Biyoloji Logolu Baskı

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

7 Heterozigot sarı tohumlu bezelye bitkisinin yeşil 10. İnsanlarda gamzeli olma özelliği baskın alelle aktarılır.
tohumlu bezelye bitkisiyle çaprazlanması sonucu
oluşan bitkilerin genotip oranının aşağıdakilerin Buna göre annesi gamzesiz olan gamzeli bir
hangisinde verildiği gibi olması beklenir? kadının gamzesiz bir adamla evliliğinden gamzeli
çocuğun olma ihtimali aşağıdakilerin hangisinde
(Sarı tohumlu olma özelliği baskındır.) doğru olarak verilmiştir?

A) 2 : 2 B) 1 : 2 : 1 C) 3 : 1 A) 1   B) 1   C) 3   D) 1  E) 0
2 4 4
D) 9 : 3 : 3 : 1 E) 4 : 1

8. Çukur çeneli olma özellği baskın alelle aktarılır. 11. Düzgün tohumlu bezelye bitkisinin kendileştirilmesi
Buna göre, sonucu oluşan düzgün ve buruşuk tohumlu bezelyeler
aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
I. çukur çeneli kadın x çukur çeneli erkek,
II. çukur çeneli kadın x düz çeneli erkek, Düzgün
III. düz çeneli kadın x çukur çeneli erkek, tohumlu
IV. düz çeneli kadın x düz çeneli erkek
çaprazlamalarından hangilerinin sonucunda oluşan F1 dölü kendileştiriliyor.

yavrunun düz çeneli olacağı kesin olarak söylenir?

A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III

D) III ve IV E) II, III ve IV F2 dölü Düzgün
tohumlu
Düzgün
tohumlu

Düzgün Buruşuk
tohumlu tohumlu

9. Normal boylu iki sığırın çaprazlanması sonucu normal Buna göre,
boylu ve cüce sığırlar elde edilmiştir.
I. Buruşuk tohumlu olma özelliği düzgün tohumlu
Buna göre, olma özelliğine baskındır.

I. Çaprazlanan sığırlardan biri homozigot diğeri II. Kendileştirilen düzgün tohumlu bezelye heterozigot
heterozigot genotiplidir. genotiplidir.

II. Normal boylu olma özelliği baskın alelle aktarılır. III. Çaprazlama sonucu oluşan düzgün tohumlu
bezelyelerin tümü homozigot genotiplidir.
III. Çaprazlama sonucu oluşan normal boylu sığırların
tümü heterozigot genotiplidir. IV. Çaprazlama sonucu oluşan buruşuk tohumlu
bezelyelerin tümü homozigot genotiplidir.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) I ve II E) II ve III D) III ve IV E) I, III ve IV

201

4TEST Mendel Genetiği / Dihibrit Çaprazlamalar

1, 2. soruları aşağıdaki bilgiye göre cevaplayınız. 4. Gghh genotipli bireyin gghh genotipli bireyle
çaprazlanması sonucu;
Birbirinden bağımsız kromozomlarla kalıtılan iki farklı
karaktere sahip bireylerin çaprazlanması sonucu I. GH,
oluşabilecek bireylerle ilgili aşağıdaki Punnet karesi
hazırlanmıştır. II. Gh,

Gamet AB AaBb ab III. gH,
Ab aB
AB AABB AaBb IV. gh
Ab AABb AABb AaBB Aabb fenotipli yavrularından hangilerinin oluşması
aB AaBB AAbb AaBb aaBb
ab AaBb AaBb aaBB aabb beklenmez?
Aabb aaBb
A) I ve II B) I ve III C) II ve III

AaBb D) II ve IV E) III ve IV

1. Bu Punnet karesinde AaBb genotipli bireylerin 5. Şişkin meyveli düzgün tohumlu bezelye bitkisi
oranı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak kendileştirildiğinde;
verilmiştir?
I. kıvrık meyveli - buruşuk tohumlu,
A) 1   B) 1   C) 1   D) 3   E) 3 II. şişkin meyveli - düzgün tohumlu,
2 4 8 8 16 III. şişkin meyveli - buruşuk tohumlu
fenotipli bireylerinden hangileri oluşabilir?

(Şişkin meyveli ve düzgün tohumlu olma özellikleri baskındır.)

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

2. Bu Punnet karesinde AB fenotipli bireylerin oranı
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) 1   B) 1   C) 1   D) 3   E) 9 6. Siyah kürklü, normal görüşlü labrador dişi av köpeğiyle
2 4 8 8 16 siyah kürklü, normal görüşlü labrador erkek av
köpeğinin çaprazlanması sonucu;
3. AaBb genotipli bireyin AaBb genotipli bireyle
çaprazlanması sonucu oluşan yavruların fenotip • siyah kürklü, kör,
oranının aşağıdakilerden hangisi gibi olması
beklenir? • çikolata kürklü, normal görüşlü

yavrular elde edilmiştir.

Buna göre, çaprazlanan bu dişi ve erkeğin her
ikisinin de genotipi aşağıdakilerden hangisi
olabilir?

(Siyah kürklü (A), çikolata kürklü (a), normal görüşlü (B), kör
(b))

A) 2 : 2 B) 3 : 1 C) 9 : 3 : 3 : 1 A) AABB  B) AABb  C) AAbb

D) 1 : 1 : 1 : 1 E) 1 : 2 : 4 : 2 : 1 D) AaBb E) aaBB

202 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

7. AaBb genotipli bireyin Aabb genotipli bireyle 10. Kontrol çaprazlamasıyla ilgili,
çaprazlanması sonucu oluşabilecek yavruların
genotip ve fenotip çeşitleri aşağıdakilerin I. Genotipi bilinmeyen baskın fenotipli bireyin
hangisinde doğru olarak verilmiştir? genotipini belirlemek amacıyla yapılır.

Genotip çeşidi Fenotip çeşidi II. Çaprazlama sonucunda çekinik fenotipli yavrunun
oluşması, araştırılan bireyin heterozigot olduğunu
A) 2 2 kanıtlar.

B) 3 4 III. Çaprazlama sonucunda baskın fenotipli yavrunun
oluşması araştırılan bireyin homozigot olduğunu
C) 6 4 kanıtlar.

D) 6 8 ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) 9 9 A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

8. Çiçek rengi ve konumu karakterler yönüyle genotipi 11. Uzun gövdeli bir bezelyenin kısa gövdeli olma alelini
bilinmeyen iki bezelye bitkisinin çaprazlanması sonucu bulundurup bulundurmadığının araştırıldığı bir
oluşan tohumlardan elde edilen fideler ve sayıları çalışmada kısa gövdeli bezelyeyle çaprazlandığında
aşağıda verilmiştir. oluşan tohumlardan elde edilen fidelerin bazıları kısa
gövdeli bazıları da uzun gövdelidir.
• Mor renkli – yanda çiçekli : 901
Buna göre, genotipi araştırılan bezelyeyle ilgili,
• Mor renkli – uçta çiçekli : 303
I. Homozigot uzun boyludur.
• Beyaz renkli – yanda çiçekli: 298
II. Heterozigot uzun boyludur.
• Beyaz renkli – uçta çiçekli : 102
Bu çaprazlamada kullanılan bezelyelerin genotipi III. Homozigot kısa boyludur.
yargılarından hangileri doğru olabilir?
aşağıdakilerin hangisinde verildiği gibi olabilir?

A) AABB x aabb B) AaBb x AaBb A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

C) AaBB x AaBB D) Aabb x aaBb D) I ve II E) II ve III

E) aaBB x AAbb

9. KMn ✗ KmN çaprazlaması sonucu oluşan 1. 12. ABC fenotipli birey, genotipinin araştırıldığı bir
yavrunun fenotipi kmn’dir. çalışmada aşağıdaki bireylerden hangisiyle

Bu dişi ve erkeğin 2. kez çaprazlanmasıyla KMN çaprazlanmalıdır?
fenotipli yavrunun oluşma ihtimali aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) ABC B) ABc  C) AbC

1 3 C) 136  3 9 D) aBc E) abc
4 8 32 64
A)   B)   D)   E)

203

5TEST Mendel Genetiği / Çaprazlamalar

1. Aşağıdaki şemada sarı düzgün tohumlu bezelye 3. Labrador av köpeklerinde siyah kürklü olma (A) özelliği
bitkisinin yeşil buruşuk tohumlu bezelyeyle çikolata kürklü olma (a) özelliğine, normal görüşlü
çaprazlanması sonucu oluşan sarı düzgün tohumlu olma (B) özelliği ise körlüğe (b) baskındır.
bezelyenin kendileştirilmesiyle oluşan tohumlar
gösterilmiştir. Bu karakterle ilgili heterozigot genotipli olan iki
bireyin çaprazlanması sonucu oluşan bireylerin
Sarı ✗ Yeşil fenotip dağılımının aşağıdakilerin hangisinde
düzgün buruşuk verildiği gibi olması beklenir?
tohumlu Sarı tohumlu
düzgün A) B)
F1 dölü tohumlu kendileştiriliyor.
99

66

33

F2 dölü

Sarı Yeşil Sarı Yeşil AB Ab aB ab AB Ab aB ab
düzgün düzgün buruşuk buruşuk
tohumlu tohumlu tohumlu tohumlu C) D)

99

Buna göre;

66

I. F1 dölü her iki karakter bakımından heterozigottur. 33

II. F2 dölündeki sarı düzgün tohumlu bezelyelerin AB Ab aB ab AB Ab aB ab
tümü her iki karakter bakımından homozigottur.
E)
III. F2 dölündeki yeşil düzgün tohumlu bezelyelerin
tümü her iki karakter bakımından heterozigottur. 9

IV. F2 dölündeki yeşil buruşuk tohumlu bezelyelerin 6
tümü her iki karakter bakımından homozigottur.
3
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV

D) II ve III E) III ve IV AB Ab aB ab

2. Ayrık kulak memeli kadın ve erkeğin ilk çocukları 4. Aşağıdaki çaprazlamalardan hangisinin sonucunda
yapışık kulak memeli olduğuna göre ikinci oluşan yavruların fenotip oranının 9 : 3 : 3 : 1 olması
çocuklarının ayrık kulak memeli olma ihtimali beklenir?
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

1 1 3 1 3 A) GgHh x Gghh B) GgHh x GgHh
2 4 4 8 8
A)   B)   C)   D)   E) C) GgHh x ggHH D) ggHh x Gghh

E) ggHH x ggHh

204 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Düşün Yap

5. Bir köpek türünde siyah kürklü olma özelliği beyaz 7. Aşağıdaki şemada gövde boyu ve tohum zarfı
kürklü olma özelliğine baskındır. Kürk renginin düzgün karakterlerini 4. kromozomunda bulunduran iki bezelye
dağılması düzgün dağılmamasına baskındır. Düzgün bitkisinin çaprazlanması gösterilmiştir.
dağılmayan kürk rengi benekli görünüm oluşturur.
Uzun gövdeli Kısa gövdeli
Buna göre, Şişkin zarflı kıvrık zarflı

I. Benekli siyah bir köpekle beneksiz beyaz bir Aa aa
köpeğin çaprazlanması sonucu beneksiz siyah Bb bb
yavru oluşabilir.
123 4
II. Beneksiz siyah bir köpekle beneksiz beyaz bir
köpeğin çaprazlanması sonucu benekli beyaz A aA aa aa a
yavru oluşabilir. B bb bB bb b

III. Benekli siyah bir köpekle benekli beyaz bir köpeğin Uzun gövdeli Uzun gövdeli Kısa gövdeli Kısa gövdeli
çaprazlanması sonucu beneksiz beyaz yavru Şişkin zarflı Kıvrık zarflı Şişkin zarflı Kıvrık zarflı
oluşabilir.
Bu şemada numaralandırılan bireylerden
IV. Benekli beyaz bir köpekle benekli beyaz bir hangilerinin oluşumu sürecinde krossing over
köpeğin çaprazlanması sonucu beneksiz siyah gerçekleşmiştir?
yavru oluşabilir.
(Mutasyon yok.)
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) I, II ve III

A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 1 ve 4

D) 2 ve 3 E) 3 ve 4

6. İnsanda kısa parmaklılığa neden olan alel uzun 8. Bir bezelye bitkisinin fenotipi şöyledir:
parmaklılık üzerinde baskındır. Kısa parmaklılık aleli
homozigot durumda yavruların ölümüne neden olur. Yuvarlak tohumlu, sarı tohumlu, yanda çiçekli
Ölüm olayı genellikle döllenmeden kısa bir süre sonra
anne rahminde gerçekleşir. Bu bitkinin genotipinin belirlenebilmesi, aşağıdaki
fenotiplerden hangisine sahip bir bitkiyle
Buna göre; çaprazlanmasıyla mümkün olabilir?

I. Kısa parmaklı ✗ kısa parmaklı çaprazlaması sonucu (Yuvarlak tohumlu, sarı tohumlu, yanda çiçekli olma özellikleri
oluşan tüm zigotlar gelişimini tamamlamadan ölür.
baskındır.)
II. Kısa parmaklı ✗ uzun parmaklı çaprazlaması
sonucu oluşan zigotlar gelişimini tamamlayabilir. A) Yuvarlak tohumlu, sarı tohumlu, uçta çiçekli
B) Yuvarlak tohumlu, sarı tohumlu, yanda çiçekli
III. Uzun parmaklı ✗ uzun parmaklı çaprazlaması C) Buruşuk tohumlu, yeşil tohumlu, uçta çiçekli
sonucu kısa parmaklı çocuk oluşamaz. D) Buruşuk tohumlu, sarı tohumlu, uçta çiçekli
E) Buruşuk tohumlu, yeşil tohumlu, yanda çiçekli
açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

205

6TEST Mendel Genetiği / Soyağaçları

1. Aşağıdaki soyağacında otozomal çekinik olarak 3. Aşağıdaki soyağacında otozomal çekinik olarak
aktarılan bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler aktarılan bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler
turuncu renkli olarak verilmiştir. turuncu renkli olarak gösterilmiştir.

12
1 23
3
Tek yumurta
Bu soyağacında numaralanmış bireylerden ikizi
hangileri kesinlikle heterozigot genotiplidir?
45
A) Yalnız 1 B) Yalnız 3 C) 1 ve 2
Çift yumurta
D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3 ikizi

Bu soyağacında numaralandırılan bireylerden
hangisinin ilgili karakter bakımından genotipi
bilinemez?

A) 1  B) 2  C) 3  D) 4  E) 5

2. Aşağıdaki soyağacında Cem’in ailesinde otozomal 4. Aşağıdaki soyağacında otozomal çekinik olarak
çekinik olarak aktarılan bir özelliği fenotipinde gösteren aktarılan normal tansiyonlu olma özelliğini fenotipinde
bireyler turuncu renkli olarak verilmiştir. gösteren bireyler turuncu renkli olarak gösterilmiştir.

Babaanne Dede 1 : Dişi
: Erkek
Anne Baba Amca Hala
2 34
Cem Eren Ayşe Betül
5
Buna göre Cem’in ailesindeki bireylerden
hangisinin genotipi bilinemez? Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluğu
kesin değildir?
A) Eren B) Anne  C) Hala
A) 1 numaralı bireyden 3 numaralı bireye yüksek
D) Ayşe E) Dede tansiyonlu olma aleli aktarılmıştır.

206 B) 2 numaralı birey, kız çocuğuna normal tansiyonlu
olma aleli aktarmıştır.

C) 3 numaralı birey, babasından normal tansiyonlu
olma aleli almıştır.

D) 4 numaralı birey, hem yüksek tansiyonlu olma hem
de normal tansiyonlu olma alelini bulundurur.

E) 5 numaralı birey, hem annesinden hem de
babasından yüksek tansiyonlu olma aleli almıştır.

Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

5. Aşağıdaki soyağacında otozomal baskın olarak 7. Aşağıdaki soyağacında birbirinden bağımsız olarak
aktarılan beyaz perçem bulundurma özelliğini aktarılan iki farklı karakter yönüyle bireylerin fenotipleri
fenotipinde gösteren bireyler yeşil renkli olarak verilmiştir.
gösterilmiştir.
1
1 12 Ab aB

3 23 4
AB aB AB

Bu soyağacında numaralanmış bireylerden 5
hangileri homozigot beyaz perçemli olabilir? aB Ab

A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3 Bu soyağacında numaralandırılan bireylerden
hangisinin genotipi karşısında verilenden farklı
D) 1 ve 2 E) 2 ve 3 olabilir?

A) 1–Aabb  B) 2–AaBb  C) 3–aaBb

D) 4–AaBb E) 5–aaBb

6. Aşağıdaki soyağacında otozomal baskın olarak 8. Aşağıda soyağacında bireylerin iki karakter ile ilgili
aktarılan kalın dudaklı olma özelliğini fenotipinde fenotipleri verilmiştir.
gösteren bireyler yeşil renkli olarak gösterilmiştir.
1 2 : Dişi
1 2 : Dişi AB Ab : Erkek
: Erkek
34 5
34 ab AB Ab

5 67
aB Ab
Buna göre numaralandırılmış bireylerle iligli
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? Bu soyağacındaki numaralandırılan bireylerle ilgili
aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?
A) 1 numaralı birey heterozigot kalın dudaklıdır.
B) 2 numaralı birey hem kalın dudaklı olma hem de A) 1 numaralı birey hem A hem de B karakteri
açısından heterozigot genotiplidir.
ince dudaklı olma alellerine sahiptir.
C) 3 numaralı birey, hem annesinden hem de B) 2 numaralı birey her iki karakterle ilgili homozigot
genotiplidir.
babasından kalın dudaklı olma aleli almıştır.
D) 4 numaralı birey, heterozigot kalın dudaklıdır. C) 3 numaralı birey annesinden her iki karakterle ilgili
E) 5 numaralı birey, homozigot ya da heterozigot kalın baskın alel almıştır.

dudaklıdır. D) 4 numaralı birey babasından her iki karakterle ilgili
çekinik alel almıştır.

E) 5 numaralı birey, A karakterleriyle ilgili 6 numaralı
bireye çekinik, 7 numaralı bireye ise baskın alel
aktarmıştır.

207

7TEST Mendel Genetiği

1. Heterozigot soğuğa dayanıklı olmayan iki buğday 3. İnsanda geniş dudaklı olma özelliği otozomal
bitkisinin çaprazlanması sonucu oluşan bireylerin kromozomlar üzerinden aktarılmaktadır ve dar dudaklı
genotip dağılımının aşağıdakilerin hangisinde olma özelliğine baskındır.
verildiği gibi olması beklenir?

A) B) KL

44 ?
33

22

11

AA Aa aa AA Aa aa : Geniş dudaklı dişi : Dar dudaklı dişi
: Geniş dudaklı erkek : Dar dudaklı erkek
C) D)
Aşağıdaki soyağacında gösterilen K ve L çifti bir
4 4 bebek beklediğine göre doğacak bu bebeğin
3 3 dudaklarının geniş ve dar olma olasılıkları
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
2 2

1 1

AA Aa aa AA Aa aa Dudakları geniş Dudakları dar

E) A) 1/4 3/4

4 B) 1/2 1/2
3
C) 1/3 2/3
2
D) 2/3 1/3
1

AA Aa aa E) 3/4 1/4

2. Drosophila cinsi bir sinekte vücut rengi ve kanat şekli
2. kromozom üzerinde taşınır. Aşağıdaki şemada bu
cinste yer alan bir sineğin genotipi gösterilmiştir.

Gri Kırmızı Normal 4. Diploid bireylerdeki kalıtımla ilgili,
vücut gözler kanatlar
I. Bireyin genotipinde bir karakterden sorumlu olan
Siyah Cinnabar Körelmiş iki alel, gamet oluşumu sırasında eşit olasılıkla
vücut gözler kanatlar rastgele ayrılır ve farklı gametlere gider.

Bu bireyde; siyah vücut, cinnabar göz, körelmiş II. Bir karakterle ilgili genotipleri farklı olan iki
kanat özelliklerini birlikte bulunduran gametin homozigot bireyin çaprazlanması sonucu oluşan
oluşma oranı aşağıdakilerin hangisinde doğru tüm bireyler aynı genotipe sahip olur.
olarak verilmiştir?
III. Bir karakterle ilgili heterozigot genotipli olan
(Krossing over yok) bireyde etkisini fenotipte gösteremeyen alele
çekinik alel denir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) 1   B) 1   C) 1   D) 1   E) 3 A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
2 4 8 16 16
D) II ve III E) I, II ve III

208 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Düşün Yap

5. Otozomal kromozomlarla taşınan dominat ve resesif 7. Bir tür bezelye bitkisinde gövde boyu 4. kromozom
genlerin kalıtımını dersinde işleyen biyoloji öğretmeni, üzerinde, tohum zarfı rengi ise 5. kromozomda taşınır.
insanlarda çene tipi karakterinin otozomal olarak
kalıtıldığını ve düz çeneli olma özelliğinin çekinik Heterozigot uzun gövdeli - yeşil zarflı bir bezelye
olduğunu anlatıyor. Biyoloji öğretmeni öğrencilerine bitkisiyle ilgili,
performans ödevi olarak kendi ailelerinin çene tipi
karakterine göre soyağacını çizip her bireye ait olası I. Uzun gövdeli olma aleli heterozigot durumda
genotipleri yazmalarını istiyor. etkisini fenotipte gösterdiği için gametlerde
bulunma oranı çekinik olan kısa gövdeli olma
Buna göre, beş farklı öğrencinin çizmiş olduğu aleline göre daha fazladır.
aşağıdaki soyağaçlarından hangisinde olası
genotiplerden bir tanesi eksik yazılmıştır? II. Anafaz I de homolog kromozomlar bağımsız
dağıldığı için baskın olan yeşil zarflı olma özelliğinin
: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde gametlerinde bulunma oranı çekinik olan sarı zarflı
göstermeyen dişi göstermeyen erkek olma özelliğinin bulunma oranına eşittir.

: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde III. uzun gövdeli - yeşil zarflı olma alellerini birlikte
gösteren dişi gösteren erkek bulunduran gametin oluşma oranı 1/4’tür.

A) B) ifadelerinden hangileri doğrudur?

Aa Aa Aa Aa A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

aa AA Aa aa
Aa
C) Aa D) Aa

aa aa

aa aa Aa aa 8. Aşağıdaki soyağacında uzun kirpikli bireyler yeşil
Aa olarak verilmiştir.
E) AA
1 12
aa

Aa Aa Aa

6. Kedilerde kısa kıllı olmayı sağlayan alel uzun kıllı 3
olmayı sağlayan alele tam baskındır.
Buna göre,
Buna göre,
I. Yeşil renkli tüm bireyler hem anneden hem
I. uzun kıllı ✗ uzun kıllı, babadan “A” aleli aldığı için AA genotiplidir.

II. kısa kıllı ✗ uzun kıllı, II. 1 ve 2 numaralı bireylerde hem uzun kirpik aleli hem
de kısa kirpik aleli birlikte bulunur.
III. kısa kıllı ✗ kısa kıllı
çaprazlamalarından hangileri kontrol III. 3 numaralı bireyin tüm çocukları uzun kirpikli olmak
zorundadır.
çaprazlamasına örnek olarak gösterilebilir?
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III D) I ve III E) II ve III

209

8TEST Eşbaskınlık ve Çok Alellilik

1, 2. soruları aşağıdaki bilgiye göre cevaplayınız. 4. Sığırlarda post renginin kalıtımıyla ilgili yapılan bir
çalışma ve sonuçları aşağıda verilmiştir.

Kamelya bitkisinde çiçeklerin taç yaprak rengi IK IK IBIB
karakteriyle ilgili alellerin belirlediği genotip ve
fenotipler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Genotip IAIA IAIB IBIB Kırmızı sığır Beyaz sığır
Fenotip Kırmızı Alacalı Beyaz
F1
dölü IKIB IKIB
Demir kırı sığır Demir kırı sığır
1. Buna göre alaca çiçekli iki bitkinin çaprazlanması
sonucu alaca çiçekli bitki oluşma ihtimali IK IK IKIB IKIB IBIB
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1 F2
2 4 4 dölü

Kırmızı sığır Demir kırı sığır Demir kırı sığır Beyaz sığır

Buna göre, demir kırı bir sığırla beyaz bir sığırın
çaprazlanması sonucu;

2. Buna göre, alaca çiçekli iki kamelya bitkisinin I. kırmızı postlu,
çaprazlanması sonucu oluşan bireylerin fenotip II. beyaz postlu,
oranı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? III. demir kırı postlu
fenotipe sahip yavrulardan hangileri oluşamaz?

A) 3 : 1  B) 1 : 1  C) 1 : 2 : 1

D) 9 : 3 : 3 : 1 E) 1 : 1 : 1 : 1 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

3. Bir kümes hayvanı türünde damalı (erminette) tüylü 5. Bir at türündeki gri postlu erkek, beyaz postlu dişiyle
horoz ile tavuk çaprazlandığında oluşan yavrulardan çaprazlandığında oluşan tüm yavruların benekli (hem
bazıları siyah bazıları beyaz bazıları da damalı siyah hem beyaz renge sahip) olduğu görülmüştür.
görünümlü oluyor.
Bu at türündeki benekli bir dişiyle benekli bir
Buna göre, erkeğin çaprazlanması sonucu oluşan bireylerin
genotip ve fenotip oranları aşağıdakilerin
I. Siyah tüylü olma aleli beyaz tüylü olma aleliyle eş hangisinde doğru olarak verilmiştir?
baskındır.
Genotip oranı Fenotip oranı
II. Siyah tüylü tavukla beyaz tüylü horoz çaprazlanırsa A) 1 : 2 : 1 3:1
yalnız damalı görünümlü yavrular oluşur. B) 1 : 2 : 1 1:2:1
C) 3 : 1 3:1
III. Damalı görünümlü tavukla siyah horoz D) 3 : 1 1:2:1
çaprazlanırsa yalnız siyah tüylü yavru oluşur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III E) 1 : 1 1:1

210 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

6. Aşağıdaki tabloda yaban ördeklerinde tüy renginin 8. Bir memeli hayvan türünde, kürk renginin kalıtımından
oluşumundan sorumlu aleller, bu alellerin oluşturduğu sorumlu bir lokusta dört alelden herhangi biri bulunur.
genotip ve fenotipler verilmiştir.
• C: Siyah
MR Aleller md • ck: koyu mor
M mdmd • cd: krem
MRMR • ca: albino
MRM Genotip Esmer
MRmd Bu alellerin baskınlık sırası C > ck > cd > ca
MM şeklindedir.
Çizgili Mmd
Buna göre, aşağıda verilen ebeveynlerden hangisi
Fenotip karşısında verilen yavrunun sahibi olmaz?
Yeşilbaş
Ebeveyn Yavru
Bu ördek türünde tüy renginin kalıtımıyla ilgili; A) Siyah ✗ Koyu mor Albino
I. MR aleli M aleline, M aleli de md aleline baskındır. B) Koyu mor ✗ Krem Siyah
II. Altı farklı genotip, üç farklı fenotip görülür. C) Koyu mor ✗ Albino Krem
III. Sorumlu aleller arasında eş baskınlık bulunur. D) Krem ✗ Krem Albino
ifadelerinden hangileri doğrudur? E) Krem ✗ Albino Krem

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

7. Aynı karakter üzerinde etkili eş baskın iki alel ile 9. Diploit bir canlı türüne ait bir popülasyonda post
ilgili,
renginin oluşmasında etkili olan bir gen beş farklı alele
I. Yalnız birlikte etki gösterebilirler.
(A1, A2, A3, A4, A5) sahiptir. Bu aleller arasındaki
II. Homolog kromozomların karşılıklı lokuslarında baskınlık durumu A1 > A2 > A3 > A4 > A5 şeklindedir.
bulunurlar.
Bu popülasyonda bu özellikle ilgili bulunabilecek
III. Homozigot bireylerde birlikte bulunmazlar. genotip ve fenotip çeşitlerinin sayısı aşağıdakilerin
ifadelerinden hangileri doğrudur? hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Genotip Fenotip
A) 5 5
B) 10 10
C) 15 5
D) 15 10

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II E) 30 15

D) II ve III E) I, II ve III

211

9TEST Kan Grupları

1, 2. soruları aşağıdaki bilgiye göre cevaplayınız. 3. Alyuvar zarında antijen A, kan plazmasında anti B
antikoru bulunduran bir kadın ile alyuvar zarında
Aşağıdaki tabloda kan gruplarıyla ilgili antijen, antikor, antijen B, kan plazmasında anti A antikoru
genotip ve fenotip çeşitleri gösterilmiştir. bulunduran bir adamın evliliğinden;

Antijen Antikor Kan Kan I. alyuvar zarında hem antijen A hem de antijen B
(Alyuvar zarında) (Kan grubu grubu bulunduran,
fenotipi genotipi
plazmasında) II. kan plazmasında hem anti A hem de anti B antikoru
bulunduran,
Antijen A Anti - B A AA
A0 III. alyuvar zarında antijen A, kan plazmasında anti B
antikoru bulunduran
Antijen B Anti - A B BB
B0 çocuklarından hangileri oluşabilir?

Antijen Anti - A O OO A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
yok Anti - B

Antijen A D) II ve III E) I, II ve III
Antijen B
Antikor yok AB AB

1. Buna göre, 4. O kan gruplu bir kadınla AB kan gruplu bir erkeğin
evliliğinden A kan gruplu çocuklarının olma ihtimali
I. A kan gruplu bireyin alyuvarında antijen A, kan aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
plazmasında Anti B antikoru bulunur.
A) 1   B) 1   C) 1   D) 1  E) 0
II. B kan gruplu bireyin alyuvarında antijen B, kan 2 3 4
plazmasında Anti A antikoru bulunur.

III. O kan gruplu bireyin alyuvarında hem antijen A
hem de antijen B bulunurken kan plazmasında
antikor bulunmaz.

IV. AB kan gruplu bireyin alyuvarında antijen
bulunmazken kan plazmasında hem Anti A hem de
Anti B antikoru bulunur.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) III ve IV E) I, II ve IV

2. Kan plazmasında hem anti - A hem de anti - B 5. AB kan gruplu bir kadınla O kan gruplu bir erkeğin
antikoru bulunduran bir insan; evliliğinden;

I. O, I. B,

II. B, II. O,

III. AB III. AB
kan grubu fenotiplerinden hangilerine sahip kan gruplu çocuklarından hangileri oluşması

olabilir? beklenmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I veya II E) II veya III D) II ve III E) I, II ve III

212 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

6. Aşağıda verilen ebeveyn (anne-baba) hangisinin 9. Aşağıdaki soyağacında bireylerin kan grubu fenotipleri
karşısında verilen çocuğa sahip olması beklenmez? verilmiştir.

Ebeveyn Yavru 12
A) A ✗ A O
B) A ✗ B O B OA
C) B ✗ AB O
D) AB ✗ O A Bu soyağacındaki anne ve babanın kan grubu
E) AB ✗ O B genotipi aşağıdakilerin hangisinde verildiği gibi
olabilir?

A) AO ✗ AB B) BO ✗ AB C) AO ✗ BO

D) OO ✗ AB E) OO ✗ BO

7. B kan gruplu bir kadınla AB kan gruplu bir erkeğin
evliliğinden A kan gruplu çocukları oluyor.

Bu ailedeki 2. çocuğun B kan gruplu olma ihtimali
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) 1   B) 1   C) 1   D) 1  E) 0
2 3 4

10. Aşağıdaki soyağacında kan grubu bakımından çekinik
fenotipli olan bireyler mavi renkli olarak gösterilmiştir.

A B : Dişi
: Erkek

BOA B
1 23

8. Aşağıdaki tabloda beş farklı ailedeki ikişer çocuğun B OA
kan grubu genotipleri verilmiştir. 45

Aileler 1. çocuk 2. çocuk Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
I AO BO
II BB OO A) 1 numaralı birey heterozigot genotiplidir.
III OO AO
IV AB B0 B) 2 numaralı birey hem annesinden hem de
V AB AA babasından çekinik alel almıştır.

Bu tablodaki numaralandırılan ailelerin hangisinde C) 3 numaralı birey annesinden çekinik, babasından
annenin kan grubu baba ile kesinlikle aynıdır? baskın alel almıştır.

A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V D) 4 numaralı birey heterozigot genotiplidir.

E) 5 numaralı birey annesinden çekinik, babasından
baskın alel almıştır.

213

10TEST
Kan Grupları

1. Aşağıdaki soyağacında Rh bakımından bireylerin kan 4. Aşağıdaki soyağacında Rh– kan gruplu bireyler mavi
grubu fenotipleri verilmiştir. renkli olarak verilmiştir.

1 2 : Dişi
Rh+ Rh+ : Erkek

34 5 12

Rh– Rh+ Rh+ Rh– Rh+

Rh– Rh– : Dişi
3 : Erkek
Bu soyağacındaki numaralandırılmış bireylerden
hangisi homozigot baskın genotipli olabilir? Bu soyağacındaki numaralandırılan bireylerle ilgili,

A) 1  B) 2  C) 3  D) 4  E) 5 I. Bir numaralı birey babasından R, annesinden r aleli
almıştır.

II. İki numaralı birey hem annesinden hem de
babasından R aleli almıştır.

III. Üç numaralı birey heterozigot genotiplidir.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

2. Aşağıdaki tabloda bazı ailelerin Rh faktörü bakımından A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
fenotipleri verilmiştir.
D) I ve III E) II ve III

Aile Anne Baba
Arı Rh+ Rh–
Bal Rh– Rh+
Çiçek Rh– Rh–
Demet Rh+ Rh+

Bu ailelerden hangilerinde anne ve çocuk arasında
Rh uyuşmazlığı görülebilir?

A) Yalnız Arı  B) Yalnız Bal  C) Arı ve Bal

D) Arı ve Çiçek E) Çiçek ve Demet

3. A Rh+ kan gruplu bir erkekle B Rh– kan gruplu bir 5. Rh– kan gruplu bir annenin ilk hamilelik sürecinde;
kadının evliliğinden doğan birinci çocukları A Rh– kan
grupludur. I. fetüs alyuvarlarının anti Rh antikorları tarafından
çöktürülmesi,
Bu ailedeki 2. çocuğun O Rh– kan gruplu olarak
doğma ihtimali aşağıdakilerin hangisinde II. fetüse ait Rh antijenli alyuvarların plasentadan
verilmiştir? anneye geçmesi,

III. annede üretilen anti Rh antikorlarının plasentadan
fetüse geçmesi

olaylarının aşağıdakilerin hangisinde verilen sırayla
gerçekleşmesi sonucu Rh uyuşmazlığı
(eritroblastosis fetalis) oluşabilir?

1 1 3 1 3 A) I, II, III B) I, III, II C) II, I, III
4 8 8 16 16
A)   B)   C)   D)   E) D) II, III, I E) III, I, II

214 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

6. Aşağıdaki tabloda üç farklı kişinin kan örneklerine 8. Aşağıdaki tabloda üç farklı kişinin kan plazmalarında
damlatılan kan serumları ve sonuçları gösterilmiştir.
bulunan antikor durumu verilmiştir. Bu tablodaki
bireyler dişidir ve Rh+ çocukları olmuştur.

Kan serumları

Anti A Anti B Anti D Kan plazmasındaki antikorlar

Anti A Anti B Anti Rh

I I Yok Var Yok

Bireyler II Yok Yok Yok
Bireyler
II III Var Yok Var

III Bu bireylerin kan grubu fenotipleri aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak verilmiştir?

: Çökelme var : Çökelme yok I II III
A) A Rh– B Rh– AB Rh+
Bu bireylerin kan grubu fenotipleri aşağıdakilerin B) B Rh+ AB Rh+ O Rh–
hangisinde doğru olarak verilmiştir? C) A Rh+ AB Rh+ B Rh–
D) B Rh+ A Rh+ AB Rh–
I II III E) A Rh+ B Rh+ O Rh+
A) A Rh– B Rh– AB Rh+
B) B Rh+ AB Rh+ O Rh– 9. Aşağıdaki soyağacında bireylerin kan grubu fenotipleri
C) A Rh+ AB Rh+ B Rh– verilmiştir.
D) B Rh– O Rh– A Rh+
E) A Rh+ B Rh+ O Rh+

AB Rh+ A Rh– AB Rh– B Rh+

1 23 4
A Rh+ AB Rh–
B Rh– A Rh+
: Erkek
5

A Rh+ : Dişi

7. Homozigot B Rh+ N kan gruplu bir erkekle Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
heterozigot A Rh+ MN kan gruplu bir kadının
evliliğinden; A) 1 numaralı birey babasından O ve Rh+ alellerini
almıştır.
I. A, R, N fenotipli,
II. AB, R, M fenotipli, B) 2 numaralı birey annesinden B ve Rh– alellerini
III. BO, Rr, MN genotipli, almıştır.
IV. BB, RR, MM genotipli
çocuklarından hangileri oluşabilir? C) 3 numaralı birey annesinden A ve Rh– alellerini
almıştır.
A) Yalnız III B) I ve IV C) II ve III
D) 4 numaralı birey babasından B ve Rh– alellerini
D) II ve IV E) III ve IV almıştır.

E) 5 numaralı birey babasından O ve Rh– alellerini
almıştır.

215

11TEST Eşbaskınlık-Çok Alellilik-Kan Grupları

1. İnsanda ABO kan grubu sistemi üzerinde etkili olan 4. Diploit bir canlı türünde belirli bir karakter bakımından
aleller arasında; üç çeşit fenotip görülmektedir.

I. çok alellilik, Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

II. eş baskınlık, A) İlgili genin iki farklı aleli bulunabilir.
B) İlgili genin üç farklı aleli bulunabilir.
III. tam baskınlık C) İlgili gen en fazla üç çeşit genotiple temsil edilir.
durumlarından hangileri bulunabilir? D) İlgili genin alelleri arasında tam baskınlık olabilir.
E) İlgili genin alelleri arasında eş baskınlık olabilir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

2. İnsan popülasyonlarında AB0, Rh, MN karakter 5. Annesi O, kendisi A kan grubu olan Gamze ile babası
sistemiyle ilgili kaç farklı fenotip ve genotip A, kendisi B kan grubu olan Hakan ile evleniyor.
bulunabilir?
Buna göre Gamze - Hakan çiftinin, kan plazmasında
A) 6 farklı fenotip, 12 farklı genotip anti A ve Anti B antikorunu birlikte bulunduran
B) 9 farklı fenotip, 15 farklı genotip çocuğu olma olasılığı kaçtır?
C) 24 farklı fenotip, 36 farklı genotip
D) 16 farklı fenotip, 54 farklı genotip A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1
E) 24 farklı fenotip, 54 farklı genotip 4 2 4

3. Bal arılarında, alelleri arasındaki baskınlık durumu 6. Bir kedi türüyle yapılan bazı çaprazlamalar ve sonuçları
A1 > A2 > A3 > A4 şeklinde olan bir gen ile ilgili; şöyledir:
işçi arılarda ve erkek arılarda oluşabilecek genotip
✓ Siyah x Siyah → Siyah
çeşidi sayısı aşağıdakilerin hangisinde doğru ✓ Bronz x Bronz → Bronz
✓ Siyah x Bronz → Tekiri
olarak verilmiştir? ✓ Tekir x Siyah → Tekir, Siyah
(İşçi arılar diploit, erkek arılar haploittir.) ✓ Tekir x Bronz → Tekir, Bronz
✓ Tekir x Tekir → Tekir, Siyah, Bronz
İşçi arılarda Erkek arılarda Buna göre,
A) 4 4
B) 4 10 I. Tekir fenotipe sahip kediler heterozigot genotiplidir.
C) 10 4 II. Siyah renk aleli ile bronz renk aleli eş baskındır.
D) 10 10 III. Bronz fenotipe sahip kediler homozigot genotiplidir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) 10 20
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

216 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Düşün Yap

7. Eşeyli üremenin görüldüğü bir bitki popülasyonunda, 9. Aşağıdaki soyağacında bireylerin kan grubu fenotipleri
D ve E genleri farklı özellikleri kontrol etmektedir. verilmiştir.

Bu genlerden D'nin üç aleli (D1, D2, D3) ve E'nin dört AB Rh– B Rh+
aleli (E1, E2, E3, E4) mevcut ise bu popülasyonda bu 1
iki özellikle ilgili kaç farklı genotipe rastlanabilir?

(Tüm aleller arasında tam baskınlık vardır.)

A) 6  B) 10  C) 30  D) 60  E) 120 2 3 4
A Rh+ AB Rh– O Rh+

5
A Rh+

Bu soyağacında numaralandırılan bireylerden
hangisinin genotipi aşağıda verildiğinden farklı
olabilir?

A) 1 – BO Rr  B) 2 – AO Rr  C) 3 – AB rr

8. Aşağıdaki tabloda beş ailenin ebeveynlerinin kan D) 4 – OO Rr E) 5 – AO Rr
grubu genotipleri verilmiştir.

Ebeveynler

Anne Baba

1 AA rr BO Rr

2 OO rr AB RR

Aile No 3 OO Rr OO Rr 10. Aşağıdaki tabloda üç öğrencinin bazı genetik
kavramlara ilişkin açıklamaları verilmiştir.

4 BO Rr AO rr

5 AB RR AB rr Öğrenci Kavram Kavramın açıklaması

Bu ailelerin kan gruplarıyla ilgili aşağıdaki İnsan popülasyonunda geniş alın
ifadelerden hangisi yanlıştır?
I Tam ve dar alın alellerini bulunduran
baskınlık bireylerin geniş alınlı fenotipe sahip

olması

A) 1. ailede gebelikte kan uyuşmazlığı (eritroblastosis Ormangülü bitkisinin kırmızı ve
fetalis) oluşma olasılığı % 50'dir.
II Eş beyaz çiçekli bireylerinin
B) 2. ailenin alyuvar zarında antijen A, antijen B ve baskınlık çaprazlanmasından alaca çiçekli
antijen Rh moleküllerini birlikte bulunduran
çocukları olabilir. bireylerin elde edilmesi

C) 3. aile kan plazmasında anti A, anti B ve anti Rh III Çok İnsan popülasyonunda ABO kan
antikorlarını birlikte bulunduran bir çocuğa sahip alellilik grubu bakımından altı farklı
olabilir. genotipin ortaya çıkması

D) 4. ailenin her iki özellik bakımından en fazla 8 farklı Buna göre numaralandırılan öğrencilerden
fenotipte çocukları olabilir. hangilerinin kavramlara ilişkin açıklamaları
doğrudur?
E) 5. ailenin çocukları kan grubu ile ilgili üç farklı
genotipten birine sahip olabilir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

217

12TEST
Eşeye Bağlı Kalıtım / X'e Bağlı

1. Aşağıdaki tabloda insanlardaki renk körlüğü özelliğiyle 4. Aşağıdaki tabloda insanlardaki hemofili olma özelliğiyle
ilgili genotip ve fenotipler verilmiştir. ilgili genotip ve fenotipler verilmiştir.

Genotip Fenotip Genotip Fenotip

XRXR Sağlam dişi XHXH Sağlam dişi

XRXr Taşıyıcı dişi XHXh Taşıyıcı dişi

XrXr Renk körü dişi XhXh Hemofili dişi

XRY Sağlam erkek XHY Sağlam erkek

XrY Renk körü erkek XhY Hemofili erkek

Bu hastalıkla ilgili sağlıklı bir erkekle hasta bir Bu hastalıkla ilgili sağlıklı bir erkekle taşıyıcı bir
kadının evliliğinden doğabilecek olan bir erkek kadının evliliğinden doğabilecek olan bir kız
çocuğunun hasta olma olasılığı aşağıdakilerin çocuğunun hasta olma olasılığı aşağıdakilerin
hangisinde doğru verilmiştir? hangisinde doğru verilmiştir?

A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1 A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1
4 2 4 4 2 4

2. Annesi renk körü, babası sağlıklı olan bir erkek, babası 5. Annesi sağlıklı, babası hemofili olan sağlıklı bir kadın,
renk körü olan ancak kendisi sağlıklı bir kadınla babası sağlıklı olan ancak kendisi hemofili olan bir
evleniyor. erkekle evleniyor.

Bu evlilikten doğabilecek olan bir kız çocuğunun Bu evlilikten doğan çocuğun hemofili erkek olma
renk körü olma olasılığı aşağıdakilerin hangisinde olasılığı aşağıdakilerin hangisinde doğru
doğru verilmiştir? verilmiştir?

A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1 A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1
4 2 4 4 2 4

3. Aşağıdaki soyağacında renk körlüğünün aktarımı 6. Aşağıdaki soyağacında hemofili hastalığının aktarımı
gösterilmiştir. gösterilmiştir.

1 : Sağlıklı dişi 1 : Sağlıklı dişi
2 34
: Renk körü dişi : Hemofili dişi
: Sağlıklı erkek
: Sağlıklı erkek : Hemofili erkek

2 : Renk körü erkek

3 5

Bu soyağacında numaralandırılan bireylerden Bu soyağacında numaralandırılan bireylerden
hangileri, bu hastalıkla ilgili homozigot genotipli hangileri, bu hastalıkla ilgili kesinlikle heterozigot
olabilir? genotiplidir?

A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3 A) Yalnız 2 B) 1 ve 2 C) 2 ve 3

D) 1 ve 2 E) 2 ve 3 D) 4 ve 5 E) 3, 4 ve 5

218 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

7. Aşağıdaki tabloda insanlardaki Duchen kas distrofisiyle 10. Bozuk dentin hastalığıyla ilgili genotip ve fenotip
ilgili genotip ve fenotipler verilmiştir. durumları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Genotip Fenotip Genotip Fenotip

XAXA Sağlam dişi XDXD Bozuk dentinli dişi

XAXa Taşıyıcı dişi XDXd Bozuk dentinli dişi

XaXa Hasta dişi XdXd Sağlıklı dişi

XAY Sağlam erkek XDY Bozuk dentinli erkek

XaY Hasta erkek XdY Sağlıklı erkek

Bu hastalıkla ilgili heterozigot genotipli bir kadınla Bu hastalıkla ilgili heterozigot genotipli bir kadınla
sağlıklı erkeğin evliliğinden doğan çocuğun hasta sağlıklı erkeğin evliliğinden doğabilecek olan bir kız
erkek olma olasılığı aşağıdakilerin hangisinde çocuğunun hasta olma olasılığı aşağıdakilerin
doğru verilmiştir? hangisinde doğru verilmiştir?

A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1 A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1
4 2 4 4 2 4

8. Duchen kas distrofisiyle ilgili aşağıdaki yargılardan 11. Bozuk dentin hastalığıyla ilgili aşağıdaki
hangisi doğrudur? (Mutasyon yok) çaprazlamalardan hangisinin sonucunda sağlıklı
çocuk oluşma ihtimali yoktur? (Mutasyon yok.)
A) Hastalık erkek çocuklara yalnız babasından aktarılır.
B) Hastalık erkek çocuklara yalnız annesinden aktarılır. A) XDXd ✗ XDY B) XDXd ✗ XdY
C) Hastalık X kromozomunda baskın olarak aktarılır. C) XdXd ✗ XDY D) XdXd ✗ XdY
D) Hastalık kız çocuklara yalnız annesinden aktarılır. E) XDXD ✗ XdY
E) Hastalık kız çocuklara yalnız babasından aktarılır.

9. İnsanlarda X'e bağlı çekinik özelliklerin kalıtımını 12. Aşağıdaki soyağacında bozuk dentin hastası olan
hemofili üzerinden açıklayan bir öğrencinin bireyler mavi renkle gösterilmiştir.
aşağıdaki yorumlarından hangisi yanlıştır?
1
A) Hemofili olan bir erkek çocuğun babası da
kesinlikle hemofilidir. 2 34

B) Hemofili olmayan bir babanın kız çocuklarının : Sağlıklı dişi
hemofili olması beklenmez.
5 : Hasta dişi
C) Hemofili hastalığı erkek çocuklarında kız
çocuklarından daha sık görülür. : Sağlıklı erkek
: Hasta erkek
D) Kız çocuklarında hemofilinin ortaya çıkabilmesi için
anne ve babanın her ikisinde de bu özellikten Bu soyağacında numaralandırılan bireylerden
sorumlu alelin bulunması gerekir hangileri homozigot genotipli olabilir?

E) Hemofili olmayan bir çiftin hemofili çocukları olabilir. A) 1  B) 2  C) 3  D) 4  E) 5
219

13TEST
Eşeye Bağlı Kalıtım / Y'ye ve X'in Y ile Homolog Bölgesine Bağlı

1. Aşağıdaki soyağacında yalnız Y kromozomunda 4. X kromozomunun Y kromozomuyla homolog
taşınan bir özelliği fenotipinde gösteren bazı bireyler bölgesinde çekinik olarak aktarılan bir hastalıkla ilgili
taralı olarak gösterilmiştir. genotip ve fenotip durumları aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
12
Genotip Fenotip

XAXA Sağlıklı dişi

34 5 XAXa Taşıyıcı dişi

XaXa Hasta dişi

: Dişi XAYA Sağlıklı erkek
: Erkek
XAYa Taşıyıcı erkek
Buna göre soyağacında numaralanmış bireylerden
hangilerinin fenotipinde bu özellik kesinlikle XaYA Taşıyıcı erkek
gözlenir?
XaYa Hasta erkek

A) 1 ve 2 B) 2 ve 5 C) 1, 3 ve 4 Bu hastalıkla ilgili heterozigot genotipli bir kadınla
babası hasta kendisi taşıyıcı olan bir erkeğin
D) 3, 4 ve 5 E) 1, 2, 4 ve 5 evliliğinden doğabilecek olan bir kız çocuğunun
hasta olma olasılığı aşağıdakilerin hangisinde
doğru verilmiştir?

A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1
4 2 4

2. Y kromozomunun X ile homolog olmayan bölgesiyle
taşınan bir özelliği fenotipinde gösteren bir erkek
bireyin aşağıdaki akrabalarından hangisinde bu
özellik gözlenmeyebilir?

A) Babası B) Amcası C) Dayısı 5. Aşağıdaki soyağaçlarında aktarımı gösterilen
özelliklerden hangisi Y kromozomunun X ile
D) Erkek kardeşi E) Erkek çocuğu homolog bölgesinde bulunan çekinik alelle

aktarılamaz?

: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
göstermeyen dişi göstermeyen erkek

: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
gösteren dişi gösteren erkek

A) B) C)

3. Y kromozomunun X ile homolog olmayan bölgesiyle
taşınan bir özellik ile ilgili, aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?

A) Dişi bireylerde gözlenir. D) E)
B) Sadece homozigot durumda ortaya çıkar.
C) Erkek çocuklara annesinden aktarılır. Biyoloji
D) Sadece heterozigot durumda ortaya çıkar.
E) Erkek çocuklara babasından aktarılır.

220

Öğren Yap Çözüm Merkezi

6. Aşağıdaki soyağacında, bir ailede, belirli bir özelliği 8. Aşağıdaki soyağacında belirli bir özelliği fenotipinde
fenotipinde gösteren birey taralı olarak verilmiştir. gösteren bireyler mor renkli olarak verilmiştir.

: Özelliği fenotipinde göstermeyen dişi : Özelliği fenotipinde göstermeyen dişi
: Özelliği fenotipinde gösteren dişi : Özelliği fenotipinde gösteren dişi
: Özelliği fenotipinde göstermeyen erkek : Özelliği fenotipinde göstermeyen erkek
: Özelliği fenotipinde gösteren erkek
Bu özellik;
Bu özelliğin aktarımı aşağıdakilerden hangisiyle
I. otozomal çekinik alel, sağlanamaz?

II. X kromozomunun Y ile homolog olmayan A) Y kromozomunun X ile homolog olmayan
bölgesinde çekinik alel, bölgesinde bulunan gen

III. X kromozomunun Y ile homolog olan bölgesinde B) X kromozomunda çekinik alel
çekinik alel C) X kromozomunda taşınan baskın alel
D) Otozomal kromozomlarda taşınan çekinik alel
genlerinden hangileriyle aktarılabilir? E) Otozomal kromozomlarda taşınan baskın alel

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III

9. Aşağıdaki soyağacında bir hastalığın aktarımı
gösterilmiştir.

7. Popülasyonda görülme sıklığı yüksek olan kalıtsal bir : Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
hastalığın kalıtım şeklini belirlemek isteyen bir göstermeyen dişi göstermeyen erkek
araştırmacı, bu hastalığın görüldüğü bir ailenin
soyağacını aşağıdaki gibi çiziyor. : Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
gösteren dişi gösteren erkek
: Özelliği fenotipinde
göstermeyen dişi Bu hastalığın kalıtımıyla ilgili,

: Özelliği fenotipinde I. Bu hastalık kesinlikle otozomal çekinik alel ile
gösteren dişi kalıtılır.

: Özelliği fenotipinde II. Hastalığın sadece erkek bireylerde ortaya çıkması,
göstermeyen erkek Y’ye bağlı çekinik alel ile kalıtıldığına işaret eder.

: Özelliği fenotipinde III. Soyağacında hasta dişi birey bulunmamasına karşın
gösteren erkek bu hastalığa X’e bağlı çekinik alel yol açıyor olabilir.

Bu özelliğin aktarımı aşağıdakilerden hangisiyle yorumlarından hangileri doğru olabilir?
sağlanabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
A) Y kromozomunda bulunan gen
D) I ve III E) I, II ve III
B) Otozomal kromozomlarda taşınan baskın alel

C) X kromozomunda taşınan çekinik alel

D) Otozomal kromozomlarda taşınan çekinik alel

E) X kromozomunda taşınan baskın alel

221

14TEST
Eşeye Bağlı Kalıtım

1. Aşağıdaki tabloda dört ailede anne ve babanın hemofili 3. Aşağıdaki soyağacında mavi renkli verilen birey Y
hastalığı bakımından durumları gösterilmiştir. kromozomunun X ile homolog olmayan bölgesiyle
aktarılan bir hastalığı fenotipinde göstermektedir.
Aile Anne Baba : Sağlam dişi
1 : Taşıyıcı dişi 1 : Dişi
2 : H emofili dişi : Erkek
3 : Hemofili erkek
4 : Sağlam erkek 23

Bu tabloda numaralandırılan ailelerden hangilerinin 45
hemofili erkek çocuğu olamaz?(Mutasyon yok.)
Bu hastalık soyağacında numaralandırılan
bireylerin hangilerinin de fenotipinde
bulunmalıdır?

A) Yalnız 1 B) 2 ve 3 C) 2 ve 4

D) 1, 2 ve 3 E) 2, 3 ve 4 A) Yalnız 1 B) 2 ve 4 C) 3 ve 5

D) 1, 2 ve 3 E) 2, 3, 4 ve 5

2. Timur ailesinin Erkan isimli erkek çocukları var. Anne 4. Aşağıdaki soyağacında X ve Y kromozomlarının
ikinci çocuklarına hamile olduğunu öğreniyor. Bu ailenin homolog bölgesinde bulunan çekinik bir alel tarafından
X kromozomu üzerinde çekinik olarak aktarılan hemofili kalıtılan bir hastalığın aktarımı gösterilmiştir.
özelliğiyle ilgili fenotipleri aşağıdaki soyağacında
verilmiştir. : Özelliği fenotipinde göstermeyen dişi
: Özelliği fenotipinde gösteren dişi
Anne Baba : Özelliği fenotipinde göstermeyen erkek

? 1 2 : Özelliği fenotipinde gösteren erkek

Erkan Buna göre numaralandırılan bireylerle ilgili,

Bu ailede “?” ile gösterilen bebekle ilgili I. Bir numaralı bireyin bu özelliği fenotipinde
aşağıdakilerden hangisi doğrudur? bulunduran kız kardeşi olabilir.

A) Kız olursa hemofili olma olasılığı % 25’tir. II. Bir numaralı birey, babasından aldığı Y kromozomu
B) Erkek olursa hemofili olma olasılığı % 75’dir. üzerinde bu karakterle ilgili çekinik alel bulundurur.
C) Kız olursa hemofili olma olasılığı % 75’tir.
D) Erkek olursa hemofili olma olasılığı % 50'dir. III. İki numaralı birey, annesinden aldığı X kromozomu
E) Kız olursa hemofili olma olasılığı % 50’dir üzerinde bu karakterle ilgili çekinik alel bulundurur.

yorumlarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

222 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Düşün Yap

5. Aşağıdaki soyağacında kırmızı - yeşil renk körlüğünün 8. Dilek, kırmızı - yeşil renk körü hastalığını fenotipinde
kalıtımı verilmiştir. göstermemektedir.

? Dilek'in;

l. renk körü kız,

II. renk körü erkek,

III. renk körü olmayan erkek
çocuklarından hangilerinin olması eşinin renk körü

olduğuna kanıt oluşturur?

: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
göstermeyen dişi göstermeyen erkek
D) I ve II E) I ve III
: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
gösteren dişi gösteren erkek

Bu soyağacında "?" ile gösterilen bireyin kırmızı -
yeşil renk körü olma olasılığı kaçtır?

A) 0  B) 1   C) 1   D) 3   E) 1
4 2 4

9. Aşağıdaki şemada renk körü ve hemofili olan bir
adamla sağlıklı bir kadının çaprazlanması gösterilmiştir.
(r: renk körü geni, h: hemofili geni)

6. Aşağıdaki hastalıklardan hangisi gonozomlarda Hem hemofili hem de Hem hemofili hem
bulunan genler ile aktarılmaz? renk körlüğü için taşıyıcı renk körlüğü için

A) Hemofili B) Kas distrofisi dişi hasta erkek

C) Albino D) Bozuk dentin Rr r

E) Renk körlüğü ✗H h h

XX XY

7. Babası bozuk dentin hastası, annesi sağlıklı olan Bu ailede aşağıdaki çocuklardan hangisinin
bir kadının, annesi sağlıklı olan bir erkekle oluşması annede yumurta oluşumu sırasında
evliliğinden doğabilecek çocuklarla ilgili aşağıdaki krossing over gerçekleştiğini gösterir?
ifadelerden hangisi doğrudur?
A) B) r C)
A) Erkek çocuklarının tamamı bozuk dentin hastası r R h R
olur. h H H

B) Kız çocuklarının tamamı sağlıklı olur. XY XX XY

C) Erkek çocuklarının tamamı sağlıklı olur. D) E) r
R h
D) Kız çocuklarının tamamı bozuk dentin hastası olur. h r
h
E) Erkek çocuklarının bozuk dentin hastası olma XY
olasılığı kız çocuklarıyla aynıdır. XX

223

15TEST 4. Kalıtsal varyasyonlarla ilgili,
Genetik Varyasyonlar
I. Genetik çeşitliliğe katkı sağlar.
1. Kalıtsal varyasyon: Bir türün bireyleri arasında gen II. Rekombinasyon sonucu ortaya çıkar.
veya DNA parçalarının yapısındaki farklılıklardır III. Türün değişen çevresel şartlarda hayatta kalma

Aşağıdaki türlerin hangisinde, meydana getirilen ihtimalini arıtırır.
yavrular arasında kalıtsal varyasyonun olması ifadelerinden hangileri doğrudur?
beklenmez?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
A) Döllenmenin gerçekleştiği türler
B) Partenogenezle çoğalan türler D) II ve III E) I, II ve III
C) Hermafrodit türler
D) Sporla çoğalan bitki türleri
E) Tomurcuklanmayla çoğalan türleri

2. Rekombinasyon: Bir tür içindeki bireylerde farklı, yeni 5. Eşeyli üremede gerçekleşen;
gen kombinasyonları oluşturulması olayıdır.
I. krossing over,
Bazı canlıların hayat döngüsünde gerçekleşen; II. homolog kromozomların karşılıklı dizilmesi
III. farklı kalıtsal özelliklere sahip çekirdeklerin
I. mitoz,
kaynaşması
II. mayoz, olaylarından hangileri rekombinasyona neden olur?

III. döllenme A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
olaylarından hangileri bu kombinasyonların

oluşmasında etkilidir?

D) II ve III E) I, II ve III

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

3. İnsanlarda aşağıdakilerden hangisi kalıtsal 6. Mutasyonla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
varyasyonlara örnek olarak gösterilemez? yanlıştır?

A) Bazılarının çukur çeneli bazılarının düz çeneli A) Vücut hücrelerinin otozomlarında oluşan mutasyon
olması eşeyli üreme ile yavrulara aktarılamaz.

B) Bazılarının bozuk dentinli bazılarının sağlıklı olması B) Üreme hücrelerinin otozomlarında oluşan
mutasyon eşeyli üreme ile yavrulara aktarılamaz.
C) Tek yumurta ikizlerinden birinin diğerine göre daha
zayıf olması C) Vücut hücrelerinin gonozomlarında oluşan
mutasyon bazı canlılarda eşeysiz üreme ile
D) Bazılarının Rh+ bazılarının ise Rh– kan gruplu yavrulara aktarılabilir.
olması
D) Üreme hücrelerinin gonozomlarında oluşan
E) Bazılarının dilini yuvarlayabilmesine rağmen mutasyon eşeyli üreme ile yavrulara aktarılabilir.
bazılarının yuvarlayamaması
E) Vücut hücrelerinin otozomlarında oluşan mutasyon
224 eşeysiz üreme ile yavrulara aktarılabilir.

Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

7. Tür içi farklılıkara varyasyon denir. Varyasyonlardan 9. Çevre sıcaklığı vücut sıcaklığından düşük olduğu için
bazıları kalıtsal değildir. Gen yapısında değişim ayak, kuyruk ve kulakları siyah kalan vücudu beyaz
olmadan sadece işleyişinde meydana gelen bu renkli olan bir tavşanın sırtındaki beyaz kılları kazınıp
değişimlere kalıtsal olmayan varyasyon denir. buz yastığı bağlandığında sırtında siyah kıllar
çıkmaktadır.
Aşağıdakilerden hangisi bu tür değişimlerden biri
değildir? Beyaz kürk Buz bağlanması Siyah kürk

A) Karanlıkta çimlendirilen mısır fidelerinin renksiz Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi
olmasına karşı ışıkta çimlendirilenlerin yeşil renkli doğrudur?
olması
A) Düşük sıcaklık mutasyona neden olmuştur.
B) Sarı tohumlu bir bezelyenin kendileştirilmesiyle B) Sıcaklık artışı genlerde mutasyona neden olmuştur.
oluşan tohumlardan bazılarının sarı bazılarının da C) Düşük sıcaklık genlerin işleyişinde değişime neden
yeşil tohumlu olması
olmuştur.
C) Çuha çiçeğinin 15-20 °C’de kırmızı, 30 °C’den D) Kıl renginin farklılığı kalıtsal varyasyondur.
yüksek sıcaklıklarda beyaz çiçek açması E) Sıcaklık değişimi üreme hücrelerini etkilemiştir.

D) Güneş altında çalışan açık tenli insanların derilerinin
bronzlaşması

E) Toprağı bolca sulanan incir fidelerinin yaprakları
geniş olurken az sulananların dar olması

8. Çekinik alellerle taşınan kalıtsal bir hastalığa sahip 10. Mayoz sonucu kalıtsal yapısı birbirinden farklı
olma olasılığının akrabalık ilişkisi olan bireylerin hücrelerin oluşmasında,
evliliğinden doğacak çocuklarda, olmayanlara
oranla daha yüksek olmasında; I. profaz I'de homolog kromozomların kardeş
olmayan kromatitleri arasında parça değişimi,
I. aynı soydan gelen eşlerin aynı tür besinlerle
beslenmesi, II. anafaz I'de homolog kromozomların zıt kutuplara
hareket etmesi,
II. aynı soydan gelen eşlerin benzer alışkanlıklarının
olması, III. telofaz II'de çekirdek zarının oluşması

III. aynı soydan gelen eşlerin birinde olan kalıtsal olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi etkili
hastalığın diğerinde de olma ihtimalinin yüksek olabilir?
olması,

durumlarından hangileri etkilidir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

225

16TEST
Kalıtımın Genel İlkeleri

1. Diploit erkek bir bireyin kromozomlarında; 3. Arı (saf) döl uzun boylu ve arı (saf) döl kısa boylu
bezelyelerin çaprazlanması sonucu elde edilen birinci
I. bir özelliği kontrol eden genin çekinik alelinin kuşak birey kendileştirilmiştir.
otozomal kromozomlardan sadece birinin üzerinde
bulunması, Uzun ✗ Kısa
boylu boylu
II. X kromozomunun Y ile homolog olmayan
bölgesiyle aktarılan bir özelliği kontrol eden genin F1 dölü Uzun kendileştiriliyor.
çekinik alelinin yalnızca X kromozomunda boylu
bulunması,
Buna göre,
III. X kromozomunun Y ile homolog bölgesiyle
aktarılan bir özelliği kontrol eden genin çekinik I. F1 dölünün kendileştirilmesi sonucu oluşan baskın
alelinin yalnızca Y kromozomunda bulunması, fenotipli üç bireyden biri homozigot ikisi hetrozigot
genotiplidir.
IV. bir özelliği kontrol eden genin baskın alelinin
otozomal kromozomlardan sadece birinin üzerinde II. F1 dölünün kendileştirilmesi sonucu oluşan çekinik
bulunması fenotipli birey homozigot genotiplidir.

durumlarının hangileri genin kontrol ettiği çekinik III. F1 dölü heterozigot genotiplidir.
özelliğin bu bireyde ortaya çıkmasına neden olur? ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III

D) II ve IV E) III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

2. Popülasyonda görülme sıklığı yüksek olan kalıtsal bir 4. Aşağıda ABO sistemine göre kan grubu fenotipleri
hastalığın kalıtım şeklini belirlemek isteyen bir verilen çiftlerden hangisinin doğacak çocuklarının
araştırmacı, bu hastalığın görüldüğü bir ailenin kan grubunun ne olacağı kesin olarak söylenir?
soyağacını aşağıdaki gibi çiziyor.
A) AB X AB B) AB X A C) A X A
: Özelliği fenotipinde göstermeyen dişi
: Özelliği fenotipinde gösteren dişi D) B X B E) O X O
: Özelliği fenotipinde göstermeyen erkek
: Özelliği fenotipinde gösteren erkek 5. Eşeyli üreyen bir memeli popülasyonunda, bağımsız
dağılım gösteren A ve B genleri farklı özellikleri kontrol
Bu özelliğin aktarımı aşağıdakilerden hangisiyle etmektedir. Bu genlerden birinin dört aleli (A1, A2, A3,
sağlanabilir? A4) diğerinin de beş aleli (B1, B2, B3, B4, B5) mevcuttur.
Aleller arasındaki baskınlık durumu şöyledir:
A) Y kromozomunun X ile homolog olmayan
bölgesinde bulunan gen • A1 > A2 > A3 > A4 ve B1 > B2 > B3 > B4= B5

B) X kromozomunun Y ile homolog bölgesinde Bu iki genin birlikte oluşturabileceği fenotip
taşınan çekinik alel çeşitlerinin sayısı aşağıdakilerin hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
C) X kromozomunun Y ile homolog olmayan
bölgesinde taşınan çekinik alel A) 9  B) 10  C) 20  D) 24  E) 150

D) Otozomal kromozomlarda taşınan çekinik alel Biyoloji
E) X kromozomunun Y ile homolog olmayan

bölgesinde taşınan baskın alel

226

Çözüm Merkezi

Full Yap

6. Hemofili hastalığının kalıtımıyla ilgili verilen 8. Aşağıdaki soyağacında otozomal çekinik olan bir
aşağıdaki soyağaçlarından hangisi yanlıştır? özelliğin aktarımı gösterilmiştir.

: Sağlam dişi : Hemofili dişi
: Taşıyıcı dişi : Hemofili erkek

12

: Sağlam erkek

A) B) 3

: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
göstermeyen dişi göstermeyen erkek

: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
gösteren dişi gösteren erkek

Bu soyağacındaki numaralandırılan bireylerle ilgili,

C) D) I. Bir numaralı bireyde görülen bu özelliğin üç
numaralı bireyde gözlenmemesi üç numaralı
E) bireyin heterozigot olmasıyla açıklanabilir.

II. İki numaralı bireyin anne ve babasında görülmeyen
bu özelliğin kendisinde görülmesi anne ve
babasının heterozigot baskın olmasıyla
açıklanabilir.

III. Üç numaralı bireyin anne ve babasında görülen bu
özelliğin kendisinde görülmemesi anne veya
babasında gamet oluşumu sırasında mutasyon
olmasıyla açıklanabilir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

7. DNA’nın nükleotit diziliminde meydana gelen 9. Bir at türünde post rengi oluşumunda etkili olan siyah
değişmelere mutasyon denir. ve gri renk alelleri arasında eş baskınlık bulunur.

Mutasyonlar; • ABAB : Siyah postlu at

I. gen yapısı, • AGAG : Gri postlu at

II. kromozom yapısı, • ABAG : Benekli at

III. kromozom sayısı Buna göre, benekli iki atın çaprazlanması sonucu
değişikliklerinden hangilerini içerir? oluşan bireylerin fenotip oranı aşağıdakilerin
hangisinde doğru verilmiştir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) 3 : 1 B) 1 : 1 C) 1 : 2 : 1

D) II ve III E) I, II ve III D) 9 : 3 : 3 : 1 E) 1 : 1 : 1 : 1

227

17TEST
Kalıtımın Genel İlkeleri

1. 2n = 4 kromozomlu bir bireyin fenotipi KLMN’dir. 3. Farklı kromozomlarla kalıtılan iki farklı karakterle ilgili
genotipleri bilinmeyen iki bireyin çaprazlanmasıyla
Bu bireyin genotipi aşağıdakilerden hangisi oluşan yavruların fenotipleri aşağıdaki tabloda
olabilir? verilmiştir.

A) k B) k m 9Birey sayısı
l lM
K K 6
L L
3
mm Nn
Nn

C) k D) k AB Ab aB ab
l l
K m K m Fenotip çeşitleri
L L n
M M Çaprazlanan bireylerin genotipleri aşağıdakilerin
N hangisinde doğru olarak verilmiştir?

nn A) AaBb ✗ AaBb B) AaBb ✗ Aabb

C) AaBb ✗ aaBb D) Aabb ✗ Aabb

E) E) AABb ✗ Aabb

K k
L l
M m

Nn

2. İnsanda çukur çeneli olma aleli, düz çeneli olma aleline 4. Yaban ördeklerinde tüy rengi kalıtımı üç farklı alelle
baskındır. (MR, M, md) kontrol edilir. Bu ördek türündeki genotip

Buna göre, ve fenotipler aşağıda verilmiştir.

I. Düz çeneli anne-babanın çukur çeneli çocukları G MRMR MRM MRmd MM Mmd mdmd
olamaz.
F Çizgili Çizgili Çizgili Yeşilbaş Yeşilbaş Esmer
II. Çukur çeneli anne-babanın düz çeneli çocukları
olamaz. Buna göre MR, M, md alelleri arasındaki baskınlık
durumu aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
III. Anne heterozigot çukur çeneli, baba düz çeneli ise verilmiştir?
çocukların düz çeneli olma ihtimali %50’dir.
A) MR = M > md B) MR > M > md
yargılarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) M > MR > md D) M > MR = md

D) I ve III E) II ve III E) md > M > MR

228 Biyoloji

Full Yap Çözüm Merkezi

5. Bir kedi türünde kürk rengiyle ilgili gerçekleştirilen 7. Aşağıdaki soyağacında belli bir özelliği fenotipinde
çaprazlamalar ve oluşan yavruların fenotipleri aşağıda gösteren bireyler mavi renkli olarak verilmiştir.
verilmiştir.

Dişinin Erkeğin Yavrunun
fenotipi fenotipi fenotipi

Siyah Siyah Siyah

Siyah Bronz Tekir

Siyah Tekir Siyah, Tekir

Bronz Bronz Bronz : Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
göstermeyen dişi göstermeyen erkek

Bronz Tekir Bronz, Tekir : Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
gösteren dişi gösteren erkek

Tekir Tekir Tekir, Siyah, Bronz Buna göre bu özellik aşağıdakilerden hangisi
olabilir?
Bu kedi türünde kürk renginin kalıtımı ile ilgili
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Otozomal kromozomlarda baskın taşınan kıvırcık
saç
A) Çok alellilik gözlenir.
B) Aleller arasında eş baskınlık bulunur. B) X kromozomunun Y kromozomuyla homolog
C) Tekir kürklü bireyler heterozigot genotiplidir. olmayan bölgesinde baskın taşınan bozuk dentin
D) Siyah kürklü bireyler homozigot genotiplidir.
E) Bronz kürklü bireyler homozigot genotiplidir. C) Otozomal kromozomlarda çekinik taşınan albinoluk

D) X kromozomunun Y ile homolog olmayan
bölgesinde çekinik taşınan kısmi renk körlüğü

E) Y kromozomunun X ile homolog olmayan
bölgesinde taşınan bir özellik

6. Aşağıdakilerden hangisi kalıtsal olmayan varyasyon 8. Bir anne ve babanın, B kan grubuna sahip renk körü
örneği değildir? bir erkek çocukları ile O kan grubuna sahip renk körü
olmayan bir kız çocukları olmuştur.
A) Mor çiçekli bezelyelerden oluşan tohumların
bazılarından mor çiçekli bazılarından da beyaz Buna göre, anne ve babanın genotipi
çiçekli fidelerin oluşması aşağıdakilerden hangisi olabilir?

B) Asidik toprakta yetiştirilen ortancaların mavi, bazik Anne Baba
toprakta yetiştirilenlerin kırmızı çiçek açması A) AO XrXr BO XrY
B) BO XRXr AA XRY
C) Kumsalda güneşlenen açık tenli insanların C) BO XrXr OO XRY
derilerinin bronzlaşması D) AB XRXR BO XrY
E) ABXRXr AB XRY
D) Bir bitki türünün, kökündeki depo besini fazla ise
dişi çiçek, az ise erkek çiçek açması

E) Istiridyelerin yapıştığı yere bağlı olarak değişik
kabuk şekilleri kazanması

229

18TEST
Kalıtımın Genel İlkeleri

1. Bir kümess hayvanı türünde tüy rengi karakteriyle ilgili 3. Drosophila cinsi bir sinekte vücut rengi, göz rengi ve
alellerin belirlediği genotip ve fenotipler aşağıdaki kanat şekli 2. kromozom üzerinde taşınır. Aşağıdaki
tabloda verilmiştir. şemada bu cinste yer alan bir sineğin genotipi
gösterilmiştir.

Genotip ASAS ASAB ABAB Gri Kırmızı Normal
Fenotip Siyah Damalı Beyaz vücut gözler kanatlar

Buna göre, Siyah Cinnabar Körelmiş
vücut gözler kanatlar
I. Siyah tüylü tavuğun beyaz tüylü horozla
çaprazlanması sonucu sadece damalı tüylü Bu sinekte;
yavrular oluşabilir.
I. gri vücut, kırmızı göz, normal kanat,
II. Siyah tüylü horozun beyaz tüylü tavukla
çaprazlanması sonucu oluşan yavrulardan bazıları II. gri vücut, cinnebar göz, normal kanat,
siyah bazıları beyaz tüylüdür.
III. siyah vücut, kırmızı göz, körelmiş kanat,
III. Damalı tüylü tavuğun damalı tüylü horozla
çaprazlanması sonucu sadece damalı tüylü IV. siyah vücut, cinnebar göz, normal kanat
yavrular oluşabilir. özelliklerini bulunduran yumurtalarından

IV. Beyaz tüylü tavuğun beyaz tüylü horozla hangilerinin oluşması, gamet oluşumu sırasında
çaprazlanması sonucu sadece beyaz tüylü yavrular krossing over olduğunu gösterir?
oluşabilir.
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) III ve IV E) II, III ve IV

D) II ve III E) III ve IV

2. Bir çuha çiçeği türü 30°C tan düşük sıcaklıkta 4. Renk körlüğü ve hemofili hastalıkları X kromozomunda
geliştirildiğinde, çiçekleri kırmızı renkli; 30°C tan yüksek çekinik olarak taşınırken bozuk dentin hastalığı baskın
sıcaklıkta geliştirildiğinde ise çiçekleri beyaz renkli bir özelliktir.
olmaktadır.
Bu hastalıklarla ilgili,
Bu durumla ilgili,
I. Renk körü bir erkek çocuğun annesi de kesinlikle
I. Kalıtsal olmayan varyasyondur. renk körüdür.

II. Kırmızı çiçekli olma aleli beyaz olma aleline II. Hemofili hastası bir kız çocuğunun babası da
baskındır. kesinlikle hemofili hastasıdır.

III. Sıcaklık değişimi gen yapısında mutasyona neden III. Bozuk dentin hastası bir erkek çocuğun annesi de
olmuştur. kesinlikle bozuk dentin hastasıdır.

ifadelerinden hangileri doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

230 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Full Yap

5. Bir memeli hayvan türünde, kürk renginin kalıtımından 7. Aşağıdaki soyağacında bir özelliğinin aktarımını
sorumlu bir lokusta dört alelden herhangi biri bulunur. göstermektedir.

• C: Siyah : Özelliği fenotipinde
göstermeyen dişi
• ck: koyu mor
: Özelliği fenotipinde
• cd: krem gösteren dişi

• ca: albino : Özelliği fenotipinde
göstermeyen erkek
Bu aleller arasındaki baskınlık ilişkisi C > ck > cd > ca
şeklindedir. : Özelliği fenotipinde
gösteren erkek
Buna göre,
Bu özelliğin kalıtımıyla ilgili,
I. Siyah postlu erkek ile krem postlu dişinin
çaprazlanması sonucu koyu mor postlu yavruların I. X kromozomunun Y ile homolog bölgesiyle
oluşması, çaprazlanan ebeveynlerin her ikisinde de aktarılan çekinik özellikle kalıtılır.
koyu mor aleli bulunduğunu gösterir.
II. X kromozomunun Y ile homolog bölgesiyle
II. Siyah postlu dişi ile albino erkeğin çaprazlanması aktarılan baskın özellikle kalıtılır.
sonucu sadece siyah postlu yavruların oluşması
beklenmelidir. III. Otozomal kromozomlarda taşınan çekinik alelle
kalıtılır.
III. Koyu mor postlu dişi ile krem postlu erkeğin
çaprazlanması sonucu albino postlu yavruların IV. Otozomal kromozomlarda taşınan baskın alelle
oluşması, çaprazlanan ebeveynlerin her ikisinde de kalıtılır.
çekinik olarak albino aleli bulunduğunu gösterir.
yargılarından hangileri doğrudur?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

6. Aşağıdakilerden hangisi canlılarda kalıtsal 8. B Rh+M kan gruplu bir erkekle A Rh– N kan gruplu bir
varyasyonların oluşmasını sağlayan kadının evliliğinden doğan birinci çocukları O Rh– MN
olaylardan biri değildir? kan grupludur.

A) Bir bezelye bitkisinin kendi kendine tozlaşması Bu ailedeki 2. çocuğun AB Rh+ MN kan gruplu
olarak doğma ihtimali aşağıdakilerin hangisinde
B) Diploit bir sperm ana hücresinden haploit olan dört verilmiştir?
sperm hücresinin oluşması
A) 1   B) 1   C) 3   D) 116  E) 3
C) Haploit sperm hücresinin, haploit yumurta hücresini 4 8 8 16
döllemesi sonucu diploit zigotun oluşması

D) Hermafrodit olan iki toprak solucanının karşılıklı
olarak birbirini döllemesi

E) Bir paramesyumdan mitoz ile yeni bir
paramesyumun oluşması

231

19TEST
1, 2, 3, 4 ve 5. Ünite

1. Aşağıdaki Venn şemasında vitamin ve minerale ait 3. Aşağıdaki şekilde insanda X ve Y kromozomlarındaki
özellikler gösterilmiştir. homolog ve homolog olmayan bölgeler gösterilmiştir.

Vitamin Mineral X kromozomunun

12 3 X kromozomunun (c) Y ile homolog
Y ile homolog
Bu şemada numaralanmış bölgelerle; bölgesi
a. vücut yapısına katılabilme, olmayan bölgesi
b. enzim yapısına katılabilme, Y kromozomunun(a) (c)
c. canlılar tarafından üretilebilme (b)
özellikleri aşağıdakilerin hangisinde doğru X ile homolog
olmayan bölgesi(c) (c)
eşleştirilmiştir?
XY
123
A) a c b Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
B) b a c
C) b c a A) a bölgesinde taşınan genlerin neden olduğu
D) c a b hastalıklar sadece dişilerde ortaya çıkar.

E) c b a B) b bölgesinde taşınan genlerin neden olduğu
hastalıklar sadece erkeklerde ortaya çıkar.

C) Renk körlüğü karakteri b bölgesindeki genlerden
biriyle taşınır.

D) Kas distrofisi c bölgesindeki genler ile taşınır.
E) Bozuk dentin karakteri c bölgesindeki genler ile

taşınır.

2. Aristo, canlıları; renk, desen gibi dış görünüşlerini doku 4. Hücre içinde bulunan büyük moleküllü maddelerin
ve organlarının görev benzerliğini ayrıca yaşam kofullar yardımıyla hücre dışına verilmesine ekzositoz
ortamlarını dikkate alarak sınıflandırmıştır. denir.

Aşağıdakilerden hangisi sistematik bilimi ile Bu olayla ilgili;
uğraşan bilim insanlarının, yapılan bu
sınıflandırmayla ilgili ileri sürdüğü yargılardan biri I. ATP harcanarak gerçekleşir.
olamaz?
II. Tüm hücrelerde gerçekleşir.
A) Yapay (suni=ampirik) sınıflandırmadır.
III. Hücre zar yüzeyinde azalmaya neden olur.
B) Embriyolojik ve filogenetik kökenleri aynı olan ifadelerinden hangileri doğrudur?
organlar dikkate alınmıştır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
C) Analog organlardan yararlanılmıştır.
D) I ve III E) II ve III
D) Morfolojik özelliklerden yararlanılmıştır.
Biyoloji
E) Analojik yapılardan yararlanılmıştır.

232

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

5. Aşağıdaki şemada kromozomun yapısı gösterilmiştir. 8. Aşağıdaki soyağacında bireylerin kan grubu fenotipleri
I II III verilmiştir.

1 AB
A

Kardeş 23 4
kromatit A BA

56
A AB B
Bu şemada numaralandırılan yapılar aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak eşelştirilmiştir? Buna göre numaralandırılan bireylerden hangileri
bu karakterlerle ilgili homozigot genotipli olabilir?
C

I II III

A) Kinetokor İğ iplikleri Sentromer A) Yalnız 2 B) 1 ve 2 C) 3 ve 4

B) Kinetokor Sentromer İğ iplikleri D) 5 ve 6 E) 4, 5 ve 6

C) Sentromer İğ iplikleri Kinetokor

D) Sentromer Kinetokor İğ iplikleri

E) İğ iplikleri Sentromer Kinetokor

6. Aşağıdaki hücresel yapıların hangisinde yönetici 9. Sporla üremeyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
molekül bulunmaz? yanlıştır?

A) Mitokondri B) Ribozom C) Kloroplast A) Bir eşeysiz üreme türüdür.
B) Bazı bir hücreli canlılarda gerçekleşir.
D) Lizozom E) Çekirdek C) Bazı çok hücreli canlılarda gerçekleşir.
D) Üreme sırasında oluşturulan sporlar haploid

hücrelerdir.
E) Üreme sırasında oluşturulan sporlar başka bir

sporla döllenerek yeni birey oluşturur.

7. Mutasyonla ilgili; 10. Hücre döngüsünün kontrolüyle ilgili;

I. Canlının genomunda meydana gelen değişimlerdir. I. İnterfazın G1, G2 ve mitozun metafaz evrelerindeki
"dur ve devam et" sinyalleri sayesinde düzenlenir.
II. Eşeyli üreyen canlılarda üreme hücrelerinde, üreme
ana hücrelerinde meydana gelirse kalıtsal II. Bölünme sürecinde oluşan hataların düzeltilmesi
varyasyona katkı sağlar. için zaman kazandırır.

III. Eşeysiz üreyen canlılarda yeni bir canlı oluşturma III. Hücre içi ve dışı faktörlerin etkisiyle bölünme
potansiyeline sahip vücut hücrelerinde meydana düzenini sağlar.
gelirse kalıtsal varyasyona katkı sağlar.
açıklamalarından hangileri doğrudur?
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

233

20TEST
1, 2, 3, 4 ve 5. Ünite

1. Enzimlerin feed-back mekanizması sayesinde; 4. Aşağıdaki şemada bir böbrek hastasının hemodiyaliz
cihazına bağlanması ve kanının süzülmesi gösterilmiştir.
I. substratların gereksiz yere tüketiminin önlenmesi,
Kirli diyaliz sıvısı çıkışı
II. gereğinden fazla ürün üretiminin önlenmesi, Diyaliz tüpü

III. hücrenin gereğinden fazla enerji harcamasının
önlenmesi
Hastanın kanı Atıklar diyaliz
durumlarından hangilerinin gerçekleştirilmesi sıvısına geçiyor.
sağlanır?
Diyaliz sıvısı Temiz diyaliz sıvısı girişi

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Buna göre, hemodiyaliz ile ilgili,

D) II ve III E) I, II ve III I. Atıkların aktif taşıma yöntemlerine göre vücuttan
uzaklaştırılmasını sağlar.
2. Bir biyoloji öğretmeni biyolojik bir süreci şöyle
tanımlamıştır: II. Kan sıvısında çözünmüş olarak bulunan atıkların az
yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınmasını
• Bu süreç vagonlar arasındaki bağlantılara su sağlar.
dökerek uzun bir treni vagonlarına ayırmak gibidir.
III. Hastanın kanında bulunan üre gibi çözünmüş
Bu öğretmenin açıkladığı süreç aşağıdakilerden atıkların derişimini azaltır.
hangisidir?
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

A) Dehidrasyon B) Hidroliz C) Solunum

D) Fotosentez E) Kemosentez

5. Aşağıdaki tabloda iki yaşamlılar ve sürüngen sınıflarının
bazı özellikleri verilmiştir.

3. Memeli bir hayvan türünde post rengi karakterinden (✓: var; ❍: yok) Sınıflar
sorumlu dört farklı alel bulunur. İki yaşamlılar Sürüngenler

Buna göre, 1 İç döllenme ❍ ✓

I. Normal bir birey bu karakterle ilgili dört aleli birlikte Özellikler 2 Dış gelişme ✓ ✓
bulundurur.
3 Akciğerli birey ❍ ✓
II. Bireylerinin normal gametlerinde ilgili alellerden biri bulundurma ✓ ❍
bulunur. ✓ ✓
4 Solungaç solunumu
III. Bu hayvan türünün popülasyonlarında en fazla 10 yapan birey bulundurma
çeşit genotip bulunabilir.
5 Kalbinde karışık kan
yargılarından hangileri doğrudur? olan birey bulundurma

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Bu tablonun numaralandırılan satırlarının
hangisinde hata yapılmıştır?

D) II ve III E) I, II ve III A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

234 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

6. Portakal, mandalina, böğürtlen, asma ve fındık gibi 9. Hücre döngüsünde;
bitki türlerinde, bitkinin toprağa yakın kısmından çıkan
dalı bitkiden ayrılmadan bükülüp ucu dışarıda, hava ve I. sentriyol sayısının arttığı,
ışık alacak şekilde toprağa gömülür. Gömülen dal,
köklendiği zaman ana bitkiden koparılır ve yeni bir bitki II. DNA miktarının arttığı,
elde edilir.
III. kromozom sayısının arttığı
Bu çoğaltma türü aşağıdakilerin hangisinde doğru evreler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
olarak verilmiştir?
verilmiştir?
A) Sürünücü gövdeyle üreme
I II III
B) Rizomla üreme A) İnterfaz İnterfaz Anafaz
B) İnterfaz Profaz Anafaz
C) Çelikle üreme C) Profaz İnterfaz Metafaz
D) Profaz İnterfaz Anafaz
D) Daldırmayla üreme E) Telofaz Profaz İnterfaz

E) Yumruyla üreme

7. Hayvan hücrelerinde bulunan aşağıdaki
organellerden hangisinin faaliyeti sonucu oksijen
açığa çıkar?

A) Mitokondri B) Lizozom C) Peroksizom

D) Golgi aygıtı E) Koful 10. Aşağıdaki soyağacında belirli bir özelliği fenotipinde
gösteren bireyler mavi renkli olarak verilmiştir.



: Dişi
: Erkek

8. Mayozla ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi Bu özellik,
yanlıştır?
I. otozomlarda bulunan çekinik alel,
A) Profaz I'de krossing over gerçekleşirken profaz II'
de gerçekleşmez. II. X kromozomunun Y ile homolg olmayan
bölgesindeki baskın alel,
B) Hücrenin ekvatoral düzlemine metafaz I' de
homolog kromozomlar, metafaz II'de kardeş III. X kromozomunun Y ile homolg olmayan
kromatitler karşılıklı dizilir. bölgesindeki çekinik alel

C) Anafaz II'de sentromer ayrılması olurken anafaz I'de durumlarından hangileriyle aktarılabilir?
olmaz.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) Telofaz I'de oluşan çekirdek zarı çift kromatitli
kromozomları, telofaz II'de oluşan ise tek kromatitli D) I ve III E) II ve III
kromozomları çevreler.

E) Hayvan hücresinde telofaz I'de boğumlanma
olurken telofaz II'de olmaz.

235

21TEST
1, 2, 3, 4 ve 5. Ünite

1. Çevresel değişimler nedeniyle proteinlerin yapısının 4. Hiyerarşik sınıflandırma, filogenetik ağaçların dallanma
bozulmasına denatürasyon denir. Bu bozulma modellerini yansıtabilir. Bu ağaç, kendisi Mammalia
sırasında proteinin liflerini bir arada tutan bağlar kopar sınıfının bir dalı olan Carnivora takımı içerisindeki bazı
ve çözünme gerçekleşir. taksonlar arasındaki olası evrimsel akrabalık ilişkilerini
gösterir. Dallanma noktası 1 sansar (Mustellidae) ve
Buna göre; köpek (Canidae) familyalarının tüm üyelerinin en yakın
ortak atasını göstermektedir. Dallanma noktası 2,
I. iyon derişimi, çakalların ve gri kurtların en yakın ortak atasını
göstermektedir.
II. sıcaklık,
Takım Familya Cins Tür
III. yüksek basınç 2 Canis lupus
etkenlerinden hangileri proteinlerde denatürasyona (Gri kurt)

neden olabilir? Canis latrans
(Çakal)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Canidae
Canis

D) II ve III E) I, II ve III

Carnivora Mustelidae1 Panthera Taxidea Lutra

2. Bir tatlı su algi olan Nitella’da potasyum iyonlarının Lutra lutraFelidae
hücre içinde dış ortamdan 1.000 kat daha fazla (Avrupa su
bulunur. samuru)

Bu durum aşağıdaki olaylardan hangisiyle Taxidea taxus
sağlanmaktadır? (Amerikan
porsuğu)

Panthera pardus
(leopar)

A) Plazmoliz B) Ozmoz C) Hemoliz Buna göre, aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
D) Aktif Taşıma E) Difüzyon
A) Canis lupus türünün Canis latrans türü ile olan ortak
3. Babası hemofili olan sağlıklı bir kadının hemofili atası Lutra lutra türü ile ortak atasından daha önce
olan bir erkekle evliliğinden doğabilecek çocuklarla yaşamıştır.
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
B) Amerikan porsuğu türü Avrupa su samuru türünden
oluşmuştur.

C) Avrupa su samuru türü Amerikan porsuğu türünden
oluşmuştur.

D) Taxidea taxus türünün Canis latrans türü ile olan
ortak atası Lutra lutra türü ile ortak atasından daha
önce yaşamıştır.

E) Canis latrans türü Canis lupus türünden oluşmuştur.

A) Erkek çocuklarının tamamı hemofili olur. 5. Mantarlar aleminde aşağıdaki olaylardan hangisini
B) Kız çocuklarının tamamı sağlıklı olur. gerçekleştiren bir canlı bulunmaz?
C) Erkek çocuklarının tamamı sağlıklı olur.
D) Kız çocuklarının tamamı hemofili olur. A) Solunum B) Ekzositoz C) Fotosentez
E) Kız ve erkek çocuklarının hemofili olma olasılığı
D) Protein sentezi E) Fermantasyon
aynıdır.

236 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

6. Aşağıdaki tabloda bir insanın bazı vücut hücrelerine ait 8. Bir kan grubu tayini çalışmasının sonuçları aşağıda
çekirdek sayıları verilmiştir. verilmiştir.

Hücre Türleri Çekirdek Anti A Anti B Anti D
Sayısı

Osteoklast (kemik yıkan) hücreler 5- 10

Midede H ve Cl salgılayan hücreleri 2

Olgun alyuvarlar 0 : Çökelme var : Çökelme yok

Karaciğer hepotositlerinin bir kısmı 2 Buna göre,
1
Sinir hücreleri I. Bireyin kan grubu genotipi AO Rr dir.
Buna göre, II. Bireyin kan grubu fenotipi A Rh+'dir.

I. Osteoklast hücrelerinde, bazı mitozları sitokinez III. Birey babasından A ve R, annesinden de O ve r
takip etmediği için bu hücreler çok çekirdekli alellerini almıştır.
olmuştur.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
II. Olgun alyuvarlar olgunlaşma sürecinde
çekirdeklerini kaybettiği için kana verilince çekirdek A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
bulundurmazlar.
D) I ve III E) I, II ve III
III. Midenin H ve Cl salgılayan hücreleri kaynaştığı için
çift çekirdekli hücreler oluşur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

7. Bir tür içinde yeni gen kombinasyonlarının 9. Soy içi üreme: Eşeyli üreyen canlı türlerine ait
oluşmasında; popülasyonlarda yakın akraba olan organizmaların
çiftleşmesidir.
I. gamet oluşumunda homolog kromozomların
bağımsız dizilimi ve dağılımı, Bu tür üremenin etkileriyle ilgili,

II. yumurtanın çok sayıdaki spermden biri tarafından I. Popülasyonda çekinik homozigot özelliklere sahip
döllenmesi, bireylerin ortaya çıkma olasılığı artar.

III. homolog kromozomların kardeş olmayan II. Popülasyonlarda soy içi üreme sıklığının artması
kromatitleri arasında parça değişimi popülasyonların çevreye uyumunu olumsuz yönde
etkiler.
durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi etkilidir?
III. Soy içi üremelerin sıklıkla gerçekleştiği
popülasyonlarda çekinik alellerin neden olduğu
kalıtsal hastalıkların görülme olasılığı azalır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

237

22TEST
1, 2, 3, 4 ve 5. Ünite

1. Aşağıda bazı canlılarda gerçekleşen metabolizma 3. Aşağıdaki şemada farklı canlılarda mitozun anafaz
evresi gösterilmiştir.
olayları şematize edilmiştir.
Dinoflogellatlar Bazı protistler
Nişasta 1
(Bir çeşit protist)

2 5 Glikojen

Glikoz 6

3

Selüloz 4 bybars 2022

Bu şemadaki numaralandırılan olaylarla ilgili
aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) 1 ve 4 numaralı olaylar bitki hücrelerinde
gerçekleşir.
Hayvan hücreleri Bazı bira mayaları
B) 2 numaralı olay insan vücudunda hücre içinde
gerçekleşir. Aşağıdakilerden hangisi bu canlıların mitozunda
ortak olarak gerçekleşen olaylardan biridir?
C) 3 numaralı olay otçul hayvanların bağırsaklarında
yaşayan bazı bir hücreliler tarafından yapılır. A) Çekirdek zarının erimesi
B) Kromozomların mitotik iğ ipliklerine tutunması
D) 5 numaralı olay insan, bakteri ve mantar C) Mitotik iğ ipliklerinin çekirdekte görev yapması
hücrelerinde olur. D) Mitotik iğ ipliklerinin sentriyollerin kontrolünde

E) 6 numaralı olay insanlarda hem hücre içinde hem oluşması
de hücre dışında olur. E) Mitotik iğ ipliklerinin çekirdekte sentezlenmesi

2. Aşağıdaki tabloda hücre zarından madde geçiş
olaylarından bazıları ve özellikleri verilmiştir.

(✓: Var, ❍: Yok) Madde taşıma olayları 4. Anadolu sincabının (Sciurus anomalus) bilimsel
I II III IV V sınıflandırılması şöyledir:

ATP tüketimi ❍ ✓❍✓ ✓ • Âlem : Animalia
• Şube : Chordata
Yoğunluk farkının önemi ✓ ✓ ✓❍❍

Özellikler Zar yüzeyini artırma ❍ ❍❍❍ ✓ • Sınıf : Mammalia

Besin kofulu oluşturma ❍ ❍❍ ✓ ❍ • Takım : Rodentia

Zarın sadece lipit kısmından ❍ ❍ ✓ ❍ ❍ • Familya : Sciuridae
taşıma
• Cins : Sciurus

Bakterilerde gerçekleşme ✓ ✓ ✓ ❍ ❍ • Tür : Sciurus anomalus

Hayvanlarda gerçekleşme ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ Bu bilgilere göre, aşağıdaki grupların hangisindeki
birey sayısı diğerlerine göre daha fazladır?
Bu tabloda numaralandırılmış olaylardan hangisi
kolaylaştırılmış difüzyon olabilir? A) Rodentia B) Mammalia C) Sciurus

A) I  B) II  C) III  D) IV  E) V D) Sciuridae E) Chordata

238 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Baştan Yap

5. Mor ve beyaz çiçekli bezelye bitkilerinin çaprazlanması 7. Bir biyoloji öğretmeni dersinde insanlardaki kırmızı -
yeşil renk körlüğünün X’e bağlı çekinik olarak
sonucu oluşan F1 dölü kendileştiriliyor. Bu olay sonucu aktarıldığını anlatıyor. Öğrencilerine aşağıdaki tabloyu
elde edilen üç farklı tohumun çimlendirilmesi ile vererek kendi ailelerinin soyağacını çizip her bireye ait
olası genotipleri yazmalarını istiyor.
üretilen fidelerin çiçek rengi aşağıda gösterilmiştir.

: Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
göstermeyen dişi göstermeyen erkek

P: : Özelliği fenotipinde : Özelliği fenotipinde
F1 dölü: gösteren dişi gösteren erkek

Mor çiçek Beyaz çiçek Buna göre, farklı öğrencilerin çizmiş olduğu
aşağıdaki soyağaçlarından hangisinde olası
Kendileştiriliyor. genotipler eksik yazılmıştır?

Mor çiçek A) B)

XRXr XrY XrXr XRY

F2 dölü:

Mor çiçek Mor çiçek Beyaz çiçek

1. Bitki 2. Bitki 3. Bitki XrXr XrXr XrY XRXr XrY

Buna göre çiçek rengi karakteriyle ilgili F2 C) XRY D) XRY
dölündeki numaralandırılan bitkilerden hangileri
kesinlikle homozigot genotiplidir? XRXr XRXr

A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3

D) 1 ve 2 E) 2 ve 3

XRXr XRXr XrY XrY

E) XrY

XRXr

6. Bir bitki hücresindeki bir yapının faaliyetine bağlı
ozmotik basınç değişimi aşağıdaki grafikte verilmiştir.

XRY XrXr XRY

Ozmotik basınç

Organel faaliyeti

Bu yapı; 8. Arılardaki partenogenezde;

I. mitokondri,, I. döllenme,
II. kloroplast, II. mitoz,
III. Golgi aygıtı III. haploit birey oluşumu
organellerinden hangileri olabilir? olaylarından hangileri gerçekleşmez?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III D) I ve III E) II ve III

239

TEST 10. Kofullarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır?
1, 2, 3, 4 ve 5. Ünite
A) Bitki hücrelerinde hayvan hücrelerine göre daha
9. Bir biyoloji öğretmeni enzimlerin çalışma hızını büyüktür.
etkileyen faktörleri göstermek için aşağıdaki düzeneği
hazırlıyor. B) Özsuyunun pH değişimine bağlı olarak bitkilerin taç
yapraklarının farklı renkleri almasına neden olur.
• B ütün bir patatesi parçalayıcıda 2 dakika süreyle
parçalıyor. Üç adet deney tüpünün içine bir spatül C) Yapısındaki enzimleri kendi özsuyunda üretilir.
ile püre hâline getirilmiş patatesi koyarak tüpleri
ağız kısmına yakın bir yerden P1- P2- P3 yazılı D) Ökaryot hücrelerde hücre zarı, endoplazmik
yapışkan etiketler ile ayrı ayrı numaralandırıyor. retikulum ve golgi aygıtından oluşabilir.

• Ü ç tüp daha alarak dilimlenmiş patatesleri koyup E) Genç bitki hücrelerinde yaşlı hücrelere göre daha
tüpleri ağız kısmına yakın bir yerden D1- D2- D3 küçük ve fazla sayıda bulunur.
yazılı yapışkan etiketler ile ayrı ayrı
numaralandırıyor. 11. Bakteri aleminde aşağıdaki yapılardan hangisine
sahip birey bulunmaz?
• T üm deney tüplerine 50'şer mL saf su ilave ediyor.
A) Kamçı B) Mitokondri C) Pilus
• P 1 ve D1 tüplerini içerisinde kaynar su bulunan
beherde, P2 ve D2 tüplerini içerisinde ılık su D) Plazmit E) Kapsül
bulunan beherde, P3 ve D3 tüplerini içerisinde
soğuk su bulunan beherde 20 dakika boyunca 12. Canlılarda, tür içinde yeni gen kombinasyonlarının
bekletiyor. oluşmasında;

• Her bir tüpün içerisine %9’luk hidrojen peroksit I. homolog kromozomların bağımsız dağılımı,
(H2O2) çözeltisinden 50 mL ilave ediyor.
II. homolog kromozomların kardeş olmayan
• Tüpler içerisindeki karışımların köpürme oranlarını kromatitleri arasındaki parça değişimi,
dikkatli bir şekilde gözlemlediğinde D2 tüpündeki
köpük miktarı P2 tüpüne göre daha az olduğu ve III. kalıtsal yapısı farklı olan haploid iki hücrenin
diğer tüplerde ise köpüğün oluşmadığını görüyor. çekirdeklerinin kaynaşması

Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi katkı
doğrudur? sağlar?

A) P1 ve D1 tüplerinde köpük oluşmamasının nedeni A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
enzimlerin üç boyutlu yapısının yüksek sıcaklıkta
bozulmasıdır. D) II ve III E) I, II ve III

B) P2 tüpündeki köpük miktarının D2 tüpünden daha
fazla olmasının nedeni substrat yüzeyindeki artışın
tepkime hızını artırmasıdır.

C) P3 tüpü P2 tüpünün, D3 tüpü de D2 tüpünün
bulunduğu behere alınırsa D3 tüpündeki köpük
miktarı P3 tüpüne göre daha fazla olur.

D) P1 tüpü P2 tüpünün, D1 tüpü de D2 tüpünün
bulunduğu behere alınırsa D1 tüpündeki köpük
miktarı P1 tüpüne göre daha az olur.

E) P3 ve D3 tüplerinde köpük oluşmamasının nedeni
enzimlerin üç boyutlu yapısının düşük sıcaklıkta
bozulmasıdır.

240 Biyoloji

6. ÜNİTE

EKOSİSTEM EKOLOJİSİ ve
GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI

Ekosistemin Bileşenleri
Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı
Madde Döngüleri
Güncel Çevre Sorunları
Doğal Kaynaklar ve Biyoçeşitlilik

edu

1TEST Ekosistemin Bileşenleri

1. Canlıların birbirleri ve cansız çevreleriyle etkileşimlerini, 4. İnorganik maddelerden organik madde sentezi
yaşamın devamlılığını sağlayan madde ve enerji yapabilen canlılara üretici (ototrof) denir. Bu canlılar
döngülerini inceleyen bilim dalına ekoloji denir. fotosentez veya kemosentez olaylarını gerçekleştirerek
kendi besinlerini yapmaları yanında atmosferin
Bu bilim dalıyla ilgili aşağıdaki kavramlardan karbondioksit dengesinde rol alır.
hangisinin tanımı yanlış yapılmıştır?
Buna göre;
A) Biyosfer: Yeryüzünde canlı türlerinin oluşturduğu ve
bu canlıların yaşadıkları alanların toplamıdır. I. karasal ekosistemlerdeki yeşil bitki,

B) Biyom: Kendine özgü iklim özelliklerine ve canlı II. sucul ekosistemlerdeki siyanobakteri,
türlerine sahip büyük ölçekli kara ya da su
ekosistemleridir. III. deniz tabanındaki kemosentez yapan bakteri
canlılarından hangileri üretici canlılardandır?
C) Komünite: Belirli bir çevrede yaşayan tüm canlı ve
cansızların birlikteliğidir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) Ekoton: Bir ekosistem tipinden başka bir ekosistem D) II ve III E) I, II ve III
tipine geçiş bölgesidir.

E) Popülasyon: Belirli bir alanda yaşayan aynı türe ait
bireylerin oluşturduğu topluluktur

2. Ekolojiyle ilgili aşağıdaki kavramlardan hangisi 5. Toros Dağları’ndaki sedir ağaçları, karaçamlar,
diğerlerine göre daha dar kapsamlıdır? tilkiler ve alageyikler gibi canlı popülasyonlarının
oluşturduğu topluluk aşağıdaki kavramlardan
hangisiyle açıklanır?

A) Ekosistem B) Komünite C) Popülasyon A) Ekosistem B) Komünite C) Ekoton

D) Biyom E) Biyosfer D) Biyom E) Biyosfer

3. Ekosistemle ilgili, 6. Kendi besinini üretemeyen, besinlerini bulundukları
ortamdan hazır alan canlılara tüketici (heterotrof)
I. Canlı (biyotik) ve cansız (abiyotik) faktörlerden denir.
oluşur.
Buna göre;
II. Ekosistemlerdeki canlı faktörler üreticiler, tüketiciler
ve ayrıştırıcılardır. I. hayvan,

III. Toprak, mineraller, güneş ışığı, sıcaklık, iklim ve su II. mantar,
ekosistemin cansız faktörleridir.
III. protist
açıklamalarından hangileri doğrudur? gruplarından hangileri heterotrof birey bulundurur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

242 Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

7. Bir ekosistemde canlılar dışında kalan ve canlıların 10. Bir bölgedeki tilkilerin kürkleri için aşırı avlanılması
yeryüzündeki dağılımını, tür çeşitliliğini etkileyen sonucu kemirici popülasyonunda artış görülür.
faktörlere cansız faktörler denir.
Bu durumla ilgili,
Buna göre;
I. Ekosistemde oluşabilecek değişiklikler olumsuz
I. güneş ışığı, sonuçlara neden olur.

II. sıcaklık, II. İnsan faaliyetleri ekosistemde değişimlere neden
olur.
III. mineral
faktörlerinden hangileri cansız faktörlerdendir? III. Ekosistemdeki değişimler olumlu sonuçlara neden
olur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
yargılarından hangileri doğrudur?

D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III

8. İnsan faaliyetleri biyosferde; 11. Tüketici organizmalardan besinlerini katı parçalar
şeklinde alıp sindirim sistemlerinde sindiren canlılara
I. enerji akışı, holozoik canlılar adı verilir.
II. kimyasal döngü,
III. ekosistem süreçleri Bu göre,
olaylarından hangilerinin değişmesine neden olur?
I. otçul,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
II. etçil,
D) II ve III E) I, II ve III
III. hepçil
canlılarından hangileri holozoik beslenir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

9. Ekosistemi etkileyen cansız faktörlerden pH ile ilgili 12. Hücre dışına salgıladıkları sindirim enzimleriyle organik
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? atıkları parçalayıp inorganik maddeleri açığa çıkaran
canlılara ayrıştırıcı denir.
A) Ekosistemi oluşturan türler kendileri için ideal pH
değerine sahip habitatlarda yayılım gösterir. Bu canlılarla ilgli aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır?
B) Toprağın pH yapısı bitkilerin ve bitkilerle beslenen
hayvanların karasal ortamdaki yayılışını sınırlar. A) Hücre dışına sindirim enzimi gönderir.
B) Sindirim ürünlerini hücre dışından alır.
C) pH değişimi sucul ekosistemlerdeki hayvanları C) Ekosistemdeki tüm canlıların ve beslenme
etkilerken bitkileri etkilemez.
basamaklarının üzerinde etkilidir.
D) Toprağın ya da topraktaki suyun pH’ı canlıların D) İnorganik maddelerden organik besin sentezler
enzim aktivitesini etkiler. E) Bazıları prokaryot bazıları da ökaryottur..

E) Ortamın pH değişimleri, enzimlerin işlevini
sürdürebilecek sınırlar içinde olması gerekir.

243

2TEST Ekosistemin Bileşenleri

1. Canlıların iklim özelliklerine karşı fizyolojik ve 3. İnsan faaliyetlerinin biyosferdeki ekosistem
morfolojik adaptasyonlar geliştirdiğine; süreçlerini değiştirip pek çok olumsuz sonuca
neden olmasına;
I. çölde yaşayan seguaro kaktüslerinin, yapraklarının
su kaybını azaltmak için iğne şekline dönüşmesi ve I. bir bölgedeki tilkilerin kürkleri için aşırı avlanılması
gövdelerinde su depolaması, sonucu kemiricilerin çoğalması,

II. çöl tilkilerinin kulak kepçelerinin, ısı kaybını artırarak II. su havzalarının kentleşmeye açılması sonucu
vücut sıcaklığını dengelemek için oldukça geniş şehirlerin su kaynaklarının azalması,
yüzey alanına sahip olması,
III. kurbağaların öldürülmesi ile sivrisineklerin ve sıtma
III. kutup ayılarının kulak kepçeleri ve burunları, ısı hastalığının yaygınlaşması
kaybını azaltmak için oldukça küçük alanına sahip
olması durumlarından hangileri örnek olarak gösterilebilir?

durumlarından hangileri kanıt olarak kullanılır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2. Aşağıdaki tabloda, saprofit, fotoototrof ve kemoototrof 4. Aşağıdaki grafikte üç farklı bakteri türünün ortam pH
bakteri türlerine ait bazı özellikler gösterilmiştir. değerine bağlı olarak birey sayısı değişimi verilmiştir.

Bakteri türleri X
I II III Y
Özellikler (✓: Var)
Birey sayısı Z
Karbondioksit özümleyebilme ✓✓
2 4 6 8 10 12
Hücre dışı sindirim yapma ✓ Ortam pH değeri
Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Işık enerjisini soğurabilme ✓
A) X türünün yaşayabildiği optimum pH değerinde Z
Madde döngüsüne katkı sağlama ✓ ✓ ✓ türü yaşayamaz.

Bu beslenme türleri aşağıdakilerin hangisinde B) Y türünün optimum pH değerindeki birey sayısı, X
doğru olarak eşleştirilmiştir? türünün optimum pH değerindeki birey sayısından
daha fazladır.
I II III
A) Saprofit C) Z türünün optimum pH değeri, Y türünün optimum
B) Saprofit Fotoototrof Kemoototrof pH değerinden daha yüksektir.
C) Fotoototrof
D) Fotoototrof Kemoototrof Saprofit D) Türlerin pH değişimine karşı toleransı Y > Z > X dir.
E) Y türünün yaşayabildiği bazı pH değerlerinde Z türü
Saprofit Kemoototrof
yaşayamaz.
Kemoototrof Saprofit
Biyoloji
E) Kemoototrof Saprofit Fotoototrof

244

Çözüm Merkezi

Düşün Yap 8. Ekolojiyle ilgili ;

5. Canlılardaki beslenme şekilleriyle ilgili aşağıdaki I. biyom,
ifadelerden hangisi yanlıştır?
II. komünite,
A) Ayrıştırıcıların oluşturdukları inorganik maddeler
üreticiler tarafından kullanılır. III. ekosistem
birimlerinden hangileri hem canlı hem de cansız
B) Kemosentez yapan canlılar, ototrof beslenir.
C) Tüketici canlılar yalnızca üreticilerle beslenir. çevreden oluşur?
D) Fotosentetik ototroflar, ekosistemlerin en büyük
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
oksijen kaynağıdır.
E) Holozoik canlılar, besinlerini katı parçalar şeklinde D) II ve III E) I, II ve III

alıp sindirim sistemlerinde sindirir.

6. Hayvanların; 9. Moriches Körfezi yakınlarında yoğunlaşmış olan ördek

I. göç etme, çiftliklerinden gelen kirlilik, New York'taki Uzun Ada

II. üreme, kıyılarına hem azot ve hem de fosfor ilave etmektedir.

III. kış uykusuna yatma Wood Hole Denizbilim Enstitüsünden Jhon Ryther ve
faaliyetlerinden hangileri sıcaklık değişimlerinden
William Dunstan, birkaç istasyondan (K-P olarak
etkilenir?
tanımlanmış) almış oldukları deniz suyundan bir
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II fitoplankton türü olan Nannochloris atomus'u elde edip

kültüre aktardılar. Bu kültürlerin bazılarına amonyum
(NH4+) ya da fosfat (PO4-3) ilave ettiler. Bu çalışmaların
sonuçları aşağıda verilmiştir.

D) II ve III E) I, II ve III

30Fitoplankton (milyon hücre/mL) Amonyumla
24 zenginleştirilmiş
18 Fosfatla
zenginleştirilmiş
Kontrol
(zenginleştirilmemiş)

7. Ekosistemi etkileyen cansız faktörlerden ışıkla ilgili 12
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
6
A) Ekosisteme ulaşan ışığın miktarı bitkilerin dağılımını
belirlerken hayvanların dağılımında etkisizdir. 0 Başlangıç K

B) Sucul ekosistemlerde ışık, belirli derinliklerin (Alg yoğunluğu) LM N P
ötesine geçemediği için tür çeşitliliğini ve sayısını İstasyonlar
sınırlandırır.
Bu ekosistemde fitoplankton gelişimiyle ilgili,
C) Güneş ışınlarının eksikliği, kara ekosistemlerinin
belirli bölgelerindeki bitkilerin büyümesini sınırlayan I. Sınırlayıcı mineral besin maddesi, azottur.
önemli bir faktördür. II. Sınırlayıcı mineral besin maddesi, fosfordur.
III. Fosforun sınırlayıcı etkisi azota göre daha fazladır.
D) Pek çok bitkide büyüme, gelişme, çiçeklenme ve ifadelerinden hangileri doğrudur?
yaprak dökümü gibi fizyolojik olaylar bitkilerin ışık
alma süresine göre belirlenir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

E) Ekosistemdeki enerjinin ana kaynağı çoğunlukla D) I ve III  E) II ve III
güneştir.

245

3TEST Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı

1. Bir ekosistemde; 3. Aralarında beslenme ilişkisi olan canlıların enerji, sayı
ve biyokütle bakımından oluşturdukları piramide besin
I. enerji kaynağı olarak üreticileri kullanan otçul, piramidi denir. Bu piramitte yer alan basamakların her
birine trofik düzey (beslenme basamağı) adı verilir.
II. enerji kaynağı olarak otçulları kullanan etçil
Buna göre, besin piramidi ve trofik düzeylerle ilgili,
III. enerji kaynağı olarak etçilleri kullanan
canlı grupları aşağıdakilerin hangisinde doğru I. Besin ağı içerisinde yer alan her besin zinciri, zincir
boyunca enerji aktarımı azaldığı için yalnızca birkaç
olarak verilmiştir? trofik düzeyle sınırlanmıştır.

I II III II. Fotoototrof canlılar besin piramidinin en üst trofik
A) Birincil tüketici İkincil tüketici Üçüncül tüketici düzeyinde yer alır.
B) Birincil tüketici Üçüncül tüketici İkincil tüketici
C) İkincil tüketici Birincil tüketici Üçüncül tüketici III. Her bir trofik düzeydeki canlı sayısı farklılık gösterir.
D) İkincil tüketici Üçüncül tüketici Birincil tüketici ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) Üçüncül tüketici Birincil tüketici İkincil tüketici
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2. Aşağıdaki şemada belirli bir ekosistemdeki besin ağı
gösterilmiştir.

Tilki Kartal 4. Aşağıdaki şemada bir besin zinciri verilmiştir.

Yılan
Baykuş Güneş ışığı

Kuş Işık
Isı
Tavşan Kurbağ Isı Kartal
Isı
Fare
Çekirge

Bitki Tırtıl Küçük kuş

Bu besin ağıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi Bu ekosistemdeki küçük kuşların aşırı çoğalması;
yanlıştır?
I. bitki,
A) Birden fazla besin zincirinden oluşur.
B) Baykuş hem ikincil hem üçüncül tüketicidir. II. tırtıl,
C) Bir canlı birden fazla besin zincirinde bulunamaz.
D) Tavşan, fare ve çekirge otçuldur. III. kartal
E) Bir tüketici birden fazla tüketici grubu tarafından canlılarından hangilerinin sayısında artmaya neden

246 tüketilebilir. olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

5. Bir kara ekosisteminde yer alan, aralarında beslenme 7. Bir yerleşim biriminde farelerin hızla çoğaldığı
ilişkisi bulunan canlılarla ilgili trofik düzey şeması gözlenmiştir.
aşağıda verilmiştir.
Bu olaya;
III. trofik düzeyi
II. trofik düzeyi I. farelerin besini olan canlıların hızla azalması,

I. trofik düzeyi II. farelerle beslenen yılanların avcısı olan etçil kuşların
çoğalması,
Buna göre,
III. insanların, farelerle beslenen çok sayıda yılanı
I. Birinci trofik düzeyde üreticiler bulunur. öldürmesi
II. Otçul canlılar ikinci trofik düzeyde bulunur.
III. Üçüncü trofik düzeyde üçüncül tüketiciler bulunur. durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi neden
ifadelerinden hangileri doğrudur? olmuş olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

6. Aşağıdaki şemada çayır ekosistemindeki bir besin 8. Aşağıdaki şemada bir besin zincirinin bir halkası
zincirinde bulunan canlıların biyokütleleri şematik olarak içerisindeki canlıda (geyik) enerjinin paylaşımı
gösterilmiştir. gösterilmiştir.

Üçüncül tüketici Solunumla kaybedilen ısı
İkincil tüketici (1020 kJ/m2y)

Birincil tüketici Dışkı ile İkincil üretim Yenilen besin
atılan 125 kJ/m2y 3053 kJ/m2y

1970 kj/m2y

Üretici

Birincil üretim
Biyokütlenin bu şekilde azalmasında vücuda alınan Buna göre, 21135 kJ/m2y

besinlerle ilgili; I. Geyik, ottaki enerjinin çok az bir kısmını ikincil
üretimde (vücuda katma) kullanır.
I. bir kısmının, sindirilemediği için dışkıyla vücuttan
uzaklaştırılması, II. Geyik, solunumla attığı enerjiden daha fazlasını
vücuduna bağlar.
II. bir kısmının, vücudun enerji ihtiyacı için solunum
tepkimelerinde yıkılması, III. Geyik, ottaki enerjinin % 50’sinden fazlasını
hücrelerine almadan dışkıyla atar.
III. az bir kısmının canlı dokusuna bağlanabilmesi
durumlarından hangileri etkilidir? ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

247

4TEST Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı

1. Çeşitli zehirli maddelerin değişik trofik düzeylerde 3. Zararlı böceklerin artışını engellemek, kontrol altına
artarak birikip zararlı konsantrasyon düzeyine almak ya da ortadan kaldırmak için kullanılan maddeler
ulaşmasına biyolojik birikim adı verilir. ya da maddelerden oluşan karışımlara pestisit denir.

Buna göre, Buna göre, besin zincirinde bir düzeyden diğer
düzeye geçerken pestisit konsantrasyonunda artış
I. Besin zincirinin üst basamaklarındaki canlılar olması pestisitlerin;
biyolojik birikimden daha çok etkilenir.
I. vücutta parçalanamaması,
II. Böcek ve ot öldürücüler ile kurşun, cıva, bakır gibi
bazı ağır metaller biyolojik birikime neden olur. II. yağ dokuda depolanabilmesi,

III. Toprağa karıştırılan ot öldürücüler son tüketici olan III. suda çözünememesi
canlıdan daha fazla üretici canlıda bulunur. özelliklerinden hangileriyle açıklanabilir?

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2. Bir besin zincirini oluşturan; 4. Aşağıda farklı besin zincirlerindeki birey sayılarıyla ilgili
olarak hazırlanan piramitler verilmiştir.
I. kartal,
900 30 1
II. fare, insan insan insan
900 180.000 600
III. yılan, insan kurbağa balık
180.000
IV. buğday kurbağa
canlılarının biyokütlelerini gösteren piramitin
54.000.000 54.000.000 54.000.000
aşağıdakilerden hangisi gibi olması sürdürülebilir çekirge çekirge çekirge
bir komünite olduğunu gösterir?
2000 ton çayır 2000 ton çayır 2000 ton çayır 2000 ton çayır

Buna göre,

A) B) C) I. Uzun besin zincirleri kısa besin zincirlerine göre
daha verimlidir.
IV IV II
II III I II. Besin zincirinin uzun olması daha az sayıda son
III II III tüketicinin beslenmesine neden olur.
I I IV
III. Besin zincirlerinin uzaması son tüketiciye aktarılan
D) E) enerjinin artmasını sağlar.

I III IV. Kısa besin zincirlerinde son tüketicide daha az
III I tarım ilacı gibi zararlı kimyasallar birikir.
II II
IV IV ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III
248
D) II ve IV E) III ve IV

Biyoloji

Çözüm Merkezi

Öğren Yap

5. Bir çayır ekosistemindeki besin ve enerji 8, 9. soruları aşağıdaki bilgiye göre cevaplayınız.
piramidinde bulunan canlıların etkileşimiyle ilgili
aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? Aşağıdaki şemada üç farklı ortamdaki birey sayısı ve
biyokütle piramitleri gösterilmiştir.
A) Alt basamaktan üst basamağa doğru gidildikçe
aktarılan enerji artar. Sayı piramidi Biyokütle piramidi

B) En alt basamaktaki canlının birey sayısının değişimi Otlak
sadece bir üst basamaktaki canlıyı etkiler. Ilıman orman

C) Bir basamaktaki canlının biyokütlesi kendinden
sonraki basamaktakinden fazladır.

D) Alt basamaktan üst basamağa doğru gidildikçe
dokularda biriken herbisit ve pestisit miktarı azalır.

E) Alt basamaktan üst basamağa doğru gidildikçe
birey sayısı artar.

Sucul komünite

6, 7. soruları aşağıdaki bilgiye göre cevaplayınız. 8. Buna göre,

Aşağıdaki tabloda suya karışan, bir endüstriyel atık I. Otlaktaki besin zinciri şu şekilde olabilir:
olan PCB’lerin (poliklorlu bifeniller) besin zincirindeki Ot → Çekirge → Kurbağa
canlıların dokularında bulunma miktarı gösterilmiştir. II. Ilıman ormandaki besin zinciri şu şekilde olabilir:

Canlılar I II III IV V Ağaç → Böcek → Kuş
III. Sucul komünitedeki besin zinciri şu şekilde olabilir:
Dokulardaki 1,04 0,025 0,123 124 4,83
PCB miktarı ppm ppm ppm ppm ppm Fitoplankton → Zooplankton → Küçük balık
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

(ppm: milyonda bir parçacık) D) II ve III E) I, II ve III

6. Bu canlıların üreticiden son tüketiciye doğru 9. Buna göre,
oluşturduğu besin zinciri aşağıdakilerin hangisinde
doğru olarak verilmiştir? I. Otlaklarda birincil tüketicilerin besinlerin bir kısmını
sindiremeyip dışarı atması, biyokütlelerinin
A) I, II, III, IV, V B) II, I, III, IV, V üreticilerden daha az olmasında etkilidir.

C) II, III, I, V, IV D) III, I, V, II, IV II. Ilıman ormanlardaki az sayıdaki üreticinin çok
sayıdaki birincil tüketiciyi besleyebilmesini,
E) IV, II, V, III, I üreticilerin biyokütlesinin daha fazla olması sağlar.

7. Bu tabodaki numaralandırılan canlılardan hangisi III. Sucul komünitelerdeki az sayıdaki üreticinin çok
fotootorof beslenir? sayıdaki birincil tüketiciyi besleyebilmesini,
üreticilerin kendini yenileme hızlarının yüksek
A) I B) II C) III D) IV E) V olması sağlar.

yorumlarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

249

5TEST Ekosistemde Madde ve Enerji Akışı

1. Bir ekosistemdeki canlılarla ilgili, 3. Besin zincirlerinde üreticiden son tüketiciye doğru
gidildiğinde aşağıdakilerden hangisi kesinlikle
I. Otçullar birincil tüketicidir. artmalıdır?
II. İkincil tüketiciler etçil olabilir.
III. Hepçiller, birincil ve ikincil tüketicilerle beslenir. A) Toplam biyokütle
ifadelerinden hangileri doğrudur? B) Depo edilen enerji
C) Birey sayısı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Zehirli madde oranı
E) Depo edilen besin miktarı
D) II ve III E) I, II ve III

2. Çayır ekosisteminde aralarında beslenme ilişkisi olan 4. Amerikalı ekolojist Howard Odum, 1957'de Silver
X, Y, Z, T canlılarıyla ilgili aşağıdaki bilgiler verilmiştir.
Springs, Florida'daki bir ekosistem için biyokütle
• T canlısının çoğalması sonucu Y canlısının birey (gr/m2) piramidini aşağıdaki şemada verildiği gibi ölçtü.
sayısı azalır, X ve Z canlıları çoğalır.
Büyük balıklar
• X canlısının birey sayısı artarsa T canlısı azalır, 1,5
Y ve Z canlıları çoğalır.
Küçük balıklar
• Y canlısı fotosentez yaparak inorganik 11
maddelerden organik besin üretir.
Böcekler ve salyangozlar
• Z canlısı çoğalırsa X ve Y azalır, T artar. 37
Bu canlıların bulunduğu besin zinciri aşağıdakilerin
Bitkiler
hangisinde doğru olarak verilmiştir? 809

A) B)
Z Z Buna göre,
X T
T X I. Büyük balıkların biyokütlesinin küçük balıklardan az
Y Y olmasında, büyük balıkların besinlerinin bir kısmını
sindirmeden dışarı atması etkilidir.
C) D)
Y Y II. Küçük balıkların biyokütlesinin böcek ve
salyangozlardan az olmasında, küçük balıkların
X X heterotrof beslenmesi etkilidir.
T Z
T III. Böcek ve salyangozların biyokütlesinin bitkilerden
Z az olmasında, böcek ve salyangozların besinlerinin
bir kısmını metabolik olayları için gerekli enerjilerini
E) üretmek için kullanması etkilidir.
Z
X yorumlarından hangileri doğrudur?
T
Y A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

250 Biyoloji