หนังสือรางวัลการวิจัยแห่งชาติ2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

และชุุมชน สร้้างอุุปสงค์์การท่่องเที่�่ยวจากการเข้้าถึึง กำหนดหน่่วยงานรัับผิิดชอบเพื่่�อเป็็นศููนย์์กลางที่�่เชื่่�อมโยง
แหล่ง่ ท่อ่ งเที่ย�่ วและเชื่อ�่ มโยงมิติ ิดิ ้า้ นเทคโนโลยีี เพื่อ่� ส่ง่ เสริมิ การดำเนินิ งานของทุกุ หน่ว่ ยงานและขับั เคลื่อ�่ นการพัฒั นาการ
ให้้สามารถดำเนิินงานได้้รวดเร็็วและสอดคล้้องกัับแนวโน้้ม ท่อ่ งเที่ย่� วในเชิงิ พื้้�นที่แ่� ละทบทวนข้อ้ กำหนด/กฎหมายที่ร�่ ะบุุ
การใช้้ชีีวิิตของชุุมชนท่่องเที่�่ยวและความต้้องการของ อาณาเขตการใช้พ้ ื้้�นที่อ�่ ย่า่ งชัดั เจน ระหว่า่ งพื้้�นที่อ�่ ุตุ สาหกรรม
นัักท่่องเที่�่ยวที่�่ต้้องการประสบการณ์์การท่่องเที่่�ยวเชิิง แหล่่งที่�่พัักอาศััยและแหล่่งท่่องเที่�่ยว เพื่่�อป้้องกัันไม่่ให้้
เทคโนโลยีีมากยิ่�งขึ้้�น นอกจากนี้�แนวทางการเพิ่่�มคุุณภาพ เกิดิ ปัญั หาการขาดแคลนทรัพั ยากร และระบบสาธารณูปู โภค
แหล่ง่ ท่อ่ งเที่ย่� วชุมุ ชน โดยกรมการท่อ่ งเที่ย่� ววางแผนพัฒั นา และกำหนดมาตรการลดหย่่อนภาษีีเงิินได้้และภาษีีท้้องถิ่ �น
แหล่่งท่่องเที่�่ยวร่่วมกัับองค์์กรปกครองส่่วนท้้องถิ่ �นที่่�เป็็น ให้้กัับธุุรกิิจขนาดเล็็กและขนาดกลาง หรืือมาตรการการ
ผู้้�ดููแลสถานที่่�ท่่องเที่�่ยว และทำงานร่่วมกัับสภาหอการค้้า ลดหย่่อนภาษีีที่�่ผููกกัับสััดส่่วนการจ้้างงานคนในพื้้�นที่�่
นอกจากนี้� หน่่วยงานที่�่เกี่่�ยวข้้องควรผลัักดัันนโยบาย และให้้ความสำคััญกัับการปรัับใช้้ประโยชน์์จากเทคโนโลยีี
องค์์กรธุุรกิิจ/กิิจการด้้านการท่่องเที่�่ยวที่่�เป็็นรููปแบบของ เพื่อ�่ สร้า้ งการรับั รู้�และส่ง่ เสริมิ ให้ช้ ุมุ ชนท้อ้ งถิ่น� มีีความตื่น�่ ตัวั
การท่่องเที่�่ยวโดยชุุมชน (CBT) ลัักษณะเต็็มรููปแบบที่่�มีีผล ในการปรับั ใช้เ้ ทคโนโลยีี รับั รู้้�ประโยชน์จ์ ากการใช้เ้ ทคโนโลยีี
โดยตรงต่่อการกระจายรายได้้จากการท่่องเที่�่ยวอย่่างเต็็มที่่�
สามารถใช้้ประโยชน์์จากการเข้้าถึึงแหล่่งเงิินทุุนและ  ข้อเสนอแนะเชิงวชิ าการ
เทคโนโลยีีในการแสวงหากำไรโดยการลดต้้นทุุนการผลิิต การต่่อยอดงานวิิจััยที่�่เกี่�่ยวข้้องควรศึึกษาศัักยภาพ
สินิ ค้า้ และบริกิ ารที่�ม่ ีีคุุณภาพดีีและได้้มาตรฐาน
ของหน่่วยงานหรืือผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียที่�่มีีหน้้าที่�่และบทบาท
9. การนำำผลงานไปใช้ใ้ นมิติ ิิต่า่ ง ๆ ในการพัฒั นาการท่อ่ งเที่ย่� วโดยชุมุ ชนภายในท้อ้ งถิ่น� รวมถึึง
 ขอ้ เสนอแนะเชงิ ชมุ ชน/สังคม ข้้อกำหนดและข้้อจำกััดต่่อบทบาทการพััฒนาตามตััวชี้้�วััด
ด้า้ นสมาร์์ทเทคโนโลยีีดิิจิทิ ััลทั้�ง 8 องค์ป์ ระกอบ และศึึกษา
หน่่วยงานภาคท้้องถิ่ �นควรส่่งเสริิมความร่่วมมืือ ความสััมพัันธ์์ของปััจจััยสนัับสนุุนและปััจจััยเชิิงสาเหตุุต่่อ
โดยใช้้ประโยชน์์จากเทคโนโลยีีเพื่�่อขัับเคลื่่�อนการดำเนิิน ความตั้ �งใจในการปรัับใช้้เทคโนโลยีีดิิจิิทััลเพื่่�อประกอบ
งานอย่่างมีีส่่วนร่่วมให้้เกิิดขึ้้�นอย่่างเป็็นรููปธรรมในระดัับ กิิจการที่�่เกี่่�ยวข้้องกัับการท่่องเที่่�ยวและการปรัับใช้้ระดัับ
พหุภุ าคีีตลอดโซ่อ่ ุปุ ทานการท่อ่ งเที่ย�่ ว บูรู ณาการการจัดั การ ปฏิิบััติิการในกลุ่ �มหน่่วยงานภาครััฐบาลเพื่่�อจััดทำแนวทาง
ข้้อมููล เก็็บข้้อมููล แบ่่งปัันข้้อมููล และวิิเคราะห์์ข้้อมููลการ กลยุุทธ์์การบููรณาการเทคโนโลยีีดิิจิิทััลในแต่่ละประเด็็น
ท่อ่ งเที่่�ยว เพื่�อ่ ใช้ป้ ระโยชน์จ์ ากข้อ้ มููลและจัดั สรรทรััพยากร รวมทั้ �งศึึกษากระบวนการสร้้างความร่่วมมืือในการพััฒนา
ในพื้้�นที่�่ให้้เกิิดประสิิทธิิภาพสููงสุุดร่่วมกััน ติิดตามและ ให้้เกิิดมููลค่่าเพิ่่�มในการท่่องเที่่�ยวโดยการปรัับใช้้เทคโนโลยีี
ประเมิินสถานการณ์์การพััฒนาศัักยภาพชุุมชนด้้านสมาร์์ท อย่า่ งยั่ง� ยืืน และจัดั ทำแนวทางการส่ง่ เสริมิ ให้ผ้ ู้้�ประกอบการ
เทคโนโลยีีการท่อ่ งเที่ย�่ ว รวมทั้�งวิเิ คราะห์ป์ ระเด็น็ การพัฒั นา และชุุมชนท่่องเที่่�ยวสามารถใช้้เครื่�่องมืือทางเทคโนโลยีี
สมาร์ท์ เทคโนโลยีีการท่อ่ งเที่ย�่ วในแต่ล่ ะองค์ป์ ระกอบข้า้ งต้น้ ดิจิ ิทิ ัลั ในการวิเิ คราะห์ก์ ลุ่�มลูกู ค้า้ /นักั ท่อ่ งเที่ย�่ ว โดยการรวบรวม
ในระดัับมหภาคและระดัับจุุลภาคโดยนัักวิิชาการเป็็น และวิิเคราะห์์ข้้อมููล Big data ควบคู่่�กัับการเก็็บรวบรวม
ระยะทุุก ๆ 2 ปีี เพื่�่อให้้ชุุมชนท้้องถิ่�นมีีศัักยภาพชุุมชน ข้้อมููลเชิิงคุุณภาพ เพื่�่อจััดทำเป็็นข้้อมููลตั้�งต้้น/ต้้นแบบ
ด้้านดิิจิิทััลเพื่�่อนำไปสู่่�การบริิหารจััดการการท่่องเที่�่ยว ฐานข้อ้ มูลู เพื่อ่� การพัฒั นาสินิ ค้า้ และบริกิ ารด้า้ นการท่อ่ งเที่ย�่ ว
สามารถรักั ษามาตรฐานการให้บ้ ริกิ ารให้้ดีีและสม่่ำเสมอ ที่�่สามารถตอบโจทย์์แนวโน้้มการเติิบโตของอุุตสาหกรรม
ดิจิ ิทิ ััลและพฤติกิ รรมผู้�บริโิ ภค
 ขอ้ เสนอแนะเชิงพาณชิ ย์
การผลัักดัันนโยบายการส่่งเสริิมสนัับสนุุนการปรัับ  ขอ้ เสนอแนะเชงิ พืน้ ที่
หน่ว่ ยงานท้อ้ งถิ่น� ที่เ่� กี่ย�่ วข้อ้ งจะต้อ้ งพัฒั นาการเชื่อ�่ มโยง
ใช้้เทคโนโลยีีของภาครััฐภายในพื้้�นที่่�ทั้ �งในด้้านการเงิินและ
พาณิชิ ย์์อิิเล็ก็ ทรอนิกิ ส์์ การสนับั สนุนุ แพลตฟอร์ม์ เครืือข่่าย แหล่ง่ ท่อ่ งเที่่ย� วให้ม้ ีีกิจิ กรรมที่�ห่ ลากหลาย พร้อ้ มสิ่�งอำนวย
การค้้าและการลงทุุน ควรระบุุขอบเขตอำนาจที่�่สามารถ ความสะดวกและสร้้างคุุณค่่าให้้กัับแหล่่งท่่องเที่�่ยวโดย
สนัับสนุุนเทคโนโลยีีและการพััฒนาพื้้�นที่�่ให้้ชััดเจนก่่อน ส่่งเสริิมประชาสััมพัันธ์์การท่่องเที่่�ยวผ่่านดิิจิิทััลมาร์์เก็็ตติ้้�ง
การบููรณาการร่่วมกัับหน่่วยงานอื่่�น ๆ รวมทั้�งจััดตั้้�งหรืือ (Digital marketing) และมีีการนำเสนอในหลากหลายภาษา
รวมทั้ �งส่่งเสริิมการจััดงานนิิทรรศการประชาสััมพัันธ์์แหล่่ง

250 รางวััลการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ท่่องเที่่ย� ว และนำเสนอเส้้นทางการท่่องเที่ย่� วรููปแบบใหม่่ ๆ สิินค้้าของที่�่ระลึึกจากผลิิตภััณฑ์์ท้้องถิ่ �นและภููมิิปััญญา
โดยใช้เ้ ทคโนโลยีี Augmented reality หรืือ AR เป็น็ ส่ว่ นหนึ่ง่� ชาวบ้้าน การบริิการต่่อเนื่�่องจากการท่่องเที่�่ยวที่่�มีีการ
ของการสร้้างประสบการณ์์จากนัักท่่องเที่�่ยว (Smart สร้้างหรืือใช้้นวััตกรรมในการสร้้างมููลค่่าสิินค้้าและบริิการ
Experience) โดยส่ง่ เสริมิ ผลักั ดันั นโยบายการจัดั การความรู้� ความสามารถในการสร้า้ งอุปุ สงค์จ์ ากภายนอกพื้้�นที่่� สามารถ
ชุมุ ชน จััดอบรมผู้้�ประกอบการด้า้ นการท่อ่ งเที่�่ยวที่�เ่ กี่ย�่ วกับั เข้้าถึึงตลาดในประเทศ ตลาดอาเซีียน และตลาดโลก
การยกระดับั สินิ ค้า้ และบริกิ ารที่เ�่ น้น้ คุณุ ภาพที่เ่� ป็น็ มาตรฐาน ที่�่ขัับเคลื่�่อนด้้วยเทคโนโลยีี ระบบดิิจิิทััลและพาณิิชย์์
โดยใช้เ้ ทคโนโลยีีที่่�มีีอยู่�ให้้เกิิดประโยชน์์ รวมทั้�งจัดั ทำกลไก อิิเล็็กทรอนิิกส์์ ร่่วมกัับความคิิดสร้้างสรรค์์ เกิิดกลุ่�มชุุมชน
การพััฒนา และบููรณาการร่่วมกัันระหว่่างสำนัักงานการ วิสิ าหกิจิ ชุมุ ชน ต่อ่ ยอดสู่่�ระดับั จังั หวัดั และพัฒั นาเป็น็ จังั หวัดั
ท่่องเที่�่ยวและกีีฬาจัังหวััด สภาอุุตสาหกรรมจัังหวััด 4.0 นอกจากนี้� หน่่วยงานและองค์์กรการปกครองส่่วน
หอการค้้าจัังหวััด พาณิิชย์์จัังหวััด สาธารณสุุขจัังหวััด ท้อ้ งถิ่น� สามารถนำผลการศึึกษาและข้อ้ เสนอแนะไปบูรู ณาการ
หน่่วยงานภาครััฐในพื้้�นที่่�ท้้องถิ่�น สำนัักงานพััฒนา เ พื่�่ อ ส ร้้ า ง ต้้ น แ บ บ ชุุ ม ช น / เ มืื อ ง ท่่ อ ง เ ที่่� ย วอัั จ ฉ ริิ ย ะ
วิทิ ยาศาสตร์แ์ ละเทคโนโลยีีแห่ง่ ชาติิ กระทรวงวิทิ ยาศาสตร์์ ด้ว้ ยการพัฒั นาปรับั โครงสร้า้ งชุมุ ชนไปสู่่�แนวทางการพัฒั นา
และเทคโนโลยีี สำนัักงานเพื่่�อการพััฒนาระเบีียงเศรษฐกิิจ เศรษฐกิิจที่่�ขัับเคลื่�่อนด้้วยนวััตกรรม (Value–Based
พิิเศษภาคตะวัันออก กระทรวงเทคโนโลยีีสารสนเทศและ Economy) ส่่งเสริิมความรู้�และทัักษะด้้านดิิจิิทััลแก่่ชุุมชน
การสำนัักงานรััฐบาลอิิเล็็กทรอนิิกส์์ (องค์์การมหาชน) พััฒนาทุุนมนุุษย์์และเทคโนโลยีี กระจายความมั่่�งคั่�งและ
และหน่่วยงานการศึึกษาระดัับประเทศและระดัับท้้องถิ่ �น โอกาสทางธุุรกิจิ และสังั คม
สามารถนำไปพััฒนาศัักยภาพชุุมชนด้้านเทคโนโลยีี และ
ผลัักดัันแนวทางบููรณาการตััวชี้้�วััดศัักยภาพชุุมชนด้้าน
สมาร์์ทเทคโนโลยีีการท่อ่ งเที่่�ยวในเชิงิ นโยบาย

10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่�เสนอแนะ
ให้้แก่่รัฐั บาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

ทั้�งนี้� หน่่วยงานกระทรวงการท่่องเที่�่ยวและกีีฬา
องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่�่พิิเศษเพื่�่อการท่่องเที่�่ยว
อย่่างยั่�งยืืน (องค์์การมหาชน) สำนัักงานส่่งเสริิมวิิสาหกิิจ
ขนาดกลางและขนาดย่่อม (สสว.) กองส่่งเสริิมวิิสาหกิิจ
ชุุมชนในพื้้�นที่�่ พื้้�นที่�่ระเบีียงเศรษฐกิิจตะวัันออกสามารถ
นำไปใช้้ประโยชน์์และส่่งเสริิมการนำการตลาดดิิจิิทััลและ
เทคโนโลยีี นำไปสู่่�การบ่่มเพาะวิิสาหกิิจชุุมชนและพััฒนา
ศัักยภาพวิิสาหกิิจชุุมชนที่่�มีีอยู่ �เดิิมเชื่่�อมโยงการท่่องเที่�่ยว
วิิถีีชุุมชน การท่่องเที่�่ยวเชิิงวััฒนธรรม การท่่องเที่�่ยวเชิิง
เกษตร เกิิดวิิสาหกิิจชุุมชนขนาดกลางและขนาดย่่อม 4.0

รางวัลั การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565 251

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติคิ ุณุ ประกาศ

รางวััลการวิิจััยแห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวััลระดับั ดีี

สาขาเทคโนโลยีสี ารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์

เรื่อ�่ ง
โครงการการพัฒั นาวิธิ ีกี ารระบุเุ อกลักั ษณ์์เฉพาะตััวของกระบืือปลักั ด้ว้ ยเทคโนโลยีไี บโอเมตริกิ

Development of Swamp Buffalo Identification
Method using Biometric Feature
โดย

รองศาสตราจารย์์ ดร.วรพัันธ์์ คู่�่สกุลุ นิริ ัันดร์์ และคณะ

สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิิจารณาเห็็นว่่าผลงานวิิจััย เรื่่�อง “โครงการการพััฒนาวิิธีีการระบุุ
เอกลักั ษณ์เ์ ฉพาะตัวั ของกระบืือปลักั ด้ว้ ยเทคโนโลยีไี บโอเมตริกิ ” โดย รองศาสตราจารย์์ ดร.วรพันั ธ์์ คู่�่ สกุลุ นิริ ันั ดร์์
และคณะ แห่ง่ คณะเทคโนโลยีสี ารสนเทศและการสื่อ�่ สาร มหาวิทิ ยาลัยั มหิดิ ล เป็น็ ผลงานวิจิ ัยั ที่จ่� ะทำให้เ้ กษตรกร
ที่ร�่ ัับการแจกกระบืือในโครงการต่่าง ๆ ของกรมปศุุสัตั ว์น์ ั้้�น อาจจะช่่วยให้้ชะลอการขายกระบืือก่อ่ นกำหนด ทำให้้
จำนวนกระบืือมีีจำนวนเพิ่่�มขึ้้�นจากการตกลููกเพิ่่�ม ทำให้้คุุณภาพชีีวิิตดีีขึ้้�นในระยะยาว โครงการนี้้�ช่่วยให้้ทราบว่่า
กระบืือที่่�มีีอยู่�เป็็นของบุุคคลใด สามารถใช้้ตรวจสอบในกรณีีกระบืือถููกขโมย หรืือมีีการลัักลอบค้้ากระบืือระหว่่าง
ประเทศได้้ และในแง่เ่ ศรษฐกิจิ โดยรวม โครงการนี้้�จะช่ว่ ยประหยัดั งบประมาณภาครัฐั ที่เ่� กิดิ จากการซื้�อไมโครชิพิ และ
เครื่่อ� งอ่่านได้ม้ าก สามารถประหยััดงบประมาณได้้มากและทำงานได้ร้ วดเร็็วทันั ต่่อพลวัตั ของประชากรกระบืือปลักั
ที่่�เปลี่่�ยนแปลงอยู่�เสมอ นอกจากนี้้�ยัังทำให้้ผู้้�ปฏิิบััติิงานทำงานได้้ง่่ายและสะดวกรวดเร็็วขึ้้�น และยัังได้้ต้้นแบบ
(Prototype) ของ Algorithm และ Mobile application เพื่�่อระบุุเอกลักั ษณ์์เฉพาะตััวของกระบืือปลััก พร้้อมกัับ
บทความทางวิชิ าการเพื่อ่� ตีีพิมิ พ์ใ์ นวารสารทางวิิชาการระดับั นานาชาติติ ่อ่ ไป

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ่� งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวััลระดัับดีี สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์

252 รางวััลการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่�่อผลงานวิิจัยั 4. วััตถุุประสงค์์ของการวิจิ ัยั
ชื่อ่� ผลงานวิิจััย โครงการการพััฒนาวิิธีีการระบุุเอกลัักษณ์์ โ ค ร ง ก า ร นี้ � ไ ด้้ น ำ เ อ า เ ท ค โ น โ ล ยีี ไ บ โ อ เ ม ตริิ ก ที่่� ใช้้
เฉพาะตััวของกระบืือปลัักด้้วยเทคโนโลยีี อย่า่ งกว้า้ งขวางในคนมาพัฒั นาต่อ่ ยอดและใช้ใ้ นการระบุตุ ัวั
ไบโอเมตริกิ กระบืือซึ่ง่� ถืือเป็น็ การพัฒั นานวัตั กรรมใหม่ท่ ี่ม�่ ีีประโยชน์ม์ าก
หัวั หน้า้ คณะ รองศาสตราจารย์์ ดร.วรพันั ธ์์ คู่�สกุลุ นิริ ันั ดร์์ และสามารถต่่อยอดในการระบุุตััวสััตว์์ปศุุสััตว์์ชนิิดอื่่�นได้้
สถานที่่�ติดิ ต่อ่ คณะเทคโนโลยีีสารสนเทศและการสื่่�อสาร ในอนาคต เพื่่�อพััฒนาวิิธีีการระบุุเอกลัักษณ์์เฉพาะตััวของ
มหาวิทิ ยาลััยมหิดิ ล กระบืือปลัักด้้วยเทคโนโลยีีไบโอเมตริิก เพื่�่อนำมาใช้้แทนที่�่
ผู้้�ร่ว่ มวิิจััย 1. น.สพ.อุุดม เจืือจันั ทร์์ การระบุุเอกลัักษณ์์กระบืือปลัักด้้วยไมโครชิิพซึ่่�งใช้้กัันอยู่ �ใน
ปััจจุบุ ันั
2. รศ.ดร. น.สพ.อนุวุ ัตั น์์ วิริ ััชสุดุ ากุุล
3. นายอภิชิ าติิ ภะวังั 5. ระยะเวลาที่่ท� ำำการวิจิ ััย
4. นายบพิธิ ปุยุ ะติิ 2 ปีี ตั้�งแต่่วัันที่�่ 1 เดืือนมิิถุุนายน พ.ศ. 2560 ถึึง
5. นายสุรุ พงษ์์ เสนาใหญ่่ วันั ที่�่ 31 เดืือนพฤษภาคม พ.ศ. 2562
6. นางธีีราภรณ์์ พรหมภักั ดีี
7. นางสาวสุนุ ิสิ า กิินาวงศ์์ 6. สรุุปผลการวิิจัยั
โครงการวิจิ ัยั นี้�ได้ม้ ีีการศึึกษาและพัฒั นาวิธิ ีีการในการ
2. ความสำำคััญและที่่ม� าของการวิิจััย ระบุอุ ัตั ลักั ษณ์ข์ องกระบืือปลักั ด้ว้ ยการใช้เ้ ทคโนโลยีีไบโอเมตริกิ
ปัจั จุบุ ันั จำนวนกระบืือปลักั ในประเทศไทยมีีแนวโน้ม้ และการประมวลผลภาพด้ว้ ยโปรแกรมคอมพิวิ เตอร์์ การทำงาน
ลดลงอย่่างต่่อเนื่�่อง จากข้้อมููลสถิิติิของกรมปศุุสััตว์์ พบว่่า ได้แ้ บ่ง่ ออกเป็น็ การพััฒนาวิิธีีการและโปรแกรมในการระบุุ
จำนวนกระบืือในปีี พ.ศ. 2525 มีีมากถึึง 6 ล้้านตััว และ อััตลัักษณ์์กระบืือปลัักด้้วยภาพถ่่ายลายจมููก การพััฒนา
ลดลงเหลืือเพีียง 840,064 ตััว ในปีี พ.ศ. 2557 สาเหตุุการ แอปพลิิเคชัันบนมืือถืือหรืือแท็็บเล็็ต การพััฒนาระบบ
ลดลงส่่วนหนึ่�่งมาจากการลัักลอบขายกระบืือทั้ �งในประเทศ ประมวลผลกลางและฐานข้้อมููลกลางในระบบคลาวด์์
และต่่างประเทศ เพื่่�อให้้สามารถระบุุตััวกระบืือปลัักได้้ การทดสอบในห้อ้ งปฏิบิ ัตั ิกิ าร และการทดสอบในภาคสนาม
อย่่างถููกต้้องแม่่นยำ กรมปศุุสััตว์์ได้้นำการฝัังและอ่่าน จากการทดสอบพบว่่า สามารถยืืนยัันได้้ว่่าลายจมููกของ
ไมโครชิิพเข้้ามาใช้้ ซึ่่�งใช้้กัันอย่่างแพร่่หลายในการระบุุตััว กระบืือปลัักสามารถใช้้ในการระบุุอััตลัักษณ์์ได้้และสามารถ
ของสััตว์์เลี้�ยง อย่่างเช่่น สุุนััขและแมว เสมืือนเป็็นบััตร อ้้างอิิงได้้ว่่าเป็็นข้้อมููลไบโอเมตริิกของกระบืือปลััก ภาพใต้้
ประจำตััวของสััตว์์ อย่่างไรก็็ตามชวิิธีีดัังกล่่าวจะต้้องมีี สภาพแวดล้อ้ มในการทดสอบได้ค้ วามแม่น่ ยำระหว่า่ ง 95-100%
การฝัังไมโครชิิพไปที่�่โคนหางของกระบืือ ซึ่�่งจัับบัังคัับเพื่่�อ
ฝัังได้้ยาก และเครื่�่องอ่่านรหััสไมโครชิิพจะต้้องห่่างจาก รูปู ตัวั อย่่างหน้้าหลักั ของ Application
ตัวั ไมโครชิพิ ไม่เ่ กินิ 10 เซนติเิ มตร ทำให้เ้ กิดิ ความยุ่�งยากกับั
ผู้้�ปฏิิบััติิงาน จึึงทำให้้การระบุุตััวกระบืือทำได้้ล่่าช้้า 7. ประโยชน์ท์ ี่่�ได้้รัับจากการวิจิ ัยั
ไม่่ทัันต่่อพลวััตของกระบืือที่�่มีีการเกิิด ตาย และขายอยู่� ในระยะสั้้�น โครงการนี้้�จะทำให้้เกษตรกรที่�่รัับแจก
อย่่างต่่อเนื่�่อง อีีกทั้�งต้้นทุุนการฝัังไมโครชิิพมีีราคาสููง กระบืือในโครงการต่า่ ง ๆ ของกรมปศุสุ ัตั ว์์ ไม่ก่ ล้า้ ขายกระบืือ
โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่ง� เครื่อ�่ งอ่า่ นรหัสั ไมโครชิพิ ทำให้ส้ ิ้้�นเปลืือง ก่่อนกำหนด ทำให้้จำนวนกระบืือเพิ่่�มขึ้้�น และเกษตรกรได้้
งบประมาณมากและมีีเครื่่�องใช้้งานในพื้้�นที่่�ไม่่เพีียงพอ จำนวนกระบืือจากการตกลููกเพิ่่�ม ทำให้้คุุณภาพชีีวิิตดีีขึ้้�น
เป็็นผลให้้เกิิดความล่่าช้้าในการปฏิิบััติิงาน เทคโนโลยีี
ไบโอเมตริิกจึึงมีีความเหมาะสมกว่่าเทคโนโลยีีไมโครชิิพ
ในการระบุุเอกลัักษณ์์กระบืือ และได้้ถููกพััฒนาขึ้้�นมาและ
ทดสอบความแม่น่ ยำในโครงการวิิจัยั นี้�

3. แหล่่งเงินิ ทุนุ สนัับสนุุนในการทำำวิิจััย
ได้ร้ ับั ทุนุ สนับั สนุนุ การดำเนินิ การวิจิ ัยั จากสำนักั งาน

พััฒนาการวิิจััยการเกษตร (องค์์การมหาชน) สััญญาเลขที่่�
PRP6005010680

รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565 253

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ในระยะยาว โครงการนี้้�ช่่วยให้้ทราบว่่ากระบืือที่่�มีีอยู่�เป็็น 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์์ในมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
ของใครบ้้าง สามารถใช้้ตรวจสอบในกรณีีกระบืือถููกขโมย  เชิิงชุมุ ชน/สังั คม
หรืือมีีการลัักลอบค้้ากระบืือระหว่่างประเทศได้้ และในแง่่  เชิงิ พาณิชิ ย์์
เศรษฐกิิจโดยรวม โครงการนี้้�จะช่่วยประหยััดงบประมาณ  เชิงิ วิิชาการ
ภาครััฐที่�่เกิิดจากการซื้ �อไมโครชิิพและเครื่�่องอ่่านได้้มาก  เชิงิ พื้้�นที่่� โปรดระบุุ
สามารถประหยััดงบประมาณได้้มากและทำงานได้้รวดเร็็ว ได้ม้ ีีการนำผลงานไปต่อ่ ยอดในการพัฒั นาเพิ่่ม� เติมิ ใน
ทันั ต่อ่ พลวัตั ของประชากรกระบืือปลักั ที่เ่� ปลี่ย่� นแปลงอยู่�เสมอ
นอกจากนั้้�นยัังทำให้้ผู้้�ปฏิิบััติิงานทำงานได้้ง่่ายและสะดวก การทดสอบกับั โคนม และได้เ้ พิ่่ม� ข้อ้ มูลู ชีีวมาตรประเภทอื่น�่ ๆ
รวดเร็็วขึ้้�น นอกจากนี้้�ยัังได้้ต้้นแบบ (Prototype) ของ คืือ ภาพใบหน้้า เพื่�่อให้้สามารถระบุุตััวตนได้้จากระยะที่�่
Algorithm และ Mobile application เพื่่อ� ระบุุเอกลักั ษณ์์ ไกลขึ้้�นจากเดิิม ซึ่�่งอยู่�ระหว่่างการทดสอบกัับฟาร์์มโคนม
เฉพาะตััวของกระบืือปลััก พร้้อมกัับบทความทางวิิชาการ ในสถานการณ์์จริิง
เพื่�อ่ ตีีพิิมพ์์ในวารสารทางวิชิ าการระดับั นานาชาติิ
10. ข้อ้ เสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอแนะ
8. ศักั ยภาพในการพััฒนาไปสู่�่ การใช้้ประโยชน์์ ให้้แก่่รัฐั บาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
ในเชิงิ สัังคม และ/หรืือเชิิง พาณิชิ ย์์ เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
ศักั ยภาพในการนำไปสู่่�การใช้ป้ ระโยชน์เ์ ชิงิ สังั คม คืือ
การใช้้ข้้อมููลชีีวมาตรในพัันธกิิจต่่าง ๆ ในบริิบท
การใช้้การระบุุเอกลัักษณ์์กระบืือปลัักด้้วยเทคโนโลยีี ของชีีวมาตรของคนได้้แสดงให้้เห็็นแล้้วว่่ามีีประโยชน์์
ไบโอเมตริิกเข้้ามาใช้้ ซึ่�่งลดเวลาในการปฏิิบััติิงานและ และใช้้งานได้้จริิง แต่่ผลงานส่่วนใหญ่่จะเป็็นการซื้�อหรืือ
ค่่าใช้้จ่่ายได้้มาก รวมถึึงการก้้าวข้้ามข้้อจำกััดหลายอย่่าง นำเข้้าจากต่่างประเทศ ดัังนั้้�นควรมีีการสนัับสนุุนทั้้�ง
ของเทคโนโลยีีปััจจุุบััน เช่่น เบอร์์หููสามารถถููกสัับเปลี่่�ยน ด้้านเงิินทุุนและนโยบายในการใช้้ข้้อมููลชีีวมาตรในการ
หรืือสูญู หายได้้ ส่่วนการฝังั และอ่า่ นไมโครชิพิ ที่่โ� คนหางของ ระบุุอััตลัักษณ์์ทั้�งของคนและสััตว์์ ในส่่วนของการใช้้ข้้อมููล
กระบืือมีีความยุ่ �งยากกัับผู้้�ปฏิิบััติิงานและมีีต้้นทุุนการฝััง ชีีวมาตรในการระบุอุ ัตั ลักั ษณ์ข์ องสัตั ว์์ สามารถนำไปขยายผล
ไมโครชิพิ และเครื่อ่� งอ่า่ นรหัสั ไมโครชิพิ ที่ม�่ ีีราคาสูงู ศักั ยภาพ ต่่อได้้ในหลายมุุมมอง เช่่น การควบคุุมจำนวนประชากร
ในการนำไปสู่่�การใช้้ประโยชน์์เชิิงพาณิิชย์์ คืือ การต่่อยอด การฉีีดวัคั ซีีนของสัตั ว์จ์ รจััด หรืือการค้้าขายและการขนย้า้ ย
ในการเพิ่่�มความแม่่นยำโดยการรวมการระบุุอััตลัักษณ์์ สััตว์์ที่่�ถููกกฎหมาย เพื่�่อควบคุุมการกระจายของโรคในสััตว์์
ด้้วยกัับข้้อมููลชีีวมาตรประเภทอื่�่น ๆ เพิ่่�มเติิม ให้้สามารถ จากการเคลื่่�อนย้า้ ย เป็น็ ต้น้
ทำงานได้้ดีีในสภาพแวดล้้อมที่่�แตกต่่างไปจากเดิิม และ
นำไปติดิ ตั้้�งเชื่อ่� มกับั ระบบการบริหิ ารจัดั การฟาร์ม์ ที่ม่� ีีอยู่�แล้ว้
แต่เ่ ดิมิ รวมถึึงการขยายไปถึึงสัตั ว์ป์ ระเทศอื่�่น ๆ แมว สุุนััข
ช้้าง เสืือ เป็็นต้น้

254 รางวัลั การวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติิคุณุ ประกาศ

รางวััลการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวัลั ระดับั ดีี

สาขาเทคโนโลยีสี ารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์

เรื่�อ่ ง
การวิจิ ัยั เชิิงปฏิบิ ัตั ิกิ ารอย่า่ งมีสี ่่วนร่่วมเพื่่�อสุุขภาวะที่่ด� ีีของเกษตรกร จากการใช้้สารเคมีี

ในสวนส้้ม : กรณีศี ึกึ ษา ตำำบลแม่่สิิน อำำเภอศรีสี ััชนาลััย จังั หวัดั สุุโขทัยั
An Action Research in Participatory for well-being with the Use of

Chemical Orange Agricultural Use: A Case Study in the Measin
Subdistrict, Srisatchanalai District, Sukhothai Province, Thailand

โดย
รองศาสตราจารย์์ ดร.พนิดิ า จงสุุขสมสกุลุ

สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิิจารณาเห็็นว่่าผลงานวิิจััย เรื่�่อง “การวิิจััยเชิิงปฏิิบััติิการอย่่างมีี
ส่ว่ นร่ว่ มเพื่อ่� สุขุ ภาวะที่่ด� ีขี องเกษตรกร จากการใช้ส้ ารเคมีใี นสวนส้ม้ : กรณีศี ึกึ ษา ตำบลแม่ส่ ินิ อำเภอศรีสี ัชั นาลัยั
จัังหวััดสุุโขทััย” โดย รองศาสตราจารย์์ ดร.พนิิดา จงสุุขสมสกุุล แห่่ง มหาวิิทยาลััยนเรศวร เป็็นผลงานวิิจััย
ที่่�นำวิิชาการไปใช้้ในการปราบศััตรููพืืชในสวนส้้ม โดยผู้�วิิจััยได้้ดำเนิินการเก็็บข้้อมููลและกลุ่�มตััวอย่่างของการทำ
แบบสอบถามในพื้้�นที่่�หมู่่�บ้้านต่่าง ๆ ของตำบลแม่ส่ ิิน จัังหวััดสุโุ ขทัยั ได้ค้ ่่อนข้้างดีีมาก และเห็็นควรให้้ผู้�วิจิ ััยได้้นำ
ผลงานวิิจััยไปเผยแพร่่ให้้กัับเกษตรกรและชาวสวนเพื่�่อนำไปใช้้ประโยชน์์ และทำความร่่วมมืือกัับนัักวิิชาการด้้าน
ศัตั รููพืืชเพื่อ่� กำหนดเป็็นนโยบายของรัฐั ก็็อาจจะนำไปใช้้ประโยชน์ไ์ ด้้เต็ม็ ที่�่ในอนาคตอีีกด้ว้ ย

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ�่ งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวััลระดับั ดีี สาขาเทคโนโลยีสี ารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์

รางวัลั การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565 255

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่อ่� ผลงานวิิจััย เพื่่�อสร้้างการมีีส่่วนร่่วมในกลุ่ �มเกษตรกรที่่�ยิินดีีร่่วมมืือเข้้าสู่ �
ชื่�่อผลงานวิิจััย การวิิจััยเชิิงปฏิิบััติิการอย่่างมีีส่่วนร่่วม กระบวนการไม่ใ่ ช้ส้ ารเคมีีและได้ร้ ับั รู้�ผลการวิจิ ัยั เชิงิ ปริมิ าณ
เพื่่�อสุุขภาวะที่่�ดีีของเกษตรกรจากการ โดยผู้ �วิิจััยได้้ให้้ผู้ �เชี่่�ยวชาญด้้านการผลิิตพืืชตามมาตรฐาน
ใช้ส้ ารเคมีีในสวนส้ม้ :กรณีีศึึกษาตำบลแม่ส่ ินิ การปฏิบิ ัตั ิกิ ารเกษตรที่ด�่ ีีสำหรับั พืืช มาตรฐานกระทรวงเกษตร
อำเภอศรีีสััชนาลััย จังั หวัดั สุุโขทัยั 9001-2556 (Good Agriculture Practices หรืือ GAP)
ผู้้�วิจิ ัยั รองศาสตราจารย์์ ดร.พนิิดา จงสุุขสมสกุุล มาเป็็นผู้้�ให้้ความรู้� ผู้้�มีีประสบการณ์์ในการใช้้สารเคมีีแล้้ว
สถานที่่�ติิดต่่อ คณะบริิหารธุุรกิิจ เศรษฐศาสตร์์และ ประสบปััญหาสุุขภาพ ผู้�ที่�่เริ่�มต้้นทำการเกษตรโดยลดการ
การสื่่�อสาร มหาวิทิ ยาลัยั นเรศวร ใช้ส้ ารเคมีีและใช้ส้ ารอินิ ทรีีย์บ์ างส่ว่ นก่อ่ นสร้า้ งกระบวนการ
แลกเปลี่่�ยนเรีียนรู้้�กัับกลุ่ �มตััวอย่่างที่�่เป็็นเกษตรกรสวนส้้ม
2. ความเป็น็ มาและความสำำคัญั ของโครงการ ซึ่่�งสมััครใจเข้้าร่่วมโครงการวิิจััย เพื่่�อแก้้ไขปััญหาในการ
การยกเลิิกสารเคมีีที่่�ใช้้สำหรัับการเกษตรประเภท ออกแบบการสื่่�อสารเพื่่�อนำไปสู่่�การโน้้มน้้าวใจให้้เกษตรกร
สวนส้้มอื่่�นเริ่ �มต้้นทำสวนส้้มให้้เป็็นเกษตรปลอดภััยอย่่าง
กำจััดศััตรููพืืช 3 สารเคมีี คืือ พาราควอท ไกลโฟเซต และ เป็็นลำดัับขั้้�นตอน ลดความขััดแย้้งที่�่เกิิดจากอิิทธิิพลของ
คลอไพริิฟอส นำไปสู่่�ความไม่่เข้้าใจและการต่่อต้้านในช่่วง การสื่่�อสารทุุกรููปแบบ และทำให้้เกิิดนวััตกรรมการสื่่�อสาร
เริ่�มต้้น เนื่่�องจากเกษตรกรยัังคงประสบปััญหาในการ ทางสังั คมในชุุมชนอย่า่ งยั่ง� ยืืน
ประกอบอาชีีพที่เ่� กิดิ จากความเปลี่ย�่ นแปลงทางสภาพอากาศ
แมลงศััตรููพืืช และขนาดของผลผลิิตทางการเกษตร 3. แหล่ง่ ทุนุ สนัับสนุนุ การวิิจัยั
เช่่นเดีียวกัับเกษตรกรในตำบลแม่่สิิน อำเภอศรีีสััชนาลััย สถาบันั วิิจัยั ระบบสาธารณสุุข (สวรส)
จัังหวััดสุุโขทััย ชุุมชนยัังขาดกระบวนการสื่�่อสารอย่่างมีี
ส่่วนร่่วมในการหาแนวทางจััดการปััญหาร่่วมกััน เพราะ 4. วััตถุุประสงค์์การวิิจััย
เกษตรกรส่่วนใหญ่่พึ่�่งพาสารเคมีีจากการสื่่�อสารแบบ 1) เพื่่�อการสำรวจพฤติิกรรมการใช้้สารเคมีีของ
ปากต่อ่ ปาก โดยได้ร้ ัับคำแนะนำจากผู้้�จำหน่่ายโดยตรงและ เกษตรกรสวนส้้มตำบลแม่่สิิน อำเภอศรีีสััชนาลััย จัังหวััด
หรืือจากบุคุ คลใกล้ช้ ิดิ บอกต่อ่ กันั มา ประกอบกับั โฆษณาผักั สุโุ ขทัยั
ผลไม้้ที่�่สด ใส ไม่่มีีแมลง ทั้�งในห้้างสรรพสิินค้้าและใน 2) เพื่�่อจััดกระบวนการสื่�่อสารอย่่างมีีส่่วนร่่วม
สื่่�อมวลชนทำให้้เกิิดความเชื่่�อและมีีอิิทธิิพล กลายเป็็น ในการกำหนดปััจจััยการส่่งเสริิมสุุขภาพเกษตรกรสวนส้้ม
วิิถีีชีีวิิตที่�่ครอบงำอุุดมการณ์์ความคิิด อีีกทั้�งข้้อวิิตกกัังวล ให้ม้ ีีสุุขภาวะที่ด่� ีี
เรื่่�องสภาพอากาศที่่�เปลี่�่ยนแปลงเป็็นเหตุุผลสำคััญที่�่ทำให้้
ยังั คงเห็น็ ว่า่ การใช้ส้ ารเคมีีบางประเภทที่ไ่� ด้ร้ ับั การรับั รองจาก 5. ระยะเวลาที่่ท� ำำการวิิจััย
กรมวิชิ าการเกษตรปลอดภัยั จะช่ว่ ยลดต้น้ ทุนุ การทำสวนส้ม้ กันั ยายน 2562 – 15 พฤษภาคม 2563
ให้้ดำรงอยู่�ได้้อย่่างมั่่�นคง งานวิิจััยนี้�มุ่�งไปที่�่การสื่่�อสาร

256 รางวัลั การวิจิ ััยแห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

6. สรุุปผลการวิิจััย ขั้�นที่่ส� อง กระบวนการผลิติ การสื่อ�่ สารอย่า่ งมีีส่ว่ นร่ว่ ม
การผลิติ สื่อ่� อย่า่ งมีีส่ว่ นร่ว่ มในชุมุ ชน (Participatory ระหว่า่ งนักั วิจิ ัยั ที่เ่� ป็น็ หัวั หน้า้ โครงการและสมาชิกิ ในชุมุ ชนที่่�
Media Production in Community) เป็็นแนวคิดิ ที่เ�่ ริ่ม� ต้น้ เข้า้ มามีีส่ว่ นร่ว่ มในกระบวนการวิจิ ัยั โดยคัดั เลืือกผู้�ที่ท�่ ำหน้า้ ที่่�
จากกระบวนทััศน์์การพััฒนาที่่�ยั่�งยืืน (Sustainable ในการสื่�่อสารไปยัังสาธารณะ กำหนดชื่่�อเรื่�่องร่่วมกัันและ
Development) ที่ต่� ้้องการจัดั การปััญหาที่่�เกิิดขึ้้�นในระดัับ เลืือกช่อ่ งทางการสื่อ�่ สารให้ค้ รอบคลุมุ การเข้า้ ถึึงของผู้�รับสาร
พื้้�นที่่� และไม่่ได้้เป็็นการสื่่�อสารจากระดัับนโยบายสู่่�ท้้องถิ่�น
(UNESCO, 2011) ซึ่�่งอาจจะทำให้้เกิิดความขััดแย้้งและ ขั้�นที่่ส� าม ผู้�ที่�ท่ ำหน้้าที่�่ในการสื่อ่� สารไปยัังสาธารณะ
สร้้างความเข้้าใจที่่�ผิิดพลาด จนนำไปสู่่�การต่่อต้้านและ จะได้้รัับการฝึึกให้้เป็็นผู้้�สื่�่อสารผ่่านท่่าทาง คำพููดให้้ชััดเจน
ความเสีียหาย ดัังนั้้�นกระบวนมีีส่่วนร่่วมของคนในชุุมชน เข้า้ ใจง่า่ ย ใช้ภ้ าษาที่เ�่ ป็น็ เหมาะสมกับั ทุกุ คน และไม่ไ่ ด้ก้ ลาย
จึึงเป็็นขั้้�นตอนสำคััญสำหรัับการสื่่�อสาร ซึ่�่งอาจจะเป็็น เป็็นผู้้�ร้้ายหรืือฝ่่ายตรงกัันข้้าม แต่่เป็็นการสื่�่อสารที่่�เข้้าใจ
การสื่อ่� สารในกลุ่�ม ประชุมุ กลุ่�มและสามารถสะท้อ้ นเรื่อ่� งราว สถานการณ์ท์ ี่เ�่ ป็น็ จริงิ รวมทั้�งจะต้อ้ งนำเสนอคำสำคัญั ในการ
ของชุมุ ชน (เพื่อ่� ให้เ้ กิดิ การพัฒั นาและปรับั เปลี่ย�่ นพฤติกิ รรม สื่�่อสารเพื่�่อนำไปสู่่�การเปลี่�่ยนแปลงทััศนคติิ พฤติิกรรมการ
ภายใต้้วัฒั นธรรมของชุมุ ชนนั้้�น ด้้วยกระบวนการมีีส่ว่ นร่่วม และนโยบายที่จ่� ะส่ง่ เสริมิ จากหน่ว่ ยงานภาครัฐั ระดับั ท้อ้ งถิ่น�
ของคนในชุุมชนและนัักวิิจััย 5 ขั้้�นตอนที่�่ผู้�วิิจััยสร้้างสรรค์์ ให้เ้ กษตรกรไม่ใ่ ช้ส้ ารเคมีีอย่า่ งค่่อยเป็น็ ค่่อยไป
กระบวนการตามสภาพการทำงานในพื้้�นที่�่ ดังั นี้�
ขั้�นที่่�หนึ่่�ง สร้้างความเข้้าใจสภาพปััญหาและ ขั้�นที่่ส�ี่� การออกแบบเรื่่�องราวผ่่านข้้อความร่่วมกััน
หาแนวทางในการจััดการปััญหาจากการใช้้สารเคมีีผ่่าน จากการกำหนดหััวใจสำคััญของการเล่่าเรื่�่อง ซึ่่�งการสร้้าง
การสื่�่อสารอย่่างมีีส่่วนร่่วม กระตุ้้�นให้้เกิิดการสนทนา เนื้�อหาร่่วมกัันจะทำให้้เกิิดข้้อความที่�่ถููกต้้อง ตรงประเด็็น
ในกลุ่�มร่่วมกััน เข้้าใจและเคารพในศัักดิ์�ศรีีความเป็็นมนุุษย์์ ไม่่นำเสนอเพีียงด้้านใดด้้านหนึ่�่ง และไม่่ใช่่เป็็นการเตืือน
ผู้�วิจิ ัยั จะช่ว่ ยบันั ทึึกข้อ้ ความที่เ�่ กิดิ ขึ้้�นจากวัจั นสาร ซึ่ง่� จะนำไปสู่� ภััยที่่�จะสร้้างความตระหนกมากกว่่าตระหนัักซึ่�่งอาจจะนำ
การออกแบบเนื้ �อหาสารผ่่านสื่่�อทุุกประเภทที่�่แสดงให้้เห็็น ไปสู่่�การเพิกิ เฉยต่อ่ คำแนะนำได้้ แต่จ่ ะเป็น็ การออกแบบสาร
คำสำคััญ ผลกระทบในการใช้้สารเคมีีระยะยาวแม้้จะใช้้ ที่่เ� ข้า้ ใจและให้แ้ นวทางอย่า่ งค่อ่ ยเป็น็ ค่่อยไป
ตามมาตรฐานที่�่กำหนด และเมื่่�อใช้เ้ ป็น็ ระยะเวลาติิดต่่อกััน
จะส่่งผลกระทบต่่อสุุขภาพ และขาดรายได้้หากเป็็นกำลััง ขั้�นที่่�ห้้า ภายหลัังจากการออกแบบสารร่่วมกััน
สำคัญั ของครอบครัวั สู่ �กระบวนการผลิิตทุุกฝ่่ายจะอยู่ �ในระยะหลัังความขััดแย้้ง
(the post-conflict phase) ซึ่�่งจะทำให้้เกิดิ การสร้้างพลััง
อันั เข้ม้ แข็ง็ ภายในชุมุ ชน และลดความรุนุ แรงที่แ�่ บ่ง่ แยกกลุ่�ม
คนออกในชุมุ ชนออกจากกันั อีีกทั้�งยังั ส่ง่ เสริมิ ให้เ้ กิดิ แนวทาง
ในการจัดั การปัญั หาร่ว่ มกันั ผลที่ไ�่ ด้จ้ ากการนำเสนอผ่า่ นสื่อ�่
ทั้ �งหมดจะทำให้้เกิิดการเปลี่�่ยนแปลงอย่่างค่่อยเป็็นค่่อยไป
และสร้า้ งการยอมรับั จากชุุมชน

รางวััลการวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565 257

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

7. ประโยชน์ท์ ี่่�ได้ร้ ัับจากการวิจิ ัยั ส่่วนตำบล และการขัับเคลื่่�อนของเกษตรกรในชุุมชนที่�่
การสื่่�อสารอย่่างมีีส่่วนร่่วมนำไปสู่่�การพััฒนาระบบ จััดจำหน่่ายในร้้านสะดวกซื้�อ 7-11 และบางสาขาของห้้าง
ไร่่ส้้มเชิิงธุุรกิิจอย่่างยั่ �งยืืนผ่่านการสื่�่อสารตราและการ สรรพสิินค้้าโลตััส อย่่างไรก็็ตามยัังคงมีีผลิิตภััณฑ์์ส้้มที่่�ไม่่ได้้
วางแผนธุรุ กิจิ รัับการยอมรัับเนื่่�องจากไม่่ได้้ใช้้สารเคมีีแล้้วมีีร่่องรอยของ
ผลผลิิต : เกษตรกรจะได้้ส้้มที่�่ปลอดสารเคมีี และ ผิิวส้้มที่�่ไม่่เป็็นไปตามเกณฑ์์ของหน่่วยงานเอกชน ที่�่ทำให้้
เ พจ อ อ น ไ ล น์์ ที่่� ใ ห้้ ผู้ � ผ ลิิ ตส้้ ม ส า ม า ร ถ โ ป ร โ ม ท ไร่่ ส้้ ม แ ล ะ เกษตรกรต้้องเข้้าร่่วมกิิจกรรมการจััดจำหน่่ายผลส้้ม และ
ส้้มปลอดภััยของเกษตรกรเพื่�่อจำหน่่ายส้้มที่่�มีีคุุณภาพให้้ ขายผ่่านออนไลน์ด์ ้ว้ ยตนเอง
แก่ผู่้�บริโิ ภค
ผลลััพธ์์ : ผู้�ที่่�บริิโภคส้้มและเกษตรกรจะปลอดภััย  เชิิงวิิชาการ เกิดิ องค์ค์ วามรู้�เชิิงปฏิิบััติกิ ารสร้้าง
เนื่่�องจากใช้้สารเคมีีผสมผสานกัับสารชีีวภาพและจุุลิินทรีีย์์ แนวคิิดนวััตกรรมสื่่�อเชิิงสัังคมจากการลงมืือปฏิิบััติิจริิง
โดยจะเกิิดการจำหน่่ายตรงไปยัังผู้ �บริิโภครายย่่อยผ่่าน ผลงานของการยกระดัับการส่่งเสริิมสุุขภาพในการไม่่ใช้้
ช่อ่ งทางออนไลน์์ Page Facebook ทั้�งนี้�ในเบื้�องต้น้ มีีเพจการ สารเคมีีของโรงพยาบาลส่่งเสริิมสุุขภาพประจำตำบลแม่่สิิน
จัดั จำหน่า่ ยส้ม้ โดยตรงของเกษตรกรแล้ว้ ได้แ้ ก่่ ไร่ส่ ้ม้ ของฉันั อำเภอศรีีสััชนาลััย จัังหวััดสุุโขทััย มีีการนำรายงานวิิจััยขึ้้�น
สวนส้้มสัังขะวุุฒิิ และกลุ่�มวิิสาหกิิจเกษตรกรสวนส้้มแม่่สิิน เผยแพร่ท่ างเว็บ็ ไซต์ข์ อง สวรส.การตีีพิมิ พ์เ์ ผยแพร่ใ่ นวารสาร
นำโดย สุุชััจ พ่่วงคำ มิิได้้ปลููกเฉพาะส้้มเขีียวหวาน แต่่ยััง วิิชาการ หรืือการจัดั พิิมพ์ร์ ายงานการวิจิ ััย 3 เรื่อ�่ ง ดัังนี้�
ปลูกู ผลไม้ป้ ระเภทอื่น�่ ๆ ร่ว่ มด้ว้ ย ได้แ้ ก่่ เงาะ ส้ม้ โอขาวน้ำ้ ผึ้�ง
ขาวแตงกวา มะนาว มะม่ว่ งโชคอนันั ต์์ และอ้้อย 1. บทความเรื่อ่� ง การสื่อ่� สารการไม่ใ่ ช้ส้ ารเคมีีอย่า่ งมีี
ส่ว่ นร่่วม กรณีีศึึกษาตำบลแม่ส่ ิิน อำเภอศรีีสัชั นาลััย จังั หวััด
8. ศัักยภาพในการพัฒั นาไปสู่่�การใช้ป้ ระโยชน์์ สุุโขทััย ผ่่านการคััดเลืือกจาก Thai Pan ให้้นำเสนอใน
ในเชิิงสัังคม และ/หรืือ เชิงิ พาณิชิ ย์์ ที่ป่� ระชุมุ วิชิ าการเพื่�่อเตืือนภัยั สารเคมีีกำจัดั ศััตรููพืืช ก้า้ วไป
กระบวนการมีีส่่วนร่่วมสื่�่อวิิดีีโอครููใหญ่่โรงเรีียน ข้า้ งหน้า้ สร้า้ งระบบเกษตรและอาหารที่ป�่ ลอดภัยั

สวนส้้มยัังส่่งผลให้้ ปราโมทย์์ สัังขะวุุฒิิ ได้้รัับการเชิิดชูู 2. Proceedings งานประชุุมวิิชาการระดัับชาติิ
ให้เ้ ป็น็ ผู้้�ใหญ่บ่ ้า้ นดีีเด่น่ ประจำปีี พ.ศ. 2563 โดยผู้้�ว่า่ ราชการ เรื่�่อง การผลิิตสื่่�ออย่่างมีีส่่วนร่่วมในการทำเกษตรปลอดภััย
จังั หวัดั สุโุ ขทัยั อีีกด้ว้ ย ชุมุ ชนแม่ส่ ิิน ตำบลศรีีสัชั นาลัยั จัังหวััดสุโุ ขทัยั มหกรรมงาน
วิิจััยแห่่งชาติิ 2564 (Thailand Research Expo 2021)
9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์ใ์ นมิติ ิิต่่าง ๆ วัันที่�่ 8 สิงิ หาคม 2564 โรงแรมเซ็็นทารา แกรนด์์ กรุงุ เทพฯ
 เชิิงชุุมชน/สัังคม ชุุมชนแลกเปลี่่�ยนเรีียนรู้้�
3. Proceedings งานประชุุมวิิชาการระดัับชาติิ
ใช้ก้ ารสื่อ่� สารระหว่า่ งกันั เข้า้ ใจระบบสุขุ ภาพที่ด่� ีีและตระหนักั เรื่่�องการสร้้างสรรค์์นวััตกรรมสื่่�อเชิิงเนื้ �อหาอย่่างมีีส่่วนร่่วม
ถึึงสภาพปััญหาและผลกระทบจากการใช้้สารเคมีีต่่อผู้ �คน : การเล่า่ เรื่อ่� งปฏิบิ ัตั ิทิ างการเกษตรที่ด่� ีีข้า้ มสื่อ�่ ผ่า่ นแพลตฟอร์ม์
สิ่ง� แวดล้อ้ มและสังั คมรอบด้า้ น นำผลงานวิจิ ัยั และนวัตั กรรม ออนไลน์์ (A Participatory Study of Innovative Media :
ไปใช้ใ้ นวงกว้า้ งเพื่อ�่ ประโยชน์ข์ องสังั คม และประชาชนทั่่ว� ไป Story Telling of Good Agricultural Practice through
ให้้มีีความรู้� ความเข้้าใจ เกิิดความตระหนััก ซึ่�่งนำไปสู่่�การ an Online Platform) งานประชุุมวิิชาการการสื่่�อสาร
เปลี่ย�่ นวิธิ ีีคิดิ พฤติกิ รรม เพื่อ่� เพิ่่ม� คุณุ ภาพชีีวิติ ของประชาชน ระดัับชาติิ ครั้�งที่�่ 5 ประจำปีี 2564 คณะนิิเทศศาสตร์์
สร้้างสัังคมคุุณภาพ และส่ง่ เสริมิ คุณุ ภาพสิ่่�งแวดล้้อม จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ร่่วมกัับคณะวารสารศาสตร์์และ
สื่อ่� สารมวลชน มหาวิทิ ยาลัยั ธรรมศาสตร์์ คณะนิเิ ทศศาสตร์์
 เชิิงพาณิิชย์์ ทำให้้การรวมกลุ่�มของเกษตรกร และนวััตกรรมการจััดการ สถาบัันพััฒนบริิหารศาสตร์์
ในการทำการสวนส้้มแปลงใหญ่่ได้้รัับพลัังในการขัับเคลื่่�อน สมาคมวิิชาการนิิเทศศาสตร์์และการสื่่�อสารมวลชนแห่่ง
อย่า่ งต่อ่ ยอด นำไปสู่่�การเจรจาทางพาณิชิ ย์จ์ ากการสนับั สนุนุ ประเทศไทย สภาสถาบัันนัักวิิชาการสื่่�อสารมวลชนแห่่ง
โดยกระทรวงพาณิิชย์์ กรมวิิชาการเกษตร องค์์การบริิหาร ประเทศไทยและสมาคมโฆษณาแห่่งประเทศไทย วัันที่�่ 16
กรกฎาคม 2564 Online

258 รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

 เชิิงพื้้�นที่�่ โปรดระบุุ ปััจจุุบัันพื้้�นที่�่แม่ส่ ิิน อำเภอ การเกษตรในมุุมมองของความเสี่�่ยงจากสิ่ �งแวดล้้อมและ
ศรีีสััชนาลััย ได้้รัับการขึ้้�นทะเบีียนเป็็นพื้้�นที่�่สิ่�งบ่่งชี้้�ทาง สุุขภาพที่่�จะต้้องประเมิินและนำเสนอความไม่่แน่่ใจ
ภููมิิศาสตร์์ (GI) ส้้มเขีียวหวาน และมีีเกษตรกรที่่�ผ่่านการ เพื่่�อป้้องกัันการไม่่น่่าเชื่�่อถืือของข้้อมููลให้้สาธารณชนรัับรู้�
รัับรองเกษตรดีีที่่�เหมาะสมสำหรัับการผลิิตส้้มเขีียวหวาน ด้ว้ ย เช่น่ อาหารปลอดภัยั (Food Safety) ปลอดภัยั ระดับั ใด
(Good Agricultural Practice (GAP) for Tangerine) จะต้้องวางแผนประเมิินผลการรัับรู้� ระดัับความน่่าเชื่�่อถืือ
จำนวนหนึ่่�งซึ่่�งควรได้้รัับการส่่งเสริิมและออกมาตรการเชิิง ของข้อ้ มูลู และผลการวิจิ ัยั ที่ไ่� ม่แ่ น่น่ อนกับั ความไม่น่ ่า่ เชื่อ่� ถืือ
พื้้�นที่ก�่ ำกับั ดูแู ลการจัดั การสวนส้ม้ อย่า่ งเฝ้า้ ระวังั และผลักั ดันั ของข้อ้ มูลู ที่จ�่ ะกระทบกับั ประชาชนการสื่อ�่ สารวิทิ ยาศาสตร์์
ตลาดส้ม้ ปลอดภัยั ให้ต้ อบสนองตามผลผลิติ ที่ไ�่ ด้อ้ ย่า่ งชัดั เจน เชื่�่อมโยงกัับบทบาทหน้้าที่�่ของเกษตรกรที่่�จะมีีส่่วนช่่วย
นำไปสู่่�ยุทุ ธศาสตร์ก์ ารพัฒั นาขององค์ก์ รปกครองส่ว่ นท้อ้ งถิ่น� ให้้สภาพภููมิิอากาศและภููมิิประเทศเพื่่�อยกระดัับการลด
ในเขตจังั หวัดั สุโุ ขทัยั ในแผนตำบล เป็น็ ยุทุ ธศาสตร์ข์ องตำบล ปััญหาสิ่�งแวดล้้อม ส่่งเสริิมเกษตรกรให้้สื่�่อสารดิิจิิทััลอย่่าง
เพื่่�อกระจายแผนไปให้ต้ ำบลต่่าง ๆ กำหนดวิสิ ััยทััศน์ร์ ่่วมกันั สร้า้ งสรรค์์ เพิ่่�มจำนวนของเกษตรกรรุ่่�นใหม่่ที่�่พัฒั นาชุุมชน
ว่่า “มุ่�งสู่่�ส้้ม GAP ปีี 2565” เชื่�่อมโยงกับั หน่ว่ ยงานต่า่ ง ๆ ตนเองและประกอบธุุรกิิจการเกษตรอย่่างสร้้างสรรค์์
ในพื้้�นที่อ�่ งค์์การบริหิ ารส่่วนตำบลแม่ส่ ินิ อำเภอศรีีสััชนาลััย ผ่่านแพลตฟอร์์มการเกษตรที่�่สนัับสนุุนให้้เกษตรกรผลิิต
จัังหวััดสุุโขทััย จำหน่่ายและสร้้างช่่องทางการตลาดที่่�รองรัับการซื้ �อสิินค้้า
ที่่�ผ่่านการรัับรองมาตรฐานความปลอดภััย (GAP) และ
10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่�เสนอแนะ ยอมรับั ว่า่ ผลผลิติ ทางการเกษตรจะต้อ้ งมีีร่อ่ งรอยของแมลง
ให้้แก่ร่ ัฐั บาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน ศััตรููพืืช และการจำหน่่ายสิินค้้าที่่�ไม่่ต้้องเน้้นความสวยงาม
เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา แต่่เน้้นความสะอาดปลอดภััย ลดต้้นทุุนการขนส่่งสิินค้้า
การเกษตร หรืือจััดตั้้�งระบบขนส่่งสิินค้้าการเกษตรกลาง
ความขัดั แย้ง้ ที่เ่� กิดิ จากการสื่อ่� สารสืืบเนื่อ่� งจากระดับั และทำให้้เกิิดการบริิโภคภายในประเทศมากกว่่ามุ่ �งเน้้น
การเท่่าทัันการสื่่�อสารของผู้�คนไม่่เท่่ากััน การรัับสาร การ การส่ง่ ออกไปต่า่ งประเทศเพื่อ�่ ไม่ใ่ ห้เ้ กิดิ กับั ดักั ทางเศรษฐกิจิ
ตีีความหมายทางการสื่่�อสารจึึงเป็็นสิ่่�งที่�่รััฐบาลควรจะมีี เพาะปลููก
นโยบายสนัับสนุุน โดยเฉพาะการสื่�่อสารวิิทยาศาสตร์์

รางวััลการวิจิ ััยแห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565 259

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุุณประกาศ

รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวััลระดับั ดีี

สาขาเทคโนโลยีสี ารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์

เรื่่อ� ง
การใช้เ้ ทคโนโลยีดี ิจิ ิิทัลั ของผู้้�สููงอายุุ และข้้อเสนอเพื่อ่� การเสริมิ สร้า้ งภาวะพฤฒิิพลังั

ของผู้้�สููงอายุุไทย
Digital Technology Utilization of Elderly and Framework for

Promoting Thai Active and Productive Aging
โดย

รองศาสตราจารย์์ ดร.พนม คลี่่ฉ� ายา

สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิจิ ารณาเห็น็ ว่่าผลงานวิจิ ััย เรื่อ่� ง “การใช้เ้ ทคโนโลยีีดิจิ ิิทัลั ของผู้้�สููงอายุุ
และข้้อเสนอเพื่�่อการเสริิมสร้้างภาวะพฤฒิิพลัังของผู้้�สููงอายุุไทย” โดย รองศาสตราจารย์์ ดร.พนม คลี่ �ฉายา
แห่่ง จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย เป็็นข้้อเสนอโครงการที่�่มีีประโยชน์์และทัันสมััยในยุุคสัังคมผู้้�สููงอายุุยุุคดิิจิิทััล
เพื่�่อพััฒนาพฤฒิิพลัังและผลิิตภาพของผู้้�สููงอายุุ อีีกทั้�งให้้เรีียนรู้้�การทำธุุรกิิจบนสื่่�อออนไลน์์ที่�่อาจนำมาสู่�รายได้้หลััก
ต่่อไปในยุุค 5G จะเป็็นการสร้้างความมั่่�นคงในชีีวิิตของผู้้�สููงอายุุด้้วยเทคโนโลยีีและพััฒนาเศรษฐกิิจชุุมชน
และสร้้างสรรค์ผ์ ่า่ นสื่�อ่ ออนไลน์์ รวมทั้�งอาจนำไปสู่่� Strart up และรับั จ้้างอิสิ ระได้้

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ่� งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวัลั ระดัับดีี สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิิเทศศาสตร์์

260 รางวััลการวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่�อ่ ผลงานวิิจัยั เป็็นทั้้�งเครื่่�องมืือและช่่องทางในการติิดต่่อสื่่�อสารกัับผู้ �อื่�น
ในสังั คม (Quan-Hasse, Mo, & Wellman, 2017) และ
ชื่�อ่ ผลงานวิจิ ััย การใช้้เทคโนโลยีีดิิจิิทััลของผู้้�สููงอายุุและ ครอบครััว (2) เทคโนโลยีีเป็น็ เครื่�อ่ งมืือในการสร้า้ งกิิจกรรม
ข้้อเสนอเพื่�่อการเสริมิ สร้า้ งภาวะพฤฒิิพลังั ต่่าง ๆ ในกลุ่�มผู้้�สููงอายุุ เช่่น หาเนื้�อเพลง ร่่วมกลุ่�มผ่่าน
ของผู้้�สููงอายุุไทย แอปพลิิเคชััน ไลน์์ (Line) เป็็นต้้น (พนม คลี่�่ฉายา, 2561)
รองศาสตราจารย์์ ดร.พนม คลี่ฉ�่ ายา ซึ่่�งเป็็นข้้อบ่่งชี้้�ว่่าผู้้�สููงอายุุได้้เริ่�มต้้นใช้้ชีีวิิตดิิจิิทััล (Digital
ผู้้�วิิจัยั Life) แล้้ว ทั้�งนี้� เทคโนโลยีีดิิจิิทััลได้้เข้้ามาอำนวย
ความสะดวกและส่่งเสริิมการใช้้ชีีวิิตของผู้้�สููงอายุุอย่่าง
สถานที่่�ติดิ ต่่อ หน่ว่ ยปฏิิบััติิการวิจิ ัยั และพัฒั นาทรัพั ยากร สะดวกสบายและมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�น ผู้้�สููงอายุุจึึงควร
มนุุษย์์ด้้านความรอบรู้้�ทางดิิจิิทััล และ ได้้รัับการสนัับสนุุนให้้ใช้้เทคโนโลยีีดิิจิิทััลที่่�มีีความซัับซ้้อน
การรู้�เท่า่ ทันั สื่อ่� (DIRU) คณะนิเิ ทศศาสตร์์ โดยการเสริิมสร้้างทัักษะการใช้้เทคโนโลยีีและให้้คำแนะนำ
จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย การใช้้งานเทคโนโลยีีต่า่ ง ๆ แก่ผ่ ู้้�สููงอายุอุ ย่่างละเอีียด และ
โทร. 02-218-2195, 089-126-0007 เสริิมสร้้างความเข้้าใจเนื้ �อหาที่�่ปรากฏบนสื่่�อสัังคมออนไลน์์
E-mail: [email protected] จะทำให้ผ้ ู้้�สูงู อายุเุ ข้า้ ใจเนื้�อหาที่ห�่ ลากหลายได้อ้ ย่า่ งลึึกซึ้�งขึ้้�น

2. ความสำำคััญและที่่ม� าของการวิจิ ััย อย่่างไรก็็ตาม ความปลอดภััยในการใช้้งานของ
โครงสร้า้ งประชากรที่ก่� ำลังั เปลี่ย�่ นแปลงอย่า่ งต่อ่ เนื่อ่� ง ผู้้�สููงอายุุเป็็นประเด็็นที่่�ควรให้้ความสำคััญในการผลัักดััน
ในประเทศไทยชี้ �ให้้เห็็นว่่าจำนวนประชากรผู้้�สููงอายุุนั้้�น ให้้เป็็นผู้้�สููงอายุุที่�่มีีพฤฒิิพลัังด้้วยเช่่นกััน ปััญหาของ
เพิ่่�มขึ้้�นอย่่างต่่อเนื่่�อง ในขณะเดีียวกัันจำนวนประชากร เทคโนโลยีีดิิจิิทััลที่่�มีีต่่อผู้้�สููงอายุุยัังเป็็นการหลอกลวงหรืือ
วัยั เด็ก็ ก็ม็ ีีจำนวนลดลงอย่า่ งเห็น็ ได้ช้ ัดั ซึ่ง่� สามารถคาดการณ์์ โฆษณาเกินิ จริงิ (สำนักั งานพัฒั นาธุรุ กรรมทางอิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์,์
ได้้ว่่าประเทศไทยกำลัังเข้้าสู่่�สัังคมสููงวััยอย่่างสมบููรณ์์ คืือ 2562) ผู้้�สููงอายุุจึึงควรได้้รัับการอบรมและเรีียนรู้้�อย่่าง
มีีสััดส่่วนประชากรที่่�มีีอายุุตั้�งแต่่ 60 ปีีขึ้้�นไปในช่่วง เหมาะสมที่ส�่ อดคล้อ้ งกับั นโยบาย Thailand 4.0 ที่น�่ อกจาก
ระยะเวลาอัันสั้้�น ประกอบกัับมีีประชากรอายุุ 15-59 ปีี จะเน้้นย้้ำการหลุุดพ้้นออกจากกัับดัักรายได้้ปานกลาง
ลดลง (ปััทมา ว่่าพััฒนวงศ์์ และปราโมทย์์ ประสาทกุุล, ยัังให้้ความสำคััญกัับสัังคมที่�่มีีความมั่่�งคั่ �งและเท่่าเทีียม
ม.ป.ป.) ดัังนั้้�นประเทศไทยจึึงให้้ความสำคััญกัับการ (Inclusive Society) ซึ่่�งจากแผนประเมิินผู้้�สูงู อายุแุ ห่ง่ ชาติิ
เตรีียมความพร้้อมสำหรัับสัังคมสููงวััยอย่่างสมบููรณ์์ ฉบับั ที่�่ 2 พบว่า่ ประชากรรุ่่�นใหม่ส่ ่ว่ นมากขาดการเตรีียมพร้อ้ ม
โดยแผนยุุทธศาสตร์์ชาติิกล่่าวถึึงผู้้�สููงอายุุในฐานะที่่�เป็็น เมื่อ่� เข้า้ สู่่�ช่ว่ งสูงู วัยั ดังั นั้้�นจึึงจำเป็น็ ต้อ้ งเสริมิ สร้า้ งและพัฒั นา
ส่่วนหนึ่่�งของการขัับเคลื่่�อนและพััฒนาสัังคมจึึงควรเตรีียม สมรรถนะเพื่อ�่ สร้า้ งความเป็น็ ผู้้�สูงู อายุทุ ี่ม่� ีีพลังั และมีีคุณุ ภาพ
ความพร้้อมในทุุกมิิติิ อาทิิ เศรษฐกิิจ สัังคม สุุขภาพ และ (Active Aging) และเป็็นผู้้�สููงอายุุที่่�เป็็นผู้้�สามารถสร้้าง
สภาพแวดล้้อม รวมทั้�งส่่งเสริิมการสร้้างสรรค์์เทคโนโลยีี ผลผลิิตหรืือรายได้้ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ (Productive
และนวััตกรรม และสนัับสนุุนการจ้้างงานผู้้�สููงอายุุตาม Aging)
ความเหมาะสมเพื่่�อนำไปสู่่�สัังคมที่่�ไม่่ทอดทิ้้�งกัันและเพิ่่�ม
คุณุ ค่า่ ให้แ้ ก่่ผู้้�สูงู อายุุ ดังั นั้้�น งานวิจิ ัยั ฉบับั นี้�จึงให้ค้ วามสำคัญั กับั ผู้�ที่จ่� ะก้า้ ว
จากแผนยุุทธศาสตร์์ชาติิชี้ �ให้้เห็็นถึึงความสำคััญ เข้้าสู่่�วััยสููงอายุุและผู้้�สููงอายุุ กับั การใช้้เทคโนโลยีีเพื่่�อพััฒนา
ของเทคโนโลยีีในการสร้้างคุุณค่่าและเสริิมสร้้างศัักยภาพ ผู้้�สูงู อายุุให้้เป็น็ ผู้้�สููงอายุุที่่ม� ีีพฤฒิิพลังั และผลิติ ภาพ (Active
ของผู้้�สูงู อายุุ ซึ่�ง่ Svobodová, & Hedvičáková (2017) and Productive Aging) และมุ่�งเน้น้ การสร้า้ งองค์์ความรู้�
ได้้กล่่าวถึึงความสำคััญของเทคโนโลยีีที่่�พััฒนาให้้ผู้้�สููงอายุุ ด้้านสถานภาพการใช้้งานเทคโนโลยีีดิิจิิทััลและระดัับความ
มีีพลังั และคุณุ ภาพสู่่�ภาวะพฤฒิพิ ลังั (ActiveAging)ที่ส่� ามารถ สามารถในการใช้้เทคโนโลยีีดิิจิิทััล รวมทั้�งการรู้�เท่่าทััน
ทำกิิจกรรมต่่าง ๆ บนโลกออนไลน์์ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ สื่่�อดิิจิิทััล และการใช้้สื่�่อดิิจิิทััลของผู้้�สููงวััยในการสร้้างความ
เช่่น สามารถอ่่านหนัังสืือพิิมพ์์ หรืือนิิตยสารออนไลน์์บน สัมั พันั ธ์ใ์ นครอบครัวั การพัฒั นาและเสริมิ สร้า้ งสมรรถนะของ
อิินเทอร์์เน็็ต หาข้้อมูลู สินิ ค้า้ และการบริกิ าร ผู้้�สููงอายุุด้้านเศรษฐกิิจ และการสร้้างผลผลิิตทางเศรษฐกิิจ
ทั้�งนี้� เราสามารถพิิจารณาข้้อดีีของเทคโนโลยีีที่่� ของผู้้�สูงู วััย เพื่�อ่ ให้้สอดรับั กัับนโยบาย Thailand 4.0 ที่่ใ� ห้้
นำมาพัฒั นาคุณุ ภาพของผู้้�สูงู อายุไุ ด้้ 2 มิติ ิิ คืือ (1) เทคโนโลยีี ความสำคัญั กับั การพัฒั นาประชากรด้า้ นเทคโนโลยีี
ที่่�เป็็นตััวขัับเคลื่่�อนทางสัังคมในฐานะที่�่เป็็นตััวกลาง คืือ

รางวััลการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565 261

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

รููปที่�่ 1 ภาพรวมแรงจูงู ใจในการใช้้เทคโนโลยีี

3. แหล่ง่ เงินิ ทุุนสนับั สนุุนในการทำำวิิจััย 6. สรุปุ ผลการวิจิ ััย
มูลู นิธิ ิสิ ถาบันั วิจิ ัยั และพัฒั นาผู้้�สูงู อายุไุ ทย สำนักั งาน การวิจิ ัยั ครั้�งนี้้�ดำเนินิ การวิจิ ัยั ด้ว้ ยวิธิีีการแบบผสมผสาน
(Mixed Method) โดยการวิิจััยเชิิงสำรวจ (Survey
การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ Research) มีีกลุ่�มตััวอย่่างอายุุ 50-70 ปีีทั่่�วประเทศ
จำนวน 1,400 คน สััมภาษณ์์เชิิงลึึกผู้้�มีีอายุุ 50-70 ปีี
4. วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการวิจิ ัยั จำนวน 64 คน รวมทั้�งการศึึกษากรณีีตััวอย่่างผู้้�สูงู อายุุที่ม่� ีี
1) เพื่�่อสำรวจปจจััยตััวบุุคคล ปจจััยเทคโนโลยีี ความสามารถใช้้เทคโนโลยีีและนำผลการวิิจััยมาสัังเคราะห์์
แรงจูงู ใจในการใชง้ านเทคโนโลยีีและอินิ เทอรเ์ น็ต็ สถานภาพ สร้า้ งข้อ้ เสนอเชิงิ นโยบายเพื่อ�่ การพัฒั นาภาวะพฤฒิพิ ลังั ของ
การเข้า้ ถึึง การใชง้ าน และความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยีี ผู้้�สูงู อายุุ และผลการวิจิ ัยั เชิงิ สำรวจพบว่า่ กลุ่�มอายุุ 50-54 ปีี
ดิิจิิทััลของกลุุม่ ผู้้�จะก้าวสูวู ัยั สูงู อายุุ และผููสููงอายุวุ ััยตน มีีแรงจููงใจในการใช้้เทคโนโลยีีอยู่�ระดัับมาก ในขณะที่่�กลุ่�ม
2) เพื่อ่� สำรวจการเขา้ ถึึง การใชง้ าน และการรู้�เท่า่ ทันั อายุุ 55-70 ปีี อยู่�ระดัับปานกลาง กลุ่�มตััวอย่่างใช้้งาน
สื่�อ่ ดิจิ ิทิ ัลั ของกลุุ่มผูจู ะก้าวสูวู ัยั สููงอายุุ และผูสู ูงู อายุุวััยตน อิินเทอร์์เน็ต็ วันั ละ 5-6 ครั้�ง ครั้�งละ 30 นาทีี - 1 ชั่�วโมง
3) เพื่่�อสำรวจความสามารถในการใช้เทคโนโลยีี โปรแกรมที่่�ใช้้มากที่่�สุุดคืือ ไลน์์ เฟซบุ๊๊�ก และยููทููป
ในดานการใช้งานสื่�่อดิิจิิทััล ดานการใช้เพื่่�อสร้างความ โดยใช้้สนทนา อ่่านข่่าวติิดตามข่่าวสาร สืืบค้้นข้้อมููล
สัมั พันั ธกับั คนในครอบครัวั และดานการใชเ้ พื่อ�่ สร้า้ งผลิติ ภาพ การรู้�เท่า่ ทันั สื่่�อดิิจิิทััลของผู้้�สููงอายุกุ ลุ่�ม 60-70 ปีี อยู่�ระดัับ
และรายไดของกลุมุ่ ผูจู ะกา้ วสูวู ัยั สูงู อายุุ และผูสู ูงู อายุวุ ัยั ตน ปานกลาง กลุ่�ม 50-59 ปีี อยู่�ระดัับมาก
4) เพื่่�อสร้างข้อเสนอเพื่�่อการพััฒนาผููสููงอายุุ
ใหสามารถนำเทคโนโลยีีดิิจิิทััลมาใช้ในการเสริิมสร้างภาวะ
พฤฒิพิ ลังั ในดานความสัมั พันั ธใ์ นครอบครัวั การสรา้ งผลผลิติ
และรายได และการรูู้เทาทันั สื่�อ่ ดิจิ ิทิ ัลั

5. ระยะเวลาที่่ท� ำำการวิจิ ัยั รููปที่�่ 2 การใช้้งานอิินเทอร์์เน็็ตของผู้้�สููงอายุุ
ระยะเวลา 1 ปีี ตั้�งแต่่วันั ที่�่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2562
ถึึงวัันที่่� 30 มิถิ ุนุ ายน พ.ศ. 2563

262 รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ผลการวิจิ ัยั เชิงิ คุุณภาพชี้้�ให้เ้ ห็็นว่า่ ปัจั จััยที่่เ� กี่�่ยวข้้อง 7. ประโยชน์ท์ ี่่�ได้ร้ ัับจากการวิิจััย
กัับการใช้้เทคโนโลยีีของผู้้�สููงอายุุ ได้้แก่่ อาชีีพ การเรีียนรู้้� เมื่�่อดำเนิินการสำเร็็จแล้้ว ผลที่�่ได้้จากการวิิจััยนี้้�จะ
จากเทคโนโลยีี ทัักษะความสามารถ/การพััฒนาตนเอง เป็น็ ประโยชน์ห์ ลายด้้าน ดัังนี้�
ความซับั ซ้อ้ นยุ่่�งยากของเทคโนโลยีี ค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยในการใช้บ้ ริกิ าร 1) ไดข้อมููลพื้้�นฐานเกี่่�ยวกัับสถานภาพการเข้าถึึง
อิินเทอร์์เน็็ตและความคุ้�มค่่า อุุปสรรคการใช้้เทคโนโลยีี การใช้งาน และความสามารถในการใช้เทคโนโลยีีดิิจิิทััล
ได้แ้ ก่่ ปัญั หาสายตา การหลงลืืม ภาษาอังั กฤษ ความกังั วล การใชสื่่�อดิิจิิทััลสร้างความสััมพัันธกัับคนในครอบครััว
เรื่่�องความเสี่�่ยงและอัันตรายจากการใช้้งาน กรณีีตััวอย่่าง การใชสื่อ�่ ดิจิ ิทิ ัลั เพื่อ่� การสรา้ งผลิติ ภาพดานรายได การทำงาน
ผู้้�สููงอายุุที่�่สามารถใช้้เทคโนโลยีีเสริิมสร้้างพฤฒิิพลัังได้้ ชุุมชนของกลุุ่มผููจะก้าวสููวััยสููงอายุุ และผููสููงอายุุวััยตน
มาจากความเป็น็ ตัวั ตน ความคิดิ ความรู้� ทักั ษะ ความสามารถ สามารถนำมาใชวางนโยบายและแผนยุุทธศาสตรพััฒนา
ที่่�สั่�งสมมานานของผู้้�สููงอายุุ การก้้าวข้้ามอุุปสรรคด้้าน ศักั ยภาพของผูสู ูงู อายุใุ หมีีสถานะในสังั คมและมีีความสัมั พันั ธ
เทคโนโลยีีด้ว้ ยการเรีียนรู้้�ด้ว้ ยตนเองและการสอนจากบุตุ รหลาน ที่ด่� ีีกับั บุุคคลอื่่�นทั้้�งในครอบครัวั ชุมุ ชน มีีความมั่่�นคงในชีีวิิต
การสนัับสนุุนจากหน่่วยงานและองค์์กรสาธารณประโยชน์์ 2) เปนองค์ความรูู้เกี่่�ยวกัับการรูู้เทาทัันสื่�่อดิิจิิทััล
นอกจากนี้�งานวิิจััยยัังพบอีีกว่่า ความสััมพัันธ์์ที่่�ดีีระหว่่าง สามารถนำไปพััฒนาเปนแนวทางสร้างทัักษะการรู้�เท่่าทััน
ผู้้�สููงอายุุกัับคนรุ่่�นลููก โดยคนรุ่่�นลููกเป็็นผู้้�ที่่�มีีความรู้� ทัักษะ สื่�่อดิิจิิทััล และการปกปองการหาประโยชนจากผููสููงอายุุ
ความสามารถในการใช้เ้ ทคโนโลยีี ส่่งผลให้ก้ ารสร้า้ งเนื้�อหา ผ่านเทคโนโลยีีสารสนเทศและการสื่�่อสาร รวมถึึงการ
เผยแพร่่บนแพลตฟอร์์มออนไลน์์ของผู้้�สููงอายุุสามารถ พัฒั นาระบบปองกันั ผูสู ูงู อายุจุ ากการตกเปนเหยื่อ�่ จากขอ้ มูลู
เป็็นจริิงได้้ ขา่ วสารและการสื่อ�่ สารผ่านเทคโนโลยีีในสัังคมดิิจิทิ ัลั
3) นำไปสูู่การขัับเคลื่�่อนนโยบายดวยข้อเสนอ
ข้้ อ ส รุุ ปจ า ก ก ร ณีีตัั ว อ ย่่ า ง ยัั ง ไ ด้้ ชี้ � ใ ห้้ เ ห็็ นอีี ก ว่่ า เพื่่�อการพััฒนาผููสููงอายุุใหสามารถนำเทคโนโลยีีดิิจิิทััลมา
การเรีียนรู้้�เทคโนโลยีีพื้้�นฐานเป็็นสิ่่�งเสริิมที่่�ผู้้�สููงอายุุที่�่ตั้ �งใจ ใชใ้ นการเสริมิ สรา้ งภาวะพฤฒิพิ ลัังของผูสู ููงอายุุ
จะใช้้เทคโนโลยีีสร้้างเนื้�อหาทำสิ่�งที่�่ตนเองตั้�งใจทำ นิิสััยใฝ่่
เรีียนรู้้�และทำอย่่างจริิงจััง เมื่�่อมาเจอเทคโนโลยีีใหม่่ ความ 8. ศัักยภาพในการพััฒนาไปสู่�่ การใช้ป้ ระโยชน์์
สนใจเรีียนรู้้� ผลัักดัันสู่่�การเริ่�มต้้นเรีียนรู้้� และทำด้้วยความ ในเชิงิ สังั คม และ/หรืือ เชิิงพาณิิชย์์
จริิงจังั ยิ่ง� เสริิมให้ก้ ารเรีียนรู้้�เทคโนโลยีีมีีมากขึ้้�น ง า น วิิ จัั ย นี้ � ส า ม า ร ถพัั ฒ น า ไ ปสู่่� ก า ร ใช้้ ป ร ะ โ ย ช น์์

งานวิิจััยนี้ �ได้้สร้้างข้้อเสนอเพื่�่อการพััฒนาพฤฒิิพลััง เชิิงสัังคม โดยสร้้างข้้อเสนอเชิิงนโยบายซึ่่�งพััฒนาขึ้้�นจาก
ผู้้�สูงู อายุปุ ระกอบด้ว้ ยข้อ้ เสนอเชิงิ นโยบาย 2 ด้า้ นหลักั ได้แ้ ก่่ ผลการวิิจััยที่่�มุ่ �งหวัังเตรีียมพร้้อมสู่่�สัังคมผู้้�สููงอายุุยุุคดิิจิิทััล
ที่ผ�ู่้้�สูงู อายุจุ ะต้อ้ งดำรงชีีวิติ อยู่�ในบริบิ ทสังั คมที่เ�่ ปลี่ย�่ นแปลงไป
ข้้อเสนอที่�่ 1 : แนวนโยบายสวััสดิิการพื้้�นฐานด้้าน อันั เนื่อ�่ งมาจากการพัฒั นาเทคโนโลยีีดิจิ ิทิ ัลั ตามกระบวนทัศั น์์
เทคโนโลยีี และคุุณภาพชีีวิิตในสัังคมผู้้�สููงอายุุ 5G ประกอบ “พฤฒิิพลัังและผลิิตภาพของผู้้�สููงอายุุ” (Active and
ด้้วย 1. จััดสวััสดิิการสนัับสนุุนค่่าใช้้จ่่าย ควบคู่่�กัับพััฒนา Productive Aging) ข้อ้ เสนอเชิงิ นโยบายดัังกล่า่ วประกอบ
เครืือข่่ายการให้้บริิการอิินเทอร์์เน็็ตความเร็็วสููงสำหรัับผู้้�สููง ด้ว้ ย 2 ด้้านหลักั คืือ 1) แนวนโยบายสวััสดิกิ ารพื้้�นฐานด้า้ น
อายุุ 2. เพิ่่�มความสามารถในการใช้้เทคโนโลยีี ควบคู่่�กัับ เทคโนโลยีีและคุุณภาพชีีวิิตในสัังคมผู้้�สููงอายุุ 5G และ 2)
ความรอบรู้้�ทางดิจิ ิทิ ัลั และการรู้�เท่า่ ทันั สื่อ่� 3. ปกป้อ้ งสิทิ ธิแิ ละ แนวนโยบายด้้านความมั่่น� คงในชีีวิิตผู้้�สููงอายุดุ ้้วยเทคโนโลยีี
ความปลอดภััยบนสื่�่อออนไลน์์สำหรัับผู้้�สููงอายุุ 4. ส่่งเสริิม
การออกแบบ ผลิติ อุปุ กรณ์์ และแอปพลิเิ คชันั เฉพาะผู้้�สูงู อายุุ 9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์์ในมิติ ิติ ่่าง ๆ
ที่่�เข้้าถึึงได้้ 5. ส่่งเสริิมการสร้้างสรรค์์เนื้�อหาเสริิมสร้้าง  เชิิงชุมุ ชน/สังั คม
พฤฒิพิ ลัังสำหรับั ผู้้�สูงู อายุุบนแพลตฟอร์ม์ ออนไลน์์  เชิงิ พาณิชิ ย์์
 เชิงิ วิิชาการ
ข้อ้ เสนอที่่� 2 : แนวนโยบายด้า้ นการสร้า้ งความมั่่น� คง  เชิงิ พื้้�นที่่�
ในชีีวิิตผู้้�สููงอายุุด้้วยเทคโนโลยีี ประกอบด้้วย 1. จััดตั้้�ง
ศููนย์์บ่่มเพาะวิิสาหกิิจออนไลน์์ (Online Business
Incubation Center) สำหรับั ผู้้�สููงอายุุ 2. ส่่งเสริมิ วิสิ าหกิจิ
ชุุมชนด้้วยเศรษฐกิิจสร้้างสรรค์์ผ่่านสื่�่อออนไลน์์ 3. สร้้าง
แพลตฟอร์์มร้้านออนไลน์์เป็็นช่่องทางการตลาดให้้แก่่
ผู้้�สูงู อายุุ 4. ส่ง่ เสริมิ วิสิ าหกิจิ เริ่ม� ต้น้ (startup) และการทำงาน
รัับจ้้างอิิสระผ่่านช่่องทางออนไลน์์ (online freelance)

รางวััลการวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565 263

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

10. ข้้อเสนอแนะเชิิงนโยบายที่่�เสนอแนะ 2) การดำเนิินงานที่่�ให้้ความสำคััญกัับการเชื่�่อม
ให้แ้ ก่ร่ ััฐบาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน ประสานระหว่่างรุ่่�นวัยั 3 รุ่่�น ได้้แก่่ รุ่่�นหนุ่่�มสาว รุ่่�นผู้้�ใหญ่่
เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา และรุ่่�นผู้้�สููงอายุุ เพื่�่อประสานพลัังร่่วมกัันปรัับตััวสู่่�วิิถีีชีีวิิต
ที่�่เปลี่่�ยนแปลง การสร้้างความสััมพัันธ์์ที่ด่� ีี และการยอมรัับ
งานวิิจััยได้้สัังเคราะห์์ข้้อเสนอเชิิงนโยบายสำคััญ นัับถืือซึ่�่งกันั และกััน
2 ด้า้ น ได้้แก่่ แนวนโยบายสวััสดิิการพื้้�นฐานด้า้ นเทคโนโลยีี
และคุุณภาพชีีวิิตในสัังคมผู้้�สููงอายุุ 5G และแนวนโยบาย 3) การสื่่�อสารสร้้างกรอบการรัับรู้้�นโนบายผ่่านสื่่�อ
ด้้านความมั่่�นคงในชีีวิิตผู้้�สููงอายุุด้้วยเทคโนโลยีี ซึ่�่งการ (media advocacy) บนฐานองค์์ความรู้� ให้เ้ กิิดการยอมรับั
นำไปปฏิบิ ัตั ิคิ วรให้ค้ วามสำคัญั กับั กลไกการดำเนินิ งาน ดังั นี้� ความเข้้าใจเกี่่�ยวกัับกระบวนทััศน์์พฤฒิิพลัังของผู้้�สููงอายุุ
สร้้างการรัับรู้�เกี่�่ยวกัับการเป็็นสัังคมผู้้�สููงอายุุในยุุคดิิจิิทััล
1) ความร่ว่ มมืือระหว่่างองค์์กร โดยเริ่�มต้้นจากการ เพื่�อ่ สร้้างการตื่่น� ตััวในสังั คม
ดำเนินิ งานจัดั ตั้้�งด้้วยงบประมาณภาครััฐ หลังั จากนั้้�นระดม
ความร่่วมมืือจากองค์์กรธุุรกิิจภาคเอกชน โดยเฉพาะบริิษััท
ผู้้�ประกอบธุุรกิิจบริิการเครืือข่่ายอิินเทอร์์เน็็ตความเร็็วสููง
โทรศััพท์์เคลื่�่อนที่่� และสื่�่อดิิจิิทััล ธุุรกิิจด้้านสื่่�อดิิจิิทััล
องค์์กรพััฒนาเอกชน มููลนิิธิิเพื่�่อสาธารณประโยชน์์ รัับช่่วง
การบริหิ ารการดำเนินิ งานต่่อเนื่�อ่ งไป

264 รางวััลการวิิจััยแห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติคิ ุณุ ประกาศ

รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ััย
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวัลั ระดัับดีี

สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิิเทศศาสตร์์

เรื่�อ่ ง
การศึึกษาการเปลี่่ย� นแปลงการใช้้ที่่ด� ิินและมลพิษิ ทางอากาศในจัังหวัดั น่่าน
A Study of Land uses Change and Air Pollution in Nan Province

โดย
รองศาสตราจารย์์ ดร.ดรุณุ วรรณ กำำธรเกียี รติิ และคณะ

สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิิจารณาเห็็นว่่าผลงานวิิจััย เรื่่�อง “การศึึกษาการเปลี่�ยนแปลงการใช้้
ที่่�ดิินและมลพิิษทางอากาศในจัังหวััดน่่าน” โดย รองศาสตราจารย์์ ดร.ดรุุณวรรณ กำธรเกีียรติิ และคณะ
แห่ง่ มหาวิิทยาลัยั ธรรมศาสตร์์ ศููนย์ร์ ัังสิติ เป็น็ ผลงานวิจิ ััยที่�่ได้้ใช้ว้ ิชิ าการที่�่มีีอยู่� เช่น่ Remote Sensing Landsat
ระบบสารสนเทศภููมิิศาสตร์์ และดาวเทีียม GNSS ซึ่่�งความสััมพัันธ์์ระหว่่างการเปลี่่�ยนแปลงการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน
และพื้้�นที่�ท่ ี่ม�่ ีีจุุดความร้อ้ น การใช้้ประโยชน์์ที่่�ดินิ ที่่�มีีระดับั ความแม่่นยำสูงู กว่่า 70% นั้้�น หากสามารถนำมาปรัับปรุงุ
พัฒั นาให้้ดีีกว่่านี้�ได้้โดยใช้้เทคโนโลยีีที่�ท่ ันั สมััยให้ม้ ากขึ้้�น

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ่� งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวัลั ระดับั ดีี สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์

รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565 265

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่�อ่ ผลงานวิิจััย PM10 ที่่�ปกคลุุมในพื้้�นที่�่ทั้�งจัังหวััดน่่านแทนการใช้้ข้้อมููล
ชื่่�อผลงานวิจิ ััย การศึึกษาการเปลี่ย�่ นแปลงการใช้ท้ ี่ด�่ ินิ และ ปริิมาณฝุ่่�นจากสถานีีตรวจคุุณภาพอากาศที่�่มีีจำนวนน้้อย
มลพิษิ ทางอากาศในจัังหวัดั น่่าน และวัดั เฉพาะจุดุ นอกจากนี้� การกระจุกุ ตัวั ของจุดุ ความร้อ้ น
หัวั หน้้าคณะ รองศาสตราจารย์์ เกิินค่่าปกติิ (Hot spots) ที่�่ตรวจวััดจากจากดาวเทีียม
ดร.ดรุุณวรรณ กำธรเกีียรติิ Terra/Aqua ระบบ MODIS (Moderate Resolution
สถานที่่ต� ิิดต่อ่ คณะศิลิ ปศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลัยั ธรรมศาสตร์์ ImagingSpectroradiometer)จะถูกู นำมาพิจิ ารณาร่ว่ มด้ว้ ย
ศูนู ย์ร์ ังั สิิต เพื่อ่� ให้ส้ ามารถระบุบุ ริเิ วณที่ม่� ีีการเปลี่ย่� นแปลงประเภทการ
โทร. 081-934-37511 ใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิินที่�่มัักเกิิดการเผาและมีีค่่าฝุ่่�น PM10 เกิิน
E-mail: [email protected] ค่า่ มาตรฐาน
ผู้้�ร่่วมวิิจัยั 1. ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์
ดร.จุุฑาศิินีี ธัญั ปราณีีตกุลุ โดยข้้อมููลเชิิงพื้้�นที่�่และเชิิงตำแหน่่งที่�่วิิเคราะห์์
จากงานวิิจััยนี้� จะพััฒนาให้้มีีมาตรฐานและความแม่่นยำ
2. ดร.ศราวุุฒิิ นิิลสวัสั ดิ์� เพื่่�อให้้เหมาะสมต่่อการนำไปใช้้สนัับสนุุนการวางแผน
และตััดสิินใจแก้้ปััญหาในพื้้�นที่่�ได้้อย่่างตรงจุุดให้้แก่่
2. ความสำำคัญั และที่่�มาของการวิจิ ัยั หลายหน่่วยงานที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการวางแผนที่่�เกี่่�ยวกัับ
จากสถานการณ์์การขยายพื้้�นที่่�เกษตรกรรมรุุกล้้ำ การบริิหารจััดการทรััพยากร การควบคุุมการใช้้ที่่�ดิินหรืือ
พื้้�นที่ป่� ่า่ ต้น้ น้ำ้ การเผาจากกิจิ กรรมภาคการเกษตรและปัญั หา การใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน และการส่่งเสริิมหรืือรณรงค์์ให้้คน
มลพิิษในอากาศของจัังหวััดน่่านที่่�มีีมาอย่่างยาวนานนั้้�น ในพื้้�นที่ห่� รืือเกษตรกรปรับั เปลี่ย่� นพฤติกิ รรมการเผาในที่โ่� ล่ง่
มีีส่่ วน ส ำ คัั ญ ใ น ก า ร ก ร ะ ตุ้้�น ใ ห้้ เ กิิ ด ค ำ ถ า ม ใ น ง า น วิิ จัั ย นี้ � รวมถึึงรณรงค์์เรื่่�องการดููแลสุุขภาพกัับคนที่่�อาศััยในบริิเวณ
เกี่ย่� วกับั สถานะของการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด่� ินิ ในพื้้�นที่เ่� ฉพาะพื้้�นที่�่ ที่่�มีีค่า่ ฝุ่่�นเกินิ ค่่ามาตรฐาน เป็น็ ต้้น
เกษตรกรรมและป่่าไม้้ ที่่เ� ป็น็ พื้้�นที่�่ที่�่มัักเกิดิ การเผาไหม้้เป็น็
ประจำทุุกปีี ว่่าการเปลี่�่ยนแปลงไปมากน้้อยเพีียงใดใน 3. แหล่ง่ เงิินทุุนสนัับสนุนุ ในการทำำวิิจัยั
ช่่วงเวลา 10 ปีี และการใช้้ประโยชน์ท์ ี่่ด� ินิ มีีความสััมพันั ธ์์กัับ กองทุุนวิิจััยคณะศิิลปศาสตร์์ มหาวิิทยาลััย
ปริมิ าณฝุ่่�นละอองขนาดเส้น้ ผ่า่ ศูนู ย์ก์ ลางไม่เ่ กินิ 10 ไมครอน
(Particulate Matter with diameters that are generally ธรรมศาสตร์์
10 micrometers and smaller–PM10) อย่า่ งไร ด้ว้ ยเหตุนุี้�
การสำรวจและติดิ ตามการเปลี่ย�่ นแปลงการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด�่ ินิ 4. วััตถุปุ ระสงค์ข์ องการวิิจััย
ทั้ �งจัังหวััดนั้้�นด้้วยภาพถ่่ายจากดาวเทีียมจึึงเป็็นแนวทางที่่� 1) เพื่่�อวิิเคราะห์์การเปลี่�่ยนแปลงของการใช้้
เหมาะจะประยุุกต์์หาคำตอบต่า่ ง ๆ ข้า้ งต้้น แทนการสำรวจ ประโยชน์์ที่�ด่ ิินในจัังหวัดั น่า่ นในช่ว่ ง 10 ปีี (พ.ศ. 2548 และ
ด้ว้ ยแรงงานคนที่ต่� ้อ้ งใช้เ้ วลานานในการเข้า้ ถึึงและตรวจสอบ พ.ศ. 2558) ด้้วยภาพถ่่ายจากดาวเทีียมและข้อ้ มูลู ทุตุ ิิยภููมิิ
พื้้�นที่ท�่ั้�งจังั หวััด ทำให้้ต้้องใช้้งบประมาณจำนวนมากอีีกด้้วย ที่�เ่ กี่ย่� วข้อ้ ง
ในงานวิิจััยนี้� จึึงประยุุกต์์ข้้อมููลจากดาวเทีียมที่�่ 2) เพื่�่อศึึกษาความสััมพัันธ์์ระหว่่างการใช้ป้ ระโยชน์์
ให้้บริิการแบบไม่่คิิดมููลค่่า คืือ ภาพถ่่ายจากดาวเทีียม ที่�่ดินิ และปริมิ าณฝุ่่�นละอองขนาดเล็ก็ ในอากาศ
LANDSAT 5 และ LANDSAT 8 มาวิิเคราะห์์ประเภท
การใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิินที่่�ของจัังหวััดน่่าน 2 ช่่วงเวลา คืือ 5. ระยะเวลาที่่ท� ำำการวิจิ ัยั
พ.ศ. 2548 และ 2558 (ช่่วงก่อ่ นและการรณรงค์์เรื่่�องการ 2 ปีี
ห้้ามเผาเพราะปััญหาฝุ่่�นละอองเกิินค่่ามาตรฐานเกิิดขึ้้�น
ในพื้้�นที่�่) และประยุุกต์์เทคนิิคการวิิเคราะห์์ค่่าฝุ่่�นละออง 6. สรุปุ ผลการวิจิ ัยั
ขนาดเส้้นผ่่าศููนย์์กลางไม่่เกิิน 10 ไมครอน จากภาพถ่่าย ผลการศึึกษาตามวัตั ถุปุ ระสงค์ข์ ้้อที่�่ 1 ประกอบด้ว้ ย
จากดาวเทีียม LANDSAT 8 หลายช่่วงเวลา โดยเน้น้ ในฤดูู แผนที่่�การใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิินของจัังหวััดน่่าน โดยเฉพาะ
ที่�่มีีการเผาไหม้้เยอะ หรืือเรีียกว่่า ฤดููไฟ (ช่่วงมกราคม – ขอบเขตพื้้�นที่�่ป่่าไม้้และเกษตรกรรมบนที่�่สููงที่่�ปรัับปรุุงให้้
พฤษภาคม) เพื่�่อให้้ได้้แผนที่�่แสดงระดัับปริิมาณของฝุ่่�น ทัันสมััยกว่่าแหล่่งข้้อมููลอื่�่น ๆ ดัังแสดงในรููปที่่� 1 และ 2
ซึ่�่งตรวจสอบมาตรฐานความแม่่นยำได้้เกิินร้้อยละ 70 โดย

266 รางวัลั การวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

สามารถสรุปุ ขนาดพื้้�นที่ก่� ารใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด�่ ินิ 5 ประเภทหลักั มีีการเปลี่่�ยนแปลงจากพื้้�นที่่�เกษตรกรรมในปีี 2548
ได้้แก่่ แหล่่งน้ำ้ ป่า่ ไม้้สมบูรู ณ์์ ป่่าไม้ไ้ ม่ส่ มบูรู ณ์์ สิ่ง� ปลูกู สร้้าง ไปเป็น็ พื้้�นที่�่ป่า่ ไม้ไ้ ม่ส่ มบูรู ณ์์ในปีี 2558 (A to F2) มากที่่�สุดุ
และอื่�่น ๆ และเกษตรกรรม ในตารางที่่� 1 ในขณะที่อ่� ำเภอบ่่อเกลืือ พบว่่า การเปลี่่ย� นแปลงจากพื้้�นที่�่
ป่่าไม้้ไม่่สมบููรณ์์ในปีี 2548 ไปเป็็นพื้้�นที่่�ป่่าไม้้สมบููรณ์์ในปีี
ตารางท่ี1เปรยี บเทยี บการใชป้ ระโยชนท์ ด่ี นิ 5ประเภทหลกั 2558 (F2 to F1) มากที่่�สุุด ส่่วนการเปลี่่�ยนจากพื้้�นที่�่
ที่จ�ำ แนกในปี 2548 และ 2558 แหล่่งน้้ำในปีี 2548 ไปการใช้ป้ ระโยชน์์ประเภทต่่าง ๆ ในปีี
2558 และการเปลี่�ย่ นแปลงของพื้้�นที่�ส่ิ่ง� ปลููกสร้้างและอื่่�น ๆ
การใช้ 2548 2558 ในปีี 2548 ไปเป็็นแหล่ง่ น้ำ้ ในปีี 2558 นั้้�น พบว่่า มีีพื้้�นที่่�
ประโยชนท์ ่ดี นิ น้อ้ ยมากจนอาจคำนวณไม่พ่ บพื้้�นที่เ�่ ปลี่ย่� นแปลง โดยเฉพาะ
% พื้นที่ % พืน้ ท่ี ในอำเภอสองแคว บ้้านหลวง แม่่จริิม และนาน้้อย
แหล่่งน้้ำ (ตร.กม.) (ตร.กม.)
ป่าไมส้ มบูรณ์ ส่่วนผลการศึึกษาตามวััตถุุประสงค์์ข้้อที่่� 2 จะ
ป่าไม้ไม่สมบรู ณ์ 0.37 45.19 0.33 39.79 คััดเลืือกเฉพาะภาพที่่�มีีคุุณภาพหรืือมีีเมฆปกคลุุมน้้อยที่�่สุุด
ส่งิ ปลูกสร้าง มาสรุุปจึึงมีีภาพไม่่ครบทุุกเดืือนในฤดููไฟ โดยผลจากการ
และอ่นื ๆ 11.76 1,435.52 14.75 1,799.85 วิิเคราะห์์ภาพ PM10 ในเดืือนกุุมภาพัันธ์์และมีีนาคมหรืือ
เกษตรกรรม ฤดูตู รวจวัดั จากสถานีีภายในจังั หวัดั น่า่ นและจังั หวัดั โดยรอบ
รวม 29.93 3,653.35 19.03 2,323.09 กัับค่า่ Aerosol Optical Thickness (AOT) จากภาพถ่่าย
จากดาวเทีียมซึ่�่งมีีความสััมพัันธ์์กัันดีี และค่่าที่�่สมการ
0.46 56.15 3.99 486.60 ทำนายได้้ส่่วนใหญ่่มีีความคลาดเคลื่�่อนไปจากค่่าอ้้างอิิง
หรืือค่่าที่�่ตรวจวััดได้้จริิงประมาณ ±10 เปอร์์เซ็็นต์์
57.47 7,014.27 61.90 7,555.16 โดยมีีระดัับความน่่าเชื่�่อที่่�ยอมรัับได้้ จึึงนำไปจััดช่่วงค่่าตาม
100.00 12,204.48 100.00 12,204.48 มาตรฐานฝุ่่�นละออง PM10 ของกรมควบคุุมมลพิิษไฟของ
ปีี 2558 ถึึงการถดถอยที่่�พััฒนาสมการจากความสััมพัันธ์์
ผลการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน ระหว่า่ งข้อ้ มููล PM10 ทีี
ระหว่างปี 2548 และ 2558 แสดงในภาพที่ 1
ผลการวิิเคราะห์์ค่่า PM10 ในบรรยากาศของพื้้�นที่�่
จังั หวัดั น่า่ น พบเพีียง 4 ระดับั คืือ ระดัับคุุณภาพอากาศดีี
(PM10 น้อ้ ยกว่า่ หรืือเท่า่ กับั 40 มคก./ลบ.ม.) คุณุ ภาพอากาศ
ปานกลาง (PM10 = 41-120 มคก./ลบ.ม.) ระดัับที่�่มีี
ผลกระทบต่่อสุุขภาพ (PM10 = 121-350 มคก./ลบ.ม.)
และระดัับที่�่คุุณภาพอากาศส่่งผลกระทบต่่อสุุขภาพมาก
(PM10 = 351-420 มคก./ลบ.ม.) โดยไม่พ่ บพื้้�นที่ท่� ี่ม่� ีีค่า่ PM10
เกิินค่่ามาตรฐานระดัับอัันตรายต่่อสุุขภาพ (PM10 > 420
มคก./ลบ.ม.) ในช่่วงเวลาที่�่ศึึกษา ดังั แสดงในรููปที่่� 2

รููปที่�่ 1 การเปลี่่�ยนแปลงการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิินจังั หวััดน่า่ น ระหว่่างปีี 2548 รููปที่่� 2 แผนที่่�แสดงปริิมาณฝุ่�นละอองขนาดเล็็กกว่่า 10 ไมครอน
และ 2558 ในจังั หวัดั น่า่ น ในฤดููไฟ ปีี 2558 – 2560

การเปลี่่�ยนแปลงการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดินิ ในช่่วง 10 ปีี
ของจัังหวััดน่่าน พบว่่า มีีการเปลี่่�ยนแปลงจากพื้้�นที่�่ป่่าไม้้
ไม่่สมบููรณ์์ในปีี 2548 ไปเป็็นพื้้�นที่�่เกษตรกรรมในปีี 2558
(F2 to A) เกิิดขึ้้�นมากที่่�สุุด โดยเป็็นพื้้�นที่�่เปลี่่�ยนแปลง
มากที่ส่� ุดุ ของ 13 อำเภอเช่น่ กันั มีีเพีียงอำเภอนาหมื่น่� ที่พ�่ บว่า่

รางวััลการวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565 267

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

จากแผนที่�่แสดงปริิมาณฝุ่่�น PM10 ปกคลุุมพื้้�นที่�่ วางแผนการทำงานของหลายหน่ว่ ยงานในพื้้�นที่่ศ� ึึกษา อาทิิ
จังั หวััดน่่านหลายช่ว่ งเวลา พบว่า่ อำเภอที่ม�่ ีีพื้้�นที่่ม� ากที่ส�่ ุดุ หน่ว่ ยงานด้า้ นผังั เมืืองหรืือการควบคุมุ การใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด่� ินิ
ที่่�ถููกปกคลุุมด้้วยค่่า PM10 เกิินค่่ามาตรฐาน สอดคล้้อง (ขยายพื้้�นที่่�เกษตรกรรม) หน่่วยงานด้้านป่่าไม้้และด้้าน
กัับอำเภอที่่�มีีจำนวนจุุดร้้อนมากที่่�สุุด โดยเฉพาะข้้อมููล สิ่ง� แวดล้อ้ มที่ส่� ามารถนำข้อ้ มูลู จากการวิจิ ัยั นี้� ไปใช้ว้ างแผนการ
จุดุ ความร้อ้ นของปีี 2548 2559 และ 2560 (ดูรู ููปที่่� 5) ได้แ้ ก่่ การอนุรุ ักั ษ์ห์ รืือฟื้น�้ ฟูปู ่า่ ไม้้ วางแผนเฝ้า้ ระวังั การเกิดิ ไฟไหม้ป้ ่า่
คืือ อำเภอเวีียงสา นาน้้อย นาหมื่น่� แม่จ่ ริิม เมืืองน่่าน และ หรืือการเผาพื้้�นที่เ�่ กษตรกรรม รวมถึึงการรณรงค์ก์ ารหยุดุ เผา
ปััว ในขณะที่�่จำนวนจุุดความร้้อนเกิินค่่าปกติิในปีี 2558 และการสนับั สนุนุ ให้ด้ ูแู ลรักั ษาสุขุ ภาพของประชาชนที่อ�่ าศัยั
ของดาวเทีียม Terra/Aqua มีีพื้้�นที่�่อำเภอบ่่อเกลืือและ อยู่ �ในบริิเวณที่�่มีีการเผาและค่่าฝุ่่�นอยู่ �ในระดัับที่่�อัันตรายต่่อ
เฉลิิมพระเกีียรติิที่�่มีีจำนวนจุุดมาก แต่่พื้้�นที่�่ของทั้�งสอง สุขุ ภาพเกิิดขึ้้�นซ้้ำซากได้อ้ ย่า่ งตรงจุุด (มีีแผนที่�ร่ ะบุตุ ำแหน่่ง
อำเภอถููกปกคลุุมด้้วยค่่า PM10 เกิินค่่ามาตรฐานมีีน้้อย พื้้�นที่่เ� ป้า้ หมายได้้อย่่างชััดเจน)
ไม่่สอดคล้้องกััน แต่่สอดคล้้องกัับจุุดความร้้อนที่�่พบในปีี
2559 และ 2560 ส่่วนอำเภอที่่�มีีพื้้�นที่�่น้้อยที่�่ถููกปกคลุุม 8. ศักั ยภาพในการพัฒั นาไปสู่่�การใช้้
ด้ว้ ยค่า่ PM10 เกินิ ค่า่ มาตรฐาน สอดคล้อ้ งกับั อำเภอที่ม�่ ีีจำนวน ประโยชน์ใ์ นเชิิงสังั คม และ/หรืือ เชิิงพาณิชิ ย์์
จุุดร้้อนน้้อย ได้้แก่่ อำเภอเชีียงกลาง สองแคว สัันติิสุุข
ภูเู พีียง และบ้า้ นหลวง เป็น็ ต้้น ผลจากการวิิจััยนี้� จะเน้้นการใช้้ประโยชน์์ในเชิิง
สาธารณะหรืือเชิิงสัังคม เพราะสะท้้อนถึึงกิิจกรรมมนุุษย์์
สรุุปผลการวิิเคราะห์์ข้้อมููล PM10 ร่่วมกัับการใช้้ ในประเด็็นการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิิน และผลกระทบจาก
ประโยชน์์ที่่�ดิินปีี 2558 แผนที่�่การเปลี่�่ยนแปลงการใช้้ การเปลี่ย่� นแปลงการใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ด�่ ินิ บางประเภทที่ย�่ ังั ขาด
ประโยชน์์ที่ด�่ ิินในรอบ 10 ปีี และจุุดความร้อ้ นเกินิ ค่่าปกติิ การควบคุุมอย่่างจริิงจััง และปััญหามลพิิษทางอากาศใน
จากดาวเทีียม Terra/Aqua ตั้�งแต่ป่ ีี 2548 ถึึง 2560 ของ พื้้�นที่่�ศึึกษา ซึ่่�งกระบวนการและผลจากการวิิเคราะห์์
จังั หวัดั น่่าน พบว่่า จำนวนจุดุ ความร้อ้ นหรืือการกระจุุกตััว ในงานวิจิ ัยั นี้� สามารถเป็น็ เครื่อ่� งมืือให้แ้ ก่ห่ น่ว่ ยงานที่เ่� กี่ย่� วข้อ้ ง
มีีมากในพื้้�นที่�่ที่่�ปกคลุุมด้้วยค่่า PM10 ที่�่เกิินค่่ามาตรฐาน นำไปประยุุกต์์และใช้้ประโยชน์์ เนื่�่องจากมีีการเสนอแนะ
ซึ่�่งมักั เป็น็ พื้้�นที่่�เกษตรกรรมบนที่่�สูงู ซึ่่�งส่ว่ นใหญ่เ่ ป็น็ พื้้�นที่�่ที่่� พื้้�นที่ห่� รืือชุมุ ชนที่อ�่ าจเป็น็ เป้า้ หมายในการรณรงค์ใ์ นประเด็น็
เปลี่�่ยนจากป่่าไม่่ไม่่สมบููรณ์์และป่่าไม้้สมบููรณ์์มาเป็็นพื้้�นที่�่ เรื่�่องการปรัับเปลี่่�ยนพฤติิกรรมการเผาพื้้�นที่�่เกษตรกรรม
เกษตรกรรม รองลงมา คืือ ป่า่ ไม้้ไม่ส่ มบููรณ์์ ป่า่ ไม้้สมบููรณ์์ และพื้้�นที่�่ที่่�ควรเฝ้้าระวัังการเผา จากข้้อมููลที่่�เกิิดจุุดความ
พื้้�นที่ส�่ิ่ง� ปลูกู สร้้างและอื่�น่ ๆ และแหล่ง่ น้้ำ ตามลำดับั ร้้อนเกินิ ค่า่ ปกติซิ ้้ำ ๆ หลายปีี และสามารถใช้้วางแผนดููแล
สุุขภาพของคนในชุุมชนที่่�ประสบปััญหามลพิิษทางอากาศ
7. ประโยชน์์ที่่�ได้้รัับจากการวิิจััย เกิินค่่ามาตรฐานเป็็นประจำ รวมถึึงพื้้�นที่�่ที่�่อาจพิิจารณา
1) กระบวนการวิิจััยสามารถใช้้เป็็นแนวทางให้้แก่่ ดำเนิินการฟื้�้นฟููป่่าไม้้ หรืือควบคุุมการใช้้หรืือปรัับเปลี่�่ยน
นิิสิิต นัักศึึกษา นัักวิิชาการ และผู้�ที่่�สนใจศึึกษาในลัักษณะ การใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิินให้้เหมาะสมหรืือไม่่ขััดต่่อกฎระเบีียบ
เดีียวกัันในพื้้�นที่�่อื่�่น ๆ โดยได้้แสดงขั้้�นตอนการทำงานและ ของหน่่วยงานราชการหรืือนโยบายของภาครััฐ
การวิิเคราะห์์เพื่่�อศึึกษาการเปลี่่�ยนแปลงการใช้้ประโยชน์์
ที่่�ดินิ การวิเิ คราะห์์ค่่าฝุ่่�น PM10 จากภาพถ่่ายจากดาวเทีียม 9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์์ในมิติ ิติ ่่าง ๆ
เพื่�่อให้้ได้้ข้้อมููลการปกคลุุมของฝุ่่�นแทนการทราบค่่าฝุ่่�น  เชิงชุมชน/สังคม
เฉพาะจุดุ จากสถานีีตรวจวัดั ที่�่ และการศึึกษาความสััมพัันธ์์
ระหว่่างการใช้้ประโยชน์์ที่่�ดิินและปริิมาณฝุ่่�นละอองขนาด ผลงานนี้้� มีีศัักยภาพดีีที่่�จะนำไปใช้้เป็็นข้้อมููล
เล็็กหรืือมลพิิษในอากาศ รวมถึึงการนำจุุดความร้้อนเกิิน สนัับสนุุนการตััดสิินใจวางแผนบริิหารจััดการพื้้�นที่่�ของ
ค่า่ ปกติิมาร่่วมพิิจารณาไว้้อย่า่ งเป็็นขั้้�นตอนชััดเจน หน่่วยงานเกี่�่ยวกัับด้้านสิ่่�งแวดล้้อม ป่่าไม้้ การใช้้ประโยชน์์
2) ผลการวิิเคราะห์์จากการศึึกษานี้� คืือ ข้้อมููล ที่ด�่ ินิ และด้้านสาธารณสุุข ทั้�งในระดัับจัังหวััดและสามารถ
สภาพพื้้�นที่�่และคุุณภาพอากาศของพื้้�นที่่�ศึึกษาที่่�ทัันสมััย ประยุุกต์์ในระดัับภููมิิภาคและระดัับประเทศได้้ ซึ่่�งการนำ
(ตามช่่วงเวลาที่�่ต้้องการศึึกษา) ชััดเจน เข้้าใจง่่าย และมีี ไปใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่ก่� ล่า่ วมา ย่อ่ มเกี่ย่� วข้อ้ งกับั ชีีวิติ ความเป็น็ อยู่�
ความแม่น่ ยำในระดับั ดีี (ไม่ต่ ่่ำกว่า่ ร้อ้ ยละ 70) จึึงมีีศักั ยภาพ ของคนจำนวนมากที่อ่� าศััยอยู่�ในพื้้�นที่่�เป้้าหมาย
ที่่�จะนำไปใช้้ประโยชน์์ในการประกอบการตััดสิินใจหรืือ

268 รางวัลั การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

 เชิงวชิ าการ 10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่�เสนอแนะ
กระบวนการและเทคนิคิ จากการวิจิ ัยั นี้� เป็น็ ประโยชน์์ ให้แ้ ก่ร่ ัฐั บาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
ต่อ่ นิสิ ิิต นัักศึึกษา นัักวิชิ าการ และผู้�ที่่ส� นใจ การประยุุกต์์
เทคโนโลยีีการสำรวจจากระยะไกลหรืือเทคโนโลยีี เนื่่�องจากข้้อมููลที่่�ถููกต้้อง ทัันสมััย และสามารถ
ภูมู ิสิ ารสนเทศ โดยสามารถใช้อ้ ้า้ งอิงิ และเป็น็ แนวทางศึึกษา เจาะจงพื้้�นที่ป่� ัญั หาหรืือพื้้�นที่ร�่ อการพัฒั นานั้้�น เป็น็ สิ่่ง� จำเป็น็
ในประเด็็นเดีียวกัันหรืือใกล้้เคีียงของในพื้้�นที่่�ศึึกษานี้ �ในช่่วง ในการวางแผนเพื่อ�่ บริหิ ารจัดั การเชิงิ พื้้�นที่�่ และการประยุกุ ต์์
เวลาอื่�น่ ๆ หรืือในพื้้�นที่ศ�่ ึึกษาอื่น่� ได้ต้ ่อ่ ไป เทคโนโลยีีภูมู ิสิ ารสนเทศสามารถสร้า้ งข้อ้ มูลู ที่เ�่ ป็น็ ประโยชน์์
 เชิงพื้นท่ี โปรดระบุ ดัังกล่่าวได้้ ซึ่�่งผลจากการวิิจััยนี้�สามารถนำไปใช้้สนัับสนุุน
ก า ร ท ำ ง า น ด้้ า น ก า ร อ นุุ รัั ก ษ์์ ทรัั พ ย า ก ร ธ ร ร ม ช า ติิ
ผลงานนี้้� ได้แ้ ผนที่ก�่ ารใช้ป้ ระโยชน์ท์ ี่่�ดินิ ปริมิ าณฝุ่่�น ด้า้ นสิ่่ง� แวดล้อ้ ม ด้้านการใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน/ด้้านการเกษตร
PM10 และการกระจายของจุุดความร้อ้ นเกิินค่า่ ปกติิในพื้้�นที่�่ รวมถึึงด้า้ นสาธารณสุขุ ในระดับั จังั หวัดั และประยุกุ ต์ศ์ ึึกษา
จังั หวัดั น่า่ น ซึ่ง�่ เป็น็ ข้อ้ มูลู นำไปสู่่�การชี้�เป้า้ หรืือเจาะจงบริเิ วณ ในพื้้�นที่�่ขนาดใหญ่่ขึ้้�นได้้ จึึงเป็็นทางเลืือกที่�่หน่่วยงานภาค
ที่่�เป็็นปััญหาหรืือควรมีีพััฒนาต่่าง ๆ ให้้แก่่หน่่วยงานใน รััฐบาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชนที่่�ดำเนินิ การต่า่ ง ๆ
จังั หวัดั ที่ม่� ีีหน้า้ ที่เ�่ กี่ย�่ วข้อ้ งไปดำเนินิ การต่อ่ ไปได้อ้ ย่า่ งตรงจุดุ เกี่�่ยวข้้องกัับพื้้�นที่�่ ควรต้้องนำไปพิิจารณาประกอบการ
นอกจากนี้� ภาพถ่า่ ยจากดาวเทีียม LANDSAT หรืือดาวเทีียม วางนโยบาย พััฒนา หรืือแก้้ไขปััญหาในพื้้�นที่่�แทนการใช้้
ที่ม่� ีีศักั ยภาพใกล้เ้ คีียงกันั และข้อ้ มูลู จุดุ ความร้อ้ นเกินิ ค่า่ ปกติิ ข้้อมููลเชิิงสถิิติิหรืือสุ่�มสำรวจเฉพาะจุุดเป็็นหลััก เพื่�่อให้้เกิิด
ซึ่ง่� เป็น็ ข้อ้ มูลู ที่ก�่ ารบันั ทึึกหรืือสำรวจด้ว้ ยดาวเทีียมตามวงรอบ ความแม่่นยำจากการใช้้ข้้อมููลที่�่หลากหลายมิิติิ ซึ่่�งสามารถ
การโคจรทั้�งที่�เ่ ป็็นรายวัันหรืือรายเดืือน ทำให้้มีีข้อ้ มูลู หลาย มองเห็็นตำแหน่่งหรืือขอบเขตพื้้�นที่�่ในการบริิหารจััดการที่�่
ช่่วงเวลา สามารถวิิเคราะห์์ข้้อมููลได้้หลายช่่วงเวลาตั้�งแต่่ ชัดั เจน
อดีีตจนถึึงปัจั จุบุ ันั จึึงมีีศักั ยภาพเหมาะสมที่จ่� ะนำมาประยุกุ ต์์
เพื่่�อติิดตามการเปลี่่�ยนแปลงต่า่ ง ๆ ในพื้้�นที่ไ�่ ด้อ้ ย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� ง
และเป็็นข้้อมููลทางเลืือกที่่�เป็็นที่�่ยอมรัับในระดัับสากล
ช่่ ว ย ใ ห้้ อ ย่่ า ง ป ร ะ หยัั ดทั้้� ง เ ว ล า แ ล ะ ค่่ า ใ ช้้ จ่่ า ย ไ ด้้ ม า ก
เมื่่�อเปรีียบเทีียบกัับการสำรวจด้้วยแรงงานคนที่�่ต้้องใช้้เวลา
และงบประมาณในการสำรวจพื้้�นที่�ร่ ะดับั จังั หวัดั

รางวััลการวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565 269

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติคิ ุณุ ประกาศ

รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ััย
ประจำำปีงี บประมาณ 2565

รางวัลั ระดัับดีี

สาขาเทคโนโลยีสี ารสนเทศและนิิเทศศาสตร์์

เรื่อ่� ง
การชี้้แ� นะผ่่านสื่่�อเพื่อ่� ผลัักดันั นโยบายสาธารณะเชิงิ สุุขภาพในประเทศไทย
Media Advocacy For Advancing Public Health Policy in Thailand

โดย
ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.ณัฐั วิิภา สิินสุวุ รรณ

สำนักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิจิ ารณาเห็น็ ว่า่ ผลงานวิจิ ัยั เรื่อ่� ง “การชี้�แนะผ่า่ นสื่อ่� เพื่อ�่ ผลักั ดันั นโยบาย
สาธารณะเชิิงสุุขภาพในประเทศไทย” โดย ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ ดร.ณััฐวิิภา สิินสุุวรรณ แห่่ง มหาวิิทยาลััย
เทคโนโลยีีราชมงคลธััญบุุรีี เป็็นผลงานวิิจััยที่่�จะสามารถนำความรู้�ที่�่ได้้ไปเผยแพร่่แก่่ผู้้�รัับบริิการกลุ่�มต่่าง ๆ
ในเชิงิ วิชิ าการ เชิงิ สาธารณะ และเชิงิ นโยบาย ทั้�งในระดับั ท้อ้ งถิ่น� ประเทศ และระหว่า่ งประเทศ ในรูปู แบบต่า่ ง ๆ เช่น่
ผลงานวิจิ ัยั การนำเสนอผลงานวิชิ าการ การปรับั ปรุงุ หลักั สูตู รการเรีียนการสอน ตลอดจนกิจิ กรรมเพื่อ�่ ให้ก้ ารบริกิ าร
แก่่สัังคมได้้ในอนาคต

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ่� งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวัลั ระดับั ดีี สาขาเทคโนโลยีีสารสนเทศและนิเิ ทศศาสตร์์

270 รางวััลการวิิจััยแห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่่อ� ผลงานวิิจัยั เกิิดขึ้้�นทั้้�งในประเทศไทยและต่่างประเทศ (DeJong, 1996;
ชื่อ�่ ผลงานวิจิ ัยั การชี้�แนะผ่่านสื่่�อเพื่่�อผลัักดัันนโยบาย จุุติพิ ร ปริิญโญกุลุ , 2554; ณััฐวิภิ า สิินสุวุ รรณ, 2548)
สาธารณะเชิงิ สุขุ ภาพในประเทศไทย
หัวั หน้้าคณะ ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.ณัฐั วิภิ า สินิ สุวุ รรณ เมื่่�อนัักรณรงค์์ด้้านสุุขภาพต้้องเผชิิญกัับการต่่อสู้ �
สถานที่่ต� ิดิ ต่่อ คณะเทคโนโลยีีสื่่อ� สารมวลชน คััดค้้าน และขััดขวางการผลัักดัันโยบาย แนวทางหนึ่่�งที่�่
มหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีีราชมงคลธัญั บุรุ ีี นัักรณรงค์์เรีียนรู้้�และนำมาใช้้ในการดำเนิินงานเพื่่�อผลัักดััน
ที่่ป� รึึกษาวิจิ ัยั ศาสตราจารย์์ ดร.ปาริชิ าต สถาปิติ านนท์์ นโยบายสาธารณะเชิิงสุุขภาพ ก็็คืือ การใช้้พลัังของสื่่�อเป็็น
ช่่องทางในการผลัักดัันนโยบายเพราะคุุณลัักษณะของสื่่�อ
2. ความสำำคัญั และที่่ม� าของการวิจิ ััย โดยเฉพาะสื่อ�่ มวลชนมีีอิทิ ธิพิ ลต่อ่ การรับั รู้�ข้อมูลู ข่า่ วสารของ
การชี้�แนะผ่่านสื่่อ� (Media Advocacy) เป็น็ แนวคิิด สาธารณชน เรื่�่องราวที่�่สื่่อ� มวลชนนำเสนอมีีแนวโน้ม้ ที่จ�่ ะได้้
และแนวทางการดำเนิินงานที่�่ได้้รัับความนิิยมในช่่วงปลาย รัับการยกระดัับให้้กลายเป็็นประเด็็นที่�่สัังคมและผู้ �กำหนด
ปีี 1980 โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งในการดำเนิินงานเพื่่�อผลัักดััน นโยบายในสัังคมสนใจ (Wallack et al. 1993; Wallack &
นโยบายสุุขภาพ (Wallack, 1994) นัักรณรงค์์ค้้นพบ Dorfman, 1996; Holder & Treo, 1997) การชี้�แนะ
บทเรีียนจากการดำเนิินงานสื่่�อสารรณรงค์์ด้้านสุุขภาพว่่า ผ่่านสื่่�อกลายเป็็นเครื่่�องมืือสำคััญในการดำเนิินงานเพื่่�อ
การสื่่�อสารรณรงค์์เพื่่�อให้้ข้้อมููลและความรู้�ด้้านสุุขภาวะยััง สร้้างเสริิมสุุขภาวะที่่�ดีีให้้กัับคนในสัังคมในมิิติิต่่าง ๆ เช่่น
ไม่เ่ พีียงพอที่จ่� ะปรับั เปลี่ย่� นพฤติกิ รรมสุขุ ภาพไม่พ่ ึึงประสงค์์ การควบคุุมการบริิโภคยาสููบและเครื่่�องดื่่�มแอลกอฮอล์์
ของบุุคคล นัักรณรงค์์พบว่่าปััญหาพฤติิกรรมสุุขภาพ การป้้องกัันรัักษาผู้�ติิดเชื้�อเอชไอวีี การป้้องกัันความรุุนแรง
ไม่่ได้้เกิิดการช่่องว่่างของข้้อมููลข่่าวสารอีีกต่่อไปเพราะเมื่่�อ การสร้้างเสริิมโภชนาการ (Jernigan & Wright, 1996)
ประชาชนมีีความรู้�เกี่่�ยวกัับสุุขภาพที่่�ดีีแล้้วก็็ยัังไม่่สามารถ นัักรณรงค์์ด้้านสุุขภาพตระหนัักว่่า ถ้้าทำให้้ประเด็็น
เปลี่่�ยนแปลงพฤติิกรรมให้้มีีสุุขภาพดีีได้้ ปััญหาพฤติิกรรม ข้้อเรีียกร้้องด้้านสุุขภาพอยู่ �ในความสนใจของสื่่�อก็็จะเป็็น
สุุขภาพจึึงถููกนิิยามใหม่่ว่่าเกิิดจากเรื่�่องช่่องว่่างของอำนาจ ช่่องทางสร้้างการรัับรู้�และให้้ความรู้้�กัับสาธารณชนและ
เพราะขาดอำนาจในการนิิยามและจััดการกัับปััญหารวมถึึง ผู้�มีอำนาจในการออกกฎหมาย ทั้�งยังั อาจเรีียกพลังั สนับั สนุนุ
ขาดการเปลี่�่ยนแปลงเชิิงสัังคม นัักรณรงค์์ด้้านสุุขภาพจึึง จากชุุมชนและสังั คมได้้ด้ว้ ย
หันั มาให้ค้ วามสำคัญั กับั การผลักั ดันั ให้เ้ กิดิ การเปลี่ย�่ นแปลง
ระบบ โครงสร้้างและสิ่�งแวดล้้อมรอบตััวบุุคคลแทนการให้้ การผลัักดัันนโยบายสาธารณะเพื่่�อควบคุุมยาสููบ
ความรู้�ด้้านสุุขภาพซึ่่�งเป็็นที่�่มาของความพยายามผลัักดััน ในปีี พ.ศ. 2556 คืือ การขยายภาพคำเตืือนบนซองบุุหรี่่�
นโยบายในฐานะที่�่นโยบายเป็็นมาตรการที่�่มีีอำนาจจััดการ ซึ่่�งนัับเป็็นมาตรการเชิิงนโยบายที่�่ประเทศไทยต้้องปฏิิบััติิ
กัับสิ่�งแวดล้้อมในสัังคม ดัังนั้้�นจึึงเกิิดแนวคิิดการชี้�แนะการ ตามกรอบอนุุสััญญาควบคุุมยาสููบขององค์์การอนามััยโลก
ใช้้มาตรการทางนโยบายเพราะนโยบายและกฎหมายคืือ (WHO FCTC) ซึ่ง�่ ประเทศไทยเป็น็ สมาชิกิ ตั้�งแต่ป่ ีี พ.ศ. 2546
อำนาจที่�่จะช่่วยให้้บุุคคลเปลี่�่ยนแปลงพฤติิกรรมหรืือกล่่าว นัับเป็็นประเทศแรกในภููมิิภาคเอเชีียและแปซิิฟิิกที่�่เป็็น
อีีกนััยหนึ่่ง� คืือ เมื่�่อบุคุ คลไม่่สามารถเปลี่ย�่ นแปลงพฤติิกรรม สมาชิกิ ทั้�งนี้้�ตามมาตรา11ของกรอบอนุสุ ัญั ญาฯดังั กล่า่ วระบุุ
ไม่พ่ ึึงประสงค์ด์ ้า้ นสุขุ ภาพได้ด้ ้ว้ ยตนเอง นักั รณรงค์จ์ ึึงต้อ้ งใช้้ แนวทางให้้ประเทศสมาชิิกพยายามผลัักดัันการขยายภาพ
นโยบายมาควบคุมุ บุุคคลให้เ้ กิิดการเปลี่ย�่ นแปลงพฤติิกรรม คำเตืือนบนซองบุุหรี่่�ให้้มีีขนาดมากกว่่าร้้อยละ 50 หรืือ
การเปลี่่�ยนแปลงเชิงิ นโยบายเป็็นเรื่อ่� งที่�่เกี่�่ยวข้อ้ งกัับ ขนาดใหญ่ท่ ี่ส�่ ุดุ เท่า่ ที่จ�่ ะทำได้้ (สุนุ ิดิ า ปรีีชาวงษ์์ และเนาวรัตั น์์
อำนาจรััฐและอำนาจการเมืืองในฐานะผู้ �ควบคุุมนโยบาย เจริิญค้า้ , 2553) ใน ปีี พ.ศ. 2556 กระทรวงสาธารณสุขุ ได้้
การกำหนดนโยบายจึึงมักั กระทบกับั ผู้้�มีีส่ว่ นเกี่ย่� วข้อ้ งหลาย ดำเนิินการเพื่�่อผลัักดัันการขยายภาพคำเตืือนบนซองบุุหรี่่�
ฝ่า่ ยโดยเฉพาะนโยบายสาธารณะเชิงิ สุขุ ภาพด้า้ นการควบคุมุ จากเดิิมที่�่มีีพื้้�นที่่�ร้้อยละ 55 เป็็นร้้อยละ 85 นโยบายนี้�
การบริิโภคยาสููบและเครื่่�องดื่่�มแอลกอฮอล์์ซึ่�่งมีีกลุ่ �มที่�่เสีีย ถูกู คัดั ค้า้ นและต่อ่ ต้า้ นจากธุรุ กิจิ บุหุ รี่ท่�ั้�งไทยและต่า่ งประเทศ
ผลประโยชน์์ เช่่น ธุุรกิิจยาสููบและเครื่่�องดื่่�มแอลกอฮอล์์ โดยเฉพาะบริิษััทบุุหรี่่�ข้้ามชาติิฟ้้องร้้องต่่อศาลปกครอง
ส่่งผลให้้การผลัักดัันนโยบายสาธารณะถููกขััดขวาง โต้้แย้้ง ให้้ระงัับการบัังคัับใช้้ด้้วยเหตุุผลว่่าเป็็นการแทรกแซง
ทำให้ล้ ่า่ ช้า้ หรืือไม่ส่ ามารถบังั คับั ใช้ไ้ ด้้ ปรากฏการณ์ด์ ังั กล่า่ ว ท า ง ก า ร ค้้ า ก า ร ฟ้้ อ ง ร้้ อ ง ก ร ะ ท ร ว ง ส า ธ า ร ณ สุุ ข
ต่อ่ ศาลปกครองกลางจึึงเกิดิ ขึ้้�นในเดืือนมิถิ ุนุ ายน พ.ศ. 2556
และต่อ่ มาศาลปกครองกลาง (ศาลปกครองชั้้�นต้น้ ) มีีคำสั่ง� ให้้
ระงับั การบังั คับั ใช้ก้ ฎหมายไว้ก้ ่อ่ นจนกว่า่ จะมีีคำสั่ง� พิพิ ากษา

รางวััลการวิจิ ััยแห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565 271

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

มูลู นิธิ ิริ ณรงค์เ์ พื่อ่� การไม่ส่ ูบู บุหุ รี่แ�่ ละเครืือข่า่ ยต้อ้ งดำเนินิ การ 4. วััตถุุประสงค์ข์ องการวิจิ ัยั
ด้้วยกลยุุทธ์์ต่่าง ๆ เพื่่�อผลัักดัันให้้นโยบายขยายภาพ 1) เพื่�่อศึึกษาพััฒนาการของการชี้�แนะผ่่านสื่�่อ
คำเตืือนบนซองบุุหรี่�่มีีผลบัังคัับใช้้และหนึ่�่งในกลยุุทธ์์ที่�่นำ เพื่อ�่ ผลักั ดันั นโยบายสาธารณะเชิงิ สุขุ ภาพในประเทศไทย
มาใช้ค้ ืือการสื่อ�่ สารเพื่อ่� ชี้�แนะนโยบายผ่า่ นสื่อ�่ โดยมีีเป้า้ หมาย 2) เพื่อ�่ ศึึกษากระบวนการชี้�แนะผ่า่ นสื่อ่� เพื่อ่� ผลักั ดันั
ให้ผู้้�มีอำนาจเห็น็ ความสำคัญั ของนโยบายและสนับั สนุนุ การ นโยบายสาธารณะเชิงิ สุุขภาพในประเทศไทย
บังั คับั ใช้น้ โยบายเพื่อ่� ควบคุมุ การบริโิ ภคยาสูบู ในประเทศไทย 3) เพื่�่อศึึกษาปััจจััยที่่�เอื้�อต่่อความสำเร็็จในการ
ชี้ �แนะผ่่านสื่่�อเพื่�่อผลัักดัันนโยบายสาธารณะเชิิงสุุขภาพใน
การฟ้้องร้้องหน่่วยงานรััฐในฐานะผู้�มี อำนาจกำหนด ประเทศไทย
นโยบายการขยายภาพคำเตืือนบนซองบุุหรี่�่นัับเป็็นครั้�งแรก
ที่บ่� ริษิ ัทั บุหุ รี่ข�่ ้า้ มชาติฟิ ้อ้ งร้อ้ งการบังั คับั ใช้น้ โยบายสาธารณะ 5. ระยะเวลาที่่�ทำำวิิจััย
เพื่อ่� ควบคุมุ การบริโิ ภคยาสูบู ของประเทศไทย หากพิจิ ารณา 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2559 – 1 พฤศจิิกายน พ.ศ.
ในเชิิงการผลักั ดัันนโยบาย พบว่า่ กรณีีศึึกษานี้้�น่่าสนใจในแง่่ 2562 (3 ปีี 6 เดืือน)
ที่เ่� ป็น็ กรณีีที่ม�่ ีีความขัดั แย้ง้ และการโต้แ้ ย้ง้ ประเด็น็ ข้อ้ โต้แ้ ย้ง้
เช่น่ นี้้�เป็น็ ลักั ษณะที่ด�่ ึึงดูดู ความสนใจของสื่อ�่ มวลชน นอกจาก 6. สรุปุ ผลการวิจิ ัยั
นั้้�น กรณีีศึึกษานี้้�ยัังจััดเป็็นคดีีพิพิ าทที่่�ทั่่ว� โลกสนใจ องค์ก์ าร 1) พััฒนาการของการชี้ �แนะผ่่านสื่่�อเพื่่�อผลัักดััน
อนามััยโลกและประเทศสมาชิิกติิดตามคดีีความอย่่าง นโยบายสาธารณะเชิิงสุุขภาพในประเทศไทย พบว่่า
ต่อ่ เนื่อ่� งเพราะการต่อ่ สู้�เพื่อ�่ ชี้�แนะเชิงิ นโยบายของไทยจะเป็น็ ประเทศไทยนัับเป็็นประเทศแรกในภููมิิภาคเอเชีียและ
บทเรีียนให้ก้ ับั ประเทศสมาชิกิ อื่น่� ๆ ที่ก่� ำลังั เผชิญิ กับั การฟ้อ้ ง แปซิิฟิิกที่�่เข้้าร่่วมเป็็นสมาชิิกกรอบอนุุสััญญาว่่าด้้วยการ
ร้อ้ งนโยบายเพื่อ�่ ควบคุมุ การบริโิ ภคยาสูบู ในลักั ษณะเดีียวกันั ควบคุมุ ยาสูบู ขององค์ก์ ารอนามัยั โลกเมื่อ�่ ปีี พ.ศ. 2546 หนึ่ง�่
ดัังนั้้�น ความสำเร็็จในการชี้�แนะผ่่านสื่่�อเพื่�่อผลัักดัันนโยบาย ในนโยบายควบคุุมยาสููบที่�่ประเทศไทยดำเนิินการพััฒนา
ครั้�งนี้�จึงเป็น็ กรณีีที่น่� ่า่ สนใจอย่า่ งยิ่ง� เพื่อ่� ศึึกษาว่า่ การผลักั ดันั อย่า่ งต่่อเนื่อ�่ งก็ค็ ืือ การขยายภาพคำเตืือนบนซองบุุหรี่�่ จาก
นโยบายขยายภาพคำเตืือนบนซองบุหุ รี่ม�่ ีีกระบวนการชี้�แนะ ข้้อความคำเตืือนมาสู่�ภาพคำเตืือนบนซองบุุหรี่�่ และล่่าสุุด
ผ่่านสื่�่ออย่่างไรบ้้างจนประกาศกระทรวงสาธารณสุุขว่่า ในปีี พ.ศ. 2556 กระทรวงสาธารณสุุขประกาศบัังคัับใช้้
ด้้วยการขยายภาพคำเตืือนบนซองบุุหรี่�่บัังคัับใช้้ได้้ในที่่�สุุด นโยบายขยายภาพคำเตืือนบนซองบุหุ รี่จ่� ากร้อ้ ยละ 55 เป็็น
เมื่อ�่ วันั ที่�่ 23 กันั ยายน พ.ศ. 2557 ร้้อยละ 85 ส่่งผลให้้บริิษััทบุุหรี่�่ข้้ามชาติิฟ้้องร้้องรััฐมนตรีี
ว่า่ การกระทรวงสาธารณสุขุ ต่อ่ ศาลปกครอง นับั เป็น็ ครั้�งแรก
การควบคุุมการจำหน่่ายเครื่�่องดื่�่มแอลกอฮอล์์ใกล้้ ที่�่บริิษััทบุุหรี่�่ข้้ามชาติิฟ้้องร้้องการบัังคัับใช้้นโยบายควบคุุม
สถานศึึกษานัับเป็็นมาตรการเชิิงนโยบายที่่�ภาครััฐนำมาใช้้ ยาสููบของประเทศไทยและเป็็นจุุดเริ่ �มต้้นของกระบวนการ
เพื่่�อปกป้้องเด็็กและเยาวชนจากอัันตรายและผลกระทบ ชี้�แนะผ่่านสื่�่อเพื่�่อผลัักดัันนโยบาย ส่่วนการควบคุุมการ
จากการบริิโภคเครื่�่องดื่�่มแอลกอฮอล์์ การติิดตามข่่าวของ บริิโภคเครื่�่องดื่่�มแอลกอฮอล์์ในประเทศไทย ผลการวิิจััย
สื่่�อมวลชนระหว่่างการขัับเคลื่่�อนนโยบายดัังกล่่าวพบว่่า พบว่า่ กระทรวงสาธารณสุขุ ประกาศบังั คับั ใช้พ้ ระราชบัญั ญัตั ิิ
กลุ่�มสนับั สนุนุ การควบคุมุ เครื่อ่� งดื่ม่� แอลกอฮอล์ใ์ ช้ก้ ารชี้�แนะ ควบคุมุ เครื่อ�่ งดื่ม่� แอลกอฮอล์์ พ.ศ. 2551 มีีมาตราสำคัญั คืือ
ผ่า่ นสื่อ�่ เป็น็ กลยุทุ ธ์ส์ ำคัญั ในการผลักั ดันั นโยบายดังั ที่ป่� รากฏ การควบคุุมการจำหน่่ายเครื่�่องดื่�่มแอลกอฮอล์์บริิเวณใกล้้
การรายงานข่า่ วของสื่อ�่ มวลชนอย่า่ งกว้า้ งขวางและต่อ่ เนื่อ่� ง สถานศึึกษา แต่ใ่ นเชิงิ การปฏิบิ ัตั ิยิ ังั พบว่า่ ไม่ส่ ามารถบังั คับั ใช้้
ความสำเร็็จนี้้�จึึงเป็็นกรณีีศึึกษาอีีกกรณีีหนึ่่�งที่่�จะสะท้้อนให้้ นโยบายได้้อย่่างมีีประสิทิ ธิภิ าพเพราะนโยบายไม่ไ่ ด้ก้ ำหนด
เห็น็ กระบวนการชี้�แนะผ่า่ นสื่อ�่ เพื่อ�่ ผลักั ดันั นโยบายสาธารณะ ว่่าร้้านจำหน่่ายเครื่�่องดื่�่มแอลกอฮอล์์ควรอยู่ �ห่่างจากสถาน
เชิิงสุุขภาพในบริิบทสัังคมไทยที่่�ใช้้ระยะเวลาชี้ �แนะนโยบาย ศึึกษาในระยะเท่า่ ใด
ยาวนานถึึง 7 ปีีนับั ตั้�งแต่่มีีพระราชบัญั ญััติคิ วบคุุมเครื่อ่� งดื่่�ม 2) กระบวนการชี้�แนะผ่า่ นสื่อ�่ เพื่อ่� ผลักั ดันั นโยบาย
แอลกอฮอล์์ พ.ศ. 2551 สาธารณะเชิงิ สุขุ ภาพในประเทศไทยประกอบด้ว้ ย6ขั้้�นตอน
ได้้แก่่ (1) การจััดตั้้�งทีีมชี้�แนะผ่่านสื่่�อเพื่่�อผลัักดัันนโยบาย
3. แหล่ง่ เงิินทุนุ สนับั สนุนุ ในการทำำวิิจััย ประกอบไปด้้วยผู้�เชี่่�ยวชาญด้้านสุุขภาพ ด้้านการสื่�่อสาร
สำนัักงานคณะกรรมการการอุุดมศึึกษาและ

สำนัักงานกองทุุนสนับั สนุนุ การวิิจััย

272 รางวัลั การวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ด้้านกฎหมาย ด้้านการวิิจััยสุุขภาพ และด้้านการรณรงค์์ 9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์์ในมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
ที่่�มีีประสบการณ์์การทำงานต่่อเนื่�่อง (2) การวิิเคราะห์์  เชิิงชุุมชน/สัังคม
สถานการณ์์ ผู้�มีอำนาจและผู้้�มีีส่ว่ นเกี่ย�่ วข้อ้ ง ประกอบไปด้ว้ ย  เชิงิ พาณิชิ ย์์
การวิิเคราะห์์สถานการณ์์เพื่�่อประเมิินภายในและการ  เชิิงวิิชาการ
วิเิ คราะห์ส์ ถานการณ์เ์ พื่อ�่ ประเมินิ ภายนอก การวิเิ คราะห์ผ์ู้�มี  เชิงิ พื้้�นที่�่
อำนาจและผู้้�มีีส่ว่ นเกี่ย�่ วข้อ้ งกับั การกำหนดนโยบาย (3) การ
กำหนดเป้้าหมายซึ่�่งเปรีียบเสมืือนเข็็มทิิศกำหนดแนวทาง 10. ข้อ้ เสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอ
การดำเนินิ งานของทีีมทำงาน (4) การกำหนดกลุ่�มเป้า้ หมาย ให้แ้ ก่ร่ ััฐบาล/กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
ทั้�งกลุ่�มเป้้าหมายหลััก คืือ ผู้�มีอำนาจโดยตรงในการกำหนด เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
นโยบายและกลุ่�มเป้้าหมายรอง คืือ ผู้้�มีีอำนาจทางอ้้อม
ที่เ�่ กี่ย�่ วข้อ้ งกับั นโยบายหรืือเป็น็ ผู้้�ที่ม�่ ีีอิทิ ธิพิ ลต่อ่ การสนับั สนุนุ 1) การชี้�แนะผ่่านสื่�่อเพื่�่อผลัักดัันนโยบายสาธารณะ
หรืือคััดค้า้ นกลุ่�มเป้า้ หมายหลักั (5) การกำหนดกลยุทุ ธ์ก์ าร เชิงิ สุขุ ภาพควรเริ่ม� ต้น้ จากการจัดั ตั้้�งทีีมวางแผนชี้้�แนะผ่า่ นสื่อ�่
สื่อ่� สารเพื่่�อชี้�แนะผ่า่ นสื่อ่� คืือ กลยุทุ ธ์ด์ ้า้ นสาร กลยุุทธ์ด์ ้้าน ซึ่่�งควรประกอบไปด้้วยตััวแทนจากกลุ่ �มบุุคคลที่่�มีีความ
ผู้�สื่�อสาร และกลยุทุ ธ์์ด้า้ นสื่่อ� และ (6) การประเมินิ ผล ได้แ้ ก่่ เกี่ย�่ วข้อ้ งกับั นโยบาย เช่น่ แพทย์ห์ รืือผู้�เชี่ย่� วชาญด้า้ นสุขุ ภาพ
การประเมิินผลกระบวนการและการประเมินิ นโยบาย นัักสื่่�อสาร เจ้้าหน้้าที่�่รััฐที่�่เกี่�่ยวข้้องกัับการกำหนดนโยบาย
นักั กฎหมาย และตััวแทนภาคประชาสัังคมที่�่ทำงานรณรงค์์
3) ปัจั จัยั ที่่เ� อื้�อต่อ่ ความสำเร็จ็ ในการชี้�แนะผ่า่ นสื่อ่� หรืือเคลื่�่อนไหวในประเด็็นสุุขภาพมานาน ซึ่่�งควรรวมตััว
ได้้แก่่ ความสามารถของทีีมงานชี้้�แนะผ่่านสื่�่อ ความพร้้อม ทำงานบนหลักั การความยืืดหยุ่่�น
ของข้้อมููลและผู้�สื่�อสาร ความร่่วมมืือของสื่�่อมวลชน และ
พลังั สนัับสนุนุ จากเครืือข่า่ ยและสัังคม 2) การชี้�แนะผ่่านสื่�่อเป็็นกระบวนการดำเนิินงาน
ที่�่ต้้องวางแผน หน่่วยงานที่�่ต้้องชี้�แนะผ่่านสื่�่อต้้องให้้ความ
7. ประโยชน์ท์ ี่่ไ� ด้ร้ ัับจากการวิจิ ัยั สำคัญั กับั การออกแบบและวางแผนอย่า่ งเป็น็ ระบบ โดยต้อ้ ง
1) ผลการวิิจััยครั้�งนี้�เป็็นการวิิเคราะห์์กระบวนการ วิเิ คราะห์ส์ ถานการณ์ก์ ่อ่ นกำหนดเป้า้ หมาย ทั้�งเป้า้ หมายเชิงิ
ชี้ �แนะผ่่านสื่�่อเพื่่�อผลัักดัันนโยบายสาธารณะเชิิงสุุขภาพ นโยบายและเป้า้ หมายการสื่อ�่ สาร การกำหนดกลุ่�มเป้า้ หมาย
จากกรณีีศึึกษา จากนั้้�นจึึงสัังเคราะห์์ผลการวิิจััยเพื่่�อสร้้าง และกลยุทุ ธ์ก์ ารสื่�อ่ สาร
และขยายองค์์ความรู้ �เกี่่�ยวกัับแนวคิิดการชี้ �แนะผ่่านสื่่�อ
โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่�งภายใต้บ้ ริิบทสัังคมไทย 3) การชี้�แนะผ่่านสื่�่อเพื่่�อผลัักดัันนโยบายสาธารณะ
2) ผลการวิจิ ัยั ครั้�งนี้�เป็น็ ประโยชน์ก์ ับั องค์ก์ รภาครัฐั เชิิงสุุขภาพควรวิิเคราะห์์สถานการณ์์การผลัักดัันนโยบาย
องค์ก์ รพัฒั นาเอกชนและองค์ก์ รภาคประชาสังั คมในประเทศ เพื่�่อกำหนดเป้้าหมายระยะสั้้�นและระยะยาว การกำหนด
และต่่างประเทศที่�่จะได้้เรีียนรู้้�และประยุุกต์์ใช้้กระบวนการ เป้า้ หมายจะช่ว่ ยกำหนดกลยุทุ ธ์ก์ ารสื่อ่� สารทั้�งกลยุทุ ธ์ด์ ้า้ นสาร
ชี้ �แนะผ่่านสื่�่อเพื่�่อผลัักดัันนโยบายสาธารณะเชิิงสุุขภาพ ผู้�สื่�อสารและช่่องทางการสื่่�อสาร และการเลืือกใช้้เครื่�่องมืือ
รวมถึึงนโยบายสาธารณะอื่่น� ๆ อัันจะเป็็นประโยชน์ต์ ่่อการ การสื่่�อสารให้เ้ หมาะสม
พััฒนาสุุขภาวะที่่�ดีีให้ก้ ัับประชาชนและประเทศชาติิ
8. ศัักยภาพในการพัฒั นาไปสู่่�การใช้ป้ ระโยชน์์ 4) หน่ว่ ยงานที่ต่� ้อ้ งการดำเนินิ งานชี้้�แนะผ่า่ นสื่อ�่ ต้อ้ ง
ในเชิิงสัังคม และ/หรืือ เชิิงพาณิชิ ย์์ ทำความเข้้าใจขั้้�นตอนสำคััญในกระบวนการชี้ �แนะผ่่านสื่่�อ
องค์์ความรู้�ที่่�ได้้การวิิจััยทำให้้เกิิดการแลกเปลี่่�ยน คืือ ขั้้�นตอนกำหนดกลยุุทธ์ก์ ารสื่่อ� สาร ซึ่�ง่ มีีกลยุทุ ธ์ซ์ ัับซ้อ้ น
เรีียนรู้้�กับั หน่ว่ ยงานภาคประชาสังั คมที่ด่� ำเนินิ งานขับั เคลื่อ่� น และหลากหลาย ซึ่ง�่ ควรเข้า้ ใจธรรมชาติขิ องสื่อ�่ แต่ล่ ะประเภท
นโยบายสาธารณะ และเข้้าใจเครื่�อ่ งมืือสื่�่อสารที่�ใ่ ช้ก้ ับั สื่่�อแต่่ละประเภท

รางวัลั การวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565 273

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกีียรติิคุณุ ประกาศ

รางวััลการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ััย
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวัลั ระดัับดีี

สาขาการศึกึ ษา

เรื่อ�่ ง
การพััฒนาเครื่อ่� งมืือประเมินิ และยุทุ ธศาสตร์เ์ สริิมสร้า้ งผลลััพธ์์การเรียี นรู้�

สำำหรับั นัักศึกึ ษาระดับั ปริญิ ญาตรีี สาขาวิชิ าวิิศวกรรมศาสตร์์
Development of an Instrument for the Assessment and Strategies for
Enhancing Learning Outcomes of Undergraduate Engineering Students

โดย
รองศาสตราจารย์์ ดร.บุรุ ทิิน ขำำภิิรััฐ และ รองศาสตราจารย์์ ดร.ภัทั ราวดีี มากมีี

สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิิจารณาเห็็นว่่าผลงานวิิจััย เรื่่�อง “การพััฒนาเครื่่�องมืือประเมิินและ
ยุุทธศาสตร์์เสริิมสร้้างผลลััพธ์์การเรีียนรู้� สำหรัับนัักศึึกษาระดัับปริิญญาตรีี สาขาวิิชาวิิศวกรรมศาสตร์์” โดย
รองศาสตราจารย์์ ดร.บุรุ ทินิ ขำภิริ ัฐั และ รองศาสตราจารย์์ ดร.ภัทั ราวดีี มากมีี แห่ง่ สำนักั วิชิ าเทคโนโลยีสี ังั คม
มหาวิทิ ยาลัยั เทคโนโลยีสี ุรุ นารีี เป็็นผลงานวิจิ ััยที่่ส� ร้า้ งองค์ค์ วามรู้�เพื่อ�่ พัฒั นาคุณุ ภาพทางการศึึกษา โดยประยุกุ ต์ใ์ ห้้
เกิดิ ประโยชน์โ์ ดยตรงต่อ่ การกำหนดนโยบาย นักั ศึึกษา สถานประกอบการ ผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียทุกุ ระดับั โดยเฉพาะ
อย่่างยิ่�งสถาบัันการศึึกษาในการพััฒนาคุุณภาพนัักศึึกษา การเสริิมสร้้างผลลััพธ์์การเรีียนรู้้� การปรัับปรุุงคุุณภาพ
การสอนของอาจารย์์ และการบริิหารจััดการในสภาวะแวดล้้อมด้้านต่่าง ๆ รวมทั้�งเป็็นแนวทางหนึ่่�งในการประกััน
คุณุ ภาพการศึึกษาและประเมินิ ประสิิทธิผิ ลของสถาบััน

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ�่ งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวััลระดับั ดีี สาขาการศึกึ ษา

274 รางวััลการวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่่�อผลงานวิจิ ััย 2) เพื่่�อพััฒนาและตรวจสอบความตรงโมเดล
ชื่อ�่ ผลงานวิจิ ัยั การพัฒั นาเครื่อ่� งมืือประเมินิ และยุทุ ธศาสตร์์ เชิงิ สาเหตุผุ ลลัพั ธ์ก์ ารเรีียนรู้้� ที่เ�่ หมาะสมกับั บริบิ ทสังั คมไทย
การเสริิมสร้้างผลลััพธ์์การเรีียนรู้้� สำหรัับ และนัักศึึกษาระดัับปริิญญาตรีี สาขาวิิศวกรรมศาสตร์์
นัักศึึกษาระดัับปริิญญาตรีี สาขาวิิชา โดยใช้ข้ ้อ้ มูลู เชิิงประจัักษ์แ์ ละการวิเิ คราะห์์โดยใช้้สถิติ ิขิ ั้้�นสููง
วิิศวกรรมศาสตร์์
หััวหน้้าคณะ รองศาสตราจารย์์ ดร.บุรุ ทิิน ขำภิริ ััฐ 3) เพื่อ่� ศึึกษาและเปรีียบเทีียบระดับั คุณุ ภาพผลลัพั ธ์์
สถานที่่�ติิดต่่อ สำนัักวิิชาเทคโนโลยีีสัังคม มหาวิิทยาลััย การเรีียนรู้้� และตััวแปรเชิิงสาเหตุุด้้านต่่าง ๆ จำแนกตาม
เทคโนโลยีีสุุรนารีี ตััวแปรจัดั ประเภท
โทร. 081-735-2197
E-mail [email protected] 4) เพื่่�อพััฒนายุุทธศาสตร์์ มาตรการ และระบบ
ผู้้�ร่ว่ มวิิจัยั รองศาสตราจารย์์ ดร.ภัทั ราวดีี มากมีี บริหิ าร เพื่่อ� เสริมิ สร้า้ งผลลัพั ธ์์การเรีียนรู้้�

2. ความสำำคััญและที่่ม� าของการวิจิ ัยั 5. ระยะเวลาที่่�ทำำการวิจิ ัยั
ระยะเวลาที่ผ�่ ่า่ นมาทั้�งประเทศไทยและนานาประเทศ พ.ศ. 2558 - 2560
ต่า่ งมีีความกังั วลเพิ่่ม� ขึ้้�นค่อ่ นข้า้ งสูงู เกี่ย่� วกับั คุณุ ภาพการศึึกษา
ข ณ ะ เ ดีี ย วกัั นมีีผู้้� เรีี ย นจ ำ นวน ม า ก ที่�่ ยัั ง ต้้ อ ง อ ยู่ � ใ น ร ะ บ บ 6. สรุุปผลการวิจิ ัยั
การศึึกษาเป็น็ เวลาหลายปีี จึึงจำเป็น็ อย่า่ งยิ่ง� ที่ต่� ้อ้ งทราบข้อ้ มูลู 1) สรุปุ ผลการพัฒั นาตัวั ชี้้�วััดและเครื่�่องมืือในการ
เพิ่่ม� เติมิ ว่า่ ผู้�เรีียนนั้้�นมีีคุณุ ภาพเป็น็ อย่า่ งไร ได้ร้ ับั การพัฒั นา ประเมินิ ผลลััพธ์ก์ ารเรียี นรู้�
หรืือได้้แสวงหาความรู้� ทัศั นคติิ หรืือทักั ษะที่�จ่ ำเป็น็ หรืือไม่่
ระหว่า่ งอยู่�ในสถาบันั การศึึกษา ตลอดจนความกังั วลเกี่ย่� วกับั
การกระจายโอกาสทางการศึึกษาที่ม�่ ีีความไม่เ่ ท่า่ เทีียมเกี่ย่� วกับั
ผลสััมฤทธิ์์�ในการเรีียนรู้้� อีีกทั้�งในบริิบทการจ้้างงานของ
ผู้�สำเร็็จการศึึกษาระดัับปริิญญาตรีี ซึ่�่งพบว่่าในแต่่ละปีี
ประเทศไทยสามารถผลิิตบััณฑิิตออกสู่่�ตลาดแรงงานได้้เกิิน
ความต้อ้ งการ แต่ก่ ลับั มีีตำแหน่ง่ ว่า่ งเกิดิ ขึ้้�นจำนวนมาก ทั้�งนี้�
อาจเนื่อ่� งจากผู้�สมัคั รขาดทักั ษะพื้้�นฐานและเทคนิคิ เฉพาะทาง
ที่�่จำเป็็นต้้องใช้้ อีีกทั้�งโดยส่่วนใหญ่่แล้้วนัักศึึกษาเอง
ไม่ไ่ ด้แ้ สดงให้เ้ ห็น็ ว่า่ ตนเองได้ม้ ีีการปรับั ปรุงุ และพัฒั นาทักั ษะ
ที่�่สำคััญในช่่วงระยะเวลาที่�่กำลัังศึึกษา ซึ่่�งทัักษะที่่�จำเป็็น
เหล่า่ นี้�เป็น็ สิ่่ง� ที่ค�่ วรได้ร้ ับั จากการเรีียน นั่น� คืือผลลัพั ธ์ก์ ารเรีียนรู้้�
(learning outcomes) และยังั เป็น็ ตัวั บ่ง่ ชี้้�หนึ่ง�่ ที่ถ�่ ูกู นำมาใช้้
ในการวัดั ประสิทิ ธิภิ าพและประสิทิ ธิผิ ลของสถาบันั อุดุ มศึึกษา

3. แหล่่งเงิินทุนุ สนัับสนุุนในการทำำวิจิ ััย ตััวชี้้�วััดและเครื่�่องมืือประเมิินผลลััพธ์์การเรีียนรู้้�
สำนัักงานคณะกรรมการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) และ สำหรัับนัักศึึกษาปริิญญาตรีี สาขาวิิชาวิิศวกรรมศาสตร์์
ที่่�พััฒนาขึ้้�นจากการวิิจััยครั้�งนี้� แสดงในรููปของโมเดล
สำนัักงานกองทุุนสนับั สนุนุ การวิิจัยั (สกว.) ความสััมพัันธ์์โครงสร้้างเชิิงเส้้น ในลัักษณะของโมเดลการ
วิเิ คราะห์อ์ งค์ป์ ระกอบเชิงิ ยืืนยันั กรณีี 4 ตัวั แปรแฝง (latent
4. วััตถุปุ ระสงค์์ของการวิิจัยั variable) คืือ
1) เพื่่�อพััฒนาตััวชี้้�วััดและเครื่่�องมืือในการประเมิิน
ผลลััพธ์์การเรีียนรู้้�ที่�่เหมาะสมกัับนัักศึึกษาระดัับปริิญญาตรีี
สาขาวิิศวกรรมศาสตร์์

รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565 275

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

(1) ทัักษะมนุุษย์์ (human skills) วััดจากตััวแปร β = 0.833) ในโมเดลการวััดทักั ษะองค์์การ คืือ ทักั ษะการ
สังั เกตได้้ 4 ตััว เป็็นผู้้�ร่่วมงานและผู้้�นำ (membership and leadership
skills; β = 0.763) ในโมเดลการวััดทัักษะข้้อมููลระดัับสููง
(2) ทักั ษะองค์์การ (organizational skills) วัดั จาก คืือ การคิิดวิิเคราะห์์ (critical thinking; β = 0.770) ใน
ตััวแปรสังั เกตได้้ 4 ตััว โมเดลการวััดความรู้�และทัักษะด้้านวิิศวกรรมศาสตร์์ คืือ
วิิเคราะห์์และการออกแบบทางวิิศวกรรม (engineering
(3) ทักั ษะข้อ้ มูลู ระดับั สูงู (higher-order information analysis and design; β = 0.791)
skills) วััดจากตัวั แปรสังั เกตได้้ 4 ตัวั
2) สรุุปผลการพััฒนาและตรวจสอบความตรง
(4) ค ว า ม รู้ � แ ล ะ ทัั ก ษ ะ ด้้ า น วิิ ศ ว ก ร ร ม ศ า ส ตร์์ โมเดลเชิงิ สาเหตุผุ ลลัพั ธ์์การเรีียนรู้�
(knowledge and skills in engineering) วััดจากตัวั แปร
สังั เกตได้้ 5 ตัวั ผลการวิิเคราะห์์ยอมรัับสมมติิฐานหลัักที่่�ว่่าโมเดล
เชิงิ สาเหตุผุ ลลัพั ธ์ก์ ารเรีียนรู้้�ตามทฤษฎีีมีีความสอดคล้อ้ งกับั
เครื่่�องมืือประเมิินผลลััพธ์์การเรีียนรู้้� อยู่�ในรููปของ ข้้อมููลเชิิงประจัักษ์์ สามารถนำมาใช้้คาดการณ์์การผลลััพธ์์
แบบสอบถามแบบประมาณค่่า 5 ระดัับ (rating scale การเรีียนรู้้�ได้้ในอนาคต โดยพิิจารณาจากค่่าสถิิติิที่่�ใช้้
1-5) จำนวน 55 ข้้อ จำแนกเป็็น ข้้อคำถามการประเมิิน ตรวจสอบความตรงของโมเดล ได้้แก่่ ค่่า χ2= 513.01,
ทัักษะมนุุษย์์ 13 ข้้อ ข้้อคำถามการประเมินิ ทักั ษะองค์์การ df = 160, p = 0.00, χ2/df = 3.21, RMSEA = 0.05
10 ข้้อ ข้อ้ คำถามการประเมิินทักั ษะข้้อมููลระดับั สูงู 16 ข้อ้ (90% C.I.: 0.04–0.05), CFI = 0.98, TLI = 0.96, SRMR = 0.040
ข้อ้ คำถามการประเมินิ ความรู้�และทักั ษะด้า้ นวิศิ วกรรมศาสตร์์ ตัวั แปรในโมเดลสามารถอธิบิ ายความแปรปรวนของผลลัพั ธ์์
16 ข้อ้ การเรีียนรู้้�ของนัักศึึกษาได้้ร้้อยละ 64.70 (R2 = 0.647)
โดยแบบการเรีียน (learning style) ส่ง่ อิทิ ธิพิ ลรวมเชิงิ บวก
ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการประเมิิน สููงสุุดต่่อผลลััพธ์์การเรีียนรู้้� รองลงมา คืือ การกำหนด
ผลลััพธ์์การเรีียนรู้้� พบว่่า มีีความตรงเชิิงโครงสร้้างหรืือ เป้้าหมายผลสััมฤทธิ์์�ทางการเรีียน (achievement goal
มีีความสอดคล้้องกลมกลืืนกัับข้้อมููลเชิิงประจัักษ์์ โดย orientation scale) ทักั ษะการเรีียนรู้้�ตลอดชีีวิิต (life-long
ตััวแปรสัังเกตได้้ทุุกตััวมีีนััยสำคััญทางสถิิติิที่่�ระดัับ 0.01 learning skills) ความผููกพัันต่่อสถาบัันและเป้้าหมาย
และมีีค่่าสััมประสิิทธิ์์�น้้ำหนัักองค์์ประกอบเป็็นบวก มีีค่่าอยู่� ในการศึึกษา (institutional and goal commitments)
ระหว่่าง 0.490 ถึึง 0.833 ตััวแปรที่�ม่ ีีค่า่ สัมั ประสิิทธิ์์น� ้้ำหนักั ค ว า ม เ ชื่�่ อ มั่่� นป ร ะ สิิ ทธิิ ภ า พตน ด้้ า นทัั ก ษ ะ วิิ ศ ว ก ร ร ม
องค์ป์ ระกอบหรืือน้้ำหนัักความสำคัญั สููงสุดุ ในโมเดลการวัดั
ทักั ษะมนุษุ ย์์ คืือ ความเชื่อ�่ มั่่น� ในตนเองและเข้า้ ใจความหลาก
หลาย (self confidence and understanding diversity;

276 รางวัลั การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

(engineering skill self efficacy) ความคาดหวังั ผลในอาชีีพ วััตถุุประสงค์ข์ องยุุทธศาสตร์์
วิศิ วกร (engineering career outcome expectations) 3) สรุุปผลยุุทธศาสตร์์การเสริิมสร้้างผลลััพธ์์การ
และความเป็น็ นักั ศึึกษาที่ผ�่ ่า่ นสหกิจิ ศึึกษา (co-op student) เรียี นรู้�
ตามลำดัับ ทั้�งนี้้�มีี 3 ตัวั แปรที่ส่� ่ง่ อิิทธิพิ ลทางตรงต่อ่ ผลลััพธ์์ (1) เพื่่�อส่่งเสริิมและแผ่่ขยายการพััฒนานัักศึึกษา
การเรีียนรู้้� เรีียงลำดับั จากขนาดอิทิ ธิพิ ลมากไปน้อ้ ย คืือ การ ด้้านความรู้� (knowledge) ทัักษะ (skills) และพฤติกิ รรม
กำหนดเป้า้ หมายผลสััมฤทธิ์์�ทางการเรีียน ทักั ษะการเรีียนรู้้� (behaviors) ให้้มีีความสำเร็็จทางวิิชาการ พร้้อมในการ
ตลอดชีีวิิต และความเชื่�่อมั่่�นประสิิทธิิภาพตนด้้านทัักษะ ปฏิบิ ัตั ิงิ าน รวมทั้�งการจ้า้ งงาน โดยตระหนักั ถึึงความแตกต่า่ ง
วิิศวกรรม ระหว่่างบุุคคล เพื่่�อการเจริิญเติิบโตและก้้าวหน้้าอย่่าง
มีีคุุณภาพ ยั่�งยืืน เท่า่ เทีียมกันั ระหว่่างภูมู ิหิ ลังั ที่ห่� ลากหลาย
การวิจิ ััยเรื่่อ� งนี้้�นำเสนอวิสิ ััยทัศั น์์ วััตถุุประสงค์์ และ สู่ � ก า ร เ ป็็ นบัั ณ ฑิิ ต ที่�่ เ พีี ย บ พร้้ อ ม ด้้ ว ย ค ว า ม ส า ม า ร ถ แ ล ะ
ยุุทธศาสตร์์ ตลอดจนปััจจััย ค่่านิิยม และสภาวะแวดล้้อม คุณุ ลักั ษณะที่พ่� ึึงประสงค์ข์ องการเป็น็ พลเมืืองของสังั คมไทย
สำคัญั ที่ช�่ ่ว่ ยสนับั สนุนุ การดำเนินิ ยุทุ ธศาสตร์์ โดยยุทุ ธศาสตร์์ และโลกในศตวรรษที่่� 21
การเสริมิ สร้า้ งผลลััพธ์์การเรีียนรู้้� มีี 6 ยุทุ ธศาสตร์์ (2) เพื่�่อพััฒนาความเสมอภาคในการศึึกษา ทัักษะ
อาชีีพ ประสบการณ์์ระหว่่างศึึกษาและโอกาสการจ้้างงาน
ยุุทธศาสตร์์ที่่� 1 การสร้้างแรงจููงใจเพื่่�อพััฒนา เพื่�่อสามารถแข่่งขัันได้้ในระดับั ภููมิภิ าคและสากล รวมทั้�งลด
ศัักยภาพและการกำกับั ตนเองในการเรีียน ช่่องว่่างระหว่่างสมรรถนะของบััณฑิิตกัับความต้้องการของ
สถานประกอบการ และเพิ่่ม� โอกาสในการเคลื่�่อนย้า้ ยอาชีีพ
ยุุทธศาสตร์ท์ ี่�่ 2 การเพิ่่ม� ความผูกู พันั ต่่อสถาบันั และ รายได้้ และส่่งผลต่่อโอกาสในการศึึกษาต่่อ ตลอดทั้้�งช่่วย
เป้า้ หมายการศึึกษา เติิมเต็ม็ ชีีวิติ และใช้้ชีีวิิตอย่า่ งไตร่่ตรอง
(3) เ พื่่� อ พัั ฒ น า ร ะ บ บ ก า ร บ ริิ ห า ร จัั ด ก า ร แ ล ะ
ยุุทธศาสตร์์ที่�่ 3 การปลููกฝัังทัักษะการเรีียนรู้้�ตลอด สภาวะแวดล้้อมที่่�จำเป็็นและเหมาะสม ที่�่เกี่่�ยวข้้องกัับการ
ชีีวิติ เสริมิ สร้า้ งผลลัพั ธ์ก์ ารเรีียนรู้้�ของนักั ศึึกษา ให้ม้ ีีประสิทิ ธิภิ าพ
เป็น็ วัฒั นธรรมองค์ก์ รในทุกุ ระดับั ของสถาบันั โดยใช้แ้ นวทาง
ยุุทธศาสตร์์ที่่� 4 การพััฒนาทัักษะวิิชาชีีพและ และกระบวนการพััฒนาอย่่างเป็็นระบบ ครบวงจร และ
ความพร้อ้ มในการประกอบอาชีีพ ความร่ว่ มมืือเชิิงรุุกของทุุกฝ่า่ ยในสถาบััน

ยุทุ ธศาสตร์์ที่่� 5 การพัฒั นาทักั ษะด้้านสังั คม อารมณ์์
และองค์ก์ าร

ยุุทธศาสตร์์ที่�่ 6 การสร้า้ งสภาพแวดล้้อมและพัฒั นา
ระบบบริหิ ารจััดการเพื่�อ่ วััฒนธรรมความเป็็นเลิิศ

วิิสัยั ทัศั น์์การเสริิมสร้า้ งผลลัพั ธ์ก์ ารเรียี นรู้� 277
“ นัั ก ศึึ ก ษ า ทุุ ก ค นจ ะ ไ ด้้ รัั บ ก า ร พัั ฒ น า แ ล ะ มีี
ความสำเร็็จทางวิิชาการจากการศึึกษาในหลัักสููตรอย่่าง
เท่่าเทีียมกััน ตามความเหมาะสมกัับความต้้องการและ
ศักั ยภาพ มีีความมุ่�งมั่่น� ที่�จ่ ะเสริมิ สร้า้ งผลลัพั ธ์์การเรีียนรู้้�ให้้
พร้้อมสำหรัับอาชีีพ การทำงาน การดำรงชีีวิิตในสัังคม
และการศึึกษาต่่อไป ในฐานะพลเมืืองของโลกในศตวรรษ
ที่่� 21”

รางวัลั การวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

7. ประโยชน์์ที่่ไ� ด้ร้ ับั จากการวิิจััย 9. การนำำผลงานไปใช้้ประโยชน์์ในมิติ ิติ ่่าง ๆ
1) องค์์ความรู้�ที่�่ได้้เป็็นผลงานวิิชาการ สามารถ  เชิงิ ชุมุ ชน/สังั คม ส่ง่ เสริมิ การพัฒั นาคุณุ ภาพของ
ประยุุกต์์ให้้เกิิดประโยชน์์โดยตรงต่่อการกำหนดนโยบาย
นัักศึึกษา สถานประกอบการ ผู้้�มีีส่่วนได้้ส่่วนเสีียทุุกระดัับ นักั ศึึกษาให้้ดีีขึ้้�น และสร้้างความพร้้อมในการทำงาน
โดยเฉพาะอย่่างยิ่ �งสถาบัันการศึึกษาในการพััฒนาคุุณภาพ  เชิงิ พาณิชิ ย์์ การเพิ่่ม� ประสิทิ ธิภิ าพในกระบวนการ
นักั ศึึกษา เสริมิ สร้า้ งผลลัพั ธ์ก์ ารเรีียนรู้้� การปรับั ปรุงุ คุณุ ภาพ
การสอนของอาจารย์์ การบริิหารจััดการ สภาวะแวดล้้อม พััฒนาคุุณภาพของบััณฑิติ สอดคล้อ้ งกัับความต้อ้ งการของ
ด้า้ นต่า่ ง ๆ องค์ป์ ระกอบอื่น�่ ๆ ที่เ�่ ป็น็ ปัจั จัยั เสริมิ สร้า้ งผลลัพั ธ์์ ตลาดแรงงาน
การเรีียนรู้้� รวมทั้�งเป็็นแนวทางหนึ่�่งในการประกัันคุุณภาพ
การศึึกษาและประเมิินประสิิทธิิผลของสถาบััน ตลอดทั้้�ง  เชิิงวิิชาการ ผลที่�่ได้้จากการวิิจััยนำไปประกอบ
ความพร้อ้ มในการทำงานของนัักศึึกษา (employability) การตััดสิินใจในการบริิหาร/กำหนดนโยบายโดยสถาบััน
2) นักั ศึึกษาและหน่่วยงานสามารถใช้เ้ ป็็นเครื่อ�่ งมืือ อุดุ มศึึกษาที่�่เกี่ย�่ วข้้อง
ที่่�ได้้จากการวิิจััยเรื่�่องนี้ �ในการติิดตามและพััฒนาผลลััพธ์์
การเรีียนรู้้�  เชิิงพื้้�นที่่� การพััฒนาคุุณภาพของนัักศึึกษาใน
3) ผลการวิิเคราะห์์สามารถนำไปใช้้เป็็นแนวทาง แต่ล่ ะพื้้�นที่�่และบริิบท
ในการพััฒนาการดำเนิินงาน รองรัับยุุทธศาสตร์์การพััฒนา
นัักศึึกษา ซึ่่�งมหาวิิทยาลััยและองค์์กรภายนอกสามารถใช้้ 10. ข้อ้ เสนอแนะเชิิงนโยบายที่่เ� สนอแนะ
เป็็นเครื่่�องมืือในการติิดตามความก้้าวหน้้า การประเมิิน ให้แ้ ก่่รััฐบาล/ กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
ความสำเร็จ็ และการแสวงหาโอกาสด้า้ นการพัฒั นาได้้อย่า่ ง เพื่อ่� นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
ต่่อเนื่่�อง
การบรรลุเุ ป้า้ หมายการเสริมิ สร้า้ งผลลัพั ธ์์การเรีียนรู้้�
8. ศัักยภาพในการพัฒั นาไปสู่�่ การใช้ป้ ระโยชน์์ หน่่วยงานที่�่เกี่่�ยวข้้องและสถาบัันการศึึกษาควรให้้
ในเชิงิ สังั คม และ/หรืือ เชิิงพาณิชิ ย์์ ความสำคััญกัับการพััฒนาประสิิทธิิภาพและคุุณภาพ
ผู้ � ที่�่ เ กี่่� ย วข้้ อ ง ส า ม า ร ถน ำ ผ ล ที่่� ไ ด้้ จ า ก ก า ร วิิ จัั ย ขององค์์กรในทุุกด้้าน โดยผลัักดัันแนวคิิดเรื่�่องการสร้้าง
และพัฒั นาคุณุ ภาพการปฏิบิ ัตั ิงิ าน การส่ง่ เสริมิ คุณุ ภาพและ
ไปทำการประเมินิ สถาบันั หรืือนักั ศึึกษา ทำให้ท้ ราบถึึงลักั ษณะ การพัฒั นาอาชีีพให้ก้ ับั นักั ศึึกษา ให้เ้ กิดิ เป็น็ วัฒั นธรรมองค์ก์ ร
พฤติิกรรม การปฏิิบััติิหรืือแนวคิิด เพื่�่อเป็็นแนวทางในการ อย่่างกว้้างขวาง จััดระบบการปฏิิบััติิงานให้้เอื้�อต่่อการ
แก้้ปััญหาและการพััฒนาทรััพยากรมนุุษย์์ นำไปสู่่� ดำเนินิ งานในทุกุ ระดับั เช่น่ ผู้�บริหิ าร คณาจารย์์ และบุคุ ลากร
ความยั่ง� ยืืนในการพัฒั นาอาชีีพของผู้�เรีียน รวมถึึงการผลักั ดันั ส่่งเสริิมให้้เกิิดทััศนคติิและการปฏิิบััติิที่่�ดีีต่่อนัักศึึกษา
ไปสู่่�นโยบายที่่�ก่่อให้เ้ กิดิ ผลกระทบในวงกว้้าง เพื่่�อให้้นัักศึึกษามีีผลลััพธ์์การเรีียนรู้้�และประสบความ
สำเร็็จสููงสุุด โดยถืือว่่า “ความสำเร็็จของนัักศึึกษา คืือ
ความสำเร็็จขององค์์กร” ตลอดจนควรมีีการกำหนด
นโยบายและแผนการปฏิิบััติิการการเสริิมสร้้างผลลััพธ์์การ
เรีียนรู้้�ที่�่ชััดเจนเป็็นรููปธรรม สามารถดำเนิินการได้้ภายใน
กำหนดเวลา รวมถึึงมีีการกำหนดเวลาและเป้้าหมายการ
พััฒนาที่ส่� ามารถติิดตามได้เ้ ป็น็ ระยะ

278 รางวััลการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิิจััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกยี รติคณุ ประกาศ

รางวัลการวจิ ยั แห่งชาติ : รางวัลผลงานวจิ ยั
ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

รางวััลระดับั ดีี

สาขาการศึกึ ษา

เรื่อ่� ง
การวิจิ ััยและพััฒนาโปรแกรมการเสริิมสร้้างทัักษะด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษา
สำำหรัับครููประจำำชั้้�นระดัับประถมศึึกษา เขตพื้้น� ที่่ภ� าคเหนืือของประเทศไทย
Research and Development of the Counseling Skills Strengthening
Program for Elementary School Teachers, Northern Thailand

โดย
ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.วีีรวรรณ วงศ์์ปิ่่น� เพ็ช็ ร์์ และคณะ

สำนักั งานการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิจิ ารณาเห็น็ ว่า่ ผลงานวิจิ ัยั เรื่อ�่ ง “การวิจิ ัยั และพัฒั นาโปรแกรมการเสริมิ
สร้า้ งทัักษะด้้านการให้ก้ ารปรึกึ ษาสำหรับั ครููประจำชั้�นระดับั ประถมศึกึ ษา เขตพื้้�นที่่�ภาคเหนืือของประเทศไทย”
โดย ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.วีรี วรรณ วงศ์ป์ ิ่่น� เพ็ช็ ร์์ และคณะ แห่่ง คณะมนุุษยศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลััยเชีียงใหม่่
เป็น็ ผลงานที่พ่� ัฒั นาโปรแกรมการเสริมิ สร้า้ งทักั ษะด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษาสำหรับั ครูปู ระจำชั้้�นระดับั ประถมศึึกษา ซึ่ง่� จะ
เป็น็ เครื่อ�่ งมืือช่ว่ ยสำหรับั ครูปู ระจำชั้้�นสามารถดำเนินิ งานตามระบบการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียนได้อ้ ย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพ
โดยโปรแกรมดังั กล่า่ วนำไปใช้ใ้ นการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียน เช่น่ ทักั ษะการยอมรับั อย่า่ งไม่ม่ ีีเงื่อ� นไข ทักั ษะการเข้า้ ถึึง
สืืบเสาะข้้อมููลเชิิงลึึกของนัักเรีียน ทัักษะการให้้การปรึึกษาเบื้�องต้้น ทัักษะการเสริิมแรงและควบคุุมพฤติิกรรม
อย่่างเหมาะสม และทัักษะการสื่�่อสารอย่่างมีีประสิิทธิิภาพ เป็็นต้้น นัับว่่าเป็็นโปรแกรมที่่�มีีประโยชน์์ต่่อผู้�เรีียน
จากการศึึกษาพบว่่านัักเรีียนที่�่ได้้รัับการดููแลช่่วยเหลืือมีีพฤติิกรรมที่�่พึึงประสงค์์ตามเป้้าหมายและสามารถปรัับตััว
ในการอยู่�ร่วมกับั ผู้�อื่�นได้้อย่า่ งมีีความสุขุ มากขึ้้�น

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ�่ งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวััลระดับั ดีี สาขาการศึึกษา

รางวัลั การวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565 279

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่่อ� ผลงานวิจิ ัยั ความรับั ผิดิ ชอบมาที่ห�่ น่ว่ ยงานทางด้า้ นการศึึกษา โดยเฉพาะ
ชื่่�อผลงานวิจิ ััย การวิจิ ัยั และพัฒั นาโปรแกรมการเสริมิ สร้า้ ง โรงเรีียนและสถานศึึกษาเป็็นสำคััญ โรงเรีียนและสถาน
ทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาสำหรัับ ศึึกษาต่า่ ง ๆ จึึงต้อ้ งเป็น็ เสมืือนศููนย์ก์ ลางในการดำเนินิ งาน
ครูปู ระจำชั้้�นระดัับประถมศึึกษา เขตพื้้�นที่่� รวมถึึงประสานความร่ว่ มมืือกับั พ่อ่ แม่่ ผู้้�ปกครอง และชุมุ ชน
ภาคเหนืือของประเทศไทย เพื่่�อให้้เกิิดความร่่วมมืือในการพััฒนาเด็็กและเยาวชนอย่่าง
หััวหน้า้ คณะ ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ มีีประสิิทธิิภาพ ดัังนั้้�นหน่่วยงานที่�่รัับผิิดชอบในการจััดการ
ดร.วีีรวรรณ วงศ์ป์ ิ่่�นเพ็็ชร์์ ศึึกษาของประเทศจึึงได้ม้ ีีการกำหนดนโยบายต่่าง ๆ ในการ
สถานที่่�ติดิ ต่่อ ภาควิชิ าจิิตวิิทยา คณะมนุษุ ยศาสตร์์ พััฒนาเด็็กและเยาวชนอย่่างเป็็นระบบ โดยนโยบายหนึ่�่ง
มหาวิทิ ยาลััยเชีียงใหม่่ 50200 ที่�่สำคััญคืือ การจััดให้้มีีระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียน
โทรศัพั ท์ ์ 053-943-232 (สำนัักวิิชาการและมาตรฐานการศึึกษา สำนัักงานคณะ
E-mail [email protected] กรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน กระทรวงศึึกษาธิกิ าร, 2552)
ผู้้�ร่่วมวิิจัยั 1. ดร.เสรีี ใหม่จ่ ันั ทร์์ ซึ่่�งเป็็นระบบที่่�พััฒนาขึ้้�นจากความร่่วมมืือของกระทรวง
2. นางสาวชลิดิ า วสุุวััต ศึึกษาธิิการและกรมสุุขภาพจิติ กระทรวงสาธารณสุขุ ตั้�งแต่่
ปีี พ.ศ. 2543 และยัังคงมีีการดำเนิินการอย่่างต่่อเนื่่�องมา
2. ความสำำคัญั และที่่ม� าของการวิจิ ัยั จนถึึงปััจจุุบััน อีีกทั้�งยัังเป็็นนโยบายสำคััญที่�่สำนัักงาน
การพัฒั นาคนไทยให้เ้ ป็น็ มนุษุ ย์ท์ ี่ส�่ มบูรู ณ์ท์ั้�งร่า่ งกาย คณะกรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน (สพฐ.) กำหนดให้้
จิิตใจ สติิปััญญา มีีความรู้�และคุุณธรรม มีีจริิยธรรมและ สถานศึึกษาในสัังกััดดำเนิินการอย่่างจริิงจัังและต่่อเนื่่�อง
วัฒั นธรรมในการดำรงชีีวิิต สามารถอยู่�ร่วมกัับผู้�อื่น� ได้อ้ ย่า่ ง (สำนักั งานคณะกรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน, 2561, น. 3)
มีีความสุุข ถืือเป็็นความมุ่�งหมายและหลัักการที่�่สำคััญ
ในการจััดการศึึกษาตามพระราชบััญญััติิการศึึกษาแห่่งชาติิ ระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนเป็็นระบบที่�่พััฒนา
พ.ศ. 2542 ทั้�งยัังเป็็นเป้้าหมายหลัักในการพััฒนาประเทศ ขึ้้�นเพื่่�อให้้การดำเนิินงานดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนเป็็นไป
ตามแผนพัฒั นาเศรษฐกิจิ และสังั คมแห่ง่ ชาติิ ฉบับั ที่่� 12 พ.ศ. อย่า่ งมีีระบบ โดยมีีครูทู ี่ป�่ รึึกษา/ครูปู ระจำชั้้�นเป็น็ บุคุ ลากรหลักั
2560-2564 สอดคล้้องตามยุุทธศาสตร์์ชาติิ 20 ปีี (พ.ศ. ในการดำเนิินงาน ด้้วยการมีีส่่วนร่่วมของบุุคลากร
2560-2579) ที่ม�ุ่่�งพัฒั นาประเทศไทยให้้มีีความมั่่น� คง มั่่ง� คั่ง� ทุุกฝ่่ายที่่�เกี่่�ยวข้้อง ทั้�งภายในและนอกสถานศึึกษา (สำนััก
และยั่�งยืืน (สำนัักงานคณะกรรมการพััฒนาเศรษฐกิิจและ วิิชาการและมาตรฐานการศึึกษา สำนัักงานคณะกรรมการ
สังั คมแห่ง่ ชาติ,ิ 2559) รายละเอีียดการจััดทำสรุุปย่่อผลงานวิิจััยการศึึกษา
อย่า่ งไรก็ต็ าม ภายใต้ก้ ารเปลี่ย่� นแปลงของโลกอันั เป็น็ ขั้้�นพื้้�นฐาน กระทรวงศึึกษาธิกิ าร, 2552) ดังั นั้้�นจึึงเห็็นได้ว้ ่า่
ผลมาจากกระแสของโลกาภิิวััตน์ท์ ำให้เ้ กิดิ การเปลี่่�ยนแปลง ในการดำเนินิ งานระบบการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียนให้ป้ ระสบ
อย่่างมากในสัังคมไทย ทั้�งทางด้้านสัังคมและเศรษฐกิิจ ความสำเร็จ็ นั้้�นครูทู ี่ป�่ รึึกษา/ครูปู ระจำชั้้�นถืือว่า่ เป็น็ บุคุ ลากร
ด้้านวิิทยาการ ด้้านวััตถุุด้้านความเชื่่�อและค่่านิิยม ซึ่�่งการ ที่เ่� ป็น็ กลไกที่�่สำคัญั อย่า่ งยิ่�ง
เปลี่่�ยนแปลงดัังกล่่าวแม้้ในทางหนึ่่�งจะนำมาซึ่�่งการพััฒนา
แต่่ในทางตรงข้้ามกลัับพบว่่าการเปลี่�่ยนแปลงนั้้�นก่่อให้้เกิิด อย่่างไรก็็ตาม จากการศึึกษาปััญหาและข้้อเสนอ
ปัญั หาหลายประการ โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่ง� กับั เด็ก็ และเยาวชน แนะในการดำเนิินงานตามระบบการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนัักเรีียน
ในช่่วงอายุุ 6-14 ปีี (คณะกรรมการส่่งเสริมิ การพััฒนาเด็็ก ที่ผ่� ่า่ นมาได้ข้ ้อ้ สรุปุ ที่เ�่ ป็น็ ไปในทิศิ ทางเดีียวกันั ว่า่ ครูทู ี่ป�่ รึึกษา/ครูู
และเยาวชนแห่ง่ ชาติ,ิ 2560; สำนักั งานสถิติ ิแิ ห่ง่ ชาติ,ิ 2558) ประจำชั้้�นซึ่่�งเป็็นบุุคลากรหลัักในการดำเนิินงานของระบบ
แม้้ว่่าการพััฒนาเด็็กและเยาวชนให้้เติิบโตเป็็น การดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนยัังขาดทัักษะที่่�สำคััญที่่�จะทำให้้
ประชากรที่่�มีีคุุณภาพหรืือคนไทยที่่�สมบููรณ์์นั้้�นต้้องอาศััย การดำเนินิ งานเกิดิ ประสิทิ ธิภิ าพสูงู สุดุ โดยเฉพาะทักั ษะทาง
ความร่ว่ มมืือจากทุกุ ฝ่า่ ย ทั้�งจากพ่อ่ แม่ผ่ ู้้�ปกครอง ครูู อาจารย์์ ด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษา และเห็น็ ว่า่ ครูทู ี่ป่� รึึกษา/ครูปู ระจำชั้้�น
และชุมุ ชน แต่ด่ ูเู หมืือนว่า่ ความคาดหวังั ของสังั คมจะมุ่�งเน้น้ ควรได้้รัับการพััฒนาด้้านทัักษะในการให้้การปรึึกษาอย่่าง
ต่อ่ เนื่อ่� งและสม่่ำเสมอ (กรมสุขุ ภาพจิติ กระทรวงสาธารณสุขุ ,
2551; สุวุ ัสั ดา คำ ผิวิ และกาญจนา ไชยพันั ธุ์์�, 2553) ซึ่ง่�
จากการศึึกษางานวิิจััยที่�่ผ่า่ นมาทั้�งจากฐานข้อ้ มูลู E-library

280 รางวัลั การวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ของ สกว. และฐานข้้อมููลโครงการเครืือข่่ายห้้องสมุุดใน Abuse) เป็็นต้้น (นันั ทวััช สิิทธิริ ักั ษ์์ และคณะ, 2558) ซึ่่�งถ้า้
ประเทศไทยของสำนัักงานคณะกรรมการการอุุดมศึึกษา ครููประจำชั้้�นระดัับประถมศึึกษาผู้ �ที่่�มีีเวลาอยู่ �ใกล้้ชิิดกัับเด็็ก
(ThaiLis: Thai Library Integrated System) (ข้้อมูลู ณ ค่่อนข้้างมากสามารถสัังเกตพฤติิกรรมเด็็ก เป็็นผู้้�คััดกรอง
วัันที่่� 6 เมษายน 2563) ยัังไม่่พบว่่ามีีงานวิิจััยที่่�มุ่�งเน้้น ที่�่ดีี สามารถแยกแยะเด็็กที่�่มีีความเสี่�่ยงและส่่งเด็็กมารัับ
ศึึกษาเพื่อ�่ เพิ่่ม� ศักั ยภาพของครูทู ี่ป่� รึึกษา/ครูปู ระจำชั้้�นระดับั การประเมิินเพื่่�อให้้การช่่วยเหลืืออย่่างทัันท่่วงทีีก็็จะช่่วย
ประถมศึึกษาในด้้านการให้้การปรึึกษาเพื่่�อให้้ครููสามารถ ให้้การช่่วยเหลืือเด็็กทำได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพมากยิ่ �งขึ้้�น
ดำเนิินงานตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนอย่่างเป็็น (พนม เกตุมุ าน, 2550)
ระบบ ดังั นั้้�นการที่ค่� รูยู ังั ขาดเครื่อ�่ งมืือที่จ่� ะช่ว่ ยพัฒั นาทักั ษะ
ที่�่สำคััญที่่�จะทำให้้การดำเนิินงานเกิิดประสิิทธิิภาพสููงสุุด สำหรัับพื้้�นที่�่ที่่�เลืือกในการศึึกษาครั้�งนี้� คืือพื้้�นที่�่
โดยเฉพาะทักั ษะทางด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษา จึึงมีีความสำคัญั ในเขตภาคเหนืือของประเทศไทย โดยสาเหตุุที่�่ทำให้้
และจำเป็น็ ที่่จ� ะต้้องได้้รัับการพิจิ ารณาช่ว่ ยเหลืือ ด้้วยเหตุนุี้� คณะผู้�วิิจััยเลืือกพื้้�นที่�่ดัังกล่่าว เนื่�่องจากการศึึกษาข้้อมููล
คณะผู้�วิจิ ัยั จึึงสนใจที่จ่� ะพัฒั นาโปรแกรมการเสริมิ สร้า้ งทักั ษะ (อวยชััย ศรีีตระกููล, 2552; อวยชััย ศรีีตระกููล, ฉลอง
ด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษาเพื่อ่� เติมิ เต็ม็ ส่ว่ นที่ข่� าดหายไปนี้้�โดยใน ชาตรููประชีีวิิน, วิทิ ยา จัันทร์์ศิิลา และสำราญ มีีแจ้ง้ , 2556;
การศึึกษาครั้�งนี้� คณะผู้�วิจิ ัยั สนใจที่จ�่ ะพัฒั นาทักั ษะด้า้ นการให้้ สำนัักงานเขตพื้้�นที่่�การศึึกษาเชีียงใหม่่ เขต 1, 2556,
การปรึึกษาสำหรับั ครูปู ระจำชั้้�นระดับั ประถมศึึกษา เนื่อ�่ งจาก 2558) และการสััมภาษณ์์ผู้�บริิหารระดัับเขตพื้้�นที่�่ (อวยชััย
พิิจารณาแล้้วพบว่่าครููประจำ ชั้้�นระดัับประถมศึึกษา ศรีีตระกูลู , 4 กรกฎาคม 2561, สัมั ภาษณ์์; วีีระ สุุขทอง, 13
ส่่วนใหญ่่มัักจะจบการศึึกษาในศาสตร์์เฉพาะทาง อาทิิ กรกฎาคม 2561, สััมภาษณ์์) พบว่่าพื้้�นที่�่ในเขตภาคเหนืือ
การประถมศึึกษา ภาษาไทย ภาษาอัังกฤษคณิิตศาสตร์์ ของประเทศไทยยัังเป็็นพื้้�นที่่�ที่่�เด็็กและเยาวชนมีีปััญหาใน
วิิทยาศาสตร์์ทั่่�วไป พลศึึกษา สัังคมศึึกษา เป็็นต้้น ที่่�อาจ ด้า้ นต่า่ ง ๆ ในระดับั สูงู อาทิิ ปัญั หาครอบครัวั ปัญั หาเศรษฐกิจิ
จะมีีโอกาสได้้รัับการเสริิมสร้้างทัักษะทางด้้านการให้้การ ปััญหาการใช้้เทคโนโลยีีไปในทางที่�่ไม่่เหมาะสม ปััญหา
ปรึึกษาไม่่มากนัักประกอบกัับในโรงเรีียนประถมศึึกษายััง การใช้้จ่่ายเงิินฟุ่่�มเฟืือย ปััญหาการเรีียน ขาดความสนใจ
ไม่่มีีตำแหน่่งครููแนะแนวที่�่จะสามารถให้้คำแนะนำปรึึกษา ในการเรีียน ปััญหาเด็็กถููกให้้ออกจากการศึึกษากลางคััน
เมื่อ�่ เกิิดกรณีีปัญั หากับั เด็ก็ และเยาวชนโดยเฉพาะ นอกจาก ปััญหาการตั้�งครรภ์ก์ ่่อนวัยั อันั ควร การมีีพฤติิกรรมทางเพศ
นี้้�จากการศึึกษายัังพบว่่าเด็็กในระดัับชั้้�นประถมศึึกษา ไม่่เหมาะสม ปััญหาความเหลื่�่อมล้้ำระหว่่างเด็็กไทยกัับเด็็ก
มัักเกิิดปััญหาสุุขภาพจิิตหรืือโรคทางจิิตเวชที่�่สำคััญ อาทิิ ต่่างชาติิจากประเทศเพื่่�อนบ้้าน เด็็กพื้้�นที่่�ราบกัับเด็็กกลุ่�ม
โรคสมาธิิสั้้�น (Attention Deficit Hyperactivity ชาติิพัันธุ์์�พื้้�นที่่�สููง เด็็กกลุ่�มปกติิกัับเด็็กที่่�มีีลัักษณะพิิเศษ
Disorder: ADHD) โรคดื้�อและโรคเกเร (Oppositional ปััญหาการใช้้สารเสพติิด การดื่่�มสุุรา การสููบบุุหรี่่� และ
Defiant Disorder and Conduct Disorder) ปัญั หาการถูกู ทอดทิ้้�งให้เ้ ป็น็ เด็ก็ กำพร้า้ เป็น็ ต้น้ ประกอบกับั
โรคการเรีียนรู้้�บกพร่อ่ ง (Specific Learning disorders: SDL) พิิจารณาในแง่่ของความต่่อเนื่่�องและยั่�งยืืน กล่่าวคืือ พื้้�นที่่�
โรคซึึมเศร้้า (Depression Disorder) โรควิิตกกัังวล ในเขตภาคเหนืือของประเทศไทยเป็น็ พื้้�นที่ร่� ับั ผิดิ ชอบสำคัญั
(Anxiety Disorder) โรคออทิิซึึมสเปกตรััม (Autism ตามปณิธิ านของมหาวิทิ ยาลัยั เชีียงใหม่่ ดังั นั้้�นแม้ว้ ่า่ งานวิจิ ัยั
Spectrum Disorder: ASD) และการทารุณุ กรรมเด็ก็ (Child ครั้�งนี้้�จะเสร็็จสิ้้�นลงก็็ยัังมีีโอกาสในการดำเนิินงานร่่วมกััน
ในรููปแบบของการบริิการวิิชาการสู่่�สัังคมได้้อย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง

ระยะที่่� 1 ระยะที่�่ 2 ระยะที่�่ 3 ระยะที่�่ 4

• ใช้รูปแบบการวิจัยประเมิน • ใชร้ ปู แบบการวจิ ยั และพฒั นา • ใช้รูปแบบการวิจัยกึ่งทดลอง • ถอดบทเรียนจัดทำ�คู่มือใน
ความต้องการจำ�เป็นเพื่อ เพื่อพัฒนาโปรแกรมการ ร่วมกับการติดตามผลการนำ� การเสริมสร้างทักษะด้าน
ศึกษาความต้องการจำ�เป็น เ ส ริ ม ส ร้ า ง ทั ก ษ ะ ด้ า น ไปใช้ในการปฏิบัติงานจริง การให้การปรึกษาเพื่อเพิ่ม
ในการพัฒนาทักษะทางด้าน การให้การปรึกษาสำ�หรับ เพื่อทดสอบประสิทธิผลของ ประสิทธิภาพในการดำ�เนิน
การให้การปรึกษาสำ�หรับครู ครปู ระจำ�ชน้ั ระดบั ประถมศกึ ษา โปรแกรมฯ งานตา มร ะบบการ ดู แ ล
ประจำ�ชน้ั ระดบั ประถมศกึ ษา ชว่ ยเหลือนักเรยี นฯ

รางวัลั การวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565 281

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

3. แหล่ง่ เงินิ ทุนุ สนับั สนุนุ ในการทำำวิิจััย เหมาะสม ความเป็น็ ไปได้้ และความสมบูรู ณ์ข์ องโปรแกรมฯ
สำนัักงานคณะกรรมการส่่งเสริิมวิิทยาศาสตร์์วิิจััย ในระดัับมากถึึงมากที่่�สุุด โดยมีีค่่าเฉลี่่�ยในแต่่ละประเด็็น
อยู่�ระหว่่าง 4.00 - 4.67 (จากคะแนนเต็ม็ 5 คะแนน) ซึ่ง�่ ใน
และนวัตั กรรม (สกสว.) การเสริิมสร้้างทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาตามโปรแกรมนี้ �
ดำเนินิ การผ่า่ น 5 กิจิ กรรม เพื่อ่� พัฒั นาทักั ษะด้า้ นการให้ก้ าร
4. วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการวิจิ ััย ปรึึกษาตามผลการวิจิ ัยั ที่ไ่� ด้ใ้ นระยะที่่� 1 เริ่ม� ต้น้ จากกิจิ กรรม
1) เพื่่�อประเมิินความต้้องการจำเป็็นในการพััฒนา ที่่� 1 การพัฒั นาทักั ษะการยอมรับั อย่า่ งไม่ม่ ีีเงื่อ� นไข กิจิ กรรมนี้�
ทักั ษะทางด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษาสำหรับั ครูปู ระจำชั้้�นระดับั มุ่ �งสร้้างเจตคติิเชิิงบวกในการช่่วยเหลืือนัักเรีียนเพื่่�อให้้ครูู
ประถมศึึกษา เขตพื้้�นที่ภ่� าคเหนืือของประเทศไทย เชื่อ่� มั่่น� ว่า่ นักั เรีียนทุกุ คนสามารถพัฒั นาได้ต้ ามศักั ยภาพที่เ่� ขา
2) เพื่่�อพััฒนาโปรแกรมการเสริิมสร้้างทัักษะด้้าน มีีอยู่่�ถ้า้ เขาได้ร้ ับั โอกาสที่เ่� หมาะสม และเป็น็ กิจิ กรรมที่ช่� ่ว่ ยให้้
การให้้การปรึึกษาสำหรัับครููประจำชั้้�นระดัับประถมศึึกษา ครูสู ามารถแสดงออกที่ส่� ะท้อ้ นให้เ้ ห็น็ ถึึงการยอมรับั นักั เรีียน
เขตพื้้�นที่่ภ� าคเหนืือของประเทศไทย อย่่างไม่่มีีเงื่�อนไขเพื่่�อให้้นัักเรีียนเกิิดความไว้้วางใจและ
3) เพื่่�อทดสอบประสิิทธิิผลของโปรแกรมการ กล้้าที่�่จะเปิิดเผยข้้อมููลหรืือกล้้าที่�่จะเข้้ามาพููดคุุยกัับครูู
เสริมิ สร้า้ งทักั ษะด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษาสำหรับั ครูปู ระจำชั้้�น จากนั้้�นได้้เสริิมสร้้างทัักษะการเข้้าถึึงสืืบเสาะข้้อมููลเชิิงลึึก
ระดัับประถมศึึกษา เขตพื้้�นที่�ภ่ าคเหนืือของประเทศไทย ของนัักเรีียนผ่่านกิิจกรรมที่่� 2 เพื่่�อให้้ครููสามารถวิิเคราะห์์
สาเหตุกุ ารเกิดิ พฤติกิ รรมของนักั เรีียน และวิธิ ีีการที่จ่� ะเข้า้ ถึึง
5. ระยะเวลาที่่�ทำำการวิจิ ัยั สืืบเสาะข้้อมููลเชิิงลึึกเพื่�่อให้้เข้้าใจสภาพปััญหาของนัักเรีียน
1 ปีี 5 เดืือน ตั้�งแต่ว่ ัันที่่� 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 อย่า่ งแท้จ้ ริงิ จากการพิจิ ารณาข้อ้ มูลู อย่า่ งรอบด้า้ นทั้้�งสาเหตุุ
ถึึงวันั ที่�่ 19 ตุลุ าคม พ.ศ. 2563 ทางด้้านร่่างกาย พัันธุุกรรม การทำงานของระบบต่่าง ๆ
ของร่า่ งกาย พัฒั นาการตามวัยั ปัญั หาสุขุ ภาพหรืือความเจ็บ็
6. สรุปุ ผลการวิจิ ััย ป่่วยทางจิิตหรืือการเกิิดโรคทางจิิตเวช สาเหตุุด้้านจิิตใจ
1) จากการประเมิินความต้้องการจำเป็็นในการ องค์ป์ ระกอบด้า้ นจิติ ใจที่เ�่ ป็น็ ตัวั กำหนดพฤติกิ รรมของบุคุ คล
พััฒนาทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาสำหรัับครููประจำชั้้�น ตามแนวคิิดของนัักจิิตวิิทยาที่�่สำคััญ และสาเหตุุด้้านสภาพ
ระดัับประถมศึึกษา เขตพื้้�นที่่�ภาคเหนืือของประเทศไทย แวดล้้อม อัันได้้แก่่ สิ่�งแวดล้้อมทางสัังคม อาทิิ วััฒนธรรม
พบว่า่ ทักั ษะด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษา ได้แ้ ก่่ ทักั ษะการยอมรับั ขนบธรรมเนีียม ประเพณีี ความเชื่�่อ ค่่านิิยมในชุุมชนที่่�อยู่�
อย่่างไม่ม่ ีีเงื่อ� นไขทัักษะการเข้้าถึึง สืืบเสาะข้อ้ มููลเชิิงลึึกของ อาศัยั พ่่อ แม่่ ครูู เพื่�อ่ น และคนในชุุมชน เป็น็ ต้น้ สำหรัับ
นักั เรีียน ทักั ษะการให้ก้ ารปรึึกษาเบื้�องต้น้ ทักั ษะการเสริมิ แรง กิิจกรรมที่�่ 3 การพััฒนาทัักษะการให้้การปรึึกษาเบื้�องต้้น
และควบคุมุ พฤติกิ รรมอย่า่ งเหมาะสม และทักั ษะการสื่อ่� สาร กิิจกรรมนี้้�นอกจากจะเป็็นกิิจกรรมที่�่ให้้ความรู้�และหลััก
อย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพ ได้ร้ ับั การประเมินิ ว่า่ สอดคล้อ้ งกับั ความ การการให้้การปรึึกษาเบื้�องต้้นแล้้ว ยัังเป็็นกิิจกรรมที่่�ครูู
ต้้องการจำเป็็นสำหรัับครููประจำชั้้�นระดัับประถมศึึกษาใน ผู้ �เข้้าร่่วมการอบรมจะต้้องเรีียนรู้้�จากการฝึึกปฏิิบััติิผ่่านการ
การดำเนิินงานตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนทั้้�ง แสดงบทบาทสมมติิ โดยจะมีีทีีมผู้�วิิจััยและผู้้�ช่่วยนัักวิิจััยทำ
ในส่่วนของการรู้�จัักนัักเรีียนเป็็นรายบุุคคล การคััดกรอง หน้า้ ที่�่เป็น็ ผู้้�สังั เกตการณ์แ์ ละให้ข้ ้้อมููลย้อ้ นกลับั ในส่่วนของ
นักั เรีียน การป้อ้ งกันั และแก้ไ้ ขปัญั หาการพัฒั นาและส่ง่ เสริมิ กิิจกรรมที่่� 4 การพััฒนาทัักษะการเสริิมแรงและควบคุุม
นักั เรีียน และการส่ง่ ต่่อนักั เรีียนไปยังั ผู้�เชี่�ย่ วชาญเฉพาะด้้าน พฤติิกรรมอย่่างเหมาะสมก็็เป็็นอีีกกิิจกรรมหนึ่่�งที่่�มุ่ �งเน้้นให้้
ในระดัับมากถึึงมากที่่�สุุด โดยมีีค่่าเฉลี่�่ยในแต่่ละทัักษะอยู่� ครูมู ีีองค์ค์ วามรู้�และทักั ษะในการกำหนดพฤติกิ รรมเป้า้ หมาย
ระหว่า่ ง 4.41 – 4.52 (จากคะแนนเต็็ม 5 คะแนน) ที่่�จะให้้การช่่วยเหลืือและสามารถใช้้เทคนิิคในการปรัับ
2) ในการพัฒั นาโปรแกรมการเสริมิ สร้า้ งทักั ษะด้า้ น พฤติิกรรมเพื่�่อให้้การเสริิมแรงและควบคุุมพฤติิกรรมอย่่าง
การให้ก้ ารปรึึกษา สำหรับั ครููประจำชั้้�นระดับั ประถมศึึกษา เหมาะสม ขณะที่่�กิจิ กรรมที่�่ 5 การพัฒั นาทัักษะการสื่อ�่ สาร
เขตพื้้�นที่่�ภาคเหนืือของประเทศไทย พบว่่าโปรแกรมฯ ที่่� อย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพ กิจิ กรรมนี้�ให้ค้ วามสำคัญั กับั การดำเนินิ
พััฒนาขึ้้�นได้้รัับการประเมิินจากผู้ �เชี่�่ยวชาญทางด้้านการ งานร่ว่ มกัับพ่อ่ แม่่ ผู้้�ปกครอง ซึ่่�งถืือว่่าเป็น็ บุุคคลสำคัญั ที่จ�่ ะ
ให้ก้ ารปรึึกษาและผู้�เชี่ย่� วชาญด้า้ นการดำเนินิ งานระบบการ ทำให้ก้ ารดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียนเป็น็ ไปอย่า่ งมีีประสิทิ ธิภิ าพ
ดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียน ทั้�งในประเด็็นของความสอดคล้้อง โดยมุ่�งเน้น้ ให้ค้ รููมีีวิิธีีการที่จ่� ะสื่่�อสารกัับพ่่อแม่่ ผู้้�ปกครองให้้
เกิิดความเข้้าใจ สามารถยอมรัับและให้้ความร่่วมมืือในการ

282 รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิิจัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนร่่วมกััน โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งกรณีีที่�่ อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ เพื่่�อให้้ครููนำทัักษะดัังกล่่าวไปใช้้ใน
พบว่่านัักเรีียนมีีพฤติิกรรมที่�่ไม่่เหมาะสม มีีแนวโน้้มหรืือมีี การดำเนิินงานตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนทั้้�งใน
ความเสี่�่ยงที่�่จะมีีปััญหาทางด้้านอารมณ์์ สัังคม สติิปััญญา ด้้านการรู้�จัักนัักเรีียนเป็็นรายบุุคคล การคััดกรองนัักเรีียน
และพฤติกิ รรม และมีีความจำเป็น็ ที่จ�่ ะต้อ้ งส่ง่ ต่อ่ นักั เรีียนไป การส่่งเสริิมและพััฒนา การป้้องกัันและแก้้ไขปััญหาและ
ยังั ผู้�ที่ม�่ ีีความเชี่ย�่ วชาญเฉพาะด้า้ น รวมถึึงข้อ้ มูลู ของแหล่ง่ ส่ง่ การส่่งต่่อนัักเรีียนไปยัังผู้ �เชี่่�ยวชาญเฉพาะด้้านได้้อย่่างมีี
ต่่อที่�่สำคััญโดยในทุุกกิิจกรรมจะมีีทั้้�งใบความรู้�และใบงาน ประสิทิ ธิิภาพและเกิดิ ประสิทิ ธิผิ ลต่่อนักั เรีียน
เพื่�่อให้้ผู้ �เข้้าร่่วมการอบรมได้้นำสิ่ �งที่่�เรีียนรู้้�มาทดลองปฏิิบััติิ
และแลกเปลี่ย่� นเรีียนรู้้�ร่ว่ มกันั ทั้้�งภายในกลุ่�มย่อ่ ยและกลุ่�มรวม 8. ศัักยภาพในการพัฒั นาไปสู่่�การใช้้ประโยชน์์
ในเชิิงสังั คม
3) จากการทดสอบประสิิทธิิผลของโปรแกรมฯ
โดยพิจิ ารณาจาก 1 การที่ค�่ รูมู ีีทัักษะด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษา 1) การตีพี ิมิ พ์์เผยแพร่ผ่ ลงาน
เพิ่่ม� มากขึ้้�นหลังั จากเข้า้ ร่่วมการอบรมตามโปรแกรมฯ และ เผยแพร่่บทความวิิจััยในวารสารศึึกษาศาสตร์์
2 การที่�่นัักเรีียนที่่�ได้้รัับการดููแลช่่วยเหลืือจากครููที่�่มีีทัักษะ
ด้า้ นการให้ป้ รึึกษาจากการเข้า้ ร่ว่ มการอบรมตามโปรแกรมฯ มหาวิิทยาลััยนเรศวร, 25(1), 61-76. ซึ่�่งเป็็นวารสารที่�่ได้้
มีีพฤติิกรรมที่�่พึึงประสงค์์ตามเป้้าหมายของการให้้การ รัับการรัับรองคุุณภาพวารสารไทยจากศููนย์์ดััชนีีการอ้้างอิิง
ดููแลช่่วยเหลืือและสามารถปรัับตััวในการอยู่่�ร่วมกัับผู้ �อื่�น วารสารไทย (TCI) กลุ่�มที่�่ 1 สาขามนุุษยศาสตร์์และ
ได้้อย่่างมีีความสุุขมากขึ้้�น พบว่่าโปรแกรมฯ ที่่�พััฒนาขึ้้�น สัังคมศาสตร์์ และอยู่�ในฐานข้อ้ มูลู ACI (Print ISSN 0859-
มีีประสิิทธิิผลในการเพิ่่�มทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาและ 5127, Online ISSN 2586-9345)
การเชื่�่อว่่าตนเองมีีทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษา อย่่างมีี
นัยั สำคัญั ทางสถิติ ิทิ ี่ร่� ะดับั .05 และพบว่า่ ผู้�เข้า้ ร่ว่ มการอบรม 2) การใช้้ประโยชน์เ์ ชิิงสาธารณะ
อย่า่ งน้อ้ ย ร้อ้ ยละ 80 ที่เ่� ชื่อ่� ว่า่ ตนเองมีีความรู้�ความเข้า้ ใจและ (1) การเผยแพร่่คู่่�มืือในการเสริิมสร้้างทัักษะด้้าน
มั่่น� ใจว่า่ จะสามารถนำสิ่ง� ที่ไ่� ด้เ้ รีียนรู้้�ไปใช้ไ้ ด้จ้ ริงิ และจากการ
ติิดตามผลพบว่่าผู้�เข้า้ ร่ว่ มการอบรม ร้้อยละ 95.06 สามารถ การให้้การปรึึกษาเพื่�่อเพิ่่�มประสิิทธิิภาพในการดำเนิินงาน
น ำ สิ่ � ง ที่�่ ไ ด้้ เรีี ย นรู้้� ไ ป ใช้้ ใ น ก า ร ดูู แ ล ช่่ ว ย เ หลืื อ นัั ก เรีี ย น ตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียน สำหรัับครููประจำชั้้�น
ตามเกณฑ์์ของตััวชี้้�วััดที่่�กำหนดไว้้ นอกจากนี้้�ยัังพบว่่า ระดับั ประถมศึึกษา (เอกสารอิเิ ล็ก็ ทรอนิกิ ส์)์ ผ่า่ นเว็บ็ ไซต์ข์ อง
นัักเรีียนที่่�ได้้รัับการดููแลช่่วยเหลืือทุุกคนมีีแนวโน้้มในการ ภาควิชิ าจิติ วิทิ ยา คณะมนุษุ ยศาสตร์์ มหาวิทิ ยาลัยั เชีียงใหม่่
แสดงออกถึึงการมีีพฤติิกรรมที่�่พึึงประสงค์์ตามเป้้าหมาย (http://www.human.cmu.ac.th/psychology_book.
และสามารถปรับั ตัวั ในการอยู่�ร่วมกับั ผู้�อื่น� ได้อ้ ย่า่ งมีีความสุขุ php) เพื่�่อให้้ผู้�ที่่�สนใจสามารถ download คู่�มื อไปใช้้เป็็น
มากขึ้้�น แม้ว้ ่า่ นักั เรีียนบางส่ว่ นอาจไม่เ่ ห็น็ ความเปลี่ย่� นแปลง แนวทางในการเสริิมสร้้างทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาและ
อย่่างชััดเจน หรืือยัังต้้องคอยกระตุ้้�นบ่่อย ๆ เพื่่�อให้้คง แนวทางในการให้้การดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนในเบื้ �องต้้นได้้
พฤติิกรรมที่�่เหมาะสม ซึ่�่งเป็็นไปตามเกณฑ์์ของตััวชี้้�วััดที่�่ นอกจากนี้้�ยังั ได้น้ ำส่ง่ คู่�มือฯ ฉบับั จัดั พิมิ พ์เ์ ป็น็ รูปู เล่ม่ (จำนวน
กำหนดไว้้ ทั้�งหมด 500 เล่ม่ ) ไปยังั สำนักั งานเขตพื้้�นที่ก่� ารศึึกษาประถม
ศึึกษา เขตพื้้�นที่ภ่� าคเหนืือของประเทศไทย ทั้�ง 25 เขตพื้้�นที่�่
7. ประโยชน์ท์ ี่่ไ� ด้ร้ ัับจากการวิจิ ัยั การศึึกษา ครอบคลุุม 9 จัังหวััด ได้้แก่่ จัังหวััดเชีียงราย
การวิิจััยครั้�งนี้้�ทำให้้ได้้คู่่�มืือในการเสริิมสร้้างทัักษะ เชีียงใหม่่ แม่่ฮ่่องสอน ลำพูนู ลำปาง แพร่่ พะเยา อุตุ รดิิตถ์์
ด้้านการให้้การปรึึกษาเพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิิภาพในการดำเนิิน และน่่าน อีีกทั้�งยัังได้น้ ำส่่งคู่�มือฯ ฉบับั จัดั พิิมพ์เ์ ป็น็ รููปเล่ม่ นี้�
งานตามระบบการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียนสำหรับั ครูปู ระจำชั้้�น ไปยัังห้้องสมุุดต่่าง ๆ ในทุุกภููมิิภาคของประเทศไทย
ระดัับประถมศึึกษา เพื่่�อเป็็นเครื่่�องมืือในการเสริิมสร้้าง ครอบคลุุมทั้�งห้้องสมุุดมหาวิิทยาลััยของรััฐ เอกชน และ
ทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาที่�่พบว่่ามีีความสำคััญและ มหาวิทิ ยาลััยกลุ่�มราชภััฏ รวมทั้�งหมด 64 แห่่ง
จำเป็็นสำหรัับครููประจำชั้้�นระดัับประถมศึึกษาในการ
ทำหน้้าที่�่ครููที่่�ปรึึกษา ได้้แก่่ ทัักษะการยอมรัับอย่่างไม่่มีี
เงื่�อนไข ทัักษะการเข้้าถึึงสืืบเสาะข้้อมููลเชิิงลึึกของนัักเรีียน
ทัักษะการให้้การปรึึกษาเบื้�องต้้น ทัักษะการเสริิมแรงและ
ควบคุุมพฤติิกรรมอย่่างเหมาะสม และทัักษะการสื่่�อสาร

รางวัลั การวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565 283

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

(2) การจััดเสวนาการถ่่ายทอดสด “การถ่่ายทอด 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์์ในมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
องค์์ความรู้�และเผยแพร่่คู่่�มืือในการเสริิมสร้้างทัักษะด้้าน  เชิงิ ชุุมชน/สัังคม
การให้้การปรึึกษาเพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิิภาพการดำเนิินงาน  เชิงิ วิิชาการ
ตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียน สำหรัับครููประจำชั้้�น  เชิงิ พื้้�นที่�่ เขตพื้้�นที่ก่� ารศึึกษาประถมศึึกษาในพื้้�นที่่�
ระดัับประถมศึึกษา เขตพื้้�นที่�่ภาคเหนืือของประเทศไทย”
ผ่่านโปรแกรม Zoom video conferencing ในวันั ที่�่ 25 ภาคเหนืือของประเทศไทย จำนวน 25 เขตพื้้�นที่ก่� ารศึึกษา
กรกฎาคม พ.ศ. 2563 เวลา 10.00 - 12.00 น. พบว่่ามีี ครอบคลุมุ 9 จังั หวัดั ได้แ้ ก่่ จังั หวัดั เชีียงราย เชีียงใหม่่ น่า่ น
จำนวนผู้้�เข้า้ ร่่วมชมการเสวนาฯ ทั้�งหมด จำนวน 715 คน พะเยา แพร่่ แม่ฮ่ ่อ่ งสอน ลำปาง ลำพูนู และอุตุ รดิติ ถ์์ และ
ครอบคลุุมกลุ่ �มเป้้าหมายทั้ �งในเขตพื้้�นที่่�ภาคเหนืือตอนบน เขตพื้้�นที่ก�่ ารศึึกษาประถมศึึกษาในพื้้�นที่อ่� ื่น่� ๆ ของประเทศไทย
และเขตพื้้�นที่อ�่ ื่น่� ๆ ทุกุ ภาคทั่่�วประเทศไทย
10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่�เสนอแนะ
(3) การเผยแพร่เ่ ทปบันั ทึึกการเสวนาการถ่า่ ยทอดสด ให้แ้ ก่ร่ ัฐั บาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
ผ่่าน Facebook ภาควิิชาจิิตวิิทยา มหาวิทิ ยาลัยั เชีียงใหม่่ เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ าง นโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
และในช่อ่ งทาง YouTube (https://www.youtube.com/
watch?v=AtwQs86dhMI&feature=youtu.be 1) ถ้้าต้้องการให้้การดำเนิินงานช่่วยเหลืือนัักเรีียน
&fbclid=IwAR0NiFObTNbhgVsExK0 DIWuQWwH7 มีีประสิทิ ธิภิ าพและเกิดิ ประสิทิ ธิผิ ล ครูทู ุกุ คนในโรงเรีียนควร
CUqZESlOSxwp88GeTHy4svHI1eUer0c) มีีโอกาสได้้รัับการเสริิมสร้้างทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษา
อย่่างต่่อเนื่�่องและสม่่ำเสมอ โดยเฉพาะอย่่างยิ่�งทัักษะที่่�จะ
(4) การเป็็นวิิทยากรฝึึกอบรมเชิิงปฏิิบััติิการเพื่่�อ ช่่วยให้้ครููเปิิดใจและยอมรัับความเป็็นตััวตน ตลอดจน
เสริมิ สร้า้ งทักั ษะด้า้ นการให้ก้ ารปรึึกษา สำหรับั ครูปู ระจำชั้้�น ความคิิด ความเชื่่�อ ค่่านิิยมของนัักเรีียนโดยปราศจาก
ระดัับประถมศึึกษาเขตพื้้�นที่ก�่ ารศึึกษาต่า่ ง ๆ ทั้�งในรููปแบบ การตััดสิิน วิิจารณ์์ หรืือตำหนิิ การเข้้าใจสาเหตุุของ
Onsite และ Online พฤติิกรรมที่่�แท้้จริิงของนัักเรีียน สามารถเข้้าถึึง สืืบเสาะ
ข้อ้ มูลู เชิงิ ลึึกของนักั เรีียนเพื่อ่� ให้ไ้ ด้ข้ ้อ้ มูลู ที่เ่� พีียงพอต่อ่ การให้้
ความช่ว่ ยเหลืือการให้ก้ ารปรึึกษาแนะนำ ช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียน
ได้้อย่่างเหมาะสมตามหลัักการการให้้การปรึึกษาการใช้้สิ่ �ง
เสริมิ แรงต่่าง ๆ เพื่อ่� เพิ่่�มพฤติกิ รรมที่พ�่ ึึงประสงค์์และมีีกลวิิธีี
หรืือเทคนิคิ ในการควบคุมุ พฤติกิ รรมที่ไ่� ม่พ่ ึึงประสงค์์ รวมถึึง
สามารถสื่�่อสารกัับพ่่อแม่่ ผู้้�ปกครองของนัักเรีียนที่่�ควร
ได้้รัับการดููแลช่่วยเหลืือเพื่�่อให้้เกิิดการยอมรัับและให้้ความ
ร่ว่ มมืือในการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียนร่ว่ มกันั ซึ่ง่� อาจทำได้ด้ ังั นี้�
(1) การกำหนดเป็็นนโยบายในการส่่งเสริิมให้้ครููทุุกคนได้้
รัับการพััฒนาทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาและกำหนดค่่า

284 รางวัลั การวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เป้้าหมายหรืือตััวชี้้�วััดความสำเร็็จในการพััฒนาอย่่างชััดเจน เอื้ �ออำนวยให้้การดำเนิินงานตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือ
(2) การถ่่ายทอดนโยบายเป้้าหมายหรืือตััวชี้้�วััดความสำเร็็จ นัักเรีียนสามารถดำเนิินงานได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพและ
ให้้ครูใู นสังั กััดรับั ทราบและถืือปฏิบิ ัตั ิริ ่่วมกันั (3) การชี้�ชวน เกิิดประสิิทธิิผล กล่่าวคืือ ยิ่�งผู้�บริิหารให้้ความสำคััญเห็็น
ให้้ครููตระหนัักถึึงความสำคััญของการพััฒนาทัักษะด้้านการ ประโยชน์์ เอื้�ออำนวยและ/หรืือให้ก้ ารสนับั สนุนุ การดำเนินิ งาน
ให้้การปรึึกษามองเห็็นประโยชน์์ของการมีีทัักษะด้้านการ รวมถึึงการเป็็นแบบอย่่างที่่�ดีีในการมุ่ �งมั่่�นทุ่่�มเทเพื่�่อพััฒนา
ให้้การปรึึกษา และเห็็นผลกระทบของการขาดทัักษะด้้าน นัักเรีียนหรืือระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนอย่่างเต็็ม
การให้ก้ ารปรึึกษา (4) การส่ง่ เสริมิ และสนับั สนุนุ งบประมาณ ศักั ยภาพก็จ็ ะยิ่ง� ช่ว่ ยส่ง่ เสริมิ และสนับั สนุนุ ให้ร้ ะบบการดูแู ล
เพื่�่อให้้ครููมีีโอกาสเข้้าร่่วมประชุุมอบรม สััมมนา และฝึึก ช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียนมีีความเข้้มแข็ง็
ทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาอย่่างเพีียงพอ (5) กำหนด
ให้้การพััฒนาตนเองในด้้านการมีีทัักษะ การให้้การปรึึกษา 3) ควรเร่่งส่่งเสริิม สนัับสนุุนหรืือผลัักดัันมาตรการ
เป็น็ ตัวั บ่ง่ ชี้้�หนึ่ง�่ ที่ส่� ะท้อ้ นถึึงการพัฒั นาสมรรถนะทางวิชิ าชีีพ หรืือนโยบายต่่าง ๆ เพื่่�อให้้โรงเรีียนในระดัับประถมศึึกษา
ของความเป็น็ ครูู และ (6) การสร้า้ งเครืือข่า่ ยความร่ว่ มมืือกับั มีีตำแหน่่งครููแนะแนวและ/หรืือนัักการศึึกษาพิิเศษและ/
หน่่วยงานสถาบัันการศึึกษาที่่�มีีศัักยภาพในการจััดฝึึกอบรม หรืือนัักจิิตวิิทยาประจำโรงเรีียนที่่�จะสามารถรัับการ
เพื่อ่� ให้ค้ วามรู้�และพัฒั นาทักั ษะในการให้ก้ ารปรึึกษาสำหรับั ส่่งต่อ่ นักั เรีียนจากครูปู ระจำชั้้�น และสามารถให้้การปรึึกษา
ครููอย่่างต่่อเนื่�่อง เป็็นต้้น ทั้�งนี้�เนื่�่องจากพบว่่าจำนวนครูู ช่่วยเหลืือดููแลนัักเรีียนในเชิิงลึึกเมื่่�อเกิิดกรณีีปััญหากัับเด็็ก
ผู้ �เข้้าร่่วมการอบรมมีีความสััมพัันธ์์กัับการนำความรู้ �และ และเยาวชนโดยเฉพาะ ทั้�งนี้�เนื่�อ่ งจากแม้จ้ ะพบว่า่ โปรแกรม
ประสบการณ์์ที่่�ได้้รัับไปสู่่�การปฏิิบััติิ โดยพบว่่ายิ่�งครููใน การเสริิมสร้้างทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาที่�่พััฒนาขึ้้�นจะ
โรงเรีียนมีีโอกาสได้ร้ ับั การเสริมิ สร้า้ งทักั ษะการให้ก้ ารปรึึกษา ช่่วยให้้ครููประจำชั้้�นระดัับประถมศึึกษามีีทัักษะด้้านการ
มากเพีียงใด ก็็จะยิ่�งช่่วยให้้การดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนใน ให้้การปรึึกษาที่่�สามารถเอื้ �ออำนวยให้้การดำเนิินงานตาม
โรงเรีียนมีีประสิทิ ธิภิ าพมากยิ่ง� ขึ้้�น โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่ง� ในส่ว่ น ระบบการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือนักั เรีียนมีีประสิทิ ธิภิ าพเพิ่่ม� มากขึ้้�น
ของการมีีจุดุ เน้น้ หรืือจุุดมุ่่�งหมายเดีียวกันั สามารถมองเห็็น อย่่างไรก็็ตามจากการติดิ ตามผลการนำองค์์ความรู้� ทัักษะที่่�
ประเด็็นสาเหตุุของปััญหาและวางแนวทางในการป้้องกััน ได้้รัับจากการอบรมตามโปรแกรมฯ ไปใช้้ในการปฏิิบััติิงาน
แก้้ไข ส่่งเสริิมและพััฒนานัักเรีียนไปในทิิศทางเดีียวกััน ในสถานการณ์จ์ ริงิ ก็ย็ ังั พบว่า่ มีีอุปุ สรรคบางประการที่เ่� กิดิ ขึ้้�น
อีีกทั้ �งในการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนยัังมีีความจำเป็็นต้้อง ในการปฏิบิ ัตั ิงิ าน โดยอุปุ สรรคที่ส่� ำคัญั คืือในการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือ
ได้ร้ ัับความร่ว่ มมืือจากครููทุกุ คนในโรงเรีียน นัักเรีียน เฉพาะอย่่างยิ่�งในรายที่่�ปััญหาค่่อนข้้างซัับซ้้อน
อาทิิ เด็็กที่�่มีีความต้้องการพิิเศษ มีีลัักษณะพฤติิกรรมอยู่�
2) ถ้า้ สำนักั งานคณะกรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน ไม่น่ิ่่ง� วอกแวก สมาธิสิ ั้้�น ทำงานไม่เ่ รีียบร้อ้ ย อารมณ์แ์ ปรปรวน
(สพฐ.) ต้้องการให้้สถานศึึกษาในสัังกััดดำเนิินงานตาม ควบคุมุ ตัวั เองไม่ไ่ ด้้ อารมณ์ส์ องขั้้�ว มีีความบกพร่อ่ งทางด้า้ น
ระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนอย่่างจริิงจัังและต่่อเนื่่�อง การเรีียนรู้้� หรืือเรีียนรู้้�ช้้า เป็็นต้้น ซึ่�่งครููต้้องทุ่�มเทเวลา
การส่่งเสริิมให้้ผู้ �บริิหารของโรงเรีียนตระหนัักถึึงบทบาท ค่อ่ นข้า้ งมากในการให้ก้ ารดูแู ลช่ว่ ยเหลืือ แต่เ่ นื่อ�่ งด้ว้ ยภารกิจิ
ในการสนับั สนุนุ การดำเนินิ งานตามระบบการดูแู ลช่ว่ ยเหลืือ จำนวนมากที่ค�่ รูตู ้อ้ งรับั ผิดิ ชอบ ประกอบกับั จำนวนนักั เรีียนใน
นัักเรีียนถืือว่่าเป็็นสิ่่�งที่�่สำคััญและจำเป็็น ซึ่่�งอาจทำได้้ดัังนี้� ชั้้�นเรีียนที่อ�่ ยู่�ในความดูแู ลจึึงทำให้ค้ รูไู ม่ม่ ีีเวลาอย่า่ งเพีียงพอ
(1) การเน้้นย้้ำให้ผู้้�บริหิ ารของโรงเรีียนรัับรู้�ว่าท่่านเป็น็ กลไก ที่�่จะให้้การช่่วยเหลืือดููแลนัักเรีียนที่�่มีีลัักษณะดัังกล่่าว
ที่่�สำคััญที่�่สุุดในการสนัับสนุุนให้้การดำเนิินงานตามระบบ ได้้อย่่างต่่อเนื่่�องและสม่่ำเสมอ นอกจากนี้�เมื่่�อพิิจารณา
การดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียนสััมฤทธิิผลตามจุุดหมายที่่�ตั้ �งไว้้ สภาวการณ์์ในปััจจุุบัันที่่�พบว่่าเด็็กระดัับชั้้�นประถมศึึกษา
(2) สร้้างความรู้�ความเข้้าใจและปลููกฝัังเจตคติิที่่�ดีีเกี่่�ยวกัับ มีีแนวโน้้มในการเกิิดโรคทางจิิตเวชที่�่เพิ่่�มมากขึ้้�น โดยจาก
การดำเนิินงานตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียน การศึึกษาพบว่า่ เด็ก็ ระดับั ชั้้�นประถมศึึกษามีีอัตั ราในการเกิดิ
(3) สนัับสนุุนเครื่่�องมืือที่่�สำคััญและจำเป็็นในการผลัักดััน โรคสมาธิิสั้้�น ประมาณร้อ้ ยละ 5 และประมาณร้้อยละ 50
การดำเนิินงานตามระบบการดููแลช่่วยเหลืือนัักเรีียน ข อ ง เ ด็็ ก ที่�่ เ ป็็ น โร ค นี้้�จ ะ มีี อ า ก า ร ต่่ อ เ นื่�่ อ ง จนถึึ ง วัั ย ผู้ � ใ หญ่่
ไปสู่่�การปฏิิบััติิอย่่างเพีียงพอ (4) การลดขั้้�นตอนการ (ชาญวิทิ ย์์ พรนภดล, 2558ก, น.469) และโรคการเรีียนรู้้�บกพร่อ่ ง
ดำเนิินงานเชิิงเอกสารและมุ่ �งเน้้นผลลััพธ์์ที่่�เกิิดกัับนัักเรีียน ประมาณร้อ้ ยละ 6-7.3 และประมาณร้อ้ ยละ 20-50 ของผู้�ที่่�
และ (5) ยกย่่องเชิดิ ชูเู กีียรติผิู้�บริหิ ารของโรงเรีียนที่�่สามารถ ป่ว่ ยเป็น็ โรคนี้้�จะมีีโรคสมาธิสิ ั้้�นร่ว่ มด้ว้ ย (ชาญวิทิ ย์์ พรนภดล,
ขับั เคลื่อ�่ นนโยบายเกี่ย�่ วกับั การดำเนินิ งานตามระบบการดูแู ล 2558ข, น. 507) ดัังนั้้�นจะเห็็นได้้ว่่าแม้้ว่่าครููประจำชั้้�น
ช่่วยเหลืือนักั เรีียนจนเป็็นที่�่ประจัักษ์์ เป็็นต้น้ ทั้�งนี้�เนื่�อ่ งจาก จะมีีทัักษะด้้านการให้้การปรึึกษาแต่่ก็็สามารถให้้การดููแล
พบว่่าผู้ �บริิหารของโรงเรีียนมีีส่่วนสำคััญอย่่างมากที่�่จะช่่วย ช่่วยเหลืือนักั เรีียนเพิ่่ม� ขึ้้�นในระดับั หนึ่�ง่ เท่่านั้้�น

รางวัลั การวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565 285

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติิคุุณประกาศ

รางวัลั การวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวัลั ระดับั ดีี

สาขาการศึึกษา

เรื่อ่� ง
การพัฒั นาหุ่่�นยนต์์แบบมีปี ฏิสิ ััมพัันธ์ต์ ามแนวคิดิ เกมเป็น็ ฐานร่่วมกัับโมบายแอปพลิเิ คชันั
เพื่�่อส่ง่ เสริิมทัักษะการคิิดและความยึดึ มั่่�นผููกพันั ในการเรีียนรู้้�สำำหรับั ผู้้�เรีียนในระดัับประถมศึึกษา
A Development of Interactive Robot Based on Game-Based Learning
and Use of Mobile Application to Enhance Thinking Skills and Learning

Engagement of Elementary School Students
โดย

ศาสตราจารย์์ ดร.เนาวนิิตย์์ สงคราม และ ผู้้�ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.เกริกิ ภิิรมย์์โสภา

สำนักั งานการวิิจัยั แห่่งชาติิ (วช.) ได้้พิิจารณาเห็็นว่า่ ผลงานวิจิ ััย เรื่อ่� ง “การพััฒนาหุ่�นยนต์แ์ บบมีปี ฏิิสัมั พันั ธ์์
ตามแนวคิดิ เกมเป็น็ ฐานร่ว่ มกับั โมบายแอปพลิเิ คชันั เพื่อ่� ส่ง่ เสริมิ ทักั ษะการคิดิ และความยึดึ มั่่น� ผููกพันั ในการเรียี นรู้�
สำหรัับผู้�เรีียนในระดัับประถมศึึกษา” โดย ศาสตราจารย์์ ดร.เนาวนิิตย์์ สงคราม และ ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์
ดร.เกริกิ ภิิรมย์โ์ สภา แห่่ง คณะครุุศาสตร์์ จุฬุ าลงกรณ์์มหาวิทิ ยาลััย เป็็นผลงานที่่�พัฒั นาหุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิสิ ัมั พันั ธ์์
ตามแนวคิิดเกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบายแอปพลิิเคชััน เพื่่�อส่่งเสริิมทัักษะการคิิดและความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้�
เริ่ม� จากการเรีียนการสอนที่เ่� น้น้ ให้ผู้้�เรีียนเกิดิ ความรู้� ความจำ ส่ง่ ต่อ่ ความเข้า้ ใจ การประยุกุ ต์ใ์ ช้้ อันั จะส่ง่ ผลต่อ่ ทักั ษะ
การคิดิ ขั้้�นสูงู ต่อ่ ไป ได้แ้ ก่่ การวิเิ คราะห์์ การประเมินิ ค่า่ และการสร้า้ งสรรค์์ ที่ผ่�ู้�เรีียนสามารถนำเอาสิ่ง� ต่า่ ง ๆ ที่ไ�่ ด้เ้ รีียนรู้้�
มาบูรู ณาการเพื่อ่� ให้เ้ กิดิ สิ่่ง� ใหม่ไ่ ด้้ โดยเน้น้ อุปุ กรณ์ท์ างเทคโนโลยีี เช่น่ หุ่่�นยนต์์ ซึ่ง่� มีีกระบวนการเรีียนรู้้�แบบเกมเป็น็ ฐาน
ที่�่ให้้ความสำคััญกัับพฤติิกรรมการเรีียนรู้้�ของผู้�เรีียนและความยึึดมั่่�นผููกพัันกัับการเรีียน จากการที่่�ได้้นำหุ่่�นยนต์์
ดังั กล่่าวไปใช้พ้ บว่่า ผู้�เรีียนมีีความกระตืือรืือร้้นและอยากเข้้าร่ว่ มกิจิ กรรม โดยให้ค้ วามสนใจในการเรีียนจากหุ่่�นยนต์์
แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์ใ์ นระดับั ที่่�น่า่ พึึงพอใจ

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ่� งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวััลระดับั ดีี สาขาการศึึกษา

286 รางวััลการวิจิ ัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่อ�่ ผลงานวิจิ ััย ปัจั จุบุ ันั หุ่่�นยนต์ม์ ีีอิทิ ธิพิ ลต่อ่ การเรีียนรู้้�เป็น็ อย่า่ งมาก
ชื่อ่� ผลงานวิจิ ัยั การพััฒนาหุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตาม ทั้ �งการประกอบหุ่่�นยนต์์เพื่่�อเรีียนรู้้�การคิิดอย่่างเป็็นระบบ
แนวคิิดเกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบาย และการนำหุ่่�นยนต์ม์ าช่ว่ ยเสริมิ การเรีียนรู้้� ซึ่ง�่ การนำหุ่่�นยนต์์
แอปพลิเิ คชันั เพื่อ่� ส่ง่ เสริมิ ทักั ษะการคิดิ และ มาใช้้ในการเรีียนการสอนเนื่่�องจากการเรีียนรู้้�ในปััจจุุบััน
ความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้�สำหรัับ นำโทรศััพท์์มืือถืือมาใช้้ในการเรีียนรู้้� แต่่ผู้�เรีียนถููกดึึง
ผู้้�เรีียนในระดับั ประถมศึึกษา สมาธิิได้้ง่่าย การใช้้หุ่่�นยนต์์ในการเรีียนสามารถแสดงผล
หัวั หน้้าคณะ ศาสตราจารย์์ ดร.เนาวนิิตย์์ สงคราม ข้้อมููลตามที่่�ผู้�สอนกำหนด ทำให้้ควบคุุมการเรีียนได้้ง่่าย
สถานที่่�ติิดต่่อ คณะครุศุ าสตร์์ จุฬุ าลงกรณ์ม์ หาวิิทยาลััย นอกจากนี้้�หุ่่�นยนต์์ยัังกำหนดให้้มีีรููปร่่างได้้ตามต้้องการ
ผู้้�ร่ว่ มวิิจัยั รองศาสตราจารย์์ ดร.เกริกิ ภิิรมย์โ์ สภา มีีขนาดและน้ำ้ หนักั เบา น่า่ รักั เข้า้ ถึึงผู้�เรีียนได้้ทุกุ เพศทุกุ วััย
ใกล้เ้ คีียงกับั ของเล่น่ ที่�เ่ ด็็ก ๆ คุ้้�นเคย
2. ความสำำคัญั และที่่�มาของการวิิจััย
การใช้้เทคโนโลยีีสารสนเทศและการสื่่�อสารเป็็น ในการพัฒั นาผู้�เรีียนด้า้ นทักั ษะการคิดิ และสร้า้ งความ
เครื่�่องมืือที่�่มีีพลานุุภาพสููงที่�่ช่่วยเพิ่่�มประสิิทธิิภาพการ ยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนสำหรัับผู้ �เรีียนประถมศึึกษานัับว่่า
จััดการศึึกษา และเมื่่�อพิิจารณาถึึงยุุทธศาสตร์์การปฏิิรููป ตอบสนองต่่อยุุคที่่�เทคโนโลยีีมีีบทบาทสำคััญกัับการศึึกษา
การศึึกษาของกระทรวงศึึกษาธิกิ าร พบว่า่ การจัดั การเรีียน การเรีียนรู้้�ได้้ทุุกที่�่ทุุกเวลาผ่่านอุุปกรณ์์ที่�่หลากหลายจึึงได้้
การสอนในปััจจุุบัันยัังไม่่ส่่งเสริิมให้้นัักเรีียนคิิดวิิเคราะห์์ รัับความนิิยมอย่่างแพร่่หลาย และผู้�วิิจััยเล็็งเห็็นว่่าไม่่ว่่า
การใช้ก้ ระบวนการตัดั สินิ ใจ และการสร้า้ งสรรค์ใ์ ห้ส้ อดรับั กับั จะเป็็นการเรีียนผ่่านโมบายแอปพลิิเคชัันจะช่่วยให้้ผู้ �เรีียน
ลักั ษณะการเรีียนรู้้�ในศตวรรษที่�่ 21 ที่ม�ุ่่�งเน้น้ ให้ผู้้�เรีียนพัฒั นา ใช้้วิิธีีการเรีียนรู้้�และการร่่วมมืือกัันทำงานแบบใหม่่ ๆ
ทัักษะการเรีียนรู้้�และนวััตกรรมการเรีียนรู้้�ตลอดชีีวิิต ทั้�งนี้� จากการใช้้เครื่่�องมืือทางเทคโนโลยีีที่�่ใช้้งานง่่ายและส่่งเสริิม
เพื่อ�่ ตอบสนองต่อ่ ทักั ษะการเรีียนรู้้�ดังั กล่า่ วนี้้� การใช้อ้ ุปุ กรณ์์ การมีีปฏิิสััมพัันธ์์ ส่่งผลให้้ผู้�เรีียนเกิิดการสร้้างสรรค์์
และเทคโนโลยีีต่า่ ง ๆ ในบริบิ ทการเรีียนรู้้�และทักั ษะที่ผ�ู่้�เรีียน ความท้้าทายในการเรีียนโดยมีีอุุปกรณ์์ทางเทคโนโลยีีที่�่ช่่วย
จะได้้รู้�จัักวิิธีีเรีียนรู้้� ความท้้าทาย และการยึึดมั่่�นผููกพัันต่่อ สนับั สนุนุ การเรีียนรู้้�และสร้า้ งความสนุกุ สนานให้ผู้้�เรีียนทำให้้
การเรีียน โดยเฉพาะผู้�เรีียนในระดัับประถมศึึกษานั้้�นพบว่่า เกิดิ การพัฒั นาการเรีียนการสอนที่ม่� ีีประสิิทธิภิ าพมากขึ้้�น
การจััดการเรีียนรู้้�ควรเริ่ม� จากการให้ค้ วามรู้้�พื้้�นฐานที่�่จำเป็น็
และทัักษะที่่�ต้้องให้้ผู้ �เรีียนเกิิดความท้้าทายและดึึงดููดสนใจ งานวิจิ ัยั นี้�มุ่�งเน้น้ เพื่อ่� พัฒั นาทักั ษะการคิดิ ตามแนวคิดิ
เรีียนบทเรีียน สำหรับั ผู้�เรีียนระดับั ประถมศึึกษามีีความสนใจ Bloom's ซึ่ง�่ ผู้�เรีียนสามารถนำเอาสิ่ง� ที่ไ�่ ด้เ้ รีียนรู้้�มาบูรู ณาการ
ต่่อการเรีียนรู้้�แบบเกมเป็็นฐานเนื่่�องจากเด็็กชอบการเล่่น เพื่่�อให้้เกิิดสิ่่�งใหม่่ได้้ โดยเน้้นอุุปกรณ์์ทางเทคโนโลยีี เช่่น
หุ่่�นยนต์ท์ ี่ม่� ีีกระบวนการเรีียนรู้้�แบบเกมเป็น็ ฐานที่ใ่� ห้ค้ วามสำคัญั
กับั ความยึึดมั่่น� ผูกู พันั กับั การเรีียนของผู้�เรีียน โดยพบว่า่ ผู้�เรีียน
จะมีีวิิธีีการเรีียนรู้้�แบบค้้นพบและสืืบสอบเมื่�่อบทเรีียนนั้้�น
มีีความหมายหรืือตรงกับั ความสนใจของตน สามารถเชื่อ�่ มโยง
นำความรู้�ใช้้ประโยชน์์ต่่อชีีวิิตได้้ แสดงถึึงแนวทางในการ
บููรณาการเทคโนโลยีีร่่วมกัับโมบายแอปพลิิเคชััน ซึ่่�งเป็็น
อุปุ กรณ์ท์ ี่เ่� อื้�อต่อ่ การเรีียนรู้้�ในระดับั ประถมศึึกษาผ่า่ นการเรีียนรู้้�
ที่ส่� นุกุ สนาน เพื่อ�่ พัฒั นาผู้�เรีียนให้เ้ กิดิ ทักั ษะการคิดิ ขั้้�นพื้้�นฐาน
และขั้้�นสููง และเป็็นต้้นแบบสำหรัับการใช้้หุ่่�นยนต์์แบบ
มีีปฏิสิ ัมั พันั ธ์ร์ ่ว่ มกับั โมบายแอปพลิิชันั ที่ท่� ันั สมัยั ต่่อไป

3. แหล่่งเงินิ ทุุนสนัับสนุนุ ในการทำำวิิจััย
สำนักั งานกองทุุนสนับั สนุุนการวิจิ ัยั (สกว.)

รางวัลั การวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565 287

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

4. วัตั ถุปุ ระสงค์ข์ องการวิิจัยั 3) ค่่ า เ ฉ ลี่�่ ย ข อ ง ผู้ � เ รีี ย น เ มื่่� อ เ รีี ย น ด้้ ว ย หุ่่�น ย นต์์
เพื่่�อพััฒนาหุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตามแนวคิิด แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตามแนวคิิดเกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบาย
เกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบายแอปพลิิเคชัันเพื่่�อส่่งเสริิมทัักษะ แอปพลิิเคชัันมีีคะแนนทัักษะการคิิดหลัังเรีียนสููงกว่่าก่่อน
การคิิดและความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้�สำหรัับผู้ �เรีียน เรีียนอย่า่ งมีีนัยั สำคัญั ทางสถิิติิที่�่ระดับั .05
ในระดัับประถมศึึกษา
4) ค่่ า เ ฉ ลี่่� ย ข อ ง ผู้ � เ รีี ย น เ มื่่� อ เ รีี ย น ด้้ ว ย หุ่่�น ย นต์์
5. ระยะเวลาที่่ท� ำำการวิิจัยั แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตามแนวคิิดเกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบาย
ระยะเวลา 1 ปีี ตั้�งแต่่วัันที่่� 1 มีีนาคม พ.ศ. 2561 ถึึง แอปพลิิเคชัันมีีคะแนนความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนหลััง
วัันที่�่ 28 กุมุ ภาพัันธ์์ พ.ศ. 2562 เรีียนสููงกว่่าก่อ่ นเรีียน อย่า่ งมีีนัยั สำคััญทางสถิติ ิทิ ี่�่ระดับั .05

6. สรุุปผลการวิิจััย 5) คะแนนความพึึงพอใจของผู้�เรีียนอยู่�ในระดับั มาก
1) ผลการศึึกษาสภาพและความต้้องการการ 6) ประสิิทธิิภาพหุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตาม
จััดการเรีียนการสอนหุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์เพื่่�อส่่ง แนวคิดิ เกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบายแอปพลิิเคชันั มีีค่่าร้อ้ ยละ
เสริิมทัักษะการคิิดและความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้� อยู่�ที่�่ E1/E2 90.53 และ 89.25
คืื อ โร ง เรีี ย น แ ล ะ ผู้� ส อ นส่่ วน ใ หญ่่ ยัั ง ไ ม่่ มีี ก า ร น ำ 7) ผู้้�ทรงคุุณวุุฒิิประเมิินรัับรองหุ่่�นยนต์์แบบมีี
หุ่่�นยนต์ช์ ่่วยสอนมาใช้้ในการจััดการเรีียนการสอน ปฏิสิ ััมพันั ธ์์อยู่�ในระดัับมากที่่�สุดุ
2) ผลการวิิเคราะห์์มิิติิของคุุณภาพการศึึกษาด้้วย
หุ่่�นยนต์์ช่่วยการเรีียนรู้้� ตามมุุมมองของครููในฐานะ
หุ่่�นยนต์์ช่่วยสอนในโรงเรีียนระดัับประถมศึึกษาของ
ประเทศไทย โดยใช้้การวิิเคราะห์์องค์์ประกอบเชิิงยืืนยััน
อัั นดัั บ ส อ ง แ ล ะ ก า ร วิิ เ ค ร า ะ ห์์ ค ว า ม ไ ม่่ แ ป ร เ ปลี่่� ย น
ของโมเดล ได้ผ้ ลสรุุปองค์์ประกอบที่�่สำคััญ ดัังนี้�

(1) ปฏิิสััมพัันธ์์ทางสัังคม (2) สมรรถนะของการรู้้�คิิด (3) วิิธีีการสอน (4) ลัักษณะของผู้�เรีียน (5) คุุณสมบััติิหลััก และ
(6) เนื้�อหาวิิชา

288 รางวัลั การวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

7. ประโยชน์ท์ ี่่�ได้้รัับจากการวิิจััย 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์์ในมิติ ิติ ่า่ ง ๆ
1) ประโยชน์์สำหรัับผู้�เรีียนประถมศึึกษา คืือ  เชิงิ ชุมุ ชน/สังั คม
มีีหุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตามแนวคิิดเกมเป็็นฐานร่่วม  เชิิงพาณิิชย์์
กัับโมบายแอปพลิิเคชัันเพื่�่อส่่งเสริิมทัักษะการคิิดและ  เชิิงวิชิ าการ
ความยึึดมั่่น� ผูกู พันั ในการเรีียนรู้้�มุ่่�งพัฒั นาผู้�เรีียนให้ม้ ีีคุณุ ภาพ  เชิิงพื้้�นที่�่ โปรดระบุุ
ตามเป้้าหมายของแผนแม่่บทเทคโนโลยีีสารสนเทศและ เชิงิ วิชิ าการ คืือ สามารถนำหุ่่�นยนต์ไ์ ปใช้ใ้ นการเรีียนรู้้�
การสื่�่อสาร (ฉบับั ที่�่ 3) ของประเทศไทย
2) ประโยชน์์สำหรัับผู้�สอนระดัับประถมศึึกษา คืือ ของผู้�เรีียนระดับั ประถมศึึกษาเพื่อ�่ ส่ง่ เสริมิ ทักั ษะการคิดิ และ
มีีแนวทางในการออกแบบอุุปกรณ์์เทคโนโลยีีตามแนวคิิด ความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้�ได้้ นอกจากส่่งเสริิมทัักษะ
เกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบายแอปพลิิเคชัันเพื่่�อส่่งเสริิมทัักษะ การคิิดและความยึึดมั่่�นผููกพัันแล้้ว ยัังทำให้้ผู้�เรีียนสนุุก
การคิิดและความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้�เพื่่�อการเรีียน และอยากเรีียนรู้้�อีีกด้้วย
การสอนได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ โดยมีีองค์์ประกอบและ
กระบวนการในการจััดการเรีียนการสอนอย่า่ งเป็็นรููปธรรม 10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
3) ประโยชน์์สำหรัับสถาบัันการศึึกษาอื่่�น ๆ คืือ แก่ร่ ัฐั บาล/กระทรวงต่่าง ๆ และภาคเอกชน
มีีต้้นแบบหุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตามแนวคิิดเกมเป็็น เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา
ฐานร่่วมกัับโมบายแอปพลิิเคชัันเพื่่�อส่่งเสริิมทัักษะการคิิด
และความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้�สำหรัับผู้ �เรีียนในระดัับ 1) ควรมีีนโยบายที่�่สนัับสนุุนให้้นำหุ่่�นยนต์์มาใช้้ใน
ประถมศึึกษาเพื่อ�่ เป็น็ แนวทางในพัฒั นาผู้�เรีียนให้ต้ อบสนอง การช่่วยส่่งเสริิมการเรีียนรู้้�ของผู้�เรีียน เพื่�่อช่่วยให้้ผู้�เรีียนได้้
ต่่อการเรีียนรู้้�ในศตวรรษที่่� 21 เกิิดการเรีียนรู้้�ที่่�มีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�นและการเรีียนรู้้�ที่�่ทััน
สมัยั เหมะสมกับั ยุคุ ปัจั จุุบันั มากขึ้้�น

2) ควรมีีกองทุนุ สนับั สนุนุ งบประมาณในการพัฒั นา
หุ่่�นยนต์เ์ พื่อ�่ ช่ว่ ยการเรีียนการสอนเพราะต้น้ ทุนุ ในการพัฒั นา
หุ่่�นยนต์ม์ ีีค่า่ ใช้จ้ ่า่ ยค่อ่ นข้า้ งสูงู รวมทั้�งมีีการสนับั สนุนุ ในเรื่อ�่ ง
ของทีีมบุุคลากรที่่�ต้้องอาศััยความเชี่�่ยวชาญเฉพาะด้้านใน
การพััฒนา

8. ศักั ยภาพในการพััฒนาไปสู่�่ การใช้้ประโยชน์์ 289
ในเชิงิ สัังคม และ/หรืือ เชิิงพาณิิชย์์
ในเชิิงพาณิิชย์์หุ่่�นยนต์์แบบมีีปฏิิสััมพัันธ์์ตามแนวคิิด

เกมเป็็นฐานร่่วมกัับโมบายแอปพลิิเคชัันเพื่่�อส่่งเสริิมทัักษะ
การคิิดและความยึึดมั่่�นผููกพัันในการเรีียนรู้้�สำหรัับผู้ �เรีียน
ในระดัับประถมศึึกษาสามารถพััฒนาต่่อยอดเพื่่�อวางขาย
ในท้้องตลาดได้้จริิง ซึ่�่งสามารถพััฒนาให้้หุ่่�นยนต์์มีีรููปร่่าง
สีีสััน และลวดลายได้้หลากหลายมากขึ้้�น รวมถึึงตััวอวตาร
ในระบบ LMS ที่่�พััฒนาเป็็นรููปแบบอื่่�น ๆ ได้้ โดยผู้�เรีียน
สามารถเลืือกตัวั อวตารที่ต�่ ััวเองชอบได้้

รางวัลั การวิิจัยั แห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ััย ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

เกียี รติคิ ุุณประกาศ

รางวัลั การวิิจััยแห่่งชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั
ประจำำปีีงบประมาณ 2565

รางวััลระดับั ดีี

สาขาการศึึกษา

เรื่�อ่ ง
การยกระดัับผลการปฏิบิ ัตั ิิงานและการทำำงานแบบมีีความหมายของ

ครููระดัับมัธั ยมศึกึ ษาด้้วยโปรแกรมการปั้้น� สรรงาน
Development of a Job Crafting Program to Enhance the Performance

and Meaningful Work For the High School Teachers
โดย

ดร.ชัยั ยุทุ ธ กลีบี บัวั และ นางสาวปาริิฉััตร ปิติ ิสิ ุุทธิิ

สำนัักงานการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ (วช.) ได้พ้ ิจิ ารณาเห็็นว่่าผลงานวิจิ ัยั เรื่่�อง “การยกระดัับผลการปฏิบิ ัตั ิงิ านและ
การทำงานแบบมีคี วามหมายของครููระดับั มัธั ยมศึึกษาด้้วยโปรแกรมการปั้้�นสรรงาน” โดย ดร.ชััยยุทุ ธ กลีีบบัวั
และนางสาวปาริิฉััตร ปิิติิสุุทธิิ แห่่ง บััณฑิิตวิิทยาลััย มหาวิิทยาลััยศรีีนคริินทรวิิโรฒ เป็็นผลงานวิิจััยที่�่พััฒนา
โปรแกรมการปั้้�นสรรงานและได้้แนวทางปฏิิบััติิสำหรัับการยกระดัับผลการปฏิิบััติิงานและการทำงานแบบมีี
ความหมายด้้วยโปรแกรมปั้้�นสรรงาน จากการใช้้ชุุดกิิจกรรมการเรีียนรู้้�ในโปรแกรมดัังกล่่าวพบว่่าครููมีีทัักษะและ
เทคนิิคการบริิหารจััดการงานที่่�หลากหลาย มีีพฤติิกรรมการทำงานตามลัักษะการปั้้�นสรรงาน มีีผลการปฏิิบััติิงาน
ด้้านการจััดการเรีียนการสอนและการบริิหารงานส่่วนกลางเพิ่่�มสููงขึ้้�น และตระหนัักรู้�ถึงความหมายที่�่ตนเองให้้ไว้้ใน
การทำงานเป็น็ ครูู ซี่�ง่ ทำให้ค้ รูมู ีีความเต็ม็ ใจและมุ่�งมั่่น� ที่�่จะร่ว่ มมืือกันั ทำกิิจกรรมเพื่อ่� พััฒนานักั เรีียน มีีแรงบัันดาลใจ
ในการทำงานเพื่่�อนัักเรีียนอย่่างเต็็มความสามารถ อีีกทั้�งยัังตั้�งใจที่่�จะพััฒนาศัักยภาพตนเองให้้เพิ่่�มมากขึ้้�น
เพื่อ่� การสร้า้ งผลลััพธ์์ที่ด�่ ีีต่อ่ นัักเรีียนอย่า่ งต่อ่ เนื่อ�่ ง

วช. จึงึ มีมี ติใิ ห้ผ้ ลงานเรื่อ�่ งนี้� ได้ร้ ับั รางวัลั การวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำปีงี บประมาณ 2565
รางวััลระดับั ดีี สาขาการศึึกษา

290 รางวััลการวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิจิ ัยั ประจำำปีีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

1. ชื่อ�่ ผลงานวิจิ ััย 3. แหล่่งเงิินทุนุ สนับั สนุนุ ในการทำำวิจิ ัยั
ชื่อ่� ผลงานวิจิ ััย การยกระดัับผลการปฏิิบััติิงานและ สนัับสนุุนโดยสำนัักงานกองทุุนสนัับสนุุนการวิิจััย
การทำงานแบบมีีความหมายของครููระดัับ
มัธั ยมศึึกษาด้ว้ ยโปรแกรมการปั้้น� สรรงาน (สกสว.) ประเภททุนุ วิจิ ัยั มุ่�งเป้้า ปีีงบประมาณ 2562 (การ
หััวหน้้าคณะ ดร.ชัยั ยุุทธ กลีีบบััว ศึึกษาและสร้า้ งสรรค์์การเรีียนรู้้�)
สถานที่่�ติิดต่่อ สาขาพหุุวิิทยาการ/สหวิิทยาการบััณฑิิต
วิทิ ยาลัยั มหาวิิทยาลัยั ศรีีนคริินทรวิิโรฒ 4. วััตถุุประสงค์์ของการวิิจัยั
E-mail: [email protected] 4.1 เพื่่�อพััฒนาโปรแกรมการปั้้�นสรรงานสำหรัับ
ผู้้�ร่่วมวิจิ ัยั นางสาวปาริฉิ ัตั ร ปิติ ิิสุทุ ธิิ การยกระดัับผลการปฏิิบััติิงานและการทำงานแบบมีีความ
หมายของครูู
2. ความสำำคััญและที่่�มาของการวิิจัยั 4.2 เพื่�่อเปรีียบเทีียบผลการปฏิิบััติิงานและการ
รายงานการวิิจััยที่�่เกี่่�ยวข้้องกัับการศึึกษาที่่�ผ่่านมา ท ำ ง า น แ บ บ มีี ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ค รูู ร ะ หว่่ า ง ก ลุ่ � ม ที่่� ไ ด้้ รัั บ
โดยเฉพาะประเด็็นการทำงานของครูู ต่า่ งชี้�ให้เ้ ห็น็ ว่า่ สภาพ การเสริิมสร้้างการปั้้�นสรรงานต่่างกัันในช่่วงก่่อนและหลััง
การทำงานของครููที่�่ผ่่านมาต้้องเผชิิญปััญหาในเรื่่�องของ ทดลองใช้้โปรแกรม
ภาระงานที่�่มีีจำนวนมากจนเกิินไปจนมีีผลต่่อประสิิทธิิภาพ
การทำงาน (พีีรยุทุ ธ ภัักดีีเจริญิ , 2551) ซึ่ง�่ ในงานวิจิ ัยั ของ 5. ระยะเวลาที่่�ทำำการวิิจััย
ภมรศรีี แดงชััย (2556) ที่่�ทำการวิิจััยเกี่�่ยวกัับอุุปสรรค ตั้�งแต่ว่ ัันที่่� 1 ตุุลาคม พ.ศ. 2561 ถึึง 30 กันั ยายน
การทำหน้้าที่�่ของครููชี้ �ให้้เห็็นว่่าภาระงานที่�่มากและงาน พ.ศ. 2562
ที่�่นอกเหนืือจากการสอนของครููเป็็นอุุปสรรคอัันดัับหนึ่่�ง
ในการทำหน้้าที่่�ของครูู สอดคล้้องกัับรายงานการวิิจััยของ 6. สรุุปผลการวิจิ ัยั
สำนัักงานส่่งเสริิมสัังคมแห่่งการเรีียนรู้้�และคุุณภาพชีีวิิต 1) ครููควรได้้รัับการส่่งเสริิมการจััดการด้้านการ
เยาวชน (2557) ที่พ�่ บว่า่ ใน 1 ปีี ครูตู ้อ้ งใช้เ้ วลากัับกิจิ กรรม บริิหารเวลา (working hours) ในงานที่�่เกี่�่ยวข้้องกัับ (1)
ภายนอกชั้้�นเรีียนที่่�ไม่่ใช่่การจััดการเรีียนการสอนเฉพาะ การเตรีียมการสอน (PNImodifield = 0.31) (2) การดููแล
ในวัันธรรมดาถึึง 84 วันั (คิิดเป็็นร้อ้ ยละ 42 ของการทำงาน) นัักเรีียนในด้า้ นต่่าง ๆ (PNImodifield = 0.29) (3) การจัดั ทำ
โดยส่่วนใหญ่่จะใช้้เวลาไปกัับการประเมิินจากหน่่วยงาน แผนการสอน (PNImodifield = 0.24) ให้้มีีประสิทิ ธิิภาพเพิ่่ม� ขึ้้�น
ภายนอก จากสภาพการทำงานตามที่่�กล่่าวมาข้้างต้้น และควรได้้รัับการส่่งเสริิมการบริิหารจััดการภาระงาน/
จึึงส่ง่ ผลกระทบต่อ่ การทำงานของครูทูั้�งการพัฒั นาการเรีียน ปริิมาณงาน (workload) ที่เ่� กี่ย่� วข้อ้ งกัับ (1) งานธุรุ การ เช่่น
การสอนที่�่อาจมีีเวลาไม่่เพีียงพอ (พรทิิพย์์ ทัับทิิมทอง, งานงบประมาณ (พััสดุุ การเงิิน) งานธุุรการ งานบุุคลากร
2558) ความรู้�สึกท้อ้ ถอยหรืือความรู้�สึกเชิงิ ลบในการทำงาน (PNImodifield = 1.42) (2) การขายของ/งานสหกรณ์์
(สำนักั งานเลขาธิกิ ารสภาการศึึกษา, 2550) ความยึึดมั่่น� ผูกู พันั (PNImodifield = 1.40) และ (3) การดูแู ลทำอาหารให้น้ ัักเรีียน
(engagement) ในความเป็น็ ครูลู ดน้อ้ ยลง (Hakanen et al., (PNImodifield = 1.26) นอกจากนี้้�ยัังพบว่่า แหล่่งทรััพยากร
2006) รวมถึึงความเสี่่�ยงที่่�ต้้องเผชิิญกัับความเครีียดและ สำคััญที่�่ช่่วยในการทำงานของครูู คืือ ทรััพยากรในงาน
ความเหนื่่�อยหน่่ายในการทำงานสููงกว่่าอาชีีพอื่่�น (พีีรยุุทธ ด้้านบุุคคล ซึ่�่งมีีค่่าเฉลี่�่ยสููงกว่่าทรััพยากรในงานด้้านอื่�่น ๆ
ภัักดีีเจริิญ, 2551) ซึ่ง�่ ส่่งผลต่่อประสิิทธิภิ าพการทำงานและ โดยเฉพาะการสอนงานและความช่ว่ ยเหลืือจากเพื่อ�่ นร่ว่ มงาน
สภาทางจิติ ใจของครูตู ามมาอีีกหลายประการ (Castro et al., (M = 3.72, SD = 0.86) และหัวั หน้า้ /ผู้�บริิหาร (M = 3.62,
2009; ปฏิิมากร ชาญประโคน, 2543; ภููเมธ แก้้วเขีียว, SD = 1.07)
2557)

รางวัลั การวิิจััยแห่่งชาติิ : รางวััลผลงานวิิจััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565 291

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

2) ชุดุ กิจิ กรรมการเรีียนรู้้�ภายในโปรแกรมปั้้น� สรรงาน แต่่ละประเภทของครูู โดยกิิจกรรมที่�่ 7 จะเป็็นกิิจกรรมที่่�
สำหรัับการยกระดัับผลการปฏิิบััติิงานและการทำงาน มุ่ �งเน้้นการเสริิมสร้้างความสามารถในการบริิหารจััดการ
แบบมีีความหมายของครูู ประกอบด้้วย 9 กิจิ กรรม ได้้แก่่ งานส่่วนกลาง ลดความสููญเปล่่าที่�่เกิิดขึ้้�นจากกระบวนการ
(1) กิิจกรรมทำความรู้�จักั ตนเอง (การวิเิ คราะห์์ตนเอง) (2) ทำงาน ส่่วนกิิจกรรมที่�่ 8 จะเป็็นกิิจกรรมที่่�มุ่�งเน้้น
กิจิ กรรมทำความรู้�จักั กับั งาน (การวิเิ คราะห์ง์ าน) (3) กิจิ กรรม การพัฒั นาความสามารถในการจัดั การเรีียนรู้้�เชิงิ รุกุ โดยเฉพาะ
ปรับั งานให้้เหมาะกัับตัวั เอง (4) กิิจกรรม DIY your job by การวางแผนและการเตรีียมการสอน และสุุดท้้ายกิิจกรรม
yourself (ออกแบบพัฒั นากระบวนการทำงาน) (5) กิจิ กรรม ที่�่ 9 เป็น็ การเสริมิ สร้า้ งความรู้�ความเข้า้ ใจในรูปู แบบการเรีียน
การฝึกึ ปฏิบิ ัตั ิติ ามแผนปั้้น� สรรงานส่ว่ นตัวั ของครูู (6) กิจิ กรรม การสอนแบบ gamification และหลัักการการปรัับ
การแลกเปลี่�่ยนประสบการณ์์และวิิเคราะห์์ผลลััพธ์์ที่่�ได้้รัับ พฤติิกรรมเบื้�องต้้น เพื่�่อสนัับสนุุนการทำงานของครููในการ
(7) กิจิ กรรมทำน้อ้ ยแต่ไ่ ด้้มาก (การบริิหารจัดั การแบบลีีน) ดูแู ลนัักเรีียนให้ม้ ีีความยึึดมั่่�นผููกพันั ในการเรีียนมากขึ้้�น
(8) กิจิ กรรมเพิ่่ม� ศักั ยภาพให้ก้ ับั การจัดั การเรีียนรู้้�เชิงิ รุกุ และ
(9) กิจิ กรรมเรีียนสนุกุ ลดงานครูู (สร้้างความยึึดมั่่�นผูกู พััน 8. ศักั ยภาพในการพััฒนาไปสู่่�การใช้ป้ ระโยชน์์
ในการเรีียนและวิิธีีการปรัับพฤติิกรรมเบื้�องต้้น) การจััด ในเชิิงสัังคม และ/หรืือ เชิงิ พาณิชิ ย์์
กระบวนการเรีียนรู้้�จะมีีขั้้�นตอนการพัฒั นาครูเู รีียงตามลำดับั การออกแบบและพััฒนาชุุดกิิจกรรมการเรีียนรู้้�ด้้วย
ของกิจิ กรรมการเรีียนรู้้�ในโปรแกรมปั้้น� สรรงานที่ก่� ล่า่ วไปข้า้ งต้น้
โดยกิจิ กรรมที่่� 1-4 จะเป็็นกิิจกรรมที่่ม�ุ่�งพัฒั นา กระบวนการวิิจััยตามหลัักแนวคิิดการวิิจััยเชิิงปฏิิบััติิการ
ทำให้ไ้ ด้ก้ ิจิ กรรมการเรีียนรู้้�ที่ม่� ีีประสิทิ ธิผิ ลและประสิทิ ธิภิ าพ
7. ประโยชน์์ที่่�ได้ร้ ัับจากการวิิจัยั สำหรัับการเพิ่่�มศัักยภาพครููในการพััฒนากระบวนการ
คุณุ ภาพการศึึกษาของไทยถูกู ยกระดับั ขึ้้�นทั้้�งในด้้าน ทำงานของตนเองตามลัักษณะการปั้้�นสรรงานให้้สามารถ
คุุณภาพของครููและนัักเรีียน กล่่าวคืือ ครููในประเทศไทยมีี ยกระดับั ผลการปฏิบิ ัตั ิงิ านและการทำงานแบบมีีความหมาย
สมรรถนะในการทำงานที่่�สููงขึ้้�น เปี่่ย� มด้ว้ ยจิิตวิญิ ญาณความ โดยการนำชุุดกิิจกรรมการเรีียนรู้้�ที่่�ถููกพััฒนาขึ้้�นไปจััดพิิมพ์์
เป็น็ ครูู สามารถลดข้อ้ จำกัดั ในการทำงาน แม้ใ้ นสถานการณ์์ ในรููปแบบคู่่�มืือเผยแพร่่ต่่อผู้�ที่�่เกี่่�ยวข้้อง เช่่น ผู้�อำนวยการ
ที่่�ไม่่เอื้�ออำนวยต่่อการทำงานด้้วยตนเอง นำไปสู่่�คุุณภาพ ครูู อาจารย์์ ศึึกษานิิเทศก์์ เพื่อ่� ใช้เ้ ป็็นแนวทางปฏิิบััติสิ ำหรับั
ของผู้ �เรีียนที่่�จะได้้รัับการกระตุ้้�นการเรีียนรู้้�อย่่างสร้้างสรรค์์ การพัฒั นาพฤติกิ รรมการปั้้�นสรรงานด้ว้ ยตนเอง
มีีทััศนคติิและพฤติิกรรมตามบรรทััดฐานที่่�ดีีของสัังคม
ตลอดจนรัักในการเรีียนรู้้�และสามารถเรีียนรู้้�ได้้ด้้วยตนเอง 9. การนำำผลงานไปใช้ป้ ระโยชน์ใ์ นมิติ ิติ ่่าง ๆ
อย่่างต่่อเนื่่�อง โดยเฉพาะครููผู้�เข้้าร่่วมวิิจััยสามารถนำแผน ผลงานวิิจัยั มีีศัักยภาพในการนำไปใช้ป้ ระโยชน์์
การฝึึก/แบบฝึึกหััดของโปรแกรมปั้้�นสรรงานไปใช้้ยก  ด้า้ นนโยบาย โปรแกรมการปั้้น� สรรงานสำหรัับ
ระดัับผลการปฏิิบััติิงานและการทำงานแบบมีีความหมาย
ด้้วยตนเองความรู้� ทััศนคติิ และทัักษะการปั้้�นสรรงานที่�่ การยกระดัับผลการปฏิิบััติิงานและการทำงานแบบมีี
จำเป็็นต่่อการยกระดัับผลการปฏิิบััติิงานและการทำงาน ความหมายของครูู ที่่�สอดรัับกัับแผนยุุทธศาสตร์์กระทรวง
แบบมีีความหมายของครูู ตลอดจนกรอบความคิิดที่่�มีีต่่อ ศึึกษาธิิการ (พ.ศ. 2563-2565) ยุทุ ธศาสตร์์ที่�่ 2 การพัฒั นา
การพััฒนากระบวนการทำงาน ส่่วนในกิจิ กรรมที่�่ 5 จะเป็น็ ครููและบุุคลากรทางการศึึกษา โดยสำนักั งานปลัดั กระทรวง
การฝึกึ ปฏิบิ ัตั ิจิ ริงิ ในบริบิ ทการทำงาน (on the job training) ศึึกษาธิิการ สำนัักงานคณะกรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน
ให้้ครููได้้ดำเนิินการตามแผนการพััฒนากระบวนการทำงาน รวมถึึงสำนักั งานเขตพื้้�นที่�่การศึึกษา สามารถนำชุุดกิจิ กรรม
ของตนเองที่�่ได้้จากกิิจกรรมที่่� 4 โดยมีีผู้้�วิิจััยเป็็นพี่่�เลี้�ยง การเรีียนรู้้�ของโปรแกรมปั้้�นสรรงานไปใช้้จััดโครงการ/
คอยแนะนำและจััดหาทรััพยากรที่่�จำเป็็นสำหรัับการบรรลุุ กิจิ กรรมพัฒั นาศักั ยภาพครูใู ห้ม้ ีีความเป็น็ มืืออาชีีพ
เป้า้ หมายของครููแต่ล่ ะคน ซึ่�ง่ ครูจู ะได้้จากประสบการณ์์จริงิ
และปรัับใช้้องค์์ความรู้�ที่�่ได้้จากกิิจกรรมให้้สอดคล้้องกัับ  ด้้านวิิชาการ ข้้อค้้นพบจากการวิิจััยเป็็น
รูปู แบบวิธิีีการทำงานของตนเอง และเพื่อ�่ ให้เ้ กิดิ ความยั่ง� ยืืนของ องค์์ความรู้�ที่่�ส่่งเสริิม สนัับสนุุนและแก้้ปััญหาการทำงาน
การพัฒั นางานของครูู กิจิ กรรมที่่� 6 มุ่�งส่ง่ เสริมิ ให้ค้ รูสู ามารถ ของครููให้้สามารถบรรลุุเป้้าหมายหรืือการปฏิิบััติิหน้้าที่่�ให้้
สะท้้อนผลการปฏิิบััติิได้้ด้้วยตนเองตามหลัักการสะท้้อนคิิด มีีประสิิทธิิภาพเพิ่่�มขึ้้�น ทำให้้ครููสามารถวางแผนพััฒนา
และในช่ว่ งสุดุ ท้า้ ยของโปรแกรมปั้้น� สรรงานจะเป็น็ กิจิ กรรม กระบวนการทำงานได้้อย่่างเป็็นระบบ รัับมืือกัับอุุปสรรคที่�่
เสริมิ ศักั ยภาพการบริหิ ารจัดั การที่เ่� ฉพาะเจาะจงลงไปในงาน อาจจะเกิดิ ขึ้้�นได้ม้ ากขึ้้�น และเพิ่่ม� โอกาสความสำเร็จ็ จากการ
ค้น้ หาตัวั ช่ว่ ยในการสนับั สนุนุ การดำเนินิ งาน ภายใต้ข้ ้อ้ จำกัดั
ของสภาพแวดล้อ้ มการทำงาน

292 รางวััลการวิจิ ัยั แห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจััย ประจำำปีงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

10. ข้้อเสนอแนะเชิงิ นโยบายที่่เ� สนอแนะให้้
แก่่รัฐั บาล/ กระทรวงต่า่ ง ๆ และภาคเอกชน
เพื่อ�่ นำำไปใช้ว้ างนโยบาย พัฒั นา หรืือแก้ไ้ ขปัญั หา

1) สำนักั งานปลัดั กระทรวงศึึกษาธิกิ าร สำนักั งาน
คณะกรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน สำนัักงานเขตพื้้�นที่�่
การศึึกษา สถานศึึกษา หรืือหน่ว่ ยงานที่เ�่ กี่ย�่ วข้อ้ ง สามารถนำ
ชุดุ กิิจกรรมการเรีียนรู้้�ของโปรแกรมปั้้�นสรรงานไปใช้พ้ ััฒนา
ศัักยภาพครููให้้มีีความเป็็นมืืออาชีีพ โดยศึึกษาวิิเคราะห์์
ความต้้องการจำเป็็นในการพััฒนาตนเองเพื่่�อการวางแผน
การพัฒั นาอย่า่ งเป็็นระบบและครบวงจร เนื่�่องจากลักั ษณะ
กิิจกรรมในโปรแกรมปั้้�นสรรงานได้้เน้้นให้้ครููได้้พััฒนา
การคิดิ วิเิ คราะห์อ์ ย่า่ งเป็น็ ระบบ สร้า้ งความเข้า้ ใจถึึงเป้า้ หมาย
ในการทำงานและความต้้องการที่�่แท้้จริิงของตนเอง
ในการประกอบอาชีีพครูู วิเิ คราะห์จ์ ำแนกความรู้�และทักั ษะ
ที่�่สำคััญต่่อการบรรลุุเป้้าหมายหรืือการปฏิิบััติิหน้้าที่�่ให้้
มีีประสิิทธิิภาพเพิ่่�มขึ้้�น ทำให้้ครููสามารถวางแผนพััฒนา
กระบวนการทำงานได้้อย่่างเป็็นระบบ รัับมืือกัับอุุปสรรคที่�่
อาจจะเกิดิ ขึ้้�นได้ม้ ากขึ้้�น และเพิ่่ม� โอกาสความสำเร็จ็ จากการ
ค้้นหาตััวช่่วยในการสนัับสนุุนการดำเนิินงาน รวมถึึงสร้้าง
ความตระหนักั รู้�ถึงคุณุ ค่่าในการทำหน้า้ ที่�่ครูู

2) สำนัักงานคณะกรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน
และสำนัักงานเขตพื้้�นที่่�การศึึกษา สามารถนำชุุดกิิจกรรม
การเรีียนรู้้�ของโปรแกรมปั้้น� สรรงานไปใช้ส้ ่ง่ เสริมิ ให้ค้ รูศู ึึกษา
วิิเคราะห์ค์ วามต้้องการจำเป็น็ ในการพัฒั นาตนเอง เพื่�อ่ การ
วางแผนการพัฒั นาอย่า่ งเป็็นระบบและครบวงจร เนื่่�องจาก
ลัักษณะกิิจกรรมในโปรแกรมปั้้�นสรรงานได้้เน้้นให้้ครููได้้
พััฒนาการคิิดวิิเคราะห์์อย่่างเป็็นระบบ สร้้างความเข้้าใจ
ถึึงเป้้าหมายในการทำงานและความต้้องการที่่�แท้้จริิงของ
ตนเองในการประกอบอาชีีพครูู

3) สำนัักงานคณะกรรมการการศึึกษาขั้้�นพื้้�นฐาน
สำนักั งานเขตพื้้�นที่ก่� ารศึึกษา และสถานศึึกษา สามารถนำชุดุ
กิิจกรรมการเรีียนรู้้�ของโปรแกรมปั้้�นสรรงานไปจััดโครงการ
พััฒนาศัักยภาพด้้านการจััดการเรีียนรู้้�เชิิงรุุกให้้กัับครูู
เนื่อ่� งจากโปรแกรมปั้้น� สรรงานมีีกิจิ กรรมการเรีียนรู้้�ที่ม�ุ่่�งเน้น้
การพัฒั นากระบวนการทำงานที่เ�่ ฉพาะเจาะจงโดยเฉพาะ ซึ่ง�่
นอกจากครููจะได้้เรีียนรู้้�ด้้านการพััฒนากระบวนการทำงาน
แล้้ว ครูยู ังั ได้้เรีียนรู้้�หลักั การ วิธิ ีีการ และเทคนิคิ การจััดการ
เรีียนการสอนดังั กล่่าวคู่่�ขนานกันั ไปอีีกด้้วย

รางวัลั การวิิจััยแห่ง่ ชาติิ : รางวัลั ผลงานวิิจัยั ประจำำปีงี บประมาณ 2565 293



วิทยานพิ นธ์
ประจำ�ปีงบประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

ประกาศสำำนักั งานการวิิจััยแห่่งชาติิ
เรื่่�อง รางวััลการวิจิ ััยแห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิทิ ยานิพิ นธ์์ ประจำำปีงี บประมาณ 2565
ตามที่�่ สำนัักงานการวิิจััยแห่่งชาติิ (วช.) ได้้ประกาศเชิิญชวนให้้ผู้�้สนใจเสนอวิิทยานิิพนธ์์ เพื่่�อขอรัับรางวััลการวิิจััย
แห่ง่ ชาติิ : รางวััลวิิทยานิิพนธ์์ ประจำปีงี บประมาณ 2565 นั้้�น
ในการนี้้� สำนัักงานการวิิจัยั แห่ง่ ชาติิ ได้อ้ นุมุ ัตั ิิให้ร้ างวัลั การวิจิ ััยแห่่งชาติิ : รางวัลั วิทิ ยานิิพนธ์์ ประจำปีีงบประมาณ
2565 จำนวน 43 เรื่่�อง ในสาขาวิิชาการต่า่ ง ๆ รวม 12 สาขาวิิชาการ ดัังนี้้�
รางวัลั ระดับั ดีีเด่่น จำนวน 3 เรื่�อ่ ง ได้แ้ ก่่
1. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “ผลของการออกกำลัังกายตามความต้้องการและการปรัับการทำงานของระบบโมโน

เอมีีนในการป้้องกัันระบบประสาทของหนููเพศผู้�้ที่�่ถููกกระตุ้้�นให้้เกิิดความเครีียด”
(Neuroprotective Effects of Voluntary Exercise and Monoaminergic
Modulators on Stressed Male Rats)
โดย ดร.ศราวุุธ ลาภมณีีย์์
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : มหาวิิทยาลััยมหิดิ ล
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึึกษาหลักั : ศาสตราจารย์์เกีียรติคิ ุุณ ดร.นทีีทิพิ ย์์ กฤษณามระ
(สาขาเกษตรศาสตร์แ์ ละชีีววิทิ ยา)
2. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่�่อง “การประดิิษฐ์อ์ นุุภาค อสมมาตรนาโนยานููซ และอนุุภาคนาโนแซทเทิลิ ไลต์์
เพื่อ�่ นำส่่งสารชีีวโมเลกุุล และรัักษาโรคมะเร็ง็ ” (NanoJanus and Nanosatellite
Assembly for Biomolecular Delivery and Cancer Therapeutics)
โดย ดร.กนกวรรณ ศันั สนะพงษ์์ปรีีชา
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : University of Michigan, สหรัฐั อเมริกิ า
อาจารย์์ที่�่ปรึึกษาหลััก : Professor Dr.Duxin Sun
(สาขาวิิศวกรรมศาสตร์แ์ ละอุุตสาหกรรมวิจิ ัยั )
3. วิิทยานิิพนธ์์ เรื่่อ� ง “มหาปราติหิ ารยสููตรในคัมั ภีีร์ต์ ้น้ ฉบัับจากกิิลกิิต : ฉบัับชำระเชิงิ วิิพากษ์์
การแปลและการวิิเคราะห์์ตัวั บท” (The Mahapratiharyasutra in the Gilgit
Manuscripts: A Critical Edition, Translation and Textual Analysis)
โดย ดร.ณััชพล ศิริ ิสิ วััสดิ์�
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : Ludwig Maximilian University of Munich,
สหพันั ธ์์สาธารณรัฐั เยอรมนีี
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึกึ ษาหลักั : Professor Dr.Jens-Uwe Hartmann (สาขาปรััชญา)

296 รางวลั การวจิ ยั แหง่ ชาติ : รางวัลวิทยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

รางวััลระดัับดีมี าก จำนวน 8 เรื่่อ� ง ได้แ้ ก่่
1. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่อ�่ ง “อุปุ กรณ์์กำเนิิดสัญั ญาณเทระเฮิริ ตซ์์และพลาสโมนิิกส์์โดยเทคโนโลยีีกราฟีนี บน

เกรตติ้ง� ระดับั นาโน”
(Graphene on Nanoscale Gratings for THz Electron-beam Radiation and
Plasmonics)
โดย ดร.ขวัญั ชัยั ตัันติิวณิชิ พัันธุ์์�
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : Boston University, สหรััฐอเมริิกา
อาจารย์์ที่ป�่ รึกึ ษาหลััก : Professor Dr.Roberto Paiella
(สาขาวิิทยาศาสตร์ก์ ายภาพและคณิิตศาสตร์์)
2. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การตัดั ต่อ่ พัันธุกุ รรมแบคทีีเรีียโปรไบโอติิกส์เ์ พื่�อ่ สร้้างโปรตีีนเส้้นใยลููกผสม
เพื่�อ่ ใช้เ้ ป็็นแพลตฟอร์์มสำหรับั การวิินิจิ ฉัยั และรัักษาโรคในลำไส้”้
(Engineered Curli-Expressing Probiotic Bacteria as a Platform for
Therapeutics and Diagnostics)
โดย ดร.พิิเชฐ ประเวศโชตินิ ัันท์์
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : Harvard University, สหรััฐอเมริิกา
อาจารย์์ที่�ป่ รึึกษาหลักั : Professor Dr.Neel Joshi
(สาขาวิทิ ยาศาสตร์์การแพทย์)์
3. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่�่อง “ผลของตัวั ยับั ยั้ง� การฟิิชชันั และตัวั กระตุ้้�นการฟิิวชัันของไมโทคอนเดรีียต่อ่
การทำงานของหััวใจในหนููปกติแิ ละหนููอ้้วนที่เ่� กิิดภาวะกล้า้ มเนื้้�อหัวั ใจขาดเลืือด
แล้ว้ มีีเลืือดกลับั มาเลี้ย� งใหม่่”
(The Effects of Mitochondrial Fission Inhibitor and Mitochondrial
Fusion Promoter on Cardiac Function in Lean and Obese Rats with
Cardiac Ischemia-Reperfusion Injury)
โดย ดร.ชโยดม มณีีโชติิ
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : มหาวิิทยาลััยเชีียงใหม่่
อาจารย์์ที่ป�่ รึกึ ษาหลััก : ศาสตราจารย์์ (เชี่่ย� วชาญพิิเศษ)
ดร.นายแพทย์น์ ิิพนธ์์ ฉััตรทิพิ ากร
(สาขาวิทิ ยาศาสตร์์การแพทย์์)
4. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่�อ่ ง “สารเคมีีอินิ ทรีีย์์ที่ค�่ วบคุุมได้ด้ ้ว้ ยแสงเพื่�อ่ ใช้้ในการจัับโปรตีีนสองชนิิด
ภายในเซลล์์สิ่ง� มีีชีีวิิต”
(Optochemical Tools for Protein Dimerization in Living Cells)
โดย ดร.ชณัทั อ้้นบางเขน
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : University of Pennsylvania, สหรััฐอเมริิกา
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึึกษาหลััก : Professor Dr.David M. Chenoweth
(สาขาวิทิ ยาศาสตร์์เคมีีและเภสัชั )
5. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “การพัฒั นาวัคั ซีีนอนุุภาคนาโนแบบเกาะติิดเยื่่อ� เมืือกเพื่�อ่ ป้้องกัันโรคคอลัมั นาริิสใน
ปลาทัับทิมิ ”
(Development of Mucoadhesive Nanovaccine Against Columnaris
Disease in Red Tilapia (Oreochromis sp.))
โดย สััตวแพทย์์หญิิง ดร.สิริ ิิกร กิิติิโยดม
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : จุฬุ าลงกรณ์ม์ หาวิิทยาลัยั
อาจารย์์ที่ป�่ รึึกษาหลััก : รองศาสตราจารย์์ นายสัตั วแพทย์์ ดร.นพดล พิฬิ ารััตน์์
(สาขาเกษตรศาสตร์แ์ ละชีีววิทิ ยา)

รางวลั การวจิ ัยแหง่ ชาติ : รางวัลวทิ ยานพิ นธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 297

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

6. วิิทยานิิพนธ์์ เรื่อ�่ ง “การศึกึ ษาผลกระทบของการเติมิ โลหะหายากที่ม�่ ีีต่อ่ คุุณลักั ษณะของ
พลาสม่า่ ในกระบวนการเชื่�่อมอาร์์กโลหะแก๊ส๊ คลุุม”
(Influence of Rear Earth Metal on Plasma Characteristics in Gas Metal
Arc Welding Process)

โดย ดร.ฐิิตินิ ัันท์์ มีีทอง
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : Osaka University, ญี่�ป่ ุ่่น�
อาจารย์ท์ ี่่�ปรึึกษาหลััก : Professor Dr.Manabu Tanaka
(สาขาวิศิ วกรรมศาสตร์แ์ ละอุตุ สาหกรรมวิิจัยั )

7. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “จิติ รกรรมในหนังั สืือบุุด : ภาพสะท้อ้ นความคิดิ สัังคม และภููมิิปััญญาช่่าง
ช่ว่ งพุุทธศตวรรษที่่� 25”
(Paintings on the Manuscripts in Southern Thailand and Its
Reflection of People, Society and Artisans during the 20th Century AD)

โดย ดร.จุุฑารััตน์์ จิติ โสภา
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : มหาวิิทยาลััยศิิลปากร
อาจารย์ท์ ี่่ป� รึึกษาหลักั : ศาสตราจารย์์ ดร.ศักั ดิ์�ชัยั สายสิิงห์์
(สาขาปรัชั ญา)

8. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “ข้้อเสนอทางกฎหมายเพื่่อ� รองรัับการทำข้้อตกลงเชิงิ อนุุรักั ษ์ใ์ นประเทศไทย :
การศึึกษากฎหมายเปรีียบเทีียบ”
(A Legal Proposal for the Creation of Conservation Agreements in
Thailand: A Comparative Study)

โดย ผู้�้ ช่ว่ ยศาสตราจารย์์ ดร.สุุรศัักดิ์� บุญุ เรืือง
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : University of Dundee, สหราชอาณาจักั ร
อาจารย์์ที่ป�่ รึกึ ษาหลักั : Professor of law Colin T. Reid
(สาขานิติ ิศิ าสตร์์)

รางวััลระดับั ดีี จำนวน 32 เรื่่�อง ได้้แก่่
1. วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การพัฒั นาระบบไฮบริิดเชิิงควอนตัมั โดยใช้้สนามความเครีียดเชื่่�อมต่่อระบบเรโซเน

เตอร์เ์ ชิิงกลในเพชรผลึกึ เดี่�ย่ วและระบบคิิวบิติ ไนโตรเจนแวแคนซีีเซ็็นเตอร์์”
(Strain-coupled Hybrid Devices Based on Single-crystal Diamond
Mechanical Resonators and Nitrogen-vacancy Center Qubits)
โดย ดร.ปรีีติิ โอวาทชัยั พงศ์์
สำเร็็จการศึึกษาจาก : University of California, Santa Barbara, สหรััฐอเมริิกา
อาจารย์์ที่�่ปรึึกษาหลักั : Professor Dr.Ania Jayich
(สาขาวิิทยาศาสตร์ก์ ายภาพและคณิติ ศาสตร์์)
2. วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่อ่� ง “คุุณลัักษณะของการตอบสนองเชิิงความร้อ้ นในกระบวนการรักั ษาด้ว้ ยไมโครเวฟ
โดยใช้ท้ ่อ่ นำคลื่่น� ในเนื้้�อเยื่่อ� ตับั : โมเดลไบโอฮีีตที่ม�่ ีีเส้น้ เลืือดใหญ่ฝ่ ัังอยู่� & โมเดลตัับ
ที่่�พิิจารณาเป็็นวัสั ดุพุ รุนุ ”
(The Characteristics of Thermal Respond during Microwave Ablation
Process using Slot Antenna in Liver Tissue: Bioheat Model Embedded
with Large Blood Vessels & Porous Liver Model)
โดย ดร.วุุฒิิพงษ์์ ปรีีชาพลกุลุ
สำเร็็จการศึึกษาจาก : มหาวิิทยาลััยธรรมศาสตร์์
อาจารย์ท์ ี่่ป� รึึกษาหลักั : ศาสตราจารย์์ ดร.ผดุุงศัักดิ์� รััตนเดโช
(สาขาวิิทยาศาสตร์์กายภาพและคณิติ ศาสตร์)์

298 รางวัลการวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565

สำ�นักงานการวิจัยแห่งชาติ

NATIONAL RESEARCH COUNCIL OF THAILAND

3. วิิทยานิิพนธ์์ เรื่อ�่ ง “ดวงจันั ทร์น์ อกระบบสุุริยิ ะสู่�โครงสร้้างกาแล็็กซีี การศึกึ ษาด้ว้ ยความแม่่นยำสููงด้ว้ ย
เทคนิคิ ไมโครเลนส์แ์ ละการผ่า่ นหน้้า”
(Exomoons to Galactic Structure: High Precision Studies with the
Microlensing and Transit Methods)

โดย ดร.ศุภุ ชัยั อาวิพิ ัันธุ์์�
สำเร็็จการศึกึ ษาจาก : University of Manchester, สหราชอาณาจักั ร
อาจารย์ท์ ี่ป�่ รึกึ ษาหลักั : Dr.Eamonn Kerins
(สาขาวิิทยาศาสตร์์กายภาพและคณิติ ศาสตร์)์

4. วิทิ ยานิิพนธ์์ เรื่อ่� ง “การประดิิษฐ์์ การศึกึ ษาลัักษณะเฉพาะและการตอบสนองทางแม่เ่ หล็็กของ
วัสั ดุไุ ฮบริดิ เส้้นใยจากแบคทีีเรีีย”
(Fabrication, Characterization and Properties of Magneto-Responsive
Hybrid Materials Based on Bacterial Cellulose)

โดย ดร.นิิภาพร ศรีีพลาย
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : มหาวิทิ ยาลััยขอนแก่่น
อาจารย์์ที่ป่� รึึกษาหลักั : รองศาสตราจารย์์ ดร.สุุปรีีดิ์์� พิินิิจสุนุ ทร
(สาขาวิิทยาศาสตร์ก์ ายภาพและคณิติ ศาสตร์์)

5. วิทิ ยานิพิ นธ์์ เรื่่�อง “การผลิติ แอนติบิ อดีีจิ๋๋�วซึ่่�งโมเลกุุลถููกสังั เคราะห์ใ์ ห้้เหมืือนกัับโมเลกุุลแอนติบิ อดีี
ของมนุษุ ย์แ์ ละแอนติบิ อดีีสายเดี่่�ยวของมนุษุ ย์ท์ ี่่ส� ามารถลบล้้างหน้า้ ที่�ข่ อง
โปรตีีนเอนเอส 4 บีี และเอนเอส 5 เอ ของไวรัสั ตัับอัักเสบซีี”
(Production of Cell Penetrable Humanized-Nanobodies and Human
Single Chain Antibodies that Neutralize Hepatitis C Virus NS4B and NS5A
Functions)

โดย ดร.กิติ ติิรััฐ กลับั อำไพ
สำเร็จ็ การศึึกษาจาก : มหาวิิทยาลัยั มหิิดล
อาจารย์ท์ ี่ป่� รึกึ ษาหลััก : ศาสตราจารย์เ์ กีียรติคิ ุณุ ดร.วัันเพ็็ญ ชัยั คำภา
(สาขาวิิทยาศาสตร์์การแพทย์์)

6. วิิทยานิพิ นธ์์ เรื่อ่� ง “ความแตกต่่างระหว่่างเพศในการควบคุุมการทำงานของเนื้้อ� เยื่่อ� ไขมันั ”
(Sex Differences in the Control of Adipose Tissue Function)

โดย ดร. นายแพทย์์กษิิดิ์ภ� ัคั ไก่แ่ ก้ว้
สำเร็จ็ การศึกึ ษาจาก : Erasmus University Rotterdam,
ราชอาณาจัักรเนเธอร์์แลนด์์
อาจารย์ท์ ี่ป�่ รึึกษาหลักั : Professor Dr.Aart Jan van der Lelij
(สาขาวิิทยาศาสตร์ก์ ารแพทย์์)

7. วิิทยานิิพนธ์์ เรื่่�อง “การค้้นพบรีีเซปเตอร์์ของไข้้หวััดใหญ่่ค้า้ งคาวโดยใช้้เทคโนโลยีี CRISPR-Cas9
Screening : ท้้าทายกลไกการติดิ เชื้�อไข้ห้ วััดใหญ่ท่ ั่่ว� ไป”
(CRISPR-Cas9 Screening Uncovers Bat Influenza A Virus Receptor:
Challenging the Influenza Dogma)

โดย ดร.ทิพิ ย์์รำไพ ธรรมมงกุุฎ
สำเร็็จการศึึกษาจาก : University of Freiburg, สหพันั ธ์์สาธารณรัฐั เยอรมนีี
อาจารย์์ที่่�ปรึกึ ษาหลักั : Professor Dr.Martin Schwemmle
(สาขาวิิทยาศาสตร์เ์ คมีีและเภสััช)

รางวลั การวิจยั แหง่ ชาติ : รางวลั วิทยานิพนธ์ ประจำ�ปงี บประมาณ 2565 299