7 TURKCE ETKINLIK_ORNEK

7. Sınıf Durum, Zaman, Yer-Yön, Miktar, Soru Zarfları

Etkinlik 49

6. Aşağıdaki atasözlerinde zarf görevindeki kelimelerin yerleri boş bırakılmıştır. Bu boş-
lukları örnekteki gibi kutular içinde verilen kelimelerden hareketle cümleye kattığı
anlamlarıyla beraber doldurunuz.

aşağı kışın çok

yarın yazın pek
bol biraz bugün

doğru az büyük

a. Astar bol olmayınca yüze gelmez. ( d u rum )
)
b. Yazın başı pişenin, kışın aşı pişer. ( zaman )
)
c. Ağacın meyvesi olunca, başını aşağı salar. ( yer-yön )
)
d. Mal da yalan mülk de yalan, var biraz da sen oyalan. ( miktar )
)
e. Yumuşak huylu atın çiftesi pek olur. ( durum )

f. Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar. ( durum

g. Kaçan balık büyük olur. ( durum

h. Bugün git, yarın gel. ( zaman

i. Az veren candan, çok veren maldan. ( miktar

250

7. Sınıf Durum, Zaman, Yer-Yön, Miktar, Soru Zarfları KKT - 49 

1. Zarflar genellikle fiilleri, sıfatları ve diğer zarfları 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf görevin-
etkileyerek cümleye durum, zaman, yer-yön, mik- de bir kelime kullanılmamıştır?
tar ve soru anlamları katar.
A) Dedem boş boş oturmayı hiç sevmez.
Buna göre aşağıdaki cümlelerde altı çizili söz- B) Ufaklık kapı arasından bize tatlı tatlı bakıyor.
cüklerden hangisi zarf görevindedir? C) Doğru kararlar verebilmek öngörü ister.
D) Aracınızı birazcık ileri çeker misiniz?
A) Yeni elbisesiyle bayramlaşmaya geldi.
B) Evladının boynuna sımsıkı sarıldı.
C) Yolun ilerisi hakkında fikrim yok.
D) Bu sıcak havalarda dinlenmelisin.

2. Bir gün hayal meyal hatırlarsın 5. Aşağıdaki soru cümlelerinden hangisine veri-
Sen de benim gibi eski zamanları. lecek yanıt zarf görevinde olmaz?
(Ümit Yaşar Oğuzcan) A) Ayşegül okul gecesinde şiiri nasıl okudu?
B) Araçla Almanya’ya ne zaman varırsınız?
Altı çizili zarfın şiire kattığı anlam aşağıdaki- C) Çocuklar Türkçe dersini nasıl dinliyorlar?
lerden hangisidir? D) Babanın işten ne zaman döneceği belli mi?

A) Durum B) Zaman 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde eylemin
C) Miktar D) Yer-yön durumunu belirten bir sözcük kullanılmıştır?
A) Çocuklar önümüzden hızlıca geçtiler.
B) Hayatta iyi arkadaşlar edinmeye çalışır.
C) Müdür Bey her toplantıda çok konuşuyor.
D) Soğuk havalar yurdu haftaya terk ediyor.

3. Aklımızı iyi kullanmaya çalışalım. Bize yapılan 7. Bir deva bulmak için bağrındaki yaraya
I Toplanmıştı garipler şimdi kervansaraya.
(Faruk Nafiz Çamlıbel)
eleştirileri can kulağıyla dinleyelim. Kendi aklı-
II Bu dizelerdeki altı çizili sözcük için aşağıdaki-
lerden hangisi söylenebilir?
mızla doğruyu bulamazsak derhâl büyüklerimize
III A) Fiilin zamanını belirtmiştir.
B) Fiilin durumunu belirtmiştir.
danışalım. Ama son kararı dikkatle verelim. C) İsmin yerini tutmuştur.
IV D) İsmin durumunu belirtmiştir.

Numaralanmış zarflardan hangisi metne di-
ğerlerinden farklı bir anlam karmıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

251

8. ÜNİTE

YAZIM KURALLARI

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
“Da, De”nin Yazımı
“Ki”nin Yazımı
“Mı, Mi”nin Yazımı

Birleşik Kelimelerin Yazımı
Kısaltmaların Yazımı
Sayıların Yazımı

Yazımı Karıştırılan Sözcükler

Kazanımlar

➢➢ T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.

7. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

1. Cümleler büyük harfle başlar.
• Yarın sinemaya gideceğiz.
2. Özel adlar büyük harfle başlar.
a. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar.
• Mustafa Kemal Atatürk, Sait Faik Abasıyanık, Ziya Gökalp vb.
b. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.
• Albay Çetin, Vali Bey, Sayın Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Kara Fatma, İbrahim Paşa vb.
c. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.
• Tekir, Linda, Pamuk vb.
d. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.
• Türk, Kayı, İngiliz vb.
e. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.
• Türkçe, Almanca, Kırgızca vb.
f. Devlet adları büyük harfle başlar.
• Türkiye Cumhuriyeti, Azerbaycan, Amerika Birleşik Devletleri vb.
g. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.
• Merkür, Dünya, Mars, Halley vb.
h. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar.
• Asya, Doğu Anadolu, İstanbul, Taksim vb.
i. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.
• Yıldız Sarayı, Çankaya Köşkü, Alanya Kalesi vb.
j. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk Dil Kurumu, Millî Eğitim Bakanlığı, Çankaya Lisesi vb.
k. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.
• 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Kurban Bayramı, Öğretmenler Günü vb.
l. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.
• Çanakkale Savaşı, Millî Mücadele, Yakın Çağ, Lale Devri vb.
3. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
• 21 Ağustos 2015 Cumartesi günü doğdu.
• Künefe Festivali 24 Temmuz’da başlayacak.
4. Levhalar ve açıklama yazıları büyük harfle başlar.
• Giriş, Öğretmenler Odası, Dolmuş Durağı, 5. Kat vb.
5. Kitap, bildiri, makale vb. ana başlıkta bulunan kelimelerin tamamı, alt başlıkta bulunan kelimelerin ise

yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.
• BEDEN DİLİMİZ
Jestler ve Mimikler
6. Kitap, dergi vb. bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar.

Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.

254

7. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Etkinlik 50

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki görsellerde levha ve açıklama yazılarından yazımı doğru olanlara “D”, yanlış
olanlara “Y” yazınız.

a b

Otobüs ÇIKIŞ
Durağı

D D

c d

BANKAMATİK Ankesörlü
telefon

D Y

e f

vezne 5. kat

Y Y
255

7. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Etkinlik 50

2. Aşağıda kitap, dergi, gazete adları; açıklayıcı yazı, levha ve yazı başlıklarının yazılışları
verilmiştir. Yazılışı doğru olanlara “D”, yanlış olanlara “Y” yazınız.

a Db Y

Kaplumbağa Terbiyecisi Osman Hamdi Bey’in vazo
yerleştiren kız tablosudur.

c Dd Y

ÇÖLLER
Çöl; kumluk, susuz ve ıssız ge-
niş arazi, sahra anlamına gelir.

Çölde Yaşam
İnsanların %5’i çöllerde ya-
e Y f şamaktadır. Bu insanlar ya D
göçebe yaşarlar ya da vaha
denilen, su kaynaklarının ya-
kınlarındaki verimli bölgelerde
yaşamaktadırlar.

g Dh D

256

7. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

Etkinlik 50

3. Aşağıdaki cümlelerde büyük harflerin kullanımıyla ilgili yanlışlıklar yapılmıştır. Bu yan-
lışlıkları düzelterek cümleleri yeniden yazınız.

Bakırköy, istanbulʼun avrupa yakasının en kalabalık semtlerinden biridir.
1 Bakırköy, İstanbulʼun Avrupa yakasının en kalabalık semtlerinden biridir.



Mars ile birlikte dünyaʼya en yakın gezegen olan venüsʼün ilginç özellikleri var.
2 Mars ile birlikte Dünyaʼya en yakın gezegen olan Venüsʼün ilginç özellikleri var.



Çağlayan İş Hanı Tabelasını gördükten sonra ilk ışıklardan sola dönünüz.
3 Çağlayan İş Hanı tabelasını gördükten sonra ilk ışıklardan sola dönünüz.



Çanakkale boğazı, Marmara denizi'ni Ege deniziʼne bağlayan boğazdır.
4 Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi'ni Ege Deniziʼne bağlayan boğazdır.



Mehmet akif Ersoy'un “safahat” adlı eserinin son bölümü “gölgeler”dir.
5 Mehmet Akif Ersoy'un “Safahat” adlı eserinin son bölümü “Gölgeler”dir.



İlk sayısı ekim 1951ʼde yayımlanan Türk Dili Dergisi, Türkçenin uzun soluklu aylık
dergisidir.
6 İlk sayısı Ekim 1951ʼde yayımlanan Türk Dili dergisi, Türkçenin uzun soluklu aylık
dergisidir.

Kanuni sultan süleyman “muhibbi” mahlasıyla pek çok şiir kaleme almıştır.
7 Kanuni Sultan Süleyman “Muhibbi” mahlasıyla pek çok şiir kaleme almıştır.



Her yıl Ekim ayında dayı Kemal bir araba erzağı mahalleliye dağıtırdı.
8 Her yıl ekim ayında Dayı Kemal bir araba erzağı mahalleliye dağıtırdı.



Mostar köprüsü 2005ʼte UNESCO tarafından “dünya mirası listesi”ne alındı.
9 Mostar Köprüsü 2005ʼte UNESCO tarafından “Dünya Mirası Listesi”ne alındı.



257

7. Sınıf Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler KKT - 50 

1. Aşağıdaki tabela veya levhalardan hangisinin 3. I. Tabela ve levha niteliğindeki yazılarda geçen
yazımı yanlıştır? kelimeler büyük harfle başlar.
A)
II. Ana başlıkta ve alt başlıkta bulunan kelimele-
B) rin yalnızca ilk harfleri büyük yazılır.

C) III. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda
geçen kelimeler büyük harfle başlar.

IV. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge,
tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar
büyük harfle başlar.

Numaralanmış cümlelerden hangisinde büyük
harflerin yazımıyla ilgili yanlış bilgi verilmiştir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

D) 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı
vardır?
2. Aşağıdaki tabela ve levhalardan hangisinde
yazım yanlışı yapmıştır? A) Kavşaktan sonra “Yıldızlar” tabelasını görün-
A) ceye kadar düz gitmelisin.

B) Dün birçok gazete “YERLİ ARABA” manşetiyle
çıktı.

C) Hekimin kapısında “ Prof. Dr. Kemal Yaşar” ya-
zıyordu.

D) Kompozisyonuna “Çağımızın iksiri: Hoşgörü”
başlığını atmış.

B)

5. Aşağıdaki kitap adlarının hangisinde yazım
yanlışı yapılmıştır?

C) A) B)

İnsan ne ilİensan ne ile ŞERMİN ŞERMİN
İnsyaanşnaer?ilİensyaanşnaer?ile ŞERMİN ŞERMİN

yaşar? yaşar?

D) C) D) Tiryaki
Tiryaki TSiröyzalekrii
Karagöz ilKearagöz ile TSiöryzalekrii Sözleri
KaHragcöivzatilKeaHraagcöivzaitle Sözleri

Hacivat Hacivat

258

7. Sınıf “Da, De”nin Yazımı

“Da, De”nin Yazımı

➤➤ Türkçede “da, de”nin iki görevi bulunmaktadır:

1. Bağlaç Olan “da, de”

➤➤ Her zaman ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz.
• Ben de yarışmaya katıldım.

➤➤ Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar.
• Kaval da üfler ney de.

➤➤ Hiçbir zaman “ta / te” biçiminde yazılmaz.
• Gidip te gelmemek gelip te bulmamak var. (Yanlış)
• Gidip de gelmemek gelip de bulmamak var. (Doğru)

➤➤ “Ya” sözcüğüyle birlikte kullanıldığında da ayrı yazılır.
• Bugün ya da yarın misafirler gelirler.

2. Hâl Eki Olan “-da, -de”

➤➤ Her zaman bitişik yazılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur.
• Çantam okulda kalmış.

➤➤ Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar.
• Saat 10.00’da evde olmalısın.

➤➤ Ünsüz benzeşmesi kuralına uyarak “-ta / -te” biçiminde yazılabilir.
• Tezgâhta meyve kalmadı.

Etkinlik 51

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki metinde “-de” eki ile “de” bağlacının yazımındaki yanlışlıkların altını çiziniz.
Bu yanlışlıkları verilen boşluğa düzelterek yazınız.

Deniz Tükendi

Hoca bir gün kayıkla yola çıkar. Kayık da bir sürü yolcuda vardır. Hoca dümenin yakınlarına
kurulur. Biraz bakar, bu işi kolay bulur. Şöyle kendini göstermek için yavaş yavaş sokulur
dümenciye ve şöyle der:
— Ahbap, belki tanımazsın beni ama korkma, bu işi bana bırak. Kendin de bir kenarda key-
fine bak. Bak nasıl kullanacağım dümeni.
Dümencide saf! Ne bilsin, inanır. Verir dümeni, yan gelir uzanır. Bir yol kazasız belasız gidilir,
baş vere vere mavi dalgalara. Tam kıyıya yaklaşıldığı an da yan taraftan büyük bir dalga gelir,
hızla kayığa vurur. Kayık haşmetle karaya oturur. Yolcular da bir telaş… Bağırırlar:
— Ne oluyor? Hey… Ne yaptın, efendi? Hoca, gayet ciddi, cevabı basar:
— Ben bir şey yapmadım, deniz tükendi…

kayıkta, yolcu da, dümenci de, anda, yolcularda

259

7. Sınıf “Da, De”nin Yazımı

Etkinlik 251

2. Aşağıda “da / de”nin yanlış yazıldığı cümlelerin başındaki kutucukları işaretleyiniz.

a.  Ev ile okul arasın da mekik dokuyorum.

b. İnsanlar ümit içinde dünyaya gelirler.

c.  İlkbahar da ağaçlar renk renk çiçek açar.
d.  Buralardan herhangi bir otobüste geçmez.

e. Hafta sonları saat 15.00’te dersimiz bitiyor.

f.  Anadolu, Selçukluların elin de medeniyete dönüşmüştür.

g. Her evin önünde ev sahibi ya da evden bir genç olur.

h.  Kadın mektup da yaşadığı zorlukları anlatıyordu.
i.  Yirmi yaşındayken hem çalışıp hemde okuyordum.

j. Ben de ara sıra gazete ve dergideki köşemde yazarım.

k.  Yaz günlerin de buz gibi bir karpuza doyum olmaz.
l.  Hayatda bir insana yapılacak en büyük iyilik onu sevmektir.

3. Aşağıdaki metinde “-de” eki ile “de” bağlacının yazımında yanlışlıklar yapılmıştır. Bu
yanlışlıkları düzelterek yandaki panoya yazınız.

ÖKÜZÜ KISKANAN KURBAĞA PANO

Bir gün bir öküz görür kurbağa; bir de, o da, yandan da,
Hayran olur boyuna posuna. asilzadeliktedir, beylikte,
Döner birde kendine bakar: Yumurta kadar. şehzadeliktedir.
İmrenir, oda onun gibi olmaya kalkar.
Ikınır, şişer, bağırır, öter;
Bir yandanda hep: “Baksanıza, der.
Yetmez mi? Ha? Olmadım mı hâlâ onun kadar?”
“Ne gezer!” derler. “Peki, şimdi?” “Hayır.” “Ya şimdi?”
“Yaklaşmadın bile!” derler. O vakit bizimki
Bir ıkınır, çatır çatır çatlar.
Dünya böyle budalalarla doludur işte;
Nicelerin gözü asilzadelikdedir.
Kimi ki ağalık, beylik de,
Kimininki şehzadelikdedir.

(La Fontaine)

260

7. Sınıf “Da, De”nin Yazımı KKT - 51 

1. Bağlaç olan “da/de” hiçbir zaman “ta/te” şek- 4. (I) Nesiller arasında yalnız giyiniş ve kuşanış da
linde yazılmaz. Hâl eki olan “-da/-de” ünsüz farklılıklar olmaz. (II) Düşünüş ve anlayış bakı-
benzeşmesi kuralına bağlı olarak “-ta/-te” şek- mından da birtakım farklılıklar olur. (III) Modanın
linde yazılabilir. Örneğin “Sepette yirmi yumurta değişmesiyle bir zamanlar beğenerek giydiğimiz
var.” cümlesinde “-da/-de” hâl eki görevinde ol- elbiseler bize nasıl tuhaf görünürse, zamanın
duğu için ünsüz benzeşmesi kuralına bağlı olarak değişmesiyle de düşünüş ve anlayışlarda de-
“-ta/-te” şeklinde yazılmıştır. “Mağazadan kitap ğişiklikler olacaktır. (IV) Yalnız eski elbiselerimiz
da aldı.” cümlesinde ise “da/de” bağlaç görevin- zamanla bize tuhaf göründüğü hâlde eski fikirle-
de olduğu için “ta/te” şeklinde yazılmamıştır. rimiz, eski düşüncelerimiz gözümüzde çabucak
tuhaflaşmaz.
Buna göre aşağıdakilerin hangisinde boş bı-
rakılan yer “da/de” ile tamamlanırsa yazımı Bu metinde numaralanmış cümlelerden han-
“-ta/-te” şeklinde olur? gisinde “da/de”nin yazımıyla ilgili yanlışlık
yapılmıştır?
A) Çalışmak - - - - insanı rahatlatıyor.
A) I. B) II. C) III. D) IV.
B) Bu sipariş - - - - zamanında gelmedi.

C) Satranç - - - - zekice hamleler yapar.

D) Yazlık evi ahşap - - - - serin tutar.

2. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde hâl eki 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “da/de”nin
olan “-da/-de” ayrı yazılmıştır? yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Abdal tekkede, hacı Mekke de bulunur. A) Anadolu’da konuk olduğunuz köy ve
B) Baca eğri de olsa dumanı doğru çıkar. kasabalarda kahve içmeden sizi bırakmazlar.
C) Baş nereye giderse ayak da oraya gider.
D) Arayan Mevla’sını da bulur, belasını da. B) Biz de birçok ebeveynin dediği gibi çocuğun
zorluklarla karşılaşması bir talihsizlik değildir.

C) Hepimizin gençlikte çokmuş gibi gördüğü vakit
yaş ilerledikçe azalacaktır.

D) İnsanda bir şey yapmak veya bir şey yapıyor
görünmek hevesi çok küçük yaşlarda başlar.

3. Her yerde olduğu gibi elbette ailede de birçok 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ayrı yazıl-
I II III ması gereken “da/de” bitişik yazılmıştır?

dert, üzüntü olacaktır. Ancak insan gelecek A) Sevgi içinde yaşam karşılıklı güvene bağlıdır.
her türlü zahmetede seve seve katlanarak bu B) On beş yaşlarında bir çocuk mendil satıyordu.
C) Bütün mahallede elektrikler 20.45’te kesildi.
IV D) Belkide hayatta pek çok yanlışı doğru biliriz.

sıkıntıları aşabilir.

Bu parçada numaralanmış “da/de”lerden han-
gisinin yazımı yanlıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

261

7. Sınıf “Ki”nin Yazımı

“Ki”nin Yazımı

➤➤ Türkçede yazımına göre iki farklı “ki” bulunmaktadır:

1. Bağlaç Olan “ki”
➤➤ Genellikle ayrı yazılır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz.

• Derdini söyle ki derman bulasın. (Cümleleri birbirine bağlamış.)
➤➤ Kalıplaşmış olduğu için bitişik yazıldığı birkaç istisnası mevcuttur.

• Sanki, illaki, mademki, belki, oysaki, halbuki, çünkü, meğerki. (Bu kelimeleri akılda tutmak için kelimele-
rin ilk harflerini “SİMBOHÇaM” şeklinde kodlayabiliriz.)

➤➤ Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanıldığında da ayrı yazılır.
• Sabah oldu mu ki?

2. Ek Olan “-ki”
➤➤ Kendisinden önce gelen kelimeye bitişik yazılır.

• Akşamki partide çok eğlendik.
• Bu elbise mavi, seninki ise lacivert.

Etkinlik 52

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan “ki”leri yazım kuralına göre inceleyiniz. Doğru yazıldığı
cümlelerin başına “D”, yanlış yazıldığı cümlelerin başına “Y” yazınız.

a. Y Olanlardan haberi varki böyle konuşuyor.
b. Y Bizde ki cesaret başka hiçbir toplumda yoktur.
c. D Şimdiki bayramlarda çocuklar pek bayramlaşmıyor.
d. Y İyiki çevremde sizin gibi vefalı insanlar var.
e. Y Ben inanıyorumki bunun da üstesinden geleceğiz.
f. D Hayatta illaki zaman zaman zorluklar yaşarız.
g. D Nice insanlar vardır ki karşılaştıkları ilk engelde pes ederler.
h. Y Trende ki çocuğun ağlama sesleri hâlâ kulağımda.

262

7. Sınıf “Ki”nin Yazımı

Etkinlik 522

2. Aşağıda “ki”lerin yanlış yazıldığı cümlelerin başındaki kutucukları işaretleyiniz.

a. Seninki her zamanki gibi erkenden konuşuyor.

b.  Meğer ki buraya gelmekle büyük hata etmişiz.

c. Siz ki cihanın görmediği kadar haşmetli bir hükümdarsınız.

d.  Öyle bir geçer zamanki ne olduğunu bile anlayamazsın.
e.  Bizden uzak duruyorsun oysa ki biz daima senin yanındaydık.

f. Buradaki biberler çok acı, oradakiler ise oldukça tatlıdır.
g. Hâlbuki sana ders çalışman gerektiğini hepimiz söylemiştik.

h.  Bu yörede ki zeytinyağının asit oranı düşüktür.

i. Belki sen de bir gün tiyatroya ilgi duyacaksın.

j.  İçinde ki olumsuz duygu ve düşüncelerden sıyrılmalısın.
k.  Ben seni arayacaktımki sen beni aradın.

l. Buradaki insanlar misafirlere karşı çok hürmetkâr.

3. Aşağıdaki hikâyede yazımı yanlış olan “ki”lerin altını çiziniz.

Nasrettin Hoca ciğeri çok sevmektedir, sık sık da evine ciğer götürür. İsterki hanımı pişirsin
de kendisi de ağız tadıyla yesin. Ama nedense her defasında sofrada ki yemekler arasında
ciğeri göremez. Sonunda dayanamaz ve hanımına sorar:
— Yahu hanım, kaç defadır eve ciğer getiriyorum, nedense yemek kısmet olmuyor. Ne olu-
yor Allah aşkına bu ciğerlere?
— Sorma efendi sorma, getirdiğin bütün ciğerleri kedi yiyip bitiriyor. O da ciğeri çok seviyor
olmalı ki sana bırakmıyor.
Hoca bu sözleri işitir işitmez derhâl yerinden kalkar, köşede ki baltayı aldığı gibi doğru
sandık odasına gider. Baltayı sandığa kilitler. Hoca'nın davranışında ki gizemi çözemeyen
hanımı sorar:
— Hayrola Hoca Efendi, baltayı kimden saklıyorsun ki?
— Kimden olacak, kediden.
Karısı bu sözlere daha da şaşırır:
— Aman Hoca, kedi baltayı ne yapsın ki?
Hoca, hanımını şöyle bir süzer ve derki:
— Hanım, üç beş akçelik ciğeri kapan kedi yüz akçelik baltayı kapmaz mı ki?

263

7. Sınıf “Ki”nin Yazımı KKT - 52 

1. Dilimizde yazılışına göre iki farklı “ki” vardır. Bun- 4. (I) Diyelim ki bir gün eski bir dostunuzu ziyaret
lardan biri ek olan “-ki”, diğeri bağlaç olan “ki”dir. ettiniz. (II) Ziyaretiniz dostunuzu öyle sevindirdi
Ek olan “-ki” kendisinden önce gelen kelimeye ki size hoş sözler söyledi ve bu durum sizin çok
bitişik yazılır. Bağlaç olan “ki” ise iki ayrı cümleyi hoşunuza gitti. (III) Madem ki siz böyle laflardan
birbirine bağlar ve ayrı yazılır. Bu ikisi, cümleden hoşlanıyorsunuz demek ki başkaları da hoşlanır.
çıkarıldıklarında anlamın bozulup bozulmadığına (IV) Onun için siz ki başkaları tarafından ziyaret
bakılarak birbirinden ayrılır. edilirseniz benzer sözleri misafirinizden esirge-
meyin.
Bu açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisin-
de “ki”nin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır? Bu parçada numaralanmış cümlelerden han-
gisinde “ki”nin yazımı yanlıştır?
A) Emniyetteki ifadesinde suçlamaları kabul
etmiş. A) I. B) II. C) III. D) IV.

B) Bu krem cildinizi güneşteki zararlı ışınlardan
korur.

C) Kaldıki bugüne kadar her hatasını görmezden
geldik.

D) Sizinkiler senden dolayı bana epey sitem
ettiler.

2. Aşağıdaki dizelerden hangisinde bitişik yazıl- 5. I. Dilerim - - - - hayatta her daim mutlu olursun.
ması gereken “-ki” ayrı yazılmıştır? II. Eğer - - - - mücadele ederse üstesinden gelir.
III. Gözünde - - - - kızarıklıklar neredeyse gitmiş.
A) Sen ki, asara gömülsen taşacaksın. Heyhat! IV. Bizim - - - - bugün hiç olmadığı kadar keyifli.
Sana gelmez bu ufuklar, seni almaz bu cihat…
B) Ne ağır imtihandır, başında ki, Sakarya! Numaralanmış cümlelerden hangisinde boş
Binbir başlı kartalı nasıl taşır kanarya? bırakılmış yere getirilen “ki” ayrı yazılır?
C) Gül yüzlü bir afetti ki her busesi lale;
Girdik zaferin koynuna, kandık o visale! A) I. B) II. C) III. D) IV.
D) Gül ki sen, neşenle gülsün ay, toprak, deniz.
Ey vatan gözyaşların dinsin, yetiştik çünkü biz.

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bağlaç 6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ayrı yazıl-
olan ki yanlış yazılmıştır? ması gereken “ki” bitişik yazılmıştır?

A) İnsanın kötüsü olmaz meğer ki parası olmaya. A) Sizinki mesnetsiz iddialardan başka bir şey
B) Çiğ yemedim ki karnım ağrısın. değil.
C) Elin ağzı torba değil ki büzesin.
D) Komşunu iki inekli iste ki kendin bir inekli B) Bugüne kadar sorunlara çözüm üretmedinizki...

olasın. C) Denize yakın yerlerde havadaki nem oranı fazla
olur.

D) Hayattaki en büyük gayesi topluma faydalı
olmaktır.

264

7. Sınıf “Mı, Mi”nin Yazımı

“Mı, Mi”nin Yazımı

➤➤ Gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır.
• Sen de mi hasta oldun?

➤➤ Kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumlarına uyar.
• İnsanlık öldü mü?
• Borçlu musun, alacaklı mı?

➤➤ Kendisinden sonra gelen ekler, “mı, mi”ye bitişik olarak yazılır.
• Sesten rahatsız olur musun?

➤➤ Sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır.
• Yaz geldi mi köye gideriz. (Zaman)
• Üzümün iri mi iri taneleri vardı. (Pekiştirme)
• Kaybettiğim saatimi çantamda bulmayayım mı! (Şaşırma)
• Bunları ona biz mi söylemişiz? (Reddetme, inkâr)

Not: Olumsuzluk eki “-ma, -me” daralınca “-mı, -mi” şeklini alır. Bu ekle “mı, mi” soru edatı karıştırılmamalıdır.

• Niçin yemiyorsun? (Olumsuzluk eki)
• Bize gelecek misin? (Soru edatı)

Etkinlik 53

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Soru edatı “mi”nin yazımıyla ilgili aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Yanlış olanlar işaret-
leyiniz.

a. D Soru anlamı taşısın ya da taşımasın her zaman ayrı yazılır.
b. Y Ünlü uyumlarından etkilenmez.
c. Y “-yor” ekinden önce geldiğinde daralır.
d. D Pekiştirme görevinde kullanıldığında da ayrı yazılır.
e. Y Öncesinde gelen kelimeden ve sonrasında gelen eklerden ayrı yazılır.
f. Y Cümleye kattığı anlamına göre yazımı değişir.

265

7. Sınıf “Mı, Mi”nin Yazımı

Etkinlik 253

2. Aşağıdaki cümlelerde “mi”nin yazımına dikkat ediniz. Bu cümleleri yazım kurallarına
uygun olarak yeniden yazınız.

1 2
Yalan söylediğimimi sanıyorsun? Gülermisin, ağlarmısın?
Yalan söylediğimi mi sanıyorsun? Güler misin, ağlar mısın?

3 4
Soğuk mı soğuk bir kış geçirdik. Kış geldimi eve kapanır.
Soğuk mu soğuk bir kış geçirdik. Kış geldi mi eve kapanır.

5 6
Gelirmi, gelmezmi bil miyorum. Yeşilmi yeşil bir top gördün mü?
Gelir mi, gelmez mi bilmiyorum. Yeşil mi yeşil bir top gördün mü?

7 8
Kapıyı açacakmısınız? Güneş doğdumu ki?
Kapıyı açacak mısınız? Güneş doğdu mu ki?

9 10
Seni tanımaz olur mıyım? Limonata içer mi sin?
Seni tanımaz olur muyum? Limonata içer misin?

11 12
Ali demi boş oturmayı sevmiyor? Aradıkmı bulamaz mıyız?
Ali de mi boş oturmayı sevmiyor? Aradık mı bulamaz mıyız?

3. Aşağıda cümleleri yazım açısından doğru (D) ya da yanlış (Y) olarak değerlendiriniz.

a. D Hava karardı mı içimi bir korku salar.
b. D Birlikte oynayın diye size demedim mi?
c. Y Kahveyi sademi içersiniz yoksa orta şekerli mi?
d. D Bu teklifi kabul eder mi etmez mi göreceğiz.
e. Y Artık birazcık olsun sözümü dilmeyecek mi siniz?
f. Y Sabahları çay içmedimi başına ağrılar girer.
g. D Her aradığında ona ulaşabileceğini mi sandın?
h. Y Nasıl, oldumu şimdi senin bu yaptığın?

266

7. Sınıf “Mı, Mi”nin Yazımı KKT - 53 

1. Yazın alerjimi olduğumuzu yoksa soğuk algınlı- 4. I. Anlatılanlara neden inanmıyorsun?
ğınamı yakalandığımızı burnumuza danışabiliriz. II. Bu kitapları niçin okumuyorsun?
Nasıl mı? Elbette burnumuzu bir mendille sile- III. Kim seni düğün salonuna almıyor?
rek. Sümüğümüz renkli oldumu büyük olasılıkla IV. Bugün kursa gelmiyor musun?
soğuk algınlığına yakalanmışızdır. Çünkü alerjide
akıntılar şeffaf mı şeffaf olur. Numaralanmış cümlelerden hangisinde soru
anlamı “mı, mi” soru edatıyla sağlanmıştır?
Bu metinde “mı/mi”nin yazımıyla ilgili kaç tane
yanlışlık yapılmıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV.

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

2. “Kiraz mi seviyorsun vişne mi?” cümlesinde “mı, 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “mi” soru
mi”nin yazımıyla ilgili aşağıdaki kurallardan edatının yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmış-
hangisine uyulmamıştır? tır?

A) Öncesindeki kelimeden ayrı yazılır. A) Bildin mi çocukken bize yardım eden çobanı?
B) Sonrasındaki eklere bitişik yazılır. B) Yolculuk esnasında müzik dinlermisiniz?
C) Ünlü uyumlarına uyar. C) Telefonda annemin sesini duymayayım mı!
D) Soru anlamı taşımasa bile ayrı yazılır. D) Doktor seni muayene etti mi, etmedi mi?

3. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yazım bakı- 6. (I) Bilmem hatırlarmısınız eski bayramların nasıl
mından doğrudur? kutlandığını? (II) O bayramlar ki her şeyden önce
küslerin, dargınların yaşı kemale ermişler tarafın-
A) Geniş mi geniş bir ev kiralasa mıydık? dan barıştırıldığı günlerdi. (III) Biri birine küstü mü
B) Geniş mi geniş bir ev kiralasa mı dık? bayrama ne kadar vakit kaldığı hesaplanırdı. (IV)
C) Geniş mi geniş bir ev kiralasa mı ydık? Bilirdi ki bayram günü geldiğinde dargın olduğu
D) Genişmi geniş bir ev kiralasa mıydık? kişiyle illaki barıştırılacağını.

Bu parçada numaralanmış cümlelerden han-
gisinde yazım yanlışı vardır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

267

7. Sınıf Birleşik Kelimelerin Yazımı

Birleşik Kelimelerin Yazımı

➤➤ Genellikle birleşik kelimeyi oluşturan kelimelerden ikisi de anlam değişikliğine uğramaz ve bu kelimelerde
herhangi bir ses olayı meydana gelmezse birleşik kelime ayrı yazılır. Ancak kelimelerden her ikisi veya ikincisi,
birleşme sırasında anlam değişmesine uğrar ya da kelimelerde herhangi bir ses olayı meydana gelirse bu ke-
limeler bitişik yazılır. Bu tür durumlarda birleşik kelime yeni bir varlık ya da kavramı karşılar.

• ne + asıl nasıl (ünlü düşmesi)
• his + etmek
• kahve + altı hissetmek (ünsüz türemesi) Ses olayı
• kaba + kulak
• kara + fatma kahvaltı (ünlü düşmesi) Bitişik yazılır.
• beş + taş kabakulak (hastalık)

karafatma (böcek) Anlam değişmesi

beştaş (oyun)

• terk + etmek terk etmek

• köpek + balık köpek balığı
Ses olayı veya anlam değişmesi yoktur.
Ayrı yazılır.
• dağ + keçi dağ keçisi

• sümüklü + böcek sümüklü böcek

• kuru + üzüm kuru üzüm

Etkinlik 54

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki tabloda bitişik ya da ayrı yazılma durumlarına dikkat edilerek birleşik keli-
meler oluşturulacaktır. Örnekteki gibi anlam değişmesi ya da ses olayı varsa tabloda
işaretleyerek birleşik kelimeler oluşturunuz.

1. Kelime 2. Kelime Anlam Değişmesi Ses Olayı Birleşik Kelime
 kaynana
1 kayın ana kara yolu
 yok olmak
2 kara yol 
 meyan kökü
3 yok olmak pazartesi
 samanyolu
4 meyan kök soğukkanlı
keşfetmek
5 pazar ertesi

6 saman yol

7 soğuk kanlı

8 keşif etmek

268

7. Sınıf Birleşik Kelimelerin Yazımı

Etkinlik 524

2. Aşağıdaki birleşik kelimeleri bitişik ya da ayrı yazılması bakımından inceleyiniz. Yazımı
yanlış olanları işaretleyiniz.

1 haftasonu 2 uğur böceği 3 tükenmezkalem
 
5 yapboz
4 red etmek 6 aslanağzı
 8 kayıp olmak
 9 karga burnu
7 hava yolu 
11 gece kondu
10 arz etmek  12 dilberdudağı

13 hanım eli 14 cankurtaran 15 devekuşu
 
17 ayçiçeği
16 sivri sinek 18 dağ faresi
 20 cır cır böceği
 21 bal arısı
19 dilbalığı
 23 dalgakıran 24 çörekotu

22 şekerpancarı 26 imam bayıldı
  27 çek yat

25 biçerdöver 29 oyun bozan
 30 uyurgezer
28 bozkır kedisi

269

7. Sınıf Birleşik Kelimelerin Yazımı KKT - 54 

1. Birden çok sözcüğün anlamca kaynaşarak oluş- 4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bitişik
turduğu ve yeni bir varlık ya da kavramı karşılayan yazılması gereken birleşik sözcük ayrı yazıl-
birleşik sözcükler bitişik yazılır. mıştır?

Buna göre aşağıdakilerden hangisinde birle- A) Tatlılardan en çok bülbül yuvasını severim.
şik sözcük yanlış yazılmıştır? B) Ozan kırlarda gün boyu uçuç böceği kovaladı.
C) Öğretmenimizin çok şık bir dolma kalemi var.
A) Henüz yedi yaşındayken suçiçeği çıkardım. D) Bu bölgeye yayalar için üst geçit yapılacak.
B) Ev sahibimiz tam anlamıyla bir mirasyediydi.
C) Buradan mezun olunca özel okula kayıt oldu.
D) Annem bana sürekli olarak sizden söz eder.

2. I. Bu işi de oldubittiye getirmene izin vermeyiz. 5. Aşağıdaki birleşik kelimelerden hangisinin ya-
II. Vurdumduymaz insanlarla hiç anlaşamam. zımı doğrudur?
III. Belediye gecekondular için yıkım kararı aldı.
A) Kayın ana B) Topluiğne
IV. Balarısı kâinatta ciddi bir denge unsurudur. C) Dilbilgisi D) Kuru fasulye

Numaralanmış cümlelerden hangisinde ayrı
yazılması gereken birleşik sözcük bitişik ya-
zılmıştır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

3. Birleşik kelime oluştururken kelimelerde birleş- 6. Salondaki en büyük demir baş olan piyano da
me esnasında herhangi bir ses olayı meydana beş yıldır sorunsuz çalışıyordu.
gelmezse bu kelimeler ayrı yazılır, birleşme esna-
sında herhangi bir ses olayı meydana gelirse bu Bu cümledeki yazım yanlışı aşağıdakilerin
kelimeler bitişik yazılır. hangisinden kaynaklanmaktadır?

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerde altı A) Sayıların yanlış yazılması
çizili birleşik sözcüklerden hangisinin yazımı B) Bitişik yazılması gereken sözcüğün ayrı yazıl-
yanlıştır?
masından
A) Dinleyicilere sessiz olmalarını rica etti. C) Bağlaç olan “ki”nin bitişik yazılmasından
D) Ek olan “de”nin ayrı yazılmasından
B) Klimanın karşısında uyuduğundan hasta oldu.

C) Olanların hiçbirini hak etmediğini düşünüyor.

D) Yediği yemeği bir türlü hazım edemedi.

270

7. Sınıf Kısaltmaların Yazımı

Kısaltmaların Yazımı

➤➤ Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmalarında her kelimenin ilk harfi büyük olarak yazılır.

• MEB (Millî Eğitim Bakanlığı)
• ABD (Amerika Birleşik Devletleri)

Not: Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapı-
lan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.
➤➤ Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır. Bu kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

• m (metre), km (kilometre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), m² (metrekare) vb.
➤➤ Kısaltılan kelime veya kelime grubu özel ad, unvan veya rütbe ise büyük harf; cins isim ise küçük harfle başlar.

• İng. (İngilizce), Yıldız Mah. (Yıldız Mahallesi), Alb. (Albay), haz. (hazırlayan), ed. (edebiyat) vb.
➤➤ Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunması esas alınır.

• cm’yi, kg’dan, kr.un vb.
➤➤ Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.

• TL’nin, TDK’ye, BDT’ye vb.
➤➤ Kısaltması büyük harflerle yapılan ancak kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu

esas alınır.

• UNESCO’da, BOTAŞ’ın , TÜBİTAK’a vb.
➤➤ Sonunda nokta bulunan kısaltmalarda noktadan sonra kelimenin okunuşu esas alınır ve kesme işareti ile ayrıl-

maz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin veya üs işaretinin okunuşuna göre
yazılır.

• İng.yi, kr.un, vb.leri, m²ye (metrekareye) vb.

Etkinlik 55

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerden kısaltmalarla ilgili yazım yanlışı olanları işaretleyiniz.

a.  Tedavi için DR Kemal Erimez’i tercih ettik.
b.  Ablam yaklaşık on yıldır kktc’de ikamet ediyor.

c. 2012 yılında ODTÜ’den mezun oldu.

d.  Türkiye’den bir heyet ABD’ne doğru yola çıktı.

271

7. Sınıf Kısaltmaların Yazımı

Etkinlik 255

2. Aşağıdaki kısaltmalarla açıklamalarını eşleştiriniz.

1 AFAD a Açıköğretim Fakültesi
2 AGİK b Arapça
3 AÖF c Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı
4 Ar. d Anayasa Mahkemesi
5 AYM e Araştırma Görevlisi
6 AYİM f Nöbetçi
7 Arş. Gör. g Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
8 AGİT h Numara
9 No. i Askerî Yüksek İdare Mahkemesi
10 Nö. j Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı

123 4 5 6 7 8 9 10
gca bd i e j h f

3. Aşağıdaki cümlelerde yapılan yazım yanlışlarını düzelterek cümleyi yeniden yazınız.

a. Kardeşim DSİ’nde çalışmaya başladı.
Kardeşim DSİ’de çalışmaya başladı.

b. Tübitağ’ın düzenlediği fuara katılım yüksekti.
TÜBİTAK’ın düzenlediği fuara katılım yüksekti.

c. EGM’nden yapılan açıklamada sürücüler uyarıldı.
EGM’den yapılan açıklamada sürücüler uyarıldı.

d. Kolundaki takılar 80 g.den fazla gelirdi.
Kolundaki takılar 80 g’dan fazla gelirdi.

e. Ösym’den açıklama geldi.
ÖSYM’den açıklama geldi.

f. Rtük bazı kanallara ceza kesmiş.
RTÜK bazı kanallara ceza kesmiş.

272

7. Sınıf Kısaltmaların Yazımı KKT - 55 

1. Büyük harflerle yapılan kısaltmalar kısaltmanın 4. I . Haftalık 20 l’den fazla süt tüketirler.
okunuşuna göre ek alırken küçük harflerle yapılan II. Ekmeğe 25 kr.tan fazla zam gelecek.
kısaltmalar kısaltmanın açıklamasının okunuşuna III. Bu ev 150 m²nin altında değildir.
göre ek alır. IV. İng.’den başka yabancı dil bilmiyor.

Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinde Numaralanmış cümlelerden hangisinde kısalt-
kısaltmalara getirilen ek doğru yazılmıştır? maların yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Vatandaş THY’nın sağladığı konfordan mem- A) I. B) II. C) III. D) IV.
nun.

B) İlimizde son birkaç yılda PTT’ne ait beş şube
açıldı.

C) Alm.yı öğrenmek için epey çaba sarf ediyor.

D) Son günlerde aldığı kilolarla ağırlığı 80 kg’yi
aştı.

2. Aşağıdaki kısaltmalardan hangisinin açıkla- 5. Aşağıdakilerden hangisinde kısaltmaların ya-
ması ayraç içinde yanlış verilmiştir? zımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) TSE (Türk Standartları Enstitüsü) A) ÇUKOBİRLİĞ’e
B) TEK (Türkiye Elektrik Kurumu) B) UNESCO’ya
C) SSK (Sosyal Sigortalar Kurumu) C) AGİK’in
D) TEAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi) D) TDK’den

3. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, 6. I. Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğüne eklerde kelimenin okunması esas alınır.
kredi kartları yönetmeliği çerçevesinde faaliyet
izni verdi. II. Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen
eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas
Bu cümlede altı çizili bölüm kısaltmalar ve kı- alınır.
saltmalara getirilen eklerin yazımı bakımından
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? III. Kısaltması büyük harflerle yapılan ancak
kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen
A) Bddk, Pty’ne eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır.

B) BDDK, PTT’ye Numaralanmış cümlelerde verilen kurallar
aşağıdaki kısaltmalarla eşleştirildiğinde han-
C) BDDK, PTT’ne gisi dışarıda kalır?

D) Bddk, Ptt’ye A) BOTAŞ’ın zam kararına tepkiler geldi.

B) 50 m²lik bir alana yüzlerce insan yığıldı.

C) 50 TL’den fazla bayram harçlığı verir.

D) 80 g’ın üzerinde altını olan zengin sayılıyor.

273

7. Sınıf Sayıların Yazımı

Sayıların Yazımı

➤➤ Sayılar metin içerisinde yazıyla da yazılabilir.
• Bugün yüz soru çözdüm.
• Askerliğinin bitmesine beş ay kaldı.

➤➤ Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.
• Bir yıl üç yüz altmış beş gün altı saattir.

➤➤ Para ile ilgili işlem ve senet, çek vb. ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır.
• 250,25 (ikiyüzelliTL,yirmibeşkr.)

➤➤ Romen rakamları ancak yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde, ayların yazılışlarında, kitap ve dergi ciltle-
rinde ve kitapların asıl bölümlerinden önceki sayıların numaralandırılmasında kullanılabilir.
• II. Dünya Savaşı başlayınca ülkemiz tarafsızlığını ilan etti.
• XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti ıslahatlara başladı.

➤➤ Dört veya daha çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta
konur.
• Türkiye’nin yüzölçümü 780.000 km²dir.

➤➤ Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon, milyar ve tril-
yon sözleri harfle yazılabilir.
• Tercih yapıp yerleşen öğrenci sayısı 798 bin 926 oldu.

➤➤ Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.
• 11,2 (11 tam, onda 2); 8,32 (8 tam, yüzde 32) vb.

➤➤ Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta
konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır.
• Binanın 3. katında oturuyor.
• Yarışı 2’nci sırada tamamladı.

➤➤ Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
• Her çocuğa ikişer simit düştü.

➤➤ Saatler ve dakikalar metin içinde yazıyla da yazılabilir.
• Saat dokuzu beş geçe hayata gözlerini yumdu.

➤➤ Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz.
• Memurlara %3 zam yapıldı.

➤➤ Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır.
• Ekmeğin 1/2’sini kardeşine verdi.

274

7. Sınıf Sayıların Yazımı

Etkinlik 526

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde sayılar doğru yazılmışsa cümlenin başına “D”, yanlış yazılmışsa
“Y” yazınız.

a. Y Şirketimize 3 bin 2 yüz elli kişi iş başvurusu yapmış.
b. D Kitaplarının %80'i yangında kül olmuş.
c. Y Futbol turnuvasında okulumuz il 1.ʼincisi oldu.
d. D II. Mehmet İstanbul’u fethedince “Fatih” unvanını alır.
e. Y Onbeş asır önce İslam dini gelmiş.
f. D Yurt dışına ikinci kez iş için çıkıyorum.
g. Y Mahallenin çocuklarıyla birdir bir oynardık.
h. D XVIII. yüzyılda Osmanlı-Rus savaşları yapılır.

2. Aşağıdaki cümlelerin bazılarında sayıların yazımıyla ilgili yanlışlıklar yapılmıştır. Yanlış
yazılan ifadenin altını çizip cümlenin karşısına doğru şekliyle yazınız.

a. Final maçını 80,000 kişi izledi. 80.000
b. Öğrencileri 2’şer 2’şer içeri aldılar. ikişer ikişer
c. Dünya nüfusu 7 milyarın üzerindedir.
d. Okulumuzda doksanbeş kişi belge aldı. doksan beş
e. Yarın sekize çeyrek kala burada olun.
f. Elbise diktirmek için beş metre kumaş aldı.
g. Apartmanın 7’inci katına taşınmışlar. 7’nci
h. Sınavın 2.nci oturumu yarın yapılacak. 2’nci veya 2.
i. Bu yıl buğdayımız 20 ton geldi.
j. Nüfusun % üç arttığı tahmin ediliyor. %3

275

7. Sınıf Sayıların Yazımı KKT - 56 

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sayıların 5. Antalya’daki Olympos Teleferik, yolcularını yedi-
yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır? yüz yirmialtı metreden Tahtalı Dağı’na, 2 bin 3 yüz
altmış beş metre yüksekliğe taşıyor. Bu teleferik
A) Yarın sabah 8.15’te ağabeyim gelecek. dünyanın 2’inci, Avrupa’nınsa en uzun teleferik
B) 580 kişiye ramazanda iftar verildi. hattı. Hat uzunluğu 4350 metre olan Olympos Te-
C) Ablamlar beştaş oynarken onları izlerdim. leferik’te kabinler seksen kişilik. Bu hatta yolculuk
D) 10’ar 10’ar bine kadar saymayı biliyor. yaklaşık on dakika sürüyor.

Bu parçada verilen sayılardan kaç tanesinin
yazımı yanlıştır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

2. Atatürk elliyedi yaşında hayata gözlerini yumdu.

Bu cümlede aşağıdaki yazım kurallarından
hangisine uyulmamıştır?

A) Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı
yazılır.

B) Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
C) Ölçü ve istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam

kullanılır.
D) Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.

3. I. Toplantı sonunda her öğrenciye ikişer kitap 6.
verildi. Birden fazla kelimeden oluşan sa-
yılar ayrı yazılır.
II. 29 Ekim 1923’te cumhuriyet ilan edildi.
III. Kardeşim bu sene yedi’nci sınıfa gidecek. Sude

IV. Maaşının %50’si ev kirası ve faturalara gidiyor. Üleştirme sayıları harfle değil ra-
kamla yazılır.
Numaralanmış cümlelerden hangisinde sayı-
ların yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır? Melis

A) I. B) II. C) III. D) IV. Sıra sayılarında rakamdan sonra
kesme işareti ve ek yazılır.
4. I . Yayınevimiz 5.’inci holde yer alacak.
II. Bu yılki okul gereçlerim 250 TL tuttu. Elif
III. Onbeş yıldır ailesinden uzakta yaşıyor.
IV. Müzik kursunda on altılık notayı öğrendik. Saatler ve dakikalar metin içinde
yazıyla da yazılabilir.
Numaralanmış cümlelerden hangisinde sayı-
ların yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmamıştır? Mert

Bu öğrencilerden hangisi sayıların yazımıyla
ilgili yanlış bilgi vermiştir?

A) I. B) II. C) III. D) IV. A) Sude B) Melis
C) Elif D) Mert

276

7. Sınıf Yazımı Karıştırılan Sözcükler

Yazımı Karıştırılan Sözcükler

➤➤ Bazı sözcüklerin yazımının karıştırılması bu sözcüklerin yeterince özümsenmemesi ya da bir kısmının yabancı
kökenli olmasından kaynaklanır.

➤➤ Dilimizde “şey” sözcüğü her zaman, “her” sözcüğü ise “herhangi” sözcüğü dışındaki kullanımlarda ayrı yazılır.
• Her şey, çok şey, hiçbir şey, herhangi bir şey, her gün, her biri, her zaman vb.

➤➤ Dilimizde “bir takım” sözcüğü bazı, türlü, çeşitli anlamlarında kullanılırsa bitişik; “bir” sözcüğü sayı sıfatı olarak
kullanılırsa ayrı yazılır.
• Düğün için bir takım elbise aldım. (sayı)
• Düğünde birtakım tatsızlıklar yaşandı. (bazı)

➤➤ Yazımı birbiriyle sıkça karıştırılan bazı sözcüklerin doğru ve yanlış yazımları şöyledir:

Yanlış Doğru Yanlış Doğru
orjinal orijinal birgün bir gün
şöför şoför hiçkimse hiç kimse
traş tıraş heran her an
klavuz kılavuz birgün bir gün
entellektüel entelektüel pekçok pek çok
tenefüs teneffüs bu gün bugün
meyva meyve hiç bir hiçbir
gurup grup bir kaç birkaç
herkez herkes bir az biraz
iddiaa iddia her hangi herhangi
yalnış yanlış kipri
yanlız yalnız perşenbe kirpi
mesayi mesai erezyon perşembe
gelmiyecek gelmeyecek pantalon erozyon
kiprik kirpik kirbit pantolon
aşofman eşofman torpak
kibrit
toprak

277

7. Sınıf Yazımı Karıştırılan Sözcükler

Etkinlik 157

Kazanım: T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde koyu yazılmış kelimeleri anlam ve yazılış yönüyle inceleyiniz.
Doğru olanlara “”, yanlış olanlara “” işareti koyunuz.

a.  Çanakkale’yi bütün hafta sonu klavuz eşliğinde gezdik.
b.  İlçenin ana caddesine sıcak asfalt döküldü.
c.  Hayatta herkezin kendine göre sorunları vardır.
d.  Şoförlük sabır ve dikkat gerektiren bir iştir.
e.  Tüm parçaları orijinal bir araç aldık.
f.  Çocuğun kara kaşları ve uzun kiprikleri vardı.
g.  Bir zamanlar bu okulda teneffüsler yarım saatti.
h.  Yüzünüz gülüyorsa her şey yolunda demektir.
i.  Bir yaşlı gurup kahvenin önünde oturmuştu.
j.  Yaşadığın her problem seni hayata hazırlar.

2. Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı olan kelimelerin altını çiziniz. Bu kelimeleri doğru
bir şekilde karşılarına yazınız.

a. Canan’ın bugün okula gelmiyeceğini biliyordum. gelmeyeceğini
b. Seninle ilgili her hangi bir şey duymadığını söyledi. herhangi
c. İnsanlar bir az zorluk görünce isyan etmeye başladılar. biraz
d. Kütüphaneden bir takım hikâye ve romanlar almış. birtakım
e. Dükkândaki herşey olması gereken yerdeydi. her şey
f. Ordunun telakkuz durumu en yüksek seviyede. teyakkuz
g. Bana ayit olan eşyaları hiç kimse karıştırmasın. ait
h. Sorunlarının çağresinin olmadığını sanıyor. çaresinin

278

7. Sınıf Yazımı Karıştırılan Sözcükler KKT - 57 

1. Bir sabah her zamanki çamın altına vardım ki bir 4. Anneme perşenbe günü için çok orijinal bir do-
I ğum günü süprizi planlıyoruz.

köylü kadın, üç yarı çıplak çocuk garip bir takım Bu cümledeki kaç tane sözcüğün yazımı yan-
II III lıştır?

taşlar, tahtalar, saclarla bir şeyler yaparlar. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
IV

Bu cümlede numaralanmış bölümlerin hangi-
sinde yazım yanlışı vardır?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

2. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde yazım yan-
sözcüğün yazımı yanlıştır? lışı vardır?

A) Bu millet yapılan tehtitlere pabuç bırakmaz. A) Çocukluktan beri konservatuvar okumanın ha-
B) Her insanın hayatında bazı yanlışları olabilir. yalini kuruyor.
C) Sık sık seyahat etmek insanı huzurlu kılar.
D) Pembe patenlerini başucundan ayırmıyor. B) Hakkındaki tüm iddiaları reddederek kendini
savundu.

C) Ticarette her malın kendine göre bir fiatı ve alı-
cısı vardır.

D) Elektrik ve su kesintisinin hafta sonu yapılaca-
ğını söylendi.

3. (I) İnsanımız bütün dünya insanlarıyla aynı müziği 6. Yeni sezonda yayımlanması planlanan çizgi filim-
dinliyor, aynı dansları ediyor, aynı filmleri izliyor. (II) ler tanıtıldı.
Artık Bursa’nın çekçek arabalarıyla veya İzmir’in
faytonlarıyla değil, dünya fabrikasının çıkardı- Bu cümledeki yazım yanlışı aşağıdaki değişik-
ğı arabaları asfaltta kullanıyoruz.(III) Evlerimizde liklerin hangisiyle giderilebilir?
ampülünden çamaşır makinesine kadar onların
kullandıkları vasıtaları kullanıyoruz. (IV) Yapılma- A) “yayımlanması” sözcüğü “yayınlanması” şek-
sı pek külfetli olan zeytinyağlı dolmaların yerini linde yazılarak
sandviçler aldı.
B) “filimlerin” sözcüğü “filmlerin” şeklinde yazıla-
Bu parçada numaralanmış cümlelerden han- rak
gisinde yazım yanlışı vardır?
C) “çizgi film” kelime grubu bitişik yazılarak
A) I. B) II. C) III. D) IV.
D) “planlanan” sözcüğü “pılanlanan” şeklinde ya-
zılarak

279

9. ÜNİTE

NOKTALAMA İŞARETLERİ

Nokta (.) – Virgül (,)
Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)
Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])
Kısa Çizgi (-) – Uzun Çizgi (–) – Eğik Çizgi (/)

Kazanımlar

➢➢ T.7.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
➢➢ T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.

7. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,)

Nokta (.) – Virgül (,)

➤➤ Nokta (.)
➤➤ Cümlenin sonuna konur.
• Bugün size ziyafet vereceğim.
➤➤ Bazı kısaltmaların sonuna konur.
• Dr. Şeyma Çelik ameliyata girdi.
➤➤ Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
• II. Murat, Fatih Sultan Mehmet’in babasıdır.
➤➤ Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
• TBMM 23.04.1920 tarihinde ilan edildi.
➤➤ Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
• Yarın 14.30’da toplantımız var.
➤➤ Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.
• Sıfatlar ikiye ayrılır:
a. Niteleme Sıfatları
b. Belirtme Sıfatları
➤➤ Bibliyografik künyelerin sonuna konur.
• PALA, İskender, Katre-i Matem, Kapı Yayınları, İstanbul, 2010.

➤➤ Virgül (,)
➤➤ Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.
• Akşam, yine akşam, yine akşam,
Göllerde bu dem bir kamış olsam!
(Ahmet Haşim)
➤➤ Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.
• Her türlü zararını karşılarız, dedi.
➤➤ Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin sonuna konur.
• — Sabah kahvaltısını yapmalısın, dedi.
➤➤ Konuşma çizgisinden önceki ifadenin sonuna konur.
• Delikanlıyı tepeden tırnağa süzerek,
— Buralarda adaletsizliğe izin vermem, dedi.
➤➤ Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren “hayır, yok, evet, peki, tamam, olur”
gibi kelimelerden sonra konur.
• Evet, verdiğim sözlerin arkasındayım.
➤➤ Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı
olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
• Yaşlı, adama dikkatle baktı.
➤➤ Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
• Kıymetli Misafirler,
➤➤ Bibliyografik künyelerde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur.
• RADO, Şevket, Eşref Saat, Bilge Yayıncılık, İstanbul, 2011.

282

7. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,)

Etkinlik 58

Kazanım: T.7.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerden yay ayraçla belirtilen yerlerden uygun noktalama işareti ko-
yunuz. Bu işaretlerin cümledeki görevini aşağıda verilen noktalama işaretlerinin
görevleri ile eşleştiriniz.

a. Pekâlâ (,) bu defalık sizin dediğiniz olsun.
b. O kadar konuştum (,) konuştum ama ikna edemedim.
c. Melis (,) teyzeme çok benziyormuş.
d. Alb (.) Kenan karşısındaki adamı süzdü.
e. Ek fiilin iki görevi vardır:
f. a (.) İsmi yüklem yapmak
g. b (.) Basit çekimli fiili birleşik çekimli yapmak
h. Efendiler (,) özgürlük demek bağımsızlık demektir.
i. — Oraya gitmenize müsaade edemem (,) dedi.
j. Osmanlı’da yenilikler XVII (.) yüzyılda başladı.

Noktalama İşaretlerinin Görevleri
1. Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin sonuna konur.
2. Anlama güç kazandırmak için konur.
3. Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
4. Anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
5. Ret, kabul ve teşvik bildirmek için konur.
6. Bazı kısaltmaların sonuna konur.
7. Hitap için kullanılan ifadelerden sonra konur.
8. Maddeleri gösteren rakam veya harflerden sonra konur.

12345678
ebd f hgac

283

7. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,)

Etkinlik 58

2. Aşağıdaki kitap künyelerini düzenleyiniz ve noktalama işaretlerine dikkat ederek veri-
len boşluklara yazınız.

Kültür ABASIYANIK 2012 Sait Faik İstanbul Seçme
Yayınları Hikâyeler

a. ABASIYANIK, Sait Faik, Seçme Hikâyeler, Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.

Elips ÖNDER 2007 Mehmet Ankara Aldı Sözü
Yayınevi Anadolu

b. ÖNDER, Mehmet, Aldı Sözü Anadolu, Elips Yayınevi, Ankara, 2007.

Bilge RADO 2011 Şevket İstanbul Ümit
Yayıncılık Dünyası

c. RADO, Şevket, Ümit Dünyası, Bilge Yayıncılık, İstanbul, 2011.

Karakarga LİVANELİ 2017 Zülfü İstanbul Elia ile
Yayınları Yolculuk

d. LİVANELİ, Zülfü, Elia ile Yolculuk, Karakarga Yayınları, İstanbul, 2017.

Akvaryum MONTAİGNE 2007 Michel de İstanbul Denemeler
Yayınevi

e. MONTAİGNE, Michel de , Denemeler, Akvaryum Yayınevi, İstanbul, 2007.

Yapı Kredi PAMUK 2012 Orhan İstanbul Benim Adım
Yayınları Kırmızı

f. PAMUK, Orhan, Benim Adım Kırmızı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013.

İskele ATATÜRK 2011 Mustafa İstanbul Nutuk
Yayıncılık Kemal

g. ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk, İskele Yayıncılık, İstanbul, 2016.

284

7. Sınıf Nokta (.) – Virgül (,) KKT - 58 

1. Aşağıdakilerin hangisinde nokta diğerlerinden 5.
farklı bir görevde kullanılmıştır? Atatürk’ün ilkeleri şunlardır:

A) Çeşitli medeniyetlerin kalıntıları arasında baraj- 1. Cumhuriyetçilik 3. Halkçılık
lar, sarnıçlar, kanallar var.
2. Devletçilik 5. İnkılâpçılık
B) Bebekler doğduğu andan itibaren yedirilmeli,
içirilmeli, yatırılmalı ve kaldırılmalıdır. 3. Laiklik 4. Milliyetçilik

C) Ayşe KULİN, Tutsak Güneş, Everest Yayınları, Bu açıklamadaki noktaların kullanım amacı
İstanbul, 2015. aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

D) Hayatta başarılı olmanın üç yolu vardır: Çok A) Dört ve daha çok rakamlı sayıları üçlü gruplara
çalışmak, asla pes etmemek, inanmak. ayırmak

2. I. Yok oldu birkaç saat içerisinde ortalıktan. B) Sayılardan sonra sıra bildirmek
II. Pekâlâ giderim, sen bunu engelleyemezsin! C) Bir yazının maddelerini göstermek
III. Olur olmaz her konuda ağzımı açayım deme! D) Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren
IV. Hayır bu dediklerinizin hiçbirine katılmıyorum.
sayıları birbirinden ayırmak
Numaralanmış cümlelerden hangisinde altı çi-
zili kelimeden sonra virgül getirilmelidir? 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktanın
kullanımı ile ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV.
A) Ondan yıllardır memnundular da yanındakiler-
3. Aşağıdakilerden hangisinin sonu noktanın den.
kullanın alanı değildir?
B) Yeni kanun 02.08.2018 tarihinde Resmî Gaze-
A) Kitap, dergi vb.nin künyelerinin te’de yayımlandı.
B) Tamamlanmamış cümlelerin
C) Bazı kısaltmaların C) Tiyatro çalışmalarımız salı ve perşembe günleri
D) Bitmiş cümlelerin 15.30’da başlayacak.

D) 20. Sokak bankaların iki sokak arkasına düş-
mektedir.

7. Cümleler Görev

4. Yazar: Platon I. Mavi, mavi, masma- Anlam karışıklığını ön-
Eser: Devlet vi gökyüzünü seyre lemek için konur.
Basım Yeri: İstanbul daldım.
Basım Yılı: 2018
Yayınevi: Kültür Yayıncılık II. Antep, baklavasına Anlama güç kazandır-
sahip çıktı. mak için konur.
Bu künye aşağıdakilerin hangisinde uygun
noktalama işaretleri kullanılarak düzenlen- III. Evlatlarım, hep be- Hitap için kullanılan
miştir? raber büyük bir kelimelerden sonra
emek verdik. konur.
A) Platon Devlet, Kültür Yayınları, İstanbul, 2018.
B) Platon/Devlet/ Kültür Yayınları/İstanbul/2018. IV. Buraya niye geldiniz, Tırnak içinde olma-
C) Platon, Devlet, Kültür Yayınları, İstanbul, 2018 diye çıkıştı. yan aktarma cümlele-
D) Platon, Devlet, Kültür Yayınları, İstanbul, 2018. rinden sonra konur.

Bu tabloda numaralanmış cümlelerin hangile-
rinde virgülün görevi yanlış verilmiştir?

A) I ve II. B) II ve III.
C) I ve III. D) II ve IV.

285

7. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

➤➤ Noktalı Virgül (;)
➤➤ Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
• 1M4ey4ve5l5er5d5e5n4m4uz2, a4n4an5a5s5, 5çi5le4k,4ki3vi;1se4bz4el5e5rd5e5n5b5r5o4ko4li,2en4g4ina5r5, t5u5r5p5, 4pır4as3a en çok sevdiklerimdir.
Meyve Takımı Sebze Takımı

➤➤ Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.

• 1At4öl4ür,4m2ey4d4an4ka3lır;1y4iği4t ö4lü2r, ş4an4k4alı3r.

1. Cümle 2. Cümle

➤➤ İki Nokta (:)

➤➤ Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.
• Misafirimizi tanıtayım: Kendisi Kore gazilerindendir.

➤➤ Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
• Çocukken en çok oynadığımız oyunlar şunlardı: körebe, saklambaç, birdirbir.

➤➤ Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur.
• Sıtkı Bey: Kalede kalmak isteyenler bir tarafa ayrılsın.

Bir Gönüllü: Hepimiz burada kalmak istiyoruz ki buraya geldik.
➤➤ Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.

• Fare şöyle demiş:
— Bir tehlikeyi atlatmadan başka bir tehlikeyle karşılaşıyoruz.
➤➤ Genel Ağ adreslerinde kullanılır.

• TDK’yi http://tdk.org.tr internet adresinden ziyaret edebilirsiniz.

➤➤ Üç Nokta (...)

➤➤ Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.

• Doğayla iç içe yaşadığımız bu yörede inekler, kuzular, keçiler…
➤➤ Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya

anlatıma güç katmak için konur.

• Nöbetçiler taştan bir heykeldi sanki...
➤➤ Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.

— Komutanım iyi misiniz?
—…
— Komutanım…
— İyiyim.
➤➤ Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.

• Hey… Osman… Kara Osman… Orada mısın?
➤➤ Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı söylenmek istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine

konur.

• Gizli tanık K…’nin emniyetteki ifadesini okumuş.
➤➤ Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.

• …belleri bükülmüşlere bırakılmış nice köylerden geçiyoruz.

286

7. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Etkinlik 59

Kazanım: T.7.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan yay ayraçların içine uygun noktalama işaretlerini yazı-
nız.

a. Hızımızı arttırmamıza rağmen yaylanın dolambaçlı yolları uzadıkça (…)

b. Kuru inciri, kuru kayısıyı köyden (;) kuru patlıcanı, kuru soğanı ise çarşıdan aldım.

c. K (…) Ortaokulunun birinci sınıf D şubesinde yaşadım tüm bunları.

d. Söz var, iş bitirir (;) söz var, baş yitirir.

e. Hey (…) Sen (…) Sana diyorum (…) Şapkalı delikanlı (…)

f. Ülkemizin tatlılarını sıralayalım (:) bülbülyuvası, künefe, baklava (…)

g. Beni okutabilmek için bu ihtiyar hâliyle öyle çok çalışıyor ki (…)

h. Değer verme konusunda hep şuna inandım (:) Hak edene hak ettiği kadar değer vermek.

i. (…) bütün imkânlardan yararlanılarak daha büyük bir hızla eğitilmeleri gerekli idi (…)

j. Bakanlığımıza http(:)//www(.)kultur(.)gov(.)tr adresinden ulaşabilirsiniz.

k. Yaşlı adam başını öne eğerek konuşmaya başladı(:)

— Biz (…) Beceremedik (…) Geçen yıl hayvanlarımız telef oldu. Bu yıl ürünümüz gelme-
di.

l. (…) derken kervanın üzerini kara bulutlar sardı, hayvanlar bir anda huysuzlanmaya baş-
ladı.

m. Ali Kemal (:) Buralarda yabancı mısın delikanlı?
Genç (:) Bu topraklarda doğdum, büyüdüm.

n. Okulumuzun kitap kurdunu açıklıyorum (:) Elif Yılmaz.

287

7. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...)

Etkinlik 59

2. Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili noktalama işaretlerinin görevlerini yazınız.

Cümle Görevi

Millî Edebiyat’ın temsilcilerinden üçünü Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin
1. sıralayalım: Ömer Seyfettin, Halide Edip sonuna konur.
Adıvar, Ziya Gökalp.


— Nerede bu atlar? Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan,
2. — … eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.

— Sana diyorum seyis efendi.

3. Sizi benim için çok özel biriyle tanıştırayım: Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümle-
İlkokul öğretmenim Feyzan Çakır. nin sonuna konur.


4. Anne : Kimmiş gelen kızım? Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi be-
Kız : Yan komşumuz... Tatlı dağıtıyor. lirten sözlerden sonra konur.


5. Korkudan, heyecandan eli ayağı titriyor; Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cüm-
ağzı, dudakları kuruyordu. leleri birbirinden ayırmak için konur.


Sütü, meyveyi ve suyu buzdolabına; eti, Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya
6. salçayı ve ekmeği derin dondurucuya koy- takımları birbirinden ayırmak için konur.

du.

7. Yavaş olun birazcık, h… gibi yiyorsunuz. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebep-
ten dolayı söylenmek istenmeyen kelime
ve bölümlerin yerine konur.

8. …karanlık denizine düşmüş gibi derhâl sö- Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınma-
nüyor ve içimin rengini alıyordu. yan kelime veya bölümlerin yerine konur.


288

7. Sınıf Noktalı Virgül (;) – İki Nokta (:) – Üç Nokta (...) KKT - 59 

1. I . Yokuştan inerken ayağını frenden, debriyaj- 4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde noktalama
dan çekmiyor direksiyonu sıkıca tutuyordu. hatası yapılmıştır?

II. Önemli olan şudur Tek bir dostunuz bile varsa A) Toprak kıymet bilen ve emek ödeyen en büyük,
bilin değerini. en vefalı…

III. Yaşamın anlamını ya da anlamsızlığını aynı B) Bu sofa dört köşedir: Ortada sokak kapısı, iki
açıdan görmek, benimsemek yanında duvarlar yükselir.

Aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi, C) Biraz düşündü:
numaralanmış cümlelerden herhangi birinde — Çok iyi ettiniz, dedi.
kullanılamaz? D) Yazın karpuz, incir, üzüm, kışın portakal,

A) (…) B) (:) C) (,) D) (;) mandalina, elma yenir.

2. Aşağıdakilerden hangisinin sonuna iki nokta- 5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde üç nokta
nın konmaz? (…) farklı bir amaçla kullanılmıştır?

A) Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki A) Günün birinde yol kenarlarında, toprak
ifadenin anamızın koyu yeşil saçlarını…

B) Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin B) “Ben senin yaşında iken...” diye başlayan
C) Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin söylevleri hep kulak ardına atarım.
D) Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin
C) Ben sana her zaman yardımcı olmak istedim
3. Atatürk, eğitimin hayati önemini şu sözlerle an- ama sen…
latıyordu: Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız,
şanlı, yüksek bir toplum hâlinde yaşatır ya da kö- D) Kim bilir bu gülümseme, ardında ne anılar
lelik ve yoksulluğa terk eder. saklıyordur...
Bu metinde kullanılan iki nokta aşağıdakilerin
hangisiyle görev bakımından özdeştir? 6. Sait Faik’in iki romanı ve çok sayıda öyküsünü
sayalım ( ) Medarı Maişet Motoru (roman), Kayıp
A) İçimdekileri dile getirebilseydim size şunu Aranıyor (roman) ( ) Semaver (öykü), Sarnıç (öy-
söylerdim: Sürekli bir büyüme ve değişme kü), Şahmerdan (öykü) ( )
içindeyim.
Bu parçada yay ayraçla gösterilen yerlere
B) Cılız göğsünü gururla kabarttı: aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama
— Var ya efendim, benim babam tenekeci! işaretleri sırasıyla getirilmelidir?
C) Mutluluğun sırrını vereyim: Ana odaklanarak
A) (:) (,) (…) B) (.) (;) (…)
gelecek kaygısından kurtulmak. C) (:) (;) (…) D) (…) (;) (.)
D) Öykülerde anlatım iki şekilde olur: Yazarın

ağzından ve öykü kahramanının ağzından.

289

7. Sınıf Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)

Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)

➤➤ Soru İşareti (?)

➤➤ Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur.
• Bu kitabı beğendiniz mi?
• Okuma alışkanlığı nasıl kazanılır?

➤➤ Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.
• Hemşire abla gülümseyerek bana baktı:
— Yaşınız?
— On iki…

➤➤ Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
• Yunus Emre 1240 (?) yılında doğdu.
• Çukurova’da (?) doğan Karacaoğlan Türkmen kabilesinde yetişmiş.

➤➤ Ünlem İşareti (!)

➤➤ Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.
• Yazık, onca emek boşa gitti!
• Yaşasın! Artık çocukların da bayramı var.

➤➤ Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
• Ey Türk istikbalinin evlâdı!
• Gençler! Bugünlerinizin kıymetini bilin.

➤➤ Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem
işareti kullanılır.

• Hafızası öyle kuvvetli ki (!) dün yediğini hatırlamıyor.
• Adam, akıllı (!) olduğunu zannediyor.

Etkinlik 60

Kazanım: T.7.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerde ayraç içindeki yerlere soru veya ünlem işaretlerinden uygun
olanını koyunuz.

a. Net olmamakla birlikte okulumuzdan 25 öğrenci (?) tam puan aldı.
b. Aaa (!) Ne kadar da güzel bir kuş bu böyle (!)
c. Piyasadaki bütün gazeteleri yarım saatte okuyacakmış (!)
d. Sabah 08.50’de (?) telefondan aranarak emniyete çağrılmış.
e. Adam çok dürüst (!) biriymiş, aldatmadığı kimse kalmamış.
f. Essar Tebrizî 1325 (?) yılında Tebriz’de dünyaya geldi.

290

7. Sınıf Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!)

Etkinlik 60

2. Aşağıdaki cümleler noktalama bakımından doğru ise cümlenin başına “D”, yanlış ise
“Y” yazınız.

1. Y Sizin gibi cömert (?) insanlar bizi bir parça ekmeğe muhtaç etti.
2. D Eyvah! Düşman askerleri ufuktan göründü.
3. D Bravo! Başaracağına olan inancımdan bir an olsun şüphe etmedim.
4. Y Evinizde kendinize ait bir kitaplığınız var mı!
5. D Buraya en yakın köy kaç km uzaklıktadır?
6. Y Eşyalarımı götürmeli miyim yoksa götürmemeli miyim bilemedim?
7. D — En sevdiğin üç yemek?

— Musakka, imambayıldı ve karnıyarık.
8. D Aferin Mehmet Bey oğlum, sen büyük adamsın vallahi!
9. D Allah Allah! Ne işleri olabilir ki acaba bu saatte?
10. Y Tatil için geldiğim otelde eski bir dostumu görmeyeyim mi?
11. Y Ah, benim güzel mi güzel melek kalpli anneciğim?
12. Y “Bana kendini tanıtır mısın.” diye sordu?
13. D — Peki, sen her zaman sakin kalmayı nasıl beceriyorsun?
14. Y Vay canına? Kaç metre vardır bu binanın yüksekliği?
15. D Yılda kaç kez sevdiklerinize sevginizi ifade edersiniz?
16. Y Yaşlı memur yüzüme bakmadan sordu:

— Doğum yeriniz!
17. D Asrımızın süper zekâsı (!) ne bir iş başarabiliyor ne de iletişim kurabiliyor.
18. D Aşk olsun! Bugüne kadar neden bana anlatmadınız?
19. Y XVI. (!) yüzyılda yaşamış olan Köroğlu, özgürlüğün sembolüdür.
20. D Bir aralık ne göreyim! Bir ceylan seke seke bana doğru geliyor.

291

7. Sınıf Soru İşareti (?) – Ünlem İşareti (!) KKT - 60 

1. 25 Mart 1611 yılında İstanbul’da dünyaya gelen 4. Hacivat : Akşam şerifler hayrolsun (1)
Evliya Çelebi 1682 yılında Mısır’da (?) vefat etti. Karagöz : Bugün gidemem.
Hacivat : Nereye (2)
Bu cümleden Evliya Çelebi ile ilgili aşağıda- Karagöz : Bahşiş dağıtılan yere.
kilerden hangisinin kesin olarak bilinmediği Hacivat : Karagöz’üm, ben sana bahşiş dedim
anlaşılmaktadır? mi (3)
Karagöz : Ben de sana hediye dedim mi (4)
A) Doğum tarihi
B) Doğum yeri Bu parçada numaralanmış yerlerden hangi-
C) Ölüm yeri sine diğerlerinden farklı bir noktalama işareti
D) Ölüm tarihi
getirilmelidir?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

2. I. Derinden derine ırmaklar ağlar 5. Aşağıdakilerin hangisinde ünlem işareti alay,
II. Uzaktan uzağa çoban çeşmesi kinaye ve küçümseme anlamıyla kullanılma-
III. Ey suyun sesinden anlayan bağlar mıştır?
IV. Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi
A) Bizim usta şoför (!) aracın her yanını sürtmüş.
Numaralanmış dizelerden hangisinin sonuna B) Güya çok sabırlı ve olgun bir insanmış (!)
soru işareti (?) konmalıdır? C) Aferin delikanlı! Öfkeni yenmeyi başardın.
D) Sizin gibi dostu (!) olana düşman gerekmez.
A) I. B) II. C) III. D) IV.

3. I . Oooh! Her taraf tertemiz oldu. 6. Ah ( ) bir gün ben de okuyup yazma öğrenebil-
II. Ah, bugün benim için ne kutlu bir gün! seydim ( ) Her gün okumak ( ) başka başka şeyler
III. Aman Yarabbi! Bu gördüklerim gerçek mi? okumak doyulacak şey miydi ( )

IV. İyi mi ettik? kötü mü zaman gösterecektir. Bu parçada yay ayraçla gösterilen yerlere
aşağıdakilerden hangisinde verilen noktalama
Numaralanmış cümlelerden hangisinde nok- işaretleri sırasıyla getirilmelidir?
talama hatası yapılmıştır?
A) (!) (,) (,) (?) B) (,) (!) (,) (?)
A) I. B) II. C) III. D) IV. C) (!) (!) (,) (?) D) (,) (?) (,) (?)

292

7. Sınıf Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

➤➤ Tırnak İşareti (“ ”)

➤➤ Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.

• Atatürk “Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir.” diyor.
➤➤ Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.

• Bale, Latincede dans etmek anlamına gelen “ballare” sözcüğünden gelen bir terim.
➤➤ Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır.

• Yakup Kadri “Yaban”da Kurtuluş Savaşı yıllarını anlatır.
➤➤ Bilimsel çalışmalarda künye verilirken makale adları tırnak içinde yazılır.

• Arıkan, R., “Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama”, Asil Yayıncılık, Ankara, 2004.

➤➤ Kesme İşareti (’)

➤➤ Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

• Mevlâna’yı, Çanakkale Boğazı’na, Türk’ün vb.

➤➤ Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.

• Aysel Hanım’dan, Mustafa Bey’i, Kemal Efendi’ye vb.

➤➤ Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.

• TDK’ye, TL’nin, EGM’den vb.

➤➤ Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.

• 1881’de, 2’nci, 1,82’lik vb.

➤➤ Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır.

• Güzelliğin on par’etmez

Bu bendeki aşk olmasa

(Âşık Veysel)

Not: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra getirilen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
• Zeynepler, İstanbullu, İstanbulluya, Konyalılar, Hataylıları vb.

Not: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.
• Türkiye Büyük Millet Meclisine, Bakanlar Kurulunun, Çankaya Lisesinde vb.

Etkinlik 61

Kazanım: T.7.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki şiirde kesme işaretinin niçin kullanıldığını noktalı yere yazınız.

Bu şiirde kesme işareti seslerin ölçü ve söyleyiş gereği
Karac’oğlan eğmelerin, düştüğünü göstermek için kullanılmıştır.
Gönül sevmez değmelerin,
İliklemiş düğmelerin,
Çözer Elif, Elif deyi...

(Karacaoğlan)

293

7. Sınıf Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’)

Etkinlik 61

2. Aşağıdaki metinde uygun yerlerde tırnak işareti ve kesme işaretini kullanınız.

Evliya Çelebi, seyyah olmasaydı şairdi, müzisyendi, sanatçıydı. Bu yetenekleriyle de adı,
tarihe geçebilirdi. Ama büyük eseri“Seyahatnâme” onu milletlerarası bir üne kavuşturmuş,
eseri dünyanın çeşitli dillerinde çevrilerek okunmuştur. Kaynakların verdiği ve çoğu kendi
ağzından derlenen bilgilere göre Evliya Çelebi, 25 Mart 1611’de, İstanbul’da, Unkapanı’nda
doğmuştu. Babası, Derviş Mehmed Zılli Efendid’ ir.
Kendi ifadesine göre bir gece düşünde, Ahî Çelebi Camisi’ne girmiştir. Burada Hz. Muham-
med’i sahabesiyle birlikte görmüş, Hz. Muhammed’e hayran kalarak mübarek ellerini öpmüş:
“Şefaat Ya Resulûllah!..” diyeceği yerde, heyecandan dili dolaşmış“Seyahat Ya Rasulûllah!..”
diyerek ondan seyahat dilemiştir. Peygamber, onun her iki dileğini de yerine getirmiştir.
Evliya Çelebi, ilk Bursa gezisini babasından gizli yapmış, Bursa dönüşünden sonra baba-
sından izin alarak 21 Haziran 1640 tarihinde İzmit gezisine çıkmıştır.“Seyahatnâmesi”ne bir
örnek olmak üzere onun İzmit gezisine dair yazdıklarını, sadeleştirilmiş şekliyle şöyle okuyo-
ruz:
Cuma günü Yemiş İskelesin’ de elbiselerimizi gemiye koyduk. Cuma namazını yine o iskelede-
ki Ahî Çelebi Camisin’ de kılarken aklıma, rüyamda o camide Hz. Muhammedi’n imamlık ettiği
sabah namazı, Hz. Muhammedi’n elini öperken meclisin heybetinden şaşırarak“şefaat”yerine
“seyahat”dilediğim geldi.“Tanrı’ya hamdolsun, seyahat kısmet oldu.”diye şükrederek yüzümü
yere sürdüm.

3. Aşağıdaki ifadelerde tırnak işaretinin hangi görevde kullanıldığını boşluklara yazınız.

a. Dedem hep “Zaman kılıç gibidir, sen onu kesmezsen o seni keser.” derdi.

Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.

b. Aşılıoğlu, B., “Türk Dili ve Programı Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi” Eğitim
ve Bilim Dergisi, Sayı: 116, Nisan 2000, s. 34-41.

Bilimsel çalışmalarda künye verilirken makale adları tırnak içinde yazılır.

c. Yaşar Kemal’in “İnce Memed”i Türk edebiyatının en iyi romanlarından biridir.

Cümle içerisinde eserlerin adları tırnak içine alınır.

d. Kitabımızda “Paragraf” bölümünü on dokuz başlığa ayırdık.

Cümle içerisinde bölüm başlıkları tırnak içine alınır.

e. Okumanın bir şeye “anlam yükleme” olduğunu zamanla öğrenecekler.

Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.

f. Elif Şafak’ın “Hayal ile Hakikatin Dansı” adlı yazısını okudum.

Cümle içerisinde yazıların adları tırnak içine alınır.

294

7. Sınıf Tırnak İşareti (“ ”) – Kesme İşareti (’) KKT - 61 

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kesme işa- 4. Poyraz, S., “İlköğretim Fen Bilgisi Öğretiminde
reti yanlış kullanılmıştır? İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Kullanıldığı Eğitim
Ortamlarında Başarıyı Ölçmede Çoktan Seçmeli
A) Bilinen en eski Türk ebrucu 16. yüzyılda Testlerin Diğer Testlere Göre Etkileri”, Kastamonu
yaşayan Şebek Mehmed Efendi’dir. Eğitim Dergisi, Ekim 2006, Cilt:14 No.:2 Say-
fa:497-502.
B) Yaşar Kemal yapıtlarında Anadolu’nun efsane
ve masallarından yararlanmıştır. Bu açıklamadaki tırnak işaretinin görevi aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
C) UNESCO’nun aldığı kararla bu alanda öncü
şehir olma özelliğini kazandı. A) Özel olarak vurgulanmak istenen sözleri
belirtmek
D) Orman Genel Müdürlüğü’nden konuyla ilgili
yazılı açıklama yapıldı. B) Bilimsel çalışmalarda künye verilirken makale
adlarını göstermek
2. 2017 yılı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkan-
lığının himayesinde, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih C) Cümle içerisinde bölüm başlıklarını göstermek
Yüksek Kurumu ile Türk Dil Kurumunun öncülü-
ğünde Türk Dili Yılı olarak ilan edilmiştir. Bu yıl D) Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adlarını
kapsamında Dilimiz Kimliğimizdir başlığıyla bir- belirtmek
çok etkinlik gerçekleştirilmiştir.
Bu parçada aşağıdaki bölümlerden hangileri
tırnak içine alınmalıdır?

A) Türk Dili Yılı - Dilimiz Kimliğimizdir
B) 2017 yılı - Dilimiz Kimliğimizdir
C) Türkiye Cumhuriyeti - Türk Dil Kurumu
D) Türk Dili Yılı - Türk Dil Kurumu

3. Kim okurdu kim yazardı 5. Arif Nihat Asya “Bayrak” şiirinden dolayı Türk
Bu düğümü kim çözerdi 1
Koyun kurt ile gezerdi
Fikir başka başk’olmasa edebiyatında “Bayrak Şairi” olarak anılır.
(Âşık Veysel) 2

Bu dörtlükte kesme işaretinin görevi aşağıda- Bu cümlede numaralanmış bölümlerin tırnak
kilerden hangisidir? içine alınması aşağıdakilerin hangisinde doğ-
ru açıklanmıştır?
A) Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak
B) Özel isimlere getirilen iyelik, durum ve bildirme 12

ekleri ayırmak A) Başka bir kimseden Cümle içerisinde eser-
C) Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü aktarılan sözler lerin adları

göstermek B) Cümle içerisinde yazı- Özel olarak vurgulan-
D) Bir harf veya ekten sonra gelen ekleri ayırmak ların adları mak istenen sözler

C) Cümle içerisinde eser- Özel olarak vurgulan-
lerin adları mak istenen sözler

D) Cümle içerisinde bö- Künye verilirken ma-
lüm başlıkları kale adları

295

7. Sınıf Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])

Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])

➤➤ Yay Ayraç ( )

➤➤ Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kul-
lanılır.

• Cafer — (Telaşla gelir.) Bey! Bey! (Eliyle atlıyı göstererek) Sizi sorarlar…

➤➤ Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır.
• Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.

(Atatürk)

➤➤ Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.
• (…) kelebek kanadı kadar ince, zarif, dört metrelik kumaşıyla giyinmiş, başında küçücük beresiyle (…)

➤➤ Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç işareti
içine alınır.

• Araba o kadar hızlı ki (!) kaplumbağalarla yarışıyor.

➤➤ Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç
içine alınır.

• 1496 (?) yılında doğan Fuzuli önemli bir divan şairidir.

➤➤ Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra kapama ayracı konur.
• Fiiller yapısı bakımından üçe ayrılır:
1) Basit Fiil
2) Türemiş Fiil
3) Birleşik Fiil

➤➤ Köşeli Ayraç ([ ])

➤➤ Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.
• Koca Çınar [Yaşar Kemal (1923-2015)] eserlerinde Çukurova’yı anlatır.

➤➤ Kaynak olarak verilen kitap veya makalelerin künyelerine ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır.
• Sait Faik [Abasıyanık], Şahmerdan, Yapı Kredi Yayınları, 2010.

296

7. Sınıf Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])

Etkinlik 62

Kazanım: T.7.3.1. Noktalama işaretlerine dikkat ederek sesli ve sessiz okur.
T.7.4.16. Yazdıklarını düzenler.
a) Anlama dayalı anlatım bozuklukları bakımından yazdıklarını gözden geçirmesi ve düzelt-
mesi sağlanır.
b) Metinde yer alan yazım ve noktalama kuralları ile sınırlı tutulur.

1. Aşağıdaki cümlelerin hangilerinde yay ayraç veya köşeli ayraç doğru kullanılmıştır?
İşaretleyiniz.

a.  Halikarnas Balıkçısı [Cevdet Şakir Kabaağaç (1890-1973)] eserlerinde Bodrum’u
anlatır.

b. Server Bedii (Peyami Safa [1899-1961]) psikolojik romanlarıyla tanınmıştır.

c. Reşat Nuri (Güntekin) Dudaktan Kalbe, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2013.
d.  Asıl bilgi insanın cehaletini tanımasında yatar. (Konfüçyüs)
e.  Goethe [Göte (1749-1832)] en önemli Alman edebiyatçı olarak kabul edilir.
f.  — Abdullah Çavuş: (Çıkarken) Ne işim var ki gideyim...

g. Yeni aşçımızın leziz [!] yemekleri müşterileri zehirlemiş.

h. Necip Fazıl tüm şiirlerini bir kitapta toplayarak [Çile] sanatıyla birçok şairi etkilemiştir.
i.  (…) Mustafa o yıl da okula gitmedi. Babasının kararı değişmiyordu. (…)
j.  Âşık Ömer (1620?-1707?) Konya’da (?) doğmuş bir halk ozanımızdır.
k.  Memduh Şevket [Esendal], Ayaşlı ile Kiracıları, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2013.

l. [...] koca koca dağları, aşılmaz denilen nehirleri, uçsuz bucaksız çölleri aşıp şehre
vardık. [...]

m.  Bu kadar süratli (!) gidersek bir günlük yolu birkaç ayda alırız.

n. Halime Sultan: [Oturduğu yerden doğrulur.] Beyimiz ne derse odur!

297

7. Sınıf Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ])

Etkinlik 62

2. Aşağıdaki cümlelerde yay ayracın hangi görevde kullanıldığını noktalı yerlere yazınız.

a. (…) yüksek burçlarından dalgalanan hilal, karşısında Yıldırım’ın yaptırdığı Anadolu Hisa-
rı’nda (…)

Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konulan üç nokta
yay ayraç içine alınır.

b. Hani sen bir gördüğün simayı bir daha asla unutmazdın (!)

Bir söze alay, küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti
yay ayraç içine alınır.

c. Emine Hatun: (Eliyle çocuğun başını okşar.) Adın nedir senin bakalım?

Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak için

yay ayraç kullanılır.

d. Büyükbabam 1887 (?) yılında Hatay’da (?) dünyaya gelir.

Bir bilginin kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti
yay ayraç içine alınır.

e. Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.

(Yahya Kemal Beyatlı)

Alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için

yay ayraç kullanılır.

f. Fiiller anlam özelliklerine göre üçe ayrılır:

a) İş Fiilleri b) Durum Fiilleri c) Oluş Fiilleri

Bir yazının maddelerini gösteren sayı ve harflerden sonra
kapama ayracı konur.

298

7. Sınıf Yay Ayraç ( ) – Köşeli Ayraç ([ ]) KKT - 62 

1. Aşağıdaki cümlelerde sözü edilenlerden han- 4. Aşağıdaki altı çizili bölümlerden hangisi yay
gisi yay ayraç içine alınamaz? ayraç içine alınabilir?

A) Bir söze alay, küçümseme anlamı kazandırmak A) Mehmet Rauf’un Eylül adlı eseri ilk psikolojik
için kullanılan ünlem işareti romandır.

B) Bir bilginin şüpheyle karşılandığını göstermek B) Hayır, bu kadar ileri gitmesine asla müsaade
için kullanılan soru işareti edemem!

C) Cümle içerisinde özel olarak vurgulanmak C) Yıllardır bütün işlere tek başına nasıl
istenen sözler yetişebiliyorsun?

D) Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümlerin D) ... derken o soğuk havada ortalığı kalın bir sis
yerine konulan üç nokta bulutu sardı.

2. Uçun kuşlar uçun! Burda vefa yok! 5. Paşa Zeki Müren (6 Aralık 1931-24 Eylül 1996)
Öyle akar sular, öyle hava yok! klasik Türk müziğinin en büyük isimlerinden biri
Feryadıma karşı aksi seda yok! olarak kabul edilir.
Bu yangın yerinde soğuk kül vardır.
(Rıza Tevfik Bölükbaşı) Bu cümlede köşeli ayraç içine alınması gere-
ken bölüm aşağıdakilerden hangisidir?
Yukarıdaki yay ayraç işaretinin görevi hangi-
sinde doğru verilmiştir? A) 1931-24 Eylül
B) (6 Aralık 1931-24 Eylül 1996)
A) Alıntının aktarıldığı yazarı göstermek C) Zeki Müren (6 Aralık 1931-24 Eylül 1996)
B) Alıntının alınmayan bölümünü belirtmek D) Paşa Zeki Müren (6 Aralık 1931-24 Eylül 1996)
C) Alıntının aktarıldığı eseri göstermek
D) Cümlenin dışında kalan ek bilgiler vermek

3. Sıtkı Bey : (Garip şekilde yüzüne bakarak) Sen 6. Aşağıdakilerin hangisinde noktalama hatası
kimsin? yapılmıştır?

Zekiye : (Telaşla) Âdem! A) Enver Bey: (Omzuna dokunur.) Sen zor anlarda
Sıtkı Bey : (Kendi kendine) Kaleden çıkabilirsin! bizimleydin, rahat ol…

Bu metinde yay ayracın görevi aşağıdakiler- B) Falih Rıfkı (Atay), Çankaya, Pozitif Yayınları,
den hangisidir? 2010.

A) Bir yazının maddelerini ifade eden sayı veya C) Başarı iki şekilde gerçekleşir:
harfleri belirtmek a) Azim
b) İnanç
B) Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini D) (…) Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklal.
açıklamak (Mehmet Akif Ersoy)

C) Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin
dışında kalan ek bilgiler vermek

D) Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye
bilgilerini göstermek

299