8. Sınıf Türkçe Cevap Anahtarı

8. Sınıf Konu, Başlık, Ana Düşünce, Yardımcı Düşünce KKT - 12 

1. Tiyatro kolektif bir sanattır. Teknik ekibin, ses 4. Kuş, yiyecek ararken kaplumbağayı görür ve yanına
teknisyenin veya kapıda bilet satışı yapan kişin iner. Kaplumbağaya sorar: “Bu telaş ne? Yolculuk
olmadıktan sonra senin sahnedeki oyunculuğun nereye?” Kaplumbağa, “Hiç sorma. Şu karşı te-
eksik görünür. Hayat da tıpkı tiyatro gibi kolektif penin ardında sevdiğim bekliyor. Ömrüm yeterse
bir süreçtir. Çünkü herkes bilmelidir ki senin kalk- kavuşacağız. 2 yıldır yürüyorum ama gideceğim
tığın masaya senden sonra başkası oturacak, yere varamadım. Sen çok şanslısın. Bak, kanatla-
senin yürüdüğün yollarda senden sonra başkası rın var. Tepeleri on dakikada aşarsın.” Kuş der ki,
yürüyecek. Kendinden sonrakini düşün ve ona “Kolay kazanılan sevgi sağlam olmaz, sonra bizim
göre davran. Hayatı iyi yaşa ve paylaşımcı ol. gibi daldan dala konarsın. Oysaki sevgi için çaba
harcanırsa o sevgiyi hiçbir kuvvet yıkamaz.”
Yukarıdaki paragrafta yazarın iletmek istediği
mesaj aşağıdakilerden hangisidir? Bu paragrafın ana fikri aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) Hayat, ortaklaşa bir yaşam alanı olduğu için
paylaşılmalı ve iyi yaşanmalıdır. A) Farklılıklar sevginin artmasını sağlar.

B) Yaşamı her gün sorgulayıp ne olmak B) Sevginin ölçütünü karşımızdaki insan belirler.
istediğimize karar vermeliyiz.
C) Her zaman sevgimiz galip gelmeyebilir.
C) Hatalarımızdan ders alarak hayatımızı
yaşamalıyız. D) Sevginin kuvvetini çekilen sıkıntılar belirler.

D) Hayatın içinde yerimizin doldurulamayacağını 5. Dostun üzüntüsüne acı duyabilirsin. Bu kolaydır
bilmeliyiz. ama dostun başarısına sempati duyabilmek daha
ayrı bir karakterdir. Çünkü gerçek dostluk insa-
2. Popüler işler ortalama algıyı yönetir. Mutluluğu en nın içinde tamamen özümsediği bir duygudur.
kolay yerinden tutmayı sağlayabilir. Sadece po- Özümsenen bu duygu her şeyi birlikte kucakla-
püler olmak üzere bir varoluşu temsil edenlerden mayı gerektirir.
ibaret kalırsınız. Bir gün öyle olmadığınızda ken-
dinizi açıklayacak, tanımlayacak duygularınızı da Bu paragrafın başlığı aşağıdakilerden hangi-
kaybedersiniz. sidir?

Bu paragraftan aşağıdakilerden hangisi çıka- A) Dostun Üzüntüsü B) Gerçek Dostluk
rılamaz?
C) Karakterli Olmak D) Dostluk ve Çıkar
A) Popülerliği yitirenlerin kendine yabancılaştığı
6. Şair olarak kelimelerle uğraşmak kolay iş değildir.
B) Popüler olmanın ortalama algıyı yönettiği Çünkü kelimeye tam olarak hakim değilseniz, ke-
limeler sizi çok kolay alt edebilir. Kelimeler şairlik
C) Popüler olmanın anlık mutluluklar yarattığı yolundaki ilk adımdır. Bu nedenle şair kelimelerin
inceliklerini bilip ona göre şiirler yazmalıdır. Kısa-
D) Her zaman popüler olanı takip etmemiz cası edebiyatta kalıcı olmak bunu gerektirir.
gerektiği
Bu paragrafta asıl anlatılmak istenen aşağıda-
3. Her şey enerjidir ve her şey yalnızca bundan kilerden hangisidir?
ibarettir. Sahip olmayı istediğiniz gerçekliğin fre-
kansına uyumlandığınızda artık yapacak bir şey A) Edebiyatta kalıcı olmak şairin kelimelerin
yoktur. O gerçeklik size ait olur. Bundan başka bir inceliğini bilmesine bağlıdır.
yol yoktur. Bu felsefe değil, fiziktir.
B) Edebiyatta zamana dayanabilmek şairin
Bu paragrafın konusu aşağıdakilerden hangi- çabasına bağlıdır.
sidir?
C) Şair kelimeleri doğru kullandıığı sürece daha iyi
A) İnsan ve Enerji B) Fazla Enerji anlaşılır.
C) Enerjinin Yararı D) İnsandaki Sır
D) Şairin kelimelere hakim olması edebiyattaki
kalıcılığına bağlıdır.

100

8. Sınıf Paragrafta Yapı

Paragrafta Yapı

➤➤ Paragrafın Bölümleri:
a. Giriş Bölümü: Bu bölümde genellikle konu verilir. Cümle sayısı azdır.
b. Gelişme Bölümü: Konunun her yönüyle ele alındığı bölümdür. Örneklere fazlaca yer verilir.
c. Sonuç Bölümü: Olay, duygu, düşünce bu bölümde sonuca bağlanır.

NOT: Olay paragraflarında yapı; serim, düğüm, çözüm şeklinde isimlendirilir.

➤➤ Paragraf Tamamlama: Paragrafın son cümlesi paragrafın bittiğini, anlatılanlardan bir sonuç çıkarmamız ge-
rektiğini bize bildirmelidir. Bu tarz sorularda sonuç bölümünden hareketle paragrafın geneline dikkat edilmesi
gerekir.

Örnek: Antik Yunan coğrafyasına bir yolculuk yapalım. Çağın en büyük filozofu Sokrates’ti. Sokrates o kadar
büyük bir filozof ki Yunanistan başta olmak üzere dünyanın birçok yerinden felsefe meraklıları, Sokrates’in
sohbetlerine katılmak, mümkünse ondan ders almak için şanslarını deniyorlardı. Elbette bu talep çok fazla
olduğu için Büyük Sokrates kimselere ders vermeyi kabul etmiyordu. Çünkü…

• Paragraf şu cümleyle tamamlanır: “Ders vereceği talebesini neye göre, hangi ölçütler doğrultusunda
seçeceğini bilmiyordu.”

➤➤ Paragrafı İkiye Bölme: Bir paragrafta iki farklı konuya yer verilebilir. Paragraf düşünce, durum veya kavram
farklılığının başladığı yerde ikiye bölünür.

➤➤ Paragrafın Akışını Bozan Cümle: Bazı paragraflarda bir konu anlatılırken farklı bir konuya ait bir cümle pa-
ragrafın içerisinde geçebilir. Bu tarz cümlelere anlatımın akışını bozan cümleler denir.

Örnek: (1) Zeki Demirkubuz’un yazıp yönettiği 2012 yapımı Yeraltı filmi, bir “karakter analizi” olarak yönet-
menin sinema anlayışına yeni bir soluk getirdi. (2) Demirkubuz, filmde modern insanın “kalabalık yalnızlığı”nı
çarpıcı bir solukla işlemiş. (3) Son zamanlarda Demirkubuz senaryo yazmaya da başlamış. (4) Yine filmde pek
çok gösterge de ana karakterin içinde bulunduğu yoğun yalnızlığı gözler önüne sermekte. (5)

• Bu paragrafta 3. cümle konu bütünlüğüne uymadığı için akışı bozar.

➤➤ Paragraftaki Cümlenin Yerini Değiştirme: Paragrafın yapısı ve anlamı bize cümle konusunda fikir verir. Bu
tarz sorularda mantıksal sırayı doğru kavrayarak yerleri değiştirilmiş cümleleri paragrafta düzene koymak ge-
rekir.

Örnek: (1) Tarih öncesi dönemde insanlar kendilerini korumak için yılan, örümcek veya tehlikeli hayvanlardan
kaçınmak zorundaydı. (2) Yüzyıllar boyunca bu korku ve kaçınmanın insanın genetik yapısına kodlandığı düşü-
nülür. (3) Daha önce yaşanmış bir travmatik olay hayvan fobisine yol açabilir. (4) Yada çevresindek büyüklerin
bir hayvandan aşırı derecede iğrendiğini gören bir çocukta fobi gelişebilir. (5) Örneğin çocukta bir hayvan
saldırısına uğramak, yoğun sıkınt yaratan bir durum yaşamak fobiyi ortaya çıkarabilir.

• Bu paragrafta 4 ve 5. cümleler yer değiştirmelidir. Çünkü örnekten sonra fobinin iki ayrı durumdan kaynak-
landığından söz edilmektedir.

101

8. Sınıf Paragrafta Yapı

Etkinlik 13

Kazanım: T.8.3.14. Metinle ilgili soruları cevaplar.
Metin içi ve metin dışı anlam ilişkisi kurulur.
T.8.3.21. Metnin içeriğini yorumlar.

1. Aşağıdaki paragrafların giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin altını farklı renkte kalem-
lerle çiziniz.

Bir baba, bir gün oğluna: “Her kırdığın insan için şu tahtaya çivi çak.” demiş. Oğlu,
babasının dediğini yapmış. Sonra bakmış ki tahta çivilerle dolmuş, taşmış. Sonra ba-
a bası, “Şimdi kırdığın insanların gönlünü al, her aldığın gönül için bir çiviyi sök.” demiş.
Çocuk babasının yanına çivileri söküp geri gelmiş ama tahta delik deşikmiş. Baba ev-
ladına şöyle demiş: “İnsan kalbi bu tahta gibidir oğlum, kırdığın kalbi düzeltirsin fakat
izi kalır.”

İyilik, tanımı olmayan ve herkeste olması gereken güzel bir duygudur. Çünkü iyi olmak

herkeste bulunmayan özel duyguların bütünüdür. Havanın çok soğuk olduğu günde

b köylülerden biri dışarıyı seyrediyormuş. Yoğurtçunun sesini duyup hanımına, “Kap getir
de yoğurt alayım.” demiş. Hanım, “Yoğurt var. İhtiyacımız yok.” deyince adam, “Bizim

ihtiyacımız yok ama yoğurtçunun ihtiyacı var ki bu soğukta sokaktan üçüncü kez ge-

çiyor.” demiş. İyi insan olmak başkadır, insanlara iyiliği dokunan insan olmak başkadır.

2. Aşağıdaki paragrafın sonuna gelebilecek örnek cümleleri boş yerlere yazınız.

Gemi denizin ortasında aniden batmaya başlar. Gemideki bir çift, cankurtaran botuna yak-
laşırken sadece bir kişilik yer kaldığını görür. O an adam, karısını geride bırakır ve bota atlar.
Batmak üzere olan gemideki kadın eşine bakarak…

a. Senden çocuğumuza iyi bakmanı istiyorum, der.

b. Bana bunu nasıl yaparsın, der.

c. Senden bunu hiç beklemezdim, der.

d. Beni unutma, der.

e. Seni affedemem, der.

102

8. Sınıf Paragrafta Yapı

Etkinlik 13

3. Bu paragrafta anlatımın akışını bozan cümlenin numarasını yuvarlak içine alınız.

(1) Babam tabaktakilerin tamamının bitirilmesini isterdi. (2) “Aç olan insanları da düşünecek-
siniz, her şeyin değerini bilerek yaşayacaksınız.” derdi. (3) Her şeyin başının sağlık olduğunu
unutmamalıyız. (4) Ancak şimdiki nesil tüketmeye meyilli olduğu için pek değer vermiyor böy-
le şeylere.

4. Aşağıdakilerden hangisi paragrafın giriş cümlesi olabilir? Bulduğunuz cevabın başına
+ koyunuz.

( +) Karar verme önemli yaşam becerilerinden biridir.

( ) Yerinde verilen kararlar bireyin olumlu yönde değişimlerini de sağlar.

( ) Daha önce anlatılanların yanında gerçek olan bu mücadeledir.

( ) Yukarıdaki bilgilerden hareketle insan seçimlerini doğru yapmalıdır.

5. Aağıdaki paragraf iki parçaya bölünmek istense ikinci paragraf kaç numaralı cümle ile
başlar? Yuvarlak içine alınız.

(1) Öğretmenlik yaptığım süre içinde kısacık da olsa en keyif aldığım zamanlar şu an-
ki okulumda geçti. (2) Yöneticilerimle samimi olmak, fikirlere değer verilmesi, çalışma
arkadaşlarımın güzel yürekleri ve destekleri... (3) Çok güzel insanlarla çalıştım, birçoğu
da dostum oldu. (4) Derslerde öğrencilerime masal anlatıyorum çünkü çocukların buna
ihtiyacı var. (5) Öğretmenlik öğrenciye bir şeyler kattığınız zaman başlıyor.

6. Aşağıdaki paragraflarda hangi cümleler yer değiştirirse paragraf anlamlı olur? Kutu-
cuklara yazınız.

(1)Bugün İngilizlerin dünyaya “Polo” adı ile kendi milli sporuy-
muş gibi tanıttıkları bu spor aslında bize aittir. (2)Çevgan at
a. üzerinde sopayla hedefe vurularak oynanan bir oyundur. (3) Cevap: 1 – 2

Türklerin milli sporlarından biridir.

(1)Bu filmin yapımcılığını Hakan Karahan ve Candan Erçet Cevap: 1 – 2
üstlenir. (2)Ünlü yazarın başyapıtlarından biri olarak bilinen
b. “Gölgesizler” Ümit Ünal imzasıyla 2009 yılında beyaz perdeye
uyarlanır. (3)Yazar kitabın karakterlerini beyaz perdede görünce
oldukça duygulanmıştır.

103

8. Sınıf Paragrafta Yapı

Etkinlik 13

7. Hepimizin çevresinde kedilere alerjisi olanlar vardır. (1) Ancak kedilerin birlikte yaşadıkları
insanlara alerjik olduğu; kepek, saç ya da sigara dumanı gibi maddelere karşı her geçen
gün daha duyarlı hâle geldikleri pek bilinmez. (2) Yatak odasında uyumalarına izin verilen
kediler ev tozu akarlarına karşı daha şiddetli reaksiyon gösteriyor. (3) Rahatsızlıkların başlıca
semptom deri değişiklikleri ve dinmeyen kaşıntı. (4) Kedilere karşı en fazla ilgiyi çocuklar
gösteriyor.

Yukarıdaki paragraf iki parçaya bölünmek istense ikinci paragraf kaç numaralı cümle
ile başlar? Aşağıdaki kutucuğun içine yazınız.

4

8. (1) Afrika insanlarında vücut süslemesi benliğin aynasıdır. (2) Başkalarından ayırt edilmek,
sahip olduğu fikir zenginliğini soyut motiflerin seçimiyle gözler önüne sermek, herkesin bir-
birini tanıdığı yarı göçer topluluklarda bir ihtiyaçtır. (3) Bu topluluklarda yaşam hep aynıdır:
Yaşamı yağmurlu ve kurak mevsimlerin ritmi; sürüler, su ve hayatta kalma kaygıları belirler.
(4) Çünkü desenler dayanıklı değildir. (5) Renkler ve biçimler, hızlı darbelerle uygulanan süs-
lemeler çeşitlilik ve değişiklik vaad eder.

Bu paragrafta hangi cümleler yer değiştirirse paragraf anlamlı olur? Kutunun içerisine
yazınız.

4 ve 5

9. (1) Televizyon tek kanallıyken galiba daha çok televizyon seyrediyordum. (2) Şimdi on-
larca televizyon kanalı var ama ben sadece televizyonun youtube uygulamasını açıp onu
izliyorum. (3) Hatta doğrunu isterseniz ben yalnızca tek bir programı takip ediyorum. (4)
Televizyon programlarının reytingleri bize doğru programı göstermektedir. (5) Çoğu televiz-
yoncular, programların reytinglerini inceleyerek kalıcı program hazırlamaktadırlar.

Bu paragraf iki parçaya bölünmek istense ikinci paragraf kaç numaralı cümleyle baş-
lar? Sorunun cevabını kutucuğun içine yazınız.

4

104

8. Sınıf Paragrafta Yapı

Etkinlik 13

10. (1) Sessiz ve munis tipler genellikle kılık kıyafetlerine fazla özen göstermezler. (2) Yıllar bo-
yunca kışın el örgüsü hırka ve yandan fermuarlı bot, yazın da lakost tişört ve makosen
ayakkabı giymekten asla vazgeçmezler. (3) Hareketli ve aktif adamlar ise her hafta tiplerini
değiştirdikleri gibi karşınıza çıkarlar. (4) Bazen sakallı, bıyıklı ve at kuyruklu olabilirler. (5)
Bu onların ne kadar hareketli ve hareketli olmanın yanında ne kadar çalışkan olduğunu da
gösterir.

Yukarıdaki paragraf iki parçaya bölünmek istendiğinde ikinci paragrafın kaç numaralı
cümleyle başlayacağını aşağıdaki kutuya yazınız.

3

11. (1) Yeryüzü tarihinin en orijinal yaratıklarından biri de Tanystropheus’tur. (2) Altı metre uzun-
luğundaki hayvanın boynu gövdesiyle kuyruğunun toplamına eşittir. (3) Tanystropheus
tahminen suda yaşar ve avlanır. (4) Bu hayvanları görmek için insanların okyanuslara gitmesi
gerekir. (5) Su kenarında pusu kurarak canlıları avlar.

Bu paragrafta anlatımın akışını bozan cümlenin numarasını yuvarlak içine alınız.

1234

12. (1) Çin’in Chongping kentini pek bilen yoktur. (2) Oysa birkaç yıl once Sichuan’dan ayrılarak
tıpkı Şanghay gibi artık doğrudan merkeze bağlanan Chongping yönetim bölgesinin nüfu-
su 30 milyona yakın. (3) Her gün yüzlerce kişi bu sanayi şehrine gelebilmek için Yagteze’yi
teleferikle aşmak zorunda. (4) Bir daga kurulu kent merkezi Jialing ve Yangtze nehirlerinin
birleştiği noktaya tepeden bakıyor. (5) Yolcular mahsur kaldığında acil durum sepetinden
medet umuluyor.

Bu paragrafta hangi cümleler yer değiştirirse paragraf anlamlı olur? Kutucuğa yazınız.

3 ve 4

105

8. Sınıf Paragrafta Yapı KKT - 13 

1. Bir gün melekler, mutluluğu saklamaya karar 3. (1)İyi bir kitap size çokça deneyim kazandırır. (2)
vermişler. Zor bir yere saklayalım ki zor bulsun Kitap bittiğinde kendinizi yorgun hissedersiniz
insanlar, bulunca da değerini anlasınlar demiş- çünkü okurken birden fazla hayatı yaşarsınız. (3)
ler. Melekler başlamış mutluluğu saklamak için En eski kitaplara sahaflarda rastlanır. (4)Sahaflar-
yer aramaya. Evrenin tepesi, okyanusun dibi, daki kitapların kokusu tarif edilemez cinstendir
Tac Mahal’in kubbesi derken meleklerden biri, çünkü sizi alır götürür.
“İnsanların içine saklayalım, kimsenin aklına gel-
mez.” demiş. İşte o günden beri mutluluk hep Bu paragraf iki parçaya bölünmek istense
içimizde saklıymış. Ara sıra içine bakmayı ihmal ikinci paragraf kaç numaralı cümleyle başlar?
etme - - - -.
Bu paragraf hangi cümleyle tamamlanırsa pa- A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
ragrafın anlam bütünlüğü sağlanmış olur?
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi bir paragrafın
A) çünkü kendi mutluluğunun adresi sensin, giriş cümlesidir?
unutma!
A) İnsanlar hayatın birçok alanında bu duygu ve
B) çünkü mutluluk insanın aradığı en değerli düşüncelerine göre hareket ederler.
şeydir.
B) Her insan birtakım duygu ve düşüncelere
C) çünkü insanlar mutlu olmak için yaşamlarını sahiptir.
devam ettirir.
C) Bu sonuca varılması için yapılması gerekenleri
D) çünkü iç huzur insana sunulan en önemli yukarıda sıraladık.
armağandır.
D) Daha önce söylediğimiz gibi insan atacağı
2. (1)Türk Dil Kurumu sözlüğünde aile, “Evlilik ve adımı belirlemelidir.
kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kar-
deş arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum 5. (1)İyilik, iyiliği doğurur. (2)Kelebek etkisi gibi ya-
içindeki en küçük birlik.” şeklinde tanımlanmak- yılır küçük büyük dinlemeden. (3)Zaman zaman
tadır. (2)Aile için yapılan bu geniş tanımlamaya insanlar kendilerinden uzaklaşmak ister. (4)İyilik
rağmen sosyal bilimciler aileyi “çekirdek aile” yapmaktan asla vazgeçme çünkü iyiliktir seni bu
ve “geniş aile” olmak üzere iki kısma ayırmakta- dünyada var eden.
dır. (3)Aile için maddiyat da çok önemli olduğu
için ailedeki herkesin çalışması gerekir. (4)Ana, Yukarıdaki paragrafın anlam akışını bozan
baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan aile cümle aşağıdakilerden hangisidir?
çekirdek; baba, çocuklar, çocukların eş ve ço-
cukları, büyükanne, büyükbaba gibi akrabalar A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
geniş aile olarak bilinir.
Yukarıdaki paragrafın anlam akışını bozan
cümle aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

106

8. Sınıf Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler,
Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler, Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

➤➤ Paragraf Oluşturma: Cümleleri dağınık olarak verilen paragrafın mantıksal sıraya göre anlamlı bir paragrafa
dönüştürülmesidir.

➤➤ Paragrafta Soru: Bu paragraflar, konuya ait olan soruları karşılar. Paragrafın konusu, bize soru hakkında bilgi
verir.

Örnek: Gerek coğrafi konumu gerekse de akarsuları ve sulak alanları ile aslında susuz bir ülke değil. Ama
özellikle 1950’lerde uygulanmaya başlanan politikalarla su fakiri bir ülke konumuna geldik. O tarihlerde Türki-
ye’de kişi başına yıllık su tüketimi 4000 metreküpken, bu rakam 1.430 metreküpe kadar düştü.

• Yukarıdaki paragraf “Türkiye susuz bir ülke mi?” soruna verilmiş bir cevap niteliği taşımaktadır. Çünkü ilk
cümleden sorunun cevabı anlaşılmaktadır.

➤➤ Paragrafta Anahtar Kelimeler: Paragrafta üzerinde durulan ve sıklıkla tekrar edilen kelimelere paragrafta
anahtar kelimeler denir.

➤➤ Hikâye unsurları: Belirli kurallar çerçevesinde oluşturulan edebi metinlerde olay, yer, zaman, şahıs öğelerine
yer verilir.

Yer: Olayın yaşandığı mekândır.
Kişi (Şahıs): Olayı yaşayan kahraman veya kahramanlardır.
Zaman: Olayın yaşandığı saat ya da dönemdir. Kimi metinlerde olmayabilir.
Olay: Kahramanların yaşadıklarıdır.

➤➤ Paragrafta Duygular: Yazarın ya da şairin iç dünyasına ait izlenimlerine yer verdiği paragraflardır.
Örnek: Ilkokulda yerli malı haftaları kutlayarak büyüyen bir nesildik biz. Bu nedenle günümüz dünyasına ayak
uyduramakta zorlanmış ve çoğunlukla hayatta vasat grafikler çizmiştik. Böyle yetişen kuşaklardan olduğumuz
için şimdilerde kullanılan ithal mallara ve fest fudlara bakıp annelerimizin ilkokulda hazırladığı beslenme sepet-
lerindeki keteleri, börekleri, kuru üzümü hasretle hatırlardık.

• Böyle düşünen biri için “Eskiye özlem duymaktadır. “ diyebiliriz.

➤➤ Paragrafta Duyular: Beş duyu organının hepsinin ya da herhangi birinin paragrafta kullanılmasıdır.

➤➤ Paragrafta Karakter: Yazarın kendine özgü yapısını ifade eden özelliklerdir. Kararlı, cesur vb.

107

8. Sınıf Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler,
Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

Etkinlik 14

Kazanım: T.8.3.14. Metinle ilgili soruları cevaplar.
Metin içi ve metin dışı anlam ilişkisi kurulur.
T.8.3.20. Okuduğu metinlerdeki hikâye unsurlarını belirler.
Olay örgüsü, mekân, zaman, şahıs ve varlık kadrosu, anlatıcı üzerinde durulur.

1. Aşağıdaki paragrafta baskın olan duyguyu boş bırakılan yere yazınız.

Kedilerin kuyruğunu çekmeyen, karınca yu- Bu parçada hâkim olan duy-
valarına basmayan, salyangozları ezmeyen gu “Merhamet”tir .
çocuklar…Köpekleri taşlamayan, ağaç dallarını
kırmayan, çiçekleri ezmeyen çocuklar… Ağ-
layan, arkadaşlarına sarılıp "Neyin var?" diye
soran, düşen arkadaşını kaldıran çocuklar…
Sevgiyi hissetmeyi ve hissettirmeyi bilen çocuk-
lar büyütün.

2. Aşağıdaki paragrafta hangi duyularımıza ait ayrınıtlara yer verildiğini belirleyip cevabı
kutuya yazınız.

Hüseyin Efendi benim ikinci babam sayılır. Çünkü beni o güzel kokan bahçeden alıp kendi
apartmanının nemli toprağına dikmiştir. Büyüyüp kocaman bir çınar ağacı olmamda çok
emeği vardır. Hüseyin Efendi’nin ailesi de mutlu ve huzurluydu. Çocuklarının okumasını çok
isterdi. Oğlu yaramazdı. Kızından çok umutluydu. Kızının öğretmen olmasını isterdi.

koklama, görme ve dokunma

3. Aşağıdaki paragrafların anahtar sözcüklerini belirleyip boş bırakılan yerlere yazınız.

Şiir; ruhumuzun aynası, duygularımızın sesi, en yalın ve zarif hâlimizin dışavu-

rumudur. Bir şiir okursunuz, hayatınız değişir. Gökyüzüne, ağaçlara, kuşlara,

a arkadaşlara bir başka bakarsınız. Her şeyi hızlı hızlı tüketirken güzel bir şiir,
yorgun ruhumuza umut fısıldar. Öfkenin, sevginin, hüznün ve neşenin dili olur.

Şiir

Günlük yaşamımızda, işle ilgili verdiğimiz kararlar dışında yaklaşık yetmiş

seçim yapmamızı gerektiren kararlar veriyoruz. Modern hayatın belki de bize

b sağladığı en büyük yüklerden biri seçim yapma zorunluluklarımız. Üstelik yaptı-
ğımız seçimlerin sayısı sürekli artmaya devam ediyor.

Seçim yapma zorunluluğu

108

8. Sınıf Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler,
Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

Etkinlik 14

4. Aşağıdaki metinleri inceleyip verilen bilgilere göre ilgili boşlukları doldurunuz.

a. Arabasıyla köy yolunda ilerleyen bir adam, güçlükle yürüyen, susuzluktan dudakları ku-
rumuş bir köylüye rastlamış. Köylü, adamı görünce su istemiş. Adam arabasından inmiş
ve köylüye su vermiş. Suyunu içen köylü, birden adamı iterek arabaya atladığı gibi kaç-
maya başlamış. Adam arkasından bağırmış: “Tamam, arabayı al ve git. Fakat senden bir
ricam var. Sakın bu olayı kimseye anlatma!” Bu isteği tuhaf bulan hırsız biraz duraklayıp
nedenini sormuş. Adam da “Eğer anlatırsan bu her yere yayılır ve insanlar bir daha yolda
zor durumda kalmış birine yardım etmezler.” demiş.

Kahramanlar: Bir adam ve hırsız

Zaman: Belirsiz

Olay: Zor durumda kalmış birine yardım etmek isteyen adamın yaşadıkları


Yer: Köy yolu

b. Klagenfurt kentinin bulunduğu yerde bir zamanlar çok geniş bir bataklık varmış. Söylen-
tiye göre yüzlerce yıl önceleri bu uçsuz bucaksız bataklıkta bir ejderha yaşar ve insanlara
türlü kötülükler edermiş. Geceleri otlaklardan öküzleri ve koyunları alır gidermiş. Bu yüz-
den sürüler her geçen gün biraz daha küçülmüş ve bu küçülme sürüp gitmiş. Durumları
gittikçe kötüleşen köylüler sonunda harekete geçmeye karar vermişler. Tahtadan koca
bir kule yapmışlar ve sopalarını alarak kuleye tırmanmışlar. İçlerinde çok yürekli bir köylü
varmış, bu cesur köylü bir boğayı bataklığın içine götürmüş, böylece ejderhanın ortaya
çıkmasını sağlamak istemiş. İstediği de olmuş, çok geçmeden vahşi canavar sislerin
içinde görünmüş. Ağzından alevler püskürtüyor ve tüyler ürpertici sesler çıkarıyormuş.
Cesur köylü boğayı kuleye doğru götürmüş. Ejderha da hızla peşlerine takılmış. Ejderha
kulenin dibine gelince cesur köylü, boğayı köşeye saklamış ve aynı anda ejderhanın
üstüne sopalar yağmur gibi yağmış. Ejderha sonunda pes etmiş. Küçük kent, büyük bir
tehlikeden kurtulmuş.

Kahramanlar: Ejderha, cesur köylü, diğer köylüler

Zaman: Bilinmiyor

Olay: Köylülere zarar veren ejderhanın cesur köylü tarafından yakalanıp etkisiz hale geti-
rilmesi

Yer: Klangenfurt kenti ve bu kentteki bataklık

109

8. Sınıf Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler,
Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

Etkinlik 2

5. Aşağıdaki numaralanmış cümlelerle anlamlı ve kurallı bir paragraf oluşturulmak isten-
diğinde doğru sıralama nasıl olur? Kutuya sırasıyla rakamları yazınız.

1. Babam, “Oğlum bunu okuyamazsın. Sana resimli kitaplar alıyorum. Onları oku.” dedi.

2. Bir gün Howard Fast’ın “Spartaküs” romanını evdeki kütüphaneden alıp okumaya
başladım.

3. Buna çok sinirlendim çünkü bu kitabı okumak için büyümeyi bekleyemezdim.

Cevap: 2 – 1 – 3

6. Hayatın içindeki pek çok meseleden doğuyor yazdıklarım. Bunlardan herhangi birini ayrış-
tırmak mümkün değil. Pek çok şeyle ilgileniyorum. O ilgilendiğim konuların içinden süzülüp
gelenler oluyor ya işte onlar benim yolumu aydınlatıp şiir yazmamı sağlıyor.

Bu paragraf aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabıdır? Bulduğunuz cevabın rakamını
kutuya yazınız.

1. Sizin şiirleriniz nasıl ortaya çıkıyor? 1
2. Şiir yazarken en çok neye dikkat ediyorsunuz?
3. Şiir yazma teknikleriniz nelerdir?
4. Şiirlerinizdeki üsluba dikkat eder misiniz?

7. Aşağıdaki parçada kullanılan duyuların karşısına tabloda artı (+) işareti koyunuz.

Sabah uyandığımda odamı saran mis gibi a. Koklama +
ekmek kokusu beni yatağımdan kaldırmaya b. Görme +
c. Tatma –
yetmişti. Odamdan çıktım, yüzümü yıka- d. İşitme +
mak için bahçeye gittim. Hava buz gibiydi. e. Dokunma +
Annemin sesinin sıcaklığı dışarıdaki buz gibi

havayı dağıttı.

110

8. Sınıf Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler,
Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

Etkinlik 124

8. Bilindiği üzere kerpiç evler, havadar olur, kışın kolay ısınır, yazın serindir. Bunun yanı sıra top-
rağın vücut elektriğini alma özelliğinden dolayı bu evlerde uyku da pek rahat olur. Kafasını ve
sırtını evin duvarına yaslayıp yarım saat kestiren kişinin vücudunda negatif elektrik kalmaz.

Yukarıdaki paragrafın anahtar sözcüklerini kutuya yazınız.

1. kerpiç evler
2. havadar
3. uyku

9. Sarı ve kırmızı Hindistan’da kutsal renklerdir. Düzenlenen festivallerde dört bir yanı sarı ve
kırmızı renkteki kadife çiçeklerinin eşsiz kokusu kaplıyor. Hint mitolojisine göre, tanrılar için-
de kutsal sıvının bulunduğu testi için savaşırken kutsal sıvıdan damlalar, dört kente düşüyor.
Bu nedenle bu damlalar ile kutsanan bölgelerde nehre girmenin bireyi günahlarından arın-
dıracağı düşünülüyor.

Yukarıdaki parçada kullanılan duyuların karşısına tabloda artı işareti koyunuz.

1. Koklama +
2. Görme +
3. Dokunma
4. Tatma

10. Albert Eistein, bilim adamı ve dâhi dendiğinde akla gelen ilk isimlerdendir. Dünya komuoyu-
nun hayranlık duyduğu, aykırı düşünen, savaş karşıtı, hayal gücü geniş bir fizikçidir. Farklı
görünümü, taviz vermeyen tavrı yanı sıra alçak gönüllü olmasıyla da tanınır.

Bu paragrafa göre “Albert Einstein” ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
Belirlediğiniz cevabı yuvarlak içine alınız.

barışçı alçakgönüllü çalışkan kararlı

111

8. Sınıf Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler,
Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

Etkinlik 214

11. Şu an 35 yaşındayım. Kalemi elime aldığımda çok fazla şey aklımdan geçiyor ve düşle-
re dalıyorum. "Eksikliğini duyduğun şey nedir?" diye sorsalar, sanırım şu anki toplum için
dürüstlük derim. Etrafıma bakıyorum da insanlar bu duygudan haberi yok gibi davranıyor.
Herkes birbirini kandırmanın derdinde. Nereye varır bu işin sonu inanın bilmiyorum. Önümü
bu umutsuz bilinmezlikle kapatmak da istemiyorum. Ben yine de her şeye rağmen çarenin
var olabileceğini ve her şeyin değişebileceğine inanıyorum.

Bu parçada hâkim olan duyguyu aşağıdaki kutuya yazınız.

umut

12. Vızır vızır işleyen bir caddede yaşlıca bir nine, torunuyla trafik ışıklarının az ilerisinde ürkek
adımlarla karşıdan karşıya geçmeye çalışıyor. Fakat arabalar durmaya hiç niyetli değil. Nine
bir iki çabalıyor ama nafile. Çaresiz trafik ışıklarına doğru yanaşıyor ve uzun bir bekleyişten
sonra kırmızı yanıp arabalar durunca torununa, “Bu arabaların hakkından ışıklar gelir.” diye-
rek huzur içinde kaygısızca karşıya geçiyor.
Yukarıdaki metni inceleyip verilen bilgilere göre ilgili boşlukları doldurunuz.

Kişi: Yaşlı nine ve torunu
Olay: Yaşı nine ve torunun karşıdan karşıya geçmesi
Yer: Trafik ışıklarının olduğu yol
Zaman: Bilinmiyor

112

8. Sınıf Paragraf Oluşturma, Paragrafta Soru, Anahtar Kelimeler, KKT - 14 
Hikâye Unsurları, Duygular, Duyular, Karakter

1. Bu yola çıktığımda kafama koyduğum şeyler 3. 1 . Hatalı verilmiş kararlar ise bireyin yaşamını
vardı. Dünyanın gerçekliğine insanın kendi ger- olumsuz yönde etkileyebilir.
çekliğini katabilmek, insan ruhunun yaratabileceği
güzelliklerle umuda, iyiye, doğruya yer açabilmek 2. Karar verme, önemli yaşam becerilerinden
istiyordum. Bunu da en iyi yazarak yapabilirdim. biridir.
Sanıyorum bu düşüncelerimi gerçekleştirdim.
3. Bu yüzden gittikçe daha karmaşık hâle gelen
Yukarıdaki paragraf aşağıdaki sorulardan sosyal ilişkiler içinde bireyler sürekli problem-
hangisine cevap niteliği taşır? ler yaşar.

A) Sizi yazar olmaya iten durum nedir? 4. Yerinde ve uygun verilmiş kararlar bireyin
yaşamında olumlu değişimler sağlar.
B) Yazar olabilmek için ne gerekir?
Yukarıdaki cümlelerden anlamlı ve kurallı bir
C) Yazar olmak için nelerden vazgeçilir? paragraf oluşturulmak istendiğinde doğru sı-
ralama aşağıdakilerden hangisi olur?
D) Yazarlara tavsiyeniz var mı?
A) 2-1-3-4 B) 3-1-4-2
C) 2-4-1-3 D) 2-4-3-1

2. Hasan Ali Toptaş, mütevazı ve ürkek kişiliğini me- 4. 1. İnsanın işe gidip gitmemesi, kitap okuyup
tinlerinde saklı tutan, insan ruhunu hem okşayan okumaması, dışarı çıkıp çıkmaması, yatıp uyu-
hem de yırtan hikâyeler anlatıyor. O, “Edebiyat mak isteyip istememesi gibi durumlar insanın
Tanrısı”na inanıyor. Kendini roman sanatına gönül bu kararlarıyla ilgilidir.
vermiş bir işçi olarak kabul ediyor. Günümüzün
“hayat gailesi” izin verirse yazmak istediklerini 2. Bir insanın gün içerisinde gerçekleştirmiş
yazıp dehlizlerine geri çekilmek için uğraşlar veri- olduğu eylemler, o anda ya da önceden bir
yor. Sadece okuyor ve yazıyor. Heyecanına yenik anda vermiş olduğu kararlar sonucu gerçek-
düşmekten, fazla konuşmaktan korktuğu için leşir.
söyleşilere katılmıyor.
3. Bu, kimi zaman anlık kimi zaman ise ileriye
Yukarıda paragraftan hareketle “Hasan Ali Top- yönelik kararlar olacak şekilde gerçekleşmek-
taş” için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? tedir.

4. Kararlarımız, hayatımızın her anında bizi etki-
leyen temel faktör olmaya devam edecektir.

Yukarıdaki cümlelerden anlamlı ve kurallı bir
paragraf oluşturulmak istendiğinde doğru sı-
ralama aşağıdakilerden hangisi olur?

A) Çekingen B) Umursamaz A) 2-4-1-3 B) 1-2-3-4
C) Heyecanlı D) Alçakgönüllü C) 3-4-2-1 D) 2-1-3-4

113

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları,
Anlatım Özellikleri

Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları, Anlatım Özellikleri

ANLATIM BİÇİMLERİ

Açıklayıcı Anlatım Öyküleyici Anlatım Betimleyici Anlatım Tartışmacı Anlatım

1. Açıklayıcı Anlatım: Herhangi bir konu hakkında bilgi vermek amacıyla kullanılan anlatım biçimidir.

2. Tartışmacı Anlatım: Okuyucuyu istenilen davranış ve düşünce biçimine yöneltmek amacıyla başvurulan
bir anlatım biçimidir.

3. Öyküleyici Anlatım: Öyküleme, tasarlanan ya da yaşanan bir olayın anlatımıdır. Bu anlatımda amaç, anla-
tılmak istenileni bir olay içerisinde vermektir.

4. Betimleyici Anlatım: Betimlemede nesnelerin, varlıkların belirgin özellikleri tanıtılıp gözümüzde canlandırılır.
Bir başka deyişle betimleme, sözcüklerle resim çizme işidir.

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

Tanımlama Örneklendirme Karşılaştırma Tanık Gösterme

Sayısal Verilerden Yararlanma Benzetme

1. Tanımlama: Bir kavram ya da olayın belirgin özellikleriyle tanıtılmasıdır. “Bu nedir?” sorusuna verilen ce-
vaptır.

2. Örneklendirme: İleriye sürülen soyut düşüncenin somutlaştırılması için kullanılan bir yöntemdir.

3. Karşılaştırma: Karşılaştırmada iki varlık, iki kavram ya da iki durum arasındaki benzerlik ve karşıtlıklardan
yararlanma söz konusudur.

4. Tanık Gösterme (Alıntı Yapma): Anlatılmak istenilen düşüncenin başkalarının görüşlerinden, sözlerinden
yararlanılarak açıklanmasıdır.

5. Sayısal Verilerden Yararlanma: Düşünceyi inandırıcı kılmak için sayısal verilerden yararlanılır.

6. Benzetme: Bir kavram veya varlığın başka kavram veya varlığa ait özelliklerle anlatılmasıdır.

➤➤ Anlatım Özellikleri:
1. Özlülük (Yoğunluk): Az sözle çok şey anlatmaktır. Örnek: Yazın başı pişenin, kışın aşı pişer.
2. Duruluk: Cümlede gereksiz sözcük veya ekin bulunmamasıdır.

Örnek: Görevliye yüksek sesle bağırdı. (Duru değil çünkü bağırma eylemi zaten yüksek sesle gerçekleşir.)
Görevliye bağırdı. (Duru)

3. Açıklık: Anlam kapalılığının olmaması, cümlede anlam karışıklığının olmamasıdır.

Örnek: Bu sabah kardeşine rastladım. (Onun kardeşi mi, senin kardeşin mi? Anlaşılamadığı için açık değil-
dir.) Bu sabah onun kardeşine rastladım. (Açık)

4. Doğallık (İçtenlik): Duygu ve düşüncelerin içten geldiği gibi, yapay olmadan anlatılmasıdır.
5. Akıcılık: Bu anlatımda söylemesi zor yabancı sözcükler, sözcük tekrarları olmaz.
6. Yalınlık (Sadelik): Yazıda söz sanatlarına yer verilmemesidir.
7. Özgünlük: Bir yapıtın başka bir benzerinin olmaması, orijinal olmasıdır.

114

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları,
Anlatım Özellikleri

Etkinlik 15

Kazanım: T.8.4.9. Yazılarında anlatım biçimlerini kullanır.
T.8.3.34. Okuduklarında kullanılan düşünceyi geliştirme yollarını belirler.
T.8.3.11. Metindeki anlatım biçimlerini belirler.
T.8.1.12. Dinlediklerinde /izlediklerinde başvurulan düşünceyi geliştirme yollarını tespit eder.
Düşünceyi geliştirme yollarından örneklendirme, tanık gösterme ve sayısal verilerden ya-
rarlanma belirlenir.

1. Aşağıdaki paragrafların anlatım biçiminlerini boş bırakılan kutucuklara yazınız.

a. 2010 yılında başlatılan bir program ile okul ortamında sağlıklı

beslenme amaçlanmıştır. Okullarda bu konuda farkındalık Açıklayıcı Anlatım
oluşturulmasına, yeterli sağlık hizmetinin sağlanmasına yö-

nelik özgün bir politika geliştiriliyor ve uygulanıyor. Okulların

gönüllü olarak başvurduğu bu program ile 1527 okul “Beslenme Dostu Okul” olarak

eğitim veriyor.

b. Hazır gıda endüstrisinin yaygınlaşması sonucu sağlık

problemleriyle daha fazla karşı karşıya kalındığı düşünülüyor Tartışmacı Anlatım
ki bu bence çok doğru bir araştırma. Hazır gıdalar yüzünden

çok fazla insan diyabet, kolesterol, depresyon ve kalp krizi

gibi hastalıklara yakalanmakta. Önceleri batı ülkelerinin sorunu olarak görülen obezite

artık tüm dünyanın, özellikle gelişmekte olan pek çok ülkenin, sorunu.

c. Koyu renk saçları ve saç bağlarıyla nedimeler kızın etrafında Öyküleyici Anlatım
dolaşıyorlardı. Elif onlara aldırmıyor, camdan dışarıyı seyredi-
yordu. Camdan dışarıyı seyreden sadece o değildi.
Nedimelerden biri de dışarıya bakıyordu.

d. Kara ve tatlısu kaplumbağalarından türeyen deniz kaplum-

bağalarının günümüzden 230 milyon yıl önce ortaya çıktıkları Açıklayıcı Anlatım
ve Mesozoik dönemde kara kaplumbağaları ve deniz kap-

lumbağalarının farklılaştığı düşünülüyor. En eski kaplumbağa

fosili, morfolojik özellikleri göz önüne alınarak Chelonioidea grubu altında sınıflandırıl-

mıştır.

e. Bilgi teknolojilerinin ve buna bağlı araçların okullarda yay-

gınlaşmasının eğitime olumlu yönde bir katkısının olduğu sü- Tartışmacı Anlatım
rekli gündeme getirilen bir konudur. Bununla birlikte,

“Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü” eylül ayının ortasın-

da, okullarda bilgisayar kullanmanın eğitime katkısının umulduğu gibi olmadığına dair

bulgular içeren bir araştırmanın sonuçlarını yayımladı. Bu da gösteriyor ki teknoloji her

zaman eğitimi olumlu yönde etkilemeyebilir.

115

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları,
Anlatım Özellikleri

Etkinlik 15

2. Aşağıdaki paragrafta bulunan görsel ögelerin altını çiziniz.

Benzer giysiler, saç şekli ve şapkalı iki kadın, küçük bir çocuk, bir çift kırmızı dans ayak-
kabısı, iki köpek, bir papagan ve iki güvercin… Odanın içi canlı ve rengarenkti. O kadar
huzurluydu ki gözüme birden kadının üzerindeki mavi beyaz kıyafet ilişti. Çok yakışmıştı.

3. Bu paragrafta tanımlanan kavramı boş kutucuğa yazınız.

Yaşama elverişli bölge ifadesi ötegezegen araştırmalarında sıklıkla
kullanılan bir terimdir. Bir ötegezegende dünyadakine benzer ya- Yaşama elverişli bölge
şam biçimlerinin oluşabilmesi için gezegenin yörüngesinin
tamamının yaşama elverişli bölgenin içinde kalması gerekir. Ya-
şama elverişli bölge, genel olarak bir gezegenin yüzeyinde sıvı suyun bulunmasına uygun
koşullara sahip bölgedir.

4. Aşağıdaki paragraflarda düşünceyi geliştirme yollarından hangilerinin kullanıldığını
altlarındaki boşluğa yazınız.

Ünlü ressam Giuseppe Arcimboldo bir manav tezgahından esinlenerek bir tablo

çizmiştir. Aslında dört insan yüzünün resmi, dört mevsimin resmidir. Her adamın

yüzü yılın belirli bir mevsiminde yetişen meyve, bitki ve sebzelerden yapılmıştır.

a. İlk bahar yılın ilk mevsimidir. Bu yüzden ilkbahar adam en genç görünendir; sonra
yaz gelir, daha sonra sonbahar ve son olarak yaşlı kış. Ressam, sonraki tablolarına

bakıldığında en çok bu tablosuyla dikkat çekmiştir.

Karşılaştırma

Ülkemizin kuşların göç yolu üzerinde olması, kuş türleri için çok uygun yaşam
alanlarının varlığı yırtıcı kuşlar, fırtına kuşları gibi çok farklı kuş gruplarına sahip
b. olmamızın nedenidir. Bu gruplardan biri de batangillerdir.

Örnekleme

Tolstoy “Bütün mutlu aileler birbirine benzer, her mutsuz aileninse kendine özgü bir

mutsuzluğu vardır.” demiş, Ben de aynısını ruh sağlığı için söyleyebilirim. Sağlıklı

c. ruha sahip bireylerin beyinleri tasarıma uygun çalışan programlar gibidir ve bu
bireylerin topluma katkısı çok fazladır.

Tanık gösterme, benzetme

Bir saniye bir günün 1/86,400’ü olarak tanımlanıyor. Ancak Güneş’ten ve Ay’dan
kaynaklanan gelgit olaylarının sebep olduğu sürtünme Dünya’nın dönme hızını
d. yavaşlatıyor ve bir günün uzunluğu her yüzyılda 3 milisaniye artıyor.

Sayısal verilerden yararlanma

116

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları,
Anlatım Özellikleri

Etkinlik 15

5. Aşağıdaki paragraflarda kullanılan düşünceyi geliştirme yollarını bulup eşleştiriniz.

a. Dünyada obezite oranı 1980’den bu yana neredeyse iki kat arttı. “Harvard Halk Sağlığı
Okulu”na göre günümüzde 200 milyonun üzerinde obez erkek, 300 milyonun üzerinde
de obez kadın var.

b. Bir yıldızın etrafındaki yaşama elverişli bölgenin o yıldıza olan uzaklığı ve büyüklüğü hem
yıldızın hem de gezegenin özelliklerine göre değişir. Örneğin gezegen yıldıza ne kadar
yakınsa o kadar çok ışığa maruz kalacak ve o derece ısınacaktır.

c. Ayrılık kor ateştir kimi zaman, kimi zaman da dondurucu bir soğuk. Yanarsın onun verdi-
ği derin acıyla için için. Bazen de buz gibi kaskatı kesilirsin tüm kalabalıkların ortasında.
Bir çiçek, bir bilet, bir fotoğrafla buz gibi kalırsın ortada.

d. Öğretmenlik dünyanın en güzel mesleklerinden biridir. Öğretmek ve öğrettiğini karşı ta-
rafın gözlerinde görmek eşsiz bir değer. Bu sebeple öğretmene hak ettiği değeri vermek
gerekir. Musatafa Kemal Atatürk, “Öğretmenler yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.” di-
yerek öğretmene gereken değeri vermiştir. Bizler de aldığımız bu emanetle değerimize
sahip çıkmalıyız.

e. Ağaçlar, gövde uzunluğu 3 metrenin üzerinde olan odunsu yapıdaki bitkilerdir. Genellikle
ağaç sınırı olarak bilinen belirli bir yüksekliğin üzerindeki irtifalarda yetişmezler. Bunun
nedeni ağaç sınırının üzerindeki iklim koşullarının ağaçların büyümesi, yaşamlarını de-
vam ettirmesi için uygun olmamasıdır.

f. Doğal afetlerin en yıkıcı olanlarından biri de depremlerdir. Türkiye de diğer ülkeler gibi
bir deprem bölgesidir. Her gün çok sayıda deprem oluyor ve bunun çok azını biz hisse-
diyoruz. Ancak ara sıra gerçekleşen büyük depremler felaketlere neden olabiliyor.

1. Örneklendirme 2. Karşılaştırma 3. Tanımlama

4. Tanık gösterme 5. Benzetme 6. Sayısal verilerden
yararlanma

1 234 5 6
b f edca

117

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları,
Anlatım Özellikleri

Etkinlik 215

6. Tabloda verilen anlatım özelliklerine uygun birer cümle yazınız.

Anlatım Özellikleri Cümleler

a. Özlülük Ağaç yaprağıyla gürler.

b. Duruluk Bu sabah içimde bir sevinç var.

c. Açıklık Sana aldığım kazağı beğendin mi?

d. Yalınlık Haftaya önemli bir sınavım var.

e. Özgünlük Böyle bir tabloya hiç rastlanmadı.

7. Güneş ışığı, egzersiz ve düzenli uykuyla vücutta seratonin oluşuyormuş. Böylece canlı,
zinde ve neşeli oluyormuşsun. Depomin içinse hobilerin olacakmış, müzik dinleyeceksin,
meyve, muz, elma yiyip C vitamin alacaksın, sonucunda keyifli, hayata bağlı kendine güvenli
oluyormuşsun.

Bu paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından hangisinin kullanıldığını kutuya yazı-
nız.

Karşılaştırma

8. Öyle söyleceğim sözü dalanıp budaklandırmayı pek sevmem. Ne söyleyeceksem uzatma-
dan söylerim. Çok net olduğumu söyler insanlar. Bu karakter biçimim eserlerime de yansır.
Eserlerimi okuyanlar yazdıklarımdan direk benim olduğumu çıkarır. Çünkü herkesten farklı
bir yapım olduğunu bilirler.

Bu sözleri söyleyen yazarda bulunan anlatım özelliklerini yazınız.

Özgünlük, açıklık

118

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları,
Anlatım Özellikleri

Etkinlik 15

9. Hayvanların nasıl avlandıklarını; su, beslenme, barınma, mülk için birbiriyle nasıl rekabete
giriştiklerini ve yavrularını hangi koşullarda yetiştirip büyüttüklerini bilim adamlarından öğ-
reniyoruz. Varolma savaşı verirken türdeşlerinden daha başarılı olabilmek için kullandıkları
stratejilerden söz ediyoruz. İş oyuna geldiğinde bilim durumu açıklamakta hayli zorlanıyor.
Hep şu sorunun cevabı aranıyor: “Bu ne işe yarar?” Oysa hayvanlarında sadece eğlence
amaçlı oyunlar oynadıkları öteden beri biliniyor. Örneğin “Japon makakları” her kış Kyoto
yakınlarındaki dağların yamaçlarına yuvarlanıp kar topu oynuyor.

Bu paragrafta hangi anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yöntemi kullanıldığını
aşağıya yazınız.

Anlatım Biçimi: Açıklayıcı
Düşünceyi Geliştirme Yöntemi: Örnekleme

10. Seş kelimesi dilimize Fransızcadan girmiştir. Coğrafi terminolojimizde bilinen ismiyle “seş”
veya “salıntılar” veya “duran dalgalar” koylarda, körfezlerde, limanlarda, göllerde ve iç de-
nizlerin kıyılarında görülen düşey doğrultuda oluşan deniz seviyesi oynamalarıdır. Bu olay
atmosfer kökenlidir. Ayrıca denizaltı heyalanları, termonükleer denemeler, gelgit tsunami
dalgalarının koy ve körfezlere girmesi de farklı oluşum nedenlerine dayanarak bunlarla ka-
rıştırılabilecek benzer olaylara yani deniz seviyesinin yükselmesine, kabarmasına ve deniz
çekilmesine neden olur.

Bu paragrafta kullanılan anlatım biçimini aşağıda kutucuğa yazınız.

Açıklayıcı Anlatım

11. Elde edilen son güzellikleri gelecek nesillere aktarma kaygısı fotoğrafçılıkta ilk kıvılcımdı.
Yangınlar, kuraklık, doğal afetler, çevre kirliliği, onlarca uygarlığın bıraktığı izlerin yavaş yavaş
yok edilmesi zaman ve tarih içinde bir yolculuğu kaçınılmaz kıldı. Alp Alper bu topraklara,
diğer fotoğrafçılardan farklı bir açıdan, havadan baktı. Ünlü şair Yorgos Seferis’in dediği gibi
“Dağın serinliğine ulaşmak için çan kulesinden daha yüsek bir yere tırmanmak gerekir.”

Bu paragrafta kullanılan düşünceyi geliştirme yöntemini aşağıdaki kutuya yazınız.

Tanık Gösterme

119

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları,
Anlatım Özellikleri

Etkinlik 15

12.
İlkbahar gelmiş, şakıyor. İnatla bir şeyler diyor. Öyle ısrarlı ki… Etraf rengârenk çiçek-
lerle bezenmiş bir durumda, insanın içini huzur kaplıyor. Yeşilin bin bir tonu içindeki
doğanın farklı renkteki çiçeklerini bize göstermek istemesindeki inat, gözümden kaç-
mıyor. Özellikle bu renk cümbüşü içinde dalındaki gonca gülün ihtişamı görülmeye
değerdi gerçekten.

Bu paragrafta kullanılan anlatım biçimini kareye yazınız.

Betimleme

13. Aşağıdaki paragrafta kullanılan görsel ögelerin altını çiziniz.

Şöminenin ısıtmaya çalıştığı beton zeminin üzerinde, irili ufaklı odun parçalarının azaldığını
gördükçe içimi tarifsiz bir korku ve sıkıntı kaplıyordu. Bu kış çetin geçecekti. Bunu hızlıca
yanıp kül olan odunların sayısından anlıyordum. Daha iki gün evvel koca koca odunlar bu-
raya getirilmişti. Ne ara yanıp yanıp kül oldu? Sonra yerdeki lale desenli halının nakışlarına
gözüm ilişti. O kadar güzel işlenmişti ki üzerindeki yeşilin farklı tonları bu soğuk kış günle-
rinde baharı hatırlatıyordu.

14.
Yurt dışından getirilen kuşu görmek için onun evine gitmiştim. Arkadaşımın çok gü-
zel ve geniş bir evi vardı. Tahta merdivenlerin sonunda bizi kırmızı bir kapı karşıladı.
Kırmızı kapının ardında kafesin içindeki şahinin keskin gözleriyle karşılaştım. Bu şahin
atmacagiller ailesinden olan küçük yırtıcı bir kuştu. En önemli özelliği kanatlarının geniş
olmasıydı. Kuyruğu da yarım daire şeklindeydi. Gagaları küçük, bilekleri ise tüysüz-
dü. Tüyleri koyu, karın tarafı benekli hatta çizgili bir kuştu. Çok da güzel görünüyordu.
Odaya vuran güneş ışıklarıyla miyavlamayı andıran ağlamaklı keskin bir ses çıkardıktan
sonra, kısa ve boğuk bir çığlık attı.

Bu paragrafta kullanılan anlatım biçiminin hangisi olduğunu bulunuz. Bulduğunuz an-
latım biçiminin ait olduğu şekli boyayınız.

a b cd

Açıklayıcı Öyküleyici Betimleyici Tartışmacı
Anlatım Anlatım Anlatım Anlatım

120

8. Sınıf Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları, KKT - 15 
Anlatım Özellikleri

1. Batağanların yaşam alanları sulak alanlardır. An- 4. 2010 yılı rakamlarına göre dünyada yılda 69,4
cak sulak alanların tarım için aşırı kullanılması, milyon ton portakal, 21,3 milyon ton mandalina,
küresel iklim değişikliği gibi nedenler sulak alan- 6,9 milyon ton greyfurt ve 14,2 milyon ton limon
ların kurumasına ve dolayısıyla batağanlar ve olmak üzere toplam 112 milyon tona yakın tu-
diğer su kuşları başta olmak üzere doğal zengin- runçgil üretiliyor.
liklerin yok olmasına neden olur.
Bu paragrafta düşünceyi geliştirme yolların-
Bu paragrafta kullanılan anlatım biçimi aşağı- dan hangisi kullanılmıştır?
dakilerden hangisidir?
A) Sayısal Verilerden Yararlanma
A) Açıklama B) Tartışma
C) Öyküleme D) Betimleme B) Tanık Gösterme

C) Tanımlama

D) Benzetme

2. Her gün kullandığımız pek çok ürün plastikten ya- 5. Söze, edebiyata, kitaplara en çok ihtiyaç duydu-
pılıyor. Hafif ve dayanıklı olması, üretiminin pek ğumuz bir çağdan geçiyoruz. Ne yazık ki söze,
çok malzemeden daha ekonomik olması, kolay güzel konuşmaya önem vermiyoruz. Kendimizi
işlenilebilir olması plastiğin giderek daha fazla ifade edemiyoruz. Son zamanlarda kitap okuma
tüketilmesinin başlıca nedenlerinden. Bu yüzden oranının arttığı yönünde araştırmalar yapılsa da
de en çok ambalaj sanayisinde olmak üzere artık kendi aramızdaki konuşmalarımız otuz kırk
otomotiv sanayisinden tutun da pek çok alan- kelimeyi geçmiyor.
da plastik malzemeler kullanılıyor. Ancak günlük
yaşamımızda çok sık kullandığımız plastik malze- Bu paragrafta kullanılan anlatım biçimi aşağı-
meler atık hâline geldiklerinde başa çıkılması güç dakilerden hangisidir?
sorunlara neden olabiliyor. Bu nedenle bunların
tüketimi konusunda daha dikkatli davranmalıyız. A) Öyküleme B) Tartışma
C) Betimleme D) Açıklama
Bu paragrafta kullanılan düşünceyi geliştirme
yolu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tanık Gösterme

B) Betimleme

C) Karşılaştırma

D) Sayısal Verilerden Yararlanma

3. Geçen hafta sana gönderdiğim paket sanırım 6. Babam kapıdan içeri girdiğinde elinde üzeri
beyaz bir örtüyle örtülü, ne olduğunu anlayama-
12 3 dığım bir nesne vardı. Kardeşimle bana sürpriz
yapmış olmalıydı. Örtüyü bir anda kaldırdığında
kargoda bekliyor olmalı. altın sarısı kafes ve içindeki bembeyaz papağan
4 görünüverdi. Vücudu bembeyazdı ama kafasının
üzerindeki tüyler somon rengindeydi. Gagası ve
Bu cümlede numaralanmış sözcüklerden han- ayakları açık gri, gözleri ise kahverengiydi.
gisi çıkarılırsa cümlenin anlatımı duru olur?
Bu paragrafta aşağıdaki anlatım biçimlerin-
den hangisi ağır basmaktadır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 A) Öyküleme B) Açıklama
C) Betimleme D) Tartışma

121

8. Sınıf Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar,
Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar, Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

➤➤ Metindeki Gerçek Unsurlar: Gerçekte olan veya olabilecek olayları anlatan eserler gerçek unsurlar barındırır.
Örnek: Bugün sinemaya gittim. (Bu cümlede gerçekleşmesi mümkün olan bir durumdan bahsedilmektedir.
Gerçek dışı unsur yoktur.)

➤➤ Metindeki Kurgusal Unsurlar: İnsanın zihninde canlandırdığı, gerçekleşmesi mümkün olmayan olay, durum
ve varlıklara “kurgu” denir. Bu tür metinlerde hayal, varsayım, imge, mecaz ve abartmalara bolca yer verilir.
Örnek: Ağaç dile geldi ve “Beni kesme!” dedi. (Bu cümlede ağacın konuşması gerçekte olmayacak bir şeydir.
Hayal ürünü olduğu için kurgusaldır.)

➤➤ Görsel Okuma: Görsel; yazılı metinlerin dışında kalan resim, fotoğraf, afiş, sembol, şekil, işaret, harita, tablo,
karikatür vb. ögelere verilen genel bir isimdir. Yazılı metin dışındaki bu ögeleri anlamlandırma ve yorumlama
durumuna görsel okuma denir.

Örnek:

Günler Necdet Kerem Bu tabloda, Necdet ile Kerem’in haftanın yedi günü yaptığı harca-
Pazartesi 20 lira 15 lira malar gösterilmiştir. Bu görsele bakarak pek çok sonuç elde
edebiliriz. Bunlardan bazıları şunlardır:

Salı 10 lira 5 lira • Necdet salı ve cumartesi aynı miktarda harcama yapmıştır.
Çarşamba 5 lira 10 lira
Perşembe 8 lira 8 lira • Necdet en fazla pazartesi, Kerem ise pazar günü harcama yap-
Cuma 9 lira 12 lira mıştır.
Cumartesi 10 lira 13 lira
Pazar 15 lira 20 lira • Necdet pazartesi ve salı günleri Kerem’den fazla para harcamıştır.

• Her ikisi de perşembe günü aynı miktarda para harcamıştır.

• Kerem çarşamba, cuma, cumartesi ve pazar günleri Necdet’ten
daha fazla harcama yapmıştır.

➤➤ Grafik Okuma: Grafik, herhangi bir konunun, durumun çizgilerle şekil olarak ifade edilmesidir. Grafiği okumak
demek verilen değerleri iyi analiz etmek demektir.

Örnek:

Kitap Sayısı Yandaki grafikte Ayşe’nin bir yılda okuduğu kitapların türleri
15 ve sayıları verilmiştir. Grafiğe bakarak pek çok sonuç elde
edebiliriz. Bunlardan bazıları şunlardır:

10 • Ayşe en az şiir türünde kitap okumuştur.

5 • En fazla hikâye türünde kitap okumuştur.
• Masal ve şiir kitabından toplam on beş kitap okumuştur.

0 Hikâye Masal Şiir Roman Kitap • Okuduğu toplam kitap sayısı otuz yedidir.
Türü • Roman ve hikâye türünde toplam yirmi iki kitap okumuştur.

Sözel Mantık: Sözel mantık; okuduğunu anlama, yorumlama, akıl yürütme ve çıkarımda bulunma becerisidir.
Sözel mantık sorularında kişiler, yerler, cisimler, durumlar veya olaylarla ilgili verilen hayali durumları çözümle-
me, anlama, bunlardan mantıksal sonuçlar çıkarma yeteneği ölçülür.

122

8. Sınıf Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar,
Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

Etkinlik 126

Kazanım: T.8.3.24. Metindeki gerçek ve kurgusal unsurları ayırt eder.
T.8.3.32. Grafik, tablo ve çizelgeyle sunulan bilgileri yorumlar.
T.8.4.5. Anlatımı desteklemek için grafik ve tablo kullanır.

1. Aşağıdaki paragrafta kurgu unsuru olan ifadeleri renklendiriniz.

Sabah olunca delikanlı gözlerine inanamamış. Dışarıda bir bitkinin hızla büyüdüğünü gör-
müş. Bu ne bir ağaç, ne de dev bir ayçiçeğiymiş; göğe doğru büyümüş sihirli bir sırık
fasulyesiymiş. Delikanlı hemen pencereden sarkıp sihirli fasulyeye tutunmuş ve tırmanmaya
başlamış. Yarım saat sonra kendini, her şeyin normalden daha büyük olduğu garip bir ül-
kede bulmuş. Tarlaların ötesinde çok büyük bir ev varmış. Delikanlı evin yanına gidip kapıyı
çalmış. Kapıyı bir kadın açmış. “Yiyecek bir şeyiniz var mı?” diye sormuş delikanlı. “Var.”
demiş kadın. “Ama dev kocam gelince ortadan kaybolman gerek. Çünkü çocuklara hiç da-
yanamaz, onları hemen yer.”

2. Aşağıdaki paragraflardan tamamen gerçek unsur barındıranların harflerini “G”, içinde
kurgu unsuru olanların harflerini “K” sütununa yazınız.

a. Kimilerine hüzün kimilerine kasvet veren bu havalar Mahmut Öğretmen’i sevindirirdi.
Camdan uzun uzun etrafa bakar, hayallere dalardı. Bu okula geleli iki ay olmuştu ama
yıllardır burada çalışıyor gibiydi. Sakin ve ağırbaşlıydı. Herkes tarafından sevilirdi.

b. Duha Koca oğlu Deli Dumrul, bir kuru çay üzerine köprü yapmış. Geçenden otuz üç
akçe, geçmeyenden de döve döve kırk akçe almaya başlamış. Buna sebep olarak da
erliğinin ve yiğitliğini öne sürmüş. Bir gün köprünün üstünde bir genç ölmüş. Buna si-
nirlenen Deli Dumrul, Azrail’e meydan okumuş. Bu yiğidin canını alan Azrail’in cesareti
varsa gelip kendisiyle savaşmasını istemiş. Bu başkaldırı üzerine Azrail, Deli Dumrul`un
karşısına çıkmış. Fakat Deli Dumrul, Azrail’i bir türlü yakalayamamış ve sonunda pes
etmiş, aman dilemiş.

c. Günlerden bir gün, yaban domuzunun biri büyük bir ağacın arkasına geçmiş, dişlerini
biliyormuş. Onu bir tilki görmüş: “Dişlerini ne diye biliyorsun? Bir tehlike mi sezdin? Avcı
mı var burada?” diye sormuş. Domuz: “Hayır, şimdilik bir tehlike yok ama ben dişlerimi
bileyim de hazır bulunsun; birdenbire tehlike çıkarsa bilemeye vaktim olmaz!” demiş.

d. Uzmanlar, bebeklikten itibaren çocuklarımıza masal anlatmamızı veya kitap okumamı-
zı önermektedir. 3-9 yaş dönemini kitaplar arasında geçirmeye alışmış olan bir çocuk,
arkadaşları ve sevdikleri arasına kitabı da yerleştirmiş olur. Ailenin okumayı seven kişi-
lerden oluşması çocuktaki okuma isteğini artırır.

G a–d K b–c

123

8. Sınıf Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar,
Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

Etkinlik 216

3. Tablodaki kurgu unsurlarını cümle içinde kullanınız.

Kurgu Unsurları Cümleler

a. İnsanın kuş gibi uç- Oya, aniden bir kuş gibi havalandı.
ması

b. Papatyanın konuşma- İşte bu papatya: “Biraz daha şarkı söyleyin.” dedi.
sı

c. Heykelin canlanması Kuşların konduğu heykel, bir anda canlanıp ayaklandı.

d. Perinin gelmesi Sis bulutu dağıldı, peri ormana geliverdi.

e. Sihirli bir değneğin ol- Sihirli değneği ile onu kuşa çevirdi.
ması

f. Gökten altın yağması Her yer sapsarıydı, altın yağıyordu buluttan.

g. Büyülü elma olması Cadı sihirli elmayı sepete koydu.

4. Aşağıdaki resme bakarak resmin çizildiği dönemle ilgili ulaştığınız çıkarımları altına
yazınız.

a. Ressam İstanbul’ u çizmiş çünkü Rumeli Hisarı gözüküyor.
b. İnsanların giyimlerinden Osmanlı döneminde oldukları anlaşılıyor.
c. İnsanlar su ihtiyaçlarını çeşmeden karşılıyor.
d. İki yakayı birbirine bağlayan köprüler yok.
e. Evler çok az, yeşil alan daha fazla.
f. Motorlu taşıt yerine at arabaları var.
g. Vapur yerine kayık kullanılıyor.
h. Havanın ılık olduğu insanların giyiminden anlaşılıyor.

124

8. Sınıf Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar,
Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

Etkinlik 126

5. Aşağıdaki grafikte, 2011-2012 yılları arasında çeşitli ülkerlerdeki ağaçlandırma çalış-
malarının yüzdesi verilmiştir.

Ağaçlandırma Yüzdesi

70
60
50
40
30
20
10

0
Ülkeler
İrlanda
ABD
Fransa
İngiltere
Almanya

Buna göre aşağıdaki yorumlardan yapılamayacak olanların karşısına “Y” yazınız.
Yorumlar

a. İrlanda diğer ülkelere göre daha fazla ağaçlandırma yapmıştır. Y
b. En az ağaçlandırma İngiltere’de yapılmıştır.
c. Amerika’daki ağaçlandırma sayısı, Fransa’dakinden fazladır. Y
d. Almanya’nın ağaçlandırma oranı yüzde ellinin üstündedir. Y
e. Fransa’daki ağaçlandırma çalışmaları yeterlidir.

125

8. Sınıf Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar,
Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

Etkinlik 16

6. Aşağıdaki paragrafta hayal ürünü olan ifadelerin altını çiziniz.

Hogwarts'ta okula yeni başlayan çocukların kalacakları binalar ve sınıflar büyülü ve eski
püskü bir şapka olan “seçmen şapkanın” seçimiyle belirlenir. Bir gün Harry ve arkadaşları
okulda girilmesi yasak olan üçüncü koridora giderler. Burada üç başlı bir canavarın ko-
ruduğu "Felsefe Taşı" bulunmaktadır. Felsefe Taşı sahibine ölümsüzlük ve üstün güçler
vermektedir. Harry'nin anne ve babasını öldüren kötü büyücü Voldemort da Felsefe Taşının
peşindedir. Harry taşı bulur ve Voldemort ile ilk mücadelesini yaşar. Harry Voldemort'u etki-
siz hâle getirir.

7. Aşağıdaki metne göre “doğru - yanlış” çizelgeleri verilmiştir. Buna göre hangi çizelge-
nin doğru olduğunu yuvarlak içine alarak gösteriniz.

Dünyaya gelenler bir damla bal için bir çuval keçiboynuzunu çiğnemeye hazır olsunlar. İnsan
mutluluğa hiç zahmet çekmeden ulaşamaz. En ufak mutluluk, birçok zahmetin karşılığıdır.
Bu nedenle “Ben niçin mutlu değilim?” diye düşünen bir insan, mutluluğa ulaşmak için çaba
harcayıp harcamadığını düşünmelidir. Çabalarının karşılığını alamayanların da mücadeleden
vazgeçmeleri kendi zararlarınadır. Mücadeleden vazgeçen insan, mutluluktan vazgeçmiş
demektir.

1. Her mutluluk, bir çabanın ürünüdür.

2. Çabalamadan elde edilen mutluluk, uzun sürmez.

3. Mutsuz insanlar, bunun sebebi kendilerini sorgulayarak bulmaya çalışmalıdır.

4. Mutluluk için çabalarken çabaların boşa gittiğini görenler, pes ederse mutluluktan uzak-
laşır.

DY b D Y c D Y
1. + 1. + + 1. + +
a 2. + 2. + 2.
3. + 3. 3. +
4. + 4. + 4. +

126

8. Sınıf Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar,
Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

Etkinlik 16

8. Aşağıdaki soruları metinlere göre cevaplayınız.

a. Bazı insanlar okumakta zorluk çeker. Bu durum yaşa bağlı değildir. Nedenleri arasında
sağlık sorunları, işitme, özellikle de görme bozuklukları sayılabilir. Bazen de çocuklar
okulda iyi öğretilmediği için okumayı öğrenemez. Küçüklüklerinde durmadan evden eve
taşınan ailelerin çocukları değişik okullara uyum sağlamakta güçlük çekebilir, bu yüzden
iyi okuyamayabilirler. Ayrıca bazı çocuklar okumaktan hoşlanmayabilir, başka şeylerle
uğraşmak onları daha mutlu edebilir. Okuma öğrenmekte güçlük çeken çocuklara yar-
dımcı olmak için eğitilmiş özel öğretmenler vardır. Bunlar çocuğun neden yaşıtları gibi
öğrenemediğini testler uygulayarak araştırır. Sorunun ne olduğu bir kez saptanınca, ço-
cuğun özel eğitimle okuma öğrenmesi kolaylaşır.

Buğra, okumakta zorluk çekmektedir. Bu metne göre Buğra’nın okumakta zorlanma-
sının sebepleri neler olabilir? Aşağıya yazınız.

1. Sağlık sorunu, işitme, özellikle de görme bozuklukları olabilir.
2. Okulda iyi öğretilmemiş olabilir.
3. Küçüklüğünde durmadan evden eve taşınan bir ailenin çocuğu olabilir.
4. Okumaktan hoşlanmayabilir.
5. Başka şeylerle uğraşmak onu mutlu ediyor olabilir.

b. Sınav stresiyle boğuşan birçok insandan biri misiniz? O gizemli sorularla dolu masa-
nın önünde oturma düşüncesi kalbinizi çok kötü çarptırıyor ve vücudunuzu terletmeye
mi başlıyor? Gevşeyin! O korkuları ve sınav stresini basit stres azaltma stratejileri kul-
lanarak alt edebilirsiniz. Nefes almanın basit sanatını hatırlayın. Birkaç ağır nefes alın
ve zihninizin verdiğiniz nefesle birlikte gevşemesine izin verin. Olumlu şeyler düşünün.
Sınavdan iyi sonuç almanızı engelleyecek şey, olumsuz konuşarak kendinizi panik et-
menizdir. Olumlu şeylere odaklanın. Bunu yapabileceğinize kendinizi ikna edin. Ayrıca
sınavdan 100 üzerinden 100 alamazsanız bunun dünyanın sonu olmayacağını kendinize
hatırlatın.

Selma sınav kaygısı taşıyan bir öğrencidir. Metne göre Selma’ya hangi tavsiyelerde
bulunabileceğimizi aşağıdan seçip uygun olanlara artı (+) koyunuz.

a. Gevşemelidir +
b. Birkaç hızlı nefes almalıdır. +
c. Olumlu düşünmelidir.
d. 100 alamayacağını hayal etmelidir.

127

8. Sınıf Metindeki Gerçek ve Kurgusal Unsurlar, KKT - 16 
Görsel ve Grafik Okuma, Sözel Mantık

1, 2 ve 3. soruları aşağıdaki bilgilere göre birbi- 4. Aşağıdaki grafikte bir ülkenin 2000, 2005, 2010
rinden bağımsız olarak cevaplayınız. yıllarında ihraç ve ithal ettiği ürün sayıları yer al-
maktadır.
Ahmet, Barış, Ceyda, Derin, Erdem ve Fatma si-
nemaya gidecektir. Bu kişilerin üçünün macera Ürün Sayısı
filmine, ikisinin komedi filmine, diğer kişinin de
dram filmine gittiği bilinmektedir. 60 40
• Barış ve Ceyda aynı filme gitmiştir.
• Fatma ve Erdem farklı filmlere gitmiştir. 40 30 30
• Ahmet’in macera filmine gittiği bilinmektedir.
• Fatma ile Ahmet aynı filme gitmiştir. 20 18 18 10

1. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle 0 2000 2005 2010
yanlıştır?
İhracat İthalat
A) Barış komedi filmine gitmiştir.
B) Derin, dram filmine gitmiştir. Yukarıdaki tablodan aşağıdakilerden hangisi-
C) Fatma macera filmine gitmiştir. ne ulaşılabilir?
D) Ceyda komedi filmine gitmiştir.
A) 2010 yılındaki ihracat ürünleri ithalat
ürünlerinden fazladır.

B) 2000 yılında ithalattaki ürün sayısı ihracattan
fazladır.

C) Yıllara göre ithal edilen ürün sayısında azalma
görülmüştür.

D) 2005 ve 2010 yıllarında ithal edilen ürün sayısı
ihraç edilenlerden fazladır.

2. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle 5. Kişiler Kitapların Kitapların
doğrudur? Türü Fiyatları
A) Fatma komedi filmine gitmiştir. Necati Öykü
B) Derin komedi filmine gitmiştir. Betül Masal 20 TL
C) Erdem ve Ceyda aynı filme gitmiştir. Ahmet 18 TL
D) Derin ve Ceyda’nın gittiği film farklıdır. Hande Roman 25 TL
Efsane 22 TL
3. Derin macera filmine gittiyse aşağıdakilerden
hangisi kesinlikle doğrudur? Yukarıdaki tabloda, bazı kişilerin bir kitapçıdan
A) Erdem komedi filmine gitmiştir. aldıkları kitap türleri ve fiyatları verilmiştir.
B) Fatma dram filmine gitmiştir.
C) Fatma macera filmine gitmiştir. Tablodan hareketle aşağıdaki yorumlardan
D) Erdem ve Derin aynı filme gitmiştir. hangisi yapılamaz?

A) Hande 2 lira az ödeyerek öykü kitabı alabilirdi.
B) Masal ve öykünün fiyatı, bir romanın fiyatına

eşittir.
C) Betül 2 lira daha verseydi öykü kitabı alabilirdi.
D) En pahalı kitabı Ahmet almıştır.

128

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma, Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

➤➤ Anlatıcının Bakış Açısı:
1. Kahraman Bakış Açısı (Birinci Kişinin Ağzından Anlatım): Bu bakış açısında olayı yaşayan kişi ile anlatan
aynıdır. Bu bakış açısında “ben” kavramı öne çıkar. Fiiller 1. şahıs ekiyle (-m) çekimlenir.
2. Gözlemci Bakış Açısı (İlahi Bakış Açısı): Bu bakış açısında yazar, olayların gelişiminden kahramanların
düşüncelerine kadar her şeyi bilendir. Bu bakış açısında olaylar tarafsız şekilde anlatılır. Üçüncü kişi (o) ağzın-
dan anlatım yapılır. Bu nedenle bu bakış açısına 3. şahsın ağzından anlatım da denir.

➤➤ Metinler Arası Karşılaştırma: Farklı metinlerin içerik ve biçim yönünden değerlendirilmesidir.

➤➤ Metinlerin Ortak Noktaları: Farklı metinlerin içerik ve biçim bakımından ortak noktaları vardır. Konu, ana fikir,
kahramanlar, anlatım tarzı vb. konular göz önüne alınarak farklı metinlerin ortak noktaları belirlenir.

➤➤ İçerik Yorumlama: Metinlerin konu, vermek istediği mesajlar bakımından değerlendirilip yorumlanmasıdır.

➤➤ Şiir Yorumu: Şiir; duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak çekici ve ahenkli bir dille anlatılmasıdır.
Ahenk; ustaca kullanılan ses akışı, söyleyiş, ritim ölçü ve her türlü ses benzerliğiyle sağlanır. Şiirleri anlatım ve
içerik olarak değerlendirmemiz istenir.

➤➤ Şiirde Konu: Şairin üzerinde durduğu durum, düşünce veya olaydır.

➤➤ Tema(Ana Duygu): Şairi şiir yazmaya yönlendiren duygudur. Ana duygu, konu ve duygunun birleşimidir.

Etkinlik 17

Kazanım: T.8.3.14. Metinle ilgili soruları cevaplar.
Metin içi ve metin dışı anlam ilişkisi kurulur.
T.8.3.21. Metnin içeriğini yorumlar.
Yazarın olaylara bakış açısının tespit edilmesi sağlanır.
T.8.3.23. Metinler arasında karşılaştırma yapar.

1. Aşağıdaki metinleri okuyup vermek istedikleri mesaj bakımından karşılaştırınız. Bul-
duğunuz sonucu noktalı yere yazınız.

1. Çok demişliğim vardır “Umut 2. Bir yazar yeri geldiğinde da-
yoksa inat var.” diye. Ama umutsuz da ğınık ruhumuza ilaç gibi gelen, yeri
olmuyor. Hep korka korka yürünmüyor. geldiğinde şöyle bir kendimize gelme-
Belki hiç korkmazsak varabiliriz gidece- mizi sağlayan, iç dünyamızı allak bullak

ğimiz yere. eden sözcükler kullanmalıdır.

1. metinde umutsuz yaşanmayacağı, 2. metinde ise bir yazarın sözcükleri çok iyi seçmesi
gerektiği anlatılmak istenmiştir.

129

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Etkinlik 217

2. Aşağıdaki metinlerin hangi bakış açısıyla anlatıldığını belirleyerek altlarındaki boşluğa
yazınız.

Notları gittikçe düşüyor, hatta tek haneli notlar aldığı da oluyordu. Bu durum öğret-
menleri, okul idaresi tarafından üzüntüyle izleniyordu. Velisi okula çağrıldı.
a.
Gözlemci bakış açısı

Küllerim olmasa da yeniden doğarım ben. Yanında dimdik dururum. Kırılmam, bü-
külmem. Belki birkaç nota olurum piyanodan dökülen. Belki de korkup bir şarkıya
b. sarılır uyurum.

Kahraman bakış açısı

Yıllarca içinde büyüttüğü bütün öfkesinin üzerinden sular akıp gidiyor. Elleri köpük
köpük. Tezgahın üzerine dizdiği porselenler artık pırıl pırıl. Mutfağın bütün perdeleri-
c. ni aralıyor.

Gözlemci bakış açısı

Yeni gelen yaşımı özüme dönüp yeni kararlar alarak ve taze bir solukla kutlamak
istiyorum. Bu yüzden uçuyorum hayallerimin çiçek açtığı toprağa. Biletim tek yön,
d. bu kendime doğum günü armağanım.

Kahraman bakış açısı

3. Aşağıdaki metinlerde karakterlerin ortak özelliklerini belirleyip tabloda uygun olanla-
rın karşısına artı (+) işareti koyunuz.

a. Makedonyalı Büyük İskender, hocası Aristoteles’e şöyle sorar: “Bir lider için adalet mi
daha önemlidir yoksa cesaret mi?” Aristoteles de şu cevabı verir: “Adalet olduğu zaman
cesarete gerek kalmaz.”

b. Farabi’ye “Devleti ne yaşatır?” diye sormuşlar. Farabi de onlara “Her şey sevgiyle başlar.
Sevginin kurduğu devleti de adalet devam ettirir.” demiş.

Kişiler cesur adil sevgi dolu bilge
a. Aristoteles ++

b. Farabi +++

130

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Etkinlik 127

4. Aşağıdaki metinde neyin önemli olduğu anlatılmaktadır? Altına yazınız.

Düzenli spor yapmak kendinizi daha iyi hissetmenizi, kötü ve bunalımlı ruh hâllerine çok daha
az girmenizi sağlar. Kemiklerinizi güçlendirir. Düzenli spor daha güçlü bir hafıza sağlar. Öğren-
me kabiliyetinizi artırır. Özgüveninizi artırır. Beyninizi zinde tutar. Yapılan birçok araştırma spor
egzersizlerinin zihin fonksiyonlarını geliştirdiğini, enerjiyi artırdığını böylece de bunama riskini
düşürdüğünü gösterir. Sağlıklı bir vücuda sahip insanlarda alzheimer gibi hastalıklara daha az
rastlanıldığı saptanmıştır. Düzenli yapılan spor sayesinde vücudun ph seviyesi dengelenir, roma-
tizma kanser gibi hastalıkların önüne geçilebilir.

Bu metinde düzenli spor yapmanın önemi ve faydaları anlatılmıştır.

5. Başarılı olmanın sırrı, işini severek yapmakta gizli. Biliyoruz ki hemen hemen tüm başarılı insanlar
işlerini tutkuyla ve şevkle yapıyor. Ama tam olarak bilmediğimiz bir şey var: Bu tutku nereden geliyor?
Ya da bir çocukta tutkuyu nasıl oluştururuz, tutkumuzu nasıl keşfederiz? Yale Üniversitesi araştır-
macılarından Prof. Amy Wrzesniewski, 1997 yılında insanların mesleklere karşı tutumlarını araştırıyor.
Araştırma sonucunda öğreniyor ki bir işe karşı insanların üç farklı tutumu olabiliyor: yaptığı işi mes-
lek olarak görmek, kariyer olarak görmek ve ulvi bir çağrı olarak görmek. Araştırmanın burası ilginç
değil. Ama ilginç olan şu: Hangi meslek grubunun işini daha ulvi görmesini beklersiniz? Doktor
veya öğretmen gibi insana hizmetin temel olduğu meslekler diye tahmin edebilirsiniz. Ama sonuç
böyle çıkmıyor. Her meslek alanında işini ulvi görenlerin sayısı neredeyse eşit. İşini ulvi olarak gören
çöpçüler var. İşlerini çok seviyorlar ve heyecanla yapıyorlar. Diğer taraftan işini sadece bir meslek
olarak görüp zamanını dolduran doktorlar da var. Bu sonuca bakarak diyebiliriz ki tutku her zaman
çocukluktan gelmiyor. (Doğuştan hiç gelmez.) Bir kişinin çöpçü olma tutkusu küçükken oluşmuş ve
tutkusunun peşinden gitmiş olamaz. O zaman bu tutku sonradan oluşmuştur ama nasıl? Bir kişi ne
kadar becerikliyse işini o kadar tutkulu yapıyor. Yani bu kişiler, sevdikleri işi yapmamışlar ama yaptık-
ları işi becerileri arttıkça sevmişler. Bu araştırma ile aslında tüm taşlar yerinden oynuyor. İnsanlar çoğu
zaman sevdikleri işlerde başarılı olmuyor, başarılı oldukları işleri seviyor.

Tabloda yukarıdaki parçaya dayalı değerlendirmeler yer almaktadır. Bu bilgileri doğru,
yanlış olarak değerlendirip tabloda ilgili yere tik atınız.

Değerlendirmeler Doğru Yanlış
a. Başardığın işte mutlu olursun.  
b. Başarı, tutkudan önce gelir.  
c. Meslek seçimi doğuştan gelir.
d. Çöpçü de işini sevebilir. 
e. Güçlü olduğun iş alanında çalışmalısın. 
f. Kimse işini severek yapmaz.

131

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Etkinlik 17

6. Bu üç metinde ortak olan ana fikir nedir? Boşluğa yazınız.

1. Toplumca okuma oranlarımızda cid- 2. Son yıllarda akıllı telefonların da
di bir azalma var. Günde ortalama bir yaygınlaşmasıyla kitap okumaz olduk.
dakika okuyoruz. Ancak televizyon ba- Kitap okumak yerine saatlerce telefon
şında saatlerimizi harcayabiliyoruz. elimizde, hayattan kopuk yaşıyoruz.

3. Teknoloji hayatımıza girdikçe kitaplar
da hayatımızdan çıkar oldu. Bebeklerin
bile elinde ipad var artık. İnternet, cam
ekranlar insanları kitaplardan soğuttu.

Metinlere göre teknoloji insanları kitaplardan uzaklaştırmıştır.

7. Aşağıdaki cümleler kutularda verilen paragraflarla ilgilidir. Buna göre boş bırakılan
yerleri uygun bilgilerle doldurunuz.

★ Felsefe edebiyattan farklıdır. Fi- ▲
lozofların pek çoğu eserlerinde Kimi filozoflar aynı zamanda büyük
anlaşılması güç bir dil kullanmayı yazarlardır. İyi bir filozof başarılı bir
tercih ederler. Bu anlaşılmazlık sa- edebi eser ortaya koyabilirse bu
nattan ileri gelmez. Bir filozof ne onun eserinin okunmasını, daha
söylemek istiyorsa onu açıklamak çok ilgi çekmesini sağlar. Bu sa-
zorunda olduğu için gereksiz süs- yede ulaştığı kitle artar ve kendini
lemelerden, sanatlardan kaçınır. daha iyi ifade edebilir.

a. Yıldız işaretinin olduğu paragraftın konusu felsefe ve edebiyattır .
Anlatılmak istenen şey ise
felsefenin edebiyattan farklı olduğudur

.

b. Üçgen işaretinin olduğu paragrafta konu filozoflar ve yazma becerileridir .

Anlatılmak istenen ise kimi filozofların yazılarına edebi eser gibi özen gösterip

okunma oranlarını artırdıklarıdır .

132

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Etkinlik 17

8. Aşağıdaki paragrafta kullanılan anlatıcı ağızlarını karşılarındakilerle eşleştiriniz. Sizi
bu bilgilere ulaştıran sözcüklerin altını çiziniz.

O gün son kez onu gördüğümün farkında de- Üçüncü kişi ağzı
ğildim. Sonrasında ne zaman elim yazıya gitse
a. kalemi sıkıca tutan gizli bir güce dönüştü yalnızlı-
ğım. Defterimi zor bulunur bir hazine gibi koruyan
bir ruha büründü bedenim.

Meral o gün derse geç kalmıştı. Okul idaresinden
derse kabul kâğıdını aldı. Kapıyı çaldı.Öğretmenin
b. “Gel!” demesiyle içeri girdi. Attığı adımla sadece Birinci kişi ağzı

okula değil bilgiye de geç kaldığını anlamıştı.

9. Aşağıdaki şiirlerin konu ve temasını yandaki kutulara yazınız.

1. İnsan olan kara günde a Tema
Kimseye el açmamalı Konu Çalışmanın değeri
Çalışmalı kazanmalı
Hiçbir işten kaçmamalı Çalışmak

2. Sen aşk, ne zapturapta gelmez b Tema
Ne delişmen şeysin sen Konu Aşk karşısındaki
Bağrın açık enginler gibi, yine de çaresizlik
En yükseklerde kanat çırpanlar bile Aşk
Bu ummana dalmaya görsün Tema
Umudun her
3. İlk yemişini bu sene verdi c zaman oluşu
Kızılcık Konu
Üç tane
Bir daha seneye beş tane verir Umut
Ömür çok
Bekleriz
Ne çıkar

133

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Etkinlik 17

10. Aşağıdaki şiirlerin taşıdığı duygu veya durumları karşılarındaki kutulara yazınız.

Kara gökler kül rengi bulutlarla kapanık Karamsarlık
a. Evlerin bacasını kolluyor yıldırımlar Yalnızlık

İn cin uykuda yalnız iki kişi uyanık
Biri benim, biri de serseri kaldırımlar

Mektup verdi karadan Özlem
b. Dağlar kalksın aradan Hasret
Kavuşma isteği
Hasretin beni yaktı
Kavuştursun yaradan

Sana öğüdüm var verme çok değer Öğüt
Yeni tanıdıysan birini eğer Pişmanlık
c. Gün gelir çatar da pişman olursun Değer vermek

Dersin ki: Buymuş karşılığı meğer

Nesini anlatayım ben özgürlüğün Özgürlük
Gün olur zincire vurulmaktır özgürlük
d. Gün olur göğsünü gere gere Şaşırma
Sevgi
Islık çalmak caddelerde
Yalnızlık
Ağaçlar sonbahara hazırlanıyor Hasret
Bu şehir o eski İstanbul mudur?
Karanlıkta bulutlar parçalanıyor
e. Sokak lambaları birden yanıyor

Kaldırımlarda yağmur kokusu
Ben sana mecburum sen yoksun

134

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Etkinlik 17

11. a, b, c maddelerindeki soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

500 kişi bir seminerdeydi. Birden konuşmacı durdu ve bir grup çalışması yapmaya karar
verdi. Herkese bir balon vererek başladı. Herkes gazlı kalemle balonuna adını yazmalıydı.
Sonra bütün balonlar toplandı ve bir odaya kapatıldı. Katılımcılar odaya alındı ve 5 da-
kika içinde üzerine isimlerini yazdıkları balonu bulmaları söylendi. Herkes deli gibi kendi
adını aramaya başladı, insanlar çarpıştılar, birbirlerini ittirdiler, tamamen bir kaos ortamı
oluştu. 5 dakikanın sonunda kimse kendi balonunu bulamamıştı. Konuşmacı bu sefer
herkesin bir balon almasını ve üzerinde adı yazan kişiye o balonu vermesini söyledi.
Birkaç dakika içinde herkes kendi balonuna kavuşmuştu. Konuşmacı dedi ki: “Yaşamı-
mızda bunu görüyoruz. Herkes deli gibi mutluluğu arıyor ve nerede olduğunu bilmiyor.
Bizim mutluluğumuz başkalarının mutluluğunda gizlidir. Onlara mutluluk verin, sizinki size
gelir. İnsanların yaşam amacı mutluluğun peşinden koşmaktır.”

a. Yukarıdaki metnin dil ve anlatım özellikleri için aşağıdakilerden hangileri söylenebilir?
Söylenebilecek yargıların rakamlarını kutuya yazınız.

1. İkileme ve yansıma sözcüklere yer verilmiştir. 2-3-5-6
2. Anlatımda deyimlere yer verilmiştir.
3. Uzun cümlelerle, anlatılanlar okuyucunun gözünde
canlandırılmıştır.
4. Soru cümleleri ile anlatıma sohbet havası verilmeye çalışılmıştır.
5. Kişisel düşünceler dile getirilmiştir.
6. Olaylar oluş sırasına göre verilmiştir.

b. Altı çizili cümlenin ifade ettiği anlamı belirleyip yuvarlak içine alınız.

1. Ön yargı 3. Varsayım 5. Sitem

2. Yakınma 4. Pişmanlık 6. Öneri

c. Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur? Bulduğunuz cevabı kutu
içine alınız.

1. Katılımcılar ilk başta balonlarına neden ulaşamadı?
2. Seminere kaç kişi katıldı?
3. Kendi balonunu bulamayanlar neler hissetti?
4. İnsanların hayattaki amacı nedir?
5. İnsanlar kendi balonlarına nasıl ulaştı?

135

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma,
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

Etkinlik 17

12. Aşağıda çeşitli paragraflarla bu paragrafların dil ve anlatım özellikleri verilmiştir. Veri-
len bilgileri paragraflara göre değerlendirip doğru olanlara artı (+), yanlış olanlara eksi
(-) koyunuz.

a. Ünlü romancı DH Lawrence, “Hiçbir şey için ‘Bu benimdir.’ deme!” diye uyarmıştı yıl-
lar öncesinden. Sadece “Bu benim yanımdadır.” dememize izin vermişti. Gerçekten de
varlığımızı zenginleştiren, yaşayışımızı derinleştiren ne varsa hepsi hepsi zamanın akı-
cılığı içinde çürümeye, eskimeye, yitmeye mahkûmdur. Şu andaki hâli ne olursa olsun,
üzerinde her zaman bir fanilik, geçicilik damgası taşır eşya ve insan. Buna göre, aslında
hiçkimsenin “Ben gencim.” deme hakkı da yok gibidir; doğrusu, bulunduğu gün içinde
“ihtiyar” diye tarif ettiklerinden biraz geç doğmuş olmasına borçludur gençliğini. Ne ka-
dar genç olursa olsun, bir başka zamanın ihtiyarıdır her genç. Öyleyse ne gençliğinizle
övünün, ne de yaşlıyım diye üzülün. Sadece zamanın size ayrılan köşesinde şimdiki
ünvanınız bu! Gençlik de yaşlılık da zaten geçecek!

a. Anlatım üçüncü kişi ağzından yapılmıştır. -
b. Kişisel duygu ve düşüncelere yer verilmiştir. +
c. Karşılaştırmalara yer verilmiştir. +

b. Hintli bir adam suda bata çıka ilerlemeye çalışırken yanına bir akrep gelir. Onu kurtarma-
ya karar verir ve parmağını akrebe uzatır ama akrep onu sokar. Hintli tekrar akrebi sudan
kurtarmaya çalışır ama akrep onu tekrar sokar. Yakınlarındaki başka biri ona, sürekli onu
sokmaya çalışan akrebi kurtarmaya çalışmaktan vazgeçmesini söyler. Ama Hintli adam
şöyle der: Sokmak akrebin doğasında vardır. Benim doğamda ise sevmek var. Neden
sokmak akrebin doğasında var diye kendi doğamda olan sevmekten vazgeçeyim?

a. Anlatım birinci kişi ağzından yapılmıştır. -
b. Olaylar oluş sırasına göre anlatılmıştır. +
c. Kolay ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. +

136

8. Sınıf Anlatıcının Bakış Açısı, Metinler Arası Karşılaştırma, KKT - 17 
Metinlerin Ortak Noktaları, İçerik Yorumlama, Şiir Yorumu

1. 1. Arkadaşlarınızı tanımak için başarı ve üzün- 3. Konferanstan sonra zayıf, uzun boylu bir delikanlı
tüden geçmek gerekir. Başarıda arkadaşların yanıma oturdu. Daha hiç tanışmadan “Hadi bana
sayısını, üzüntüde ise kalitesini öğrenirsiniz. merhameti anlat!” dedim. Sanki benim bu cümle-
mi bekliyormuş gibi şunları söyledi: Ben gözümün
2. Başarılıysanız yanınızda insanlar görürsünüz. gördüğü her şeye merhametle bakmaya çalışırım.
Ama bu insanların size değer verip vermedi- Hiçbir zaman “Yazık!” kelimesini kullanmıyorum.
ğini bilemezsiniz. Bunu mutsuz anlarınızda Onun yerine “Kıyamam!” diyorum. Mesela sokak-
size nasıl davrandıklarıyla fark edebilirsiniz. ta güvercine, kediye, köpeğe yem verirken, onları
korkutmamaya çalışırım.
3. Başarı beraberinde ilgiyi, popülerliği de getirir.
Etrafınızda insanlar belirir. Kimi yüzünüze güler Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden han-
ama size değer vermez kimi de gerçekten sizi gisi söylenemez?
tebrik eder. Gerçek arkadaş siz düştüğünüzde
yanınızda olandır. A) Anlatılanlar okuyucunun zihninde canlandırıl-
mıştır.
Bu üç metinden çıkarılabilecek ortak sonuç
aşağıdakilerden hangisidir? B) Anlatım 1. şahsın ağzından yapılmıştır.

A) Toplumda başarılı olan insanları kimse gerçek- C) Örneklemelere başvurulmuştur.
ten sevmez.
D) Anlatım 3. şahsın ağzından yapılmıştır.
B) Popüler insanların yanında olanların özgüveni
yoktur.

C) Arkadaşların sayısı değil zor zamanda bize
yaklaşımı önemlidir.

D) Önemli olan başarılı olduğunuzda arkadaşları-
nızın yanınızda olmalarıdır.

2. Denize dönmek istiyorum 4. 1 . Batan gemiyi en son kaptan terk eder. Çün-
kü geminin kurtulma ihtimali vardır ve kaptan
Mavi aynasında suların görevini bırakmaz. Hayat da böyledir. İçinde
en ufak umut ışığı olan her şey bizi peşinden
Boy verip görünmek istiyorum sürükler ve bize pes etmemeyi öğretir.

Denize dönmek istiyorum 2. Önümüzde aşılması güç engeller de olsa
başarma ihtimalimiz her zaman vardır. Elimiz-
Yukarıdaki şiirde hâkim olan ana duygu aşağı- den geleni yaptığımız hâlde başaramadıysak
dakilerden hangisidir? kendimize kızamayız. Ama çıktığımız yolda
yürümeyi bırakıp umutsuzluğa düşersek son-
A) Hasret B) Umut rası büyük bir pişmanlık olur.
C) Sevgi D) Endişe
Bu iki metinden çıkarılamayacak yargı aşağı-
dakilerden hangisidir?

A) Hayatta mücadeleden vazgeçmemeliyiz.

B) Umudumuzu yitirmemeyi bilmeliyiz.

C) Zor anlarda elimizden geleni yapmalıyız.

D) Hiçbir zaman başarısız olmamalıyız.

137

4. ÜNİTE

FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)

İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

Kazanımlar

➢➢ T .8.3.9. Fiilimsilerin cümledeki işlevlerini kavrar. Fiilimsilerin türleri fark ettirilir. Ekler ezberletilmez.

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

➤➤ Eylemsi (Fiilimsi): Fiil kök veya gövdelerinden türemiş, fiil gibi çekimlenemeyen, olumlu olumsuz şekilleri olan
ve cümlede isim, sıfat, zarf gibi görevlerde kullanılabilen sözlere eylemsi (fiilimsi) denir.

➤➤ Fiilimsilerin Genel Özellikleri
1. Olumsuz şekilleri vardır. (-ma, -me, -maz, -mez eklerini alabilirler.)
2. Tüm fiilimsi ekleri yapım ekleridir.
3. Fiilimsiler yapıca türemiş sözcüklerdir.
4. Çekimli eylemler gibi kip ve kişi eki almazlar.
5. İsim çekim eklerini alabilirler.
6. Cümlede yan cümle kurmaya yararlar.
7. Cümledeki fiilimsi sayısı kadar o cümlede yan cümle vardır.

➤➤ Fiilimsiler üçe ayrılır ve her birinin kendine özgü fiilimsi ekleri vardır.

➤➤ 1. İsim Fiil (Mastar): “-ma, -ış, -mak” (“-ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş, -mak, -mek”) eklerinin fillere gelerek onları
“isim” yapması ile isim fiil ortaya çıkar.

Örnek: Sevmekten kim usanır? Sev- (fiil kökü) + mek (isim fiil eki)

NOT: Olumsuzluk eki “-me,-ma” ile isim fiil eki olan “-me,-ma” karıştırılmamalıdır.
Örnek: Bu şehre sakın gelme. (Olumsuzluk eki) / Gelmeni beklemiyorduk. (İsim Fiil)

Kalıcı Ad: İsim fiil eki alan bazı sözcükler, kalıcı isim görevini üstlenirler. Bu sözcükler fiil ve fiilimsi olmaktan
çıkarak isimleşirler. Bunlara kalıcı ad denir.

➤➤ 2. Sıfat Fiil (Sıfat Eylem/Ortaç): Fiillere getirilen “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri ile yapılır. Sıfat fiil
ekleri fiillere gelerek onları sıfat ya da adlaşmış sıfat yapar. Bu ekler, ünlü uyumlarına göre değişkenlik gösterir.

Örnek: Çalışan çocukları her öğretmen sever.

Sıfat Fiil İsim

(Bu cümlede eskiden fiil olan “çalış-“ sözcüğü “–an” ekini alarak “çocuklar” sözcüğünü niteler duruma gel-
miştir.)

1. –maz, -mez: Yapışmaz tavayı mutfakta bulamıyorum. / Sıfat Fiil Eki

Hamur, yağlı kâğıda yapışmaz. / Geniş Zaman Kipinin Olumsuzu

2. -ar, -er: Koşar adımlarla okula gitmişti. / Sıfat Fiil Eki

Her akşam mutlaka yarım saat koşar. / Geniş Zaman Kip Eki

3. -ecek, -acak: Gelecek sene İzmir’e taşınıyoruz. / Sıfat Fiil Eki

Yazın yurt dışından kuzenlerim gelecek. / Gelecek Zaman Kip Eki

4. -mış, -miş, -muş, -müş: Sökülmüş hırkasını giymek istemedi. / Sıfat Fiil Eki

En sevdiğim kazağım sökülmüş. / Öğrenilen Geçmiş Zaman Kip Eki

140

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

➤➤ 3. Adlaşmış Sıfat Fiil (Adlaşmış Ortaç): Sıfat fiillerle kurulan tamlamalarda, tamlanan durumundaki ismin
düşürülüp isme ait eklerin sıfat fiile eklenmesiyle oluşturulur.

Örnek: Okula geç kalan öğrenciler / Okula geç kalanlar

Sıfat fiil isim adlaşmış sıfat

➤➤ 4. Zarf Fiil (Bağ Fiil - Ulaç): Fiillere getirilen “-ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e….-e, -r…..-maz,
-casına, -meksizin, -dığında, -esiye, -dığı için” ekleri ile yapılır. Fiili zarf yapma görevi üstlenen bu ekler, diğer
ekler gibi ünlü uyumlarına göre değişkenlik gösterir.

Örnek: Evden çıkarken ışıkları söndürmeyi unutma. (Bu cümlede çıkmak fiili, -ken ekini alarak cümleye zaman
anlamı katan bir zarfa dönüşmüştür.)

Etkinlik 18

Kazanım: T.8.3.9. Fiilimsilerin cümledeki işlevlerini kavrar.

Fiilimsilerin türleri fark ettirilir. Ekler ezberletilmez.

1. Aşağıdaki cümlelerde isim fiilleri bularak altlarını çiziniz.
a. Seneye ailecek kültür turu yapmayı planlıyoruz.
b. Eve varınca babana haber vermeyi sakın unutma.
c. Sonbaharın gelişi ile tabiat birden canlandı.
d. Günlük tutmak onu her zaman rahatlatıyordu.
e. Ne olursa olsun yanımda oluşu ile gönlümde yer etti.
f. Gitar çalmayı on yaşlarında öğrenmiştim.
g. Yeni eğitim-öğretim yılının başlayışı bizi heyecanlandırdı.
h. Ona laf anlatmak suya yazı yazmak gibiydi.
i. Annemin çocukken bana masal okuyuşunu hiç unutmam.
j. Spor yapmayı küçüklüğümden beri sevmişimdir.

141

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

Etkinlik 18

2. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden isim fiil olanların numarasını dikdörtegene, isim
olanların numarasını elipse yazınız.

a. Ekmek almak için evden çıkarken bozuk param olmadığını fark ettim.
12

b. Tarlada kazma ve kürekle çalışan işçiler çok yoruluyordu.
3

c. Kamp ateşi yakmak için kibrit bulamayınca çakmak aramaya başladık.
4 56

d. Yarışmanın galibi sonunda açıklandı.
7

e. Bu mevsimde buraya dolu yağması eskiden imkânsızdı.
8

f. Gökyüzü çeşit çeşit uçurtmalarla doluydu.
9

g. Dondurma yerken hep beş yaşım aklıma gelir.
10

h. Babaannem bayram için bir tencere dolma sarmıştı.
11

i. Son günlerde bu makinelerin yaygınlaşması pek çok aleti kullanmaya gerek bırakmadı.
12 13

j. Bu konu hakkındaki görüşlerine katılmıyorum.
14

k. Başındaki yazmanın desenleri çok farklıydı.
15

l. Biraz yürümek iyi gelir diye düşünerek dışarı çıktım.
16

m. Olanları unutmak sandığım kadar kolay olmayacaktı.
17

2-4-6-8-12-13-16-17 1-3-5-7-9-10-11-14-15


142

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

Etkinlik 128

3. Aşağıdaki cümlelerde geçen sıfat fiileri örnekteki gibi adlaşmış sıfat fiile dönüştürerek
yeniden yazınız.

a. İpe asılmış çamaşırlar yağmurda mahvoldu. / )
(İpe asılmışlar yağmurda mahvoldu.) )
)
b. Toplantıda tanıdık yüzleri görünce sevindim. / )
(Toplantıda tanıdıkları görünce sevindim. )
)
c. Emekli olan komşular şimdi gezideler. / )
(Emekli olanlar şimdi gezideler. )
)
d. Bu sabah kazanan yarışmacılar konuşma yaptı. /
(Bu sabah kazananlar konuşma yaptı.

e. Ne yapsa fark edilmez insanlar vardır. /
(Ne yapsa fark edilmezler vardır.

f. Eskiden sevdiği sanatçılardan bahsetti. /
(Eskiden sevdiklerinden bahsetti.

g. Solmuş çiçekleri atmak zorunda kaldı. /
(Solmuşları atmak zorunda kaldı.

h. Baloya davet edilen sanatçılar bir bir geliyor. /
(Baloya davet edilenler bir bir geliyor.

i. Konuştuğumuz konular fazlasıyla gereksizdi. /
(Konuştuklarımız fazlasıyla gereksizdi.

j. Hayat bazen bizi bilinmez yollara çıkarır. /
(Hayat bazen bizi bilinmezlere çıkarır.

4. “gelecek” sözcüğünü isim, sıfat fiil, fiil ve adlaşmış sıfat olacak şekilde birer cümlede
kullanınız.

a. İsim Öğretmen toplantısında öğrencilerin geleceği hakkında konuşuldu.

b. Sıfat fiil Yarın akşam bize gelecek dayımla daha önce hiç karşılaşmadık.

c. Adlaşmış sıfat Toplantıya gelecekleri henüz aramızda göremiyorum.

d. Fiil Haftaya sinemalara güzel bir macera filmi gelecek.

143

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

Etkinlik 18

5. Tablodaki sözcükleri sıfat fiil ve fiil olacak şekilde iki ayrı cümle içinde kullanınız.

Sözcükler Sıfat Fill Fiil
a. görecek
Yaşımız ilerlese de görecek güzel Er geç herkes bu yerlere gelip güzel-
yerler, güzel günlerimiz var, biliyorum. likleri görecek, seziyorum.

b. sararmış Bu eski kitabın sararmış sayfalarını Bana gönderdiğin çiçekler vazoda ol-
çevirirken çocukluğuma döndüm. duğu hâlde hemen sararmış.

c. olur Yaşananlar kimsenin aklına gelmezdi, Kimsenin izinden gitmese de başarılı
olur şey değildi doğrusu. olur bu yazar.

d. gidilecek Bu yaz tatilinde gidilecek yeni bir yer Bu yaz tatilinde akrabalarla güzel bir
keşfettik onunla. yere gidilecek.

e. bildik Sınavda hemen hemen bildik sorular Bu soruları hepimiz hemen bildik.
karşımıza çıktı.

f. akacak Akacak kan damarda durmaz, dedi Çatı yazın tamir edilmezse kışın tepe-
ve konuşmasını tamamladı. mizden sular akacak.

g. incelmiş İncelmiş kabloları söküp yenilerini Uzun zamandır görmemiştim onu, ol-
döşediler. dukça incelmiş.

h. kalkılmaz Altından kalkılmaz işlerin peşinden Bu saatte misafirlikten kalkılmaz.
koşuyorsun.

6. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun zarf fiil ekleri ile doldurunuz.

a. Okula alıştığı için okuldan ayrılmak zor geliyordu.
b. Belki bin defa bu acıyla yanıp söndüm.
c. Dün yana yana seni aradım her yerde.
d. Ne çok özlemişim memleketi, gidince anladım.
e. Eski dostumu görünce koşarak sarıldım ona.
f. Bahçedeki çocukları izlerken çay koymayı unuttum.
g. Babam bana öyküler anlatmadan uyumazdı.
h. Kapı yavaşça açıldığında kuzenimle karşılaştım.
i. Sokak lambaları bir bir yanıp geceyi hatırlatırdı.
j. Bu şehre geleli iki yıldan fazla oluyor.
k. Yolda onu görür görmez tanımıştım.
l. Hedefin varsa hiç yorulmaksızın çalışmalısın.

144

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

Etkinlik 18

7. Aşağıdaki cümlelerde sıfat fiil ve çekimli fiilleri bularak sözcükleri türlerine göre uygun
sütunlara yazınız.

Cümleler Sıfat Fiil Çekimli Fiil

a. Bizim de görecek güzel günlerimiz var elbet. görecek atılmaz
izleyeceğim
b. Bu güzel kitaplar hiçbir zaman çöpe atılmaz. gelecek gidemezsin
verilmiş bunalıyorum
c. Gelecek sezon tüm maçları stadyumda izleyece- yerleşeceğim
ğim. geçeceğim

d. Bize verilmiş onca sözün varken böyle gide- olmuş
mezsin. çıktı

e. Bazen çok konuşan insanlardan bunalıyorum. konuşan

f. Kardeşime vereceğim eşyaları kutuya yerleştir- vereceğim
dim.

g. Davetiye bastırmak için karşı yakaya geçece-
ğim.

h. Bu şehirde aşılası engeller var bizi bekleyen. bekleyen, aşılası

i. Evden işe giderken görünmez kaza olmuş. görünmez

j. Sınavda bilindik sorular çıktı karşımıza. bilindik

8. Aşağıdaki paragrafta fiilimsileri bularak çeşitlerine göre uygun kutuya yazınız.

Konuşa konuşa çıktığımız bu güzel yolculukta hiç sıkılmadan ilerliyorduk. Otobanda durmak-
sızın yol alırken aklımızda birçok soru vardı. Bu dünyaya geleli otuz yıl olmuştu belki ama kaç
senesi gezerek geçmişti hesaplayamadık. Bir mi, iki mi? Hiçbir şey için geç sayılmazdı. Ana
yoldan ilerlerken köy yoluna sapmaya karar verdik. Bir dolu hayvan, yeşillik, temiz hava… Gö-
rülmeyi bekleyen onca şey vardı burada. Biraz ileride köy ekmeği yazan yerde mola vermeye
karar verdik. Arabayı park edip içeri girdik. İçeride yer sofraları, semaverde kaynayan çay ve
köy ekmeğinin kokusu karşıladı bizi. İyi ki gelmişiz dedirten bir de kuş sesleri…Burada bir saat
geçirip tekrar yola koyulduk. Hava kararmak üzereydi. Gündüzü içimize çekip geceyi umutla
karşıladık. Keşke yol hiç bitmese diyorduk içimizden. Tıpkı hayaller gibi yollar da hiç bitmeseydi.

a. İsim Fiil: b. Sıfat Fiil: c. Zarf Fiil:
sapmaya, çıktığımız,
görülmeyi, bekleyen, konuşa konuşa,
mola vermeye, yazan,
kararmak kaynayan, sıkılmadan, dur
dedirten maksızın, yol alır
ken,geleli, geze
rek, ilerlerken, park
edip,geçirip, çekip

145

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil

Etkinlik 18

9. Aşağıdaki cümlelerde geçen isim fiil, sıfat fiil, zarf filleri bulup ilgili sütuna yazınız.

Cümleler İsim Fill Sıfat Fiil Zarf Fiil
söylenen söylenerek
a. Söylenerek işleri bitirdi sonun- toplanıp
da. küsen boyunca
bilmiş tarayıp
b. Çocuklar sınıfta toplanıp soru-
ları çözdüler. dinmez gideli
yatacak görür görmez
c. Söylenen sözleri geri alma şansı- geri alma okunmadık görmeyeli
mız yoktu.
susa susa
d. Sınav süresi boyunca izin al- izin almak
mak yasaktı. tanıdıkça

e. Saçlarını tarayıp çıkmaya hazır- çıkmaya
lanıyordu.

f. Çalışma arkadaşlarıyla iş son- çalışma
rası yemek yedi.

g. Bana küsen kedimi sevmeyi ih- sevmeyi
mal ediyorum.

h. Bilmiş tavırları olsa da seviliyor-
du.

i. Okula gideli yarım saat olmuş-
tur.

j. Onu görür görmez tanıdım.

k. Kardeşimi görmeyeli çok uzun
zaman olmuştu.

l. Olaylara bakışı hepimizi derin- bakışı
den etkiledi.

m. Resim yapmak için atölyeye yapmak
gitmiş olmalı.

n. Sorunları susa susa aşabilir mi-
yiz?

o. Hasta dinmez ağrılar içindeydi.

p. Eve dönüş vakti geldi çattı. dönüş

r. Bu davranışından sonra yata-
cak yerin kalmadı.

s. Yeni insanlar tanıdıkça mutlu
oluyorum.

t. Kitaplıkta okunmadık kitap kal-
madı.

146

8. Sınıf İsim-Fiil, Sıfat-Fiil, Zarf-Fiil KKT - 18 

1. Aşağıdakilerin hangisinde isim fiil (mastar) 4. İnsanların içinde gizlenen hırslar vardır. Bu hırslar
kullanılmıştır? 1

A) Edebiyatımızda en tanınmış şairlerden biri zaman içinde keşfedilmeyi bekler. İnsanlar bu
oydu. 2

B) Kitapları, kapağını beğenmedikleri için satın hislerin farkında olmadığı için adım atamazlar.
almayanlar çoktur. 34

C) Romanın sonunda ana karakerlerden biri yurt Bu hisler uyandırılıp eyleme dönüştürüldüğünde
dışına yerleşiyor. 5

D) Yazarın verilen ödülü kabul etmeme sebebini o kişinin hayatında büyük bir değişim meydana
anlayamadık. 6

2. Birbirimizin düşüncelerine her zaman saygı gös- gelebilir.
termek gerekir.
Aşağıdakilerin hangisinde bu cümlede kul- Bu parçada numaralanmış sözcüklerden han-
lanılan fiilimsi ile aynı türden fiilimsi yer gileri eylemsi (fiilimsi) değildir?
almaktadır?
A) 1 ve 2 B) 2 ve 3
A) Soruları çözmeden önce konuya iyi çalışmak C) 4 ve 6 D) 4 ve 7
gerekir.
5. Bu soğuk kış gecelerinde en sevdiğim şey soba-
B) Önceki sınavda sorulmuş soruları çözüp nın yanına kıvrılıp çayımı yudumlamaktı.
masama bırakır mısın?
Bu cümlede fiilimsi görevinde kaç sözcük kul-
C) Konuyu özetledikten sonra yaprak testleri lanılmıştır?
dağıttılar.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
D) Duruşma günü davalı ve davacı karşı karşıya
geldi.

3. Aşağıdakilerin hangisinde eylemsi türlerinden 6. Mevsim yazdı. Ailecek gittiğimiz tatilde çok eğle-
en az ikisine örnek verilmiştir? niyorduk. Güneş, deniz, kum… Sonra kardeşimle
kumdan kaleler yapmaya başladık. Kum taneleri
A) Şairler için şiir, sözcüklerle resim yapmak ellerimizden kayarken hayat da böyle akıp gide-
gibidir. cekti.

B) Yazarın gözlemleme gücü diğerlerine göre Bu parçada geçen eylemsilerin türleri aşağı-
gelişmişti. dakilerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?

C) Tahtaya uzaklaştıkça yazıları okumakta zorluk A) ortaç-ulaç-mastar-ulaç
çekiyordum.
B) ortaç-mastar-ulaç-ulaç
D) Görünen köy kılavuz istemez, dedi ve odadan
çıktı. C) mastar-ulaç-ortaç-ortaç

D) ortaç-ortaç-mastar-ortaç

147

5. ÜNİTE

CÜMLENİN ÖGELERİ

Temel Ögeler: Yüklem, Özne
Yardımcı Ögeler: Nesne, Yer Tamlayıcısı, Zarf Tamlayıcısı
Vurgu, Ara Söz, Cümle Dışı Unsurlar, Öge Buldurmaya Yönelik Sorular

Kazanımlar

➢➢ T.8.4.18. Cümlenin ögelerini ayırt eder.