราบต่อ่ ไป พร้้อมทั้้ง� ทำำ�สำ�ำ เนาเอกสาร
เก็็บรัักษาไว้้ที่่ � สภ. ๑ ชุดุ
- เงิินที่�่ฝากไว้้ที่่�คลัังจัังหวััด เมื่่�อกำ�ำ หนดระยะเวลาตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๒๗
ยังั ไม่ม่ ีผี ู้ใ�้ ดมาแสดงความเป็น็ เจ้า้ ของ ให้เ้ งินิ ดังั กล่า่ วตกเป็น็ ของแผ่น่ ดินิ หากระหว่า่ งนั้้น� มีผี ู้้�มาแสดงให้ต้ รวจสอบ
หลัักฐานให้้แน่่ชััดแล้้วให้้คืืนเงิินดัังกล่่าวแก่่ผู้้�นั้�น โดยขออนุุมััติิจากผู้�้ มีีอำำ�นาจอนุุมััติิขายทอดตลาด
(ระเบียี บเกี่�ยวกับั คดีี ลักั ษณะที่�่ ๑๕ บทที่�่ ๙ ข้อ้ ๑๔)
๒) รถที่่�ตรวจยึึดไว้้ตรวจสอบหาเจ้้าของ
- จััดทำ�ำ ประกาศให้้ทราบถึึงรายละเอีียดรถที่�่ยึึดไว้้ ตรวจสอบ เพื่่�อหาเจ้้าของที่่�แท้้จริิงติิดไว้้
ให้ป้ ระชาชนทราบ
- ทำ�ำ การตรวจสอบทะเบียี นรถที่่�ยึึด
- กรณีีมีีการขููดลบ หมายเลขเครื่่�องยนต์์ เลขตััวรถ ให้้จััดส่่งยัังกองพิิสููจน์์หลัักฐาน
เพื่อ่� ตรวจสอบหาหมายเลขเครื่อ�่ งและเลขตััวรถที่่�แท้้จริิง

270 Pคoมู่ lอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- กรณีีพบเจ้้าของรถให้้ทำำ�หนัังสืือแจ้้ง อย่่างน้้อย ๓ ครั้�ง หากไม่่ประสงค์์รัับให้้ดำ�ำ เนิินการ
ตามระเบีียบ
- กรณีีไม่่พบเจ้้าของ เมื่�่อครบกำ�ำ หนดตามระเบีียบการเก็็บรัักษาของกลางให้้ดำำ�เนิินการ
ตามระเบีียบต่อ่ ไป
- ประมููลขายทอดตลาดรถที่ย่� ึึดไว้ต้ รวจสอบแล้ว้ ไม่พ่ บเจ้า้ ของและตรวจสอบพบเจ้า้ ของแล้ว้
แต่่ไม่่มารัับรถคัันดัังกล่่าวซึ่�่งได้้ทำ�ำ การเก็็บรัักษาไว้้ที่�่สถานีีเกิินกว่่า ๖ เดืือน (การดำำ�เนิินการก่่อนประมููล
วัันประมููล หลังั ประมููล คล้้ายคลึึงกันั กัับการประมููลรถของกลางในคดี)ี

ข้้อสัังเกต
- ของกลางที่�่ยึึดไว้้ และได้้ส่่งตรวจพิิสููจน์์และหมดไปกัับการตรวจพิิสููจน์์ สามารถจำำ�หน่่าย
ของกลางลงบัันทึึกไว้้ในสมุุดยึึดทรััพย์์ของกลางได้้ โดยให้้หมายเหตุุไว้้ตามหนัังสืือรายงานผลการ
ตรวจพิิสููจน์์นั้้�น ๆ
- ของกลางในคดีอี าญา ซึ่ง่� เกี่ย� วกับั กรมหรืือกระทรวงใด มีรี ะเบียี บหรืือข้อ้ ตกลงไว้เ้ ป็น็ การเฉพาะ
ที่�่ให้้พนัักงานสอบสวนส่่งของกลางไปยัังหน่่วยงานดัังกล่่าวเป็็นผู้้�ดำ�ำ เนิินการเกี่�ยวกัับของกลาง ก็็สามารถ
จำำ�หน่า่ ยของกลางลงบันั ทึึกไว้้ในสมุดุ ยึึดทรััพย์์ของกลางได้้ โดยมีีการลงชื่่�อรับั มอบกันั ไว้เ้ ป็น็ หลักั ฐาน
- เขตกรุงุ เทพมหานคร ให้้ผู้้�บังั คับั การหรืือเทียี บผู้้�บัังคัับการ เป็น็ ผู้้อ� นุุมััติขิ ายทอดตลาด สำ�ำ หรับั
ในจังั หวัดั อื่น�่ นอกกรุงุ เทพมหานคร ให้เ้ สนอผู้�้ ว่า่ ราชการจังั หวัดั เป็น็ ผู้อ�้ นุมุ ััติิ โดยให้ถ้ ือื ปฏิบิ ััติติ ามข้อ้ บังั คับั
การเก็บ็ รัักษาของกลาง กระทรวงมหาดไทย พ.ศ.๒๔๘๐ (ป.ระเบียี บเกี่ย� วกับั คดีี ลักั ษณะที่่� ๑๕ บทที่�่ ๙
ข้อ้ ๑๑)
๖. การขอรัับสิ่่�งของหรืือของกลางไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์ระหว่่างการสอบสวน ตาม
ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๕/๑
เหตุผุ ลในการเพิ่่ม� เติมิ บทบัญั ญัตั ิใิ นมาตรานี้้� เนื่อ�่ งจาก ป.วิอิ าญาให้อ้ ำำ�นาจเจ้า้ พนักั งานยึึดสิ่ง� ของ
ต่า่ ง ๆ ที่อ�่ าจใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐานได้จ้ นกว่า่ คดีถี ึึงที่ส่� ุดุ บางกรณีี อาจต้อ้ งยึึดสิ่ง� ของดังั กล่า่ วไว้เ้ ป็น็ เวลานาน
ทำ�ำ ให้้สิ่�งของนั้้�นชำ�ำ รุุดบกพร่่อง เสื่�่อมประโยชน์์ หรืือเสื่�่อมราคา ก่่อความเสีียหายแก่่ผู้้�เสีียหาย ผู้�้ ต้้องหา
จำ�ำ เลย หรืือผู้�้อื่น� ซึ่ง�่ มีสี ิทิ ธิเิ รียี กร้อ้ งขอคืืนสิ่ง� ของนั้้น� จึึงให้อ้ ำำ�นาจเจ้า้ พนักั งานใช้ด้ ุลุ พินิ ิจิ ผ่อ่ นผันั ให้ร้ ับั สิ่่ง� ของ
ที่�่ยึึดไว้้ไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์ระหว่่างการดำ�ำ เนิินคดีีอาญาเพื่�่อเป็็นการบรรเทาความเสีียหายและ
เพื่อ่� คุ้้�มครองสิทิ ธิขิ องประชาชนผู้้�สุจุ ริติ ตลอดจนลดภาระหน้า้ ที่ข่� องเจ้า้ พนักั งานในการดููแลรักั ษาสิ่ง� ของนั้้น�
แต่่มิใิ ช่่เป็็นการคืืนทรัพั ย์์สินิ ของกลางให้้แก่่เจ้้าของโดยเด็็ดขาด
หลักั เกณฑ์แ์ ละขั้้น� ตอนกฎหมาย ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๕/๑
(๑) สิ่ง� ของที่เ�่ จ้า้ พนัักงานยึึดไว้้
(๒) มิิใช่่ทรััพย์ส์ ินิ ที่�ก่ ฎหมายบััญญัตั ิไิ ว้้ว่่าผู้้ใ� ดทำำ�หรืือมีีไว้เ้ ป็น็ ความผิิด
(๓) ถ้า้ ยัังไม่ไ่ ด้้นำำ�สืืบหรืือแสดงเป็น็ พยานหลัักฐานในการพิิจารณาคดีี
(๔) เจ้้าของหรืือผู้้�ซึ่�่งมีีสิทิ ธิิเรีียกร้อ้ งขอคืืนสิ่�งของที่เ�่ จ้า้ พนักั งานยึึดไว้้
(๕) อาจยื่่�นคำำ�ร้้องต่อ่ พนักั งานสอบสวนหรืือพนักั งานอัยั การแล้้วแต่ก่ รณีี
(๖) เพื่�่อขอรัับสิ่่�งของนั้้�นไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์ โดยไม่่มีีประกััน หรืือมีีประกััน
หรืือมีีประกันั และหลัักประกัันก็็ได้้
(๗) การสั่ง� คืืนดังั กล่า่ วจะต้อ้ งไม่ก่ ระทบถึึงการใช้ส้ิ่ง� ของนั้้น� เป็น็ พยานหลักั ฐานเพื่อ�่ พิสิ ููจน์ข์ ้อ้ เท็จ็ จริงิ
ในภายหลััง

Police คIn่มู vอื eปstฏigิบaตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 271

(๘) หากมีีการยื่น่� คำ�ำ ร้้องขอตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕/๑ ให้้มีคี ำำ�สั่่ง� โดยมิิชัักช้้า
(๙) กรณีีมีคี ำำ�สั่่ง� ไม่อ่ นุุญาต ผู้�้ยื่น� คำำ�ร้อ้ งมีีสิิทธิิอุทุ ธรณ์์คำ�ำ สั่่ง� ต่่อศาลชั้น� ต้น้ ภายใน ๓๐ วันั นัับแต่่
วันั ได้้รัับแจ้้งการไม่อ่ นุญุ าตและให้้ศาลพิิจารณาให้้เสร็็จภายใน ๓๐ วััน นัับแต่่วัันที่ไ�่ ด้ร้ ัับอุุทธรณ์์
(๑๐) คำำ�สั่่�งอนุญุ าตของศาลเป็น็ ที่่ส� ุดุ
รายละเอีียดขั้�นตอนและแนวทางปฏิิบััติิเป็็นไปตามกฎกระทรวง กำำ�หนดวิิธีีการคืืนสิ่�งของ
ที่่�เจ้้าพนัักงานยึึดไว้้ไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์ พ.ศ.๒๕๕๓ และหนัังสืือ ตร. ที่�่ ๐๐๑๑.๒๕/๔๑๕๗
ลง ๕ พ.ย. ๕๓ โดยให้้พนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบหรืือพนัักงานสอบสวนซึ่่�งปฏิิบััติิหน้้าที่่�เวรสอบสวน
ในขณะนั้้น� กรณีมี ีบี ุคุ คลมายื่น�่ คำ�ำ ขอ ให้ร้ ับั คำ�ำ ร้อ้ งและเป็น็ คู่่�สัญั ญาประกันั แล้ว้ รีบี เสนอคำ�ำ ร้อ้ งพร้อ้ มด้ว้ ยสัญั ญา
ประกันั และบันั ทึึกเสนอสัญั ญาประกันั ไปยังั ผู้�้ กำำ�กับั สารวัตั รใหญ่ ่ สารวัตั รหัวั หน้า้ สถานีตี ำ�ำ รวจหรืือหัวั หน้า้
หน่่วยงานระดัับกองกำ�ำ กัับหรืือผู้้�รัักษาราชการแทนหรืือผู้�้ ปฏิิบััติิราชการแทนซึ่�่งมีียศตั้�งแต่่ร้้อยตำำ�รวจตรีี
ขึ้้น� ไปเป็็นผู้�้ มีีอำำ�นาจอนุุญาตคืืนสิ่�งของนั้้น�
การพิิจารณาคำำ�ร้้องขอคืืนสิ่�งของดัังกล่่าว จะต้้องมีีคำำ�สั่่�งโดยเร็็ว แต่่ต้้องไม่่เกิิน ๗ วััน นัับแต่่
วัันที่่�ได้้รัับคำำ�ร้้อง เว้้นแต่่มีีเหตุุจำำ�เป็็นที่�่ไม่่สามารถมีีคำำ�สั่่�งได้้ภายในกำำ�หนดระยะเวลาดัังกล่่าว ให้้แจ้้ง
ผู้้�ยื่�นคำ�ำ ร้้องทราบโดยมิชิ ัักช้้า
กรณีสี ่ง่ สำำ�นวนการสอบสวนไปยังั พนักั งานอัยั การแล้ว้ หากมีผี ู้้�มายื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอให้พ้ นักั งานสอบสวน
แจ้้งหรืือแนะนำำ�ให้้ไปยื่�่นคำำ�ร้้องต่่อพนัักงานอััยการ เมื่่�อพนัักงานอััยการสั่�งการเกี่�ยวกัับสิ่่�งของเป็็นอย่่างไร
ก็ใ็ ห้้ปฏิิบัตั ิิไปตามนั้้�น แต่่การทำำ�สััญญาประกัันในชั้น� พนัักงานอััยการเป็น็ หน้้าที่�ข่ องพนัักงานอััยการ
กรณีผี ู้ไ�้ ด้ร้ ับั อนุญุ าตส่ง่ คืืนสิ่ง� ของตามเงื่อ� นไขที่ก�่ ำ�ำ หนดในกฎกระทรวงหรืือส่ง่ คืืนก่อ่ นครบกำ�ำ หนด
ระยะเวลาที่ไ�่ ด้ร้ ับั อนุญุ าต ให้พ้ นักั งานสอบสวนผู้�้ รับั ผิดิ ชอบหรืือพนักั งานสอบสวนซึ่ง่� ปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่เ่� วรขณะนั้้น�
เป็น็ ผู้�้ รับั คืืนโดยให้ต้ รวจสอบสภาพ ร่อ่ งรอยและความถููกต้อ้ งของสิ่ง� ของนั้้น� และจัดั ทำำ�บันั ทึึกให้ผ้ ู้�้ รับั อนุญุ าต
ลงชื่่�อไว้้เป็็นหลัักฐาน กรณีีพบว่่ามีีการเปลี่่�ยนแปลง แก้้ไข หรืือกระทำำ�ด้้วยประการใด ๆ ที่่�ทำำ�ให้้การใช้้
เป็็นพยานหลัักฐานเพื่�่อพิิสููจน์์ในทางคดีีเปลี่่�ยนแปลงไปและเข้้าข่่ายเป็็นความผิิดทางอาญาก็็ให้้พิิจารณา
ดำ�ำ เนิินคดีีแก่ผ่ ู้้�รัับผิิดชอบนั้้น� ตามกฎหมาย
การเก็็บรัักษาเงิินประกััน หลัักทรััพย์์ประกััน การดำ�ำ เนิินการเกี่�ยวกัับกรณีีมีีบุุคคลเป็็นประกััน
และการบัังคัับสััญญาประกััน รวมทั้้�งการดำำ�เนิินการทั้้�งหลายอื่�่นที่�่เกี่�ยวข้้อง ให้้นำ�ำ ระเบีียบ คำ�ำ สั่่�งว่่าด้้วย
การปล่อ่ ยชั่�วคราวมาใช้บ้ ังั คัับโดยอนุุโลม
- บุุคคลที่ม�่ ีีสิิทธิิยื่�่นคำำ�ร้อ้ งขอคืืนสิ่ง� ของที่�่เจ้้าพนักั งานยึึดไว้ไ้ ด้้ ได้้แก่่
(๑) เจ้า้ ของ หรืือผู้�้ มีีกรรมสิิทธิ์์�
(๒) ผู้้�ซึ่่�งมีีสิิทธิิในการใช้้, ครอบครอง, ยึึดหน่่วง หรืือสิิทธิิเรีียกร้้องอื่่�นตามที่่�กฎหมายรัับรอง
รวมถึึงผู้้�เช่า่ ซื้อ� , ทายาทผู้้�มีสี ิิทธิิรับั มรดก หรืือผู้้�จัดั การมรดก
- หลัักฐานที่ใ่� ช้้ประกอบคำ�ำ ขอ
(๑) ผู้�้ยื่�นคำ�ำ ร้้องจะต้้องแสดงหลัักฐานแห่่งการเป็็นเจ้้าของ หรืือเอกสารหรืือหลัักฐานใด ๆ
เพื่่�อแสดงถึึงสิิทธิทิ ี่่�ตนมีีอยู่�เหนืือสิ่ง� ของนั้้น�
(๒) ในกรณีผี ู้�้ยื่น� คำ�ำ ร้อ้ ง มีสี ิทิ ธิใิ นสิ่ง� ของ ซึ่ง่� มีเี จ้า้ ของกรรมสิทิ ธิ์์ห� ลายรายรวมกันั จะต้อ้ งแสดง
เอกสารหลัักฐานแสดงความยิินยอมในการร้อ้ งขอคืืนสิ่ง� ของจากเจ้า้ ของกรรมสิิทธิ์์ท� ุุกราย
- คำ�ำ ร้อ้ งต้้องมีีรายละเอีียดอย่า่ งน้้อย ดังั ต่่อไปนี้้�
(๑) สิ่ง� ของ ที่ป่� ระสงค์์จะขอคืืน
(๒) เหตุุผล ความจำำ�เป็็น และความเร่ง่ ด่่วน ที่่�ร้อ้ งขอคืืนสิ่�งของไปดููแลรักั ษาหรืือใช้้ประโยชน์์
(๓) ระยะเวลาที่่ป� ระสงค์์จะนำ�ำ สิ่่�งของไปดููแลรักั ษาหรืือใช้ป้ ระโยชน์์

272 Pคoมู่ lือicปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๔) ผู้ท�้ ี่�่จะดููแลรัักษา หรืือใช้้ประโยชน์์จากสิ่่�งของ
(๕) สถานที่�ท่ ี่่น� ำ�ำ สิ่่ง� ของไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์
(๖) หลัักฐาน ในการแสดงสิิทธิติ ามข้อ้ ๑
- การพิจิ ารณาคำำ�ร้้องคำ�ำ นึึงถึึงเหตุดุ ัังต่่อไปนี้้�
(๑) เหตุุผล ความจำำ�เป็็น และความเร่ง่ ด่่วนที่่ต� ้้องนำำ�สิ่่�งของไปดููแลรักั ษาหรืือใช้้ประโยชน์์
(๒) ความเสี่ย� งภัยั หรืือเสี่ย� งต่อ่ ความเสียี หาย สููญหาย ถููกทำำ�ลาย ปลอม หรืือแก้ไ้ ขเปลี่่ย� นแปลง
ที่อ่� าจเกิดิ กัับสิ่่ง� ของที่่�จะนำ�ำ ไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์
(๓) ความน่่าเชื่อ�่ ถือื ของหลักั ประกััน
(๔) ความน่า่ เชื่่�อถือื ของผู้้ท� ี่�จ่ ะนำ�ำ สิ่่�งของไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์
(๕) ระยะเวลาที่่�จะนำำ�สิ่่�งของไปดููแลรัักษาหรืือใช้้ประโยชน์์
(๖) คำำ�คััดค้้านของผู้้�มีีสิทิ ธิิยื่�่นคำำ�ร้อ้ ง คำำ�คัดั ค้้านของผู้้�ต้อ้ งหา หรืือคำ�ำ คัดั ค้า้ นของผู้เ้� สีียหาย
(๗) พฤติิการณ์์ต่่าง ๆ แห่่งคดีี
- ผู้้�ยื่่น� คำ�ำ ร้อ้ งหลายรายต่่างอ้้างสิิทธิใิ นสิ่�งของเดียี ว
(๑) กรณีีมีีผู้�้ยื่�นคำำ�ร้้องหลายรายขอคืืนสิ่�งของอย่่างเดีียวกััน โดยอ้้างสิิทธิิต่่างกัันให้้พนัักงาน
สอบสวนมีีอำำ�นาจกำ�ำ หนดให้้ผู้�้ยื่�นคำ�ำ ร้้องดำ�ำ เนิินการอย่่างหนึ่่�งอย่่างใดตามที่�่เห็็นสมควร เพื่�่อพิิสููจน์์สิิทธิิ
ของตนก่่อนมีคี ำำ�สั่่ง�
(๒) เมื่่�อมีีเหตุุอัันควรเชื่่�อว่่าผู้�้ยื่�นคำำ�ร้้องรายใดเป็็นเจ้้าของหรืือผู้้�มีีสิิทธิิเหนืือสิ่�งของดีีกว่่าผู้�้อื่�น
ให้้พนักั งานสอบสวนมีคี ำำ�สั่่�งคืืนสิ่�งของแก่ผ่ ู้้�นั้น�
๗. การคืืนสิ่ง� ของหรืือของกลาง
หลักั เกณฑ์ก์ ฎหมายเกี่ย�่ วกับั การคืืนสิ่ง� ของหรืือของกลางตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๕ วรรคสาม
(1) สิ่ง� ของใดที่่ย� ึึดไว้้เจ้้าพนักั งานมีีอำ�ำ นาจยึึดไว้้จนกว่่าคดีถี ึึงที่�่สุุด
(2) เมื่�่อเสร็จ็ คดีแี ล้้วก็ใ็ ห้้คืืนแก่ผ่ ู้้�ต้้องหา หรืือ
(3) ผู้้�อื่น� ซึ่�ง่ มีีสิทิ ธิิเรียี กร้อ้ งขอคืืนสิ่�งของนั้้�น
(4) เว้้นแต่ศ่ าลจะสั่�งเป็น็ อย่่างอื่น�่
เมื่อ่� พิจิ ารณาตามบทบัญั ญัตั ิดิ ังั กล่า่ วแล้ว้ จะเห็น็ ได้ว้ ่า่ ขั้น� ตอนการคืืนสิ่ง� ของที่ย�่ ึึดไว้ห้ รืือของกลาง
ในคดีจี ะเกิดิ ขึ้น�้ ได้ใ้ นชั้น� เจ้า้ พนักั งานหรืือชั้น� ก่อ่ นฟ้อ้ งเนื่อ่� งจากกฎหมายใช้ค้ ำำ�ว่า่ เมื่อ�่ เสร็จ็ คดีแี ล้ว้ คดีบี างคดีี
หากพนัักงานอััยการสั่�งไม่่ฟ้้องผู้�้ ต้้องหา คดีีเรื่่�องนั้้�นก็็ไม่่ขึ้�้นไปสู่่�ศาลเกี่�ยวกัับสิ่่�งของหรืือของกลางที่่�ยึึดไว้้
พนักั งานอัยั การก็จ็ ะสั่ง� ให้พ้ นักั งานสอบสวนจัดั การตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๕ หรืือแม้แ้ ต่บ่ างคดีที ี่พ่� นักั งาน
อััยการฟ้้องผู้�้ ต้้องหาต่่อศาล แต่่พิิจารณาแล้้วไม่่เห็็นควรยื่่�นคำ�ำ ขอต่่อศาลให้้ริิบหรืือทำำ�ลายของกลางในคดีี
ดัังกล่่าว ซึ่�่งศาลมิิอาจพิิพากษาหรืือสั่�งเกิินคำ�ำ ขอของพนัักงานอััยการโจทก์์ได้้ ซึ่่�งกรณีีดัังกล่่าวพนัักงาน
อััยการก็็จะมีีคำ�ำ สั่่�งมายัังพนัักงานสอบสวนเกี่�ยวกัับสิ่่�งของหรืือของกลางดัังกล่่าวให้้จััดการตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๘๕ เช่น่ เดีียวกััน
หากคดีีใดที่่�พนัักงานอััยการยื่�่นฟ้้องผู้�้ ต้้องหาต่่อศาลและมีีคำำ�ขอให้้ศาลสั่�งริิบหรืือทำำ�ลายสิ่�งของ
หรืือของกลางในคดีอี าญา เมื่อ่� คดีถี ึึงที่ส่� ุดุ ศาลมีคี ำ�ำ สั่่ง� ประการใดเกี่ย� วกับั ของกลาง พนักั งานอัยั การก็จ็ ะแจ้ง้
ผลคดีีมายัังพนัักงานสอบสวนทราบและในคำำ�พิิพากษาดัังกล่่าวศาลจะสั่ �งเกี่ �ยวกัับของกลางด้้วยว่่าให้้ริิบ
หรืือทำ�ำ ลายหรืือสั่�งไม่่ริิบหรืือสั่�งอย่่างอื่�่นก็็ต้้องดำำ�เนิินการไปตามคำ�ำ พิิพากษานั้้�น ขั้้�นตอนการดำ�ำ เนิินการ
ก็ต็ ้้องพิิจารณาดำำ�เนินิ การไปตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกับั คดีี ลักั ษณะ ๑๕

Police คIn่มู vอื eปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 273

พิิจารณาคำ�ำ สั่่�งของพนัักงานอัยั การ กรณีใี ห้้ดำ�ำ เนินิ การตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕
ปกติิ พนัักงานอััยการจะไม่่สั่�งในรายละเอีียดว่่าให้้พนัักงานสอบสวนจััดการกัับสิ่่�งของหรืือ
ของกลางในคดีอี าญาว่า่ ให้ด้ ำำ�เนินิ การอย่า่ งไร แต่จ่ ะสั่ง� ตามกฎหมายว่า่ ให้ด้ ำำ�เนินิ การตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๕
ซึ่ง่� ในทางคดีอี าจสั่ง� ฟ้อ้ งหรืือสั่ง� ไม่ฟ่ ้อ้ งผู้�้ ต้อ้ งหาก็ไ็ ด้้ พนักั งานสอบสวนจำำ�นวนมากเมื่อ�่ เห็น็ คำ�ำ สั่่ง� ของพนักั งาน
อััยการดัังกล่่าวแล้้ว โดยเฉพาะเมื่่�อมีีคำ�ำ สั่่�งไม่่ฟ้้องผู้�้ ต้้องหาด้้วยแล้้ว เข้้าใจไปว่่าจะต้้องคืืนสิ่�งของหรืือ
ของกลางให้้กัับผู้�้ ต้้องหาเท่่านั้้�น ซึ่�่งตามกฎหมายไม่่จำำ�ต้้องคืืนให้้กัับผู้้�ต้้องหาเสมอไป แต่่อาจคืืนให้้กัับ
บุุคคลอื่่�นหรืืออาจไม่่คืืนให้้กัับผู้�้ใดเลยก็็ได้้ แต่่พนัักงานสอบสวนต้้องยึึดหลัักเกณฑ์์แห่่งกฎหมายและ
ต้อ้ งจำำ�หน่า่ ยของกลางไปตามระเบีียบ การที่่พ� นัักงานอัยั การสั่�งให้้ดำำ�เนินิ การตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๕
เป็น็ เพียี งคำ�ำ แนะนำำ�เท่่านั้้น� ไม่่มีสี ภาพเด็็ดขาด

การพิจิ ารณาเกี่�ย่ วกัับแนวทางปฏิิบััติขิ องพนัักงานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๕
สำำ�นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิ (กรมตำำ�รวจ) ได้้หารืือกรมอััยการเพื่�่อยึึดถืือเป็็นแนวทางปฏิิบััติิในคดีี
ความผิิดเกี่�ยวกัับป่่าไม้้ที่�่มีีการยึึดไม้้ของกลางเป็็นไม้้ที่่�ทำำ�ออกโดยมิิชอบด้้วยกฎหมาย ซึ่�่งพนัักงานอััยการ
สั่�งไม่่ฟ้้องผู้้�ต้้องหาทั้้�งหมดและของกลางให้้จััดการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕ ซึ่่�งเป็็นปััญหาว่่าพนัักงาน
สอบสวนจะไม่่คืืนไม้้ของกลางได้้หรืือไม่่ กรมอััยการ มีีบัันทึึก ที่่� มท ๑๒๐๒/๙๓๘๖ ลง ๒๗ ส.ค. ๓๐
ตอบข้อ้ หารืือของกรมตำำ�รวจว่า่ การแจ้ง้ คืืนของกลางของพนักั งานอัยั การเป็น็ เพียี งคำำ�แนะนำ�ำ ของพนักั งาน
อัยั การเท่า่ นั้้น� เจ้า้ พนักั งานผู้้�ยึดมีอี ำ�ำ นาจยึึดของกลางไว้จ้ นกว่า่ คดีจี ะถึึงที่ส�่ ุดุ เมื่อ่� เสร็จ็ คดีแี ล้ว้ ย่อ่ มต้อ้ งพิจิ ารณา
ดำ�ำ เนิินการตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๘๕ ส่่วนการคืืนของกลางให้้แก่่ผู้้�ต้้องหาหรืือผู้�้อื่�นหรืือจะดำำ�เนิินการ
ประการใดต่่อไปเป็น็ อำำ�นาจของเจ้า้ พนัักงานผู้้�ยึดจะดำำ�เนินิ การตามที่เ�่ ห็น็ ว่่าถููกต้อ้ ง
กรณีีดัังกล่่าว กรมตำำ�รวจเห็็นว่่าการตอบข้้อหารืือของกรมอััยการยัังไม่่ชััดเจนพอ จึึงมีีหนัังสืือที่่�
มท ๐๖๐๓.๓/๗๒๖๒ ลง ๒๓ ก.ย. ๓๐ หารืือไปยัังสำำ�นัักงานคณะกรรมการกฤษฎีีกา คณะกรรมการ
กฤษฎีกี าพิจิ ารณาเรื่อ่� งเสร็จ็ ที่่� ๔๓๖/๒๕๓๐ เห็น็ ว่า่ อำ�ำ นาจในการคืืนสิ่ง� ของที่ย่� ึึดไว้เ้ ป็น็ อำำ�นาจของพนักั งาน
สอบสวนไม่ใ่ ช่อ่ ำำ�นาจของพนักั งานอัยั การ และการคืืนสิ่ง� ของต้อ้ งคืืนให้แ้ ก่ผ่ ู้้�ต้อ้ งหาหรืือผู้้�อื่น� ซึ่ง่� มีสี ิทิ ธิเิ ท่า่ นั้้น�
ส่ว่ นการที่จ�่ ะคืืนสิ่ง� ของได้เ้ มื่อ่� ใดนั้้น� กฎหมายบัญั ญัตั ิใิ ห้เ้ จ้า้ พนักั งานมีอี ำำ�นาจยึึดสิ่ง� ของไว้จ้ นกว่า่ คดีจี ะถึึงที่ส�่ ุดุ
ซึ่่�งหมายความว่่า แม้้ว่่าคดีีจะยัังไม่่ถึึงที่�่สุุด หากมีีผู้�้ มีีสิิทธิิเรีียกร้้องขอคืืนสิ่�งของเรีียกร้้องขอคืืนของนั้้�น
และพนัักงานสอบสวนเห็็นว่่าสิ่�งของนั้้�นไม่่จำำ�เป็็นต้้องใช้้เป็็นพยานหลัักฐานในการพิิจารณาคดีี พนัักงาน
สอบสวนก็็อาจคืืนสิ่�งของดัังกล่่าวก่่อนคดีีถึึงที่่�สุุด และในทางกลัับกัันแม้้ว่่าคดีีถึึงที่�่สุุดแล้้ว แต่่ไม่่มีีผู้้�มีีสิิทธิิ
เรียี กร้อ้ งขอคืืนสิ่ง� ของ พนักั งานสอบสวนก็ไ็ ม่จ่ ำ�ำ ต้อ้ งคืืนสิ่ง� ของนั้้น� ให้แ้ ก่ผ่ ู้ใ�้ ด และสิ่ง� ของนั้้น� ย่อ่ มตกเป็น็ ของ
แผ่่นดิินเมื่่�อเข้้าเกณฑ์์ตามมาตรา ๑๓๒๗ แห่่ง ป.พ.พ. สำำ�หรัับปััญหาที่่�หารืือมานี้้� การที่่�พนัักงานอััยการ
แจ้ง้ ให้พ้ นัักงานสอบสวนจัดั การเกี่ย� วกัับไม้้ของกลางตามมาตรา ๘๕ แห่่ง ป.วิอิ าญา เป็็นเพีียงคำ�ำ แนะนำ�ำ
ของพนัักงานอััยการเพื่�่อให้้พนัักงานสอบสวนดำ�ำ เนิินการตามกฎหมายต่่อไป หลัังจากพนัักงานอััยการ
มีีคำำ�สั่่�งเด็็ดขาดไม่่ฟ้้องคดีี ดัังนั้้�น เมื่�่อพนัักงานสอบสวนเห็็นว่่า ตามพยานหลัักฐานไม้้ของกลางที่�่ยึึดไว้้
เป็็นไม้้ที่�่ทำำ�ออกโดยไม่่ชอบด้้วยกฎหมาย พนัักงานสอบสวนย่่อมมีีอำ�ำ นาจไม่่คืืนไม้้ของกลางดัังกล่่าวแก่่
ผู้้�ต้้องหาหรืือผู้้�อื่�น ซึ่่�งไม่่มีีสิทิ ธิิเรียี กร้อ้ งขอคืืนไม้้นั้้น�
ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๗๒ ภายในบัังคับั แห่่งกฎหมายอาญา กรรมสิทิ ธิ์์�แห่ง่ สิ่ง� ใด ๆ ซึ่่�งได้ใ้ ช้้ในการ
กระทำำ�ผิิด หรืือได้้มาโดยการกระทำำ�ผิิด หรืือเกี่�ยวกัับการกระทำ�ำ ผิิดโดยประการอื่�่น และได้้ส่่งไว้้ใน
ความรักั ษาของกรมในรัฐั บาลนั้้น� ท่า่ นว่า่ ตกเป็น็ ของแผ่น่ ดินิ ถ้า้ เจ้า้ ของมิไิ ด้เ้ รียี กเอาภายใน ๑ ปี ี นับั แต่ว่ ันั ส่ง่
หรืือถ้้าได้้ฟ้้องคดีีอาญาต่่อศาลแล้้วนัับแต่่วัันที่�่คำำ�พิิพากษาถึึงที่�่สุุด แต่่ถ้้าไม่่ทราบตััวเจ้้าของท่่านให้้ผ่่อน
เวลาออกไปเป็็น ๕ ปีี

274 Pคoมู่ lือicปeฏบิInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ถ้้าทรััพย์์สิินเป็็นของเสีียง่่าย หรืือถ้้าหน่่วงช้้าไว้้จะเป็็นการเสี่�ยงความเสีียหายหรืือค่่าใช้้จ่่าย
จะเกินิ ส่ว่ นกับั ค่า่ ของทรัพั ย์ส์ ินิ นั้้น� ไซร้ ้ ท่า่ นว่า่ กรมในรัฐั บาลจะจัดั ให้เ้ อาออกขายทอดตลาดก่อ่ นถึึงกำำ�หนดก็ไ็ ด้้
แต่่ก่่อนที่่�จะขายให้้จััดการตามควรเพื่�่อบัันทึึกรายการอัันเป็็นเครื่่�องให้้บุุคคลผู้�้ มีีสิิทธิิจะรัับทรััพย์์สิินนั้้�น
อาจทราบว่่าเป็็นทรััพย์์สิินของตนและพิิสููจน์์สิิทธิิได้้ เมื่�่อขายแล้้วได้้เงิินเป็็นจำำ�นวนสุุทธิิเท่่าใดให้้ถืือไว้้
แทนตััวทรััพย์์สินิ
ข้อ้ สัังเกต
- ของกลางที่ย�่ ึึดไว้ ้ กรณีเี ป็น็ ทรัพั ย์ท์ ี่ถ�่ ููกประทุษุ ร้า้ ยและไม่ม่ ีกี ารโต้แ้ ย้ง้ กรรมสิทิ ธิ์์� พนักั งานสอบสวน
สามารถคืืนให้้กับั ผู้เ�้ สียี หายไปได้้ ไม่ต่ ้อ้ งรอให้้คดีถี ึึงที่ส่� ุุด
- อำ�ำ นาจในการคืืนสิ่ง� ของที่�่ยึึดไว้เ้ ป็็นอำ�ำ นาจของพนัักงาน ไม่่ใช่่อำำ�นาจของพนักั งานอัยั การ
- แม้้คดีีจะยัังไม่่ถึึงที่่�สุุดหากมีีผู้�้ มีีสิิทธิ์์�เรีียกร้้องขอคืืนสิ่�งของนั้้�นและพนัักงานสอบสวนเห็็นว่่า
สิ่ง� ของนั้้น� ไม่จ่ ำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐานในการพิจิ ารณาคดีี พนักั งานสอบสวนก็อ็ าจคืืนสิ่ง� ของได้ก้ ่อ่ น
คดีถี ึึงที่ส่� ุุด
- แม้้คดีีถึึงที่่�สุุดแล้้วแต่่ไม่่มีีผู้�้ มีีสิิทธิ์์�เรีียกร้้องขอคืืนสิ่�งของพนัักงานสอบสวนก็็ไม่่จำำ�เป็็นต้้องคืืน
สิ่ง� ของให้แ้ ก่ผ่ ู้ใ�้ ดและสิ่ง� ของนั้้น� ย่อ่ มตกเป็น็ ของแผ่น่ ดินิ ตามประมวลกฎหมายแพ่ง่ และพาณิชิ ย์ม์ าตรา ๑๓๒๗
- การคืืนหรืือไม่่คืืนสิ่�งของหรืือของกลางที่่�ยึึดไว้้ ที่�่ว่่าเป็็นอำ�ำ นาจของเจ้้าพนัักงานนั้้�น ต้้องยึึด
หลักั เกณฑ์์ตามกฎหมาย ระเบียี บที่่�เกี่�ยวข้้อง การใช้ด้ ุุลพินิ ิิจที่่ม� ิชิ อบอาจต้้องรับั ผิิดในทางละเมิดิ ได้้
๘. การคืืนรถของกลางในคดีจี ราจร
กรณีีที่่�มีีพนัักงานสอบสวนยึึดรถชนแล้้วหลบหนีีเจ้้าของหรืือผู้�้ครอบครองได้้ร้้องขอรัับรถคืืน
ให้พ้ ิจิ ารณาจากหลัักเกณฑ์์ดังั นี้้�
(๑) เมื่่�อพนัักงานสอบสวนได้้จััดการเกี่�ยวกับั การตรวจพิิสููจน์ข์ องกลางในทางคดีเี สร็็จแล้้ว
(๒) มีีพยานหลัักฐานแสดงว่่าผู้�้ ร้้องขอรัับรถคืืนเป็็นเจ้้าของที่�่แท้้จริิงหรืือเป็็นผู้้�ครอบครองรถ
โดยชอบด้้วยกฎหมาย
(๓) เมื่�อ่ เจ้า้ ของหรืือผู้ค�้ รอบครองรถได้ด้ ำำ�เนินิ การดังั ต่อ่ ไปนี้้�
- เจ้า้ ของหรืือผู้ค้� รอบครองมิไิ ด้ป้ กปิดิ ช่ว่ ยเหลืือผู้�้ ขับั รถของตนให้พ้ ้น้ จากการจับั กุมุ แต่ไ่ ด้ก้ ระทำ�ำ
การใดอันั แสดงว่่าได้้พยายามช่ว่ ยเหลืือเพื่�่อให้้พนัักงานจับั กุมุ คนขับั ที่ห่� ลบหนีี เช่่น ได้้นำ�ำ เอกสารหลัักฐาน
อันั สำ�ำ คัญั ที่�น่ ่า่ เชื่อ�่ ว่า่ เป็น็ ผู้�้ ขัับรถคันั เกิิดเหตุแุ ล้้วหลบหนีไี ป
- เจ้า้ ของหรืือผู้ค้� รอบครองได้ช้ ่ว่ ยเหลืือและได้บ้ รรเทาผลร้า้ ย เช่น่ ช่ว่ ยเหลืือค่า่ รักั ษาพยาบาล
ค่า่ ทำ�ำ ศพ ค่า่ เสียี หาย จนผู้เ�้ สียี หายพอใจ แต่ใ่ นกรณีที ี่ผ่� ู้เ�้ สียี หายเรียี กร้อ้ งค่า่ เสียี หายเกินิ สมควรจนเห็น็ ได้ช้ ัดั
ถ้้าเจ้้าของหรืือผู้้�ครอบครองยิินยอมชดใช้้ค่่าเสีียหายให้้พอสมควรแล้้ว แม้้ผู้�้เสีียหายยัังไม่่พอใจหรืือ
ยัังไม่ย่ อมรัับก็็อาจคืืนรถให้ไ้ ปได้้
๙. การคืืนรถของกลางกรณีีคู่�กรณีโี ต้แ้ ย้้งกรรมสิทิ ธิ์�
ตามหนังั สืือ กองคดี ี กรมตำ�ำ รวจ ๐๖๐๓.๓/๘๙๔๑ ลงวันั ที่�่ ๒๑ กันั ยายน ๒๕๓๐ มีหี ลักั พิจิ ารณา
ดัังนี้้�
(๑) ให้้พนัักงานสอบสวนแนะนำำ�ให้ค้ ู่่�กรณีีใช้ส้ ิิทธิ์์ฟ� ้้องเรียี กร้้องกันั เอง
(๒) ศาลสั่ง� อย่า่ งไรให้้ปฏิิบัตั ิิไปตามคำ�ำ สั่่ง� ศาล
(๓) รถของกลางเก็็บรักั ษาไว้้ระหว่า่ งรอคำ�ำ สั่่�งศาล

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 275

๑๐. การปฏิบิ ัตั ิเิ กี่ย�่ วกับั อาวุธุ ปืืนและเครื่อ่� งกระสุนุ ปืืนของกลางที่ศ�่ าลมีีคำ�ำ พิพิ ากษาสั่ง� ริบิ ให้ต้ กเป็น็
ของแผ่น่ ดิิน ตามคำ�ำ สั่่�ง ตร.ที่่� ๓๒๓/๒๕๖๓ ลง ๑๘ มิถิ ุนุ ายน ๒๕๖๓
ตามคำ�ำ สั่่�งดัังกล่่าวมีีส่่วนที่�่เกี่�ยวข้้องกัับพนัักงานสอบสวน กล่่าวคืือ นอกจากของกลางที่�่จะต้้อง
คืืนให้ก้ ับั ผู้�้ มีสี ิทิ ธิเิ รียี กร้อ้ งขอคืืนตามกฎหมาย ให้เ้ ก็บ็ รักั ษาอาวุธุ ปืนื และเครื่อ่� งกระสุนุ ปืนื ของกลางไว้ท้ ี่ส่� ถานีี
ตำ�ำ รวจหรืือหน่่วยงานที่�่มีีอำ�ำ นาจสอบสวน และกรณีีอาวุุธปืืนและเครื่�่องกระสุุนปืืนที่�่มีีคำำ�พิิพากษาถึึงที่�่สุุด
ให้้ริิบเป็็นของแผ่่นดิิน ได้้ให้้อำำ�นาจแก่่สถานีีตำ�ำ รวจหรืือหน่่วยงานที่่�มีีอำ�ำ นาจสอบสวนโดยได้้รัับอนุุมััติิจาก
ผู้้�บังั คับั บััญชาระดัับผู้้�บังั คัับการ ตั้้ง� คณะกรรมการทำ�ำ ลายอาวุธุ ปืืนและเครื่อ่� งกระสุนุ ปืืนของกลางประเภท
อาวุธุ ปืนื บรรจุปุ ากทุกุ ชนิดิ ปืนื อัดั ลมประกอบเอง (ไทยประดิษิ ฐ์)์ ปืนื ลููกซองประกอบเอง (ไทยประดิษิ ฐ์)์ ได้้
โดยให้้ดำ�ำ เนิินการให้้เสร็็จสิ้�นก่่อนวัันที่�่ ๓๐ กัันยายน ของทุุกปีี ขั้้�นตอนและวิิธีีการปฏิิบััติิให้้เป็็นไปตาม
แนวทางที่�่สำำ�นัักงานส่่งกำำ�ลัังบำำ�รุุงกำ�ำ หนด ตามหนัังสืือ สกบ.ที่�่ ๐๐๐๘.๔๒๒/๑๔๐๖ ลง ๓ ส.ค. ๖๓
เรื่�่อง การกำำ�หนดแนวทาง ขั้้�นตอน และวิิธีีการทำำ�ลายอาวุธุ ปืืนของกลาง ส่่วนอาวุุธปืืนนอกเหนืือจากนั้้�น
ต้้องส่ง่ ไปยัังกองสรรพาวุธุ ดำำ�เนิินการ
๑๑. สิ่่�งของส่ว่ นตัวั ผู้�ต้้องหา
ประมวลระเบีียบเกี่�ยวกัับคดีี ลักั ษณะที่่� ๑๕ บทที่�่ ๒ ข้อ้ ๔๒๓-๔๒๖ กำ�ำ หนดวิธิ ีีไว้้ เมื่่อ� พนักั งาน
สอบสวน ฝ่า่ ยปกครอง หรืือตำ�ำ รวจจับั ผู้�้ ต้้องหามา ถ้้าผู้�้ ต้้องหามีที รััพย์ส์ิ่�งของส่่วนตััว และผู้้�ต้อ้ งหายิินยอม
ให้เ้ จ้า้ พนักั งานตำำ�รวจเก็บ็ รักั ษาไว้ก้ ็ใ็ ห้เ้ ก็บ็ รักั ษาไว้ต้ ามระเบียี บถ้า้ ผู้้�ต้อ้ งหาไม่ย่ ินิ ยอมก็ใ็ ห้ช้ี้แ� จงกับั ผู้้�ต้อ้ งหา
ให้ท้ ราบถึึงประโยชน์ข์ องการที่เ่� จ้า้ พนัักงานเก็็บรัักษาไว้ใ้ ห้้ และลงประจำ�ำ วัันไว้แ้ ล้ว้ ให้้ผู้้�ต้อ้ งหาลงนามไว้ใ้ น
รายงานประจำำ�วัันข้อ้ นั้้�นด้้วย
การเก็็บรัักษาให้้จดบัันทึึกข้้อความลงในรายงานประจำ�ำ วััน และ สมุุดยึึดทรััพย์์ส่่วนตััวผู้้�ต้้องหา
สมุดุ นี้้ใ� ช้แ้ บบเดียี วกันั กับั สมุดุ ยึึดทรัพั ย์ข์ องกลาง แต่ใ่ ห้แ้ ยกใช้ค้ นละเล่ม่ และให้เ้ ขียี นไว้ห้ น้า้ สมุดุ ว่า่ “บัญั ชีี
ของส่ว่ นตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาคดี”ี เมื่อ่� จะมอบสิ่่ง� ของที่ย่� ึึดไว้ใ้ ห้ผ้ ู้้�ต้อ้ งหาก็ใ็ ห้ล้ งประจำำ�วันั และข้อ้ ความในสมุดุ ยึึดทรัพั ย์์
ส่่วนตัวั ให้้ชััดเจนแล้้วให้ผ้ ู้้�ยึด ผู้้�มอบ ผู้�้ รัับ ลงนามไว้ใ้ นสมุุดประจำำ�วันั และสมุุดยึึดทรััพย์ส์ ่ว่ นตัวั เป็็นสำำ�คัญั

❖❖❖

276 Pคoู่มlือicปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บทที่�่ 16

การสอบสวนตามกฎหมายว่่าด้ว้ ยการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริติ

คณะกรรมการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิตแห่่งชาติิ เป็็นองค์์กรอิิสระมีีหน้้าที่�่และอำ�ำ นาจ
ตามรััฐธรรมนููญแห่่งราชอาณาจัักรไทย พุุทธศัักราช ๒๕๖๐ มาตรา ๒๓๔ ในกรณีีจำำ�เป็็นจะมอบหมาย
ให้ห้ น่ว่ ยงานของรัฐั ที่ม�่ ีหี น้า้ ที่แ�่ ละอำำ�นาจเกี่ย� วข้อ้ งกับั การป้อ้ งกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ ดำำ�เนินิ การแทน
ในเรื่่�องที่่�มิิใช่่เป็็นความผิิดร้้ายแรงหรืือที่�่เป็็นการกระทำ�ำ ของเจ้้าหน้้าที่�่ของรััฐบางระดัับหรืือกำำ�หนด
ให้้พนัักงานเจ้้าหน้้าที่�่ของหน่่วยธุุรการของคณะกรรมการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิตแห่่งชาติิ
เป็็นผู้�้ ดำำ�เนิินการสอบสวนหรืือไต่่สวนเบื้้�องต้้นตามหลัักเกณฑ์์ วิิธีีการ และเงื่�อนไขที่�่บััญญััติิไว้้ใน
พระราชบััญญัตั ิิประกอบรััฐธรรมนููญว่า่ ด้ว้ ยการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริติ ก็ไ็ ด้้
จะเห็็นได้้ว่่าในการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิต เป็็นหน้้าที่่�และอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ
ป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิตแห่่งชาติิ ซึ่่�งหลัักเกณฑ์์ ขั้้�นตอนการปฏิิบััติิกำ�ำ หนดรายละเอีียดไว้้ใน
พระราชบััญญัตั ิิประกอบรัฐั ธรรมนููญว่่าด้ว้ ยการป้้องกันั และปราบปรามการทุุจริติ พ.ศ.๒๕๖๑
1. หน้า้ ที่่�และอำ�ำ นาจของคณะกรรมการป้้องกัันและปราบปรามการทุจุ ริิตแห่ง่ ชาติิ
ตามความในมาตรา ๒๘ แห่ง่ พระราชบัญั ญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกันั และปราบปราม
การทุจุ ริิต พ.ศ.๒๕๖๑ ดัังนี้้�
๑. ไต่ส่ วนและมีคี วามเห็น็ กรณีมี ีกี ารกล่า่ วหาผู้�้ ดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ ทางการเมืือง ตุลุ าการศาลรัฐั ธรรมนููญ
หรืือผู้�้ ดำ�ำ รงตำำ�แหน่่งในองค์์กรอิิสระผู้�้ใดมีีพฤติิการณ์์ร่ำำ�� รวยผิิดปกติิทุุจริิตต่่อหน้้าที่่�หรืือจงใจปฏิิบััติิหน้้าที่่�
หรืือใช้้อำำ�นาจขััดต่่อบทบััญญััติิแห่่งรััฐธรรมนููญหรืือกฎหมายหรืือฝ่่าฝืืนหรืือไม่่ปฏิิบััติิตามมาตรฐานทาง
จริิยธรรมอย่่างร้้ายแรง
๒. ไต่ส่ วนและวินิ ิจิ ฉัยั ว่า่ เจ้า้ หน้า้ ที่ข�่ องรัฐั ร่ำำ��รวยผิดิ ปกติ ิ กระทำ�ำ ความผิดิ ฐานทุจุ ริติ ต่อ่ หน้า้ ที่ห�่ รืือ
กระทำ�ำ ความผิิดต่อ่ ตำำ�แหน่่งหน้้าที่่�ราชการหรืือความผิดิ ต่อ่ ตำ�ำ แหน่ง่ หน้า้ ที่ใ�่ นการยุตุ ิิธรรม
๓. กำ�ำ หนดให้ผ้ ู้้�ดำำ�รงตำำ�แหน่ง่ ทางการเมืือง ตุลุ าการศาลรัฐั ธรรมนููญ ผู้้�ดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ ในองค์ก์ รอิสิ ระ
และเจ้า้ หน้า้ ที่่�ของรัฐั ยื่น่� บัญั ชีีทรััพย์ส์ ิินและหนี้้ส� ิินของตน คู่่�สมรส และบุตุ รที่่ย� ังั ไม่บ่ รรลุุนิติ ิิภาวะ รวมทั้้�ง
ตรวจสอบและเปิดิ เผยผลการตรวจสอบทรัพั ย์์สิินและหนี้้�สิินของบุุคคลดัังกล่า่ ว
๔. ไต่่สวนเพื่่�อดำำ�เนิินคดีีในฐานความผิิดอื่่�นที่�่พระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญนี้้� กำ�ำ หนด
หรืือที่�่มีกี ฎหมายกำำ�หนดให้้อยู่�ในหน้า้ ที่่�และอำำ�นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
๕. หน้้าที่�่และอำำ�นาจอื่่�นตามที่�่บััญญััติิไว้้ในรััฐธรรมนููญ พระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญนี้้�
หรืือกฎหมายอื่่�น
๖. ในการดำ�ำ เนินิ การตามข้อ้ ๔ ในส่ว่ นที่เ่� กี่ย� วกับั ความผิดิ ตามพระราชบัญั ญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญนี้้�
คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะดำ�ำ เนินิ การเองหรืือมอบหมายให้ห้ น่ว่ ยงานที่ม่� ีหี น้า้ ที่แ่� ละอำ�ำ นาจในการดำ�ำ เนินิ การ
เป็็นผู้�้ ดำำ�เนินิ การก็็ได้้
2. องค์์ประกอบเกี่�ย่ วกัับอำ�ำ นาจการไต่ส่ วนข้้อเท็็จจริงิ ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดังั นี้้�
๑. บุุคคลที่่�ถููกไต่ส่ วนข้อ้ เท็จ็ จริิงต้อ้ งเป็็นเจ้้าพนักั งานของรััฐ
๒. กระทำ�ำ ความผิิดที่่�อยู่�ในอำ�ำ นาจหน้้าที่�่ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ได้้แก่่ กระทำำ�ความผิิด
ฐานทุุจริิตต่่อหน้้าที่�่ หรืือกระทำ�ำ ความผิิดต่่อตำ�ำ แหน่่งหน้้าที่่�ราชการ หรืือความผิิดต่่อตำ�ำ แหน่่งหน้้าที่�่

Police คInูม่ vือeปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 277

ในการยุุติิธรรมหรืือความผิิดอื่่�นที่�่กฎหมายกำ�ำ หนดให้้อยู่�ในหน้้าที่่�และอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
เช่น่ กฎหมายว่า่ ด้้วยความผิิดเกี่ย� วกัับการเสนอราคาต่อ่ หน่่วยงานของรัฐั เป็น็ ต้้น
๓. บุุคคลอื่่�นแม้้มิิใช่่เจ้้าพนัักงานของรััฐ แต่่หากกระทำำ�ความผิิดดัังต่่อไปนี้้� ก็็อยู่�ในหน้้าที่�่
และอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. อาทิิ ความผิิดพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วย
การป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิต พ.ศ.๒๕๖๑ เช่่น ความผิิดฐานขััดขวางกระบวนการยุุติิธรรมตาม
มาตรา ๑๑๗ ความผิดิ ฐานไม่ป่ ฏิบิ ัตั ิติ ามคำ�ำ สั่่ง� ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามมาตรา ๑๗๘ และมาตรา ๑๗๙
ความผิิดฐานเปิิดเผยข้้อความ ข้้อเท็็จจริิง หรืือข้้อมููลที่�่คณะกรรมการ ป.ป.ช. ได้้มาเนื่�่องจากการปฏิิบััติิ
หน้้าที่�่ เป็น็ ต้้น
๔. ตัวั การ ผู้้�ใช้้ ผู้้�สนับั สนุุน รวมทั้้ง� ผู้้ใ� ห้ ้ ผู้้�ขอให้้ หรืือผู้้�รัับว่า่ จะให้้ หรืือนิิติบิ ุุคคลที่่�เกี่ย� วข้อ้ งกับั
การให้้ทรััพย์์สิินหรืือประโยชน์์อื่�่นใดแก่่เจ้้าพนัักงานของรััฐนั้้�น เพื่�่อจููงใจให้้กระทำ�ำ การ ไม่่กระทำำ�การหรืือ
ประวิิงการกระทำำ�อัันมิิชอบด้้วยกฎหมาย แม้้ตััวการ ผู้�้ใช้้ ผู้�้ สนัับสนุุนดัังกล่่าวจะไม่่ใช่่เจ้้าพนัักงานของรััฐ
รวมทั้้ง� ผู้้�ให้้ ผู้้�ขอให้้ หรืือผู้�้ รับั ว่่าจะให้้ และรวมถึึงกรณีเี จ้า้ หน้้าที่่�รัฐั ต่่างประเทศหรืือเจ้้าหน้า้ ที่ข�่ ององค์ก์ าร
ระหว่า่ งประเทศด้ว้ ย
๕. กรณีีการกระทำำ�กรรมเดีียวผิิดต่่อกฎหมายหลายบท หากบทใดบทหนึ่่�งเป็็นฐานความผิิด
ที่่อ� ยู่�ในหน้้าที่แ�่ ละอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก็็มีีอำำ�นาจไต่ส่ วนทุุกฐานความผิดิ แม้ม้ ีีฐานอื่�น่ ที่�ไ่ ม่อ่ ยู่�
ในอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
๖. กรณีกี ระทำำ�ความผิิดหลายกรรมต่า่ งกันั แม้ก้ รรมใดกรรมหนึ่่�งไม่่อยู่�ในหน้า้ ที่แ�่ ละอำำ�นาจของ
คณะกรรมการ ป.ป.ช. หากความผิดิ ของกรรมต่า่ งๆ มีคี วามเกี่ย� วข้อ้ งกันั และต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การในคราวเดียี วกันั
คณะกรรมการ ป.ป.ช. ก็็มีีอำำ�นาจไต่ส่ วนทุกุ กรรม
3. เจ้้าพนัักงานของรััฐ
ตามความหมายในพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วยการป้้องกัันและปราบปราม
การทุจุ ริิต พ.ศ.๒๕๖๑ คำำ�นิิยาม “เจ้า้ พนัักงานของรััฐ” หมายความว่่า เจ้้าหน้า้ ที่่ข� องรัฐั ผู้้�ดำ�ำ รงตำ�ำ แหน่่ง
ทางการเมืือง ตุุลาการศาลรััฐธรรมนููญ ผู้�้ ดำำ�รงตำำ�แหน่ง่ ในองค์์กรอิิสระ และคณะกรรมการ ป.ป.ช.
เจ้้าหน้้าที่�่ของรัฐั
คำ�ำ นิิยาม “เจ้้าหน้้าที่่ข� องรััฐ” หมายความว่่า ข้้าราชการหรืือพนักั งานส่่วนท้้องถิ่�นซึ่�ง่ มีตี ำำ�แหน่่ง
หรืือเงิินเดืือนประจำำ� ผู้�้ ปฏิิบััติิงานในหน่่วยงานของรััฐหรืือในรััฐวิิสาหกิิจ ผู้�้ บริิหารท้้องถิ่�น รองผู้้�บริิหาร
ท้อ้ งถิ่น� ผู้้�ช่่วยผู้�้ บริหิ ารท้อ้ งถิ่�น และสมาชิกิ สภาท้อ้ งถิ่น� ขององค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� เจ้า้ พนักั งานตาม
กฎหมายว่่าด้้วยลัักษณะปกครองท้้องที่่� หรืือเจ้้าพนัักงานอื่่�นตามที่�่กฎหมายบััญญััติิ และให้้หมายความ
รวมถึึงกรรมการ อนุกุ รรมการ ลููกจ้้างของส่่วนราชการ หน่ว่ ยงานของรัฐั หรืือรััฐวิสิ าหกิิจ และบุุคคลหรืือ
คณะบุุคคลบรรดาซึ่�่งมีีกฎหมายกำ�ำ หนดให้้ใช้้อำ�ำ นาจหรืือได้้รัับมอบให้้ใช้้อำำ�นาจทางปกครองที่�่จััดตั้�งขึ้�้น
ในระบบราชการ รัฐั วิสิ าหกิจิ หรืือกิจิ การอื่น�่ ของรัฐั ด้ว้ ย แต่ไ่ ม่ร่ วมถึึงผู้้�ดำำ�รงตำ�ำ แหน่ง่ ทางการเมืือง ตุลุ าการ
ศาลรััฐธรรมนููญผู้�้ ดำำ�รงตำำ�แหน่ง่ ในองค์์กรอิิสระ และคณะกรรมการ ป.ป.ช.
ผู้้�ดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ ทางการเมืือง
คำ�ำ นิิยาม “ผู้้�ดำำ�รงตำำ�แหน่ง่ ทางการเมืือง” หมายความว่่า
(๑) นายกรััฐมนตรีี
(๒) รััฐมนตรีี

278 Pคoมู่ lือicปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๓) สมาชิกิ สภาผู้้�แทนราษฎร
(๔) สมาชิกิ วุุฒิิสภา
(๕) ข้้าราชการการเมืืองอื่่�นนอกจาก (๑) และ (๒) ตามกฎหมายว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการ
การเมืือง
(๖) ข้า้ ราชการรััฐสภาฝ่่ายการเมืืองตามกฎหมายว่่าด้้วยระเบีียบข้้าราชการรััฐสภา
ผู้้�ดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ ในองค์์กรอิิสระ
คำำ�นิยิ าม “ผู้�้ ดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ ในองค์์กรอิิสระ” หมายความว่า่ ผู้�้ ดำ�ำ รงตำำ�แหน่่งในองค์์กรอิสิ ระตามที่�่
รัฐั ธรรมนููญบััญญััติิ ยกเว้้นคณะกรรมการ ป.ป.ช. และให้้หมายความรวมถึึงผู้้�ว่า่ การตรวจเงิินแผ่น่ ดิินด้้วย
ยกเว้น้ กรณีตี ามมาตรา ๑๑ (๑)
4. ความผิิดที่�่อยู่�ในอำำ�นาจไต่่สวน
๑. ป.อาญา ภาค ๒ ความผิิด ลัักษณะ ๒ ความผิิดเกี่�ยวกัับการปกครอง หมวด ๒ ความผิิด
ต่่อตำ�ำ แหน่่งหน้้าที่�่ราชการ มาตรา ๑๔๗ ถึึงมาตรา ๑๖๖ ลัักษณะ ๓ ความผิิดเกี่�ยวกัับการยุุติิธรรม
หมวด ๒ ความผิิดต่อ่ ตำำ�แหน่่งหน้า้ ที่่�ในการยุุติิธรรม มาตรา ๒๐๐ ถึึงมาตรา ๒๐๕
๒. ความผิดิ ตามพระราชบัญั ญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ
พ.ศ.๒๕๖๑
๓. ความผิิดตามพระราชบััญญััติิว่่าด้้วยความผิิดของพนัักงานในองค์์การหรืือหน่่วยงานของรััฐ
พ.ศ.๒๕๐๒
๔. พระราชบัญั ญััติวิ ่า่ ด้ว้ ยความผิดิ เกี่ย� วกับั การเสนอราคาต่อ่ หน่่วยงานของรััฐ พ.ศ.๒๕๔๒
๕. อำ�ำ นาจการไต่่สวนของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในกรณีีอื่่�นๆ แม้้มิิใช่่เจ้้าพนัักงานของรััฐ
ตามมาตรา ๒๘(๔) เช่่น เจ้้าหน้า้ ที่่ข� องรััฐต่่างประเทศ หรืือเจ้า้ หน้า้ ที่ข�่ ององค์ก์ ารระหว่่างประเทศ
ความเกี่�ยวข้อ้ งของพนัักงานสอบสวนกัับคณะกรรมการ ป.ป.ช.
โดยปกติิคดีีที่�่อยู่�ในอำำ�นาจการไต่่สวนข้้อเท็็จจริิงของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทางคณะกรรมการ
ป.ป.ช. จะต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การเอง แต่ร่ ัฐั ธรรมนููญได้ว้ างหลักั ว่า่ หากเป็น็ กรณีจี ำ�ำ เป็น็ และเป็น็ คดีที ี่ไ�่ ม่ม่ ีคี วามร้า้ ยแรง
และคำำ�นึึงถึึงบุุคคลบางระดัับ คณะกรรมการ ป.ป.ช. อาจมอบหมายให้ห้ น่่วยงานที่ม�่ ีอี ำ�ำ นาจในการป้อ้ งกััน
และปราบปรามการทุุจริิตดำ�ำ เนิินการแทนได้้ ซึ่�่งที่�่เกี่�ยวข้้องกัับพนัักงานสอบสวนของฝ่่ายตำำ�รวจปรากฏ
อยู่�ในมาตรา ๖๑ และ ๖๓ แห่่งพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วยการป้้องกัันและปราบปราม
การทุจุ ริติ พ.ศ.๒๕๖๑ ที่ค�่ ณะกรรมการ ป.ป.ช. มอบหมายให้พ้ นักั งานสอบสวนดำ�ำ เนินิ การไปตาม ป.วิอิ าญา
และรายงานให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทราบตามมาตรา ๖๕
5. หลักั เกณฑ์์กฎหมายที่่ใ� ห้้พนักั งานสอบสวนฝ่่ายตำ�ำ รวจมีีอำ�ำ นาจสอบสวน
หลักั เกณฑ์ต์ ามมาตรา ๖๑ วรรคแรกแห่ง่ พระราชบัญั ญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกันั
และปราบปรามการทุจุ ริิตแห่่งชาติิ พ.ศ.๒๕๖๑
๑. มีีการร้้องทุุกข์ห์ รืือกล่า่ วโทษต่อ่ พนักั งานสอบสวน
๒. ผู้�้ ถููกกล่่าวหาเป็็นเจ้้าพนัักงานของรััฐหรืือบุุคคลใดในข้้อหาใด ๆ บรรดาที่่�อยู่�ในหน้้าที่�่
และอำำ�นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
๓. พนัักงานสอบสวนต้้องแสวงหาข้้อเท็จ็ จริงิ รวมทั้้ง� รวบรวมพยานหลัักฐานเบื้้�องต้้น
๔. หากกรณีีเป็็นเรื่�่องที่�่อยู่�ในหน้้าที่�่และอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ต้้องส่่งเรื่�่อง
ให้ค้ ณะกรรมการ ป.ป.ช. ภายใน ๓๐ วันั นัับแต่ว่ ัันที่ไ�่ ด้ร้ ับั การร้้องทุกุ ข์ห์ รืือกล่า่ วโทษ

Police คInู่มvือeปstฏigิบaตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 279

หลักั เกณฑ์์ ตามมาตรา ๖๑ วรรคสองแห่ง่ พระราชบัญั ญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกันั
และปราบปรามการทุุจริิตแห่่งชาติิ พ.ศ.๒๕๖๑ เป็็นกรณีีที่่�คณะกรรมการ ป.ป.ช. พิิจารณาแล้้วส่่งเรื่่�อง
กลับั ให้พ้ นัักงานสอบสวนฝ่า่ ยตำำ�รวจดำ�ำ เนินิ การตาม ป.วิอิ าญา
๑. เมื่่�อคณะกรรมการ ป.ป.ช. พิิจารณาแล้้วเห็็นว่่าเรื่่�องที่�่ได้้รัับมาตามมาตรา ๖๑ วรรคหนึ่่�ง
ไม่่อยู่�ในหน้้าที่�แ่ ละอำ�ำ นาจของคณะกรมการ ป.ป.ช. หรืือ
๒. แม้เ้ รื่อ่� งกล่า่ วหาจะอยู่�ในหน้า้ ที่แ�่ ละอำำ�นาจ แต่เ่ ป็น็ เรื่อ�่ งไม่ร่ ้า้ ยแรงที่เ�่ ป็น็ การกล่า่ วหาเจ้า้ พนักั งาน
ของรัฐั และคณะกรรมการ ป.ป.ช. เห็น็ สมควรมอบหมายให้พ้ นักั งานสอบสวนเป็น็ ผู้�้ ดำำ�เนินิ การ ก็ใ็ ห้ส้ ่ง่ เรื่อ�่ งคืืน
พนัักงานสอบสวนภายใน ๓๐ วัันนัับแต่่วัันที่่�ได้้รัับเรื่่�องจากพนัักงานสอบสวนโดยจะกำำ�หนดระยะเวลา
ในการดำ�ำ เนิินการให้พ้ นัักงานสอบสวนต้อ้ งปฏิบิ ัตั ิิด้้วยก็ไ็ ด้้
หลัักเกณฑ์์ตาม มาตรา ๖๓ แห่่งพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วยการป้้องกัันและ
ปราบปรามการทุุจริิตแห่่งชาติิ พ.ศ.๒๕๖๑ กรณีีดัังกล่่าว การเริ่ม� คดีีไม่่ได้้เริ่�มจากการรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์หรืือ
คำ�ำ กล่่าวโทษจากพนัักงานสอบสวน แต่่เป็็นกรณีีที่�่คดีีอยู่�ในหน้้าที่่�และอำำ�นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
และต้้องการให้พ้ นัักงานสอบสวนดำำ�เนิินการตาม ป.วิอิ าญา
๑. เป็น็ กรณีที ี่่ค� ณะกรรมการ ป.ป.ช. พิิจารณาเห็น็ สมควร
๒. อาจส่่งเรื่อ่� งที่่�อยู่�ในหน้า้ ที่่�และอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตามมาตรา ๒๘(๒) และ (๔)
ให้พ้ นักั งานสอบสวนดำำ�เนินิ การตาม ป.วิอิ าญา
๓. แต่่ต้้องเป็น็ เรื่่อ� งที่ม�่ ิิใช่ค่ วามผิิดร้้ายแรง
หลัักเกณฑ์์ตาม มาตรา ๖๕ แห่่งพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วยการป้้องกััน
และปราบปรามการทุจุ ริติ แห่ง่ ชาติิ พ.ศ.๒๕๖๑ เป็น็ กรณีหี ลังั จากพนักั งานสอบสวนได้ร้ ับั เรื่อ่� งที่อ่� ยู่�ในหน้า้ ที่�่
และอำำ�นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. มาทำ�ำ การสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา ตามความในมาตรา ๖๑ หรืือ ๖๓ แล้ว้
ต้อ้ งรายงานผลให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทราบ
๑. เมื่อ่� คณะกรรมการ ป.ป.ช. มอบหมายให้ห้ น่ว่ ยงานของรัฐั ตามมาตรา ๖๑ มาตรา ๖๒ มาตรา ๖๓
และมาตรา ๖๔ แล้ว้ ให้้หน่่วยงานของรััฐนั้้�นดำำ�เนิินการไปตามหน้า้ ที่�แ่ ละอำ�ำ นาจของตน
๒. ต้อ้ งรายงานผลให้ค้ ณะกรรมการ ป.ป.ช. ทราบตามหลักั เกณฑ์แ์ ละวิธิ ีกี ารและภายในกำ�ำ หนด
ระยะเวลาที่่�คณะกรรมการ ป.ป.ช. กำำ�หนด

6. ระเบีียบ คำ�ำ สั่่�งที่�่เกี่�่ยวข้้องกัับพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วยการป้้องกัันและ
ปราบปรามการทุุจริติ แห่่งชาติิ พ.ศ.๒๕๖๑
- บัันทึึกข้้อตกลงระหว่่างสำำ�นัักงานคณะกรรมการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิตแห่่งชาติิ
กัับสำ�ำ นัักงานตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ ฉบัับลงวัันที่�่ 25 มีีนาคม 2545 เรื่่�อง ความร่่วมมืือในการปฏิิบััติิงาน
ของพนัักงานสอบสวน สำ�ำ นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิตาม พ.ร.บ.ว่่าด้ว้ ยการป้้องกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ
พ.ศ.2542
- ระเบียี บสำ�ำ นักั งานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติ ิ ว่า่ ด้ว้ ยแนวทางปฏิบิ ัตั ิใิ นการดำำ�เนินิ คดีคี วามผิดิ ตามกฎหมาย
ว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกัันและปราบปรามการทุุจริิต พ.ศ.2546 ลงวัันที่่ � 14 พฤษภาคม 2546
- คำ�ำ สั่่ง� ตร.ที่� ่ 244/2563 ลงวันั ที่ �่ 29 เมษายน 2563 เรื่อ�่ ง แนวทางการปฏิบิ ััติิและแต่่งตั้ง�
คณะกรรมการกลั่่น� กรองเรื่อ�่ ง กรณีคี ณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมี ติสิ ่ง่ เรื่อ่� งให้พ้ นักั งานสอบสวนของสำ�ำ นัักงาน
ตำำ�รวจแห่ง่ ชาติิ เป็็นผู้้�ดำำ�เนินิ การตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิิจารณาความอาญา
- หนัังสืือ ตร. ด่่วนที่�่สุุด ที่่� 0011.26/1937 ลงวัันที่�่ 2 กรกฎาคม 2563 เรื่่�อง ซัักซ้้อม
การปฏิิบัตั ิิตามคำำ�สั่่�ง ตร.ที่่ � 244/2563 ลงวัันที่� ่ 29 เมษายน 2563

280 คPoมู่ lือicปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- หนัังสืือ ตร.ด่่วนที่�่สุุด ที่�่ 0011.26/3488 ลงวัันที่่� 16 พฤศจิิกายน 2563 เรื่่�อง
กำ�ำ หนดแนวทางการปฏิิบััติกิ รณีคี ณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมี ติสิ ่ง่ เรื่อ่� งกล่่าวหาให้้พนักั งานสอบสวนของ ตร.
เป็็นผู้�้ ดำำ�เนิินการสอบสวน ตาม ป.วิิอาญา
7. การออกหมายจัับ การจัับกุุม ผู้้�ถููกกล่า่ วหา
หลักั เกณฑ์ก์ ฎหมาย ตามมาตรา ๖๑ วรรคสี่ถ�่ ึึงวรรคหก แห่ง่ พระราชบัญั ญัตั ิปิ ระกอบรัฐั ธรรมนููญ
ว่า่ ด้ว้ ยการป้้องกัันและปราบปรามการทุจุ ริิตแห่ง่ ชาติิ พ.ศ.๒๕๖๑
ตามมาตรา ๖๑ วรรคสี่่�
๑. กรณีที ี่่ม� ีีเหตุุจะต้อ้ งขอให้้ศาลออกหมายจัับบุคุ คลตามวรรคหนึ่่�งหรืือวรรคสอง
๒. ให้พ้ นักั งานสอบสวนหรืือพนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจชั้น� ผู้ใ�้ หญ่ม่ ีอี ำ�ำ นาจยื่น�่ คำำ�ร้อ้ งต่อ่ ศาล
ที่�ม่ ีีเขตอำ�ำ นาจเพื่่�อให้้ออกหมายจับั บุุคคลดัังกล่่าวได้้ หรืือ
๓. กรณีีที่่�มีีเหตุุจำ�ำ เป็็นอย่่างอื่�่นที่่�จะจัับโดยไม่่มีีหมายจัับได้้ ให้้พนัักงานสอบสวนหรืือพนัักงาน
ฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจมีีอำำ�นาจจัับบุุคคลดัังกล่า่ วได้้
8. การควบคุุม การปล่อ่ ยชั่่�วคราวผู้้�ถูกู กล่า่ วหา
ตามมาตรา ๖๑ วรรคห้า้ และวรรคหก
๑. พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจที่จ�่ ับั ผู้้�ถููกกล่า่ วหาไว้้
๒. ต้้องส่่งตััวผู้้�ถููกจัับพร้้อมทั้้�งบัันทึึกการจัับมายัังพนัักงานสอบสวนหรืือคณะกรรมการ ป.ป.ช.
ภายใน ๔๘ ชั่่�วโมงนัับแต่เ่ วลาที่่ผ� ู้�้ ถููกจัับมาถึึงที่ท่� ำำ�การของพนักั งานสอบสวนโดยมิิให้น้ ับั ระยะเวลาเดินิ ทาง
ตามปกติิที่�น่ ำำ�ตัวั ผู้�้ ถููกจัับจากที่่จ� ับั มายังั ที่่ท� ำ�ำ การของพนักั งานสอบสวน รวมเข้้าในกำำ�หนดเวลา ๔๘ ชั่่ว� โมง
นั้้�นด้้วย
๓. กรณีีที่�่ไม่่จำ�ำ ต้้องมีีการควบคุุมตััวผู้�้ ถููกจัับไว้้ คณะกรรมการ ป.ป.ช. อาจปล่่อยตััวผู้�้ ถููกจัับไป
โดยมีีประกันั หรืือไม่ม่ ีีประกันั ก็็ได้้
๔. กรณีที ี่ม�่ ีคี วามจำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งมีกี ารควบคุมุ ตัวั ผู้้�ถููกจับั ไว้้ ให้ค้ ณะกรรมการ ป.ป.ช. ยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งต่อ่ ศาล
เพื่่�อให้้ศาลออกหมายขัังผู้้�ถููกจัับไว้้ได้้ ตามหลัักเกณฑ์์และระยะเวลาที่่�กำำ�หนดไว้้ในประมวลกฎหมาย
วิธิ ีีพิจิ ารณาความอาญาสำำ�หรัับความผิดิ ที่่�มีกี ารร้้องทุกุ ข์ก์ ล่่าวโทษนั้้น�
9. อายุุความ
เป็น็ ไปตาม ป.อาญา มาตรา ๙๕ เว้น้ แต่่ หากผู้�้ ถููกกล่า่ วหาหรืือจำำ�เลยหลบหนีรี ะหว่า่ งถููกดำ�ำ เนินิ คดีี
หรืือระหว่่างการพิิจารณาของศาล มิิให้้นัับระยะเวลาหลบหนีีรวมเป็็นส่่วนหนึ่่�งของอายุุความ และ
หากจำำ�เลยหลบหนีรี ะหว่า่ งต้้องคำำ�พิิพากษาถึึงที่�่สุุดให้ล้ งโทษก็็มิิให้น้ ำ�ำ อายุุความตาม ป.อาญา มาตรา ๙๘
มาใช้้บัังคัับด้้วย การหลบหนีีจึึงเป็็นเหตุุให้้อายุุความสะดุุดหยุุดอยู่่�ตามมาตรา ๗ แห่่งพระราชบััญญััติิ
ประกอบรัฐั ธรรมนููญว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกัันและปราบปรามการทุจุ ริติ พ.ศ.๒๕๖๑
10. การดำำ�เนินิ การในขั้้�นตอนชั้้น� พนัักงานสอบสวน
พนัักงานสอบสวนจะต้้องดำ�ำ เนิินการให้้เป็็นไปตามหลัักเกณฑ์์ของกฎหมายและระเบีียบคำ�ำ สั่่�ง
ที่่�เกี่�ยวข้้อง เมื่�่อมีีผู้�้ มาร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษให้้ดำ�ำ เนิินคดีีกัับบุุคคลที่่�ถููกกล่่าวหา ซึ่่�งอยู่�ในหน้้าที่�่และอำำ�นาจ
ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. พนัักงานสอบสวนมีีอำำ�นาจดำ�ำ เนินิ การได้ต้ ามมาตรา ๖๑ แห่ง่ พระราชบััญญัตั ิิ
ว่่าด้้วยการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิต พ.ศ.๒๕๖๑ ประกอบระเบีียบสำ�ำ นัักงานตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 281

ว่่าด้้วยแนวทางปฏิิบััติิในการดำำ�เนิินคดีีความผิิดตามกฎหมายว่่าด้้วยการป้้องกัันปราบปรามการทุุจริิต
พ.ศ.๒๕๔๖ ประกาศ ณ วัันที่่� ๑๔ พฤษภาคม 25๔๖ เพิ่่�มเติิมประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี
แนบท้า้ ยระเบียี บนี้้� ลัักษณะ ๑๘ กรณีบี างเรื่อ�่ งที่่ม� ีวี ิธิ ีีปฏิิบัตั ิเิ ป็น็ พิเิ ศษ บทที่�่ ๒๔ แนวทางการปฏิบิ ัตั ิใิ นการ
ดำำ�เนินิ คดีคี วามผิดิ ตามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยการป้อ้ งกันั และปราบปรามการทุจุ ริติ ระเบียี บบางส่ว่ นซึ่ง�่ ที่อ�่ อกมา
รองรับั ตามกฎหมายเดิมิ ไม่ส่ อดคล้อ้ งกับั กฎหมาย ป.ป.ช. ปัจั จุบุ ันั จึึงสามารถนำำ�มาใช้ไ้ ด้เ้ ท่า่ ที่ไ่� ม่ข่ ัดั แย้ง้ กับั
กฎหมาย ป.ป.ช.(ใหม่่) ขั้้น� ตอนการดำำ�เนินิ การพอสรุุปได้้ ดัังนี้้�
๑. สอบสวนปากคำำ�ผู้�้ ร้้องทุุกข์์หรืือผู้�้ กล่่าวโทษแล้้วบัันทึึกการรัับคำ�ำ ร้้องทุุกข์์หรืือคำำ�กล่่าวโทษ
ในสมุุดรายงานประจำำ�วัันเกี่�ยวกัับคดีี โดยไม่่ต้้องบัันทึึกการรัับคำ�ำ ร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษในสมุุดสารบบ
การดำำ�เนินิ คดีีอาญาทั่่ว� ไป และไม่่ต้้องรับั เลขคดีี
๒. สอบสวนพยานบุุคคลที่่�เป็็นประโยชน์์ต่่อรููปคดีีและรวบรวมพยานหลัักฐานเพื่�่อประกอบคดีี
เมื่�่อตรวจสอบพบว่่าบุุคคลที่่�ถููกกล่่าวหาเป็็นเจ้้าพนัักงานของรััฐและพฤติิการณ์์แห่่งคดีีเป็็นความผิิด
ซึ่�่งอยู่�ในหน้้าที่�่และอำำ�นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. หรืือไม่่ หากครบองค์์ประกอบดัังกล่่าว
พนักั งานสอบสวนต้อ้ งส่่งเรื่�่องให้ก้ ัับคณะกรรมการ ป.ป.ช. ภายใน ๓๐ วันั
๓. หากไม่่ครบองค์์ประกอบตามข้้อ ๒ ให้พ้ นัักงานสอบสวนดำำ�เนินิ การไปตาม ป.วิิอาญา ปกติิ
๔. ตามกฎหมาย ป.ป.ช.(ใหม่)่ ระหว่า่ งการสอบสวน พนักั งานสอบสวนมีอี ำ�ำ นาจในการแจ้ง้ ข้อ้ หา
จับั กุุมและควบคุมุ ผู้�้ ถููกกล่่าวหา ตาม ป.วิิอาญา ได้้ไม่เ่ กิิน ๔๘ ชั่่ว� โมงและเป็็นอำ�ำ นาจของคณะกรรมการ
ป.ป.ช. ในการปล่่อยตัวั ชั่ว� คราวหรืือขออำ�ำ นาจศาลให้้ออกหมายขังั ผู้�้ ถููกจัับได้้ ซึ่ง�่ ตามระเบีียบ ตร.ดังั กล่า่ ว
ได้ร้ ะบุวุ ่า่ หากผู้้�ถููกกล่า่ วหาเข้า้ หาหรืือปรากฏตัวั ต่อ่ หน้า้ พนักั งานสอบสวน ให้ด้ ำำ�เนินิ การแจ้ง้ ข้อ้ หาให้ท้ ราบ
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ และเมื่่�อพนัักงานสอบสวนส่่งเรื่่�องให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. แล้้วอำ�ำ นาจ
ของพนัักงานสอบสวนย่่อมสิ้้�นสุุดลง อำ�ำ นาจในการควบคุุมตััวผู้้�ถููกกล่่าวหาหรืือสััญญาประกัันกรณีีที่�่มีี
การปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวย่อ่ มสิ้้น� สุดุ ลงเช่น่ เดียี วกันั และให้ป้ ล่อ่ ยตัวั หรืือขอให้ศ้ าลปล่อ่ ยตัวั ผู้�้ ถููกกล่า่ วหาไปทันั ทีี
ซึ่่ง� เกี่�ยวกับั อำำ�นาจการควบคุุมมีคี วามไม่่สอดคล้้องกับั กฎหมาย ป.ป.ช.(ใหม่)่
๕. หากภายหลัังคณะกรรมการ ป.ป.ช. ส่่งเรื่่�องคืืนมาให้้พนัักงานสอบสวนดำ�ำ เนิินการ
ตาม ป.วิิอาญา ให้้พนัักงานสอบสวนบัันทึึกการรัับคำ�ำ ร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษลงในสมุุดสารบบ
การดำำ�เนิินคดีีอาญาทั่่ว� ไปและรัับเลขคดีี แล้ว้ รีบี สอบสวนโดยมิชิ ัักช้้า
ปััจจุุบัันพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วยการป้้องกัันและปราบปรามการทุุจริิต
พ.ศ.๒๕๖๑ ได้้วางหลัักเกณฑ์ใ์ หม่ไ่ ว้ต้ าม มาตรา ๖๑ แตกต่า่ งจากกฎหมาย ป.ป.ช.(เดิมิ ) โดยให้้พนัักงาน
สอบสวนรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์ในการกล่่าวหาเจ้้าพนัักงานของรััฐทุุกประเภทรวมถึึงข้้าราชการฝ่่ายการเมืืองด้้วย
ในขณะที่�่กฎหมายเดิิมจะไม่่มีีอำ�ำ นาจรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์ในกรณีีที่�่เป็็นข้้าราชการฝ่่ายการเมืือง และได้้มีีคำ�ำ สั่่�ง
ตร.ที่่� ๒๔๔/๖๓ ลง ๒๙ เม.ย. ๖๓ วางแนวทางปฏิิบััติิและแต่่งตั้�งคณะกรรมการกลั่่�นกรองเรื่่�อง กรณีี
คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีีมติิส่่งเรื่่�องให้้พนัักงานสอบสวนของสำ�ำ นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิเป็็นผู้้�ดำ�ำ เนิินการ
สอบสวนตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา ซึ่�่งมีีคณะกรรมการกลั่่�นกรองระดัับ ตร. และ
ระดัับ บช. เพื่่�อพิิจารณาว่่าเรื่�่องกล่่าวหาที่่�คณะกรรมการ ป.ป.ช. ส่่งมาให้้พนัักงานสอบสวนฝ่่ายตำำ�รวจ
ดำำ�เนินิ การนั้้น� เป็น็ ไปตามหลักั เกณฑ์ถ์ ููกต้อ้ งตามกฎหมายหรืือไม่่ หากไม่ต่ ้อ้ งตามหลักั เกณฑ์จ์ ะต้อ้ งส่ง่ เรื่อ่� ง
กลับั คืืนไปยัังคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดำำ�เนิินการตามอำ�ำ นาจหน้้าที่�ต่ ่่อไป
๖. กรณีคี ณะกรรมการ ป.ป.ช. ส่ง่ เรื่อ�่ งกล่า่ วหาที่อ�่ ยู่�ในหน้า้ ที่แ�่ ละอำำ�นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
มาให้้พนัักงานสอบสวนดำำ�เนิินการตามมาตรา ๖๓ แห่่งพระราชบััญญััติิประกอบรััฐธรรมนููญว่่าด้้วย
การป้อ้ งกัันและปราบปรามการทุุจริิต พ.ศ.๒๕๖๑ ซึ่่ง� ตามหลักั เกณฑ์์เป็น็ เรื่�่องกล่่าวหาที่�ไ่ ม่ม่ ีีความร้า้ ยแรง
ก็็ให้้พนัักงานสอบสวนดำำ�เนิินการไปตาม ป.วิิอาญา เหมืือนกัับการรัับเรื่�่องร้้องทุุกข์์กล่่าวหาแล้้วสอบสวน
ไปตามปกติิ เพียี งแต่่ต้อ้ งรายงานผลให้้คณะกรรมการ ป.ป.ช. ทราบตามมาตรา ๖๕

282 Pคoมู่ lือicปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual