สอบสวน

- ข้้อความที่่�จํําเลยแจ้้งความร้้องทุุกข์์ต่่อพนัักงานสอบสวนตรงตามสภาพเหตุุการณ์์ที่�่เกิิดขึ้�้น
เป็็นเรื่�่องที่�่จํําเลยแจ้้งความตามข้้อเท็็จจริิงที่�่ปรากฏ ส่่วนการกระทํําของโจทก์์ทั้้�งสองจะเป็็นความผิิดต่่อ
กฎหมายตามที่่�จํําเลยแจ้้งหรืือไม่่ไม่่สํําคััญเพราะการแจ้้งความย่่อมหมายถึึงเฉพาะข้้อเท็็จจริิงไม่่เกี่ �ยวกัับ
ข้อ้ กฎหมาย แม้ต้ ่อ่ มาพนักั งานสอบสวนจะได้ด้ ํําเนินิ คดีแี ก่โ่ จทก์ท์ ั้้ง� สองตามที่จ่� ํําเลยแจ้ง้ และพนักั งานอัยั การ
มีีคํําสั่ �งเด็็ดขาดไม่่ฟ้้องคดีีโจทก์์ทั้้�งสองก็็ตามยัังถืือไม่่ได้้ว่่าข้้อความที่่�จํําเลยแจ้้งนั้้�นเป็็นความเท็็จ
(ฎ.๕๒๓๖/๒๕๔๙)
- โจทก์ร์ ่ว่ มแจ้ง้ ความต่อ่ ร้อ้ ยตํํารวจเอก ว. ครั้ง� แรกหลังั เกิดิ เหตุเุ พียี ง ๓ วันั แม้พ้ นักั งานสอบสวน
จะบันั ทึึกการแจ้ง้ ไว้ใ้ นแบบบันั ทึึกประจํําวันั แจ้ง้ ไว้เ้ ป็น็ หลักั ฐาน แต่ข่ ้อ้ ความที่บ่� ันั ทึึกการแจ้ง้ แสดงเจตนาว่า่
โจทก์ร์ ่ว่ มต้อ้ งการให้เ้ อาตัวั ผู้�้ กระทํําผิดิ มารับั โทษจึึงเป็น็ คํําร้อ้ งทุกุ ข์ต์ ามกฎหมายคดีโี จทก์จ์ ึึงไม่ข่ าดอายุคุ วาม
ร้อ้ ยตํํารวจเอก ว. เป็็นพนัักงานสอบสวนซึ่่ง� รัับผิิดชอบพื้้น� ที่�่ในเขตกรุุงเทพมหานครเมื่อ่� โจทก์ร์ ่่วมร้้องทุุกข์์
และจํําเลยได้้เข้้ามอบตััวอันั เป็็นการถููกจับั ภายในเขตอํํานาจของพนักั งานสอบสวนแล้้ว
3. คํํากล่่าวโทษ
คํํากล่า่ วโทษหมายความถึึงการที่บ�่ ุคุ คลอื่น�่ ซึ่ง่� มิใิ ช่ผ่ ู้เ�้ สียี หายได้ก้ ล่า่ วหาต่อ่ เจ้า้ หน้า้ ที่ว�่ ่า่ มีบี ุคุ คลรู้�้ ตัวั
หรืือไม่ก่ ็็ดีีได้้กระทํําความผิิดอย่่างหนึ่่ง� ขึ้้�น
ข้้อสัังเกต
๑. ในคดีีความผิิดอาญาแผ่่นดิินอาจมีีกรณีีทั้้�งรััฐและบุุคคลต่่างเป็็นผู้้�เสีียหายด้้วยกััน หากเป็็น
คํําร้้องทุุกข์ท์ ี่่ไ� ม่ช่ อบด้ว้ ยกฎหมาย คำำ�ร้้องทุกุ ข์ท์ ี่�ไ่ ม่ช่ อบดังั กล่่าวอาจเข้า้ ลัักษณะเป็็นคำ�ำ กล่า่ วหาได้้
๒. แม้้ผู้้�เสีียหายไม่่มีีการร้้องทุุกข์์ในความผิิดอาญาแผ่่นดิิน นอกจากบุุคคลอื่�่นแล้้ว พนัักงาน
สอบสวนก็็สามารถที่่�จะกล่่าวโทษได้ด้ ้ว้ ย
ตัวั อย่า่ งคำ�ำ พิพิ ากษาฎีีกา
- ความผิิดฐานเข้้าไปยึึดถืือครอบครองที่่�ดิินซึ่่�งเป็็นที่่�สาธารณสมบััติิของแผ่่นดิินที่่�ประชาชนใช้้
ร่ว่ มกันั ตาม ป. ที่ด�่ ินิ มาตรา ๙, ๑๐๘ ทวิิ เป็น็ ความผิดิ อาญาต่อ่ แผ่น่ ดินิ แม้เ้ ทศบาลเมืืองหัวั หินิ ไม่ใ่ ช่ผ่ ู้เ�้ สียี หาย
และการมอบอํํานาจของเทศบาลหััวหิินไม่่สมบููรณ์์พนัักงานสอบสวนก็็มีีอํํานาจสอบสวนได้้โดยไม่่ต้้องมีี
คํําร้้องทุุกข์์เมื่�่อพนัักงานสอบสวนได้้ทํําการสอบสวนโดยชอบจนเสร็็จการสอบสวนถืือได้้ว่่ามีีการสอบสวน
โดยชอบแล้ว้ โจทก์จ์ ึึงมีอี ํํานาจฟ้อ้ งตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๐ (ฎ.๔๐๗๒/๒๕๕๖)
- ความผิดิ อาญาแผ่น่ ดินิ พนักั งานสอบสวนมีอี ํํานาจทํําการสอบสวนเพื่อ่� เอาผิดิ แก่ผ่ ู้้�กระทํําความผิดิ
อาญาโดยไม่ต่ ้้องมีคี ํําร้อ้ งทุุกข์์ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘ ประกอบมาตรา ๑๒๑ วรรคหนึ่่ง� ดังั นั้้น� ไม่ว่ ่่า
ผู้้�อํํานวยการสํํานัักงานพระพุุทธศาสนาแห่่งชาติิจัังหวััดเพชรบููรณ์์ จะมีีอํํานาจร้้องทุุกข์์หรืือไม่่ก็็ตาม
เมื่่�อผู้้�อํานวยการแจ้้งความต่่อพนัักงานสอบสวนก็ถ็ ืือว่า่ เป็็นการกล่า่ วโทษให้ด้ ํําเนินิ คดีีแก่่จํําเลย พนักั งาน
สอบสวนย่่อมมีีอํํานาจสอบสวนเมื่่�อทํําการสอบสวนโดยชอบโจทก์์ย่่อมมีีอํํานาจฟ้้องตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๒๐ (ฎ.๗๑๒๕/๒๕๕๗)
- โจทก์์ร่ว่ มที่่� ๑ ได้้แจ้ง้ ความต่อ่ พนักั งานสอบสวนไว้้เป็น็ หลักั ฐานตามสํําเนารายงานประจํําวันั
เกี่ย� วกับั คดีี แต่ห่ ลังั จากนั้้น� โจทก์ร์ ่ว่ มที่�่ ๑ ไปให้ก้ ารต่อ่ พนักั งานสอบสวนพร้อ้ มกับั ร้อ้ งทุกุ ข์ใ์ ห้ด้ ํําเนินิ คดีแี ก่่
จํําเลยฐานฉ้้อโกงรถคัันดัังกล่่าวตามบัันทึึกคํําให้้การของผู้�้ ร้้องทุุกข์์ ผู้�้ กล่่าวโทษหรืือพยานในคํําให้้การ
ดังั กล่า่ วปรากฏชื่่อ� และที่่�อยู่่�ของโจทก์ร์ ่ว่ มที่�่ ๑ ในฐานะผู้�้ ร้้องทุกุ ข์ ์ ลัักษณะแห่่งความผิดิ พฤติกิ ารณ์ต์ ่า่ ง ๆ
ที่�่ความผิิดนั้้�นได้้กระทํําลง ความเสีียหายที่่�ได้้รัับและชื่�่อหรืือรููปพรรณของผู้�้ กระทํําผิิดเท่่าที่�่จะบอกได้้

Police คInมู่ vอื eปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 83

เข้า้ ลัักษณะเป็น็ คํําร้อ้ งทุกุ ข์ต์ ามที่บ่� ัญั ญััติไิ ว้ใ้ น ป.วิอิ าญา มาตรา ๒(๗) ประกอบมาตรา ๑๒๓ แล้ว้ พนักั งาน
สอบสวนมีีอำำ�นาจสอบสวนและพนัักงานอััยการมีีอํํานาจฟ้้องคดีีนี้้�ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๑ และ
มาตรา ๑๒๐ ตามลํําดับั (ฎ.๔๕๖๐/๒๕๕๘)
- ความผิดิ ฐานเป็น็ เจ้า้ พนักั งานปฏิบิ ัตั ิหิ รืือละเว้น้ การปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่โ่� ดยมิชิ อบเพื่อ่� ให้เ้ กิดิ ความเสียี หาย
แก่่ผู้�้หนึ่่�งผู้้�ใดหรืือปฏิิบััติิหรืือละเว้้นการปฏิิบััติิหน้้าที่่�โดยทุุจริิตตาม ป.อาญา มาตรา ๑๕๗ เป็็นความผิิด
อาญาแผ่่นดิินถืือเป็็นความผิิดที่่�กระทํําต่่อรััฐมิิใช่่ความผิิดต่่อส่่วนตััว บุุคคลผู้�้พบเหตุุความผิิดดัังกล่่าว
มีีอํํานาจที่่�จะกล่่าวโทษผู้้�กระทํําผิิดต่่อพนัักงานเจ้้าหน้้าที่่�เพื่�่อให้้ดํําเนิินคดีีต่่อผู้�้ กระทํําความผิิดได้้และ
พนัักงานสอบสวนก็็มีีอํํานาจสอบสวนดํําเนิินคดีีต่่อจํําเลยซึ่�่งเป็็นผู้�้ ถููกกล่่าวหาว่่าเป็็นผู้้�กระทํําความผิิดได้้
โดยมิิพัักต้้องคํํานึึงว่่าผู้้�กล่่าวโทษเป็็นผู้�้เสีียหายหรืือเป็็นผู้้�มีีอํํานาจกระทํําการแทนผู้�้เสีียหายหรืือไม่่ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๒๑ (ฎ.๒๑๘๓/๒๕๕๘)
- การที่โ�่ จทก์ซ์ ึ่ง�่ เป็น็ ผู้้�เสียี หายต้อ้ งแจ้้งชื่่�อลัักษณะแห่่งความผิิดและพฤติกิ ารณ์ต์ ่่าง ๆ ที่�ค่ วามผิดิ
ได้้กระทํําลงนั้้�นเป็็นหน้า้ ที่่�ที่�ผ่ ู้�เ้ สียี หายต้้องกระทํําในการร้อ้ งทุกุ ข์์กล่่าวโทษตามที่ �่ ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๒๓
กํําหนดไว้้ ทั้้�งนี้้�เพื่�่อปกป้้องสิิทธิิของตนจากการถููกละเมิิดจะถืือว่่าโจทก์์ยิินยอมเปิิดเผยชื่่�อและเหตุุการณ์์
ที่เ�่ กิดิ ขึ้้�นต่อ่ สาธารณชนหาได้ไ้ ม่่ (ฎ.๔๘๙๓/๒๕๕๘)
กรณีีเกี่�ยวกัับการร้้องทุุกข์์กล่่าวโทษ เพื่�่อให้้เกิิดความชััดเจนเกี่�ยวกัับอำ�ำ นาจการสอบสวนของ
พนัักงานสอบสวนและอำำ�นาจฟ้้องของพนัักงานอััยการ จึึงจำำ�เป็็นจะต้้องเข้้าใจเกี่ �ยวกัับความผิิดต่่อส่่วนตััว
และความผิดิ อาญาแผ่น่ ดินิ เพื่อ�่ นำำ�ไปปรัับใช้้ได้อ้ ย่า่ งถููกต้อ้ ง ซึ่�่งสามารถพิิจารณาได้้ดัังนี้้�
4. ความผิดิ ต่่อส่่วนตัวั
- กฎหมายสารบััญญัตั ิิใช้ค้ ำำ�ว่า่ “ความผิิดอัันยอมความได้้” แต่่ ป.วิอิ าญา ใช้้คำำ�ว่่า “ความผิิดต่อ่
ส่่วนตัวั ”
- กฎหมายบัญั ญัตั ิใิ ห้้ยอมความได้้
- มีอี ายุคุ วามร้อ้ งทุกุ ข์ภ์ ายใน ๓ เดืือนนับั แต่ร่ ู้เ้� รื่อ�่ งการกระทำ�ำ ความผิดิ และรู้้�ตัวั ผู้้�กระทำำ�ความผิดิ
ตาม ป.อาญา มาตรา ๙๖ ภายใต้อ้ ายุุความตาม ป.อาญา มาตรา ๙๕
- เมื่อ�่ มีกี ารร้อ้ งทุกุ ข์แ์ ล้ว้ สามารถแก้ไ้ ขหรืือถอนคำ�ำ ร้อ้ งทุกุ ข์ไ์ ด้ ้ ทำำ�ให้ส้ ิทิ ธิกิ ารนำำ�คดีอี าญาไปฟ้อ้ ง
ย่่อมระงัับไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๓๙(๒)
ตัวั อย่่างคำ�ำ พิิพากษาฎีีกาเกี่�่ยวกัับการยอมความในคดีีอาญา
- ยอมความได้้ก่่อนคดีีถึึงที่�่สุุด โดยกระทำ�ำ ในชั้�นพนัักงานสอบสวนหรืือชั้�นศาลก็็ได้้ (ฎ.๑๖๓๓/
๒๕๑๔)
- การยอมความจะตกลงกัันไว้ล้ ่่วงหน้้าก่อ่ นคดีเี กิิดไม่่ได้้ (ฎ.๑๔๐๓/๒๕๐๘)
- จำำ�เลยหลายคน โจทก์จ์ ะตกลงยอมความกับั จำ�ำ เลยบางคนก็ไ็ ด้้ (ฎ.๕๓-๕๔/๒๔๘๓)
- ความผิิดต่่อส่่วนตััว ที่�่ได้้มีีการยอมความไปก่่อนแล้้วสิิทธิินำ�ำ คดีีอาญามาฟ้้อง ย่่อมเป็็นอััน
ระงัับไปทัันทีีเมื่่�อมีีการยอมความกัันโดยถููกต้้องตามกฎหมาย ผู้�้เสีียหายจึึงไม่่อาจถอนคำำ�ร้้องทุุกข์์ได้้อีีก
(คร.๑๖๘๑-๑๖๘๒/๒๕๔๕)
5. ความผิดิ ต่่ออาญาแผ่น่ ดิิน
- ไม่่มีีกฎหมายบััญญััติิให้ย้ อมความได้้
- มีีอายุุความตาม ป.อาญา มาตรา ๙๕
- ผู้�้เสีียหายถอนคำ�ำ ร้้องทุุกข์์ได้้ แต่่ไม่่ตััดอำำ�นาจการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนและอำ�ำ นาจ
ฟ้อ้ งของพนัักงานอัยั การ

84 Pคoู่มlอื icปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

มีีข้้อสังั เกตว่า่ ความผิิดอาญาแผ่น่ ดิิน รััฐและบุคุ คลอาจเป็น็ ผู้้เ� สียี หายพร้้อม ๆ กันั ได้้ ยกตัวั อย่่าง
ความผิิดฐานทำ�ำ ร้้ายร่่างกายผู้้�อื่�นตาม ป.อาญา มาตรา ๒๙๕ เป็็นความผิิดอัันยอมความไม่่ได้้ ผู้้�ที่�่ถููก
ทำำ�ร้้ายจึึงเป็็นผู้�้ที่่�ได้้รัับความเสีียหายโดยตรง ซึ่�่งความผิิดดัังกล่่าวกระทบต่่อความสงบเรีียบร้้อยของสัังคม
รััฐต้้องคุ้้�มครองจึึงเป็น็ ความผิดิ ต่อ่ รััฐในขณะเดียี วกััน ดัังนั้้น� ผู้เ�้ สียี หายจึึงมีีอำำ�นาจร้้องทุุกข์์ในคดีีดังั กล่า่ วได้้
เช่่นเดียี วกัับความผิดิ ต่่อส่่วนตััว ส่่วนความผิิดต่อ่ รััฐ บุคุ คลอื่น่� ที่ม�่ ิิใช่่ผู้�เ้ สียี หายจึึงสามารถกล่า่ วโทษได้้

❖❖❖

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 85

86 คPoูม่ lือicปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บทที่่� 5

การบันั ทึึก

การบัันทึึกเป็็นหนึ่่ง� ในกระบวนการดำำ�เนิินการที่เ�่ กี่�ยวข้อ้ งกับั การสอบสวน ซึ่ง่� ประมวลกฎหมาย
วิิธีีพิิจารณาความอาญา ได้้ให้้ความหมายไว้้ใน มาตรา ๒(๒๐) ว่่า “หมายความถึึงหนัังสืือใดที่�่พนัักงาน
ฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจจดไว้้ เป็็นหลัักฐานในการสอบสวนความผิิดอาญา รวมทั้้�งบัันทึึกคำ�ำ ร้้องทุุกข์์
และคำำ�กล่า่ วโทษด้ว้ ย”
จากความหมายดัังกล่่าว แสดงให้เ้ ห็็นว่่า นอกจากหนัังสืือใด ๆ ที่�พ่ นักั งานสอบสวนได้้ดำ�ำ เนิินการ
ในหน้า้ ที่เ่� พื่อ�่ รวบรวมหลักั ฐานแล้ว้ ยังั รวมถึึงหนังั สืือต่า่ ง ๆ ที่พ�่ นักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจได้จ้ ดบันั ทึึก
ไว้ต้ ามหน้้าที่�เ่ พื่�่อเป็็นหลักั ฐานให้พ้ นัักงานสอบสวนรวบรวมไว้้เป็น็ หลักั ฐานในการสอบสวนความผิดิ อาญา
และยังั รวมถึึงบันั ทึึกคำำ�ร้้องทุกุ ข์์และคำำ�กล่า่ วโทษด้ว้ ย”
๑. วััตถุปุ ระสงค์์ของการเขีียนบัันทึึก
(๑) เพื่อ�่ เก็บ็ รักั ษาข้อ้ มููลให้ม้ ีคี วามคงทนชัดั เจนและสะดวกในการนำ�ำ กลับั มาใช้ไ้ ด้ ้ สามารถอ้า้ งอิงิ
หรืือนำ�ำ ไปใช้้ประโยชน์์โดยทำำ�ให้้เกิิดความเข้้าใจตรงกัันให้้ได้้รัับทราบและใช้้ปฏิิบััติิงานได้้อย่่างถููกต้้อง
และมีีประสิทิ ธิิภาพเกี่ย� วกับั การสืืบสวนสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐาน
(๒) ใช้เ้ ป็น็ ข้อ้ มููลเพื่อ่� การติดิ ต่อ่ ชี้แ� จงหรืือกำ�ำ หนดแนวทางในการปฏิบิ ัตั ิงิ านหรืือการติดิ ต่อ่ ระหว่า่ ง
บุุคคลโดยบุคุ คลที่เ�่ กี่ย� วข้้องไม่ต่ ้อ้ งติิดต่อ่ กัันโดยตรงแต่ใ่ ช้้บัันทึึกเป็็นเครื่�อ่ งมืือแทน
(๓) เพื่่�อเป็็นหลัักฐานชี้�แจงที่่�มาและความสำ�ำ คััญของเรื่�่องที่่�จำำ�เป็็น การรัับรองในหน้้าที่่�ของ
เจ้้าพนัักงาน เช่่น การลงบันั ทึึกรัับแจ้้งความประจำ�ำ สถานีีตำำ�รวจ
(๔) เพื่่อ� เป็น็ หลัักฐานการรัับคำำ�ร้้องทุุกข์ห์ รืือกล่่าวโทษของเจ้า้ พนักั งานที่่เ� กี่�ยวข้อ้ งกับั คดีอี าญา
(๕) เพื่่�อนำำ�บัันทึึกที่่�ได้้จัดั ทำ�ำ ขึ้�้นรวมเข้้าเป็น็ สำำ�นวนการสอบสวน
๒. รายละเอีียดของบัันทึึก
บัันทึึกไม่่ได้้กำ�ำ หนดรููปแบบการเขีียนไว้้เป็็นการเฉพาะ แต่่กฎหมายได้้กำำ�หนดเนื้้�อหาและสาระ
ที่เ่� กี่ย� วข้อ้ งกับั เรื่อ่� งที่ก่� ำำ�ลังั ดำ�ำ เนินิ การสอบสวนภายใต้ก้ รอบอำ�ำ นาจและหน้า้ ที่ใ�่ นการปฏิบิ ัตั ิงิ าน โดยรายละเอียี ด
เนื้้อ� หาของบัันทึึกประมวลกฎหมายวิิธีีพิจิ ารณาความอาญาได้ก้ ำ�ำ หนดไว้ใ้ นมาตรา ๙ ดัังนี้้�
(๑) สถานที่่�บันั ทึึก
(๒) วันั เดืือน ปีที ี่�ท่ ำ�ำ
(๓) นามและตำำ�แหน่ง่ ของเจ้้าพนักั งานผู้้�ทำำ�
(๔) กรณีเี จ้า้ พนักั งานทำำ�บันั ทึึกโดยรับั คำำ�สั่่ง� จากศาลหรืือโดยคำ�ำ สั่่ง� หรืือคำำ�ขอของเจ้า้ พนักั งานอื่น่�
ให้เ้ จ้้าพนัักงานนั้้�นกล่่าวไว้้ด้้วยว่่าได้้รับั คำ�ำ สั่่ง� หรืือคำ�ำ ขอเช่น่ นั้้�นและแสดงด้้วยว่่าได้ท้ ำ�ำ ไปอย่่างใด
(๕) ให้้เจ้้าพนักั งานผู้้�ทำำ�บันั ทึึกลงลายมืือชื่่�อของตนในบันั ทึึกนั้้น�
๓. วิิธีีการปฏิบิ ััติขิ องเจ้้าพนักั งานในการจััดทำ�ำ บัันทึึก
แนวทางหรืือวิิธีีการปฏิิบััติิของเจ้้าพนัักงานที่่�มีีหน้้าที่�่ในการจััดทำ�ำ บัันทึึกเอกสารที่่�เจ้้าพนัักงาน
เป็็นผู้้�จััดทำ�ำ ไม่่ว่่าจะเป็็นคำ�ำ ร้้องทุุกข์์ คำ�ำ กล่่าวโทษ หรืือคำ�ำ ร้้องที่�่ยื่่�นต่่อเจ้้าพนัักงานนั้้�น ประมวลกฎหมาย
วิิธีีพิิจารณาความอาญาได้้กำำ�หนดแนวทางการปฏิิบัตั ิิไว้้ดังั นี้้�

Police คInูม่ vอื eปstฏigบิ aัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 87

(๑) ภาษาที่่�ใช้้ในการบันั ทึึก ให้ใ้ ช้้ภาษาไทย (อนุุโลมตามมาตรา ๑๓ ที่ก�่ ำำ�หนดภาษาที่ใ�่ ช้ใ้ นการ
สอบสวน)
(๒) จัักต้้องเขีียนด้้วยน้ำ��ำ หมึึกหรืือพิิมพ์์ดีีดหรืือพิิมพ์์ ถ้้ามีีผิิดที่่�ใดให้้แก้้ไขโดยการขีีดฆ่่าคำำ�ผิิดนั้้�น
แล้้วเขีียนใหม่ ่ ห้้ามมิิให้ล้ บออก และให้เ้ จ้้าพนักั งานหรืือบุคุ คลผู้้แ� ก้้ไขเช่่นนั้้น� ต้อ้ งลงนามย่อ่ รัับรองไว้ท้ ี่่ข� ้า้ ง
กระดาษและหากต้้องการเพิ่่ม� เติิมถ้้อยคำ�ำ หลัังจากทำำ�เอกสารที่่ม� ีีการลงนามแล้้ว ให้้เติิมถ้้อยคำำ�ดัังกล่่าวใน
เอกสารนั้้�นได้้ แต่เ่ จ้้าพนัักงานหรืือบุคุ คลผู้�้ซึ่่ง� ตกเติิมนั้้�นต้้องลงนามย่อ่ กำำ�กับั ไว้้ (มาตรา 12)
(๓) หลังั บันั ทึึกเสร็จ็ ให้เ้ จ้า้ พนักั งานอ่า่ นให้ผ้ ู้ใ�้ ห้ถ้ ้อ้ ยคำำ�ฟังั ถ้า้ มีขี ้อ้ ความแก้ไ้ ข ทักั ท้ว้ งหรืือเพิ่่ม� เติมิ
ให้แ้ ก้ไ้ ขให้ถ้ ููกต้อ้ งหรืือมิฉิ ะนั้้น� ก็ใ็ ห้บ้ ันั ทึึกไว้ใ้ ห้ผ้ ู้ใ�้ ห้ถ้ ้อ้ ยคำ�ำ ลงลายมืือชื่อ�่ รับั รองว่า่ ถููกต้อ้ งแล้ว้ ถ้า้ บุคุ คลที่ต�่ ้อ้ ง
ลงลายมืือชื่อ่� ในบันั ทึึกไม่ส่ ามารถหรืือไม่ย่ อมลงลายมืือชื่อ�่ ให้บ้ ันั ทึึกหรืือรายงานเหตุนุ ั้้น� ไว้ใ้ นบันั ทึึกฉบับั นั้้น�
(บริเิ วณท้า้ ยบันั ทึึก) (มาตรา 9)
ข้้อสัังเกต
บันั ทึึกที่เ่� จ้า้ พนักั งานทำ�ำ ขึ้น�้ ในหน้า้ ที่่� เป็น็ การบันั ทึึกวิธิ ีกี ารปฏิบิ ัตั ิหิ น้า้ ที่ใ่� นเรื่อ�่ งนั้้น� ของเจ้า้ พนักั งาน
ที่ต่� ้อ้ งทำำ�ให้ถ้ ููกต้อ้ งตามกรอบของกฎหมาย ซึ่ง�่ เมื่อ�่ คดีเี ข้า้ สู่่�กระบวนพิจิ ารณาของศาล บันั ทึึกดังั กล่า่ วจะเป็น็
พยานเอกสารที่�่ใช้้พิิสููจน์์การกระทำำ�ความผิิด โดยเฉพาะพยานเกี่�ยวกัับรายละเอีียดในการปฏิิบััติิหน้้าที่่�
ของเจ้้าพนัักงานที่่ด� ำำ�เนิินการในหน้้าที่่ � ดัังนั้้�นจำ�ำ เป็็นต้้องปฏิิบัตั ิติ ามกรอบอำำ�นาจและหน้้าที่่�ที่�ก่ ำำ�หนดไว้้ใน
กฎหมายที่เ�่ กี่ย� วทั้้�งหมด
๔. ข้้อควรคำ�ำ นึึงในการเขีียนบันั ทึึก
การเขียี นบัันทึึกทุุกชนิิดควรคำำ�นึึงถึึงสิ่�งต่่อไปนี้้ค� ืือ
(๑) ความถููกต้อ้ งในเนื้้อ� หาสาระสำ�ำ คัญั บัันทึึกแต่่สิ่�งที่่�ถููกต้อ้ งไม่บ่ ิิดเบืือนความจริิง
(๒) ความถููกต้อ้ งในเนื้้�อหาประกอบปลีีกย่อ่ ย
(๓) ความถููกต้อ้ งในการอ้้างแหล่่งที่่ม� าของข้้อมููล
(๔) มีคี วามชััดเจนในการเขีียนหรืือการพิิมพ์์
(๕) มีีความชััดเจนในเนื้้อ� ความคืือการเลืือกใช้ค้ ำ�ำ ที่�เ่ หมาะสมข้อ้ ความกระชับั รัดั กุมุ เข้้าใจง่่าย
5. ประเภทบัันทึึกที่่อ� ยู่�ในอำ�ำ นาจเจ้้าพนัักงาน
(1) บัันทึึกคำำ�ให้ก้ ารของผู้้�ร้้องทุุกข์์ ผู้้�กล่า่ วโทษ หรืือพยาน
(2) บัันทึึกคำำ�ให้้การของผู้้�ต้อ้ งหา
(3) บันั ทึึกคำำ�ให้้การของผู้้ใ� ห้ถ้ ้อ้ ยคำำ�
(๔) บัันทึึกการตรวจค้น้
(๕) บันั ทึึกการตรวจยึึด
(๖) บันั ทึึกการจัับกุุม
(๗) บันั ทึึกการลงประจำำ�วันั รัับแจ้้งความ
(๘) บัันทึึกการรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์กล่า่ วโทษในสมุดุ สารบบคดีีอาญา/จราจร
(๙) บันั ทึึกการรัับมอบตััวผู้้�ต้อ้ งหา
(๑๐) บันั ทึึกการแจ้้งข้อ้ หาของพนัักงานสอบสวน
(๑๑) บัันทึึกอื่่น� ๆ ที่่�เจ้้าพนัักงานได้้จััดทำำ�ขึ้้�นเพื่่อ� รับั รองหรืือเพื่�อ่ เป็็นหลักั ฐานตามอำ�ำ นาจหน้า้ ที่่�
เช่่น บันั ทึึกการตรวจสถานที่เ�่ กิดิ เหตุุ, บันั ทึึกการควบคุมุ ผู้้�ต้อ้ งหา, บันั ทึึกการแจ้้งสิิทธิ์์�ผู้�้ ต้อ้ งหา เป็็นต้น้

88 Pคo่มู lือicปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

6. รายละเอีียดแต่่ละประเภทของบัันทึึกที่่�เกี่่�ยวข้้องในชั้้น� รับั คำ�ำ ร้อ้ งทุุกข์์ คำำ�กล่่าวโทษ
6.๑ บันั ทึึกสารบบคดีี
บันั ทึึกสารบบคดีี เป็น็ บันั ทึึกที่ด่� ำำ�เนินิ การตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๑๓
การรายงานคดี ี บทที่่� ๑ สมุดุ สารบบการดำำ�เนินิ คดีี ได้ก้ ำำ�หนดการปฏิบิ ัตั ิไิ ว้้ ให้ส้ อดคล้อ้ งกับั การรับั คำ�ำ ร้อ้ งทุกุ ข์์
กล่า่ วโทษตามประมวลวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา มาตรา ๑๒๓, ๑๒๔, ๑๒๗ อำำ�นาจการสอบสวนตามประมวล
กฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๑๒๑ ว่า่ “พนักั งานสอบสวนมีอี ำ�ำ นาจสอบสวนคดีีอาญาทั้้ง� ปวง”
และตามมาตรา ๑๒๑ วรรคสอง “ว่า่ ในความผิดิ ต่อ่ ส่ว่ นตัวั ห้า้ มมิใิ ห้ท้ ำ�ำ การสอบสวนเว้น้ แต่จ่ ะมีคี ำำ�ร้อ้ งทุกุ ข์์
ตามระเบีียบ” ดัังนั้้�นเพื่อ�่ ให้้การดำ�ำ เนินิ การในชั้�นพนัักงานสอบสวนเป็น็ ไปตามกฎหมาย สำำ�นักั งานตำ�ำ รวจ
แห่ง่ ชาติ ิ จึึงกำำ�หนดการปฏิิบััติิไว้ใ้ นระเบียี บ หากมีกี ารรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ ต้อ้ งลงหลัักฐานไว้้ใน
สมุดุ สารบบการดำำ�เนินิ คดีี และลงบัันทึึกไว้้ในประจำ�ำ วัันเกี่�ยวกับั คดีดี ้้วย
สมุุดสารบบการดำำ�เนินิ คดีีมีี ๒ ประเภท ได้้แก่่
๑. สมุดุ สารบบการดำำ�เนินิ คดีีอาญาทั่่�วไป และ
๒. สมุุดสารบบการดำำ�เนิินคดีีจราจรทางบก
ขั้้น� ตอนในการจัดั ทำ�ำ บันั ทึึกสารบบคดีี
สถานีีตำ�ำ รวจต้้องจััดทำำ�เป็็นสมุุดบัันทึึกข้้อมููล ที่�่แสดงถึึงขั้�นตอนการดำำ�เนิินคดีีของสถานีี
ตำำ�รวจหรืือหน่่วยงานที่่ร� ัับผิิดชอบการสอบสวน มีี ๓ ขั้้น� ตอน ดัังนี้้�
(๑) ขั้น� ตอนบันั ทึึกการรัับคำ�ำ ร้้องทุกุ ข์์ หรืือกล่า่ วโทษ
(๒) ขั้น� ตอนการบัันทึึกข้้อมููลการดำำ�เนิินคดีี
(๓) ขั้�นตอนการบัันทึึกผลคดีี
การดำำ�เนิินการเกี่่ย� วกัับบัันทึึก
๑. อำำ�นาจและหน้า้ ที่ใ�่ นการบันั ทึึก เป็น็ ของพนักั งานสอบสวนเวร แต่พ่ นักั งานสอบสวนเวร
อาจมอบให้ผ้ ู้�้ ช่่วยพนัักงานสอบสวนหรืือธุุรการคดีีดำ�ำ เนิินการแทนได้้
๒. การเรียี งลำำ�ดับั สมุดุ สารบบการดำ�ำ เนินิ คดีี ให้เ้ ริ่ม� เล่ม่ ที่�่ ๑ ในวันั ต้น้ ปีปี ฏิทิ ินิ โดยให้เ้ ขียี น
คำ�ำ ว่า่ “เล่่มที่่ � ๑/พ.ศ………และเมื่�่อหมดเล่่มที่�่ ๑ จึึงใช้้เล่่มถัดั ไปเรียี งตามลำ�ำ ดับั จนถึึงวัันสิ้น� ปีปี ฏิทิ ิิน
๓. การเก็็บรัักษา และคุุมการเบิกิ จ่่ายสมุุดสารบบการดำ�ำ เนินิ คดีี
๓.๑ ให้ห้ ัวั หน้า้ งานอำ�ำ นวยการ หรืือธุรุ การสถานีตี ำ�ำ รวจหรืือหน่ว่ ยงานเป็น็ ผู้�้ รับั ผิดิ ชอบ
ในที่ย�่ ังั ไม่ใ่ ช้้ โดยจัดั ทำ�ำ บััญชีคี ุุมตามระบบ
๓.๒ ให้้สารวััตรเวร หรืือร้้อยเวรสอบสวนแต่่ละผลััดแล้้วแต่่กรณีี เป็็นผู้�้ รัับผิิดชอบ
เก็็บรัักษาสมุดุ สารบบการดำำ�เนินิ คดีีซึ่�ง่ อยู่�ระหว่่างใช้้ไว้้ที่่�ห้อ้ งสอบสวน
๓.๓ ให้้หััวหน้้างานสอบสวน หรืือสารวััตรหััวหน้้าหน่่วยงานเป็็นผู้้�รัับผิิดชอบในการ
เก็บ็ รัักษาสมุดุ สารบบการดำำ�เนินิ คดีีที่�ใ่ ช้แ้ ล้้ว โดยจััดเรีียงหมายเลขเล่ม่ ตามลำ�ำ ดับั กันั ไป เพื่�่อสะดวกในการ
ตรวจสอบ ค้้นหาเพิ่่ม� เติมิ จนกว่่าจะมีีการขออนุุมััติทิ ำ�ำ ลายตามระเบียี บ
๔. การตรวจสมุดุ สารบบการดำ�ำ เนิินคดีี
ผู้�้ มีหี น้้าที่่ต� รวจสอบการลงบัันทึึกว่่าแต่ล่ ะขั้�นตอนถููกต้อ้ งสมบููรณ์์หรืือไม่ด่ ังั นี้้�
(๑) ให้จ้ เรตำำ�รวจกำำ�หนดอยู่�ในแผนการตรวจประจำำ�ปีี
(๒) ให้ผ้ ู้้�บังั คับั การหรืือหัวั หน้า้ ตำ�ำ รวจภููธรจังั หวัดั ตรวจไม่น่ ้อ้ ยกว่า่ สามเดืือนต่อ่ หนึ่่ง� ครั้ง�
(๓) ให้ผ้ ู้้�กำำ�กับั การหรืือหัวั หน้้าสถานีตี ำำ�รวจตรวจไม่น่ ้้อยกว่่าสองเดืือนต่่อครั้ง�
(๔) ให้ห้ ัวั หน้า้ งานสอบสวนสถานีตี ำำ�รวจหรืือสารวัตั รหัวั หน้า้ หน่ว่ ยงาน ตรวจไม่น่ ้อ้ ยกว่า่
เดืือนละครั้ �ง

Police คInมู่ vอื eปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 89

๕. ระยะเวลาในการเก็บ็ รักั ษาสมุดุ สารบบการดำำ�เนินิ คดีที ี่ใ�่ ช้แ้ ล้ว้ เพื่อ�่ รอการทำ�ำ ลายแต่ล่ ะเล่ม่
มีีระยะเวลาไม่น่ ้อ้ ยกว่า่ ๕ ปีี
๖. การทำ�ำ ลายสมุดุ สารบบการดำำ�เนินิ คดีที ี่ค่� รบกำ�ำ หนดระยะเวลาการทำ�ำ ลายให้ป้ ฏิบิ ัตั ิดิ ังั นี้้�
(๑) ภายใน ๖๐ วันั หลังั จากสิ้้น� ปีปี ฏิทิ ินิ ให้เ้ จ้า้ หน้า้ ที่ส�่ ำำ�รวจสมุดุ สารบบการดำ�ำ เนินิ คดีี
แต่ล่ ะประเภทซึ่ง�่ ครบกำำ�หนดการเก็บ็ รักั ษา จัดั ทำำ�บัญั ชีเี สนอผู้�้ บังั คับั บัญั ชาเพื่อ่� ขออนุมุ ัตั ิแิ ต่ง่ ตั้ง� คณะกรรมการ
ทำ�ำ ลาย ตามระเบียี บสำ�ำ นัักนายกรัฐั มนตรีีว่า่ ด้้วยงานสารบรรณ
(๒) ให้ห้ ัวั หน้า้ สถานีตี ำ�ำ รวจหรืือสารวัตั รหัวั หน้า้ หน่ว่ ยงานแต่ง่ ตั้ง� นายตำ�ำ รวจชั้น� สัญั ญาบัตั ร
อย่่างน้้อย ๓ นาย เป็น็ คณะกรรมการทำำ�ลายสมุุดสารบบการดำำ�เนินิ คดีี แล้ว้ เสนอผู้้�มีีอำ�ำ นาจ
(๓) ผู้�้ มีีอำำ�นาจในการอนุุมััติิสั่�งทำำ�ลายสมุุดสารบบการดำำ�เนิินคดีี ในราชการบริิหาร
ส่่วนกลางให้้เป็็นอำำ�นาจของผู้�้ บัังคัับการ ในราชการบริิหารส่่วนภููมิิภาคให้้เป็็นอำำ�นาจของหััวหน้้าตำำ�รวจ
ภููธรจังั หวัดั
6.๒ การลงบัันทึึกประจำำ�วััน
การลงบัันทึึกประจำำ�วััน มีีการกำำ�หนดการดำ�ำ เนิินการไว้้ตามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจ
เกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๑๒ ที่ก่� ำ�ำ หนดระเบียี บการปฏิบิ ัตั ิไิ ว้ ้ ตามประมวลวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา เกี่ย� วกับั การรับั
คำ�ำ ร้้องทุุกข์ก์ ล่่าวโทษมาตรา ๑๒๓, ๑๒๔, ๑๒๗ เพื่อ่� ใช้้บันั ทึึกเรื่�่องราวหรืือเหตุกุ ารณ์ต์ ่า่ ง ๆ ที่่เ� กี่ย� วข้้องกับั
งานในหน้า้ ที่ท�่ ี่เ�่ กิดิ ขึ้น้� ในแต่ล่ ะวันั ไว้เ้ ป็น็ หลักั ฐานของสถานีตี ำำ�รวจ ตู้ย้� ามที่พ่� ักั สายตรวจประจำ�ำ หรืือที่ท�่ ำำ�การ
ของเจ้า้ พนัักงานตำำ�รวจรายงานประจำ�ำ วันั เป็น็ หลักั ฐานสำ�ำ คััญ ตลอดจนกิจิ การต่า่ ง ๆ ที่เ�่ จ้า้ พนัักงานตำ�ำ รวจ
ได้้ปฏิิบัตั ิไิ ปภายในปกครองของหน่่วยงานนั้้น� ๆ
6.๒.๑ การบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ วันั ให้บ้ ันั ทึึกในสมุดุ รายงานประจำำ�วันั แยกตามแบบพิมิ พ์์
ที่�ส่ ำำ�นักั งานตำำ�รวจแห่่งชาติจิ ััดทำ�ำ ขึ้น�้ ๔ ประเภท คืือ
(๑) สมุดุ รายงานประจำ�ำ วันั เกี่ย� วกับั คดี ี คืือ สมุดุ ที่ใ�่ ช้บ้ ันั ทึึกเกี่ย� วกับั การดำำ�เนินิ การ
ของพนักั งานสอบสวนในการสอบสวนคดีี เพื่่�อใช้้ยืืนยัันกัับบัันทึึกการสอบสวนและบัันทึึกต่่าง ๆ ในสำำ�นวน
ของพนักั งานสอบสวน
(๒) สมุดุ รายงานประจำำ�วันั รับั แจ้ง้ เป็น็ หลักั ฐาน คืือ สมุดุ ที่ใ่� ช้บ้ ันั ทึึกเกี่ย� วกับั เรื่อ่� งราว
ต่่าง ๆ ที่�ผ่ ู้�แ้ จ้ง้ มีคี วามประสงค์์ที่่�จะแจ้้งไว้้เป็น็ หลัักฐานเพื่่�อประกอบการยืืนยััน รัับรอง ตรวจสอบ
(๓) สมุุดรายงานประจำำ�วัันรัับแจ้้งเอกสารหาย คืือ สมุุดที่�่ใช้้บัันทึึกการรัับแจ้้ง
เอกสารหายเพื่อ�่ เป็็นหลัักฐาน ซึ่่�งไม่่เกี่�ยวกับั คดีอี าญา
(๔) สมุุดรายงานประจำ�ำ วันั ธุุรการ คืือ สมุุดที่่ใ� ช้้บันั ทึึกการรับั แจ้ง้ ไว้เ้ ป็็นหลักั ฐาน
ในการปฏิบิ ััติิหน้า้ ที่่ข� องตำ�ำ รวจ เช่่น การปฏิิบัตั ิหิ น้า้ ที่�เ่ วรยาม การไปและกลับั จากการตรวจท้อ้ งที่ �่ การไป
และกลับั จากราชการ การลงทัณั ฑ์ท์ างวินิ ัยั การเลี้ย� งอาหารผู้�้ ต้อ้ งหา การเก็บ็ รักั ษาของหลวง การเก็บ็ รักั ษา
และคืืนของส่่วนตัวั ผู้้�ต้้องหา การเก็็บรัักษาเงิิน การส่่งเงิิน เป็็นต้้น
6.๒.๒ หลักั การเขีียนรายงานประจำำ�วััน
รายละเอีียดในการเขีียนรายงานประจำ�ำ วันั มีดี ังั นี้้ค� ืือ
(๑) การบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ ในแต่ล่ ะวันั ให้เ้ ริ่ม� บันั ทึึกตั้้ง� แต่เ่ วลา ๐๐.๐๑ น. และ
สิ้�นสุุดการบัันทึึกเวลา ๒๔.๐o น. การบัันทึึกข้้อความตามที่�่ได้้รัับแจ้้งให้้ใช้้ปากกาหมึึกสีีดำ�ำ หรืือสีีน้ำำ�� เงิิน
เท่า่ นั้้น�
(๒) การบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ วันั แต่ล่ ะเรื่อ่� งให้บ้ ันั ทึึกเป็็นข้อ้ ๆ โดยเริ่�มตั้้ง� แต่่ข้อ้ ที่�่
หนึ่่ง� เรียี งลำำ�ดับั กันั ไป และแต่ล่ ะข้อ้ ให้ป้ รากฏข้อ้ ความในการรับั แจ้ง้ เรื่อ่� งนั้้น� ๆ กรณีผี ู้้�รับั แจ้ง้ กับั ผู้�้ บันั ทึึกมิใิ ช่่
บุุคคลเดีียวกัันให้ผ้ ู้้�บัันทึึกอ่า่ นข้อ้ ความตามที่่�ได้้รัับแจ้้งให้ผ้ ู้�แ้ จ้ง้ ฟังั ถ้้าผู้แ�้ จ้้งมีีข้อ้ ทักั ท้ว้ ง หรืือต้อ้ งการแก้้ไข

90 Pคo่มู lอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

เพิ่่ม� เติมิ ให้้แก้ไ้ ขเพิ่่�มเติิมให้้ถููกต้้อง แล้ว้ ให้้ผู้แ้� จ้ง้ ผู้้�รัับแจ้้ง และผู้�้ บัันทึึกลงลายมืือชื่�่อรับั รองความถููกต้้องไว้้
ตอนท้า้ ยของข้อ้ ความประจำำ�วัันนั้้�น
(3) การลงลายมืือชื่อ่� ในบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ วันั หากผู้แ้� จ้ง้ ผู้�้ บันั ทึึก หรืือผู้้�รับั แจ้ง้
เป็็นบุุคคลเดีียวกัันจะลงลายมืือชื่่�อเพีียงชื่�่อเดีียวก็็ได้้ หากผู้�้แจ้้งไม่่ยอมลงลายมืือชื่�่อหรืือมีีเหตุุที่่�มิิอาจ
ลงลายมืือชื่่�อได้ต้ ามที่่�รับั แจ้้งไว้้ในสมุุดรายงานประจำ�ำ วันั ให้บ้ ัันทึึกเป็น็ หมายเหตุุไว้ท้ ้า้ ยประจำำ�วันั ข้อ้ นั้้น� ๆ
(4) การบัันทึึกรายงานประจำ�ำ วัันรัับแจ้้งเป็็นหลัักฐาน และรัับแจ้้งเอกสารหาย
ในแต่่ละข้้อให้้เริ่ �มขึ้�้นหน้้าใหม่่ทุุกครั้ �ง ถ้้าข้้อความในข้้อนั้้�นไม่่จบในหน้้าเดีียวกัันให้้บัันทึึกในหน้้าต่่อไป
ส่่วนการบัันทึึกรายงานประจำำ�วัันเกี่�ยวกัับคดีีและธุุรการ ให้้บัันทึึกเป็็นข้้อเรีียงต่่อกัันไปจนกว่่าจะจบหน้้า
แล้้วขึ้�น้ หน้า้ ใหม่่ต่อ่ ไปได้้
(๕) การบัันทึึกรายงานประจำ�ำ วัันถ้้ามีีผิิดที่�่ใดห้้ามมิิให้้ลบออก ให้้เพีียงแต่่ขีีดฆ่่า
คำำ�ผิดิ นั้้�นโดยยังั คงให้้อ่า่ นข้้อความเดิิมได้้แล้ว้ บัันทึึกใหม่่ให้ถ้ ููกต้้อง และให้ผ้ ู้แ้� จ้้ง ผู้้�บันั ทึึกลงนามย่่อรัับรอง
กำำ�กัับไว้้ที่ข�่ ้้างกระดาษตรงกัับบรรทัดั ที่�แ่ ก้้ไข
(๖) กรณีรี ายงานประจำำ�วันั แผ่น่ ใดชำ�ำ รุดุ เสียี หายหรืือใช้ก้ ารไม่ไ่ ด้ ้ ห้า้ มฉีกี ทิ้้ง� แต่ใ่ ห้้
ขีดี ฆ่า่ ด้ว้ ยปากกาหมึึกแดงทแยงมุมุ แล้ว้ บันั ทึึกคำ�ำ ว่า่ “ไม่ใ่ ช้”้ บนเส้น้ ทแยงมุมุ บริเิ วณกลางหน้า้ กระดาษของ
สมุดุ รายงานประจำ�ำ วันั แผ่น่ นั้้น� และให้ผ้ ู้�้ บันั ทึึกลงลายมืือชื่อ่� รัับรองกำ�ำ กับั ไว้ท้ ี่่ห� น้า้ กระดาษ ถ้า้ สมุดุ รายงาน
ประจำำ�วัันเล่ม่ นั้้�นมีีคู่่�สำ�ำ เนาให้้ปฏิิบัตั ิเิ ช่่นเดีียวกันั
(7) การบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ วันั ให้ใ้ ช้ภ้ าษาไทย กรณีคี ำ�ำ ที่ม�่ ีคี วามหมายเฉพาะหรืือ
สัญั ลัักษณ์ใ์ ห้้บัันทึึกด้้วยภาษาอื่่น� หรืือสัญั ลัักษณ์น์ ั้้น� กำ�ำ กับั ไว้้ในวงเล็บ็ ข้้อความ
(8) เมื่อ่� สิ้น� สุดุ รายงานประจำำ�วันั ในแต่ล่ ะวันั ให้ห้ ัวั หน้า้ สถานีตี ำำ�รวจและหัวั หน้า้ งาน
ที่่�เกี่�ยวข้้องตรวจรายงานประจำ�ำ วัันนั้้�น แล้้วลงลายมืือชื่�่อไว้้เป็็นหลัักฐานพร้้อมผู้้�จดบัันทึึกลงในข้้อสุุดท้้าย
รายงานประจำำ�วััน
6.๒.๓ เนื้้�อหาที่�่จะลงในบันั ทึึกประจำ�ำ วันั
โดยปกติิ พนักั งานสอบสวนจะเข้า้ ไปเกี่ย� วข้อ้ งกับั การลงบันั ทึึกประจำ�ำ วันั เกี่ย� วกับั คดีี
การรัับแจ้้งเป็็นหลัักฐาน การรัับแจ้้งเอกสารหาย ซึ่�่งในการบัันทึึกเนื้้�อหาลงในประจำ�ำ วัันควรจะต้้องมีี
สาระสำ�ำ คััญเหตุุการณ์์ทุุกขั้้�นตอนครบถ้้วนสมบููรณ์์ตั้�งแต่่ต้้นจนจบ อ่่านแล้้วพอที่่�จะเข้้าใจเรื่�่องราวได้้
อย่่างน้้อยเนื้้อ� ความจะต้อ้ งประกอบด้้วย ใคร ทำำ�อะไร ที่่ไ� หน เมื่่�อไร อย่่างไร ทำำ�ไม
6.๒.๔ การลงประจำ�ำ วันั ทางอิิเล็็กทรอนิกิ ส์์
ปัจั จุบุ ัันได้้มีีคำำ�สั่่�งสำำ�นักั งานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติทิ ี่�่ ๑๔๗/๒๕๖๑ ลงวันั ที่่� ๒๒ มีนี าคม
๒๕๖๑ ให้ก้ ารบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ วันั เกี่ย� วกับั คดี ี รายงานประจำำ�วันั แจ้ง้ เป็น็ หลักั ฐาน และรายงานประจำำ�วันั
รับั แจ้ง้ เอกสารหาย ให้บ้ ันั ทึึกในระบบสารสนเทศสถานีตี ำ�ำ รวจ (CRIMES) แทนการบันั ทึึกรายงานประจำ�ำ วันั
ในสมุุดรายงานประจำำ�วัันแต่่ละประเภท ตามแบบพิิมพ์์ของสำ�ำ นัักงานตำ�ำ รวจแห่่งชาติิครอบคลุุม
ทุุกหน่ว่ ยงานแล้้ว
6.๒.๕ การขอสำ�ำ เนารายงานประจำ�ำ วันั ให้้ถืือปฏิิบััติิดัังนี้้�
เมื่อ่� มีกี ารขอสำำ�เนารายงานประจำ�ำ วันั ให้ห้ ัวั หน้า้ สถานีตี ำ�ำ รวจหรืือหัวั หน้า้ หน่ว่ ยนั้้น�
เป็็นผู้้�อนุุญาต เมื่่�อได้้รัับอนุุญาต ให้้เจ้้าหน้้าที่่�ลงบััญชีีคุุมการขอสำ�ำ เนาในรายการด้้านหลัังปกหน้้าของ
สมุดุ รายงานประจำำ�วันั เมื่อ�่ มีกี ารลงบัญั ชีแี ล้ว้ ให้น้ ายตำำ�รวจชั้น� สัญั ญาบัตั ร เป็น็ ผู้�้รับรองสำำ�เนารายงานประจำ�ำ วันั นั้น�
แล้้วมอบให้้ผู้�้ ขอสำำ�เนารัับไป
มีีข้้อสัังเกตว่่า ในการที่�่จะอนุุญาตผู้้�ใดขอสำ�ำ เนารายงานประจำ�ำ วััน ตามประมวล
ระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีีลัักษณะที่่� ๑๒ ข้้อ ๘ ผู้�้ที่่�แจ้้งความหรืือผู้้�รัับมอบอำำ�นาจเท่่านั้้�นที่�่จะขอได้้

Police คInูม่ vอื eปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 91

หากมีีผู้�้ อื่�นที่่�อ้้างว่่าเป็็นผู้้�มีีส่่วนได้้เสีียกัับเรื่่�องที่่�แจ้้งนั้้�นจะขอสำำ�เนารายงานประจำำ�วัันดัังกล่่าว ก็็ต้้องนำำ�
พระราชบัญั ญัตั ิขิ ้อ้ มููลข่า่ วสารของราชการ พ.ศ.๒๕๔๐ มาพิจิ ารณาและนอกจากนี้้ถ� ้า้ เกี่ย� วข้อ้ งกับั กระบวนการ
ยุุติิธรรมทางอาญาแล้ว้ ก็ใ็ ห้้พิจิ ารณาตามมาตรา ๘ แห่่ง ป.วิอิ าญา ประกอบด้ว้ ย
6.๒.๖ การเก็็บรัักษา อายุุการเก็็บรักั ษา และการทำำ�ลายสมุดุ รายงานประจำ�ำ วันั
การเก็บ็ รักั ษาสมุุดรายงานประจำ�ำ วันั ให้้ถืือปฏิิบััติดิ ัังนี้้�
(๑) สมุุดรายงานประจำ�ำ วัันที่�่ได้้รัับ ให้้หััวหน้้างานธุุรการเป็็นผู้�้ รัับผิิดชอบในการ
เก็็บรัักษาไว้้ที่่�สถานีีตำำ�รวจ หรืือหน่ว่ ยงาน
(๒) สมุุดรายงานประจำำ�วัันที่�่ใช้้บัันทึึกยัังไม่่หมดเล่่มหรืือสำ�ำ รองเพื่่�อใช้้ ให้้ตำำ�รวจ
ที่�่รับั ผิดิ ชอบในการรัับแจ้้งเป็็นผู้้เ� ก็็บรักั ษาไว้้ ณ ที่่�ทำ�ำ การนั้้น�
(๓) สมุุดรายงานประจำำ�วัันที่�่ได้้ใช้้บัันทึึกหมดเล่่มแล้้ว ให้้หััวหน้้างานธุุรการเป็็น
ผู้้�รัับผิิดชอบในการเก็็บรัักษาไว้้สถานีีตำำ�รวจ หรืือหน่่วยงาน โดยให้้จััดเรีียงเป็็นหมวดและหมายเลขเล่่ม
เรียี งลำำ�ดัับกัันไป เพื่�อ่ ความสะดวกในการตรวจสอบ การค้้นหา หรืืออ้า้ งอิงิ ทั้้�งนี้้�จะต้อ้ งให้ม้ ีคี วามปลอดภัยั
ไม่่สููญหายจนกว่า่ จะทำ�ำ ลายตามระเบีียบ
6.๒.๗ อายุกุ ารเก็บ็ รัักษาสมุุดรายงานประจำ�ำ วััน มีีดัังนี้้�
(๑) สมุดุ รายงานประจำ�ำ วันั เกี่ย� วกับั คดีี ให้เ้ ก็บ็ รักั ษาเพื่อ่� รอการทำำ�ลายมีรี ะยะเวลา
๕ ปีี
(๒) สมุดุ รายงานประจำ�ำ วัันรับั แจ้้งเป็็นหลักั ฐาน เอกสารหาย และธุุรการ ให้้เก็บ็
รัักษาเพื่�อ่ รอการทำำ�ลายมีีระยะเวลา ๑ ปีี
6.๒.๘ การทำำ�ลายสมุุดรายงานประจำำ�วันั ที่�่ครบอายุุการเก็บ็ รัักษา ให้้ถืือปฏิิบััติดิ ัังนี้้�
(๑) ภายใน ๖o วันั หลังั จากสิ้้�นปีีปฏิทิ ินิ ให้้หัวั หน้้างานธุุรการ สำำ�รวจสมุุดรายงาน
ประจำ�ำ วันั แต่ล่ ะประเภทที่บ�่ ันั ทึึกหมดแล้ว้ ซึ่ง่� ครบกำำ�หนดอายุกุ ารเก็บ็ รักั ษาจัดั ทำำ�บัญั ชีตี ามแบบท้า้ ยระเบียี บนี้้�
เสนอผู้้�บัังคัับบััญชา เพื่อ่� ขออนุมุ ััติแิ ต่่งตั้�งคณะกรรมการทำำ�ลาย ตามระเบียี บสำ�ำ นัักนายกรััฐมนตรีี ๒๕๒๖
ว่่าด้ว้ ยงานสารบรรณ
(๒) ให้ห้ ัวั หน้า้ สถานีตี ำำ�รวจ หรืือหัวั หน้า้ หน่ว่ ยงาน แต่ง่ ตั้ง� นายตำ�ำ รวจชั้น� สัญั ญาบัตั ร
อย่า่ งน้อ้ ย ๓ นาย เป็็นคณะกรรมการทำำ�ลายสมุุดรายงานประจำ�ำ วันั แล้ว้ เสนอผู้้�มีอี ำ�ำ นาจ
(๓) ผู้้�มีอี ำ�ำ นาจในการอนุมุ ัตั ิสิั่ง� ทำำ�ลายสมุดุ รายงานประจำำ�วันั ในราชการส่ว่ นกลาง
ให้้เป็็นอำำ�นาจของผู้�้ บััญชาการ ในส่่วนราชการภููมิภิ าคให้เ้ ป็็นอำ�ำ นาจของหััวหน้้าตำำ�รวจภููธรจัังหวัดั

7. สมุดุ บัญั ชีียึึดและรักั ษาทรัพั ย์์
ในการรวบรวมพยานหลัักฐานของพนัักงานสอบสวน อาจมีีการยึึดสิ่�งของที่�่เกี่�ยวข้้องกัับคดีี
ไว้เ้ ป็น็ ของกลางในคดีอี าญา พนักั งานสอบสวนจะต้อ้ งดำ�ำ เนินิ การให้เ้ ป็น็ ไปตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจ
เกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๑๕ ในการเก็บ็ รักั ษา การจำำ�หน่า่ ย การขายทอดตลาดของกลาง ให้เ้ ป็น็ ไปตามระเบียี บ
ซึ่ง่� ประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๑๕ บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๔๑๘ วางแนวทางปฏิบิ ัตั ิวิ ่า่ ของกลางสิ่ง� ใด
มาถึึงสถานีีตำ�ำ รวจ ให้้พนัักงานสอบสวนจดรููปพรรณสิ่�งของลงในรายงานประจำ�ำ วัันและสมุุดยึึดทรััพย์์
ของกลาง แล้้วเขียี นเลขลำ�ำ ดัับที่�ย่ ึึดทรััพย์ต์ ิดิ ไว้ก้ ัับสิ่่�งของนั้้น� ให้ม้ั่�นคง อย่า่ ให้้หลุุดหรืือสููญหายได้้ และเก็บ็
ของกลางไว้้ในหีีบหรืือตู้้�เก็็บของกลาง ใส่่กุุญแจให้้เรีียบร้้อย เว้้นแต่่ของกลางนั้้�นมีีค่่ามาก หากเก็็บรัักษา
ที่�่สถานีีตำ�ำ รวจจะไม่่มั่�นคงก็็ฝากเก็็บที่�่หน่่วยงานผู้�้เบิิกต้้นสัังกััด หรืือกองการเงิินสำ�ำ นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิ
การยึึด การมอบ การรับั คืืนของกลาง ให้ผ้ ู้�้ยึด ผู้้�มอบ ผู้�้รับลงชื่อ่� ไว้ใ้ นสมุดุ ยึึดทรัพั ย์ข์ องกลางและรายงานประจำ�ำ วันั
เป็็นสำำ�คััญ รายละเอีียดเกี่�ยวกัับสิ่่�งของกลางที่�่ลงยึึดไว้้ ให้้จดบัันทึึกรายละเอีียดลงในสมุุดบััญชีียึึดและ

92 คPoูม่ lอื icปeฏบิInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

รักั ษาทรัพั ย์ต์ ามแบบ ค.๔๘ - ต.๔๐ แบบพิมิ พ์จ์ ะมีตี าราง ๑๐ ช่อ่ งให้ก้ รอกข้อ้ มููล ได้แ้ ก่่ ๑.เลขลำ�ำ ดับั ประจำำ�ปีี
๒.คดีีที่�่หรืือข้้อประจำำ�วััน ๓.รายละเอีียดรููปพรรณทรััพย์์สิ่�งของ ๔.วัันเวลาที่�่พบทรััพย์์สิ่�งของ ๕.วัันเวลา
ที่�่ได้้ยึึดทรััพย์์สิ่�งของ ๖.เหตุุที่่�ต้้องยึึด ยึึดจากใคร ใครเป็็นผู้้�ยึ ดไว้้ ๗.ใครเป็็นผู้้�สั่�งจำำ�หน่่ายทรััพย์์สิ่�งของ
ให้จ้ ำำ�หน่า่ ยโดยวิธิ ีใี ด ลงชื่อ�่ และตำ�ำ แหน่ง่ ผู้้�สั่ง� ไว้ด้ ้ว้ ย ๘.ได้จ้ ำำ�หน่า่ ยทรัพั ย์ส์ิ่ง� ของไปโดยวิธิ ีใี ด จำ�ำ หน่า่ ยแก่ใ่ คร
แต่ว่ ันั เดืือนปีใี ด ๙.ลายมืือชื่อ่� ผู้ท้� ี่ไ่� ด้ร้ ับั ของ ๑๐.ช่อ่ งหมายเหตุุ พนักั งานสอบสวนจะต้อ้ งดำำ�เนินิ การให้ถ้ ููกต้อ้ ง
ครบถ้ว้ นซึ่ง�่ ผู้�้ บังั คับั บัญั ชามีหี น้า้ ที่ต่� รวจสอบตามประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๑๕ บทที่่� ๑
ข้อ้ ๔๒๐ ให้เ้ ป็น็ ไปด้ว้ ยความเรียี บร้อ้ ย
8. การลงข้้อมููลในระบบ Crimes
ระบบ CRIMES ย่อ่ มาจาก Criminal Record Information Management Enterprise System
หรืือระบบสารสนเทศข้้อมููลอาชญากรรมสำำ�นักั งานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติโิ ดยมีที ี่ม�่ าที่�ไ่ ปดังั นี้้�
สำ�ำ นัักงานเทคโนโลยีีสารสนเทศและการสื่�่อสารได้้จััดทำ�ำ โครงการพััฒนาเทคโนโลยีีสารสนเทศ
สถานีตี ำ�ำ รวจเพื่อ่� พัฒั นาและเพิ่่ม� ประสิทิ ธิภิ าพให้ก้ ับั สถานีตี ำำ�รวจทั่่ว� ประเทศและหน่ว่ ยงานที่ม่� ีอี ำ�ำ นาจในการ
สืืบสวนสอบสวนคดีีอาญาซึ่่�งในปััจจุุบัันยัังขาดการสนัับสนุุนเทคโนโลยีีสารสนเทศที่�่ทัันสมััยในการปฏิิบััติิ
หน้า้ ที่โ�่ ดยจะทำ�ำ การเชื่�อ่ มโยงเครืือข่า่ ยระหว่่างหน่ว่ ยงานที่�ม่ ีีอำ�ำ นาจในการสืืบสวนสอบสวนของ สำำ�นักั งาน
เทคโนโลยีสี ารสนเทศและการสื่อ�่ สารกับั หน่ว่ ยงานกลางที่ม่� ีหี น้า้ ที่บ่� ันั ทึึกและจัดั เก็บ็ ข้อ้ มููล ที่จ�่ ำำ�เป็น็ สำำ�หรับั
งานสืืบสวนสอบสวนเพื่อ่� ให้ห้ น่ว่ ยงานที่ม�่ ีอี ำำ�นาจในการสืืบสวนสอบสวนสามารถบันั ทึึก จัดั เก็บ็ และเรียี กใช้้
ข้อ้ มููลจากฐานข้อ้ มููลกลางเดียี วกันั ได้เ้ สร็จ็ สิ้น� ณ หน่ว่ ยงานนั้้น� ๆ และสามารถประสานงานแลกเปลี่่ย� นข้อ้ มููล
ระหว่่างหน่่วยงานอย่่างรวดเร็็ว ลดความซ้ำำ�� ซ้้อนของการนำ�ำ เข้้าและการจััดเก็็บข้้อมููล เป็็นวิิธีีลดขั้�นตอน
และระยะเวลาการปฏิิบััติิงานและรองรัับการที่�่จะประสานงานแลกเปลี่่�ยนข้้อมููลร่่วมกัับหน่่วยงานต่่าง ๆ
ในกระบวนการยุตุ ิธิ รรมและหน่ว่ ยงานอื่น่� ๆ ซึ่ง�่ จะมีขี ึ้น้� ในอนาคต การจัดั หาระบบคอมพิวิ เตอร์ใ์ นโครงการ
พัฒั นาเทคโนโลยีสี ารสนเทศสถานีตี ำำ�รวจเป็น็ งานที่ต�่ ้อ้ งอาศัยั ความรู้แ้� ละประสบการณ์เ์ ฉพาะด้า้ นเนื่อ�่ งจาก
ระบบงานดังั กล่า่ วใช้เ้ ทคโนโลยีสี มัยั ใหม่ท่ ี่�ม่ ีคี วามซับั ซ้อ้ นในการออกแบบเพื่อ่� ให้ส้ นองรับั ต่อ่ ความต้อ้ งการ
ใช้้ระบบของสถานีีตำำ�รวจ การจััดหาระบบต้้องเสีียเวลาการจััดเตรีียมและดำ�ำ เนิินการอย่่างมากจะต้้องทำำ�
โดยความรอบคอบและระมััดระวัังโดยอาศััยความรู้�้ ทางศาสตร์์เกี่�ยวกัับเครืือข่่ายระบบคอมพิิวเตอร์์
การบริหิ ารและดำำ�เนิินโครงการโดยมีีขอบเขตการทำำ�งานของระบบ CRIMES ดัังนี้้�
❏ ระบบบันั ทึึกข้อ้ มููล คดีอี าญาทั่่ว� ไป คดีอี ุบุ ัตั ิเิ หตุจุ ราจร เหตุทุ รัพั ย์ห์ าย เหตุรุ ถหาย เหตุคุ นหาย
พลัดั หลง เหตุุคนตายไม่่ทราบชื่อ�่ แผนประทุษุ กรรม เหตุุที่�ต่ ้อ้ งรายงาน
❏ ระบบบัันทึึกและติิดตามบุคุ คลพ้้นโทษ
❏ ระบบการออกคำำ�ขอหมายจัับ ประกาศสืืบจับั และถอนประกาศสืืบจับั
❏ ระบบการออกคำำ�ขอต่่าง ๆ เช่่น หมายจัับ ผััดฟ้อ้ ง ฝากขังั
❏ ระบบบันั ทึึกการปล่อ่ ยตัวั ชั่ว� คราวและการให้้ประกันั ตััว
❏ ระบบการขออายัดั ตััว และการรับั รองการอายัดั ตััว
❏ ระบบบันั ทึึกผลการตรวจสอบประวััติิ
❏ ระบบรัับเอกสารอิเิ ล็็กทรอนิิกส์์ (e-Form)

Police คInูม่ vอื eปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 93

โดยสามารถศึึกษาค้้นคว้้า เพิ่่ม� เติมิ ได้จ้ ากคู่่�มืืออบรมหลักั สููตรพนัักงานสอบสวน
การใช้้งานระบบสารสนเทศข้อ้ มููลอาชญากรรมสำ�ำ นัักงานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติิ
CRIMES: Criminal Record Information Management Enterprise System

❖❖❖

94 คPoูม่ lอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บทที่�่ 6

การสอบสวนผู้�เสีียหาย พยาน และผู้�ต้อ้ งหา

เมื่่�อรัับคำ�ำ ร้้องทุุกข์์หรืือคำ�ำ กล่่าวโทษแล้้ว พนัักงานสอบสวนจะต้้องพิิจารณาว่่าตามพฤติิการณ์์
แห่ง่ คดีกี ารกระทำำ�ของผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� เข้า้ ข่า่ ยเป็น็ การกระทำ�ำ ความผิดิ ฐานใด ตามกฎหมายฉบับั ใด บทบัญั ญัตั ิิ
มาตราใด เป็็นความผิิดทางอาญาหรืือไม่่ตามหลัักเกณฑ์์ ป.อาญา มาตรา ๒, ๓ และ ๕๙ ประกอบบท
มาตราที่�ก่ ำำ�หนดการกระทำ�ำ ใดเป็น็ ความผิดิ และกำ�ำ หนดโทษไว้้ ภายใต้อ้ ายุคุ วาม ก่อ่ นอื่น่� พนักั งานสอบสวน
ต้อ้ งแยกองค์ป์ ระกอบความผิดิ แต่ล่ ะคดีใี ห้ไ้ ด้เ้ สียี ก่อ่ น จึึงจะตั้ง� รููปคดีแี ละเตรียี มประเด็น็ ในการสอบสวน จากนั้้น�
จึึงจะแสวงหาข้้อเท็็จจริิงและหลัักฐานเพื่�่อสนัับสนุุนข้้อกล่่าวหา โดยมีีอำ�ำ นาจเรีียกผู้�้เสีียหายหรืือบุุคคลใด
ซึ่�ง่ มีเี หตุอุ ันั ควรเชื่่อ� ว่่าถ้้อยคำำ�ของเขาอาจเป็็นประโยชน์์แก่ค่ ดีมี าถามปากคำ�ำ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๓
และมีอี ำำ�นาจแจ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้�้ ต้อ้ งหา ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ เมื่อ�่ มีหี ลักั ฐานตามสมควร การถามปากคำ�ำ นั้้น�
ประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกับั คดีี ลัักษณะ ๘ บทที่่� ๕ ได้ว้ างแนวทางการปฏิบิ ััติไิ ว้้
๑. การสอบสวนผู้�เสีียหาย
ผู้้�เสีียหายมีี ๒ จำำ�พวก กล่่าวคืือเอกชนเป็็นผู้้�เสีียหายในความผิิดต่่อส่่วนตััวหรืือความผิิด
อันั ยอมความได้ป้ ระการหนึ่่ง� กับั รัฐั เป็น็ ผู้เ้� สียี หายในความผิดิ อาญาแผ่น่ ดินิ หรืืออีกี นัยั หนึ่่ง� เรียี กว่า่ ความผิดิ
อันั ยอมความไม่ไ่ ด้อ้ ีกี ประการหนึ่่ง� ความผิดิ อาญาแผ่น่ ดินิ บางคดีที ั้้ง� เอกชนและรัฐั เป็น็ ผู้เ้� สียี หายด้ว้ ยกันั ทั้้ง� คู่่�
เมื่�่อกรณีีเหตุุเกิิดผู้�้เสีียหายที่�่เป็็นเอกชนจะมาแจ้้งความต่่อพนัักงานสอบสวนเพื่่�อให้้ดำำ�เนิินคดีีกัับผู้�้ ต้้องหา
ไม่่ว่่าความผิิดนั้้�นจะเป็็นความผิิดต่่อส่่วนตััวหรืือความผิิดอาญาแผ่่นดิินก็็ตาม เรีียกว่่าเป็็นการร้้องทุุกข์์
ส่่วนเอกชนผู้�้ อื่่�นที่�่มิิได้้เป็็นผู้้�เสีียหายหรืือเจ้้าหน้้าที่่�ของรััฐที่�่นำ�ำ คดีีความผิิดอาญาแผ่่นดิินมาแจ้้งความ
ต่อ่ พนักั งานสอบสวนเพื่อ�่ ให้ด้ ำ�ำ เนินิ คดีกี ับั ผู้้�ต้อ้ งหา เรียี กว่า่ การกล่า่ วโทษ ทั้้ง� สองกรณีเี มื่อ�่ พนักั งานสอบสวน
รัับคำำ�ร้้องทุุกข์์หรืือคำ�ำ กล่่าวโทษไว้้แล้้ว จะทำำ�การสอบปากคำำ�ไว้้เป็็นผู้�้ กล่่าวหา โดยใช้้แบบพิิมพ์์บัันทึึก
คำ�ำ ให้้การผู้้�กล่่าวหาหรืือพยาน (แบบ ส ๕๖-๔) ตามบทที่�่ ๕ แบบพิิมพ์์ที่่�ใช้้เกี่�ยวกัับคดีี ลำ�ำ ดัับที่�่ ๘
ตามคำ�ำ สั่่�ง ตร.ที่่� ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖
- ประเด็็นในการสอบสวน ตามประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๘ บทที่่� ๕
การถามปากคำำ� ข้้อ ๒๔๕ ก) หลัักการถามปากคำ�ำ ผู้้�ร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษ ข้้อ ๒๔๖ ประกอบหนัังสืือ
กองคดีี สำำ�นัักงานตำำ�รวจแห่่งชาติิ ที่่� ๐๐๐๔.๖/๑๐๙๔๐ ลง ๓ ก.ย. ๔๕ เรื่อ่� ง แนวทางปฏิบิ ัตั ิใิ นการทำ�ำ
สำำ�นวนการสอบสวนเพิ่่�มเติิมและได้้เพิ่่ม� เติมิ ประเด็็นที่�ย่ ัังขาดอยู่�ให้้สมบููรณ์ข์ ึ้�น้ ดังั นี้้�
๑.1 ประเด็น็ หรืือคำำ�ถามทั่่ว� ไป
(๑) ถามชื่อ่� ตัวั ชื่่�อสกุุล อายุ ุ เชื้อ� ชาติิ สััญชาติิ ศาสนา อาชีีพ
(๒) เลขบัตั รประจำำ�ตัวั ประชาชน
(๓) ภููมิิลำ�ำ เนา ที่่อ� ยู่�ที่เ่� กิิด
(๔) ชื่อ่� บิิดา มารดา
(๕) ความสัมั พัันธ์์หรืือความเกี่�ยวข้อ้ งกัับคู่่�กรณี ี ว่่าเกี่ย� วข้้องกัันสัมั พัันธ์อ์ ย่า่ งไร
(๖) ประวััติิพอสัังเขป เกี่�ยวกัับสถานภาพว่่าสมรสหรืือหย่่าร้้าง หรืืออยู่�กิินกัันฉัันท์์สามีี
ภรรยาโดยไม่จ่ ดทะเบียี นสมรสกัับผู้้�ใด มีีบุตุ รด้้วยกัันหรืือไม่ก่ี่ค� น ใครบ้้าง จบการศึึกษาระดัับใด สถานที่�่
ติิดต่่อได้้ที่�่บ้้าน ที่่�ทำ�ำ งาน หมายเลขโทรศััพท์์ที่�่ใช้้ติิดต่่อของตนเอง และหมายเลขโทรศััพท์์ของผู้้�ใกล้้ชิิด
หากติิดต่่อกับั ตนเองไม่ไ่ ด้้ หรืือทางสื่อ่� อิเิ ล็็กทรอนิกิ ส์อ์ ื่่�นใด

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 95

(๗) ความสามารถเข้้าใจและตอบคำ�ำ ถามพนักั งานสอบสวนได้้หรืือไม่่
(๘) หากเป็็นบุคุ คลต่่างประเทศหรืือใช้้ภาษาถิ่�นที่�ไ่ ม่เ่ ข้า้ ใจ ก็ใ็ ห้ใ้ ช้้ล่่ามแปลเป็็นภาษาไทย
(๙) หากเป็น็ คนใบ้ห้ ููหนวกหรืือตาบอดในการให้ป้ ากคำ�ำ ก็ใ็ ห้เ้ ขาสามารถสื่อ่� ความหมายทางอื่น่�
เพื่อ�่ ให้้เข้า้ ใจคำ�ำ ถามได้้หรืืออาจใช้ล้ ่่ามมาช่่วยในการสื่อ่� ความหมาย
(๑๐) ถ้้าใช้้ล่่ามแปล ล่่ามต้้องแปลให้้ถููกต้้อง ล่่ามต้้องสาบานหรืือปฏิิญาณตนว่่า
จะทำำ�หน้้าที่�่โดยสุุจริิตใจ จะไม่่เพิ่่�มเติิมหรืือตััดทอนสิ่�งที่�่แปล และให้้ล่่ามลงลายมืือชื่่�อในคำำ�แปลนั้้�น ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓
(๑๑) ในคดีีความผิิดเกี่�ยวกัับเพศ การถามปากคำำ�ผู้้�เสีียหายซึ่�่งเป็็นหญิิงให้้พนัักงาน
สอบสวนซึ่่�งเป็น็ หญิงิ เป็็นผู้้�สอบสวน เว้้นแต่่ผู้เ�้ สียี หายนั้้น� ยินิ ยอมหรืือมีเี หตุจุ ำำ�เป็น็ อย่า่ งอื่่น� และให้บ้ ัันทึึก
ความยิินยอมหรืือเหตุุจำ�ำ เป็็นนั้้�น ทั้้�งนี้้� ผู้�้เสีียหายจะขอให้้บุุคคลใดอยู่่�ร่่วมในการถามปากคำำ�นั้้�นด้้วยก็็ได้้
ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๓ วรรคสี่�
(๑๒) จะให้้ปฏิญิ าณหรืือสาบานตามลัทั ธิศิ าสนาของเขาก่อ่ นก็็ได้้
1.๒ การแจ้้งสิทิ ธิิของผู้�เสีียหาย
(๑) แจ้้งสิิทธิิตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๔๔/๑ ในคดีีที่�่สามารถเรีียกร้้องความเสีียหายได้้
ซึ่�่งเป็็นคดีีแพ่ง่ เกี่ย� วเนื่�่องกัับคดีอี าญา
(๒) แจ้ง้ สิทิ ธิติ าม พ.ร.บ.ค่า่ ตอบแทนผู้เ้� สียี หายและค่า่ ทดแทนและค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยแก่จ่ ำ�ำ เลยในคดีี
อาญา พ.ศ.๒๕๔๔ ตามมาตรา ๖/๑ ในคดีที ี่ม่� ีกี ารร้อ้ งทุกุ ข์ต์ ่อ่ พนักั งานสอบสวนตาม ป.วิอิ าญา ให้พ้ นักั งาน
สอบสวนแจ้้งให้้ผู้�้เสีียหายหรืือทายาทซึ่�่งได้้รัับความเสีียหายที่�่มาร้้องทุุกข์์ดัังกล่่าวทราบถึึงสิิทธิิการได้้รัับ
ค่่าตอบแทนตาม พ.ร.บ.นี้้� ซึ่�ง่ ตาม มาตรา ๒๒ ผู้เ�้ สีียหายหรืือทายาทซึ่ง�่ ได้ร้ ัับความเสีียหายหรืือบุคุ คลตาม
มาตรา ๒๓ ต้อ้ งยื่�น่ คำ�ำ ขอตามแบบภายใน ๑ ปีี นัับแต่ว่ ันั ที่่ผ� ู้�้เสีียหายได้้รู้้�ถึงการกระทำ�ำ ความผิดิ
(๓) แจ้้งสิิทธิิตาม พ.ร.บ.ป้้องกัันและปราบปรามการค้้ามนุุษย์์ พ.ศ.๒๕๕๑ ตาม
มาตรา ๓๔, ๓๕ ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ให้ผ้ ู้เ้� สียี หายทราบในโอกาสแรกถึึงสิทิ ธิทิ ี่จ่� ะเรียี กค่า่ สินิ ไหมทดแทน
อันั เนื่่อ� งมาจากการกระทำำ�ความผิิดฐานค้า้ มนุุษย์์
(๔) ในการถามปากคำ�ำ เด็็กอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีี ให้้มีีสหวิิชาชีีพหรืือบุุคคลที่่�เด็็กร้้องขอ
ร่ว่ มอยู่่�ด้ว้ ยในการถามปากคำ�ำ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๓ ทวิิ (อาจถููกผู้เ�้ สียี หายหรืือพยานตั้ง� ข้อ้ รังั เกียี จได้้
หากมีกี รณีดี ัังกล่่าวให้เ้ ปลี่่�ยนตััวผู้้�นั้น� )
(๕) กรณีีเป็็นความผิิดที่่�เข้้าเงื่�อนไขที่่�จะไกล่่เกลี่่�ยได้้ ตาม พ.ร.บ.การไกล่่เกลี่่�ยข้้อพิิพาท
พ.ศ.๒๕๖๒ ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ให้ค้ ู่่�กรณีที ราบในโอกาสแรกว่า่ มีสี ิทิ ธิยิ ื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอไกล่เ่ กลี่่ย� ข้อ้ พิพิ าท
ทางอาญา ตามมาตรา ๔๓ (แจ้้งผู้เ้� สีียหาย)
1.๓ กรณีีผู้�กล่า่ วหาเป็น็ เจ้้าพนักั งานของรััฐ
(๑) ให้้ระบุตุ ำ�ำ แหน่่ง/หน่่วยงานที่่�สัังกััด
(๒) ขอบเขตอำำ�นาจหน้้าที่่�ตามกฎหมาย/หน้า้ ที่�ท่ ี่่�ผู้้�บัังคับั บัญั ชามอบหมาย
(๓) มีคี วามเกี่�ยวข้้องกัับคดีอี ย่า่ งไร
1.๔ ประเด็น็ หรืือคำำ�ถามที่เ�่ กี่ย�่ วกัับคดีี
(๑) วััตถุุประสงค์์ที่่�มาพบพนัักงานสอบสวน เพื่่�อต้้องการร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษผู้�้ใด
โดยเฉพาะความผิิดส่่วนตััวต้้องมีีการร้้องทุุกข์์มอบคดีีให้้กับั พนัักงานสอบสวน มิิเช่่นนั้้�นพนัักงานสอบสวน
จะไม่่มีีอำำ�นาจในการสอบสวน และการร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษดัังกล่่าว มีีการกระทำ�ำ ความผิิดใดเกิิดขึ้�้น
ไม่่จำ�ำ เป็็นต้้องระบุุข้้อกฎหมาย ถ้้าเป็็นผู้�้ รัับมอบอำ�ำ นาจหรืือผู้�้ มีีอำ�ำ นาจจััดการแทนตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๔, ๕ หรืือ ๖ ให้ก้ ล่า่ วไว้ด้ ้้วย และมอบหลักั ฐานที่�เ่ กี่ย� วข้้องให้ก้ ับั พนัักงานสอบสวนหากหลักั ฐาน
ยัังไม่ค่ รบให้พ้ นัักงานสอบสวนติิดตามเอกสารมาประกอบต่อ่ ไป

96 Pคoมู่ lือicปeฏบิInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๒) วันั เดืือน ปีี เวลา กัับสถานที่่เ� กิดิ เหตุุ(จุุดเกิดิ เหตุ)ุ ตำ�ำ บล อำ�ำ เภอใด โดยชััดแจ้ง้
(๓) อาการกิิริิยาของผู้�้ กล่่าวหาและผู้้�กระทำ�ำ นั้้�นเป็็นอย่่างไร ตลอดจนพฤติิการณ์์แห่่งคดีี
และเหตุกุ ารณ์ท์ ี่เ่� กี่ย� วเนื่อ่� งก่อ่ นเกิดิ เหตุ ุ ขณะเกิดิ เหตุแุ ละหลังั เกิดิ เหตุุ ให้ต้ รวจสถานที่เ่� กิดิ เหตุเุ ก็บ็ ร่อ่ งรอย
หลักั ฐานต่า่ ง ๆ เพื่อ่� ตรวจพิสิ ููจน์แ์ ละเปรียี บเทียี บกับั ผู้้�ต้อ้ งสงสัยั ในคดีที ี่เ่� ห็น็ ว่า่ จำำ�เป็น็ ต้อ้ งตรวจสถานที่เ่� กิดิ เหตุุ
(๔) มููลเหตุุจููงใจแห่ง่ คดีมี ีอี ย่า่ งไร
(๕) ใครเป็็นผู้�้ กระทำำ� รู้�้ จัักหรืือเพีียงแต่่จำำ�ได้้หรืือจำำ�ไม่่ได้้เลย ถ้้ารู้้�จัักชื่�่อให้้ระบุุไว้้ให้้ชััด
หากมีหี ลายชื่อ่� ให้ร้ ะบุไุ ว้ท้ ุกุ ชื่อ�่ ถ้า้ ไม่ร่ ู้�้ชื่อ� ต้อ้ งถามตำ�ำ หนิริ ููปพรรณของผู้้�กระทำ�ำ ผิดิ ไว้ใ้ ห้ล้ ะเอียี ดเท่า่ ที่จ่� ะทำำ�ได้้
ถ้้าสามารถระบุุชื่่�อบิิดา มารดา ภรรยา บุุตรหรืือญาติิของผู้้�กระทำ�ำ ผิิดได้้ด้้วยยิ่�งดีี ถ้้ามีีหลายคนให้้แยก
รายละเอีียดของคนร้้ายทุุกคน แต่ล่ ะคนร่ว่ มกัันหรืือแบ่่งหน้้าที่�ก่ ระทำ�ำ ผิิดกัันอย่่างไร ซึ่ง�่ การสอบปากคำำ�ใน
ส่ว่ นนี้้ � หากรู้เ้� ห็น็ ผู้�้ กระทำ�ำ ความผิดิ จะต้อ้ งสอบให้ป้ รากฏถึึงตำำ�หนิริ ููปพรรณไว้ท้ ุกุ ครั้ง� เพราะเป็น็ ส่ว่ นสำำ�คัญั
ในการขอศาลออกหมายจับั ซึ่ง่� บางกรณีสี ามารถออกหมายจับั โดยอาศัยั ตำำ�หนิริ ููปพรรณเพียี งอย่า่ งเดียี วได้้
(๖) เหตุทุ ี่ร่� ู้้�จักั และจำำ�ได้้ อาศัยั เหตุผุ ลอย่า่ งไร เช่น่ เป็น็ คนเคยรู้�้ จักั หรืือเห็น็ หน้า้ กันั มาก่อ่ น
หรืือมีเี หตุุผลประการใดเป็็นเหตุุให้้จำ�ำ ได้้
(๗) ถ้้าไม่่รู้�้ จัักชื่�่อและหรืือไม่่เคยเห็็นหน้้ามาก่่อน เห็็นหน้้าในระยะเวลานานเท่่าใด
เหตุุที่่�จำำ�ได้อ้ ย่่างแม่่นยำ�ำ เพราะเหตุุใดเห็น็ อีีกครั้�งจำ�ำ ได้้หรืือไม่่ หากเป็น็ ไปได้ใ้ ห้ส้ เก็ต็ ช์ภ์ าพคนร้า้ ยไว้้ด้้วย
(๘) ให้ด้ ููแฟ้ม้ ภาพประวัตั ิคิ นร้า้ ย/สำ�ำ เนาภาพถ่า่ ยทะเบียี นราษฎร์ผ์ ู้�้ ต้อ้ งสงสัยั /บุคุ คลพ้น้ โทษ/
พัักโทษ/ประวััติคิ นร้า้ ย/เปรียี บเทียี บแผนประทุุษกรรมของอาชญากรรมกลุ่่�มความผิดิ ต่่าง ๆ หากตรงกัับ
คนร้า้ ยให้้บัันทึึกไว้เ้ ป็น็ หลัักฐานประกอบคดีีพร้้อมให้้ผู้เ�้ กี่�ยวข้้องลงชื่�อ่ รัับรองไว้ด้ ้้วย
(๙) หากได้ต้ ัวั ผู้�้ กระทำำ�ผิดิ หรืือผู้�้ ต้อ้ งสงสัยั จัดั ให้ม้ ีกี ารชี้ต� ัวั กรณีไี ม่ร่ ู้้�จักั กันั มาก่อ่ นหรืือดููตัวั
กรณีที ี่�่รู้�้ จัักกัันมาก่่อน
(๑๐) ขณะเกิิดเหตุุเป็็นเวลากลางวัันหรืือกลางคืืน เห็็นเหตุุการณ์์ชััดเจนหรืือไม่่เห็็นจาก
แสงสว่่างใด แสงสว่่างดัังกล่่าวทำ�ำ ให้้มองเห็็นได้้ชััดเจนในระยะกี่�เมตร หากเป็็นเวลากลางคืืนเห็็นจาก
แสงสว่่างอะไร จุุดที่�่มีีแสงส่่องสว่่างมายัังเหตุุการณ์์ระยะทางเท่่าใด หากก้ำ�ำ�กึ่่�งไม่่เป็็นการชััดเจนว่่าเวลา
เกิิดเหตุุเป็็นเวลากลางวัันหรืือกลางคืืนให้้สอบถามกรมอุุตุุนิิยมวิิทยามาประกอบคดีี ระยะการมองเห็็น
ของผู้ใ�้ ห้้ปากคำำ�เห็็นได้้ระยะทางเท่่าใดกี่�เมตร
(๑๑) ทรััพย์ท์ ี่�ต่ ้อ้ งสููญหายเสีียหายนั้้�นมีีอะไรบ้้างเป็น็ ของใคร การได้้มาของทรัพั ย์์สิินเป็็น
อย่า่ งไร แต่ล่ ะชิ้น� มีรี าคาเท่่าใด รวมทั้้�งหมดราคาเท่่าใด (จดรููปพรรณโดยละเอีียดเท่า่ ที่จ�่ ำ�ำ ได้้ อาทิ ิ ทรััพย์์ที่่�
สููญหายเป็น็ อะไร ยี่่�ห้้อ รุ่�น หมายเลขประกอบของทรััพย์์สิินที่�เ่ กี่�ยวข้้อง ตำำ�หนิิรููปพรรณพิเิ ศษ เช่น่ รอยบุบุ
สัญั ลักั ษณ์ต์ ่า่ ง ๆ เป็น็ ต้น้ เพื่อ�่ ประโยชน์ใ์ นการพิจิ ารณาในเมื่อ่� พบทรัพั ย์ท์ ี่ห�่ ายหรืือที่ถ�่ ููกประทุษุ ร้า้ ยในภายหลังั )
(๑๒) ผู้เ�้ สียี หายในคดีมี ีใี ครบ้า้ ง ถููกทำำ�ร้า้ ยหรืือได้ร้ ับั ความเสียี หายอย่า่ งไร เหตุใุ ดจึึงต้อ้ งมา
เกิิดเหตุุด้ว้ ยกััน หากมีีผู้เ�้ สีียหายหลายคนให้้เรียี งลำำ�ดัับ เป็น็ ผู้้�กล่า่ วหาที่�่ ๑, ที่่� ๒, ที่่� ๓ ตามลำ�ำ ดัับไป
(๑๓) การเดิินทางมายัังหรืือผ่่านมาทางที่่�เกิิดเหตุุ มาด้้วยยานพาหนะใด มาจากที่�่ใด
ผ่่านเส้้นทางใดบ้้างและจะไปยังั ที่ใ�่ ด โดยใช้้เส้น้ ทางใดในการเดินิ ทางสู่่�จุดุ หมายปลายทาง
(๑๔) ถ้้าผู้้�กล่่าวหาได้้รัับบาดเจ็็บ จะต้้องสอบสวนด้้วยว่่าได้้ถููกทำำ�ร้้ายด้้วยอาวุุธชนิิดใด
ถููกทำ�ำ ร้า้ ยอย่า่ งไร มีบี าดแผลมากน้อ้ ยเท่า่ ใด กรณีถี ููกทำ�ำ ร้า้ ยอาจถึึงแก่ช่ ีวี ิติ ได้ใ้ ห้พ้ นักั งานสอบสวนรีบี ไปพบ
ผู้ท้� ี่ถ�่ ููกทำ�ำ ร้า้ ยนั้้น� เพื่อ�่ สอบปากคำำ� เพื่อ�่ ได้ค้ ำำ�บอกเล่า่ ของคนที่ม�่ ีคี วามรู้�้ สึึกว่า่ ตนเองตายแน่แ่ ล้ว้ จะพููดความจริงิ
ว่่าใครเป็็นผู้้�กระทำำ�ความผิิด เพื่่�อฟัังประกอบพยานอื่่�นจะมีีน้ำ��ำ หนัักของพยานมาก หากเป็็นไปได้้ควรสอบ
ต่่อหน้้าแพทย์์หรืือพยาบาลและให้้บุุคคลเหล่่านั้้�นลงชื่�่อไว้้ในบัันทึึกคำำ�ให้้การด้้วย (ให้้แพทย์์ตรวจร่่างกาย
บาดแผลและให้้มีีความเห็็นของแพทย์์ประกอบด้้วย ถ้้าถึึงตายก็็ต้้องมีีใบชัันสููตรพลิิกศพตามระเบีียบ
การชันั สููตรพลิกิ ศพ)

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 97

(๑๕) ผู้้�กระทำ�ำ ผิดิ ใช้ย้ านพาหนะชนิดิ ใด ยี่่ห� ้อ้ สี ี รููปพรรณยานพาหนะ สภาพของยานพาหนะ
ตำำ�หนิทิ ี่ส่� ังั เกต หมายเลขทะเบียี นรถอะไร ก่อ่ นเกิดิ เหตุคุ นร้า้ ยมาจากทิศิ ทางใด หลังั เกิดิ เหตุเุ ส้น้ ทางหลบหนีี
ของคนร้้ายไปทิิศทางใด
(๑๖) ของกลางในคดีีมีีอะไรบ้้าง/ยึึดจากผู้�้ใด/หรืือยึึดจากที่�่เกิิดเหตุุ/มีีการถ่่ายภาพจุุดที่�่
ยึึดของกลางในที่เ�่ กิดิ เหตุหุ รืือไม่อ่ ย่า่ งไร หากเป็น็ อาวุธุ มีดี ให้บ้ อกลักั ษณะของมีดี ความกว้า้ งยาวของตัวั มีดี
ความยาวของด้้าม หากยึึดมาได้้ให้้ถ่า่ ยภาพของกลางพร้้อมวางสเกล นำำ�เข้า้ สำ�ำ นวน
(๑๗) มีีใครรู้�้เห็็นเหตุุการณ์์นั้้�นบ้้าง มีีใครอยู่�ใกล้้เคีียงที่�่เกิิดเหตุุบ้้างหรืือไม่่ สงสััยผู้�้ใดบ้้าง
หรืือไม่่อย่่างไร หรืือจะอ้า้ งพยานวััตถุุ พยานเอกสาร พยานบุุคคลอย่า่ งไรบ้้าง
(๑๘) หากได้้ตััวผู้้�ต้้องหามาดำ�ำ เนิินคดีีแล้้วจะคััดค้้านการปล่่อยตััวชั่�วคราวหรืือไม่่
เพราะเหตุใุ ด (ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๐๘/๒)
(๑๙) การถามปากคำ�ำ ผู้้�กล่่าวหาควรถามไปตามลำ�ำ ดัับเหตุุการณ์์ เพื่�่อมิิให้้เกิิดความสัับสน
และเข้้าใจง่า่ ย
(๒๐) คำำ�ถามอื่น่� ๆ ตามประเด็็นและตามรููปคดีี
๒. การสอบสวนพยาน
๑) สอบสวนประจัักษ์พ์ ยาน ประเด็็นเช่น่ เดียี วกัับผู้้�เสียี หายตามข้้อ ๑ เท่่าที่เ�่ กี่�ยวข้อ้ งกับั พยาน
๒) สอบสวนพยานแวดล้้อมกรณีี ประเด็็นเช่่นเดีียวกัับผู้�้เสีียหายตามข้้อ ๑ เท่่าที่่�เกี่�ยวข้้อง
กับั พยาน
๓. การสอบสวนผู้�ต้อ้ งหา
เมื่�่อผลการสอบสวนมีีหลัักฐานตามสมควรว่่าผู้�้นั้�นน่่าจะได้้กระทำำ�ผิิดตามข้้อหานั้้�น พนัักงาน
สอบสวนจึึงจะใช้อ้ ำำ�นาจตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ แจ้ง้ ข้อ้ หาดำำ�เนินิ คดีกี ัับผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� ซึ่ง�่ ผู้�้ ต้อ้ งหามาอยู่�
ในอำ�ำ นาจการสอบสวน โดยอาจถููกเรียี ก หรืือถููกส่่งตััวมา หรืือเข้้าหาพนักั งานสอบสวนเอง หรืือปรากฏตัวั
ต่อ่ หน้า้ พนักั งานสอบสวนซึ่ง�่ การถามคำ�ำ ให้ก้ ารผู้้�ต้อ้ งหา ห้า้ มมิใิ ห้พ้ นักั งานสอบสวนทำำ�หรืือจัดั ให้ท้ ำ�ำ การใด ๆ
ซึ่�่งเป็น็ การให้้คำ�ำ มั่่น� สัญั ญา ขู่่�เข็ญ็ หลอกลวง ทรมาน ใช้้กำ�ำ ลัังบังั คัับ หรืือกระทำ�ำ โดยมิชิ อบประการใด ๆ
เพื่่�อจููงใจให้เ้ ขาให้้การอย่า่ งใด ๆ ในเรื่�่องที่่�ต้อ้ งหานั้้�น ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๕
- ประเด็็นในการสอบสวน ตามประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะ ๘ บทที่่� ๕
การถามปากคำ�ำ ข้้อ ๒๔๕ ข) หลัักการถามปากคำำ�ผู้�้ ต้้องหา ข้อ้ ๒๔๗ ประกอบหนัังสืือ กองคดีี สำำ�นัักงาน
ตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ ที่่� ๐๐๐๔.๖/๑๐๙๔๐ ลง ๓ ก.ย. ๔๕ เรื่่�อง แนวทางปฏิบิ ัตั ิิในการทำำ�สำ�ำ นวนการสอบสวน
เพิ่่�มเติิมและได้้เพิ่่ม� เติิมประเด็็นที่ย�่ ังั ขาดอยู่�ให้ส้ มบููรณ์์ขึ้�น้ ดังั นี้้�
3.1 ประเด็น็ หรืือคำ�ำ ถามทั่่�วไป
(๑) ถามชื่�่อตัวั ชื่�่อรอง ชื่่�อสกุุล เชื้�อชาติิ สััญชาติิ อายุุ ศาสนา อาชีีพ
(๒) เลขบัตั รประจำำ�ตััวประชาชน
(๓) บิดิ า มารดา
(๓) ภููมิิลำ�ำ เนา ที่่อ� ยู่�ที่�เ่ กิดิ ที่่�ทำำ�งานที่บ่� ้้าน หมายเลขโทรศัพั ท์์ที่�ต่ ิดิ ต่่อได้้
(๔) ความสัมั พันั ธ์ห์ รืือความเกี่�ยวข้อ้ งกับั คู่่�กรณี ี ว่่าเกี่ย� วข้อ้ งกันั สัมั พันั ธ์์อย่า่ งไร
(๕) ความสามารถ เข้้าใจและตอบคำ�ำ ถามพนักั งานสอบสวนได้้หรืือไม่่ สามารถต่่อสู้ค�้ ดีไี ด้ ้
ไม่เ่ ป็็นกรณีีตามเงื่อ� นไข ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔

98 Pคoมู่ lือicปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๖) ถ้า้ ใช้ล้ ่า่ มแปล ล่า่ มต้อ้ งแปลให้ถ้ ููกต้อ้ ง ล่า่ มต้อ้ งสาบานหรืือปฏิญิ าณตนว่า่ จะทำำ�หน้า้ ที่�่
โดยสุุจริิตใจ จะไม่่เพิ่่�มเติิมหรืือตััดทอนสิ่�งที่่�แปล และให้้ล่่ามลงลายมืือชื่่�อในคำ�ำ แปลนั้้�น ตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓
(๗) แจ้ง้ ให้ท้ ราบถึึงข้อ้ เท็จ็ จริงิ เกี่ย� วกับั การกระทำำ�ที่ก�่ ล่า่ วหาว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหาได้ก้ ระทำ�ำ ผิดิ แล้ว้ จึึง
แจ้ง้ ข้้อหาให้้ทราบ (คำำ�ว่า่ แล้้วจึึงแจ้ง้ ข้อ้ หาให้ท้ ราบ ตามคำ�ำ สั่่�ง ตร.ที่�่ ๔๑๙/๕๖ ลง ๑ ก.ค. ๕๖ ให้ร้ ะบุุ
ฐานความผิดิ )
(๘) ถ้า้ ผู้�้ ต้อ้ งหามีหี ลายคนให้เ้ รียี งลำำ�ดับั ไป หากผู้้�ต้อ้ งหาเป็น็ นิติ ิบิ ุคุ คล ให้พ้ นักั งานสอบสวน
เรีียกเอกสารที่่�เกี่�ยวข้้องกัับนิิติิบุุคคลและตรวจสอบว่่าบุุคคลที่่�พนัักงานสอบสวนจะแจ้้งข้้อหานั้้�นมีีอำ�ำ นาจ
ทำ�ำ การแทนนิิติิบุุคคลนั้้�นตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗ ด้้วย การสอบสวนผู้้�ต้้องหาในฐานะนิิติิบุุคคลหรืือใน
ฐานะส่่วนตััวให้้แยกดำ�ำ เนิินการให้้ชััดเจน ซึ่�่งบุุคคลที่�่ถููกแจ้้งข้้อหาหรืือถููกสอบสวนอาจเป็็นบุุคคลเดีียวกััน
แต่อ่ ยู่�คนละฐานะกันั ได้้ เช่น่ นาย ก.(ในฐานะผู้แ้� ทนบริษิ ัทั ... หรืือห้า้ งหุ้�นส่ว่ นจำำ�กัดั ....) ผู้�้ ต้อ้ งหาที่�่ ๑, นาย ก.
(ในฐานะส่่วนตัวั ) ผู้้�ต้อ้ งหาที่่� ๒ เป็็นต้น้
(๙) ประวัตั ิขิ องผู้�้ ต้อ้ งหาพอสังั เขป สถานภาพโสดหรืือสมรสหรืืออยู่�กินิ กันั ฉันั ท์ส์ ามีภี รรยา
กับั ใคร มีบี ุตุ รกี่ค� น ใครบ้า้ ง หรืือหย่า่ ร้า้ ง จบการศึึกษาระดับั ใด มีปี ระวัตั ิเิ คยต้อ้ งหาคดีอี าญาหรืือเคยต้อ้ งโทษ
หรืือไม่อ่ ย่า่ งไร
(๑๐) กรณีเี ป็น็ ความผิิดที่่�เข้้าเงื่อ� นไขที่จ�่ ะไกล่เ่ กลี่่�ยได้้ ตาม พ.ร.บ.การไกล่เ่ กลี่่�ยข้้อพิพิ าท
พ.ศ.๒๕๖๒ ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ให้ค้ ู่่�กรณีที ราบในโอกาสแรกว่า่ มีสี ิทิ ธิยิ ื่น�่ คำำ�ร้อ้ งขอไกล่เ่ กลี่่ย� ข้อ้ พิพิ าท
ทางอาญา ตาม มาตรา ๔๓ (แจ้ง้ ผู้้�ต้อ้ งหา)
3.๒ การแจ้ง้ สิิทธิิผู้�ต้้องหา
(๑) ผู้้�ต้อ้ งหามีีสิทิ ธิิได้้รัับการสอบสวนด้ว้ ยความรวดเร็็ว ต่่อเนื่อ่� ง และเป็็นธรรม
(๒) คดีที ี่ม�่ ีอี ัตั ราโทษประหารชีวี ิติ หรืือในคดีที ี่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหามีอี ายุไุ ม่เ่ กินิ ๑๘ ปีี ในวันั ที่พ�่ นักั งาน
สอบสวนแจ้ง้ ข้อ้ หา ก่อ่ นเริ่ม� ถามคำ�ำ ให้ก้ าร ให้พ้ นักั งานสอบสวนถามผู้�้ ต้อ้ งหาว่า่ มีที นายความหรืือไม่ ่ ถ้า้ ไม่ม่ ีี
ให้จ้ ััดหาทนายความให้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคหนึ่่�ง
(๓) คดีีที่�่มีีอััตราโทษจำำ�คุุก ก่่อนเริ่�มถามคำ�ำ ให้้การ ให้้พนัักงานสอบสวนถามผู้้�ต้้องหา
ว่่ามีีทนายความหรืือไม่่ ถ้้าไม่่มีีและผู้้�ต้้องหาต้้องการทนายความ ให้้จััดหาทนายความให้้ ตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสอง (เมื่อ่� จัดั หาทนายความให้แ้ ก่ผ่ ู้้�ต้อ้ งหาแล้ว้ ในกรณีจี ำำ�เป็น็ เร่ง่ ด่ว่ น หากทนายความ
ไม่่อาจมาพบผู้้�ต้้องหาได้้ โดยไม่่แจ้้งเหตุุขััดข้้องให้้พนัักงานสอบสวนทราบหรืือแจ้้งแต่่ไม่่มาพบผู้�้ ต้้องหา
ภายในเวลาอัันสมควร ให้้พนัักงานสอบสวนทำำ�การสอบสวนผู้้�ต้้องหาไปได้้โดยไม่่ต้้องรอทนายความ
แต่พ่ นักั งานสอบสวนต้อ้ งบันั ทึึกเหตุนุั้้น� ไว้ใ้ นสำ�ำ นวนการสอบสวนด้ว้ ยตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสี่)�
(๔) ให้น้ ำำ�บทบััญญััติิในมาตรา ๑๓๓ ทวิิ มาใช้บ้ ัังคัับโดยอนุุโลมแก่ก่ ารสอบสวนผู้้�ต้้องหา
ที่ม่� ีีอายุไุ ม่เ่ กินิ ๑๘ ปีี ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๒ (สหวิิชาชีพี ตาม มาตรา ๑๓๓ ทวิิ อาจถููกผู้�้ ต้้องหา
ตั้�งข้อ้ รัังเกียี จได้้ หากมีีกรณีีดังั กล่า่ วให้เ้ ปลี่่ย� นตััวผู้้�นั้น� )
(๕) ผู้�้ ต้้องหามีีสิิทธิิให้้ทนายความหรืือผู้้�ซึ่่�งตนไว้้วางใจเข้้าฟัังการสอบปากคำำ�ตนได้้ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๓
(๖) ก่อ่ นถามคำำ�ให้้การผู้้�ต้อ้ งหา ให้พ้ นักั งานสอบสวนแจ้ง้ ให้้ผู้้�ต้อ้ งหาทราบตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓๔/๔ ก่่อนว่า่
- ผู้้�ต้้องหามีีสิิทธิิที่่�จะให้้การหรืือไม่่ให้้การก็็ได้้ ถ้้าผู้้�ต้้องหาให้้การ ถ้้อยคำำ�ที่่�ผู้้�ต้้องหา
ให้ก้ ารนั้้�น อาจใช้เ้ ป็น็ พยานหลัักฐานในการพิจิ ารณาคดีีได้้
- ผู้�้ ต้อ้ งหามีีสิิทธิิให้้ทนายความหรืือผู้�ซ้ ึ่�ง่ ตนไว้ว้ างใจเข้้าฟังั การสอบปากคำ�ำ ตนได้้

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 99

(๗) ความผิิดบางเรื่�่อง การรัับสารภาพของผู้้�ต้้องหาและให้้ข้้อมููลที่่�เป็็นประโยชน์์นำำ�ไปสู่่�
การขยายผลในด้า้ นการป้อ้ งกันั ปราบปราม กฎหมายวางหลักั เกณฑ์ใ์ ห้ศ้ าลลงโทษน้อ้ ยกว่า่ อัตั ราโทษขั้น� ต่ำ�ำ�
ตามกฎหมายได้้ เช่่น มาตรา ๑๐๐/๒ แห่่ง พ.ร.บ.ยาเสพติิดให้้โทษ พ.ศ.๒๕๒๒ และที่�่แก้้ไขเพิ่่�มเติิม
(ถ้้าศาลเห็็นว่่าผู้�้ กระทำ�ำ ความผิิดผู้�้ใดให้้ข้้อมููลที่�่สำ�ำ คััญและเป็็นประโยชน์์อย่่างยิ่�งในการปราบปราม
การกระทำ�ำ ความผิดิ เกี่�ยวกัับยาเสพติดิ ให้โ้ ทษ ต่่อพนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจ หรืือพนัักงานสอบสวน
ศาลจะลงโทษผู้้�นั้�นน้อ้ ยกว่า่ อััตราโทษขั้น� ต่ำ�ำ�ที่ก่� ำ�ำ หนดไว้้สำำ�หรับั ความผิิดนั้้น� ก็็ได้)้ ให้พ้ นัักงานสอบสวนแจ้ง้
ให้้ผู้้�ต้อ้ งหาทราบถึึงสิทิ ธิิดังั กล่่าวให้้ปรากฏไว้้ในสำำ�นวนการสอบสวน และหลัังจากแจ้ง้ สิิทธิิตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๑๓๔/๑-๑๓๔/๔ แล้้ว จึึงจะถามรายละเอีียดในประเด็็นแห่ง่ คดีี
ข้อ้ สังั เกต
- ถ้้อยคำำ�ใด ๆ ที่�่ผู้้�ต้้องหาให้้ไว้้ต่่อพนัักงานสอบสวนก่่อนมีีการแจ้้งสิิทธิิตามมาตรา ๑๓๔/๔
หรืือก่่อนที่่�จะดำ�ำ เนิินการตามมาตรา ๑๓๔/๑ มาตรา ๑๓๔/๒ และมาตรา ๑๓๔/๓ จะรัับฟัังเป็็น
พยานหลักั ฐานในการพิิสููจน์์ความผิดิ ของผู้้�นั้น� ไม่่ได้้
3.๓ ประเด็น็ หรืือคำ�ำ ถามเกี่�่ยวกับั คดีี
(๑) ตามที่่�ถููกกล่่าวหานั้้น� จริงิ หรืือไม่่
(๒) ถ้า้ ไม่จ่ ริงิ ในวันั เวลาเกิดิ เหตุนุ ั้้น� ผู้้�ต้อ้ งหากระทำ�ำ อะไร อยู่�ที่ไ่� หน มีหี ลักั ฐานที่อ่� ้า้ งอย่า่ งไร
คืือใครบ้้างและเพื่่�อประโยชน์์ในการรวบรวมพยานหลัักฐาน อาจตรวจสอบย้้อนเวลาก่่อนเกิิดเหตุุและ
ตรวจสอบภายหลังั เกิดิ เหตุุด้ว้ ย
(๓) ถ้า้ ผู้้�ต้อ้ งหารับั สารภาพ อย่า่ เชื่อ�่ ว่า่ ในชั้น� ศาลจะให้ก้ ารรับั สารภาพเหมืือนชั้น� สอบสวน
ให้ท้ ำำ�การสอบสวนเสมืือนว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� ให้ก้ ารปฏิเิ สธและพิสิ ููจน์ค์ ำำ�รับั ของผู้้�ต้อ้ งหาว่า่ สิ่ง� ที่ไ่� ด้ใ้ ห้ป้ ากคำำ�นั้้น�
เป็็นความจริิงทุุกประการ โดยต้้องสอบปากคำำ�บุุคคลที่�่เกี่�ยวข้้องที่่�ถููกอ้้างอิิงหรืือพาดพิิงถึึงทุุกรายเท่่าที่�่
สามารถทำ�ำ ได้้ในประเด็็นแห่ง่ คดีีตลอดจนประเด็น็ อื่น�่ ๆ ที่�่เกี่ย� วข้อ้ ง เว้น้ แต่ใ่ นคดีที ี่่�อยู่�ในอำำ�นาจศาลแขวง
ต้้องส่ง่ ตััวไปให้พ้ นัักงานอัยั การยื่น่� ฟ้อ้ งด้้วยวาจาต่อ่ ศาลภายใน ๔๘ ชั่่�วโมง นับั แต่เ่ วลาจับั กุมุ
(๔) มููลเหตุุจููงใจในการกระทำำ�ผิิดมีีอย่า่ งไร
(๕) คำำ�รัับสารภาพของผู้้�ต้้องหา หากเป็็นการกล่่าวหาที่่�มีีหลายข้้อหาโดยบางข้้อหาใช้้
คำำ�ว่า่ หรืือ เช่่น ลักั ทรัพั ย์์หรืือรับั ของโจร เวลาถามปากคำ�ำ ผู้้�ต้อ้ งหาให้ถ้ ามให้ช้ ัดั เจนว่่าผู้�้ ต้อ้ งหารัับสารภาพ
ในข้้อหาใดและปฏิิเสธในข้้อหาใด เพื่�อ่ มิิให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาหลงข้้อต่่อสู้�้
(๖) ในการพิสิ ููจน์ค์ ำ�ำ รับั ของผู้้�ต้อ้ งหา นอกจากสอบปากคำำ�บุคุ คลแล้ว้ ยังั ต้อ้ งพิสิ ููจน์ต์ ิดิ ตาม
ตรวจยึึดสิ่�งของหรืือของกลางพยานวััตถุุ เช่่น อาวุุธ สิ่่�งของผิิดกฎหมาย ยานพาหนะที่�่ใช้้ หลัักฐานทาง
นิติ ิวิ ิทิ ยาศาสตร์ ์ ตลอดจนพยานเอกสารทุกุ ชนิดิ เท่า่ ที่ส�่ ามารถจะทำ�ำ ได้้ เพื่อ�่ เป็น็ หลักั ฐานยืืนยันั การกระทำำ�ผิดิ
ดังั กล่่าวด้้วย
(๗) หากมีกี ารกล่า่ วอ้า้ งมีกี ารใช้โ้ ทรศัพั ท์์ หรืือไลน์ห์ รืือการสื่อ่� สารทางออนไลน์ห์ รืือสื่อ่� สาร
สารสนเทศหรืืออิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์ไ์ ปถึึงหน่ว่ ยงานหรืือถึึงบุคุ คลใด ให้ต้ รวจสอบและขอหลักั ฐานการสื่อ�่ สารจาก
บริิษัทั ผู้ใ้� ห้้บริกิ ารหรืือหน่่วยงานใดมาประกอบสำำ�นวนและสอบปากคำ�ำ บุุคคลที่่ต� ิิดต่อ่ ถึึงกันั ตามรููปคดีี
(๘) ในการอ้า้ งถึึงบุคุ คลหรืือสถานที่�่ ให้น้ ำำ�ข้อ้ มููลหรืือภาพถ่า่ ยประกอบสำำ�นวนการสอบสวน
(๙) หากมีีการโอนเงิิน ให้้ขอหลัักฐานการโอนเงิินไปยัังสถาบัันการเงิินและสอบปากคำ�ำ
ผู้้�เกี่ย� วข้อ้ ง
(๑๐) คดีที ี่่ไ� ม่ต่ ้อ้ งฟ้อ้ งด้ว้ ยวาจา หากผู้�้ ต้อ้ งหาสมัคั รใจนำ�ำ ชี้้ท� ี่เ่� กิดิ เหตุุ ให้พ้ นักั งานสอบสวน
จัดั ให้้ผู้้�ต้้องหานำำ�ชี้้�ที่�เ่ กิดิ เหตุุประกอบคำำ�รัับสารภาพ

100 คPo่มู lือicปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๑๑) ตรวจสอบสถานที่�่เกิดิ เหตุุ เส้้นทางเข้้าออกสถานที่่�เกิดิ เหตุุ เส้้นทางหลบหนีี สำ�ำ รวจ
ว่า่ มีกี ล้้องวงจรปิดิ หรืือไม่่ หากมีีให้้นำำ�ภาพจากกล้้องวงจรปิดิ ประกอบสำำ�นวนการสอบสวน
(๑๒) กรณีผี ู้้�ต้อ้ งหาปฏิเิ สธขอให้ก้ ารชั้น� ศาล พนักั งานสอบสวนไม่ค่ วรถามคำำ�ถามเดียี วและ
ให้ผ้ ู้้�ต้อ้ งหาตอบคำ�ำ ตอบเดียี วว่า่ ปฏิเิ สธขอให้ก้ ารชั้น� ศาล แต่ค่ วรถามโดยแตกประเด็น็ คำำ�ถามให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหาตอบ
ไล่ไ่ ปทีลี ะประเด็น็ คำำ�ถามและพนักั งานสอบสวนต้อ้ งแสวงหาพยานหลักั ฐานทุกุ ชนิดิ เพื่อ่� พิสิ ููจน์ค์ วามผิดิ หรืือ
ความบริิสุุทธิ์์�ของผู้�้ ต้้องหา ดัังได้้กล่่าวมาแล้้วข้้างต้้นโดยจะต้้องมีีการแจ้้งสิิทธิิที่่�เกี่�ยวข้้องตามกฎหมายให้้
ทราบก่อ่ นการดำำ�เนิินการเรื่�อ่ งดังั กล่่าว
(๑๓) การถามปากคำำ�ผู้้�ต้อ้ งหา ไม่จ่ ำำ�เป็น็ ต้อ้ งถามเรียี งลำ�ำ ดับั เหตุกุ ารณ์ก์ ็ไ็ ด้ ้ กรณีที ี่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหา
ไม่่ให้้ความร่่วมมืือและการสอบปากคำำ�ผู้้�ต้้องหาจะไม่่ได้้ความจริิง การหลีีกเลี่�ยงลำำ�ดัับคำ�ำ ถามจะทำำ�ให้้
ผู้้�ต้้องหาปรุงุ แต่่งคำำ�ให้้การได้ย้ ากขึ้้�น
(๑๔) ถามผู้้�ต้้องหาว่่า จะอ้้างพยานบุุคคล พยานเอกสารหรืือพยานวััตถุุใดเป็็น
พยานหลักั ฐานบ้้างหรืือไม่อ่ ย่่างไร
๔. ประเด็น็ เพิ่่�มเติมิ เกี่ย่� วกัับความผิิดในกลุ่�มคดีีที่�่มัักจะเกิิดขึ้้�นบ่อ่ ย
ประเด็น็ หรืือคำำ�ถามทั่่ว� ไปเกี่ย� วกับั ความผิิดต่่างๆ ที่�่เป็น็ คำ�ำ ถามเหมืือน ๆ กันั จะเป็็นประเด็็นดังั ที่�่
ได้้กล่่าวมาแล้้วข้้างต้้นไม่่ว่่าการถามผู้้�เสีียหาย พยานหรืือผู้้�ต้้องหาก็็ตาม แต่่ประเด็็นคำ�ำ ถามอื่�่น ๆ ที่่�ต้้อง
ถามเพิ่่ม� เติิมแตกต่่างกัันออกไปตามกลุ่่�มความผิิดแต่่ละประเภท เพื่่�อให้้ได้้ข้้อเท็็จจริิงและหลัักฐานว่่าครบ
องค์์ประกอบความผิดิ ในฐานใด เพื่อ่� จะได้แ้ จ้ง้ ข้อ้ หากับั ผู้้�ต้อ้ งหาได้ถ้ ููกต้อ้ งครบถ้ว้ น ไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ กรรมเดียี ว
ผิิดต่่อกฎหมายหลายบทซึ่่�งต้้องลงโทษบทหนัักหรืือเป็็นการกระทำำ�ความผิิดต่่างกรรมต่่างวาระลงโทษ
เรีียงกระทงความผิิดทุุกกรรมไปก็็ตาม ซึ่่ง� จะได้้ยกตััวอย่า่ งในบางกลุ่่�มความผิิด ดัังต่อ่ ไปนี้้�
๔.๑ ความผิิดเกี่ย่� วกับั ชีีวิิตร่่างกาย
๔.๑.๑ การพิิจารณาการกระทำำ�ว่่าเจตนาฆ่่าหรืือเจตนาทำ�ำ ร้า้ ย
การจะดููว่่าผู้�้ กระทำำ�ความผิิดมีีเจตนาเป็็นเช่่นใด เป็็นเรื่่�องที่่�อยู่�ภายในจิิตใจยากที่�่
จะหยั่�งรู้�ไ้ ด้้ แต่่มีเี ครื่�่องมืืออย่่างหนึ่่�งที่�ส่ ามารถนำำ�มาใช้้พิจิ ารณาและวิเิ คราะห์ไ์ ด้้ เรียี กว่า่ กรรมเป็น็ เครื่�่องชี้�
เจตนา โดยดููอาวุธุ อวัยั วะที่ถ่� ููกกระทำ�ำ ต่อ่ อาการของผู้้�ถููกกระทำำ� อากัปั กิริ ิยิ าของผู้�้ กระทำ�ำ ประกอบกันั เช่น่
๑) อาวุุธที่�่ใช้้
(๑) ระเบิดิ มีีเจตนาฆ่่าแน่น่ อน
(๒) อาวุุธปืืน อาจดููความรุุนแรงของอานุุภาพของอาวุุธปืืนประกอบด้้วย
อาวุธุ ปืืนที่ม่� ีอี านุภุ าพรุนุ แรง เช่น่ อาวุุธปืืนขนาด .๔๔, .๓๕๗, .๓๘, .๓๒ ส่่วนที่�ไ่ ม่ร่ ้้ายแรงเช่่น ขนาด .๒๒,
อาวุธุ ปืนื ประจุุปากที่่�ผลิติ ขึ้�น้ เอง อย่่างอาวุุธปืืนอััดลมคงมีแี ต่่เจตนาทำ�ำ ร้้าย บางกรณีีต้อ้ งดููพฤติิการณ์์แห่ง่
การกระทำำ�ประกอบด้ว้ ย อาวุธุ ปืนื ใดจะมีอี านุภุ าพเป็น็ อันั ตรายต่อ่ ชีวี ิติ หรืือไม่่ เมื่่�อพนักั งานสอบสวนส่ง่ ไป
ตรวจพิสิ ููจน์ท์ ี่ ่� สพฐ.จะมีคี ำ�ำ ถามไปด้ว้ ยว่า่ อาวุธุ ปืนื และเครื่อ่� งกระสุนุ ปืนื ดังั กล่า่ วสามารถทำ�ำ อันั ตรายต่อ่ ชีวี ิติ
ได้ห้ รืือไม่่ ผู้เ�้ ชี่ย� วชาญก็็จะตอบมาให้ต้ ามรายงานผลการตรวจพิิสููจน์์เพื่อ�่ ประกอบคดี ี
- อาวุุธปืืนที่่�มีีอานุุภาพหากยิิงเล็็งปากกระบอกปืืนไปยัังบุุคคลใด
ในระยะหวังั ผล เป็น็ เจตนาฆ่า่ ถ้า้ กระสุนุ ปืนื ไม่ถ่ ููกผู้ใ�้ ด หรืือถููกบุคุ คลใดจนได้ร้ ับั บาดเจ็บ็ แต่ไ่ ม่ถ่ ึึงแก่ค่ วามตาย
เป็็นการลงมืือกระทำ�ำ ความผิิดแล้้วแต่่ไม่่สำำ�เร็็จรัับผิิดฐานพยายามฆ่่า ถ้้าอยู่�ในระยะใกล้้ชิิดเลืือกยิิงได้้และ
เลืือกยิงิ ต่ำ��ำ เล็ง็ ไปที่่น� ิ้้�วเท้้าทำ�ำ ให้้บาดเจ็บ็ และไม่่ยิิงซ้ำ��ำ ทั้้�งที่ม�่ ีโี อกาส เป็็นเจตนาทำ�ำ ร้า้ ยกรณีอี าวุธุ ปืนื ลููกซอง
เมื่่อ� ยิิงกระสุนุ จะกระจายออกอาจมีีเจตนาฆ่า่

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 101

- ใช้อ้ าวุธุ ปืนื ยิงิ เข้า้ ไปในบ้า้ นที่ม่� ีผี ู้ค�้ นอยู่�อาศัยั ในวิถิ ีกี ระสุนุ ที่อ่� ยู่�ในระนาบ
เดียี วกับั คนอาศัยั ในบ้า้ นดังั กล่า่ ว เป็น็ เจตนาฆ่า่ โดยเล็ง็ เห็น็ ผล ถ้า้ ยิงิ วิถิ ีกี ระสุนุ ขึ้น�้ สููงไปที่ช่� ายคาบ้า้ น เป็น็ การยิงิ
ข่่มขู่่�ไม่ม่ ีีเจตนาฆ่่า
- ใช้อ้ าวุธุ ปืนื ยิงิ เข้า้ ไปในยานพาหนะที่ม�่ ีผี ู้ค้� นโดยสารขณะที่แ่� ล่น่ สัญั จรไป
ตามเส้้นทางสัญั จร เป็น็ เจตนาฆ่่าโดยเล็็งเห็น็ ผล
- ยิิงอาวุุธปืนื เข้า้ ไปในกลุ่่�มคน เป็็นเจตนาฆ่่าโดยเล็ง็ เห็็นผล
- ยิงิ ขึ้้�นฟ้้าหรืือยิงิ ไปทางอื่่�นเป็น็ ข่ม่ ขู่่�
- การใช้้อาวุุธปืืนยิิง ควรแจ้้งให้้ สพฐ.ซึ่่�งเป็็นผู้้�เชี่�ยวชาญมาทำำ�การตรวจ
สถานที่เ�่ กิดิ เหตุแุ ละตรวจวิถิ ีกี ระสุุน จะทำำ�ให้น้ ้ำำ��หนักั การรับั ฟัังพยานมั่น� คงขึ้น้�
(๓) อาวุธุ มีดี ต้อ้ งดููลักั ษณะและขนาดของอาวุธุ มีดี ด้ว้ ย เช่น่ อาวุธุ มีดี ปลายแหลม
มีดี ปังั ตอหรืือขวานที่่�มีนี ้ำำ��หนัักมาก อาจเป็็นเจตนาฆ่า่ มีดี ทำ�ำ ครััวหรืือมีดี ปอกผลไม้้ อาจเป็็นเจตนาทำ�ำ ร้า้ ย
เป็็นต้น้
(๔) ยาพิษิ ดููที่ป่� ริมิ าณและความรุนุ แรงของยาพิษิ แต่ล่ ะชนิดิ หากความรุนุ แรง
มากและปริิมาณที่่�วางยาพิิษถึึงขนาดที่่ท� ำ�ำ ให้้ตายได้้ ก็็เป็น็ เจตนาฆ่า่ หากรักั ษาทันั ท่่วงทีคี วามผิดิ ไม่่สำ�ำ เร็จ็
เป็็นพยายามฆ่่า หากวางยาพิิษต่่อเนื่�่องไม่่ให้้ตายทัันทีีเพื่่�ออำ�ำ พรางให้้เกิิดการป่่วยเจ็็บเรื้�อรัังก่่อนตาย
เป็น็ เจตนาฆ่่า หากไม่่สำำ�เร็จ็ เป็็นพยายามฆ่า่
(๕) วัตั ถุอุ ื่น�่ ๆ ดููที่ข�่ นาดน้ำำ��หนักั และความยาว เช่น่ ท่อ่ นไม้ ้ ท่อ่ นเหล็ก็ ที่ม�่ ีขี นาด
ที่่ท� ำ�ำ ให้้ถึึงแก่ค่ วามตายได้ห้ ากทุุบตีไี ปที่่�อวััยวะสำำ�คััญและกระทำ�ำ ซ้ำำ��หลายครั้�ง ก็็เป็น็ เจตนาฆ่า่ ได้้
๒) อวััยวะที่่�ถููกกระทำ�ำ ต่่อ ถ้้าเป็็นอวััยวะสำำ�คััญ เช่่น ศีีรษะ ทรวงอก ช่่องท้้อง
เป็น็ ต้้น อาจเป็น็ เจตนาฆ่่า แต่่หากอวัยั วะที่่ถ� ููกทำำ�ร้้ายเป็็นแขน ขา มืือ เท้้า อย่่างนี้้ม� ีเี จตนาทำ�ำ ร้า้ ย แต่่ต้อ้ งดูู
ด้ว้ ยว่า่ มิใิ ช่ว่ ่า่ ผู้�้ กระทำำ�เจตนากระทำำ�ต่อ่ อวัยั วะสำำ�คัญั แต่ผ่ ู้เ้� สียี หายหลบทันั หรืือมีเี หตุขุ ัดั ขวางเสียี ก่อ่ น อาวุธุ
ถููกที่่�แขน ขา มืือ เท้้า อย่่างนี้้� อาจไม่่ใช่่เจตนาทำ�ำ ร้้าย แต่่เจตนาฆ่่าได้้ หากลงมืือแล้้วไม่่สำำ�เร็็จอาจเป็็น
ความผิดิ ฐานพยายามฆ่า่
๓) อาการบาดแผลของผู้้�ถููกกระทำ�ำ เช่่น ได้้รัับบาดแผลฉกรรจ์์ที่่�อวััยวะสำำ�คััญ
ก็อ็ าจเป็็นเจตนาฆ่่า หากลงมืือแล้้วความผิิดไม่ส่ ำำ�เร็็จก็เ็ ป็็นพยายามฆ่า่ หากมีบี าดแผลที่่�อวัยั วะที่�ไ่ ม่ส่ ำำ�คััญ
เช่น่ แขน ขา มืือ เท้า้ อาจเป็็นเจตนาทำำ�ร้า้ ย หากบาดเจ็็บมากเป็็นแผลฉกรรจ์ก์ ็เ็ ป็็นความผิดิ ฐานทำ�ำ ร้้าย
ร่า่ งกายจนเป็็นอันั ตรายสาหััส รับั โทษหนัักขึ้�้น อาการบาดเจ็็บมากน้้อยเพียี งใดต้้องให้้แพทย์ท์ ำำ�การตรวจ
ร่า่ งกายชันั สููตรบาดแผลและให้ค้ วามเห็น็ ประกอบด้ว้ ย สิ่่ง� ที่ต่� ้อ้ งนำำ�มาพิจิ ารณา เช่น่ นอนพักั รักั ษาตัวั อยู่�ใน
โรงพยาบาลกี่ว� ันั หลัังออกจากโรงพยาบาลแล้้วแพทย์น์ ัดั ตรวจต่อ่ เนื่อ�่ งใช้้เวลานานเท่า่ ใด แพทย์์จะระบุุว่่า
อวัยั วะส่่วนใดได้ร้ ับั บาดเจ็็บ ขนาดบาดแผลกว้้างเท่า่ ใด ยาวเท่่าใด ลึึกเท่า่ ใด หากรักั ษาไม่ท่ ัันท่ว่ งทีจี ะเป็น็
อันั ตรายแก่ช่ ีวี ิติ หรืือไม่่ แพทย์จ์ ะระบุไุ ว้ใ้ ห้ค้ วามเห็น็ ว่า่ ใช้เ้ วลารักั ษากี่ว� ันั อาการบาดเจ็บ็ จึึงจะหายเป็น็ ปกติิ
หากไม่่มีีภาวะแทรกซ้้อน แต่่ผลของการบาดเจ็็บจะสาหััสหรืือไม่่พิิจารณาตาม ป.อาญา มาตรา ๒๙๗
โดยเฉพาะ มาตรา ๒๙๗(๘) จะเป็็นการป่ว่ ยเจ็บ็ ด้ว้ ยอาการทุกุ ขเวทนาเกิินกว่า่ ๒๐ วัันหรืือจนประกอบ
กรณีียกิิจตามปกติไิ ม่่ได้้เกินิ กว่่า ๒๐ วััน หรืือไม่น่ ั้้น� อยู่�ที่ค�่ วามเป็็นจริงิ ที่ผ�่ ู้�เ้ สีียหายได้ร้ ัับบาดเจ็็บ ความเห็็น
ของแพทย์์ว่่าใช้ร้ ะยะเวลาในการรักั ษานานเท่า่ ใดเป็น็ ส่ว่ นประกอบเท่า่ นั้้�น ไม่่ได้้ยึึดเอาแต่่หลักั รายงานผล
การชันั สููตรบาดแผลของแพทย์์แต่่เพียี งอย่่างเดียี ว เช่่น ได้้รัับบาดเจ็็บกระดููกแขนร้า้ ว แพทย์์ลงความเห็็น
ไม่เ่ กินิ ๑๔ วันั อย่า่ งนี้้� ความเป็น็ จริงิ ผู้เ้� สียี หายอาจมีอี าการบาดเจ็บ็ ที่ไ�่ ม่ส่ ามารถทำ�ำ งานได้ต้ ามปกติเิ กินิ กว่า่
๒๐ วันั ก็ไ็ ด้้ เป็็นต้้น ต้อ้ งดููเป็น็ กรณีีไป

102 คPoู่มlอื icปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๔) อากัปั กิริ ิิยาของผู้�กระทำำ� เรื่่อ� งเจตนาเป็น็ เรื่อ�่ งภายในจิิตใจคน แต่่อากััปกิริ ิิยา
เป็น็ สิ่ง� ที่บ�่ ่ง่ บอกเจตนาภายในได้้ เช่น่ ขณะเกิดิ เหตุผุ ู้�้ กระทำ�ำ พููดว่า่ จะฆ่า่ เสียี ให้ต้ ายเดี๋ย� วนี้้� หรืือพููดว่า่ จะสั่ง� สอน
ให้้รู้้�สึึกสำำ�นึึกเสีียบ้้าง อย่่างนี้้�ก็็จะบอกได้้ว่่าผู้้�กระทำ�ำ มีีเจตนาฆ่่าหรืือเจตนาทำ�ำ ร้้าย หรืือบางครั้�งไม่่จำำ�เป็็น
ต้้องพููดแต่่เป็็นการแสดงอากััปกิิริิยาอยู่�ในตััวของมัันเอง เช่่น ใช้้วััตถุุระเบิิด หรืือใช้้อาวุุธปืืนที่่�มีีอานุุภาพ
อย่า่ งนี้้ไ� ม่จ่ ำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งแสดงออกมาเป็น็ คำ�ำ พููดก็พ็ อจะรู้เ้� จตนาแล้ว้ หรืือคำ�ำ พููดบางครั้ง� บอกว่า่ จะฆ่า่ เสียี ให้ต้ าย
แต่อ่ าจมีเี จตนาข่่มขู่่� หรืือเพีียงแต่เ่ จตนาทำ�ำ ร้า้ ยก็็ได้้ ต้้องดููประกอบกัันหลาย ๆ ปััจจัยั เช่่น เลืือกทำำ�ร้้าย
อวัยั วะที่ไ�่ ม่ส่ ำ�ำ คัญั และมีโี อกาสกระทำำ�ซ้ำำ��แต่ไ่ ม่ท่ ำ�ำ ซ้ำำ�� เหล่า่ นี้้� เป็น็ ต้น้ ลักั ษณะของการทำำ�ร้า้ ยที่ห�่ มายเอาชีวี ิติ
ถ้้าเป็น็ มีีดปลายแหลมต้้องเป็็นการจ้ว้ งแทงไปที่่อ� วัยั วะสำำ�คัญั ถ้้าเป็น็ ขวานที่่�มีีน้ำ�ำ� หนัักมาก ก็็ฟัันไปที่ศ�่ ีรี ษะ
เงื้�อฟัันจากบนลงล่่างฟัันด้้วยความแรง หรืือถ้้าเป็็นท่่อนไม้้ ท่่อนเหล็็กถ้้าทุุบไปที่่�ศีีรษะบริิเวณทััดดอกไม้้
อากัปั กิริ ิยิ าที่แ�่ สดงออกเหล่า่ นี้้เ� ป็น็ เจตนาฆ่า่ ได้้ แต่ถ่ ้า้ เป็น็ การแสดงอากัปั กิิริยิ าโดยการกวัดั แกว่ง่ อาวุธุ เป็น็
เพีียงแค่่เจตนาทำ�ำ ร้้าย นอกจากนี้้�จะต้้องดููมููลเหตุุจููงใจประกอบด้้วยว่่ามููลเหตุุความขััดแย้้งถึึงขนาดที่�่จะ
เอาชีวี ิติ กันั หรืือไม่ ่ ทั้้ง� นี้้ส� มควรสอบให้ป้ รากฏถึึงมููลเหตุแุ รงจููงใจในการกระทำำ�ไว้ด้ ้ว้ ย อันั เป็น็ การแสดงเจตนา
ให้เ้ ห็น็ ถึึงการกระทำำ�ว่า่ ต้อ้ งการหวังั ผลเพียี งใด เป็น็ เพียี งเรื่อ่� งประมาท หรืือเจตนาเพียี งทำ�ำ ร้า้ ย หรืือตกลง
ประสงค์์ต่อ่ ชีวี ิิต
ความผิดิ เกี่ย� วกับั ชีวี ิติ ร่า่ งกายนี้้� เจตนาในการกระทำ�ำ ผิดิ อาจเกิดิ ขึ้น�้ ในเวลาปัจั จุบุ ันั
ทัันด่่วนหรืืออาจมีีการวางแผนหรืือเตรีียมการมาก่่อนก็็ได้้ หากเป็็นเหตุุการณ์์ที่�่เกิิดขึ้้�นในปััจจุุบัันทัันด่่วน
ก็็จะเป็็นเจตนาธรรมดา แต่่หากเป็็นการคิิดวางแผนหรืือเตรีียมการมาก่่อนก็็จะถืือว่่าเป็็นเจตนาไตร่่ตรอง
ไว้ก้ ่่อน ซึ่่�งผู้้�กระทำำ�ต้้องรัับโทษหนัักขึ้้�น จะเป็็นเจตนาอย่่างใด อยู่�ที่�่พนัักงานสอบสวนจะได้้ความจากการ
สอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐาน
๔.๑.๒ การพิจิ ารณาการกระทำำ�ว่า่ เป็็นประมาทหรืือไม่่
การกระทำำ�ใดจะเกิดิ จากความประมาทหรืือไม่่ ให้พ้ ิจิ ารณาตามหลักั เกณฑ์ก์ ฎหมาย
ป.อาญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่� ซึ่�ง่ บััญญััติิว่่าการกระทำ�ำ โดยประมาท ได้้แก่ ่ กระทำ�ำ ความผิิดมิิใช่โ่ ดยเจตนา
แต่่กระทำ�ำ โดยปราศจากความระมััดระวัังซึ่่�งบุุคคลในภาวะเช่่นนั้้�นจัักต้้องมีีตามวิิสััยและพฤติิการณ์์ และ
ผู้�้ กระทำำ�อาจใช้้ความระมััดระวัังเช่่นว่่านั้้�นได้้ แต่่หาได้้ใช้้ให้้เพีียงพอไม่่ ความผิิดเกี่ �ยวกัับชีีวิิตร่่างกาย
มีขี ้อ้ พิจิ ารณา ดังั นี้้�
ลักั ษณะของการกระทำ�ำ ที่เ่� กิิดจากความประมาท
- ไม่่มีีมููลเหตุจุ ููงใจในการกระทำ�ำ ความผิดิ
- เกิิดจากความเลิินเล่่อ พลั้ง� เผลอ ไม่ใ่ ช้้ความระมัดั ระวััง
- เป็น็ คดีที ี่่ม� ีีอััตราโทษน้อ้ ยกว่า่ ความผิิดที่�เ่ กิิดจากเจตนา
การกระทำำ�โดยประมาทที่จ่� ะต้อ้ งรับั ผิดิ ทางอาญา จะต้อ้ งมีบี ทบัญั ญัตั ิแิ ห่ง่ กฎหมาย
ว่า่ แม้้กระทำ�ำ โดยประมาทก็็ต้อ้ งรัับผิดิ บััญญััติิไว้โ้ ดยชััดแจ้ง้ เช่่น
- กระทำ�ำ โดยประมาท เป็น็ เหตุใุ ห้ผ้ ู้�้อื่น� ถึึงแก่ค่ วามตาย ตาม ป.อาญา มาตรา ๒๙๑
- กระทำ�ำ โดยประมาท เป็น็ เหตุใุ ห้ผ้ ู้�้อื่น� ได้ร้ ับั อันั ตรายสาหัสั ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๐๐
- กระทำำ�โดยประมาท เป็น็ เหตุใุ ห้ผ้ ู้�้อื่น� ได้ร้ ับั อันั ตรายแก่ก่ ายหรืือจิติ ใจ ตาม ป.อาญา
มาตรา ๓๙๐

Police คIn่มู vือeปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 103

การตั้ง� รูปู คดีแี ละตั้ง� ประเด็น็ คำำ�ถาม ให้พ้ ิจิ ารณาตาม ป.อาญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่�่
เช่น่
๑) กระทำ�ำ ผิิดฐานขับั ขี่�่รถโดยประมาทในคดีีจราจร ประเด็น็ ที่ต�่ ้้องถาม เช่น่
(๑) เกี่�ย่ วกัับคนขัับ
- สภาพร่่างกายของผู้�้ ขัับขี่่ม� ีีความพร้อ้ มหรืือไม่่ เช่่น ขณะขัับรถมีีอาการ
ง่ว่ งนอนหรืือไม่ ่ อ่อ่ นเพลียี หรืือไม่่ เจ็บ็ ป่ว่ ยหรืือไม่ ่ สายตาดีหี รืือไม่ ่ ผู้�้ ขับั ขี่่เ� ป็น็ เด็ก็ เกินิ ไปหรืือไม่่ หรืือชราภาพ
มากจนร่า่ งกายไม่พ่ ร้อ้ มขับั ขี่่ห� รืือไม่ ่ ดื่ม่� สุรุ าหรืือของเมาหรืือยาเสพติดิ ให้โ้ ทษที่ท�่ ำ�ำ ให้ส้ มองเสียี การควบคุมุ
และเสียี การทรงตัวั หรืือไม่่อย่า่ งไร
- ไม่ช่ ำ�ำ นาญเส้้นทางและขาดความรู้�เ้ กี่ย� วกับั กฎจราจร ทำำ�ให้ก้ ารขัับขี่่ร� ถ
ในทางขาดความมั่่น� ใจ เกิดิ ความลัังเลในการเปลี่่�ยนช่่องทางเดิินรถ การขัับขี่่แ� ซงรถคัันอื่�่น ทำำ�ให้ก้ ารขับั ขี่่�
กีดี ขวางการจราจรและเกิิดการเฉี่�ยวชนกัันหรืือไม่่ อย่า่ งไร
- การใช้ค้ วามเร็ว็ รถตามวิสิ ัยั และพฤติกิ ารณ์ท์ ี่ต�่ ่า่ งกันั เช่น่ ขับั ขี่่ร� ถในขณะ
ฝนไม่่ตกกัับขณะที่�่ฝนตก ขัับขี่่�รถในเวลากลางวัันกัับเวลากลางคืืน ขัับขี่่�รถในที่่�ไม่่ใช่่ชุุมชนกัับที่่�ชุุมชน
การใช้้ความเร็็วรถต้้องใช้้ความระมััดระวัังที่�่ต่่างกััน ยิ่่�งขัับขี่่�ขณะฝนตกหรืือกลางคืืนหรืือในที่�่ชุุมชนต้้องใช้้
ความระมััดระวัังมากยิ่่�งกว่่าขัับขี่่ร� ถช่่วงที่ฝ�่ นไม่่ตกช่่วงกลางวัันหรืือไม่ใ่ ช่่ที่�่ชุุมชน เป็็นต้น้
- การขัับขี่่�รถขณะที่�่มีีเด็็กอยู่่�ริิมถนนกัับผู้้�ใหญ่่อยู่่�ริิมถนนด้้านหน้้า
หรืือมีีสััตว์์เลี้�ยงอยู่่�ด้้านหน้้า การใช้้ความระมััดระวัังจะแตกต่่างกััน หากเห็็นผู้้�ใหญ่่อยู่่�ด้้านหน้้าปกติิจะใช้้
ความระมััดระวังั ที่�น่ ้้อยกว่่าเด็็กหรืือสัตั ว์เ์ ลี้�ยงอยู่่�ด้้านหน้้า เป็น็ ต้้น
- ขัับขี่่�รถในช่่วงทางโค้้ง ทางคดเคี้ �ยว ทางลาดชััน ทางร่่วมทางแยก
ต้้องใช้้ความระมััดระวัังมากกว่่าทางราบ ทางตรง โดยปกติิเจ้้าพนัักงานจราจรจะติิดตั้ �งเครื่่�องหมายบัังคัับ
เครื่อ่� งหมายเตืือนไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ สัญั ญาณไฟจราจร เครื่อ�่ งหมายบนผิวิ ทาง โดยเฉพาะในทางที่ค�่ ับั ขันั จะมีกี าร
ติิดตั้ �งป้้ายควบคุุมความเร็็วไว้้เพื่�่อป้้องกัันอุุบััติิเหตุุหรืือเหตุุที่่�เกิิดจากความประมาทบนเส้้นทางจราจรไว้้
ผู้้�ขับั ขี่่�มีกี ารฝ่า่ ฝืืนกฎจราจรดังั กล่่าวหรืือไม่่อย่า่ งไร
(๒) เกี่่ย� วกัับรถหรืือยานพาหนะที่�่ขับั ขี่่�
- สภาพของรถมีสี ภาพแข็ง็ แรง อุปุ กรณ์ค์ รบถ้ว้ น อยู่�ในสภาพพร้อ้ มใช้ง้ าน
หรืือไม่่ อย่า่ งไร เช่่น รถสภาพเก่า่ ไม่่มีีการตรวจสภาพรถอย่่างต่่อเนื่อ�่ ง หากขณะขับั ขี่่เ� มื่�อ่ เกิดิ เหตุฉุ ุุกเฉิิน
ไม่ส่ ามารถควบคุมุ รถได้เ้ นื่อ่� งจากเบรกชำำ�รุดุ หรืือเบรกแตก จะอ้า้ งเป็น็ เหตุสุ ุดุ วิสิ ัยั ไม่ไ่ ด้ ้ ก่อ่ นจะขับั ขี่่ร� ถออก
ไปใช้ใ้ นทางเดินิ รถนั้้น� รถต้้องอยู่�ในสภาพพร้้อมใช้ง้ านอยู่�เสมอ
- อุุปกรณ์์ส่่วนควบต้้องครบถ้้วน ไฟหน้้าส่่องสว่่าง ไฟท้้าย ไฟเลี้�ยว
ไฟเบรก จะต้อ้ งใช้ก้ ารได้้ เมื่�อ่ ขัับขี่่ร� ถในทางจะต้อ้ งมองเห็็นรถหรืือสิ่ง� กีดี ขวางด้า้ นหน้้าในระยะที่ป�่ ลอดภััย
การเปลี่่�ยนช่่องทางการเดิินรถจะต้้องเปิิดไฟเลี้ �ยวซ้้ายหรืือไฟเลี้ �ยวขวาก่่อนที่�่จะเปลี่่�ยนช่่องทางการเดิินรถ
หากจะหยุุดรถไฟเบรกท้้ายรถส่่องแสดงให้้คนที่่�ขัับขี่่�รถตามหลัังมาเห็็นและทราบว่่ากำำ�ลัังจะหยุุดรถ
หากไฟเลี้ �ยวหรืือไฟท้้ายชำำ�รุุดใช้้การไม่่ได้้ ทำำ�ให้้รถที่�่ขัับขี่่�ตามหลัังมาไม่่ทราบว่่าจะมีีการเปลี่่�ยนช่่องทาง
เดิินรถหรืือจะหยุุดรถเกิดิ การเฉี่�ยวชนกันั ขึ้�้นก็็อาจจะต้้องรับั ผิิดในความประมาทนั้้�นด้้วย
๒) การกระทำำ�โดยประมาทในความผิิดเกี่�่ยวกัับชีีวิิตร่่างกาย
ประเด็็นที่่�ต้อ้ งถาม เช่่น เกี่�ยวกับั อาวุุธปืนื
- เก็็บอาวุุธปืืนไว้ใ้ นที่�ป่ ลอดภัยั พ้้นมืือเด็ก็ หรืือไม่อ่ ย่า่ งไร
- ก่่อนเก็็บอาวุธุ ปืืนแยกกระสุุนออกจากตััวปืนื แล้้วหรืือไม่่อย่่างไร
- เวลาทำำ�ความสะอาดอาวุธุ ปืนื ได้้ใช้้ความระมััดระวัังหรืือไม่่อย่่างไร
- นำำ�อาวุธุ ปืนื มาล้้อเล่น่ ส่อ่ งปากกระบอกปืืนไปหาบุุคคลอื่่�นหรืือไม่่อย่า่ งไร

104 Pคoมู่ lือicปeฏบิInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- ยิิงปืืนในหมู่่�บ้้านแล้้วกระสุุนตกไปถููกบุุคคลอื่่�นได้้รัับบาดเจ็็บหรืือถึึงแก่่
ความตายขณะยิิงปืืนนั้้�น ได้้หัันปลายกระบอกปืืนไปทางชุุมชนหรืือไม่่อย่่างไร ได้้ใช้้ความระมััดระวัังแล้้ว
หรืือไม่อ่ ย่่างไร หรืือ
- ในการออกไปล่า่ สัตั ว์ใ์ นป่า่ ได้ใ้ ช้ค้ วามระมัดั ระวังั หรืือไม่อ่ ย่า่ งไรว่า่ กระสุนุ ปืนื
อาจจะพลาดไปถููกบุคุ คลที่่อ� อกไปล่่าสัตั ว์ด์ ้้วยกันั หรืือจะถููกบุุคคลในถิ่น� แถวใกล้้เคีียงนั้้น� ได้้ หรืือ
- การใช้ม้ ีดี สิ่่�งของมีีคม ในการทำ�ำ มาหาเลี้ย� งชีพี เช่น่ ทำำ�การเกษตร ปศุุสัตั ว์์
หรืือทำ�ำ กิิจกรรมต่่าง ๆ ได้้ใช้้ความระมััดระวัังหรืือไม่่ หากทำ�ำ ให้้ผู้�้อื่�นได้้รัับบาดเจ็็บหรืือตาย ก็็ต้้องรัับผิิด
ในความประมาทนั้้น�
- ความผิดิ อื่น�่ ๆ ตามบทบัญั ญัตั ิแิ ห่ง่ กฎหมายที่ต่� ้อ้ งรับั ผิดิ แม้ก้ ระทำ�ำ โดยประมาท
ที่่�ต้้องตั้ง� รููปคดีีและประเด็น็ คำ�ำ ถาม
- ถ้า้ เหตุเุ กิิดจากสุุดวิสิ ััย เป็น็ อุบุ ััติเิ หตุุ ไม่ต่ ้้องรัับผิิดในผลที่่เ� กิดิ ดัังกล่า่ ว
การรวบรวมพยานหลักั ฐานในความผิดิ เกี่ย� วกับั ความประมาท ในการตั้ง� คำำ�ถาม
และรวบรวมพยานหลัักฐานเช่่นเดีียวกัับความผิิดที่่�ได้้กระทำำ�โดยเจตนา แต่่ต่่างกัันที่�่ความผิิดจากความ
ประมาทไม่่มีีมููลเหตุุจููงใจในการกระทำำ�ผิิด ไม่่ได้้ประสงค์์ต่่อผลหรืือเจตนาเล็็งเห็็นผลเพื่่�อให้้เกิิดผลแห่่ง
การกระทำำ�นั้้น�
ความผิิดที่�่เกิิดจากความประมาทและความผิิดที่่�เกิิดจากเจตนาบทลงโทษ
ทางอาญา จะแตกต่า่ งกัันมาก ความประมาทบทลงโทษจะน้้อยกว่า่ มาก โอกาสศาลจะรอการกำ�ำ หนดโทษ
หรืือรอการลงโทษก็จ็ ะมีสี ููง ส่ว่ นการกระทำ�ำ โดยเจตนามีโี อกาสศาลจะลงโทษจำ�ำ คุุกมีีสููงกว่่า บางเรื่อ�่ งถึึงขั้น�
ประหารชีีวิิต ความผิิดที่�่อาศััยเจตนาเป็็นองค์์ประกอบของความผิิดนั้้�น บางเรื่่�องเป็็นเรื่�่องของการฝ่่าฝืืน
กฎหมายบ้้านเมืืองที่ม่�ุ่�งจัดั ระเบียี บสัังคมให้้เกิิดความเรีียบร้อ้ ย บางเรื่�อ่ งเป็็นเรื่อ�่ งความชั่่�วที่อ�่ อกมาตรการ
ทางกฎหมายมาบัังคัับใช้้ เพื่�่อป้้องกัันการกระทำ�ำ ผิิดซ้ำ�ำ�หรืือมิิให้้บุุคคลเอาเป็็นเยี่�ยงอย่่างซึ่่�งมีีโทษค่่อนข้้าง
รุุนแรง ทั้้�งนี้้�ก็็เพื่�่อความสงบสุุขของสัังคม พนัักงานสอบสวนจึึงต้้องสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานให้้
ครบถ้ว้ น มีกี ารตั้ง� รููปคดีแี ละกำำ�หนดประเด็น็ ให้ถ้ ููกต้อ้ ง บางกรณีเี ป็น็ การกระทำำ�ผิดิ โดยเจตนาแต่อ่ ำ�ำ พรางว่า่
เกิดิ จากอุบุ ัตั ิเิ หตุหุ รืือเกิดิ จากความประมาท เช่น่ เจตนาฆ่า่ โดยใช้ร้ ถเป็น็ เครื่อ่� งมืือในการกระทำำ�ผิดิ ขับั ขี่่ร� ถเฉี่ย� วชน
ผู้้�เสีียหายถึึงแก่่ความตาย จึึงต้้องตรวจสอบว่่าคู่่�กรณีีมีีมููลเหตุุจููงใจใดหรืือไม่่ มีีความขััดแย้้งกัันมาก่่อน
หรืือไม่ ่ มีกี ารวางแผนก่อ่ เหตุหุ รืือไม่่ โดยต้อ้ งมีกี ารตรวจสอบความเชื่อ่� มโยงของพยานหลักั ฐานทั้้ง� ก่อ่ นเกิดิ เหตุุ
ขณะเกิิดเหตุุและหลัังเกิิดเหตุุให้้ครบถ้้วนสมบููรณ์์ก่่อนที่�่จะพิิจารณาว่่ากรณีีเกิิดจากความประมาทหรืือ
เกิดิ จากเจตนาหรืือไม่่ อย่่างไร
๔.๒ ความผิิดเกี่�ย่ วกับั ทรััพย์์
ประเด็น็ ที่จ่� ะต้อ้ งถามเพิ่่�มเติมิ
- ใครเป็็นเจ้้าของทรััพย์์หรืือเป็็นผู้�ค้ รอบครองหรืือเป็็นผู้�้ดูแลทรัพั ย์์
- มีหี ลัักฐานการเป็น็ เจ้า้ ของหรืือการครอบครองหรืือเป็็นผู้�้ดูแลทรัพั ย์น์ ั้้�นหรืือไม่่ ได้ท้ รัพั ย์์
มาอย่่างไรนำำ�หลัักฐานมาประกอบคดีี หากเป็็นทรััพย์์ที่�ม่ ีีการจดทะเบีียนให้้นำำ�หลัักฐานการจดทะเบีียนมา
ประกอบด้้วย รวมถึึงมููลค่า่ ราคาของทรััพย์์
- มีกี ารโต้แ้ ย้ง้ กรรมสิิทธิ์์�หรืือสิทิ ธิิการครอบครองหรืือไม่่
- ถ้า้ เป็น็ ความผิดิ ฐานลักั ทรัพั ย์ ์วิ่ง� ราวทรัพั ย์ ์ ปล้น้ ทรัพั ย์์ เป็น็ การแย่ง่ การครอบครอง ไม่ใ่ ช่่
แย่ง่ กรรมสิิทธิ์์ � ดังั นั้้น� ผู้้�ครอบครองก็็เป็น็ ผู้้�เสีียหายได้้
- ถ้้าเป็็นความผิิดฐานยักั ยอก เป็็นการแย่่งกรรมสิิทธิ์์� เนื่�่องจากเจ้้าของทรััพย์์ได้้มอบการ
ครอบครอง ต่่อมาผู้�้ครอบครองมีีเจตนาทุุจริิตเบีียดบัังทรััพย์์นั้้�นเป็็นของตนเองหรืือบุุคคลที่่�สาม ดัังนั้้�น

Police คIn่มู vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 105

ผู้้�เสีียหายจึึงเป็น็ เจ้า้ ของทรััพย์์ และเป็็นความผิิดอัันยอมความได้้ ผู้้ท� ี่�ร่ ้อ้ งทุุกข์์ต่่อพนักั งานสอบสวนจึึงต้อ้ ง
เป็น็ เจ้้าของทรัพั ย์ห์ รืือผู้ท�้ ี่�ไ่ ด้้รับั มอบอำ�ำ นาจ
- การเก็บ็ สิ่่ง� ของที่ต่� กหล่น่ ที่เ่� จ้า้ ของอยู่�ระหว่า่ งการติดิ ตามเอาคืืนที่ย�่ ังั ไม่ข่ าดตอน การเอาไป
ซึ่ง�่ ทรัพั ย์ด์ ังั กล่า่ วไม่ใ่ ช่ก่ ารยักั ยอกทรัพั ย์ส์ิ่ง� ของที่ต่� กหล่น่ แล้ว้ เก็บ็ ได้้ แต่ท่ รัพั ย์ท์ ี่ต่� กหล่น่ และอยู่�ระหว่า่ งการ
ติดิ ตามเอาคืืนนั้้น� การครอบครองถือื ว่า่ ยังั ไม่ข่ าดจากเจ้า้ ของหรืือผู้ค้� รอบครองทรัพั ย์น์ ั้้น� การเอาไปดังั กล่า่ ว
จึึงถืือเป็น็ การแย่่งการครอบครอง จึึงผิิดฐานลัักทรััพย์์ ไม่่ใช่่ยักั ยอกตาม ป.อาญา มาตรา ๓๕๕
- ผู้ท้� ี่ไ่� ด้ร้ ับั มอบหมายให้จ้ ัดั การทรัพั ย์ส์ ินิ ของผู้�้อื่น� หรืือทรัพั ย์ส์ ินิ ที่ผ่� ู้�้อื่น� เป็น็ เจ้า้ ของรวมอยู่่�ด้ว้ ย
กระทำ�ำ ผิดิ หน้า้ ที่ข่� องตนด้ว้ ยประการใด ๆ โดยทุจุ ริติ จนเป็น็ เหตุใุ ห้เ้ กิดิ ความเสียี หายแก่ป่ ระโยชน์ใ์ นลักั ษณะ
ที่่�เป็็นทรััพย์ส์ ินิ ของผู้้�อื่น� ก็ผ็ ิดิ ฐานยักั ยอกได้้ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๕๓
- การที่่�เจ้้าของหรืือผู้้�ครอบครองทรััพย์์ได้้ส่่งมอบทรััพย์์ให้้ดููแลเป็็นการชั่�วคราวเพีียงชั่�ว
ระยะเวลาสั้�น ๆ บุุคคลที่�่ยึึดถืือทรััพย์์ดัังกล่่าวไม่่ได้้สิิทธิิครอบครอง หากเอาทรััพย์์นั้้�นไปโดยเจตนาทุุจริิต
ถืือเป็็นการแย่ง่ การครอบครอง เป็น็ ลัักทรัพั ย์ ์ มิิใช่ย่ ักั ยอก เช่่น ฝากทรััพย์์ไว้้เพีียงชั่ว� ครู่�เพื่�่อเข้า้ ห้้องน้ำ��ำ แล้ว้
จะเอาทรััพย์์ที่่ฝ� ากไว้้คืืนหลังั เสร็จ็ ภารกิจิ จากห้้องน้ำ�ำ� เป็น็ ต้้น
- ความผิิดเกี่�ยวกัับทรััพย์์ การเอาไปซึ่�่งทรััพย์์ ถ้้าไม่่มีีเจตนาทุุจริิต หากเอาทรััพย์์ไป
เพื่อ�่ เจตนาทำ�ำ ให้เ้ สียี หาย เช่น่ เอาไปทิ้้ง� น้ำำ�� หรืือทุบุ ทำำ�ลายให้เ้ สียี หายหรืือทำำ�ให้เ้ สื่อ�่ มค่า่ จะเป็น็ เรื่อ�่ งความผิดิ
ฐานทำ�ำ ให้เ้ สียี ทรัพั ย์ค์ ำำ�ว่า่ “ทุจุ ริติ ” คืือ เพื่อ�่ แสวงหาประโยชน์ท์ ี่ม่� ิคิ วรได้โ้ ดยชอบด้ว้ ยกฎหมายสำ�ำ หรับั ตนเอง
หรืือผู้้�อื่น� ตาม ป.อาญา มาตรา ๑(๑)
- ความผิิดฐานทำ�ำ ให้้เสีียทรััพย์์ เป็็นการกระทำำ�โดยเจตนาเท่่านั้้�น ไม่่มีีทำำ�ให้้เสีียทรััพย์์
โดยประมาท
- การกระทำ�ำ ความผิดิ เกี่ย� วกับั ทรัพั ย์ ์ ผู้ถ�้ ือื กรรมสิทิ ธิ์์ห� รืือเจ้า้ ของร่ว่ มอาจมีคี วามผิดิ เกี่ย� วกับั
ทรััพย์์ได้้แก่่ ความผิิดฐานลัักทรััพย์์ วิ่่�งราวทรััพย์์ ชิิงทรััพย์์ ปล้้นทรััพย์์ ยัักยอกทรััพย์์ ทำำ�ให้้เสีียทรััพย์์
เนื่่อ� งจากมีีกฎหมายบัญั ญััติใิ ห้้ต้้องรับั ผิดิ และกำำ�หนดโทษไว้้
- การกระทำำ�ความผิดิ ฐานลักั ทรัพั ย์์ เป็น็ การกระทำำ�ที่ผ�่ ู้�้ กระทำ�ำ เกรงกลัวั ต่อ่ ผู้ค้� รอบครองทรัพั ย์์
การเอาไปซึ่่�งทรััพย์์จะกระทำำ�ลัับหลัังโดยมิิให้้ผู้�้ใดพบเห็็นการกระทำำ�ผิิด ต่่างกัับการวิ่�งราวทรััพย์์
ชิงิ ทรัพั ย์์ และปล้้นทรััพย์์ เป็น็ การกระทำำ�ต่อ่ หน้า้ ไม่่เกรงกลััวต่่อเจ้า้ ของหรืือผู้้�ครอบครองทรััพย์์
- บางกรณีผี ู้้�กระทำำ�ความผิดิ ใช้ก้ ลอุบุ ายเพื่อ�่ ให้เ้ ข้า้ ถึึงตัวั ทรัพั ย์ ์ ก็เ็ พื่อ�่ สะดวกในการจะลักั ทรัพั ย์์
มิิใช่่เป็็นการปกปิิดข้้อความจริิงที่�่ควรบอกให้้แจ้้งหรืือแสดงข้้อความอัันเป็็นเท็็จ ไม่่ผิิดฐานฉ้้อโกง
แต่ผ่ ิดิ ฐานลักั ทรัพั ย์์
- การวิ่�งราวทรััพย์์ องค์์ประกอบความผิิดต้้องเข้้าลัักษณะฐานความผิิดลัักทรััพย์์ก่่อน
แต่่การวิ่�งราวทรััพย์์เป็น็ การฉกฉวยทรัพั ย์เ์ อาไปซึ่�ง่ หน้า้ ผู้้ค� รอบครองทรััพย์์
- ความผิิดฐานวิ่�งราวทรััพย์์ ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๖ วรรคแรก อััตราโทษจำำ�คุุก
ไม่เ่ กินิ ๕ ปีี ไม่ม่ ีโี ทษขั้น� ต่ำ��ำ บางกรณีกี ารกระทำ�ำ อาจผิดิ ฐานลักั ทรัพั ย์เ์ ข้า้ บทหนักั ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๕
ซึ่ง่� มีอี ัตั ราโทษขั้น� ต่ำ�ำ� อยู่่�ด้ว้ ย เช่น่ ตามมาตรา ๓๓๕ วรรคสอง บัญั ญัตั ิริ ะวางโทษตั้ง� แต่่ ๑ ปี ี ถึึง ๕ ปี ี อัตั ราโทษ
ฐานลัักทรััพย์ด์ ังั กล่่าวจะหนัักกว่่าอััตราโทษฐานวิ่�งราวทรััพย์ต์ าม ป.อาญา มาตรา ๓๓๖ วรรคแรก เวลา
แจ้้งข้้อหาหรืือตั้ง� ประเด็น็ การสอบสวน จึึงต้อ้ งตั้�งรููปคดีีเป็น็ การกระทำ�ำ ความผิดิ กรรมเดียี วผิิดต่่อกฎหมาย
หลายบท เพื่�่อศาลจะได้้ลงโทษบทหนััก ตััวอย่่างเช่่น วางทรััพย์์ไว้้ใต้้ชายคาบ้้านซึ่่�งทรััพย์์อยู่�ในเคหสถาน
ขณะที่�ผ่ ู้้ค� รอบครองทรัพั ย์์ก็อ็ ยู่่�บริิเวณใกล้้ชิิดกัับตัวั ทรัพั ย์์ในระยะที่�จ่ ะคุ้้�มครองทรััพย์์นั้้�นได้้ แล้้วคนร้้ายได้้
เข้้ามาฉกฉวยเอาทรััพย์์นั้้�นไปต่่อหน้้าผู้�้ครอบครอง ดัังนี้้�ผิิดทั้้�งลัักทรััพย์์ในเคหสถานตาม ป.อาญา
มาตรา ๓๓๕(๘) และฐานวิ่ง� ราวทรััพย์์ตาม ป.อาญา มาตรา ๓๓๖ วรรคแรก

106 Pคoู่มlือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- ความผิดิ ฐานวิ่ง� ราวทรััพย์์ ไม่จ่ ำำ�ต้อ้ งฉกฉวยทรััพย์เ์ อาซึ่ง�่ หน้า้ จากตััวผู้้เ� สีียหาย แม้ท้ รััพย์์
จะไม่อ่ ยู่่�กับั ตัวั ผู้�้เสีียหาย แต่ว่ างอยู่�ใกล้้ ๆ ตัวั ในระยะที่จ�่ ะคุ้้�มครองทรัพั ย์น์ ั้้�นได้้ เช่่น วางอยู่�ใกล้้ตัวั ดัังที่่�ได้้
กล่่าวมาข้้างต้น้ หรืือขณะขัับขี่่�รถจักั รยานยนต์์ได้้วางทรัพั ย์์ไว้ใ้ นตะกร้้าหน้า้ รถแล้ว้ ถููกฉกฉวยเอาทรััพย์์ไป
เช่น่ นี้้ก� ็็ถือื เป็็นการวิ่�งราวทรััพย์แ์ ล้้ว
- หากมีผี ู้้�กระทำำ�ผิดิ มากกว่่า ๑ คน ให้ต้ั้�งประเด็็นคำ�ำ ถามให้ช้ ััดว่่าร่ว่ มกันั กระทำ�ำ ความผิดิ
หรืือแบ่่งหน้้าที่�ก่ ันั ทำำ�หรืือช่ว่ ยเหลืือหรืือสนัับสนุุนการกระทำ�ำ ความผิิดอย่า่ งไร
- การชิงิ ทรัพั ย์์ องค์ป์ ระกอบความผิิดต้้องเข้า้ ลักั ษณะฐานความผิิดลักั ทรัพั ย์์ก่อ่ น แต่่การ
ชิิงทรัพั ย์์ เป็็นการใช้ก้ ำำ�ลังั ประทุุษร้้ายหรืือขู่�เข็็ญว่่าในทัันใดนั้้�น จะใช้้กำ�ำ ลัังประทุุษร้้าย เพื่่อ� ให้้ความสะดวก
แก่ก่ ารลัักทรััพย์ห์ รืือการพาทรััพย์น์ ั้้�นไป หรืือให้้ยื่น่� ให้ซ้ ึ่�ง่ ทรััพย์์นั้้�น หรืือยึึดถือื เอาทรัพั ย์์นั้้น� ไว้้ หรืือปกปิดิ
การกระทำำ�ความผิดิ นั้้น� หรืือให้พ้ ้้นจากการจัับกุมุ
- การชิิงทรััพย์์ต่่างจากการกรรโชกทรััพย์์ การชิิงทรััพย์์เป็็นการใช้้กำ�ำ ลัังหรืือขู่�เข็็ญเพื่�่อ
เอาทรััพย์์ในทัันทีีทัันใดนั้้�น ส่่วนการกรรโชกทรััพย์์นั้้�นทำ�ำ ให้้ผู้้�เสีียหายเกิิดความกลััวและยิินยอมมอบ
ผลประโยชน์ใ์ นลักั ษณะที่�่เป็น็ ทรััพย์์สิินให้้ซึ่ง�่ ไม่ไ่ ด้้เอาทรััพย์ส์ ิินไปในทันั ทีีทันั ใดนั้้�น
- การกรรโชกทรัพั ย์์ เป็น็ การข่ม่ ขืืนใจผู้้�อื่น� ให้ย้ อมให้ห้ รืือยอมจะให้ต้ นหรืือผู้�้อื่น� ได้ป้ ระโยชน์์
ในลัักษณะที่่�เป็็นทรััพย์์สิินโดยใช้้กำำ�ลัังประทุุษร้้ายหรืือขู่�เข็็ญว่่าจะทำำ�อัันตรายต่่อชีีวิิต ร่่างกาย เสรีีภาพ
ชื่�่อเสีียงหรืือทรััพย์์สิินของผู้้�ถููกขู่่�เข็็ญหรืือของบุุคคลที่่�สาม จนผู้�้ ถููกข่่มขืืนใจยอมเช่่นว่่านั้้�น ผู้�้นั้�นกระทำ�ำ ผิิด
ฐานกรรโชก ถ้า้ การข่ม่ ขู่่�หรืือการใช้้กำำ�ลังั ประทุษุ ร้า้ ยให้ส้ ่ง่ ให้ซ้ ึ่ง�่ ทรัพั ย์ใ์ นทันั ทีที ันั ใดนั้้น� จะเป็น็ การชิงิ ทรัพั ย์์
แต่่กรณีีกรรโชกข่ม่ ขู่่�หรืือใช้ก้ ำำ�ลัังประทุุษร้้ายเพื่อ่� ให้ส้ ่ง่ ให้้ซึ่�ง่ ทรัพั ย์ใ์ นอนาคต เป็็นการกรรโชกทรัพั ย์์
- การกรรโชกทรััพย์์ ไม่่จำำ�ต้้องข่่มขู่่�ว่่าจะกระทำ�ำ ให้้เกิิดผลกระทบต่่อผู้�้เสีียหายโดยตรง
แต่อ่ าจข่่มขู่่�ว่า่ จะกระทำำ�ให้เ้ กิิดผลกระทบไปถึึงบุุคคลอื่่น� ซึ่�ง่ เป็็นบุุคคลที่�ส่ ามด้้วย เช่่น ข่ม่ ขู่่�จะทำ�ำ ร้า้ ยคนใน
ครอบครััว จะวางเพลิิงเผาบ้้าน จะทำำ�ให้้เสีียชื่�่อเสีียง จนผู้้�ถููกข่่มขู่่�นั้้�นยอมให้้หรืือยอมจะให้้ทรััพย์์สิินหรืือ
ประโยชน์์ใดในลักั ษณะที่่เ� ป็น็ ทรัพั ย์ส์ ิินให้้กับั ผู้�้ ข่่มขู่่�หรืือบุคุ คลอื่่น� ตามต้้องการของผู้�้ ข่ม่ ขู่่�นั้้�น
- ถ้า้ เป็น็ การข่ม่ ขืืนใจโดยขู่�จะเปิดิ เผยความลับั ว่า่ จะทำำ�ให้ผ้ ู้�้ ถููกข่ม่ ขู่่�หรืือบุคุ คลที่ส่� ามเสียี หาย
จนผู้้�ถููกข่่มขืืนใจยอมให้้หรืือยอมจะให้้ไปซึ่�่งทรััพย์์สิินหรืือประโยชน์์ในลัักษณะที่�่เป็็นทรััพย์์สิินแก่่
ผู้้�ที่่ข� ่่มขืืนใจหรืือผู้�้อื่�นตามที่่ถ� ููกข่่มขืืนใจนั้้�น เป็็นการกระทำ�ำ ผิดิ ฐานรีดี เอาทรัพั ย์์
- การปล้น้ ทรัพั ย์์ องค์ป์ ระกอบความผิดิ ต้อ้ งเข้า้ ลักั ษณะฐานชิงิ ทรัพั ย์ก์ ่อ่ น แต่ก่ ารปล้น้ ทรัพั ย์์
เป็น็ การกระทำำ�ผิิดฐานชิงิ ทรััพย์์ที่่ร� ่ว่ มกระทำำ�ความผิิดตั้ง� แต่่ ๓ คนขึ้�้นไป
- การกระทำำ�ความผิิดฐานฉ้้อโกง ต้้องเป็็นกรณีีหลอกลวงผู้้�อื่�นด้้วยการแสดงข้้อความ
อัันเป็็นเท็็จ หรืือปกปิิดข้้อความจริิงซึ่�่งควรบอกให้้แจ้้งและการหลอกลวงดัังว่่านั้้�นได้้ไปซึ่�่งทรััพย์์สิินจาก
ผู้�้ ถููกหลอกหรืือบุคุ คลที่ส�่ าม หรืือทำำ�ให้ผ้ ู้�้ ถููกหลอกลวงหรืือบุคุ คลที่ส่� าม ทำำ� ถอน หรืือทำำ�ลายเอกสารสิทิ ธินิ ั้้น�
การจะเป็็นความผิิดได้้จะต้้องมีีเจตนาทุุจริิตก่่อนที่�่ผู้�้นั้�นจะลงมืือกระทำ�ำ ความผิิด ไม่่ใช่่เป็็นสััญญาทางแพ่่ง
ที่่�เกิิดผลภายหลัังที่�่ไม่่สามารถปฏิิบััติิตามสััญญานั้้�นได้้ หากเป็็นกรณีีเช่่นนั้้�นเป็็นกรณีีผิิดสััญญาทางแพ่่ง
ไม่ผ่ ิิดฐานฉ้อ้ โกง
- การกระทำำ�ความผิิดฐานรัับของโจร มีีองค์์ประกอบความผิิดเป็็นการช่่วยซ่่อนเร้้น
ช่ว่ ยจำ�ำ หน่า่ ย ช่ว่ ยพาเอาไปเสียี ซื้้อ� รับั จำำ�นำ�ำ หรืือรับั ไว้โ้ ดยประการใด ซึ่ง�่ ทรัพั ย์อ์ ันั ได้ม้ าโดยการกระทำำ�ความผิดิ
ถ้้าทรััพย์น์ ั้้�นเข้้าลัักษณะลัักทรัพั ย์ ์ วิ่่�งราวทรััพย์์ กรรโชกทรัพั ย์ ์ ชิิงทรััพย์ ์ ปล้้นทรััพย์์ ฉ้้อโกง ยักั ยอกหรืือ
เจ้้าพนัักงานยัักยอกทรััพย์ ์ ผู้�ท้ ี่�ร่ ัับไว้ต้ ้้องกระทำ�ำ โดยมีเี จตนา

Police คIn่มู vอื eปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 107

- ประเด็น็ ที่จ่� ะต้อ้ งสอบเกี่ย� วกับั ความผิดิ ฐานรับั ของโจร การรับั ไว้น้ ั้้น� รู้ห้� รืือควรรู้ห้� รืือไม่ว่ ่า่
ทรััพย์์ที่ร่� ับั มานั้้�นเป็็นทรััพย์ท์ ี่่ไ� ด้ม้ าจากการกระทำำ�ผิิดดัังกล่า่ ว มีีข้้อพิิจารณา ดัังนี้้�
(๑) ทรัพั ย์ท์ ี่ไ่� ด้ม้ าเป็น็ ทรัพั ย์ท์ ี่ม่� ีหี มายเลข มีกี ารจดทะเบียี น ผู้�้ รับั มาควรตรวจสอบเจ้า้ ของ
ที่�่แท้้จริงิ ได้้ แต่ไ่ ม่ต่ รวจสอบ รวมถึึงการซื้�อขายไม่ไ่ ด้ม้ าจากการซื้อ� ขายตามท้อ้ งตลาดหรืือขายทอดตลาด
(๒) ราคาทรััพย์์ต่ำ�ำ� กว่่าท้้องตลาดมากผิิดปกติิราคาทรััพย์์ทั่่ว� ไป
(๓) ทรัพั ย์ท์ ี่ร�่ ับั มานั้้น� เป็น็ ทรัพั ย์ท์ ี่ไ�่ ม่ส่ มบููรณ์์ เช่น่ สร้อ้ ยคอทองคำ�ำ หรืือสร้อ้ ยข้อ้ มืือทองคำ�ำ
ที่น่� ำ�ำ มาขาย เป็น็ สร้้อยขาด และขายราคาต่ำ�ำ�มาก ๆ
(๔) ผู้้�ที่่�ได้้รัับทรััพย์์ดัังกล่่าวมา ไม่่สามารถอ้้างแหล่่งที่�่มาได้้ บอกไม่่ได้้ว่่ารัับมาจากใคร
และมีีการซ่อ่ นเร้น้ ทรััพย์ท์ ี่ไ่� ด้้มา
- นอกจากนี้้� ให้พ้ ิจิ ารณาว่า่ การกระทำ�ำ นั้้น� เข้า้ บทหนักั ที่ต่� ้อ้ งรับั โทษหนักั ขึ้น�้ ตามกฎหมาย
หรืือไม่่ ให้ต้ั้�งประเด็น็ คำำ�ถามให้้ครบถ้ว้ น

ฯลฯ

๔.๓ ความผิิดเกี่ย่� วกัับเพศ
๔.๓.๑ กระทำ�ำ ผิิดฐานอนาจาร
- เป็็นเรื่่�องการกระทำ�ำ ในทางไม่่เหมาะสมทางเพศ ผู้�้ กระทำ�ำ จะต้้องมีีเจตนา มิิใช่่
การที่�่ถููกเนื้้อ� ต้อ้ งตััวกันั โดยไม่่ได้ต้ั้ง� ใจ ผู้�้ ถููกกระทำ�ำ จะเป็็นเพศชายหรืือหญิงิ ก็็ได้้
- เป็น็ การจับั ต้อ้ งอวัยั วะของที่เ�่ ป็น็ สิ่ง� สงวน เช่น่ บริเิ วณอวัยั วะเพศชาย หรืือหญิงิ
หรืือจัับต้้องเต้้านมของหญิิง เป็็นต้น้
- การจะเป็น็ ความผิดิ นั้้น� ผู้�้ ถููกกระทำ�ำ ต้อ้ งไม่ย่ ินิ ยอมด้ว้ ย หากผู้�้ ถููกกระทำ�ำ ยินิ ยอม
ก็็ไม่เ่ ป็็นความผิิด เว้น้ แต่่ กระทำำ�แก่เ่ ด็ก็ อายุยุ ังั ไม่่เกิิน ๑๕ ปีี แม้เ้ ด็็กนั้้�นจะยิินยอมหรืือไม่ก่ ็ต็ าม
- การกระทำำ�ที่ท�่ ำ�ำ ให้บ้ ุคุ คลที่ถ�่ ููกกระทำำ�เข้า้ ใจผิดิ ว่า่ ผู้�้ กระทำำ�เป็น็ บุคุ คลอื่น่� จึึงยินิ ยอม
ให้ก้ ระทำ�ำ ถือื ว่า่ ไม่ไ่ ด้ย้ ินิ ยอมให้ก้ ระทำ�ำ เช่น่ เข้า้ ไปในห้อ้ งนอนของภรรยาคนอื่น�่ ในเวลากลางคืืน ภรรยาคนอื่น�่
เข้้าใจว่่าเป็น็ สามีีของตน จึึงยินิ ยอม เช่น่ นี้้�ถืือว่า่ ภรรยาของคนอื่�น่ นั้้�นไม่ไ่ ด้ย้ ินิ ยอมแต่่อย่า่ งใด
- ประเด็็นอื่่น� ๆ ตามรููปคดีี
๔.๓.๒ กระทำ�ำ ผิิดฐานข่่มขืืนกระทำำ�ชำำ�เรา
- ควรตรวจสถานที่่�เกิิดเหตุุเพื่่�อหาร่่องรอยต่่าง ๆ ให้้ละเอีียด เช่่น ร่่องรอยการ
ต่่อสู้้� คราบโลหิิต รอยคราบน้ำ�ำ� อสุุจิิ ให้้ส่่งตััวผู้้�เสีียหายและผู้้�ต้้องหาให้้แพทย์์ตรวจร่่างกายอวััยวะเพศ
และภายในช่่องคลอดทัันทีี เพื่�่อยืืนยัันร่่องรอย ขีีดข่่วน รอยกััด รอยฉีีก แตกและความบอบช้ำ�ำ�ต่่าง ๆ
ว่่ามีีการข่่มขืืนหรืือไม่่ ได้้รัับอัันตรายแก่่กายอย่่างไร แล้้วสอบแพทย์์ผู้�้ ตรวจเป็็นพยานประกอบคดีีด้้วย
และควรตรวจค้น้ บ้้านผู้้�ต้อ้ งหาเพื่่อ� หาพยานหลัักฐานเพิ่่�มเติมิ
- ความผิดิ ฐานนี้้ � ผู้�้เสีียหายอาจเป็็นหญิิงหรืือชายก็ไ็ ด้้
- เป็็นสามีภี รรยากัันถ้า้ ไม่่ยินิ ยอมอาจเป็น็ ความผิดิ ฐานนี้้�ได้้
- อายุุของผู้้เ� สีียหายและของผู้้�ต้อ้ งหา เกี่ย� วกับั ประเด็็นที่�จ่ ะต้อ้ งรับั ผิิดตามกฎหมาย
- ความสััมพันั ธ์ร์ ะหว่า่ งผู้้�กระทำ�ำ ผิิดกัับผู้้�เสีียหายเป็็นอย่า่ งไร
- เกิิดจากความยิินยอมหรืือไม่่ยิินยอม ถ้้าผู้�้ ถููกกระทำำ�อายุุไม่่เกิิน ๑๕ ปีี ซึ่�่งมิิใช่่
ภริิยาหรืือสามีีของตน แม้้ยินิ ยอมผู้�้ กระทำ�ำ ก็็มีคี วามผิิด
- ความไม่่ยิินยอม รวมถึึงการทำ�ำ ให้้ผู้้�อื่�นนั้้�นเข้้าใจผิิดคิิดว่่าตนเป็็นบุุคคลอื่่�นด้้วย
เช่น่ เข้า้ ใจว่่าเป็น็ สามีีของตนจึึงยอมให้ม้ ีีเพศสััมพันั ธ์์ด้้วย

108 Pคoู่มlอื icปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- ก่่อนเกิิดเหตุุผู้้�กระทำ�ำ ผิิดมารัับผู้้�เสีียหายไป หรืือผู้้�เสีียหายตามไปพบผู้�้ กระทำำ�
ความผิดิ
- มีกี ารใช้ก้ ำ�ำ ลังั บังั คับั ขู่่�เข็ญ็ หรืือทำำ�ร้า้ ยอย่า่ งใดหรืือไม่่ ได้ต้ ่อ่ สู้ไ�้ ปหรืือไม่อ่ ย่า่ งไรบ้า้ ง
- ร้อ้ งให้้คนช่ว่ ยเหลืือหรืือไม่อ่ ย่า่ งไร มีีใครเข้า้ มาช่่วยเหลืือบ้า้ ง
- วิิธีีการข่่มขืืนกระทำ�ำ ชำำ�เรากระทำ�ำ อย่่างไร อาทิิ ใช้้สิ่�งอื่่�นใด หรืืออวััยวะใด
ในการกระทำ�ำ กระทำำ�กัับปาก อวัยั วะเพศ หรืือทวารหนักั เป็น็ ต้น้ ผู้�้ ถููกกระทำ�ำ เป็น็ ชายการกระทำ�ำ อาจจะ
แตกต่่างจากผู้�้ ถููกกระทำำ�ที่่เ� ป็น็ หญิิง
- หากมีีผู้�้ กระทำ�ำ ผิิดหลายคน บอกรายละเอีียดว่่าแต่่ละคนกระทำำ�ผิิดอย่่างไร
ผู้�้ กระทำ�ำ ผิิดคนใดลงมืือข่่มขืืนกระทำ�ำ ชำำ�เรา ก่่อนหลัังอย่่างไรกี่�ครั้�ง ใครสำ�ำ เร็็จความใคร่่หรืือไม่่ อย่่างไร
ระยะเวลาฉุดุ คร่่าหรืือข่ม่ ขืืนนานเท่่าใด
- ได้้รับั อัันตรายแก่ก่ ายหรืือไม่ ่ มีีโลหิติ ไหลที่�่ใดบ้้างอย่า่ งไร
- ผู้�้ กระทำำ�ผิดิ คนใดได้้รัับอันั ตรายแก่ก่ ายจากการต่อ่ สู้�ห้ รืือหลบหนีไี ปทางใด
- หลังั เกิดิ เหตุนุ านเท่่าใด ได้เ้ ล่่าเรื่�อ่ งให้ใ้ ครทราบบ้้างอย่า่ งไร
- แจ้้งความต่่อเจ้า้ หน้้าที่ต่� ำ�ำ รวจหรืือฝ่า่ ยปกครองคนใด เมื่่�อใด เวลาใด
- ก่่อนเกิิดเหตุุ ขณะเกิิดเหตุุ และหลัังเกิิดเหตุุ มีีใครเข้้ามาเกี่�ยวข้้องมีีส่่วนร่่วม
ช่่วยเหลืือ สนัับสนุนุ การกระทำำ�ผิดิ หรืือไม่่อย่า่ งไร
- ขณะเกิิดเหตุุผู้�้ กระทำำ�ผิดิ มีหี รืือใช้้อาวุธุ หรืือไม่่อย่่างไร
- ประเด็็นอื่่น� ๆ ตามรููปคดีี

ฯลฯ

๔.๔ ความผิิดในคดีีจำำ�หน่่ายยาเสพติดิ
- ก่่อนการจัับกุุม มีีการสืืบสวนทราบมาก่่อนหรืือไม่่ว่่า ผู้�้ ต้้องหามีีพฤติิการณ์์จำำ�หน่่าย
ยาเสพติิดให้โ้ ทษมาตั้ง� แต่เ่ มื่่อ� ใด นานเท่่าใดแล้ว้
- มีกี ารจับั กุมุ ผู้�้ ต้อ้ งหารายเสพหรืือค้า้ รายย่อ่ ย เคยซัดั ทอดหรืือไม่ว่ ่า่ เคยซื้อ� มาจากผู้�้ ต้อ้ งหา
ดัังกล่า่ ว
- ผู้้�นำำ�ชุมุ ชนหรืือผู้�้ นำ�ำ หมู่่�บ้้านให้ข้ ้้อมููลว่่าอย่า่ งไร
- ได้้รายงานเป็็นลายลัักษณ์์อัักษรให้ผ้ ู้้�บัังคับั บััญชาทราบหรืือไม่่อย่า่ งไร
- เคยเข้า้ ทำำ�การตรวจค้น้ บ้า้ นผู้้�ต้อ้ งหาหรืือไม่่อย่่างไร
- ผู้�้ ต้อ้ งหาเคยถููกดำ�ำ เนิินคดีีในเรื่�่องยาเสพติดิ หรืือไม่่อย่า่ งไร
- มีีการวางแผนเข้้าล่อ่ ซื้อ� ยาเสพติิดหรืือไม่อ่ ย่า่ งไร
- หากมีกี ารใช้ส้ ายลับั เข้า้ ล่อ่ ซื้อ� สามารถบอกชื่อ่� สายลับั ได้ห้ รืือไม่อ่ ย่า่ งไร หากบอกชื่อ�่ ไม่ไ่ ด้้
ให้ร้ ะบุวุ ่่าขอปกปิดิ นามพร้้อมเหตุุผลประกอบ
- ก่อ่ นล่อ่ ซื้อ� มีกี ารถ่า่ ยสำำ�เนาธนบัตั รที่ใ่� ช้ล้ ่อ่ ซื้อ� ไว้ห้ รืือไม่อ่ ย่า่ งไร หลังั จากล่อ่ ซื้อ� ได้ต้ รวจสอบ
พบธนบััตรที่่�ใช้้ในการล่่อซื้�อหรืือไม่่อย่่างไร หมายเลขธนบััตรตรงกัับสำำ�เนาธนบััตรที่�่ถ่่ายสำ�ำ เนาไว้้หรืือไม่่
อย่่างไร ยึึดได้้จากผู้้�ต้้องหาหรืือจากใคร หรืือจุุดใดในที่�่เกิิดเหตุุ ได้้ลงประจำ�ำ วัันเกี่�ยวกัับการล่่อซื้�อและ
เกี่ย� วกับั ธนบััตรหมายเลขที่่�จะทำ�ำ การล่่อซื้�อหรืือไม่่อย่า่ งไร นำำ�หลัักฐานเข้า้ สำำ�นวน
- วางแผนกัันที่่�ไหน เวลาใด สายลัับเข้้าร่ว่ มรัับทราบการวางแผนด้้วยหรืือไม่่
- หากสายลัับใช้้โทรศััพท์์สั่�งซื้�อยาเสพติิดจากผู้้�ต้้องหา ให้้ตรวจสอบหมายเลขที่�่ใช้้ติิดต่่อ
ถึึงกัันเพื่่อ� เป็็นหลักั ฐานประกอบคดีี

Police คInูม่ vือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 109

- หากยึึดโทรศััพท์์จากผู้้�ต้้องหาเป็็นของกลางได้้ ให้้ตรวจสอบพบการติิดต่่อกัับหมายเลข
โทรศัพั ท์ก์ ัับสายลับั หรืือไม่่ และตรวจสอบการใช้้โทรศัพั ท์์ของเครืือข่่ายยาเสพติดิ เพื่อ�่ การขยายผลด้้วย
- การตรวจสอบโทรศัพั ท์์ ให้บ้ ันั ทึึกรายการโทรจากใครไปยังั ใคร หมายเลขใดไปยังั หมายเลขใด
วััน เดืือน ปีี เวลาที่่�โทรติิดต่่อ
- ตรวจสอบกล้อ้ งวงจรปิดิ (หากมีี)
- ตรวจสอบเส้น้ ทางการเงิินผู้้�ต้้องหา
- หากมีีการซุ่่�มดููการล่่อซื้�อ ให้้ตรวจที่�่เกิิดเหตุุ ถ่่ายภาพ จััดทำำ�แผนที่�่สัังเขปจุุดเกิิดเหตุุ
จุุดซุ่่�ม และจุุดที่�่วางกำำ�ลัังก่่อนเข้้าทำำ�การจัับกุุมว่่าสอดคล้้องกัับคำำ�ให้้การพยานชุุดจัับกุุมและผู้�้ ต้้องหา
หรืือไม่่ประการใด
- การเดินิ ทางเข้้าที่่เ� กิิดเหตุุ ใช้ย้ านพาหนะใด
- จุดุ วางแผน จุดุ รวมกำำ�ลังั พลก่อ่ นเข้า้ ทำ�ำ การจับั กุมุ อยู่่�ห่า่ งจากจุดุ เกิดิ เหตุรุ ะยะทางเท่า่ ใด
ใช้้เวลาในการเดินิ ทางเท่่าใด
- เมื่�่อสายลัับล่่อซื้�อยาเสพติิดสำ�ำ เร็็จ ได้้ส่่งสััญญาณให้้เจ้้าหน้้าที่่�ชุุดจัับกุุมคนใด
ทราบด้ว้ ยวิธิ ีใี ด และคนใดสั่ง� กำำ�ลังั เข้า้ จับั กุมุ สายลับั นำำ�ยาเสพติดิ ที่ไ�่ ด้จ้ ากการล่อ่ ซื้อ� มามอบให้ก้ ับั เจ้า้ หน้า้ ที่�่
ชุดุ จับั กุมุ คนใด ยึึดไว้เ้ ป็น็ ของกลางตรงบริเิ วณจุดุ ใด สายลับั ได้แ้ จ้ง้ ผู้�้ จับั กุมุ ถึึงชื่อ�่ ตำ�ำ หนิริ ููปพรรณการแต่ง่ กาย
ของผู้�้ ต้อ้ งหาหรืือไม่่ และเมื่อ่� จับั กุมุ แล้ว้ ผู้้�ต้อ้ งหามีรี ููปพรรณการแต่ง่ กายตรงกับั ที่ส�่ ายลับั แจ้ง้ ให้ท้ ราบหรืือไม่่
- สายลัับเดิินทางไปที่�่เกิิดเหตุุด้้วยยานพาหนะใด ของใครให้้ระบุุรายละเอีียดเกี่�ยวกัับ
ยานพาหนะโดยละเอีียด
- จุุดที่�่ระบุุว่่าซุ่่�มรอสายลัับเข้้าไปล่่อซื้�อยาเสพติิดอยู่่�ห่่างจากจุุดเกิิดเหตุุเท่่าใด มองเห็็น
สายลัับหรืือตำำ�รวจที่ป�่ ลอมตัวั ไปกับั สายลับั อยู่�ในสายตาโดยตลอดหรืือไม่ห่ รืือว่า่ เห็น็ เพียี งก่อ่ นเข้า้ และหลังั
ออกจากบ้้านเกิดิ เหตุุ หากเป็็นช่่วงเวลากลางคืืน มองเห็น็ เหตุกุ ารณ์ไ์ ด้อ้ ย่่างไร จากแสงสว่่างใด ส่อ่ งมาใน
ระยะทางเท่า่ ใด บริเิ วณที่่เ� กิดิ เหตุเุ ป็็นอย่่างไรมีปี ระชาชนสััญจรไปมาหรืือไม่่
- ขณะตรวจค้้นจัับกุุมผู้�้ ต้้องหามีีผู้้�อื่�นในที่�่เกิิดเหตุุหรืือไม่่ หากมีีเป็็นใครและดำ�ำ เนิินการ
อย่า่ งไร มีีชาวบ้า้ นมามุงุ ดููหรืือไม่่
- ยาเสพติดิ ให้โ้ ทษที่ไ�่ ด้จ้ ากการล่อ่ ซื้อ� กับั ที่ไ�่ ด้จ้ ากการตรวจค้น้ พบเพิ่่ม� เติมิ จากผู้้�ต้อ้ งหาหรืือ
ในที่�เ่ กิดิ เหตุุ เปรียี บเทียี บกันั แล้้วมีีลัักษณะเหมืือนกัันหรืือแตกต่่างกัันอย่า่ งไรระบุโุ ดยละเอีียด
- การจัับกุุมได้้แจ้ง้ สิทิ ธิิตามกฎหมายให้ผ้ ู้้�ต้้องหาทราบหรืือไม่อ่ ย่่างไร
- กรณีผี ู้้�ต้อ้ งหาถููกจับั ถามประวัตั ิสิ ่ว่ นตัวั ประวัตั ิกิ ารศึึกษา ประวัตั ิกิ ารถููกดำ�ำ เนินิ คดีบี ุคุ คล
ในครอบครัวั อาชีพี รายได้ท้ รัพั ย์ส์ ินิ ของผู้�้ ต้อ้ งหาและครอบครัวั มีอี ะไรบ้า้ ง ทรัพั ย์ส์ ินิ ที่ม่� ีสี อดคล้อ้ งกับั อาชีพี
และรายได้้โดยสุุจริิตหรืือไม่อ่ ย่่างไร
- ชั้น� จัับกุุมผู้้�ต้อ้ งหาให้ก้ ารอย่า่ งไร ผู้�้ ต้อ้ งหาได้อ้ ่า่ นบันั ทึึกจับั กุมุ เองหรืือผู้้�จัับกุมุ อ่า่ นให้ฟ้ ังั
ถููกต้อ้ งหรืือไม่ไ่ ด้้ลงชื่�่อไว้ใ้ นบันั ทึึกจัับกุุมไว้้หรืือไม่่
- ชั้น� สอบสวน พนัักงานสอบสวนแจ้ง้ สิิทธิิตามกฎหมาย ให้้การอย่่างไรก็ใ็ ห้้บันั ทึึกไว้้
- กรณีผี ู้้�ต้อ้ งหาให้ก้ ารซัดั ทอดว่า่ ซื้อ� ยาเสพติดิ ให้โ้ ทษมาจากใครให้ส้ อบให้ไ้ ด้ค้ วามละเอียี ด
ที่่�สุุดถึึงชื่อ�่ ตััว ชื่�อ่ รอง นามสกุลุ อายุุ ที่อ�่ ยู่่� ตำ�ำ หนิริ ููปพรรณ ยานพาหนะที่ใ�่ ช้ ้ มีวี ิิธีตี ิดิ ต่่อซื้อ� ขายกัันอย่่างไร
เพื่อ�่ สอบสวนขยายผลดำ�ำ เนินิ คดีีต่่อไป
- ทรััพย์์สิินที่�่ไม่่เกี่�ยวข้้องกัับคดีี หากเป็็นทรััพย์์สิินที่�่เกี่�ยวเนื่�่องจากการกระทำ�ำ ความผิิด
เกี่ย� วกับั ยาเสพติดิ ให้ย้ ึึดส่ง่ ป.ป.ส. และดำำ�เนินิ การตาม พ.ร.บ.มาตรการในการปราบปรามผู้้�กระทำ�ำ ความผิดิ
เกี่ย� วกับั ยาเสพติิด พ.ศ.๒๕๓๔ และสอบถามที่�ม่ าของทรััพย์ส์ ินิ ว่า่ ได้้มาอย่่างไร

110 คPoูม่ lอื icปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- ของกลางที่อ่� ยู่�ในความครอบครองของผู้้�ต้อ้ งหาที่ย่� ึึดไว้ห้ ากมิใิ ช่ข่ องผู้�้ ต้อ้ งหาให้ส้ อบปากคำำ�
ผู้เ�้ ป็น็ เจ้า้ ของว่า่ มาอยู่่�กับั ผู้�้ ต้อ้ งหาได้อ้ ย่า่ งไร มีสี ่ว่ นเกี่ย� วข้อ้ งสนับั สนุนุ หรืือรู้เ้� ห็น็ เป็น็ ใจกับั การกระทำำ�ความผิดิ
กับั ผู้�้ ต้อ้ งหาหรืือไม่่อย่่างไร หากมีีส่่วนเกี่ย� วข้อ้ งและหลัักฐานไม่ถ่ ึึงขนาดเป็น็ ตััวการร่่วม ให้ด้ ำ�ำ เนิินคดีตี าม
พ.ร.บ.มาตรการฯ ด้ว้ ย
๕. ตัวั อย่่างคำำ�พิิพากษาฎีีกาที่เ่� กี่่�ยวข้้องกัับการสอบสวนผู้�เสีียหาย พยานหรืือผู้�ต้อ้ งหา
- กฎหมายไม่่บัังคัับว่่าการสอบสวนปากคำำ�บุุคคลใดต้้องมีีการสาบานหรืือปฏิิญาณตนเสีียก่่อน
แต่ใ่ ห้อ้ ำำ�นาจเจ้า้ พนักั งานที่จ�่ ะจัดั ให้ม้ ีกี ารนั้้น� ก่อ่ นได้้ เมื่อ่� เห็น็ สมควร ฉะนั้้น� ในการสอบสวนใดหากปรากฏว่า่
ผู้้ใ� ห้้การโดยไม่ไ่ ด้้สาบานหรืือปฏิิญาณตน ก็็ไม่ท่ ํําให้ก้ ารสอบสวนเสีียไป (ฎ.๖๑๔/๒๔๘๖)
- พยานบอกเล่า่ ที่เ่� ป็น็ คํําบอกกล่า่ วของผู้้�ตายที่ก่� ล่า่ วในขณะที่ร่� ู้้�ตัวั ดีวี ่า่ กํําลังั ใกล้จ้ ะตาย ย่อ่ มรับั ฟังั
เป็็นพยานหลัักฐานได้้ (ฎ.๕๙๑๖/๒๕๓๑) แต่่มีีบางกรณีี แม้้ผู้�้ กล่่าวคิิดว่่าตนจะไม่่ตายก็็ตาม แต่่ก็็อาจ
รัับฟังั ได้ใ้ นฐานะที่�เ่ ป็น็ คํําบอกเล่่าใกล้ช้ ิิดกับั เหตุุ (ฎ.๓๐๘/๒๕๑๐)
- ความเห็็นของผู้้�เชี่�ยวชาญมิิใช่่พยานบอกเล่า่ ศาลรับั ฟังั ประกอบดุุลพิินิิจได้้ (ฎ.๑๒๐๔/๒๕๓๖)
แต่ถ่ ้า้ ขัดั กับั ประจักั ษ์พ์ ยาน โดยปกติศิ าลจะต้อ้ งรับั ฟังั ประจักั ษ์พ์ ยานเว้น้ แต่ป่ ระจักั ษ์พ์ ยานเบิกิ ความขัดั แย้ง้
ด้้วยเหตุุผลศาลก็็อาจจะไม่ร่ ับั ฟังั ประจัักษ์พ์ ยานก็็ได้้ (ฎ.๘๑/๒๕๐๓)
- คำ�ำ ให้้การในชั้�นสอบสวนของจำำ�เลยที่�่จะนำ�ำ ไปเป็็นพยานหลัักฐานในชั้�นพิิจารณาได้้ต้้องเป็็น
การสอบในฐานะผู้�้ ต้อ้ งหา (ฎ.๖๒๘๑/๒๕๓๓) หากเป็น็ บันั ทึึกคำ�ำ ให้ก้ ารชั้น� สอบสวนของจำ�ำ เลยซึ่ง�่ ให้ก้ ารไว้้
ในฐานะพยาน มิใิ ช่ฐ่ านะผู้้�ต้้องหา ยัังฟัังลงโทษจำำ�เลยไม่่ได้้ (ฎ.๑๕๘๑/๒๕๓๑)
- บัันทึึกถ้้อยคำำ�ของเจ้้าพนัักงานที่�่ได้้จากการสอบปากคำ�ำ บุุคคลในฐานะผู้้�ให้้ถ้้อยคำ�ำ มิิใช่่ฐานะ
ผู้�้ ต้้องหา เนื่่�องจากยัังไม่่ทราบแน่่ชััดว่่าบุุคคลนั้้�นเป็็นผู้้�กระทำำ�ผิิด ไม่่จำ�ำ ต้้องแจ้้งสิิทธิิแก่่บุุคคลนั้้�น บัันทึึก
ถ้้อยคำำ�ดัังกล่่าวชอบด้้วยกฎหมาย (ฎ.๑๔๑๘/๒๕๕๓)
- ตามบทบััญญัตั ิขิ องมาตรา ๑๓๔/๒ ประกอบมาตรา ๑๓๓ ทวิินั้้�น มุ่�งคุ้้�มครองผู้้�ต้อ้ งหาที่ม�่ ีีอายุุ
ไม่เ่ กินิ ๑๘ ปี ี ขณะถููกสอบสวนเพราะผู้้�ต้อ้ งหาที่เ�่ ป็น็ เด็ก็ อายุไุ ม่เ่ กินิ ๑๘ ปี ี สภาพร่า่ งกายและจิติ ใจยังั อ่อ่ นแอ
การสอบปากคำำ�ส่่งผลกระทบต่่อสภาพจิิตใจของเด็็กและส่่งผลให้้การสอบสวนคลาดเคลื่�่อนแต่่ตามปััญหา
ปรากฏว่่าขณะที่�่พนัักงานสอบสวนสอบปากคำ�ำ ของจำ�ำ เลยในฐานะผู้้�ต้้องหาจำ�ำ เลยมีีอายุุเกิิน ๑๘ ปีีแล้้ว
แม้้ขณะเกิิดเหตุุจะอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีีก็็ตาม การสอบปากคำำ�จำำ�เลยของพนัักงานสอบสวนจึึงไม่่จำ�ำ ต้้องมีี
นักั จิติ วิทิ ยา นักั สังั คมสงเคราะห์์ บุคุ คลที่เ่� ด็ก็ ร้อ้ งขอ และพนักั งานอัยั การเข้า้ ร่ว่ มในการสอบปากคำ�ำ ของจำ�ำ เลย
(ฎ.๒๑๓๒/๒๕๔๘)
- ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๓ ทวิิ ใช้้บัังคัับเฉพาะในกรณีสี อบปากคำ�ำ จำำ�เลยเท่่านั้้�น ไม่ไ่ ด้้ใช้บ้ ังั คัับใน
การรวบรวมพยานหลัักฐานอื่่�น ๆ ด้้วย ดัังนั้้�นการที่�่พนัักงานสอบสวนนำ�ำ ตััวจำำ�เลยไปชี้้�ที่�่เกิิดเหตุุโดยไม่่มีี
บุุคคลต่่าง ๆ อยู่่�ด้้วยกับั ไม่่มีีการบันั ทึึกภาพและเสีียงของจำ�ำ เลยในขณะให้้ปากคำ�ำ ต่่อพนัักงานสอบสวนนั้้น�
การสอบสวนจึึงชอบด้้วยกฎหมาย (ฎ.๖๔๗/๒๕๔๙)
- ในคดีีที่�่มีีอััตราโทษประหารชีีวิิต หรืือในคดีีที่�่ผู้้�ต้้องหามีีอายุุไม่่เกิิน ๑๘ ปีี ในวัันที่�่พนัักงาน
สอบสวนแจ้้งข้้อหา ถ้้าผู้�้ ต้้องหาไม่่มีีทนายความพนัักงานสอบสวนต้้องจััดหาทนายความให้้ ถ้้าพนัักงาน
สอบสวนไม่่จััดหาทนายความให้้ร่่วมฟัังการสอบสวน แม้้ผู้้�ต้้องหาจะรัับสารภาพ และต่่อมาได้้อ่่านบัันทึึก
คำ�ำ ให้ก้ ารของผู้�้ ต้อ้ งหาให้ท้ นายความฟังั และร่ว่ มลงชื่อ่� ไว้ก้ ็ต็ าม ก็ห็ าทำ�ำ ให้ก้ ารสอบสวนคำ�ำ ให้ก้ ารของจำ�ำ เลย
กลับั เป็น็ การปฏิบิ ัตั ิทิ ี่ถ่� ููกต้อ้ งตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคหนึ่่ง� ไม่ ่ ถ้อ้ ยคํําใด ๆ ที่ผ�่ ู้้�ต้อ้ งหาให้ก้ ารนั้้น�
ศาลจะไม่ร่ ัับฟังั เพราะต้อ้ งห้า้ มตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔ วรรคท้้าย (ฎ.๘๑๙๙/๒๕๖๐)

Police คInู่มvอื eปstฏigิบaัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 111

- การนับั อายุขุ องบุคุ คลให้เ้ ริ่�มนัับตั้้ง� แต่่วันั เกิดิ ผู้้�เสียี หายเกิิดวันั ที่�่ ๕ มีนี าคม ๒๕๓๒ อายุุครบ
๑๕ ปีบี ริิบููรณ์์คืือวันั ที่�่ ๔ มีนี าคม ๒๕๔๗ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๙๓/๕ เหตุเุ กิิดวันั ที่�่ ๕ มีีนาคม ๒๕๔๗
เวลา ๐๒.๐๐ น. ผู้้�เสียี หายจึึงอายุุเกินิ ๑๕ ปีีบริิบููรณ์แ์ ล้้ว (ฎ.๗๘๔๑/๒๕๕๒)
- การสอบสวนผู้้�ต้้องหาที่�่เป็็นเด็็กซึ่่�งมีีพนัักงานอััยการและนัักจิิตวิิทยาเข้้าร่่วมฟัังการสอบสวน
ดัังกล่่าวเป็น็ การให้้ความคุ้้�มครองเด็็กตามกฎหมาย ไม่่ถืือว่า่ มีีบุุคคลอื่น�่ ที่ไ�่ ม่เ่ กี่�ยวข้อ้ งอยู่�ในสถานที่่�นั้้�นหรืือ
เป็็นการประจานจํําเลย การสอบสวนชอบด้้วยกฎหมาย โจทก์ม์ ีอี ํํานาจฟ้อ้ ง (ฎ.๗๑๑๓/๒๕๕๙)
- แม้้ในชั้�นพิิจารณาผู้�้เสีียหาย ส. ร. และ พ. เบิิกความว่่าจํําหน้้าคนร้้ายไม่่ได้้เพราะเกิิดเหตุุ
มานานสิบิ กว่า่ ปีแี ล้้วก็็ตาม แต่โ่ จทก์์ก็็มีีคํําให้้การในชั้น� สอบสวนของผู้้เ� สียี หาย ส. ร. และ พ. ซึ่�ง่ คํําให้ก้ าร
ดัังกล่่าวระบุุรายละเอีียดถึึงเหตุุการณ์์ที่่�เกิิดเหตุุสอดคล้้องต้้องกััน โดยเฉพาะผู้้�เสีียหายไม่่เคยรู้�้ จัักจํําเลย
มาก่่อนแต่่ก็็ให้้การถึึงรููปพรรณสััณฐานของจํําเลยไว้้โดยละเอีียด อีีกทั้้�งคํําให้้การในชั้ �นสอบสวนของ
ผู้้�เสีียหาย ร. และ พ. พนักั งานสอบสวนได้้ปฏิิบัตั ิติ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๓ ทวิิ ยากที่พ�่ นัักงานสอบสวน
จะปั้้น� แต่ง่ ขึ้น�้ เอง แม้บ้ ันั ทึึกคํําให้ก้ ารในชั้น� สอบสวนดังั กล่า่ วจะเป็น็ พยานบอกเล่า่ แต่เ่ มื่อ่� พิจิ ารณาจากสภาพ
ลัักษณะ แหล่ง่ ที่ม่� าและข้อ้ เท็็จจริงิ แวดล้้อมของพยานบอกเล่า่ นั้้น� น่่าเชื่อ่� ว่่าจะพิิสููจน์ค์ วามจริงิ ได้ ้ จึึงรับั ฟังั
คํําให้้การชั้�นสอบสวนดัังกล่่าวประกอบพยานหลัักฐานอื่่�นของโจทก์์ได้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒๒๖/๓
วรรคสอง(๑) แม้้จํําเลยจะไม่่มีีทนายความหรืือบุคุ คลที่่ไ� ว้้วางใจของจํําเลยเข้า้ ร่ว่ มในการสอบสวน แต่ต่ าม
บันั ทึึกคํําให้ก้ ารในชั้น� สอบสวนของจํําเลยระบุวุ ่า่ ก่อ่ นสอบปากคํํา พนักั งานสอบสวนถามจํําเลยว่า่ ต้อ้ งการพบ
ทนายความหรืือบุุคคลที่่�ไว้้วางใจเข้้าร่่วมฟัังการสอบสวนหรืือไม่่ อย่่างไร จํําเลยตอบว่่าไม่่ต้้องการ ดัังนี้้�
แสดงว่่าพนัักงานสอบสวนได้้แจ้้งสิิทธิิดัังกล่่าวให้้จํําเลยทราบแล้้ว แต่่จํําเลยสละสิิทธิิในการมีีทนายความ
เมื่อ่� คดีมี ีเี พียี งอัตั ราโทษจํําคุกุ ไม่ใ่ ช่ม่ ีอี ัตั ราโทษประหารชีวี ิติ กรณีจี ึึงไม่ม่ ีเี หตุทุ ี่จ่� ะต้อ้ งจัดั หาทนายความหรืือ
บุคุ คลที่่�ไว้้วางใจเข้้าร่่วมฟัังการสอบสวนให้้แก่จ่ ํําเลยตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๑ วรรคสอง (ฎ.๑๙๕๒
/๒๕๖๑)

❖❖❖

112 Pคoมู่ lอื icปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

บทที่่� 7

การออกหมายเรีียกและการออกหมายอาญา

เมื่อ่� พนักั งานสอบสวนได้ร้ ับั คำำ�ร้อ้ งทุกุ ข์ก์ ล่า่ วโทษไว้แ้ ล้ว้ ประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา
มาตรา ๑๓๐ บัญั ญัตั ิใิ ห้เ้ ริ่ม� ทำ�ำ การสอบสวนโดยมิชิ ักั ช้า้ และกฎหมายยังั ให้เ้ ครื่อ�่ งมืือในการสอบสวนรวบรวม
พยานหลักั ฐานเพื่อ�่ ให้เ้ กิดิ ประสิทิ ธิภิ าพในการบังั คับั ใช้ก้ ฎหมาย ทั้้ง� คำ�ำ สั่่ง� สำำ�นักั งานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติทิ ี่่� ๔๑๙/๒๕๕๖
ลงวันั ที่่� ๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖ กำ�ำ หนดระยะเวลาการสอบสวน เพื่่�อเร่่งรััดให้้การสอบสวนเสร็จ็ สิ้�นโดยเร็ว็
โดยให้อ้ ำำ�นาจพนักั งานสอบสวนในการออกหมายเรียี กพยานหรืือหมายเรียี กผู้้�ต้อ้ งหา หากพยานขัดั หมายเรียี ก
ก็็จะมีีโทษทางอาญา ส่่วนผู้้�ต้้องหาหากขััดหมายเรีียกก็็เป็็นเหตุุให้้ขออำำ�นาจศาลออกหมายจัับได้้
และในการดำำ�เนินิ การทั้้ง� หลายอื่น�่ ที่เ�่ กี่ย� วข้อ้ งกับั การสอบสวนสามารถที่จ่� ะร้อ้ งขอต่อ่ ศาลให้อ้ อกหมายอาญา
อื่่น� ๆ ได้้ เช่น่ หมายค้น้ หมายขััง หมายปล่อ่ ย เป็็นต้้น
๑. การออกหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวน
เพื่่�อประโยชน์์แห่่งการรวบรวมหลัักฐาน ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๒(๓) ให้้พนัักงานสอบสวน
มีอี ำำ�นาจหมายเรีียกบุคุ คลซึ่่ง� ครอบครองสิ่�งของซึ่่�งอาจใช้เ้ ป็น็ พยานหลักั ฐานได้้ แต่่บุุคคลที่่อ� อกหมายเรีียก
ไม่่จำ�ำ ต้้องมาเอง เมื่�่อจััดส่่งสิ่�งของมาตามหมายแล้้ว ให้้ถืือเสมืือนว่่าได้้ปฏิิบััติิตามหมาย มาตรา ๑๓๓
ให้อ้ ำำ�นาจพนักั งานสอบสวนในการออกหมายเรียี กผู้เ้� สียี หายหรืือบุคุ คลใด ซึ่ง่� มีเี หตุอุ ันั สมควรเชื่อ่� ว่า่ ถ้อ้ ยคำ�ำ
ของเขาอาจเป็็นประโยชน์์แก่่คดีี ให้้มาตามเวลาและสถานที่่�ในหมายแล้้วให้้ถามปากคำำ�บุุคคลนั้้�นไว้้
หรืือการอย่่างอื่่�นที่่เ� กี่�ยวข้อ้ งกัับหน้้าที่่�และอำำ�นาจของตน
การออกหมายเรียี กของพนักั งานสอบสวน กฎหมายได้ก้ ำำ�หนดหลักั เกณฑ์ใ์ นการออกหมายเรียี กไว้้
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๒ ว่่าการที่่จ� ะให้้บุคุ คลใดมาที่่ท� ำ�ำ การของพนักั งานสอบสวน เนื่่�องในการสอบสวน
หรืือการอย่่างอื่่�นตามประมวลกฎหมายนี้้� จัักต้้องมีีหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวน แต่่กรณีีที่�่พนัักงาน
สอบสวนไปทำ�ำ การสอบสวนด้้วยตนเอง ย่่อมมีีอำ�ำ นาจที่่�จะเรีียกผู้้�ต้้องหาหรืือพยานมาได้้โดยไม่่ต้้องออก
หมายเรีียกตามประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกับั คดี ี ลักั ษณะที่�่ ๕ บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๙๖ แม้ก้ ฎหมายจะให้้
อำำ�นาจแก่่พนัักงานสอบสวนก็็ไม่่ควรที่�่จะใช้้อำ�ำ นาจออกหมายเรีียกแก่่บุุคคลที่�่เห็็นว่่าเพีียงแต่่เชื้�อเชิิญเขาก็็
จะยอมมาหาแต่โ่ ดยดีี โดยปกติเิ จ้า้ พนักั งานควรใช้ว้ ิธิ ีเี ชื้อ� เชิญิ ก่อ่ น เมื่อ่� ไม่เ่ ป็น็ ผลแล้ว้ จึึงใช้อ้ ำำ�นาจออกหมาย
สาระสำ�ำ คััญของการเรีียกโดยหมายเรีียก คืือ การเรีียกนั้้�นต้้องเกี่�ยวข้้องกัับการดำ�ำ เนิินคดีี
หมายเรีียกต้อ้ งมีีสภาพเป็็นมาตรการบัังคัับ หรืือมีผี ลทางกฎหมายเมื่อ่� ฝ่า่ ฝืืนการเรียี กบุคุ คลที่�อ่ าจถููกเรียี ก
มาตามหมายในชั้น� สอบสวน จึึงได้แ้ ก่่ ผู้�้ ต้อ้ งหา พยาน บุคุ คลผู้้�มีเี อกสารหรืือวัตั ถุใุ นครอบครองที่่อ� าจเป็น็
ประโยชน์์ในการสอบสวน ยกเว้้นพยานตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๑๐๖/๑ ที่�่ไม่่อาจออกหมายเรีียกได้้ คืือ
(๑) พระมหากษััตริิย์์ พระราชิินีี พระรััชทายาท หรืือผู้�้ สำำ�เร็็จราชการแทนพระองค์์ไม่่ว่่าในกรณีีใด ๆ
(๒) พระภิกิ ษุแุ ละสามเณรในพุทุ ธศาสนาไม่ว่ ่า่ กรณีใี ด ๆ (๓) ผู้ท้� ี่ไ�่ ด้ร้ ับั เอกสิทิ ธิ์์ห� รืือความคุ้้�มกันั ตามกฎหมาย
นอกจากนี้้แ� ล้ว้ เจ้า้ พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจชั้น� ผู้ใ้� หญ่ห่ รืือศาลก็ม็ ีอี ำำ�นาจออกหมายเรียี ก
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๒ ซึ่�ง่ พนัักงานสอบสวนยัังมีฐี านะเป็น็ เจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๖) ด้้วย และบางตำำ�แหน่่งเป็็นเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจชั้�นผู้้�ใหญ่่ตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๑๗)

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 113

๑.๑ แบบของหมายเรีียก
หมายเรียี กของพนักั งานสอบสวนจะต้อ้ งทำ�ำ ตามแบบที่ก่� ำำ�หนดไว้ต้ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๕๓
ประกอบประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลัักษณะที่�่ ๕ บทที่�่ ๑ ข้้อ ๙๗ หมายเรีียกต้้องทำ�ำ เป็็น
หนัังสืือ และมีีข้้อความดัังต่อ่ ไปนี้้�
(๑) สถานที่ท�่ ี่่�ออกหมาย
(๒) วัันเดืือนปีี ที่่อ� อกหมาย
(๓) ชื่อ�่ และตำำ�บลที่่�อยู่่�ของบุคุ คลที่�อ่ อกหมายเรียี กให้ม้ า
(๔) เหตุทุ ี่ต�่ ้อ้ งเรียี กบุคุ คลหรืือสิ่�งของนั้้�นมา
(๕) สถานที่่� วันั เดืือนปีี และเวลาที่�จ่ ะให้ผ้ ู้้�นั้�นไปถึึง
(๖) ลายมืือชื่่�อและตำ�ำ แหน่ง่ ของเจ้า้ พนัักงานผู้อ้� อกหมาย
ข้อ้ ความตามที่่ร� ะบุุไว้ด้ ัังกล่า่ ว โดยเฉพาะรายการที่่ส� ำำ�คัญั คืือรายการตามข้้อ (๔) ต้้องระบุุ
เหตุทุ ี่แ�่ สดงว่า่ บุุคคลผู้้�นั้น� ถููกหมายเรีียกมีีความเกี่�ยวพันั กับั คดีีนั้้น� อย่่างไร เป็็นผู้�้ ต้้องหาหรืือพยาน หรืือเป็็น
ผู้้�มีเี อกสาร หรืือวัตั ถุใุ นครอบครอง ทั้้ง� นี้้เ� พื่อ�่ ให้ผ้ ู้้�ถููกหมายเรียี กได้ร้ ู้�้ถึงฐานะของตนเอง ส่ว่ นรายการตามข้อ้ (๕)
ที่�ต่ ้อ้ งระบุุสถานที่ �่ วันั เดืือนปีี และเวลาที่่�จะให้ผ้ ู้้�ถููกหมายเรียี กไปถึึงนั้้น� เพราะตามมาตรา ๕๔ ประกอบกับั
ประมวลระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกับั คดีี ลัักษณะที่�่ ๕ บทที่่� ๑ ข้้อ ๙๘ กำำ�หนดไว้้ว่า่ ในการกำ�ำ หนดวัันและ
เวลาที่�่จะให้้มาตามหมายเรีียกนั้้�นให้้พึึงระลึึกถึึงเรื่�่องระยะทางใกล้้ไกล เพื่�่อให้้ผู้�้ ถููกหมายเรีียกมีีโอกาส
มาถึึงตามวันั เวลาที่�ก่ ำำ�หนดในหมายเพราะการไม่่มาหรืือมาภายหลัังกำ�ำ หนดเวลานั้้�น อาจถือื เป็็นการขััดขืืน
หมายเรีียกหรืือขััดขืืนคำำ�สั่่ง� ของเจ้้าพนัักงานก็็ได้้
๑.๒ การส่่งหมายเรีียก
(๑) ส่ง่ หมายเรีียกแก่ใ่ คร
โดยปกติิการส่่งหมายเรีียกผู้�้ ต้้องหานั้้น� ก็ต็ ้้องส่ง่ ให้แ้ ก่่ผู้�้ ต้้องหานั้้น� เอง แต่่ถ้้าไม่่พบตััว
ก็็อาจส่่งให้้แก่่สามีี ภริิยา ญาติิ หรืือผู้้�ปกครองของผู้�้ ต้้องหานั้้�น จะส่่งให้้แก่่บุุคคลอื่�่นใดอีีกไม่่ได้้ ตาม
ป.วิอิ าญา มาตรา ๕๕ ประกอบประมวลระเบีียบการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดีี ลัักษณะที่่� ๕ บทที่่� ๑ ข้้อ ๑๐๐
ส่่วนการส่่งหมายเรีียกให้้แก่่พยานหรืือบุุคคลอื่�่นนั้้�น ประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณา
ความอาญามิไิ ด้้บัญั ญัตั ิิไว้้ ฉะนั้้�น จึึงต้้องอาศััย ป.วิแิ พ่ง่ มาตรา ๗๖ ประกอบ ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕ คืือถ้า้
ไม่่พบบุุคคลนั้้น� ผู้้�ส่ง่ หมายเรีียกอาจส่่งหมายเรียี กให้แ้ ก่บ่ ุคุ คลใด ๆ ที่ม�่ ีอี ายุเุ กินิ ๒๐ ปีี ซึ่�ง่ อยู่�หรืือทำำ�งานใน
บ้้านเรืือนหรืือสำำ�นัักทำำ�การงานของบุคุ คลที่่ถ� ููกเรียี กนั้้น� ก็็ได้้
ถ้า้ พยานเป็น็ ตำ�ำ รวจหรืือเป็น็ บุคุ คลที่ร�่ ับั ราชการสังั กัดั สำ�ำ นักั งานตำำ�รวจแห่ง่ ชาติิ ให้ท้ ำำ�
หนังั สืือไปขอให้ผ้ ู้้�บังั คับั บัญั ชาของพยานสั่ง� ให้พ้ ยานไปเป็น็ พยานตามกำ�ำ หนดวันั เวลาและสถานที่�ต่ ามที่�น่ ัดั
ตามประมวลระเบียี บการตำำ�รวจเกี่�ยวกับั คดีี ลัักษณะ ๕ หมายเรียี กและหมายอาญา บทที่่� ๑ หมายเรีียก
ข้อ้ ๑๐๐ วรรคท้้าย
กรณีีนิิติิบุุคคล ก็็อาจตกเป็็นผู้�้ ต้้องหาได้้ สามารถออกหมายเรีียกนิิติิบุุคคลได้้ตาม
ป.วิอิ าญา มาตรา ๗ โดยให้อ้ อกหมายเรีียกผู้้�จััดการหรืือผู้แ�้ ทนอื่�น่ ๆ ของนิิติบิ ุุคคลนั้้�น
(๒) ผู้้�ส่่งหมายเรีียก
กรณีเี ป็็นหมายเรียี กผู้้�ต้อ้ งหา พยาน หรืือบุคุ คลอื่่�นในชั้น� สอบสวน พนักั งานสอบสวน
หรืือพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจเป็็นผู้้�ส่ง่
การส่ง่ หมายเรียี กพยานในคดีที ี่พ่� นักั งานอัยั การเป็น็ โจทก์ ์ ถ้า้ ศาลมีคี ำำ�สั่่ง� ให้อ้ อกหมายเรียี ก
และมิไิ ด้ก้ ำำ�หนดวิธิ ีกี ารส่ง่ ไว้ ้ มาตรา ๕๕/๑ กำ�ำ หนดให้พ้ นักั งานอัยั การมีหี น้า้ ที่ด่� ำ�ำ เนินิ การให้ห้ ัวั หน้า้ พนักั งาน
สอบสวนแห่่งท้้องที่�่เป็็นผู้�้ จััดส่่งหมายและติิดตามพยานโจทก์์มาศาลตามกำำ�หนดนััดแล้้วแจ้้งผลการส่่ง
หมายเรียี กไปยังั ศาลและพนัักงานอัยั การโดยเร็ว็

114 คPoู่มlอื icปeฏบิInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

กรณีีผู้�รับปฏิิเสธไม่่รัับหมายเรีียก
(๑) กรณีพี บผู้้�ที่ร�่ ะบุชุ ื่อ�่ ไว้ใ้ นหมายเรีียก เมื่อ่� เจ้า้ พนักั งานนำ�ำ หมายเรียี กไปส่ง่ ให้ผ้ ู้้�ถููกเรียี กแล้ว้
หากพบตัวั ผู้้�ถููกเรียี กแต่ผ่ ู้�้นั้น� ปฏิเิ สธไม่ย่ อมรับั หมายจากเจ้า้ พนักั งานโดยปราศจากเหตุอุ ันั ชอบด้ว้ ยกฎหมาย
เจ้้าพนัักงานนั้้�นชอบที่�่จะขอให้้พนัักงานเจ้้าหน้้าที่�่ฝ่่ายปกครองที่่�มีีอำ�ำ นาจหรืือเจ้้าพนัักงานตำ�ำ รวจ
ไปด้้วยเพื่�่อเป็็นพยาน และถ้้าผู้�้ ถููกเรีียกนั้้�นยัังคงปฏิิเสธไม่่ยอมรัับอยู่่�อีีกก็็ให้้วางหมายไว้้ ณ ที่่�นั้้�น เมื่�่อได้้
ทำ�ำ ดัังนี้้แ� ล้้วให้้ถือื ว่า่ การส่ง่ หมายนั้้น� เป็น็ การถููกต้้องตามกฎหมาย ทั้้ง� นี้้ต� าม ป.วิิแพ่ง่ มาตรา ๗๘ ประกอบ
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕
(๒) กรณีีไม่่พบผู้้�ที่่�ระบุุชื่่�อไว้้ในหมายเรีียก เมื่่�อพบบุุคคลที่�่อาจรัับหมายเรีียกแทนได้้
หากบุคุ คลนั้้น� ปฏิเิ สธไม่ย่ อมรับั หมาย เจ้า้ พนักั งานจะใช้้วิธิ ีีการวางหมายไม่ไ่ ด้้ เพราะการวางหมายต้อ้ งวาง
ต่่อหน้า้ ผู้�้ มีชี ื่อ่� ระบุุไว้้ในหมายเท่่านั้้�น เมื่อ่� ผู้้�นั้�นปฏิิเสธไม่่ยอมรับั หมาย เจ้า้ พนัักงานจะต้้องส่ง่ หมายคืืนและ
รายงานแก่่ผู้�อ้ อกหมายว่่าไม่่สามารถส่่งหมายโดยวิิธีีปกติิได้้
ถ้า้ หากเป็น็ หมายเรียี กของศาล ศาลอาจสั่ง� ให้ส้ ่ง่ โดยวิธิ ีอี ื่น่� แทนได้ ้ กล่า่ วคืือให้ป้ ิดิ หมาย
ไว้้ในที่่�แลเห็็นได้้ง่่าย ณ ภููมิิลำ�ำ เนา หรืือสำำ�นัักทำ�ำ การงานของบุุคคลผู้้�มีีชื่�่อระบุุไว้้ในหมายนั้้�น หรืือมอบ
หมายเรีียกดัังกล่่าวไว้้แก่่เจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองในท้้องถิ่�นหรืือตำ�ำ รวจ แล้้วปิิดประกาศแสดงการที่่�ได้้
มอบหมายดัังกล่่าวแล้้วนั้้�น หรืือลงโฆษณาหรืือทำำ�วิิธีีอื่่�นใดตามที่�่ศาลเห็็นสมควร ทั้้�งนี้้�ตาม ป.วิิแพ่่ง
มาตรา ๗๙ วรรคแรก
แต่่หากเป็็นหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวน หรืือพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจ
ชั้�นผู้�้ใหญ่่ ไม่่สามารถทำ�ำ การปิิดหมายได้้ เพราะไม่่มีีกฎหมายบััญญััติิให้้อำำ�นาจพนัักงานสอบสวน หรืือ
พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจชั้น� ผู้�ใ้ หญ่ส่ั่ง� ให้ส้ ่ง่ โดยวิธิ ีปี ิดิ หมาย ณ ภููมิลิ ำำ�เนา หรืือสำ�ำ นักั ทำ�ำ การงานของ
ผู้้�มีีชื่อ�่ ระบุุไว้้ในหมายเรียี กได้้ การสั่ง� ให้้ส่ง่ โดยวิธิ ีีปิดิ หมายนั้้�น กฎหมายบัญั ญััติใิ ห้อ้ ำ�ำ นาจเฉพาะศาลเท่่านั้้น�
ที่ก่� ระทำำ�ได้้ เพราะฉะนั้้น� ถ้า้ เป็น็ หมายเรียี กของพนักั งานสอบสวนถ้า้ ผู้�้ รับั ปฏิเิ สธไม่ย่ อมรับั หมายนั้้น� คงทำำ�ได้้
แต่่เพียี งวิธิ ีีการวางหมายเท่า่ นั้้�น
๑.๓ เวลาส่่งหมายเรีียก
การส่ง่ หมายเรียี กไม่ว่ ่า่ ให้แ้ ก่บ่ ุคุ คลใด ไม่ว่ ่า่ หมายเรียี กนั้้น� จะออกโดยบุคุ คลใดตามประมวล
ระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลักั ษณะที่�่ ๕ บทที่�่ ๑ ข้อ้ ๑๐๐(๑) ให้้ส่ง่ ในเวลากลางวันั ตั้�งแต่่ระหว่า่ งเวลา
พระอาทิติ ย์ข์ ึ้้�นจนถึึงเวลาพระอาทิิตย์์ตก
๑.๔ สถานที่่�ส่ง่ หมายเรีียก
(๑) โดยปกติิต้้องส่่งให้้แก่่ผู้้�รัับหมาย ณ ภููมิิลำ�ำ เนาหรืือสำำ�นัักทำำ�การงานของผู้�้ รัับหมาย
ตาม ป.วิิแพ่ง่ มาตรา ๗๗ (มีกี ำำ�หนดไว้้ในประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่�ยวกับั คดี ี ลักั ษณะที่่� ๕ บทที่�่ ๑
ข้อ้ ๑๐๐(๒))
(๒) ถ้้าพบตััวผู้้�รัับหมายที่่�อื่่�นนอกจากภููมิิลำำ�เนา หรืือสำำ�นัักทำ�ำ การงานของผู้�้ รัับหมาย
หากบุคุ คลผู้�้นั้�นยอมรับั ก็็ถืือว่่าเป็็นการส่่งโดยชอบตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๗๗ (๑) (มีีกำำ�หนดไว้ใ้ นประมวล
ระเบีียบการตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลักั ษณะที่่� ๕ บทที่่� ๑ ข้อ้ ๑๐๐(๒) วรรคสอง ก.)
(๓) บุุคคลที่�่รัับหมายเรีียกอยู่�ต่่างท้้องที่่�ที่�่ออกหมายหากเป็็นหมายของพนัักงานสอบสวน
หรืือพนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจก็ใ็ ห้ส้ ่ง่ ไปยังั พนักั งานสอบสวนหรืือพนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจ
ซึ่ง�่ ผู้้�ถููกเรียี กอยู่�ในท้อ้ งที่เ�่ มื่อ่� พนักั งานสอบสวนหรืือพนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำ�ำ รวจได้ร้ ับั หมายเช่น่ นั้้น� แล้ว้
ก็ใ็ ห้ส้ ลักั หลังั หมายแล้ว้ จัดั การส่ง่ แก่ผ่ ู้�้ รับั ต่อ่ ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๕๖ (มีกี ำ�ำ หนดไว้ใ้ นประมวลระเบียี บการ
ตำำ�รวจเกี่�ยวกัับคดีี ลักั ษณะที่่� ๕ บทที่�่ ๑ ข้้อ ๙๙)

Police คInู่มvอื eปstฏigบิ aัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 115

ข้้อสังั เกต
- แม้ว้ ่า่ ป.วิอิ าญา มาตรา ๕๖ บัญั ญัตั ิวิ ิธิ ีกี ารส่ง่ หมายเรียี กกรณีบี ุคุ คลที่ร�่ ับั หมายเรียี กอยู่�ต่า่ งท้อ้ งที่่�
กัับท้้องที่่�ออกหมาย ให้้ส่่งไปยัังตำ�ำ รวจที่�่มีีอำ�ำ นาจออกหมายเรีียกซึ่่�งผู้้�ถููกเรีียกอยู่�ในท้้องที่�่ เมื่�่อตำำ�รวจ
ได้ร้ ับั หมายเช่น่ นั้้น� แล้ว้ ก็ใ็ ห้ส้ ลักั หลังั หมายแล้ว้ จัดั การส่ง่ แก่ผ่ ู้�้ รับั หมายต่อ่ ไป อย่า่ งไรก็ต็ าม ในการปฏิบิ ัตั ิขิ อง
ศาลในการออกหมายเรียี กผู้้�ต้อ้ งหา ให้ส้ ่ง่ โดยทางไปรษณียี ์ล์ งทะเบียี นตอบรับั ตาม ป.วิแิ พ่ง่ มาตรา ๗๓ ทวิิ
เมื่่�อพนัักงานสอบสวนใช้้วิิธีีการส่่งหมายเรีียกผู้�้ ต้้องหาตามแนวทางปฏิิบััติิของศาลเช่่นนี้้� แม้้จะไม่่เป็็นไป
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๕ มาตรา ๕๖ แต่ห่ ากผู้�้ ต้อ้ งหานั้้�นมาพบพนัักงานสอบสวน พนักั งานสอบสวน
ก็็สามารถที่�่จะแจ้้งข้้อหาและหรืือทำ�ำ การสอบสวนผู้้�ต้้องหานั้้�นได้้ เพราะเจตนาของกฎหมาย ป.วิิอาญา
ในเรื่�่องนี้้� เพีียงต้้องการให้้ผู้้�ต้้องหามาพบพนัักงานสอบสวนเพื่่�อรัับทราบข้้อกล่่าวหาและการถามปากคำำ�
ของพนักั งานสอบสวน อันั เป็็นเงื่อ� นไขการฟ้้องของพนัักงานอััยการตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๒๐ เท่า่ นั้้น�
แต่่หากผู้�้ ต้้องหาไม่่มาพบพนัักงานสอบสวนตามหมายเรีียกที่่�ส่่งทางไปรษณีีย์์นั้้�น และจำำ�เป็็นที่�่จะต้้อง
ยื่�่นคำ�ำ ร้้องขอหมายจัับผู้้�ต้้องหาต่่อศาล พนัักงานสอบสวนก็็ควรที่่�จะออกหมายเรีียกและวิิธีีการส่่งหมาย
ให้เ้ ป็็นไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๕๕ ประกอบมาตรา ๕๖ อีีกครั้�ง เพื่อ�่ มิใิ ห้้เป็น็ ประเด็็นข้้อโต้แ้ ย้ง้ เกี่ย� วกัับ
ความชอบในการออกหมายจับั ของศาล
๑.๕ การขัดั ขืืนหมายเรีียก
หมายถึึงการที่ผ่� ู้�้ ถููกระบุใุ นหมายได้ร้ ับั หมายเรียี ก ซึ่ง่� รับั ทราบคำ�ำ สั่่ง� หรืือคำำ�บงการตามหมาย
นั้้�นแล้้วจงใจขัดั ขืืนไม่่ปฏิิบััติิตามหมาย โดยไม่่มีเี หตุอุ ัันจะอ้า้ งได้้ผลทางกฎหมาย ดัังนี้้�
(๑) ผู้้�รัับหมายเป็็นพยานของพนัักงานสอบสวน หรืือเป็็นผู้้�ที่่�พนัักงานสอบสวนสั่�ง
ให้้ส่่งเอกสารหรืือวััตถุุ การขััดขืืนหมาย จะมีีความผิิดฐานขััดขืืนคำ�ำ บัังคัับของเจ้้าพนัักงานตาม ป.อาญา
มาตรา ๑๖๘, ๑๖๙
การขััดขืืนคำ�ำ บัังคัับตามกฎหมาย หมายถึึงทราบคำ�ำ บัังคัับตามกฎหมายแล้้วขััดขืืน
ไม่่ปฏิิบััติิตามและคำ�ำ บัังคัับของเจ้้าพนัักงานดัังกล่่าวจะต้้องเป็็นไปตามกฎหมายด้้วย หากไม่่มีีอำำ�นาจตาม
กฎหมายที่�จ่ ะออกคำ�ำ บัังคัับ ผู้�้ ขััดขืืนย่่อมไม่ม่ ีีความผิิด เช่่น
- เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนทำำ�การสอบสวนเสร็จ็ แล้ว้ และส่ง่ สำำ�นวนให้พ้ นักั งานอัยั การแล้ว้
ย่่อมหมดอำำ�นาจที่�จ่ ะทำ�ำ การสอบสวนต่่อไป ผู้้ใ� ดที่่�พนัักงานสอบสวนมีีหมายเรียี กเพื่อ�่ มาให้ก้ ารในภายหลััง
แล้ว้ ไม่ย่ อมมาให้ก้ ารย่อ่ มไม่่มีีความผิิดตามมาตรานี้้� (ฎ.๙/๒๔๘๑)
(๒) ถ้า้ ผู้้�รับั หมายเป็น็ ผู้้�ต้อ้ งหา ซึ่ง�่ ขัดั ขืืนหมายของเจ้า้ พนักั งาน การขัดั ขืืนหมายเป็น็ เหตุใุ ห้้
เจ้า้ พนัักงานยื่น่� คำำ�ร้อ้ งต่อ่ ศาลให้อ้ อกหมายจับั บุุคคลนั้้น� ได้้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ วรรคท้้าย แต่่ไม่่มีี
โทษทางอาญาอย่า่ งอื่น่� อีีก
ผู้�้ ขัดั ขืืนหมายที่เ่� ป็น็ ผู้้�ต้อ้ งหาไม่ม่ ีคี วามผิดิ ฐานขัดั คำ�ำ สั่่ง� เจ้า้ พนักั งานอีกี กระทงหนึ่่ง� เพราะ
ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๖ (๓) (ปััจจุุบัันคืือมาตรา ๖๖ วรรคท้้าย) กำ�ำ หนดวิธิ ีีการในทางที่่�เป็น็ โทษแก่ผ่ ู้้�ต้อ้ งหา
ที่ข�่ ัดั ขืืนหมายเรียี กนั้้�นแล้ว้ (ฎ.๑๑๔๐/๒๔๘๑ และ ฎ.๑๓๔๑/๒๕๐๙)
กรณีีผู้้�ต้อ้ งหาขัดั ขืืนไม่่มาให้ก้ ารตามหมายเรียี กโดยไม่่มีขี ้อ้ แก้ต้ ัวั อันั ควรนั้้น� ประมวล
กฎหมายวิธิ ีีพิจิ ารณาความอาญา มาตรา ๖๖ (๒) บัญั ญัตั ิิทางแก้ไ้ ว้้ ให้พ้ นักั งานสอบสวนมีอี ำ�ำ นาจยื่น�่ คำำ�ร้อ้ ง
ต่่อศาลเพื่่�อออกหมายจัับตััวมาได้้ เป็็นการลงโทษอยู่�แล้้ว จึึงเห็็นได้้ว่่าเจตนารมณ์์ของประมวลกฎหมาย
อาญา มาตรา ๑๖๘ หาได้้มุ่�งหมายจะใช้้บัังคัับกัับผู้�้ ต้้องหาที่�่ขััดขืืนไม่่มาให้้การต่่อพนัักงานสอบสวนตาม
หมายเรียี กด้ว้ ยไม่่

116 Pคoู่มlือicปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

- เมื่�่อมีีผู้�้ไปแจ้้งความต่่อพนัักงานสอบสวนกล่่าวหาว่่าจำ�ำ เลยบุุกรุุกที่�่ดิิน จำ�ำ เลยย่่อม
ตกอยู่�ในฐานะเป็็นผู้้�ต้้องหาตามประมวลกฎหมายวิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๒(๒) แล้้ว ซึ่่�งใน
ชั้น� สอบสวนตามประมวลกฎหมายวิธิ ีพี ิจิ ารณาความอาญา มาตรา ๑๓๔ พนักั งานสอบสวนจะบังั คับั ให้ผ้ ู้�้ ต้อ้ งหา
ให้ถ้ ้อ้ ยคำำ�ใด ๆ ไม่ไ่ ด้้ และมาตรา ๑๓๕ ก็บ็ ัญั ญัตั ิหิ ้า้ มมิใิ ห้พ้ นักั งานสอบสวนล่อ่ ลวงหรืือขู่�เข็ญ็ ผู้�้ ต้อ้ งหาให้ก้ ารอีกี ด้ว้ ย
จึึงเห็็นได้้ว่่าหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวนที่�่ให้้ผู้�้ ต้้องหามาเพื่่�อให้้การ ไม่่เข้้าลัักษณะเป็็นคำ�ำ บัังคัับตาม
ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๖๘ (ฎ.๑๓๔๑/๒๕๐๙ (ประชุุมใหญ่)่ )
- พนักั งานสอบสวนเชิญิ จำำ�เลยไปให้ถ้ ้อ้ ยคำำ�ในฐานะพยานที่ส�่ ถานีตี ำ�ำ รวจโดยไม่ไ่ ด้อ้ อก
หมายเรียี ก จำำ�เลยยอมมาโดยดีแี ละพนักั งานสอบสวนบอกจำำ�เลยว่า่ จะสอบสวนเป็น็ พยานย่อ่ มหมายความว่า่
สั่�งให้้จำ�ำ เลยให้้ถ้้อยคำ�ำ คำ�ำ สั่่�งของพนัักงานสอบสวนเช่่นนี้้�จึึงเป็็นคำ�ำ บัังคัับตามกฎหมายให้้จำ�ำ เลยให้้ถ้้อยคำ�ำ
เมื่่�อจำ�ำ เลยขััดขืืนคำ�ำ บัังคัับดัังกล่่าว ย่่อมมีีความผิิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๖๙
(ฎ.๑๙๕๔/๒๕๑๕ (ประชุมุ ใหญ่่))
๑.๖ ผู้้�มาตามหมายเรีียก แต่ไ่ ม่่ยอมให้ก้ าร
ผลของการไม่่ยอมให้้การหรืือเบิิกความแตกต่่างกััน แล้้วแต่่ว่่าผู้�้นั้�นเป็็นผู้�้ ต้้องหา จำ�ำ เลย
พยานในชั้�นสอบสวน หรืือพยานในชั้�นศาล
(๑) ผู้�้ ต้อ้ งหาหรืือจำำ�เลย บุคุ คลเหล่า่ นี้้ก� ฎหมายไม่บ่ ังั คับั ว่า่ ต้อ้ งให้ก้ าร แต่ถ่ ือื เป็น็ สิทิ ธิวิ ่า่ จะ
ให้้การก็็ได้ไ้ ม่ใ่ ห้ก้ ็็ได้้ ถ้้าเขาไม่่เต็ม็ ใจให้้การ กฎหมายเพีียงให้้เจ้้าพนัักงานหรืือศาลบันั ทึึกหรืือจดรายงานไว้้
เท่า่ นั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔/๔, ๑๖๕, ๑๗๒
(๒) พยานในชั้�นสอบสวน เมื่�่อพยานมาตามหมายเรีียกของพนัักงานสอบสวนแล้้ว
แต่่ไม่่ยอมให้้การเป็็นความผิิดฐานขััดขืืนคำำ�บัังคัับของพนัักงานสอบสวนที่่�ให้้การ มีีความผิิดตาม ป.อาญา
มาตรา ๑๖๙
(๓) พยานในชั้�นศาล เมื่�่อพยานมาศาลแล้้วไม่่ยอมเบิิกความ พยานอาจมีีความผิิดตาม
ป.อาญา มาตรา ๑๗๑
๑.๗ ผู้้�มาตามหมายเรีียกให้ถ้ ้อ้ ยคำ�ำ เป็็นเท็็จ
ผลของการให้ถ้ ้อ้ ยคำำ�เป็น็ เท็จ็ นั้้น� มีคี วามแตกต่า่ งกันั แล้ว้ แต่ว่ ่า่ ผู้�้นั้น� เป็น็ ผู้�้ ต้อ้ งหา จำ�ำ เลยหรืือ
พยานชั้�นสอบสวน หรืือพยานในชั้น� ศาล
(๑) ผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลย บุุคคลทั้้�งสองประเภทนี้้�กฎหมายให้้สิิทธิิที่�่จะให้้การอย่่างใดก็็ได้้
และมีีสิิทธิติ ่่อสู้�ค้ ดีไี ด้อ้ ย่่างเต็ม็ ที่่ห� ากบุคุ คลดัังกล่า่ วให้้ถ้้อยคำำ�เป็น็ เท็็จจึึงไม่่มีีความผิิดต่อ่ กฎหมายอาญา
- จำ�ำ เลยถููกตำำ�รวจจับั หาว่า่ เล่น่ การพนันั สลากกินิ รวบจำ�ำ เลยจึึงแจ้ง้ ต่อ่ ตำ�ำ รวจผู้�้ ค้น้ ตัวั ว่า่
กระดาษจดตััวเลขที่�่ค้้นได้้เป็็นสลากกิินรวบที่่�ซื้ �อจากบุุคคลอื่�่นเป็็นการแจ้้งในฐานะผู้้�ต้้องหาไม่่เป็็นผิิด
ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๗๒ (ฎ.๒๒๕/๒๕o)
- การที่่�จำำ�เลยซึ่�่งถููกจัับกุุมในข้้อหาว่่าเป็็นคนญวนอพยพหนีีจากเขตควบคุุม ให้้การ
ปฏิเิ สธพร้อ้ มทั้้ง� แสดงบัตั รประจำ�ำ ตัวั ประชาชนให้ต้ ำำ�รวจดููนั้้น� เป็น็ การปฏิเิ สธในฐานะผู้้�ต้อ้ งหา แม้ข้ ้อ้ ความที่่�
จำำ�เลยให้ก้ ารนั้้น� จะเป็น็ เท็จ็ ก็ไ็ ม่เ่ ป็น็ ความผิดิ ฐานแจ้ง้ ความเท็จ็ ตาม ป.อาญา มาตรา ๑๓๗ และจะเอาผิดิ แก่่
จำ�ำ เลยฐานใช้ห้ รืืออ้า้ งเอกสารอันั เกิดิ จากการกระทำ�ำ ผิดิ ฐานแจ้ง้ ให้เ้ จ้า้ พนักั งานจดข้อ้ ความเท็จ็ ลงในเอกสาร
ราชการ ตาม ป.อาญา มาตรา ๒๖๘ ก็ไ็ ม่ไ่ ด้อ้ ีกี เช่่นกันั (ฎ.๔๐๔๘/๒๒)
(๒) พยานชั้น� สอบสวน เมื่อ�่ ให้ถ้ ้้อยคำำ�ในชั้�นสอบสวนเป็น็ เท็จ็ ย่่อมมีีความผิดิ ตาม ป.อาญา
มาตรา ๑๗๒, ๑๗๓, ๑๗๔ แล้้วแต่ก่ รณีี

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 117

๑.๘ คดีีที่น�่ ิติ ิิบุคุ คลเป็น็ ผู้�ต้อ้ งหา
ในคดีที ี่น�่ ิติ ิบิ ุคุ คลเป็น็ ผู้�้ ต้อ้ งหา ในการสอบสวน พนักั งานสอบสวนจะออกหมายเรียี กผู้�้ จัดั การ
หรืือผู้แ้� ทนของนิติ ิบิ ุคุ คลนั้้น� ไปยังั พนักั งานสอบสวนได้้ หากผู้้�จัดั การหรืือผู้แ�้ ทนนั้้น� ไม่ป่ ฏิบิ ัตั ิติ ามหมายเรียี ก
พนัักงานสอบสวนสามารถยื่�่นคำำ�ร้้องขอต่่อศาลให้้ออกหมายจัับผู้�้นั้�นมาเพื่�่อการสอบสวนได้้ และเมื่�่อเสร็็จ
การสอบสวนแล้ว้ ก็็จะต้้องปล่่อยผู้�้นั้น� ไป จะควบคุมุ หรืือจะปล่่อยตััวชั่�วคราวโดยมีปี ระกันั กัับผู้�้ จัดั การหรืือ
ผู้้แ� ทนนิติ ิิบุคุ คลนั้้น� ไม่ไ่ ด้้ เป็็นไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗
๒. การออกหมายอาญา
หมายอาญา หมายความถึึงหนัังสืือบงการที่่�ออกตามบทบััญญััติิแห่่งประมวลกฎหมายนี้้�สั่�งให้้
เจ้า้ หน้า้ ที่ท่� ำ�ำ การจับั ขังั จำำ�คุกุ หรืือปล่อ่ ยผู้้�ต้อ้ งหา จำ�ำ เลย หรืือนักั โทษ หรืือให้ท้ ำ�ำ การค้น้ รวมทั้้ง� สำำ�เนาหมายจับั
หรืือหมายค้้นอัันได้้รัับรองว่่าถููกต้้อง และคำำ�บอกกล่่าวทางโทรเลขว่่าได้้ออกหมายจัับหรืือหมายค้้นแล้้ว
ตลอดจนสำำ�เนาหมายจับั หรืือหมายค้้นที่�ไ่ ด้ส้ ่่งทางโทรสาร สื่�่ออิิเล็็กทรอนิกิ ส์์หรืือสื่�่อเทคโนโลยีีสารสนเทศ
ประเภทอื่่น� ทั้้�งนี้้ � ตามที่่บ� ัญั ญััติไิ ว้้ในมาตรา ๗๗ ซึ่�ง่ ปรากฏความหมายตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒(๙)
จากบทบััญญัตั ิิดังั กล่่าวข้า้ งต้้น จึึงอาจแบ่ง่ หมายอาญาได้้เป็น็ ๕ ประเภท ดังั นี้้�
(๑) หมายจับั ออกเพื่่�อจับั ผู้�้ ต้อ้ งหาหรืือจำำ�เลยตามพฤติิการณ์ ์ ดัังเช่น่ ที่่�ระบุุไว้ต้ ามมาตรา ๖๖
(๒) หมายค้้นออกเพื่่�อค้้นหาบุุคคลหรืือสิ่�งของตามพฤติกิ ารณ์ ์ ดังั เช่น่ ที่่�ระบุุไว้ต้ ามมาตรา ๖๙
(๓) หมายขังั ออกเพื่อ�่ ขังั ผู้้�ต้อ้ งหาหรืือจำ�ำ เลยในระหว่า่ งการสอบสวนไต่่สวนมููลฟ้อ้ งหรืือพิจิ ารณา
ตามมาตรา ๗๑
(๔) หมายจำ�ำ คุุก ออกเพื่่�อจำ�ำ คุุกจำ�ำ เลยซึ่ง�่ ต้้องคำำ�พิพิ ากษาให้จ้ ำำ�คุุก หรืือประหารชีวี ิติ หรืือจำ�ำ คุุก
แทนค่า่ ปรัับ ตามมาตรา ๗๔
(๕) หมายปล่อ่ ย ออกเพื่อ่� ปล่อ่ ยผู้�้ ต้อ้ งหาหรืือจำำ�เลยในพฤติกิ ารณ์ ์ ดังั เช่น่ ที่ร�่ ะบุไุ ว้ต้ ามมาตรา ๗๒,
๗๓ และ ๗๕
๒.๑ ผู้้�มีีอำำ�นาจออกหมายอาญา
ศาล เป็็นผู้�้ มีีอำ�ำ นาจในการออกหมายอาญา การจะจัับ ขััง จำ�ำ คุุก ค้้น หรืือปล่่อยบุุคคล
ซึ่่�งต้อ้ งขัังหรืือจำำ�คุุกตามหมายศาล เป็น็ ไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๕๗ มีีอำำ�นาจออกคำ�ำ สั่่ง� หรืือหมายอาญา
ภายในเขตอำำ�นาจตามหลัักเกณฑ์แ์ ละวิิธีีการที่�่กำ�ำ หนดในข้้อบังั คับั ของประธานศาลฎีกี า
การออกหมายจับั หมายค้น้ หรืือหมายขังั ศาลจะออกหมายนั้้�นตามที่่ศ� าลเห็น็ สมควรหรืือ
โดยมีผี ู้้�ร้อ้ งขอก็็ได้้ ตามความใน ป.วิิอาญา มาตรา ๕๙
ที่เ่� กี่ย� วข้อ้ งกับั พนักั งานสอบสวนในการที่จ�่ ะยื่น่� คำ�ำ ร้อ้ งขอต่อ่ ศาลเพื่อ่� ออกหมายอาญา ได้แ้ ก่่
กรณีกี ารขอให้ศ้ าลออกหมายค้น้ เพื่อ่� พบพยานหลักั ฐานในการยืืนยันั การกระทำำ�ผิดิ ของผู้้�ต้อ้ งหา เหตุใุ นการขอ
หมายค้น้ เป็น็ ไปตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๙ การออกหมายเรียี กผู้้�ต้อ้ งหาเพื่อ�่ นำ�ำ ตัวั มารับั ทราบข้อ้ กล่า่ วหาใน
การดำ�ำ เนินิ คดีี แต่ผ่ ู้้�ต้อ้ งหาไม่ย่ อมมาตามหมายเรียี กและมีเี หตุใุ ห้ข้ ออำ�ำ นาจศาลออกหมายจับั ได้ต้ ามความใน
ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๖ หรืือเมื่่อ� มีีการแจ้ง้ ข้้อหากับั ผู้�้ ต้อ้ งหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ และมีีเหตุุที่จ�่ ะขอ
ให้ศ้ าลออกหมายขัังได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรค ๕ หรืือกรณีีผู้�้ ต้อ้ งหาถููกออกหมายจัับแล้ว้ ถููกนำ�ำ
ตััวส่่งพนัักงานสอบสวนดำ�ำ เนิินคดีีหากพนัักงานสอบสวนยัังทำ�ำ การสอบสวนไม่่เสร็็จก็็ขออำ�ำ นาจศาลออก
หมายขังั ระหว่า่ งสอบสวน ดังั นั้้น� เพื่อ่� การรวบรวมพยานหลักั ฐานและการดำำ�เนินิ การทั้้ง� หลายอื่น�่ ที่เ�่ กี่ย� วกับั
การสอบสวน พนักั งานสอบสวนจึึงจำ�ำ เป็น็ ต้อ้ งยื่น่� คำำ�ร้อ้ งต่อ่ ศาลในการออกหมายอาญาดังั กล่า่ ว เพื่อ�่ ให้ก้ าร
สอบสวนเสร็จ็ สิ้น� และส่ง่ สำำ�นวนให้พ้ นักั งานอัยั การพิจิ ารณา ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๔๐, ๑๔๑, ๑๔๒ ต่อ่ ไป

118 Pคoูม่ lอื icปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๒.๒ การยื่น�่ คำ�ำ ร้อ้ งขอหมายอาญา หมายจับั หมายค้น้ หรืือหมายขังั ตามข้อ้ บังั คับั ของประธาน
ศาลฎีกี า ว่า่ ด้ว้ ยหลักั เกณฑ์แ์ ละวิธิ ีกี ารเกี่ย� วกับั การออกคำ�ำ สั่่ง� หรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘ และที่แ�่ ก้ไ้ ขเพิ่่ม� เติมิ
๑) ในกรณีที ี่เ�่ จ้้าพนักั งานเป็็นผู้�้ ร้อ้ งขอให้้ศาลออกหมาย มีหี ลัักเกณฑ์ ์ ดัังนี้้�
(๑) กรณีีปกติิ การร้้องขอให้้ออกหมายจัับ ให้้ร้้องขอต่่อศาลที่�่มีีเขตอำ�ำ นาจชำ�ำ ระคดีี
หรืือศาลที่่�มีีเขตอำ�ำ นาจเหนืือท้้องที่�่ที่่�จะทำ�ำ การจัับกุุม ส่่วนหมายค้้นให้้ร้้องขอต่่อศาลที่�่มีีเขตอำ�ำ นาจเหนืือ
ท้อ้ งที่ท่� ี่จ�่ ะทำ�ำ การค้้น ตามข้้อบังั คัับของประธานศาลฎีีกาฯ ข้อ้ ๘
ผู้้�ร้้องขอ กรณีีพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจร้้องขอออกหมายจัับหรืือ
หมายค้น้ ต้อ้ งเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองตั้�งแต่่ปฏิิบัตั ิิการหรืือตำ�ำ รวจซึ่ง่� มีียศตั้ง� แต่่ชั้�นร้อ้ ยตำำ�รวจตรีีขึ้้�นไป
(๒) กรณีีพิิเศษ เจ้้าพนัักงานที่่�จะทำำ�การจัับหรืือค้้นนอกเขตศาลอาญาจะร้้องขอให้้
ออกหมายจัับหรืือหมายค้้นต่่อศาลอาญาได้้ต่่อเมื่�่อเป็็นกรณีีจำ�ำ เป็็นเร่่งด่่วนอย่่างยิ่�งและการร้้องขอต่่อศาล
ที่ม่� ีีเขตอำ�ำ นาจจะเกิดิ ความล่า่ ช้า้ เสียี หายอย่่างร้า้ ยแรงต่่อการปฏิบิ ัตั ิิหน้้าที่�่ เช่่น ผู้้จ� ะถููกออกหมายจัับกำ�ำ ลังั
จะหลบหนีี หรืือสิ่ง� ของที่ต่� ้อ้ งการจะหาหรืือยึึดกำำ�ลังั จะถููกโยกย้า้ ยหรืือถููกทำำ�ลาย ตามข้อ้ บังั คับั ของประธาน
ศาลฎีีกาฯ ข้อ้ ๒๕
ผู้�้ ร้้องขอ กรณีีเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือเจ้้าพนัักงานอื่�่น ผู้�้นั้�นต้้องดำ�ำ รง
ตำำ�แหน่ง่ ตั้�งแต่่ระดัับเชี่ย� วชาญขึ้้�นไป ในกรณีที ี่�เ่ ป็น็ ตำำ�รวจผู้้�นั้น� ต้อ้ งมีียศตั้ง� แต่พ่ ลตำำ�รวจตรีีขึ้�น้ ไป
กรณีจี ำ�ำ เป็น็ เร่ง่ ด่ว่ นและมีเี หตุอุ ันั ควรซึ่ง�่ ผู้�้ ร้อ้ งขอไม่อ่ าจไปพบผู้้�พิพิ ากษาได้ ้ ผู้้�ร้อ้ งขอ
อาจร้อ้ งขอต่อ่ ผู้�้ พิพิ ากษาทางโทรศัพั ท์์ โทรสาร สื่อ�่ อิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์ห์ รืือสื่อ�่ เทคโนโลยีสี ารสนเทศประเภทอื่น�่
ที่เ่� หมาะสมเพื่อ�่ ขอให้ศ้ าลออกหมายจับั หรืือหมายค้น้ ก็ไ็ ด้ ้ ตามข้อ้ บังั คับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๒๘ ผู้�้ ร้อ้ งขอ
หากเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือเจ้้าพนัักงานอื่่�น ผู้้�นั้�นต้้องดำำ�รงตำ�ำ แหน่่งตั้�งแต่่ระดัับชำ�ำ นาญการพิิเศษ
ขึ้น้� ไปในกรณีเี ป็น็ ตำำ�รวจต้้องมีียศตั้ง� แต่่พันั ตำ�ำ รวจเอกขึ้น�้ ไป
กรณีีร้้องขอออกหมายค้้นเพื่�่อจัับผู้�้ ดุุร้้ายหรืือผู้้�ร้้ายสำ�ำ คััญในเวลากลางคืืน
หากเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือเจ้้าพนัักงานอื่�่น ผู้�้นั้�นต้้องดำ�ำ รงตำ�ำ แหน่่งตั้�งแต่่ระดัับชำ�ำ นาญการพิิเศษ
ขึ้น้� ไป ถ้้าเป็น็ ตำำ�รวจต้อ้ งมีียศตั้�งแต่่พัันตำำ�รวจเอกขึ้�น้ ไป ตามข้อ้ บัังคับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้้อ ๓๕
ข้้อสัังเกต การเปิิดช่่องให้้มีีการขอหมายจัับหรืือหมายค้้นในกรณีีจำำ�เป็็นเร่่งด่่วน
ตามข้อ้ บังั คับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๒๘ ในการวินิ ิจิ ฉัยั คำำ�ร้อ้ งกรณีจี ำ�ำ เป็น็ เร่ง่ ด่ว่ น ต้อ้ งพิจิ ารณาถึึงข้อ้ เท็จ็ จริงิ
ตามข้อ้ บังั คับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๓๒(๑), (๒), (๓) ประกอบด้ว้ ย ซึ่ง่� เห็น็ ว่า่ เป็น็ คนละกรณีกี ับั การจับั หรืือ
การค้้นที่�่เป็็นข้อ้ ยกเว้้นกฎหมายตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗๘ หรืือ ป.วิอิ าญา มาตรา ๙๒ แต่่ก็็อาจทำำ�ให้้
เกิิดประเด็็นปัญั หาได้้หากไม่่ระมััดระวััง ดังั นั้้น� การค้น้ หรืือการจับั หากไม่จ่ ำำ�เป็น็ ก็ค็ วรต้อ้ งขอหมายจัับหรืือ
หมายค้้นจากศาลเสียี ก่่อน
๒) ในกรณีที ี่ป่� รากฏว่า่ ศาลออกหมายได้ต้ ามที่ศ่� าลเห็น็ สมควร เช่น่ กรณีผี ู้�้ ต้อ้ งหาหรืือ
จำ�ำ เลยได้้รัับการประกัันตััวไปจากศาลแล้้วไม่่มาตามนััด ศาลก็็ออกหมายจัับได้เ้ องทันั ทีี แต่ใ่ นบางกรณีีเหตุุ
ไม่่ปรากฏแก่่เจ้้าพนัักงานหรืือศาล เช่่น ผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลยซึ่�่งได้้รัับการประกัันตััวแล้้วไปข่่มขู่่�ผู้้�เสีียหาย
ด้ว้ ยประการต่า่ งๆ เพื่อ�่ ที่จ่� ะให้บ้ ิดิ เบืือนรููปคดี ี ผู้เ�้ สียี หายจึึงมาร้อ้ งต่อ่ พนักั งานสอบสวนเพื่อ�่ ให้อ้ อกหมายจับั
ผู้้�ต้้องหาได้้ สำ�ำ หรัับกรณีีหลัังนี้้�กฎหมายต้้องการให้้เจ้้าพนัักงานหรืือศาลสอบหลัักฐานตามสมควรว่่า
มีีมููลดังั ที่�่อ้้างหรืือไม่่ เพื่่�อเป็น็ หลัักประกัันว่า่ จำำ�เลยหรืือผู้้�ต้้องหาจะไม่ถ่ ููกกลั่่�นแกล้ง้
อย่า่ งไรก็็ตาม แม้ว้ ่า่ ตามมาตรา ๕๙ วรรคหนึ่่�ง จะบัญั ญัตั ิิให้ศ้ าลออกหมายอาญาได้้
ตามที่ศ�่ าลเห็น็ สมควร หรืือมีีผู้�้ ร้อ้ งขอก็ต็ าม แต่ศ่ าลก็ต็ ้อ้ งพิจิ ารณาว่า่ มีพี ยานหลักั ฐานตามสมควรที่จ�่ ะออก
หมายดังั กล่า่ วหรืือไม่ ่ ทั้้ง� นี้้เ� ป็็นไปตาม มาตรา ๕๙/๑ วรรคหนึ่่�ง ตััวอย่า่ งคำ�ำ พิิพากษา เช่่น

Police คInมู่ vือeปstฏigบิ aัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 119

- การออกหมายจัับเป็็นขั้�นตอนของการดำ�ำ เนิินคดีีเพื่่�อให้้การสอบสวนผู้�้ ต้้องหา
ดำ�ำ เนินิ ไปตามขั้้น� ตอนของกฎหมายอย่า่ งรวดเร็ว็ ต่อ่ เนื่อ�่ ง และเป็น็ ธรรม เป็น็ อำำ�นาจพิเิ ศษที่ก�่ ฎหมายบัญั ญัตั ิิ
ให้้ผู้�้ พิิพากษาคนเดีียวในศาลชั้�นต้้นในชั้�นก่่อนการพิิจารณามีีอำ�ำ นาจออกหมายผู้�้ ต้้องหาตามคำำ�ร้้องของ
พนัักงานสอบสวนได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ และมาตรา ๕๙/๑ โดยเฉพาะ จึึงมิิใช่่เรื่่�องที่่�กฎหมาย
มีีความประสงค์์จะให้้ผู้้�ต้้องหายื่่�นอุุทธรณ์์ได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๙๓ เพราะจะทำำ�ให้้การดำำ�เนิินงาน
ของกระบวนการยุุติิธรรมประสบอุุปสรรคและเกิิดความล่า่ ช้้า (ฎ.๔๗๙/๒๕๕๕)
- เมื่่�อมีีการกล่่าวหาว่่าบุุคคลใดกระทำำ�ความผิิดทางอาญา บุุคคลนั้้�นย่่อมตกอยู่�ใน
ฐานะเป็็นผู้�้ ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๒) พนัักงานสอบสวนย่่อมยื่่�นคำำ�ร้้องขอให้้ศาลชั้�นต้้นออก
หมายจัับผู้�้ ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๖ เพื่อ่� ให้้ได้้ตัวั มาสอบสวนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ซึ่�ง่ ตาม
พระธรรมนููญศาลยุตุ ิธิ รรมมาตรา ๒๔ (๑) กำำ�หนดให้ผ้ ู้�้ พิพิ ากษาคนหนึ่่ง� มีอี ำำ�นาจออกหมายจับั ได้ ้ ประกอบกับั
ป.วิิอาญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่� ตอนท้้าย กำำ�หนดให้้ศาลมีีคำำ�สั่่�งเพิิกถอนหมายหรืือแก้้ไขเปลี่่�ยนแปลง
หมายจับั ได้ห้ ากความปรากฏต่อ่ ศาลในภายหลังั ว่า่ ได้ม้ ีอี อกหมายจับั ไปโดยฝ่า่ ฝืนื ต่อ่ บทบัญั ญัตั ิแิ ห่ง่ กฎหมาย
และมาตรา ๖๘ กำำ�หนดให้้หมายจัับคงใช้้ได้้อยู่�จนกว่่าจะจัับได้้ เว้้นแต่่ความผิิดอาญาตามหมายนั้้�น
ขาดอายุุความหรืือศาลซึ่�่งออกหมายนั้้�นได้้ถอนหมายคืืน ดัังนี้้� อำ�ำ นาจในการออกหมายจัับผู้้�ต้้องหา
จึึงเป็็นอำ�ำ นาจเฉพาะตััวของผู้�้ พิิพากษาศาลชั้�นต้้น เมื่�่อคดีีนี้้�ผู้�้ ร้้องยื่�่นคำำ�ร้้องขอให้้ศาลชั้�นต้้นยกเลิิก
หรืือเพิกิ ถอนหมายจับั และศาลชั้น� ต้น้ มีคี ำ�ำ สั่่ง� ยกคำ�ำ ร้อ้ ง ผู้�้ ร้อ้ งจะอุทุ ธรณ์ห์ รืือฎีกี าอีกี ไม่ไ่ ด้้ (ฎ.๑๑๗๒๐/๒๕๕๕)
ส่ว่ นการออกหมายปล่อ่ ย ศาลต้อ้ งพิจิ ารณาหลักั เกณฑ์ต์ าม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗๒ และมาตรา ๗๓
๒.๓ แนวทางการออกหมายจัับ หมายค้้น หมายขััง และหมายปล่่อย
๒.๓.๑ แนวทางการออกหมายจับั ในชั้้�นพนัักงานสอบสวน
สำำ�หรัับแนวทางการพิิจารณาออกหมายจัับของศาลนั้้�น ศาลได้้วางแนวทาง
การพิจิ ารณาหลักั เกณฑ์ก์ ารออกหมายจับั ไว้โ้ ดยข้อ้ บังั คับั ของประธานศาลฎีกี า ว่า่ ด้ว้ ยหลักั เกณฑ์แ์ ละวิธิ ีกี าร
เกี่�ยวกับั การออกคำ�ำ สั่่ง� หรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘
๑) เกี่่�ยวกัับการเสนอพยานหลัักฐาน
(๑) ผู้�้ ร้อ้ งขอ ต้อ้ งเสนอพยานหลัักฐานตามสมควรว่่าผู้จ�้ ะถููกจัับจะได้้กระทำ�ำ
ความผิิดอาญาซึ่ง�่ มีีอััตราโทษจำ�ำ คุุกอย่่างสููงเกินิ สามปีี หรืือน่่าจะได้ก้ ระทำ�ำ ความผิดิ อาญาและมีีเหตุอุ ัันควร
เชื่อ่� ว่า่ ผู้้�นั้น� จะหลบหนีี หรืือจะไปยุ่่�งเหยิิงกัับพยานหลัักฐาน หรืือก่่อเหตุอุ ัันตรายประการอื่�่น ตามข้อ้ บังั คัับ
ประธานศาลฎีกี าฯ ข้้อ ๑๔ วรรคหนึ่่ง�
(๒) กรณีผี ู้จ�้ ะถููกจับั ไม่ม่ ีที ี่อ�่ ยู่�เป็น็ หลักั แหล่ง่ หรืือไม่ม่ าตามหมายเรียี กหรืือตามนัดั
โดยไม่ม่ ีขี ้อ้ แก้ต้ ัวั อันั ควร ให้ส้ ันั นิษิ ฐานว่า่ ผู้�้นั้น� จะหลบหนีตี ามข้อ้ บังั คับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๑๔ วรรคสอง
(๓) พยานหลัักฐานที่�่อาจพิิสููจน์์ได้้ว่่ามีีเหตุุสมควรในการออกหมายจัับ
ให้ร้ วมถึึงข้อ้ มููลที่ไ�่ ด้จ้ ากการสืืบสวนสอบสวน ข้อ้ มููลที่ไ่� ด้จ้ ากการวิเิ คราะห์ท์ างนิติ ิวิ ิทิ ยาศาสตร์ห์ รืือที่ไ่� ด้จ้ าก
การใช้เ้ ครื่อ�่ งมืือทางวิทิ ยาศาสตร์ห์ รืือเทคโนโลยี ี ข้อ้ มููลที่ไ�่ ด้จ้ ากสื่อ่� อิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์ ์ ข้อ้ มููลที่ไ�่ ด้จ้ ากหนังั สืือของ
พนัักงานอััยการเรื่�่องขอให้จ้ ััดการให้้ได้้ตััวผู้้�ต้้องหา (อ.ก.๒๙) ตามข้้อบัังคับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้้อ ๑๗
(๔) ในการรัับฟัังพยานหลัักฐานเพื่่�อพิิจารณาอนุุญาตให้้ออกหมายจัับ
ผู้้�พิิพากษาไม่่จำ�ำ ต้้องถืือเคร่่งครััดเช่่นเดีียวกัับการรัับฟัังพยานหลัักฐานที่่�ใช้้พิิสููจน์์ความผิิดของจำำ�เลย
ตามข้้อบัังคับั ประธานศาลฎีีกาฯ ข้อ้ ๑๘
๒) หมายจัับบุคุ คลที่่�ยังั ไม่่รู้้�จัักชื่่อ�
ในกรณีีที่�่ผู้้�ถููกจัับเป็็นบุุคคลที่�่ไม่่รู้้�จัักชื่่�อ ก็็ไม่่เป็็นเหตุุที่�่จะมิิให้้ออกหมายจัับ
เพราะ ป.วิิอาญา มาตรา ๖๗ ได้ใ้ ห้้อำ�ำ นาจไว้้ แต่่หมายจับั ดังั กล่า่ ว จะต้้องระบุรุ ููปพรรณของผู้้�ที่่�จะถููกออก

120 คPoู่มlือicปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

หมายจัับให้้ละเอีียดเท่่าที่่�จะทำ�ำ ได้้ ซึ่�่งสอดคล้้องกัับแบบของหมายจัับที่�่ต้้องทำ�ำ เป็็นหนัังสืือตามความใน
ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๐ (๔) (ก) ว่่าการออกหมายจัับ ต้อ้ งระบุชุ ื่อ�่ หรืือรููปพรรณของบุคุ คลที่จ่� ะถููกจัับ ดังั นั้้�น
ในการออกหมายจับั อาจไม่จ่ ำ�ำ เป็น็ ที่จ�่ ะต้อ้ งรู้�้ จักั ชื่อ�่ หรืือรู้้เ� พียี งชื่อ่� เล่น่ หรืือฉายาก็ส็ ามารถออกหมายจับั ได้้
แต่่ที่่�สำำ�คััญจะต้้องระบุุตำำ�หนิิรููปพรรณที่�่มีีรายละเอีียดและความชััดเจนเพีียงพอที่�่จะบ่่งถึึงตััวบุุคคลได้้
ซึ่�ง่ หมายจัับนั้้�นจะต้้องมีี “ระบุุตำำ�หนิิรููปพรรณผู้้�กระทำ�ำ ผิิด” แนบไปด้ว้ ยเสมอ
๓) ขอบเขตและอายุขุ องหมายจัับ
หมายจับั ใช้ไ้ ด้ท้ั่่ว� ราชอาณาจักั ร ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗๗ หมายจับั ย่อ่ มสิ้้น� อายุุ
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๘ เมื่อ�่
(๑) จัับตััวบุุคคลที่�ป่ รากฏอยู่�ในหมายจัับได้้
(๒) ความผิิดอาญาตามหมายนั้้น� ขาดอายุคุ วาม
(๓) ศาลที่อ่� อกหมายนั้น� ถอนหมายคืืน (กรณีผี ู้เ้� สียี หายถอนคำำ�ร้อ้ งทุกุ ข์ใ์ นความผิดิ
อันั ยอมความกันั ได้้ หรืือพนักั งานอัยั การมีคี ำ�ำ สั่่ง� เด็ด็ ขาดไม่ฟ่ ้อ้ งบุคุ คลผู้�้นั้น� หรืือโจทก์ถ์ อนฟ้อ้ งหรืือบุคุ คลนั้้น�
ถึึงแก่ค่ วามตาย เป็น็ ต้น้ )
๒.๓.๒ แนวทางการขอหมายค้้น
หลัักเกณฑ์์การขอหมายค้้นได้้กำ�ำ หนดไว้้ในข้้อบัังคัับของประธานศาลฎีีกาว่่าด้้วย
หลัักเกณฑ์แ์ ละวิิธีีการเกี่�ยวกัับการออกคำำ�สั่่ง� หรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘
๑) เกี่�ย่ วกัับการเสนอพยานหลักั ฐาน
(๑) ผู้�้ ร้อ้ งขอต้อ้ งเสนอพยานหลักั ฐานที่น�่ ่า่ เชื่อ่� ว่า่ สิ่ง� ของที่ค�่ ้น้ หาอยู่�ในสถานที่�่
ที่จ�่ ะค้น้ และสิ่ง� ของนั้้น� จะเป็น็ พยานหลักั ฐานประกอบการสอบสวน หรืือมีไี ว้เ้ ป็น็ ความผิดิ หรืือได้ม้ าโดยผิดิ
กฎหมายหรืือมีีเหตุุอัันควรสงสััยว่่าได้้ใช้้หรืือตั้�งใจจะใช้้ในการกระทำ�ำ ความผิิด หรืือเป็็นสิ่�งของซึ่�่งต้้องยึึด
หรืือริิบตามคำ�ำ พิิพากษาหรืือตามคำ�ำ สั่่�งของศาลในกรณีีที่�่จะพบหรืือจะยึึดโดยวิิธีีอื่�่นไม่่ได้้แล้้วตามข้้อบัังคัับ
ประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๕.๑
(๒) ผู้�้ ร้อ้ งขอต้อ้ งเสนอพยานหลักั ฐานที่น่� ่า่ เชื่อ�่ ว่า่ บุคุ คลที่ค�่ ้น้ หาอยู่�ในสถานที่�่
ที่�่จะค้้นโดยบุุคคลนั้้�นถููกหน่่วงเหนี่่�ยวหรืือกัักขัังโดยมิิชอบด้้วยกฎหมายหรืือมีีหมายให้้จัับบุุคคลนั้้�น
ตามข้อ้ บัังคับั ประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๕.๒
(๓) พยานหลัักฐานที่�่อาจพิิสููจน์์ได้้ว่่ามีีเหตุุสมควรในการออกหมายค้้น
ให้ร้ วมถึึงข้อ้ มููลที่ไ�่ ด้จ้ ากการสืืบสวนสอบสวน ข้อ้ มููลที่ไ�่ ด้จ้ ากการวิเิ คราะห์ท์ างนิติ ิวิ ิทิ ยาศาสตร์ห์ รืือที่ไ่� ด้จ้ าก
การใช้เ้ ครื่อ่� งมืือทางวิทิ ยาศาสตร์ห์ รืือเทคโนโลยี ี ข้อ้ มููลที่ไ่� ด้จ้ ากสื่อ�่ อิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์ ์ ข้อ้ มููลที่ไ�่ ด้จ้ ากหนังั สืือของ
พนักั งานอััยการเรื่�อ่ งขอให้จ้ ัดั การให้ไ้ ด้้ตััวผู้้�ต้อ้ งหา (อ.ก.๒๙) ตามข้้อบังั คับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้้อ ๑๗
(๔) ในการรัับฟัังพยานหลัักฐานเพื่่�อพิิจารณาอนุุญาตให้้ออกหมายค้้น
ผู้้�พิิพากษาไม่่จำำ�ต้้องถืือเคร่่งครััดเช่่นเดีียวกัับการรัับฟัังพยานหลัักฐานที่�่ใช้้พิิสููจน์์ความผิิดของจำ�ำ เลย
ตามข้อ้ บัังคับั ประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๑๘
๒) ขอบเขตและอายุุของหมายค้น้
ขอบเขตของหมายค้น้ ใช้ไ้ ด้เ้ ฉพาะแค่เ่ พียี งตามวันั เวลาและสถานที่ท�่ ี่ร�่ ะบุไุ ว้ใ้ น
หมายค้น้ เท่า่ นั้้�น ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๐(๔) (ค) จะใช้้หมายค้้นที่่อ� อกมานั้้�นไปค้น้ สถานที่�่อื่่�นที่่ไ� ม่่ได้้ระบุุ
ไว้้ในหมายค้้นนั้้น� ไม่่ได้้ ดัังนั้้น� หมายค้้นจึึงใช้ไ้ ม่ไ่ ด้ท้ ั่่ว� ราชอาณาจัักรอย่่างเช่่นหมายจัับ
อายุุของหมายค้้น หมายค้้นที่่�ออกมานั้้�นใช้้ได้้เพีียงครั้�งเดีียว เฉพาะการค้้น
เพื่่�อพบบุคุ คลหรืือสิ่�งของที่�่ระบุุในหมาย เมื่่�อค้้นเสร็จ็ แล้้วก็เ็ ป็็นอันั ยุตุ ิิ จะใช้้ค้้นต่่อไปอีกี ไม่่ได้้

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aตั tiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 121

๒.๓.๓ แนวทางการออกหมายขังั ในชั้้น� พนัักงานสอบสวน
๑) หลักั เกณฑ์ต์ ามกฎหมายเกี่ย�่ วกัับการขัังผู้�ต้อ้ งหาระหว่า่ งสอบสวน
ในระหว่่างการสอบสวน เมื่�่อผู้้�ต้้องหาถููกจัับและส่่งมายัังพนัักงานสอบสวน
เพื่�่อทำำ�การสอบสวน พนัักงานสอบสวนจะมีีอำำ�นาจควบคุุมตััวไว้้เท่่าเวลาที่�่กฎหมายให้้อำำ�นาจ ป.วิิอาญา
มาตรา ๗๑ พนัักงานสอบสวนสามารถนำำ�ตัวั ผู้�้ ต้้องหาไปยื่่�นคำำ�ร้้องต่่อศาลเพื่อ�่ ให้้ศาลออกหมายขังั ผู้้�ต้อ้ งหา
ไว้้ตามมาตรา ๘๗ ได้้ และให้้นำ�ำ บทบัญั ญััติใิ นมาตรา ๖๖ มาใช้บ้ ัังคัับโดยอนุุโลม
หมายขัังคงใช้้ได้้อยู่�จนกว่่าศาลจะได้้เพิิกถอน โดยออกหมายปล่่อยหรืือ
ออกหมายจำำ�คุุกแทน
ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๑ ยัังได้้วางหลัักเกณฑ์์ให้้อำ�ำ นาจศาลที่่�จะไม่่
ออกหมายขังั หรืือให้้ออกหมายปล่่อยผู้้�ต้้องหาหรืือจำ�ำ เลยซึ่ง�่ ถููกขังั ได้้ อย่า่ งใดอย่า่ งหนึ่่ง� ใน ๔ กรณีี ได้้แก่่
(๑) ผู้้�ต้อ้ งหาหรืือจำ�ำ เลยมีีอายุุไม่ถ่ ึึงสิิบแปดปีี
(๒) ผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลยเป็็นหญิงิ มีคี รรภ์์
(๓) ผู้้�ต้อ้ งหาหรืือจำ�ำ เลยเป็น็ หญิิงเพิ่่ง� คลอดบุุตรมาไม่ถ่ ึึงสามเดืือน
(๔) ผู้�้ ต้้องหาหรืือจำ�ำ เลยเจ็บ็ ป่่วยซึ่�ง่ ถ้้าจะต้อ้ งขัังจะถึึงอันั ตรายแก่่ชีีวิิต
กรณีีดัังกล่่าวศาลอาจมีีคำ�ำ สั่่�งกำำ�หนดเงื่�อนไขและวิิธีีการอย่่างใดอย่่างหนึ่่�ง
ดัังต่่อไปนี้้�
(๑) สั่�งให้้ผู้�้ ต้้องหาหรืือจำำ�เลยอยู่�ในความดููแลของเจ้้าพนัักงานหรืือบุุคคล
ที่�่ยินิ ยอมรับั ผู้้�นั้�นไว้้
(๒) กำ�ำ หนดวิธิ ีกี ารอย่า่ งหนึ่่ง� อย่า่ งใด เพื่อ�่ ป้อ้ งกันั การหลบหนีหี รืือความเสียี หาย
ที่อ�่ าจเกิดิ ขึ้�น้
สำำ�หรับั คำำ�สั่่ง� ศาลข้า้ งต้้นจะสิ้�นผลต่อ่ เมื่�อ่
(๑) ถ้า้ ศาลมีคี ำ�ำ สั่่ง� ระหว่า่ งสอบสวน ให้ม้ ีผี ลใช้ไ้ ด้ไ้ ม่เ่ กินิ ๖ เดืือน นับั แต่ม่ ีคี ำ�ำ สั่่ง�
(๒) ถ้า้ ศาลมีคี ำ�ำ สั่่ง� ในระหว่า่ งไต่ส่ วนมููลฟ้อ้ งหรืือพิจิ ารณา ให้ม้ ีผี ลใช้ไ้ ด้จ้ นกว่า่
จะเสร็็จการพิจิ ารณา
กรณีีผู้�ต้้องหาหรืือจำำ�เลยไม่่ปฏิิบััติิตามวิิธีีการที่�่กำ�ำ หนด หรืือพฤติิการณ์์
เปลี่่ย� นแปลงไปภายหลังั ที่ศ่� าลมีีคำำ�สั่่ง� ศาลมีีอำ�ำ นาจดัังต่่อไปนี้้�
(๑) เปลี่่�ยนแปลงคำำ�สั่่�ง หรืือ
(๒) พิจิ ารณาออกหมายขังั ตามที่่�เห็น็ สมควร
๒) การร้้องขอต่่อศาลในการออกหมายขััง
แนวปฏิบิ ัตั ิใิ นการออกหมายขังั ในคดีอี าญาและเกณฑ์ม์ าตรฐานในการพิจิ ารณา
พยานหลักั ฐานก่อ่ นออกหมายขังั วางหลักั ไว้ใ้ นข้อ้ บังั คับั ของประธานศาลฎีกี า ว่า่ ด้ว้ ยหลักั เกณฑ์แ์ ละวิธิ ีกี าร
เกี่�ยวกับั การออกคำำ�สั่่ง� หรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘
(๑) ในระหว่่างการสอบสวน พนัักงานสอบสวนอาจยื่่�นคำ�ำ ร้้องให้้ศาลออก
หมายขัังผู้้�ต้อ้ งหาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๗ ได้้ ตามข้อ้ บัังคัับประธานศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๓๙
(๒) พนัักงานสอบสวนซึ่�่งร้้องขอให้้ศาลออกหมายขัังจะต้้องเป็็นผู้้�มีีอำ�ำ นาจ
หน้า้ ที่เ�่ กี่ย� วข้อ้ งกับั คดีหี รืือสอบสวนคดีที ี่�ร่ ้อ้ งขอออกหมายนั้้น� และต้อ้ งพร้อ้ มที่จ�่ ะมาให้ผ้ ู้�้ พิพิ ากษาสอบถาม
ก่่อนออกหมายได้้ทัันที ี ตามข้อ้ บัังคัับประธานศาลฎีกี าฯ ข้้อ ๔๐
(๓) คำำ�ร้้องขอต้้องมีีรายละเอีียดตามแบบที่่�กำำ�หนด ตามข้้อบัังคัับประธาน
ศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๔๑

122 Pคoู่มlือicปeฏิบInตั vิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

๓) การไต่่สวนและการออกหมายขังั
(๑) ก่่อนที่จ่� ะออกหมายขัังตามคำ�ำ ขอ ให้้ผู้�้ พิพิ ากษาสอบถามผู้�้ ต้้องหาว่า่ จะมีี
ข้้อคััดค้้านประการใดหรืือไม่่ หากมีีข้้อคััดค้้านผู้้�พิิพากษาอาจเรีียกพนัักงานสอบสวนหรืือพนัักงานอััยการ
มาชี้ �แจงเหตุุจำำ�เป็็นโดยจะให้้นำำ�พยานหลัักฐานมาให้้ผู้้�พิิพากษาไต่่สวนเพื่่�อประกอบการพิิจารณาด้้วยก็็ได้้
ตามข้อ้ บัังคับั ประธานศาลฎีีกาฯ ข้้อ ๔๒ วรรคหนึ่่�ง
(๒) เมื่อ่� ผู้�้ ต้อ้ งหาต้อ้ งขังั ในระหว่า่ งสอบสวนครบ ๔๘ วันั แล้ว้ หากร้อ้ งขอให้ข้ ังั
ผู้�้ ต้อ้ งหานั้้น� ต่อ่ ไปอีกี จะต้อ้ งอ้า้ งเหตุจุ ำ�ำ เป็น็ มาในคำ�ำ ร้อ้ งขอด้ว้ ย และผู้�้ พิพิ ากษาจะสั่ง� อนุญุ าตให้ข้ ังั ต่อ่ ไปได้้
ก็็ต่่อเมื่�่อการร้้องขอได้้แสดงถึึงเหตุุจำำ�เป็็นและได้้นำำ�พยานหลัักฐานมาให้้ผู้�้ พิิพากษาไต่ส่ วนจนเป็็นพอใจแก่่
ผู้้�พิิพากษาแล้ว้ ตามข้้อบังั คัับประธานศาลฎีกี าฯ ข้้อ ๔๒ วรรคสอง
(๓) ก่่อนที่่�ศาลจะออกหมายขัังตามข้้อ ๓๙ จะต้้องปรากฏพยานหลัักฐาน
ตามสมควรที่ท่� ำ�ำ ให้เ้ ชื่�่อได้ว้ ่่าผู้�้ ต้อ้ งหาน่า่ จะได้ก้ ระทำ�ำ ความผิิดอาญา ซึ่ง�่ มีอี ััตราโทษจำำ�คุุกอย่า่ งสููงเกินิ สามปีี
หรืือผู้�้ ต้้องหาน่่าจะได้้กระทำ�ำ ความผิิดอาญาและมีีเหตุุอัันควรเชื่่�อว่่าผู้้�นั้�นจะหลบหนีี หรืือจะไปยุ่่�งเหยิิงกัับ
พยานหลักั ฐานหรืือก่อ่ เหตุุอัันตรายประการอื่น�่ ตามข้อ้ บังั คับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๔๓ วรรคหนึ่่ง�
(๔) ถ้า้ ผู้�้ ต้อ้ งหาที่ผ่� ู้�้ พิพิ ากษาจะออกหมายขังั นั้้น� เป็น็ ผู้ซ�้ ึ่ง่� ศาลได้อ้ อกหมายจับั ไว้้
หรืือต้้องขัังตามหมายศาลอยู่�แล้้ว ไม่่ว่่าจะมีีผู้�้ ร้้องขอหรืือไม่่ ผู้้�พิิพากษาจะออกหมายขัังผู้้�นั้�นต่่อไป
โดยไม่่ต้้องไต่่สวนตามวรรคหนึ่่ง� ก็ไ็ ด้้ตามข้้อบัังคับั ประธานศาลฎีกี าฯ ข้้อ ๔๓ วรรคสอง
(๕) ให้้นำ�ำ หลัักเกณฑ์์ในการรัับฟัังพยานหลัักฐานและออกคำำ�สั่่�งตามข้้อ ๑๗
ถึึงข้อ้ ๑๙ มาใช้้บังั คัับแก่่การออกหมายขังั ด้ว้ ยโดยอนุุโลม
๒.๓.๔ แนวทางการออกหมายปล่่อย
๑) หลัักเกณฑ์์ตามกฎหมายเกี่�่ยวกัับการออกหมายปล่่อยผู้�ต้้องหาระหว่่าง
สอบสวน ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗๒ ว่่า หมายปล่อ่ ยผู้้�ต้อ้ งหา ซึ่�ง่ ต้อ้ งขัังอยู่่�ตามหมายศาลให้้ออกในกรณีี
ต่อ่ ไปนี้้�
(๑) เมื่�่อศาลสั่�งปล่อ่ ยชั่ว� คราว
(๒) เมื่่�อพนัักงานสอบสวนขอให้้ศาลปล่่อย โดยเห็็นว่่าไม่่จำ�ำ เป็็นต้้องขัังไว้้
ระหว่่างสอบสวน
ผู้้�ต้อ้ งหาซึ่ง่� ต้อ้ งถููกขังั ตามหมายขังั ของศาลในระหว่า่ งการสอบสวน อาจได้ร้ ับั
การปล่่อยตััวให้้ได้้รัับอิิสรภาพได้้โดยการออกหมายปล่่อย ซึ่�่งศาลเท่่านั้้�นเป็็นผู้้�มีีอำำ�นาจออกหมายปล่่อย
ส่ว่ นการจัดั การตามหมายปล่อ่ ยนั้้น� ต้้องกระทำ�ำ โดยทัันทีี
๒.๔ แบบของหมายอาญา
หมายอาญา ต้้องทำำ�เป็็นหนังั สืือ และมีขี ้้อความเป็็นไปตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๐ ดังั นี้้�
(๑) สถานที่่ท� ี่อ�่ อกหมาย
(๒) วันั เดืือนปีีที่่อ� อกหมาย
(๓) เหตุุที่ต�่ ้้องออกหมาย
(๔) (ก) ในกรณีีออกหมายจับั ต้อ้ งระบุชุ ื่อ�่ หรืือรููปพรรณของบุคุ คลที่�่จะถููกจัับ
(ข) ในกรณีีออกหมายขััง หมายจำำ�คุุก หรืือหมายปล่อ่ ย ต้อ้ งระบุุชื่อ่� บุคุ คลที่่�จะถููกขััง
จำ�ำ คุุก หรืือปล่่อย
(ค) ในกรณีีออกหมายค้้น ให้้ระบุุสถานที่�่ที่�่จะค้้น และชื่�่อหรืือรููปพรรณบุุคคล
หรืือลัักษณะสิ่�งของที่�่ต้้องการค้้น กำ�ำ หนดวัันเวลาที่่�จะทำ�ำ การค้้น และชื่่�อกัับตำำ�แหน่่งของเจ้้าพนัักงาน
ผู้�้ ทำ�ำ การค้น้ นั้้�น

Police คInูม่ vือeปstฏigบิ aตั tiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 123

(๕) (ก) ในกรณีีออกหมายจัับ หมายขััง หรืือหมายค้้นให้้ระบุุความผิิด หรืือวิิธีีการ
เพื่่�อความปลอดภััย
(ข) ในกรณีีออกหมายจำำ�คุกุ ให้ร้ ะบุุความผิดิ และกำ�ำ หนดโทษตามคำ�ำ พิิพากษา
(ค) ในกรณีีออกหมายขััง หรืือหมายจำ�ำ คุกุ ให้ร้ ะบุุสถานที่่�ที่�จ่ ะให้้ขัังหรืือจำ�ำ คุุก
(ง) ในกรณีีออกหมายปล่่อย ให้ร้ ะบุเุ หตุทุ ี่ใ�่ ห้้ปล่่อย
(๖) ลายมืือชื่�อ่ และประทับั ตราของศาล
๒.๕ ผู้้�จััดการตามหมายอาญา
พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจ เป็น็ ผู้้�มีอี ำำ�นาจและหน้า้ ที่จ�่ ัดั การให้เ้ ป็น็ ไปตามหมายอาญา
ซึ่่ง� ได้้มอบหรืือส่ง่ มาให้้จัดั การภายในอำำ�นาจของเขา ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๑ วรรคหนึ่่�ง
(1) การจัดั การตามหมายอาญาของศาล เมื่อ�่ ศาลออกหมายอาญาแล้ว้ หรืือสลักั หลังั หมาย
ที่ศ�่ าลอื่่�นส่่งมาแล้ว้ ศาลนั้้�นอาจมอบหรืือส่่งผู้�้ มีหี น้้าที่จ�่ ััดการได้้ ๒ วิิธี ี ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๑ วรรคสอง
คืือ มอบหรืือส่่งไปยัังพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจซึ่�่งอยู่�ภายในเขตอำ�ำ นาจของศาลดัังระบุุในหมาย
หรืือมอบหรืือส่ง่ แก่ห่ ัวั หน้า้ พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจ ประจำ�ำ จังั หวัดั หรืืออำ�ำ เภอกิ่ง� อำำ�เภอหรืือตำ�ำ บล
ซึ่่�งจะให้้จัดั การให้้เป็็นไปตามนั้้น� ในกรณีีที่่�หมายนั้้น� ไม่ไ่ ด้้ระบุชุ ื่่อ� พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำำ�รวจ
ในกรณีหี ลังั เจ้า้ พนักั งานผู้ไ้� ด้ร้ ับั มอบหมายต้อ้ งรับั ผิดิ ชอบในการจัดั การตามหมายนั้้น�
อาจจััดการตามหมายเอง หรืือสั่�งให้้เจ้้าพนัักงานรองลงไปจััดการให้้ก็็ได้้ หรืือจะมอบหรืือส่่งสำำ�เนา
อัันรัับรองว่่าถููกต้้องให้้แก่่เจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจคนอื่่�น ซึ่�่งมีีหน้้าที่�่จััดการตามหมาย
ซึ่�ง่ ตนได้้รัับนั้้�นจัดั การให้้ก็ไ็ ด้้
ถ้้าหมายนั้้�นได้้มอบหรืือส่่งให้้แก่่เจ้้าพนัักงานตั้ �งแต่่สองนายขึ้้�นไป เจ้้าพนัักงาน
จะจัดั การตามหมายนั้้น� แยกกันั หรืือร่ว่ มกันั ก็ไ็ ด้ ้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๑ วรรคสาม (กรณีี “สำ�ำ เนาหมาย”
ที่่�ถืือว่่าเป็็นหมายอาญามีีเฉพาะสำำ�เนาหมายจัับ และสำำ�เนาหมายค้้น เท่่านั้้�น ทั้้�งนี้้�ตามประมวลกฎหมาย
วิิธีีพิิจารณาความอาญา มาตรา ๒(๙))
(2) บทบััญญััติิพิิเศษสำ�ำ หรัับหมายนั้้�น มาตรา ๙๗ บััญญััติิว่่า “ในกรณีีที่�่ค้้นโดยมีีหมาย
เจ้้าพนัักงานผู้�้ มีีชื่�่อในหมายค้้นหรืือผู้้�รัักษาการแทน ซึ่่�งต้้องเป็็นพนัักงานฝ่่ายปกครองตั้�งแต่่ระดัับสาม
(ตามข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีการะบุุระดัับปฏิิบััติิการขึ้้�นไป) หรืือตำ�ำ รวจซึ่่�งมีียศตั้�งแต่่ชั้�นร้้อยตำ�ำ รวจตรีี
ขึ้�น้ ไปเท่่านั้้�น มีีอำ�ำ นาจเป็็นหัวั หน้า้ ไปจัดั การให้้เป็น็ ไปตามหมายนั้้น� ”
กรณีที ี่่เ� จ้า้ พนัักงานตำ�ำ รวจอื่น่� ที่ไ่� ปร่่วมทำำ�การค้น้ ด้ว้ ย แม้ไ้ ม่ม่ ีชี ื่่อ� ในหมายค้น้ ก็็สามารถ
ทำ�ำ การค้น้ ได้ใ้ นฐานะเป็น็ เจ้้าพนักั งาน
ส่ว่ นเจ้า้ พนักั งานผู้�้ มีอี ำ�ำ นาจเป็น็ หัวั หน้า้ ไปจัดั การตามหมายค้น้ เพื่อ�่ จับั ผู้้�ดุรุ ้า้ ยหรืือผู้�้ ร้า้ ย
สำ�ำ คัญั ในเวลากลางคืืน กรณีเี ป็น็ พนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือพนักั งานอื่น่� ผู้้�นั้น� ต้อ้ งดำ�ำ รงตำำ�แหน่ง่ ตั้ง� แต่ร่ ะดับั
ชำำ�นาญการขึ้น้� ไป กรณีเี ป็น็ ตำ�ำ รวจ ผู้�้นั้น� ต้อ้ งมียี ศตั้ง� แต่พ่ ันั ตำ�ำ รวจตรีขี ึ้น�้ ไป ตามข้อ้ บังั คับั ประธานศาลฎีกี าฯ
ข้้อ ๓๘
๒.๖ วิิธีีจััดการตามหมายอาญา
ป.วิอิ าญา ได้้บัญั ญัตั ิิถึึงวิิธีีจััดการตามหมายอาญา ไว้้ดังั นี้้�
(๑) พนักั งานผู้�้ จัดั การตามหมายจับั และหมายค้น้ ต้อ้ งแจ้ง้ ข้อ้ ความในหมายให้แ้ ก่ผ่ ู้เ�้ กี่ย� วข้อ้ ง
ทราบและถ้้ามีคี ำำ�ขอร้้องให้ส้ ่ง่ หมายนั้้น� ให้้เขาตรวจดูู ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๒
(๒) การแจ้้งข้้อความในหมาย การส่่งหมายให้้ตรวจดููและวัันเดืือนปีีที่�่จััดการตามหมาย
ให้บ้ ันั ทึึกไว้้ในหมายนั้้�น ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๒ วรรคสอง

124 คPoู่มlอื icปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

(๓) เมื่่�อจััดการตามหมายแล้้ว ให้้เจ้้าพนัักงานบัันทึึกรายละเอีียดในการจััดการนั้้�น
ถ้า้ จัดั การตามหมายไม่ไ่ ด้้ ให้บ้ ันั ทึึกพฤติกิ ารณ์ไ์ ว้้ แล้ว้ ส่ง่ บันั ทึึกนั้้น� ไปยังั ศาลที่อ�่ อกหมายโดยเร็ว็ ตาม ป.วิอิ าญา
มาตรา ๖๓
(๔) การรายงานผลการปฏิบิ ัตั ิติ ามหมายต่อ่ ศาลตามข้อ้ บังั คับั ของประธานศาลฎีกี าฯ ข้อ้ ๒๓
เมื่่อ� จัับบุุคคลตามหมายจับั ให้ร้ ายงานให้้ศาลทราบโดยเร็ว็ แต่่ไม่่ช้า้ กว่า่ ๗ วััน นัับแต่จ่ ัับ ส่ว่ นหมายค้้น
เมื่อ่� จัดั การตามหมายค้น้ แล้ว้ ให้ร้ ายงานศาลทราบโดยเร็ว็ แต่ไ่ ม่ช่ ้า้ กว่า่ ๑๕ วันั นับั แต่ว่ ันั จัดั การตามหมาย
(๕) เมื่อ�่ มีเี หตุทุ ี่จ�่ ะเพิกิ ถอนหมายจัับหรืือหมายค้น้ ให้ร้ ายงานหรืือแจ้ง้ ให้ศ้ าลที่อ�่ อกหมาย
ทราบโดยเร็็ว กรณีีเช่่นนี้้�ให้้ผู้�้ พิิพากษาไต่่สวนและมีีคำ�ำ สั่่�งเป็็นการด่่วน ตามข้้อบัังคัับประธานศาลฎีีกาฯ
ข้้อ ๒๔ วรรคหนึ่่�ง
(๖) ถ้า้ บุคุ คลที่ม�่ ีชี ื่อ่� ในหมายอาญาถููกจับั หรืือบุคุ คล หรืือสิ่ง� ของที่ม่� ีหี มายให้ค้ ้น้ ได้ค้ ้น้ พบแล้ว้
ถ้้าสามารถจะทำำ�ได้้ก็็ให้้ส่่งบุุคคลหรืือสิ่�งของนั้้�นโดยด่่วนไปยัังศาลซึ่�่งออกหมาย หรืือเจ้้าพนัักงานตาม
ที่่�กำำ�หนดไว้ใ้ นหมาย แล้้วแต่่กรณีี เว้้นแต่่จะมีคี ำ�ำ สั่่ง� เป็็นอย่า่ งอื่่น� ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๔
คำ�ำ ว่่า “ถ้้าสามารถจะทำ�ำ ได้้” ตามความในมาตรา ๖๔ นั้้�น ก็็เพราะว่่าบางกรณีี
ไม่่สามารถส่่งบุุคคลที่่�ถููกจัับหรืือสิ่�งของที่่�ค้้นพบไปยัังผู้�้ออกหมายโดยด่่วนได้้ เช่่น นำ�ำ ตััวบุุคคลผู้�้ ถููกจัับนั้้�น
ไปยังั โรงพยาบาล หรืือเคลื่�่อนย้า้ ยสิ่�งของนั้้น� ไปยังั ที่�ท่ ี่เ�่ ห็็นว่า่ ปลอดภัยั เป็น็ ต้น้
ส่่วนคำำ�ว่่า “เว้้นแต่่จะมีีคำำ�สั่่�งเป็็นอย่่างอื่่�น” ตามความในมาตรา ๖๔ หมายถึึงว่่า
ไม่ต่ ้อ้ งส่ง่ ไปยังั ศาลซึ่ง�่ ออกหมาย เช่น่ ผู้อ�้ อกหมายมีคี ำำ�สั่่ง� ให้ส้ ่ง่ ตัวั บุคุ คล หรืือสิ่ง� ของไปยังั พนักั งานสอบสวน
เป็็นต้้น
(๗) กรณีบี ุคุ คลที่ถ�่ ููกจับั ตามหมายหลบหนีหี รืือมีผี ู้้�ช่ว่ ยให้ห้ นีไี ปได้้ เจ้า้ พนักั งานผู้�้ จับั มีอี ำำ�นาจ
ติดิ ตามจัับกุุมผู้้�นั้น� ได้โ้ ดยไม่ต่ ้้องมีีหมายอีีก ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๕
๓. การประกาศสืืบจัับ
ตามประมวลระเบียี บการตำ�ำ รวจเกี่ย� วกับั คดี ี ลักั ษณะ ๕ หมายเรียี กและหมายอาญา บทที่�่ ๒ หมายจับั
ข้้อ ๑๑๓ กำ�ำ หนดว่่า คดีีที่�่อยู่�ระหว่่างการสอบสวนของพนัักงานสอบสวนนั้้�น หากเข้้าเกณฑ์์ที่�่จะออก
หมายจัับผู้้�ต้้องหาได้้ ให้้พนัักงานสอบสวนจััดให้้มีีการออกหมายจัับประกอบไว้้ในสำำ�นวนการสอบสวนนั้้�น
เพื่่�อให้้เจ้า้ พนักั งานอื่�่นใดมีีอำำ�นาจทำำ�การจับั กุมุ ตัวั ผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� โดยสมบููรณ์์
เมื่อ่� ได้อ้ อกหมายจัับตามความในวรรคก่อ่ นแล้ว้ การที่จ�่ ะวินิ ิจิ ฉัยั ว่า่ กรณีใี ดควรจะส่ง่ สำ�ำ เนาหมาย
หรืือควรออกประกาศสืืบจัับด้ว้ ยหรืือไม่น่ ั้้น� ให้ถ้ ืือปฏิบิ ัตั ิิดังั นี้้�
(๑) ในคดีีเล็็กน้อ้ ยหรืือคดีีมีีอััตราโทษจำำ�คุกุ ไม่่เกินิ ๓ ปีี ให้้ออกหมายจัับประกอบไว้้ในสำ�ำ นวน
เมื่่�อทราบหรืือสงสัยั ว่่าผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� หลบหนีีไปอยู่�ที่�ใ่ ด จึึงให้ส้ ำำ�เนาหมายส่่งไปให้้สถานีีตำ�ำ รวจเจ้้าของท้้องที่่�
ที่�่ทราบหรืือสงสััยนั้้น� จัดั การจัับกุุมตััวส่่งให้้ต่อ่ ไป
ในกรณีีเช่่นนี้้� หากต่่อมาส่่งสำำ�นวนการสอบสวนให้้พนัักงานอััยการพิิจารณา และพนัักงาน
อัยั การมีคี ำำ�สั่่ง� เด็ด็ ขาดไม่ฟ่ ้อ้ งผู้้�ต้้องหา ให้้จััดการให้ม้ ีีการถอนหมายคืืน
(๒) ในคดีีที่่�มีีอััตราโทษจำ�ำ คุุกเกิิน ๓ ปีี หรืือคดีีที่�่มีีเหตุุผลพิิเศษที่�่จะต้้องโฆษณาสั่่�งจัับ
เมื่อ�่ พนักั งานสอบสวนจัดั ให้ม้ ีกี ารออกหมายจับั ประกอบไว้ใ้ นสำำ�นวนแล้ว้ ให้น้ ำำ�สำ�ำ นวนนั้้น� เสนอผู้�้ บังั คับั บัญั ชา
ตามลำ�ำ ดัับชั้้�นจนถึึงผู้�้ บัังคัับการตำ�ำ รวจเจ้้าของท้้องที่่�พิิจารณาว่่าจะสมควรโฆษณาสั่�งจัับหรืือไม่่
หากผู้�้ บัังคัับการตำ�ำ รวจเจ้้าของท้้องที่่�เห็็นสมควรโฆษณาสั่�งจัับจึึงให้้สำ�ำ เนาหมายจัับนั้้�นไปให้้แผนกสืืบจัับ
ดำ�ำ เนิินการโฆษณาสั่�งสืืบจัับต่่อไป

Police คInมู่ vือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 125

สำ�ำ นักั งานตำ�ำ รวจแห่ง่ ชาติิ ได้้มีหี นังั สืือที่่� ๐๐๓๓.๔๓/๐๓๖๕๓ ลงวันั ที่�่ ๓๐ กันั ยายน ๒๕๕๓
เรื่่�อง การบัันทึึกข้อ้ มููลหมายจัับและถอนหมายจัับ โดยให้ส้ ถานีีตำ�ำ รวจและหน่ว่ ยงานตำำ�รวจอื่�่นที่�ม่ ีอี ำำ�นาจ
สอบสวน มีหี น้า้ ที่บ่� ันั ทึึก/ถอนข้อ้ มููลหมายจับั ซึ่ง่� ศาลได้อ้ นุมุ ัตั ิหิ มายจับั และหมายดังั กล่า่ วลงวันั ที่�่ ๑ มกราคม
๒๕๕๔ เป็น็ ต้น้ ไป ลงในระบบ POLIS/CRIMES ให้แ้ ล้ว้ เสร็จ็ ภายใน ๒๔ ชั่่ว� โมงนับั แต่ว่ ันั ที่ศ่� าลอนุมุ ัตั ิหิ มายจับั
โดยให้้ถืือว่่าข้้อมููลหมายจัับที่�่สถานที่�่ตำำ�รวจบัันทึึกเป็็นการออก/ถอนประกาศสืืบจัับ โดยไม่่ต้้องจััดส่่ง
เอกสารมาให้้กองทะเบีียนประวััติิอาชญากร หรืือศููนย์์พิิสููจน์์หลัักฐานออกประกาศสืืบจัับอีีก ยกเว้้น
การออกและถอนหมายจัับที่�ศ่ าลได้อ้ นุุมััติไิ ว้ก้ ่่อนวัันที่่� ๑ มกราคม ๒๕๕๔ ให้ส้ ถานีีตำ�ำ รวจและหน่่วยงาน
อื่น่� ที่่ม� ีอี ำำ�นาจสอบสวนจััดส่ง่ แบบงดการสืืบจับั (แบบ ค.๑๔-ต.๒๓๑) มายัังกองทะเบีียนประวัตั ิอิ าชญากร
เพื่�อ่ ถอนประกาศสืืบจัับอีกี ทางหนึ่่ง� ด้้วย
๔. การเพิิกถอนหมายจับั
กรณีีเมื่่�อศาลออกหมายจัับแล้้ว หมายจัับใช้้ได้้จนกว่่าจะจัับได้้ เว้้นแต่่ความผิิดตามหมายนั้้�น
ขาดอายุุความ หรืือศาลซึ่�่งออกหมายนั้้�นได้้ถอนหมายคืืนตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๖๘ แต่่อย่่างไรก็็ตาม
ก็อ็ าจมีกี รณีที ี่ศ่� าลอาจต้อ้ งเพิกิ ถอนหมายจับั ที่อ�่ อกไปแล้ว้ ได้้ เช่น่ กรณีอี อกหมายจับั ผู้�้ ต้อ้ งหาผิดิ คน เป็น็ ต้น้
ซึ่ง่� ข้อ้ บังั คับั ประธานศาลฎีกี า ว่า่ ด้ว้ ยหลักั เกณฑ์แ์ ละวิธิ ีกี ารเกี่ย� วกับั การออกคำำ�สั่่ง� หรืือหมายอาญา พ.ศ.๒๕๔๘
ข้อ้ ๒๔ กำำ�หนดว่า่ เมื่่อ� มีเี หตุทุ ี่่จ� ะเพิกิ ถอนหมายจัับให้เ้ จ้า้ พนัักงานหรืือบุุคคลที่เ�่ กี่�ยวข้้องรายงานหรืือแจ้้ง
ให้ศ้ าลที่อ�่ อกหมายทราบโดยเร็็วในกรณีเี ช่่นนี้้�ให้ผ้ ู้้�พิิพากษาไต่ส่ วนและมีีคำำ�สั่่ง� เป็็นการด่่วน
ประกอบกัับคำำ�สั่่�งสำ�ำ นัักงานตำ�ำ รวจแห่่งชาติิ ที่�่ ๔๑๙/๒๕๕๖ ลงวัันที่�่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๕๖
เรื่่อ� ง การอำำ�นวยความยุุติธิ รรมในคดีีอาญา การทำำ�สำ�ำ นวนการสอบสวน และมาตรการควบคุมุ ตรวจสอบ
เร่ง่ รัดั การสอบสวนคดีอี าญา บทที่่� ๓ การทำ�ำ สำำ�นวนการสอบสวน ข้อ้ ๓.๓.๓ กำำ�หนดว่า่ หลังั จากที่ศ่� าลออก
หมายจับั แล้ว้ หากปรากฏพยานหลักั ฐานชัดั เจนว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหาที่ถ่� ููกออกหมายจับั ไม่ใ่ ช่ผ่ ู้้�กระทำ�ำ ผิดิ (ออกหมายจับั
ผิิดตััว) หรืือการกระทำ�ำ ของผู้�้ ต้้องหาที่่�ถููกกล่่าวหาตามหมายจัับไม่่เป็็นความผิิด ให้้พนัักงานสอบสวน
รีีบยื่�่นคำำ�ร้้องขอให้้ศาลถอนหมายจัับ และมีีความเห็็นควรสั่�งไม่่ฟ้้องผู้้�ต้้องหา จากนั้้�นส่่งความเห็็น
พร้้อมสำำ�นวนหรืือเอกสารการสอบสวนเพิ่่�มเติมิ แล้ว้ แต่่กรณีีไปยัังพนัักงานอัยั การต่่อไป
กรณีีมีีการจัับกุุมผู้้�ต้้องหาตามหมายจัับ หากปรากฏพยานหลัักฐานชััดเจนว่่า ผู้�้ ต้้องหาที่�่ถููก
ออกหมายไม่ใ่ ช่่ผู้�้ กระทำ�ำ ผิิด (ออกหมายจับั ผิดิ ตัวั ) หรืือการกระทำำ�ของผู้�้ ต้้องหาที่่ถ� ููกกล่า่ วหาตามหมายจับั
ไม่เ่ ป็น็ ความผิดิ ให้พ้ นักั งานสอบสวนรีบี รายงานหัวั หน้า้ หน่ว่ ยงานที่ม�่ ีอี ำ�ำ นาจสอบสวนเพื่อ�่ ปล่อ่ ยตัวั ผู้้�ต้อ้ งหา
หรืือยื่�่นคำ�ำ ร้้องขอให้้ศาลปล่่อยตััวผู้้�ต้้องหา แล้้วรวบรวมพยานหลัักฐานมีีความเห็็นควรสั่�งไม่่ฟ้้องผู้้�ต้้องหา
จากนั้้น� ส่ง่ ความเห็น็ พร้อ้ มสำำ�นวนหรืือเอกสารการสอบสวนเพิ่่ม� เติมิ แล้ว้ แต่ก่ รณีไี ปยังั พนักั งานอัยั การต่อ่ ไป
๕. การแจ้้งย้้ายทะเบีียนบ้้านของผู้�ต้อ้ งหาตามหมายจัับไปยังั ทะเบีียนบ้้านกลาง
กรณีีที่�ผ่ ู้�้ ต้้องหาถููกออกหมายจับั และยังั มิไิ ด้้ตัวั มาดำ�ำ เนิินคดีีภายใน ๑๘๐ วันั นัับแต่ว่ ันั ที่่�ศาลออก
หมายจัับตั้้�งแต่่วัันที่่� ๑๕ เมษายน ๒๕๖๒ เป็น็ ต้้นไป เมื่่อ� พนักั งานสอบสวนได้อ้ นุมุ ััติิหมายจัับจากศาลแล้ว้
แต่ย่ ังั จับั ตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาตามหมายจับั นั้้น� ไม่ไ่ ด้ภ้ ายใน ๑๘๐ วันั นับั แต่ว่ ันั ที่ศ�่ าลออกหมายจับั พนักั งานสอบสวน
จะต้อ้ งแจ้ง้ ให้ผ้ ู้้�อำ�ำ นวยการทะเบียี นกลางทราบและให้ผ้ ู้�้ อำ�ำ นวยการทะเบียี นกลางดำ�ำ เนินิ การให้น้ ายทะเบียี น
ผู้้�รัับแจ้้งย้้ายผู้้�นั้ �นออกจากทะเบีียนบ้้านและเพิ่่�มชื่่�อและรายการของผู้�้ นั้ �นไว้้ในทะเบีียนบ้้านกลาง
และให้้หมายเหตุุไว้้ในรายการของบุุคคลนั้้�นว่่าอยู่ �ในระหว่่างการติิดตามตััวตามหมายจัับด้้วย ทั้้�งนี้้�
ตามพระราชบััญญัตั ิกิ ารทะเบีียนราษฎร (ฉบับั ที่�่ ๓) พ.ศ.๒๕๖๒ ความดังั ต่่อไปนี้้�

126 Pคoู่มlอื icปeฏิบInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

มาตรา ๑๓ ให้้เพิ่่�มความต่่อไปนี้้�เป็็นวรรคสอง วรรคสามและวรรคสี่�ของมาตรา ๓๓ แห่่ง
พระราชบััญญัตั ิิการทะเบีียนราษฎร พ.ศ.๒๕๓๔
“ในกรณีที ี่ศ่� าลออกหมายจับั ผู้ใ้� ดตามคำ�ำ ร้อ้ งขอของพนักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจหรืือในกรณีที ี่�่
พนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจได้้รัับแจ้้งจากศาลให้้จัับกุุมผู้�้ใดตามหมายจัับที่�่ศาลออกเอง ถ้้ายัังมิิได้้ตััว
ผู้้�นั้น� มาภายในหนึ่่ง� ร้อ้ ยแปดสิบิ วันั นับั แต่ว่ ันั ที่่ศ� าลออกหมายจับั ให้พ้ นักั งานฝ่า่ ยปกครองหรืือตำำ�รวจแจ้ง้ ให้้
ผู้้�อำ�ำ นวยการทะเบียี นกลางทราบและให้ผ้ ู้้�อำ�ำ นวยการทะเบียี นกลางดำำ�เนินิ การให้น้ ายทะเบียี นผู้�้ รับั แจ้ง้ ย้า้ ย
ผู้้�นั้ �นออกจากทะเบีียนบ้้านและเพิ่่�มชื่่�อและรายการของผู้้�นั้ �นไว้้ในทะเบีียนบ้้านกลางและให้้หมายเหตุุไว้้
ในรายการของบุุคคลนั้้�นว่่าอยู่ �ในระหว่่างการติิดตามตััวตามหมายจัับด้้วยการหมายเหตุุดัังกล่่าวมิิให้้ถืือว่่า
เป็น็ การจัดั เก็บ็ ข้้อมููลตามมาตรา ๑๓ (๒)
ผู้ใ้� ดมีชี ื่อ�่ อยู่�ในทะเบียี นบ้า้ นกลางตามวรรคสอง ถ้า้ ผู้้�นั้น� ประสงค์จ์ ะย้า้ ยออกจากทะเบียี นบ้า้ นกลาง
ผู้้�นั้น� ต้อ้ งมาแสดงตนต่อ่ นายทะเบียี นที่จ�่ ัดั ทำ�ำ ทะเบียี นบ้า้ นกลางนั้้น� พร้อ้ มทั้้ง� หลักั ฐานอันั แสดงว่า่ หมายจับั นั้้น�
ได้้ถููกเพิกิ ถอนหรืือได้ม้ ีีการปฏิิบััติิตามหมายจัับนั้้�นเสร็็จสิ้น� แล้ว้
การแจ้้งยื่่�นหรืือส่่งหนัังสืือหรืือเอกสารให้้ผู้�้ ถููกออกหมายจัับหรืือผู้�้ มีีชื่�่ออยู่�ในทะเบีียนบ้้านกลาง
ตามวรรคสอง ถ้้าได้้แจ้ง้ ยื่่น� หรืือส่ง่ หนัังสืือหรืือเอกสารให้้บุคุ คลนั้้�นหรืือปิดิ หมายไว้้ ณ ภููมิลิ ำำ�เนาหรืือที่่�อยู่�
ที่ป่� รากฏตามหลักั ฐานทางทะเบียี นตามกฎหมายว่า่ ด้ว้ ยการทะเบียี นราษฎรที่ป�่ รากฏครั้ง� สุดุ ท้า้ ยก่อ่ นย้า้ ยมา
ในทะเบีียนบ้้านกลางให้้ถือื ว่่าได้แ้ จ้้งยื่�่นส่ง่ หรืือปิิดโดยชอบด้ว้ ยกฎหมายและผู้�้นั้�นได้้รัับทราบแล้้ว”
๖. คำำ�พิิพากษาฎีีกาที่�เ่ กี่่ย� วข้อ้ งเพิ่่�มเติิม
- ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๘ บััญญััติิว่่า “หมายจัับคงใช้้ได้อ้ ยู่�จนกว่า่ จะจับั ได้้ เว้้นแต่ค่ วามผิิดอาญา
ตามหมายนั้้�นขาดอายุุความหรืือศาลซึ่่�งออกหมายนั้้�นได้้ถอนหมายคืืน” เช่่นนี้้� เมื่�่อความผิิดอาญาตาม
หมายจัับจำำ�เลยขาดอายุุความแล้้ว หมายจัับย่่อมสิ้้�นผลไปในตััวโดยไม่่ต้้องเพิิกถอนหมายจัับอีีก
(ฎ.๖๘๗๔/๒๕๕๗)
- นายดาบตำำ�รวจ ป. พบ ส. ผู้�้ ต้้องหาซึ่ง�่ มีกี ารออกหมายจับั ไว้้แล้้ว นายดาบตำ�ำ รวจ ป. ย่อ่ มมีี
อำ�ำ นาจจัับกุุม ส. ได้้โดยไม่ต่ ้้องมีีหมายจับั ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗๘ (๓) (ฎ.๓๐๓๑/๒๕๔๗)
- การขอออกหมายจับั บุคุ คลใด ย่อ่ มส่ง่ ผลกระทบต่อ่ สิทิ ธิแิ ละเสรีภี าพของผู้ท้� ี่ถ่� ููกออกหมายจับั นั้้น�
พนัักงานสอบสวนจึึงต้้องรวบรวมพยานหลัักฐานให้้เพีียงพอที่่�จะเชื่�่อได้้ว่่าผู้้�ต้้องหากระทำ�ำ ความผิิดจริิง
ซึ่่�งจำ�ำ ต้้องกระทำำ�ด้้วยความรอบคอบรััดกุุม โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งต้้องแน่่ใจว่่าบุุคคลที่่�ขอออกหมายจัับเป็็น
บุุคคลคนเดีียวกัับคนร้้ายที่่�ได้้มาจากการรวบรวมพยานหลัักฐาน คดีีนี้้�แม้้การออกหมายจับั ที่่�ระบุุชื่�่อโจทก์์
เป็็นคนร้้ายจะสืืบเนื่�่องมาจากคำ�ำ ให้้การของผู้้�เสีียหายและพยาน แต่่ผู้้�เสีียหายยัังระบุุยืืนยัันว่่าคนร้้ายมีี
ภููมิลิ ำำ�เนาอยู่�ที่�ต่ ำำ�บลนาราชควาย อำ�ำ เภอเมืืองนครพนม จัังหวััดนครพนม แต่่ฐานข้้อมููลทะเบียี นราษฎร์ท์ ี่�่
พนักั งานสอบสวนอ้้างเป็น็ พยานระบุุว่า่ โจทก์ม์ ีีภููมิิลำ�ำ เนาอยู่�ที่แ�่ ขวงรองเมืือง เขตปทุุมวััน กรุุงเทพมหานคร
มาโดยตลอดไม่เ่ คยย้า้ ยไปอยู่�ที่จ่� ังั หวัดั นครพนม และยังั มีภี าพถ่า่ ยของโจทก์ป์ รากฏอยู่่�ด้ว้ ย พนักั งานสอบสวน
ต้อ้ งตรวจสอบข้อ้ เท็จ็ จริงิ ให้แ้ น่ช่ ัดั เสียี ก่อ่ นว่า่ บุคุ คลที่ข�่ อออกหมายจับั เป็น็ บุคุ คลคนเดียี วกับั คนร้า้ ยหรืือไม่่
โดยจัดั ให้ผ้ ู้เ�้ สียี หายหรืือพยานชี้ภ� าพถ่า่ ยของโจทก์ว์ ่า่ ใช่ค่ นร้า้ ยหรืือไม่ก่ ่อ่ นที่จ�่ ะขอออกหมายจับั แต่พ่ นักั งาน
สอบสวนกลัับขอให้้ศาลออกหมายจัับโดยระบุุชื่�่อโจทก์์เป็็นคนร้้ายไปเลย แม้้การขอให้้ออกหมายจัับของ
พนัักงานสอบสวนดัังกล่่าวจะฟัังไม่่ได้้ว่่ามีีเจตนากลั่่�นแกล้้งโจทก์์ แต่่ก็็เป็็นการปฏิิบััติิหน้้าที่�่โดยปราศจาก
ความระมัดั ระวังั ไม่ต่ รวจสอบให้ร้ อบคอบ ถือื ได้้ว่า่ เป็น็ การกระทำ�ำ โดยประมาทเลินิ เล่อ่ จนเป็น็ เหตุใุ ห้ม้ ีีการ
ออกหมายจับั ผิดิ ตัวั ทำ�ำ ให้โ้ จทก์ต์ ้อ้ งถููกจับั กุมุ ตัวั ไปดำำ�เนินิ คดีตี ่า่ งท้อ้ งที่�่ เป็น็ เหตุใุ ห้โ้ จทก์ไ์ ด้ร้ ับั ความเสียี หาย

Police คInู่มvือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 127

เป็น็ การกระทำ�ำ ละเมิดิ ต่อ่ โจทก์ ์ จำำ�เลยในฐานะหน่ว่ ยงานของรัฐั ต้น้ สังั กัดั ของพนักั งานสอบสวนสถานีตี ำ�ำ รวจ
ภููธรอำำ�เภอเมืืองนครพนมที่�่ออกหมายจัับโจทก์์ผิิดตััวจึึงต้้องรัับผิิดชดใช้้ค่่าสิินไหมทดแทนจากการปฏิิบััติิ
หน้้าที่�บ่ กพร่่องดัังกล่่าว (ฎ.๑๕๕๙๑/๒๕๕๗)
- ในคดีฟี ้อ้ งขอให้ล้ งโทษฐานฉ้อ้ โกง โจทก์อ์ ้า้ งรายงานของอำ�ำ เภอว่า่ ไม่ป่ รากฏว่า่ จำ�ำ เลยย้า้ ยที่่อ� ยู่�
ไปอยู่�แห่ง่ ใดนั้้�น ไม่เ่ ป็็นเหตุพุ อที่่�ศาลจะออกหมายจัับจำ�ำ เลย (ฎ.๘๕๗/๒๔๘๔)
- ศาลชั้น� ต้น้ พิพิ ากษาปรัับจำำ�เลย ๔๐ บาท จำำ�เลยชำ�ำ ระค่่าปรับั ครบแล้ว้ อุทุ ธรณ์์ ศาลอุุทธรณ์์
พิิพากษากลัับให้้ยกฟ้้อง โจทก์์ฎีีกา แต่่ส่่งสำำ�เนาฎีีกาให้้จำ�ำ เลยไม่่ได้้ เพราะไม่่ทราบว่่าจำำ�เลยอยู่�ที่�่ไหน
มิิใช่่ว่่าจำำ�เลยพยายามจะหลบตััว ไม่่รัับสำ�ำ เนาฎีีกาของโจทก์์หรืือตั้�งใจจะหลบหนีีคดีี ดัังนี้้� ศาลย่่อม
ไม่อ่ อกหมายจัับจำ�ำ เลย (ฎ.๘๕๙/๒๔๙๖)
- การที่่�ศาลชั้�นต้้นจำ�ำ เป็็นต้้องไต่่สวนคำำ�ร้้องขอเพิิกถอนหมายจัับของผู้�้ ร้้องก่่อนหรืือไม่่
เป็น็ ดุลุ พินิ ิจิ ในการดำำ�เนินิ กระบวนพิจิ ารณาตามอำำ�นาจหน้า้ ที่ข่� องศาลชั้น� ต้น้ เพื่อ่� ให้ก้ ารพิจิ ารณาคดีเี สร็จ็ ไป
โดยรวดเร็ว็ และชอบด้ว้ ยกฎหมาย เมื่อ่� ศาลชั้น� ต้น้ เห็น็ ว่า่ ข้อ้ เท็จ็ จริงิ ตามคำำ�ร้อ้ งของผู้้�ร้อ้ งสามารถวินิ ิจิ ฉัยั ได้แ้ ล้ว้
ศาลชั้�นต้้นก็็มีีอำ�ำ นาจที่่�จะมีีคำ�ำ สั่่�งได้้ทัันทีีโดยไม่่จำ�ำ ต้้องไต่่สวนก่่อน โดยอาศััยอำ�ำ นาจตาม ป.วิิแพ่่ง
มาตรา ๒๑ (๔) ประกอบ ป.วิิอาญา มาตรา ๑๕ (ฎ.๒๘๕๒/๒๕๕๙)
- การไต่ส่ วนคำ�ำ ร้อ้ งขอเพิกิ ถอนหมายจับั ของผู้้�ร้อ้ งก่อ่ นมีคี ำำ�สั่่ง� เป็น็ ดุลุ พินิ ิจิ ในการดำ�ำ เนินิ กระบวน
พิจิ ารณาตามอำ�ำ นาจหน้า้ ที่ข่� องศาลชั้น� ต้น้ เพื่อ�่ ให้ก้ ารพิจิ ารณาคดีเี สร็จ็ ไปโดยรวดเร็ว็ และชอบด้ว้ ยกฎหมาย
เมื่�่อศาลชั้�นต้้นเห็็นว่่าข้้อเท็็จจริิงตามคำ�ำ ร้้องของผู้้�ร้้องสามารถวิินิิจฉััยได้้ ศาลชั้�นต้้นมีีอำำ�นาจที่�่จะมีีคำำ�สั่่�ง
ได้ท้ ัันทีีโดยไม่จ่ ำำ�ต้อ้ งไต่ส่ วนก่อ่ น ตาม ป.วิิแพ่่ง มาตรา ๒๑ (๔) ประกอบ ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๕ อำ�ำ นาจใน
การออกหมายจัับผู้�้ ต้้องหาเป็็นอำำ�นาจเฉพาะตััวของผู้้�พิิพากษาศาลชั้�นต้้นคนหนึ่่�งเพื่�่อให้้ได้้ตััวผู้้�ต้้องหามา
สอบสวนตามพระธรรมนููญศาลยุตุ ิิธรรม มาตรา ๒๔ (๑) ประกอบ ป.วิอิ าญา มาตรา ๒ (๒) มาตรา ๖๖
และมาตรา ๑๓๔ ผู้้�ร้้องซึ่่�งถููกหมายจัับของศาลชั้�นต้้นยื่่�นคำ�ำ ร้้องขอให้้ศาลชั้�นต้้นเพิิกถอนหมายจัับ ตาม
ป.วิอิ าญา มาตรา ๕๙ วรรคสี่ � ตอนท้า้ ย ซึ่ง่� กำ�ำ หนดให้ศ้ าลมีคี ำ�ำ สั่่ง� เพิกิ ถอนหรืือแก้ไ้ ขเปลี่่ย� นแปลงหมายจับั ได้้
หากความปรากฏต่่อศาลในภายหลัังว่่าได้้มีีการออกหมายจัับไปโดยฝ่่าฝืืนต่่อบทบััญญััติิกฎหมายและ
มาตรา ๖๘ กำำ�หนดให้้หมายจัับคงใช้้ได้้อยู่�จนกว่่าจะจัับได้้ เว้้นแต่่ความผิิดอาญาตามหมายนั้้�นจะขาด
อายุคุ วามหรืือศาลซึ่ง�่ ออกหมายนั้้น� ได้ถ้ อนหมายคืืน ดังั นี้้ � อำ�ำ นาจในการออกหมายจับั ผู้้�ต้อ้ งหาจึึงเป็น็ อำำ�นาจ
เฉพาะตัวั ของผู้�้ พิิพากษาศาลชั้�นต้น้ ดังั นั้้น� เมื่่�อคดีนี ี้้ผ� ู้้�ร้้องยื่�่นคำำ�ร้อ้ งขอให้้ศาลชั้�นต้น้ เพิกิ ถอนหมายจัับและ
ศาลชั้น� ต้้นมีคี ำ�ำ สั่่�งยกคำำ�ร้้อง ผู้้�ร้้องจะอุุทธรณ์ห์ รืือฎีกี าไม่ไ่ ด้้ (ฎ.๒๘๕๓/๒๕๕๙)
- คำ�ำ ร้้องขอให้ศ้ าลออกหมายจับั ผู้้�คัดั ค้้านทั้้ง� สองระบุุว่่า ผู้�้ คัดั ค้า้ นทั้้ง� สองมีพี ฤติิการณ์ก์ ระทำ�ำ ผิิด
ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗ โดยเหตุุเกิิดระหว่่างวัันที่่� ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๓๙ ถึึงวัันที่่�
๓ ตุุลาคม ๒๕๓๙ เมื่่�อความผิิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗ ที่�่ผู้�้ ร้้องขอให้้ออกหมายจัับ
มีีระวางโทษจำ�ำ คุกุ ตั้้�งแต่่ ๑ ปีีถึึง ๑๐ ปีี หรืือปรับั ตั้้�งแต่่ ๒,๐๐๐ บาทถึึง ๒๐,๐๐๐ บาทหรืือทั้้ง� จำ�ำ ทั้้ง� ปรัับ
จึึงมีีอายุุความ ๑๕ ปีี นัับแต่่วัันกระทำ�ำ ผิิด (ที่่�ใช้้ขณะนั้้�น) ตามมาตรา ๙๕ (๒) แห่่งประมวลกฎหมาย
อาญา ความผิิดตามที่่�ผู้้�ร้้องขอให้้ศาลออกหมายจัับดังั กล่า่ วจึึงขาดอายุุความนัับแต่ว่ ัันที่่� ๓ ตุุลาคม ๒๕๕๔
และมีผี ลทำ�ำ ให้ห้ มายจับั ดังั กล่า่ วสิ้น� ผลไปด้ว้ ย นับั แต่ว่ ันั ดังั กล่า่ ว ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๘ แม้ค้ วามผิดิ ตาม
หมายจับั ที่ศ่� าลชั้น� ต้น้ ออกให้แ้ ก่ผ่ ู้�้ ร้อ้ งขาดอายุคุ วามตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๙๕ (๒) และสิ้น� ผลไป
ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๖๘ แล้ว้ ก็ต็ าม แต่เ่ นื่อ่� งจากหมายจับั ดังั กล่า่ วมีขี ้อ้ ความว่า่ หมายจับั มีผี ลจนกว่า่ จะจับั ตัวั ได้้
กรณีีจึึงมีเี หตุุสมควรที่่�ศาลชั้�นต้้นจะสั่�งเพิิกถอนหมายจับั ดัังกล่า่ วเสีีย (ฎ.๑๐๖๑๖/๒๕๕๘)
- ในขณะที่่�ผู้เ้� สีียหายที่่� ๒ มาถึึงยัังสถานที่่�เกิิดเหตุ ุ การกระทำ�ำ ความผิดิ ของจำ�ำ เลยต่่อโจทก์ร์ ่ว่ ม
ได้้เสร็็จสิ้น� ลงแล้้ว มิไิ ด้ป้ รากฏการกระทำำ�ความผิดิ ซึ่ง่� หน้้าต่่อผู้�เ้ สียี หายที่�่ ๒ และผู้้ท� ี่เ่� ห็น็ เหตุกุ ารณ์์ก็็แจ้ง้ ต่่อ

128 คPoมู่ lือicปeฏิบInตั vงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual

ผู้้�เสียี หายที่�่ ๒ ว่า่ จำำ�เลยได้้กลัับบ้า้ นแล้้ว จึึงไม่่ใช่ค่ วามผิิดซึ่ง�่ ผู้เ�้ สีียหายที่�่ ๒ เห็น็ จำ�ำ เลยกำ�ำ ลัังกระทำ�ำ หรืือพบ
ในอาการซึ่่ง� แทบจะไม่ม่ ีคี วามสงสัยั เลยว่่ากระทำำ�ความผิดิ มาแล้ว้ สด ๆ ซึ่�ง่ ไม่่ใช่ค่ วามผิิดซึ่�ง่ หน้า้ ที่่�ผู้เ�้ สีียหาย
ที่�่ ๒ จะจับั จำ�ำ เลยได้้โดยไม่่มีีหมายจับั และกรณีไี ม่่เข้า้ ข้อ้ ยกเว้น้ ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๘ การที่่ผ� ู้เ้� สียี หาย
ที่่� ๒ ติดิ ตามไปจับั กุุมจำ�ำ เลยที่�บ่ ้า้ นโดยไม่ม่ ีหี มายจัับนั้้น� จึึงเป็น็ การเข้า้ จับั กุุมโดยไม่ม่ ีีอำำ�นาจ และถือื ไม่ไ่ ด้ว้ ่า่
ผู้�้เสียี หายที่่� ๒ ปฏิบิ ััติิการตามหน้้าที่่�โดยชอบ ดัังนั้้น� การที่�จ่ ำำ�เลยกล่่าวถ้อ้ ยคำำ�ด่่าผู้�เ้ สียี หายที่�่ ๒ ว่่า “ไอ้เ้ หี้้�ย
ไอ้ส้ ัตั ว์”์ ถึึงแม้ถ้ ้อ้ ยคำำ�ดังั กล่า่ วจะเป็น็ การดููหมิ่น� เหยียี ดหยามและทำ�ำ ให้ผ้ ู้เ�้ สียี หายที่่� ๒ อับั อายเสียี หายก็ต็ าม
แต่่เมื่่อ� ผู้้เ� สีียหายที่่� ๒ จัับกุุมจำ�ำ เลยโดยไม่ม่ ีอี ำำ�นาจ และมิใิ ช่่การปฏิบิ ััติิการตามหน้้าที่โ�่ ดยชอบ การกระทำ�ำ
ของจำ�ำ เลยจึึงไม่เ่ ป็น็ ความผิดิ ฐานดููหมิ่น� เจ้า้ พนักั งานซึ่ง่� กระทำ�ำ การตามหน้า้ ที่ห�่ รืือเพราะได้ก้ ระทำำ�ตามหน้า้ ที่่�
แต่่การกระทำ�ำ ดัังกล่่าวก็็นัับเป็็นการดููหมิ่�นผู้้�เสีียหายที่�่ ๒ ซึ่�่งหน้้า ในฐานะบุุคคลธรรมดาซึ่่�งเป็็นบททั่่�วไป
และยังั คงถืือว่า่ อยู่�ในความประสงค์์ของโจทก์์ที่�ข่ อให้้ลงโทษจำำ�เลย (ฎ.๖๖๒๙/๒๕๕๖)

❖❖❖

Police คIn่มู vือeปstฏigบิ aัตtiงิ oาnนสMอaบnสuวaนl 129

130 คPo่มู lือicปeฏิบInัตvิงeาsนtiสgอatบioสnวนManual

การจัับ การรับั มอบตััว กาบรแทจท้ีง้ ่�่ข้8อ้ หาของพนัักงานสอบสวน

พนักั งานสอบสวน นอกจากจะมีอี ำ�ำ นาจในการสอบสวนรวบรวมพยานหลัักฐานแล้้ว ยัังมีอี ำ�ำ นาจ
ในฐานะเป็็นเจ้้าพนัักงานฝ่่ายปกครองหรืือตำ�ำ รวจในการจัับผู้้�ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๗๘ การรัับ
มอบตัวั ผู้�้ ต้อ้ งหาจากผู้้�จับั ที่น่� ำำ�มาส่ง่ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๘๔ และมีอี ำำ�นาจเอาตัวั ผู้้�ต้อ้ งหาเข้า้ สู่่�กระบวนการ
ยุุติิธรรมโดยการแจ้้งข้้อหากัับผู้�้ ต้้องหาและสามารถจัับกุุมตััวผู้้�ต้้องหาตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ ได้้
เพื่�อ่ ให้้การสอบสวนในคดีีต่า่ ง ๆ เป็น็ ไปอย่่างต่่อเนื่�่อง รวดเร็ว็ และเป็น็ ธรรม และควบคุุมตััวผู้้�ต้้องหามา
ดำ�ำ เนิินคดีีภายในอายุคุ วาม
๑. การจับั
พนักั งานสอบสวน นอกจากจะเป็็นเจ้า้ พนักั งานตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๖) แล้้วยังั มีีฐานะเป็น็
เจ้้าพนัักงานตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๒ (๑๖) ในการรัักษาความสงบเรีียบร้้อยของประชาชนด้้วย การใช้้
อำ�ำ นาจดังั กล่า่ วนั้้น� ย่อ่ มกระทบต่อ่ สิทิ ธิเิ สรีภี าพของประชาชน จึึงต้อ้ งดำำ�เนินิ การภายใต้ข้ อบเขตบทบัญั ญัตั ิิ
แห่ง่ กฎหมายโดยเคร่่งครััด
๑.๑ การจับั ในฐานะพนักั งานสอบสวน
๑) อำ�ำ นาจจัับตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้า้
เมื่�่อมีีการรัับคำำ�ร้้องทุุกข์์หรืือกล่่าวโทษแล้้ว พนัักงานสอบสวนผู้้�รัับผิิดชอบจะต้้องเริ่�ม
การสอบสวนโดยมิชิ ักั ช้า้ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๐ มีอี ำ�ำ นาจสอบสวนรวบรวมพยานหลักั ฐานและดำำ�เนินิ การ
ทั้้�งหลายอื่่�นตามขั้้�นตอน ป.วิิอาญา ภายในเขตอำำ�นาจที่�่คดีีได้้เกิิด อ้้าง หรืือเชื่่�อว่่าเกิิดภายในเขตอำ�ำ นาจ
ของตน ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๘ หรืือในความผิดิ ที่่�เกี่ย� วเนื่่อ� งหลายท้อ้ งที่ �่ ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๙
หากผลการสอบสวนมีีพยานหลัักฐานตามสมควร พนัักงานสอบสวนมีีอำำ�นาจเรีียกตััวหรืือออกหมายเรีียก
ผู้�้ ต้อ้ งหามาแจ้ง้ ข้้อหาได้แ้ ละถ้า้ ผู้�้ ต้อ้ งหาไม่ใ่ ช่ผ่ ู้้�ถููกจัับและยังั ไม่่ได้้มีีการออกหมายจัับ แต่พ่ นัักงานสอบสวน
เห็็นว่่ามีีเหตุุที่่�จะออกหมายขัังผู้�้นั้�นได้้ตามมาตรา ๗๑ พนัักงานสอบสวนมีีอำำ�นาจสั่�งให้้ผู้้�ต้้องหาไปศาล
เพื่่�อขอออกหมายขัังโดยทัันทีี แต่่ถ้า้ ขณะนั้้น� เป็น็ เวลาที่ศ�่ าลปิดิ หรืือใกล้จ้ ะปิิดทำ�ำ การ ให้้พนัักงานสอบสวน
สั่ง� ให้้ผู้้�ต้อ้ งหาไปศาลในโอกาสแรกที่่�ศาลเปิิดทำ�ำ การ
หากผู้�้ ต้้องหาไม่่ปฏิิบััติิตามคำ�ำ สั่่�งของพนัักงานสอบสวนดัังกล่่าว ให้้พนัักงานสอบสวน
มีีอำำ�นาจจัับผู้�้ ต้้องหานั้้�นได้้ โดยให้้ถืือว่่าเป็็นกรณีีจำ�ำ เป็็นเร่่งด่่วนที่่�จะจัับผู้้�ต้้องหาได้้โดยไม่่มีีหมายจัับ
และมีีอำำ�นาจปล่่อยชั่�วคราวหรืือควบคุุมตััวผู้้�ต้้องหานั้้�นไว้้ พนัักงานสอบสวนจึึงมีีอำ�ำ นาจจัับผู้�้ ต้้องหา
โดยไม่ต่ ้้องมีีหมายจับั ตามที่่� ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า ให้อ้ ำำ�นาจไว้้ แต่่ต้้องปฏิบิ ัตั ิไิ ปตามขั้้�นตอน
และหลัักเกณฑ์์ตามกฎหมายที่่�เกี่�ยวข้้อง หากคดีีอยู่�ในอำำ�นาจศาลเยาวชนและครอบครััวหรืืออยู่�ในอำ�ำ นาจ
ศาลแขวงก็ต็ ้อ้ งนำ�ำ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓
หรืือ พ.ร.บ.จััดตั้�งศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่�่แก้้ไขเพิ่่�มเติิม
มาประกอบการพิจิ ารณาด้ว้ ย หากหลักั เกณฑ์แ์ ละขั้น� ตอนตามกฎหมายเฉพาะมีคี วามแตกต่า่ งกับั ป.วิอิ าญา
ก็็ต้้องถืือตามกฎหมายเฉพาะนั้้น�
การจับั ในคดีีที่่อ� ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลเยาวชนและครอบครััว ปรากฏอยู่�ในมาตรา ๗๑ แห่่ง
พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวั และวิธิ ีพี ิจิ ารณาคดีเี ยาวชนและครอบครัวั พ.ศ.๒๕๕๓ ให้พ้ นักั งานสอบสวน
ดำำ�เนินิ การตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ โดยอนุุโลม

Police คInู่มvือeปstฏigิบaัตtiิงoาnนสMอaบnสuวaนl 131

การจัับในคดีที ี่่อ� ยู่�ในอำ�ำ นาจศาลแขวง ปรากฏอยู่�ในมาตรา ๘ วรรคห้้า แห่่ง พ.ร.บ.จััดตั้�ง
ศาลแขวงและวิิธีีพิิจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ.๒๔๙๙ และที่�่แก้้ไขเพิ่่�มเติิม ให้้ดำ�ำ เนิินการตาม
ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า
ส่่วนการจัับในคดีีที่�่อยู่่�อำำ�นาจศาลทหาร ปรากฏอยู่�ในมาตรา ๔๕ แห่่ง พ.ร.บ.ธรรมนููญ
ศาลทหาร พ.ศ.๒๔๙๘ และที่แ�่ ก้้ไขเพิ่่�มเติิมวิธิ ีพี ิิจารณาความอาญาทหาร ให้้นำ�ำ กฎหมาย กฎและข้้อบัังคับั
ซึ่่�งออกตามกฎหมายฝ่่ายทหารมาใช้บ้ ัังคัับ ถ้้าไม่ม่ ีกี ฎหมาย กฎและข้อ้ บังั คับั ฝ่า่ ยทหารก็็ให้น้ ำำ� ป.วิิอาญา
มาใช้้บัังคัับโดยอนุุโลม และในการสอบสวนผู้�้ ต้้องหาที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหาร ตามมาตรา ๔๗ ปกติิ
นายทหารพระธรรมนููญหรืืออัยั การทหารมีอี ำ�ำ นาจทำำ�การสอบสวนคดีอี าญาทั้้ง� ปวงซึ่ง�่ อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหาร
แต่ไ่ ม่่ตัดั อำำ�นาจของพนักั งานสอบสวนตาม ป.วิิอาญา และตามมาตรา ๔๗ วรรคสอง แห่ง่ พ.ร.บ.ธรรมนููญ
ศาลทหารฯ วางหลัักเกณฑ์์ว่่าการสอบสวนดัังกล่า่ วให้ถ้ ืือว่า่ เป็็นการสอบสวนตาม ป.วิอิ าญาด้้วย ซึ่ง�่ เรื่�อ่ ง
การจัับของพนัักงานสอบสวนไม่่ได้้กล่่าวไว้้ใน พ.ร.บ.ธรรมนููญศาลทหารฯ โดยตรง พนัักงานสอบสวน
ฝ่่ายตำำ�รวจจึึงมีีอำ�ำ นาจจัับผู้�้ ต้้องหาที่�่อยู่�ในอำ�ำ นาจศาลทหารได้้ตาม ป.วิิอาญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้้า
เช่่นเดียี วกันั

หลัักเกณฑ์์และขั้้น� ตอนการจับั ตามกฎหมาย
โดยปกติกิ ารจับั กุมุ คุมุ ขังั นั้้น� เจ้า้ พนักั งานจะกระทำ�ำ มิไิ ด้เ้ ว้น้ แต่จ่ ะมีหี มายจับั หรืือคำำ�สั่่ง� ของศาลหรืือ
จับั ตามข้อ้ ยกเว้น้ ของกฎหมาย การใช้อ้ ำำ�นาจจับั ของพนักั งานสอบสวน ตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ วรรคห้า้
ถืือเป็็นการจัับของเจ้้าพนัักงานซึ่่�งเป็็นข้้อยกเว้้นกฎหมาย จึึงต้้องดำ�ำ เนิินการโดยเจ้้าพนัักงานผู้้�มีีอำ�ำ นาจ
และภายใต้้ขอบเขตตามที่�่กฎหมายได้้วางหลัักเกณฑ์์และขั้�นตอนการปฏิิบััติิไว้้โดยเคร่่งครััด หากปฏิิบััติิ
ข้้ามขั้้�นตอนหรืือขาดขั้น� ตอนใดขั้�นตอนหนึ่่�ง การจัับนั้้�นย่่อมไม่ช่ อบตามกฎหมาย มีีข้อ้ พิิจารณา ดังั นี้้�
(๑) ผู้้�ต้อ้ งหาตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๑๓๔ ที่ป�่ รากฏตัวั ต่อ่ หน้า้ พนักั งานสอบสวนนั้้น� เป็น็ ผู้้�ต้อ้ งหาที่่�
ยังั ไม่ม่ ีหี มายจับั หรืือคำ�ำ สั่่ง� ของศาล และคดีมี ีพี ยานหลักั ฐานตามสมควร พนักั งานสอบสวนจึึงแจ้ง้ ข้อ้ หาและ
การแจ้ง้ ข้อ้ หาให้ป้ ฏิบิ ัตั ิใิ ห้ค้ รบถ้ว้ นด้ว้ ยให้พ้ นักั งานสอบสวน ถามชื่อ่� ตัวั ชื่อ�่ รอง ชื่อ�่ สกุลุ สัญั ชาติ ิ บิดิ ามารดา
อายุุ อาชีพี ที่อ่� ยู่� ที่เ�่ กิดิ และแจ้ง้ ให้ท้ ราบถึึงข้อ้ เท็จ็ จริงิ เกี่ย� วกับั การกระทำ�ำ ที่ก่� ล่า่ วหาว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหาได้ก้ ระทำ�ำ ผิดิ
แล้้วจึึงแจ้้งข้้อหาให้้ทราบ โดยการแจ้้งข้้อหาจะต้้องมีีหลัักฐานตามสมควรว่่าผู้�้นั้�นน่่าจะได้้กระทำ�ำ ผิิด
ตามข้อ้ หานั้้น�
(๒) ต้้องพิิจารณาว่่าหลัังจากที่�่แจ้้งข้้อหาแล้้ว มีีเหตุุที่่�จะออกหมายขัังผู้�้นั้�นตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๗๑ หรืือไม่่
(๓) การพิจิ ารณาเหตุุตาม ป.วิอิ าญา มาตรา ๗๑ ให้น้ ำ�ำ เหตุใุ นการออกหมายจัับตาม ป.วิิอาญา
มาตรา ๖๖ มาใช้บ้ ังั คับั โดยอนุโุ ลม กล่า่ วคืือ เมื่อ่� มีเี หตุอุ ันั ควรเชื่อ�่ ว่า่ ผู้้�ต้อ้ งหานั้้น� จะหลบหนีหี รืือจะไปยุ่่�งเหยิงิ
กัับพยานหลัักฐานหรืือก่่อเหตุุอัันตรายประการอื่�่นหรืือบุุคคลนั้้�นไม่่มีีที่�่อยู่ �เป็็นหลัักแหล่่งหรืือไม่่มาตาม
หมายเรียี กหรืือตามนัดั โดยไม่่มีีข้้อแก้้ตััวอัันควร ซึ่่�งเป็็นข้้อสัันนิษิ ฐานว่่าบุุคคลนั้้�นจะหลบหนีี
(๔) หากมีีเหตุุตาม (๓) พนัักงานสอบสวนจึึงมีีอำำ�นาจสั่�งให้้ผู้้�ต้้องหาไปศาลเพื่�่อออกหมายขััง
โดยทัันทีี
(๕) ถ้้าตาม (๔) ขณะนั้้�นเป็็นเวลาที่่�ศาลปิิดหรืือใกล้้จะปิิดทำ�ำ การ ให้้พนัักงานสอบสวนสั่�งให้้
ผู้้�ต้้องหาไปศาลในโอกาสแรกที่่�ศาลเปิิดทำำ�การ
(๖) กรณีีการขอหมายขังั ให้้นำ�ำ มาตรา ๘๗ แห่่ง ป.วิอิ าญา มาใช้้บัังคับั โดยอนุุโลม
(๗) ต้อ้ งเป็น็ กรณีที ี่ผ่� ู้้�ต้อ้ งหาฝ่า่ ฝืนื ไม่ป่ ฏิบิ ัตั ิติ ามคำ�ำ สั่่ง� ของพนักั งานสอบสวนในการที่จ่� ะไม่ไ่ ปศาล
เสีียก่่อน พนัักงานสอบสวนจึึงจะมีีอำ�ำ นาจจัับผู้้�ต้้องหานั้้�นได้้ โดยถืือว่่าเป็็นกรณีีจำำ�เป็็นเร่่งด่่วนที่�่จะจัับ
ผู้้�ต้้องหาได้้โดยไม่่มีีหมายจับั

132 คPoู่มlอื icปeฏบิInัตvงิeาsนtiสgอatบioสnวนManual