หนังสือรางวัลการวิจัยแห่งชาติ2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

8. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “การออกแบบเชิงิ โครงสร้า้ งและการปรัับปรุงุ คุณุ สมบััติิฟิิล์์มบางของวััสดุรุ ููพรุุน
โครงผลึึกผสมโลหะและสารอิินทรีีย์์ จากการสร้้างองค์ค์ วามรู้�้พื้�นฐานเชิิงลึกึ สู่�
การพััฒนาเพื่�่อการประยุกุ ต์์ใช้ป้ ระโยชน์จ์ ริงิ ”
(Structural Design and Modification of Surface Anchored Metal-Organic
Frameworks: From Fundamental Study towards Applications)

โดย ดร.สุุทธิิพงษ์์ วรรณไพบููลย์์
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : Technical University of Munich,
สหพันั ธ์์สาธารณรััฐเยอรมนีี
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึึกษาหลักั : Professor Dr.Roland A. Fischer
(สาขาวิิทยาศาสตร์์เคมีีและเภสัชั )

9. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การออกแบบโครงสร้า้ งโลหะที่ม�่ ีีรููพรุนุ สำหรับั ประยุุกต์ใ์ ช้ท้ างเคมีีไฟฟ้า้ ”
(Design of Porous Material for Electrochemical Applications)

โดย ดร.สรรเพชญ อััศวภาณุุมาศ
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : สถาบันั วิทิ ยสิิริิเมธีี
อาจารย์์ที่ป�่ รึกึ ษาหลััก : ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.จุุฬารัตั น์์ วััฒนกิจิ
(สาขาวิทิ ยาศาสตร์์เคมีีและเภสัชั )

10. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การพัฒั นาเซนเซอร์ท์ างเคมีีไฟฟ้า้ ร่ว่ มกับั การใช้้วััสดุุคาร์บ์ อนรููปแบบต่า่ ง ๆ”
(The Development of Electrochemical Sensors Based on the Use of
Different Forms of Carbon Materials)

โดย ดร.กอบัวั ไชยศิวิ ามงคล
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : University of Oxford, สหราชอาณาจัักร
อาจารย์์ที่่ป� รึึกษาหลักั : Professor Dr.Richard Compton
(สาขาวิิทยาศาสตร์เ์ คมีีและเภสัชั )

11. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “การศึกึ ษาลักั ษณะพันั ธุุกรรมและการพััฒนาวััคซีีนต่่อเชื้�อไวรัสั
พอร์ซ์ ายน์์เดลต้า้ โคโรน่า่ ”
(Genetic Characterization and Vaccine Development Against Porcine
Deltacoronavirus)

โดย ดร.เกพลีี แสง-ชููโต
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : จุุฬาลงกรณ์ม์ หาวิทิ ยาลัยั
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึึกษาหลักั : ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ นายสััตวแพทย์์ ดร.เดชฤทธิ์์� นิิลอุุบล
(สาขาเกษตรศาสตร์แ์ ละชีีววิทิ ยา)

12. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “การขจัดั ไฮโดรเจนซัลั ไฟด์โ์ ดยไนเทรตรีีดิวิ ซ์์ซิิงและซัลั ไฟด์อ์ อกซิไิ ดซิิงแบคทีีเรีียในถััง
ปฏิิกรณ์์ชีีวภาพไร้อ้ อกซิเิ จน”
(Hydrogen Sulfide Removal by Nitrate Reducing and Sulfide
Oxidizing Bacteria in Anoxic Bioreactors)

โดย ดร.วรรณพร วััฒน์ส์ ุุนธร
สำเร็็จการศึึกษาจาก : จุุฬาลงกรณ์ม์ หาวิทิ ยาลััย
อาจารย์์ที่่ป� รึกึ ษาหลักั : ศาสตราจารย์์ ดร.วรวุฒุ ิิ จุฬุ าลัักษณานุุกููล
(สาขาเกษตรศาสตร์์และชีีววิทิ ยา)

300 รางวัลการวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

13. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การจำลองแบบสมรรถนะเชื้อ� เพลิงิ ของเชื้อ� เพลิงิ ออกไซด์์ผสมที่่�มีีค่า่ เบิิร์์นอัปั สููง
สำหรับั Hard Spectrum LWRs”
(Fuel Performance Modeling of High Burnup Mixed Oxide Fuel for Hard
Spectrum LWRs)

โดย ดร.ญาณิิน สุขุ ใจ
สำเร็็จการศึึกษาจาก : Massachusetts Institute of Technology, สหรััฐอเมริิกา
อาจารย์์ที่่�ปรึกึ ษาหลััก : Assistant Professor Dr.Koroush Shirvan
(สาขาวิศิ วกรรมศาสตร์์และอุุตสาหกรรมวิจิ ััย)

14. วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “การศึกึ ษาผลของสนามแม่่เหล็ก็ ที่ม�่ ีีต่่อปฏิกิ ิิริยิ าการเติมิ ก๊า๊ ซไฮโดรเจนของ
ก๊๊าซคาร์บ์ อนไดออกไซด์โ์ ดยใช้ต้ ัวั เร่่งปฏิกิ ิริ ิิยาเหล็ก็ และทองแดงบนตััวรองรัับ
ซิลิ ิิกาเมโซพอร์์ชนิดิ MCM-41”
(Effect of the External Magnetic Field on Carbon Dioxide Hydrogenation
Over Iron and Copper Loaded on MCM-41 Mesoporous Silica Catalysts)

โดย ดร.ศิริ ภัสั สร เกีียรติพิ ึ่่�งพร
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : มหาวิทิ ยาลัยั เกษตรศาสตร์์
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึึกษาหลักั : ศาสตราจารย์์ ดร.เมตตา เจริิญพานิิช
(สาขาวิิศวกรรมศาสตร์์และอุตุ สาหกรรมวิจิ ััย)

15. วิิทยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “สภาวะน่่าสบายของผู้้�สูงอายุุไทยสำหรัับศููนย์์ผู้้�สูงอายุแุ บบปรัับอากาศ”
(Thermal Comfort of the Thai Elderly for the Air-Conditioned Space of
Adult Day Care Center)

โดย ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ช่่อเพชร พานระลึึก
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : จุุฬาลงกรณ์ม์ หาวิทิ ยาลัยั
อาจารย์ท์ ี่ป�่ รึึกษาหลััก : ศาสตราจารย์์ ดร.อรรจน์์ เศรษฐบุตุ ร
(สาขาปรัชั ญา)

16. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่�อ่ ง “การสร้า้ งสรรค์์เพลงกลองอาเซีียน” (A Composition of Glong Asean)
โดย ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.รังั สรรค์์ บััวทอง
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย
อาจารย์์ที่ป่� รึึกษาหลััก : ศาสตราจารย์์ ดร.บุุษกร บิิณฑสัันต์์
(สาขาปรัชั ญา)

17. วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “วัฒั นธรรมทางกฎหมาย หลักั ความชอบด้ว้ ยกฎหมาย และการพิิจารณาฐาน
ความชอบด้ว้ ยกฎหมายของการกระทำทางปกครองในประเทศอังั กฤษและออสเตรเลีีย”
(Legal Culture, Legality and the Determination of the Grounds of
Judicial Review of Administrative Action in England and Australia)

โดย ดร.วรพล มาลสุุขุมุ
สำเร็็จการศึึกษาจาก : University of Oxford, สหราชอาณาจักั ร
อาจารย์ท์ ี่�่ปรึึกษาหลััก : Professor Dr.Liz Fisher
(สาขานิติ ิิศาสตร์)์

รางวัลการวจิ ัยแห่งชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 301

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

18. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่่อ� ง “ชนชั้้น� นำ ระบอบทหาร และการกำหนดนโยบายต่า่ งประเทศของไทย”
(Domestic Elites, Military Regimes, and Thai Foreign Policy – Making)

โดย ดร.ณััฐพร สิิทธิแิ พทย์์
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : University of London, สหราชอาณาจัักร
อาจารย์ท์ ี่�่ปรึกึ ษาหลักั : Dr.Dafydd Fell
(สาขารัฐั ศาสตร์์และรัฐั ประศาสนศาสตร์)์

19. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “ความขััดแย้ง้ ในการใช้้ทรััพยากรประมง : กรณีีศึกึ ษาวิถิ ีีการดำรงอยู่่�กับั ความขััดแย้ง้
ของชาวประมงชายฝั่ �ง”
(Conflicts Over Fishery Resources: Case Study of Coastal Fisherman’s
Livelihood and Conflicts)

โดย ดร.พััชราภา ตันั ตราจินิ
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : มหาวิทิ ยาลััยธรรมศาสตร์์
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึกึ ษาหลััก : รองศาสตราจารย์์ ดร.โสภารัตั น์์ จารุุสมบััติิ
(สาขารัฐั ศาสตร์แ์ ละรััฐประศาสนศาสตร์)์

20. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่อ�่ ง “การค้า้ ระหว่่างประเทศ การเจริิญเติบิ โตทางเศรษฐกิจิ และความเท่่าเทีียม : 4
บทความ”
(Trade, Growth, and Equity: Four Essays)

โดย ดร.วรรณพงษ์์ ดุุรงคเวโรจน์์
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : Australian National University, เครืือรััฐออสเตรเลีีย
อาจารย์์ที่่�ปรึกึ ษาหลักั : Professor Dr.Prema-chandra Athukorala
(สาขาเศรษฐศาสตร์์)

21. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “ผลกระทบของการลงทุนุ ในเด็ก็ ปฐมวััยต่อ่ พัฒั นาการของเด็ก็ ปฐมวััยในชนบทไทย”
(Impacts of Early Childhood Investment on Child Development: An
Evidence from Rural Thailand)

โดย ดร.วิษิ ุุวรรต ชููจัันทร์์
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : มหาวิทิ ยาลัยั หอการค้า้ ไทย
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึึกษาหลััก : รองศาสตราจารย์์ ดร.วีีระชาติิ กิเิ ลนทอง
(สาขาเศรษฐศาสตร์)์

22. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่อ�่ ง “งานศึึกษาเกี่่�ยวกัับการเป็็นผู้้�ประกอบการและการพััฒนาเศรษฐกิิจ
: กรณีีศึกึ ษาของไทย”
(Essays on Entrepreneurship and Economic Development: Evidence
from Thailand)

โดย ดร.กิิตติิพงษ์์ เรืือนทิพิ ย์์
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : มหาวิทิ ยาลััยหอการค้า้ ไทย
อาจารย์ท์ ี่ป่� รึกึ ษาหลััก : รองศาสตราจารย์์ ดร.วีีระชาติิ กิิเลนทอง
(สาขาเศรษฐศาสตร์์)

23. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่�อ่ ง “ขแมร์์ที่่�แลเห็็น : การอพยพย้า้ ยถิ่�นฐานและการด้้นสดขององค์ค์ วามรู้�้
ทางโหราศาสตร์์และเทคนิคิ การพยากรณ์ใ์ นกรุุงพนมเปญ”
(Khmer Ways of Seeing: Migration and Divinatory Improvisation in
Phnom Penh)

โดย ดร.ปุุณณฑรีีย์์ เจีียวิริ ิยิ บุุญญา
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : Australian National University, เครืือรััฐออสเตรเลีีย
อาจารย์์ที่่�ปรึึกษาหลััก : Professor Philip Taylor
(สาขาสังั คมวิิทยา)

302 รางวลั การวจิ ยั แห่งชาติ : รางวลั วิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

24. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่�อ่ ง “ปฏิิบัตั ิกิ ารในชุุมชนชายแดนรัฐั จััดตั้้�งบนพื้้น� ที่่ช� ายแดนไทย-กัมั พููชา”
(Practices in a State-Established Border Community in a
Thai-Cambodian Border Area)

โดย ดร.จตุพุ ร ดอนโสม
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : มหาวิทิ ยาลัยั ขอนแก่่น
อาจารย์ท์ ี่ป�่ รึกึ ษาหลััก : ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.พัชั รินิ ทร์์ ลาภานันั ท์์
(สาขาสัังคมวิิทยา)

25. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่่อ� ง “การพัฒั นาแบบจำลองการประเมิินเทคโนโลยีีการเดิินทางอัจั ฉริิยะ”
(The Development of an Intelligent Travel Technology Assessment
Model (ITTAM))

โดย ดร.นภดล เผ่่าเสถีียรพันั ธ์์
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : มหาวิิทยาลััยมหิิดล
อาจารย์์ที่่�ปรึึกษาหลััก : รองศาสตราจารย์์ ดร.อดิิศร ลีีลาสัันติิธรรม
(สาขาสังั คมวิิทยา)

26. วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การออกแบบและพััฒนากระบวนทัศั น์์ด้้านการรัักษาความปลอดภััยที่ก�่ ำหนด
โดยซอฟต์แ์ วร์ส์ นับั สนุุนเทคโนโลยีีเอ็็นเอฟวีีและเอสดีีเอ็น็ ”
(Moving Towards Software-Defined Security in the Era of NFV and SDN)

โดย ดร.มลธิดิ า ภัทั รนัันทกุุล
สำเร็็จการศึึกษาจาก : University of Paris-Saclay, สาธารณรััฐฝรั่่ง� เศส
อาจารย์์ที่ป่� รึกึ ษาหลััก : Professor Dr.Zonghua Zhang
(สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์)

27. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การวิเิ คราะห์ใ์ บหน้้าด้ว้ ยการเรีียนรู้�้เชิิงลึกึ และคุณุ สมบัตั ิิเชิงิ พื้้�นที่�จ่ ากจุดุ สัังเกตบน
ใบหน้า้ ”
(Facial Analysis with Deep Learning and Auxiliary Spatial Features from
Facial Landmarks)

โดย ดร.กฤตภาส สงศรีีอินิ ทร์์
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : Imperial College London, สหราชอาณาจักั ร
อาจารย์์ที่ป่� รึึกษาหลััก : Professor Dr.Stefanos Zafeiriou
(สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์)์

28. วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่่อ� ง “การเรีียนรู้้�จากข้อ้ มููลที่�ไ่ ม่่สมดุุล : การสุ่�มตััวอย่่างโดยพิจิ ารณาจากการทับั ซ้อ้ นของ
กลุ่�มสำหรับั การจำแนกข้้อมููลที่ไ�่ ม่ส่ มดุลุ ”
(Learning from Class-Imbalanced Data: Overlap-Driven Resampling for
Imbalanced Data Classification)

โดย ดร.ภัทั รมน วุุฒิิพิิทยามงคล
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : Robert Gordon University, สหราชอาณาจัักร
อาจารย์์ที่่�ปรึึกษาหลััก : Professor Dr.Eyad Elyan
(สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิิเทศศาสตร์)์

29. วิิทยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “การพััฒนารููปแบบจำลองการวิิเคราะห์์ข้้อมููลสำหรับั การบริิหารจััดการงานโครงการ
ซอฟต์แ์ วร์์”
(Developing Analytics Models for Software Project Management)

โดย ดร.มรกต เชิิดเกีียรติกิ ุุล
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : University of Wollongong, เครืือรััฐออสเตรเลีีย
อาจารย์์ที่่�ปรึกึ ษาหลักั : Associate Professor Dr.Hoa Khanh Dam
(สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิิเทศศาสตร์์)

รางวัลการวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวัลวิทยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 303

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

30. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่อ่� ง “การสร้า้ งแบบจำลองการระบาดแมลงศัตั รููข้้าวในประเทศไทยโดยใช้้การรวมกัันของ
ข้้อมููลดาวเทีียมหลายช่่วงเวลาและเทคนิิควิิธีีการเรีียนรู้้�ของเครื่่�อง”
(Modeling Rice Pest Occurrence in Thailand Using a Combination of
Satellite Time Series and Machine Learning)

โดย ดร.สุุกิจิ สกาวแสง
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : สถาบันั เทคโนโลยีีแห่่งเอเชีีย
อาจารย์์ที่่�ปรึึกษาหลััก : Associate Professor Dr.Masahiko Nagai
(สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์)์

31. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่�อ่ ง “การแทรกกิจิ กรรมทางกายระหว่่างการนั่่�งเนืือยนิ่่ง� ต่อ่ เนื่�่องเป็็นระยะเวลานานและ
การตอบสนองของเมตาบอลิซิ ึมึ หลัังอาหารในผู้ช�้ ายเชื้อ� ชาติจิ ีีนที่�ม่ ีีภาวะอ้้วนลงพุุง”
(Interrupting Prolonged Sitting and Postprandial Metabolic Responses in
Young Chinese Men with Central Obesity)

โดย ดร.วริศิ วงศ์พ์ ิพิ ิธิ
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : The Chinese University of Hong Kong,
เขตบริิหารพิเิ ศษฮ่อ่ งกงแห่่งสาธารณรััฐประชาชนจีีน
อาจารย์์ที่�่ปรึึกษาหลักั : Professor Dr.Stephen Heung-sang Wong
(สาขาการศึึกษา)

32. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่�่อง “สภาพแวดล้้อมการเรีียนรู้�้แบบดื่่�มด่่ำเสมืือนจริงิ ด้ว้ ยการเล่า่ เรื่อ�่ งดิิจิทิ ัลั เพื่�่อส่ง่ เสริมิ
การเรีียนรู้เ�้ ชิงิ ลึกึ ของนักั ศึึกษาระดัับปริญิ ญาตรีี”
(Virtual Immersive Learning Environment Based on Digital Storytelling to
Enhance Deeper Learning for Undergraduate Students)

โดย ผู้�้ ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ธาดา จันั ตะคุณุ
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : มหาวิทิ ยาลััยเทคโนโลยีีพระจอมเกล้้าพระนครเหนืือ
อาจารย์์ที่�่ปรึึกษาหลักั : รองศาสตราจารย์์ ดร.ปณิิตา วรรณพิิรุณุ
(สาขาการศึกึ ษา)

ทั้้ง� นี้้� ผู้�ว้ ิิจัยั ที่�ไ่ ด้ร้ ัับรางวัลั ในแต่่ละสาขาวิชิ าการจะได้ร้ ับั ประกาศนีียบัตั รเชิดิ ชููเกีียรติคิ ุุณ และเงินิ รางวัลั ดังั นี้้�
รางวัลั ระดัับดีีเด่่น รางวััลละ 100,000 บาท
รางวัลั ระดัับดีมี าก รางวัลั ละ 70,000 บาท
รางวัลั ระดัับดีี รางวััลละ 50,000 บาท

ประกาศ ณ วันั ที่�่ 23 พฤศจิิกายน 2564

(นางสาววิิภารัตั น์์ ดีีอ่่อง)
ผู้้อ� ำนวยการสำนักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ

304 รางวัลการวิจัยแห่งชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุณุ ประกาศ

รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวััลวิิทยานิิพนธ์์
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวััลระดัับดีเี ด่่น

สาขาเกษตรศาสตร์์และชีวี วิิทยา

เรื่อ�่ ง
ผลของการออกกำำลัังกายตามความต้้องการและการปรับั การทำำงานของระบบโมโนเอมีนี

ในการป้อ้ งกันั ระบบประสาทของหนููเพศผู้้�ที่่ถ� ููกกระตุ้น้� ให้เ้ กิิดความเครีียด
Neuroprotective Effects of Voluntary Exercise and Monoaminergic

Modulators on Stressed Male Rats
โดย

ดร.ศราวุุธ ลาภมณีีย์์

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้พิจารณาเห็นว่าวิทยานิพนธ์ เรื่อง “ผลของการออกกำ�ลังกายตาม
ความต้องการและการปรับการทำ�งานของระบบโมโนเอมีนในการป้องกันระบบประสาทของหนูเพศผู้ท่ีถูก
กระตุ้นใหเ้ กิดความเครยี ด” โดย ดร.ศราวุธ ลาภมณยี ์ ส�ำ เรจ็ การศกึ ษาจาก มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล วทิ ยานิพนธน์ ี้
ไดท้ �ำ การศกึ ษาในสตั วท์ ดลองที่สามารถน�ำ ผลการศกึ ษามาใชก้ บั มนษุ ย์ โดยเปน็ การศกึ ษาวจิ ยั ที่เกยี่ วขอ้ งกบั การออก
กำ�ลังกายแบบไมบ่ งั คับที่มีผลต่อรา่ งกายในการลดอันตรายตอ่ ความเครียดที่เกดิ ข้ึ น รวมทัง้ ศกึ ษากลไกของการออก
ก�ำ ลงั กายในการป้องกนั การท�ำ ลายรา่ งกายโดยเฉพาะอวัยวะส�ำ คัญของมนุษยค์ อื บรเิ วณสมอง การศกึ ษานี้ได้สรา้ ง
องคค์ วามรใู้ หมท่ างสรรี วทิ ยาและประสาทวทิ ยา โดยพบวา่ การออกก�ำ ลงั กายสามารถปรบั การท�ำ งานของแกนควบคมุ
ความเครยี ดและปรับปริมาณโปรตีนในสมองที่เกี่ยวกบั การตอบสนองตอ่ ความเครียด นอกจากนั้นยงั ไดศ้ ึกษาเชิงลึก
เพ่ือการจำ�แนกลักษณะและระบุตำ�แหน่งของตัวรับสัญญาณสารส่ือประสาทในสมองเพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนา
ยาและอนุพันธย์ าเพือ่ ใหอ้ อกฤทธ์ติ ้านความซึมเศรา้ และวิตกกงั วลไดอ้ ยา่ งมปี ระสิทธภิ าพในอนาคต

วช. จงึ มมี ตใิ หว้ ทิ ยานพิ นธเ์ รอ่ื งน้ี ไดร้ บั รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจ�ำ ปงี บประมาณ
2565 รางวลั ระดับดเี ดน่ สาขาเกษตรศาสตร์และชีววิทยา

รางวลั การวจิ ยั แห่งชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 305

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวัตั ิิส่่วนตััว หมวกไต โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งการหลั่่�งเมลาโทนิินจากต่่อม
ไพเนีียล เมลาโทนิินเป็็นฮอร์์โมนผลิิตจากสารสื่�่อประสาท
ชื่อ่� – นามสกุุล ดร.ศราวุุธ ลาภมณีีย์์ เซโรโทนินิ ที่เ่� ซลล์ไ์ พเนีียล นอกจากจะทำหน้า้ ที่ค�่ วบคุมุ วงจร
ตำำแหน่่งทางวิิชาการ - หลัับตื่่�นทำหน้้าที่่�ควบคุุมวงจรหลัับตื่่�นและต้้านอนุุมููลอิิสระ
อายุุ 36 ปีี ซึ่ �งอาจมีีบทบาทเกี่�่ยวกัับการต้้านความเครีียดหรืือภาวะ
อาชีีพ อาจารย์์ ซึึมเศร้้า โดยออกฤทธิ์์�ผ่า่ นตัวั รัับสััญญาณของเซลล์์ประสาท
อาจารย์์ประจำ เมลาโทนิินชนิิดที่่� 1 (MT1) และ 2 (MT2) อย่่างไรก็็ตาม
ตำำแหน่ง่ ปััจจุุบัันยัังไม่่มีีข้้อสรุุปที่�่แน่่นอนเกี่่�ยวกัับตำแหน่่งหรืือ
บทบาทของตััวรัับสััญญาณเมลาโทนิินภายในสมองส่่วน
หน่่วยงานที่่ส� ังั กัดั คณะแพทยศาสตร์์ ที่่�ตอบสนองต่่อความเครีียดและการควบคุุมพฤติิกรรม
มหาวิทิ ยาลััยสยาม และอารมณ์์ ดัังนั้้�นจึึงมีีการพััฒนาหนููพัันธุุกรรมดััดแปลง
0 2868 6832 ด้้วยการตััดและเติิมยีีนเอนไซม์์เบต้้า-กาแล็็กโตไซเดส
โทรศััพท์์ บนสายโครโมโซม MT1 และ MT2 เพื่่�อใช้้เป็็นเครื่่�องมืือ
ศึึกษาตำแหน่่งของการแสดงออกของตััวรัับสััญญาณ MT2
โทรสาร 0 2868 6832 ในแผนที่่�สมองซึ่ �งจะนำมาเป็็นแบบจำลองในการทดสอบ
การออกฤทธิ์์�ของยาลดความเครีียดและต้้านความซึึมเศร้้า
E-mail: [email protected] ได้้อย่า่ งมีีประสิทิ ธิิภาพ

2. ชื่อ่� และที่่อ� ยู่�่ของอาจารย์์ที่่ป� รึกึ ษาหลักั เนื่�่องจากโรควิิตกกัังวลและซึึมเศร้้าเกิิดขึ้้�นจาก
ชื่อ�่ – นามสกุุล ดร.นทีีทิิพย์์ กฤษณามระ สารสื่่�อประสาทโมโนเอมีีนเซโรโทนิินและนอร์์อิิพิิเนฟริินที่่�
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ ศาสตราจารย์เ์ กีียรติิคุุณ หลั่่�งในสมองมีีปริิมาณลดลง ดัังนั้้�นแพทย์์จึึงนิิยมใช้้กลุ่�มยา
ที่่อ� ยู่่� ภาควิิชาสรีีรวิทิ ยา คณะวิทิ ยาศาสตร์์ ต้า้ นการนำเซโรโทนินิ และ/หรืือนอร์อ์ ิพิ ิเิ นฟรินิ กลับั เข้า้ เซลล์์
มหาวิทิ ยาลััยมหิิดล ประสาทมาใช้้ในการรัักษา เพื่่�อให้้ปริิมาณสารสื่่�อประสาท
กลุ่ �มนี้้�มีีปริิมาณในช่่องไซแนปส์์เพิ่่�มขึ้ �นและเพีียงพอที่่�จะ
3. ความสำำคัญั และที่่ม� าของวิิทยานิพิ นธ์์ ส่่งสััญญาณประสาทต่่อไป โดยผลการศึึกษาที่่�ผ่่านมา
ความแปรปรวนทางอารมณ์์จากความเครีียดเป็็น พบว่่า ยาเวนลาฟาซิินมีีประสิิทธิิภาพดีีกว่่ายาต้้านการนำ
สารสื่่�อประสาทเซโรโทนิิน หรืือนอร์์อิิพิิเนฟริินกลัับเข้้า
ความผิิดปกติิทางจิิตที่่�ประชากรทั่่�วโลกกำลัังเผชิิญและ เซลล์์ประสาทในการลดพฤติิกรรมวิิตกกัังวลและซึึมเศร้้า
ซึ่�งอาจรุุนแรงถึึงชีีวิิตด้้วย ทั้้�งนี้้�การเผชิิญกัับความเครีียด ในหนููขาวเพศผู้้�ที่�่เกิิดความเครีียด นอกจากนั้้�นยากลุ่�ม
อย่า่ งรุนุ แรงและต่อ่ เนื่อ่� ง เช่น่ อุบุ ัตั ิภิ ัยั ทางธรรมชาติิ สงคราม เมลาโทนิินและอนุุพัันธ์์ของเมลาโทนิินก็็สามารถออกฤทธิ์์�
และภาวะติิดเชื้�อ มัักนำไปสู่�โรควิิตกกัังวล โรคซึึมเศร้้า ลดพฤติกิ รรมวิติ กกังั วลและซึมึ เศร้า้ ทั้้ง� ในคนและสัตั ว์ท์ ดลอง
และภาวะสููญเสีียความจำ ฉะนั้้�นการป้้องกัันการเกิิด เทีียบเคีียงได้้กัับยากลุ่�มที่่�กล่่าวมาในข้้างต้้น อะโกเมลาทิิน
ผลกระทบจากความเครีียดจึงึ เป็น็ เรื่อ่� งที่ส่� ำคัญั มากในปัจั จุบุ ันั จึึงเป็็นยาชนิิดใหม่่ที่�่มีีประสิิทธิิภาพและมีีผลข้้างเคีียงต่่ำ
สามารถกระตุ้้�นตััวรัับสััญญาณ MT1 และ MT2 และยับั ยั้�ง
กลไกที่�่ใช้้อธิิบายการเกิิดโรคความผิิดปกติิทางจิิต การทำงานตัวั รัับสัญั ญาณเซโรโทนิิน ชนิดิ ที่�่ 2 ซีี
จากความเครีียด คืือ การเสีียสมดุุลของแกนควบคุุม
ความเครีียดไฮโปทาลามััส-พิิทููอิิทารีี-อะดรีีนััล และ อย่่างไรก็็ตามจุุดอ่่อนของการบรรเทาอาการด้้วย
ปริิมาณของสารสื่่�อประสาทโมโนเอมีีน ได้้แก่่ เซโรโทนิิน ยาเหล่า่ นี้้ก� ็ค็ ืือ ต้อ้ งให้ย้ าติดิ ต่อ่ กันั เป็น็ เวลานาน ซึ่ง� ทำให้เ้ กิดิ
นอร์์อิิพิิเนฟริิน โดปามีีน และเมลาโทนิิน การเผชิิญกัับ ผลข้้างเคีียงได้้ ดังั นั้้น� การรักั ษาด้้วยวิิธีีอื่น�่ ๆ เช่น่ การออก
ความเครีียดเป็็นระยะเวลานานมีีผลเพิ่่�มปริิมาณฮอร์์โมน กำลังั กายอาจเป็น็ ทางเลืือกอีีกทางหนึ่่ง� สำหรับั ผู้�้ ป่่วยโรควิติ กกังั วล
ความเครีียดกลููโคคอร์ต์ ิคิ อยด์์ ฮอร์โ์ มนนี้้ส� ามารถผ่า่ นผนังั กั้น� และซึมึ เศร้า้ ดังั นั้้น� จึงึ ควรมีีการศึกึ ษาเปรีียบเทีียบประสิทิ ธิภิ าพ
ระหว่่างเลืือดและสมอง และไปมีีผลทำให้้ประสิทิ ธิิภาพการ ของการวิ่ง� ออกกำลังั กายตามความต้อ้ งการกับั การรักั ษาด้ว้ ย
ทำงานของเซลล์์ประสาทในสมองส่่วนที่�่ควบคุุมพฤติิกรรม ยาปรัับสารสื่่�อประสาทโมโนเอมีีน เช่่น อะโกเมลาทิินและ
อารมณ์์ และความจำลดลง รวมทั้้ง� ลดปริมิ าณโปรตีีนกระตุ้้�น
การสร้้างเซลล์์ประสาท เบรนด์์ดีีไรฟ์์ นิิวโรโทรฟิกิ แฟกเตอร์์
(บีีดีีเอ็็นเอฟ) และเซลล์์ประสาทใหม่่ในสมองอีีกด้้วย
นอกจากนี้้ค� วามเครีียดสามารถรบกวนระบบนาฬิกิ าชีีวภาพ
ของร่า่ งกายและการหลั่่ง� ฮอร์โ์ มนจากต่อ่ มพิทิ ููอิทิ ารีีและต่อ่ ม

306 รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เวนลาฟาซินิ ในการป้อ้ งกันั การเกิดิ อุบุ ัตั ิกิ ารณ์ข์ องพฤติกิ รรม ออกกำลัังกายตามความต้้องการก่่อนเผชิิญความเครีียด
วิิตกกัังวล ซึึมเศร้้า และความจำบกพร่่องจากความเครีียด สามารถลดการเกิิดพฤติิกรรมวิิตกกัังวล ซึึมเศร้้า และ
ผลการศึึกษาอาจนำมาใช้้เป็็นแนวทางป้้องกัันหรืือรัักษา ความจำบกพร่่อง โดยมีีผลปรัับการทำงานของแกนควบคุมุ
ผู้�ท้ ี่ม�่ ีีความเครีียดและเสี่�ย่ งต่อ่ การเกิิดโรคทางจิติ เวชได้้ ความเครีียดและการเปลี่่�ยนแปลงปริิมาณโปรตีีนปรัับวงจร
เชื่�่อมโยงใหม่่ในสมอง เช่่น โปรตีีนบีีดีีเอ็น็ เอฟ
4. วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการทำำวิทิ ยานิิพนธ์์
4.1 เพื่อ่� ศึกึ ษาผลของการกระตุ้้�นให้เ้ กิดิ ความเครีียด 6.4 การจำแนกลัักษณะและระบุุตำแหน่่งของ
ตััวรัับสััญญาณเมลาโทนิินในสมองของหนููทรานสจิินิิก
ด้้วยวิิธีีการจำกััดการเคลื่�่อนไหว (2 ชั่�วโมงต่่อวััน 5 วัันต่่อ (transgenic mice) ซึ่�งถููกแทรกยีีนบีีต้้า-กาแล็็กโทสิิเดส
สัปั ดาห์์ เป็น็ ระยะเวลา 1, 4, และ 8 สัปั ดาห์)์ ต่อ่ การแสดงออก ในลููกหนููเมาส์์ที่่�ผสมระหว่่างสายพัันธุ์์� C3H (melatonin
ของพฤติิกรรมวิิตกกัังวล ซึึมเศร้้า ความจำบกพร่่อง proficiency) และ C57BL (melatonin deficiency)
และการเปลี่�่ยนแปลงของปริิมาณโปรตีีนเป้้าหมายในสมอง เป็็นแนวทางในการพััฒนายากลุ่ �มเมลาโทนิินและอนุุพัันธ์์
ที่ต่� อบสนองต่อ่ ความเครีียด เมลาโทนิิน ได้้แก่่ อะโกเมลาทีีน เพื่่�อให้้ออกฤทธิ์์�ต้้าน
ความซึึมเศร้้าและวิติ กกัังวลได้้อย่่างมีีประสิทิ ธิภิ าพ
4.2 เพื่่�อศึึกษาผลของการออกกำลัังกายแบบไม่่
บัังคัับเป็็นระยะเวลา 4 สััปดาห์์ ต่่อการทำงานของแกน 7. ประโยชน์์ที่่ไ� ด้ร้ ับั จากการวิจิ ัยั
ควบคุุมความเครีียด และการเปลี่่�ยนแปลงของปริิมาณ 7.1 ได้้ข้้อมููลพื้้�นฐานที่่�สำคััญเกี่�่ยวกัับผลของ
โปรตีีนเป้้าหมายในสมองที่�่ตอบสนองต่่อความเครีียด ความเครีียดที่�น่ ำไปสู่�การเกิดิ ความผิิดปกติิในสมอง อัันเป็น็
สาเหตุุของโรควิิตกกัังวล โรคซึึมเศร้้า การเรีียนรู้�้และ
4.3 เพื่�่อศึึกษาประสิิทธิิภาพของยาปรัับสารสื่่�อ ความจำที่่�บกพร่อ่ ง
ประสาทโมโนเอมีีนและการวิ่ �งออกกำลัังกายแบบไม่่บัังคัับ 7.2 องค์์ความรู้�้ใหม่่ทางสรีีรวิิทยาและประสาท
ในการป้้องกัันอุุบััติิการณ์์พฤติิกรรมวิิตกกัังวล ซึึมเศร้้า วิิทยาศาสตร์์ที่่�ได้้จากการเปรีียบเทีียบประสิิทธิิภาพของยา
ความจำบกพร่่อง และการเปลี่่�ยนแปลงของปริมิ าณโปรตีีน ปรับั การทำงานของสารสื่อ่� ประสาทโมโนเอมีีนและการออก
เป้า้ หมายในสมองส่ว่ นที่เ่� กี่ย�่ วข้อ้ งกับั ตอบสนองต่อ่ ความเครีียด กำลัังกายตามความต้้องการในการป้้องกัันการเกิิดโรควิิตก
จากการกระตุ้้�นให้เ้ กิิดความเครีียด กัังวล ซึึมเศร้า้ และความจำบกพร่อ่ งที่่�เกิดิ จากความเครีียด
อย่่างต่อ่ เนื่อ�่ ง
4.4 เพื่่�อจำแนกการแสดงออกและตำแหน่่งตััวรัับ 7.3 ผลงานตีีพิมิ พ์ใ์ นวารสารวิชิ าการระดับั นานาชาติิ
สัญั ญาณของเซลล์์ประสาทเมลาโทนิินชนิิดที่่� 1 (MT1) และ Quartile 1 จำนวน 2 เรื่่�อง และผลงานวิิจััยเพิ่่�มเติิมจาก
2 (MT2) ในสมองหนููพันั ธุกุ รรมดัดั แปลงที่ถ่� ูกู แทรกยีีนเบต้า้ - ทัักษะการวิิจััยจำนวน 2 เรื่�่อง รวมถึึงนำเสนอผลงานวิิจััย
กาแล็็กโทสิเิ ดสในยีีนตัวั รับั สััญญาณ MT1 และ MT2 แบบโปสเตอร์์ในการประชุุมวิิชาการระดัับชาติิและระดัับ
นานาชาติิ
5. ระยะเวลาในการทำำการวิิจัยั 7.4 การพัฒั นาการใช้ส้ ัตั ว์ท์ ดลองเพื่อ�่ งานวิทิ ยาศาสตร์์
5 ปีี ตั้�งแต่่วัันที่�่ 28 เดืือน พฤษภาคม พ.ศ. 2555 และเทคโนโลยีี โดยได้้พััฒนาวิิธีีจำแนกลัักษณะและระบุุ
ถึึงวัันที่�่ 7 เดืือน มิถิ ุนุ ายน พ.ศ. 2560 ตำแหน่่งของตััวรัับสััญญาณเมลาโทนิินในสมองหนููทดลอง
ซึ่ �งอาจนำมาเป็็นวิิธีีทดสอบความสามารถในการออกฤทธิ์์�
6. สรุุปผลวิทิ ยานิิพนธ์์ ของกลุ่�มยาเมลาโทนินิ และอนุพุ ัันธ์์เมลาโทนินิ
6.1 ความเครีียดก่่อให้้เกิิดผลเสีียต่่อร่่างกาย 7.5 สร้้างเครืือข่่ายความร่่วมมืือในด้้านงานวิิจััย
พฤติิกรรม อารมณ์์ และความจำในหนููความเพศผู้้� นานาชาติิระหว่่างหลัักสููตรปริิญญาเอกสาขาสรีีรวิิทยา
6.2 การออกกำลัังกายแบบไม่่บัังคัับในวงล้้อหมุุน คณะวิทิ ยาศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลัยั มหิดิ ล และหลักั สููตรประสาท
อย่า่ งอิสิ ระสามารถปรับั การทำงานของแกนควบคุมุ ความเครีียด วิิทยาศาสตร์์ คณะวิิทยาศาสตร์์ชีีวภาพและวิิทยาศาสตร์์
และปรัับปริิมาณโปรตีีนในสมองที่่�เกี่�่ยวข้้องกัับการตอบ สุุขภาพ มหาวิิทยาลััยสตารส์บ์ ููร์์ก ประเทศฝรั่่�งเศส
สนองต่อ่ ความเครีียดในหนููความเพศผู้�ท้ ี่�ไ่ ด้้รับั ความเครีียด
6.3 การได้ร้ ับั ยาปรับั การทำงานของสารสื่อ่� ประสาท
โมโนเอมีีน ได้้แก่่ อะโกเมลาทีีน เวนลาฟาซิิน และการ

รางวัลการวิจัยแห่งชาติ : รางวัลวทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 307

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

8. ศัักยภาพในการพััฒนาไปสู่�่การใช้้ประโยชน์์ 10. ข้้อเสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
ในเชิิงสัังคม และ/หรืือ เชิงิ พาณิิชย์์ แก่่รัฐั บาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
การออกกำลัังกายตามความต้้องการหรืือการได้้รัับ เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

ยาปรับั การทำงานของสารสื่อ่� ประสาทโมโนเอมีีนก่อ่ นเผชิญิ ผลการศึึกษาสามารถบ่่งชี้ �ประโยชน์์ของการออก
ความเครีียด สามารถลดการเกิิดพฤติิกรรมวิิตกกัังวล กำลังั กายเพื่่อ� ส่่งเสริิมสุขุ ภาพและป้้องกันั การเกิิดความวิิตก
ซึึมเศร้้า และความจำบกพร่่อง ฉะนั้้�นการส่่งเสริิมให้้ กังั วลจากการเผชิญิ กับั ความเครีียด ซึ่ง� สอดคล้อ้ งกับั นโยบาย
ประชาชนออกกำลัังอย่่างสม่่ำเสมอหรืือการรัักษาด้้วย ภาครััฐที่�่เกี่�่ยวกัับการสร้้างเสริิมสุุขภาพกายและสุุขภาพจิิต
ยาต้้านความซึึมเศร้้าอย่่างจำเพาะเป็็นแนวทางอย่่างหนึ่่�ง ของประชากร โดยมุ่�งเน้้นให้้ประชากรมีีพลานามััยดีี
ที่�่เป็็นประโยชน์์ในเชิิงสัังคมและวงการแพทย์์ เพื่่�อป้้องกััน ปราศจากโรคภัยั ไข้้เจ็บ็ สุุขภาพจิิตดีีและมีีอายุุยืืนยาวอย่่าง
การเกิิดโรคร้้ายแรงและลดความเสี่�่ยงของการเกิิดภาวะ มีีคุุณภาพ อีีกทั้้�งรููปแบบวิิถีีชีีวิิตของประชากรส่่วนใหญ่่
แทรกซ้้อนจากการเผชิญิ กับั ความเครีียดอย่า่ งต่่อเนื่่อ� ง ในปััจจุุบัันขาดการเคลื่�่อนไหวหรืือกิิจกรรมทางกายและ
มีีความเครีียดในชีีวิิตประจํําวััน ดัังนั้้�นการออกกำลัังกาย
9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์ใ์ นมิิติิต่า่ ง ๆ สามารถป้้องกันั บรรเทา และลดความเสี่ย�่ งของการเกิดิ โรค
 เชิงิ ชุุมชน/สัังคม และทำให้้คุณุ ภาพชีีวิติ ของประชาชนในสังั คมดีีขึ้้น�
 เชิงิ พาณิิชย์์
 เชิิงวิชิ าการ
 เชิงิ พื้้น� ที่�่
ผลงานวิิจััยที่�่ได้้รัับการตีีพิิมพ์์ในวารสารวิิชาการ

ระดัับนานาชาติินำไปอ้้างอิิงในบทความวิิจััยและบทความ
วิชิ าการเป็น็ วงกว้า้ ง ซึ่ง� เป็น็ ประโยชน์เ์ ชิงิ วิชิ าการต่อ่ สถาบันั
การศึึกษาและการวิิจััย รวมถึึงผลของการพััฒนาต่่อยอด
พััฒนาวิิธีีจำแนกลัักษณะและระบุุตำแหน่่งของตััวรัับ
สัญั ญาณเมลาโทนินิ ในสัตั ว์ท์ ดลอง สามารถนำมาใช้ท้ ดสอบ
ความสามารถในการออกฤทธิ์์�ของกลุ่ �มยาเมลาโทนิินและ
อนุุพัันธ์เ์ มลาโทนิินชนิดิ ใหม่่ในอนาคตได้้

308 รางวลั การวจิ ยั แห่งชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุุณประกาศ

รางวััลการวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวััลวิิทยานิิพนธ์์
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวััลระดัับดีเี ด่น่

สาขาวิศิ วกรรมศาสตร์แ์ ละอุุตสาหกรรมวิิจััย

เรื่�อ่ ง
การประดิษิ ฐ์อ์ นุุภาค อสมมาตรนาโนยานูซู และอนุุภาคนาโนแซทเทิิลไลต์์

เพื่�่อนำำส่่งสารชีีวโมเลกุุล และรัักษาโรคมะเร็ง็
NanoJanus and Nanosatellite Assembly for Biomolecular

Delivery and Cancer Therapeutics
โดย

ดร.กนกวรรณ ศัันสนะพงษ์์ปรีีชา

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้พิจารณาเห็นว่าวิทยานิพนธ์ เรื่อง “การประดิษฐ์อนุภาค อสมมาตร
นาโนยานซู และอนภุ าคนาโนแซทเทลิ ไลต์ เพ่อื น�ำ ส่งสารชวี โมเลกลุ และรกั ษาโรคมะเร็ง” โดย ดร.กนกวรรณ
ศันสนะพงษ์ปรีชา สำ�เร็จการศึกษาจาก University of Michigan, สหรัฐอเมริกา เป็นงานวิจัยที่เป็นต้นแบบ
ระดับ pre-clinic วัคซีนรักษาโรคมะเร็งช่องปาก ศีรษะ และลำ�คอ มีความพร้อมทำ�การทดลองระดับ clinic
ในมนุษย์ พร้อมท้ังยื่นขอสิทธิบัตรการประดิษฐ์ในประเทศสหรัฐอเมริกา ด้วยเทคนิคการติดสารชีวโมเลกุลต่าง ๆ
เช่น เปปไทด์ แอนติบอดี้ และนิวคลีโอไทด์ เข้ากับอนุภาคนาโนแซทเทิลไลต์ เป็นความร่วมมือกับบริษัทเอกชน
ผู้ผลิตอนุภาคนาโนในประเทศสหรัฐอเมริกา (IMRA America Inc: i-colloid) สามารถนำ�มาประยุกต์ใช้ทาง
การแพทย์ การน�ำ ส่งยา และทางการคา้

วช. จงึ มมี ตใิ หว้ ทิ ยานพิ นธเ์ รอ่ื งน้ี ไดร้ บั รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจ�ำ ปงี บประมาณ
2565 รางวลั ระดับดีเดน่ สาขาวิศวกรรมศาสตรแ์ ละอุตสาหกรรมวิจยั

รางวลั การวจิ ยั แห่งชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 309

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวััติิส่ว่ นตัวั คืือ (1) อนุุภาค อสมมาตร นาโนยานูซู (Asymmetrical
gold - iron oxide Janus Structures) (2) อนุุภาค
ชื่่�อ – นามสกุุล ดร.กนกวรรณ ศัันสนะพงษ์ป์ รีีชา ไมเซลล์์ห่่อหุ้�มเหล็็ก (Iron oxide loaded thermo -
ตำำแหน่ง่ ทางวิชิ าการ นักั วิิจัยั cleavable micelles) และ (3) อนุภุ าคนาโนแซทเทิลิ ไลต์์
อายุุ 37 ปีี (Gold-iron oxide nanosatellite structures)
อาชีีพ นัักวิิจัยั
นัักวิิจััย อนุุภาคอสมมาตรนาโนยานููซ ที่่�ด้้านหนึ่่�งประกอบ
ตำำแหน่ง่ ด้้วยอนุุภาคนาโนทองคำและด้้านตรงข้้ามประกอบด้้วย
อนุภุ าคเหล็็ก อนุภุ าคนาโนยานููซถูกู สัังเคราะห์์
หน่่วยงานที่่ส� ังั กัดั สำนัักงานพััฒนาวิิทยาศาสตร์์และ
เทคโนโลยีีแห่ง่ ชาติิ เลขที่่� 111 อุทุ ยาน
วิทิ ยาศาสตร์์ประเทศไทยถ.พหลโยธินิ
ต.คลองหนึ่่ง� อ.คลองหลวง จ.ปทุมุ ธานีี
12120
0 2564 7100
โทรศััพท์์

โทรสาร 0 2564 6985

E–mail: [email protected]

2. ชื่�่อ และที่่�อยู่ข�่ องอาจารย์ท์ ี่่ป� รึึกษาหลััก

ชื่่�อ – นามสกุุล Dr.Duxin Sun รููปที่�่ 1 อธิิบายถึึงสิ่�่งประดิิษฐ์์และการนำอนุุภาคอสมมาตรนาโนยานููซ
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ Professor ที่่�เกิิดการจากรวมตััวแบบ seed-mediated self-assembly
(J.G. Searle Endowed Professor) มาประยุกุ ต์ใ์ ช้้เป็น็ nanomotor และ photothermal (ภาพดััดแปลงจาก
ที่่อ� ยู่่� North Campus Research Sansanaphongpricha K. et al., SMALL, 2017)
Complex, 1600 Huron Pkwy,
Ann Arbor, MI 48109-2800, โดยวิิธีี seed-mediated self-assembly โดยใช้้
USA. Diels-Alder thermo-cleavable polymer คลััสเตอร์์
[email protected] อนุุภาคทองคำ, และคลััสเตอร์์อนุุภาคเหล็็ก ที่่�ห่่อหุ้�มใน
E–mail : thermo-cleavable polymer ถููกนำมาผสมกัันและให้้
ความร้อ้ นที่อ�่ ุณุ หภููมิิ 100 ํC ซึ่ง� สามารถเหนี่ย่� วนำให้เ้ กิดิ การ
3. ความสำำคัญั และที่่�มาของวิทิ ยานิพิ นธ์์ สลายตัวั ของ polymer และเกิดิ การควบรวมของคลััสเตอร์์
ปััจจุุบัันนาโนเทคโนโลยีีเข้้ามามีีบทบาทมากมายใน อนุุภาคทองคำไมเซลล์์ และคลััสเตอร์์อนุุภาคเหล็็กไมเซลล์์
เกิิดเป็็นอนุุภาคอสมมาตรนาโนยานููซที่่�มีีขนาดประมาณ
ชีีวิิตประจำวััน รวมถึึงตอบโจทย์์ในการนำมาประยุุกต์์ใช้้ 100 นาโนเมตร ที่่�ถููกนำมาประยุุกต์์ใช้้เป็็นเครื่�่องกลนาโน
ในด้้านการแพทย์์ โรคมะเร็็งเป็็นหนึ่่�งในโรคร้้ายที่่�คร่่าชีีวิิต (Nanomotor) โดยอนุุภาคนี้้�เมื่�่อถููกกระตุ้้�นด้้วย Near
มนุุษย์์มากที่่�สุุดเป็็นอัันดัับสองรองจากโรคหััวใจและหลอด infrared light, NIR 885 นาโนเมตร จะเกิิดความร้้อน
เลืือด การประดิิษฐ์อ์ นุุภาคนาโนชนิิดใหม่่ใช้้ควบคู่่�กัับการ แบบอสมมาตร (Photothermal- induced temperature
รัักษามะเร็็งด้้วยเทคนิิคใหม่่ ยัังคงเป็็นความท้้าทายต่่อ gradients) เนื่่�องจากความสามารถในการเปลี่�่ยนพลัังงาน
นัักวิิจััยทั่่�วโลกเป็็นอย่่างมาก ผู้้�วิิจััยวิิทยานิิพนธ์์ฉบัับนี้� แสงเป็็นพลัังงานความร้้อนของอนุุภาคทองคำและอนุุภาค
จึึงมีีการประดิิษฐ์์อนุุภาคนาโนที่่�มีีลัักษณะเป็็นอนุุภาค เหล็็กมีีค่่าไม่่เท่่ากััน ทำให้้อนุุภาคนาโนยานููซหมุุนรอบตััว
นาโนทุตุ ิิยภููมิิ (Secondary nanostructure) ควบคู่่�กับั (Rotation) ที่่�ความถี่�่ 1,000 ถึึง 3,000 เฮิิรตซ์์ ซึ่�งพิิสููจน์์
การใช้เ้ ทคนิคิ (1) แสงและอุณุ หภูมู ิบิ ำบัดั (Photothermal โดยเทคนิคิ single molecule optical tweezer การหมุนุ
therapy), (2) อนุุภาคนาโนเครื่�องกล (Nanomotor), ของอนุุภาคก่่อให้้เกิิดแรงกลทำลายเยื่�่อหุ้ �มเซลล์์มะเร็็งได้้
(3) การควบคุุมการปลดปล่่อยยาและอนุุภาคนาโนด้้วย โดยอนุุภาคอสมมาตรนาโนยานููซจะหมุุนอย่่างจำเพาะเมื่่�อ
แสง (Photo-activated controlled release) และ มีีการกระตุ้้�นด้ว้ ยแสง ดังั นั้้�นจึงึ ปลอดภัยั ต่อ่ เซลล์ช์ นิดิ อื่�่น ๆ
(4) การใช้้ภููมิิคุ้�มกัันบำบััด (Immunotherapy) โดย ในร่่างกายที่�่ไม่่โดนกระตุ้้�นด้้วยแสง รวมถึึงการทำลาย
ผู้้�วิิจััยงานวิิทยานิิพนธ์์ชิ้ �นนี้ �ได้้ประดิิษฐ์์อนุุภาคนาโน เซลล์์มะเร็็งโดยใช้้ความร้้อน (Photothermal therapy)
ขึ้�นมา 3 ชนิิด เพื่�อใช่ร่ ่ว่ มกับั เทคนิคิ ที่�ได้ก้ ล่่าวไปข้า้ งต้น้

310 รางวลั การวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เพื่อ่� ทำลายโปรตีีนต่า่ ง ๆ ของเซลล์ม์ ะเร็ง็ วิธิ ีีนี้้จ� ัดั เป็น็ เทคนิคิ รูปู ที่�่ 3 อธิบิ ายถึงึ สิ่ง่� ประดิษิ ฐ์อ์ นุภุ าคนาโนแซทเทิลิ ไลต์ท์ ี่ใ่� ช้เ้ ป็น็ ระบบนำส่ง่
ใหม่่โดยที่่�ไม่่จำกััดต่่อชนิิดของมะเร็็ง และมีีความจำเพาะ วััคซีีนเปปไทด์แ์ ละแอดจููแวนท์ป์ ้้องกัันโรคมะเร็ง็ ช่อ่ งปาก ศีีรษะและลำคอ
ต่อ่ เซลล์ม์ ะเร็็งเนื่อ่� งจาก การฉายแสง NIR สามารถกระทำ (ภาพดัดั แปลงจาก Tan Y. & Sansanaphongpricha K. et al., Clinical
เฉพาะจุุดได้้ (รููปที่�่ 1) จึึงเหมาะกัับมะเร็ง็ ระยะแพร่่กระจาย Cancer Res, 2018)
ที่่�ยากต่่อการผ่่าตััดออก โดยประสิิทธิิภาพในการสร้้าง
ความร้้อนจากแสงและความถี่่�ในการหมุุน มีีการทดสอบ การใช้้อนุุภาคนาโนแซทเทิิลไลต์์มีีจุุดเด่่นเหนืือกว่่า
เปรีียบเทีียบกับั กลุ่�มควบคุุมที่เ่� ป็็นอนุภุ าค ที่่�ไม่่ได้ม้ ีีลักั ษณะ การใช้อ้ นุภุ าคนาโนทั่่ว� ไปคืือ (1) อนุภุ าคนาโน แซทเทิลิ ไลต์ม์ ีี
เป็็นแบบอสมมาตร พื้้น� ผิวิ ขรุขุ ระ ซึ่ง� เหมาะสมต่อ่ การเป็น็ เป้า้ หมายของเซลล์เ์ ดน
ไดร์์ติิก (2) อนุภุ าคนาโนแซทเทิิลไลต์์มีีพื้้น� ที่�่ผิวิ ต่อ่ ปริมิ าตร
อนุภุ าคไมเซลล์ห์ ่อ่ หุ้�มเหล็ก็ และด๊๊อกโซรููบิซิ ินิ (Dox- มากกว่า่ อนุภุ าคทรงกลมทั่่ว� ไป (3) อนุภุ าคนาโนแซทเทิลิ ไลต์์
iron oxide loaded thermo-cleavable micelles) มีีขนาดที่เ่� หมาะสมต่อ่ การเคลื่อ�่ นที่จ่� ากบริเิ วณใต้ผ้ ิวิ หนังั ที่ฉ�่ ีีด
อนุุภาคนาโนเหล็็กและยาด๊๊อกโซรููบิิซิิน จะถููกห่่อหุ้�มอยู่�ใน ไปยัังต่อ่ มน้้ำเหลืืองที่อ่� ยู่�ใกล้้ (4) อนุภุ าคนาโนแซทเทิลิ ไลต์์
ไมเซลล์์ ที่�ท่ ำมาจาก amphiliphilic Diels-Alder thermo- มีีความปลอดภััยในการใช้้ เนื่่อ� งจากอนุภุ าคเหล็็กที่่เ� ป็น็ แกน
cleavable polymer และเมื่�่ออนุุภาคชนิิดนี้้�ได้้รัับการ กลางสามารถย่่อยสลายได้้ ส่่วนอนุุภาคทองคำสามารถขัับ
กระตุ้้�นด้ว้ ยแสง NIR อนุภุ าคเหล็ก็ จะเปลี่ย�่ นพลังั งานแสงเป็น็ ออกจากร่า่ งกายได้ท้ างไต
พลังั งานความร้อ้ นและทำให้้ Thermo-cleavable polymer
แตกออก และตััวยาด๊๊อกโซรููบิิซิิน ที่่�บรรจุุอยู่�ภายในถููก ผู้ว้� ิจิ ัยั ได้ท้ ำการพิสิ ููจน์ป์ ระสิทิ ธิภิ าพของวัคั ซีีนอนุภุ าค
ปลดปล่่อยออกมา ซึ่�งการใช้้ลำแสง NIR นี้้� สามารถทำให้้ นาโนแซทเทิิลไลต์์นี้้� ในหนููทดลองโดยการฉีีดเข้้าใต้้ผิิวหนััง
ควบคุมุ ในการปลดปล่่อยยาอย่า่ งจำเพาะ (รููปที่่� 2) ของหนููที่�่เหนี่�่ยวนำให้้เกิิดมะเร็็งช่่องปาก ศีีรษะและลำคอ
พบว่่าก้อ้ นมะเร็็งมีีขนาดเล็ก็ กว่า่ กลุ่�มควบคุุม (รููปที่่� 3)
รูปู ที่่� 2 อธิิบายถึึงสิ่ง่� ประดิษิ ฐ์์อนุภุ าคไมเซลล์ห์ ่อ่ หุ้�มเหล็็กและด๊อ๊ กโซรููบิิซิิน
(Dox-iron oxide loaded thermo-cleavable micelles) อนุภุ าคเหล็ก็ 4. วััตถุุประสงค์์ของการทำำวิิทยานิพิ นธ์์
ดูดู กลืนื แสง NIR และเปลี่ย่� นเป็น็ ความร้อ้ น เหนี่ย่� วนำให้เ้ กิดิ การปลดปล่อ่ ย 1. เพื่อ�่ ศึกึ ษาวิธิ ีีและกระบวนการประดิษิ ฐ์อ์ นุภุ าค
ยาด๊อ๊ กโซรูบู ิซิ ินิ ได้ด้ ีีกว่่า control ถึึง 4 เท่่า
ยานููซในระดับั นาโนโดยใช้ห้ ลักั การself-assemblyเพื่อ�่ นำมา
ผลการทดสอบพบว่่าเมื่่�อฉายลำแสง NIR ไปยััง ใช้เ้ ป็็นสารตัวั กลางของ photothermia และเป็น็ เครื่่�องกล
อนุภุ าคไมเซลล์ห์ ่อ่ หุ้�มเหล็ก็ จะกระตุ้้�นให้เ้ กิดิ การปลดปล่อ่ ย นาโน (Nanomotor) ที่�ส่ ามารถกระตุ้้�นได้้ด้้วยแสง NIR
ยาได้้มากกว่่าการไม่่ฉายแสงถึึง 4 เท่่า และการฉายแสง
NIR ไม่่มีีผลต่อ่ การปลดปล่อ่ ยยาในอนุภุ าคไมเซลล์์ที่�ท่ ำจาก 2. เพื่่�อศึึกษาและทดสอบระบบปลดปล่่อยยาที่�่
โพลีีสไตรีีน ที่เ่� ป็น็ Non thermo-cleavable control micelles สามารถควบคุุมได้ด้ ้ว้ ยแสง NIR

อนุุภาคนาโนอีีกหนึ่่�งชนิิดคืือ อนุุภาคนาโน 3. เพื่�่อพััฒนาระบบนำส่่งวััคซีีนชนิิดเปปไทด์์และ
แซทเทิลิ ไลต์ท์ ี่ป่� ระกอบไปด้้วยอนุภุ าคเหล็็กขนาด 15 นาโน แอดจููแวนท์โ์ มเลกุลุ เล็ก็ โดยใช้อ้ นุภุ าคนาโนแซทเทิลิ ไลต์์ และ
เมตร เป็็นแกนหลัักและเชื่่�อมต่่อกัับอนุุภาคนาโนทองคำ ศึกึ ษาประสิิทธิิภาพในการต่่อต้้านโรคมะเร็ง็
ขนาดเล็ก็ 4 นาโนเมตร เป็็นแซทเทิลิ ไลต์์ โดยใช้้ โพลีีเมอร์์
เป็น็ ตัวั เชื่อ่� มต่อ่ อนุภุ าคนี้้ไ� ด้ถ้ ูกู นำมาสาธิติ ในระบบการนำส่ง่ 5. ระยะเวลาในการทำำการวิิจัยั
แอนติิเจนเปปไทด์์ E6/E7 ที่�่จำเพาะต่่อเชื้�อไวรััส Human รวม 4 ปีี 11 เดืือน
papilloma (HPV) ที่ก่� ่อ่ ให้เ้ กิดิ โรคมะเร็ง็ ช่อ่ งปาก ศีีรษะและ
ลำคอ รวมถึึงมีีการติิดสารกระตุ้้�นภููมิิคุ้�มกัันแอดจููแวนท์์
จำพวก cGAMP

รางวลั การวิจัยแห่งชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 311

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

6. สรุปุ ผลวิิทยานิพิ นธ์์ 8. ศักั ยภาพในการพััฒนาไปสู่�ก่ ารใช้้ประโยชน์์
งานวิิจััยนี้้�ทำขึ้ �นเพื่่�อตอบโจทย์์ปััญหาที่�่ท้้าทายต่่อ ในเชิงิ สัังคม และ/หรืือ เชิงิ พาณิชิ ย์์
การนำอนุุภาคนาโนมาประยุุกต์์ใช้้ในการรัักษาโรคมะเร็็ง สามารถนำองค์์ความรู้�้ที่�่ได้้ ต้้นแบบ และสิิทธิิบััตร
ผลการวิิจััยของงานวิิทยานิิพนธ์์ฉบัับนี้้�ได้้สรุุปเป็็นประเด็็น
หลักั ๆ 3 ประเด็น็ คืือ ที่�ไ่ ด้ย้ ื่่น� จด เพื่�อ่ แสวงหาความร่่วมมืือกัับภาคเอกชน ในการ
1. อนุุภาคนาโนยานููซมีีประสิิทธิิภาพในการเปลี่่�ยน ขยายกำลังั การผลิติ เพื่อ�่ ทดสอบการใช้จ้ ริงิ ต่อ่ ไปได้ใ้ นอนาคต
พลัังงานแสง NIR เป็็นความร้้อนโดยสองด้้านของอนุุภาคมีี
ประสิทิ ธิภิ าพไม่เ่ ท่า่ กันั จึงึ เกิดิ เป็น็ แรงขับั ดันั ให้อ้ นุภุ าคหมุนุ ได้้ 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์ใ์ นมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
และสามารถนำมาใช้้ฆ่่าเซลล์์มะเร็็งได้้ด้้วยทั้้�งการใช้้แรงกล  เชิงิ ชุมุ ชน/สังั คม
และความร้้อน  เชิงิ พาณิชิ ย์์
2. ข้อ้ สรุปุ จากการศึกึ ษาและทดสอบระบบปลดปล่อ่ ย  เชิงิ วิชิ าการ
ยาที่�่สามารถควบคุุมได้้ด้้วยแสง NIR อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ  เชิิงพื้้น� ที่�่
ส่่งผลให้้ตััวยาด๊๊อกโซรููบิิซิินปลดปล่่อยออกมาได้้มากกว่่า อนุุภาคดัังกล่่าวสามารถขยายกำลัังการผลิิตเพื่�่อใช้้
ปกติถิ ึึง 4 เท่่า
3. อนุุภาคนาโนแซทเทิิลไลต์์ สามารถยัับยั้�งการ ทางการค้า้ ได้้ โดยเป็น็ การใช้ป้ ระโยชน์ท์ างการแพทย์ใ์ นการ
เจริิญเติิบโตของเซลล์์มะเร็็งทั้้�งในหลอดทดลองและในสััตว์์ รักั ษาโรคมะเร็ง็ ดังั ที่ไ�่ ด้ก้ ล่า่ วไปข้า้ งต้น้ รวมถึงึ พัฒั นาต่อ่ ยอด
ทดลองอย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพ เชิงิ วิชิ าการในการศึกึ ษาการโรคมะเร็ง็ ชนิิดอื่่�น ๆ
จากทั้้�งหมดนี้้� เห็็นได้้ว่่าอนุุภาคนาโนที่�่ประดิิษฐ์์ขึ้�น
ทุุกชนิิดได้้ถููกนำมาใช้้ตามความเหมาะสมของอนุุภาคชนิิด 10. ข้อ้ เสนอแนะเชิิงนโยบายที่่�เสนอแนะให้้
นั้้น� ๆ ซึ่ง� ได้ม้ ีีการยื่น�่ จดสิทิ ธิบิ ัตั รและสามารถนำมาถ่า่ ยทอด แก่ร่ ัฐั บาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
เพื่�่อผลิิตทางการค้้าได้ต้ ่่อไป เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

7. ประโยชน์์ที่่ไ� ด้ร้ ับั จากการวิิจัยั ภาครััฐสามารถสนัับสนุุนการต่่อยอดผลงานทาง
- ต้น้ แบบระดับั pre-clinic ที่พ�่ ร้อ้ มจะเข้า้ การทำการ วิิชาการเพื่่�อต่่อยอดทางการค้้า ได้้โดยการสนัับสนุุนการ
ทดลองระดัับ clinic ในมนุุษย์์ พร้้อมทั้้ง� ยื่น�่ ขอสิิทธิิบััตรการ ทำงานร่่วมระหว่่างการวิิจััยภาครััฐและเอกชน โดยการ
ประดิษิ ฐ์ใ์ นประเทศสหรัฐั อเมริิกา ร่่วมทุุน หรืือนำมาลดหย่่อนภาษีีให้้เอกชนเพื่่�อกระตุ้้�น
- เทคนิิคการติดิ สารชีีวโมเลกุุลต่่าง ๆ เข้้ากับั อนุุภาค การลงทุุนทางวิทิ ยาศาสตร์แ์ ละการวิจิ ัยั
นาโนแซทเทิิลไลต์์ ร่่วมมืือกัับบริิษััทเอกชนผู้�้ ผลิิตอนุุภาค
นาโนในประเทศสหรััฐอเมริกิ า
- องค์์ความรู้�้ เทคโนโลยีีและกระบวนการการ
สังั เคราะห์์ เพื่อ่� ที่จ่� ะสามารถนำมาประยุกุ ต์ใ์ ช้ท้ างการแพทย์์
พร้อ้ มทั้้ง� ยื่น่� ขอสิทิ ธิบิ ัตั รการประดิษิ ฐ์ใ์ นประเทศสหรัฐั อเมริกิ า
- ได้้โพลีีเมอร์์ที่�่สลายได้้ด้้วยความร้้อน (Thermo-
cleavable polymer) ซึ่ง� ได้ย้ ื่น�่ ขอสิทิ ธิบิ ัตั รการประดิษิ ฐ์ใ์ น
ประเทศสหรัฐั อเมริกิ าแล้ว้

312 รางวลั การวิจยั แหง่ ชาติ : รางวัลวทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติคิ ุณุ ประกาศ

รางวััลการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั วิิทยานิิพนธ์์
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวััลระดับั ดีีเด่่น

สาขาปรัชั ญา

เรื่่�อง
มหาปราติหิ ารยสูตู รในคัมั ภีีร์์ต้น้ ฉบับั จากกิิลกิิต :
ฉบับั ชำำระเชิงิ วิพิ ากษ์์ การแปลและการวิิเคราะห์ต์ ััวบท
The Mahapratiharyasutra in the Gilgit Manuscripts:
A Critical Edition, Translation and Textual Analysis

โดย
ดร.ณัชั พล ศิิริิสวััสดิ์์�

สำนักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิจิ ารณาเห็น็ ว่า่ วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “มหาปราติหิ ารยสูตู รในคัมั ภีรี ์ต์ ้น้ ฉบับั
จากกิลิ กิิต : ฉบัับชำระเชิิงวิิพากษ์์ การแปลและการวิิเคราะห์ต์ ััวบท” โดย ดร.ณััชพล ศิิริิสวััสดิ์์� สำเร็จ็ การศึกึ ษา
จาก Ludwig Maximilian University of Munich, สหพันั ธ์์สาธารณรััฐเยอรมนีี เป็น็ วิิทยานิิพนธ์์ที่ม่� ีีคุุณภาพ
ในระดัับดีีเด่่น มีีความชััดเจน มีีศัักยภาพสููงและสร้้างองค์์ความรู้้�ใหม่่ โดยเป็็นวิิทยานิิพนธ์์ที่่�มีีขั้้�นตอนการวิิจััยที่่�
ชััดเจน และเสนอผลที่่�สอดคล้้องกัับวััตถุุประสงค์์ที่่�ตั้�งไว้้ รวมทั้้�งเป็็นผลงานที่่�มีีประโยชน์์ด้้านพุุทธศาสนาระดัับโลก
ดังั จะเห็น็ จากหลักั ฐานการได้ร้ ับั การตีีพิมิ พ์เ์ ผยแพร่ใ่ นระดับั นานาชาติิ และได้ร้ ับั การอ้า้ งอิงิ สููงจากนักั วิชิ าการท่า่ นอื่น�่
นอกจากนั้้น� ผลงานยัังเป็น็ ตััวอย่า่ งที่ด่� ีีมากของการชำระคััมภีีร์ต์ ้้นฉบับั โบราณ ผลการศึึกษาวิิเคราะห์์เป็็นประโยชน์์
อย่่างยิ่�งต่่อการศึึกษาโบราณคดีีโดยเฉพาะที่�่เกี่่�ยวกัับพุุทธศิิลป์์ของไทย และมีีคุุณค่่าในด้้านการเพิ่่�มมููลค่่าการ
ท่่องเที่่�ยวไทยทั้้�งระดัับท้้องถิ่น� และระดัับประเทศ เมื่่�อมีีการเผยแพร่่เนื้้�อหาของคัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบัับทั้้�งที่เ�่ ป็็นภาษาไทยและ
ภาษาอังั กฤษในที่ท่� ี่�่มีีโบราณวััตถุทุ ี่�่สััมพัันธ์์กััน

วช. จงึ มมี ตใิ หว้ ทิ ยานพิ นธเ์ รอื่ งนี้ ไดร้ บั รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจ�ำ ปงี บประมาณ
2565 รางวัลระดบั ดเี ด่น สาขาปรัชญา

รางวัลการวจิ ัยแห่งชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 313

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวััติิส่่วนตัวั แ ม้้ จ ะ มีี ผู้้�ศึึ ก ษ า หรืื อ ร ะ บุุ ถึึ ง แ หล่่ ง ที่�่ ม า ข อ ง ชิ้ � น
ส่ว่ นคัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบับั บ้า้ งแล้ว้ ในเบื้้อ� งต้น้ แต่น่ ักั วิชิ าการก็ย็ ังั คงมีี
ชื่อ่� – นามสกุุล ดร.ณัชั พล ศิริ ิิสวััสดิ์ � ความเห็น็ ที่ไ�่ ม่ส่ อดคล้อ้ งกันั ทั้้ง� นี้้� อาจเป็น็ เพราะเรื่อ�่ งเล่า่ การ
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ - แสดงปาฏิหิ าริิย์์ ณ เมืืองสาวััตถีีในคััมภีีร์ต์ ้้นฉบัับจากกิลิ กิติ
อายุุ 34 ปีี เป็็นสำนวนที่�่ยัังไม่่ถููกนำมาใช้้ในการศึึกษาวิิจััยและยัังไม่่มีี
อาชีพี พนัักงานมหาวิทิ ยาลัยั ผู้�้ใดตรวจชำระคััมภีีร์์ต้้นฉบัับดัังกล่่าวอย่่างเป็็นระบบ
อาจารย์์ ทำให้้ไม่่สามารถระบุุถึึงแหล่่งที่่�มาและเนื้้�อหาที่่�ปรากฏใน
ตำำแหน่ง่ คััมภีีร์์ได้้อย่่างแน่่ชััด จึึงมีีความจำเป็็นต้้องมีีการศึึกษา
เพิ่่�มเติิม ดังั นั้้น� การตรวจชำระคัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบับั จากกิิลกิติ และ
หน่ว่ ยงานที่่ส� ังั กััด สาขาวิิชาภาษาเอเชีียใต้้ ภาควิชิ า จัดั ทำฉบับั ชำระเชิงิ วิพิ ากษ์์ โดยใช้เ้ อกสาร ข้อ้ มููลที่เ่� กี่ย่� วข้อ้ ง
ภาษาตะวัันออก คณะอัักษรศาสตร์์ ที่่�บัันทึึกด้้วยภาษาทิิเบต ภาษาจีีน และภาษาสัันสกฤต
จุฬุ าลงกรณ์ม์ หาวิทิ ยาลััย ในการสอบเทีียบจะช่่วยสร้้างความกระจ่่างชััดในแง่่ที่�่มา
06 1551 9594 ของคััมภีีร์์ต้้นฉบัับดัังกล่่าวว่่ามีีเนื้้�อหาสอดคล้้องกัับ
โทรศัพั ท์์ เรื่อ่� งเล่า่ ที่ป�่ รากฏในสำนวนของพุทุ ธศาสนานิกิ ายใด นอกจาก
ผู้ว�้ ิจิ ัยั จะตรวจชำระคัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบับั แล้ว้ ยังั ประสงค์ท์ ี่จ�่ ะศึกึ ษา
โทรสาร - เปรีียบเทีียบความสััมพัันธ์์เชิิงเนื้้�อหาระหว่่างเรื่่�องเล่่าการ
แสดงปาฏิิหาริิย์์ ณ เมืืองสาวััตถีีในวรรณคดีีพุุทธศาสนา
E–mail: [email protected] ต่า่ งสำนวน โดยใช้ค้ ัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบับั ที่ผ่� ู้ว�้ ิจิ ัยั ชำระเป็น็ หลักั ในการ
ศึึกษาเปรีียบเทีียบกัับสำนวนของนิิกายมููลสรวาสติิวาทิิน
2. ชื่อ่� และที่่�อยู่ข�่ องอาจารย์์ที่่ป� รึึกษาหลักั นิิกายธรรมคุุปตกะ นิิกายเถรวาทที่�่บัันทึึกด้้วยภาษาบาลีี
ชื่่อ� – นามสกุุล Dr.Jens-Uwe Hartmann อัันจะทำให้้เห็็นถึึงความสััมพัันธ์์และการส่่งทอดเรื่่�องเล่่า
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ Professor การแสดงปาฏิหิ าริยิ ์์ณเมืืองสาวัตั ถีีและเชื่อ่� มโยงสู่�ความเข้า้ ใจ
ที่่อ� ยู่่� Institute for Indology and อย่่างกว้้างขวางในธรรมชาติิและความสััมพัันธ์์ระหว่่างกััน
Tibetology Geschwister-Scholl- ของพุุทธศาสนาที่่�หลากหลายและมีีการพััฒนาเรื่่�อยมาใน
Platz-1 D-80539 München แต่่ละยุคุ สมััย

3. ความสำำคัญั และที่่�มาของวิิทยานิิพนธ์์ 4. วัตั ถุปุ ระสงค์์ของการทำำวิทิ ยานิพิ นธ์์
มหาปราติิหารยสููตร หรืือ เรื่�่องเล่่าการแสดง วิิทยานิิพนธ์์นี้้� เน้้นศึึกษามหาปราติิหารยสููตรที่�่

ปาฏิหิ าริยิ ์์ ณ เมืืองสาวััตถีี กล่า่ วถึงึ เหตุุการณ์ส์ ํําคััญในพุุทธ สืื บ ท อ ด อ ยู่ � ใ น ส ำ นวน ข อ ง นิิ ก า ย มูู ล ส ร ว า ส ติิ ว า ทิิ น ด้้ ว ย
ประวััติิ เมื่่�อครั้�งพระบรมศาสดาแสดงปาฏิิหาริิย์์เพื่่�อปราบ ระเบีียบวิิธีีวิิจััยทางนิิรุุกติิศาสตร์์ โดยมีีวััตถุุประสงค์์ของ
ทิฏิ ฐิมิ านะของเหล่า่ เดีียรถีีร์์ จัดั เป็น็ หนึ่่ง� ในปาฏิหิ าริยิ ์ส์ ำคัญั การวิิจััย ได้้แก่่
และมีีความโดดเด่่นปรากฏในเรื่�่องเล่่าตำนานพุุทธประวััติิ
และภาพเล่่าเรื่อ่� งพุทุ ธประวััติิมากว่า่ 2,000 ปีี ทั่่ว� ดิินแดนที่�่ 4.1 เพื่อ�่ ตรวจชำระคัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบับั มหาปราติหิ ารยสููตร
นับั ถืือพุทุ ธศาสนาในเอเชีีย เรื่อ�่ งเล่่าดังั กล่า่ วเป็็นที่�่นิิยมและ ภาษาสันั สกฤตจากกิิลกิติ จัดั ทำฉบับั ชำระเชิิงวิพิ ากษ์์ และ
ได้้รัับการสืืบต่่ออย่่างแพร่่หลาย โดยปรากฏอยู่�ในวรรณคดีี คำแปลพร้้อมคํําอธิิบายประกอบ โดยการสอบเทีียบกัับ
พุุทธศาสนาหลายสำนวนซึ่่�งได้้รัับการถ่่ายทอดด้้วยภาษาที่�่ เรื่�่องเล่่าในวรรณคดีีพุุทธศาสนาที่่�มีีเนื้้�อความพ้้องกัันใน
ใช้้บัันทึึกและสืืบทอดคัมั ภีีร์์ทางพุทุ ธศาสนา สำนวนของนิกิ ายมููลสรวาสติวิ าทินิ ได้แ้ ก่่ สำนวนแปลภาษา
ทิิเบตและสำนวนแปลภาษาจีีนในคััมภีีร์์วิินยกษุุทรกวััสตุุ
ในปััจจุุบััน คััมภีีร์์ต้้นฉบัับภาษาสัันสกฤตที่�่บัันทึึก ซึ่ �งเป็็นส่่วนหนึ่่�งของพระวิินััยของนิิกายมููลสรวาสติิวาทิิน
เรื่่�องราวการแสดงปาฏิหิ าริิย์ข์ องพระพุทุ ธเจ้้าที่เ่� มืืองสาวัตั ถีี ข้้ อ ค ว า ม ที่�่ อ้้ า ง ถึึ ง ม ห า ป ร า ติิ ห า ร ย สูู ต ร ใ น อ ภิิ ธ ร ร ม
ที่�่เก่่าที่�่สุุดเท่่าที่�่ค้้นพบปรากฏอยู่ �ในชิ้้�นส่่วนคััมภีีร์์ต้้นฉบัับ โกโศปายิิกาฎีีกา และปราติิหารยสููตรในคัมั ภีีร์ท์ ิิพยาวทาน
ที่่�ถููกค้้นพบที่�่เมืืองกิิลกิิต ซึ่�งเป็็นแหล่่งค้้นพบคััมภีีร์์ต้้นฉบัับ
ชุุดสำคััญทางพุุทธศาสนาในประเทศปากีีสถาน ชิ้�นส่่วน
คััมภีีร์์ต้น้ ฉบัับดัังกล่า่ ว กำหนดอายุรุ าวคริิสต์์ศตวรรษที่่� 7-8
มีีสภาพไม่่สมบููรณ์์และยัังไม่่ได้้รัับการศึึกษาชำระ ปััจจุุบััน
เก็บ็ รักั ษาไว้ท้ ี่�ห่ อจดหมายเหตุุแห่่งชาติิ ณ กรุงุ นิิวเดลีี

314 รางวัลการวิจัยแหง่ ชาติ : รางวัลวทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

4.2 เพื่�่อศึึกษาเปรีียบเทีียบความสััมพัันธ์์ด้้าน ยกษุทุ รกวััสตุุ จะมีีความคล้า้ ยคลึึงกันั ในเชิงิ เนื้้�อหาอยู่่�หลาย
เนื้้�อหาระหว่่างเรื่อ�่ งเล่่าการแสดงปาฏิหิ าริยิ ์์ ณ เมืืองสาวััตถีี ประการอัันแสดงให้้เห็็นถึึงความสััมพัันธ์์ระหว่่างคััมภีีร์์และ
ในสำนวนของนิิกายมููลสรวาสติิวาทิินกัับเรื่�่องเล่่าที่่�ปรากฏ การสืืบทอดเรื่่�องเล่่าภายในนิิกายมููลสรวาสติิวาทิิน แต่่ก็็
ในวรรณคดีีพุุทธศาสนาต่่างสำนวน ได้้แก่่ สำนวนของ ยังั คงปรากฏรายละเอีียดที่�่ต่่างกันั เป็น็ จำนวนมาก มหาปรา
นิิกายธรรมคุุปตกะ สำนวนของนิิกายเถรวาทซึ่่�งบัันทึกึ ด้ว้ ย ติิหารยสููตรในคััมภีีร์์ต้้นฉบัับภาษาสัันสกฤตจากกิิลกิิตไม่่ใช่่
ภาษาบาลีี และสำนวนแปลภาษาจีีนอื่�่น ๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้อง เรื่�่องเล่่าที่�่สืืบทอดโดยตรงจากปราติิหารยสููตรในคััมภีีร์์ทิิพ
ยาวทาน มีีความเป็น็ ไปได้ใ้ นทางหนึ่่ง� ว่า่ เรื่อ่� งเล่า่ ในคัมั ภีีร์ท์ ิพิ
5. ระยะเวลาในการทำำการวิจิ ััย ยาวทานอาจจะตัดั ตอนมาจากพระวินิ ัยั ของมููลสรวาสติวิ าทินิ
4 ปีี และนำมาผนวกรวมไว้้เป็็นเรื่่�องหนึ่่�งในคััมภีีร์์ทิิพยาวทาน
ในภายหลัังภายใต้้ชื่่�อเรื่่�อง “ปราติิหารยสููตร” ซึ่�งผ่่านการ
6. สรุุปผลวิทิ ยานิิพนธ์์ แก้้ไขและเพิ่่�มเติิมรายละเอีียดบางอย่่าง อีีกทางหนึ่่�งอาจ
งานวิิจััยนี้้� ได้้นำเสนอตััวบทมหาปราติิหารยสููตร สันั นิษิ ฐานได้ว้ ่า่ มีีแหล่ง่ เนื้้อ� หาข้อ้ มููลร่ว่ มกันั ที่ค�่ ัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบับั
สำนวนภาษาสัันสัันสกฤตฉบัับชำระเชิิงวิิพากษ์์ จากการ ภาษาสัันสกฤตจากกิิลกิิต คััมภีีร์์วิินยกษุุทรกวััสตุุสำนวน
ศึึกษาพบว่่า มีีความเป็็นไปได้้ว่า่ มหาปราติิหารยสููตรแต่เ่ ดิมิ แปลภาษาทิเิ บตและภาษาจีีน และปราติหิ ารยสููตรสามารถ
เป็็นพระสููตรที่�่ปรากฏอย่่างเป็็นเอกเทศก่่อนที่�่จะผนวกรวม นำใช้้พััฒนาและเรีียบเรีียงเรื่�่องเล่่าการแสดงปาฏิิหาริิย์์
อยู่�ในคััมภีีร์์วิินยกษุุทรกวััสตุุ เรื่่�องเล่่าการแสดงปาฏิิหาริิย์์ ณ เมืืองสาวัตั ถีีในรููปแบบสำนวนตัวั เอง ส่ว่ นคัมั ภีีร์อ์ ภิธิ รรม-
ณ เมืืองสาวััตถีีสัันนิิษฐานว่่าเป็็นหนึ่่�งในเรื่่�องเล่่าที่่�ได้้รัับ โกโศปายิิกาฎีีกาของสมถเทวะได้้ยกคาถาและเนื้้�อเรื่่�องย่่อ
ความนิยิ มเรื่อ่� งหนึ่่ง� ในบริเิ วณแถบกิลิ กิติ เนื่อ่� งจากมีีการคัดั ลอก จากมหาปราติิหารยสููตรซึ่ �งมีีเนื้้�อหาสััมพัันธ์์อย่่างใกล้้ชิิด
คััมภีีร์์ต้้นฉบัับจากกิิลกิิตอย่่างน้้อยสองครั้�ง จากการศึึกษา กัับคััมภีีร์์วิินยกษุุทรกวััสตุุ ยกเว้้นเนื้้�อหาบางส่่วนมีีความ
ตรวจชำระชิ้ �นส่่วนคััมภีีร์์ต้้นฉบัับภาษาสัันสกฤตทั้้�งสอง คล้า้ ยคลึงึ กัับปราติหิ ารยสููตรในคััมภีีร์์ทิพิ ยาวทาน
พร้้อมกัับการศึึกษาเปรีียบเทีียบเรื่่�องเล่่าที่่�เกี่�่ยวข้้องกัับบท
แปลของคััมภีีร์์วิินยกษุุทรกวััสตุุสำนวนแปลภาษาทิิเบต การศึึกษาเปรีียบเทีียบเนื้้�อหาเรื่่�องเล่่าการแสดง
และภาษาจีีนทำให้้สามารถพิิสููจน์์ได้้ว่่าเรื่�่องเล่่ามหาปรา ปาฏิหิ าริยิ ์์ณเมืืองสาวัตั ถีีจากวรรณคดีีพุทุ ธศาสนาสำนวนต่า่ งๆ
ติิหารยสููตรจากคััมภีีร์์ต้้นฉบัับภาษาสัันสกฤตเป็็นสำนวนที่่� พบว่า่ เรื่อ่� งเล่า่ ดังั กล่า่ วได้ร้ ับั ความนิยิ มเป็น็ พิเิ ศษไม่เ่ พีียงแต่่
สืืบทอดอยู่�ในสายนิิกายมููลสรวาสติิวาทิิน เนื่�่องจากคััมภีีร์์ เฉพาะในนิกิ ายมููลสรวาสติวิ าทิินเท่่านั้้น� แต่ย่ ัังรวมถึึงนิกิ าย
ต้น้ ฉบับั ภาษาสันั สกฤตจากกิลิ กิติ มีีเนื้้อ� หาและการลำดับั เรื่อ่� ง ธรรมคุุปตกะ และเถรวาทบาลีี อนุุภาคสำคััญที่�่ปรากฏใน
ราวเหมืือนกัันและสอดคล้้องกัับเรื่�่องเล่่าในคััมภีีร์์วิินยกษุุ เนื้้�อเรื่�่องแต่่ละสำนวนแสดงให้้เห็็นถึึงลัักษณะเฉพาะของ
ทรกวััสตุุสำนวนแปลภาษาทิิเบตมากกว่่าสำนวนแปลภาษา แต่ล่ ะนิกิ ายบ้า้ งก็ป็ รากฏอนุภุ าคบางอย่า่ งร่ว่ มกันั ในทุกุ สำนวน
จีีน นอกจากนี้้�ยังั พบว่่าเรื่�่องเล่่าที่�ป่ รากฏในปราติหิ ารยสููตร บ้้างก็็ปรากฏอนุุภาคที่�่มีีความเฉพาะเจาะจงในบางสำนวน
ในคััมภีีร์์ทิิพยาวทาน มหาปราติิหารยสููตรในคััมภีีร์์ต้้นฉบัับ มหาปราติิหาริิย์์การแสดงซึ่ �งสามารถกระทำได้้แต่่เฉพาะ
ภาษาสัันสกฤตจากกิิลกิิต และสำนวนแปลของคััมภีีร์์วิิน พระพุุทธเจ้้าเท่่านั้้�น จััดเป็็นอนุุภาคสำคััญและเหตุุการณ์์
อัศั จรรย์ท์ ี่ส�่ ุดุ ที่ท�่ ำให้เ้ รื่อ�่ งเล่า่ การแสดงปาฏิหิ าริยิ ์์ ณ เมืืองสาวัตั ถีี
สำนวนของนิกิ ายมููลสรวาสติวิ าทินิ แตกต่า่ งจากสำนวนอื่น่� ๆ
การแสดงอิทิ ธิปิ าฏิหิ าริยิ ์ท์ ี่เ่� หนืือกว่า่ วิสิ ัยั ของปุถุ ุชุ นมีีนัยั สํําคัญั
ทางพุทุ ธศาสนา เพราะนอกจากจะเป็น็ การแสดงชัยั ชนะของ
พระพุุทธเจ้้าที่�่มีีต่่อลััทธิิความเชื่�่ออื่่�นแล้้ว ยัังสื่�่อให้้เห็็นถึึง
สถานะอัันสููงส่่งของพระพุุทธเจ้้าที่�่ทรงอยู่ �เหนืือทุุกสรรพสิ่ �ง
ในจัักรวาลการแสดงปาฏิิหาริิย์์ดัังกล่่าวยัังมีีส่่วนช่่วยสร้้าง
ศรััทธาในหมู่่�ผู้�้ที่�่พบเห็็นหรืือได้้ยิินเรื่�่องราวและนํําผู้�้คนไปสู่ �
ความหลุุดพ้น้ ได้้ในที่�่สุดุ

รางวัลการวิจยั แหง่ ชาติ : รางวัลวทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 315

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

7. ประโยชน์ท์ ี่่ไ� ด้ร้ ับั จากการวิิจัยั 9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์์ในมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
7.1 การปริิวรรตและจััดทำฉบัับชำระเชิิงวิิพากษ์์  เชิงิ ชุุมชน/สัังคม
ทำให้้สามารถสืืบสร้้างตััวบทมหาปราติิหารยสููตร สำนวน  เชิงิ พาณิิชย์์
ภาษาสันั สกฤตของนิกิ ายมููลสรวาสติวิ าทินิ ที่ม�่ ีีความใกล้เ้ คีียง  เชิิงวิิชาการ
กับั ตัวั บทดั้้ง� เดิมิ มากที่ส�่ ุดุ อีีกทั้้ง� ยังั นำเสนอบทแปลอันั ทำให้้  เชิงิ พื้้�นที่�่
ทราบถึึงเนื้้�อหาของตััวบท จึึงนัับเป็็นการศึึกษาวิิจััยตััวบท งานวิิจััยนี้้�เป็็นการสร้้างองค์์ความรู้้�ใหม่่ทั้้�งในส่่วน
มหาปราติิหารยสููตรอย่่างเป็็นระบบเป็็นครั้ �งแรกของวงการ
การศึกึ ษาพุทุ ธศาสนาในระดับั นานาชาติิ ความรู้้�เรื่�่องการชำระคััมภีีร์์ต้้นฉบัับมหาปราติิหารยสููตร
7.2 งานวิิจััยนี้้�ทำให้้ทราบถึึงความสััมพัันธ์์ของ สำนวนภาษาสัันสกฤตจากกิิลกิิต และความรู้�้ จากการศึกึ ษา
เรื่�่องเล่่าการแสดงปาฏิิหาริิย์์ ณ เมืืองสาวััตถีีสำนวนของ เปรีียบเทีียบเรื่่�องเล่่าในวรรณคดีีพุุทธศาสนาสำนวนต่่าง ๆ
พุุทธศาสนานิิกายมููลสรวาสติิวาทิินกัับสำนวนที่�่ปรากฏใน ความรู้�้ ดังั กล่า่ วจะก่อ่ ให้เ้ กิดิ การขยายการศึกึ ษาที่ก�่ ว้า้ งขวาง
วรรณคดีีพุทุ ธศาสนานิกิ ายต่า่ ง ๆ โดยได้น้ ำสำนวนของนิกิ าย ขึ้�นสำหรัับนิิสิิตนัักศึึกษา นัักวิิชาการทางพุุทธศาสนาซึ่�ง
ธรรมคุุปตกะ เถรวาทบาลีี และสำนวนแปลภาษาจีีนหรืือ สามารถนำไปใช้้เป็็นข้้อมููลเพื่�่อการศึึกษาวิิจััยเชิิงลึึก และ
ทิิเบตที่่เ� กี่่ย� วข้้องมาศึกึ ษาเปรีียบเทีียบมากกว่่า 17 สำนวน ใช้้เป็็นแนวทางการศึึกษาเรื่่�องการชำระคััมภีีร์์ต้้นฉบัับและ
ทำให้้เห็็นถึึงลัักษณะเด่่นความคล้้ายคลึึงและความแตกต่่าง เอกสารโบราณของไทยเรื่�อ่ งอื่�น่ ๆ ต่อ่ ไป
ของแต่่ละสำนวนเห็็นถึึงความสััมพัันธ์์และวิิวััฒนาการของ
เรื่อ่� งเล่า่ การแสดงปาฏิหิ าริยิ ์์ ณ เมืืองสาวัตั ถีี ผ่า่ นการส่ง่ ทอด 10. ข้อ้ เสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
เรื่อ�่ งเล่่าภายในนิกิ ายเดีียวกันั และต่่างนิกิ าย แก่ร่ ัฐั บาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
8. ศัักยภาพในการพัฒั นาไปสู่ก�่ ารใช้ป้ ระโยชน์์
ในเชิงิ สังั คม และ/หรืือ เชิิงพาณิิชย์์ สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ ควรสนัับสนุุนให้้มีีการ
ผลจากการศึึกษาเรื่�่องเล่่าการแสดงปาฏิิหาริิย์์ ปริวิ รรต ศึกึ ษาชำระคัมั ภีีร์แ์ ละเอกสารโบราณทางพระพุทุ ธ
ศาสนาที่เ่� ก็็บรัักษาอยู่�ตามวััด ชุุมชนในแต่ล่ ะท้้องถิ่น� ให้ม้ าก
ณ เมืืองสาวััตถีีสามารถนำใช้้เป็็นหลัักฐานเชื่่�อมโยงความรู้้� ยิ่�งขึ้�น เพื่�่อขยายความรู้้�ที่�่เก็็บรัักษาไว้้ในเอกสารโบราณให้้
สู่�การศึึกษาด้้านศิิลปกรรมที่่�ชััดเจนยิ่่�งขึ้�น พุุทธประวััติิตอน ลึึกซึ้�งยิ่�งขึ้�น และนำมาจััดระบบเป็็นฐานข้้อมููลมรดกทาง
ดังั กล่า่ วได้ถ้ ูกู นำมาถ่า่ ยทอดมากที่ส่� ุดุ ตอนหนึ่่ง� ในศิลิ ปกรรม วััฒนธรรมซึ่ �งจะมีีส่่วนช่่วยสนัับสนุุนการเผยแพร่่ความรู้้�
สมัยั ทวารวดีี ดังั ปรากฏหลักั ฐานทางศิลิ ปะในรููปแบบต่า่ ง ๆ ความเข้้าใจเกี่�่ยวกัับพุุทธศาสนาในประเทศไทยได้้ดีียิ่่�งขึ้ �น
เช่่น ภาพประติิมากรรมนููนต่่ำ ภาพสลัักหิิน งานปููนปั้้น� และ อีีกทั้้ง� ควรเร่ง่ อนุรุ ักั ษ์์ รักั ษาเอกสารโบราณที่น�่ ับั วันั จะชำรุดุ
พระพิิมพ์์ดิินเผากระจายอยู่ �ตามแหล่่งโบราณคดีีในบริิเวณ เสีียหายตามกาลเวลา ด้้วยการทำสำเนาในระบบดิิจิิทััล
พื้้�นที่่�ราบลุ่�มแม่่น้้ำภาคกลาง ภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือ เพื่�่อให้้เอกสารเหล่่านั้้�นยัังคงอยู่�สืบไป และจััดการระบบให้้
และภาคใต้้ที่�่เชื่่�อว่่าเคยเป็็นศููนย์์กลางอำนาจของอาณาจัักร สามารถค้้นคว้้าและเข้้าถึึงเอกสารได้้อย่า่ งสะดวก
ทวารวดีี งานวิิจััยในอดีีตยัังขาดการศึึกษาวิิเคราะห์์ข้้อมููล
จากตััวบทหรืือคััมภีีร์์ที่่�ปรากฏเรื่่�องเล่่าการแสดงปาฏิิหาริิย์์ กรมการท่่องเที่่�ยว กระทรวงการท่่องเที่�่ยวและ
ณ สาวััตถีีที่�่รอบด้้านซึ่่�งสามารถนำมาอธิิบายอนุุภาคที่�่ กีีฬา สำนัักงานพระพุุทธศาสนาแห่ง่ ชาติิ และกรมศิลิ ปากร
ปรากฏในงานศิลิ ปะได้ก้ ระจ่า่ งชัดั ยิ่่ง� ขึ้น� ข้อ้ มููลจากงานวิจิ ัยั นี้้� กระทรวงวััฒนธรรม ควรร่่วมมืือกัันสนัับสนุุนให้้เกิิดพื้้�นที่�่
จะมีีส่่วนช่่วยสนัับสนุุนให้้หลัักฐานทางโบราณคดีีมีี การอนุุรักั ษ์์และการท่่องเที่�่ยวในเชิงิ วััฒนธรรม เช่่น การจััด
ความน่า่ เชื่อ�่ ถืือมากยิ่ง� ขึ้น� และนำไปสู่�การต่อ่ ยอดองค์ค์ วามรู้�้ ตั้ง� พิพิ ิธิ ภัณั ฑ์พ์ ระพุทุ ธศาสนาและการเรีียนรู้�้ วัฒั นธรรม เพื่อ่�
ในการศึึกษาความสัมั พัันธ์ร์ ะหว่า่ งเรื่่อ� งเล่่ากับั งานพุุทธศิิลป์์ เป็น็ เพิ่่�มศัักยภาพแหล่ง่ ท่อ่ งเที่ย�่ วและการเรีียนรู้�้ ทางสังั คม
ในประเทศไทยต่อ่ ไป

316 รางวลั การวิจยั แห่งชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติคิ ุุณประกาศ

รางวัลั การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิทิ ยานิพิ นธ์์
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวััลระดัับดีีมาก

สาขาวิทิ ยาศาสตร์์กายภาพและคณิติ ศาสตร์์

เรื่อ่� ง
อุุปกรณ์ก์ ำำเนิดิ สััญญาณเทระเฮิริ ตซ์แ์ ละพลาสโมนิกิ ส์์

โดยเทคโนโลยีีกราฟีนี บนเกรตติ้้�งระดับั นาโน
Graphene on Nanoscale Gratings for THz Electron-beam

Radiation and Plasmonics
โดย

ดร.ขวัญั ชัยั ตันั ติวิ ณิิชพัันธุ์์�

สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิิจารณาเห็็นว่่าวิิทยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “อุุปกรณ์์กำเนิิดสััญญาณ
เทระเฮิิรตซ์์และพลาสโมนิิกส์์โดยเทคโนโลยีีกราฟีีนบนเกรตติ้�งระดัับนาโน” โดย ดร.ขวััญชััย ตัันติิวณิิชพัันธุ์�
สำเร็็จการศึึกษาจาก Boston University, สหรััฐอเมริิกา เป็็นวิิทยานิิพนธ์์ที่่�มีีคุุณภาพสููงในระดัับดีีมาก
และมีีศัักยภาพสููง โดยองค์์ความรู้้�ที่�่ได้้จากการศึึกษาและวิิจััยอุุปกรณ์์กำเนิิดและรัับสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์
และพลาสโมนิิกส์์โดยเทคโนโลยีีกราฟีีนบนเกรตติ้�งระดัับนาโนในวิิทยานิิพนธ์์นี้้� จะเป็็นพื้้�นฐานองค์์ความรู้้�
ในการออกแบบและการจำลองการทำงานของกราฟีีนอิิเล็็กทรอนิิกส์์ และพื้้�นฐานองค์์ความรู้้�ในการผลิิต
วิิเคราะห์์ และการทดสอบอุุปกรณ์์ทางกราฟีีนอิิเล็็กทรอนิิกส์์ซึ่�งอาศััยการเคลื่่�อนที่่�ของอิิเล็็กตรอนในกราฟีีน
บนโครงสร้้างเกรตติ้�งระดับั นาโนเมตรแบบต่า่ ง ๆ ในการกำเนิิดสััญญาณเทระเฮิริ ตซ์์ รวมถึงึ สามารถนำองค์ค์ วามรู้�้
ไปประยุกุ ต์ใ์ ช้ต้ ่อ่ ยอดในการผลิติ อุปุ กรณ์ก์ ำเนิดิ และรับั สัญั ญาณเทระเฮิริ ตซ์แ์ ละพลาสโมนิกิ ส์์ เพื่อ�่ ให้ส้ ามารถพัฒั นา
เป็็นอุุปกรณ์ท์ างด้า้ นเทระเฮิริ ตซ์์ที่ใ�่ ช้้ได้จ้ ริงิ ในภาคเกษตรกรรมและอาหาร ภาคอุุตสาหกรรม ด้้านการแพทย์์ รวมถึงึ
ด้้านความปลอดภััยและความมั่่น� คงของประเทศ

วช. จงึ มมี ตใิ หว้ ทิ ยานพิ นธเ์ รอื่ งนี้ ไดร้ บั รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจ�ำ ปงี บประมาณ
2565 รางวลั ระดับดีมาก สาขาวิทยาศาสตร์กายภาพและคณิตศาสตร์

รางวัลการวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 317

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวััติิส่ว่ นตััว อย่า่ งไรก็ด็ ีี ในปัจั จุบุ ันั การนำสัญั ญาณเทระเฮิริ ตซ์ไ์ ป
ใช้ง้ านยังั ประสบปัญั หาขาดแคลนอุปุ กรณ์ก์ ำเนิดิ สัญั ญาณที่�่
ชื่�อ่ – นามสกุุล ดร.ขวัญั ชััย ตัันติวิ ณิิชพันั ธุ์์� เหมาะสม ได้้แก่่ อุปุ กรณ์์มีีขนาดกำลัังสัญั ญาณต่่ำ อุปุ กรณ์์
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ - มีีราคาสููงมาก มีีขนาดใหญ่่ รวมถึงึ อุุปกรณ์์บางชนิดิ จำเป็็น
อายุุ - ที่�่จะต้้องลดอุุณหภููมิิให้้ต่่ำกว่่า -250 องศาเซลเซีียสในการ
อาชีพี นัักวิจิ ััย ใช้้งาน ดัังนั้้น� เพื่่อ� การแก้ไ้ ขปัญั หาดังั กล่า่ ว วิทิ ยานิิพนธ์์นี้้�จึงึ
นักั วิจิ ัยั มุ่�งเน้น้ ในการศึกึ ษา วิจิ ัยั และพัฒั นาอุปุ กรณ์ก์ ำเนิดิ สัญั ญาณ
ตำำแหน่่ง เทระเฮิิรตซ์์โดยอาศััยคุุณสมบััติิพิิเศษทางไฟฟ้้าและ
ทางแสงของกราฟีีน โดยการประยุุกต์์กราฟีีนร่่วมกัับ
หน่ว่ ยงานที่่ส� ังั กัดั ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิเล็็กทรอนิิกส์์และ โครงสร้า้ งเกรตติ้�งระดับั นาโนเมตรวิธิ ีีการต่่าง ๆ
คอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ
0 2564 6900 ต่อ่ 2155 4. วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการทำำวิิทยานิิพนธ์์
โทรศััพท์์ วิิทยานิพิ นธ์น์ ี้้� มุ่�งเน้น้ ในการศึกึ ษา วิิจัยั และพััฒนา

โทรสาร - อุุปกรณ์์กำเนิิดสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์โดยอาศััยคุุณสมบััติิ
พิิเศษทางไฟฟ้้าและทางแสงของกราฟีีน โดยการประยุุกต์์
E–mail: [email protected] กราฟีีนร่่วมกัับโครงสร้้างเกรตติ้�งระดัับนาโนวิิธีีการต่่าง ๆ
ได้้แก่่ การกำเนิิดสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์แบบไซโคลตรอน
2. ชื่่�อ และที่่�อยู่ข่� องอาจารย์ท์ ี่่ป� รึึกษาหลััก จากการเคลื่่�อนที่�่ของอิิเล็็กตรอนในกราฟีีนบนโครงสร้้าง
ชื่่�อ – นามสกุุล Dr.Roberto Paiella เกรตติ้ง� หนึ่่ง� มิติ ิแิ บบไซน์์ (sinusoidal gratings) การกำเนิดิ
ตำำแหน่่งทางวิิชาการ Professor สัญั ญาณเทระเฮิริ ตซ์แ์ บบ Smith-Purcell จากการเคลื่อ�่ นที่่�
ที่่อ� ยู่่� Boston University ของอิเิ ล็ก็ ตรอนในกราฟีนี บนโครงสร้า้ งเกรตติ้ง� สองมิติ ิแิ บบรูู
Electrical engineering dept. (hole array gratings) และการศึกึ ษาการเกิดิ สัญั ญาณพลาส
8 Saint Mary’s street Boston, โมนิกิ ส์ใ์ นกราฟีนี โดยอาศัยั ทั้้ง� คุณุ สมบัตั ิคิ วามยืืดหยุ่่�นได้จ้ าก
MA 02215 โครงสร้้างสองมิิติิของกราฟีีน คุุณสมบััติิค่่าความคล่่องตััว
(mobility) ของอิเิ ล็ก็ ตรอนในกราฟีนี ที่ม�่ ีีค่า่ สููงมาก เมื่อ�่ เทีียบ
3. ความสำำคััญและที่่�มาของวิิทยานิิพนธ์์ กับั วััสดุุอื่�น่ ๆ และคุณุ สมบัตั ิิการเปลี่ย�่ นจำนวนประจุพุ าหะ
เทระเฮิริ ตซ์เ์ ทคโนโลยีี เป็็นเทคโนโลยีีใหม่ท่ ี่ก่� ำลังั ได้้ ได้้จากการปรัับแรงดัันไฟฟ้้าของกราฟีีนแบบทรานซิิสเตอร์์
สนามไฟฟ้า้ (Field Effect Transistor) โดยวิิทยานิพิ นธ์น์ ี้้�
รัับความสนใจในการศึึกษาวิิจััยและพััฒนาอย่่างกว้้างขวาง ได้ด้ ำเนินิ การวิจิ ัยั ตั้ง� แต่ก่ ารศึกึ ษาทฤษฎีีและความเป็น็ ไปได้้
ในระดับั นานาชาติิ เนื่อ�่ งด้ว้ ยเป็น็ สัญั ญาณแม่เ่ หล็ก็ ไฟฟ้า้ ที่ม่� ีี การออกแบบโครงสร้้างอุุปกรณ์ก์ ำเนิดิ สัญั ญาณเทระเฮิิรตซ์์
คุณุ สมบัตั ิิพิเิ ศษเหนืือคลื่�่นแม่่เหล็็กไฟฟ้า้ ความถี่่�อื่่น� ๆ ได้แ้ ก่่ โดยอาศััยโปรแกรมการจำลองการทำงาน การผลิิตกราฟีีน
คุุณสมบััติิในการทะลุุผ่่านวััสดุุที่�่เป็็นบรรจุุภััณฑ์์ เช่่น ไม้้ และเกรตติ้ง� การวิเิ คราะห์ค์ ุณุ สมบัตั ิขิ อง กราฟีนี และเกรตติ้ง�
กระดาษ เสื้�อผ้้า คุุณสมบััติิในการจำแนกและบ่่งชี้�ชนิิด รวมถึงึ การทดสอบและวัดั ผลการกำเนิดิ สัญั ญาณเทระเฮิริ ตซ์์
ของสาร เช่่น สารเสพติิด สารประกอบวััตถุุระเบิิด จาก ที่ไ�่ ด้้จากการทดลอง
สเปกตรััมสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์ ซึ่�งคุุณสมบััติิที่�่โดดเด่่น
เหล่่านี้้�สามารถนำไปประยุุกต์์ใช้้ในการตรวจสอบคุุณภาพ
ข อ ง ผลิิ ต ภัั ณ ฑ์์ ทั้้� ง ท า ง ด้้ า น ก า ร เ ก ษ ต ร แ ล ะ อ า ห า ร
การอุุตสาหกรรม การตรวจสอบสุุขภาพและโรคภััยทาง
การแพทย์์ และการตรวจสอบการพกพาอาวุุธทางด้้าน
ความปลอดภัยั และความมั่่น� คง ดังั นั้้น� การศึึกษา วิจิ ัยั และ
พััฒนาอุุปกรณ์์กำเนิิดสััญญาณและรัับสััญญาณ อุุปกรณ์์
วิิเคราะห์์สเปกตรััมสััญญาณ และความรู้้�พื้�นฐานทาง
ด้้านเทระเฮิิรตซ์์นี้้� จึึงมีีความสำคััญอย่่างยิ่�งต่่อการ
นำสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์ไปประยุุกต์์ใช้้งานให้้เกิิดประโยชน์์
อย่่างมีีประสิทิ ธิิภาพสููงสุดุ

318 รางวัลการวิจัยแหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

5. ระยะเวลาในการทำำการวิจิ ััย ประยุุกต์์ใช้้ในการผลิิตอุุปกรณ์์ด้้านอื่่�น ๆ ต่่อไปได้้ ซึ่�งเป็็น
5 ปีี เทคโนโลยีีสารกึ่ �งตััวนำแบบใหม่่ โดยเฉพาะอย่่ายิ่�ง เป็็น
องค์์ความรู้�้ พื้ �นฐานที่่�สำคััญที่�่ยัังไม่่เคยมีีการศึึกษาภายใน
6. สรุปุ ผลวิิทยานิิพนธ์์ ประเทศไทย ซึ่ง� จะเป็น็ พื้้น� ฐานในการศึกึ ษา วิจิ ัยั และพัฒั นา
อุุปกรณ์์กำเนิิดสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์และพลาสโม ทางด้า้ นเทคโนโลยีีเทระเฮิริ ตซ์แ์ ละกราฟีนี อิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์ใ์ ห้้
นิิกส์์โดยเทคโนโลยีีกราฟีีนบนเกรตติ้ �งระดัับนาโนได้้รัับการ กัับประเทศต่อ่ ไป
ออกแบบ การผลิติ การวิเิ คราะห์์ และการทดสอบการกำเนิดิ
สััญญาณเทระเฮิิรตซ์์และพลาสโมนิิกส์์อย่่างครบถ้้วน การ • การนำองค์์ความรู้�้ไปประยุุกต์์ใช้้ต่่อยอดในการ
เคลื่�่อนที่่�ของอิิเล็็กตรอนที่�่มีีคุุณสมบััติิพิิเศษในกราฟีีนบน ผลิติ อุปุ กรณ์ก์ ำเนิดิ และรับั สัญั ญาณเทระเฮิริ ตซ์แ์ ละพลาสโม
โครงสร้้างเกรตติ้ �งระดัับนาโนเมตรนี้้�ได้้รัับการพิิสููจน์์ในการ นิกิ ส์์ เพื่อ�่ ให้ส้ ามารถพัฒั นาเป็น็ อุปุ กรณ์ท์ างด้า้ นเทระเฮิริ ตซ์์
กำเนิิดสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์และพลาสโมนิิกส์์ได้้ ซี่่�งจะเป็็น ที่ใ�่ ช้ไ้ ด้จ้ ริงิ ในภาคเกษตรกรรมและอาหาร ภาคอุตุ สาหกรรม
องค์์ความรู้้�พื้ �นฐานในการประยุุกต์์ใช้้งานกราฟีีนทางด้้าน ด้้านการแพทย์์ รวมถึึงด้้านความปลอดภััยและความมั่่�นคง
อิิเล็ก็ ทรอนิกิ ส์์และออฟติิกส์ต์ ่่อไป ของประเทศ

7. ประโยชน์์ที่่ไ� ด้ร้ ับั จากการวิจิ ััย
• พื้้�นฐานองค์์ความรู้�้ในการออกแบบและการ
จำลองการทำงานของกราฟีีนอิิเล็็กทรอนิิกส์์ และพื้้�นฐาน
องค์์ความรู้�้ในการผลิิต วิิเคราะห์์ และการทดสอบอุุปกรณ์์
กราฟีีนอิิเล็็กทรอนิิกส์์ซึ่ �งอาศััยการเคลื่่�อนที่่�ของอิิเล็็กตรอน
ในกราฟีนี บนโครงสร้า้ งเกรตติ้ง� ระดัับนาโนเมตรแบบต่่าง ๆ
ในการกำเนิิดสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์ รวมถึึงสามารถนำไป

รางวัลการวิจัยแหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 319

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

8. ศักั ยภาพในการพัฒั นาไปสู่ก่� ารใช้ป้ ระโยชน์์ 10. ข้้อเสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
ในเชิิงสังั คม และ/หรืือ เชิิงพาณิิชย์์ แก่่รััฐบาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
อุุปกรณ์์ที่�่ใช้้งานในย่่านคลื่่�นแม่่เหล็็กไฟฟ้้าสััญญาณ เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ าง นโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

เทระเฮิริ ตซ์น์ี้้ย� ังั ประสบปัญั หาในเรื่อ�่ งคุณุ ภาพ ราคาแพง และ นโยบายที่่�ใช้้สำหรัับวิิจััยและพััฒนาประเทศที่่�ดีีที่�่สุุด
ขนาดในตลาดปัจั จุบุ ันั ดังั นั้้น� การอาศัยั กราฟีนี อิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์์ ไม่่ได้้หมายความว่่าเป็็นนโยบายที่�่ใช้้ได้้เหมืือนกัันในทุุก ๆ
ในการวิิจััยนี้้� จะเป็็นจุุดเริ่�มต้้นในการพลิิกโฉมเทคโนโลยีี ประเทศ ดังั นั้้น� การเข้า้ ใจปัญั หา ความต้อ้ งการ และประโยชน์์
ทางด้้านการพััฒนาอุุปกรณ์์ที่�่ใช้้ในย่่านสััญญาณดัังกล่่าวให้้ ที่่�จะเกิิดกัับประชาชนโดยส่่วนรวมจึึงเป็็นจุุดเริ่ �มต้้นของ
สามารถนำมาประยุุกต์์ใช้้ได้้จริิงทั้้�งทางด้้านการเกษตรและ การวางนโยบายให้เ้ หมาะสมกับั บริบิ ทของของแต่ล่ ะประเทศ
อาหาร การอุุตสาหกรรมการตรวจสอบสุุขภาพและโรคภััย โดยนโยบายที่ว่� างไว้ใ้ นแต่ล่ ะภาคส่ว่ นควรเน้น้ การแก้ป้ ัญั หา
ทางการแพทย์์ และการตรวจสอบการพกพาอาวุุธทางด้้าน และจุดุ อ่อ่ นที่่ส� ำคััญของประเทศนั้้�น ๆ ในระยะอันั ใกล้ใ้ ห้้ได้้
ความปลอดภัยั และความมั่่�นคงต่อ่ ไปในอนาคตอัันใกล้้ มากที่�่สุุด ควบคู่่�กัับนโยบายที่�่ทำการปููพื้้�นฐานความพร้้อม
ในเรื่�่องที่่�ประเทศจะมุ่ �งเน้้นให้้มีีความโดดเด่่นอย่่างชััดเจน
9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์ใ์ นมิิติิต่่าง ๆ เพื่อ�่ ต่อ่ ยอดการพัฒั นาในระยะต่่อ ๆ ไปอย่า่ งต่อ่ เนื่อ่� ง
 เชิิงชุมุ ชน/สัังคม
 เชิิงพาณิชิ ย์์
 เชิิงวิิชาการ
 เชิิงพื้้�นที่่�
วิทิ ยานิพิ นธ์อ์ ุปุ กรณ์ก์ ำเนิดิ สัญั ญาณเทระเฮิริ ตซ์แ์ ละ

พลาสโมนิิกส์์โดยเทคโนโลยีีกราฟีีนบนเกรตติ้ �งระดัับนาโน
นี้้�เป็็นการวิิจััยทางฟิิสิิกส์์และวิิศวกรรมศาสตร์์ขั้ �นพื้้�นฐาน
ตั้�งแต่่การศึึกษาทฤษฎีีและการตั้�งสมมติิฐาน ตลอดจนการ
ออกแบบ การผลิิต การวิิเคราะห์์ และการทดสอบวััดผล
การกำเนิิดสััญญาณเทระเฮิิรตซ์์ โดยเป็็นองค์์ความรู้�้ใหม่่ที่�่
สามารถเผยแพร่่ให้ก้ ับั นัักวิชิ าการ องค์ก์ รทางวิชิ าการ และ
บุคุ คลทั่่�วไปภายในประเทศต่อ่ ไปได้้

320 รางวัลการวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติิคุณุ ประกาศ

รางวัลั การวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวััลวิิทยานิพิ นธ์์
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวััลระดัับดีมี าก

สาขาวิทิ ยาศาสตร์์การแพทย์์

เรื่�อ่ ง
การตัดั ต่่อพันั ธุุกรรมแบคทีีเรีียโปรไบโอติกิ ส์์เพื่่�อสร้้างโปรตีนี เส้้นใยลููกผสม

เพื่อ�่ ใช้้เป็น็ แพลตฟอร์ม์ สำำหรัับการวิินิิจฉัยั และรัักษาโรคในลำำไส้้
Engineered Curli-Expressing Probiotic Bacteria as a

Platform for Therapeutics and Diagnostics
โดย

ดร.พิเิ ชฐ ประเวศโชติินันั ท์์

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้พิจารณาเห็นว่าวิทยานิพนธ์ เร่ือง “การตัดต่อพันธุกรรมแบคทีเรีย
โปรไบโอติกส์เพื่อสร้างโปรตีนเส้นใยลูกผสมเพ่ือใช้เป็นแพลตฟอร์มสำ�หรับการวินิจฉัยและรักษาโรคในลำ�ไส้”
โดย ดร.พิเชฐ ประเวศโชตินันท์ สำ�เร็จการศึกษาจาก Harvard University, สหรัฐอเมริกา วิทยานิพนธ์นี้
นำ�เสนอแพลตฟอร์มเทคโนโลยีชนิดใหม่ที่เกิดจากการใช้แบคทีเรียโปรไบโอติกส์ตัดต่อพันธุกรรมในการวินิจฉัยและ
รักษาโรค การใช้เสน้ ใยเคอร์ลี่เป็นพื้นฐานในการพัฒนาสายพันธุ์นั้น ในขณะเดียวกันการใช้แบคทีเรียโปรไบโอติกส์
เปน็ พื้นฐาน ยังตอ่ ยอดการรกั ษาโรคนั้นท�ำ ไดง้ า่ ยข้ึ น และสามารถนำ�ไปใช้ในการรกั ษาโรคอื่น ๆ เชน่ โรคการติดเช้ือ
ในล�ำ ไส้ โรคเบาหวาน โรคภมู แิ พ้ โดยการปรบั เปลย่ี นโปรตีนโดเมนที่อยบู่ นเสน้ ใยเคอรล์ ่ี นอกจากนี้ยงั รเิ รม่ิ เทคโนโลยี
ในการตดิ ตามแบคทีเรียโปรไบโอตกิ ส์ตดั ต่อพนั ธกุ รรมในลำ�ไส้ของมนษุ ย์ ซึ่งจะช่วยในการศกึ ษาวิจยั พฒั นาสายพันธุ์
ของแบคทีเรยี เพอ่ื เจาะจงเปา้ หมายตา่ ง ๆ ในล�ำ ไสท้ ี่แบคทีเรยี ของเราไปอาศยั อยู่ จงึ ตอ้ งการสรา้ งคณุ สมบตั เิ พม่ิ ใหก้ บั
โปรตีนเคอร์ลีใ่ ห้สามารถช่วยในการตดิ ตามแบคทีเรียได้ ซง่ึ เปน็ ประโยชนท์ างการแพทย์ไดเ้ ปน็ อยา่ งยง่ิ

วช. จงึ มมี ตใิ หว้ ทิ ยานพิ นธเ์ รอื่ งนี้ ไดร้ บั รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจ�ำ ปงี บประมาณ
2565 รางวัลระดบั ดมี าก สาขาวิทยาศาสตรก์ ารแพทย์

รางวัลการวิจยั แห่งชาติ : รางวัลวิทยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 321

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวััติิส่่วนตััว

ชื่�อ่ – นามสกุุล ดร.พิิเชฐ ประเวศโชติินัันท์์
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ -
อายุุ 31 ปีี
อาชีีพ นัักวิิจััย
Senior Test Engineer 1
ตำำแหน่ง่

หน่ว่ ยงานที่่�สังั กัดั Ginkgo Bioworks, Inc Boston, USA
-
โทรศััพท์์

โทรสาร -

E–mail: [email protected]

2. ชื่�อ่ และที่่อ� ยู่่ข� องอาจารย์์ที่่�ปรึกึ ษาหลักั 4. วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการทำำวิทิ ยานิพิ นธ์์
ชื่อ�่ – นามสกุุล Dr.Neel Joshi วััตถุปุ ระสงค์ห์ ลักั ของวิทิ ยานิิพนธ์์นี้้� คืือ การนำเอา
ตำำแหน่ง่ ทางวิิชาการ Professor
ที่่อ� ยู่่� Mugar Life Sciences Bldg, แบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์ตััดต่่อพัันธุุกรรมสายพัันธุ์์�ใหม่่มาใช้้
Rm 222, Northeastern เป็็นแพลตฟอร์์มในการพััฒนาการตรวจวิินิิจฉััยและรัักษา
University, 360 Huntington โรคในลำไส้้ การที่จ�่ ะบรรลุุวัตั ถุปุ ระสงค์น์ ี้้� ผู้้ว� ิิจัยั ได้แ้ บ่ง่ งาน
Avenue, Boston, MA 02115 วิจิ ัยั ออกเป็น็ สี่ส�่ ่ว่ นหลักั ๆในแต่ล่ ะส่ว่ นนั้้น� จะมีีวัตั ถุปุ ระสงค์ย์ ่อ่ ย
ซึ่ �งโดยรวมแล้้วจะส่่งเสริิมกัันเพื่�่อผลัักดัันวััตถุุประสงค์์
3. ความสำำคัญั และที่่�มาของวิทิ ยานิิพนธ์์ หลัักในการสร้้างแพลตฟอร์์มที่่�มีีความอเนกประสงค์์ และ
การใช้้แบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์เพื่่�อการรัักษาโรคนั้้�น มีีคุุณสมบััติิที่่�เหมาะสมกัับการใช้้งานในลำไส้้ วััตถุุประสงค์์
ย่่อยทั้้�ง 4 ข้อ้ มีีดังั นี้้�
มีีมายาวนานนัับร้้อยปีี วิิทยาการสมััยใหม่่ เช่่น ชีีววิิทยา
สัังเคราะห์์หรืือการตััดต่่อพัันธุุกรรมนั้้�นช่่วยให้้มนุุษย์์ ข้้อแรก ผู้้�วิิจััยต้้องการที่่�จะนำเอาเส้้นใยอมััยลอยด์์
สามารถเปลี่่�ยนแปลงคุุณลัักษณะของสิ่�งมีีชีีวิิตต่่าง ๆ รวม เคอร์์ลี่�่ มาสร้้างโปรตีีนลููกผสมกัับโปรตีีนโดเมนที่�่มีีฤทธิ์์�ใน
ไปถึึงแบคทีีเรีียที่่�สำคััญเหล่่านี้้�ด้้วย การเพิ่่�มคุุณประโยชน์์ การต้้านการอัักเสบ เช่่น Trefoil family factor จากนั้้�น
ต่่ อ แ บ ค ทีี เรีี ย เ หล่่ า นี้้� ส า ม า ร ถ เ ปิิ ด ป ร ะ ตูู ไ ป สู่ � ก า ร พัั ฒ น า ทดสอบการสร้า้ งโปรตีีนชนิดิ นี้้ใ� นแบคทีีเรีียสายพันั ธุ์์�พื้้น� ฐาน
แบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์เพื่�่อเป็็นแพลตฟอร์์มในการวิินิิจฉััย และผลในหลอดทดลองจากแบคทีีเรีียเหล่่านี้้�กัับโมเดลชนิิด
และรัักษาโรคในร่่างกายของมนุุษย์์ เปรีียบเสมืือนเป็็น ต่า่ ง ๆ ของลำไส้้
หุ่่�นยนต์์ขนาดจิ๋๋�วที่�่สามารถปฏิิบััติิการตามสั่ �งของมนุุษย์์
เพื่�อ่ ไปรัักษาโรคในจุุดต่่าง ๆ ในร่่างกายได้้ทางผู้ว�้ ิจิ ััยมีีความ ข้้อสอง ผู้้�วิิจััยต้้องการที่่�จะนำเอาโปรตีีนเคอร์์ลี่่�
สนใจในการใช้้การตััดต่่อพัันธุุกรรมในการพััฒนาสายพัันธุ์์� ลููกผสมนี้้ไ� ปตัดั ต่อ่ ในยีีนของแบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์ E. coli
ของแบคทีีเรีียโปรไบโอติกิ ส์เ์ ป็น็ อย่า่ งยิ่ง� เล็ง็ เห็น็ ถึงึ งานหลักั Nissle 1917 และทดสอบคุุณสมบัตั ิิการต้า้ นการอักั เสบใน
ใ น ก ลุ่ � ม แ ล ป ข อ ง ผู้้� วิิ จัั ย ที่�่ ศึึ ก ษ า เ กี่่� ย วกัั บ โ ป ร ตีีน เ ส้้ น ใ ย โมเดลหนููทดลองที่ถ่� ูกู กระตุ้้�นให้เ้ กิดิ การอัักเสบของลำไส้้
อมััยลอยด์์เคอร์์ลี่�่ซึ่ �งน่่าจะนำมาประยุุกต์์ใช้้ด้้วยกัันได้้
จึึงเริ่ �มต้้นศึึกษาเกี่่�ยวกัับการนำเทคโนโลยีีเกี่�่ยวกัับเส้้นใย ข้้อสาม ผู้�้วิิจััยเล็็งเห็็นถึึงความสำคััญในการนำส่่ง
เคอร์์ลี่�่ รวมทั้้�งองค์์ความรู้้�ที่่�เกี่�่ยวข้้องกัับโรคในลำไส้้มาใช้้ แบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์เหล่่านี้้�เข้้าไปในลำไส้้และมีีความ
เพื่่�อพััฒนาแบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์ จึึงกลายมาเป็็น ต้อ้ งการที่จ่� ะให้แ้ บคทีีเรีียสามารถดำรงชีีวิติ อยู่�ในลำไส้ไ้ ด้เ้ ป็น็
วิทิ ยานิพิ นธ์เ์ ล่ม่ นี้้�

322 รางวลั การวจิ ัยแห่งชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เวลานาน ในขณะที่�่ยัังช่่วยลดอาการอัักเสบได้้ จึึงต้้องการ ดัดั แปลงพันั ธุกุ รรมภายในลำไส้โ้ ดยใช้ก้ รดอะมิโิ นสังั เคราะห์์
ที่�่จะสร้้างไฮโดรเจลขึ้�นจากโปรตีีนเคอร์ล์ ี่�ล่ ููกผสม เพื่่อ� ทำให้้ ที่�่สามารถทำปฏิิกิิริิยา Click Chemistry เข้้าไปที่�่โปรตีีน
แบคทีีเรีียและโปรตีีน เคอร์์ลี่�่ลููกผสมนั้้�นอยู่ �ในรููปแบบที่�่ CsgA ทำให้้เราติิดตามแบคทีีเรีียโดยใช้้สััญญาณฟลููออ
เหมาะสมแก่่การนำส่่งในลำไส้้และเพิ่่�มประสิิทธิิภาพใน เรสเซนต์์จากเส้้นใยเคอร์์ลี่�่ พบว่่าสามารถติิดตามสััญญาณ
การรักั ษา และข้อ้ สุดุ ท้า้ ย ผู้้ว� ิิจััยต้้องการริเิ ริ่�มเทคโนโลยีีใน จากแบคทีีเรีียได้จ้ ากภายนอกของตัวั หนููทดลองโดยใช้้ IVIS
การติิดตามแบคทีีเรีียโปรไบโอติกิ ส์ต์ ััดต่่อพัันธุกุ รรมในลำไส้้ โดยสัญั ญาณของแบคทีีเรีียอยู่�ในตััวหนููเป็็นเวลาถึงึ สามวันั
ของมนุุษย์์ ซึ่�งจะช่่วยในการศึึกษาวิิจััยพััฒนาสายพัันธุ์์�ของ
แบคทีีเรีียเพื่�่อเจาะจงเป้้าหมายต่่าง ๆ ในลำไส้้ที่่�แบคทีีเรีีย
ของเราไปอาศััยอยู่� จึึงต้้องการสร้้างคุุณสมบััติิเพิ่่�มให้้กัับ
โปรตีีนเคอร์ล์ ี่่ใ� ห้้สามารถช่่วยในการติดิ ตามแบคทีีเรีียได้้

5. ระยะเวลาในการทำำการวิจิ ัยั 7. ประโยชน์์ที่่�ได้้รัับจากการวิิจััย
5 ปีี ง า น วิิ จัั ย จ า ก วิิ ท ย า นิิ พ น ธ์์ ฉ บัั บ นี้้� ไ ด้้ น ำ เ ส น อ
แพลตฟอร์์มเทคโนโลยีีชนิิดใหม่่ที่่�เกิิดจากการใช้้แบคทีีเรีีย
6. สรุปุ ผลวิทิ ยานิิพนธ์์ โปรไบโอติิกส์์ตััดต่่อพัันธุุกรรมในการวิินิิจฉััยและรัักษาโรค
แบคทีีเรีียที่ถ�่ ูกู สร้า้ งขึ้น� นั้้น� สามารถผลิติ เส้น้ ใยเคอร์ล์ ี่่� การใช้เ้ ส้น้ ใยเคอร์ล์ ี่เ�่ ป็น็ พื้้น� ฐานในการพัฒั นาสายพันั ธุ์์�นั้้น� ได้้
ลููกผสมที่่�ส่่งผลต่่อการเกาะเกี่�่ยวกัับสารละลายโปรตีีนเมืือก ช่่วยให้้เกิิดความหลากหลายในการเปลี่�่ยนแปลงคุุณสมบััติิ
เซลล์์ Caco-2 ที่่�ใช้้เป็็นโมเดลของลำไส้้มนุุษย์์ และภายใน ของแบคทีีเรีีย เปรีียบเสมืือนการมีีกล่่องเครื่่�องมืือสารพััด
ของชิ้น� ส่ว่ นลำไส้แ้ พะ นอกจากนั้้น� ยังั สามารถกระตุ้้�นให้เ้ ซลล์์ ประโยชน์ท์ ี่เ�่ ราจะสามารถเลืือกสรรคุณุ ลักั ษณะที่เ่� ราต้อ้ งการ
Caco-2 เกิิดการเคลื่่�อนที่�่ไปปิิดบาดแผลจำลองที่�่เกิิดจาก ให้แ้ บคทีีเรีียของเรามีี ในขณะเดีียวกััน การใช้แ้ บคทีีเรีียโปร
การกรีีดเนื้้อ� เยื่อ่� เซลล์์Caco-2ให้แ้ ยกออกจากกันั การค้น้ พบนี้้� ไบโอติกิ ส์เ์ ป็น็ พื้้�นฐาน ก็็ยัังทำให้ก้ ารต่อ่ ยอดไปในการรักั ษา
ทำให้้กลุ่�มผู้�้วิิจััยตั้�งสมมติิฐานว่่าเส้้นใยเคอร์์ลี่่�กัับ TFF อาจ โรคนั้้น� ทำได้ง้ ่า่ ยขึ้น� ประโยชน์ต์ ่า่ ง ๆ ที่ต่� ามมาจากเทคโนโลยีีนี้้�
มีีความสามารถในการลดการอัักเสบในลำไส้้ได้้ การทดลอง มีีมากมาย เบื้้�องต้้นคืือการใช้้แบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์
ในแบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์ที่�่สามารถผลิิตเส้้นใยเคอร์์ลี่่�กัับ ที่�่เราผลิิตขึ้�น ในการรัักษาโรคลำไส้้อัักเสบเรื้�อรััง หรืือ
TFF ทำให้้เราพบว่่าแบคทีีเรีียนี้้�สามารถลดอาการอัักเสบ Inflammatory Bowel Disease (IBD) นอกจากนี้้�
ในหนููทดลองที่่�ถููกกระตุ้้�นการอัักเสบในลำไส้้โดย Dextran แพลตฟอร์์มนี้้�ยัังมีีความเป็็นไปได้้ที่่�จะนำไปใช้้ในการรัักษา
sodium sulfate ได้้ โดยสัันนิิษฐานว่า่ แบคทีีเรีียนั้้�นช่่วยส่่ง โรคอื่่�น ๆ เช่่น โรคการติิดเชื้�อในลำไส้้ โรคเบาหวาน
เสริิมความแข็็งแรงของเยื่่�อบุุผิิวลำไส้้และช่่วยควบคุุมระบบ โรคภููมิิแพ้้ โดยการปรัับเปลี่่�ยนโปรตีีนโดเมนที่�่อยู่�บน
ภููมิิคุ้�มกััน นอกจากนี้้�เส้้นใยเคอร์์ลี่่�และแบคทีีเรีียสามารถ เส้้นใยเคอร์์ลี่�่ นอกจากนั้้�น ในส่่วนสุุดท้้ายของวิิทยานิิพนธ์์
ถููกแปลงรููปให้้เป็็นไฮโดรเจลที่�่มีีชีีวิิตซึ่ �งสามารถปฏิิสััมพัันธ์์ ที่่�เราศึึกษาเกี่�่ยวกัับการติิดตามแบคทีีเรีียในลำไส้้ เรายััง
กับั ลำไส้แ้ ละสามารถซ่อ่ มแซมตัวั เองโดยการเพิ่่ม� จำนวนของ สามารถปรัับเปลี่�่ยนให้้แบคทีีเรีียนั้้�นสามารถตามหาเซลล์์
แบคทีีเรีียได้้ ในการทดลองติิดตามตำแหน่่งของแบคทีีเรีีย มะเร็็งในลำไส้้ได้้ เพื่่�อนำไปสู่�การใช้้แบคทีีเรีียวิินิิจฉััยโรค
มะเร็ง็ ในลำไส้้ เป็็นต้้น

รางวัลการวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 323

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

8. ศัักยภาพในการพััฒนาไปสู่่ก� ารใช้้ประโยชน์์ 10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
ในเชิิงสัังคม และ/หรืือ เชิิงพาณิิชย์์ แก่ร่ ััฐบาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
ดังั ที่ย่� กตัวั อย่า่ งไว้ข้ ้า้ งต้น้ งานวิจิ ัยั ชิ้น� นี้้ส� ามารถนำไป เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

พััฒนาต่่อยอดใช้เ้ ป็็นยารักั ษาโรคลำไส้้หลาย ๆ ชนิิดได้้ และ ผู้้�วิิจััยขออนุุญาตเสนอแนะให้้ทางรััฐบาลสนัับสนุุน
ยัังสามารถพััฒนาเป็็นเครื่�่องมืือในการตรวจโรคในลำไส้้ได้้ งานวิิจััยทางด้้านเทคโนโลยีีชีีวภาพ และวิิศวกรรมชีีวภาพ
อีีกด้ว้ ย เทคโนโลยีีเกี่ย่� วกับั การตัดั ต่อ่ พันั ธุกุ รรมแบคทีีเรีียเพื่อ่� เนื่�่องจากเป็็นงานวิิจััยที่�่จะส่่งผลประโยชน์์ทั้้�งทางด้้าน
ใช้ใ้ นการรักั ษาโรคนั้้น� ยังั ถืือว่า่ เป็น็ เทคโนโลยีีที่ค�่ ่อ่ นข้า้ งใหม่่ วิิชาการ และทางด้้านพาณิิชย์์เป็็นอย่่างยิ่�งต่่อประเทศชาติิ
และกำลังั อยู่�ในช่ว่ งพัฒั นาในระดับั นานาชาติิ แต่ง่ านวิจิ ัยั ใน ในอนาคต
ด้า้ นนี้้�นั้้น� ถ้า้ ประสบผลสำเร็็จ ก็็น่า่ ที่่จ� ะมีีศัักยภาพที่่�จะช่ว่ ย
ในการรัักษาโรคหลาย ๆ ชนิิดที่�่ปััจจุุบัันยัังไม่่มีียารัักษาได้้
อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ ถ้้างานวิิจัยั ในด้้านนี้้ย� ัังมีีอย่า่ งต่่อเนื่อ�่ ง
ในอนาคตเราคงจะมีียารัักษาโรคที่�่ผลิิตจากแบคทีีเรีียตััดต่่อ
พัันธุุกรรมให้้ได้้เห็็นกัันในท้้องตลาด และเมื่่�อถึึงวัันนั้้�นงาน
วิิจััยจากวิิทยานิิพนธ์์ชิ้ �นนี้้�ก็็จะสามารถถููกนำมาต่่อยอดได้้
อย่า่ งแน่น่ อน

9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์ใ์ นมิิติิต่า่ ง ๆ
 เชิิงชุุมชน/สัังคม
 เชิิงพาณิชิ ย์์
 เชิงิ วิชิ าการ
 เชิิงพื้้�นที่่�
ผลงานชิ้้�นนี้้�น่่าจะถููกนำไปใช้้ได้้ในมิิติิหลััก คืือ

ด้้านพาณิิชย์์ และด้้านวิิชาการ ในเชิิงพาณิิชย์์ถืือเป็็น
ประโยชน์์ในอนาคต ถ้้าชิ้�นงานสามารถพััฒนาต่่อยอดเป็็น
ยารัักษาโรคในลำไส้้ได้้ ก็็จะสามารถนำขายสู่่�ท้้องตลาด
สร้้างรายได้้สู่�ผู้�้ ผลิิตได้้ ส่่วนด้้านวิิชาการ งานวิิจััยชิ้�นนี้้�ได้้มีี
กระบวนการวิจิ ััยต่่าง ๆ ที่่�สามารถนำไปใช้้ในงานวิิจัยั อื่น่� ๆ
ในหัวั ข้อ้ ที่ใ่� กล้เ้ คีียงกันั ได้้ นอกจากนั้้น� แกนหลักั ของงานวิจิ ัยั
คืือการสร้า้ งแพลตฟอร์์มในการรักั ษาโรคต่า่ ง ๆ ในลำไส้้โดย
ใช้้แบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์์ ซึ่�งทางผู้้�วิิจััยได้้เน้้นการวิิจััยไป
ทางด้า้ นโรคลำไส้อ้ ักั เสบเรื้อ� รังั ยังั มีีโรคอื่น�่ ๆ ที่ผ่� ู้ว�้ ิจิ ัยั ท่า่ นอื่น่�
สามารถนำเอามาทดลองกัับแพลตฟอร์์มนี้้�ได้้ เพื่�่อกระจาย
ประโยชน์์สู่่�วงการวิิชาการนั่่�นเอง

324 รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุณุ ประกาศ

รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิิทยานิพิ นธ์์
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวััลระดับั ดีมี าก

สาขาวิทิ ยาศาสตร์์การแพทย์์

เรื่�อ่ ง
ผลของตััวยับั ยั้้�งการฟิชิ ชัันและตัวั กระตุ้�้นการฟิิวชัันของไมโทคอนเดรียี ต่่อการทำำงานของ
หัวั ใจในหนูปู กติแิ ละหนููอ้้วนที่่�เกิดิ ภาวะกล้า้ มเนื้้�อหัวั ใจขาดเลืือดแล้้วมีเี ลืือดกลัับมาเลี้้ย� งใหม่่
The Effects of Mitochondrial Fission Inhibitor and Mitochondrial Fusion
Promoter on Cardiac Function in Lean and Obese Rats with Cardiac

Ischemia-Reperfusion Injury
โดย

ดร.ชโยดม มณีีโชติิ

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้พิจารณาเห็นว่าวิทยานิพนธ์ เรื่อง “ผลของตัวยับย้ังการฟิชชันและ
ตวั กระตนุ้ การฟวิ ชนั ของไมโทคอนเดรยี ตอ่ การท�ำ งานของหวั ใจในหนปู กตแิ ละหนอู ว้ นทเ่ี กดิ ภาวะกลา้ มเนอ้ื หวั ใจ
ขาดเลอื ดแลว้ มีเลอื ดกลับมาเลยี้ งใหม”่ โดย ดร.ชโยดม มณโี ชติ ส�ำ เรจ็ การศกึ ษาจาก มหาวทิ ยาลัยเชียงใหม่
วิทยานพิ นธ์นี้ พสิ ูจนใ์ ห้เหน็ ว่า การรักษาด้วยตวั ยับย้งั กระบวนการฟิชชนั ของไมโทคอนเดรยี หรือ Mdivi-1 และตัว
กระตนุ้ กระบวนการฟวิ ชนั ของไมโทคอนเดรยี หรอื M1 ที่ถูกใหใ้ นชว่ งเวลาตา่ ง ๆ ขณะเหนี่ยวน�ำ ใหเ้ กดิ ภาวะกลา้ มเนื้อ
หัวใจขาดเลือด สามารถช่วยป้องกันการบาดเจ็บ และช่วยฟ้ื นฟูการทำ�งานของหวั ใจได้ และเนื่องจากภาวะกล้ามเนื้อ
หวั ใจขาดเลอื ดเฉยี บพลนั มสี าเหตหุ ลกั มาจากการรบั ประทานอาหารที่มไี ขมนั สงู เปน็ ระยะเวลานาน สง่ ผลใหเ้ กดิ ภาวะ
อว้ นและดื้อตอ่ ฮอรโ์ มนอนิ ซลู นิ แสดงใหเ้ หน็ ถงึ ผลดีของการรกั ษาดว้ ยตวั ยบั ยงั้ กระบวนการฟชิ ชนั ของไมโทคอนเดรยี
หรอื Mdivi-1 และตวั กระตนุ้ กระบวนการฟวิ ชนั ของไมโทคอนเดรยี หรอื M1 ในภาวะอว้ น และดื้อตอ่ ฮอรโ์ มนอนิ ซลู นิ
อกี ดว้ ยซ่งึ ได้ตระหนกั ถึงความส�ำ คัญของการประยกุ ตใ์ ชใ้ นทางคลนิ กิ ที่อาจเกดิ ขึ้นในอนาคตอันใกล้ และสามารถนำ�
ไปพัฒนาและประยกุ ตใ์ ช้ในการรักษาผูป้ ่วยทางคลนิ กิ ให้เกดิ ประโยชน์สงู สดุ ต่อไป

วช. จงึ มมี ตใิ หว้ ทิ ยานพิ นธเ์ รอื่ งน้ี ไดร้ บั รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจ�ำ ปงี บประมาณ
2565 รางวัลระดบั ดมี าก สาขาวิทยาศาสตรก์ ารแพทย์

รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 325

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวัตั ิิส่่วนตััว ในหััวใจ และสููญเสีียการทำงานของหััวใจในที่่ส� ุุด (รููปภาพที่่�
1) ดัังนั้้�นการศึึกษาที่่ม�ุ่�งเน้น้ เพื่อ�่ หาวิธิ ีีรัักษาที่ช�่ ่ว่ ยลดผลเสีีย
ชื่�อ่ – นามสกุุล ดร.ชโยดม มณีีโชติิ ดัังกล่่าวจึึงมีีความสำคััญที่่�จะช่่วยชีีวิิตผู้�้ ป่่วยที่�่มีีภาวะกล้้าม
ตำำแหน่ง่ ทางวิชิ าการ - เนื้้�อหััวใจขาดเลืือดเฉีียบพลัันได้้
อายุุ 28 ปีี
อาชีพี นัักวิิจััย รููปที่�่ 1
นัักวิิจัยั
ตำำแหน่่ง ในปััจจุุบัันมีีการรายงานถึึงความสััมพัันธ์์ของสมดุุล
ไดนามิิกของไมโทคอนเดรีียในเซลล์์กล้้ามเนื้้�อหััวใจกัับกลุ่ �ม
หน่่วยงานที่่ส� ังั กัดั ศููนย์ว์ ิจิ ััยและฝึกึ อบรม โรคที่่เ� กิดิ กับั ระบบหััวใจและหลอดเลืือด โดยเฉพาะอย่่างยิ่�ง
สาขาโรคทางไฟฟ้้าของหััวใจ ภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดเฉีียบพลััน เมื่�่อเกิิดภาวะ
คณะแพทยศาสตร์์ และ กล้้ามเนื้้อ� หััวใจขาดเลืือดแล้้วทำให้เ้ ลืือดมาเลี้ย� งใหม่่ จะเร่่ง
สำนักั งานบริิหารงานวิจิ ัยั กระบวนการแบ่ง่ ตััว หรืือ ฟิิชชััน (Fission) ในทางกลับั กััน
มหาวิทิ ยาลัยั เชีียงใหม่่ จะลดกระบวนการรวมตัวั หรืือ ฟิวิ ชันั (Fusion) ส่่งผลให้้
08 3572 1527 เกิิดการเสีียสมดุุลไดนามิิกของไมโทคอนเดรีียเกิิดการ
โทรศัพั ท์์ บาดเจ็็บ ตามมาด้้วยกระบวนการตายของเซลล์์กล้้าม
เนื้้�อหััวใจ และสููญเสีียการทำงานของหััวใจในที่่�สุุด ดัังนั้้�น
โทรสาร - การยับั ยั้ง� การบวนการฟิชิ ชันั และกระตุ้้�นกระบวนการฟิวิ ชันั
ของไมโทคอนเดรีีย จึึงน่่าจะช่่วยป้้องกัันการบาดเจ็็บของ
E–mail: [email protected] หััวใจจากภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดแล้้วมีีเลืือดมาเลี้ �ยง
ใหม่ไ่ ด้้ (รููปภาพที่�่ 2)
2. ชื่อ�่ และที่่อ� ยู่ข�่ องอาจารย์ท์ ี่่�ปรึกึ ษาหลััก
ชื่่อ� – นามสกุุล ดร.นายแพทย์์นิิพนธ์์ ฉัตั รทิพิ ากร รูปู ที่่� 2
ตำำแหน่่งทางวิิชาการ ศาสตราจารย์์ (เชี่่�ยวชาญพิิเศษ)
(ศาสตราจารย์์ระดับั 11) การศึึกษาในสััตว์์ทดลองถึึงผลของการให้้ตััวยัับยั้ �ง
ที่่�อยู่่� ศููนย์ว์ ิิจัยั และฝึึกอบรม กระบวนการฟิิชชัันในภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดแล้้วมีี
สาขาโรคทางไฟฟ้้าของหััวใจ เลืือดมาเลี้ �ยงใหม่่ได้้ถููกรายงานก่่อนหน้้าว่่าสามารถช่่วยลด
110 ถ.อินิ ทวโรรส อ.เมืือง ผลเสีียต่อ่ หัวั ใจได้้ อย่่างไรก็ต็ ามการศึกึ ษาที่่�ผ่า่ นมามัักนิิยม
จ.เชีียงใหม่่ 50200

3. ความสำำคััญและที่่ม� าของวิิทยานิพิ นธ์์
ในปััจจุุบัันภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดเฉีียบพลััน

เป็็นหนึ่่�งในสาเหตุุหลัักของการเสีียชีีวิิตของประชากร
ทั่่ว� โลกและมีีแนวโน้ม้ สููงขึ้น� อย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่ง�
ในผู้�้ ป่่วยที่ม่� ีีภาวะอ้ว้ นจากการรับั ประทานอาหารที่ม่� ีีไขมันั สููง
ภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หััวใจขาดเลืือดเฉีียบพลันั เกิดิ จากการอุดุ ตััน
ของหลอดเลืือดแดงโคโรนารีี ตามมาด้ว้ ยการตายของเซลล์์
กล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจ ส่ง่ ผลให้ก้ ารทำงานของหัวั ใจล้ม้ เหลวในที่ส่� ุดุ
วิธิ ีีการรักั ษาภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจขาดเลืือดในปัจั จุบุ ันั มีีเพีียง
วิิธีีเดีียวคืือ การทำให้้เลืือดกลัับมาเลี้�ยงกล้้ามเนื้้�อหััวใจใหม่่
อีีกครั้�ง อย่่างไรก็็ตามภายหลัังการทำให้้เลืือดกลัับมาเลี้�ยง
เซลล์์กล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจ พบว่่าจะเหนี่ย่� วนำให้้เกิดิ การบาดเจ็็บ
เรีียกว่่า “Myocardial ischemia-reperfusion (I/R)
injury” ส่่งผลให้้เกิิดการตายของเซลล์์กล้้ามเนื้้�อหััวใจแบบ
แผ่่ออกเป็็นวงกว้้าง เกิิดความผิิดปกติิของพยาธิิสภาพ

326 รางวัลการวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ให้้ตััวยัับยั้ �งกระบวนการฟิิชชัันก่่อนการเหนี่�่ยวนำให้้เกิิด 6. สรุปุ ผลวิทิ ยานิพิ นธ์์
ภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือด ซึ่�งไม่่สามารถนำผลการ การยัับยั้ �งกระบวนการฟิิชชัันของไมโทคอนเดรีีย
ทดลองดัังกล่่าวมาประยุุกต์์ใช้้ในการรัักษาผู้�้ ป่่วยที่�่มีีภาวะ ด้ว้ ย Mdivi-1 หรืือกระตุ้้�นกระบวนการฟิิวชัันของไมโทคอน
กล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดเฉีียบพลัันในทางคลิินิิกได้้ ยิ่�งไป เดรีียด้ว้ ย M1 ให้ผ้ ลในการป้อ้ งกันั หััวใจจากภาวะกล้้ามเนื้้�อ
กว่่านั้้�นยัังคงมีีน้้อยการศึึกษาที่่�รายงานถึึงผลของการให้้ตััว หััวใจขาดเลืือดแล้้วมีีเลืือดกลัับมาเลี้ �ยงใหม่่ไม่่ว่่าจะให้้การ
กระตุ้้�นกระบวนการฟิวิ ชันั ในภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจขาดเลืือด รักั ษาก่อ่ นการเหนี่ย่� วนำให้เ้ กิดิ ภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจขาดเลืือด
แล้้วมีีเลืือดมาเลี้ �ยงใหม่่เป็็นที่่�ทราบแล้้วว่่าภาวะอ้้วนถููกจััด หรืือให้้การรัักษาภายหลัังเกิิดภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจ
เป็็นหนึ่่�งในปััจจััยเสี่่�ยงสำคััญที่�่เกี่�่ยวข้้องกัับปััญหาสุุขภาพ ขาดเลืือด อีีกทั้้�งยัังส่่งผลดีีต่่อหััวใจในภาวะอ้้วนและดื้�อต่่อ
ทั่่�วโลก โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งความสััมพัันธ์์ระหว่่างภาวะอ้้วน ฮอร์์โมนอิินซููลิิน โดยพบว่่า 1) สามารถปรัับความสมดุุล
กัับอุุบััติิการณ์์การเกิิดของภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือด ไดนามิิกของไมโทคอนเดรีียด้้วยการลดกระบวนการฟิิชชััน
เฉีียบพลันั การศึึกษาในสัตั ว์์ทดลองพบว่่า การรับั ประทาน และเพิ่่�มกระบวนการฟิิวชััน 2) ช่่วยลดความผิิดปกติิของ
อาหารที่่�มีีไขมัันสููงเป็็นระยะเวลานานจนเกิิดภาวะอ้้วนและ ไมโทคอนเดรีียในหััวใจจากการลดลงของระดัับอนุุมููลอิิสระ
ดื้�อต่่อฮอร์์โมนอิินซููลิิน ร่่วมกัับการเหนี่�่ยวนำให้้เกิิดภาวะ ลดประจุบุ วกภายในไมโทคอนเดรีีย และลดการบวม 3) ช่ว่ ย
กล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือด สามารถส่่งเสริิมให้้เพิ่่�มการตาย ลดภาวะหััวใจเต้น้ ผิิดจังั หวะ 4) ช่ว่ ยลดปริมิ าณการตายของ
และบาดเจ็็บของเซลล์์กล้้ามเนื้้�อหััวใจ ผ่่านการทำงานของ เซลล์์กล้า้ มเนื้้อ� หััวใจ ส่่งผลให้้ 5) ช่ว่ ยฟื้้น� ฟููการทำงานของ
ไมโทคอนเดรีียที่่�ผิิดปกติิ โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งการสููญเสีีย หััวใจในที่ส�่ ุดุ (รููปภาพที่�่ 3)
ความสมดุุลไดนามิิกและรููปทรงของไมโทคอนเดรีียจาก
ที่�่กล่่าวมาจะเห็็นได้้ว่่ากระบวนการไมโทคอนเดรีียไดนามิิก รููปที่่� 3
มีีบทบาทสำคัญั ต่อ่ การทำงานของหััวใจในภาวะต่่าง ๆ เป็น็
อย่่างมาก อย่่างไรก็็ตามยัังไม่่มีีการศึึกษาเกี่�่ยวกัับบทบาท 7. ประโยชน์์ที่่ไ� ด้้รับั จากการวิจิ ัยั
ของตัวั ปรับั สมดุลุ ไดนามิกิ ของไมโทคอนเดรีียที่ถ�่ ูกู ให้ใ้ นช่ว่ ง ในปััจจุุบัันผลของการรัักษาด้้วยตััวยัับยั้ �งกระบวน
เวลาต่่าง ๆ ขณะเหนี่�่ยวนำให้้เกิิดภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจ การฟิิชชัันของไมโทคอนเดรีีย หรืือ Mdivi-1 ต่่อภาวะ
ขาดเลืือดแล้้วมีีเลืือดกลัับมาเลี้�ยงใหม่่ ร่่วมกัับการมีีภาวะ กล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดแล้้วมีีเลืือดกลัับมาเลี้ �ยงใหม่่
อ้ว้ นและดื้�อต่อ่ ฮอร์โ์ มนอิินซููลินิ ได้้ถููกเป็็นที่�่ยอมรัับอย่่างกว้้างขวาง แต่่อย่่างไรก็็ตามการ
ศึกึ ษาก่อ่ นหน้า้ ได้ใ้ ห้ก้ ารรักั ษาก่อ่ นการเหนี่ย่� วนำให้เ้ กิดิ ภาวะ
4. วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการทำำวิิทยานิิพนธ์์ กล้า้ มเนื้้�อหัวั ใจขาดเลืือด ซึ่�งไม่ส่ ามารถนำมาประยุุกต์์ใช้ก้ ับั
เพื่อ่� ต้อ้ งการศึกึ ษาผลของตัวั ยับั ยั้ง� กระบวนการฟิชิ ชันั ผู้้�ป่่วยภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจขาดเลืือดในทางคลินิ ิกิ ได้้ โดยปกติิ
ผู้�้ ป่่วยจะได้ร้ ับั การรักั ษาภายหลังั จากมีีภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจ
(Mdivi-1) และตัวั กระตุ้้�นกระบวนการฟิิวชััน (M1) ที่่ถ� ูกู ให้้ ขาดเลืือดไปแล้้ว ดัังนั้้�นการศึึกษาที่�่ให้้การรัักษาภายหลััง
ในช่่วงเวลาต่่าง ๆ ประกอบด้้วย 1) ก่่อนการเหนี่่�ยวนำให้้ การเกิิดภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดจึึงมีีความสำคััญใน
เกิิดภาวะกล้้ามเนื้้�อหัวั ใจขาดเลืือด 2) ขณะเหนี่่�ยวนำให้เ้ กิิด
ภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจขาดเลืือด และ 3) ขณะทำให้เ้ ลืือดกลับั
มาเลี้ย� งกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจใหม่ต่ ่อ่ การทำงานของไมโทคอนเดรีีย
สมดุุลไดนามิิกของไมโทคอนเดรีีย การตายของเซลล์์กล้้าม
เนื้้อ� หัวั ใจ และการทำงานของหัวั ใจ ในหนููขาวที่ถ่� ูกู เหนี่ย่� วนำ
ให้้เกิิดภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดแล้้วมีีเลืือดกลัับมา
เลี้ย� งใหม่่ ร่ว่ มกับั การมีีภาวะอ้ว้ นและดื้อ� ต่อ่ ฮอร์โ์ มนอินิ ซููลินิ

5. ระยะเวลาในการทำำการวิิจััย
4 ปีี 3 เดืือน (8 สิงิ หาคม 2559 - 22 ตุลุ าคม 2563)

รางวลั การวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 327

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ทางคลิินิิกยิ่ �งไปกว่่านั้้�นการศึึกษาถึึงบทบาทของตััวกระตุ้้�น 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์์ในมิิติติ ่่าง ๆ
กระบวนการฟิิวชัันของไมโทคอนเดรีีย หรืือ M1 ที่่�ถูกู ให้ใ้ น  เชิิงชุุมชน/สัังคม
ช่่วงเวลาต่่าง ๆ ขณะเหนี่�่ยวนำให้้เกิิดภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจ  เชิิงพาณิิชย์์
ขาดเลืือด ยัังไม่่เคยมีีการศึึกษามาก่่อน ซึ่�งผลลััพธ์์ของการ  เชิิงวิิชาการ
ศึกึ ษาดัังกล่่าวได้พ้ ิสิ ููจน์ใ์ ห้้เห็น็ แล้้วว่่า การรักั ษาด้ว้ ยตัวั ปรับั  เชิงิ พื้้น� ที่่�
สมดุลุ ไดนามิิกของไมโทคอนเดรีียที่่ถ� ููกให้้ในช่่วงเวลาต่า่ ง ๆ ผลงานวิิจััยดัังกล่่าวสามารถสร้้างผลงานตีีพิิมพ์์ใน
ขณะเหนี่ย�่ วนำให้เ้ กิดิ ภาวะกล้า้ มเนื้้อ� หัวั ใจขาดเลืือด สามารถ
ช่่วยป้้องกัันการบาดเจ็็บและช่่วยฟื้้�นฟููการทำงานของหััวใจ วารสารระดับั นานาชาติิจำนวน 6 เรื่�อ่ ง ซึ่�งอยู่�ใน Quartile
ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ ซึ่�งได้้ตระหนัักถึึงความสำคััญของ ที่�่ 1 ทั้้�งหมด อัันเป็็นผลทำให้้เกิิดประโยชน์์ด้้านวิิชาการ
การประยุกุ ต์ใ์ ช้ใ้ นทางคลินิ ิกิ ที่อ�่ าจจะเกิดิ ขึ้้น� ในอนาคตอันั ใกล้้ การเรีียนรู้�้ การเรีียนการสอน ในวงนัักวิิชาการและผู้�้สนใจ
และเนื่�่องจากภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือดเฉีียบพลัันมีี ด้า้ นวิชิ าการ รวมถึงึ วงการแพทย์ท์ ั้้ง� ในประเทศและในระดับั
สาเหตุุหลัักมาจากภาวะอ้้วน โดยผลลััพธ์์ของการศึึกษา สากล อีีกทั้้�งยัังได้้รัับการอ้้างอิิงเป็็นจำนวนมาก ซึ่�งเป็็น
ดัังกล่่าวยัังพิิสููจน์์ให้้เห็็นถึึงผลดีีของการรัักษาด้้วยตััวปรัับ ตััวพิิสููจน์์และสะท้้อนถึึงการนำผลงานวิิจััยดัังกล่่าวไปวิิจััย
สมดุุลไดนามิิกของไมโทคอนเดรีียในภาวะอ้้วนและดื้ �อต่่อ ต่่อยอดให้เ้ กิิดประโยชน์ส์ ููงสุดุ ต่อ่ ไป
ฮอร์์โมนอิินซููลิินอีีกด้้วย สุุดท้้ายนี้้�หวัังว่่าองค์์ความรู้้�ที่�่เกิิด
ขึ้ �นจากโครงการวิิจััยนี้้�จะสามารถนำไปพััฒนาและประยุุกต์์ 10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
ใช้้ในการรัักษาผู้�้ ป่่วยทางคลินิ ิิกให้้เกิิดประโยชน์์สููงสุุดต่่อไป แก่่รััฐบาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
8. ศักั ยภาพในการพััฒนาไปสู่่�การใช้ป้ ระโยชน์์
ในเชิิงสัังคม และ/หรืือ เชิงิ พาณิชิ ย์์ ผลงานวิจิ ัยั ดังั กล่า่ วจะทำให้ว้ งการแพทย์ไ์ ด้ต้ ระหนักั
องค์์ความรู้�้ที่่�ได้้จากผลงานวิิจััยนี้้�จะทำให้้เกิิดการ ถึึงความสำคััญของการรัักษาภาวะแทรกซ้้อนของหััวใจ
ภายหลัังได้้รัับการรัักษาเพื่�่อให้้เลืือดกลัับมาเลี้ �ยงกล้้ามเนื้้�อ
สร้้างแนวทางการรัักษาใหม่่ให้้กัับผู้�้ ป่่วยที่�่มีีภาวะกล้้ามเนื้้�อ หััวใจใหม่่ ในผู้�้ ป่่วยที่�่มีีภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือด
หััวใจขาดเลืือดทั่่�วประเทศ สามารถลดความเสี่�่ยงในการ โดยสามารถนำความรู้้�ที่่�ได้้ไปประยุุกต์์ใช้้ในการวิินิิจฉััย
เกิิดภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจบาดเจ็็บภายหลัังได้้รัับการรัักษา รวมถึงึ ต่อ่ ยอดพัฒั นาแนวทางการรักั ษามุ่�งเป้า้ ไปที่ก�่ ารปรับั สมดุลุ
ภาวะกล้้ามเนื้้�อหััวใจขาดเลืือด จึึงช่่วยให้้ผู้้�ป่่วยมีีคุุณภาพ ไดนามิกิ ของไมโทคอนเดรีียให้ม้ ีีประสิทิ ธิภิ าพสููงสุดุ อีีกทั้้ง� ยังั
ชีีวิิตที่่�ดีีขึ้้�น ส่่งผลให้้ช่่วยลดค่่าใช้้จ่่ายในการรัับการรัักษาใน ช่ว่ ยลดค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยที่เ�่ กี่ย่� วข้อ้ งกับั รักั ษาในโรงพยาบาล และช่ว่ ย
โรงพยาบาล และลดค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยในการดููแลผู้้�ป่่วยภายหลังั ออก ลดค่า่ ใช้้จ่า่ ยในการดููแลผู้้�ป่่วยภายหลัังออกจากโรงพยาบาล
จากโรงพยาบาล ส่่งผลให้้สามารถนำเงิินในส่่วนค่่าใช้้จ่่ายดัังกล่่าวไปลงทุุน
ต่่อยอดเพื่่�อช่่วยพััฒนาและขับั เคลื่�อ่ นระบบเศรษฐกิจิ ต่่อไป

328 รางวลั การวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติิคุุณประกาศ

รางวัลั การวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวััลวิทิ ยานิิพนธ์์
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวััลระดัับดีมี าก

สาขาวิทิ ยาศาสตร์์เคมีีและเภสััช

เรื่่�อง
สารเคมีอี ินิ ทรียี ์์ที่่�ควบคุุมได้้ด้้วยแสงเพื่่อ� ใช้ใ้ นการจัับโปรตีีนสองชนิดิ ภายในเซลล์์สิ่่�งมีีชีวี ิติ

Optochemical Tools for Protein Dimerization in Living Cells
โดย

ดร.ชณััท อ้น้ บางเขน

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้พิจารณาเห็นว่าวิทยานิพธ์ เร่ือง “สารเคมีอินทรีย์ที่ควบคุมได้ด้วย
แสงเพื่อใช้ในการจับโปรตีนสองชนิดภายในเซลล์สิ่งมีชีวิต” โดย ดร.ชณัท อ้นบางเขน สำ�เร็จการศึกษา
จาก University of Pennsylvania, สหรัฐอเมริกา เป็นวิทยานิพนธ์ที่ศึกษาการออกแบบและสังเคราะห์
สารเคมีอินทรีย์สังเคราะห์ที่มีรูปแบบและโครงสร้างใหม่มาสังเคราะห์ โดยสารเหล่านี้มีความสามารถเหนี่ยวนำ�การ
เกิดปฏิกิริยาระหว่างโปรตีนสองชนิด สามารถควบคุมการทำ�งานของสารสังเคราะห์ได้ด้วยแสงท้ังการกระตุ้นการ
จบั กบั โปรตีนและการปลดปลอ่ ยโปรตีนออกจากกนั และถือเปน็ การพฒั นาเทคนคิ ใหมใ่ นวงการวทิ ยาศาสตรท์ างสาร
เคมเี ภสัชวิทยาและชีวการแพทย์ ซึ่งน�ำ ไปสูค่ วามร้คู วามเขา้ ใจเกี่ยวกบั กลไกการเกดิ โรค และการค้นพบวธิ ีรกั ษาโรค
ที่เกดิ จากความผดิ ปกติของการแบง่ เซลล์ อาทิ โรคดาวนซ์ นิ โดรมและโรคมะเรง็ หรอื โรคที่เกดิ จากความผดิ ปกตขิ อง
การกระจายตวั ของออรแ์ กเนลล์ตา่ ง ๆ

วช. จงึ มมี ตใิ หว้ ทิ ยานพิ นธเ์ รอ่ื งนี้ ไดร้ บั รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจ�ำ ปงี บประมาณ
2565 รางวลั ระดบั ดีมาก สาขาวิทยาศาสตร์เคมีและเภสชั

รางวลั การวจิ ยั แห่งชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 329

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวััติิส่่วนตััว เพื่�่อให้้อวััยวะต่่าง ๆ ทำงานได้้อย่่างเป็็นปกติิ หากมองลึึก
ลงไปข้้างในของแต่่ละเซลล์์ องค์์ประกอบภายในเซลล์์ก็็คืือ
ชื่่อ� – นามสกุุล ดร.ชณัทั อ้้นบางเขน สารชีีวโมเลกุลุ ต่า่ ง ๆ ได้แ้ ก่่ ดีีเอ็น็ เอ อาร์เ์ อ็น็ เอ คาร์โ์ บไฮเดรต
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ - ไขมันั และโปรตีีนซึ่่ง� เป็น็ สารชีีวโมเลกุลุ ที่ม่� ีีปริมิ าณมากที่ส�่ ุดุ
อายุุ 33 ปีี ในเซลล์์แต่่ละเซลล์์ โปรตีีนเป็็นสารชีีวโมเลกุุลที่่�สำคััญที่่�
อาชีพี อาจารย์์ ควบคุมุ การทำงานของเซลล์แ์ ละการแสดงออกของยีีนต่า่ ง ๆ
อาจารย์์ ภายในเซลล์ด์ ้ว้ ย ดังั นั้้�น การศึกึ ษาการทำงานของโปรตีีนใน
ตำำแหน่่ง เซลล์จ์ ะช่ว่ ยให้เ้ รามีีความรู้ค้� วามเข้า้ ใจเกี่ย่� วกับั กระบวนการ
ต่่าง ๆ ที่่�เกิิดขึ้้�นภายในเซลล์์ได้้ลึึกซึ้�งและชััดเจนมากยิ่�งขึ้�น
หน่่วยงานที่่�สัังกััด ภาควิชิ าเคมีี คณะวิทิ ยาศาสตร์์ ทั้้ง� เซลล์ท์ ี่อ่� ยู่�ในภาวะปกติแิ ละภาวะความผิดิ ปกติทิ ี่ก่� ่อ่ ให้เ้ กิดิ
จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลัยั เป็น็ โรคภัยั ไข้้เจ็็บ อีีกทั้้�ง การศึกึ ษาการทำงานของโปรตีีนใน
08 0262 4514 ระดัับโมเลกุุล มีีส่่วนสำคััญที่่�จะช่่วยให้้เราเข้้าใจสาเหตุุการ
โทรศััพท์์ เกิดิ โรคได้อ้ ย่า่ งถ่อ่ งแท้ว้ ่า่ โปรตีีนใดมีีความผิดิ ปกติิ ซึ่ง� จะเป็น็
จุดุ เริ่�มต้้นที่�ส่ ำคัญั ของการคิดิ ค้น้ หายา (drug target) และ
โทรสาร - วิิธีีการรัักษาโรคนั้้น� ๆ จากสาเหตุตุ ้้นตอที่�แ่ ท้้จริงิ ด้้วยเหตุุนี้้�
นักั วิทิ ยาศาสตร์ท์ั่่ว� โลกพยายามคิดิ ค้น้ และพัฒั นาเทคนิคิ และ
E–mail: [email protected] เครื่อ�่ งมืือที่ม่� ีีความก้า้ วหน้า้ เพื่อ�่ มาใช้ใ้ นการศึกึ ษาการทำงาน
ของโปรตีีนภายในเซลล์์ของสิ่�งมีีชีีวิิต ทั้้�งในระดัับโมเลกุุล
2. ชื่�่อ และที่่�อยู่�่ของอาจารย์ท์ ี่่�ปรึกึ ษาหลััก (molecular levels) ระดัับชีีวภาพตามวิิถีีการส่ง่ สััญญาณ
ชื่�่อ – นามสกุุล Dr.David M. Chenoweth (signaling pathways) ระดัับเซลล์์เดี่่�ยว (single cells)
ตำำแหน่่งทางวิิชาการ Professor และทั้้�งชีีวระบบ (system biology)
ที่่อ� ยู่่� Department of Chemistry
University of Pennsylvania การศึึกษาการทำงานของโปรตีีน มีีหลายวิิธีีและ
2002 Vagelos Labs (IAST) เทคนิิค วิิธีีหนึ่่�งเป็็นที่่�นิิยมใช้้กัันมาอย่่างยาวนานและเป็็นที่�่
231 South 34th Street ยอมรับั ในวงกว้า้ ง คืือการใช้ส้ ารเคมีีในการยับั ยั้ง� การทำงาน
Philadelphia, PA 19104 ของโปรตีีน (chemical inhibitors) แต่่อย่า่ งไรก็ต็ าม วิิธีีที่ม�่ ีี
อยู่่�ยังั มีีข้อ้ จำกัดั บางประการ เช่น่ หากเราต้อ้ งการศึกึ ษาการ
3. ความสำำคััญและที่่ม� าของวิทิ ยานิิพนธ์์
ร่่างกายมนุุษย์์และสิ่ �งมีีชีีวิิตเกืือบทุุกชนิิดบนโลก

ประกอบด้ว้ ยหน่ว่ ยย่อ่ ยที่เ่� ล็ก็ ที่ส่� ุดุ คืือ เซลล์์ ซึ่ง� แต่ล่ ะเซลล์ใ์ น
ร่า่ งกายจะทำงานร่ว่ มกันั อย่า่ งเป็น็ ระบบและมีีหน้า้ ที่เ่� ฉพาะ

330 รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวัลวทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ทำงานของโปรตีีน (protein function) โดยที่่�ไม่่ต้้องการ ตามที่่�ต้้องการ ถืือเป็็นการพััฒนาเทคนิิคใหม่่ให้้กัับวงการ
ยัับยั้�งการทำงานของโปรตีีน (protein activity) กล่่าว วิิทยาศาสตร์์ทางด้้านเคมีี เภสััชวิิทยาและชีีวการแพทย์์
คืือ อยากให้้โปรตีีนยัังคงทำหน้้าที่่�เร่่งปฏิิกิิริิยาได้้อย่่างปกติิ สารเหล่่านี้้�มีีความสามารถเหนี่่�ยวนำการเกิิดปฏิิกิิริิยา
ภายในเซลล์์ เราจะไม่่สามารถใช้้ตััวยัับยั้�งหรืือ inhibitors ระหว่่างโปรตีีนสองชนิิดที่�่ต้้องการศึึกษาภายในเซลล์์และ
เหล่า่ นี้้ไ� ด้้ หรืืออีีกกรณีีหนึ่่ง� ซึ่ง� เป็น็ ข้อ้ จำกัดั ที่น่� ักั วิทิ ยาศาสตร์์ ผู้�้วิิจััย สามารถควบคุุมการทำงานของสารสัังเคราะห์์นี้้�ได้้
ทั่่�วโลกพยายามพััฒนาวิิธีีใหม่่ ๆ คืือการหาวิิธีีควบคุุมการ ด้ว้ ยแสง ทั้้ง� การกระตุ้้�นการจับั กับั โปรตีีนและการปลดปล่อ่ ย
ทำงานของโปรตีีนในระดัับที่่�เล็็กกว่่าเซลล์์ (subcellular โปรตีีนออกจากกััน (activation and deactivation)
resolution) และการควบคุุมการทำงานของโปรตีีนแบบ ซึ่ �งถืือเป็็นจุุดเด่่นและข้้อได้้เปรีียบของงานวิิจััยนี้้�เมื่�่อเทีียบ
กำหนดเวลาได้้ (temporal control) ซึ่�งจะอธิิบายอย่่าง กัับวิิธีีต่่าง ๆ ก่่อนหน้้านี้้� นอกจากนี้้� เพื่�่อให้้เห็็นตััวอย่่าง
ละเอีียดในลำดัับถััดไป (ในหััวข้้องานวิิจััยที่�่เกี่่�ยวข้้อง) การใช้้งานและประโยชน์์ของสารอิินทรีีย์์ชนิิดใหม่่ที่�่เกิิด
ดังั นั้้น� ในงานวิจิ ัยั และวิทิ ยานิพิ นธ์ฉ์ บับั นี้้� จึงึ มีีเป้า้ หมายหลักั จากงานวิิจััยนี้้�อย่่างชััดเจน ผู้�้วิิจััยได้้นำสารเหล่่านี้้�มาศึึกษา
เพื่�่อคิิดค้้นและพััฒนาสารเคมีีอิินทรีีย์์ตััวใหม่่ ที่่�สามารถแก้้ โปรตีีนสองกลุ่�ม ที่�่มีีผลต่่อกระบวนการทางชีีววิิทยาภายใน
ปััญหาและข้้อจำกััดต่่าง ๆ เหล่่านี้้� เพื่�่อใช้้ในการไขปริิศนา เซลล์์ 2 กระบวนการ คืือ กระบวนการการกระจายตััวของ
ของการทำงานของโปรตีีนภายในเซลล์์ที่่�ยัังไม่่สามารถ ออร์์แกเนลล์์ภายในเซลล์์ (organelle distribution) และ
หาคำตอบได้้ด้้วยวิิธีีที่่�มีีอยู่�ในปััจจุุบััน กลุ่�มผู้้�วิิจััยเห็็นว่่า กระบวนการแบ่่งเซลล์์แบบไมโทซีีส (mitosis) นอกจากนี้้�
เทนิคิ ใหม่ท่ ี่พ�่ ัฒั นาขึ้น� ในวิทิ ยานิพิ นธ์น์ ี้้� จะเป็น็ ความก้า้ วหน้า้ ผู้้�วิิจััยยัังพบว่่าสารเหล่่านี้้�ไม่่มีีความเป็็นพิิษต่่อเซลล์์มนุุษย์์
อีีกขั้น� หนึ่่ง� ที่�่สำคัญั ของวงการวิทิ ยาศาสตร์์ ที่�่จะช่ว่ ยให้เ้ รามีี ในห้อ้ งทดลอง
ความรู้้�ความเข้้าใจเกี่�่ยวกัับการทำงานของโปรตีีนและเซลล์์
มนุษุ ย์ใ์ นระดับั ที่ล�่ ึกึ ที่ส�่ ุดุ ได้้ และนอกจากนี้้ย� ังั สามารถนำองค์์ 7. ประโยชน์์ที่่�ได้้รัับจากการวิิจัยั
ความรู้�้ใหม่่นี้้�ไปต่่อยอดในการพััฒนายาและวิิธีีรัักษา หรืือ ผู้�้วิิจััยค้้นพบและสามารถสัังเคราะห์์สารเคมีีอิินทรีีย์์
วิธิ ีีวินิ ิิจฉััยโรคที่�เ่ กิิดจากความผิิดปกติิของโปรตีีนต่่าง ๆ ได้้ ตััวใหม่่ ๆ ที่่�ไม่่เคยมีีใครสัังเคราะห์์มาก่่อน ซึ่�งสารเหล่่านี้้�
มีีประโยชน์์อย่่างมาก เพราะสามารถควบคุุมการทำงาน
4. วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการทำำวิิทยานิิพนธ์์ ได้้ด้้วยแสงได้้อย่่างแม่่นยำ ทำให้้สามารถนำมาใช้้ในการ
(1) การคิิดค้้นและพััฒนาสารเคมีีตััวใหม่่ที่่�เรา ทดลองเพื่่�อตอบคำถามเกี่่�ยวกัับการทำงานของโปรตีีนและ
ไขปริิศนาเกี่่�ยวกัับกระบวนการทางชีีววิิทยาภายในเซลล์์ที่�่
สามารถควบคุมุ การทำงานได้ด้ ้ว้ ยแสง และนำไปใช้ใ้ นการจับั สำคััญ 2 กระบวนการ (ดังั ตัวั อย่่างที่ก่� ล่่าวไปข้า้ งต้น้ ในสรุปุ
กับั โปรตีีนสองชนิดิ พร้อ้ ม ๆ กันั ในเซลล์ม์ นุษุ ย์เ์ พื่อ่� เหนี่ย่� วนำ ผลการวิิจััย) งานวิิจััยนี้้�ทำให้้ได้้องค์์ความรู้้�ใหม่่เกี่่�ยวกัับการ
การเกิดิ ปฏิกิ ิริ ิยิ าทางชีีวเคมีีระหว่า่ งโปรตีีนสองชนิดิ ดังั กล่า่ ว ทำปฏิกิ ิริ ิยิ ากันั ระหว่า่ งโปรตีีนสองชนิดิ ในเซลล์์ ซึ่ง� อาจนำไป
ในพื้้น� ที่ท�่ ี่เ�่ ล็ก็ กว่า่ เซลล์,์ แบบกำหนดเวลาได้,้ และแยกโปรตีีน สู่�ความรู้�้ความเข้้าใจเกี่่�ยวกัับกลไกการเกิิดโรค และที่�่สำคััญ
ออกจากกันั ได้ห้ ลังั จากการทำปฏิิกิริ ิยิ ากันั ภายในเซลล์์ คืือ การค้้นพบวิิธีีรัักษาโรคที่�่เกิิดจากความผิิดปกติิของการ
แบ่่งเซลล์์ อาทิิ โรคดาวน์์ซินิ โดรม และโรคมะเร็็ง หรืือโรค
(2) การนำเทคโนโลยีีนี้้�ไปศึึกษาการทำงานของ ที่เ�่ กิดิ จากความผิดิ ปกติขิ องการกระจายตัวั ของออร์แ์ กเนลล์์
โปรตีีนที่่�มีีความสำคััญต่่อการทำงานของเซลล์์ ซึ่�งสามารถ ต่า่ ง ๆ ในเซลล์์ นอกจากนี้้� เราสามารถนำองค์ค์ วามรู้ใ�้ หม่น่ี้้ไ� ป
ใช้้ในการหาความผิิดปกติิในโรคต่่าง ๆ ในระดัับโมเลกุุล ประยุุกต์ใ์ ช้้ในการทดลองอื่�่น ๆ ต่่อไปได้อ้ ีีกมากมาย
(molecular basis) ที่เ�่ กิดิ จากโปรตีีนที่เ�่ กี่ย่� วข้อ้ งกับั โรคนั้้น� ๆ

5. ระยะเวลาในการทำำการวิจิ ััย
5 ปีี

6. สรุุปผลวิิทยานิพิ นธ์์
งานวิิจััยนี้้� ประสบความสำเร็็จลุุล่่วงไปด้้วยดีี ผู้�ว้ ิิจััย
และกลุ่�มวิิจััยสามารถคิิดค้้น ออกแบบและสัังเคราะห์์สาร
เคมีีอิินทรีีย์์สัังเคราะห์์ที่�่มีีรููปแบบและโครงสร้้างใหม่่ที่่�ไม่่
เคยมีีใครสัังเคราะห์์มาก่่อน และมีีคุุณสมบััติิหลากหลาย

รางวัลการวจิ ัยแห่งชาติ : รางวลั วิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 331

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

8. ศักั ยภาพในการพัฒั นาไปสู่�ก่ ารใช้ป้ ระโยชน์์ 10. ข้้อเสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
ในเชิงิ สังั คม และ/หรืือ เชิงิ พาณิชิ ย์์ แก่่รัฐั บาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
- เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์์ในมิิติิต่่าง ๆ ต้้องการให้ร้ ััฐบาล หน่่วยงานต่่าง ๆ และภาคเอกชน
 เชิงิ ชุมุ ชน/สังั คม ให้้ความสำคััญ และสนใจเพิ่่�มปริิมาณเงิินลงทุุนในด้้านการ
 เชิิงพาณิิชย์์ วิิจััยทางวิิทยาศาสตร์์พื้้�นฐานของประเทศไทยให้้มากกว่่านี้้�
 เชิิงวิิชาการ องค์์ความรู้้�พื้�นฐานทางวิิทยาศาสตร์์ เป็็นรากฐานที่�่สำคััญ
 เชิิงพื้้�นที่่� ที่่�สุุดที่�่จะนำไปต่่อยอดเป็็นเทคโนโลยีีต่่าง ๆ มากมาย
สำหรัับประโยชน์์โดยตรงต่่อประเทศไทย คืือ ดัังตััวอย่่างที่�่เห็็นได้้อย่่างชััดเจนในนานาอารยประเทศ
ประเทศที่่�เจริิญแล้้ว หรืือประเทศกำลัังพััฒนาอย่่าง
เราสามารถนำเทคนิคิ นี้้ไ� ปประยุกุ ต์์ใช้ใ้ นการทดลอง เพื่อ�่ หา ประเทศจีีน ที่�่มีีการลงทุุนให้้ทุุนวิิจััยในการทำงานวิิจััย
กลไกการเกิดิ โรค (disease mechanism) ตัวั บ่ง่ ชี้ก� ารเกิดิ โรค ด้้านวิิทยาศาสตร์์พื้้�นฐาน เพื่�่อใช้้เป็็นต้้นน้้ำในการพััฒนา
(biomarkers) และการวิินิจิ ฉัยั ตรวจโรค (diagnosis) และ เทคโนโลยีีต่่าง ๆ และต้้องเป็็นนโยบายระยะยาว เพราะ
การรัักษาโรค (treatment) อย่่างเช่่น โรคมะเร็็งท่่อน้้ำดีี การทำงานวิิจััยด้้านวิิทยาศาสตร์์พื้้�นฐานซึ่่�งเป็็นจุุดริิเริ่ �ม
ซึ่ �งเป็็นมะเร็็งชนิิดจำเพาะที่่�พบมากผิิดปกติิในภาคตะวััน จุุดกำเนิิดของเทคโนโลยีีต่่าง ๆ นั้้�นไม่่สามารถทำได้้ในช่่วง
ออกเฉีียงเหนืือของประเทศไทย หรืือมะเร็็งปอดที่่�มีีสาเหตุุ ระยะเวลาเพีียง 1 ปีี หรืือ 2 ปีี อาจต้้องใช้เ้ วลานานนับั 5 ปีี
จากฝุ่�นละอองขนาดเล็็กมาก (PM2.5) ที่่�กำลัังเป็็นปััญหา จึงึ จะเห็น็ ผลอย่า่ งมีีนััยสำคััญ
สำคััญระดัับชาติิอยู่�ในทุุก ๆ ปีี และสำหรัับสถานการณ์์
ปันั จุบุ ันั ซึ่ง� กำลังั มีีการระบาดของเชื้อ� ไวรัสั ที่ก�่ ่อ่ โรคโควิดิ -19
(COVID-19) ทั่่�วโลก เราก็็สามารถนำเทคนิิคนี้้�ไปศึกึ ษาการ
ทำงานของโปรตีีนในเซลล์์ปอดและเซลล์์อื่�่น ๆ ในร่่างกาย
มนุษุ ย์์ เพื่อ่� ให้เ้ ข้า้ ใจกลไกการติดิ เชื้อ� และมีีความรู้ค้� วามเข้า้ ใจ
เกี่ย่� วกับั โรคนี้้ใ� นระดับั โมเลกุลุ (molecular basis) เพื่อ่� ใช้เ้ ป็น็
องค์์ความรู้�้ในการศึึกษาและพััฒนาวิิธีีรัักษาและป้้องกัันโรค
(COVID-19) ด้้วยยาหรืือวัคั ซีีน ในอนาคตอันั ใกล้้ได้อ้ ีีกด้ว้ ย
การนำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์์ในมิิติิต่่าง ๆ

332 รางวลั การวิจัยแห่งชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุุณประกาศ

รางวััลการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิทิ ยานิิพนธ์์
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวัลั ระดัับดีีมาก

สาขาเกษตรศาสตร์แ์ ละชีีววิิทยา

เรื่�่อง
การพัฒั นาวัคั ซีนี อนุุภาคนาโนแบบเกาะติดิ เยื่่อ� เมืือกเพื่�อ่ ป้อ้ งกัันโรคคอลัมั นาริสิ ในปลาทัับทิิม

Development of Mucoadhesive Nanovaccine Against Columnaris
Disease in Red Tilapia (Oreochromis sp.)
โดย
สัตั วแพทย์ห์ ญิิง ดร.สิริ ิกิ ร กิติ ิิโยดม

สำนัักงานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิิจารณาเห็น็ ว่า่ วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การพัฒั นาวัคั ซีนี อนุุภาคนาโนแบบ
เกาะติดิ เยื่�อเมือื กเพื่�อป้้องกัันโรคคอลัมั นาริิสในปลาทับั ทิิม” โดย สััตวแพทย์ห์ ญิงิ ดร.สิิริิกร กิติ ิิโยดม สำเร็จ็ การ
ศึกึ ษาจาก จุฬุ าลงกรณ์ม์ หาวิทิ ยาลัยั เป็น็ วิทิ ยานิพิ นธ์ท์ ี่ม�่ ีีคุณุ ภาพใช้ว้ ิธิ ีีวิเิ คราะห์ส์ ังั เคราะห์์ ที่เ�่ หมาะสม มีีความชัดั เจน
เป็็นประโยชน์์ต่่อการเลี้�ยงปลาทัับทิิม ได้้ศึึกษาและวิิจััยการพััฒนาวััคซีีนอนุุภาคนาโนแบบเกาะติิดเยื่�่อเมืือกต้้าน
โรคเหงืือกเน่า่ หรืือโรคคอลัมั นาริสิ ในปลา โดยเป็น็ วัคั ซีีนเชื้อ� ตายที่ม�่ ีีคุณุ สมบัตั ิพิ ิเิ ศษคล้า้ ยเชื้อ� แบคทีีเรีียที่ม่� ีีชีีวิติ และได้้
มีีการพัฒั นานาโนวัคั ซีีนให้ม้ ีีความสามารถในการเข้า้ เกาะติดิ เยื่อ�่ เมืือกและเหงืือกปลาได้ด้ ีีทำให้ว้ ัคั ซีีนมีีประสิทิ ธิภิ าพสููง
ในการป้อ้ งกันั โรคและสามารถกระตุ้้�นระบบภููมิคิุ้�มกันั ปลาทั้้ง� แบบเซลล์แ์ ละน้้ำได้้ การศึกึ ษาวิจิ ัยั ครั้ง� นี้้เ� ป็น็ การพัฒั นา
วัคั ซีีนแบบแช่ท่ ำให้ใ้ ช้ง้ านง่า่ ยและไม่ต่ ้อ้ งทำการฉีีดปลา ทีีละตัวั เพีียงทำการใส่ว่ ัคั ซีีนลงในน้้ำตามอัตั ราส่ว่ นที่ก�่ ำหนด
ที่ม่� ีีปลาอยู่�และแช่่ปลาทิ้้ง� ไว้้ 15 - 30 นาทีี ซึ่ง� เป็็นการช่ว่ ยส่ง่ เสริมิ อุุตสาหกรรมเลี้ย� งปลาและเกษตรกรผู้้�เลี้ย� งปลา
ลดความเสีียหายจากภาวะเหงืือกเน่่าเพิ่่�มอััตราการรอดชีีวิิต ลดปััญหาเชื้�อดื้�อยาและสารเคมีีตกค้้างในสิ่่�งแวดล้้อม
และส่ง่ เสริมิ ให้ป้ ระชาชนได้บ้ ริโิ ภคอาหารปลอดภัยั รวมทั้้ง� ยังั สามารถนำมาพัฒั นาวัคั ซีีนต้น้ แบบสำหรับั ปลาชนิดิ อื่น�่

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ว้ ิทิ ยานิพิ นธ์เ์ รื่�องนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั วิทิ ยานิพิ นธ์์ ประจำปีงี บประมาณ
2565 รางวััลระดับั ดีมี าก สาขาเกษตรศาสตร์แ์ ละชีวี วิิทยา

รางวัลการวิจัยแห่งชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 333

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวัตั ิิส่่วนตัวั การพััฒนานวััตกรรม “วััคซีีนแช่่นาโนแบบเกาะติิด
เยื่อ่� เมืือกต้า้ นโรคเหงืือกเน่า่ หรืือโรคคอลัมั นาริสิ ในปลา” ด้ว้ ย
ชื่่�อ – นามสกุุล สััตวแพทย์์หญิิง ดร.สิิริกิ ร กิิติิโยดม การพัฒั นาออกแบบให้อ้ นุภุ าคของวัคั ซีีนออกฤทธิ์์ไ� ด้เ้ หมืือน
ตำำแหน่ง่ ทางวิิชาการ - กับั การก่อ่ โรคของเชื้อ� แบคทีีเรีียจริงิ เพื่อ่� ประสิทิ ธิภิ าพที่ด�่ ีีของ
อายุุ 39 ปีี วััคซีีน นำนาโนเทคโนโลยีีมาใช้้ในการพััฒนาเพิ่่�มคุุณสมบััติิ
อาชีพี สัตั วแพทย์์ ในการดููดซึมึ และการปลดปล่อ่ ยแอนติิเจน เป็น็ ทั้้ง� ระบบนำ
นักั วิจิ ััย ส่ง่ และแอดจููแวนท์ส์ ำหรับั วัคั ซีีน สามารถกระตุ้้�นการทำงาน
ตำำแหน่ง่ ของระบบภููมิิคุ้�มกัันในปลาได้้ดีี โดยการออกแบบวััคซีีน
คำนึึงถึึงวิิธีีการใช้้ให้้มีีความเหมาะสมใช้้งานง่่ายด้้วยการใช้้
หน่่วยงานที่่�สังั กัดั จุฬุ าลงกรณ์ม์ หาวิทิ ยาลััย วิิธีีการให้้วััคซีีนเป็็นวิิธีีการแช่่ปลา ทำให้้สามารถทำวััคซีีน
09 7978 2454 ได้้ครั้ �งละหลายตััวไม่่จำเป็็นต้้องมีีการจัับปลาฉีีดทีีละตััว
โทรศัพั ท์์ ทำให้ล้ ดความเครีียดในปลา ประหยัดั ทั้้ง� ต้น้ ทุนุ เวลา และ
แรงงาน พร้้อมทั้้ง� ใช้ว้ ัสั ดุุที่�่เป็น็ มิิตรกับั สิ่�งแวดล้้อมและราคา
โทรสาร - ของวััคซีีนมีีความเหมาะสม โดยวััคซีีนแช่่ที่�่ใช้้งานง่่ายมีี
ประสิทิ ธิภิ าพในการป้อ้ งกันั โรคเหงืือกเน่า่ เป็น็ สิ่่ง� ที่เ�่ กษตรกร
E–mail: [email protected] และอุุตสาหกรรมการเพาะเลี้ �ยงปลามีีความต้้องการสููงมาก
สามารถเป็น็ นวัตั กรรมที่ช่� ่ว่ ยอุตุ สาหกรรมการเลี้ย� งปลาและ
2. ชื่อ่� และที่่�อยู่ข�่ องอาจารย์ท์ ี่่�ปรึกึ ษาหลักั ช่ว่ ยลดความเสีียหายของปลาน้้ำจืืดที่ส�่ ่ง่ ผลต่อ่ เศรษฐกิจิ ไทย
ชื่่�อ – นามสกุุล นายสัตั วแพทย์์ ดร.นพดล พิฬิ ารััตน์์
ตำำแหน่ง่ ทางวิิชาการ รองศาสตราจารย์์ 4. วััตถุุประสงค์ข์ องการทำำวิทิ ยานิพิ นธ์์
ที่่�อยู่่� คณะสััตวแพทยศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์ 4.1 พัฒั นานวัตั กรรมวัคั ซีีนแช่น่ าโนแบบเกาะติดิ เยื่อ�่
มหาวิิทยาลััย ถนนอัังรีีดููนัังต์์ วัังใหม่่
กรุุงเทพมหานคร 10330 เมืือกต้า้ นโรคคอลัมั นาริสิ ในปลาที่ม่� ีีประสิทิ ธิภิ าพสููงใช้ง้ านง่า่ ย
สามารถกระตุ้้�นระบบภููมิคิุ้�มกันั ปลา ควบคุมุ การระบาดและ
3. ความสำำคััญและที่่ม� าของวิิทยานิิพนธ์์ ลดความเสีียหายจากโรคเหงืือกเน่า่ เพิ่่ม� อััตรารอดในปลา
ปลานิิลเป็็นปลาน้้ำจืืดที่่�เป็็นสััตว์์เศรษฐกิิจที่�่สำคััญ
4.2 พััฒนานวััตกรรมต้้นแบบวััคซีีนแช่่นาโนแบบ
ของประเทศไทย ปััจจุุบัันพบปััญหาความเสีียหายรุุนแรง เกาะติิดเยื่่�อเมืือกต้้านโรคเหงืือกเน่่าให้้มีีระดัับความพร้้อม
จากภาวะเหงืือกเน่่าในปลา สร้้างความเสีียหายให้้กัับ ใช้้ทางเทคโนโลยีีที่�่มีีมาตรฐานและทรััพย์์สิินทางปััญญา
อุุตสาหกรรมการเลี้�ยงปลาอย่่างมาก โรคเหงืือกเน่่าหรืือ ที่่�สามารถถ่่ายทอดหรืือมีีความร่่วมมืือกัับผู้้�ประกอบการ
โรคคอลััมนาริิสเป็็นโรคที่่�มีีสาเหตุุจากเชื้ �อแบคทีีเรีียฟลาโว เพื่อ่� นำไปใช้้ประโยชน์ไ์ ด้จ้ ริิงในอุุตสาหกรรมเพาะเลี้ย� งปลา
แบคทีีเรีียม คอรััมแนร์์ เป็น็ แบคทีีเรีียแกรมลบ รููปร่่างแท่ง่
ที่ม�่ ีีพยาธิกิ ำเนิดิ ของโรคด้ว้ ยการเข้้าเกาะติดิ เยื่่อ� เมืือก ทำให้้ 4.3 ลดปััญหาการเกิิดเชื้ �อดื้ �อยาและสารเคมีีตกค้้าง
เกิิดอาการเหงืือกเน่่า ครีีบกร่่อน มีีบาดแผลตามลำตััว ในปลา ส่่งเสริิมอาหารปลอดภััย จากการใช้้วััคซีีนในการ
มีีอัตั ราการป่่วยและตายสููงในปลา พบมีีการระบาดได้ท้ั้้ง� ปีใี น ป้อ้ งกัันโรคแทนการใช้้ยาและสารเคมีีควบคุมุ โรคเหงืือกเน่่า
ปลาทุกุ ช่ว่ งอายุแุ ละทุกุ ขนาด การควบคุมุ รักั ษาหรืือป้อ้ งกันั
อาการเหงืือกเน่่าในปลาทำได้้ยาก การใช้้ยาหรืือสารเคมีี
พบไม่ม่ ีีประสิทิ ธิภิ าพในการรักั ษาหรืือป้อ้ งกันั ดังั นั้้น� แนวทาง
ที่�่ดีีที่�่สุุดในการป้้องกัันโรคเหงืือกเน่่าหรืือโรคคอลััมนาริิส
คืือการทำวััคซีีนป้้องกัันโรค ซึ่�งปััจจุุบัันไม่่มีีวััคซีีนป้้องกััน
โรคนี้้�ในประเทศไทย หรืือการใช้ว้ ััคซีีนที่่�มาจากต่า่ งประเทศ
ก็็มีีราคาสููงและไม่่มีีประสิิทธิิภาพครอบคลุุมกัับเชื้ �อที่่�ทำให้้
เกิิดการระบาดในประเทศไทย ทำให้้ปััญหาโรคเหงืือกเน่่า
ในปลาจึึงเป็็นปััญหาเร่่งด่่วนและมีีความจำเป็็นอย่่างมากใน
การพัฒั นาวััคซีีน

334 รางวลั การวจิ ัยแห่งชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

5. ระยะเวลาในการทำำการวิจิ ัยั 7. ประโยชน์์ที่่�ได้้รัับจากการวิิจััย
3 ปีี 6 เดืือน ตั้�งแต่ว่ ัันที่�่ 24 ตุุลาคม 2559 ผลงานวิจิ ัยั ของวิทิ ยานิพิ นธ์น์ี้้เ� ป็น็ นวัตั กรรมวัคั ซีีนที่ม่� ีี
ถึึงวัันที่่� 23 เมษายน 2563 ประสิทิ ธิภิ าพสููงใช้ง้ านได้ง้ ่า่ ยและเป็น็ นวัตั กรรมที่ม�่ ีีความจำเป็น็
อย่่างมากในการส่่งเสริิมช่่วยอุุตสาหกรรมการเลี้ �ยงปลา
6. สรุปุ ผลวิิทยานิิพนธ์์ และเกษตรกรผู้เ�้ ลี้ย� งปลา ลดความเสีียหายจากภาวะเหงืือกเน่า่
ผลงานวิิทยานิิพนธ์์สร้้างนวััตกรรมต้้นแบบที่่�มีี เพิ่่�มอััตรารอดของปลา เพิ่่�มศัักยภาพและโอกาสในการ
คุณุ ลักั ษณะเฉพาะ คืือ วัคั ซีีนนาโนต้า้ นโรคเหงืือกเน่า่ แบบแช่่ แข่่งขัันในการผลิิตสิินค้้าเกษตรปลอดภััยด้้วยการลดการใช้้
ที่�่ใช้้งานง่่ายเพีียงทำการใส่่วััคซีีนลงในน้้ำที่�่มีีปลาอยู่ �ใน ยาและสารเคมีี นอกจากนี้้�นวััตกรรมต้้นแบบนี้้�ยัังสามารถ
อััตราส่ว่ นวัคั ซีีน 1 ลิติ รต่อ่ น้้ำ 100 ลิิตร แช่ป่ ลานาน 15-30 ขยายผลและต่่อยอดนำองค์์ความรู้�้ที่่�ได้้มาพััฒนาวััคซีีน
นาทีี สามารถใช้้ได้้ในปลาทุุกขนาด วััคซีีนพััฒนาด้้วย ป้้องกัันโรคติิดเชื้ �อแบคทีีเรีียชนิิดอื่�่นที่�่สำคััญในปลานิิลและ
แบคทีีเรีียที่่�มีีการคััดเลืือกให้้มีีความเหมาะสมและจำเพาะ ในปลาชนิดิ อื่น�่ ๆ ได้้
กัับการระบาดของโรคเหงืือกเน่่าในประเทศไทย วััคซีีนมีี
คุุณลัักษณะเฉพาะด้้วยอนุุภาควััคซีีนขนาดเล็็ก 200-400 ผลงานวิทิ ยานิพิ นธ์น์ี้้� จึงึ มีีหัวั ข้อ้ วิจิ ัยั ที่ม่� ีีโจทย์ก์ ารวิจิ ัยั
นาโนเมตร มีีประจุุเป็็นบวก สามารถเข้้าเกาะติิดเยื่่�อเมืือก จากปัญั หาที่เ�่ ร่ง่ ด่ว่ นเกิดิ ขึ้้น� จริงิ และต้อ้ งการวิธิ ีีแก้ป้ ัญั หาของ
และเหงืือกได้้ในปริิมาณที่�่สููงมีีประสิิทธิิภาพดีีในการ เกษตรกรไทยคืือ “ปัญั หาการเกิดิ โรคระบาดปลาที่ม�่ ีีลักั ษณะ
กระตุ้้�นระบบภููมิิคุ้�มทั้้�งแบบเซลล์์และน้้ำ ผลการทดสอบ เหงืือกเน่า่ พบมีีความเสีียหายสููงและเป็น็ วงกว้า้ ง เกษตรกร
ความปลอดภััยและความเป็็นพิิษของวััคซีีน พบวััคซีีนมีี ไม่่มีีวิิธีีการรัักษาหรืือป้้องกัันที่�่เหมาะสม” ผู้�้วิิจััยทำการ
ความปลอดภัยั จากการใช้เ้ ชื้�อตายและออแกนิิคพอลิเิ มอร์์ ศึึกษาตั้ �งแต่่ต้้นตอของปััญหาทำการเก็็บตััวอย่่างจากฟาร์์ม
ผลการทดสอบประสิทิ ธิภิ าพของวัคั ซีีนในห้อ้ งปฏิบิ ัตั ิิ เกษตรกร แยกเชื้�อวิิจััยจนทราบสาเหตุุของโรค นำข้้อมููลที่่�
การพบวััคซีีนมีีประสิิทธิิภาพสููงมีีอััตรารอดสััมพััทธ์์มากกว่่า ได้้มาค้้นคว้้าวิิจััยหาวิิธีีป้้องกัันโรคระบาดที่�่เกิิดขึ้้�นเพื่�่อเป็็น
60 ด้้วยการจำลองการระบาดของเชื้�อในห้้องปฏิิบััติิการ แนวทางแก้้ปััญหาที่่�ทำได้้จริิงให้้กัับเกษตรกรไทย ค้้นคว้้า
หลัังทำวััคซีีนที่�่ 30, 60, 90 และ 120 วัันหลังั ได้้รัับวัคั ซีีน วิิจััยประสานงานกัับหน่่วยงานที่่�มีีองค์์ความรู้้�และอุุปกรณ์์
ผลการตรวจทางระบบภููมิคิุ้�มกันั พบสามารถกระตุ้้�นภููมิคิุ้�มกันั ที่่�สามารถช่่วยพััฒนาต่่อยอดจนเกิิดเป็็นงานวิิจััยร่่วมกััน
ได้้ทั้้ง� แบบเซลล์์ (CMI: cell mediated immunity) และ ระหว่่างคณะสััตวแพทยศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย
แบบน้้ำ (HMI: Humoral mediated immunity) บริิเวณ และศููนย์์นาโนเทคโนโลยีีแห่่งชาติิ เกิิดเป็็นนวััตกรรม
เยื่่�อเมืือก (Mucosal immune response) และแบบทั่่�ว นาโนวััคซีีนแช่่ต้้านโรคคอลััมนาริิสที่�่มีีความคุ้ �มค่่าในการ
ร่า่ งกาย (Systemic immune response) จากผลการตรวจ ลงทุุน และสามารถใช้้แก้้ปััญหาความเสีียหายจากโรค
แอนติิบอดีีด้้วยวิิธีี Enzyme-linked immunosorbent คอลัมั นาริสิ หรืือโรคเหงืือกเน่า่ ที่ม่� ีีผลกระทบต่อ่ อุตุ สาหกรรม
assay (ELISA) และ Serum bactericidal activity: SBA เพาะเลี้�ยงปลาได้เ้ ป็น็ อย่า่ งดีี
พร้้อมทั้้�งการตรวจทางจุุลพยาธิิวิิทยาในอวััยวะที่�่เกี่่�ยวข้้อง
กับั ระบบภููมิคิุ้�มกันั และการตรวจการแสดงออกของยีีนด้ว้ ย
วิธิ ีี real time RT-PCR

รางวัลการวจิ ัยแห่งชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 335

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

8. ศักั ยภาพในการพัฒั นาไปสู่่�การใช้ป้ ระโยชน์์ เลี้�ยงปลา เกษตรกรผู้�เ้ ลี้�ยงปลา ประชาชน สังั คม ชุมุ ชนและ
ในเชิิงสังั คม และ/หรืือ เชิงิ พาณิชิ ย์์ สิ่ง� แวดล้อ้ ม ในการควบคุุมการระบาดและลดความเสีียหาย
นวััตกรรมต้้นแบบของวััคซีีนแช่่นาโนแบบเกาะติิด จากโรคเหงืือกเน่า่ เพิ่่ม� อัตั รารอดในปลาให้ก้ ับั เกษตรกรและ
อุตุ สาหกรรมการเพาะเลี้ย� งปลา ลดปัญั หาการเกิดิ เชื้อ� ดื้อ� ยา
เยื่่�อเมืือกต้้านโรคคอลััมนาริิสในปลา มีีศัักยภาพไปสู่�การ และสารเคมีีตกค้า้ งในปลา ส่ง่ เสริมิ อาหารปลอดภัยั จากการ
ใช้้ประโยชน์์ทั้้�งในเชิิงสัังคมและพาณิิชย์์ เนื่�่องจากวััคซีีนมีี ใช้ว้ ัคั ซีีนในการป้อ้ งกันั โรคแทนการใช้ย้ าและสารเคมีีควบคุมุ
ประสิทิ ธิภิ าพสููงใช้ง้ านง่า่ ย สามารถกระตุ้้�นระบบภููมิคิุ้�มกันั ปลา โรคเหงืือกเน่า่ ลดปัญั หาสิ่ง� แวดล้อ้ มจากสภาวะปลาเน่า่ ตาย
ควบคุุมการระบาดและลดความเสีียหายจากโรคเหงืือกเน่่า เกิดิ มลภาวะทางน้้ำและอากาศ
เพิ่่�มอััตรารอดในปลาให้้กัับเกษตรกรและอุุตสาหกรรมการ
เพาะเลี้ �ยงปลามีีระดัับความพร้้อมใช้้ทางเทคโนโลยีีที่�่มีี อีีกทั้้�งยัังมีีประโยชน์์เชิิงวิิชาการด้้วยการพััฒนา
มาตรฐานและทรััพย์์สิินทางปััญญาที่่�สามารถถ่่ายทอดหรืือ องค์์ความรู้้�ที่่�นำมาประยุุกต์์ใช้้ได้้จริิง มีีการจดสิิทธิิบััตร
มีีความร่ว่ มมืือกับั ผู้ป�้ ระกอบการ เพื่อ�่ นำไปใช้ป้ ระโยชน์ไ์ ด้จ้ ริงิ การเผยแพร่่ในที่�่ประชุุมทางวิิชาการและการตีีพิิมพ์์ใน
ในอุุตสาหกรรมเพาะเลี้�ยงปลา และมีีส่่วนช่่วยลดปััญหา วารสารวิิชาการระดัับนานาชาติิ สามารถนำนวััตกรรม
การเกิิดเชื้�อดื้�อยาและสารเคมีีตกค้า้ งในปลา ส่่งเสริิมอาหาร ต้้นแบบและองค์์ความรู้้�ที่�่ได้้ขยายผลต่่อยอดนำมาพััฒนา
ปลอดภััยจากการใช้้วััคซีีนในการป้้องกัันโรคแทนการใช้้ยา วัคั ซีีนป้อ้ งกันั โรคติดิ เชื้อ� แบคทีีเรีียแบบแช่ช่ นิดิ อื่น�่ ๆ ที่ส�่ ำคัญั
และสารเคมีีควบคุุมโรคเหงืือกเน่า่ ในปลานิิล ปลาเศรษฐกิิจ และปลาสวยงามชนิิดอื่่�น ๆ ได้้

9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์ใ์ นมิิติิต่า่ ง ๆ 10. ข้อ้ เสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
 เชิงิ ชุมุ ชน/สังั คม แก่่รััฐบาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
 เชิงิ พาณิิชย์์ เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ าง นโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
 เชิงิ วิชิ าการ
 เชิงิ พื้้น� ที่่� การสนัับสนุุนงบวิิจััยและงบครุุภััณฑ์์อย่่างเหมาะสม
สามารถนำผลงานวิิจััยของวิิทยานิิพนธ์์นี้้�ไปใช้้ เพื่่�อให้้สอดคล้้องต่่อการนำมาพััฒนางานวิิจััยได้้อย่่างมีี
ศักั ยภาพ การสนับั สนุนุ ให้น้ ักั วิจิ ัยั สามารถนำผลงานที่พ่� ัฒั นา
ประโยชน์ใ์ นมิติ ิติ ่า่ ง ๆ ได้เ้ ป็น็ วงกว้า้ ง ทั้้ง� กับั อุตุ สาหกรรมการ มาต่อ่ ยอดหรืือขยายผลใช้ไ้ ด้จ้ ริิง

336 รางวลั การวจิ ัยแห่งชาติ : รางวลั วทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุณุ ประกาศ

รางวัลั การวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิิทยานิพิ นธ์์
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวััลระดัับดีีมาก

สาขาวิิศวกรรมศาสตร์แ์ ละอุุตสาหกรรมวิิจััย

เรื่่อ� ง
การศึึกษาผลกระทบของการเติิมโลหะหายากที่่ม� ีีต่่อคุุณลัักษณะของพลาสม่า่

ในกระบวนการเชื่อ�่ มอาร์ก์ โลหะแก๊๊สคลุุม
Influence of Rear Earth Metal on Plasma Characteristics in

Gas Metal Arc Welding Process
โดย

ดร.ฐิติ ิินัันท์์ มีที อง

สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิิจารณาเห็็นว่่าวิิทยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “การศึึกษาผลกระทบของการเติิม
โลหะหายากที่่�มีีต่อ่ คุุณลัักษณะของพลาสม่่าในกระบวนการเชื่�อมอาร์ก์ โลหะแก๊๊สคลุมุ ” โดย ดร.ฐิติ ิินันั ท์์ มีที อง
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก Osaka University, ญี่่�ปุ่่น� เป็น็ งานวิิจัยั ที่�ใ่ ช้เ้ ทคนิิคด้า้ น Spectroscopic รวมถึงึ การใช้้เทคนิิค
ด้า้ น Visualization of Arc plasma ทำให้เ้ ข้้าใจถึึงกลไกและพฤติกิ รรมของการเปลี่�่ยนแปลงของการอาร์ก์ ที่�่เกิิดขึ้้�น
กับั การใช้ล้ วดเชื่อ่� มประเภทที่ไ่� ม่ม่ ีีการเติมิ ธาตุโุ ลหะหายากที่ม�่ ีีขายตามท้อ้ งตลาด สามารถนำไปพัฒั นาการเทคโนโลยีี
การผลิิตลวดอิเิ ล็็กโทรดในกระบวนการเชื่อ่� มอาร์ก์ โลหะแก๊ส๊ คลุมุ รวมถึงึ กระบวนการเชื่่อ� มอื่น่� ๆ เพื่อ่� ให้ไ้ ด้เ้ นื้้อ� โลหะ
เชื่อ�่ มที่ม�่ ีีคุณุ ภาพ และประสิทิ ธิภิ าพที่เ่� พิ่่ม� ขึ้น� รวมถึงึ ใช้แ้ ก๊ส๊ คาร์บ์ อนไดออกไซด์เ์ ป็น็ แก๊ส๊ ปกคลุมุ นอกจากนี้้ย� ังั สามารถ
พัฒั นาเทคนิคิ ดังั กล่า่ วกับั งานวิจิ ัยั ในหลายกลุ่�มอุตุ สาหกรรมที่ม�่ ีีความเกี่ย่� วข้อ้ งกับั การศึกึ ษาด้า้ นพลาสม่า่ และการอาร์ก์
เช่น่ อุตุ สาหกรรมอิเิ ล็็กทรอนิิกส์์ อุุตสาหกรรมการผลิิตรถยนต์์และชิ้�นส่่วนรถยนต์์สมัยั ใหม่่ อุุตสาหกรรมการเคลืือบ
ผิิวโลหะ อุตุ สาหกรรมการใช้้งานเลเซอร์์ เป็็นต้น้

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ว้ ิทิ ยานิพิ นธ์เ์ รื่�องนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั วิทิ ยานิพิ นธ์์ ประจำปีงี บประมาณ
2565 รางวัลั ระดัับดีมี าก สาขาวิิศวกรรมศาสตร์แ์ ละอุุตสาหกรรมวิิจััย

รางวลั การวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 337

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวััติิส่่วนตััว ยัังไม่่ได้้มีีการศึึกษาวิิจััยถึึงกลไก และพฤติิกรรมของ
การเปลี่ย่� นแปลงดังั กล่า่ ว รวมถึงึ ผลกระทบจากการเติมิ ธาตุุ
ชื่อ่� – นามสกุุล ดร.ฐิิตินิ ันั ท์์ มีีทอง โลหะหายาก
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ -
อายุุ 34 ปีี งานวิิจััยนี้้�จึึงเป็็นการศึึกษาผลกระทบของการ
อาชีีพ พนัักงานมหาวิทิ ยาลััย เปลี่่�ยนแปลงคุุณลัักษณะของพลาสม่่า เช่่น Plasma
อาจารย์์ temperature, Electron density และ Metal vapor
ตำำแหน่่ง concentration เป็็นต้้น ที่�่เกิิดขึ้้�นด้้วยกระบวนการทาง
Spectroscopic ร่่วมกัับการใช้้กล้้องถ่่ายภาพความเร็็วสููง
หน่่วยงานที่่ส� ังั กัดั ภาควิิชาวิิศวกรรมอุตุ สาหการ ดัังแสดงในรููปที่่� 1
คณะวิศิ วกรรมศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลัยั
เทคโนโลยีีพระจอมเกล้า้ ธนบุุรีี
0 2470 9175-7
โทรศัพั ท์์

โทรสาร 0 2872 9081

E–mail: [email protected]

2. ชื่อ�่ และที่่�อยู่�่ของอาจารย์์ที่่ป� รึกึ ษาหลััก รููปที่่� 1 ชุุดอุุปกรณ์์ Spectroscopic และ Optical systems ที่่�ใช้้ใน
ชื่่อ� – นามสกุุล Dr.Manabu Tanaka การศึกึ ษาคุุณลักั ษณะของพลาสม่า่
ตำำแหน่่งทางวิิชาการ Professor
ที่่อ� ยู่่� Joining and Welding Research 4. วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการทำำวิิทยานิพิ นธ์์
Institute (JWRI), Osaka University 4.1) ศึกึ ษาคุณุ ลักั ษณะของการอาร์ก์ และพลาสม่า่ ที่�่
11-1, Mihogaoka, Ibaraki, Osaka,
567-0047, JAPAN เกิดิ ขึ้้น� กับั การใช้ล้ วดอิเิ ล็ก็ โทรดที่ม่� ีีการเติมิ ธาตุโุ ลหะหายาก
เปรีียบเทีียบกับั ลวดเชื่�อ่ มที่ม�่ ีีการใช้ง้ านอันั ในปััจจุบุ ััน
3. ความสำำคััญและที่่ม� าของวิทิ ยานิพิ นธ์์
กระบวนการเชื่อ�่ มอาร์์กโลหะแก๊๊สคลุมุ (Gas Metal 4.2) ศึึกษาคุุณลัักษณะของการอาร์์ก และพลาสม่่า
ที่่�เกิิดขึ้้�นกัับกระบวนการเชื่่�อมอาร์์กโลหะแก๊๊สคลุุมที่�่มีีการ
Arc Welding) เป็็นหนึ่่ง� ในกระบวนการเชื่อ�่ มที่�น่ ิิยมมากใน ใช้แ้ ก๊๊สปกคลุมุ ชนิิดต่า่ ง ๆ
อุุตสาหกรรมต่่าง ๆ ที่�่ไม่่ว่่าจะเป็็นอุุตสาหกรรมยานยนต์์
อุตุ สาหกรรมการบินิ อุตุ สาหกรรมก่อ่ สร้า้ ง และอุตุ สาหกรรม 4.3) ศึึกษารููปแบบการถ่่ายโอนน้้ำโลหะที่�่เกิิดขึ้้�นใน
ปิิโตรเคมีี เป็็นต้น้ ระหว่า่ งการอาร์ก์ โดยใช้ก้ ล้อ้ งถ่า่ ยภาความเร็ว็ สููงร่ว่ มกับั การ
วิเิ คราะห์์โดยใช้โ้ ปรแกรมคอมพิิวเตอร์์
ในการเชื่อ่� มโลหะประเภทเหล็ก็ กล้า้ ด้ว้ ยกระบวนการ
เชื่่�อมอาร์์กโลหะแก๊๊สคลุุม โดยใช้้แก๊๊สคาร์์บอนไดออกไซด์์ 5. ระยะเวลาในการทำำการวิจิ ัยั
พบว่่าจะทำให้้มีีการถ่่ายโอนน้้ำโลหะชนิิด Globular 2 ปีี 7 เดืือน
ที่�่ให้้การอาร์์กที่่�รุุนแรง และมีีขนาดของหยดโลหะที่�่ใหญ่่
ส่ง่ ผลให้เ้ กิดิ การกระเด็น็ ของสะเก็ด็ โลหะบริเิ วณนอกแนวเชื่อ่� ม 6. สรุปุ ผลวิทิ ยานิพิ นธ์์
(Spatter) ที่�่มาก ทำให้้ต้้องมีีการทำความสะอาดชิ้้�นงาน เมื่�่อทำการศึึกษาคุุณลัักษณะของการอาร์์ก และ
หลัังการเชื่่�อม และเสีียค่่าใช้้จ่่ายรวมถึึงสิ้�นเปลืืองเวลาเป็็น คุุณลัักษณะของพลาสม่่าที่�่เกิิดขึ้้�นกัับการใช้้ลวดอิิเล็็กโทรด
อย่า่ งมาก ประเภทที่�่มีีการเติิมธาตุุโลหะหายาก พบว่่าบริิเวณการ
อาร์์กที่�่เกิิดขึ้้�นนั้้�น จะมีีการแยกชั้�นกัันของพลาสม่่าเป็็น 2
จากปััญหาที่่�เกิิดขึ้้�น ได้้มีีความพยายามที่�่จะพััฒนา บริิเวณคืือ บริเิ วณที่�่มีีอุณุ หภููมิิของพลาสม่า่ ที่่ส� ููง (มีีอุณุ หภููมิิ
ลวดอิิเล็ก็ โทรดสำหรัับการเชื่อ่� มวััสดุเุ หล็ก็ กล้้า โดยการเติิม อยู่�ในช่ว่ งประมาณ 11,000 – 13,000 K) อยู่�บริเิ วณด้า้ นนอก
ธาตุโุ ลหะหายาก (Rear earth metal elements) เข้า้ ไป ของโครงสร้้างลำอาร์์ก และมีีบริิเวณที่�่มีีของพลาสม่่า
ในลวด ผลจากการเชื่อ�่ มด้ว้ ยลวดเชื่อ่� มชนิดิ นี้้พ� บว่า่ การอาร์ก์ ที่�่ต่่ำ (มีีอุุณหภููมิิอยู่�ในช่่วงประมาณ 7,500 – 8,000 K)
มีีความเสถีียรมากยิ่ง� ขึ้น� มีีการเปลี่ย�่ นแปลงของการถ่า่ ยโอน การเปลี่�่ยนแปลงด้้านอุุณหภููมิิของพลาสม่่าที่่�เกิิดขึ้้�นแสดง
น้้ำโลหะจากชนิิด Globular เป็น็ การถ่่ายโอนน้้ำโลหะชนิดิ ดังั ภาพที่�่ 2
Spray ซึ่�งส่่งผลให้้หยดโลหะมีีขนาดเล็็กลง และเนื้้�อโลหะ
เชื่่�อมที่�่ได้้นั้้�นมีีความสะอาดมากยิ่�งขึ้�น แต่่อย่่างไรก็็ตาม

338 รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวัลวทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

emission) และเปลี่�่ยนแปลงคุุณลัักษณะของพลาสม่่าที่่�
เกิิดขึ้้�น ซึ่�งส่่งผลให้้การถ่่ายโอนน้้ำโลหะเปลี่�่ยนจากชนิิด
Globular เป็น็ การถ่่ายโอนน้้ำโลหะชนิิด Spray ให้ค้ ุณุ ภาพ
ของชิ้�นงานเชื่�่อมที่�่มีีคุุณภาพมากยิ่�งขึ้�น ภาพที่�่ 3 แสดง
ลัักษณะพื้้�นผิิวของเนื้้�อโลหะเชื่�่อมและภาพการอาร์์กที่�่ได้้
จากการใช้้กล้้องถ่่ายภาพความเร็็วสููง ที่�่เกิิดจากการใช้้ลวด
เชื่�่อมทั้้�งสองประเภท จะเห็็นว่่าชิ้�นงานเชื่่�อมของที่่�มีีการใช้้
ลวดเชื่อ�่ มประเภทที่ม�่ ีีการเติมิ ธาตุโุ ลหะหายากจะมีีขนาดของ
หยดน้้ำโลหะ ส่่งผลต่อ่ คุุณภาพของชิ้น� งานเชื่�่อมที่่�ดีีขึ้้�น และ
มีีการเกิดิ สะเก็็ดโลหะที่่ล� ดลงเป็น็ จำนวนมาก

รููปที่่� 2 การกระจายตััวของอุุณหภููมิิของพลาสม่่าในระหว่่างการอาร์์ก 7. ประโยชน์์ที่่ไ� ด้้รัับจากการวิิจัยั
ด้้วยลวดเชื่�อมประเภทที่ม�่ ีีการเติิมธาตุโุ ลหะหายาก a) บริเิ วณที่่ม� ีีอุุณหภูมู ิิ 7.1) สามารถพัฒั นาเทคนิคิ ในการศึกึ ษาคุณุ ลักั ษณะ
พลาสม่า่ สูงู ซึ่ง� มีีส่ว่ นประกอบของ Oxygen plasma เป็น็ องค์ป์ ระกอบหลักั ของการอาร์์ก โดยใช้้กระบวนการทาง Spectroscopic
b) บริเิ วณบริเิ วณที่ม�่ ีีอุณุ หภูมู ิพิ ลาสม่า่ ต่่ำ ซึ่ง� มีีส่ว่ นประกอบของ Fe Plasma measurement และ Visualization of arc welding ในการ
เป็น็ องค์์ประกอบหลััก ดำเนินิ งานวิจิ ัยั ที่เ่� กี่ย�่ วข้อ้ งกับั เทคโนโลยีีการเชื่อ่� มอาร์ก์ ต่า่ ง ๆ
รวมถึึงงานวิิจััยที่�่เกี่่�ยวข้้องกัับพลาสม่่า ซึ่�งจะทำให้้สามารถ
จากเหตุุผลที่�่กล่่าวมาข้้างต้้น ส่่งผลให้้การถ่่ายโอน เข้้าใจถึงึ พฤติิกรรมของการอาร์์ก และพลาสม่า่ มากยิ่�งขึ้�น
น้้ำโลหะที่่�เกิิดขึ้้�นเป็็นการถ่่ายโอนน้้ำโลหะชนิิด Spray 7.2) องค์ค์ วามรู้ด�้ ้า้ นกลไก และพฤติกิ รรมของพลาสม่า่
ซึ่ง� มีีขนาดหยดน้้ำโลหะที่เ่� ล็ก็ ดังั นั้้น� จึงึ กล่า่ วได้ว้ ่า่ การเติมิ ธาตุุ เกิิดขึ้้�นกัับการใช้้ลวดเชื่่�อมประเภทที่่�ไม่่มีีการเติิมธาตุุโลหะ
โลหะหายาก (rare earth metal element added) ลงใน หายาก ที่่�มีีขายตามท้้องตลาด สามารถนำไปพััฒนาการ
อิิเล็็กโทรดที่่�ใช้้ในกระบวนการเชื่่�อมอาร์์กโลหะแก๊๊สคลุุมนั้้�น เทคโนโลยีีการผลิติ ลวดอิเิ ล็ก็ โทรดในกระบวนการเชื่อ�่ มอาร์ก์
จะส่ง่ ผลต่อ่ กระบวนการปลดปล่อ่ ยอิเิ ล็ก็ ตรอน (thermionic โลหะแก๊ส๊ คลุมุ รวมถึงึ กระบวนการเชื่อ่� มอื่น่� ๆ เพื่อ�่ ให้ไ้ ด้เ้ นื้้อ�
โลหะเชื่�่อมที่ม�่ ีีคุณุ ภาพ และประสิิทธิภิ าพที่�เ่ พิ่่�มขึ้�น

รููปที่�่ 3 การเกิิดพลาสม่า่ และพื้้�นผิวิ ของชิ้น� งานเชื่�อมด้ว้ ยกระบวนการเชื่อ� มอาร์ก์ โลหะแก๊๊สคลุุม 339
a) ใช้้ลวดอิิเล็ก็ โทรดประเภทที่�ไ่ ม่่มีีการเติมิ ธาตุโุ ลหะหายาก b) ใช้้ลวดอิิเล็็กโทรดประเภทที่ม่� ีีการเติิมธาตุุโลหะหายาก
รางวัลการวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

7.3) คุุณลัักษณะของของพลาสม่่า และพฤติิกรรม 9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์์ในมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
ของพลาสม่่าที่่�เกิิดขึ้้�นในการเชื่่�อมโดยใช้้ลวดเชื่�่อมประเภท  เชิงิ ชุมุ ชน/สังั คม
ที่�่มีีการเติิมธาตุุโลหะหายาก (rare earth metal element  เชิงิ พาณิชิ ย์์
added) เป็็นองค์์ความรู้้ท� ี่่ส� ำคััญในการเข้้าใจถึงึ การเปลี่่ย� น  เชิงิ วิชิ าการ
แปลงการถ่า่ ยโอนน้้ำโลหะซึ่ง� จะนำไปสู่�การเปลี่ย�่ นแปลงสำคัญั  เชิงิ พื้้�นที่�่
(Game changer) ในวงการอุุตสาหกรรมการเชื่�่อมอาร์์กที่่� ผลจากการดำเนิินงานวิิจััยสามารถนำองค์์ความรู้้�
สำคัญั
ด้า้ นกลไก และพฤติกิ รรมของพลาสม่า่ เกิดิ ขึ้้น� กับั การใช้ล้ วด
8. ศัักยภาพในการพััฒนาไปสู่ก่� ารใช้ป้ ระโยชน์์ เชื่่�อมประเภทที่�่ไม่่มีีการเติิมธาตุุโลหะหายาก ที่�่มีีขายตาม
ในเชิงิ สังั คม และ/หรืือ เชิิงพาณิิชย์์ ท้อ้ งตลาด สามารถนำไปพััฒนาการเทคโนโลยีีการผลิติ ลวด
ผลจากการเชื่่�อมอาร์์กโลหะแก๊๊สคลุุมโดยใช้้ลวด อิเิ ล็ก็ โทรดในกระบวนการเชื่�อ่ มอาร์์กโลหะแก๊ส๊ คลุมุ รวมถึงึ
กระบวนการเชื่�่อมอื่�่น ๆ เพื่่�อให้้ได้้เนื้้�อโลหะเชื่่�อมที่�่มีี
อิิเล็็กโทรดที่่�ได้้รัับการพััฒนาให้้มีีการใส่่ธาตุุโลหะหายาก คุณุ ภาพ และประสิทิ ธิภิ าพที่เ�่ พิ่่ม� ขึ้น� รวมถึงึ กระบวนการทาง
จะส่่งผลให้้การถ่่ายโอนน้้ำโลหะมีีการเปลี่�่ยนแปลงจากการ Spectroscopic ร่่วมกัับการใช้้กล้้องถ่่ายภาพความเร็็ว
ถ่่ายโอนน้้ำโลหะชนิิด Globular เป็็นการถ่่ายโอนน้้ำโลหะ นอกจากนี้้�ยัังสามารถพััฒนาเทคนิิคดัังกล่่าวกัับงานวิิจััย
ชนิดิ Spray ซึ่ง� เนื้้อ� โลหะเชื่่อ� มจะมีีความสะอาดเพิ่่�มมากขึ้�น ในหลายกลุ่ �มอุุตสาหกรรมที่่�มีีความเกี่่�ยวข้้องกัับการศึึกษา
เป็็นอย่่างมาก และสามารถลดต้้นทุุนในกระบวนการผลิิต ด้า้ นพลาสม่า่ และการอาร์ก์ เช่น่ อุตุ สาหกรรมอิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์์
ระยะเวลาในกระบวนการผลิิต และค่่าแรง อีีกทั้้�งยัังคงได้้ อุุตสาหกรรมการผลิิตรถยนต์์และชิ้ �นส่่วนรถยนต์์สมััยใหม่่
คุณุ สมบัตั ิทิ างกลของเนื้้อ� โลหะเชื่อ�่ มที่ด่� ีีเป็น็ ไปตามมาตรฐาน อุุตสาหกรรมการเคลืือบผิิวโลหะ อุุตสาหกรรมการใช้้งาน
และข้้อกำหนดที่่�เกี่�่ยวข้้อง นอกจากนี้้ย� ังั สามารถพััฒนาให้้มีี เลเซอร์์ เป็น็ ต้้น
การใช้ง้ านลวดเชื่อ�่ มดังั กล่า่ วในอุตุ สาหกรรมที่ส�่ ำคัญั ของโลก
และภายในประเทศไทยได้้ เช่น่ อุตุ สาหกรรมการผลิติ รถยนต์์ 10. ข้อ้ เสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่�เสนอแนะให้้
และการผลิิตชิ้�นส่่วนยานยนต์์สมััยใหม่่ อุุตสาหกรรมการ แก่ร่ ััฐบาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
เชื่อ่� มงานโครงสร้า้ งเหล็ก็ อุตุ สาหกรรมปิโิ ตรเคมีี อุตุ สาหกรรม เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
การสร้้างเรืือ อุุตสาหกรรมการสร้้างภาชนะรัับแรงดััน
และอุุตสาหกรรมการเชื่่�อมโครงสร้้างกลางทะเล เป็็นต้้น หน่ว่ ยงานภาครัฐั ควรมีีการให้ค้ วามสำคัญั กับั การวิจิ ัยั
อุุตสาหกรรมที่่�กล่่าวมาข้้างต้้นล้้วนมีีการใช้้การเชื่่�อมด้้วย ในระดับั Higher Education เช่น่ การศึกึ ษาระดับั ปริญิ ญาโท
กระบวนการเชื่่�อมอาร์์กโลหะแก๊๊สคลุุมเป็็นจำนวนมาก ปริิญญาเอก และ Postdoctoral Research รวมถึึงการ
ดัังนั้้น� หากมีีการพัฒั นาให้ล้ วดอิเิ ล็็กโทรดชนิดิ ที่่ม� ีีการใส่ธ่ าตุุ สนับั สนุนุ การจัดั หาเครื่อ�่ งมืือและอุปุ กรณ์ท์ ี่ท�่ ันั สมัยั เพื่อ�่ ใช้ใ้ น
โลหะหายากเพื่�่อใช้้งานในอุุตสาหกรรมข้้างต้้น จะสามารถ การวิิจัยั โดยมุ่�งเน้น้ ไปที่�ก่ ารศึึกษาเพื่�่อพััฒนาและแก้ป้ ัญั หา
ยกระดัับคุุณภาพของงานเชื่�่อม และเทคโนโลยีีงานเชื่่�อม ที่่�พบในปัจั จุบุ ััน ปััญหาที่เ�่ กิดิ ขึ้้น� จริิงในอุุตสาหกรรม ควบคู่�
เป็็นอย่า่ งมาก ไปกัับการศึึกษาวิิจััยในเชิิง Research development
เพื่่�อเป็็นการศึึกษาให้้มีีความเข้้าในปรากฏการณ์์ต่่าง ๆ
ในเชิิงลึึก ซึ่�งองค์์ความรู้�้เหล่่านี้้�มีีส่่วนสำคััญในการนำไป
พัฒั นาการขับั เคลื่อ่� นอุุตสาหกรรมต่า่ ง ๆ ในประเทศไทยให้้
มีีความทััดเทีียมนานาชาติิ

340 รางวลั การวิจยั แห่งชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติิคุณุ ประกาศ

รางวััลการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิิทยานิิพนธ์์
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวัลั ระดัับดีีมาก

สาขาปรัชั ญา

เรื่อ่� ง
จิิตรกรรมในหนังั สืือบุุด : ภาพสะท้้อนความคิดิ สัังคม

และภููมิปิ ััญญาช่า่ ง ช่ว่ งพุุทธศตวรรษที่่� 25
Paintings on the Manuscripts in Southern Thailand and Its Reflection

of People, Society and Artisans during the 20th Century AD
โดย

ดร.จุุฑารัตั น์์ จิติ โสภา

สำนักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิจิ ารณาเห็น็ ว่า่ วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ่� ง “จิติ รกรรมในหนังั สือื บุดุ : ภาพสะท้อ้ น
ความคิิด สัังคม และภููมิปิ ััญญาช่า่ ง ช่ว่ งพุทุ ธศตวรรษที่� 25” โดย ดร.จุุฑารัตั น์์ จิิตโสภา สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก
มหาวิทิ ยาลัยั ศิิลปากร เป็น็ วิทิ ยานิพิ นธ์ท์ ี่่�มีีคุณุ ภาพในระดับั ดีีมาก มีีศัักยภาพสููงและเป็็นประโยชน์์ โดยเป็็นงานวิิจััย
ขนาดใหญ่ท่ ี่ต�่ ้อ้ งเก็บ็ ข้อ้ มููลอย่า่ งเป็น็ ระบบจำนวนมาก ซึ่ง� ผู้ว�้ ิจิ ัยั สามารถทำงานได้อ้ ย่า่ งมีีระบบ แล้ว้ นำมาจัดั ระเบีียบ
วิเิ คราะห์์ และสังั เคราะห์์ รวมทั้้ง� นำเสนอผลงานได้เ้ ป็น็ อย่า่ งดีี มีีภาพประกอบที่เ่� หมาะสม และคำตอบของการวิจิ ัยั เป็น็
ที่น่� ่า่ สนใจยิ่่ง� จึงึ นับั เป็น็ งานวิจิ ัยั ที่ม�่ ีีระบบน่า่ เชื่อ่� ถืือและผลของการวิจิ ัยั มีีประโยชน์์ และสามารถต่อ่ ยอดในวงวิชิ าการ
ระดับั ชาติแิ ละนานาชาติิ รวมทั้้ง� เป็น็ ตัวั อย่า่ งของวิทิ ยานิพิ นธ์ท์ ี่ด่� ีีสำหรับั แวดวงการศึกึ ษาในระดับั บัณั ฑิติ ศึกึ ษาต่อ่ ไป

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ว้ ิทิ ยานิพิ นธ์เ์ รื่�องนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั วิทิ ยานิพิ นธ์์ ประจำปีงี บประมาณ
2565 รางวัลั ระดับั ดีีมาก สาขาปรััชญา

รางวลั การวิจยั แห่งชาติ : รางวลั วิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 341

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวัตั ิิส่่วนตัวั 4. วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการทำำวิิทยานิิพนธ์์
4.1 เพื่อ่� ศึกึ ษารููปแบบและกำหนดอายุงุ านจิติ รกรรม
ชื่�่อ – นามสกุุล ดร.จุฑุ ารััตน์์ จิติ โสภา
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ - ที่ป�่ รากฏในหนังั สืือบุดุ เรื่่�องพระอภิิธรรม 7 คััมภีีร์พ์ ระมาลัยั
อายุุ 39 ปีี และศาสตรา
อาชีพี พนักั งานมหาวิทิ ยาลััย
ตำำแหน่่ง อาจารย์์ 4.2 เพื่่�อทราบแรงบัันดาลใจ ที่�่มา และหน้้าที่่�ของ
หน่ว่ ยงานที่่�สัังกัดั ภาควิชิ าประวัตั ิศิ าสตร์์ งานจิติ รกรรมประกอบหนังั สืือบุดุ เรื่อ่� งพระอภิธิ รรม 7 คัมั ภีีร์์
คณะสัังคมศาสตร์์ พระมาลัยั และศาสตรา
มหาวิทิ ยาลััยเกษตรศาสตร์์
โทรศัพั ท์ ์ 08 2333 7992 4.3 เพื่่�อศึึกษาบริิบททางสัังคมที่่�สนัับสนุุนให้้เกิิด
- การนิิยมคััดลอกหนัังสืือบุุด และการคััดเลืือกเรื่่�องราวจาก
โทรสาร [email protected] วรรณกรรมในพุุทธศาสนา กัับวรรณคดีีมาเขีียนเป็็นงาน
จิิตรกรรมประกอบในหนัังสืือบุุดเรื่่�องพระอภิธิ รรม 7 คัมั ภีีร์์
E–mail: พระมาลััย และศาสตรา

2. ชื่่อ� และที่่อ� ยู่ข�่ องอาจารย์ท์ ี่่�ปรึกึ ษาหลััก 5. ระยะเวลาในการทำำการวิจิ ััย
ชื่อ�่ – นามสกุุล ดร.ศักั ดิ์ �ชัยั สายสิิงห์์ ตั้ง� แต่ว่ ันั ที่่� 1 เดืือนสิงิ หาคม พ.ศ. 2557 ถึงึ วันั ที่่� 10
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ ศาสตราจารย์์ เดืือนมิถิ ุนุ ายน พ.ศ. 2563 รวมระยะเวลาทั้้ง� สิ้น� 5 ปีี 10 เดืือน
ที่่อ� ยู่่� ภาควิิชาประวััติิศาสตร์์ศิลิ ปะ
คณะโบราณคดีี มหาวิทิ ยาลัยั ศิลิ ปากร 6. สรุปุ ผลวิทิ ยานิพิ นธ์์
(วัังท่า่ พระ) ถ.พระบรมมหาราชวััง ผลการศึึกษาพบว่่าเรื่�่องที่่�นำมาเขีียนเป็็นจิิตรกรรม
เขตพระนคร กรุุงเทพฯ 10200 แบ่ง่ ได้เ้ ป็น็ 2 กลุ่�มตามประเภทของหนังั สืือ กล่า่ วคืือหนังั สืือ
บุดุ เรื่อ�่ งพระอภิธิ รรม 7 คัมั ภีีร์์ กับั พระมาลัยั จะเน้น้ เขีียนเรื่อ�่ ง
3. ความสำำคััญและที่่ม� าของวิิทยานิพิ นธ์์ เกี่�่ยวกัับศาสนา ที่�่สำคััญคืือเวสสัันดรชาดก กัับพระมาลััย
หนัังสืือบุุดเป็็นสมุุดภาพประเภทหนึ่่�งที่�่พบบริิเวณ ซึ่ง� เป็น็ เรื่อ�่ งที่น�่ ิยิ มเขีียนในสมุดุ ภาพตั้ง� แต่ส่ มัยั อยุธุ ยามาแล้ว้
หน้้าที่ข�่ องภาพจิิตรกรรมกลุ่�มนี้้ส� ่ว่ นใหญ่ใ่ ช้เ้ ป็น็ ภาพประดัับ
ภาคใต้ข้ องไทย โดยปกติหิ นังั สืือบุดุ แบ่ง่ ได้เ้ ป็น็ หลายประเภท สำหรับั ภิกิ ษุพุ ักั สายตาระหว่า่ งสวดหรืือช่ว่ งพักั สวดอีีกต่อ่ หนึ่่ง�
สำหรัับหนัังสืือบุุดกลุ่ �มที่่�นำมาศึึกษาเป็็นหนัังสืือในกลุ่ �มที่่� ยกเว้้นเรื่�่องเวสสัันดรกัับพระมาลััยที่�่เป็็นภาพประกอบเรื่่�อง
มีีภาพจิิตรกรรมแสดงเรื่่�องราวที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับคติิทางธรรม โดยตรง เทคนิิคการเขีียนเป็็นแบบไทยประเพณีี อาศััย
ได้แ้ ก่่ หนังั สืือบุดุ เรื่อ�่ งพระอภิธิ รรม 7 คัมั ภีีร์์ กับั หนังั สืือบุดุ แรงบัันดาลใจจากสมุุดภาพไตรภููมิิสมััยกรุุงศรีีอยุุธยาและ
เรื่อ่� งพระมาลัยั กับั หนังั สืือบุดุ ที่ภ่� าพจิติ รกรรมแสดงเรื่อ�่ งราว กรุงุ ธนบุรุ ีีเป็น็ หลักั ส่ว่ นหนังั สืือบุดุ เรื่อ่� งศาสตรา จะเน้น้ เขีียน
ที่�่สะท้้อนคติิทางโลก ได้้แก่่ หนัังสืือบุุดเรื่�่องศาสตราเป็็น เรื่�่องจากวรรณกรรมประเภทนิิทานประโลมโลก ซึ่�งไม่่เคย
หนังั สืือบุดุ ที่ใ่� ช้ท้ ำนายโชคชะตาตามลำดับั โดยปัจั จัยั สำคัญั ปรากฏในสมุดุ ภาพทั่่ว� ไปมาก่อ่ น เทคนิคิ ที่ช�่ ่า่ งนำมาใช้เ้ ขีียน
ที่�่นำมาสู่�การศึึกษาครั้�งนี้้� คืือ รููปแบบของภาพจิิตรกรรมที่่� ภาพจิิตรกรรมในหนังั สืือบุดุ เรื่�่องศาสตรา เป็น็ แบบปรััมปรา
ปรากฏอยู่�ในหนังั สืือบุดุ ทั้้ง� สามเรื่อ�่ ง นอกจากจะมีีลักั ษณะที่�่ คติกิึ่ง� สมจริงิ มีีการดัดั แปลงเครื่อ�่ งแต่ง่ กายของตัวั พระตัวั นาง
คล้้ายคลึึงกัับภาพจิิตรกรรมที่�่พบในสมุุดภาพไตรภููมิิซึ่ �งเป็็น ให้้ดููร่่วมสมััยและดููสมจริิงกว่่างานจิิตรกรรมในกลุ่ �มศาสนา
สมุดุ ภาพโบราณของไทยแล้ว้ บางส่ว่ นยังั มีีรููปแบบที่ช่� วนให้้ ที่่�สำคััญปรากฏการเขีียนภาพตััวบุุคคลที่่�คล้้ายตััวหนััง
นึกึ ถึงึ ภาพจิติ รกรรมฝาผนังั ที่พ�่ บตามพระอารามทั้้ง� ในราชธานีี ตะลุุงรวมอยู่�ด้้วย จึึงถืือได้้ว่่าหนัังสืือบุุดเรื่่�องศาสตรา เป็็น
แถบปริมิ ณฑล ไปจนถึงึ พระอารามในท้อ้ งถิ่น� ภาคใต้ก้ ับั ภาพ เอกลัักษณ์์สำคััญของงานช่า่ งภาคใต้้ สะท้้อนให้้เห็็นวิถิ ีีชีีวิติ
ตััวหนัังตะลุุง ที่�่ใช้้ในการเล่่นหนัังตะลุุง การละเล่่นพื้้�นบ้้าน ของชาวบ้า้ นที่่�ยัังพึ่่�งพาเรื่�่องโชคลาง และวัฒั นธรรมการเล่า่
ประเภทหนึ่่ง� ของชาวปักั ษ์ใ์ ต้ด้ ้ว้ ย ดังั นั้้น� การศึกึ ษาวิเิ คราะห์์ เรื่่�องแ บบ มุุขปา ฐะที่�่ ยัังคงได้้ รัับความ นิิยมอ ยู่ �ในภาคใ ต้้
ภาพจิติ รกรรม จึงึ ไม่เ่ พีียงแสดงให้เ้ ห็น็ ความสัมั พันั ธ์ร์ ะหว่า่ ง ของไทยช่ว่ งพุทุ ธศตวรรษที่�่ 25 ผ่า่ นการทำนายชะตาด้ว้ ยการ
หัวั เมืืองปักั ษ์ใ์ ต้ก้ ับั เมืืองหลวงในช่ว่ งพุทุ ธศตวรรษที่�่ 25 เท่า่ นั้้น� เปรีียบเทีียบกัับชีีวิิตของตััวละครในวรรณกรรม
นัยั หนึ่่ง� ยังั สะท้อ้ นให้เ้ ห็น็ ความคิดิ วิถิ ีีชีีวิติ ตลอดจนภููมิปิ ัญั ญา
ของผู้�ค้ นในท้้องถิ่�นในระยะเวลาร่่วมสมััยกัันผ่่านการศึึกษา
ภาพจิติ รกรรมดังั ที่ก่� ล่า่ วมาด้ว้ ย

342 รางวัลการวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวัลวิทยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

7. ประโยชน์ท์ ี่่ไ� ด้ร้ ับั จากการวิจิ ััย 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์์ในมิติ ิิต่่าง ๆ
7.1 ทราบถึงึ รููปแบบและอายุงุ านจิติ รกรรมในหนังั สืือ  เชิงิ ชุมุ ชน/สังั คม
บุดุ เรื่อ่� ง พระอภิธิ รรม 7 คัมั ภีีร์์ พระมาลัยั และศาสตรา  เชิงิ พาณิิชย์์
7.2 ทราบถึงึ แรงบันั ดาลใจ และที่ม�่ าในการเขีียนงาน  เชิิงวิชิ าการ
จิิตรกรรมประกอบหนัังสืือบุุดเรื่่�อง พระอภิิธรรม 7 คััมภีีร์์  เชิิงพื้้น� ที่�่
พระมาลัยั และศาสตรา ปััจจุุบัันมีีการนำข้้อมููล ตลอดจนผลการค้้นคว้้าที่่�
7.3 เข้้าใจบริิบททางสัังคมในท้้องถิ่�นภาคใต้้ที่่�
สนับั สนุนุ ให้เ้ กิดิ การนิยิ มคัดั ลอกหนังั สืือบุดุ และการคัดั เลืือก ปรากฏในวิิทยานิิพนธ์์ฉบัับนี้้�ไปใช้้ในการตามหา รวบรวม
เรื่อ่� งราวจากวรรณกรรมในพุทุ ธศาสนา กับั วรรณคดีีมาเขีียน และอนุุรัักษ์์หนัังสืือบุุดที่่�พบในจัังหวััดนครศรีีธรรมราช
เป็็นงานจิติ รกรรมประกอบในหนังั สืือบุุดเรื่่�อง พระอภิิธรรม โดยมีีศููนย์บ์ ิณิ ฑบาตหนังั สืือบุดุ – สมุดุ ข่อ่ ยนครศรีีธรรมราช
7 คัมั ภีีร์์ พระมาลััย และศาสตรา ร่่วมกัับนัักวิชิ าการในท้อ้ งถิ่�นเป็น็ ผู้้�ดูแลรัับผิิดชอบ

8. ศัักยภาพในการพััฒนาไปสู่่�การใช้้ประโยชน์์
ในเชิงิ สังั คม และ/หรืือ เชิิงพาณิชิ ย์์
ในส่ว่ นกระบวนการวิเิ คราะห์ภ์ าพจิติ รกรรม นอกจาก

จะอาศัยั เรื่่อ� งเทคนิคิ ทางศิลิ ปกรรมมาช่ว่ ยแล้ว้ อีีกด้้านหนึ่่ง�
ยังั ต้อ้ งใช้ข้ ้อ้ มููลที่ไ�่ ด้จ้ ากการตีีความงานวรรณกรรมที่แ่� ต่ง่ ขึ้น� เอง
ในท้้องถิ่�น กัับงานวรรณกรรมที่่�ได้้รัับอิิทธิิพลจากภายนอก
ซึ่ �งช่่างนำมาใช้้เป็็นแนวทางในการเขีียนภาพจิิตรกรรม
ประกอบด้ว้ ย ดังั นั้้น� นอกจากเราจะสามารถนำความรู้เ� หล่า่ นี้้�
ไปใช้้ในเชิิงสัังคม เพื่่�อเป็น็ แนวทางในการสืืบทอดภููมิิปััญญา
ของช่า่ งและปราชญ์ท์ ้้องถิ่น� แล้้ว ในเชิงิ พาณิชิ ย์์ เราสามารถ
นำภาพจิติ รกรรมดังั กล่า่ วมาเล่า่ เรื่อ่� งใหม่ผ่ ่า่ นงานสร้า้ งสรรค์์
ประเภทอะนิิเมชั่�น (Animation) สื่่�อให้้เห็็นความร่่วมสมััย
ของวัฒั นธรรมท้อ้ งถิ่น� หรืือประยุกุ ต์เ์ อาวัฒั นธรรมความเชื่อ่�
ที่ส่� อดแทรกอยู่�ในหนังั สืือบุดุ มาถ่า่ ยทอดผ่า่ นสื่อ่� สมัยั ใหม่อ่ ื่น่� ๆ
เพื่่�อใช้้ประกอบการประชาสััมพัันธ์์เชิิญชวนนัักท่่องเที่่�ยวทั้้�ง
ชาวไทยและชาวต่า่ งชาติทิ ี่ส�่ นใจการท่อ่ งเที่ย่� วเชิงิ วัฒั นธรรม
ให้เ้ ข้า้ มาท่่องเที่�่ยวในพื้้น� ที่่�ภาคใต้ข้ องไทยต่่อไปได้้

รางวัลการวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 343

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

10. ข้อ้ เสนอแนะเชิิงนโยบายที่่�เสนอแนะให้้ 10.2 นโยบายด้้านการจััดการ ควรมีีการจััดหา
แก่ร่ ัฐั บาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน ผู้�้ รู้�ที่�่มีีความเชี่่�ยวชาญเฉพาะในการทำฐานข้้อมููลมาช่่วยใน
เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา การจััดระบบข้้อมููลของหนัังสืือให้้ผู้้�ที่�่สนใจสามารถเข้้าถึึงได้้
ง่า่ ยยิ่ง� ขึ้�น
10.1 นโยบายด้้านการอนุุรัักษ์์ภููมิิปััญญา และ
วััฒนธรรมท้้องถิ่�น ควรจััดให้้มีีการรณรงค์์เผยแพร่่ความรู้�้ 10.3 นโยบายด้า้ นการสร้า้ งคุณุ ค่า่ ของแหล่ง่ ท่อ่ งเที่ย�่ ว
และวิธิ ีีการอนุรุ ักั ษ์ห์ นังั สืือบุดุ ตลอดจนสมุดุ ภาพไทยโบราณ ควรสนัับสนุุนด้้านการนำเทคโนโลยีีมาใช้้เพื่่�อการเผยแพร่่
ที่่�พบตามภููมิิภาคต่่าง ๆ ให้้แก่่ชาวบ้้าน และนัักวิิชาการ ข้อ้ มููล ความรู้้แ� ละภููมิิปัญั ญาต่่าง ๆ ที่�ป่ รากฏในหนัังสืือบุดุ
ในท้้องถิ่�นอย่่างจริิงจััง เพื่�่อเป็็นการเสริิมสร้้างความรู้้� และ ควบคู่�ไปกัับการส่ง่ เสริมิ การท่อ่ งเที่่�ยวเชิิงวััฒนธรรม
ความเข้้าใจที่�่จะนำไปสู่ �การสร้้างสำนึึกเรื่�่องความหวงแหน
ส่่ ง เ ส ริิ ม ใ ห้้ ค น ใ นท้้ อ ง ถิ่ � น เ อ ง ช่่ ว ย กัั น ป ก ป้้ อ ง ดูู แ ล มิิ ใ ห้้
ภููมิิปััญญาเหล่่านั้้�นถููกทำลาย ถููกนำไปเป็็นสิินค้้าสำหรัับ
นัักสะสมของเก่่า หรืือถููกนำไปแปรสภาพเป็็นเครื่่�องราง
ของขลังั ของเหล่า่ เซีียนพระต่อ่ ไป

344 รางวลั การวิจัยแหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุุณประกาศ

รางวัลั การวิจิ ััยแห่่งชาติิ : รางวััลวิทิ ยานิพิ นธ์์
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวัลั ระดัับดีีมาก

สาขานิติ ิิศาสตร์์

เรื่อ�่ ง
ข้้อเสนอทางกฎหมายเพื่อ�่ รองรับั การทำำข้อ้ ตกลงเชิิงอนุุรัักษ์ใ์ นประเทศไทย :

การศึกึ ษากฎหมายเปรียี บเทีียบ
A Legal Proposal for the Creation of Conservation

Agreements in Thailand: A Comparative Study
โดย

ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.สุุรศัักดิ์์� บุุญเรืือง

สำนักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิจิ ารณาเห็น็ ว่า่ วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ่� ง “ข้อ้ เสนอทางกฎหมาย เพื่�อรองรับั การ
ทำข้้อตกลงเชิงิ อนุุรัักษ์ใ์ นประเทศไทย : การศึกึ ษากฎหมายเปรีียบเทีียบ” โดย ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.สุรุ ศัักดิ์์�
บุญุ เรือื ง สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก University of Dundee, สหราชอาณาจักั ร เป็น็ วิทิ ยานิพิ นธ์ท์ ี่ม�่ ีีการนำเสนอถึงึ ปัญั หา
ของการศึกึ ษาข้อ้ ตกลงเชิิงอนุุรัักษ์์ ว่่าที่�ผ่ ่่านมาประเทศไทยมีีความขัดั แย้ง้ ระหว่่างเจ้า้ ของที่ด�่ ินิ หรืือผู้�้ ทำประโยชน์ใ์ น
ที่่�ดิินของรััฐกัับการจััดการปััญหาสภาพแวดล้้อม หรืือการรัักษาธรรมชาติิอย่่างไร รวมถึึงกฎหมายที่�่มีีอยู่�ในปััจจุุบััน
ของประเทศไทยไม่่สามารถบัังคับั ใช้้ได้อ้ ย่่างไร การนำข้้อตกลงเชิิงอนุุรักั ษ์์ (Conservation Agreements) จะมีีผล
ดีีต่่อทั้้�งประชาชน และภาครััฐ โดยเฉพาะอย่่างยิ่ง� ในการรัักษาสภาพธรรมชาติติ ่่อไป ผลการศึึกษาที่่�ได้้สามารถนำไป
สู่�การปรัับปรุุงกฎหมายหรืือวิิธีีการของประเทศไทยต่่อไป การนำเสนอเกี่่�ยวกัับแนวทางการผลัักดัันในทางนโยบาย
ที่ไ่� ด้ผ้ ลในต่า่ งประเทศ และแนวทางที่่�จะดำเนินิ การในประเทศไทยที่เ�่ ป็็นรููปธรรม มีีการศึกึ ษาเปรีียบเทีียบกฎหมาย
ต่่างประเทศ เป็็นองค์์ความรู้�้ที่�่สามารถนำไปต่่อยอดสำหรัับการพััฒนากฎหมายหรืือแนวปฏิิบััติิด้้านทรััพยากรและ
สิ่ง� แวดล้อ้ มของประเทศไทยต่่อไป

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ว้ ิทิ ยานิพิ นธ์เ์ รื่�องนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั วิทิ ยานิพิ นธ์์ ประจำปีงี บประมาณ
2565 รางวัลั ระดัับดีีมาก สาขานิิติิศาสตร์์

รางวัลการวิจยั แห่งชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 345

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ประวััติิส่่วนตััว ฐานคิิดแบบควบคุุมสั่�งการ (command-and-control:
C&C) ไม่่สามารถส่่งเสริิมให้้เจ้้าของที่�่ดิินดำเนิินกิิจกรรมที่่�
ชื่อ�่ – นามสกุุล ดร.สุรุ ศักั ดิ์ � บุุญเรืือง ดีีกว่่าหน้้าที่่�ตามที่�่กฎหมายกำหนดให้้ทำได้้ เช่่น กฎหมาย
ตำำแหน่ง่ ทางวิชิ าการ ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ปัจั จุบุ ันั ไม่ส่ ามารถจููงใจหรืือบังั คับั ให้เ้ กษตรกรส่ว่ นใหญ่ป่ ลููก
อายุุ 35 ปีี ไม้ย้ ืืนต้น้ และเลิกิ ใช้ส้ ารเคมีีทางการเกษตรได้ต้ ราบเท่า่ ที่ก�่ าร
อาชีีพ อาจารย์์ ทำการเกษตรไม่ส่ ่ง่ ผลกระทบที่ช่� ัดั เจนจนขัดั ต่อ่ กฎหมายและ
อาจารย์ป์ ระจำ ในขณะเดีียวกัันก็็ไม่่สามารถใช้้มาตรการที่�่จำกััดสิิทธิิของ
ตำำแหน่ง่ เอกชนมากจนเกิินไปบนอาศััยอำนาจบัังคัับทางกฎหมาย
ของกลไกแบบ C&C ได้้ ดัังนั้้�น แนวทางหนึ่่�งที่่�เป็็นไปได้้
หน่ว่ ยงานที่่�สัังกััด คณะนิิติิศาสตร์์ ม.ธรรมศาสตร์์ คืือการส่่งเสริิมให้้เจ้้าของที่่�ดิินที่�่มีีความพร้้อมและสมััครใจ
09 1076 4214 เข้้าร่่วมโครงการอนุุรัักษ์์ที่่�มีีการใช้้ข้้อตกลงเชิิงอนุุรัักษ์์เป็็น
โทรศัพั ท์์ เครื่่อ� งมืือดำเนิินการ อย่่างไรก็็ตาม เครื่อ่� งมืือนี้้ย� ังั ไม่่มีีกลไก
ทางกฎหมายรองรับั และกรอบดำเนินิ การทางกฎหมายที่่�มีีอยู่�
โทรสาร - ในปัจั จุบุ ันั ก็ย็ ังั คงมีีข้อ้ จำกัดั ในการรองรับั ข้อ้ ตกลงเชิงิ อนุรุ ักั ษ์์

E–mail: [email protected] ข้้อตกลงเชิิงอนุุรัักษ์์เป็็นข้้อตกลงที่�่กฎหมายรองรัับ
และมีีหลัักเกณฑ์์การควบคุุมทางกฎหมายที่่�ชััดเจนโดย
2. ชื่�อ่ และที่่อ� ยู่�่ของอาจารย์์ที่่ป� รึึกษาหลักั ข้อ้ ตกลงนี้้ม� ีีผลผููกพันั ที่ด่� ินิ โดยตกติดิ ไปกับั ที่ด�่ ินิ ไปยังั ผู้�้รับั โอน
ชื่�่อ – นามสกุุล Colin T. Reid ที่ด�่ ินิ เพื่อ�่ ส่ง่ เสริมิ และจููงใจให้เ้ จ้า้ ของที่ด่� ินิ หรืือเกษตรกรซึ่ง� มีี
ตำำแหน่่งทางวิชิ าการ Professor of Law สิทิ ธิทิ ำประโยชน์ใ์ นที่ด�่ ินิ ของรัฐั เข้า้ ทำข้อ้ ตกลงกับั หน่ว่ ยงาน
ที่่�อยู่่� School of Social Sciences, ของรัฐั หรืือองค์ก์ รเอกชนที่ก่� ฎหมายกำหนดโดยเจ้า้ ของหรืือ
University of Dundee, ผู้้�ทำประโยชน์์ดัังกล่่าวตกลงดููแลรัักษาสภาพธรรมชาติิใน
Scrymgeour Building, ที่�่ดิินตนเองตามหน้้าที่�่แล้้วแต่่จะตกลงกัันในแต่่ละโครงการ
Nethergate, Dundee, Scotland, เช่น่ ยอมปลููกไม้้ยืืนต้น้ ในที่่�ดิินทดแทนการปลููกพืืชเชิงิ เดี่ย�่ ว
UK DD1 4HN เพื่อ�่ กักั เก็บ็ ก๊า๊ ซเรืือนกระจกที่เ�่ ป็น็ สาเหตุขุ องปัญั หาโลกร้อ้ น
เป็็นต้้น ซึ่�งการดำเนิินการในลัักษณะนี้้�จะส่่งผลดีีต่่อสภาพ
3. ความสำำคััญและที่่ม� าของวิิทยานิิพนธ์์ ธรรมชาติิหลายประการ โดยเจ้้าของที่�่ดิินหรืือเกษตรกร
วิิทยานิิพนธ์์นี้้� มุ่�งศึึกษาและเสนอให้้มีีการนำข้้อ อาจได้้รัับสิิทธิิประโยชน์์ทางการเงิินเพื่�่อตอบแทนการยอม
ตกลงเข้้าผููกพัันข้้อตกลงที่่�อาจทำให้้ต้้นเสีียโอกาสนำที่่�ดิิน
ตกลงเชิงิ อนุรุ ักั ษ์์ (conservation agreement) มาใช้ใ้ นการ ไปทำประโยชน์์อย่่างอื่�่นที่่�สามารถสร้้างรายได้้มากกว่่า
อนุุรัักษ์์สภาพธรรมชาติิในประเทศไทยเพื่่�อจููงใจให้้มีีการทำ รายละเอีียดปรากฏตามแผนภููมิิสรุปุ ด้า้ นล่่างนี้้�
กิิจกรรมที่่�เป็น็ มิิตรกัับสิ่ง� แวดล้อ้ มควบคู่�ไปกับั การมาตรการ
ควบคุุมหลัักที่่�อยู่�ในกฎหมายปััจจุุบััน เช่่น การส่่งเสริิมให้้
เจ้า้ ของที่ด่� ิินปลููกต้้นไม้เ้ พื่อ่� กักั เก็็บก๊า๊ ซเรืือนกระจก เป็็นต้น้

เหตุผุ ลที่ต�่ ้อ้ งมีีการนำเครื่อ�่ งมืืออนุรุ ักั ษ์เ์ ชิงิ สมัคั รใจมา
ใช้้อนุุรัักษ์์ที่่�ดิินก็็เนื่�่องจากกฎหมายปััจจุุบัันที่�่ดำเนิินการบน

346 รางวัลการวจิ ัยแห่งชาติ : รางวัลวทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

4. วััตถุปุ ระสงค์์ของการทำำวิทิ ยานิพิ นธ์์ นอกจากนี้้�ผลการศึึกษายัังสะท้้อนให้้เห็็นถึึงจุุดเด่่น
1) เพื่อ่� ศึกึ ษาให้เ้ ห็น็ บทบาทและการนำข้อ้ ตกลง เชิงิ และข้อ้ จำกัดั ของกฎหมายสัญั ญาและกฎหมายทรัพั ย์ส์ ินิ ตาม
ประมวลกฎหมายแพ่่งและพาณิิชย์์ในการรองรัับนวััตกรรม
สมัคั รใจและข้้อตกลงเชิงิ อนุุรัักษ์์ไปใช้้ดำเนิินการ โดยศึกึ ษา ทางกฎหมายใหม่่ ๆ ในขณะเดีียวกัันก็็ทำให้้ได้้แนวคิิด
จากประสบการณ์์ในกฎหมายต่่างประเทศ ที่�่นำมาใช้้เพื่่�อปรัับปรุุงรููปแบบการเรีียนการสอนกฎหมาย
สิ่�งแวดล้อ้ มในประเทศไทย
2) เพื่อ�่ วิเิ คราะห์ค์ วามเป็น็ ไปได้ใ้ นการพัฒั นาข้อ้ เสนอ
ทางกฎหมายสำหรับั ก่อ่ ตั้�งข้อ้ ตกลงเชิงิ อนุรุ ักั ษ์์ 8. ศัักยภาพในการพััฒนาไปสู่�ก่ ารใช้ป้ ระโยชน์์
ในเชิงิ สังั คม และ/หรืือ เชิงิ พาณิิชย์์
3) เพื่่�อนำเสนอว่่าควรมีีการกำหนดหลัักเกณฑ์์ทาง ในแง่่การนำผลลััพธ์์ไปใช้้ประโยชน์์นั้้�น หากมีีการ
กฎหมายเรื่�่องใดบ้้างสำหรัับก่่อตั้ �งข้้อตกลงเชิิงอนุุรัักษ์์ใน
ประเทศไทย บััญญััติิกฎหมายรองรัับข้้อตกลงเชิิงอนุุรัักษ์์ย่่อมมีีผลดีี
เพราะไทยจะมีีมาตรการทางกฎหมายแบบเสริิมมาตรการ
5. ระยะเวลาในการทำำการวิิจััย หลัักที่�่มีีอยู่�แล้้ว (supplementary tool) สำหรัับจููงใจ
2 ปีี 10 เดืือน (ตั้ �งแต่่วัันที่�่ 11 กัันยายน 2560 เจ้้าของที่�่ดิินหรืือผู้้�ทำประโยชน์์ในที่่�ดิินของรััฐที่�่ประสงค์์
ถึงึ วัันที่่� 10 กรกฎาคม 2563) จะรัักษาสภาพธรรมชาติิในที่่�ดิินของตน ซึ่�งการดำเนิินการ
ตามข้้อตกลงเชิิงอนุุรัักษ์์ไม่่ใช่่มาตรการบัังคัับที่�่ใช้้บัังคัับกัับ
6. สรุุปผลวิทิ ยานิิพนธ์์ บุุคคลทุุกคน จึึงสามารถนำมาใช้้เคีียงคู่่�กัับกฎหมายที่�่มีีอยู่�
การวิิจััยนี้้�ได้้ข้้อสรุุปว่่ามีีความเป็็นไปได้้ที่�่จะกำหนด ในปัจั จุบุ ััน เช่่น ใช้้กฎหมายเกี่�ย่ วกัับที่่�ดิิน ป่่าไม้แ้ ละสััตว์ป์ ่่า
กฎหมายต้้นแบบสำหรัับใช้้ดำเนิินการจััดทำข้้อตกลง ที่่�กำหนดมาตรการห้้ามตััดไม้้ ห้้ามล่่าสััตว์์ป่่า ห้้ามทำให้้
เพื่่�อการอนุุรัักษ์์ในประเทศไทยโดยการพััฒนากฎหมาย น้้ำปนเปื้้อ� นได้้ โดยข้อ้ ตกลงเชิงิ อนุรุ ักั ษ์เ์ ป็น็ ข้อ้ ตกลงทางเลืือก
ต้้นแบบสามารถทำได้้โดยการศึึกษาวิิเคราะห์์และเปรีียบ ที่่�กำหนดเงื่�อนไขที่�่สููงไปกว่่ามาตรการหลัักที่่�กฎหมายห้้าม
เทีียบแนวทางดำเนินิ การในต่า่ งประเทศ (จากประสบการณ์์ (เช่่น กฎหมายปััจจุุบัันห้้ามเจ้้าของที่่�ดิินเผาเศษไม้้ใบหญ้้า
ของประเทศออสเตรเลีีย สหราชอาณาจักั รและสหรัฐั อเมริกิ า) ในที่่�ดิินของตนเอง หรืือห้้ามจัับสััตว์์ป่่าคุ้�มครองที่�่เข้้ามาใน
โดยการศึึกษานี้้�ได้้กำหนดประเด็็นสำคััญที่�่ใช้้วิิเคราะห์์ ที่่�ดินิ แต่่ไม่ไ่ ด้้ห้า้ มใช้้สารเคมีีกำจัดั ศัตั รููพืืชหรืือบัังคัับให้้ต้้อง
โดยจำแนกจากหลัักเกณฑ์์สำคััญที่ค�่ วรมีี 13 ข้อ้ โดยใช้้การ ปลููกไม้้ยืืนต้น้ )
วิเิ คราะห์ข์ ้อ้ ดีีข้อ้ เสีียของมาตรการทางกฎหมายของประเทศ
ที่�่ได้เ้ ลืือกศึึกษาเปรีียบเทีียบ 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์์ในมิติ ิติ ่่าง ๆ
การศึึกษาวิิจััยนี้้�เสนอข้้อเสนอสำหรัับการพััฒนา  เชิิงชุุมชน/สัังคม
ข้้อตกลงเพื่�่อการอนุุรัักษ์์สำหรัับประเทศไทยทั้้�งหมด 13  เชิิงพาณิิชย์์
ประเด็็น เช่่น ชื่�่อข้้อตกลง บุุคคลที่�่มีีสิิทธิิทำข้้อตกลง  เชิิงวิิชาการ
ที่ด่� ินิ ที่ม�่ ีีคุณุ สมบัตั ิใิ นการนำมาทำข้อ้ ตกลง ระยะเวลาผููกพันั  เชิงิ พื้้�นที่่�
ลักั ษณะของหนี้้ผ� ููกพันั การกำหนดมาตรการบังั คับั และจููงใจ ข้อ้ สรุปุ จากการศึกึ ษาทำให้ไ้ ด้ข้ ้อ้ ค้น้ พบในการพัฒั นา
และการแก้้ไขเปลี่ย�่ นแปลงข้อ้ ตกลง เป็็นต้้น
กลไกทางกฎหมายรููปแบบใหม่่ ๆ เพื่�่อรองรัับการดำเนิิน
7. ประโยชน์์ที่่�ได้ร้ ัับจากการวิิจัยั กลไกอนุรุ ักั ษ์ร์ ููปแบบใหม่่ ๆ ที่ก�่ ลไกทางการเงินิ จููงใจให้ม้ ีีการ
การศึึกษาวิิจััยนี้้�ทำให้้ได้้ข้้อเสนอทางกฎหมาย ดำเนิินการเชิิงสมััครใจ ซึ่�งจะส่่งเสริิมให้้ภาคประชาชนและ
เพื่�่อตั้ �งต้้นพััฒนากฎหมายรองรัับการทำข้้อตกลงอนุุรัักษ์์ ภาคเอกชนสามารถเข้้ามามีีบทบาทในการดำเนิินมาตรการ
ในประเทศไทย ในขณะเดีียวกัันก็็ทำให้้ได้้ข้้อสรุุปเกี่่�ยวกัับ อนุุรัักษ์์ โดยเฉพาะการอนุุรัักษ์์สภาพธรรมชาติิในที่�่ดิิน
การนำแนวคิดิ การอนุรุ ักั ษ์แ์ บบสมัคั รใจมาใช้ค้ วบคู่�ไปกับั กลไก เอกชน ซึ่�งยัังขาดมาตรการในส่ว่ นนี้้ร� องรัับ
แบบ C&C ซึ่ง� ถืือเป็น็ ส่ว่ นหนึ่่ง� ของการปฏิริููประบบกลไกการ
ทำงานของกฎหมายสิ่ง� แวดล้อ้ มจากแนวคิดิ แบบรัฐั คุมุ อำนาจ
เบ็ด็ เสร็จ็ มาเป็น็ กลไกการดำเนินิ การร่ว่ มโดยสมัคั รใจ

รางวลั การวจิ ยั แห่งชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 347

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

10. ข้้อเสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
แก่ร่ ััฐบาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ าง นโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

ข้้อเสนอแนะที่�่ต่่อยอดจากการศึึกษาในวิิทยานิิพนธ์์
นี้้�เสนอให้้รััฐบาลออกกฎหมายรองรัับข้้อตกลงเชิิงอนุุรัักษ์์
จะทำให้้รััฐมีีเครื่�่องมืือทางกฎหมายอนุุรัักษ์์เพิ่่�มเข้้ามาซึ่ �ง
เครื่�่องมืือดัังกล่่าวมีีภาระทางงบประมาณและผลผููกพััน
ในการปฏิิบััติิตามกฎหมายขึ้ �นอยู่่�กัับความพร้้อมของรััฐ
โดยการดำเนิินการจริิงจะอาศััยการกำหนดโครงการ
อนุรุ ัักษ์์ (conservation scheme) มากำหนดรายละเอีียด
โดยอาจจััดสรรงบประมาณลงไปเป็็นก้้อน ๆ ตามโครงการ
เพื่่�ออุุดหนุุนการดำเนิินโครงการนี้้�ในลัักษณะเดีียวกัับที่�่กรม
ป่่าไม้ใ้ ห้เ้ งินิ อุดุ หนุนุ การปลููกไม้ย้ ืืนต้น้ ในที่ด�่ ินิ ที่ม�่ ีีเอกสารสิทิ ธิ์์�
ในปัจั จุบุ ันั โดยหากยังั ไม่ม่ ีีงบประมาณก็ย็ ังั ไม่ต่ ้อ้ งดำเนินิ การ

348 รางวลั การวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวลั วทิ ยานิพนธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติคิ ุุณประกาศ

รางวััลการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิทิ ยานิพิ นธ์์
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวััลระดัับดีี

สาขาวิิทยาศาสตร์์กายภาพและคณิติ ศาสตร์์

เรื่�อ่ ง
การพัฒั นาระบบไฮบริิดเชิิงควอนตัมั โดยใช้ส้ นามความเครีียดเชื่�่อมต่่อ
ระบบเรโซเนเตอร์์เชิิงกลในเพชรผลึึกเดี่่�ยวและระบบคิวิ บิิตไนโตรเจนแวแคนซีเี ซ็น็ เตอร์์
Strain-coupled Hybrid Devices Based on Single-crystal Diamond
Mechanical Resonators and Nitrogen-vacancy Center Qubits

โดย
ดร.ปรีีติิ โอวาทชัยั พงศ์์

สำนักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิิจารณาเห็น็ ว่า่ วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ่� ง “การพัฒั นาระบบไฮบริดิ เชิงิ ควอนตัมั
โดยใช้้สนามความเครีียดเชื่�อมต่่อระบบ เรโซเนเตอร์์เชิิงกลในเพชรผลึึกเดี่�ยวและระบบคิิวบิิตไนโตรเจนแวแคน
ซีเี ซ็น็ เตอร์์” โดย ดร.ปรีีติิ โอวาทชััยพงศ์์ สำเร็จ็ การศึึกษาจาก University of California Santa Barbara,
สหรััฐอเมริิกา เป็็นวิิทยานิิพนธ์์ที่�่มีีคุุณภาพในระดัับดีี ก่่อให้้เกิิดองค์์ความรู้้�ใหม่่ โดยได้้พััฒนาเทคนิิคใหม่่ในการ
สร้า้ งเรโซเนเตอร์เ์ ชิงิ กลในเพชรผลึกึ เดี่ย่� ว จนสามารถก้า้ วข้า้ มขีีดจำกัดั ความซับั ซ้อ้ นของการสร้า้ งและสังั เคราะห์ว์ ัสั ดุุ
และโครงสร้้างต่่าง ๆ ในผลึึกเดี่่�ยว รวมถึึงการนำข้้อมููลจากการศึึกษาความสััมพัันธ์์ของความเครีียดในไนโตรเจน
แวแคนซีีเซ็็นเตอร์์มาใช้้ประกอบการวิิเคราะห์์เชิิงทฤษฎีี เพื่่�อนำเสนอการพััฒนาต่่อยอดในอนาคตที่่�จะนำไปสู่�
การเชื่่�อมต่่อระดัับควอนตััม และงานวิิจััยที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับวิิทยานิิพนธ์์นี้้�ได้้ถููกนำเสนอในที่่�ประชุุมทางวิิชาการ APS
Meeting จำนวน 2 เรื่�่อง และมีีผลงานวิิจััยที่่�เกี่่�ยวข้้อง ได้้รัับการตีีพิิมพ์์ 4 เรื่่�องในวารสาร Physical Review
Applied, Nature Nanotech, Nature Communication และ Applied Physics Letter

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ว้ ิทิ ยานิพิ นธ์เ์ รื่�องนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั วิทิ ยานิพิ นธ์์ ประจำปีงี บประมาณ
2565 รางวััลระดัับดีี สาขาวิทิ ยาศาสตร์์กายภาพและคณิิตศาสตร์์

รางวลั การวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปีงบประมาณ 2565 349