Biyoloji Logolu Baskı

Düşün Yap Çözüm Merkezi

5. Bir ekosistemde, birincil tüketici türlerden birin­ in 7. “Aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması bir
soyu tükenirse; canlının birinci trofik düzeyde olduğunun kanıtı sayılır?”

I. ekosistemde üretilen organik madde miktarı­nın Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci, aşağıdakilerden
artması, hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış
olur?
II. üretici tür çeşitliliğinin azalması,
A) Besin zincirinde en fazla biyomasa (biyokütle)
III. ikincil tüketicilerin birey sayısının artması sahip olma
durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi
B) Besin zincirinde en fazla birey sayısına sahip olma
beklenir? C) Fotootrof beslenme
D) Besin zincirinde biyolojik birikim gösteren zehirli bir
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
maddeyi diğerlerine göre daha fazla bulundurma
D) II ve III E) I, II ve III E) Besin zincirindeki tüm canlıları etkileme

6. Bir ekosistemde besin zinciri aşağıdaki şemada 8. Aşağıdaki şemada sucul ekosistemdeki bir biyokütle
gösterildiği gibidir. (Şemada oklar, besin kaynağı olan piramidi gösterilmiştir.
gruptan besin alan gruba doğru çizilmiştir.)
Küçük
K L M balık
Zooplankton

Fitoplankton

Buna göre,

N M I. Fitoplanktonların kendilerinden daha fazla kütleye
Buna göre, L sahip zooplanktonları beslemesinde fotosentez
yapmaları etkilidir.
I. K türü, üretici türdür.
II. Küçük balıkların hepçil olması fitoplanktonların
II. N türü, ayrıştırıcıNtürdür. daha hızlı çoğalmasında etkilidir.
III. L türü karışık beslenen (omnivor) bir türdür.
III. Fitoplanktonların kendilerinden daha fazla
IV. M türündeki biyolojik birikim L türündekinden daha biyokütleye sahip zooplanktonlara yetebilmesinde
fazladır. yenilenme hızlarının fazla olması etkilidir.

yorumlarından hangileri doğrudur? yorumlarından hangileri doğrudur?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) I, II ve IV E) II, III ve IV D) II ve III E) I, II ve III

251

6TEST Ekosistemin Bileşenleri, Madde ve Enerji Akışı

1. Ekosistemde meydana gelen değişimlerle iligli, 3. Bir yöre halkı, sesinden rahatsız oldukları kurbağaları
aşırı derecede avlayıp öldürmüşlerdir.
I. Şehirleşme ve madencilik gibi faaliyetler geniş
ormanlık alanları, küçük ve birbirinden bağımsız Bir süre sonra bu yörede;
koruluklara dönüştürerek tür içi çeşitliliği azaltır.
I. kurbağaların besini olan sivrisineklerin çoğalması,
II. Trol avcılığıyla deniz tabanındaki mercanlar ve
yaşam alanlarının kazınarak sürüklenmesi balık II. kurbağalarla beslenen yılanların bölgeyi terketmesi
yuvalarını bozar, okyanuslardaki balık sayısını sonucu farelerin çoğalması,
azaltır.
III. sivrisineklerle ve farelerle yayılan hastalıkların
III. Deprem ve sel gibi olaylar ekosistemlerdeki tür azalması
çeşitliliği ve birey sayısında değişimlere neden olur.
durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi
ifadelerinden hangileri doğrudur? beklenmelidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

4. Aşağıda bir besin zinciri verilmiştir.

Yılan

2. Anadolu’daki iğne yapraklı orman biyomunda yer Ayrıştırıcı
alan;
Üreticiler
I. Toros Dağları’ndaki karaçam bitkilerinin
oluşturduğu topluluk, Küçük
kuş
II. Toros Dağları’ndaki sedir ağaçları, karaçamlar,
tilkiler, alageyikler ve baykuşlar gibi canlı Tırtıl
toplulukları, Bu besin zinciriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden

III. Toros Dağları’ndaki orman ekosisteminde tüm hangisi yanlıştır?
canlılar ve toprak, su, mineraller gibi cansız çevre
faktörleri A) Üretici canlı olan bitkiler fotosentezle besin üretir.
B) Birincil tüketici olan tırtıllar, otçul beslenir.
birimleriyle popülasyon, komünite, ekosistem C) İkincil tüketici olan küçük kuşlar, ikinci trofik
kavramlarının eşleştirilmesi aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak verilmiştir? düzeyde bulunur.
D) Üçüncül tüketici olan yılanlar ikincil tüketici olan
Popülasyon Komünite Ekosistem
A) I II III küçük kuşlarla beslenir.
B) I III II E) Ayrıştırıcı olan mantarlar besin zincirinin her
C) II I III
D) II III I kademesinden besin alabilir.

E) III I II Biyoloji

252

Çözüm Merkezi

Düşün Yap

5. Ayrıştırıcı organizmaların ortamdan uzaklaştırıldığı 7. Suyla ilgili,
bir ekosistemde;
I. Tüm canlılar metabolik faaliyetlerini düzenlemek
I. üretici türlerin birey sayısının azalması, için suya gereksinim duyar.

II. tüketici tür çeşitliliğinin artması, II. Karasal ekosistemlerde bitkiler, suyu terleme
sayesinde sıcaklığın düşürülmesinde kullanır.
III. üreticiler arasında mineral rekabetinin artması,
III. Karasal ekosistemlerde bitkiler, suyu fotosentezde
IV. üreticilerden tüketicilere aktarılan enerji miktarının ve mineralleri topraktan alabilmede kullanır.
artması
ifadelerinden hangileri doğrudur?
durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi
beklenmelidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve III E) I, II ve III

D) II ve IV E) I, III ve IV

6. Uzun yıllar boyunca kullanılmış bir yabani ot ilacının 8. Aşağıdaki grafik Sydney Üniversitesinden W. J.
(herbisit) ortamdaki besin zincirinin farklı halkalarını Fletcher'in Denizkestanesi, denizminaresi ve deniz
oluşturan canlı türlerinin dokularında biriken toplam yosunlarıyla yaptığı çalışmaların verileriyle çizilmiştir.
miktarları aşağıdaki grafikte verilmiştir.
100 Denizmineraleri ve denizkestaneleri
1000 birlikte uzaklaştırılmış

100 80

10

1
Herbisit miktarı 60
Deniz yosunu örtüsü (%) Sadece denizkestaneleri
uzaklaştırılmış

40

I II III IV 20 Kontrol

Sadece denizminareleri (denizkestaneleri ve

Canlı grubu uzaklaştırılmış denizminareleri mevcut)

Bu canlı gruplarının bulunduğu besin piramidi Ağustos Şubat Ağustos Şubat
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? 1982 1983 1983 1984

Bu çalışma;

A) III B) C) I. Denizkestaneleri belirli bir ekosistemde sınırlayıcı
IV IV III biyotik bir faktördür.
II I I
I III IV II. Canlıların ekosistemdeki yayılmaları abiyotik
II II faktörler tarafından sınırlandırılır.

D) E) III. Deniz yosunlarının yayılmasında, denizmineraleri
II II denizkestanelerine göre daha fazla etkilidir.
IV III
genellemelerinden hangilerine destek olur?

II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

III IV D) II ve III E) I, II ve III

253

7TEST Madde Döngüleri

1. Aşağıdaki şemada azot döngüsü gösterilmiştir. 3. Ölü bir organizmanın yapısında bulunan işaretli
AtAmzootsufer azotun etçil hayvanların kaslarında bulunabilmesi;

Biyotik I. ölü organizmanın proteinlerinin ayrıştırıcı canlılar
Yol tarafından hücre dışında hidrolize uğratılması,

Bitki 1 Bazı II. otçul hayvanların, etçil hayvanlar tarafından
MAazdodteluler 2 Bakteriler avlanılması,

5 Abiyotik III. bitkilerdeki proteinlerin, otçul hayvanlar tarafından
Yeraltı 3 Yol sindirim kanalında sindirilmesi,
suları
4 IV. azotlu inorganik moleküllerin, nitrifikasyon
bakterileri tarafından oksidasyonda kullanılarak
Bu şemada numaralandırılan olaylarla ilgili azot tuzlarının üretilmesi,
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
V. işaretli azot tuzlarının, bitkiler tarafından amino asit
sentezinde kullanılması

olaylarının aşağıdakilerin hangisinde verilen sırayla
gerçekleşmesi sonucu olur?

A) I, IV, V, III, II B) I, V, IV, III, II

A) Bir numaralı olay, saprofit canlılar tarafından C) II, V, III, I, IV D) III, V, I, II, IV
gerçekleştirilir.
E) V, IV, I, II, III
B) İki numaralı olay, bitkiler tarafından gerçekleştirilir.

C) Üç numaralı olay, toprağın azot bakımından
zenginleşmesini sağlayan biyotik azot
fiksasyonudur.

D) Dört numaralı olay, abiyotik azot fiksasyonudur.

E) Beş numaralı olay, toprağın azot bakımından
fakirleşmesini sağlayan denitrifikasyondur.

2. Azot döngüsüyle ilgili, 4. Havanın serbest azotunun canlılar tarafından alınıp
nitrat tuzlarına dönüştürülmesine biyotik azot
I. Biyotik fiksasyon, toprağın azot bakımından fiksasyonu adı verilir.
zenginleşmesini sağlar.
Buna göre;
II. Abiyotik fiksasyon, toprağın azot bakımından
fakirleşmesini sağlar. I. serbest yaşayan azotobakteri,

III. Nitrifikasyon, topraktaki amonyağın oksitlenerek II. baklagil kökünde yaşayan azot bağlayıcı bakteri,
bitkilerin kullanabileceği hale getirilmesidir.
III. topraktaki nitratı azot gazına dönüştüren bakteri
IV. Denitrifikasyon, toprağın azot bakımından canlılarından hangileri biyotik azot fiksasyonu
zenginleşmesini sağlar.
yapabilir?
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) II ve IV D) II ve III E) I, II ve III

254 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

5. Aşağıdaki şemada su döngüsü gösterilmiştir. 7. Aşağıdaki şemada karbon döngüsü gösterilmiştir.


Yoğuşma Terleme Güneş III
Solunum
I I II Fabrika
Buharlaşma bacaları

Taşıtlar

Bu döngüyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi Ölüler ve atıkar
yanlıştır?
Fosil yakıtlar
A) Bitkilerdeki su, terleme ile atmosfere verilir.
Bu şemada fotosentez, solunum ve yanma
B) Canlılar, su ihtiyaçlarını yalnız cansız çevrelerindeki olaylarını gösteren numaralar aşağıdakilerin
suyu alarak karşılayabilir. hangisinde doğru olarak verilmiştir?

C) Yeryüzüne inen yağışlar yer altı sularının Fotosentez Solunum Yanma
oluşmasına katkı sağlar. A) I II III
B) I III II
D) Atmosferin soğuk tabakasıyla karşılaşan su buharı, C) II I III
yoğunlaşarak yeryüzüne iner. D) II III I

E) Okyanus ve denizlerdeki su buharlaşarak E) III I II
atmosfere geçer.

6. Suyun yeryüzü ile atmosfer arasındaki hareketine su 8. Karbonlu bileşiklerin ekosistemdeki canlı ve cansız
döngüsü adı verilir. faktörler arasında devirsel hareketine karbon döngüsü
denir.
Bu döngüde;
Bu döngüde;
I. terleme,
I. fotoototrof,
II. solunum,
II. saprofit,
III. yoğuşma,
III. heterotrof
IV. buharlaşma beslenen canlılardan hangileri görev alır?
olaylarından atmosferdeki suyun yeryüzüne

inmesini sağlar?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve IV E) III ve IV D) II ve III E) I, II ve III

255

8TEST Madde Döngüleri

1. Gerek çiftçilerin tarımsal üretimi artırmak için toprağa 3. Karbon döngüsünde gerçekleşen;
serptiği gerekse doğadaki bazı canlıların faaliyeti
sonucu oluşan nitrat (NO3–) molekülleri içme sularına I. yanma,
karışır. Bu sularda nitrat konsantrasyonu 500 mg/L’yi
geçtiğinde meydana gelen bazı durumlar şöyledir: II. solunum,

• Yetişkinlerde sindirim sistemi ve üregenital sistem III. fotosentez
iltihaplanması olaylarından atmosferdeki karbonun artmasına

• Bebeklerde yetersiz mide asiti nedeniyle nitratların neden olur?
nitrite dönüşmesi sonucu mavi bebek sendromu
(methemoglobin) A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

• İnsan vücudunda nitrozaminlere dönüşerek kansere D) II ve III E) I, II ve III
neden olma
4. Su döngüsünde;
İçme sularının, içlerindeki nitratın 500 g/L’nin altına
düşürülüp içmeye uygun hâle getirebilmesi için su I. bitki,
kaynaklarına aşağıdaki bakterilerden hangileri ilave II. hayvan,
edilmelidir? III. mantar
canlılarından hangileri rol alır?
A) Saprofit

B) Nitrifikasyon

C) Denitrifikasyon

D) Serbest yaşayan azotobakter

E) Baklagil kökünde yaşayan azot bağlayıcı

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

2. Azot; DNA, RNA, ATP, protein ve klorofil gibi önemli 5. Bir hayvan leşinde bulunan işaretli karbon atomu;
biyomoleküllerin yapısında yer alır. Bu moleküllerin
sentezlenebilmesi için bitkinin yaşama ortamından azot I. işaretli karbon taşıyan bitkilerin kuzu tarafından
alması gerekir. yenilmesi,

Bitkiler bu azotu yaşama ortamından; II. hayvan leşindeki işaretli karbon taşıyan besinlerin
ayrıştırıcılar tarafından solunumda kullanılması,
I. N2 (azot gazı),
II. NH4 (amonyum), III. işaretli karbon bulunduran karbondioksitlerin
III. NO3 (nitrat tuzu) bitkiler tarafından fotosentezde kullanılması
moleküllerinden hangileri halinde alabilir?
olaylarının aşağıdakilerin hangisinde verilen sırayla
gerçekleşmesinin sonucu bir kuzunun vücudunda
gözlenebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) I, II, III B) I, III, II C) II, I, III

D) II ve III E) I, II ve III D) II, III, I E) III, I, II

256 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Düşün Yap

6. Su döngüsünde gerçekleşen; 9. Mehmet Öğretmen, azot döngüsünün kavramlarıyla
ilgili soruları yazdığı kâğıtların diğer yüzeylerine
I. bitkilerin terleme yapması, cevaplarını da yazarak öğrencilerine dağıtıyor.
Öğrencilerinden soruları cevaplamalarını ve kâğıdı
II. havanın aşırı soğuması, çevirip cevapları kontrol etmelerini istiyor. Bu
öğrencilerin aldığı sorular ve cevaplar aşağıda
III. hayvanların solunum yapması verilmiştir.
olaylarından hangileri atmosferdeki su buharının

artmasına neden olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III Öğrenci Soru Cevap

D) II ve III E) I, II ve III Su ve topraktaki amonyağın
bitkilerin kullanabileceği nitrat
Fatih tuzlarına dönüştürülmesine ne ad Nitrifikasyon
verilir?

Gaye Azotlu tuzların bazı bakterilerce Denitrifikasyon
parçalanması sonucu oluşan azot
gazının atmosfere verilmesine ne
ad verilir?

7. Doğadaki karbon döngüsünde görev alan; Havada bulunan azotun çakan Abiyotik azot
Hakan şimşek ve yağmurun etkisiyle fiksasyonu
I. üretici,
toprağa düşmesine ne ad verilir?
II. tüketici,
Irmak Baklagil gibi bitkilerin köklerindeki Biyotik azot
III. ayrıştırıcı nodüllerde yaşayan bakterilerin fiksasyonu
canlılarından hangileri azot döngüsünde de rol havanın serbest azotunu bağlayıp
azotlu bileşiklere dönüştürmesine
oynar? ne ad verilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Organik maddelerdeki amino
asitlerde bulunan azotun
D) I ve III E) I, II ve III İrem ayrıştırıcılar tarafından amonyak Kemosentez
olarak çevreye verilmesine ne ad
verilir?

Bu konuyu iyi bir şekilde öğrenmiş olan bu
öğrencilerden hangisi sorunun arkasında yazılan
cevabın hatalı olduğunu ifade etmelidir?

A) Fatih B) Gaye C) Hakan

8. Aşağıda azot döngüsünde gerçekleşen bazı olaylar D) Irmak E) İrem
verilmiştir.
10. Aşağıdaki olaylardan hangisi, toprağın azot
I. Protein → Amino asit bakımından verimli hale gelmesinde doğrudan
etkilidir?
II. Amino asit → NH3
III. NH3 + O2 → HNO2
IV. HNO2 + O2 → HNO3
V. HNO3 → N2O → N2
Bu olaylardan hangileri ayrıştırıcılar tarafından

gerçekleştirilir?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV A) Terleme B) Fotosentez C) Buharlaşma

D) IV ve V E) I, III ve V D) Abiyotik fiksasyon E) Denitrifikasyon

257

9TEST Güncel Çevre Sorunları

1. Hava kirliliği ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi 3. Toprağın verimli olan üst kısmının aşınıp başka bir yere
yanlıştır? taşınmasına erozyon denir.

A) Atmosferde SO2, CO2, NO2 gibi bazı gazların Bu durumla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
oranının artması sonucu oluşur. yanlıştır?

B) Yalnızca insan faaliyetleri sonucu oluşur. A) Ormanların yok edilmesi, toprağın yanlış
kullanılması gibi faaliyetler sonucu daha hızlı
C) İklimlerin değişimine ve doğal dengenin gerçekleşir.
bozulmasına neden olur.
B) Ormanlık alanların tarım alanlarına dönüşmesini
D) Ozon tabakasının incelmesi gibi çevre sorunlarına sağlar.
neden olur.
C) Hayvancılık faaliyetlerini olumsuz etkiler.
E) Volkan patlamaları, toz fırtınaları gibi doğa kaynaklı
oluşabilir. D) Toprakta bitkiler için gerekli maddelerin azalmasına
neden olduğu için bitki gelişimini olumsuz etkiler.

E) Biyoçeşitliliğin azalmasına neden olur.

2. Aşağıdaki şemada asit yağmurlarının oluşumu 4. Atmosferde bulunan karbondioksit, metan, su buharı
gösterilmiştir. gibi sera gazları Güneş'ten gelen ışınları yeryüzüne
geçirir. Fakat yeryüzünden yansıyan güneş ışınlarının
bir kısmını Dünya'ya geri yansıtarak uzaya dönmesini
önler. Bu şekilde Dünya'nın ısıtıldığı doğal duruma
H2SO3 SO2 sera etkisi adı verilir.
H2SO3 H2SO3
Asit yağmuru SO2 SO2 H2O

Orman Ev Taşıt Fabrika

Orman Buharlaşma
Göl
Kirlenme

Toprak

Bu yağmurlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır? Buna göre,

A) Fosil yakıt kullanımının artması sonucu daha fazla I. Atmosferde sera gazlarının azalması Dünya'nın
oluşur. ortalama sıcaklığının düşmesine neden olur.

B) Tarihi eserlerin aşınmasına neden olur. II. Fosil yakıt kullanımındaki artış Dünya'nın ortalama
sıcaklığını yükseltir ve kutuplardaki buzulların
C) Fabrika bacalarına ve motorlu taşıtların egzoslarına erimesine neden olur.
filtre takılması daha az oluşmasına neden olur.
III. Sera gazları bulunmasaydı dünya aşırı soğuk
D) Su kaynaklarının asitleşmesini sağlayarak tarımsal olurdu.
üretimi hızlandırır.
yorumlarından hangileri doğrudur?
E) Bireysel araçların yerine toplu taşıma kullanımının
teşvik edilmesi sonucu daha az oluşur. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

258 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

5. Bir kişi ya da topluluk için kullanılan kaynakların 7. Kurum veya bireylerin tüm yaşamsal faaliyetlerinde
üretilmesi ve oluşan atığın giderilmesi için gereken atmosfere verilen toplam karbondioksit ve diğer sera
coğrafi alana ekolojik ayak izi adı verilir. gazlarının salınım miktarına karbon ayak izi adı verilir.

Bu izle ilgili, Bir bölgedeki karbon ayak izini küçültmek için;

I. Gelişmiş ülkelerde, az gelişmiş ülkelere göre daha I. tasarruf eğitimlerini küçük yaşlardan itibaren verme,
büyüktür.
II. ev ısınmaları için fosil yakıt yerine yenilenebilir
II. Büyüklüğü tüketim ile doğru orantılı olarak değişir. enerji kaynaklarını kullanma,

III. Büyüklüğü üretim ile ters orantılı olarak değişir. III. toplu taşıma yerine bireysel araçları tercih etme
ifadelerinden hangileri doğrudur? uygulamalarından hangileri yapılmalıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve II E) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

6. Fatma Öğretmen, su ayak izi konusunun kavramlarıyla 8. 2021 yılının yaz aylarında Akdeniz ve Ege
ilgili soruları yazdığı kâğıtların diğer yüzeylerine bölgesinde meydana gelen orman yangınları;
cevaplarını da yazarak öğrencilerine dağıtıyor.
Öğrencilerinden soruları cevaplamalarını ve kâğıdı I. biyolojik çeşitliliğin artması,
çevirip cevapları kontrol etmelerini istiyor. Bu
ğrencilerinin aldığı sorular ve cevaplar aşağıda II. ekolojik dengenin bozulması,
verilmiştir.
III. atmosferdeki sera gazlarının artması,
sonuçlarından hangilerine neden olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

Öğrenci Soru Cevap

Vedat Bir malın üretiminde kullanılan Yeşil su 9. Evsel atıklar, kanalizasyon suları, sanayi atıkları ve
toplam yağmur suyuna ne ad verilir? ayak izi yanlış gübreleme sonucu azot ve fosfor gibi maddeler
su kaynaklarına taşınır. Bu maddeler nedeniyle
Yeşim Bir malı üretmek için ihtiyaç duyulan Gri su siyanobakteriler ve algler hızla üreyerek suyun rengini
yüzey ve yer altı tatlı su kaynaklarının ayak izi değiştirir ve suyun alt kısımlarına ışık geçişini önler. Alt
toplam hacmine ne ad verilir? kısımlardaki fotosentetik organizmalar ölmeye başlar,
sudaki O2 ve berraklık azalır, O2 siz ortamda üreyen
Kirlilik yükünün mevcut su kalitesi canlıların sayısı artar. Bu olaya ötrofikasyon denir.

Zeynep standartlarına göre bertaraf edilmesi Mavi su Bu olay sonucu;
ya da azaltılması için kullanılan tatlı ayak izi
I. toplu balık ölümleri,
su miktarına ne ad verilir?
II. göl ekosisteminin bozulması,
Bu konuyu iyi bir şekilde öğrenmiş olan bu
öğrencilerden hangisi sorunun arkasında yazılan III. göl tabanında organik madde birikimi
cevabın hatalı olduğunu ifade etmelidir? değişikliklerinden hangileri kaçınılmazdır?

A) Yalnız Vedat B) Yalnız Zeynep

C) Vedat ve Yeşim D) Vedat ve Zeynep A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

E) Yeşim ve Zeynep D) II ve III E) I, II ve III

259

10TEST
Doğal Kaynaklar ve Biyoçeşitlilik

1. Doğa tarafından insanın kullanımına sunulan yer 4. Sadece sınırları belirli bir coğrafi alanda yetişebilen ve
altında ve üstünde bulunan yenilenebilir ve başka coğrafi alanlarda bulunmayan türlere endemik
yenilenemez kaynaklara doğal kaynaklar denir. tür adı verilir.

Ekosistemdeki; Bu türlerle ilgili,

I. petrol, I. Ekonomik ve ekolojik değeri yüksektir.

II. mineral, II. İlaç ham maddesi olarak kullanılabilme
potansiyellerine sahiptir.
III. biyolojik çeşitlilik
faktörlerinden hangileri canlı doğal kaynakları III. Bitkisel ve hayvansal besinlerin kaynağını oluşturur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
oluşturur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

2. İnsanların pek çok canlıyı; 5. Nesli tehlike altında olan türlerin korunabilmesi için
aşağıdakilerden hangisinin yapılması diğerlerine
I. besin kaynağı, göre daha uygundur?

II. ilaç kaynağı, A) Evcilleştirilmesi
B) Yaşam alanlarının korunması
III. ham madde kaynağı C) Yakın türlerle melezleştirilmesi
amaçlarından hangileri nedeniyle kullandığı için D) Habitatlarının korunaklı yere taşınması
E) Hayvanat bahçelerinde koruma altına alınması
biyolojik çeşitlilik doğal kaynak olarak kabul edilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

3. “Doğal kaynakların ekosistem dengelerine uygun 6. Biyoçeşitlilikle ilgili,
şekilde kullanılarak çeşitlilik ve üretkenliklerinin
devamlılığının sağlanmasına ne ad verilir?” I. Ekosistemlerde türlerin yok olmasından olumsuz
etkilenir.
Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci, aşağıdakilerden
hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış II. Tür çeşitliliğinden başka; genetik çeşitliliği,
olur? ekosistem çeşitliliği ve ekolojik niş çeşitliliğini de
kapsar.
A) Biyoçeşitlilik B) Ekolojik ayak izi
III. Toprak ve su kirliliği gibi insan kaynaklı kirliliklerden
olumlu etkilenir.

açıklamalarından hangileri doğrudur?

C) Biyokaçakçılık D) Sürdürülebilirlik A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

E) Biyolojik kapasite D) II ve III E) I, II ve III

260 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

7. Ardıç kuşu toprağa düşen ardıç tohumunu yediğinde Bitki tür sayısı10. Aşağıdaki grafikte farklı ülkelerdeki bitki türü sayısı
tohum, kuşun sindirim sisteminde kabuklarından ayrılır gösterilmiştir.
ve dışkı ile dışarı atılır. Toprağa düşen tohum çimlenir,
yeni bitkiyi oluşturur. Bu kuşlar ayrıca salyangoz,
böcek, kurtçuk ve üzüm ile de beslenir. 12500

Bu kuşların insanlar tarafından avlanması; 10000

I. ekosistemdeki tür çeşitliliğinin artması, 7500

II. ekosistemdeki ardıç ağaçlarının azalması, 5000
2500
III. ekosistemdeki böceklerin çoğalması
sonuçlarından hangilerine neden olması beklenir? Türkiye Yunanistan Fransa Almanya Norveç
Ülkeler
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
Buna göre Türkiye'nin;
D) II ve III E) I, II ve III
I. jeolojik yapısının farklılığı,
8. Aşağıdakilerden hangisi biyoçeşitliliğin azalmasına
neden olan olaylardan biri değildir? II. üç kıta arasında köprü olması,

A) Ötrofikasyon III. çeşitli iklim kuşaklarına ve ekolojik zenginliklere
B) Habitatların parçalanması sahip olması
C) Türlerin aşırı kullanımı
D) Türlerin doğal yaşama alanlarının korunması özelliklerinden hangileri diğer ülkelere göre daha
E) Ekosisteme istilacı türlerin sokulması fazla bitki çeşitliliğine sahip olmasına katkı sağlar?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

9. Doğadaki yabani canlıların ve onlara ait parçaların 11. Çeşitli canlılara ait canlı hücre, doku ya da organların
yetkili makamların izni olmadan toplanması ve yurt yıllar boyunca uygun koşullarda saklanmasını sağlayan
dışına çıkartılmasına biyokaçakçılık denir. ortamlara gen bankası adı verilir.

Bu olay; Gen bankasıyla ilgili,

I. biyoçeşitliliğin azalması, I. Bitki ve hayvanların yaşamını tehdit edecek
salgınların kontrol altına alınmasına katkı sağlar.
II. besin zincirlerinin bozulması,
II. Biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilmesi ve
III. ekosistem dengesinin bozulması korunmasına katkı sağlar.
sorunlarından hangilerine neden olur?
III. Ticari değeri olan yeni ırkların oluşturulmasına katkı
sağlar.

IV. Yeni canlı türlerinin oluşturulmasına katkı sağlar.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) II ve III E) I, II ve III D) I, II ve III E) II, III ve IV

261

11TEST Güncel Çevre Sorunları ve Biyoçeşitlilik

1. Bir göl ekosisteminde; 4. Aşağıdaki tabloda benzer ürün üretimi yapan üç farklı
fabrikada üretimde kullanılan su türü, su miktarı ve
I. göl suyunda artan azot ve fosforun alglerin hızla oluşan kirliliğin azaltılmasında kullanılan su miktarı
çoğalmasına neden olması, gösterilmiştir.

II. göl suyuna sanayi atıklarının arıtılmadan verilmesi Fabrikalar
sonucu fazla miktarda azot ve fosforun karışması,
I II III
III. göl suyundaki oksijenin azalması sonucu balık
ölümlerinin artması, Üretimde kullanılan toplam yağmur 50 50 50
br3 br3 br3
IV. göl içine ulaşan ışığın azalması sonucu su içi suyu miktarı
bitkilerin ölmesi ve oksijenli solunum yapan
ayrıştırıcıların çoğalması Özellikler Üretim için gerekli yüzey ve yer altı 40 30 30
tatlı su kaynaklarının toplam hacmi br3 br3 br3
olaylarının aşağıdakilerin hangisinde verilen sırayla
gerçekleşmesi sonucu ötrofikasyon meydana gelir? Kirlilik yükünün mevcut su kalitesi 30 10 20
standartlarına göre azaltılması için br3 br3 br3
kullanılan tatlı su miktarı

A) I, II, IV, III B) II, I, IV, III C) II, III, IV, I Bu fabrikaların su kaynaklarına verdiği zararla ilgili
aşağıdaki bağıntılardan hangisi doğrudur?
D) III, I, IV, II E) IV, I, III, II

A) I > II > III B) I > III > II C) II > I > III

D) II > III > I E) III > II > I

2. Bir bölgenin sahip olabileceği biyoçeşitlilik 5. Biyokaçakçılık;
üzerinde;
I. popülasyondaki birey sayısının azalması,
I. iklim, II. komünitedeki popülasyon sayısının azalması,
III. ekosistemin tahrip olması
II. jeolojik geçmiş, sonuçlarından hangilerine neden olur?

III. coğrafi özellikler A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
durumlarından hangileri etkilidir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

D) II ve III E) I, II ve III

3. Biyolojik çeşitliliğin azalması sonucu; 6. Ekosistemlerin korunmasıyla ilgili aşağıdaki
uygulamalardan hangisi diğerlerine göre daha dar
I. canlıların beslenme ilişkileri, kapsamlıdır?
II. madde döngülerinin sürdürülebilirliği,
III. doğal kaynakların kullanımı ve yenilenebilirliği A) Fabrika bacalarına filtre takılması
durumlarından hangileri zarar görür? B) Geyik avının yasaklanması
C) Orman yangınlarının önlenmesiyle ilgili tedbirlerin
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
artırılması
D) II ve III E) I, II ve III D) Ev ve sanayi atıklarının arıtılmadan denizlere

262 atılmasının yasaklanması
E) Yabani ot ve böcek öldürücü tarım ilaçlarının

kullanımının sınırlandırılması

Biyoloji

Çözüm Merkezi

Düşün Yap

7. Biyolojik kapasite: Bir coğrafi bölgenin yenilenebilir 9. Bir öğretmen üç öğrencisine aşağıdaki etkinliği
doğal kaynakları üretme gücüdür. verdiğinde Ali kırmızı, Burak mavi, Ceren yeşil kalemle
kendine uygun olanları daire içine alıyor.
Tüketimin ekolojik ayak izi: Bir kişi ya da topluluk
tarafından tüketilen ürünlerin üretimi için kullanılan Etkinlik: Tabloyu inceleyip size uygun olan tüketim
yenilenebilir doğal kaynaklardır.
çeşitlerini seçin. Seçtiklerinizin puanını belirleyin.
Üretimin ekolojik ayak izi: Bir ülke ya da coğrafi
bölgede sağlanan biyolojik kapasitenin kullanımıdır. Puanlarınızı toplayıp ekolojik ayak izinizi hesaplayın.

Buna göre, Puanlar
23
I. Bir bölgenin kendini yenileme kapasitesi, biyolojik Tüketim Çeşitleri 1 4
kapasitesinin ekolojik ayak izine göre yüksek
olmasına bağlıdır. Araçla gidilen haf- 0 10-50 km 51-90 km 91-130
talık yol (km) km
II. Bir bölgedeki doğal kaynakların yetersiz kalmasının
nedeni, tüketimin ekolojik ayak izinin biyolojik Yaşanılan konut 60m2' den 61-90 m2 91-120 120 m2 ve
kapasiteyi aşması olabilir. büyüklüğü (m2) düşük m2 üzeri

III. Bir bölgedeki üretimin ekolojik ayak izinin biyolojik Bitkisel besin tüke- Nadiren Bazen Sık Çok sık
kapasitenin altında olması, doğal kaynakların
sürdürülebilir olmayan şekilde kullanıldığını gösterir. tim düzeyi

yorumlarından hangileri doğrudur? Süt, süt ürünleri, ve Nadiren Bazen Sık Çok sık

yumurta tüketimi

Kırmızı et tüketim Nadiren Bazen Sık Çok sık
düzeyi

Ev dekorasyon ve 0 - 100 TL 101 - 300 301 - 500 501 - 700
bakımı için aylık TL TL TL
harcanan para

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Giyime ayrılan aylık 101 - 200 201 - 300 301 - 400
bütçe TL TL TL
D) II ve III E) I, II ve III 0 - 100 TL

Sanatsal ve kültürel 51 - 150 151 - 250 251 TL ve
faaliyetlere ayrılan 0 - 50 TL TL TL üzeri
aylık bütçe

Isınmada kullanılan Doğal Odun Kömür Akaryakıt
yakıt türü gaz

Yenilenebilir enerji %70 ve %70-%50 %50-%20 %20'den
kaynakları kullanım üstü
oranı arası arası düşük

Bu öğrencilerin ekolojik ayak izi arasındaki bağıntı
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) Ali > Burak > Ceren B) Ali > Ceren > Burak

8. Sera gazları etkisiyle havanın ortalama sıcaklığının C) Burak > Ali > Ceren D) Ceren > Ali > Burak
artışına küresel ısınma adı verilir. Küresel ısınma
sonucu dünyada uzun dönemde meydana gelen iklim E) Ceren > Burak > Ali
değişiklikleri küresel iklim değişikliği olarak
adlandırılır. 10. Aşırı ve plansız kentleşme;

Bu durum; I. habitat kaybı,
II. biyoçeşitliliğin azalması,
I. buzulların erimesi, III. besin zincirlerinin bozulması
sorunlarından hangilerine neden olur?
II. çölleşmenin artması,

III. tür çeşitliliğinin artması
olaylarından hangilerine neden olur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

263

12TEST
Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları

1. Aşağıdaki şekilde, bir çayır ekosisteminde üretim 3. Tarımda kullanılan azotlu ve fosforlu gübrelerin
(enerji) piramidi verilmiştir. yağmurların etkisiyle karıştığı derelerin aktığı bir
göl ekosisteminde;
IV. Trofik 10 J
Düzey 100 J I. su yüzeyindeki alglerin hızla çoğalması,

III. Trofik 1000 J II. ekonomik değeri yüksek olan balık türlerinin
Düzey 10.000 J yaygınlaşmaya başlaması,

II. Trofik III. sucul sistemin derinliklerindeki oksijenin azalması
Düzey durumlarından hangilerinin ortaya çıkması

I. Trofik beklenmez?
Düzey

Güneş ışığından gelen enerji 1.000.000 J A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

Bu piramit ile ilgili, D) I ve II E) II ve III

I. Bir alt trofik düzeyden bir üst trofik düzeye geçişteki 4. Ekosistemdeki hayvanların;
enerji verimliliği %10’dur. I. üreme,

II. Sisteme giren güneş enerjisinin net %10’u en üst II. avlanma
trofik düzeye aktarılır.
III. göç etme
III. Bir trofik düzeydeki canlılarda gerçekleşen solunum faaliyetlerinden hangileri ışığa bağlı olarak
ve sindirim atıklarının uzaklaştırılması enerjinin bir
alt basamağa göre daha düşük olmasına neden gerçekleşir?
olur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

2. Ekosistemin canlı bileşenleriyle ilgili, 5. Bir bölgede;

I. Üreticiler, atmosferin karbondioksit ve oksijen I. baraj ve otoyol yapımı,
dengesinin düzenlenmesinde rol alır.
II. maden ocaklarının sayısının artırılması,
II. Tüketiciler, kendi besinini üretemeyen, besinlerini
bulundukları ortamdan hazır alan canlılardır. III. ormanların tarım alanına dönüştürülmesi
uygulamalarından hangileri habitat tahribine yol
III. Tüketiciler, besin olarak üreticileri veya diğer
tüketicileri kullanır. açarak bazı türlerin neslinin tükenmesine neden
olabilir?
açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

264 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Full Yap

6. Aşağıdaki grafik 1961-2007 yılları arasındaki biyolojik 8. Elif arkadaşlarıyla karbon ayak izimizi hesaplayalım
kapasitesinin ve ekolojik ayak izinin değişimini etkinliği yapıyor. Bu etkinlik çerçevesinde
göstermektedir. arkadaşlarının cevaplaması için aylık sorular hazırlıyor.

Türkiye’nin ve dünyanın biyolojik kapasitesine kıyasla Yıllık tüketilen Arkadaşlar
ağaç miktarı Hale Jale Lale
Türkiye’de tüketimin ve üretimin ekolojik ayak izi
Aylık doğal Aylık elektrik (kw/saat) 34 ve altı –
4
3,5 gaz tüketimi tüketimi 35–99 1 ✓

3 100–151 2 ✓

2,5 217–272 3 ✓

2 85 ve altı – ✓
1,5
(m3) 86–246 1 ✓
1
0,5 247–375 2

0
1961
1963 376–535 3 ✓
1965
1967
1969
1971
1973
1975
1977
1979
1981
1983
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007

: Türkiye'de : Türkiye'de : Türkiye'de : Küresel Aylık kömür 5 ve altı – ✓✓
tüketimin üretimin biyolojik biyolojik tüketimi
ayak izi kapasite kapasite (kg) 6–16 1
ayak izi
17–24 2 ✓
Buna göre,

I. Türkiye'de 1990'dan sonra insanlar, doğanın 25–35 3
kendini onarabileceğinden daha fazla zarar veriyor.
Aylık kâğıt 31 ve altı – ✓
II. Türkiye'de, 1985'e kadar insanların doğaya verdiği tüketimi
zarar, doğa tarafından onarılmıştır. (kg) 32–91 1

III. Türkiye'deki doğal kaynakların kullanımı 92–139 2 ✓
azalmaktadır.
140–199 3 ✓
yorumlarından hangileri doğrudur?
Bu verilerden hareketle Elif'in arkadaşlarının karbon
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ayak izi arasındaki bağıntı aşağıdakilerin
hangisinde doğru verilmiştir?

D) I ve II E) I ve III A) Hale > Jale > Lale B) Hale > Lale > Jale

C) Jale > Hale > Lale D) Jale > Lale > Hale

E) Lale > Jale > Hale

7. Aşağıda azot dönüsünde gerçekleşen bazı olaylar 9. Doğal kaynaklarla ilgili;
verilmiştir.
I. aşırı otlatma,
I. Amino asit → NH3
II. NH3 + O2 → HNO2 II. sulak alanların kurutulması,
III. HNO2 + O2 → HNO3
IV. HNO3 → N2O III. kaynakların bilinçsiz kullanımı
V. N2O → N2 uygulamalarından hangileri biyoçeşitliliğin giderek
Bu olaylardan hangilerini gerçekleştiren canlı
azalmasına neden olmuştur?
ökaryot olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) II ve III E) I, II ve III

265

13TEST
Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları

1. Ekosistemde; 4. Aşağıdaki şemada bir ekosistemdeki sayı piramidi
gösterilmiştir.
I. doğrudan üretici canlılarla beslenen,
İkincil
II. besin zincirinde tüketicileri yiyerek beslenen, tüketiciler

III. hem bitkilerle hem de başka hayvanlarla beslenen Birincil
tüketici canlılar aşağıdakilerin hangisinde doğru tüketiciler
Üreticiler
olarak verilmiştir?
Bu sayı pramidi aşağıdaki besin zincirlerinden
I II III hangisine ait olabilir?
A) Herbivor Karnivor Omnivor
B) Herbivor Omnivor Karnivor A) Ot → Çekirge → Kurbağa
C) Karnivor Herbivor Omnivor B) Ot → Kuzu→ Kurt
D) Karnivor Omnivor Herbivor C) Ağaç → Böcek → Kuş
D) Ağaç → Termit → Bakteri
E) Omnivor Herbivor Karnivor E) Ağaç → Fare→ Yılan

2. Ötrofikasyona uğramış bir göl ile ilgili aşağıdaki 5. Aşağıdaki olaylardan hangisi atmosferdeki
ifadelerden hangisi doğrudur? karbondioksit miktarının artmasına neden olmaz?

A) Suyun ışık geçirgenliği yüksektir. A) Fosil yakıt kullanımının artması
B) Soğuk sularda yaşayan balık türleri yaygındır. B) Hayvan sayısının artması
C) Su yüzeyindeki fitoplankton verimliliği yüksektir. C) Fotoototrof canlıların çoğalması
D) Suyun dip kısımlarında oksijen oranı çok yüksektir. D) Mantarların çoğalması
E) İnorganik besinlerin oranı düşüktür. E) Oksijenli solunum yapan canlıların çoğalması

3. Bitkilerde, 6. Ekosistemlerdeki enerji piramitleriyle ilgili,

I. fil kulağı bitkisi gibi yağışlı ve nemli alanlarda I. Birincil tüketicilerden üçüncül tüketicilere doğru her
yaşayan bitkilerin yaprak yüzeylerinin geniş olması, basamakta aktarılan enerji azalır.

II. karaçam gibi kurak ve sıcak alanlarda yaşayabilen II. Üreticilerden son tüketicilere doğru her basamakta
bitkilerin yaprak yüzeylerinin oldukça dar olması, depolanmış enerji artar.

III. kara bitkilerinin yaprakları ve diğer kısımlarında III. Otçullardan son tüketicilere doğru her basamakta
kutikula gibi mumsu katmanların bulunması kaybedilen toplam enerji artar.

durumlarından hangileri su kaybını azaltmaya miktarlarındaki değişme aşağıdakilerin hangisinde
yönelik uyumlardandır? doğru olarak verilmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

266 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Full Yap

7. Aşağıdaki grafikte ortalama yıllık yağışa bağlı olarak 9. Karasal bir ekosistemdeki besin zincirlerinden biri
net yıllık birincil üretimin değişimi gösterilmiştir.
aşağıda verilmiştir.

Net yıllık birincil üretim 1 2 4
(toprak üstü, kuru madde g/m2.yıl) 3
1400
Bitki Çekirge Kertenkele Kartal
1200 (üretici) (I. tüketici) (II. tüketici) (III. tüketici)
1000
Bu besin zinciriyle ilgili birey sayılarını gösteren
800 aşağıdaki grafiklerden hangisi doğrudur?
600
400 A) B)

200 1 234 1 234

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 C) D)

Ortalama yıllık yağış (cm)
Buna göre,

I. Ortalama yıllık yağışın, belirli bir değere kadar artışı
üreticilerin çoğalmasını sağlar.

II. Ortalama yıllık yağışın, belirli bir değerden sonra
artışı üreticilerin çoğalmasını sağlayamaması, diğer
faktörlerin sınırlandırıcı etkisinden kaynaklanır.

III. Üreticilerin çoğalmasında suyun etkisi sıcaklığın
etkisinden daha fazladır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 1 234 1 234

D) II ve III E) I, II ve III E)

1 234

8. Türkiye'de gerçekleştirilen; 10. Azot döngüsüyle ilgili,

I. yerel alabalıkların üretme havuzlarında çoğaltılıp I. Havadaki serbest azotun toprağa geçmesinde
göl ve akarsulara salınması, sadece canlılar etkilidir.

II. keklik, sülün gibi kuşların yetiştirilerek doğaya II. Denitrifikasyon olayı, bitki gelişimini olumsuz etkiler.
salınması, III. Nitrifikasyon olayı toprak verimliliğini artırır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
III. bazı doğal yaşam alanlarının koruma altına alınması
uygulamalarından hangileri doğal kaynakların

sürdürülebilirliğine katkı sağlayan
çalışmalardandır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

267

14TEST
Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları

1. Besin piramitlerindeki trofik düzeylerdeki canlı 3. İnsanlar tarafından gerçekleştirilen;
bolluğu ile ilgili,
I. ekonomik değeri olan yabancı türlerin yerel yaşam
I. Karasal ekosistemlerde daha yüksek trofik alanlarına sokulması,
seviyelerdeki organizma bolluğu, daha düşük trofik
seviyelerdeki organizma bolluğunu kontrol eder. II. konut projeleri için büyük habitatların küçük
parçalara bölünmesi,
II. Karasal ekosistemlerde daha düşük trofik
seviyelerdeki besin varlığı, daha yüksek trofik III. sanayi atıklarının arıtılmadan su kaynaklarına
seviyelerdeki organizma bolluğunu sınırlar. verilmesi

III. Sucul ekosistemlerde daha düşük trofik uygulamalarından hangileri doğal yaşam
seviyelerdeki besin varlığı, daha yüksek trofik alanlarındaki biyoçeşitliliğin azalmasına neden
seviyelerdeki organizma bolluğunu sınırlar. olur?

açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2. Aşağıdaki grafikte sıcaklık değişimine bağlı olarak kelp 4. Antartika üzerindeki ekim ayı ozon tabakası kalınlığının
yosunlarıyla beslenen denizkestanesinde üreme yıllara göre değişimi aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
olasılığının değişimi gösterilmiştir.


Denizkestanesinde 350
20 üreme olasılığı (%)
Ozon tabakasının kalınlığı (Dobson) 300
15
250
10
200
5
150
0 8 10 12 14 16 18 20 22
100
Buna göre, Sıcaklık (oC)
0
I. Küresel ısınma nedeniyle okyanusların belirli bir 1955 '60 '65 '70 '75 '80 '85 '90 '95 2000 '05 '10 '15 '20
değere kadar ısınması deniz kestanelerinin
çoğalmasını hızlandırır. Yıl
Ozon tabakasının bu şekilde değişmesiyle ilgili,
II. Küresel ısınma, kelp yosunu yataklarının deniz
kestaneleri tarafından yok edilmesine neden I. Buzdolabı, klima, deodorantlarda kullanılan CFC
olabilir. (kloroflorokarbon) gazlarının havaya karışarak
parçalanmasıyla serbest kalan klorun, ozon (O3)
III. Küresel ısınma, tür çeşitliliğini artırır. moleküllerini bozması sonucu oluşur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
II. Güneşten gelen UV ışınlarının daha fazla yeryüzüne
inmesine neden olur.

III. İnsanlarda cilt kanseri oluşumunu yavaşlatır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

268 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Full Yap

5. Azot döngüsünde; 8. Aşağıdaki şemada su ekosistemindeki bir besin ağı
gösterilmiştir.
I. çürüme,
II. biyotik fiksasyon, İspermeçet
III. abiyotik fiksasyon balinaları
olaylarından hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Baleen Küçük dişli
balinaları balinalar
D) II ve III E) I, II ve III

Yengeç Leopar Fil
yiyen ayıbalığı ayıbalıkları

6. Aralarında beslenme ilişkisi bulunan canların ayıbalıkları Balıklar Mürekkep-
bulunduğu bir ekosisteme, dış kaynaklı giren toksik Kuşlar balığı
bir maddenin, dokularındaki birikiminin en yüksek
olması beklenen canlı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bitki B) Sinek C) Kurbağa

D) Yılan E) Atmaca

Karnivor
plankton
Kril Copepod

7. Aşağıdaki şemada ılıman orman ekosisteminde bir Fitoplankton
besin zincirindeki canlıların birey sayısı ve biyokütlesi
gösterilmiştir. Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Fitoplanktonlar besin ağının üretici canlılarıdır.
İkincil tüketiciler B) Karnivor planktonlar ikincil tüketicilerdir.
C) Suya karışan ağır metallerin leopar ayıbalıklarındaki
Birincil tüketiciler
miktarı küçük dişli balinalara göre daha azdır.
Üreticiler D) Yengeç yiyen ayıbalıklarının biyokütlesi, küçük dişli

Sayı piramidi Biyokütle piramidi balinalara göre düşüktür.
E) Fil ayıbalıkları, mürekkep balıklarına göre daha üst
Bu ekosistemde az sayıdaki üreticinin çok sayıdaki
birincil tüketiciyi besleyebilmesi; trofik düzeyde bulunur.

I. üreticilerin biyokütlesinin tüketicilere göre daha
fazla olması,

II. birincil tüketicilerin biyokütlesinin ikincil tüketicilere
göre daha fazla olması,

III. ikincil tüketicilerin birey sayısının birincil tüketicilere
göre daha az olması

durumlarından hangileriyle açıklanabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

269

15TEST
1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Üniteler

1. Aşağıdaki tabloda çeşitli bitki ve mantarlarda üretilen 3. Aşağıdaki soy ağacında bireylerin kan grubu fenotipleri
polisakkaritler numaralandırılmıştır. verilmiştir.

Özellikler B Rh+ AB Rh– : Dişi
1 2 : Erkek

Depo Yapısal

Canlılar Bitkiler 1 2 3 4 5
A Rh+ B Rh– AB Rh+
Mantarlar 3 4 6

Bu tablonun numaralandırılan poliskkaritler B Rh–
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

1 2 3 4 A) 1 numaralı bireyde O ve Rh– alelleri bulunur.
A) Nişasta Glikojen Kitin Selüloz B) 2 numaralı birey kızına A ve Rh– alellerini
B) Nişasta Selüloz Glikojen Kitin
C) Glikojen Kitin Selüloz Nişasta aktarmıştır.
D) Glikojen Selüloz Nişasta Kitin
C) 3 numaralı birey AO Rr genotiplidir.
E) Selüloz Nişasta Kitin Glikojen
D) 4 ve 6 numaralı bireyler BB rr genotipli olabilir.
E) 5 numaralı bireyin A, B ve Rh+ alellerini birlikte

bulunduran bir çocuğu olamaz.

2. Aşağıdaki şemada bir ekosistemdeki bir özelliğe göre 4. Drosophila cinsi bir sinekte vücut rengi, göz rengi ve
hazırlanan piramit gösterilmiştir. kanat şekli 2. kromozom üzerinde taşınır. Aşağıdaki
şemada bu cinste yer alan bir sineğin genotipi
İkincil gösterilmiştir.
tüketiciler
Birincil Gri Kırmızı Normal
tüketiciler

vücut gözler kanatlar

Üreticiler

Bu piramit doğadaki besin zincirlerinde; Siyah Cinnabar Körelmiş
vücut gözler kanatlar
I. biyokütle,
II. birey sayısı, Bu sinekte bu karakterlerle ilgili kaç farklı gamet
III. aktarılan enerji,
IV. biyolojik birikim (zehir) oluşur?
özelliklerinden hangilerini gösteremez? (Krossing over yok)

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) I, II ve III A) 1  B) 2  C) 3  D) 4  E) 5

270 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap 8. Cinsiyetleri birbirinden farklı olan iki canlının;

5. Aşağıdakilerden hangisi interfaz evresinde I. aynı tür besinlerle beslenme,
gerçekleşen olaylardan biri değildir?
II. birbirleriyle çiftleştiklerinde verimli bireyler
A) Yaşamsal faaliyetlerin geçici durması oluşturma,
B) Metabolizmanın hızlanması
C) Hücre hacminin artması III. vücut hücrelerinde aynı sayıda kromozom
D) DNA eşlenmesi bulundurma
E) ATP ve protein sentezi
özelliklerinden hangilerine sahip olması aynı tür
içinde bulunduklarını gösterir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

6. Su kaybederek plazmoliz durumuna geçmiş bir hücre, 9. "İnorganik maddelerden organik besin sentezlenmesini
hipotonik bir ortama konursa su alarak eski hâline sağlayan organel aşağıdakilerden hangisidir?"
döner.
Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağıdakilerden
Bu olay aşağıdaki kavramlardan hangisiyle hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış
adlandırılır? olur?

A) Fagositoz B) Deplazmoliz C) Hemoliz A) Mitokondri B) Peroksizom C) Kloroplast

D) Pinositoz E) Ekzositoz D) Ribozom E) Golgi aygıtı

7. Bir öğrenci izlediği bilimsel bir belgeselde, ay­rıntılı 10. Azot döngüsüyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
görsellerinin gösterildiği ve özelliklerinin anlatıldığı bir yanlıştır?
hücreli organizmanın; protista değil, mantarlar
aleminde olduğu sonucuna varıyor. A) Serbest yaşayan azotobakterler havanın serbest
azotunu bağlar.
Öğrencinin, bu organizmada aşağıdakilerden
hangisini gözlemesi bu doğru kanıya varmas­ ını B) Saprofit canlılar, organizmalardaki organik
sağlamış olabilir? maddelerde bulunan azotun toprağa karışmasını
sağlar.
A) Hücrede ribozomların bulunması
C) Baklagillerin köklerinde yaşayan bakteriler havanın
B) Hücre içerisinde golgi aygıtının olması azotunu bitkiye kazandırır.

C) Hücre duvarına sahip olması D) Denitrifikasyon bakterileri topraktaki azotu artırarak
bitki gelişimini olumlu etkiler.
D) Kofullarında glikojen depolaması
E) Nitrifikasyon bakterileri bitki gelişimine olumlu katkı
E) Hücrenin mitozla çoğalması sağlar.

271

16TEST
1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Üniteler

1. Temel aminoasitlerle ilgili, 4. Eşeyli üremeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır?
I. Bitkiler tarafından üretilebilir.
II. Hayvansal proteinlerde bulunabilir. A) Eşeysiz üremeden farklı olarak döllenme
III. İnsanlar gereksinimlerini yalnızca bitkilerden gerçekleşir.

karşılayabilir. B) Oluşan yavrular birbirleriyle farklı kalıtsal yapıdadır.
yargılarından hangileri doğrudur?
C) Oluşan yavruların bütün türlerde, biri anne diğeri
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II baba olmak üzere iki farklı atası bulunur.

D) I ve III E) II ve III D) Oluşan yavruların değişen çevresel koşullara uyum
gücü birbirinden farklılık gösterir.

E) Hayvanlarda ve bitkilerde neslin devamını sağlar.

2. Bir böceğin sentezlediği; 5. Bakteri aleminde aşağıdaki olaylardan hangisini
gerçekleştiren birey bulunmaz?
I. kitin,
II. trigliserit, A) Kemosentez B) Fotosentez C) Mitoz
III. nükleik asit D) Parazit beslenme E) Gen aktarımı
moleküllerinin hangileri polimer yapılı değildir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

3. Burak Öğretmen bir âlemdeki canlıların ortak 6. İnsanlarda A ve B karakteri farklı kromozomlarla taşınır.
özellikleriyle ilgili aşağıdaki bilgileri yazmıştır. AaBb genotipli ergin bir erkek bireyle ilgili,

• T üm bireyleri çok hücrelidir. I. A özelliğinin gametlerde bulunma oranı, a özelliğine
göre daha fazladır.
• Heterotrof beslenirler.
II. B özelliğinin gametlerinde bulunma oranı, b
• Glikojen depolarlar. özelliğinin bulunma oranına eşittir.

• H ücrelerinin çevresinde duvar bulunmaz. III. a ve b alellerini birlikte bulunduran gametin oluşma
Burak Öğretmenin öğrencileri bu canlıların oranı 1/4’tür.

bulunduğu âlemin aşağıdakilerden hangisi ifadelerinden hangileri doğrudur?
olduğunu söylemelidir?

A) Bakteri B) Protist C) Bitki A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) Mantar E) Hayvan D) I ve III E) II ve III

272 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap 9. Aşağıdaki şemada su ekosistemindeki bir besin zinciri
gösterilmiştir.
7. Bir polimer sentezi sırasında meydana gelen
değişimlerden bazıları aşağıdaki grafiklerde Etçil balık
gösterilmiştir.

Zooplankton

Y
X
Miktar
Miktar Fitoplankton
Buna göre,
Etçil balık

Etçil balık

Zaman Zaman

Bu grafiklerdeki X ve Y maddeleri aşağıdakilerin I. Fitoplanktonlardan zooplanktonlara aktarılan enerji
hangisinde doğru olarak verilmiştir? miktarı zooplanktonlardan etçil balıklara aktarılana
göre daha fazladır.
XY
II. Suya karışan pestisit gibi kimyasalların birikimi etçil
A) Su miktarı Enzim miktarı balıklarda zooplanktonlara göre daha fazladır.

B) Monomer miktarı Bağ sayısı III. Suya ulaşan ışık miktarının azalması etçil balık
sayısında artmaya neden olur.
C) Ürün miktarı Monomer miktarı
ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) Enzim miktarı Bağ sayısı A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

E) Bağ sayısı Su miktarı D) II ve III E) I, II ve III

8. Aşağıdaki şemada bir molekülün hücre içine alınması 10. Abiyotik faktörlerle ilgili, aşağıdaki ifadelerden
gösterilmiştir. hangisi yanlıştır?

Hücre dışı Glikoz A) Rüzgâr, su ekosisteminde tür çeşitliliğini etkilerken
kara ekosisteminde etkilemez.
Hücre
zarı B) Sucul ekosistemlerde ışık, belirli derinliklerin
ötesine geçemediği için tür çeşitliliğini ve sayısını
Taşıyıcı Hücre içi sınırlandırır.
protein
C) Canlılar kendileri için uygun çevre sıcaklığının
Bu olay aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak olduğu ortamlara yerleşip yaşayabildiği için çoğu
verilmiştir? tür, belirli bir sıcaklık aralığında çoğalır ve dağılım
gösterir.
A) Aktif taşıma B) Endositoz
D) Bol yağış alan ılıman iklim bölgelerinde bitki ve
C) Basit difüzyon D) Ekzositoz hayvan popülasyonları, tür sayısı ve çeşitliliği
bakımından zengin iken çöl ikliminin görüldüğü
E) Kolaylaştırılmış difüzyon bölgelerde ise sınırlıdır.

E) Toprağın mineral miktarı, pH değeri ve zemin yapısı
bitkilerin dağılımında büyük rol oynar

273

17TEST 4. Hücre içinde üretilen enzim veya hormon gibi büyük
1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Üniteler moleküllü maddeler enerji harcanarak kofullar
yardımıyla hücre dışına verilir.
1. Aşağıdakilerden hangisi bölünerek üreyen
canlıların ortak özelliklerinden biri değildir? Bu olay;

A) Bir ata canlıdan oluşan yavruların ata canlıyla aynı I. amip,
kalıtsal yapıda olması
II. bakteri,
B) Sitokinezin gerçekleşmesi
C) Bir ata canlıdan oluşan yavruların birbirleriyle aynı III. mantar
hücrelerinin hangilerinde gerçekleşemez?
kalıtsal yapıda olması
D) Mitozun gerçekleşmesi A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
E) Bir ata canlıdan oluşan yavruların çevresel

değişimlere uyum gücünün birbirleriyle aynı olması.

D) II ve III E) I, II ve III

2. Mantarlar, azot döngüsünde gerçekleşen; 5. Mehmet Öğretmen, ekoloji konusunun kavramlarıyla
ilgili soruları yazdığı kâğıtların diğer yüzeylerine
I. çürüme, cevaplarını yazıp öğrencilerine dağıtıyor. Öğrencilerden
II. nitrifikasyon, soruları cevaplamalarını ve kâğıdı çevirip cevapları
III. denitrifikasyon, kontrol etmelerini istiyor. Öğrencilerin aldığı sorular ve
IV. biyotik fiksasyon cevaplar aşağıda verilmiştir.
olaylarından hangilerinde görev alabilir?
Öğrenci Soru Cevap

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III Bir bölgedeki uzun süreli nem,

D) II ve IV E) III ve IV Ali yağış, rüzgâr yönü ve sıcaklık gibi İklim
atmosferik koşulların ortalamasına

ne ad verilir?

Banu Bir türün bireylerinin doğal olarak Habitat
yaşamını sürdürdüğü alana ne ad
verilir?

Cem Ekosistemde bir canlının yürüttüğü Ekolojik niş
faaliyetlere ne ad verilir?

Dilek Karbondioksitten organik besin Fotoototrof
üretimi için inorganik madde
3. Hücre zarının yapısında bulunan karbonhidratlarla oksidasyonuyla elde ettiği enerjiyi
ilgili, aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? kullanan canlılara ne ad verilir?

Organizmanın yaşadığı; çayır, Biyotop
Eda orman gibi özel tip yaşama
A) Zarın iç kısmında bulunur.
B) Zardaki protein ve lipitlere bağlı olarak bulunur. alanlarına ne ad verilir?
C) Uyarıları algılayan reseptör olarak görev yapabilir.
D) Hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. Bu konuyu iyi bir şekilde öğrenmiş olan bu
E) Hücre zarının seçici geçirgenliğini denetleyen öğrencilerden hangisi sorunun arkasında yazılan
cevabın hatalı olduğunu ifade etmelidir?
moleküllerdir.
A) Ali B) Banu C) Cem

D) Dilek E) Eda

274 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

6. Aşağıdaki şemada bir ekosistemdeki biyokütle piramidi 9. Aşağıdaki soyağaçlarında bazı özelliklerin aktarımı
gösterilmiştir. gösterilmiştir.

İkincil I II III
tüketiciler
Birincil : Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
tüketiciler göstermeyen dişi göstermeyen erkek

Üreticiler : Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
gösteren dişi gösteren erkek
Bu biyokütle piramidi aşağıdaki besin zincirlerinden
hangisine ait olabilir? Bu soyağaçlarının hangilerinde aktarımı gösterilen
özellik X kromozomunun Y kromozomuyla homolog
A) Ağaç → Tırtıl → Kuş olan bölgesinde çekinik olarak bulunabilir?
B) Ot → Kuzu→ Gri kurt
C) Fitoplankton → Zooplankton → Küçük balık A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) Ot → Çekirge → Yeşil kurbağa
E) Ağaç → Termit→ Bakteri

D) II ve III E) I, II ve III

7. İşaretli azot (14N) içeren bir besi ortamında 10. Aşağıdaki şema bir hücrenin bölünme evrelerinden
çoğaltılan bakterilerden elde edilen; birine aittir.

I. DNA,

II. polisakkarit,

III. protein
moleküllerinin hangilerinde işaretli azot bulunması

beklenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

8. Vitaminlerle ilgili, Bu şema;
I. n=2 kromozomlu bir hücrenin metafaz,
I. Yağda çözünenleri hayvansal gıdalarda bulunurken II. 2n=2 kromozomlu bir hücrenin metafaz,
bitkisel gıdalarda bulunmaz. III. 2n=4 kromozomlu bir hücrenin metafaz I,
IV. 2n=4 kromozomlu bir hücrenin metafaz II
II. Suda çözünenleri bitkisel gıdalarda bulunurken evrelerinden hangilerine ait olabilir?
hayvansal gıdalarda bulunmaz.

III. Yağda çözünenleri insan vücudunda
depolanabilirken suda çözünenleri genelde
depolanamaz.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I ve III E) II ve III D) I, II ve IV E) II, III ve IV

275

18TEST 4. Nişasta, selüloz ve glikojen polisakkaritleri;
1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Üniteler
I. insan hücrelerinde sentezlenebilme,
1. Çeşitli hücrelerde madde taşınmasına ilişkin II. insan hücrelerinde hidroliz edilebilme,
aşağıdaki örneklerden hangisi, ilgili hücrede ATP III. insan hücrelerinde sentezlenen enzimlerle hidroliz
harcanmasıyla gerçekleşir?
edilebilme,
A) Çözünmüş karbondioksitin plazma zarından hücre IV. glikozun polimerleşmesiyle sentezlenme
dışına geçmesi özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir?

B) Bir sinir hücresinin, hücre dışında 10 kat daha fazla A) Yalnız IV B) II ve III C) III ve IV
bulunan sodyum iyonlarını hücre içine alması
D) I, II ve III E) II, III ve IV
C) Bir bitki hücresinin konulduğu ortamdan su alarak
şişmesi

D) Bağırsak epitel hücresinin, hücre dışında daha az
oranda bulunan glikozu hücre içine alması

E) Tuzlu suya konulan paramesyumun hücre içindeki
suyu hücre dışına vermesi

2. Aşağıdaki eşeysiz üreme türlerinden hangisinde 5. İhtiyaç duyduğu besinleri kendi üretebilen canlılara
yeni canlıyı oluşturan hücre mayoz sonucu oluşur? üretici (ototrof) denir.

A) Vejetatif üreme B) Rejenerasyonla üreme Bu beslenme türüne sahip canlı gruplarına örnek
olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

C) Bölünerek üreme D) Partenogenezle üreme A) Amip B) Hayvan C) Yeşil bitki

E) Tomurcuklanmayla üreme D) Paramesyum E) Şapkalı mantar

3. Aşağıdaki Venn şemasında bakterilerde ve amipte
bölünerek üreme özellikleri gösterilmiştir.

Bakteride bölünme Amipte bölünme 6. Bir bitki hücresinde;

•a •b •c I. DNA ve RNA bulunduran,

Bu şemayla ilgili aşağıdaki tahminlerden hangisi II. nükleik asit bulundurmayan,
doğrudur?
III. RNA bulundurup DNA bulundurmayan
yapıların birer örneği aşağıdakilerin hangisinde

doğru olarak verilmiştir?

I II III

A) "Çekirdek zarının erimesi" a bölgesinde olmalıdır. A) Kloroplast Peroksizom Mitokondri
B) "İğ ipliklerinin oluşması" b bölgesinde olmalıdır.
C) "Birey sayısını artırma" b bölgesinde olmalıdır. B) Kloroplast Mitokondri Ribozom
D) "Sitokinezin gerçekleşmesi" c bölgesinde olmalıdır. C) Mitokondri
E) "Kromozom sayısının artması" c bölgesinde D) Mitokondri Koful Kloroplast

olmalıdır. Peroksizom Ribozom

E) Peroksizom Kloroplast Koful

276 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

7. Hücre zarından; 10. “Bir kişi ya da topluluk için kullanılan kaynakların
üretilmesi ve oluşan atığın giderilmesi için gereken
I. yağı çözen, coğrafi alana ne ad verilir?”

II. suda çözünen, Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağıdakilerden
hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış
III. yağda çözünen olur?
moleküllerinden hangileri kolaylaştırılmış difüzyon

ile geçer?

A) Karbon ayak izi B) Su ayak izi

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) Ekolojik ayak izi D) Sera etkisi

D) I ve III E) II ve III E) Biyolojik kapasite

8. Bakterilerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi 11. Bir öğretmen "U" şeklinde bir cam boruyu, protein
yanlıştır? moleküllerine geçirgen olmayan yarı geçirgen bir zarla
bölü­yor. Bu borunun A ve B kollarına eşit hacimlerde
A) Oksijenli solunum yapanları mitokondri organeli fakat farklı derişimlerde protein çözeltileri koyuyor. Bir
bulundurmaz. süre sonra bu borunun kollarındaki çözelti seviye­lerinin
şekil 2'deki gibi sabit hale geldiğini görüyor.
B) Depo polisakkariti olarak nişasta sentezler.
C) Bölünerek çoğalanları iğ ipliği oluşturmaz. AB AB
D) Hücre duvarı bulunduranlar duvarlarında
Protein Protein
peptidoglikan bulundurur. çözeltisi çözeltisi
E) Fotosentez yapanları klorofil bulundurur.
Yarı geçirgen Şekil 2 (Son durum)
9. James Watson ve Francis Crick DNA’nın üç boyutlu zar
yapısını açıklayan Çift Sarmal Modeli’ni ileri sürdüler.
Şekil 1 (İlk durum)
Aşağıdaki ifadelerden hangisi bu modelin
açıklamasında kullanılmamıştır? Bu durumla ilgili, aşağıdaki öğrencilerden
hangisinin ifadesi hatalıdır?
A) DNA, sarmal oluşturacak şekilde aynı eksen
etrafında sağa dönen iki iplikten oluşur. A) Aylin: Son durumda A koluna saf su ilave edilip
beklendiğinde, kollardaki çözeltilerin seviye­sinin
B) Art arda gelen şeker ve fosfat gruplarının eşitlenmesi beklenmez.
oluşturduğu omurga, ikili sarmalın dış tarafındadır.
B) Beyza: İlk ve son durumlar karşılaştırıldığında, A
C) Her iki zincirin pirimidin ve pürin bazları karşılıklı kolundaki çözeltinin derişimi artmış, B kolundaki
gelecek şekilde sarmalın iç tarafında dizilir. çözeltinin derişimi ise azalmıştır.

D) Karşılıklı iki zincirdeki pürin ve pirimidin bazları, C) Ceyda: İlk durumda B koluna konulan çöz­ eltinin
zayıf hidrojen bağları tarafından bir arada tutulur. protein derişimi, A koluna konulan çöz­ eltinin
protein derişiminden daha yüksektir.
E) Hidrojen bağları,güçlü kimyasal bağlar olduğu için
oluşumları sırasında su açığa çıkar. D) Dilek: A koluna protein sindiren enzimler ilave
edildiğinde, A kolundaki çözeltinin seviyesinin
yükselerek B ile eşitlenip sabit kalması beklenir.

E) Eda: B koluna protein sindiren enzimler ilave
edildiğinde B kolundaki proteinler sindirilirken A
kolundaki proteinler sindirilmez.

277

19TEST
1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Üniteler

1. Bir kara ekosistemde aralarında beslenme ilişkisi 3. Omurgalı hayvan gruplarına ait bazı özellikler şunlardır:
bulunan canlılarla ilgili biyokütle piramidi aşağıda
verilmiştir. a. Akciğerlerle bağlantılı hava keseleri bulundurma

Dördüncü trofik düzey Üçüncül tüketiciler b. Dört odalı kalp bulundurma

Üçüncü trofik düzey İkincil tüketiciler c. Sıcak kanlı olma

İkinci trofik düzey Birincil tüketiciler d. Ter bezi ve süt bezi bulundurma
Bu özelliklerin bulunduğu sınıflarla ilgili aşağıdaki

şemalardan hangisi doğru hazırlanmıştır?

Birinci trofik Üreticiler
düzey
A) B)
Bu piramide göre aşağıda­kilerden hangisi •a
söylenemez? •b •d •b •c •a
•c •d

A) Üreticilerin biyokütlesi, birincil tüketicilerden Kuşlar Memeliler Kuşlar Memeliler
fazladır.
C) •a •b D) •a
B) İkincil tüketicilerin birey sayısı, birincil tüketicilerden •c •d •d •b •c
daha az olabilir.
Kuşlar Memeliler Kuşlar Memeliler
C) Üçüncül tüketicilerin vücut kütlesi her zaman ikincil
tüketicilerden daha fazladır. E)

D) Bir trofik düzeyden bir üst düzeye geçerken •d •b •a
aktarılan enerji her zaman azalır. •c

E) Biyolojik birikimin en fazla olduğu grup dördüncü Kuşlar Memeliler
trofik düzeyde bulunur.

2. Polimer adı verilen büyük moleküller monomer adı 4. Ökaryot bir hücre zarının yapısı esas alınarak
verilen birbirinin aynı ya da benzeri yapı taşlarının oluşturulan lipit ve protein kanallara sahip yapay bir
birleşmesi ile oluşur. Polisakkaritler ve nükleik asitler zarda (lipozom);
polimer örnekleridir.
I. endositoz,
Bu örneklerin yapı taşları,
II. ozmoz,
I. hidrolizle parçalanamama,
III. aktif taşıma,
II. hücre zarından geçebilme,
IV. basit difüzyon
III. birbirine kimyasal bağ ile bağlanabilme olaylarından hangileri gerçekleşebilir?
özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) II ve III E) I, II ve III D) III ve IV E) II, III ve IV

278 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

5. Aşağıdaki tabloda bakteri, gelişmiş bitki ve hayvan 7. İki farklı canlı türü için aşağıdakilerden hangisi
hücrelerinin hücre döngüsünde gerçekleşen bazı ortak olamaz?
olaylar karşılaştırılmıştır.
A) Vücut hücrelerindeki kromozom sayısı
(✓: Var, ❍: Yok) Hücreler B) İşgal ettikleri niş
DNA eşlenmesi 123 C) Habitatlarının bulunduğu komünite
✓✓✓ D) Bireylerinin DNA larındaki nükleotit dizilimi
E) Beslenme şekilleri
Özellikler Sentriyol eşlenmesi ✓❍❍

Mitotik iğ ipliği oluşumu ✓ ❍ ✓

Sitokinez ✓✓✓

Bu tabloda numaralandırılan hücrelerle ilgili,

I. Karyokinez, iki numaralı hücrede gerçekleşirken bir 8. Ayşe Öğretmen: Prokaryotlar, zarla çevrili çekirdek ve
numaralı hücrede gerçekleşmez.. organellere sahip olmayan tek hücreli canlılardır.

II. Sitokinez, bir numaralı hücrede boğumlanmayla, üç Bu canlılarla ilgili aşağıdaki öğrencilerden
numaralı hücrede ara plak oluşumuyla gerçekleşir. hangisinin verdiği örnek doğrudur?

III. Mitoz, bir ve üç numaralı hücrede gerçekleşirken iki
numaralı hücrede gerçekleşmez.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

A) Ali: Arke B) Burak: Amip

C) Ceyda: Öglena D) Demet: Bitki

E) Eda: Hayvan

6. Renk körlüğüyle ilgili, 9. Sporlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
I. Renk körü bir kızın babası da renk körüdür. yanlıştır?
II. Renk körü bir erkeğin babası da renk körüdür.
III. Renk körü bir kızın annesi taşıyıcıdır. A) Bazı canlılarda mayozla oluşur.
IV. Renk körü bir erkeğin annesi de renk körüdür. B) Bazı canlılarda mitozla oluşur.
açıklamalarından hangileri kesinlikle doğrudur? C) Mitozla yeni canlıları oluşturur.
D) Başka bir sporla döllenerek zigotu oluşturur.
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III E) Kalın bir örtüyle çevrili, olumsuz koşullara dayanıklı,

D) II ve IV E) III ve IV özelleşmiş hücrelerdir.

279

20TEST
1, 2, 3, 4, 5 ve 6. Üniteler

1. Yağda çözünen vitaminlerin bağırsaklardan epitel 4. Karasal ekosistemlerdeki besin piramitleriyle ilgili,
hücrelerine emilebilmesi için;
I. Alt trofik düzeyden üst trofik düzeye gidildiğinde
I. yağların sindirimi, zehirli maddenin canlı dokularındaki birikimi artar.

II. yağların emilimi, II. Üretici canlıların yer aldığı trofik düzeydeki
biyokütle miktarı diğer trofik düzeylerdekinden
III. yağların sentezi daha fazladır.
durumlarından hangilerinde sorun olmaması
III. Trofik düzey yükseldikçe birey sayısı her zaman
gerekir? azalır.

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II yargılarından hangileri doğrudur?

D) I ve III E) II ve III

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2. Ökaryot hücrelerin; 5. “Aşağıdaki olaylardan hangisini gerçekleştirmesi bir
hücrenin arke aleminde olduğunun kanıtı sayılır?”
I. sitoplazma,
II. mitokondri Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağıdakilerden
III. çekirdek hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış
yapılarından hangilerinde RNA molekülleri bulunur? olur?

A) Enzim sentezi B) Kemosentez

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III C) Glikojen sentezi D) Fotosentez

D) II ve III E) I, II ve III E) Metan gazı üretme

3. Golgi aygıtında üretilen salgıların ve metabolizma 6. Kontrol çaprazlamasıyla ilgili;
sonucu meydana gelen atık maddelerin hücre dışına
verilmesini sağlayan keseciklere salgı kofulu denir. I. Baskın fenotipli bireyin genotipini belirlemek için
çekinik fenotipli bireyle çaprazlanmasıdır.
Buna göre;
II. Çaprazlanma sonucu oluşan bireylerin oranı 1:1
I. böcekçil bitki, olması genotipi araştırılan bireyin homozigot baskın
olduğunu ispatlar.
II. ayrıştırıcı mantar,
III. Çaprazlanma sonucu çekinik fenotipli birey
III. ayrıştırıcı bakteri oluşması genotipi araştırılan bireyin heterozigot
canlılarından hangileri sindirim enzimlerini salgı baskın olduğunu ispatlar.

kofulları oluşturarak ekzositozla hücre dışına verir? ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) II ve III

280 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

7. Mert Öğretmen mantarlar ve hayvanlar alemindeki 9. Aşağıdaki soyağacında bir hastalığın aktarımı
canlılarla ilgili aşağıdaki Venn şemasını hazırlıyor. gösterilmektedir.

Mantarlar Hayvanlar : Özelliği fenotipinde
göstermeyen dişi
•a •b •c
: Özelliği fenotipinde
göstermeyen erkek

: Özelliği fenotipinde
gösteren erkek

Öğretmen öğrencilerinin aşağıdaki ifadelerinden Bu hastalığın kalıtımıyla ilgili,
hangisini düzeltmelidir?
I. Hastalığın sadece erkek bireylerde ortaya çıkması,
A) "Sporla çoğalma" ifadesi a bölgesine aittir. Y’ye bağlı çekinik alel ile kalıtıldığına işaret edip
ispatlar.
B) "Bir hücreli birey bulundurma" ifadesi a bölgesine
aittir. II. Soyağacında hasta dişi birey bulunmamasına karşın
bu hastalığa X’e bağlı çekinik alel yol açıyor olabilir.
C) "Glikojen depolama" ifadesi b bölgesine aittir.
III. Bu hastalık Y kromozomunun X ile homolog
D) "Kitin içeren hücre duvarı olan birey bulundurma" bölgesinde bulunan baskın bir alelle kalıtılıyor
ifadesi b bölgesine aittir. olabilir.

E) "Başkalaşım geçiren birey bulundurma" ifadesi c yorumlarından hangileri doğrudur?
bölgesine aittir.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

8. Aşağıdaki şemada göğüs kanserinin yayılması
gösterilmiştir.

Tümor Kanser Kan Lenf
çevre kılcalı kılcalı
dokulara
yayılır

Kanser
hücresi

Salgı doku Metütamsotartik 10. Çekirdekle ilgili,

Pearson education, Campbell biology 11th edition sy 249 I. Bazı ökaryot hücrelerde bir adet bulunurken
bazılarında birden fazla bulunabilir.
Buna göre,
II. Bazı hücrelerde hücre yaşamının erken evrelerinde
I. Bu tümor kötü huyludur. mevcutken sonradan kaybolur.

II. Kanserleşmiş hücreler kan veya lenf damarlarıyla III. Genel olarak hayatsal faaliyetlerin hızlı olduğu
diğer doku veya organlara taşınabilir. hücrelerde çekirdek oransal olarak daha büyüktür.

III. Kanserleşmiş hücre taşındığı yeni organda açıklamalarından hangileri doğrudur?
bölünme özelliğini kaybeder.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

281

Cevaplar

Sayfa 8 ÜNİTE 1: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ
Sayfa 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Sayfa 12 AEBECADE
Sayfa 14 CE E E CE E B BDCC
Sayfa 16 EAEAEDEBCAD
Sayfa 18 ECECEEDD
Sayfa 20 EECACBDEEB
Sayfa 22 DECBCBDE
Sayfa 24 E D A A A CCB A DD
Sayfa 26 CCBD E A CB A D
Sayfa 28 ADBBECCEB
Sayfa 30 C A CCD A C A E E
Sayfa 32 CCE E D A E E ECD
Sayfa 34 CEBEEDAAAE
Sayfa 36 EECEEDAEEAC
Sayfa 38 DCE ECD ACB B
Sayfa 40 DACECEDE
Sayfa 42 ABCCDBDA
Sayfa 44 BDAABEDEC
Sayfa 46 D ACA ACDCE
Sayfa 48 CABDDDBEE
Sayfa 50 AAEEDECE
Sayfa 52 A E B E ECCE
Sayfa 54 DCA E DBCE
Sayfa 56 CECCEDECDE
Sayfa 58 E CE E DCCE DB
Sayfa 60 BECABCCCED
Sayfa 62 A E B ECDBC
Sayfa 64 AADABADEC
DBEEAECA
CA A DBCBCCB A A B E

282 Biyoloji

Cevap
Anahtarı

ÜNİTE 2: HÜCRE

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Sayfa 68 DEE E DDEEEBD

Sayfa 70 CCC A EEBEDD

Sayfa 72 BCC E AECEEB

Sayfa 74 CEB E EDDACEA

Sayfa 76 DDDC BDECCE

Sayfa 78 EDD B EDCCEEC

Sayfa 80 CDE C ECDEBC

Sayfa 82 DBA A DEECC

Sayfa 84 ECB CDDDEEEA

Sayfa 86 ACD B ECCEEC

Sayfa 88 CDE E EDDEEBA

Sayfa 90 BAC C ADAABBE

Sayfa 92 DCE B CCCEBA

Sayfa 94 DECD BEEDDE

Sayfa 96 ECE CCDCBBA

Sayfa 98 EBB C DBEC

Sayfa 100 D C B C E D D B C A

Sayfa 102 C D A D C C E E C B D

Sayfa 104 C E E B A A E E

Sayfa 106 B D E A B C A

Sayfa 108 D B C D E B E D

Sayfa 110 B D D E C B E E D D

Sayfa 112 D C B B C B E C D

Sayfa 114 C B E A E E E D E C C

Sayfa 116 B B D C E C B C

Sayfa 118 D D C D C E A B C B E D B

283

Cevaplar

ÜNİTE 3: CANLILAR DÜNYASI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Sayfa 122 E D A E E E C E
Sayfa 124 E D A D C C C D B
Sayfa 126 E C D E E D E B E E D C
Sayfa 128 E D B E C E C D D B
Sayfa 130 A A B E C D A C D E
Sayfa 132 C C E E D D C D D B B
Sayfa 134 C B A C D E D D B C D
Sayfa 136 C B D A E B B E E C C A
Sayfa 138 E C E C D D A E D E D
Sayfa 140 E D C E A A E E B D B
Sayfa 142 B B C D C C B E C D C
Sayfa 144 E A B A E A D E A C
Sayfa 146 C B C A B C A B E A
Sayfa 148 C E E B B B D C D
Sayfa 150 C C A C A B E A E A
Sayfa 152 C D C E B B D C A
Sayfa 154 C E D B C A E A D
Sayfa 156 A A C C D B C E C C E D A A

284 Biyoloji

Cevap
Anahtarı

ÜNİTE 4: HÜCRE BÖLÜNMELERİ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Sayfa 160 E E B D C B E C D
Sayfa 162 E D C C B B E A D E D
Sayfa 164 C C E E B E C E
Sayfa 166 A B C D D A C E
Sayfa 168 A D C C E E B A B
Sayfa 170 D E C E D C C D C B
Sayfa 172 B A A C C C D E
Sayfa 174 C D E B C E B
Sayfa 176 D C B E E A D A
Sayfa 178 D E C C A B C E D A
Sayfa 180 D C B D E E B B
Sayfa 182 A C E D C D C D
Sayfa 184 E B C A E C A C D
Sayfa 186 C D A B D C D A D
Sayfa 188 E A A B C B D D E B
Sayfa 190 A E A A B A E C C D
Sayfa 192 B B E D C C B A C E C A D E D

285

Cevaplar

ÜNİTE 5: KALITIMIN GENEL İLKELERİ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Sayfa 196 E B A C A C D D B A C

Sayfa 198 E A D E C D A B D B

Sayfa 200 D B C E D E A A B A C

Sayfa 202 B E C B E D C B C C B E

Sayfa 204 C C A B A D D C

Sayfa 206 C D E E C C E A

Sayfa 208 C A D E B B D B

Sayfa 210 BCCA BCDBC

Sayfa 212 A A E A D C A B C C

Sayfa 214 D B B D D D A C A

Sayfa 216 E E C C B E D B D E

Sayfa 218 E C C A B B B B A C E B

Sayfa 220 C C E A D D B A B

Sayfa 222 A D A D B C E A D

Sayfa 224 E D C E E B B B C C

Sayfa 226 A E D E D D E D C

Sayfa 228 E B B B A A C C

Sayfa 230 C A E D B E A B

Sayfa 232 E B B A C D E A E E

Sayfa 234 E B D B C D C E A D

Sayfa 236 E D E D C C E B C

Sayfa 238 B A B E C B C A A C B E

286 Biyoloji

Cevap
Anahtarı

Sayfa 242 ÜNİTE 6: EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI
Sayfa 244 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Sayfa 246 CCE E B E E E CD E D
Sayfa 248 EDEBCEACA
Sayfa 250 ACCDCEDC
Sayfa 252 CD E DCCB E E
Sayfa 254 CA DCA A CC
Sayfa 256 E A CCB B E A
Sayfa 258 BBACBACE
Sayfa 260 CDCE DCE A E D
Sayfa 262 BDBEDECDE
Sayfa 264 B E D E BCDD E E D
Sayfa 266 B E E B E BCCE E
Sayfa 268 CEBEEDACE
Sayfa 270 ACDDCCCEDD
Sayfa 272 ECECEEAD
Sayfa 274 BDEBABDBCD
Sayfa 276 CB ECCE A EC A
Sayfa 278 D A A BDCCB BD
Sayfa 280 BDCACDBBECD
CBACDADAD
CECBEDDCDE

287

Kaynakça

Kaynakça / Kullandığımız Kaynaklar

• Dr Bilge Acar, Dr Zafer Devrim Tosun ve diğerleri, Ortaöğretim Biyoloji 9. Sınıf Ders Kitabı Milli Eğitim Bakanlığı (2021)
• Ahmet Bagatır, Berrin Berat Yüceler ve diğerleri, Ortaöğretim Biyoloji 10. Sınıf Ders Kitabı Milli Eğitim Bakanlığı (2021)
• Campbell, NA. ve Reece, (6, 8, 9, 10, 11, 12.th Edition) Pearson Education
• P Sylvia S. Mader, Michael Windelspecht, Human Biology, 14 th edition, McGraw Hill Education
• Raven, johnson, Mason, Losos, Singer, Biology 9 th edition, McGraw Hill Education
• Manuel C., Molles Jr., Anna A. Sher, Ecology, (Concepts & Aplications), McGraw Hill Education
• Prof. Dr. Ali Demirsoy Yaşamın Temel Kuralları Cilt I (Kısım I-II), Cilt II (Kısım I-II), Cilt III (Kısım I-II), Meteksan
• Frederic H. Martini, William C. Ober ve diğerleri, Visual Anatomy & Psysiology, Pearson Education
• Prof. Dr. Ali Demirsoy Kalıtım ve Evrim. Meteksan
• Kaçar, B., Katkat, V. ve Öztürk Ş. Bitki Fizyolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Kışlalıoğlu, M. ve Berkes F. Ekoloji ve Çevre Bilimleri İstanbul: Remzi Kitabevi
• Bayat, C. vd. Çevre Bilimleri. Ankara: Çevre Gönüllüleri Derneği
• Keeton, WT. ve Gould, JL. Genel Biyoloji (Demirsoy, A. ve Türkan, İ. çev.) Ankara: Palme Yayıncılık
• Jones, M. ve Jones, G. Biyoloji (Gündüz, G. ve Süzen, B. çev.) İstanbul: Birol Bas. Yay. Dağ.
• Yaşam Biyoloji Bilimi 9. baskı Sadava, Hillis, Heller, Berenbaum, (Gündüz E., Türkan İ. Çev. Ed.)Ankara: Palme Yayıncılık
• Nelson, Cox Lehninger Biyokimyanın İlkeleri, (Elçin Y. Murat Çev. Ed.)Ankara: Palme Yayıncılık
• Phillips, WD. and Chilton, TS. A-level Biology. England: Oxfor Üniversity Press
• Clegg, CI. and Mackean DG. Advenced Biology Principles and Applications. Paberback
• Freeman, S. and Herron, JC. Evrimsel Analiz, Ankara: Palme Yayıncılık
• http://www.shutterstock.com
• Murat Aydoğan / bybars çizim.

288 Biyoloji