รายงานปรัชญาการศึกษา หมู่ที่5 พร้อมส่ง

245

ครแู บบอยาX งท่ดี ี

คุณลักษณะที่ดีของครู หมายถึง เครื่องหมายหรือสิ่งที่ชี้ใหTเห็นความดี หรือลักษณะที่ดีของครูและเป-น
ลักษณะท่ีตอT งการของสงั คม

ลักษณะครูที่ดีควรมีความรักและความเมตตาต(อศิษย[ มีความเสียสละ หมั่นเพียรศึกษา ปรับปรุงวิธีการ
สอน เพื่อพัฒนาตนเองอยู(เสมอ ตTองมีความเขTาใจและเอาใจใส(ตัวศิษย[ทุกคน เป-นกำลังใจและช(วยสรTางแรงบัล
ดาลใจใหTกับศิษย[เพื่อใหTเขาเป-นคนใฝÄเรียนรูT เป-นแบบอย(างที่ดีมีจรรยาบรรณในวิชาชีพครู มีจิตวิญญาณของความ
เป-นครู สามารถถ(ายทอดความรูTไดTเป-นอย(างดี มีวิธีการสอนที่หลากหลาย มีวิสัยทัศน[กวTางไกล มีความยุติธรรม
ยอมรับฟYงความคิดเห็นของผูTอื่น รวมถึงการยอมรับและเขTาใจความแตกต(างของเด็กแต(ละคน (จีระวุฒิ โคกใหญ(,
2557)

การเปfนแบบอยา* งทด่ี ี ระดบั โลก
รางวลั ครูดีเดน" โลก (Global Teacher Prize)

มูลนิธิ Varkey ไดTจัดทำโครงการการประกวดครูโลกขึ้นในป‹ 2014 เพื่อสนับสนุนการอุทิศตนเพื่อ
การศึกษา ซึ่งเรากำลังคTนหาครูดีเด(นเพื่อการยกย(อง ครูผูTซึ่งใหTแรงบันดาลใจแก(นักเรียนและชุมชนโดยรอบ มูลนิธิ
ของเราเชื่อว(าการศึกษาที่ดีและมีชีวิตชีวาจะปลุกขีดความสามารถสูงสุดของคนหนุ(มสาวใหTตื่นขึ้นมาไดT เพราะ
สถานะในสังคมของครูในวัฒนธรรมของเราคือกุญแจสู(โลกอนาคต

โดยรางวัลโนเบลสาขาการสอน อยู(ภายใตTการอุปถัมภ[ของ His Highness Sheikh Mohammed bin
Rashid Al Maktoum รองประธานาธบิ ดี รฐั มนตรฯี และผTปู กครองแหง( สหรฐั อาหรับเอมเิ รตส[

รางวัลครูดีเด(นโลก (Global Teacher Prize) ก(อตั้งโดย มูลนิธิวาร[คีย[ฟาวเดชั่น นครดูไบ สหรัฐอาหรับ
เอมิเรตส[ (ดร.อษุ ณีย[ ธโนศวรรย,[ 2562)

Global Teacher Prize

เกณฑกE ารตดั สินรางวัลครูดเี ด*นของโลก

ผูTที่จะไดTรับคัดเลือกใหTไดTรับรางวัลครูของโลก ( Global Teacher Prize) จะไดTรับการตัดสินตามเกณฑ[
กำหนดทีเ่ คร(งครัด เพอ่ื ที่จะไดคT รูดีเด(นท่มี ผี ลงานทโ่ี ดดเดน( ในการทำงาน โดยสถานศึกษาจะตอT งมีหลักฐาน ดงั น้ี

- การรบั รองของผลสมั ฤทธคิ์ รใู นหTองเรยี น จากนกั เรียน ผูTร(วมงาน ครูใหญ( หรอื สมาชิกผTนู ำของชุมชน
(ยกตัวอย(างเช(น รางวัลครูของทTองถิ่นหรือแห(งชาติ การรับรองจะตTองมีในข(าวทTองถิ่นหรือประเทศ หรือ
สิ่งตีพิมพ[ทางราชการ ผูTรับรองหรือหนังสือรับรองตTองมาจากนักเรียนที่ประสบความสำเร็จระดับสูง คนที่มีฐานะ
หรอื ตำแหนง( เทา( กัน หรอื ผูTบรกิ าร สมาชิกอาวุโสขององค[การตา( งประเทศหรอื หน(วยงานท่ีเกย่ี วกับการศึกษา)

246

- การเชิญชวนใหTคนอื่นมาประกอบอาชีพครู การส(งงานเขียนเพื่อตีพิมพ[ในหัวขTอเกี่ยวกับอาชีพครู
บทความ บล็อก การมีส(วนรว( มกับสื่อ แคมเปญทางส่อื สงั คม การจดั งานหรือการประชมุ

(ยกตัวอย(างเช(น ครูผูTสอนหรือผูTช(วยที่โรงเรียนของคุณหรือครูฝ¡กสอน โปรดระบุตัวอย(างสิ่งที่คุณไดTทำ
เพ่ือการเลื่อนตำแหน(งครใู นประเทศของคณุ )

- การเรียนการศึกษาทมี่ ีการประยุกตใ[ ชนT วตั กรรมการสอนที่นา( สนใจและผลสัมฤทธ์ทิ ี่พสิ จู นไ[ ดใT นชนั้ เรียน
(ยกตัวอยา( งเช(น การใชเT ทคโนโลยีการเรยี นการสอน หรอื วธิ กี ารพเิ ศษ)
- ผลสมั ฤทธทิ์ พ่ี ิสจู น[ไดTของนกั เรียนในชน้ั เรยี น
(ยกตัวอย(างเช(น การปรับปรุงการเลื่อนชั้นของนักเรียน การเขTาเรียน/พฤติกรรมที่ส(งผลต(อการประสบ
ความสำเรจ็ ในการทำงานในระดับโลก)
- ความสำเร็จในสังคมในหTองเรียนทำใหTเกิดรูปแบบที่มีเอกลักษณ[และความแตกต(างในดTานของศักยภาพ
ในกระบวนการสอนและอื่นๆ
(การสรTางการจดจำผ(านสื่อสมัยใหม( รางวัลแห(งสังคม การเสวนา และการแลกเปลี่ยนความคิด สิ่งเหล(านี้
คือองค[กรเล็กภายในชุมชน แต(คุณจะนำเอาสังคมรอบขTางมาไวTในชั้นเรียนไดTอย(างไร? คุณจะทำใหTมันสำเร็จไดT
อย(างไร?)
การเป-นแบบอย(างทดี่ ี ระดับชาติ
- ตTองมั่นใจว(าเยาวชนจะไดTรับการศึกษาขั้นพื้นฐานที่เตรียมพรTอมพวกเขาใหTเป-นพลเมืองโลกที่ดี ซ่ึง
จะตTองพบเจอกับผูคT นท่มี าจากพ้ืนทแ่ี ตกตา( ง ตา( งวัฒนธรรมและชนชาติ
(ยกตัวอย(างเช(น การเช่ือมโยงโรงเรียนต(างๆ ในโลกเขTาดTวยกัน โดยสนับสนุนโครงการนักเรียน
แลกเปลี่ยน อธิบายแนวคิดของคุณในการปลูกฝYงความรูTสึกในการเป-นพลเมืองโลกในหTองเรียน คุณจะทำใหTมัน
สำเรจ็ ไดอT ยา( งไร?)
- ตัดสินผูTชนะโดยคณะกรรมการการประกวดครูโลกที่ประกอบไปดTวยคุณครูผูTทรงกิตติมศักดิ์มากมาย ท้ัง
ผูTเชี่ยวชาญดTานการสอน นักวิจารณ[ บรรณาธิการ ขTาราชการ นักแปล เจTาของกิจการ และนักวิทยาศาสตร[จาก
ทัว่ โลก

การเปนf แบบอย*างทดี่ ี ระดบั ชาติ

รางวลั สมเดจ็ เจTาฟžามหาจักรี (Princess Maha Chakri Award)
ในวโรกาสทส่ี มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี จะทรงมีพระชนมายุครบ ๖๐ พรรษา ใน

ป‹ ๒๕๕๘ สำนกั งานเลขาธกิ ารคุรุสภา กระทรวงศึกษาธกิ าร ร(วมกบั ผูTปฏิบตั ิงานดTานการศึกษา ไดTขอพระราชทาน
พระราชานุญาตจัดตั้งรางวัลระดับนานาชาติเพื่อเฉลิมพระเกียรติ พระปรีชาดTานการศึกษา ที่ทรงอุทิศพระองค[
เพื่อส(งเสริมการศึกษาใหTแก(เด็กและเยาวชนในระดับต(างๆ มาโดยตลอด โดยเฉพาะเด็กเยาวชนผูTดTอยโอกาสใน
ทTองถิ่นห(างไกลทั่วประเทศ โดยทรงพระกรุณาโปรดเกลTาฯ พระราชทานพระราชานุญาตตั้งพระนามรางวัลว(า

“รางวัลสมเด็จเจTาฟžามหาจักรี” หรือ Princess Maha Chakri Award และพระราชทานพระราชานุญาตใหT

247

จัดตั้ง “มูลนิธิรางวัล สมเด็จเจTาฟžามหาจักรี” เพื่อเป-นองค[กรหลักในการวางแผนการดำเนินงานและพิจารณา
รางวัล

เกณฑEการตัดสนิ รางวลั สมเด็จเจ`าฟาŸ มหาจกั รี (Princess Maha Chakri Award)

คุณสมบัตทิ ัว่ ไป
1. มสี ัญชาติไทย และมถี ่ินทีอ่ ย(ูในประเทศไทย
2. ปฏิบตั หิ นTาทีอ่ ยา( งใดอยา( งหนึง่ ดังต(อไปนี้
2.1 เป-น หรือเคยเป-นครูผูTสอนระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ในสถานศึกษาของรัฐ เอกชน หรือ

องค[กรปกครองส(วนทTองถิน่
2.2 เปน- หรือเคยเป-นครูนอกสถานศกึ ษาทส่ี อนผเูT รยี นในวัยการศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน

3. มีประสบการณ[ปฏิบัติงานสอนอย(างต(อเนื่องมาแลTวเป-นเวลาไม(นTอยกว(า 15 ป‹ นับถึงวันที่ออก
ประกาศน้ี

4. ปฏิบัตงิ านสอนอยจ(ู นถึงวันประกาศผลการพจิ ารณาตดั สินตามขอT 8.3
ในกรณีท่ีเปน- ผบูT รหิ ารสถานศึกษาตTองมีชั่วโมงสอนในรายวชิ าอยา( งตอ( เนอ่ื ง

5. ไม(เปน- ครสู อนพเิ ศษเป-นอาชพี หลกั

248

คณุ สมบตั ิเฉพาะ
คุณสมบตั ิเฉพาะและแนวทางการพิจารณา มีดงั น้ี

1. เปน- ผสTู รTางการเปลยี่ นแปลงในชวี ิตลกู ศษิ ย[

คุณสมบัตเิ ฉพาะ แนวทางพจิ ารณา

1. เปนQ ผูส# รา# งการเปลยี่ นแปลงในชวี ติ ลูกศษิ ย? 1. เปนQ ผส#ู รา# งการเปลีย่ นแปลงในชวี ติ ลกู ศษิ ย?
สราT งแรงบันดาลใจและจดั การเรียนรูใT หลT กู พจิ ารณาจากขอT มลู เชิงประจักษใ[ นประเด็นตอ( ไปนี้
ศษิ ยม[ ีความเจริญกาT วหนาT และความสำเรจ็ ในชวี ติ มี (1) ลกั ษณะการสอนและการจัดการเรยี นรูT

ความอุตสาหะในการทำภารกจิ ความเป-นครมู าโดย ของครู สามารถนำไปส(ูการเปลยี่ นแปลง
ตลอดดวT ยจิตวญิ ญาณความเป-นครู และเปน- พฤตกิ รรมการเรียนรูแT ละคณุ ภาพชีวิต
แบบอยา( งทางคุณธรรมจริยธรรม มีลูกศษิ ยท[ ปี่ ระสบ ของลูกศิษย[ใหดT ขี น้ึ อยา( งชดั เจน โดย

ความสำเร็จในหลากหลายแวดวงอาชพี กล(าวยกย(อง ปฏิบตั ิตอ( ลูกศิษย[ทกุ คนอย(างสมำ่ เสมอ
ถงึ คุณงามความดี ตลอดชวี ติ ความเป-นครุ
(2) ผลการสอนและการจัดการเรยี นรTทู ำใหT

ลูกศิษย[ประสบความสำเร็จ ทงั้ ในดTาน
การเรยี นการอาชพี และการดำเนนิ ชวี ิต
(3) มจี ิตวญิ ญาณความเปน- ครู รักและศรทั ธาใน

วชิ าชีพครู มคี วามรกั เมตตา เอาใจใส(
ชว( ยเหลอื สง( เสรมิ ใหTกำลงั ใจแก(ลกู ศิษย[
โดยเสมอหนTา อบรม ฝ¡กฝน เสรมิ ความรTู

ทักษะ และมวี นิ ัยทดี่ ีงามแก(ลูกศษิ ยอ[ ย(าง
เตม็ ความสามารถ เนนT ผลสมั ฤทธท์ิ ีเ่ กิดข้ึน
กับลกู ศิษยท[ ุกดTาน

(4) มีพฤตกิ รรมที่ดีงาม ทั้งกาย วาจา ใจ
ประพฤติ
(5) ไดTรับการยกย(องจากลูกศิษยแ[ ละผทูT ี่เกี่ยว

ขอT ง เชน( ผTูบงั คับบัญชาในอดีตและปYจจบุ ัน
เพ่อื นครู ผูTปกครอง และผนูT ำชุมชน เปน- ตนT

249

2. เปน- ผูTมคี ณุ ปู การตอ( การศึกษา แนวทางพจิ ารณา

คุณสมบัติเฉพาะ 2. เปQนผู#มีคณุ ูปการตอX การศกึ ษา
พิจารณาจากขTอมูลเชงิ ประจักษใ[ นประเด็นต(อไปนี้
2. เปนQ ผ#มู คี ณุ ปู การตอX การศึกษา
ปฏบิ ตั งิ านสอนหรอื การจดั การเรยี นรคูT นT ควาT (1) ปฏิบตั งิ านสอนหรอื การจดั การเรียนรTดู วT ย
ความทม(ุ เทเสยี สละ ไมย( อ( ทTอตอ( ขอT จำกัด
พฒั นาการสอนหรอื การจัดการเรยี นรูTดวT ยความท(ุมเท และความยากลำบาก
เสียสละ มคี วามแตกฉานทงั้ ในเนอื้ หาและวิธกี าร
จัดการเรยี นรTูใน(ส(วนท่รี ับผดิ ชอบ เป-นแบบอยา( งของ (2) คTนควTา พัฒนาการสอนหรอื การจดั การ
ความสำเรจ็ ไดอT ย(างกวาT งขวาง เรยี นรTใู นสว( นที่รบั ผิดชอบ และนำไป

ปฏิบัติ
ไดจT รงิ

(3) มีความแตกฉาน ทั้งในเนื้อหา ความรูT
มีองคค[ วามรTู นวัตกรรม หรือผลงานที่มี
คุณภาพ สามารถนำไปเผยแพรใ( นระดบั
ประเทศหรอื ระดับนานาชาติ

(4) เป-นแบบอย(าง ไดTรบั การยอมรับ และนำไป
ขยายผลอย(างกวTางขวาง มีผลท่ีเกดิ จาก
การทำงานท่ีสามารถเป-นแบบอยา( งแก(

เพอ่ื น
ครู และนำไปปฏบิ ตั ิไดTจรงิ

การถอดถอนรางวัล

ผูTที่ไดTรับรางวัลตามประกาศนี้ หากในภายหลังปรากฏในกรณีดังต(อไปนี้ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจTาฟžามหา
จกั รี โดยคณะกรรมการ มีสทิ ธถิ อดถอนรางวลั นนั้ ไดT

1. ผไTู ดTรับรางวลั ไดTรับการเสนอช่ือไม(ถูกตTองตามหลักเกณฑแ[ ละวิธีการในประกาศน้ี
2. ผไTู ดTรับรางวัลขาดคณุ สมบัติตามประกาศนอ้ี ยก(ู (อนวนั ท่ีไดTรับรางวลั
3. ผูTไดรT บั รางวลั มพี ฤตกิ รรมเสื่อมเสียหลงั จากไดรT ับรางวลั แลTว

250

รางวัล

ในการคัดเลือกครั้งนี้นอกจากมีรางวัลสูงสุด คือ รางวัลสมเด็จเจTาฟžามหาจักรีแลTว ยังมีรางวัลคุณากร
รางวลั ครูย่งิ ครู และรางวัลครูขวัญศษิ ย[ รวม 4 รางวลั ดังนี้

1. ครูผูTมีคะแนนสูงสุดจากการตัดสินของคณะกรรมการมูลนิธิรางวัลสมเด็จเจTาฟžามหาจักรีจะไดTรับ
“รางวัลสมเด็จเจTาฟžามหาจักรี” ประกอบดTวย เหรียญทองรางวัลสมเด็จเจTาฟžามหาจักรี เข็มเชิดชูเกียรติทองคำ
พระราชทาน โลป( ระกาศเกียรตคิ ณุ และเงนิ รางวัลจำนวน 10,000 เหรยี ญสหรัฐ

2. ครูที่มีคะแนนลำดับที่ 2 และลำดับที่ 3 จากการตัดสินของคณะกรรมการมูลนิธิรางวัลสมเด็จเจTาฟžา
มหาจักรี จะไดTรับ “รางวัลคุณากร” ประกอบดTวย เหรียญเงินรางวัลสมเด็จเจTาฟžามหาจักรี เข็มเชิดชูเกียรติ
พระราชทาน และเกยี รติบตั ร

3. ครูที่มีคะแนนลำดับที่ 4 ถึงลำดับที่ 20 จากการตัดสินของคณะกรรมการคัดเลือกส(วนกลางจะไดTรับ
“รางวัลครูยิ่งคุณ” ประกอบดTวย เหรียญทองแดงรางวัลสมเด็จเจTาฟžามหาจักรี เข็มเชิดชูเกียรติพระราชทาน และ
เกยี รตบิ ตั ร

4. ครูผูTไดTรับการคัดเลือกจากคณะกรรมการคัดเลือกระดับจังหวัดและองค[กรที่มีรางวัลตามเกณฑ[ ที่ผ(าน
ความเห็นชอบจากคณะกรรมการคัดเลือกส(วนกลาง จะไดTรับ “รางวัลครูขวัญศิษย[” ประกอบดTวย เข็มเชิดชู
เกยี รตพิ ระราชทาน และเกยี รติบัตร (มูลนิธิรางวัลสมเดจ็ เจาT ฟžามหาจักรี, 2563)

รางวลั ครูดีของแผน* ดิน เจริญรอยตามเบื้องพระยคุ คลบาท

มลู นธิ ิครูดขี องแผ(นดนิ (Foundation of Thai Suprateacher : FTST)
องค[กรไม(แสวงหาผลกำไร จดทะเบียนอย(างเป-นทางการเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ.2560 โครงการ

เครือข(ายครูดีของแผ(นดิน เจริญตามรอยเบื้องพระยุคลบาท ขอเป-นฟYนเฟÈองหนึ่งที่จะขับเคลื่อนคุณภาพวง
การศึกษาไทยและครูไทยใหTกTาวไกลรุดหนTา เพื่อสรTางสังคมแห(งคุณค(าและมีคุณภาพในอนาคต ภายใตTวิสัยทัศน[
“สรTางคนดีใหTแผ(นดิน” ไดTจัดพิธีมอบเกียรติบัตรแก(กลุ(มครูดีของแผ(นดิน 73 กลุ(ม เพื่อเป-นขวัญกำลังใจที่ไดT
ประพฤติปฏิบัติตนเป-นครูดีของแผ(นดินเจริญรอยตามเบื้องพระยุคลบาท ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิ
พลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ซึ่งกล(ุมครูดีของแผ(นดินที่ไดTรับรางวัลเบื้องตTนตTองพัฒนาตนเองอย(าง
สม่ำเสมอ และผ(านเกณฑ[มาตรฐาน 3 ดTานคือ การครองตน ครองคน และครองงาน ตลอดจนเจริญรอยตามบาท
แหง( พระราชา เพ่อื รบั รางวลั เครอื ขา( ยครูดีของแผ(นดนิ ระดับชาติ

ดังนั้น รางวัล “ครูดีของแผ(นดิน เจริญตามรอยเบื้องพระยุคลบาท” จึงเกิดขึ้น พรTอมพลังและความตั้งใจ
อันดีงาม มอบใหTกับคุณครูและผูTบริหารสถานศึกษาทั่วประเทศ ดTวยการยกย(อง เชิดชูเกียรติ คุณครูและผูTบริหาร
สถานศึกษาใหTเป-นที่ประจักษ[แก(สาธารณชน นำมาซึ่งการยกระดับมาตรฐานความเป-นครูมืออาชีพในวงกวTาง อีก
ทั้งยังเป-นหลักฐานประกอบการพิจารณาวิทยฐานะ สำหรับครูอาจารย[และผูTบริหาร สถานศึกษาผูTตั้งใจปฏิบัติ
หนาT ทอ่ี ยา( งนา( ช่ืนชมอีกดวT ย โดยมจี ดุ ประสงค[

1. อยากใหTคุณครูที่สรTางคนดีใหTแผ(นดิน มีที่ยืน มีความภาคภูมิใจในตนเอง เพราะรางวัลทั่วไปมีแต(รางวัล
ทางวชิ าการเปน- ส(วนใหญ( ไมค( อ( ยมรี างวัลเกี่ยวกบั การสรTางคนดมี ากนัก

251

2. อยากใหTครูช(วยครู เกิดการช(วยเหลือซึ่งกันและกันระหว(างครูดTวยกัน เพราะที่ผ(านมาหลายรางวัล เมื่อ
ครูไดTไปแลTวรางวัลก็ตTองแก(งแย(งแข(งขันกัน มักจะไม(แบ(งปYนความรูTและความดีๆ กับผูTอื่น แต(โครงการนี้ออกแบบ
ใหTครูช(วยครูเป-นสำคัญ จนเกิดเป-นกลุ(มเครือข(าย ซึ่ง 1 กลุ(มมี 3-8 คน และดูแลไม(เกิน 3 กลุ(ม คือ 34 คน ซึ่งครู
แต(ละกล(ุมจะตTองปฏบิ ัตติ ามเกณฑป[ ระมาณ 1 ป‹ จนกวา( จะผ(านเกณฑ[ทีก่ ำหนด

3. รางวัลนี้ไม(มีแพTคัดออก ไม(ตTองมาแข(งขันกันว(าใครดีกว(าใคร หากไดTตามเกณฑ[ที่กำหนดทุกคนมีสิทธ์ิ
รับรางวัลทุกคน แต(หากไม(ไดTตามเกณฑ[ที่กำหนดใหTคุณครูพัฒนาตนเองต(อไปเรื่อยๆ จนกว(าจะไดTรางวัลสูงสุด คือ
รางวัลครูของแผน( ดินชัน้ ท่ี 1

4. เรามีนวัตกรรมสรTางคนดีใหTแผ(นดิน และโครงการเครือข(ายการสรTางคนดีใหTแผ(นดิน เป-นเหมือนเข็ม
ทิศชี้แนะแนวทางในการสรTางคนดีใหTกับคุณครู โดยมุ(งเนTนใหTครูพัฒนาตนเองเป-นจุดเริ่มตTนพื้นฐาน แลTวขยาย
ต(อไปยังคนรอบขTาง โดยครูที่เขTาร(วมโครงการตTองพัฒนาตนเอง 3 หมวด 19 ตัวบ(งชี้ ครองตน ครองคน ครองงาน
ซ่ึงมีรายละเอยี ดอยใู( นเอกสารโครงการ

252

เกณฑEการพจิ ารณา
ตัวชวี้ ดั ในโครงการเครือข(ายครูดีของแผ(นดิน เจริญรอยตามเบื้องยุคคลบาท

องค?ประกอบหลัก ตัวบXงชี้

ครองตน 1. รกั เขาT ใจ ห(วงใยลูกศษิ ย[
9 ตัวบ(งชี้ 2. หนTาทคี่ รูตอ( ศษิ ย[ ตามหลักทิศ 6

3. ไม(สรTางหนเ้ี พม่ิ

4. จติ สาธารณะ

5. ปฏิบัติตนอย(ใู นศีล 5 และความดีสากล 5

6. มคี วามรบั ผิดชอบ พดู อย(างไรทำอย(างนั้น ทำอย(างไรพูดอยา( งนนั้

7. เรยี นรตTู ลอดเวลา

8. รTูเท(าทันตนเอง

9. ละอายและเกรงกลัวต(อบาป

ครองคน 10. เป-นผูTหวงั ดีใหดT Tวยจิตเมตตา
3 ตัวบ(งชี้ 11. ปฏบิ ตั ิตนตามแบบแผนและปรบั แนวคิดใหTถูกตTองตรงกนั

12. ปฏบิ ตั ติ นกบั บคุ คลรอบขาT งอยา( งเหมาะสม

ครองงาน 13. มีความคดิ สราT งสรรค[ (Creativity)
7 ตวั บ(งช้ี 14. มคี วามคดิ วิเคราะห[ (Critical Thinking)

15. มที ักษะดTานความร(วมมือและการทำงานเป-นทีม (Collaboration and
Teamwork)

16. มีทกั ษะการส่อื สาร (Communication)

17. รTูคอมพิวเตอร[และไอซีที (Computing & ICT Literacy)

18. มที ักษะอาชีพและทกั ษะการเรยี นรTู (Career & Learning Skill)

19. ผสมผสานทางวัฒนธรรม (Cross-cultural)

(มูลนธิ คิ รดู ีของแผน( ดิน, 2560)

253

การเปfนแบบอย*างทดี่ ี ระดบั ประเทศ

1. รางวลั ครุ ุสภา
การก(อตั้งมูลนิธิรางวัลคุรุสภาที่ใหTรางวัลแก(สมาชิกคุรุสภาผูTปฏิบัติงานมีผลงานดีเด(น มีวัตถุประสงค[เพ่ือ

ส(งเสริมและยกย(องเชิดชูเกียรติผูTประกอบวิชาชีพทางการศึกษาที่มาตรฐานและจรรยาบรรณของวิชาชีพดีเด(นใน
เป-นแบบอย(างที่ดี สรTางแรงบันดาลใจในการพัฒนาคุณภาพการปฏิบัติหนTาที่ตามกรอบมาตรฐานวิชาชีพดTวย
เทคโนโลยีที่เหมาะสม ส(งเสริมขวัญ และกำลังใจแก(ผูTประกอบวิชาชีพทางการศึกษาที่มีผลงานดีเด(น ส(งเสริมและ
กระตุTนใหTเกิดการสรTางนวัตกรรมการจัดการเรียนรูTที่ส(งผลต(อคุณภาพของผูTเรียน และเป-ดโอกาสใหTผูTไดTรับรางวัล
ไดTแลกเปลยี่ นเรียนรูTและถา( ยทอดประสบการณท[ างวชิ าชีพ รางวลั คุรุสภา แบ(งเปน- 2 ระดับ ไดTแก(

- ระดบั ดีเดน( จำนวน 9 รางวัล รางวลั ทจี่ ะไดรT บั ประกอบดวT ย โลป( ระกาศเกยี รติคณุ เข็มทองคำ
“ครุ ุสภาสดุด”ี เกยี รตบิ ตั ร และเงนิ รางวัล จำนวน 50,000 บาท

- ระดับดี จำนวน 18 รางวัล รางวลั ทจ่ี ะไดTรับ ประกอบดTวย เขม็ “คุรสุ ภาสดดุ ”ี เกียรติบัตร และ
เงนิ รางวลั จำนวน 10,000 บาท รวมจำนวน 27 รางวลั
คณุ สมบัติของผม#ู สี ทิ ธไิ ด#รบั รางวลั ครุ ุสภา

1. เป-นผูTประกอบวิชาชีพทางการศึกษาและมีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ ตามพระราชบัญญัติสภาครูและ
บคุ ลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2546 ไดTแก( ครู ผบTู ริหารสถานศกึ ษา ผบูT รหิ ารการศกึ ษา และศกึ ษานิเทศก[

2. มีระยะเวลาการปฏิบัติงานไม(นTอยกว(า 10 ป‹ โดยปฏิบัติงานในประเภทที่ส(งผลงานเขTารับการคัดเลือก
ตอ( เนื่องกันไม(นTอยกวา( 5 ป‹ นบั ถึงวันทีอ่ อกประกาศ

3. ไม(เคยไดรT บั รางวัลคุรุสภา ระดับดเี ดน( ในประเภทเดยี วกนั มาก(อน
4. ไม(เคยกระทำความเสื่อมเสียใด ๆ อันเป-นการบกพร(องในศีลธรรมอันดี และการประกอบวิชาชีพ
ทางการศกึ ษา
5. ไม(อยู(ระหว(างการถูกแต(งตั้งคณะกรรมการสอบสวนวินัย ถูกดำเนินการทางวินัยหรือเป-นผูTเคยถูก
ลงโทษทางวินัย แมTจะไดTรับการลTางมลทินตามพระราชบัญญัติลTางมลทินแลTวก็ตาม รวมทั้งการดำเนินการเกี่ยวกับ
การประพฤตผิ ดิ จรรยาบรรณของวิชาชีพ
เกณฑก? ารพิจารณา
1. ตTองเป-นผูTปฏิบัติงานตามมาตรฐานวิชาชีพทางการศึกษาตามขTอบังคับคุรุสภา ว(าดTวยมาตรฐานวิชาชีพ
พ.ศ. 2556 และขTอบงั คบั คุรสุ ภา วา( ดTวยจรรยาบรรณของวิชาชีพ พ.ศ. 2556 ไดแT ก(

1.1 มาตรฐานความรูแT ละประสบการณ[วชิ าชีพ
1.2 มาตรฐานการปฏิบตั ิงาน
1.3 มาตรฐานการปฏบิ ตั ติ น (จรรยาบรรณของวิชาชีพ)
2. ตTองเป-นผูTที่จัดการเรียนรูT จัดการศึกษา ที่ส(งผลต(อคุณภาพผูTเรียนทั้งดTานผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษา
และคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค[ (สำนักงานเลขาธิการคุรุสภา, 2563)

254

รางวัลครดู ใี นดวงใจ

รางวลั โครงการ “ครูดีในดวงใจ” ครั้งที่ 18 พ.ศ. 2564 เพอื่ สรรหาและคดั เลือกขาT ราชการครูสายงานการ
สอน ผูTเป-นที่ศรัทธา ยกย(อง ยอมรับของนักเรียน เพื่อนครู และสังคม ว(าเป-นแบบอย(างของผูTมีจิตวิญญาณแห(ง
ความเป-นครู และไดTทุ(มเทเสียสละ เพื่อช(วยดูแลนักเรียนอย(างต(อเนื่องจนเกิดผลงานเป-นที่ประจักษ[ โดยเป-นผูTมี
ผลงานส(งผลต(อการยกระดับผลสัมฤทธิ์ของนักเรียน เช(น เป-นเด็กเก(ง เด็กที่มีปYญหาการเรียนรูT เด็กพิเศษ เด็กดTอย
โอกาส หรือเด็กที่มีปYญหาทางพฤติกรรม ทั้งนี้ นักเรียนที่อยู(ในความรับผิดชอบส(วนใหญ( มีผลการประเมิน
มาตรฐานในเกณฑ[ดี หรือมีพัฒนาการสูงขึ้นตามลำดับ มีความรูTความสามารถในการจัดการเรียนการสอนและ
ส(งเสริมการเรียนรูTของนักเรียน จนส(งผลต(อการพัฒนาคุณภาพของนักเรียนอย(างเป-นรูปธรรมเป-นบุคคล ที่ครอง
ตน ครองคน และครองงานไดTอย(างเหมาะสมใหTไดTรับยกย(องเชิดชูเกียรติใหTเป-น “ครูดีในดวงใจ” และเผยแพร(
ผลงานความดีใหปT รากฏตอ( สาธารณชน เพือ่ เป-นแบบอยา( งของครูและเด็กใหทT ำความดี
เกณฑ?การพจิ ารณา

กรอบแนวคิดสำคญั ของแบบประเมินครูดีในดวงใจ ดงั นี้
1. แบบประเมินตอนที่ 1 ประเมินจิตวิญญาณแห(งความเป-นครู ประกอบดTวยครูมีความรักและเมตตา
ประพฤตติ นเป-นแบบอยา( งทีด่ ีต(อนักเรียน มคี วามรกั และศรัทธาในวชิ าชพี ครแู ละเปน- สมาชิกท่ีดขี ององค[กรวชิ าชพี
ครู มีการช(วยเหลือเกื้อกูลเพื่อนครูและชุมชนในทางสรTางสรรค[ และมีความเป-นผูTนำในการอนุรักษ[พัฒนา ภูมิ
ปYญญาทอT งถนิ่ และวัฒนธรรมไทย 20 คะแนน
2. แบบประเมินตอนที่ 2 ประเมินความสามารถในการจัดการเรียนการสอน ประกอบดTวยครูมีความ
มุ(งมั่นในการพัฒนาตนเพื่อปฏิบัติหนTาที่ใหTมีคุณภาพ ถูกตTอง ครบถTวน และสมบูรณ[ มีความตั้งใจและเต็มใจใน
การใหTบริการแก(ผูTรับบริการ สรTางองค[ความรูTและนวัตกรรมในการพัฒนาองค[กรและพัฒนาวิชาชีพ มีความรูT
ความสามารถในการออกแบบและจัดทำหน(วยการเรียนรูTและแผนการจัดการเรียนรูT มีการจัดการเรียนรูTที่เนTน
ผูเT รียนเป-นสำคัญ มกี ารใชTและพัฒนาสอ่ื นวัตกรรมเทคโนโลยเี พือ่ จดั การเรยี นรูT มกี ารวัดและประเมินผลการเรยี นรTู
ที่มีประสิทธิภาพ มีการจัดระบบการดูแลช(วยเหลือนักเรียน จัดบรรยากาศที่ส(งเสริมการเรียนรูT ความสุข และ
ความปลอดภัยของผูTเรียน และมีการวิเคราะห[สภาพปYญหาของนักเรียน นำไปสังเคราะห[หาแนวทาง วิธีการ เพื่อ
พฒั นาผเูT รยี น 35 คะแนน
3. แบบประเมินตอนที่ 3 ประเมินการใชTหลักธรรมาภิบาลในการปฏิบัติงาน ประกอบดTวย ครูใชTหลัก
คุณธรรม หลักความโปร(งใส หลักการมีส(วนร(วม หลักความคุTมค(า และหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในการ
ปฏิบัตงิ าน 15 คะแนน
4. แบบประเมินตอนที่ 4 ประเมินผลงานเชิงประจักษ[จากการปฏิบัติหนTาที่ ประกอบดTวยผลสัมฤทธ์ิ
ทางการเรียนของผูTเรียน ผลการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค[ ผูTเรียนมีผลงานดีเด(นเป-นที่ประจักษ[และครูมี
ผลงานดเี ดน( เปน- ทปี่ ระจักษ[ 30 คะแนน (สำนกั งานเขตพนื้ ทกี่ ารศกึ ษาประถมศกึ ษาสรุ ินทรX เขต 1, 2563)

255

รางวลั ครูเจา` ฟาŸ กรมหลวงนราธวาสราชนครินทรE

โครงการพระเมตตาสมเด็จย(าไดTเห็นถึงความเสียสละของครูที่ปฏิบัติหนTาที่อยู(ในถิ่นทุรกันดาร ซึ่งเป-น
แม(พิมพ[และแบบอย(างของการพัฒนาเยาวชนและประชาชนใหTเป-นคนดีและคนเก(ง ตามพระปณิธานของสมเด็จ
พระศรีนครินทราบรมราชชนนี และ สมเด็จพระเจTาพี่นางเธอ เจTาฟžากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราช
นครินทร[ จึงไดTจัดทำโครงการครูดีเด(น “รางวัลครูเจTาฟžากรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร[” เพื่อเป-นการเชิดชู
เกียรติ เป-นขวัญกำลังใจ โดยมอบรางวัลแก(ครูที่ปฏิบัติหนTาที่ดTวยความเสียสละความสุขส(วนตัวเพื่อส(วนรวมมา
โดยตลอด และเป-นการเผยแพร(ผลงานคุณงามความดี และยกย(องเชิดชูเกียรติผูTไดTรับรางวัล ใหTเป-นแบบอย(างการ
ทำความดีใหTปรากฏแก(ครู นักเรียน และประชาชนทั่วไป กำหนดวันรับ “ รางวัลเจTาฟžากรมหลวงนราธิวาสราช
นครินทร[” ในวันที่ 6 พฤษภาคม (ของทุกป‹) ซึ่งวันคลTายวันประสูติของสมเด็จพระพี่นางเธอ เจTาฟžากัลปÂยาณิ
วัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร[
เกณฑ?การพจิ ารณา

1. เป-นผูTที่มีความซื่อสัตย[ต(อตนเองและผูTอื่น มีคุณธรรม ยึดมั่นในการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมี
พระมหากษัตรยิ [ทรงเป-นประมุข

2. มีความรับผิดชอบ มีความคิดริเริ่มสรTางสรรค[ในการนำนวัตกรรมการเรียนการสอน หรือการจัด
กระบวนการเรยี นรูTมาพฒั นางานตนเอง

3. เป-นผูTนำในการพัฒนาโรงเรียน/ศูนย[การเรียนฯ/ชุมชน และนำปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมา
ประยุกตใ[ ชTกบั ตนเอง และงานทรี่ ับผิดชอบ

4. มีผลงานเชิงประจักษ[ที่เกิดขึ้นในโรงเรียนเรียน/ศูนย[การเรียนฯ/ชุมชน (โครงการพระเมตตาสมเด็จ
ยXา, 2552)

256

สรุปการเปน: แบบอยXางที่ดี การมคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม การเป:นพลเมอื งท่ีเขมN แข็ง
การดำรงตนใหNเป:นท่เี คารพและศรทั ธาแกผX เNู รยี นและสมาชิกในชุมชน

การปฏิบัติตนเป-นแบบอย(างที่ดี เป-นการแสดงออก การประพฤติและปฏิบัติในดTานบุคลิกภาพทั่วไป การ
แต(งกาย กิริยา วาจา คุณธรรมและจริยธรรมที่เหมาะสมกับความเป-นครูอย(างสม่ำเสมอ ที่ทำใหTผูTเรียนเลื่อมใส
ศรัทธา และถอื เป-นแบบอยา( ง

การที่จะเป-นแบบอย(างที่ดีไดTนั้น จะตTองมีความดีพรTอม ทั้งในดTานการมีคุณธรรมและจริยธรรมต(อตนเอง
ต(อครอบครัว ต(อผูTเรียน เพื่อนร(วมงาน สังคม และประเทศฃาติ ผูTที่ขึ้นชื่อว(าเป-นแบบอย(างจะตTองดำรงตนไป
ในทางที่เหมาะสมเพราะคุณครูเปรียบเสมือนแม(แบบของเด็กๆเมื่อครูอยู(ในสถานศึกษาควรรูTหนTาที่และบทบาท
ตนเองในการปฏิบัติตนต(อผูTเรียนและมีน้ำใจเอื้อเฟÈÉอต(อเพื่อนร(วมงาน เมื่อหมดหนTาที่ในโรงเรียนแลTวบทบาท
หนTาที่ต(อไปของคุณครูคือสมาชิกของครอบครัว คุณครูก็จะมีหนTาที่ไปอีกรูปแบบหนึ่งในการดูแลครอบครัวและ
เป-นสมาชิกที่ดีของครอบครัว นอกจากเป-นสมาชิกที่ดีของครอบครัวแลTวเมื่ออยู(ในสังคมบุคคลที่ขึ้นชื่อว(าครูก็จะมี
บทบาทกบั สังคมไปในอีกรูปแบบหนึ่งในฐานะของผTพู ัฒนาบุคลากรทม่ี คี ุณภาพใหTแก(ประเทศชาติ

จะเห็นไดTคนเป-นครูจะสอนเป-นอย(างเดียวไม(ไดTแต(พึงจะตTองมีคุณธรรม จริยธรรม ปฏิบัติตนเป-น
แบบอย(างท่ดี ีใหTเป-นท่ีเคารพศรัทธาท้งั กบั ครอบครวั ผูเT รียน เพ่ือนรว( มงาน และสมาชิกในชุมชนดTวย

257

อา` งองิ

โครงการพระเมตตาสมเดจ็ ยาX . (2552). รางวลั ครูเจ#าฟาª กรมหลวงนราธวาสราชนครินทร? (ออนไลน)? .
เขTาถึงไดจT าก: https://www.somdejya.org. (วนั ท่ีสบื คTนขTอมูล: 8 มนี าคม 2564)

จนิ ตนา ยูนิพันธุ[, หลักคุณธรรมจรยิ ธรรมสําคัญของศาสนาคริสต.? (2548). (ออนไลน?).
เขาT ถงึ ไดจT าก : https://socialkrutik.wordpress.com (วันที่สืบคTนขอT มลู 1 มีนาคม 2564)

จรี ะวฒุ ิ โคกใหญ.( (2557). ลกั ษณะของครูทด่ี ี. (ออนไลน)? .
เขาT ถงึ ไดTจาก : https://sites.google.com/site/krutubtib/khru/laksna-khxng-khru-thi-di.
(วันท่สี บื คTนขTอมลู 7 มีนาคม 2564)

ปณิดา ปตY ตาทานัง. (2021). หนา# ท่ีพลเมือง. (ออนไลน?).
เขTาถึงไดTจาก : http://panidar7241.blogspot.com/2013/07/blog-post_27.html
(วันที่สืบคนT ขTอมูล : 7 มนี าคม 2564)

ปราชญา กลTาผจญั . (๒๕๔๙). คณุ ธรรมจริยธรรมผ#ูนำรฐั . กรงุ เทพฯ: ก. พล การพิมพ[ จำกดั .
(วันท่ีสบื คนT ขอT มูล : 4 มนี าคม 2564)

ผTูช(วยศาสตราจารยด[ ร.ดวงเดอื น พนิ สวุ รรณ.(2562).คุณธรรมจรยิ ธรรมสำหรบั คร.ู (ออนไลน)[ .
เขาT ถงึ ไดจT าก : https://graduate.sru.ac.th. (วันทีส่ บื คนT ขอT มูล: 8 มีนาคม 2564)

พรรณอร อุชุภาพ.(2561 ) การศกึ ษาวชิ าชพี ครู. สำนกั พิมพแ[ หง( จุฬาลงกรณม[ หาวทิ ยาลยั .
พระธรรมปฎ- ก (ป.อ.ยตุ โต )(2540).ความหมายของคณุ ธรรม.
พระพรหมคุณาภรณ[ (ป.อ.ปยตุ ฺโต). (2547, น. 21-22). คุณธรรมตามหลักศาสนาพทุ ธ.
พระมหาบุญมี มาลาวชโิ ร.(2547). หนงั สือครองตน ครองคน ครองงาน.
พระเมธีธรรมาภรณ[ (ประยรู ธมมจติ โต). (2538: น.15-16). ความหมายของคณุ ธรรม.
ไพฑูรย[ สนิ ลารตั น[.(2561). มาตรฐานวชิ าชีพทางการศึกษา. วทิ ยาลัยครุศาสตร[, มหาวิทยาลัยธรุ กิจบณั ฑติ ย[.
มลู นิธิครดู ีของแผน( ดิน.( 2560). ครูดขี องแผนX ดนิ เจรญิ ตามรอยเบอื้ งพระยุคลบาท.(ออนไลน)?

เขาT ถึงไดจT ากจาก : http://www.thaisuprateacher.org. (วนั ท2ีสบื ค้นข้อมลู :10 มนี าคม 2564)
มลู นธิ ิรางวลั สมเด็จเจาT ฟžามหาจักร.ี (2563). รางวลั สมเดจ็ เจา# ฟาª มหาจกั ร.ี

258

(Princess Maha Chakri Award). (ออนไลน[)
เขTาถึงไดTจาก : https://www.pmca.or.th (วนั ท่ีสืบคTนขTอมลู : 7 มนี าคม 2564 )
รศ.ยนต[ ชมุ( จติ .(2558). ความเปQนคร.ู โอเดียนสโตร[, สนพ.

สำนกั งานเขตพ้ืนทก่ี ารศึกษาประถมศกึ ษาสรุ ินทร[ เขต 1. (2563). รางวลั โครงการ
“ครดู ีในดวงใจ” ครั้งท่ี 18 พ.ศ. 2564. (ออนไลน[)
เขTาถึงไดจT าก : http://www.surinarea1.go.th. (วนั ทส่ี บื คTนขอT มูล: 8 มนี าคม 2564 )

สำนกั งานเลขาธกิ ารคุรสุ ภา. (2539). แบบแผนพฤตกิ รรมจรรยาบรรณครู พ.ศ. 2539.

กรงุ เทพมหานคร : โรงพมิ พ[ครุ ุสภาพลาดพราT ว. 2541. (ออนไลน)[

เขTาถงึ ไดจT าก : https://www.kruupdate.com/36567/ . (วันที่สืบคTนขTอมูล: 4 มนี าคม 2564)

สำนักงานเลขาธิการคุรุสภา. (2563). การคัดเลือกผู#ประกอบวิชาชีพทางการศึกษาเพื่อรับรางวัลคุรุสภา
ประจำป| 2563. (ออนไลน?)

เขTาถึงไดTจาก : https://www.ksp.or.th. (วนั ที่สืบคTนขอT มูล: 8 มนี าคม 2564)
อษุ ณยี [ ธโนศวรรย[. (2562). The 2019 Global Teacher Prize: ครูท่ีดที ่ีสดุ ในโลก. (ออนไลน[)

เขาT ถึงไดจT าก : https://www.kroobannok.com/86487. (วนั ที่สืบคTนขอT มลู : 7 มีนาคม 2564)

259

บทท่ี 10

สภาพการณMพัฒนาวชิ าชีพครู กลวิธีการพฒั นาการศกึ ษาที่ยง่ั ยนื ความรอบรNู ทนั สมยั
ทันตอX การเปล่ียนแปลงในบริบทโลก

สภาพการณพM ฒั นาวิชาชีพครู

1.การผลิต

1.1 สถาบนั ผลติ คร/ู มหาวิทยาลัย ปริญญาตรี (หลักสตู ร 4 ป| / หลกั สตู ร 5 ป)|
มหาวิทยาลัย และสถาบนั การผลติ ทีเ่ ป-ดหลกั สูตรทางการศึกษาอยู(ในประเทศไทย

1.1.1 กลม(ุ มหาวิทยาลยั รัฐ
1.1.2 กล(ุมมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี
1.1.3 กลมุ( สถาบนั พัฒนศิลปÂ
1.1.4 กล(มุ คณะศกึ ษาศาสตร[ สถาบันการพลศึกษา
1.1.5 กล(ุมมหาวทิ ยาลยั ราชภฏั
1.1.6 สถาบนั ผลติ ภาคเอกชน (ทมี่ า: ครูวนั ดี. สถาบันผลติ ครปู ‹2563 หลังครุ ุสภารับรอง
หลกั สูตร. 2564)
มาตรฐานทางวิชาชีพระหว(างครู 4ป‹ และครู 5 ป‹ แตกต(างกันหรือไม(? ในการจัดทำขTอเสนอการผลิตครู
ทั้งระบบ ซึ่งประกอบดTวย 3 ส(วนสำคัญคือ การปรับมาตรฐานวิชาชีพครู ซึ่งเดิมมีทั้งหมด 11 มาตรฐาน มาเป-น
มาตรฐานที่อิงสมรรถนะมากขึ้น ส(วนที่สองคือ การปรับวิธีการไดTใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ จากเดิมผูTที่เรียน
คณะครุศาสตร[/ศึกษาศาสตร[จะไดTใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ โดยอัตโนมัติมาเป-น การสอบเพื่อขอรับใบอนุญาตฯ
แทน และที่สำคัญคือ การปรับหลักสูตรจากหลักสูตรผลิตครู 5 ป‹ เป-นหลักสูตรผลิตครู 4 ป‹ แต(จะตTองเป-น
หลักสูตรที่ไดTมาตรฐาน รวมถึงจะตTองดูแลไม(ใหTผูTที่เรียนในหลักสูตรครู5 ป‹เสียสิทธิ์ เพราะหลักสูตรตTองมีแผน
เพราะครุศาสตร[ไมใ( ชแ( คโ( รงผลติ ครู
ผศ.อรรถพล อนันตวรสกุล จากคณะครุศาสตร[ จุฬาลงกรณ[มหาวิทยาลัย สถาบันผลิตครูใหTกับประเทศ
ผศ.อรรถพลกล(าวว(านโยบายกล(าวถูกชงจากสภาคณบดีคณะครุศาสตร[ ศึกษาศาสตร[แห(งประเทศไทย โดยความ
เชื่อที่ว(าการเรียนครู 4ป‹ หรือ 5ป‹ ใหTผลที่ไม(แตกต(างกัน แต(ไม(ไดTผลวิจัยมารองรับ ผศ.อรรถพลอธิบายว(าการ
เรียนครู 5 ป‹นั้นเริ่มใชTมาตั้งแต(ป‹ 2547 โดยเชื่อว(าการเรียนครูเพิ่มอีก 1ป‹ ทำใหTครูมีความรูTและประสบการณ[การ
ฝ¡กสอนที่แน(นกว(า และยังมีความสอดคลTองกับการใชTเทคโนโลยีใหม(ๆที่เพิ่มเติมเขTามาในหลักสูตร (ที่มา: กอง
บรรณาธกิ าร วอยซ[ทีว.ี ไขปม: เรียนครู หลกั สตู ร 4 ป‹ - 5 ป‹ มมี าตรฐานต(างกันจริงหรือ.2560)

260

1.2 สถาบนั ผลติ ครู/มหาวทิ ยาลยั (ป.บณั ฑติ )
ประจำป‹ 2563 จำนวน 43 แห(ง รฐั /เอกชน ผา( นการรับรองจากคุรสุ ภา
ป.บัณฑิต หรือชื่(อเต็มก็คือ หลักสูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพครู เป-นหลักสูตรสำหรับผูTที่ไม(ไดTจบสายครู
(คุรุศาสตร[) มาโดยตรง เช(น อักษรศาสตร[ วิศวกรรมศาสตร[ เป-นตTน ผูTที่สามารถเขTาเรียนหลักสูตรนี้ไดTตTองเป-นผูTที่
ประกอบวิชาชีพทางการศึกษาในสถานศึกษาและมีสัญญาจTางงานจากสถานศึกษาหรือไม(มี ก็ขึ้นอยู(หลักสูตรของ
กบั สถาบันผลิตครู (ป.บณั ฑติ )
1.3 ปญ: หาท่ีพบ

การผลติ ครไู ม(ตรงกับความตTองการใชTงาน
การผลิตครูที่ขาดความตอ( เนอ่ื ง เพราะนโยบายเปล่ยี นแปลงตามนโยบายนกั การเมือง
รฐั ลงทุนเพอ่ื การผลติ ครตู ่ำ ถาT เทยี บกบั วิชาชีพอน่ื ๆ

2. การพฒั นา

1 แบบบังคับ
1.1 การอบรมตามที่คุรสุ ภากำหนด
อบรมการตอ( ใบวิชาชพี อบรม 20ชม./ป‹
ครูที่มีใบประกอบฯ การต(อใบประกอบ 5ป‹ ต(อครั้ง เอกสารต(างๆที่เกี่ยวขTอง หลักฐานการพัฒนาตนเอง

ไม(นTอยกว(า 3 กิจกรรม ในระยะเวลาใน 5 ป‹ (ที่มา: สำนักงานเลขาธิการกาคุรุสภา. คำแนะนำกาขอหนังสือขอ
อนุญาตใหTประกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษา โดยไมม( ีใบอนญุ าตประกอบวิชาชพี )

ครูที่ไม(มีใบประกอบฯ การต(อใบประกอบ ทำหนังสือขออนุญาตใหTประกอบวิชาชีพทางการศึกษา โดยไม(
มีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ ใหTประกอบวิชาชีพครั้งละไม(เกิน 2 ป‹ โดยอนุญาตไม(เกิน 3 ครั้ง (ที่มา: สำนักงาน
เลขาธิการกาคุรุสภา. คำแนะนำกาขอหนังสือขออนุญาตใหTประกอบวิชาชีพทางการศึกษา โดยไม(มีใบอนุญาต
ประกอบวิชาชพี )

1.2 การอบรมโดยสถานศึกษา/เขตพน้ื ท่กี ารศึกษา/สำนกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้นึ พืน้ ฐาน

สถานศกึ ษามีการจัดอบรม เพอื่ พฒั นาศักยภาพครแู ละบุคลากรในสถานศกึ ษา และไดTผลสัมฤทธิก์ าร
เรยี นของนกั เรียนเพิ่มขึ้น

เขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษา จดั อบรม โดยใหโT รงเรยี นในสังกัดส(งตัวแทนมาเขTารว( มอบรมตามกลมุ( งานนั้น
สพฐ.จัดอบรม เพ่ือสนับสนนุ การจดั การเรยี นการสอน ใหTไดTตามเปาž หมายของการจัดการศึกษา

มอี บรมออนไลน[

261

2. แบบไมXบังคบั
2.1 การอบรม
อบรมตามที่อยากอบรม หรอื มคี วามสนใจ หรอื อบรมตามสาขาเอกวชิ าที่สอน
2.2 การอบรมวฒุ ิลูกเสือ
วุฒิทางลูกเสือที่เรียกตามประเภทของลูกเสือ (ใชTอักษรภาษาอังกฤษแทนความหมายตาม

ประเภทลูกเสือ) C = ลูกเสือสำรอง S = ลูกเสือสามัญ S.S. = ลูกเสือสามัญรุ(นใหญ( R = ลูกเสือวิสามัญ
(ทมี่ า: สำนกั งานลูกเสอื เขตพ้นื ที่การศกึ ษากำแพงเพชร เขต 2 .วฒุ ิทางลกู เสอื ) ยกตวั อย(าง ลกู เสือสำรอง

1.C.B.T.C. ผ(านการฝก¡ อบรมวิชาผกูT ำกับลกู เสือสำรองขน้ั ความรูเT บ้อื งตนT
2.C.A.T.C. ผา( นการฝ¡กอบรมวชิ าผกTู ำกบั ลูกเสอื สำรองขนั้ ความรTูช้นั สงู
3.C.W.B. ผา( นการตรวจขัน้ ท่ี 5 และไดTรบั เครอื่ งหมายวดู แบดจ[ 2 ท(อน ประเภทสำรองแลวT
เม่อื ไดTรบั เครื่องหมายวดู แบดจ[ 2 ทอ( นแลวT ก็ปฏบิ ตั ิงานตามแนวปฏบิ ัตใิ นการขอเครือ่ งหมายลูกเสอื ทีส่ ูงขึน้ แลวT
จงึ สง( เอกสารหลักฐานเสนอขอรบั เคร่อื งหมายท่สี ูงขึน้
A.L.T.C. ผ(านการฝก¡ อบรมขน้ั ผTูช(วยใหTการฝ¡กอบรม (3 ทอ( น)
A.L.T. ไดรT บั อนมุ ตั ิใหTไดTรับเครื่องหมายวูดแบดจ[ 3 ท(อนแลTว
L.T.C. ผา( นการฝ¡กอบรมขัน้ ผTูใหTการฝก¡ อบรม (4 ทอ( น)
L.T. ไดTรบั อนมุ ตั ิใหไT ดTรบั เครอื่ งหมายวดู แบดจ[ 4 ท(อนแลวT
1. วิชาผูTกำกับลูกเสือขั้นความรูTเบื้องตTน เดิมภาษาอังกฤษเรียกว(า Preliminary Training Course (
P.T.C. ) เดี๋ยวนี้เปลี่ยนหลังสูตรและเรียกชื่อใหม(เป-น Basis Unit Leaders Training Course ( B.T.C. ) (ที่มา:
สำนักงานลูกเสือเขตพื้นที่การศึกษากำแพงเพชร เขต 2 .วุฒิทางลูกเสือ) หมายเหตุ มอบหมายอำนาจใหTเขต
การศึกษาเปน- ผูT ใหTเลขร(นุ และจัดการฝก¡ อบรมเองไดT ต้งั แต( 2 กรกฎาคม 2522
2. วิชาผูTกำกับลูกเสือขั้นวูดแบดจ[หรือขั้นความรูTชั้นสูง เริ่มตั้งแต(ป‹ พ.ศ. 2503 เดิมในภาษาอังกฤษ
เรียกว(า Wood Badge Training Course เดี๋ยวนี้เปลี่ยนหลักสูตรและเรียกชื่อใหม(เป-น Advance Unit Leader
Training Course ( A.T.C. )
2.1 วชิ าผูกT ำกับลูกเสอื สำรอง ขัน้ ความรTูชั้นสงู รบั เครอื่ งหมายวูดแบดจ[ ชนิด 2 ท(อน
2.2 วชิ าผกTู ำกับลูกเสือสามญั ขนั้ ความรTชู ้นั สูง รับเครอ่ื งหมายวูดแบดจ[ ชนดิ 2 ทอ( น
2.3 วชิ าผกTู ำกับลกู เสอื สามัญรุ(นใหญ( ขัน้ ความรTชู นั้ สูง รับเครื่องหมายวูดแบดจ[ ชนดิ 2 ท(อน
2.4 วชิ าผกTู ำกบั ลูกเสอื วิสามญั ขน้ั ความรูTช้ันสงู รบั เครอ่ื งหมายวูดแบดจ[ ชนิด 2 ท(อน
2.5 วิชาผบTู ังคบั บัญชาลูกเสือระดับผนูT ำ ขัน้ ความรูTช้นั สงู รบั เครือ่ งหมายวดู แบดจ[ ชนิด 2 ทอ( น
3. วิชาผูTกำกับลูกเสือขั้นผูTช(วยผูTใหTการฝ¡กอบรมเดิมภาษาอังกฤษเรียกว(า National Trainers Course
(N.T.C) เดี๋ยวนี้เปลย่ี นหลักสตู รและเรียกชอ่ื ใหม(เปน- Advance Leader Training Course ( A.L.T.C. )
รับเครอ่ื งหมายวูดแบดจ[ ชนิด 3 ท(อนและไดรT ับการแตง( ตงั้ ใหTเปน- ผTูช(วยผูT ใหกT ารฝ¡กอบรม (A.L.T. )
4. วิชาผูTกำกบั ลูกเสือขนั้ หัวหนTาผTใู หTการฝก¡ อบรมเดมิ ภาษาองั กฤษเรยี กวา( National Trainers the
teamCourse ( I.T.T.C )เดย๋ี วนเ้ี ปลย่ี นหลักสตู รและเรียกช่ือใหมเ( ปน- Leader Training Course ( L.T.C. ) รบั

262

เครือ่ งหมายวูดแบดจ[ ชนิด 4 ทอ( นและไดTรับการแตง( ตง้ั ใหเT ป-นหวั หนTาผูT ใหกT ารฝ¡กอบรม ( L.T. ) การอยคู( า( ยพัก
แรมของลกู เสอื เนตรนารี ยวุ กาชาด และผูTบำเพ็ญประโยชน[ ณ ค(ายลูกเสอื วชิราวธุ (ท่ีมา: สำนกั งานลกู เสอื เขต
พ้ืนท่กี ารศึกษากำแพงเพชร เขต 2 .วุฒทิ างลูกเสือ)

2.3 การทำวิทยฐานะ
วิทยฐานะเกณฑ? ว21/2560 คณุ สมบตั กิ ารขอ

1. ระยะเวลาของการดำรงตำแหน(งครู กำหนดใหTแต(ละช(วงเป-นระยะเวลา 5 ป‹ นับถึงวันที่ยื่นคำ
ขอ

2. ช่ัวโมงการปฏบิ ัตงิ านในตำแหน(งครู ซ่งึ มกี ารกำหนดภาระงานสอนข้ันต่ำ 12 ชม./สปั ดาห[
รวมแลTวปล‹ ะ 800 ชม./ป‹ และในระยะ 5 ป‹ ตอT งไดT 4000 ชม.

3. สำหรบั การขอมีวทิ ยฐานะชำนาญการและชำนาญการพิเศษ และ 900 ชม/ป‹ รวมระยะเวลา
5 ป‹ ตTองไดT 4500 ช.ม. สำหรับวิทยฐานะเช่ียวชาญ โดยตอT งมีชม. PLC ไมน( อT ยกวา( ปล‹ ะ 50 ชม.

4. ไม(เคยถกู ลงโทษทางวินยั หรือจรรยาบรรณวิชาชีพ
5. ผ(านการพัฒนาตามเกณฑแ[ ละวธิ กี ารตามท่ี กคศ.กำหนด ขน้ั ตำ่ ปล‹ ะ 12 ชม. แต(ในระยะเวลา
5 ป‹ ตอT งไดT 100 ชม.หากในปใ‹ ดมชี มการพัฒนาไม(ครบ 20 ชม.ใหTนำชม.สว( นทเ่ี กนิ จาก PLC 50ชม. มารวม
6. ผา( นการประเมิน ผลการปฏิบัติงานในระยะเวลา 5 ป‹ ยTอนหลงั ไมน( Tอยกว(า 3 ป‹การศกึ ษา
(ทม่ี า: ครอู าชีพดอทคอม.การทำวทิ ยฐานะ ว21/2560. 2562)
การจัดทำผลงานเพื่อเล่ือนวิทยฐานะ ว21/2560 ขัน้ ตอนการทำ ว21
1. ดู กพ7 ครองตำแหนง( วทิ ยฐานะปYจจุบัน วัน เดือน ป‹ อะไร
2. คำนวณ /ตัง้ เปาž หมายวันทม่ี คี ณุ สมบัติหรือวัน ท่ีตงั้ ใจจะขอเลอ่ื น วทิ ยฐานะ เพอื่ นบั รอบป‹ แต(ละป‹
สำหรับ เตรียม วฐ 1( เกีย่ วขอT งกบั การ วางแผนเกบ็ ชวั่ โมงอบรมและpIc)
3. เมื่อตงั้ เปาž หมายวันที่จะยืน่ ขอเลื่อนขอ วิทยฐานะไดTแลTวก็มา ดูว(า เราตอT งประเมินผล การปฏิบตั งิ าน
13 ตัวชว้ี ดั ใน วฐ 2 ปก‹ าร ศกึ ษาไหนบTาง
4. จัดเตรียมเอกสาร ตาม13 ตัวช้วี ัด แลTวทำวฐ 2 ประเมนิ ตวั เอง แลวT ยื่นขอรบั การประเมินทกุ สน้ิ ป‹
การศึกษา กรอกผลประเมินแตล( ะป‹ลงไป ใน วฐ 3 เก็บผลประเมินไวทT ีต่ นเอง/รร (ยาT ย ไปไหนก็หอบผลประเมิน
ไปดTวยไมต( อT งกงั วล)
5. เมอื่ ครบ 5ป‹ ทมี่ คี ณุ สมบัต/ิ วันท่ีพรอT ม วางแผนไวTแตต( นั ก็ย่นื วฐ 1 วฐ2วฐ 3 (ที่เรา เกบ็ ไวทT ุกป‹) แจงT
รร. ไปวา( เราจะขอเล่ือน วิทยฐานะ ท่เี หลอื รร จะตรวจสอบจดั ส(ง เอกสารเอง
6. ป.ล. การทำ วฐ1 ตัง้ เบTาหมายยนื่ วนั ไหน ก็ ตTองยื่นวนั นนั้ (ทมี่ า: Getupschool. 6 ขนั้ ตอน การทำ
ว.21 เพ่ือเลื่อนวิทยฐานะ. 2563)

263

(วPA) Performance Agreement
Performan แปลวา( สมรรถนะ, สมรรถภาพ , ประสทิ ธิภาพ, พฤตกิ รรม
Agreement แปลว(า การเห็นดTวย, การเหน็ ชอบร(วมกัน,การยอมรับรว( มกนั , ขTอตกลง, ความตกลง

สรปุ แลTว Performance Agreement คือ การประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงานตามขTอตกลง (ทีม่ า: ครอู พั เดท
ดอทคอม. แผนภาพอธบิ ายวิทยฐานะ ชว( งเปลี่ยนผ(าน จากเกณฑ[เก(าไป PA. 2564)

วันที่ 1 พฤษภาคม 2564 ก.ค.ศ ประกาศใชTหลักเกณฑ[ใหม( วันที่ 1 ตุลาคม 2564 มีผลบังคับใชT (ที่มา:
รศ.ดร.ประวิต เอราวรรณ[ รองเลขาธิการ ก.ค.ศ. ก.ค.ศ. ปรับปรุงมาตรฐานตำแหน(งและมาตรฐานวิทยฐานะเป-น
ของขวัญป‹ใหม(ใหTขTาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา. 2562) คุณครูทุกคนตTองเริ่มทำเกณฑ[ PA โดยรอบ
การประเมิน รอบที่ 1 จะอยู(ระหวา( งวนั ที่ 1 ตลุ าคม 2564 ถงึ วันท่ี 30 กันยายน 2565

วิทยฐานะแนวใหม( วPA/2564 นั่น จะมีการประกาศใชTในเร็วๆ นี้ คาดว(าประมาณ 16 พ.ค. 2564 ขTอดี
ที่สุดของ การทำ วpa/2564 ก็คือ เรื่องระยะเวลา เพราะลดลงจาก ว21 ที่ใชTเวลา 5-5-5-5 ป‹ เหลือเพียง 4-4-4-
4 (ที่มา: รศ.ดร.ประวิต เอราวรรณ[ รองเลขาธิการ ก.ค.ศ. ก.ค.ศ. ปรับปรุงมาตรฐานตำแหน(งและมาตรฐานวิทย
ฐานะเป-นของขวัญป‹ใหมใ( หขT าT ราชการครูและบคุ ลากรทางการศึกษา. 2562)
สามารถลดลงไปไดอ# ีกเหลือเพยี ง 3 ป| ถา# เขา# เงื่อนไข ดงั น้ี

1. เป-นผูTมีความสามารถทางภาษาต(างประเทศ ซึ่งจะเทียบกับเกณฑ[ผลการทดสอบ CEFR ที่คุรุสภาไดT
กำหนดหลักเกณฑ[ไวTในการประเมินสมรรถนะทางวชิ าชพี ครูฯ

2. เป-นผูTปฏิบตั งิ านในพืน้ ที่พเิ ศษ (พื้นท่เี กาะ ภูเขาสูง พนื้ ทีม่ คี วามเส่ยี งตอ( ความมัน่ คงของประเทศ)
3. เป-นผพTู ัฒนาตนเองอยา( งต(อเนอ่ื ง (การไดรT ับวฒุ ิการศกึ ษาท่ีสูงขน้ึ )
4. เป-นผูTผ(านการประเมินสมรรถนะตามกรอบคุณวุฒิอาชีพ จากสถาบันคุณวุฒิวิชาชีพ (ที่มา: ครูอาชีพ
ดอทคอม. ดร.รัชศักดิ์ แกวT มาลา. การทำวิทยฐานะ ว21/2560)
2.4 การศึกษาตอX ในประเทศ
-ภาคปกติ มี 2 ประเภท

ประเภท 1 หน(วยงานตTนสังกดั คัดเลือกส(งไปศึกษา
ประเภท 2 ตอT งไปสมัครสอบ หรือคดั เลือกในสถานศึกษา
-ภาคนอกเวลา
การศกึ ษาตอ( ภาคนอกเวลาราชการ โดยใชเT วลาราชการบางสว( นไปศกึ ษา
การศกึ ษาตอ( ภายนอกเวลาราชการ โดยไม(ใชTเวลาราชการไปศกึ ษา

264

การศกึ ษาตXอในตาX งประเทศ
การขออนุญาตไปศกึ ษาต(างประเทศ ในการใหTขาT ราชการไปศึกษาฝ¡กอบรม ศกึ ษาต(อ ปฏิบัตกิ ารวจิ ัยและ
ดูงานต(างประเทศน้นั สถานศึกษาตอT งพิจารณาถงึ อัตรากำลังที่มีอย(ู และมีผTปู ฏบิ ัติงานเพียงพอทจ่ี ะไมใ( หเT กิดความ
เสยี หายตอ( ราชการ โดยไมต( Tองแต(งต้ังอัตรากำลังเพิ่ม
2.5 ป:ญหาท่ีพบ

ระเบยี บปฏบิ ตั ิไม(เอ้ือต(อการพัฒนางานและการพฒั นาตนเอง ครู สว( นใหญเ( ป-นขาT ราชการทำใหT
ครมู ีสถานภาพมนั่ คง ไม(เห็นความสำคัญของการพฒั นาตนเอง

ขาดระบบการติดตามและประเมินผลท่ีมีประสทิ ธิผล การตดิ ตาม ตรวจสอบ และประเมนิ ผล
การปฏบิ ัตงิ านของครูในปYจจบุ ันดำเนินการโดยผTบู ังคับบัญชาของครู

ลดภาระงานต(างๆของครเู พอื่ เพิ่มเวลาสำหรับการเรยี นรูT และการพัฒนาตนเอง

3.การใช`

3.1 ครูในประเทศ
ครทู มี่ ีใบประกอบฯ

ครูจบจากสถาบนั การผลิตครูหรือมหาวทิ ยาลยั เป-นขTาราชการแลTว และยงั เปน- อัตราจTาง สอน
ในรายวชิ าทีจ่ บ ในระดบั มัธยมตรงสาขาวชิ าทีเ่ รยี นมา ส(วนประถมจะรับการสอนในหลายวชิ าในช้ันเรยี น

การตอ( ใบประกอบ 5ป‹ ต(อครัง้ เอกสารต(างๆที่เกีย่ วขTอง หลกั ฐานการพัฒนาตนเองไมน( Tอยกว(า
3 กจิ กรรม ในระยะเวลาใน 5 ป‹ (ทีม่ า: สำนกั งานเลขาธิกาครุ สุ ภา. คำแนะนำกาขอหนงั สือขออนุญาตใหT
ประกอบวิชาชพี ทางการศกึ ษา โดยไม(มใี บอนญุ าตประกอบวิชาชีพ)
ครูทไ่ี มXมีใบประกอบฯ

ครสู อนโรงเรียนเอกชน/ครูอตั ราจาT งในโรงเรยี นรัฐ สอนตามรายวิชาทโ่ี รงเรียนจดั ใหT หรอื ขาด
แคลน

การตอ( ใบประกอบ ทำหนังสอื ขออนุญาตใหปT ระกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษา โดยไม(มีใบอนญุ าต
ประกอบวิชาชพี ใหปT ระกอบวิชาชีพคร้งั ละไม(เกิน 2 ป‹ โดยอนุญาตไมเ( กนิ 3 ครั้ง (ทีม่ า: สำนกั งานเลขาธิ
กาครุ สุ ภา. คำแนะนำกาขอหนังสือขออนญุ าตใหTประกอบวชิ าชีพทางการศกึ ษา โดยไมม( ใี บอนญุ าต
ประกอบวิชาชพี )
3.2 ครูตXางชาติ

สอนในรายวชิ า ภาษาต(างประเทศ เช(น ภาษาอังกฤษ ภาษาจีน ภาษาญ่ีปÄุน สว( นมากมาจาก
ประเทศ 1. ฟ-ลิปป-นส[ 2. อังกฤษ 3. สหรัฐอเมริกา 4. จนี 5. ญี่ปุนÄ 6. อนื่ ๆ

การต(อใบประกอบ ทำหนังสือขออนญุ าตใหTประกอบวชิ าชพี ทางการศกึ ษา โดยไมม( ีใบอนญุ าต
ประกอบวิชาชพี ใหTประกอบวิชาชีพคร้ังละไมเ( กิน 2 ป‹ รวมระยะเวลาไม(เกิน 6 ปต‹ (อเนื่อง

265

ครูตาX งชาติ ทีอ่ ยากสอนอยใXู นไทยตXอ
ขออนญุ าตทำงาน หรอื work permit = ชาวต(างชาติทตี่ Tองเดนิ ทางเขาT มาทำงานในประเทศ

ไทย เพอ่ื ประกอบธรุ กจิ กิจการ หรือ ลกู จTาง ทุกอาชพี นั้น จำเป-นตอT งย่นื ขอการเปลยี่ นประเภทการลงตราตาม
กฎหมายของราชอาณาจักรไทย ตTองยน่ื ขอการเปลย่ี นแปลงประเภทการลงตราเป-น Non-Immigrant Visa ''B''
หรอื วซี า( ประเภทธุรกิจ และเมอ่ื ทำการเปล่ียนลงตราเรยี บรTอยแลTวจำเปน- ตอT งยน่ื ขอใบอนญุ าตทำงาน หรอื work
permit ไมอ( ย(างนั้นกจ็ ะไมส( ามารถทำงานในราชอาณาจักรไทยไดT (ทมี่ า: บรษิ ัท โปรเฟสชั่นแนล วีซา( แอนด[ ทรา
เวล เซอร[วสิ จำกดั . การย่ืนขอ Work permit ใบอนญุ าตทำงาน)

การขออนุญาตทำงานคร้ังแรก หรือเมื่อใบอนุญาตเดิมขาดหมดอายุจึงขอใหม( คุณสมบัติที่จะขอ
ใบอนญุ าตทำงาน

1. มีถิ่นที่อยู(ราชอาณาจักรหรือไดTรับอนุญาตใหTเขTามาในราชอาณาจักรเป-นการชั่วคราวตาม
กฎหมายวา( ดวT ยคนเขาT เมือง (NON-IMMIGRANT) โดยมิใช(ไดTรบั อนุญาตใหเT ขTามาในฐานะนกั ทอ( งเทีย่ ว

2.มีความรแูT ละความสามารถในการทำงานตามท่ขี ออนญุ าต
3.ไม(เป-นบุคลวิกลจริตหรือมีจิตฟYÉนเฟÈอน ไม(เป-นผูTเจ็บปÄวยดTวยโรคเรื้อน วัณโรคในระยะสุดทTาย
โรคตดิ ยาเสพติดใหโT ทษราT ยแรง
4.ไม(เคยตTองโทษจำคุกในความผิดตามกฎหมายว(าดTวยคนเขTาเมือง หรือกฎหมายว(าดTวยการ
ทำงานของคนต(างดTาวภายในระยะเวลา 1 ป‹ ก(อนวันขอรับใบอนุญาต (ที่มา: บริษัท Education Center
Angthong. ข้ันตอนการขอใบอนญุ าตทำงานใหTครชู าวต(างประเทศ. 2562)
3.3 นกั ปราชญ?ท#องถ่นิ
เปน- ครูท่ีมีความรูT ความสามารถ ในรายวิชาหรอื งานนน้ั ๆ เช(น วิชาพระพทุ ธศาสนา วิชาการงาน
อาชีพ วชิ าที่ตอT งใชคT วามรเTู ฉพาะตวั หรือ ชมรมทตี่ TองใชTครเู ฉพาะดTาน (สอนเปน- ชัว่ โมง/ภาคเรียน)
3.4 ปญ: หา
ครูมภี าระงานนอกจากการสอนเยอะเกนิ ไป ใชTครไู ปตรงตำแหนง( งานหนTาที่
ค(าตอบแทนครูตำ่ เมอ่ื เปรียบเทียบกับวชิ าชีพอื่นๆ ทร่ี บั ผดิ ชอบตอ( อนาคตและความสงบ
เรยี บรTอยของคนในชาติ เป-นตTนเช(น อัยการ ตลุ าการ แพทย[
ขาดระบบการติดตามและประเมนิ ผลท่มี ีประสิทธิผลการใชTครู

266

กลวิธีการพฒั นาการศึกษาทีย่ ง่ั ยืน

จดุ เริ่มตน` แนวคดิ เศรษฐกิจพอเพยี ง

ผลจากการใชTแนวทางการพฒั นาประเทศไปสค(ู วามทนั สมยั ไดกT อ( ใหTเกดิ การเปล่ยี นแปลงแกส( งั คมไทย
อย(างมากในทุกดTาน ไมว( า( จะเป-นดTานเศรษฐกจิ การเมือง วฒั นธรรม สงั คมและสง่ิ แวดลอT ม อกี ท้งั กระบวนการ
ของความเปลี่ยนแปลงมีความสลับซบั ซอT นจนยากท่ีจะอธิบายใน เชิงสาเหตุและผลลัพธ[ไดT เพราะการ
เปลยี่ นแปลงทงั้ หมดต(างเป-นปYจจัยเชื่อมโยงซึง่ กนั และกัน สำหรบั ผลของการพฒั นาในดTานบวกนน้ั ไดTแก( การ
เพ่มิ ขึ้นของอตั ราการเจริญเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ความเจรญิ ทางวัตถุ และสาธารณปู โภคต(างๆ ระบบส่อื สารที่
ทันสมัย หรอื การขยายปรมิ าณและกระจายการศึกษาอย(างท่ัวถึงมากขน้ึ แต(ผลดTานบวกเหลา( นีส้ (วนใหญ(กระจาย
ไปถึงคนในชนบท หรือผูTดอT ยโอกาสในสงั คมนอT ย แตว( า( กระบวนการเปลี่ยนแปลงของสงั คมไดTเกิดผลลบตดิ ตาม
มาดวT ย เชน( การขยายตวั ของรัฐเขาT ไปในชนบท ไดTส(งผลใหชT นบทเกดิ ความออ( นแอในหลายดTาน ท้ังการตอT งพงึ่ พิง
ตลาดและพอ( คTาคนกลางในการส่งั สนิ คTาทุน ความเสอ่ื มโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ ระบบความสัมพนั ธแ[ บบ
เครือญาติ และการรวมกลมุ( กันตามประเพณีเพือ่ การจดั การทรพั ยากรท่ีเคยมีอยูแ( ต(เดมิ แตก สลายลง ภมู คิ วามรทูT ี่
เคยใชTแกTปYญหาและสงั่ สมปรับเปล่ียนกนั มาถกู ลืมเลือนและเริ่ม สูญหายไป ส่ิงสำคัญ ก็คือ ความพอเพยี งในการ
ดำรงชวี ติ ซึง่ เป-นเงอื่ นไขพื้นฐานท่ที ำใหคT นไทยสามารถพึง่ ตนเอง และดำเนนิ ชีวิตไปไดอT ย(างมศี กั ดิ์ศรภี ายใตT
อำนาจและความมอี ิสระในการกำหนด ชะตาชีวติ ของตนเอง ความสามารถในการควบคุมและจัดการเพอ่ื ใหT
ตนเองไดTรับการสนองตอบต(อความตTอง การตา( งๆ รวมทั้งความสามารถในการจดั การปYญหาตา( งๆ ไดดT Tวยตนเอง
ซ่ึงท้งั หมดน้ถี อื วา( เปน- ศักยภาพพ้ืนฐานท่คี นไทยและสังคมไทยเคยมีอยแู( ต( เดิม ตTองถกู กระทบกระเทอื น ซ่งึ วกิ ฤต
เศรษฐกจิ จากปญY หาฟองสบู(และปYญหาความออ( นแอของชนบท รวมทงั้ ปญY หาอ่นื ๆ ทีเ่ กดิ ข้นึ ลTวนแตเ( ปน- ขTอพิสูจน[
และยืนยันปรากฎการณ[น้ีไดTเป-นอยา( งดี (เปžาหมายการพัฒนาทีย่ ง่ั ยนื , 2559)

พระราชดำรวิ *าด`วยเศรษฐกิจพอเพียง

แผนการศึกษาแห(งชาติ (2560-2579) ไดTระบุไววT า( “...การพฒั นาประเทศจำเปน- ตอT งทำตามลำดบั ขน้ั
ตTองสรTางพื้นฐานคอื ความพอมี พอกนิ พอใชขT องประชาชนสว( นใหญเ( บอ้ื งตTนก(อน โดยใชวT ธิ กี ารและอุปกรณท[ ่ี
ประหยัดแต(ถกู ตอT งตามหลกั วิชาการ เมื่อไดพT ืน้ ฐานความมน่ั คงพรอT มพอสมควร และปฏิบัตไิ ดแT ลTว จึงคอ( ยสรTาง
คอ( ยเสริมความเจรญิ และฐานะทางเศรษฐกจิ ข้ันท่ีสูงขน้ึ โดยลำดับต(อไป...” (18 กรกฎาคม 2517)
“เศรษฐกจิ พอเพียง” เปน- แนวพระราชดำริในพระบาทสมเดจ็ พระเจาT อยห(ู ัว ทีพ่ ระราชทานมานานกวา( 30 ป‹ เปQน
แนวคดิ ทตี่ ง้ั อยูบX นรากฐานของวฒั นธรรมไทย เปน- แนวทางการพฒั นาทตี่ ง้ั บนพ้นื ฐานของทางสายกลาง และ
ความไมป( ระมาท คำนึงถึงความพอประมาณ ความมเี หตผุ ล การสราT งภูมิคมTุ กนั ในตัวเอง ตลอดจนใชคT วามรTแู ละ
คณุ ธรรม เป-นพนื้ ฐานในการดำรงชวี ิต ที่สำคญั จะตTองมี “สติ ป:ญญา และความเพียร” ซึง่ จะ
นำไปส(ู “ความสขุ ” ในการดำเนินชวี ติ อยา( งแทTจรงิ

267

ความหมายของเศรษฐกจิ พอเพียง จงึ ประกอบดว` ยคณุ สมบตั ิ ดังน้ี

1. ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดที ไี่ มน( Tอยเกนิ ไปและไม(มากเกนิ ไป โดยไมเ( บยี ดเบยี นตนเองและ
ผูTอ่ืน เชน( การผลิตและการบริโภคทอ่ี ยูใ( นระดบั พอประมาณ

2. ความมเี หตผุ ล หมายถึง การตัดสนิ ใจเกี่ยวกบั ระดับความพอเพียงนนั้ จะตอT งเป-นไปอยา( งมีเหตผุ ล
โดยพิจารณาจากเหตุปจY จยั ทเี่ กย่ี วขอT ง ตลอดจนคำนงึ ถึงผลทค่ี าดวา( จะเกดิ ข้ึนจากการกระทำนนั้ ๆ อยา( งรอบคอบ

3. ภมู ิคมTุ กัน หมายถึง การเตรยี มตัวใหTพรอT มรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงดTานต(างๆ ทีจ่ ะเกิดข้ึน
โดยคำนงึ ถงึ ความเปน- ไปไดTของสถานการณ[ตา( งๆ ทีค่ าดวา( จะเกิดข้ึนในอนาคต

เงอื่ นไข ของการตัดสนิ ใจและดำเนินกิจกรรมตา" งๆ ใหอH ยู"ในระดบั พอเพียง 2 ประการ ดังนี้

1. เง่อื นไขความรูT ประกอบดTวย ความรอบรูเT กยี่ วกับวชิ าการตา( งๆ ทเ่ี กย่ี วขTองรอบดาT น ความรอบคอบท่ี
จะนำความรเูT หล(านน้ั มาพจิ ารณาใหเT ช่อื มโยงกนั เพอ่ื ประกอบการวางแผนและความระมดั ระวังในการปฏิบตั ิ

2. เง่ือนไขคุณธรรม ทจี่ ะตอT งเสริมสราT ง ประกอบดวT ย มีความตระหนกั ใน คณุ ธรรม มีความซือ่ สัตย[สุจรติ
และมคี วามอดทน มคี วามเพียร ใชTสติปญY ญาในการดำเนินชีวิต

การนำเศรษฐกิจพอเพียงไปประยุกตใE ช` ตอ` งคำนงึ ถึง 4 มติ ิดงั นี้

1.เศรษฐกิจ ที่จะตTองลดรายจ(าย เพิ่มรายไดT ใชTชีวิตอย(างพอควรคิดและวางแผนอย(างรอบคอบ มี
ภมู คิ ุมT กัน ไม(เสยี่ งเกนิ ไป การเผอ่ื ทางเลอื กสำรอง

2.ดาT นสงั คม ช(วยเหลอื เกือ้ กลู รTรู ักสามัคคี สรTางความเขมT แขง็ ใหคT รอบครัวและชุมชน
3.ดTานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลTอม รูTจักใชTและจัดการอย(างฉลาดและรอบคอบ เลือกใชTทรัพยากร
ท่มี อี ยู(อย(างรTูค(าและเกดิ ประโยชน[สงู สดุ ฟÉÈนฟทู รพั ยากรเพ่อื ใหTเกดิ ความยั่งยืนสูงสดุ
4.ดTานวัฒนธรรม รักและเห็นคุณค(าความเป-นไทย เอกลักษณ[ไทย เห็นประโยชน[และคุTมค(าของภูมิปYญญา
ไทย ภมู ปิ ญY ญาทอT งถน่ิ รTจู กั แยกแยะและเลอื กรบั วฒั นธรรมอื่นๆ

เกีย่ วขอ` งกับการศึกษาไทย

หลังจากเกิดวิกฤตการณ[การเงินในเอเชีย พ.ศ. 2540 หรือเรียกทั่วไปในประเทศไทยว(า “วิกฤตตTมยำกุTง”
เป-นช(วงวิกฤตการณ[ทางการเงินซึ่งส(งผลกระทบถึงหลายประเทศในทวีปเอเชียเริ่มตั้งแต(เดือนกรกฎาคม พ.ศ.
2540 ก(อใหTเกิดความกลัวว(าจะเกิดการล(มสลายทางเศรษฐกิจทั่วโลกเนื่องจากการแพร(ระบาดทางการเงิน
ประเทศไทยก็มีรัฐธรรมนูญป‹ 2540 ซึ่ง มีแผนการศึกษาแห(งชาติ 20 ป‹ ตั้งแต( 2540-2559 และรัฐธรรมนูญ ป‹
พ.ศ.2550 มาตรา 83 รัฐตTองส(งเสรมิ และสนบั สนุนใหมT ีการดำเนนิ การตามแนวปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง

ปพ‹ ทุ ธศักราช 2551 ประเทศไทยไดจT ัดทำหลักสตู รแกนกลางขน้ึ โดยกลุม( สาระสงั คมศึกษา ศาสนา และ
วฒั นธรรม ไดTใสแ( นวคดิ ตามหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งไวTใน มาตรฐาน ส 3.1 เขTาใจและสามารถ บริหาร
จัดการทรัพยากรในการผลติ และการบริโภค การใชTทรัพยากรท่มี ีอยจ(ู ำกดั ไดTอยา( งมีประสิทธิภาพและคุมT ค(า
รวมทง้ั หลักการของเศรษฐกิจพอเพียง เพ่ือการดำรงชีวิตอย(างมดี ุลยภาพ

1.มาตรฐานชว( งชนั้ ที่ 1-2 (4) เขาT ใจระบบและวธิ ีการของเศรษฐกจิ พอเพียงและสามารถนำไปประยกุ ตใ[ ชT
กบั ชวี ิตประจำวนั ไดT

268

2.มาตรฐานช(วงช้นั ท่ี 3-4 (5) เขTาใจเก่ยี วกับระบบและวิธีการของเศรษฐกจิ พอเพยี ง และสามารถนำไป
ประยุกต[ใชTกบั ชีวิตประจำวันไดT

การนำไปบูรณาการกับกลุXมสาระอ่นื โดยยดึ หลกั ดังนี้
1.ยึดสาระสงั คมเป-นหลกั เพราะสังคมจะมีหัวขTอเนอ้ื หาชัดเจน ใหสT อดแทรกความคิด/คุณค(า

คุณลักษณะทีพ่ ึงประสงค[ลงไปไดT
2.ยุทธศาสตร[การสอนของครู สอดแทรกคณุ ธรรม วินยั ความรบั ผิดชอบ การคำนงึ ถงึ การอยู(

รว( มกับผTอู ื่น สภาพแวดลTอมและธรรมชาติ
3.เนTนใหเT ด็กแสดงความคิดเหน็ อยา( งมีสว( นรว( ม วิเคราะห[ปญY หาตา( งๆ อยา( งเป-นเหตุเป-นผล

รอบคอบ เปด- โอกาสใหคT ิดแบบรเิ รม่ิ สราT งสรรค[ และมีครคู อยแนะนำมีเพือ่ น แนะนำดTวยความจริงใจ
4.ยึดปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียงในการเรียนรูT เพ่ืออยู(ร(วมกันอยา( งเกดิ ประโยชนแ[ ละเป-นสุข

รัฐธรรมนูญป‹ 2560 มาตรา 257 (1) ประเทศชาติมีความสงบเรียบรTอย มีความสามัคคีปรองดอง มีการ
พัฒนาอย(างยั่งยืนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และมีความสมดุลระหว(างการพัฒนาดTานวัตถุกับการ
พฒั นาดTานจติ ใจ

แผนการศกึ ษาแห(งชาติ
กระทรวงศึกษาธิการ โดยสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษาจึงไดTจัดทำแผนการศึกษาแห(งชาติ

พ.ศ. 2560 – 2579 โดยนำยุทธศาสตร[ชาติมาเป-นกรอบความคิดสำคัญในการทำแผนการศึกษาแห(งชาติ มี
แนวคิด ซึ่งประกอบดTวย หลักการศึกษาเพื่อปวงชน (Education for all) หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
(Sufficiency Economy)

สรปุ เศรษฐกิจพอเพยี ง

เป-นวถิ กี ารดำเนินชวี ิต ท่ีใชTคณุ ธรรมกำกับความรูT เพอื่ การพัฒนาตัวเอง ครอบครัว องคก[ ร ชุมชน สังคม
ประเทศชาติ ใหกT าT วหนTาไปพรอT มกบั ความสมดุล ม่ันคง มั่งคง่ั ยง่ั ยนื เป-นหลักคดิ และหลักปฏิบตั ิ เพอ่ื ใหคT นสว( น
ใหญ(พออย(พู อกนิ พอใชTไดTอยา( งมัน่ คง เพื่อใหคT นในสังคม สามารถอย(ูร(วมกนั ไดTอยา( งสนั ตสิ ุขเพ่ือใหคT นอยู(รว( มกับ
ธรรมชาติ ไดอT ย(างสมดุล ยง่ั ยืนและเพื่อใหTแต(ละคนอยอู( ย(างมีศักดิ์ศรี มีรากเหงTาทางวฒั นธรรม

269

ความรอบรNู

บทบาท หน`าท่ีและความรบั ผิดชอบของครูตามคำว*า TEACHERS

ยนต[ ช(ุมจติ (2553 : 76-83) ไดTกลา( วถึงบทบาท หนาT ท่ี และความรับผดิ ชอบของครูตามคำวา( TEACHERS
เอาไวT ดงั ต(อไปนี้

1. T (teaching) การสอน: ครูมหี นTาท่แี ละความรับผดิ ชอบต(อการสอนศิษย[ เพ่อื ใหศT ษิ ยม[ คี วามรูT
ความสามารถในวชิ าการทง้ั หลายทั้งปวง ซง่ึ ถอื วา( เปน- งานหลกั ของผเTู ปน- ครสู อนทกุ คน

2. E (ethics) จริยธรรม: ครูตอT งมหี นTาทแ่ี ละความรับผดิ ชอบต(อการอบรม ปลกู ฝYงคณุ ธรรมจรยิ ธรรม
ใหTแก(นกั เรียน ซงึ่ ถอื วา( เปน- หนTาทหี่ ลักอกี ประการหน่งึ ของความเป-นครู

3. A (academic) วชิ าการ: ครูตอT งมหี นาT ทีแ่ ละความรับผิดชอบต(อวิชาการทง้ั ของตนเองและของนกั เรยี น
ซง่ึ ความจรงิ แลวT งานของครตู Tองเกี่ยวขTองกับวชิ าการอย(ูตลอดเวลา เพราะวิชาชพี ครตู TองใชTความรเTู ปน- เครื่องมอื ใน
การประกอบวชิ าชพี

4. C (cultural heritage) การสืบทอดวฒั นธรรม: ครูตTองมหี นาT ทีแ่ ละความรบั ผดิ ชอบต(อการสบื ทอด
วัฒนธรรม การสอนศลิ ปะวิทยาการตา( งๆ ใหTกบั ลกู ศิษย[น้ันย(อมถือว(าเปน- การสบื ทอดมรดกทางวัฒนธรรมจากคน
รนุ( หน่งึ ไปส(คู นอกี รน(ุ หนึง่

5. H (human relationship) การมมี นษุ ยสมั พันธ:[ ครตู Tองมหี นาT ทแ่ี ละความรบั ผิดชอบในการสราT งมนษุ ย
สัมพนั ธก[ ับบคุ คลต(างๆ ท่คี รูตTองเกี่ยวขอT งสมั พันธด[ Tวย เพราะการมมี นุษยสมั พนั ธท[ ่ีดีจะกอ( ใหTเกิดประโยชนต[ (อ
ตนเองและหมคู( ณะ โดยเฉพาะอยา( งยง่ิ ประโยชน[ต(อโรงเรียน

6. E (evaluation) การประเมินผล: ครูตTองมีหนTาท่แี ละความรบั ผดิ ชอบต(อการประเมินผลตอ( การเรยี น
ของศษิ ย[ งานของครใู นดาT นนถ้ี ือวา( มีความสำคัญมากอกี ประการหนง่ึ ทง้ั นเี้ พราะการประเมินผลการเรยี นการสอน
เปน- การวัดความเจริญกTาวหนTาของศษิ ยใ[ นดาT นต(างๆ

7. R (research) การวิจยั : ครูตอT งมีหนTาทีแ่ ละความรบั ผิดชอบโดยการตTองพยายามหาความรคูT วามจริง
เพือ่ แกTปYญหาการเรียนการสอนและแกTปYญหาเก่ยี วกับตวั นักเรยี น

8. S (service) การบริการ: ครูตTองมีหนาT ที่และความรบั ผิดชอบตอ( การบรกิ ารศิษย[และผูTปกครอง แต(
บางคร้งั ก็มีความจำเป-นทีจ่ ะตอT งใหTบริการแกป( ระชาชนในทอT งถ่นิ ดวT ย แต(โดยธรรมชาตแิ ลวT งานบรกิ ารหลักของ
ครูคือบรกิ าร

ใหคT วามรเTู พ่ือสราT งความเจริญงอกงามใหแT ก(นักเรียน สำหรบั ครนู น้ั นอกจากใหบT รกิ ารนกั เรียนแลวT
บางคร้ังครูยังตTองใหบT รกิ ารดTานคำปรึกษาหารือในดาT นสุขภาพอนามยั แก(ชุมชน รวมทงั้ ช(วยแกปT ญY หาใหแT กช( มุ ชน
รอบๆ โรงเรยี นอีกดวT ย (ที่มา : ผศ.ดร.กลั ยาณี พรมทอง. บทบาท หนาT ที่ และความรับผดิ ชอบของคร.ู (2559). )

270

จากบทบาท หนา# ทีท่ ีก่ ลXาวขา# งต#น ครูจงึ ควรมคี วามรอบรู#ดังตอX ไปน้ี

ประสบการณE

จากการศกึ ษาวิจยั ของอรพรรณ ทมิ ครองธรรม ทวกิ า ประภา และสมจิตรา เรืองศรี เรือ่ ง “ปจY จยั ที่สง( ผล
ต(อการจัดการเรียนรูTในศตวรรษที่ 21 ของครูสหวิทยาเขตเบญจบูรพาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
มัธยมศึกษา เขต 2” วิจัยนี้ไดTเรื่องประสบการณ[ของครูผูTสอนมาศึกษาว(ามีผลต(อการจักการเรียนรูTในศตวรรษท่ี
21 หรือไม( ผลปรากฏว(าส(งผล เพราะเมื่อประสบการณ[ของครูผูTสอนที่มากขึ้นจะมีวิธีจัดการกับเนื้อหา กับเวลา
กับหTองเรียนใหTเกิดผลสำเร็จ เมื่อเทียบกับประสบการณ[ของครูผูTสอนในช(วงแรก (ที่มา: อรพรรณ ทิมครองธรรม
และคณะ. ปYจจัยที่ส(งผลต(อการจัดการเรียนรูTในศตวรรษที่ 21 ของครูสหวิทยาเขตเบญจบูรพา สังกัดสำนักงาน
เขตพนื้ ที่การศกึ ษามัธยมศึกษา เขต 2. (2560). )

ความรว`ู ิชาท่ีสอน

จากการศึกษาวารสารของผูTเขียนดร.จิติมา วรรณศรี เรื่อง “คุณภาพการศึกษากับสมรรถนะของครูที่พึง
ประสงค[ ” ท(านไดTกล(าวถึงผลการเรียนรูTจาก PISA 2003 ว(าอยู(ในระดับต่ำกว(ามาตรฐาน และไดTเชื่อมโยงกับคำ
กล(าวที่ว(า “คุณภาพการศึกษาไม(สูงเกินไปกว(าคุณภาพของครู” ของบาร[เบอร[ (Barber, 2009) แสดงใหTเห็นว(า
คุณภาพของการศึกษาย(อมขึ้นกับคุณภาพของครู นั่นคือหากครูทำหนTาที่ของครูไดTอย(างมีคุณภาพ ย(อมเชื่อมั่นไดT
ว(าการศึกษาของชาติจะมีคุณภาพ แต(การที่คุณภาพการศึกษายังไม(บรรลุเปžาหมายดังที่เป-นอยู(ในปYจจุบัน ปYจจัยที่
เป-นสาเหตุสำคัญก็คือ ครู ผูTซึ่งมีหนTาที่หลักในการจัดการเรียนรูTเพื่อพัฒนาผูTเรียน โดยผลการศึกษาพบว(า
ผลสัมฤทธิ์ของผูTเรียนแปรผันตามคุณภาพการสอนของครู กล(าวคือนักเรียนที่มีผลสัมฤทธิ์เท(ากัน เมื่อเรียนกับครูท่ี
มีผลการปฏิบัติงานสูงจะมีคะแนนสูง ส(วนนักเรียนที่เรียนกับครูที่มีผลการปฏิบัติงานต่ำจะมีคะแนนต่ำ (ที่มา: ดร.
จิตมิ า วรรณศรี. คณุ ภาพการศกึ ษากบั สมรรถนะของครทู พ่ี ึงประสงค.[ (2552).)

ทฤษฎีการเรยี นร`ู

จากการศึกษาทฤษฎีการเรียนรูTต(างๆ โดยคร(าวๆ ผูTเรียนแต(ละคนมีลักษณะที่แตกต(างกัน การเรียนรูTจึง
ต(างกันดTวย ทฤษฏีการเรียนรูTเป-นทางเลือกใหTผูTสอนพิจารณาในการจัดการเรียนการสอนใหTเหมาะกับผูTเรียน
เพราะการเรียนท่คี รบถTวนสมบูรณ[ ผูเT รียนควรไดศT ึกษากระบวนการในการคTนควTาหาความรูเT พ่อื ใหTเขาT ถึงธรรมชาติ
ของสมองจะไดTมีความคงทนในการเรียนไม(ลืมง(าย และที่สำคัญคือจะไดTพัฒนาศักยภาพของสมองใหTเต็มท่ี (ที่มา:
แบบเรียนของมหาวิทยาลัยรามคำแหง. หลักสูตรและสาระการเรียนรูTวิทยาศาสตร[. บทที่ 4 แนวคิด/ทฤษฎีการ
เรยี นรTูท่เี นนT พฤติกรรมและกระบวนการ.)

271

เพื่อนร*วมงาน

จากวิทายานิพนธ[ของนางศรีวรรณ แกTวทองดี เรื่อง “แนวทางการพัฒนาตนเองของครูในสถานศึกษา สห
วิทยาเขตบึงสามพันสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 40” ไดTมีกล(าวถึงเพื่อนร(วมงานไวT
ประมาณว(าความสัมพันธ[กับเพื่อนร(วมงาน หมายถึง การติดต(อสัมพันธ[ที่ดีต(อกันระหว(างเพื่อนดTวยกัน เป-นปYจจัย
จูงใจเป-นปYจจัยที่กระตุTนใหTเกิดแรงจูงใจในการทำงาน ทำใหTการทำงานมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น ผลผลิตเพิ่มขึ้น ทำ
ใหTบุคคลพอใจในการทำงานส(วนปYจจัยค้ำจุนไม(ใช(สิ่งจูงใจที่จะทำใหTผลผลิตเพิ่มขึ้น แต(เป-นขTอกำหนดที่ปžองกัน
ไม(ใหTพนักงานเกิดความไม(พอใจในงานที่ทำใหT ทั้งสองส(วนนี้จะทำใหTการปฏิบัติงานมีประสิทธิผลนั่นคือ มี
สมรรถนะในการปฏิบัติงาน (ที่มา: ศรีวรรณ แกTวทองดี. แนวทางการพัฒนาตนเองของครูในสถานศึกษา สหวิทยา
เขตบึงสามพันสงั กัดสำนกั งานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต 40. (2562).)

กฎหมาย

กฎหมายเหล(านี้ลTวนมีความสำคัญกับการศึกษาโดยตรงและบุคลากรทางการศึกษาทุกคน เพราะจะช(วย
จดั ระเบยี บ คมTุ ครอง พัฒนาคุณภาพชวี ิต และรับรสูT ทิ ธิอันพึงมีของตวั เอง ในฐานะประชาชนคนไทยคนหน่งึ บนผืน
แผ(นดินประชาธิปไตย (ที่มา: ผศ.ดร.กลั ยาณี พรมทอง. กฎหมายที่เกี่ยวขอT งกับการศกึ ษา. (2560).

ข*าวสาร

ธงชัย สันติวงษ[(2539) กล(าวว(า ทัศนคติก(อตัวเกิดขึ้นมาและเปลี่ยนแปลงไป เนื่องจากปYจจัยหลาย
ประการดTวยกัน จะยกมาแค(คำว(า ข(าวสารขTอมูล (Information) ทัศนคติจะมีพื้นฐานมาจากชนิดและขนาดของ
ข(าวสาร ที่ไดTรับรวมทั้งลักษณะของแหล(งที่มาของข(าวสาร ดTวยกลไกของการเลือกเฟžนในการมองเห็น และเขTาใจ
ปYญหาต(างๆ (Selective Perception) ข(าวสารขTอมูลบางส(วนที่เขTามาสู(บุคคลนั้น จะทำใหTบุคคลนั้นเก็บไปคิด
และสรTางเป-น ทัศนคติขึ้นมาไดT (ที่มา: ณัฐนรี ไชยภักดี. การเป-ดรับข(าวสาร ความรูT ทัศนคติ และพฤติกรรมการมี
สว( นรว( มในโครงการ 7 สี ปนY รักใหโT ลกของประชาชนในเขตกรงุ เทพมหานคร. (2552)

วจิ ัยในชน้ั เรยี น

การวิจัยในชั้นเรียนเป-นการพัฒนาทางเลือกในการแกTไขปYญหาหรือพัฒนาคุณภาพไดTอย(างเหมาะสมเกิด
ประสิทธิผล มีประสิทธิภาพที่สุดในชั้นเรียน เพราะการวิจัยในชั้นเรียนไม(เพียงแต(เป-นกระบวนการคTนหาคำตอบ
อย(างเป-นระบบ หรือเป-นการศึกษาหาคำตอบโดยอาศัยวิธีที่น(าเชื่อถือไดTเท(านั้นแต(ยังเนTนการแกTปYญหาในชั้นเรียน
อีกดTวย (ทีม่ า : สหไทย ไชยพันธ. ครูผTสู อนกับแนวปฏิบัตใิ นการทำาวิจยั : วิจยั ในช้ันเรยี น. (2553).

272

ความทนั สมัย

1.สมัยโบราณ(พ.ศ.1781-พ.ศ.2411)

การศึกษาสมยั นีเ้ ปน- การศกึ ษาแบบสบื ทอดวัฒนธรรมประเพณีท่มี ีมาแตเ( ดมิ จำเปน- ทีค่ นไทยในสมยั นนั้
ตอT งขวนขวายหาความรTจู ากผรTู Tูในชุมชนตา( งๆ ซ่ึงการศึกษาในสมยั น้มี บี Tานและวัดเปน- ศนู ย[กลางของการศึกษา

1.1การศึกษาในสมัยสโุ ขทยั (พ.ศ.1781-พ.ศ.1921)
สมัยนพ้ี อ( ขนุ รามคำแหงไดกT ารประดษิ ฐอ[ ักษรไทยข้ึนครั้งแรก โดยทรงดดั แปลงมาจากตวั หนงั สอื ขอม
และมอญ อนั เปน- รากฐานดาT นอักษรศาสตรจ[ นนำมาสกู( ารพัฒนาปรับปรงุ เปน- อกั ษรไทยในปจY จบุ นั ในศลิ าจารึก
หลกั ที่ 1 จึงเปน- ศิลาจารกึ ท่จี ารึกเปน- อักษรไทยใหTความรูTเกี่ยวกับประวัติความเป-นมาของสโุ ขทัยในดTาน
ประวัตศิ าสตร[ หลงั จากทท่ี รงคิดประดิษฐอ[ กั ษรไทยแลTวงานดาT นอกั ษรศาสตรเ[ จรญิ ขนึ้

1.2 การศึกษาในสมัยอยธุ ยา (พ.ศ. 1893 - พ.ศ. 2310)

การศึกษาวิชาสามญั เนนT การอา( น เขยี น เรยี นเลข อันเป-นวชิ าพ้ืนฐานสำหรบั การประกอบสัมมาอาชีพ
ของคนไทย พระโหราธิบดีไดแT ต(งแบบเรียนภาษาไทย ช่ือ จินดามณี ถวายสมเดจ็ พระนารายณม[ หาราชซง่ึ ใชTเปน-
แบบเรยี นสบื มาเปน- เวลานาน การศกึ ษาทางดTานภาษาศาสตรแ[ ละวรรณคดี ปรากฏวา( มกี ารสอนทัง้ ภาษาไทยบาลี
สนั สกฤต ฝรั่งเศส เขมร พมา( มอญ และภาษาจนี ในรัชสมยั สมเด็จ พระนารายณม[ หาราชมีวรรณคดีหลายเล(ม เช(น
เสอื โคคำฉนั ท[ สมุทรโฆษคำฉนั ท[ อนริ ทุ ธค[ ำฉันท[ และกำสรวลศรปี ราชญ[ เป-นตTน ในสมยั กรงุ ศรีอยธุ ยานี้ยังคง
เหมอื นกับสมัยสุโขทยั ทต่ี า( งออกไป คือ มโี รงเรยี นมิชชันนารี เป-นโรงเรยี นท่ีชาวตะวันตกไดTเขTามาสราT งเพือ่
เผยแพร(ศาสนาและขณะเดยี วกนั ก็สอนวิชาสามัญดTวย สมัยชาตติ ะวันตกเขาT มาแลTวมีการเรียนวิชาชีพชัน้ สงู ดวT ย
เช(น ดาราศาสตร[ การทำน้ำประปา การทำปนÈ การพาณชิ ย[ แพทยศาสตร[ ตำรายา การกอ( สราT ง ตำราอาหาร

1.3 การศึกษาในสมัยธนบรุ แี ละรตั นโกสนิ ทร?ตอนตน# (พ.ศ. 2311 พ.ศ. 2411)
1.3.1 สมัยพระเจTากรุงธนบุรีเป-นระยะเก็บรวบรวมสรรพตำราจากแหล(งต(าง ๆ ที่รอดพTนจาก

การทำลายของพม(า เนนT การทำนุบำรุงตำราทางศาสนา ศิลปะและวรรณคดี
1.3.2 สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟžาจุฬาโลก ทรงฟÈÉนฟูการศึกษาดTานอักษรศาสตร[

วรรณคดี มีการแต(งรามเกียรติไดTเคTาโครงเรื่องมาจากอินเดียเรื่อง รามายณะ ศิลปะ กฎหมาย เช(น กฎหมายตรา
3 ดวง และหลักธรรมทางศาสนา มีการสงั คายนาพระไตรป-ฎก

1.3.3 สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลTานภาลัย เริ่มมีชาวยุโรปเช(น ชาติโปรตุเกสเขTามา
ติดต(อทางการคTากับไทยใหม( หลังจากเลิกราไปเมื่อประมาณปลายสมัยอยุธยา และชาติอื่น ๆ ตามเขTามาอีก
มากมาย เช(น อังกฤษ ฝรั่งเศส ฮอลันดา เป-นตTน เนื่องจากยุโรปมีการปฏิวัติอุตสาหกรรมทำใหTเปลี่ยนระบบการ
ผลิตจากการใชTมือมาใชTเครื่องจักร พลังงานจากไอน้ำสามารถผลิตสินคTาไดTมากขึ้นจึงตTองหาแหล(งระบายสินคTา ใน

273

สมัยนี้ไดTส(งเสริมการศึกษาทั้งวิชาสามัญ โหราศาสตร[ ดาราศาสตร[ จริยศาสตร[ มีการตั้งโรงทานหลวงขึ้นใน
พระบรมมหาราชวังเป-นที่ใหTการศึกษา

1.3.4 สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลTาเจTาอยู(หัว ทรงส(งเสริมการศึกษาดTานศาสนาเป-นพิเศษ มี
การจารึกวิชาความรูTสามัญและวิชาชีพลงในแผ(นศิลาประดับไวTตามระเบียงวัดพระเชตุพนจนมีผูTกล(าวว(าเป-น
มหาวิทยาลัยแห(งแรกของไทย มีการใชTหนังสือไทยชื่อ ประถม ก กา และประถมมาลา นับเป-นแบบเรียนเล(มที่ 2
และ 3 ต(อจากจินดามณีของพระโหราธิบดี ต(อมานายแพทย[ ดี บี บรัดเลย[ไดTนำกิจการแพทย[สมัยใหม( เช(น การ
ผ(าตัดเขTามารักษาคนไขTและการตั้งโรงพิมพ[หนังสือไทยเป-นครั้งแรกในป‹พ.ศ. 2379 โดยรับจTางพิมพ[เอกสารทาง
ราชการเรือ่ งหTามสูบฝÆน- จำนวน 9,000 ฉบบั เม่อื ปพ‹ .ศ. 2382

1.3.5 สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลTาเจTาอยู(หัว ในสมัยนี้ชาวยุโรป และอเมริกันเริ่มเขTามา
ติดต(อคTาขายและสอนศาสนา มีการนำวิทยาการสมัยใหม( ๆ เขTามาปรับใชTในเมืองไทยเพิ่มขึ้น และพระองค[ทรง
เห็นความสำคัญของการศึกษาจึงทรงจTางนางแอนนา เอช เลียวโนเวนส[ มาสอนสมเด็จพระเจTาลูกยาเธอ เมื่อ พ.ศ.
2405 จนรอบรูTภาษาอังกฤษเป-นอย(างดี ลักษณะการจัดการศึกษาเป-นแบบเดิมทั้งวัดและบTาน ในส(วนวิชาชีพและ
วิชาสามัญ มอี ักษรศาสตร[ ธรรมชาตวิ ิทยาหรอื วทิ ยาศาสตร[

2. การศกึ ษาของไทยสมยั ปฏิรปู การศกึ ษา (พ.ศ. 2412 พ.ศ. 2475)

2.1 การศึกษาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลTาเจTาอยู(หัว ทรงเห็นความสำคัญของการศึกษา
จึงไดTมีการจัดการศึกษาอย(างมีระเบียบแบบแผน (Formal education) มีโครงการศึกษาชาติ มีโรงเรียนเกิดขึ้น
ในวังและในวัด มีการกำหนดวิชาทีเรียน มีการเรียนการสอบไล( และมีทุนเล(าเรียนหลวงใหTไปศึกษาวิชา ณ
ต(างประเทศ ซึ่งปYจจัยที่มีผลในการปฏิรูปการศึกษาในครั้งนี้มีหลายปYจจัย การจัดตั้งสถานศึกษาป‹ พ.ศ. 2414
จัดตั้งโรงเรียนหลวงขึ้นในพระบรมมหาราชวัง เพื่อฝ¡กคนใหTเขTารับราชการ มีพระยาศรีสุนทรโวหาร (นTอย อาจาริ
ยางกูร) ในขณะนั้นเป-นหลวงสารประเสริฐเป-นอาจารย[ใหญ( โดยมีการสอนหนังสือไทย การคิดเลข และ
ขนบธรรมเนียมราชการ นอกจากมีการจัดตั้งโรงเรียนหลวงสำหรับสอนภาษาอังกฤษในพระบรมมหาราชวัง เกิด
จากแรงผลักดันทางการเมืองที่ส(งผลใหTไทยตTองเรียนรูTภาษาอังกฤษ เพื่อจะไดTเจรจากับมหาอำนาจตะวันตก และ
มีการส(งนักเรียนไทยไปศึกษาวิชาครูที่ประเทศอังกฤษป‹ พ.ศ. 2423 จัดตั้งโรงเรียนสุนันทาลัยใน
พระบรมมหาราชวังเป-นโรงเรียนสตรี ป‹ พ.ศ. 2424 ปรับปรุงโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบใหTเป-นโรงเรียน
นายทหารมหาดเล็ก ต(อมาไดTกลายเป-นโรงเรียนขTาราชการพลเรือนในป‹ พ.ศ. 2453 และ ป‹ พ.ศ. 2459 ไดTตั้งเป-น
จุฬาลงกรณ[มหาวิทยาลัยป‹ พ.ศ. 2425 จัดตั้งโรงเรียนแผนที่และในป‹ พ.ศ.2427 จัดตั้งโรงเรียนหลวงสำหรับ
ราษฎรขึ้นตามวัดในกรุงเทพมหานครหลายแห(ง และแห(งแรก คือ โรงเรียนมหรรณพาราม ป‹ พ.ศ. 2432 ตั้ง
โรงเรียนแพทย[ขึ้น เรียกว(า โรงเรียนแพทยากร ตั้งอยู(ที่ริมแม(น้ำหนTาโรงพยาบาลศิริราช ใชTเป-นที่สอนวิชาแพทย[
แผนปYจจุบัน ป‹ พ.ศ. 2435 จัดตั้งโรงเรียนมูลศึกษาขึ้นในวัดทั่วไปทั้งในกรุงเทพมหานครและหัวเมือง โดยประสงค[
จะขยายการศึกษาเล(าเรียนหนังสือไทยใหTแพร(หลายเป-นแบบแผนยิ่งขึ้น และตั้งโรงเรียนฝ¡กหัดครเู ป-นแห(งแรกที่
ตำบลโรงเลี้ยงเด็ก ต(อมายTายไปอยู(ที่วัดเทพศิรินทราวาส ป‹ พ.ศ. 2437 นักเรียนฝ¡กหัดครูชุดแรก 3 คนสำเร็จ

274

การศึกษาไดTรับประกาศนีย บัตรเป-นครูสอนภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ป‹ พ.ศ. 2449 ยTายโรงเรียนฝ¡กหัดครู ซ่ึง
ตั้งอยู(ที่วัดเทพศิริทราวาส ไป รวมกับโรงเรียนฝ¡กหัดครูฝYÆงตะวันตก (บTานสมเด็จเจTาพระยา) ปรับปรุงหลักสูตรใหT
สูงขึ้นเป-น โรงเรียนฝ¡กหัดอาจารย[สอนหลักสูตร 2 ป‹ รับนักเรียนที่สำเร็จมัธยมศึกษา ป‹ พ.ศ. 2456 ตั้งโรงเรียน
ฝ¡กหัดครูหญิงขึ้นเป-นครั้งแรกที่โรงเรียนเบญจมราชาลัย การจัดแบบเรียนหลักสูตรและการสอบไล(ป‹ พ.ศ. 2414
ทรงพระกรุณาโปรดเกลTาฯ ใหTพระยาศรีสุนทรโวหาร(นTอย อาจาริยางกูร) เรียบเรียงแบบเรียนหลวงขึ้น 1 เล(ม ชุด
มูลบรรพกิจ เพื่อใชTเป-นบทหลักสูตรวิชาชั้นตTนป‹ พ.ศ. 2427 กำหนดหลักสูตรชั้นประโยคหนึ่ง โดยอนุโลมตาม
แบบเรียนหลวงหกเล(ม นับเป-นป‹แรกที่จัดใหTมีการสอบไล(วิชาสามัญ และมีการกำหนดหลักสูตรชั้นประโยคสอง
ซึ่งเป-นหลักสูตรที่เกี่ยวกับวิชาสามัญศึกษา หมายถึง ความรูTต(าง ๆ ที่ตTองการใชTสำหรับเสมียนในราชการพลเรือน
ตามกระทรวงต(าง ๆป‹ พ.ศ. 2431 กรมศึกษาธิการ จัดทำแบบเรียนเร็วใชTแทนแบบเรียนหลวงชุดเดิม ผูTแต(งคือ
พระองค[เจTาดิศวรกุมาร (กรมพระยาดำรงราชานุภาพ) 1 ชุด มี 3 เล(มป‹ พ.ศ. 2433 ประกาศใชTพระราชบัญญัติ
วิชา พ.ศ. 2433 มีผลทำใหTหลักสูตรภาษาไทยแบ(งออกเป-น 3 ประโยค หลักสูตรภาษาอังกฤษแบ(งออกเป-น 6 ชั้น
ป‹ พ.ศ. 2434 ไดแT กTไขการสอบไลจ( ากเดิมปล‹ ะครง้ั เป-นป‹ละ 2 ครงั้ เพอ่ื ไมใ( หTนักเรยี นเสยี เวลานานเกินไป

2.2 การศึกษาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลTาเจTาอยู(หัว ทรงนำเอาวิชาลูกเสือจากประเทศ
อังกฤษเขTามาจัดตง้ั กองเสอื ปÄา

2.3 การจดั การศกึ ษาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกลTาเจTาอยูห( วั

3.สมยั การปกครองระบอบรัฐธรรมนญู (พ.ศ. 2475-ป6จจบุ นั )

การจัดการศึกษามีสามรูปแบบ คือ การศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย
คอื

3.1 การศึกษาในระบบ เป-นการศึกษาที่กำหนดจุดมุ(งหมาย วิธีการศึกษา หลักสูตร ระยะเวลาของ
การศกึ ษา การวดั และการประเมินผล ซ่ึงเปน- เงอ่ื นไขของการสำเรจ็ การศึกษาที่แนน( อน

3.2 การศึกษานอกระบบ เป-นการศึกษาที่มีความยืดหยุ(นในการกำหนดจุดมุ(งหมาย รูปแบบวิธีการจัด
การศึกษา ระยะเวลาของการศึกษา การวัดและประเมินผล ซึ่งเป-นเงื่อนไขสำคัญของการสำเร็จการศึกษา โดย
เน้ือหาและหลักสตู รจะตTองมีความเหมาะสมสอดคลอT งกบั สภาพปญY หาและความตTองการของบคุ คลแตล( ะกลมุ(

3.3 การศึกษาตามอัธยาศัย เป-นการศึกษาที่ใหTผูTเรียนไดTเรียนรูTดTวยตนเองตามความสนใจศักยภาพ ความ
พรTอมและโอกาส โดยศึกษาจากบุคคล ประสบการณ[ สังคม สภาพแวดลTอม หรือแหล(งความรูTอื่นๆ (ที่มา:
นางสาวรัศมี เกยจอหอ และคณะ. ววิ ัฒนาการการศกึ ษาไทย. (2556).)

275

โลกาภิวตั นM

โลกาภิวัตน? ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (ราชบัณฑิตยสถาน, 2542) หมายถึง
"การแพร(กระจายไปทั่วโลก การที่ประชาคมโลกไม(ว(าจะอยู( ณ จุดใด สามารถรับรูT สัมพันธ[ หรือรับผลกระทบจาก
สิ่งทเี่ กดิ ข้ึนไดTอยา( งรวดเร็วกวTางขวาง ซึ่งเนอ่ื งมาจากการพัฒนาระบบสารสนเทศเป-นตTน" โลกาภิวัตน[ เปน- คำศัพท[
เฉพาะที่บัญญัติขึ้นเพื่อตอบสนองปรากฏการณ[ของสังคมโลกที่เหตุการณ[ทางเศรษฐกิจ การเมือง สิ่งแวดลTอม
และวฒั นธรรมทเี่ กดิ ขน้ึ ในสว( นหนึง่ ของโลก ส(งผลกระทบอันรวดเรว็ และสำคญั ต(อส(วนอ่ืนๆของโลก

ระบบการศกึ ษาไทยในยุคโลกาภวิ ัตนE

การศึกษาบนฐานโลกาภิวัตน[ หรือการเชื่อมโยงโลกทั้งโลกเขTาไวTดTวยกันเพื่อการศึกษา เรียนรูTและนำ
ทรัพยากรหรือประเด็นทางการศึกษาที่แผ(ขยายหรือแพร(กระจายอย(างกวTางขวางทั่วโลกมาเป-นประโยชน[ต(อการ
พฒั นาการเรียนรใูT หTแกผ( เูT รยี น โดยการศกึ ษาบนฐานโลกาภวิ ัฒน[ดงั กล(าวนเี้ ปน- 1 ในหลกั ปรชั ญาการพัฒนาคน 9
ประการ

หลกั ปรัชญาการพัฒนาคน 9 ประการ ประกอบดวT ย
1. การศึกษาบนฐานปรัชญา (Philosophy based Education)
2. การศึกษาบนฐานโลกาภวิ ัตน[ (Globalization based Education)
3. การศกึ ษาบนฐานการบูรณาการ (Integration based Education)
4. การศกึ ษาบนฐานสมรรถนะ (Competency based Education)
5. การศกึ ษาบนฐานการเมอื ง (Politics based Education)
6. การศกึ ษาบนฐานเศรษฐกจิ (Economic based Education)
7. การศกึ ษาบนฐานเทคโนโลยี (Technology based Education)
8. การศึกษาบนฐานวฒั นธรรม (Culture based Education)
9. การศกึ ษาบนฐานมนษุ ย[ (Human based Education).

การเปลย่ี นแปลงการศกึ ษาไทยในยุคโลกาภิวฒั นE

คุณภาพทางการศึกษาขึ้นอยู(กับหลักสูตรการสอนของครู ระบบการเรียนการสอนของนักเรียน การ
ทดสอบ การประเมิน หากผิดพลาดในเรื่องเหล(านี้ก็จะผิดพลาดหมดครูและ อาจารย[ผูTสอนเป-นปYจจัยตัวแปรท่ี
สำคัญในการพัฒนาคุณภาพของการเรียนการสอน ผูTนำทางการศึกษาในระดับกระทรวงจะพูดจะพูดถึงโครงการ
ขยายการศึกษามากกว(าการปรับปรุงคุณภาพทางการศึกษา แนวคิดการจัดการศึกษาไทยใหTมีคุณถาพ ควรมี
จดุ เนนT ตา( งๆดังน้ี (ทรสิ า ยงวรรณกร, 2556)

จุดเนTนที่ 1 คือปรัชญาการศึกษาเพื่อเตรียมคนใหTสามารถเรียนรูTไดTอย(างตลอดชีพอย(างมีประสิทธิภาพ
ทักษะสมรรถนะดังกล(าวเรียกว(า “Portable Skills” ซึ่งไดTแก(การเรียนรูTดTานภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ในยุค
สมัยใหม(ความรูTเปลี่ยนแปลงรวดเร็วตามกระแสการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคมและเทคโนโลยีเยาวชนไทย
เพียงแค(จบการศึกษาจากระบบโรงเรียนและมหาวิทยาลัยจะตามไม(ทันและแต(ละสมัยจำเป-นตTองปรับการศึกษา

276

และการเรียนรูTของคนในสังคมใหTเป-นระบบการศึกษาตลอดชีพ ซึ่งประกอบไปดTวยองค[ประกอบ 3 องค[ประกอบ
คอื องคป[ ระกอบดTานฮารด[ แวร[ ดTานซอฟต[แวร[ และดาT นสังคม

องค[ประกอบดTานฮาร[ดแวร[ไดTแก(ระบบคมนาคมสื่อสารระบบคอมพิวเตอร[ระบบหTองสมุด ควรส(งเสริมใหT
มีสถานีโทรทัศน[เพื่อการศึกษาและวิทยุเพื่อการศึกษาหลายๆช(อง เช(นสำหรับเด็กผูTใหญ(ประถมศึกษามัธยมศึกษา
อุดมศึกษาและชอ( งการศกึ ษาท่วั ไปเผยแพรต( ลอด 24 ช่วั โมง จดั บรกิ ารใหทT ว่ั ถงึ เปด- บรกิ าร ถงึ เที่ยงคืน

องค[ประกอบดTานซอฟต[แวร[การสรTางซอฟต[แวร[ทางดTานการศึกษาอาจจะยากยิ่งกว(าการสรTางฮาร[ดแวร[
ซอฟต[แวร[ไดT แก( ขTอมูล ข(าวสารเนื้อหาสาระวิชาการที่บรรจุในเทปเอกสารและโปรแกรมคอมพิวเตอร[ตTองมี
นโยบายที่แน(ชัดใหTรัฐบาลและเอกชนพัฒนาดTานซอฟต[แวร[เช(นส(งเสริมสนับสนุนใหTมีศูนย[การผลิตและการแปลง
ขTอมูลเอกสารตำราวิชาการทุกๆวิชาโดยใหTมีการเชื่อมโยง ประสานงานกันระหว(างหน(วยงานที่รับผิดชอบดTาน
ฮาร[ดแวร[กับซอฟต[แวร[ปรับ มาตรการดTานภาษี เพื่อจูงใจใหTภาคเอกชนมาลงทุนผลิตงานพิมพ[ต(างๆเช(นวารสารท่ี
ม(ุงเนนT ดาT นการเรยี นรTู

องค[ประกอบดTานสังคม people ware การสรTางสังคมการเรียนรูTทำไดTยากสรTางทัศนคติของประชาชน
ใหTรักที่จะเรียนรูTทำใหTการเรียนรูTทั้งสนุกมีคุณค(าแก(ชีวิตมีการปรับระบบการเรียนการสอนทั้งในโรงเรียนและนอก
โรงเรียนเช(นส(งเสริมใหTครูอาจารย[มีแรงจูงใจที่จะศึกษาเพิ่มเติมเพื่อนำความรูTใหม(มาประกอบ การพิจารณาเลื่อน
วิทยฐานะของตนเอง ส(งเสริมใหTเกิดบรรยากาศทางวิชาการ และชุมชนวิชาการในสถานศึกษา แลTวสาธารณะเช(น
จัดรายการศึกษาแก(ประชาชนใหTสถานศึกษายอมรับผลการเรียนรูTที่เกิดจากนอกระบบหรือการเรียนรูTโดยตนเอง
โดยจัดมาตรฐานการทดสอบท่ีเหมาะสมส(งเสรมิ การฝ¡กอบรมเพมิ่ เติมใหTทุกๆคนมโี อกาสเท(ากนั

จุดเนTนที่ 2 คือปรับเนื้อหาสาระใหTสอดคลTองกับวัยวุฒิของผูTเรียนเหมาะสมกับยุคสมัยในระดับอุดมศึกษา
เมื่อจบหลักสูตร 4 ป‹ แลTวควรฝ¡กใหTนักศึกษาทุกคนเป-นนักศึกษาคTนควTาไดTเป-นนักวิจัยท่ัวๆไปไดTไม(ควรรอถึง
ปริญญาโทปรญิ ญาเอกนัน้ เป-นการเพิม่ ศกั ยภาพทางดาT นวชิ าการคนT ควTาทมี่ อี ยู(แลวT

จุดเนTนที่ 3 กระบวนการทดสอบการวัดผลการวัดผลในปYจจุบันมีแนวโนTมที่จะใชTขTอสอบแบบตัวเลือก
มากเกินไปทำใหTเนTนความจำหรือการเรียนเนื้อหาจนเกิน พอดีควรใชTการทดสอบแบบเป-ดโอกาสหรือส(งเสริมใหTไดT
แสดงความคิดเห็นของตนเองคือตั้งคำถามแบบปลายเป-ดการจัดทำโครงการการรายงานและการเขียน เรียงความ
เพื่อวเิ คราะหอ[ ภปิ รายปญY หา

จุดเนTนที่ 4 การปฏิรูประบบการฝ¡กหัดครูและพัฒนาครูครูเป-นปYจจัยตัวแปรที่สำคัญที่สุดในการพัฒนา
คุณภาพของการเรียนบุคลากรครูในที่นี้หมายถึงอาจารย[ในมหาวิทยาลัยครูในโรงเรียนครูการศึกษาผูTใหญ(
การศึกษาตลอดชีพที่เกี่ยวขTองกับระบบเทคโนโลยีดTานการศึกษาทางไกล แผนหลักของการปฏิรูป การฝ¡กหัดครูไดT
ผ(านความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีเป-นนโยบาย สำคัญของรัฐบาลไดTแก( ระบบการสรรหาคนเก(ง คนดีมาสู(อาชีพ
ครูผูTเรียนดีมีเจตคติบุคลิกภาพเหมาะสมการปรับระดับเงินเดือน ระดับความกTาวหนTา และบรรยากาศการทำงาน
ของครูเปน- จุดดึงดดู ใหเT ขTาสูอ( าชีพนี้

จุดเนTนที่ 5 การปฏิรูประบบการบริหารการจัดการดTานการศึกษา ปYจจุบันเป-นยุคของการแข(งขันทาง
เศรษฐกิจและเทคโนโลยี เป-นการแข(งขันกันในระบบเป-ดเสรี การบริหารและการจัดการอย(างมีประสิทธิภาพจึง
ตTองมีการเงื่อนไขที่แตกต(างออกไปจากเดิมการจัดองค[กรที่มีสายบังคับ ในแนวดิ่งยืดยาดล(าชTาไม(มีประสิทธิภาพ

277

ควรจัดในแนวราบการแบ(งหน(วยงานเป-นหน(วยงานขนาดเล็กแต(มีคุณภาพใชTเทคโนโลยีสูงและการทำงานเป-น
เครือข(ายซึ่งกันและกันดูจะเป-นรูปแบบของยุคสมัยใหม(ระบบการบริหารงานจัดการของสถานศึกษาจึงตTองจัดรูป
องค[กรเป-นแบบแบนราบมีสายบังคับบัญชาเพียงอาจารย[ใหญ( เหนือขึ้นไป 1 ท(านส(วนคนอื่นๆก็เป-นเพียง หนึ่งใน
พวก ทีเ่ ทา( กนั

สรุปสังคมไทยในยุคโลกโลกาภิวัฒน[ตTองเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงมากมายทางเทคโนโลยีทางเศรษฐกิจ
การเมืองและวัฒนธรรมอย(างรวดเร็วการเผชิญหนTาระหว(างคนในยุคสมัยหนึ่งกับปรากฏการณ[ของสังคม
อุตสาหกรรมและสังคมข(าวสารของอีกสมัยหนึ่ง ย(อมนำมาซึ่งปYญหาและความสับสนการศึกษาเท(านั้นที่จะเป-น
กระบวนการปรับเปลี่ยนใหTเกิดความเขTาใจการยอมรับหรือปฏิเสธ การใหTการศึกษาที่มีคุณภาพแก(ประชากรส(วน
ใหญ(ของประเทศจึงเป-นภารกิจที่สำคัญอย(างยิ่งยวดถึงเวลาแลTวที่จะตTองหันมาดูแลระบบการศึกษาของเราว(าสอน
ใหTคนคิดอย(างไรมีเหตุผลหรือสอนใหTจำแต(ขTอมูลข(าวสารถึงเวลาแลTวที่เราจะตTองวิเคราะห[กระบวนการเรียนการ
สอนในหTองเรียนของทุกระดับไม(ยกเวTนแมTแต(อุดมศึกษาว(าเป-นกระบวนการของปYญหาหรือกระบวนการปžอน
ปYญหาเราตTองถามตนเองอยู(เสมอว(านักศึกษาของเราเดินออกจากหTองเรียนไปดTวยความงงหรือดTวยความสว(างไสว
ในจิตใจดTวย ความเบิกบานหรือ ความเหนื่อยหน(ายและรวมละอายครูอาจารย[ตTองถามตนเองว(าทุกครั้งที่มี
บทบาท การสอน บทเรียนใหTความหมายและการเรียนรูTหรือไม(การปฏิรูปการศึกษาทางดTานปรัชญาการเรียนการ
สอนหลักสูตรการสอนระบบการเรียนระบบการทดสอบการประเมินผลการบริหารและการจัดการอย(างเป-นระบบ
และเป-นแนวทางการปฏิรูปเพื่อปรับปรุงการศึกษาของ ใชTใหTทันสมัยทันเหตุการณ[โดยเฉพาะในยุคแห(งเทคโนโลยี
ที่เปลี่ยนแปลงการเรียนรูTไดTอย(างตลอดชีวิตอย(างมีประสิทธิภาพคือปรัชญาการศึกษาที่สำคัญ ครั้งต(อผูTเรียนและ
ผสTู อน

278

การเรียนรNใู นศตวรรษท่ี 21

ความทTาทายดTานการศึกษาในศตวรรษที่ 21 ในการเตรียมนักเรียนใหTพรTอมกับชีวิตในศตวรรษท่ี
21 เป-นเรื่องสำคัญของกระแสการปรับเปลี่ยนทางสังคมที่เกิดขึ้นในศตวรรษท่ี 21 ส(งผลต(อวิถีการดำรงชีพของ
สังคมอย(างทั่วถึง ครูจึงตTองมีความตื่นตัวและเตรียมพรTอมในการจัดการเรียนรูTเพื่อเตรียมความพรTอมใหTนักเรียนมี
ทักษะสำหรับการออกไปดำรงชีวิตในโลกในศตวรรษท่ี 21 ที่เปลี่ยนไปจากศตวรรษท่ี 20 และ 19 โดยทักษะแห(ง
ศตวรรษที่ 21 ที่สำคัญที่สุด คือ ทักษะการเรียนรูT (Learning Skill) ส(งผลใหTมีการเปลี่ยนแปลงการจัดการเรียนรูT
เพื่อใหTเด็กในศตวรรษท่ี 21 นี้ มีความรูT ความสามารถ และทักษะจำเป-น ซึ่งเป-นผลจากการปฏิรูปเปลี่ยนแปลง
รูปแบบการจัดการเรยี นการสอน ตลอดจนการเตรยี มความพรอT มดาT นต(างๆ

สาระวิชาหลกั (Core Subjects) ประกอบด`วย

ภาษาแม( และภาษาสำคัญของโลก
ศลิ ปะ
คณิตศาสตร[
การปกครองและหนTาที่พลเมอื ง
เศรษฐศาสตร[
วทิ ยาศาสตร[
ภมู ศิ าสตร[
ประวตั ิศาสตร[

โดยวชิ าแกนหลักนีจ้ ะนำมาสก(ู ารกำหนดเป-นกรอบแนวคดิ และยุทธศาสตรส[ ำคญั ตอ( การจัดการเรยี นรTูใน
เนอ้ื หาเชงิ สหวิทยาการ (Interdisciplinary) หรือหัวขอT สำหรับศตวรรษที่ 21 โดยการสง( เสรมิ ความเขTาใจใน
เนอ้ื หาวชิ าแกนหลกั และสอดแทรกทักษะแห(งศตวรรษท่ี 21 เขาT ไปในทกุ วชิ าแกนหลัก ดังนี้

ทักษะแห*งศตวรรษที่ 21

ความรTเู กี่ยวกบั โลก (Global Awareness)
ความรูTเก่ยี วกับการเงิน เศรษฐศาสตร[ ธรุ กิจ และการเปน- ผTูประกอบการ (Financial, Economics,
Business and Entrepreneurial Literacy)
ความรดูT าT นการเป-นพลเมืองทด่ี ี (Civic Literacy)
ความรูดT าT นสขุ ภาพ (Health Literacy)
ความรูดT าT นส่งิ แวดลTอม (Environmental Literacy)

ทกั ษะด`านการเรยี นร`แู ละนวัตกรรม

จะเป-นตวั กำหนดความพรTอมของนกั เรียนเขาT ส(โู ลกการทำงานทม่ี ีความซบั ซTอนมากขน้ึ ในปจY จบุ ัน ไดTแก(
1.ความรเิ รม่ิ สรTางสรรค[และนวตั กรรม
2.การคดิ อย(างมีวจิ ารณญาณและการแกปT Yญหา
3.การสอ่ื สารและการรว( มมอื

279

แนวคิดทักษะแห(งอนาคตใหม(: การเรียนรูTในศตวรรษที่ 21 และกรอบแนวคิดเพื่อการเรียนรูTในศตวรรษที่
21 การเรียนรูTในศตวรรษที่ 21 เป-นการกำหนดแนวทางยุทธศาสตร[ในการจัดการเรียนรูT โดยร(วมกันสรTางรูปแบบ
และแนวปฏิบัติในการเสริมสรTางประสิทธิภาพของการจัดการเรียนรูTในศตวรรษที่ 21 โดยเนTนที่องค[ความรูT ทักษะ
ความเชี่ยวชาญและสมรรถนะที่เกิดกับตัวผูTเรียน เพื่อใชTในการดำรงชีวิตในสังคมแห(งความเปล่ียนแปลงในปYจจุบัน
โดยจะอTางถึงรูปแบบ (Model) ที่พัฒนามาจากเครือข(ายองค[กรความร(วมมือเพื่อทักษะแห(งการเรียนรูTในศตวรรษ
ที่ 21 (Partnership For 21st Century Skills) (www.p21.org ) ท่มี ชี ื่อย(อวา( เครือขา( ย P21 ซง่ึ ไดพT ัฒนากรอบ
แนวคิดเพื่อการเรียนรูTในศตวรรษที่ 21 โดยผสมผสานองค[ความรูT ทักษะเฉพาะดTาน ความชำนาญการและความ
รTูเท(าทันดาT นตา( งๆ เขาT ดวT ยกัน เพื่อความสำเรจ็ ของผเูT รยี นทงั้ ดTานการทำงานและการดำเนนิ ชวี ติ

คณุ สมบตั หิ รือทกั ษะท่ีสำคญั คอื 3R และ 8C ไดแH ก"

3R คือ
1. Reading-อ(านออก, (W)
2. Riting-เขยี นไดT, (A)
3. Rithmatic-มีทกั ษะในการคำนวณ

8C คอื

1. Critical Thinking and Problem Solving : มีทักษะในการคิดวิเคราะห[ การคิดอย(างมีวิจารณญาณ
และแกไT ขปญY หาไดT

2. Creativity and Innovation : คิดอย(างสรTางสรรค[ คดิ เชิงนวตั กรรม
3. Collaboration Teamwork and Leadership : ความร(วมมือ การทำงานเป-นทมี และภาวะผTนู ำ
4. Communication Information and Media Literacy : ทักษะในการสื่อสาร และการรเูT ท(าทนั สื่อ
5. Cross-cultural Understanding : ความเขTาใจความแตกต(างทางวัฒนธรรม กระบวนการคิดขTาม
วฒั นธรรม
6. Computing and ICT Literacy : ทักษะการใชTคอมพิวเตอร[ และการรูTเท(าทันเทคโนโลยี ซึ่งเยาวชน
ในยุคปYจจุบันมีความสามารถดTานคอมพิวเตอร[และเทคโนโลยีอย(างมากหรือเป-น Native Digital ส(วนคนรุ(นเก(า
หรอื ผูสT งู อายุเปรยี บเสมอื นเป-น Immigrant Digital แตเ( ราตTองไมอ( ายทจ่ี ะเรยี นรูแT มวT า( จะสูงอายแุ ลTวก็ตาม
7. Career and Learning Skills : ทกั ษะทางอาชีพ และการเรียนรTู
8. Compassion : มีคุณธรรม มีเมตตา กรุณา มีระเบียบวินัย ซึ่งเป-นคุณลักษณะพื้นฐานสำคัญของ
ทักษะขน้ั ตTนท้งั หมด และเปน- คุณลกั ษณะที่เดก็ ไทยจำเป-นตอT งมี
ทกั ษะท้งั หมดทไี่ ดTกลา( วมาเปน- สง่ิ ท่ีจำเปน- สำหรบั นักเรยี นในยคุ การเรียนรTแู หง( ศตวรรษท่ี 21 เป-นอย(าง
มาก ซึ่งมีความแตกตา( งจากการเรยี นรTูในสมยั ก(อน ทำใหTการเรยี นรขTู องนกั เรยี นในศตวรรษท่ี 21 มีคณุ ภาพมาก
ย่งิ ขน้ึ นอกจากการศึกษาท่ีกาT วหนTาและมคี ณุ ภาพแลวT การบริหารโรงเรียนหรือสถานศึกษาก็จำเปน- ไม(แพกT ัน
โรงเรียนหรือสถานศึกษาควรมรี ะบบบรหิ ารโรงเรียนท่ดี ี เพ่ือพฒั นาควบคไ(ู ปกบั การเรียนการสอนภายในโรงเรียน

280

ระบบ”จบั จXาย for School” เป-นระบบบรหิ ารงานโรงเรยี นท่ีครอบคลมุ มากทส่ี ุด ทำใหTการพัฒนาระบบบริหาร
โรงเรยี นควบค(ูกบั การศึกษาของนักเรยี นเปน- ไปไดอT ยา( งงา( ยมากขึ้นกวา( สมัยก(อน (ศน. สวุ ทิ ย[ บ้ังเงนิ , ม.ป.ป)

การศกึ ษา 4.0 (Thailand 4.0)

ไทยแลนด[ 4.0 เป-นโมเดลในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ ที่มีมาไม(นTอยกว(า 50 ป‹ โดยในป‹ พ.ศ.
2504 เริ่มมีแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห(งชาติฉบับแรก ยุคน้ันเป-นไทยแลนด[ 1.0 สังคมเกษตรกรรมที่เนTน
การเกษตรเป-นหลัก นับว(าเป-นความพยายามของรัฐบาลที่จะส(งเสริมใหTประชาชนมีรายไดTยุคไทยแลนด[ 1.0 เป-น
ยุคที่ยาวนาน ต(อมาเขTาสู(ยุคไทยแลนด[ 2.0 ท่มี (งุ เนนT อตุ สาหกรรมเบา ที่โด(งดงั มากคอื อุตสาหกรรมสิ่งทอ เขTาสู(ยุค
ไทยแลนด[ 3.0 มุ(งสู(อุตสาหกรรมที่มีความซับซTอนมากขึ้น มีการเป-ดนิคมอุตสากรรมมากมาย ต(างชาติเขTามาลงทุน
อย(างหลากหลาย อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ 7 - 8% ต(อป‹ มีการคTนพบก£าซธรรมชาติ ประเทศไทยเป-นเพียง
แค(รับจTางในการผลิตเท(านั้น เช(น อุตสาหกรรมรถยนต[ อุตสาหกรรมไฟฟžา อิเล็กทรอนิกส[ อุตสาหกรรมพลาสติก
อื่นๆ ที่เห็นชัดเจนที่สุด คืออุตสาหกรรมรถยนต[ เราเป-นแหล(งผลิตรถยนต[ส(งขายทั่วโลก แต(เราไม(มีรถยนต[ที่เป-น
นวัตกรรมของคนไทยเอง ในขณะที่ประเทศไทยมีแผนพัฒนาเศรษฐกิจฉบับที่ 1 เกาหลีใตTประเทศยังไม(สามารถ
กำหนดอนาคตของประเทศไดTเลยว(าจะเดินไปทางใด เพราะอยู(ในภาวะสงคราม ประชาชนยากจน แต(ปYจจุบัน
เกาหลใี ตเT ปน- ประเทศช้ันนำของเอเชยี มีนวตั กรรมเป-นของตนเอง ไม(ว(ารถยนต[ เครอ่ื งใชไT ฟฟาž โทรศัพท[ทสี่ ามารถ
แขง( ขันกับของอเมริกาไดอT ยา( งภาคภูมิใจ

การเขTาส(ูไทยแลนด[ 4.0 เป-นการเขTาสยู( คุ ทป่ี ระเทศไทยตTองมีนวตั กรรมเปน- ของตนเอง ไม(ตTองพึง่ จาก
ตา( งชาติ มีทรพั ยากรท่ีมีอย(ูในประเทศมากมาย เชน( ขTาว ยางพารา แร( ผลผลิตทางการเกษตรอน่ื ๆ มผี ลิตภัณฑ[
เกย่ี วกับเรอ่ื งขTาวท่มี ากกวา( อาหารประจำวนั ซง่ึ เปน- ของคนไทยผลติ โดยคนไทย แตเ( สียดายไมไ( ดTตอ( ยอดและตTอง
ปด- ตวั เองไป ถงึ เวลาทท่ี ุกภาคสว( นตอT งเขาT มาชว( ยระดมความคดิ ในการพฒั นาประเทศใหTเขาT สู(ไทยแลนด[ 4.0
ฉะนัน้ แตล( ะกระทรวงจึงมสี โลแกนของตัวเองต(อดวT ย 4.0 กระทรวงศกึ ษาฯเองกม็ สี โลแกน “การศึกษา 4.0”

การศึกษา 1.0 เปนQ ยุค พ.ศ. 2503 หรือเรยี กวา( หลกั สูตร 2503 (ซงึ่ กอ( นหนTานต้ี ้ังแต(พระบาทสมเดจ็ พระ
มงกฎุ เกลาT เจTาอย(ูหัว ตราพระราชบญั ญัตปิ ระถมศึกษา ในป‹ พ.ศ. 2464 สว( นใหญ(จะเป-นการเรียนตามตำรา ไม(ไดT
กำหนดเป-นหลักสูตร) เป-นยคุ ท่เี นนT ใหนT กั เรียนเกดิ ทกั ษะ 4 ดTาน คือ พทุ ธิศึกษา จรยิ ศึกษา หตั ถศกึ ษา และพล
ศึกษา การวัดผลวดั เป-นองคร[ วม โดยตดั สนิ เปน- รTอยละ ใครสอบผ(านรTอยละ 50 ถือว(าผ(าน ต่ํากวา( เป-นการสอบตก
ตTองเรียนซํ้าชัน้ การสอนของครู เนนT การบรรยาย เปน- ลกั ษณะบอกเลา( จดในกระดานหรอื ตามคำบอก ครวู า(
อยา( งไรนักเรียนจะเชื่อครูท้งั หมด นกั เรยี นไมส( ามารถเขTาถึงแหล(งเรยี นรูT ไดTฟงY ครอู ย(างเดียว หนังสอื เรยี นสำคัญ
ท่สี ุด สื่อการสอนกระดาน ชอล[ค บตั รคำ รูปภาพ โครงสราT งเวลา 4 : 3 : 3 : 2 ประถมตTนเรียน 4 ป‹ ประถม
ปลายเรยี น 3 ป‹ มัธยมตนT เรยี น 3 ป‹ มธั ยมปลายสายสามัญเรยี น 2 ป‹ สายอาชพี เรียน 3 ป‹ หลักการ/แนวคิด
สนองความตTองการของสงั คม เปน- หลักสตู รแบบเนTนวิชา

การศกึ ษา 2.0 เปQนยุค พ.ศ. 2521 หลังจากสังคมมีการเปลยี่ นแปลง ประชากรมากข้ึน จงึ จำเปน- ตTอง
เปลยี่ นหลกั สูตร เป-นการเปลี่ยนใหมท( ง้ั ระบบ ใหTมรี ะดบั ประถมศกึ ษา 6 ป‹ ยกเลิกช้ันประถมศกึ ษาปท‹ ่ี 7 ระดับ
มัธยมศกึ ษา 6 ป‹ ระดับมัธยมศกึ ษาใชอT กั ษรย(อวา( “ม.” ทงั้ มัธยมศึกษาตอนตTนและมธั ยมศึกษาตอนปลาย การ
จัดการเรยี นการสอนเนนT นักเรยี นเป-นศนู ย[กลาง มีวิชาเลอื กมากมายนกั เรียนสามารถเลือกเรยี นตามความถนัด

281

ความสนใจ เริม่ มสี อ่ื การสอนท่ีเราT ใจ เชน( มีภาพสไลด[ มี วดิ โี อ มีภาพยนตร[ ฯลฯ เป-นสอื่ ในการจัดการเรียนสอน
การวดั ประเมนิ ผลเปน- การประเมินแยกสว( น หมายถึงประเมนิ เป-นรายวชิ า สอบตกรายวิชาใดกส็ ามารถซอ( มใน
รายวิชาน้นั ๆ ไมม( กี ารเรยี นซำ้ ช้นั ขTอจำกดั ของหลักสูตรการศึกษาพทุ ธศกั ราช 2521

1. การกำหนดหลกั สูตรไม(สามารถสะทอT นสภาพความตอT งการของทTองถิ่น
2. การจัดการเรียนการสอนทางดTานคณิตศาสตร[ วิทยาศาสตร[ และเทคโนโลยยี ังไมส( ามารถผลักดันใหT
ประเทศไทยเป-นผนTู ำดTานคณติ ศาสตร[ และวิทยาศาสตร[ และเทคโนโลยี
3. การนำหลักสูตรไปใชTไม(สามารถสราT งพนื้ ฐานทางการคิดวเิ คราะใหกT บั ผูTเรยี น
4. การจัดการเรียนการสอนวชิ าภาษาต(างประเทศยังไม(สามารถส่อื สารและคTนควาT หาความรไTู ดT อย(างมี
ประสิทธิภาพ จากเหตุผลดงั กล(าว จงึ ปรบั ปรงุ หลกั สูตรเป-นหลกั สตู รการศึกษาขั้นพน้ื ฐานพทุ ธศักราช 2544
การศกึ ษา 3.0 เปQนยุค 2551 จากขอT จำกดั ของหลกั สูตรการศกึ ษาพุทธศกั ราช 2521 และหลกั สตู ร
การศึกษาข้ันพื้นฐานพุทธศักราช 2544 และพบว(า มคี วามสบั สนของผTูปฏบิ ัติการในสถานศกึ ษา เป-นหลกั สตู ร
เนอ้ื หาแน(นเกนิ ไปเรียนท้ังวนั มปี ญY หาในการเทยี บโอน และปYญหาคุณภาพผTูเรยี นในดาT นความรูT ทกั ษะ และ
คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค[ จึงเปลยี่ นมาใชT หลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 โดยเพมิ่
สมรรถสำคญั ของผเTู รียนและคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค[ของผTูเรียน มีการกำหนดตวั ชวี้ ัดมาใหT เปน- การจดั หลักสูตร
ทใี่ หTสอดคลTองกบั การเปลย่ี นแปลงของสภาพสงั คม เศรษฐกจิ วัฒนธรรม และการเมอื ง ความเจริญกTาวหนTาทาง
วิทยาการดTานตา( งๆ ของโลกยุคปจY จบุ นั มีศักยภาพพรอT มทจี่ ะแข(งขนั และรว( มมืออย(างสราT งสรรค[ในเวทโี ลก
จุดหมายของหลักสตู ร มุง( พฒั นาผTูเรยี นใหTเป-นคนดมี ีปYญญา มีความสขุ มีศกั ยภาพในการศึกษาต(อ และประกอบ
อาชพี จึงกำหนดเปน- จดุ หมายเพอ่ื ใหTเกิดกับผTูเรียนจบการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน ดังน้ี
1. มีคณุ ธรรม จริยธรรม และคา( นิยมทพี่ งึ ประสงค[ เห็นคณุ ค(าของตนเอง มีวนิ ยั ในการปฏบิ ัตติ นตาม
หลักธรรมของพระพทุ ธศาสนา หรือศาสนาที่ตนนบั ถอื ยึดม่ันปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง
2. มคี วามรTู ความสามารถในการสอื่ สาร การคดิ การแกปT Yญหา การใชTเทคโนโลยแี ละมที ักษะชีวิต
3. มีสุขภาพกายและสุขภาพจติ ที่ดี มสี ุขนิสยั และรักการออกกำลงั กาย
4. มีความรักชาติ มจี ติ สำนึกในความเป-นพลเมืองไทยและพลโลก ยึดมนั่ ในวถิ ชี วี ติ และการปกครองตาม
ระบอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษตั ริยท[ รงเปน- ประมุข
5. มจี ติ สำนึกในการอนุรกั ษ[วฒั นธรรมและภมู ปิ Yญญาไทย การอนรุ ักษส[ ง่ิ แวดลอT ม มจี ติ สาธารณะทีม่ ุ(ง
บำเพญ็ ประโยชน[และสรTางสง่ิ ท่ดี งี ามในสังคม และอย(รู (วมกนั ในสังคมอยา( งมคี วามสขุ
การศกึ ษา 4.0 จากปYญหาต(างๆ ของประเทศไทย เช(น เศรษฐกจิ ลTมเหลว การเมอื งลมT แลTว สังคมลมT เหลว
หรอื ทกุ ๆ ปYญหาทล่ี มT เหลวต(างก็โทษการศึกษาลTมเหลว ไทยแลนด[ 4.0 เปาž หมายตอT งการใหปT ระเทศไทยมี
นวัตกรรมเป-นของตนเอง โดยกระทรวงศึกษาตTองเปน- ผูTนำทต่ี TองเดินพรอT มไปกับโรงเรียนทเ่ี ป-นหนว( ยปฏิบตั ิ
โดยตรง ดงั น้ี
1. ต#องกำหนดนโยบายหรอื ออกกฎกระทรวงนักเรียนตอX ห#องต#องไมเX กิน 36 คน เพ่อื ใหเT กิดประสิทธกิ าร
ในการสอนอยา( งจริงจงั ครูสามารถดูแลนกั เรยี นในการจัดกิจกรรมการสอนไดอT ย(างทัว่ ถึง จะออกขอT สอบอัตนัย
ครกู ็สามารถท่ีจะตรวจขTอสอบไดใT นเวลาท่พี อเหมาะ ไม(ใชน( กั เรียนหอT งละ 50 ครูดูแลไม(ทั่วถึง ใครไม(สนใจครู

282

จำเป-นตอT งปลอ( ย ปจY จบุ นั อัตราการเกิดของประชากรนTอยมาก นักเรียนกล็ ดลงทกุ โรงเรยี น ฉะนัน้ โรงเรยี น
สามารถรบั นักเรียนไดTอยา( งเพยี งพอ

2. การจดั ความพร#อมของโรงเรยี น หมายถึงโรงเรยี นทง้ั ประเทศอย(างนอT ยในทกุ ตำบล หรืออำเภอ หรือ
จังหวดั ตอT งมคี วามพรTอมเท(าเทียมกัน ท้ังส่ือ อปุ กรณ[ ครู อาคารสถานท่ี ตTองมคี วามพรTอมเทา( กัน ไมใ( หเT กดิ การ
เปรียบเทียบถึงความแตกต(าง

3. หลกั สตู รต#องมีการปรบั ปรุง อาจจะหลกั สูตรรายวชิ า มีการยกระดับวชิ าคอมพวิ เตอร[ วชิ าเทคโนโลยี มา
เปน- วิชาหลัก ไมใ( ช(เป-นส(วนหนึ่งของวชิ าการงานอาชีพ การเรียนเปน- รายวชิ าจะมีขTอดี คือสามารถจะเปลี่ยน
รายวชิ าไดทT ุกป‹ เปน- วชิ าที่โรงเรยี นสามารถจัดใหนT ักเรียนเรยี นวิชาท่ีทนั ยุคทนั สมัยไดTเลย ไมก( ำหนดตายตวั

4. ตTองนำสะเตม็ ศกึ ษา (STEM EDUCATION) และ Active Learning เขTามาจัดการเรียนการสอนใน
โรงเรียน คำวา( “สะเต็ม” หรอื “STEM” เปน- คำยอ( จากภาษาองั กฤษของศาสตร[ 4 สาขาวิชา ไดTแก( วทิ ยาศาสตร[
(Science) เทคโนโลยี (Technology) วิศวกรรมศาสตร[ (Engineering) และคณิตศาสตร[
(Mathematics) หมายถงึ องคค[ วามรูT วิชาการของศาสตรท[ ั้งสีท่ มี่ ีความเชอื่ มโยงกันในโลกของความเป-นจรงิ ที่ตอT ง
อาศัยองค[ความรูTตา( งๆ มาบูรณาการเขTาดวT ยกนั ในการดำเนนิ ชีวิตและการทำงาน การจัดการเรียนการสอนของ
ไทยเรา ครูผูTสอนจะสอนแยกส(วน เชน( สอนเคมี กเ็ คมีลTวนๆ ฟ-สิกส[ ก็ฟส- กิ ส[ลวT นๆ หรอื คณติ ศาสตรก[ ค็ ณติ ศาสตร[
ลวT นๆ ไม(เคยนำมาบรู ณาการในช้ินงาน หลกั ของวตั กรรมท้ังหมดเกิดจากการบรู ณาการของคณติ ศาสตรแ[ ละ
วิทยาศาสตร[เป-นสว( นใหญ( แลวT จงึ เกิดนวตั กรรมจนกลายเป-นเทคโนโลยี ต(อมามนี ำการนำเทคโนโลยีมาบรู ณาการ
กับวทิ ยาศาสตร[และคณติ ศาสตร[ จึงเกิดนวตั กรรมใหม(ตอ( ยอดไปเร่ือยๆ ทง้ั นี้ โดยใชTกระบวนการทางวศิ วกรรมใน
การสราT งนวัตกรรม

การสอนใหTนกั เรียนสรTางนวัตกรรมน้ัน ตTองสอนใหนT กั เรยี นรแูT บบโครงงาน หรือการสรTางช้นิ งาน โดยใน
โครงงานหรอื ชนิ้ งานนน้ั นกั เรียนตTองตอบไดวT า( มคี ณิตศาสตร[ วทิ ยาศาสตร[ หรอื เทคโนโลยีเขTามาเก่ียวขTองอย(างไร
ในอดีตการสราT งชน้ิ งานของนักเรยี น เราไมเ( คยนำวิชา STEM เขาT มาบูรณาการ ตวั อยา( งเชน( อดีตการหงุ ขาT วเป-น
วถิ ีชวี ิตประจำวัน แมบ( อกใหกT รอกขาT ว 1 หรือ 2 กระปอÝ ง ใส(น้ำใหสT งู จากขาT วสาร 1 ขอT หรอื แลวT แต(บางคนใหT
ท(วมหลังมือ การหุงขาT วใชไT มฟT Èนหรือถ(าน หุงขTาวสุกไม(ดิบสามารถรบั ประทานไดTเสร็จก็จบ แต(เราไมเ( คยนำหลัก
คณิตศาสตร[เร่อื งการตวง เรือ่ งปริมาตร หลักวทิ ยาศาสตร[ เรอ่ื งความรTอน เขาT มาคิดในเรื่องการหุงขาT ว ญปี่ ุÄนนำ
หลักของ STEM มาใชใT นการหุงขาT ว โดยใชหT ลกั ของคณติ ศาสตร[ วทิ ยาศาสตร[ เช(น เรอ่ื งของปรมิ าตร การตวง
เรอื่ งของความรTอน เรือ่ งของเวลา จนสามารถสราT งหมอT หุงขTาวไฟฟžาไดสT ำเรจ็ และมีการพฒั นาขน้ึ มาเรอ่ื ยๆ เช(น
กำหนดเวลาในการหงุ ขาT ว การอ(ุนขาT ว การตมT ขTาว ฯลฯ

5. ตอ# งสร#างตวั ช้วี ดั ระดับบคุ คลในการประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงานของครู เพ่อื จะทำใหทT ราบจดุ เด(นจุดดอT ย
ตอT งพัฒนาครเู ปน- รายบุคคล กระทรวงตอT งการใหคT รเู ปน- อยา( งไรกก็ ำหนดตัวชี้วัดมาประเมินในสิง่ ที่ตTองการใหเT ปน-
ปYจจบุ นั ตอบไมไ( ดวT า( ครแู ตล( ะคนมสี ง่ิ ท่ีจะตอT งพฒั นาอะไรบาT ง จดุ เดน( ของครูมอี ะไรบTาง เช(น ตอT งการใหTครนู ำ
เทคโนโลยีมาใชTในการเรียนการสอน ก็ตอT งสราT งตวั ชี้วดั เพื่อประเมินครูวา( มีการใชไT ดหT รอื เปล(า เชน( กระทรวงมี
นโยบายอย(างไร นโยบายจะสำเรจ็ หรอื ไมต( Tองกำหนดตวั ชว้ี ัดของนโยบายน้ันๆ ระดับโรงเรียน และระดบั ตัวบุคคล
ของแต(ละนโยบาย ถงึ จะตอบโจทยแ[ หง( ความสำเรจ็ นั้นไดT

283

กระบวนการเรยี นรู#หลักของการศกึ ษา 4.0 ประกอบด#วย
1. กระบวนการเรยี นรูเT ชิงผลติ ภาพ (Productive-Based Learning) เนTนใหT ผเูT รยี นเรยี นรTูโดยสราT งผลงานท่ี
มคี ุณค(า มีการกำหนดเปาž หมายท่ีม(งุ สรTางหรือผลิต เปาž หมายอาจเป-น แนวปฏบิ ัตทิ ่เี ป-นพลงั สรTางสรรค[
สงั คม กระบวนการเรียนและการปฏิบตั ิการเรยี นรTูสามารถใชT กระบวนการไดTหลากหลาย
2. กระบวนการเรยี นรทTู มี่ ง(ุ ผลลพั ธ[ (Outcome – Based Learning) เนนT ใหT ผTูเรียนเรียนรคTู วบคู(กบั การทำ
กจิ กรรม (Activity-based Learning) มีการกำหนดผลลพั ธท[ ่ีผTูเรยี นควร จะไดหT รอื ควรจะเปน- หลงั จาก
เสร็จสิ้นการเรยี น ซง่ึ จะตอT งแจงT ใหผT Tเู รยี นทราบวา( เมือ่ เรียนวชิ านีจ้ บไป แลTวจะสามารถทำอะไรไดTบTาง
จากน้ันจงึ ออกแบบกิจกรรมการเรียนรTเู พื่อมง(ุ ไปสผ(ู ลลพั ธน[ ั้น รวมไปถึงการใหTผเTู รยี นไดTสรปุ บทเรยี นการ
เรียนรูT (Reflection) อยา( งสม่ำเสมอ เพอ่ื ใหTผูเT รยี นไดแT ลกเปล่ยี นเรยี นรTซู งึ่ กนั และกนั และตอT งมกี าร
ประเมินผลหรอื ประเมนิ ผลลพั ธ[ เพ่อื ใหผT Tูเรยี นไดเT กดิ การพัฒนาตนเอง และเพอ่ื ใหTอาจารย[ผสูT อนไดTทราบ
ว(าวธิ ีการท่ีใชTนน้ั ไดผT ลหรือไม( ถTาไมไ( ดTผล หรอื ไดผT ลนTอย ก็ ตTองปรบั วธิ กี ารใหไT ดผT ลมากข้นึ ในคร้ังตอ( ไป
ไทยแลนด[ 4.0 เป-นสิง่ ท่ีดี ถาT เปน- ไปตามโมเดลน้ี ประเทศจะตTองมีนวตั กรรมเปน- ของตนเองอยา( งแน(นอน

ฉะนน้ั การศึกษา 4.0 เป-นส(วนหนึง่ ของไทยแลนด[ 4.0 ทจ่ี ะนำพาไปสค(ู วามสำเรจ็ จึงตอT งอาศัยทุกภาคส(วนใหT
ความร(วมมอื โดยเฉพาะครตู Tองปรบั การเรียนการสอนตามแนวทางสะเตม็ ศึกษา (STEM) และ Active Learning
นำมาใชTในการเรยี นการสอนอย(างจริงจงั ผTูบรหิ ารโรงเรียนตTองเปน- ผูนT ำทางวิชาการ การปฏิรปู การศกึ ษาตอT งเนTน
ทีห่ อT งเรยี น ตดิ ตามพฤติกรรมการสอนของครูโดยสราT งตัวชีวดั ผลการปฏิบัติงาน โรงเรยี นทุกโรงเรยี นตTองมี
มาตรฐานเดยี วกนั ภายใน 10 ป‹ ประเทศไทยตอT งมีนวตั กรรมเป-นของตนเองแน(นอน (ดร. โพยม จนั ทร[นTอย,
2556)

การศกึ ษาไทยในยุคโควดิ

นายอัมพร พินะสา เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (เลขาธิการ กพฐ.) เป-นประธานในการ
ประชุมทางไกลผ(านระบบวิดีโอคอนเฟอเรนซ[ เพื่อชี้แจงแนวทางปฏิบัติในสถานการณ[การแพร(ระบาดของโรคติด
เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) สำหรับผูTอำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาทั่วประเทศ โดยมีผูTบริหาร
ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) ชี้แจงแนวทางปฏิบัติในดTานต(างๆ อาทิ นโยบายการจัด
การศึกษา สพฐ. ในสถานการณ[การแพร(ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) โดยนายอัมพร พิ
นะสา เลขาธิการ กพฐ. / การบริหารจดั การทวั่ ไป การเตรยี มความพรTอม การเปด- -ปด- สถานศกึ ษา

การแพร(ระบาดครั้งใหม(นี้มีความรุนแรง มีปริมาณการขยายตัวในวงกวTางและรวดเร็วมากกว(าครั้งที่ผ(าน
มา ดังนั้นเพื่อเป-นการเตรียมความพรTอมรองรับสถานการณ[ ใหTเป-นไปตามมาตรการของ ศบค. จึงไดTเนTนย้ำใน 3
เรื่อง คือ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาและสถานศึกษาทุกแห(ง ตTองสื่อสารสรTางความเขTาใจพรTอมดำเนินการตาม
มาตรการเพื่อใหTนักเรียนหรือบุคลากรปลอดภัยจากการติดเชื้อโควิด-19 โดยปฏิบัติตามมาตรการของ ศบค. ทั้งใน
เรื่องการเวTนระยะห(าง การลTางมือ การใส(หนTากากอนามัย การดูแลสุขอนามัย และการเป-ด-ป-ดสถานศึกษาใน
กรณีที่จำเป-น รวมถึงปฏิบัติตามประกาศของกระทรวงศึกษาธิการ และปฏิบัติตามประกาศของจังหวัดแต(ละ

284

จังหวัด โดยคำนึงถึงความปลอดภัยของนักเรียนและบุคลากรเป-นสำคัญ (รองศาสตร[จารย[ ดร.เทื้อน ทองแกTว,
2564)
การดำเนนิ การเรียนการสอน

รูปแบบการเรียนการสอน 5 รูปแบบ
1. On Site คอื ใหมT าเรยี นตามปกติไดใT นพ้นื ท่ีท่ีไม(ใช(สแี ดง แต(ตอT งเวนT ระยะหรือลดจำนวนนกั เรยี นตอ(
หอT งลง สำหรับจังหวดั พนื้ ท่สี ีเขียว สามารถจดั การเรยี นการสอนในโรงเรียนไดตT ามปกติ
2. On Air คือการออกอากาศผ(าน DLTV เป-นตวั หลกั ในการกระจายการสอน โดยใชTโรงเรียนวงั ไกล
กงั วลเป-นฐานในการจัดการเรียนการสอน สามารถดไู ดทT ง้ั รายการทีอ่ อกตามตาราง และรายการท่ดี ู
ยอT นหลัง
3. Online ใหTครเู ปน- ผูTจัดการเรียนการสอน ผา( นเครือ่ งมอื ที่ทางโรงเรยี นกระจายไปส(นู ักเรยี น เป-น
รปู แบบท่ีถูกใชใT นการจัดการเรียนการสอนจำนวนมากทส่ี ุด
4. On Demand เปน- การใชTงานผา( นแอปพลิเคชัน่ ต(างๆ ท่คี รกู ับนกั เรยี นใชTร(วมกนั
5. On Hand หากจดั ในรปู แบบอ่ืนๆ ทกี่ ลา( วมาไมไ( ดT ใหโT รงเรียนจดั แบบ On Hand คือจดั ใบงาน
ใหกT ับนักเรยี น เปน- ลักษณะแบบเรียนสำเรจ็ รปู ใหนT กั เรยี นรับไปเป-นชุดไปเรียนดTวยตวั เองที่บาT น
โดยมีครอู อกไปเย่ยี มเป-นคร้งั คราว หรือใหTผปูT กครองทำหนาT ทเ่ี ปน- ครูคอยช(วยเหลอื เพื่อใหนT ักเรียน
สามารถเรยี นไดอT ย(างต(อเน่ือง ถึงแมโT รงเรยี นจะปด- แต(ตTองไมห( ยดุ การเรยี นรูT
ขTอดีของการเรียนออนไลน[ คอื คุณครสู ามารถจัดทำแผนการเรยี นการสอนไดTทนั สมัย และใหTเดก็ ๆ

เขาT ถึงขTอมลู จากการคนT หาเพมิ่ เตมิ ไดดT Tวย แต(กม็ ขี อT จำกัดระหวา( งผูTเรียน และผTูสอน ดงั น้ี
ขอ# ดี

• ลดเวลาการเดินทาง ท้ังครผู สTู อน และผTเู รยี น

• มีโปรแกรมชว( ยบรหิ ารจัดการ เชก็ ชือ่ นักเรยี นเขาT เรียน และรบั เอกสารแบบทดสอบ เพ่อื ใชTประเมนิ การ
เรียนไดTสะดวกมากขน้ึ

• มีช(องทางส่อื สารระหวา( งครผู Tูสอน และผTเู รยี นไดTสะดวก

• ใชTเครือ่ งมอื ออนไลนค[ นT ควาT ขTอมลู เพ่ิมเตมิ ไดTมากขน้ึ
ข#อเสีย

• การสอนทเี่ ป-นการสอื่ สารทางเดียว มีโอกาสเกิดความผิดพลาดในการรบั รTู เพราะฉะน้นั ตอT งมี
แบบทดสอบทปี่ ระเมินการเรียนรขูT องผเTู รยี น

• การเขาT ถึงอุปกรณ[เรยี นออนไลนไ[ มว( (าจะเป-น โทรทศั น,[ โทรศัพท[มือถือ, แท็บเล็ต หรอื สัญญาณ
อนิ เทอรเ[ นต็ มีขอT จำกดั

• เดก็ นักเรียนไม(มีสมาธิในการเรยี น หากใหTใชมT อื ถอื กจ็ ะแอบเอามือถือมาเล(นระหว(างเรยี น

• เด็กนกั เรียนไมส( ามารถไตรต( รองความถกู ตTองของขTอมลู จากการเขาT ถงึ ขอT มลู ท่ไี มน( า( เช่อื ถอื

• เด็กนักเรียนใชTเวลาเสพออนไลนม[ ากเกนิ ควร

285

• ผูปT กครองตอบคำถามหรอื ทำการบาT นแทนเด็ก
• ผปูT กครองไมม( ีเวลาเฝาž ดแู ลเดก็ เพราะตTองทำงาน
ขอ# ปฏบิ ัติสำหรับโรงเรยี นและสถาบนั ศกึ ษาในสถาณการณ?โควิด 19

1. แจงT ผูปT กครองเม่อื บตุ รหลานมอี าการเจ็บปÄวย
2. คัดกรองนกั เรยี นบรเิ วณทางเขาT โรงเรียน
3. ทำความสะอาดอปุ กรณแ[ ละสถานที่ต(าง ๆ เมอ่ื มีผกTู ลบั มาจากพ้นื ที่เส่ยี งเขาT ไปในสถานที่ดงั กล(าว
4. พจิ ารณาการจัดกจิ กรรมในโรงเรียน
5. จดั ใหมT ีการดูแลอาคารและยานพาหนะ
6. จดั ใหTมกี ารดแู ลราT นอาหาร การจำหน(ายอาหาร โรงอาหาร
7. ทำความสะอาดและดแู ลหอT งน้ำ
8. ควบคมุ ครแู ละบคุ ลากรในโรงเรยี น
9. ใหคT วามรTูผูปT กครองและนักเรยี นเก่ียวกบั โรคโควิด 19

286

ทนั ตอX การเปลย่ี นแปลงในบรบิ ทโลก

การจดั การศึกษาต*างประเทศ

พระราชบัญญัติการศึกษาแห(งชาติ (2542) ไดTระบุว(าในป‹ พ.ศ. 2540-2541 สำนักงานคณะกรรมการ
การศึกษาแห(งชาติไดTสนับสนุนใหTมีการวิจัยและจัดสัมมนาเกี่ยวกับการปฏิรูปการศึกษาของประเทศต(างๆ หลาย
ประเทศ ทั้งในประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมและประเทศแถบเอเชีย เพื่อนำผลการศึกษามาประยุกต[ใชTกับการ
ปฏิรูปการศึกษาไทย และเป-นการกระตTุนใหTเกิดการตื่นตัวในการปฏิรูปการศึกษาเพื่อไม(ใหTลTาหลังประเทศอื่นๆ ซึ่ง
ตัวอย(างของการปฏิรูปการศึกษาที่มีการศึกษาและใชTเป-นแนวทางในการปฏิรูปการศึกษาของไทย ไดTแก( ฟ-นแลนด[
เอสโตเนยี และสิงคโปร[

ประเทศฟ•นแลนดE Finland

สโลแกนการศกึ ษาของประเทศฟ-นแลนด[ “No Child Left Behind (NCLB)” ไมVมเี ดก็ คนใดถูกทง้ิ ไวข) )างหลงั
หลกั สตู รใหมV “ฟsนแลนดX” พฒั นา7ทกั ษะสรา) งคนแหงV อนาคต (2560) ไดTบรรยายว(าประเทศฟน- แลนดม[ ี

ชอื่ เรียกอย(างเป-นทางการว(าสาธารณรฐั ฟน- แลนด[ (ฟน- แลนด[: Suomen tasavalta; สวีเดน:Republiken
Finland) เป-นประเทศในกลุ(มนอร[ดิก ต้ังอยูท( างตะวันออกเฉียงเหนอื ของทวีปยุโรป เขตแดนดาT นตะวันตกเฉียงใตT
จรดทะเลบอลตกิ ทางดTานใตจT รดอา( วฟ-นแลนด[ทางตะวนั ตกจรดอ(าวบอทเนียประเทศฟน- แลนดม[ ีชายแดนติดกบั
ประเทศสวเี ดนนอร[เวย[และรัสเซียสำหรับหม(ูเกาะโอลนัด[ทอ่ี ย(หู า( งจากชายฝงÆY ตะวันตกเฉยี งใตT อยภ(ู ายใตTการ
ปกครองของฟน- แลนดแ[ ต(เปน- เขตปกครองตนเองเคยถูกรัสเซียยดึ ครองและเปน- ดินแดนสว( นหน่งึ ของรัสเซียเมอื ง
หลวงและเมอื งท่ใี หญ(ท่ีสดุ คือเฮลซงิ กเิ มืองสำคัญอน่ื ๆไดTแก( เอสโป วนั ตา ตมั เปเร โอวลุ และ ตรุ กุ

การศึกษาเป-นสิทธิขั้นพื้นฐานของพลเมืองฟ-นแลนด[ทุกคน เปžาหมายหลัก ของการจัดการศึกษา คือ การ
ยกระดับคุณภาพและการใหTโอกาสทางการศึกษาที่เสมอภาคกัน จุดมุ(งหมายของการศึกษาคือ เพื่อสนับสนุน
พัฒนาการของนักเรียนใหT เติบโตเป-นมนุษย[ที่สมบูรณ[ และเป-นสมาชิกของสังคมที่รับผิดชอบอย(างมีจรรยาบรรณ
และเพื่อใหTความรูTและทักษะต(าง ๆ ที่จะเป-นในการดำรงชีวิต เปžาหมาย ของการศึกษาก(อนประถม มุ(งปรับปรุงขีด
ความสามารถในการ เรียนรูTของเด็ก ส(งเสริมความมีอารยธรรม (Promote Civilization) และ ความเท(าเทียมกัน
ในสังคม เตรียมเด็กเขTาสู(ระบบการศึกษาและการพฒันาตนเองชั่วชีวิต ฟ-นแลนด[ใหTความสำคัญกับความเสมอภาค
โดยไม(เก็บคา( เลา( เรียน จัดการศึกษาภาคบงั คับ 9 ป‹ ต้ังแต( อายุ 7-16 ป‹ โรงเรียนรัฐจะบรกิ ารอาหารกลางวนั
ฟรี มีการจัดเตรยี มอดุ มศึกษาในสายสามัญและอาชวี ศกึ ษาและใน ระดบั อุดมศึกษาจะมมี หาวทยิ าลัยและวิทยาลัย
อาชีวศึกษาขั้นสูง จากการทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษาขององค[การ เพื่อความร(วมมือทางเศรษฐกิจและ
การพฒันา (OECD-PISA) ป‹ พ.ศ. 2546 พบว(านักเรียนอายุ15 ป‹ ของฟ-นแลนด[ทำคะแนนสูงสุดในความสามารถ
ดTานการอ(าน และวิทยาศาสตร[ และ ไดTอันดับสองดTานคณิตศาสตร[และการ แกTปYญหา ประชากรที่ อายุเกิน 15 ป‹
อ(านออกเขียนไดT100 เปอร[เซ็นต[ และจำนวนผูTเรียนการศึกษานอกระบบและตามอัธยาศัย มีจำนวน 1.5 ลTานคน
หรอื คดิ เป-นรอT ยละ 45 ของประชากร

287

หลกั สูตรใหมXท่พี ัฒนาขึ้น ตอ# งสอดรับกับรากฐานการศึกษาของฟน¨ แลนด?ซง่ึ มี4ดา# นได#แกX
สรุ ิยา ฆTองเสนาะ (2560) ไดกT ล(าวถงึ หลกั สูตรใหมข( องการศึกษาในประเทศฟ-นแลนดว[ (า

1) ความเสมอภาคโรงเรียนทุกแห(งตอT งเป-นโรงเรียนทีด่ ใี สใ( จคนทีเ่ รียนลTาหลัง และสนับสนุนคน
ที่เรยี นรูT ตามปกติ

2) สนบั สนุนการเงิน หรอื ไมม( ีการเกบ็ คา( เล(าเรยี น
3)ประเมินผลการเรยี น จะไม(มกี ารจดั อันดับครหู รือนักเรยี นแตเ( ป-นการประเมินผลเพ่ือเก็บ
ขTอมลู ไปใชใT นการ พัฒนาศักยภาพทางการศึกษาเท(าน้นั
4)หลักการเรยี นรูตT ลอดชวี ติ ผา( นการเรียนรูTแบบองคร[ วมเพื่อใหTผTเู รยี นสามารถนำองคค[ วามรTไู ป
ใชTไดTตงั้ แต(วยั เด็กถึง ผTูใหญ(

ประเทศเอสโตเนยี Estonia

เป-นประเทศเล็ก ๆ ในยโุ รป (ตอนเหนอื ของประเทศฟน- แลนด)[ ทีม่ ปี ระชากรเพยี ง 1.3 ลาT นคน
ในช(วงระยะเวลาเพียง 20 ป‹ สิ่งหนึ่งที่ทุ(มความสำคัญในการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงมากที่สุด คือ ดTานการศึกษา
เห็นไดTชัดอย(างเป-นรูปธรรม จากผลการสอบ PISAดTานวิทยาศาสตร[ เอสโตเนียอยู(อันดับที่ 3 ของโลกเป-นรอง
เพียงสิงคโปร[ และญี่ปุÄน และเป-นอันดับ 1 ในยุโรป แซงหนTาฟ-นแลนด[ ทั้งยังไดTอันดับ 6 ดTานการอ(าน และอันดับ
9 ดาT นคณติ ศาสตร[ อีกดวT ย

ยทุ ธศาสตรกE ารเรียนร`ูตลอดชีวิตของประเทศเอสโตเนยี ปu 2020

ภาคเี พอื่ การศึกษาไทย Thailand Education Partnership (TEP) (2563) ไดTระบุไวTวา(
1. เปลย่ี นวธิ กี ารเรียนร#ู
มหี นว( ยงานเฉพาะเพือ่ กำหนดหลกั สตู รแหง( ชาตทิ ี่ทันสมยั สอดคลอT งกบั สภาพเศรษฐกิจและสงั คม เนTน

การจัดพืน้ ที่ทีป่ ลอดภัยและเออ้ื ต(อการเรยี นรTใู หกT ับเด็กส(คู วามคดิ สรTางสรรค[ คิดแบบมีตรรกะ เดก็ ทกุ คนตอT งไดT
เรียนอย(างนอT ย 3 ภาษา

2.สรา# งความสามารถและแรงจงู ใจครูและผบู# ริหารโรงเรียน
ก(อต้งั “ศนู ยส[ มรรถนะ” ในโรงเรียนเพอื่ พฒั นาผนTู ำโรงเรยี น ครูสามารถออกแบบชนั้ เรียนดวT ยตวั เอง ยดึ
หลักนักเรียนทกุ คนแตกต(างกัน
3.สร#างโอกาสการเรยี นร#ตู ลอดชวี ิต สอดคลอ# งตลาดแรงงาน
ใหคT วามสำคญั กบั โรงเรยี นสายอาชีพทุกเขต มีกองทนุ สนบั สนุนจากภาครัฐทม่ี อบใหTระยะยาวในหลาย
สาขาอาชีพ ทงั้ การศกึ ษาในและนอกระบบ ทำใหตT ัวเลขคนเรยี นตอ( ในเอสโตเนยี สงู กว(าค(าเฉล่ียในยุโรป
4.เน#นเทคโนโลยีดจิ ทิ ัลเออื้ ประโยชนต? อX การเรียนรต#ู ลอดชวี ิต
การนำเทคโนโลยีมาใชTในการศกึ ษา ทั้งระบบออนไลน[ E-learning ทีส่ ามารถเขTาถึง 100% ทัว่ ประเทศ

สนับสนนุ ใหเT ดก็ ใชโT ทรศัพท[มอื ถือในหTองเรยี นแทนคอมพิวเตอรส[ (วนตวั เพอื่ เป-นเครือ่ งมอื ในการเรยี นรูT

288

5. สร#างความเสมอภาค และการมสี XวนรวX มในการเรียนรตู# ลอดชวี ติ
ทกุ คนไดเT รียนฟรี อาหารกลางวันฟรสี ำหรบั ทกุ คน มีทนุ การศกึ ษาเพมิ่ เติมสำหรับโรงเรยี นในชนบทและ
นกั เรยี นทขี่ าดแคลน ทำใหสT ามารถทมุ( เทใหกT ับการเรียนไดอT ยา( งเต็มที่ โดยไมต( Tองกังวลเร่ืองค(าใชจT า( ยหรือพื้นฐาน
ทางเศรษฐกิจของครอบครวั

ประเทศสิงคโปรE Singapore

จุดมุ(งหมายทางการศึกษาในระบบโรงเรียนของสิงคโปร[เพื่อพัฒนาเยาวชนใหTมีทักษะความรูT
ความสามารถเพื่อการดำรงชีพ มีคุณธรรมจริยธรรม มีความรับผิดชอบและเป-นพลเมืองดีของชาติ
กระบวนการพัฒนาการศึกษามุ(งใหTเด็กแต(ละคนสามารถพัฒนาศักยภาพใหTไดTสูงสุด การศึกษาของสิงคโปร[กำหนด
การศึกษาขั้นพื้นฐาน 10 ป‹ เป-นการศึกษาภาคบังคับ เพื่อใหTเด็กทุกคนตTองอยู(ในระบบโรงเรียนอย(างต่ำ 10 ป‹
ก(อนออกไปสู(การทำงาน กล(าวคือ ประถมศึกษา 6 ป‹ และมัธยมศึกษา 4 ป‹ โดยเด็กตTองเขTาเรียนเมื่ออายุ 6 ป‹ ผูTท่ี
จะเขTาศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยจะตTองศึกษาขั้นเตรียมมหาวิทยาลัย อีก 2 ป‹ การศึกษาภาคบังคับของสิงคโปร[
จะตTองเรียนรูT 2 ภาษาควบคู(กันไป ไดTแก( ภาษาอังกฤษเป-นภาษาหลัก และเลือกเรียนภาษาแม( (Mother
Tongue) อีก 1 ภาษา คือ จีน (แมนดาริน) มาเลย[ หรือทมฬิ (อนิ เดยี )

รัฐบาลสิงคโปร[ใหTความสำคัญกับการศึกษามาก โดยถือว(าประชาชนเป-นทรัพยากรที่สำคัญ และมีค(าที่สุด
ของประเทศ ในการนี้ รัฐบาลไดTใหTการอุดหนุนดTานการศึกษาจนเสมือนกับเป-นการศึกษาแบบใหTเปล(า โรงเรียนใน
ระดับประถม และมัธยมลTวนเป-นโรงเรียนของรัฐบาลหรือกึ่งรัฐบาล สถานศึกษาของเอกชนในสิงคโปร[ มีเฉพาะใน
ระดับอนุบาล และโรงเรียนนานาชาติเท(านั้น ผูTปกครองนักเรียนของสิงคโปร[จะส(งบุตรหลานเขTารับการเตรียม
ความพรอT มใน โรงเรยี นเมอ่ื เด็กมอี ายุ ไดT 2 ขวบครงึ่ เม่ือเดก็ อายุไดT 6 ปก‹ จ็ ะเขTาเรียนในระดบั ประถมศึกษาป‹ที่ 1

จุดเน`นของระบบการศึกษาของสิงคโปรE

1. มีจดุ เนTนในวิชาหลักที่พัฒนาศักยภาพและความสามารถในการแขง( ขันระดบั โลก คอื วชิ าคณติ ศาสตร[
วิชาวทิ ยาศาสตร[ ทีใ่ ชTเปน- ตวั ชว้ี ัดผลสมั ฤทธ์ิในระดบั นานาชาติ (TIMSS) และภาษาอังกฤษในฐานะเป-นสือ่ สำหรับ
การแสวงหาวิทยาการใหมๆ( ซงึ่ วัดไดจT าก PIRLS

2. การจัดสอนในระบบสองภาษา (Bilingual Education) เนื่องจากสงิ คโปรเ[ ป-น ประเทศที่มีความ
หลากหลายทางเชือ้ ชาตแิ ละวัฒนธรรม (multi-cultural and multi-racial characteristics) จึงมีนโยบายการ
เรยี นระบบสองภาษา (bilingual policy) โดยใหคT วามสำคญั ย่ิงกบั การเรียนภาษาอังกฤษในฐานะภาษาราชการ
ใชTในการศกึ ษาหาความรูTและการทำงานทวั่ ไป เดก็ ทุกคนตอT งเรยี นภาษาอังกฤษ แต(กไ็ ม(ละเลยการเรยี นรภTู าษา
แม( (ภาษาจนี ภาษามาเลยแ[ ละภาษา ทมฬิ ) เพ่อื รกั ษาเอกลักษณ[ทางเชือ้ ชาติความภูมใิ จ คุณค(าและมรดกทาง
วฒั นธรรม

3. การพัฒนาผูTเรียนรอบดTาน หลักสูตรของสิงคโปร[มีจุดเด(น คือ เป-น holistic and broad-based
education มุ(งพัฒนาผูTเรียนรอบดTาน ทั้งร(างกาย สติปYญญา อารมณ[สังคม มีคุณธรรม และสุนทรียภาพ โดย
ปลูกฝYงทักษะ 8 ดTาน ซึ่งนักเรียนที่จบการศึกษาแต(ละระดับชั้น คือ ประถมศึกษา มัธยมศึกษา และเตรียม
อุดมศึกษา ตTองมีทักษะทั้ง 8 ดTานนี้ตามขีดความสามารถของ แต(ละระดับชั้น ไดTแก(การพัฒนาลักษณะนิสัย
(Character Development) ทักษะการบริหารตนเอง (Self Management Skills) ทักษะทางสังคมและการ

289

ร(วมมือกับผูTอื่น (Social and Cooperative Skills) การรูTหนังสือและการคิดเลข (Literacy and Numeracy)
ทักษะการสื่อสาร (Communication Skills) ทักษะดTานสารสนเทศ Information Skills ทักษะการคิดและ
ความคิด ริเริ่ม (Thinking Skills and Creativity) ทักษะการประยุกต[ใชTความรูT(Knowledge Application
Skills) หลักสูตร broad-based curriculum ของสิงคโปร[ ประกอบไปดTวย การรูT หนังสือ (Literacy) การคิดเลข
(Numeracy) การเรียนสองภาษา (Bilingualism) วิทยาศาสตร[ (Sciences) มานุษยวิทยา (Humanities)
สุนทรียศาสตร[ (Aesthetics) พลศึกษา (Physical Education) หนTาที่พลเมืองและศีลธรรม (Civic and Moral
Education) และการศึกษาเอกลักษณ[ แห(งชาติ(National Education) หลักสูตรของสิงคโปร[มีความเขTมขTนใน
วิชาหลัก ซึ่งพัฒนาผูTเรียนใหTมีความ สามารถทางวิชาการในคิดวิเคราะห[การแกTปYญหา การใชTภาษา พรTอมทั้งมี
กิจกรรมเสริมหลักสูตร (Co-Curriculum Activities) เช(น กีฬา ดนตรีฯลฯ เพื่อพัฒนาบุคลิกภาพ และกิจกรรม
การมีส(วนร(วมในชุมชน (Community Involvement Programmes) เพื่อพัฒนาความเป-นพลเมืองที่ดี ของ
สงั คมและประเทศชาติ

4. ระบบการเรียนการสอนแบบบูรณาการระหว(าง “เนื้อหา ยุทธศาสตร[หรือ วิธีสอน และการ
ประเมินผล” หลักสูตรถูกออกแบบมาใหTตอบสนองความตTองการของผูTเรียนแต(ละ คนตามความถนัดและความ
สนใจ โดยครูจัดใหTผูTเรียนมีประสบการณ[การเรียนรูTส(งเสริมใหTผูTเรียนไดT ทดลอง และรูTจักตั้งคำถามเพื่อหาคำตอบ
โรงเรียนใดครูมีวิธีสอนที่มีประสิทธิภาพจะไดTรับการยกย(อง ใหTเป-นแบบอย(างและนำเสนอต(อสาธารณะ
(showcased)

5. มีเปžาหมายการศึกษาที่ชัดเจน โดยกำหนดผลลัพธ[ของการศึกษา (The Desired Outcome of
Education) ว(าคนสิงคโปร[จะมีคุณลักษณะอย(างไร ทั้งในเปžาหมายภาพรวม และเปžาหมายของแต(ละระดับ
การศกึ ษา

6. มีระบบการทดสอบแห(งชาติที่เขTมแข็งทุกระดับการศึกษา มีคุณค(าและ ความหมาย ที่แสดงถึงการ
สำเร็จการศึกษาในแต(ละระดับ ตั้งแต(ระดับประถมศึกษา จนถึงระดับ มัธยมศึกษา การสอบทำใหTสามารถรักษา
ระดับมาตรฐานการศึกษา และผลการสอบถูกนำไปใชTในการ กำหนดสายวิชาที่จะเรียนต(อในชั้นสูงขึ้น และใชTเป-น
ตัวเทียบเคียง (Benchmarking) กับนานาชาติ ไดTแก( Primary School Leaving Examination (PSLE) เพื่อจบ
ชั้นประถมศกึ ษา SingaporeCambridge General Certificate of Education (GCE ‘O’ Level) Examination
เพื่อจบชั้น มัธยมศึกษาตามหลักสูตรสามัญสายวิชาการ (Normal Academic Course) SingaporeCambridge
General Certificate of Education (GCE ‘N’ Level) Examination เพื่อจบชั้น มัธยมศึกษาตามหลักสูตร
ส า ม ั ญ ส า ย อ า ช ี พ ( Normal Technical Course) แ ล ะ SingaporeCambridge General Certificate of
Education Advanced Level ( GCE ‘A’ Level) Examination ซ ึ ่ ง ด ำ เ น ิ น ก า ร โ ด ย the University of
Cambridge International Examinations (CIE), the Ministry of Education (MOE) and the Singapore
Examinations and Assessment Board (SEAB).

7. ครูที่สอนมีความเชี่ยวชาญในแต(ละสาขาวิชา ประเทศสิงคโปร[ใหTความสำคัญ กับการผลิตและพัฒนา
ครูอย(างยิ่ง สถาบันผลิตครูจะคัดเลือกผูTที่มีผลสัมฤทธิ์จาก 30% ของกลุ(มสูง เขTามาเรียนวิชาครูและเมื่อเขTาสู(
อาชพี แลวT จะตอT งพัฒนาสมรรถนะอยา( งต(อเนอื่ ง ใชเT ทคโนโลยีช(วย ในการสอนเพอื่ เพิม่ พนู ประสบการณ[การเรียนรูT

290

ของผูTเรียน โดยกำหนดว(าครูประจำการตTองเขTารับ การพัฒนา 100 ชั่วโมงต(อป‹รวมทั้งตTองทำวิจัยเพื่อพัฒนาการ
สอนและนำผลวจิ ัยนนั้ ไปปรับปรุง การสอนในชน้ั เรียน

การผลิตครู "ระบบปด- " หมายถึง การรับบคุ คลเขาT ศกึ ษาชัน้ ป‹ท่ี 1 ตามหลักสตู รการผลติ ครู 5 ปห‹ รือ
หลกั สูตรอนื่ ๆ ทคี่ รุ ุสภาใหกT ารรับรอง ตามจำนวนความตอT งการใชคT รูของสถานศึกษาภาครัฐ เม่อื สำเร็จการศึกษา
จะมอี ัตราขTาราชการครูรองรับและจะไดรT ับการบรรจทุ ันที ในระหวา( งศึกษาอาจไดTรับเงนิ ทุนการศกึ ษาเป-น
คา( ธรรมเนียมการศึกษาท่ีสถาบนั การผลิตเรยี กเกบ็ ค(าอปุ กรณ[การศกึ ษาและคา( ใชจT า( ยสว( นตวั อืน่ ๆ ดTวย ทง้ั น้ี
สถานศึกษาเอกชน อาจทำความตกลงร(วมมือกับสถาบันฝÄายผลิต (ประวิต เอราวรรณ8, ม.ป.ป.)

ตารางสรุปแตล* ะประเทศทไี่ ทยได`นำมาประยุกตEใช`ในการศึกษาไทย

ประเทศ ไทยนำมาประยกุ ตใ0 ช3
มกี ารวางระบบประกันคณุ ภาพการศึกษาทุกระดบั ชั้นโดยจดั ตั้ง สมศ. พ.ศ. 2542
ฟน" แลนด' Finland 1. หลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พ.ศ. 2551
เอสโตเนยี Estonia 2. เรยี นฟรี 15 ปV (อนบุ าล1-ม.6)
3. ลดการเรียนแบบทอ\ งจำ เพ่ิมกระบวนการคิดและกระบวนการเรยี นร`ู
4. ยดึ ผู`เรียนเปbนศูนย'กลาง
5. นำเทคโนโลยีมาใช` (E-Learning)
1. นักเรียนควรพูดได`อยา\ งน`อย 3 ภาษา
2. จัดการสอนในระบบสองภาษา
การเรยี นการสอนแบบบรู ณาการ
สงิ คโปร' Singapore 1.
2.

291

สรปุ
สภาพการณEพัฒนาวิชาชพี ครู กลวิธีการพฒั นาการศกึ ษาท่ยี ง่ั ยืน

ความรอบร`ู ทนั สมัย ทนั ตอ* การเปลีย่ นแปลงในบรบิ ทโลก
สภาพการณEพฒั นาวิชาชีพครู

สภาพการพฒั นาวิชาชพี ครู มกี ารผลิตครโู ดยสถาบันผลติ ครูหรือมหาวทิ ยาลัยในระดบั ปรญิ ญาตรีและใน
ระดับป.บณั ฑิต หรอื หลกั สูตรประกาศนียบัตรวิชาชีพครู เม่อื มีการผลติ ครกู ็มกี ารพฒั นาครโู ดยผา( นการอบรม
ตา( งๆแบ(งเปน- ออก 2 แบบคอื แบบบังคับและไมบ( ังคบั แบบบงั คบั มกี ารอบรมคุรสุ ภากำหนดโดยเป-นการอบรมตอ(
ใบประกอบวชิ าชีพตามเกณฑต[ า( งๆ แบบไมบ( ังคับ เปน- การอบรมตามความสนใจหรือตามสาขาวิชาท่เี ก่ยี วขอT งกบั
การสอน นอกจากนยี้ งั มีการอบรมลกู เสือ และมกี ารทำวิทยฐานะ หากครูตอT งการทจ่ี ะพัฒนาตัวเองก็ตTองทำวทิ ย
ฐานะ และเป-นผลประโยชนเ[ รอ่ื งค(าตอบแทน ซง่ึ ปจY จบุ นั นัน้ ก.ค.ศ.มกี ารประกาศใหTใชTเกณฑ[การประเมนิ ใหม( คอื
วPA ในการประเมนิ วิทยฐานะ เร่ิมใชวT ันที่ 1 พฤษภาคม 2564 และมผี ลบังคับใชT 1 ตุลาคม 2564

กลวธิ กี ารพฒั นาที่ยง่ั ยนื ของการศกึ ษาไทย ไดTนำเอาปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงตามแนวพระราชดำริ
ของในหลวงรชั การท่ี 9 ซ่งึ ไดTพระราชดำริไวใT นป‹พทุ ธศกั ราช 2517 และหลังจากเกนิ วกิ ฤตเศรษฐกจิ ตTมยำกุงT ป‹
พทุ ธศกั ราช 2540 จึงไดนT ำแนวปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาใชTในการศึกษาปพ‹ ุทธศักราช 2542 และไดT
บัญญัตไิ วใT นหลกั สตู รแกนกลาง 2551 อย(ูในกลุ(มสาระสงั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ซ่งึ ในปจY จุบันไดTใส(ไวTใน
รัฐธรรมนญู ป‹ 2560 ทุกกระทรวงในปจY จุบันจงึ นำหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งดTวยหลักวา( 3 ห(วง 2 เง่อื นไข 4
มิติ มาปรบั ใชTเพ่ือใหTประเทศไทยพัฒนาอย(าง มน่ั คง มั่งคัง่ และยง่ั ยนื

ความรอบรูT ทันสมยั น้ัน จากการศกึ ษาเรอ่ื งบทบาท หนาT ทแ่ี ละความรับผิดชอบของครู ทำใหรT ูTว(าเรา
จะตอT งมีความรอบรTปู ระสบการณ[ ยิ่งมปี ระสบการณ[ ย่ิงมีวธิ ีจัดการกบั ปYญหา รอบรเูT รื่องวชิ าทีส่ อน ความรTขู อง
เดก็ เกดิ จากความรTูของเราถาT เรามนี Tอยเด็กก็จะไดคT วามรTจู ากเราไปนอT ย ความรอบรูTดาT นทฤษฎกี ารเรยี นรTู ทำใหTรTู
วธิ จี กั การกับการกบั ปญY หา รอบรTูเรือ่ งเพอื่ นรว( มงานไม(วา( จะเปน- คนในหมวด ตา( งหมวด ต(างฝÄาย นักเรียน
ผTูปกครอง ทุกคนคือเพื่อนรว( มงานเป-นปYจจัยท่ที ำใหTเกิดการกระตนุT ใหกT ับครู รอบรเTู รือ่ งกฎหมาย มนุษย[ทกุ คน
ควรรูกT ฎหมาย รอบรูขT (าวสาร เปน- ครตู อT งทนั เหตกุ ารณ[ รอบรเูT รือ่ งวิจยั เพราะจะไดTทราบถงึ ปYญหาการจดั การ
เรียนการสอนเพื่อหาวิธแี กTไข ส(วนในความทนั สมัย ต้ังแต(สมัยสโุ ขทัยจะมคี วามทันสมัยในการเกดิ ตวั อกั ษร
ภาษาไทยข้ึน สมยั อยุธยามแี บบเรยี นใหTกบั การศกึ ษา มโี รงเรียนสอนศาสนา รตั นโกสนิ ทรต[ อนตTนมีแบบเรียนเพ่มิ
มโี รงพมิ พ[เอกสาร ร.4เห็นถึงความสำคญั ของภาษาสง( ลูกเรียนภาษาต(างประเทศ ทำใหT ร.5มีการปฏิรปู การศกึ ษา
ครั้งสำคญั มกี ารจัดการศึกษาอย(างมีระบบ มีโรงเรียนเกิดข้ึน มที นุ การศกึ ษาใหTกับประชาชน ร.6นำวิชาลูกเสอื เขาT
มา ร.7 ปรับปรุงกระทรวงเพราะพิษเศรษฐกจิ และในป‹ 2475-ปจY จุบนั เกิดพระราชบัญญตั ิ ประกาศใชTแผนการ

292

ศึกษาแห(งชาติ แลวT ก็ปฏริ ูปการศกึ ษาอีกคร้ังทำใหเT กิดการศึกแบบปYจจบุ นั แตเ( นอื่ งจากในปจY จุบันมโี รคโควดิ ทำใหT
มีการศึกษาอีกหลายวิธีเพื่อรับมอื กับเหตกุ ารณใ[ นปจY จบุ นั

การกTาวสู(สังคมยุคเทคโนโลยีย(อมส(งผลกระทบต(อการจัดการศึกษาและการเรียนการสอนอย(างหลีกเลี่ยง
ไม(ไดTที่สังคมตTองไดTรับผลจากพัฒนาการทางดTานวิทยาศาสตร[เทคโนโลยีที่เปลี่ยนแปลงไปอย(างรวดเร็ว ดังน้ัน
นักการศึกษาหลายท(านจึงไดTมีการวิเคราะห[ผลการจัดการเรียนการสอนที่ผ(านมารวมทั้งการจัดการศึกษาตาม
สภาพการณ[ในปYจจุบันเพื่อหาแนวทางการพัฒนาปรับปรุงหลักสูตร วิธีสอน วัสดุอุปกรณ[การเรียนการสอนและสิ่ง
อานวยความสะดวกต(างๆรวมทั้งเตรียมบุคลากรที่เกี่ยวขTองทุกฝÄายเพื่อใหTเกิดศักยภาพเพียงพอและเพื่อใหTสอดรับ
กบั สภาพทางเศรษฐกจิ สังคมดาT นเทคโนโลยขี า( วสารขTอมูลทีเ่ ปลย่ี นไปไดอT ยา( งเหมาะสมกบั บริบททางสังคมไดT ไทย
แลนด[ 4.0 เป-นสิ่งที่ดีประเทศจะตTองมีนวัตกรรมเป-นของตนเองการศึกษา 4.0 เป-นส(วนหนึ่งของไทยแลนด[ 4.0 ท่ี
จะนำพาไปสู(ความสำเร็จ จึงตTองอาศัยทุกภาคส(วนใหTความร(วมมือ โดยเฉพาะครูตTองปรับการเรียนการสอนตาม
แนวทางสะเต็มศึกษา (STEM) และ Active Learning นำมาใชTในการเรียนการสอนอย(างจริงจัง และการเรียนรูTใน
ศตวรรษที่ 21 เป-นการกำหนดแนวทางยุทธศาสตร[ในการจัดการเรียนรูT โดยร(วมกันสรTางรูปแบบและแนวปฏิบัติ
ในการเสริมสรTางประสิทธิภาพของการจัดการเรียนรTู21 โดยเนTนที่องค[ความรูT ทักษะ ความเชี่ยวชาญและ
สมรรถนะที่เกิดกับตัวผูTเรียน เพื่อใชTในการดำรงชีวิตในสังคมแห(งความเปลี่ยนแปลงในปYจจุบันคุณสมบัติและ
ทักษะที่สำคัญคือ 3R8C เพื่อพัฒนาระบบบริหารโรงเรียนควบคู(กับการศึกษาของนักเรียนเป-นไปไดTอย(างง(ายมาก
ขึ้นกว(าสมัยก(อน และปYจจุบันตTองปรับเปลี่ยน มีการศึกษายุค Covid-19 ทำใหTคุณครูและนักเรียนตTองปรับตัวสู(
สภาวะการเรียนรูTที่ไม(คุTนเคย และรับภาระที่เพิ่มมากขึ้น คุณครูตTองใชTเวลามากขึ้นในการเตรียมการสอน นักเรียน
รับการบTานและตTองเรียนรูTดTวยตนเองที่มากกว(าเรียนในชั้นเรียนมากขึ้นการเรียนออนไลน[กลายมาเป-นค(านิยมใน
การเรียนรูปแบบใหม( เพราะปYจจุบันในโลกออนไลน[นั้น สามารถเรียนรูTร(วมกันไดT ถTามีเวลาก็สามารถศึกษาดTวย
ตนเอง รวมทั้งเลือกสงิ่ ที่จะเรยี นและเวลาเรยี นไดTอีกดTวย

สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห(งชาติไดTสนับสนุนใหTมีการวิจัยและจัดสัมมนาเกี่ยวกับการปฏิรูป
การศกึ ษาของประเทศตา( งๆ เพอื่ กระตุนT ใหTเกิดการตนื่ ตวั ในการปฏริ ูปการศกึ ษาเพ่อื ไมใ( หลT าT หลงั ประเทศอน่ื ๆ
ประเทศฟ-นแลนด[ Finland จุดมุ(งหมายของการศึกษาคือ เพื่อสนับสนุนพัฒนาการของนักเรียนใหT เติบโตเป-น
มนุษย[ที่สมบูรณ[ และเป-นสมาชิกของสังคมที่รับผิดชอบอย(างมีจรรยาบรรณ และเพื่อใหTความรูTและทักษะต(าง ๆ ที่
จะเปน- ในการดำรงชีวิต

293

อNางองิ

Getupschool. 6 ขน้ั ตอน การทำ ว.21 เพื่อเล่ือนวทิ ยฐานะ. [ออนไลน][ , เขTาถงึ ไดจT าก
https://www.getupschool.com/articles/detail (2564, 16 มนี าคม)

กองบรรณาธกิ าร วอยซ[ทีวี ไขปม: เรียนครู หลกั สตู ร 4 ป| - 5 ป| มีมาตรฐานตXางกนั จรงิ หรือ?. [ออนไลน[],
เขาT ถงึ ไดTจาก : https://www.voicetv.co.th/read/504445 (วนั ทีค่ TนขอT มลู 2564, 17 มนี าคม)

ขั้นตอนการขอใบอนญุ าตทำงานใหค# รชู าวตาX งประเทศ . [ออนไลน[], เขTาถึงไดจT าก :
https://www.educationcenterthailand.com/news-education-center-angthong/6368703
(วันทีค่ นT ขTอมูล 2564, 18 มีนาคม)

ครูวันดี. สถาบันผลติ ครปู |2563 หลังครุ สุ ภารับรองหลกั สูตร . [ออนไลน[], เขTาถงึ ไดจT าก :
https://www.kruwandee.com/news-id42621.html (วนั ทค่ี TนขอT มลู 2564, 17 มนี าคม)

ครูอัพเดทดอทคอม. แผนภาพอธิบายวิทยฐานะ ช(วงเปลี่ยนผ(าน จากเกณฑ[เก(าไป PA. [ออนไลน?], เข#าถึงได#
จาก https://www.kruupdate.com/35918/ (วนั ทคี่ #นขอ# มลู 2564, 16 มีนาคม)

ครูอาชพี ดอทคอม. ดร.รัชศักด์ิ แกวT มาลา. การทำวิทยฐานะ ว21/2560 . [ออนไลน[], เขาT ถึงไดจT าก :
https://www.kruachieve.com/(วนั ที่คTนขอT มูล 2564, 16 มนี าคม)

ณัฐนรี ไชยภักด.ี (2552). การเปด¨ รบั ขXาวสาร ความรู# ทัศนคติ และพฤติกรรมการมสี XวนรวX มในโครงการ 7
สี ป:นรักใหโ# ลกของประชาชนในเขตกรงุ เทพมหานคร. [ออนไลน][ , Available :
http://dspace.bu.ac.th/jspui/bitstream/123456789/593/3/natnaree_chai.pdf. (วันทค่ี Tน
ขอT มูล 2564, 22 มีนาคม)

ดร.จิติมา วรรณศรี. (2552). คุณภาพการศึกษากับสมรรถนะของครูที่พึงประสงค?. [ออนไลน[], Available :
ThaiJOso02.tci-thaijo.org › EDKKUJ › article › download (2564, 16 มีนาคม)
นางสาวรัศมี เกยจอหอ และคณะ (2556). วิวัฒนาการการศึกษาไทย. [ออนไลน[], Available :
http://www.kruinter.com/file/40620150830222710-[kruinter.com].pdf. (วันที่คTนขTอมูล
2564, 22 มีนาคม)

บริษทั โปรเฟสชน่ั แนล วีซ(า แอนด[ ทราเวล เซอรว[ ิส จำกดั . การย่ืนขอ Work permit ใบอนุญาตทำงาน .
[ออนไลน][ , เขTาถึงไดจT าก : https://www.visatranslationteam.com/(วันที่คTนขอT มลู 2564, 16
มีนาคม)

แบบเรียนของมหาวิทยาลัยรามคำแหง. หลักสูตรและสาระการเรียนรูTวิทยาศาสตร[. บทที่ 4 แนวคิด/ทฤษฎี
การเ รี ยนรู # ที ่ เ น# นพฤติ กรรมและกระบวนการ. [ออนไลน[], Available : http://old-
book.ru.ac.th/e-book/s/SE742/chapter4.pdf. (วนั ทคี่ นT ขอT มูล 2564, 22 มีนาคม)

ประชาชาต.ิ 2560.หลักสูตรใหม“( ฟน- แลนด[” พฒั นา7ทกั ษะสรTางคนแหง( อนาคต (ออนไลน[).
http://news.voicetv.co.th/thailand/440763.html (2564, 16 มนี าคม)

294

http://www.birdkm.com/outside-classroom/outsideclass/thai-education-40 : ผูTเขียน ผศ.
ธงชยั สิทธกิ รณ.[ (วนั ทค่ี นT ขอT มูล 2564, 16 มีนาคม)
เปžาหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน. (ออนไลน[). แหล(งที่มา: http://osthailand. nic.go.th แผนพัฒนาสถิติทางการ/
แผนพัฒนาสถิติระดับพื้นที่/118-sdgs/257 sustainable-development-goals-sdgs.html. (16
มิถนุ ายน 2559)
ผศ.ดร.กลั ยาณี พรมทอง. (2559). บทบาท หน#าท่ี และความรบั ผิดชอบของครู. [ออนไลน][ , Available :
http://www.ipebk.ac.th/bep/wp-content/uploads/2017/11/Kanlayanee-B3L03.pdf.
(วันท่ีคTนขอT มูล 2564, 22 มีนาคม)
ผศ.ดร.กลั ยาณี พรมทอง. (2560). กฎหมายทีเ่ กีย่ วข#องกับการศึกษา. [ออนไลน][ , Available :
http://www.ipebk.ac.th/bep/wp-content/uploads/2017/11/Kanlayanee-B2L5.pdf. (วันท่ี
คTนขTอมูล2564, 16 มีนาคม)
ผเูT ขียนศาสตราจารย[ ดร.พฤทธ์ิ ศิรบิ รรณพทิ กั ษ[ และคณะครุ ศุ าสตร[ จฬุ าลงกรณ[ มหาวทิ ยาลยั .(ออนไลน)[ ,
เขTาถงึ ไดจT าก : http://backoffice.thaiedresearch.org/ , มหาวิทยาลัย.(วนั ที่คTนขTอมลู 2564, 16 มนี าคม)
แผนการศึกษาแหง( ชาติ 2560-2579.(ออนไลน[), เขTาถึงจาก :
http://www.lampang.go.th/public60/EducationPlan2.pdf : สำนกั งานเลขาธิการสภา
การศึกษา (2560) ,.(วนั ที่คTนหาขTอมลู 2564, 16 มนี าคม)
ภาคเี พอื่ การศึกษาไทย Thailand Education Partnership (TEP)เลขท่ี 1168 ซ.พหลโยธิน 22 ถ.พหลโยธนิ
แขวงจอมพล เขตจตจุ ักร กรุงเทพฯ 10900โทรศพั ท[ 0-2511-5855โทรสาร 0-2939-2239
รศ.ดร.ประวติ เอราวรรณ[ รองเลขาธกิ าร ก.ค.ศ. ก.ค.ศ. ปรับปรงุ มาตรฐานตำแหนXงและมาตรฐาน
วทิ ยฐานะเปQนของขวัญป|ใหมXใหข# #าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา. [ออนไลน][ , เขาT ถงึ ไดT
จากhttps://www.youtube.com/watch?v=Xe_yrSDY65E (วันท่คี TนขอT มลู 2564, 17 มนี าคม)
ศรวี รรณ แกวT ทองดี. (2562). แนวทางการพัฒนาตนเองของครูในสถานศกึ ษา สหวทิ ยาเขตบงึ สามพัน สงั กดั
สำนักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษามัธยมศึกษา เขต 40. [ออนไลน[], Available :
http://ns.nsru.ac.th/bitstream/nsruE0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%94
%E0%B8%B5.pdf. (วนั ทค่ี TนขTอมลู 2564, 16 มนี าคม)
สหไทย ไชยพนั ธ. (2553). ครูผ#สู อนกบั แนวปฏิบัตใิ นการทำาวิจยั : วิจยั ในช้นั เรียน. [ออนไลน[], Available
: ThaiJOli01.tci-thaijo.org › pnujr › article › view. (วันท่คี นT ขTอมูล 2564, 16 มีนาคม)
สำนกั งานเลขาธกิ าคุรสุ ภา. คำแนะนำกาขอหนงั สือขออนญุ าตให#ประกอบวชิ าชีพทางการศึกษา โดยไมมX ี
ใบอนญุ าตประกอบวชิ าชีพ . [ออนไลน][ , เขาT ถงึ ไดจT าก :
https://www.ksp.or.th/ksp2018/tmplicense/ (วนั ทีค่ นT ขTอมลู 2564, 18 มนี าคม)
สำนักงานลูกเสอื เขตพ้นื ท่กี ารศกึ ษากำแพงเพชร เขต 2 .วุฒิทางลูกเสือ [ออนไลน[], เขาT ถงึ ไดจT าก :
https://www.kpp2.go.th/scoutkpp2/inside_page.php?pageid=77 (วนั ทค่ี TนขTอมูล 2564, 16
มีนาคม)