โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพ ปี2565

องคป ระกอบท่ี 10 การ�ง เ�ร�ม��ข�า�บ�คลากร�น�รงเร�� น

��ั ��� ดั เกณฑ ระดบั การประเมิน (คะแนน) คะแนน แหลง ขอมลู /
ท่ีได ������ิ �ู น

61. โผรบูงเรริหียานรม/บีครุคู/ลบาุคกลราหกรรอื บในรโกิ รางรเรใหยี คนาํ ทกุ มคี น ทมีกุ คน (1(50)) ................... - สเชุมน สเมัดภยี วากษับณ

ปมรกี กึ าษรปาดระา นเมสนิ ขุ สภขุ าภพาจพิตอหยราอื งปนอ งยกปันล ะ รไมอมยีละ 80 ขึ้นไป (50) บตวัคุ ชลว้ีาัดกทรใ่ี น4โรงเรยี น

พ1ฤคตรกิ ง้ั รแรมละเสนีย่ าํ งขสอาํ มหลู รไบั ปนใชักใเรนียกนาร นอยกวา รอ ยละ 80 (3) - ตรายมงขานนากดาโรใงหเร ยี น

จัดกลมุ บคุ ลากรตามภาวะสุขภาพ ไมมีการประเมนิ (0) - หคําลปกั รฐกึานษกาารตรวจ

(กลุมปกติ กลุมเส่ยี ง และกลมุ พบโรค) สขุ ภาพ

รวมคะแนนที่ได - หลักฐานอน่ื ๆ

ห2ม. ายบเคุ หลตาุก:รกกาลรมุคเดิ สรยี่ อ งยแลละะขกอลงุม ตพัวบชโี้วรดั คท่ี 4, 5, 6 คิดจทาุกกคจนํานวนตวั อยาทงทุกสี่คุมนท้ังหมด (10) ................... - บันทกึ การใหบ รกิ าร
สรปุ ไดผดาลรนกบั สาบุขรรภปิกาารพระโเดปมยรนิ บึกตคุษาลาม/าแกอนรงสะคานป ธาํ ราะรณกอสบุขท่ี 9 (คะแนนเต็ม 45 คะแนนรออนยย)ลกะวา 8ร0อ ยขลึ้นะไป80 (5) ปรึกษา/แนะนํา
ผา นเกณฑประเมินขั้นดีมาก (33 ค- ะ3ไแ2มนม คนบี ะขคุแึน้ลนไานปก))ร (3)
ผานเกณฑป ระเมนิ ขั้นดี (29 2 กลมุ น้ี (0)

3. บผคุานลเากกณรไฑดปร บัระขเอมมินลู ขข้ันาพวนื้สาฐราเนรื่อง ทกุ คน (25 - 2ท8ุกคคะนแนน) (10) ................... - สุมสมั ภาษณ
สคขุวภรพาพัฒอนยาา ตงอนไอปยสัปดาหล ะ 1 ครง้ั (0 - 24รอคยะลแะนน8)0 ขน้ึ ไป (5) บุคลากรในโรงเรยี น
(จากทุกแหลง ขอมูล เชน โทรทศั น นอยกวา รอ ยละ 80 (3) ตามขนาดโรงเรียน

เสียงตามสาย หนงั สอื พิมพ ฯลฯ) ไมมีขอมูล (0)

4. บคุ ลากรในโรงเรียนรวมกจิ กรรม รอ ยละ 80 รอยละ 80 ข้นึ ไป (10) ................... - เชนเดยี วกับ
ท่ีโรงเรยี นจดั ขน้ึ เพื่อสงเสรมิ หรอื ข้นึ ไป นอยกวา รอยละ 80 (5) ตวั ชวี้ ัดท่ี 3
แกไขปญ หาสุขภาพ เชน กิจกรรม ไมม กี ารรว มกจิ กรรม (0))
ออกกาํ ลังกาย, สงเสรมิ โภชนาการ,
นนั ทนาการ ฯลฯ

รวมคะแนนทีไ่ ด

หมายเหตุ : การคิดรอยละของตวั ชวี้ ดั ท่ี 1, 3, 4 คิดจากจํานวนตวั อยา งที่สุมทงั้ หมด

สรุปผลการประเมนิ ตามองคป ระกอบท่ี 10 (คะแนนเตม็ 40 คะแนน)

ผานเกณฑประเมนิ ขั้นดมี าก (30 คะแนนขน้ึ ไป)
ผา นเกณฑป ระเมินข้ันดี (26 - 29 คะแนน)
ผา นเกณฑประเมนิ ขัน้ พื้นฐาน (22 - 25 คะแนน)
ควรพฒั นาตอ ไป (0 - 21 คะแนน)

Ù‹ × 39

Ø

‹Ù ×

Ø

2. แนวทางการดาํ เนนิ งานตาม 10 องคประกอบ
�รงเร��น�ง� เ�รม� ��� �า�

องคป ระกอบท่ี 1
��ยบาย�อง�รง�รย� �

ความหมาย

นโยบายของโรงเรียน หมายถึงการกําหนดทิศทางการดําเนินงานดานสงเสริมสุขภาพท่ีแสดงออกถึง
ความมุงม่ันต้ังใจของโรงเรียน ซึ่งสงผลตอกิจกรรมและการจัดสรรทรัพยากรเพื่อสนับสนุนกิจกรรม
สง เสรมิ สขุ ภาพ

วัตถปุ ระสงค

เพื่อใหโรงเรียนมีนโยบายดานการสงเสริมสุขภาพท่ีเกิดจากความเห็นชอบของผูเก่ียวของท้ังภายใน
และภายนอกโรงเรียน แนวทางการดําเนินงานในองคป ระกอบนี้ มี 2 สวน

1. การกําหนดนโยบายสงเสริมสุขภาพของโรงเรียน
2. การถา ยทอดนโยบายสูการปฏบิ ัติ

แนวทางการดาํ เนนิ งาน ตว� ��ว�ด

1. การกาํ �นดน��บา���งเ�รม� ��� �า��อง�รงเร��น

การกาํ หนดนโยบายเปน ปจ จยั สาํ คญั ของการดาํ เนนิ งาน

ใหบรรลุเปาหมายการมีสุขภาพท่ีดีของนักเรียน บุคลากรใน

โรงเรียนและชุมชน โดยมแี นวทางการดําเนนิ งานดงั นี้

1. โรงเรียนมีคําสั่งแตงต้ังคณะกรรมการสงเสริม 1. มีการแตงต้ังคณะกรรมการสงเสริมสุขภาพ

สุขภาพของโรงเรยี น ของโรงเรียนหรือคณะทํางานท่ีทําหนาที่เก่ียว

คณะกรรมการฯประกอบดวย ครู นักเรียน กับการสงเสริมสุขภาพอยางเปนลายลักษณ

ผูปกครอง บุคลากรสาธารณสุขและชุมชน โดยมีสัดสวน อักษร

อยางนอย 3 ใน 5 มาจากประชาชนหรือองคกรในชุมชน

และมีการจัดประชุมอยางสมํ่าเสมอ อยางนอยปละ 1-2 คร้ัง

เพอื่ ใหช มุ ชนมีสว นรวมในการดาํ เนินงานอยา งเขมแข็ง

40 ‹Ù × Ø

`;I9T*$TE6lT_;V;*T; 7IS -ÿIh 6S

2. โรงเรียนมีนโยบายสงเสริมสุขภาพ ใหครอบคลุม 2. โรงเรยี นมนี โยบายสง เสรมิ สขุ ภาพครอบคลมุ
ประเดน็ สําคญั ดานสง เสรมิ สขุ ภาพ 8 ประเด็น ประเดน็ ดังตอ ไปน้ี
โรงเรียนมีการประกาศนโยบายเปนลายลักษณอักษร 1) การสง เสรมิ สงิ่ แวดลอ มทางกายภาพและ
เพื่อใหมีทิศทางการดําเนินงานที่ชัดเจน โดยกําหนดประเด็น ทางสังคมท่ีเอ้ือตอการพัฒนาสุขภาพ
ดานสุขภาพใหครอบคลุมท้ัง 8 ขอ (รายละเอียดตามตัวช้ีวัด นกั เรยี น
ที่ 2) เน่ืองจากประเด็นทั้ง 8 ขอ ท่ีกําหนดไวเปนสิ่งจําเปน 2) การสงเสริม เฝาระวัง และแกไขปญหา
ท่คี วรดาํ เนนิ การ สขุ ภาพ
3) การพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพตาม
สุขบัญญัตแิ หง ชาติ
4) การคุมครองผูบริโภคในโรงเรยี น
5) การสงเสริมสุขภาพจิตและเฝาระวัง
พฤตกิ รรมเส่ยี ง
6) การพัฒนาระบบการเรียนรูดานสุขภาพ
โดยมผี ูเรยี นเปน สาํ คญั
7) การสง เสริมสขุ ภาพบุคลากรในโรงเรยี น
8) สงเสริมการมีสวนรวมของชุมชนในการ
พัฒนาสุขภาพนักเรียน บุคลากรใน
โรงเรียนและชมุ ชน

2. $TE8 TD9O6;aD<TDL[ $TE=1V<S7V 3. มแี ผนงาน/โครงการ/กจิ กรรมรองรบั นโยบาย
โรงเรียนมีการถายทอดนโยบายสูการปฏิบัติและ สง เสรมิ สุขภาพ
ผูเก่ียวของไดแก ครู บุคลากร ผูปกครอง และนักเรียนได 4. บุคลากรในโรงเรียนทราบนโยบายเกี่ยวกับ
รบั ทราบเพอ่ื นาํ ไปสูการปฏิบตั ิ สามารถดําเนนิ การ ไดห ลายวธิ ี การสงเสริมสุขภาพ
เชน 5. ผูปกครองและชุมชนทราบนโยบายหรือ
ทําปายประกาศถาวรหรือชั่วคราว พิมพในวารสาร กิจกรรมเกีย่ วกบั การสง เสรมิ สุขภาพ
ของโรงเรยี น คมู อื โรงเรยี น ฯลฯ 6. นกั เรยี นทราบนโยบายหรอื กจิ กรรมเกยี่ วกบั
ประกาศนโยบายในการประชมุ ตา งๆ เชน ประชมุ ครู การสงเสรมิ สขุ ภาพ
ประชุมนักเรียน หรือประชุมผูปกครอง ใหทุกคน
รับทราบนโยบาย
ผูบริหารกํากับติดตามใหมีการจัดทําแผนงาน
โครงการตามประเดน็ การสง เสรมิ สขุ ภาพทกี่ าํ หนด
ไว 8 ประเไดว็น้ 8 ประเด็น

ผลท่ีไดรบั 41

1. โรงเรยี นมีนโยบายสง เสริมสขุ ภาพทีช่ ัดเจน
2. ผูเกย่ี วขอ งรับทราบนโยบาย มคี วามเขาใจและใหค วามรว มมอื ในการดําเนนิ งาน

‹Ù ×

Ø

องคประกอบท่ี 2
การบร��าร�ด� การ�น�รงเร�� น

ความหมาย

การบริหารจัดการในโรงเรียน หมายถึง การจัดองคกร และการบริหารงานในดานการวางแผน
การประสานงานระหวางหนวยงานหรือบุคคล เพื่อใหรูบทบาทหนาที่ท้ังของตนและภาคีตางๆ ท่ีเก่ียวของ
รวมท้ังการประเมนิ ผล

วัตถุประสงค

เพื่อใหโ รงเรยี นมีระบบบรหิ ารจดั การโครงการสงเสริมสขุ ภาพอยา งเปน ระบบ และมีประสิทธภิ าพ

แนวทางการดาํ เนินงานในองคประกอบนี้ มี 3 สว น คอื
1. การจดั ทําโครงการสงเสรมิ สขุ ภาพ
2. การจดั องคก ร
3. การนเิ ทศ ติดตามและการประเมินผล

แนวทางการดําเนนิ งาน ��ว�ว� ด�

1. การ�ด� ทาํ �ครงการ�ง� เ�ร����� �า� 1. มกี ารจัดทาํ โครงการสงเสริมสุขภาพอยา ง

การจัดทําโครงการดานสุขภาพมีความแตกตางจาก เปน ระบบครบตามขั้นตอนตอไปนี้

โครงการอ่ืนคือ มีความสอดคลองกับสภาพปญหาจริงของ 1.1 มีการรวบรวม วิเคราะหปญหาและ

โรงเรียนและแนวคิดโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ ซ่งึ ครอบคลุมมิติ ความตองการโดยใชกระบวนการกลุม

ของการสง เสรมิ สขุ ภาพ ทง้ั 3 เรอ่ื ง ดงั น้ี 1.2 มีความสอดคลองกับสภาพปญหา

1.1 การเฝาระวังและแกไขปญหาดานสุขภาพ และ ของโรงเรียน

ดานส่ิงแวดลอมท่ีสงผลกระทบตอสุขภาพ เชน อาสาสมัคร 1.3 มีการระบุกจิ กรรมและกาํ หนดเวลา

อย.นอย เฝาระวังและสํารวจรานอาหาร การประเมินภาวะ 1.4 มกี ารระบกุ ารมสี ว นรว มของผเู กย่ี วขอ ง

การเจรญิ เตบิ โตและการแกไ ขภาวะโภชนาการขาดและเกนิ ฯลฯ 1.5 มกี ารระบกุ ารใชท รพั ยากรและ/หรอื

1.2 การสงเสริมสุขภาพและการปองกันโรค เชน ภมู ปิ ญ ญาทอ งถน่ิ ใหเกิดประโยชน

โครงการตานภัยจากบุหรแ่ี ละยาเสพตดิ ฯลฯ 1.6 มีการระบุกิจกรรมสงเสริมสุขภาพ

1.3 การปรับปรุงสิ่งแวดลอมท้ังดานกายภาพและ ทส่ี อดคลอ งกับกจิ กรรมการเรียนการสอน

สงั คมในโรงเรยี นใหป ลอดภยั เชน การจดั ระบบจราจรในโรงเรยี น

การพฒั นาโรงอาหารใหเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน ฯลฯ

‹Ù × Ø

42

แนวทางการดาํ เนนิ งาน ตวั ��วดั

2. การจัดองคก ร

การจัดองคกรเพ่ือดําเนินงานโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ 2. มีคณะทํางานรับผิดชอบในแตละโครงการ
ตองการการมีสวนรวมจากนักเรียน บุคลากรและสมาชิก สงเสริมสุขภาพ ประกอบดวย ครู นักเรียน
ในชุมชนอยางมาก เพ่ือใหเกิดความยั่งยืน โดยมีแนวทาง ผูปกครอง บุคลากรสาธารณสุขและองคกร
ในชมุ ชน
การดาํ เนนิ งาน ดงั น้ี
2.1 สํารวจปญหาและความตองการ โดยการระดม 3. มีผูนํานักเรียนสงเสริมสุขภาพ หรือผูนํา
ความคิดเห็นจากผูเก่ียวของดวยวิธีการตางๆ เชน ใชแบบ เยาวชนสาธารณสุขในโรงเรียน หรือแกนนํา
นักเรียนดานสุขภาพโดยมีการจัดต้ังชมรม/
สอบถาม เชญิ มาใหค ําปรึกษา ฯลฯ
2.2 เชญิ ผเู กย่ี วขอ งเขา มามสี ว นรว มในการดาํ เนนิ งาน ชุมนมุ /กลุม ปฏบิ ตั งิ านตามบทบาทหนา ที่

2.3 มกี ารระบกุ จิ กรรมบทบาทหนา ทแ่ี ละผรู บั ผดิ ชอบ

ไมควรมอบหมายใหครูคนใดคนหน่ึง หรือครูอนามัย

เพียงคนเดียว

3. การนเิ ทศ ติดตาม และการประเมนิ ผล

มแี นวทางการดําเนินงานดังน้ี 4. โครงการสงเสริมสุขภาพ มีการนิเทศ/

3.1 บูรณาการงานรวมกับการนิเทศ/ติดตามปกติ ติดตามโดยระบบของโรงเรียนอยางตอเน่ือง
ของโรงเรียน
มีสรุปผลการนิเทศและมีการนําผลการนิเทศ
3.2 กาํ หนดวิธกี ารประเมนิ ผลไวใ นโครงการ โดยระบุ ไปใชพฒั นางาน
ผูรับผดิ ชอบการประเมนิ ใหชดั เจน

3.3 บันทึกผลการนิเทศ/ติดตามเพื่อเปนขอมูล 5. มีการประเมินโครงการสง เสรมิ สขุ ภาพ
สาํ หรับการพฒั นางานตอ ไป สิง่ ทีค่ วรบันทกึ ไดแ ก
6. มีการประเมินผลการปฏิบัติงานของผูนํา/
มีการดําเนินงานตามข้ันตอนหรือไม ถาไม แกนนํานกั เรียนดา นสุขภาพ
เพราะเหตใุ ด

มีสงิ่ ท่ีไมค าดคิดหรือปญหาอปุ สรรคอะไร

ใชท รัพยากรเหมาะสมหรือไม

ผลลัพธท ่ีเกิดขนึ้ เปนอยางไร

3.4 รายงานผลการประเมินตอ ผูบังคบั บัญชา

ผลท่ีไดร ับ

1. โรงเรียนมีแผนงาน/โครงการสงเสริมสุขภาพท่ีเกิดจากการมีสวนรวมของผูเก่ียวของ เปนไปตาม

ความตอ งการและสอดคลอ งกับปญ หา

2. โรงเรียนมกี ารพัฒนางานอยา งตอเน่อื งและแกไขปญ หาที่เกดิ ขึ้นอยางมปี ระสทิ ธิภาพ

‹ÁÙ ×Í 43

Ø

องคประกอบท่ี 3
�ครงการรว� �ระ�วา� ง�รงเร��นแ�ะ����น

ความหมาย

โครงการรว มระหวา งโรงเรยี นและชมุ ชน หมายถงึ โครงการหรอื กจิ กรรมดา นสขุ ภาพและดา นสง่ิ แวดลอ ม
ท่ีโรงเรียนและภาคตี า งๆ ในชมุ ชน ดาํ เนินการรว มกันตามข้นั ตอนการมีสวนรวม

วตั ถุประสงค

เพ่ือใหโรงเรียนและชุมชนรวมดําเนินงานโรงเรียนสงเสริมสุขภาพใหเกิดประสิทธิภาพและผูเก่ียวของ
มคี วามพึงพอใจ

แนวทางการดําเนนิ งาน �ว� �ว� �ด

การดําเนินงานดานสุขภาพและอนามัยส่ิงแวดลอม 1. โครงการที่เกี่ยวของกับสุขภาพ เกิดจาก
ในโรงเรียนมี 3 รปู แบบ ไดแก 1) ดําเนินการโดยครู บุคลากร การมีสวนรว มระหวา งโรงเรยี นและชมุ ชน
หรือผูเก่ียวของภายในโรงเรียน 2) บูรณาการในหลักสูตรหรือ 2. ชุมชนมีสวนรวมในโครงการอยางเปน
กิจกรรมพัฒนาผูเรียน และ 3) ดําเนินการรวมกับชุมชน ระบบ 5 ขั้นตอน อยางนอย 1 โครงการดงั นี้
การดําเนินการจะสําเร็จไดตองดําเนินการท้ังในโรงเรียน 1) รวมวิเคราะหสภาพและสาเหตุของ
ครอบครัวและชุมชน โดยมแี นวทางการดําเนนิ งาน ดังน้ี ปญหา
1. รวมวิเคราะหสภาพและสาเหตุของปญหา 2) รวมวางแผน
โดยศึกษาจากขอมูลการสํารวจหรือสารสนเทศในโรงเรียน/ 3) รวมดาํ เนินการ
ชมุ ชน 4) รวมตรวจสอบ ทบทวน
2. รวมวางแผน โดยใหชุมชนรวมแสดงความคิดเห็น 5) รว มแกไ ข พัฒนา ปรับปรงุ
เพ่ือกําหนดความตองการ กลุมเปาหมาย วัตถุประสงค 3. โรงเรียนจัดกิจกรรมภายนอกโรงเรียน
กิจกรรม บุคคล/หนวยงานท่ีรับผิดชอบ และผลสัมฤทธิ์ของ เพ่ือใหนักเรียนมีสวนรวมพัฒนาสุขภาพของ
โครงการใหเกิดความชดั เจนในการปฏิบัติ คนในชุมชน
3. รวมดําเนินการ โดยทุกฝายที่เก่ียวของปฏิบัติตาม 4. โรงเรียนรวมกับชุมชนพัฒนาพื้นท่ีเพื่อ
บทบาทหนาท่ี พรอมทั้งประชาสัมพันธการดําเนินงาน ดาํ เนนิ กจิ กรรมสรา งสรรคส าํ หรบั เดก็ และเยาวชน
เปนระยะ ใหชุมชนไดรับทราบ 5. นักเรียนมีความพึงพอใจตอโครงการรวม
4. รวมตรวจสอบ ทบทวนพัฒนาและปรับปรุง ระหวา งโรงเรียนและชุมชน
โดยประเมนิ ผลการดําเนนิ งานในรูปแบบตางๆ เชน จัดเสวนา 6. ประชาชนมคี วามพงึ พอใจตอ โครงการรว ม
ประชาคมหมบู า น สมั ภาษณ สาํ รวจความพงึ พอใจของนกั เรยี น ระหวา งโรงเรียนและชุมชน
และชมุ ชน เพ่อื นาํ มาปรบั ปรุง

ผลท่ีไดรับ

1. ชมุ ชนมสี ว นรว มมากขน้ึ มคี วามรสู กึ รว มเปน เจา ของ เกดิ การเรยี นรแู ละมที ศั นคตทิ ดี่ ตี อ การสง เสรมิ
สขุ ภาพของตนเองและสมาชิกในชมุ ชน

2. ปญหาสุขภาพไดรบั การแกไข/ปรบั ปรุง อยางสอดคลอ งกับบรบิ ทของพ้ืนที่

44 ‹Ù × Ø

องคประกอบท่ี 4
การจัดสิ่งแวดลอ มใน�รงเร�ยนทเี่ อ�อ�อ� สุขภาพ

ความหมาย

การจดั สง่ิ แวดลอ มในโรงเรยี นทเ่ี ออ้ื ตอ สขุ ภาพ หมายถงึ การจดั การ ควบคมุ ดแู ลปรบั ปรงุ สภาพแวดลอ ม
ในโรงเรียนใหถูกสุขลักษณะ นาอยู มีบรรยากาศท่ีดี มีความปลอดภัยตอสุขภาพกาย สุขภาพจิตของนักเรียน
และบคุ ลากรในโรงเรียน

วัตถุประสงค

โรงเรียนมีการจัดการสิ่งแวดลอมตามมาตรฐานสุขาภิบาลส่ิงแวดลอมในโรงเรียนและพระราชบัญญัติ
ท่ีเกีย่ วขอ ง รวมทงั้ การสรางความสัมพนั ธท่ีดีระหวางนักเรียน บคุ ลากรและชุมชน

แนวทางการดําเนินงานในองคป ระกอบน้มี ี 2 สว น คอื
1. การจัดสิง่ แวดลอมทางกายภาพใหถ ูกสขุ ลกั ษณะ
2. การจดั ส่งิ แวดลอ มทางสงั คมในโรงเรยี น ทม่ี ีผลตอ สขุ ภาพจติ ของนกั เรยี นและบุคลากร

แนวทางการดําเนนิ งาน �ัว��วัด

1. การจัดสิ่งแวดลอมทางกายภาพใหถ ูกสขุ ลักษณะ 1. มาตรฐานสุขาภิบาลส่ิงแวดลอมใน
1.1 การจัดส่ิงแวดลอมทางกายภาพใหถูกสุขลักษณะ โรงเรียน
ตามมาตรฐานสุขาภิบาลสิ่งแวดลอมมีแนวทางดําเนินงาน 2. การเกิดอุบัติเหตุจากส่ิงแวดลอมใน
ดงั นี้ โรงเรียนจนไมสามารถมาเรียนได (ต้ังแต
ผูรับผิดชอบ (ตามท่ีโรงเรียนมอบหมายและ/ ปการศกึ ษาทผี่ านมาจนถึงปจ จุบนั )
หรือรวมกับนักเรียน) ประเมินสิ่งแวดลอม 3. โรงเรียนมีมาตรการและการดําเนินงาน
ทุกปการศึกษาโดยใช “แบบประเมินสุขาภิบาล ควบคุมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอลและบุหร่ีใน
ส่ิงแวดลอ มในโรงเรียน” (ภาคผนวก) โรงเรยี น
สรุปผลการประเมินเสนอตอคณะกรรมการ
สงเสริมสุขภาพของโรงเรียนและผูบริหารเพ่ือ
รบั ทราบปญ หาและแนวทางแกไ ข
จัดทําแผนงาน/โครงการเพ่ือปรับปรุงแกไข
สิ่งแวดลอมในโรงเรียนตามมาตรฐานและ
ประเมนิ ผล
พฒั นาปรบั ปรงุ สภาพแวดลอ มใหม คี วามปลอดภยั
ตอสุขภาพ เชน การกําจัดแหลงเพาะพันธุยุง
การปรบั ปรุงเครอ่ื งเลน และอปุ กรณไฟฟา ฯลฯ

Ù‹ × 45

Ø

แนวทางการดาํ เนนิ งาน ตัว��วัด

1.2 โรงเรียนกําหนดมาตรการหามด่ืมเครื่องดื่ม
แอลกอฮอลและหามสูบบุหรี่ในโรงเรียนโดยผูบริหาร
จัดทําเปนลายลักษณอักษรและชี้แจงใหทุกคนรับทราบ
ชดั เจน
1.3 มีปายหามด่ืมเคร่ืองดื่มแอลกอฮอลและหามสูบบุหร่ี
เห็นไดชัดเจนในโรงเรียน (ตามพระราชบัญญัติควบคุม
เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 และพระราชบัญญัติ
คมุ ครองสุขภาพผไู มส ูบบหุ รี่ พ.ศ. 2535)

2. การจัดสิ่งแวดลอมทางสังคมในโรงเร�ยนท่ีมีผลตอ
ส���า�จต� �องนกั เร�ยนแล���คลากร
ส่ิงแวดลอมทางสังคมมีผลตอสุขภาพจิตท่ีสะทอน 4. นักเรียนมีความพึงพอใจตอบรรยากาศ
ออกมาเปนความรูสึกพึงพอใจตอบรรยากาศในการทํางาน ภายในโรงเรยี น
รวมกันของสมาชิก ซ่ึงสงผลดีตอพฤติกรรมสุขภาพของ
นักเรยี น บุคลากร และชุมชน ซึ่งมีแนวทางการดาํ เนินงาน
ดังนี้
1. สนับสนุนใหนักเรียนมีสวนรวม เชน รวมเปน
คณะทํางาน/คณะกรรมการตางๆ ในโรงเรยี น
2. สนับสนุนกิจกรรมชุมนุม/ชมรมของนักเรียน
อยา งสมา่ํ เสมอ เชน การจดั สถานทใ่ี หเ ปน ทต่ี ง้ั ชมุ นมุ /ชมรม
และสนับสนุนงบประมาณแกช มุ นุม/ชมรม
3. เปดโอกาสใหนักเรียนไดนําเสนอผลงานหรือ
เผยแพรก จิ กรรมใหผ อู ่นื รบั ทราบ

ผลท่ีไดรบั

1. นักเรียนไดอยูในโรงเรียนที่มีส่ิงแวดลอมที่เหมาะสม สะอาด และไดเรียนรูถึงการจัดส่ิงแวดลอม
ทถ่ี กู ตอง

2. นักเรียนไดรับการปลกู ฝงสขุ นิสัยและเสริมสรา งพฤติกรรมดา นอนามัยสิง่ แวดลอ มท่ดี ตี ้งั แตวัยเรียน
3. ทกุ คนมสี มั พนั ธภาพทีด่ ีตอกนั ดวยบรรยากาศแหงมิตรภาพและใหเกียรตกิ ัน

46 ‹Ù × Ø

องคประกอบที่ 5
บรก� ารอนา����รงเร�� น

ความหมาย

บริการอนามัยโรงเรียน หมายถึง โรงเรียนจัดใหมีบริการสุขภาพข้ันพื้นฐานที่จําเปนสําหรับนักเรียน
ทุกคน เพ่ือเฝาระวังและคนหาอาการผิดปกติหรือความบกพรองดานสุขภาพเบื้องตน ทําใหทราบภาวะสุขภาพ
ท่เี ปลีย่ นแปลงไป และเปนการปอ งกนั มิใหเ กิดความรนุ แรงของโรค หรือเกิดความพิการในภายหลัง

วัตถุประสงค

เพื่อใหนักเรียนไดรับการตรวจสุขภาพ มีการเฝาระวังภาวะสุขภาพ และการรักษาพยาบาลเบ้ืองตน
แนวทางการดาํ เนนิ งานในองคประกอบนี้มี 3 สว นคอื
1. การตรวจสขุ ภาพนักเรยี น
2. การเฝา ระวังภาวะสขุ ภาพ
3. การจดั บริการรกั ษาพยาบาลเบอื้ งตน
โดยการดําเนนิ งานดังกลาวแบงเปน 2 ระดับ คอื ระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา ดังนี้

�าํ �รบ� �รงเร��นประ���ก� �า

แนวทางการดาํ เนินงาน �ว� ��วด�

1. การ�รว���� �า�น�กเร��น
การตรวจสขุ ภาพนกั เรยี นเปน การใหบ รกิ ารโดยบคุ ลากร 1. นักเรียนชั้น ป.1, ป.3, ป.5 ไดร บั การตรวจ
สาธารณสุข ซ่ึงเปนบริการขั้นพื้นฐานท่ีเด็กทุกคนควร สุขภาพโดยบุคลากรสาธารณสุขอยางนอย
ไดร บั ตามชดุ สทิ ธปิ ระโยชนข องหลกั ประกนั สขุ ภาพถว นหนา ปล ะ 1 คร้ัง
มแี นวทางดาํ เนนิ การ ดงั น้ี 2. นกั เรยี นทม่ี ปี ญ หาสขุ ภาพไดร บั การตดิ ตาม
1.1 ครูอนามัย ประสานงานกับบุคลากรสาธารณสุข เพ่อื ชว ยเหลือ/แกไ ข/สง ตอ
เพื่อวางแผน นัดหมายวันเวลา เตรียมสถานที่ใหบริการ
ในโรงเรียน และการนาํ นกั เรียนเขารับบรกิ ารตรวจสุขภาพ
1.2 การใหบริการตรวจสุขภาพนกั เรียน
นักเรียนช้ัน ป.1, ป.3, ปป.5 ครูอนามัย
ประสานงานกับครูประจําชั้น เพ่ือชั่งน้ําหนัก/วัดสวนสูง
ประเมนิ ภาวะการเจรญิ เตบิ โต ทดสอบสายตาดว ย E-Chart
หรอื แผนภูมิสเนลเลน และบนั ทกึ ผลในบัตรบนั ทึกสขุ ภาพ
ประจาํ ตวั นกั เรียน (สศ.3) ไวใหเ รียบรอ ยกอนวันนัดหมาย
บุคลากรสาธารณสุขตรวจสุขภาพนักเรียน
ชน้ั ป.1, ป.3, ป.5 และสรปุ ผลการตรวจสขุ ภาพใหผ บู รหิ าร
โรงเรยี นทราบ เพอ่ื รว มกนั ชว ยเหลอื /แกไ ขนกั เรยี นทม่ี ปี ญ หา
สุขภาพ

Ù‹ × 47

Ø

สํา�ร�ั �รงเร�� น�ระ���ก� �า

แนวทางการดาํ เนินงาน �ัว�ว� ดั

1.3 ครูประจําชั้น/ครูที่ปรึกษา แนะนํานักเรียนท่ีมี
ปญ หาสขุ ภาพใหไ ปรบั บรกิ ารทส่ี ถานบรกิ ารสขุ ภาพ โดยใชส ทิ ธิ
ตามโครงการหลักประกนั สขุ ภาพ หรอื รวบรวมรายชอ่ื นกั เรียน
และสง ตอใหบุคลากรสาธารณสขุ ตดิ ตาม/แกไข

2. การเฝาระวงั สขุ ภาพ 3. นกั เรยี นชน้ั ป.5 และ ป.6 ประเมนิ สขุ ภาพ
2.1 นักเรียนช้ัน ป.5 และ ป.6
- ครปู ระสานงานกบั บคุ ลากรสาธารณสขุ เพอ่ื ขอรบั ตนเองและบนั ทึกลงในแบบบนั ทกึ ฯ ภาคเรียนละ
แบบบันทึกการตรวจสุขภาพดวยตนเองทุกตนปการศึกษา 1 ครง้ั
(หรือโรงเรียนจัดซ้ือเอง) สําหรับนักเรียน ชั้น ป.5 และ
ป.6
- ครูสอน/สาธิตวิธีการประเมินสุขภาพตนเอง
เบ้ืองตนแกนักเรียนพรอมทั้งดูแลกํากับใหนักเรียนทุกคน
ตรวจสุขภาพตนเอง หรือจับคูกับเพื่อนสลับกันทดสอบ
และบันทึกผลตามรายการที่ระบุในแบบบันทึก โดย
ดาํ เนนิ การภาคเรยี นละ 1 คร้งั
- มีการสงตอแบบบันทึกน้ีตามตัวนักเรียน
ถึงชั้น ป.6 ควบคูไปกับบัตรบันทึกสุขภาพประจําตัว
นักเรียน (สศ.3)
- ครูประจําชั้น/ครูที่ปรึกษา แนะนํานักเรียนท่ีมี
ปญหาสุขภาพใหไปรับบริการท่ีสถานบริการสุขภาพ
โดยใชส ทิ ธิตามโครงการหลักประกนั สขุ ภาพ หรอื รวบรวม
รายชอื่ นกั เรยี นและสง ตอ ใหบ คุ ลากรสาธารณสขุ ในชว งเวลา
ทเี่ ขามาใหบ รกิ ารในโรงเรยี น
2.2 ทดสอบสายตา ปล ะ 1 ครั้ง ชว งตน ปก ารศึกษาโดย 4. นักเรียนชั้น ป.1, ป.3, ป.5 ไดรับการ
- นักเรียนช้ัน ป.1, ป.3 ครูอนามัยหรือ ทดสอบสายตา ปละ 1 ครั้ง
ครูประจําช้ันหรือนักเรียนแกนนําที่ผานการอบรมเปน
ผูท ําการทดสอบเบือ้ งตน
- นักเรียนช้ัน ป.5 ครูอนามัยหรือครูประจําช้ัน
หรือนักเรียนแกนนําที่ผานการอบรม ดูแลกํากับให
นักเรียนทดสอบสายตาดวยตนเอง หรือจับคูกับเพื่อน
สลบั กนั ตรวจและบนั ทกึ ผลในบตั รบนั ทกึ สขุ ภาพประจาํ ตวั
นกั เรียน (ส.ศ.3) และแบบบนั ทกึ ฯ

48 ‹Ù × Ø

�าํ �ร���รงเร�� น�ร����ก� �า

แนวทางการดาํ เนนิ งาน �ว� �ว� ด�

2.3 ทดสอบการไดย นิ ปล ะ 1 คร้ัง แกน ักเรยี นชน้ั ป.1, 5. นักเรียนชั้น ป.1, ป.3, ป.5 ไดรับการ
ป.3, ป.5 โดยบุคลากรสาธารณสุข และโรงเรียนจัดเตรียม ทดสอบการไดยนิ อยางงา ย ปละ 1 ครงั้

หอ งตรวจทไี่ มมีเสยี งรบกวน
2.4 ตรวจภาวะขาดสารไอโอดีนและความผิดปกติ 6. นกั เรียนช้นั ป.1, ป.3, ป.5 ไดรับการตรวจ
บริเวณคอปละ 1 ครั้ง โดยบุคลากรสาธารณสุขตรวจ โดยวิธีคลําคอ (เพื่อตรวจหาความผิดปกติจาก
นักเรียน ชั้น ป.1, ป.3, ป.5 และโรงเรียนจัดเตรียม ภาวะขาดสารไอโอดีน และความผิดปกติอ่ืนๆ

หองตรวจที่มแี สงสวา งเพียงพอ บรเิ วณคอ) โดยบุคลากรสาธารณสขุ ปล ะ 1 ครงั้

2.5 ตรวจสขุ ภาพชองปาก โดย 7. นักเรียนช้ัน ป.1-ป.6 ไดรับการตรวจ

- ทันตบุคลากรหรือครู ตรวจสุขภาพชองปาก สุขภาพชองปากโดยทันตบุคลากรหรือครู
นักเรียนช้นั ป.1-ป.6
ภาคเรยี นละ 1 ครง้ั
- ทันตบุคลากรใหบริการทันตกรรมปองกันเชน 8. นกั เรยี นไดร ับบริการทนั ตกรรมปอ งกนั
การเคลือบหลมุ รองฟน ฯลฯ แกน ักเรียน
9. นักเรียนไดรับการทดสอบประสิทธิภาพ
- บุคลากรสาธารณสุขหรือครูประเมินความ การแปรงฟนโดยครูหรือบุคลากรสาธารณสุข
สะอาดของการแปรงฟนของนักเรียนโดยการยอมสีฟน ภาคเรียนละ 1 ครัง้
กอนและหลังการแปรงฟน

2.6 การสรา งเสรมิ ภมู คิ มุ กนั โรค โดยบคุ ลากรสาธารณสขุ 10. นกั เรียน ชน้ั ป.1 ไดร บั การฉีดวคั ซนี ปอง
เปนผูใหบริการและครูอนามัย/โรงเรียนประสานเร่ือง กนั หัด หดั เยอรมนั คางทูม (MMR)

ดังตอ ไปนี้ 11. นักเรยี น ช้ัน ป.1 ทีไ่ มเ คยไดรบั วคั ซีนปอ ง

แจงผปู กครองเพ่อื ขออนุญาต กนั วณั โรค (BCG) มากอ นหรอื มปี ระวตั ไิ มแ นช ดั และ

นัดหมายวนั กบั บุคลากรสาธารณสขุ ไมม รี อยแผลเปน ตอ งไดร บั การฉดี วคั ซนี BCG 1 ครง้ั

จัดเตรียมนักเรยี นที่ตองฉีดวคั ซีน 12. นักเรียนชั้น ป.1 ท่ีไมเคยไดรับวัคซีน

ประสานครูประจําช้ันใหดูแลนักเรียนขณะฉีด ปองกันโรคคอตีบบาดทะยักไอกรน (DTP) หรือ
วฉัคีดซวัคีนซแีนละแหลละังหฉลีดงั วฉคั ดี ซวีนคั ซนี วัคซีนปอ งกันโรคคอตบี บาดทะยกั ไอกรน ไวรสั
ตับอักเสบชนิดบี (DTP-HB) และวัคซีนปองกัน
โรคโปลโิ อ (OPV) หรือเคยไดร บั นอยกวา 5 คร้งั
ตองไดรับวัคซีน dT และ OPV ตามเง่ือนไข
(รายละเอยี ด ในภาคผนวก)
13. นกั เรยี นชนั้ ป.6 ไดร บั การฉดี วคั ซนี ปอ งกนั
โรคคอตบี บาดทะยัก (dT) กระตนุ

‹Ù × 49

Ø

�าํ �ร���รงเร�� น�ร�����ก�า

แนวทางการดําเนนิ งาน ��ว��วด�

3. การ��ด�ร�การร�ก�า��า�า�เ���ง��น 14. นักเรียนที่มีปญหาสุขภาพ (เชน เหา
หองพยาบาลในโรงเรียนและการจัดบริการรักษา พยาธิ ฯลฯ) ไดรบั การรักษา
พยาบาลเบื้องตนโดยครูอนามัย เปนบริการสุขภาพ 15. นกั เรยี นทเี่ จบ็ ปว ยเกนิ ขอบเขตการบรกิ าร
พื้นฐานที่โรงเรียนทุกแหงจัดใหนักเรียน มีแนวทาง ของหองพยาบาล (เชน ภาวะโลหิตจาง คอพอก
การดาํ เนินการ ดังนี้ โรคในชองปาก ฟนผุ ฯลฯ) ไดรับการสงตอ
3.1 จัดหายาและเวชภัณฑที่จําเปนสําหรับหอง
พยาบาลใหเพยี งพอ (รายละเอยี ดในภาคผนวก) เพือ่ รักษา
16. นักเรียนมีปญหาสุขภาพ เชน ภาวะอวน
3.2 ครอู นามยั /ครพู ยาบาลใหก ารดแู ลรกั ษาเบอ้ื งตน
และบันทึกหลักฐานการใหบริการ ไมควรใหนักเรียน ผอม เต้ีย ฯลฯ เขารวมกิจกรรมแกไขปญหาที่
หยิบยา/จายยาหรือใหการรักษาพยาบาลเอง (การบันทึก โรงเรียนจดั ขนึ้

การใหบริการในหองพยาบาล ควรเพิ่มบันทึกสาเหตุ
การเจ็บปวยและลงช่ือผูจายยาใหชัดเจน โดยเฉพาะ
รายท่ีเกิดจากอุบัติเหตุในโรงเรียนตองระบุสถานที่
เกิดอุบตั เิ หตุ)
3.3 มีการนําขอมูลการเจ็บปวยของนักเรียนมา
วิเคราะหและจัดบริการรักษาพยาบาลไดถูกตองตาม
สาเหตุที่แทจริง เชน นักเรียนปวดทอง สาเหตุอาจ
เกดิ จากไมไดร ับประทานอาหารเชา ไมใชเปนโรคกระเพาะ
อาหารอักเสบ หรืออาการปวดศีรษะสาเหตุอาจเกิดจาก
พักผอนไมเพียงพอ หรืออาการซึมเศราไมสบายบอย
เพราะถกู เพอื่ นรงั แก ฯลฯ
(* ขอมูลปญ หาสขุ ภาพนกั เรยี นอาจดจู ากสมุดบนั ทึก
กิจกรรมอนามัยโรงเรียน หรือ อร.14 ซึ่งบันทึกขอมูล
การดําเนินงานสงเสริมสุขภาพในโรงเรียนโดยบุคลากร
สาธารณสขุ )
3.4 ครูอนามัย/ครูพยาบาลสงตอนักเรียนท่ีเจ็บปวย
เกินขอบเขตการบริการของหองพยาบาลไปรับบริการท่ี
หนวยงานสาธารณสขุ ในพนื้ ท่ี
3.5 โรงเรียนจัดกิจกรรมแกไขนักเรียนท่ีมีปญหา
สุขภาพ โดยเนนใหนักเรียนท่ีมีปญหาสุขภาพเขารวม
กจิ กรรมดงั กลาว

50 Ù‹ × Ø

สํา�ร�ั �รงเร��น��ั ����ก�า

แนวทางการดาํ เนินงาน �วั �ว� ัด

1. การ�รว�สขุ ภาพนกั เร��น 1. นักเรียนช้ัน ม.1, ม.4 ไดรับการตรวจ
การตรวจสุขภาพนักเรียน เปนการใหบริการโดย สุขภาพโดยบคุ ลากรสาธารณสุข ปล ะ 1 ครั้ง

บุคลากรสาธารณสุข ซึ่งเปนบริการขั้นพ้ืนฐานที่เด็กทุกคน
ควรไดรับ ตามชุดสิทธิประโยชนของหลักประกันสุขภาพ
ถว นหนา มีแนวทางดําเนนิ การดงั น้ี
1.1 ครูอนามัย ประสานงานกับบุคลากรสาธารณสุข
เพอื่ วางแผนนดั หมายวนั เวลา เตรยี มสถานทใี่ หบ รกิ ารในโรงเรยี น
และนํานักเรียนเขา รบั การตรวจสุขภาพ
1.2 การบริการตรวจสขุ ภาพนักเรยี น
นกั เรยี นชน้ั ม.1, ม.4 ครอู นามยั ประสานงาน
กบั ครูประจาํ ชั้น เพื่อช่งั น้ําหนัก/วดั สว นสงู ประเมินภาวะการ
เจรญิ เตบิ โต ทดสอบสายตาดว ย E-Chart หรอื แผนภมู สิ เนลเลน
และบันทึกผลในบัตรบันทึกสุขภาพประจําตัวนักเรียน (สศ.3)
ไวใหเ รยี บรอยกอนวันนัดหมาย
บุคลากรสาธารณสุขตรวจสุขภาพนักเรียน
ช้ัน ม.1, ม.4 และสรุปผลการตรวจสุขภาพใหผูบริหาร
โรงเรียนทราบเพ่ือรวมกันชวยเหลือ/แกไขนักเรียนที่มีปญหา
สขุ ภาพ
1.3 ครูประจําช้ัน/ครูท่ีปรึกษา แนะนํานักเรียนท่ีมี
ปญ หาสขุ ภาพใหไ ปรบั บรกิ ารทสี่ ถานบรกิ ารสขุ ภาพ โดยใชส ทิ ธิ
ตามโครงการหลักประกนั สขุ ภาพ หรือรวบรวมรายช่ือนกั เรยี น
และสงตอ ใหบคุ ลากรสาธารณสขุ ติดตาม/แกไข

2. การเฝา ระวังสขุ ภาพ 2. นักเรียนชั้น ม.1 ข้ึนไป ประเมินสุขภาพ

ในระดับมัธยมศึกษา เนนใหนักเรียนตรวจสุขภาพ ตนเองและบนั ทกึ ลงในแบบบนั ทกึ ฯ ภาคเรยี นละ
และดูแลสุขภาพดวยตนเองและอยูในความดูแลของ 1 ครัง้
ครูทปี่ รึกษาและครอู นามยั โดยมกี ารดําเนินการดงั นี้ 3. นักเรียนช้ัน ม.1, ม.4 ไดรับการทดสอบ
1. ประสานงานกับเจาหนาที่สาธารณสุขเพ่ือขอรับ สายตาปละ 1 คร้ัง
แบบบันทึกการตรวจสุขภาพดวยตนเองสําหรับนักเรียน
ม.1 ทุกคนตนปการศึกษา (หรือโรงเรียนจัดซ้ือเอง) และ
ใหน กั เรียนไดใชแบบบันทกึ อยางตอเนอื่ งจนจบชนั้ ม.6

¤‹ÁÙ ×Í 51

Ø

แนวทางการดาํ เนินงาน �ํา�ร�� �รงเร�� น������ก� �า

��ว��วด�

2. ครูอนามัยประสานงานกับครูประจําชั้นหรือครู
ทป่ี รกึ ษาเพอ่ื ใหน กั เรยี นชน้ั ม.1 ขน้ึ ไป ตรวจสขุ ภาพตนเอง
ตามรายการที่ระบุในแบบบันทึก และลงบันทึกการตรวจ
ตนเองไวท ุกครง้ั โดยดาํ เนนิ การภาคเรียนละ 1 ครั้ง

3. ครูอนามัยประสานงานกับครูที่ปรึกษาเพื่อให
นักเรียนชั้น ม.1, ม.4 ทุกคนไดทดสอบสายตาตนเอง
อยางนอยปละ 1 ครั้ง ซึ่งสามารถทําพรอมกับการตรวจ
สขุ ภาพตนเอง

4. ครูอนามัยมอบหมายหนาท่ีใหนักเรียนแกนนํา
ดานสุขภาพที่ไดรับการอบรม เชน แกนนําชมรม
เดก็ ไทยทาํ ได ผนู าํ ยสร. ชมรม To Be Number One ฯลฯ
มีสว นรว มในการทํากิจกรรมตา งๆ ในหอ งพยาบาล

3. การ��ด�ร�การรก� �า��า�า�เ��� ง�น� 4. นักเรียนท่ีมีปญหาดานสุขภาพ (เชน มีไข
เปน หวัด ปวดทอง ฯลฯ) ไดรบั การรกั ษา
มีแนวทางการดาํ เนนิ งานดงั น้ี
1. จัดหายาและเวชภัณฑที่จําเปนสําหรับหอง 5. นกั เรยี นทเ่ี จบ็ ปว ยเกนิ ขอบเขตการบรกิ าร
พยาบาลใหเพียงพอ โดยพิจารณาตามสภาพปญหา ของหองพยาบาล (เชน หอบหืด โลหิตจาง ฯลฯ)
การเจ็บปว ยของนักเรยี น และบคุ ลากรในโรงเรยี น ไดรับการแนะนําชว ยเหลอื /สง ตอเพ่อื การรักษา
2. ครูประจําชั้นสงตอนักเรียนท่ีเจ็บปวยไปยังหอง
พยาบาล
3. ครูอนามัย/ครูพยาบาลใหการดูแลรักษาเบื้องตน
แกนักเรียนและบุคลากรที่เจ็บปวยหรือมีปญหาสุขภาพ
และสงตอนักเรียนหรือบุคลากรที่เจ็บปวยเกินขอบเขต
การบริการของหอ งพยาบาล ไปรบั บรกิ ารที่สถานพยาบาล

ผลท่ีไดร ับ

นกั เรยี นทกุ คนไดร บั บรกิ ารสขุ ภาพทเ่ี หมาะสมตามวยั ไดแ ก การตรวจสขุ ภาพ และเฝา ระวงั ภาวะสขุ ภาพ

สําหรบั รายท่มี ปี ญหาสุขภาพตองไดรบั การชว ยเหลือ

52 Ù‹ × Ø

องคประกอบที่ 6
��� ��ก�า�น�รงเร��น

ความหมาย

สุขศึกษาในโรงเรียน หมายถึง การที่โรงเรียนจัดกิจกรรมสุขศึกษาท้ังในหลักสูตรและกิจกรรมพัฒนา

ผเู รียน เพ่ือมุงใหน ักเรยี นเกิดการเรียนรู และมกี ารฝกปฏิบตั ทิ ่นี ําไปสูการมีพฤติกรรมสขุ ภาพทเ่ี หมาะสม

วตั ถปุ ระสงค

1. เพ่ือใหนักเรียนมีทักษะสุขภาพ (Health Skills) และทกั ษะชีวิต (Life Skills)
2. เพ่อื ใหนักเรยี นมพี ฤตกิ รรมสุขภาพทเ่ี หมาะสม และมีการปฏิบตั อิ ยางตอเนอ่ื ง

แนวทางการดําเนินงานในองคประกอบน้ีคือ การใหความรู เสริมสรางเจตคติตามสุขบัญญัติแหงชาติ
และฝก ปฏิบตั ดิ วยตนเอง เพ่อื ใหเ กดิ ทักษะและพฤตกิ รรมสุขภาพท่ีเหมาะสม

การดําเนินงานดงั กลา วแบง เปน 2 ระดบั คอื ระดบั ประถมศกึ ษาและมัธยมศึกษา ดังนี้

�าํ �รบ� �รงเร�� นประ���ก� �า

แนวทางการดําเนินงาน �ว� ��ว�ด

นักเรียนระดับประถมศึกษาเปนวัยท่ีมีความพรอม 1. นกั เรยี นเคยไดร บั ฝกทักษะในเรื่องตอ ไปน้ี
ในการเรยี นรู ซงึ่ เปน ชว งสาํ คญั ในการปลกู ฝง พฤตกิ รรมสขุ ภาพ 1.1 การรักษาความสะอาดของรางกาย
จนเกิดการปฏิบัติเปนประจํา โดยใหความรูและฝกทักษะที่ 1.2 การลา งมือ
จาํ เปน เพอื่ ดแู ลสขุ ภาพตนเองเบอ้ื งตน มแี นวทางการดาํ เนนิ งาน 1.3 การเลือกซ้ืออาหารที่มีประโยชนตอ
ดงั นี้ รา งกาย
1. การเรียนรูและฝกทักษะตามสุขบัญญัติแหงชาติ 1.4 การไมรับประทานอาหารที่มีสาร
10 ขอ ไดแก อนั ตราย
1) ดแู ลรกั ษารา งกายและของใชใ หสะอาด 1.5 การหลีกเลี่ยงเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล
2) รักษาฟนใหแข็งแรงและแปรงฟนทุกวันอยาง สารเสพติด รวมทง้ั บุหร่ี
ถกู ตอ ง 1.6 การปองกันอบุ ตั ิเหตุ อุบตั ภิ ัย
3) ลางมือใหสะอาดกอนกินอาหารและหลังการ 1.7 การหลกี เลยี่ งการพนนั การเทย่ี วกลางคนื
ขบั ถาย 1.8 กิจกรรมการเรียนรูในเร่ืองเพศศึกษา
4) กินอาหารสุก สะอาด ปราศจากสารอันตราย และทักษะชวี ติ ในนกั เรียน
และหลกี เลี่ยงอาหารรสจดั สีฉดู ฉาด

‹Ù ×

Ø 53

�าํ �ร�� �รงเร�� น�ร�����ก�า

แนวทางการดาํ เนนิ งาน �ว� ��วด�

5) งดบุหรี่ สุรา สารเสพติด การพนันและ 2. มีกิจกรรมเผยแพรความรูดานสุขภาพ
การสําสอนทางเพศ ในโรงเรียน (เชน เสียงตามสาย การรณรงค
6) สรา งความสมั พันธใ นครอบครวั ใหอบอนุ ปายนิเทศ นิทรรศการ แจกเอกสาร ฯลฯ)
7) ปองกันอุบตั ภิ ัยดว ยการไมประมาท 3. นักเรยี นชั้น ป.1-ป.6 แปรงฟนหลงั อาหาร
8) ออกกําลังกายสมํ่าเสมอและตรวจสุขภาพ กลางวนั ทุกวันดวยยาสีฟนผสมฟลูออไรด
ประจําป 4. นักเรยี นทกุ ช้ันไมม เี หา
9) ทาํ จิตใจใหร า งเรงิ แจม ใสอยเู สมอ
10) มสี ํานกึ ตอสว นรวม รวมสรา งสรรคส ังคม
รวมทง้ั การเทยี่ วกลางคนื และการเรยี นรเู รอื่ งเพศศกึ ษา
และทักษะชวี ติ
2. จดั กจิ กรรมใหน กั เรยี นไดร บั รแู ละฝก การคดิ เกยี่ วกบั
เหตุการณใกลตัวที่เกิดขึ้นในชีวิตประจําวันและปญหา
เพศศึกษา เชน ขาวในหนังสอื พิมพ ภยั จากสื่อ/ IT
3. สนับสนุนใหผูปกครองมีสวนรวมในการดูแลให
นักเรียนปฏิบัติตามสิ่งที่นักเรียนไดรับการฝกจากโรงเรียน
เพื่อใหมีการปฏบิ ตั ิอยา งตอ เน่อื งจนเปน พฤติกรรม
4. โรงเรียนจัดสภาพแวดลอมเพื่อฝกปฏิบัติทักษะ
เชน
- มอี า งลางมือไวบ ริเวณโรงอาหาร
- จดั บรเิ วณวางแกว นา้ํ สว นตวั ของนกั เรยี นทกุ คน
ทหี่ ลงั หอ งเรยี น
- จัดสถานท่ีสําหรบั แปรงฟน หลงั อาหารกลางวัน
- จัดเวลาใหน กั เรียนจบั คูกันตรวจสขุ ภาพตนเอง
5. สงเสริมใหนักเรียนไดทํากิจกรรมพัฒนาผูเรียน
เก่ียวกับสุขภาพ เชน จัดทําโครงงานสง เสรมิ หรือแกไขปญ หา
สุขภาพ

54 ‹Ù × Ø

�าํ �ร���รงเร�� น��� ����ก�า

แนวทางการดําเนินงาน �ว� ��วด�

เรอื่ งสขุ ศกึ ษาในโรงเรยี นเนน การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู 1. นักเรียนเคยไดรับการฝกทักษะในเร่ือง
เพื่อสรางทักษะการดูแลสุขภาพตนเอง (Skill-based ตอ ไปน้ี
Health Education) และทักษะชีวิต (Life Skills) เพ่ือให 1.1 การเลือกซื้ออาหารที่มีประโยชนตอ
เด็กสามารถเผชิญและจัดการกับปญหาตางๆ ที่เกิดขึ้น รา งกาย
ในชีวติ ประจาํ วัน มีแนวทางการดาํ เนนิ งาน ดังน้ี 1.2 การไมรับประทานอาหารท่ีมีสาร
1. การฝกทักษะในระดับมัธยมศึกษาตามหัวขอ อันตราย
สขุ บญั ญตั แิ หงชาติ 10 ประการ 1.3 การหลีกเล่ียงเครื่องดื่มแอลกอฮอล
2. จัดกิจกรรมใหนักเรียนไดมีการฝกปฏิบัติจริงใน สารเสพติด รวมท้งั บุหรี่
เรอื่ งตา งๆ เชน 1.4 การปองกันอุบตั เิ หตุ อุบตั ภิ ยั
- ฝกทักษะเร่ืองการตรวจสารปนเปอนใน 1.5 การหลีกเลี่ยงการพนัน การเที่ยว
อาหาร กลางคนื
- ฝกการวิเคราะหคํานวณคุณคาทางโภชนาการ 1.6 กิจกรรมการเรียนรูในเร่ืองเพศศึกษา
ของอาหาร และทักษะชีวิตในนกั เรียน
- ฝกการวิเคราะหจ ดุ เสย่ี งตา งๆ ในโรงเรยี นหรอื 2. มีกิจกรรมเผยแพรความรูดานสุขภาพใน
รอบบริเวณโรงเรียน เร่ืองความปลอดภัย โรงเรยี น (เชน เสยี งตามสาย การรณรงค ปา ยนเิ ทศ
และรว มกนั วางแผนปอ งกัน เปนตน นทิ รรศการ แจกเอกสาร ฯลฯ)
3. จัดกิจกรรมใหนักเรียนไดฝกการคิด วิเคราะห
กรณีศึกษาตางๆ ท่ีเปนเหตุการณใกลตัวที่เกิดขึ้นในชีวิต
ประจําวันและปญหาของวัยรุน เชน ขาวในหนังสือพิมพ
เรอื่ งสารเสพติด ภัยจากสื่อ/IT ความปลอดภัยทางเพศ ฯลฯ
4. เปดโอกาสใหนักเรียนไดแสดงออกหรือแสดง
ความคิดเห็น เชน จัดเวทีอภิปรายหัวขอท่ีอยูในความสนใจ
ของสังคมที่เก่ียวกับสุขภาพและความปลอดภัยในชีวิต
จดั เสวนาเร่อื ง “รกั นวลสงวนตัวไมไมต ่ตอ ้องงกกลลวั วัเอเอดดสส” ์ จจัดดั โโตต้วเ าวที
เร่ือง “สรุ าเปน น้ําอมฤตหรือเปนพิษตอ สุขภาพ” ฯลฯ
5. สนับสนุนการจัดกิจกรรมชุมนุม/ชมรมของ
นกั เรยี น เชน ชมรมคมุ ครองผูบ ริโภค ชมรมรักษส่งิ แวดลอม
ฯลฯ

ผลที่ไดรับ

นักเรียนมีทักษะในการดูแลสุขภาพเบื้องตน มีทักษะในการแกไขปญหาและมีพฤติกรรมสุขภาพ
ที่ถกู ตองเหมาะสม

‹Ù × 55

Ø

องคป ระกอบท่ี 7
โภชนาการและอาหารทีป่ ลอดภัย

ความหมาย

โภชนาการแแลละอะอาหาหาราทรที่ป่ีปลลออดดภภัยัย หมายถึง การสงเสริมใหนักเรียนมีภาวะการเจริญเติบโตสมวัย
โดยจดั อาหารท่มี คี ุณคา ตอสขุ ภาพ สะอาด และปลอดภยั ใหก บั นกั เรียนและบุคลากรในโรงเรยี น

วตั ถุประสงค

1. เพื่อเฝาระวัง ปองกันและแกไขปญหาดานโภชนาการ เชน โรคขาดโปรตีนและพลังงาน โรคอวน
โรคขาดสารไอโอดนี โรคโลหติ จางจากการขาดธาตเุ หลก็

2. เพอ่ื ใหน ักเรยี นและบคุ ลากรไดรับประทานอาหารทม่ี ีคุณคาทางโภชนาการ และมคี วามปลอดภยั
3. เพ่อื ใหมีสถานท่ีรบั ประทานอาหาร ปรงุ อาหาร และจําหนา ยอาหาร ทถ่ี กู สขุ ลกั ษณะ
แนวทางการดําเนินงานในองคป ระกอบนี้ ประกอบดว ย 2 สว นคอื
1) โภชนาการในโรงเรยี น
2) การสขุ าภิบาลอาหาร ซ่ึงครอบคลุมเร่ืองความปลอดภยั ของอาหาร
โดยการดาํ เนินงานดงั กลาวแบง เปน 2 ระดับ คอื ระดบั ประถมศึกษาและมธั ยมศึกษา ดังนี้

�ําหรับโรงเร�ยนประ����ก�า

แนวทางการดําเนนิ งาน �ัวช�วัด

1. โภชนาการ�นโรงเร�ยน มีแนวทางการดําเนินงานดังนี้ 1. นกั เรียนชั้นอนุบาล - ป.6 มีสว นสูงระดับดี
1) ประสานงานและวางแผนรวมกับบุคลากร และรูปรา งสมสว น
สาธารณสุขเรื่องการใหความรูเร่ืองโภชนาการหรือ 2. นกั เรยี นทม่ี ปี ญ หาภาวะเรมิ่ อว น อว น ผอม
บูรณาการในกลุมสาระวชิ าตางๆ และเตย้ี ไดร บั การแกไ ข
2) การบรหิ ารจดั การเรื่องโภชนาการในโรงเรียนโดย 3. นกั เรยี นไดร บั ประทานอาหารครบ 5 กลุม
2.1 ดูแลนักเรียนทุกคนใหไดรับประทานอาหาร อาหารตามสัดสว นธงโภชนาการทุกวนั
กลางวันทุกวัน โดยเฉพาะนักเรียนท่ีไมไดรับประทาน 4. นักเรียนชั้น ป.1 ขึ้นไปไดรับยาเม็ดเสริม
อาหารเชา ธาตเุ หลก็ 1 เมด็ (60 มลิ ลกิ รมั ) หรอื ยานาํ้�ำ1 ชอ นชา
2.2 ควบคุมกํากับ ใหมีการจําหนายหรือจัดทํา (12.5 มิลลิกรัม) ตอสัปดาห
อาหารกลางวนั ทม่ี ีคณุ คา ทางโภชนาการครบถว น 5. นักเรียนมีความรูเร่ือง ธงโภชนาการและ
2.3 ควบคุมไมใหมีการจําหนายอาหารที่มีคุณคา สามารถเลือกรับประทานอาหารที่มีคุณคา
ทางโภชนาการต่ํา เชน อาหารทอดนํ้ามันซ้ํา น้ําอัดลม ถูกหลกั โภชนาการ
ขนมถุง ลูกอม ทอฟฟ ฯลฯ 6. นกั เรียน ป.1-ป.6 ไดด่ืมนมรสจดื ทกุ วนั

Ù‹ × ¹
Ø¢ÀÒ¾ ¾.È. 2558
56

�าํ �ร�� �รงเร��น�ร����ก� �า

แนวทางการดาํ เนนิ งาน �ว� �ว� �ด

2.4 ควบคุม หลีกเล่ียง ลดอาหารท่ีมีไขมันสูง 7. การเก็บรักษานมไวที่อุณหภูมิที่เหมาะสม
หวานจดั เคม็ จัด และไมม ีประโยชนตอรา งกาย ตามชนิดของนม เชน นมพาสเจอรไรซ (นมถุง)
2.5 จําหนายอาหารท่ีมีประโยชนตอสุขภาพ เชน เกบ็ ท่อี ุณหภมู ิไมเ กิน 8 องศาเซลเซียส
นม ผลไม ขา วกลอ ง ฯลฯ 8. การจัดวางเคร่ืองปรุงทุกชนิดท่ีจุดบริการ
2.6 จัดอาหารเสริม เชน นม นมถั่วเหลือง และรานคาที่จัดจําหนายอาหารในโรงอาหาร
ถ่ัวเขียวตมน้ําตาล ใหนักเรียนรับประทาน ทุกวันหรือ หรอื ภายในบริเวณโรงเรยี น
อยา งนอยสัปดาหล ะ 1 คร้ัง 9. การจัด จําหนาย หรือบริการอาหาร/
2.7 จัดกิจกรรมออกกําลังกายใหเหมาะสมแก อาหารวาง/ขนม ท่มี ีผลเสียตอ สุขภาพ ไมม ีคณุ คา
นักเรียนทั้งกลุมอวน ผอมและเต้ีย เปนกรณีพิเศษ เชน ทางโภชนาการ และมีรสหวานจัด เค็มจัด และ
จัดคายเด็กอวน มนั จดั (เชน ขนมถงุ ทอ็ ฟฟ ขนมกรบุ กรอบ อาหาร
2.8 กรณีโรงเรียนมีงบประมาณจํากัด อาจจะมี ทอดนาํ้ มันซํ้า น้าํ อัดลม เปน ตน)
การจดั การไดหลายรูปแบบ เชน
- จัดสรรพื้นที่สําหรับปลูกพืชผักสวนครัว
เล้ียงปลา ไก เพื่อผลิตวัตถุดิบในการ
ประกอบอาหาร หรือจัดตั้งกองทุนอาหาร
กลางวัน
- จัดกลุมแมบานอาสาสมัครประกอบอาหาร
ใหนักเรียน หรือนําผลผลิตทางเกษตร
ของครอบครัวมาสนับสนุนอาหารกลางวัน
หรือสนบั สนนุ งบประมาณ
3) นักเรียนทุกคนไดรับการประเมินภาวะการ
เจริญเตบิ โตอยา งนอยภาคเรียนละ 1 ครง้ั ดังนี้
- ช่ังน้ําหนัก วัดสวนสูง แลวนําไปเทียบกับ
กราฟแสดงเกณฑอางอิงการเจริญเติบโต
ของกรมอนามัย ซึ่งเปนขอมูลท่ีบอกไดวา
นักเรียนไดรับสารอาหารเพียงพอตอการ
เจรญิ เติบโตของรางกายหรือไม
- ครูประจําช้ัน/ครูอนามัยสรุปและรวบรวม
รายช่ือนักเรียนท่ีมีปญหาภาวะเริ่มอวน
อวน ผอมและเตี้ย เพอื่ ดําเนนิ การแกไข
- ติดตามประเมินซ้ําทุกเดือนจนกวาภาวะ
การเจริญเตบิ โตจะเปนปกติ

Ù‹ ×Í

Ø 57

สาํ หร�บ�รงเร��น�ร�����ก�า

แนวทางการดาํ เนินงาน ��ว��วด�
4) ดแู ลใหน กั เรียนทุกคน (อายุ 6 ปขน้ึ ไป) ไดร บั ยาเม็ด
เสริมธาตเุ หล็ก 1 เม็ด หรือยานาํ้ 1 ชอ นชา สปั ดาหละ 1 ครง้ั
อยา งสมาํ่ เสมอ (ตามชดุ สทิ ธปิ ระโยชนข องระบบหลกั ประกนั
สุขภาพถวนหนา) โดยขอรับยาเม็ดเสริมธาตุเหล็ก/ยาน้ํา
จากบุคลากรสาธารณสุข เพ่ือควบคุม และปองกันภาวะ
โลหิตจาง ซ่ึงสงผลตอพัฒนาการเรียนรูและผลสัมฤทธิ์
ทางการศกึ ษา
สาํ หรับผูท่ีเปน พาหะธาลัสซีเมยี สามารถรับยาได ยกเวน
นักเรียนท่ีมีอาการแสดงชัดเจน (ซีด ตาเหลือง ตับมามโต
ดัง้ จมกู แบน ตาหาง กระดกู แกม นนู หนาผากสูง ฟนบนยนื่ )

2. การสขุ าภบิ าลอาหาร 10. มาตรฐานสขุ าภิบาลอาหารในโรงเรียน
มีวัตถุประสงคเพ่ือใหโรงอาหารของโรงเรียนมีการจัด

เตรียมการปรุงอาหาร ภาชนะ และอุปกรณท่ีเก่ียวของกับ
อาหาร ใหถูกสุขลักษณะ ปลอดภัย และปองกันโรคท่ี
อาจเกิดจากสุขาภิบาลอาหารท่ีไมถูกสุขลักษณะ เชน
โรคทองรวง ซงึ่ มแี นวทางดําเนินการดงั นี้

1) ประเมินสุขาภิบาลอาหารในโรงเรียนตามแบบ
ประเมนิ ของกรมอนามยั (ภาคผนวก) ทกุ ตน ปก ารศึกษา

2) ดําเนนิ การแกไ ขปรบั ปรุงใหถูกตอ งตามมาตรฐาน
3) ควบคุมดูแลดานความปลอดภัยของอาหาร
โดยเฉพาะสารปนเปอน เชน จุลินทรีย สารบอแรกซ
สารฟอกขาว ยาฆาแมลง ฯลฯ โดย

- ใหความรูเร่ืองการเลือกซ้ืออาหารแกนักเรียน
หรอื ผูเก่ยี วของ เชน ผปู รงุ อาหาร ผขู าย

- ประสานงานกับบุคลากรสาธารณสุขในการ
ตรวจสอบความปลอดภยั ดานอาหาร

- สนับสนุนกิจกรรมพัฒนาผูเรียน เชน อ.ย.นอย
ตรวจสอบสารปนเปอนในอาหาร ฯลฯ

58 ‹Ù × Ø

�าํ �ร���รงเร��น������ก� �า

แนวทางการดําเนนิ งาน �ว� �ว� �ด

การดําเนินงานในโรงเรียนระดับมัธยมศึกษามีวิธีการ 1. นักเรียนมีสวนสูงระดับดี และรูปราง
ดาํ เนินการเชนเดียวกับโรงเรียนประถมศกึ ษา สมสวน
2. นกั เรยี นทม่ี ปี ญ หาภาวะเรม่ิ อว น อว น ผอม
และเตย้ี ไดร บั การแกไข
3. นักเรยี นไดร ับประทานอาหารครบ 5 กลมุ
อาหารตามสดั สว นธงโภชนาการทุกวนั
4. นักเรียนมีความรูเร่ืองธงโภชนาการและ
สามารถเลอื กรบั ประทานอาหารทม่ี คี ณุ คา ถกู หลกั
โภชนาการและความปลอดภัย
5. การจัดวางเคร่ืองปรุงทุกชนิดท่ีจุดบริการ
และรานคาท่ีจัดจําหนายอาหารในโรงอาหาร
หรือภายในบรเิ วณโรงเรยี น
6. การจัด จําหนาย หรือบริการอาหาร/
อาหารวาง/ขนมท่มี ีผลเสียตอ สุขภาพ ไมมคี ุณคา
ทางโภชนาการ และมีรสหวานจัด เค็มจัด และ
มนั จดั (เชน ขนมถงุ ทอ็ ฟฟ ขนมกรบุ กรอบ อาหาร
ทอดนา้ํ มันซาํ้ นาํ้ อดั ลม เปน ตน)
7. มาตรฐานสขุ าภิบาลอาหารในโรงเรียน

ผลท่ีไดร บั

1. นักเรียนมกี ารเจริญเตบิ โตเปน ไปตามเกณฑและไมม ีภาวะการขาดสารอาหาร
2. นกั เรยี นมคี วามรแู ละทกั ษะในการเลือกรบั ประทานอาหารที่มีคณุ คาทางโภชนาการและปลอดภยั
3. มีโรงอาหารและการบริการอาหารท่ีไดมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารในโรงเรียน และเปนแบบอยาง
แกนักเรียนและผปู กครอง

‹Ù × 59

Ø

องคประกอบท่ี 8
การออกกําลงั กาย กีฬา และนันทนาการ

ความหมาย

การออกกําลังกาย กีฬา และนันทนาการ หมายถึง การสงเสริมใหนักเรียนและบุคลากร
ในโรงเรียน มีการออกกําลังกายเพ่ือสุขภาพ โดยจัดสถานที่ อุปกรณ และจัดกิจกรรมในรูปแบบตางๆ
รวมท้งั การเปด โอกาสใหประชาชน มีสว นรว มในกจิ กรรมท่โี รงเรยี นจดั ข้นึ ตามความเหมาะสม

วัตถปุ ระสงค

1. เพอ่ื ใหโรงเรยี นมสี ถานที่ อปุ กรณ รวมทั้งกจิ กรรมออกกาํ ลงั กาย กีฬา และนนั ทนาการ
2. เพื่อสงเสริมใหเ กิดชมรม ชมุ นมุ /กลมุ ออกกาํ ลังกาย กีฬา และนนั ทนาการในโรงเรยี น
3. เพอ่ื ใหน ักเรียนทุกคนมสี มรรถภาพทางกายตามเกณฑม าตรฐาน
แนวทางการดาํ เนินงานในองคป ระกอบนีม้ ี 2 สว นคอื
1. การจัดส่ิงแวดลอมเพื่อสงเสริมการออกกําลังกาย กีฬา และนันทนาการในโรงเรียน และการสราง
ความสมั พันธร ะหวา งโรงเรยี นและชุมชนผานทางกิจกรรมการออกกําลังกาย
2. การพฒั นาสมรรถภาพทางกายของนกั เรียน

แนวทางการดําเนินงาน �วั �ว� ัด

1. การจัดสิ่งแวดลอมเพื่อสงเสร�มการออกกําลังกาย 1. มีสถานที่และอุปกรณออกกําลังกาย กีฬา
กฬี า และนันทนาการ และนันทนาการที่อยูในสภาพ พรอมใชงานและ

มีแนวทางดําเนินงาน ดังน้ี ปลอดภัย
1. จดั ใหม สี ถานทส่ี าํ หรบั การออกกาํ ลงั กายทเี่ หมาะสม 2. จดั กจิ กรรม/มเี วลาวา งในการออกกาํ ลงั กาย/
กบั ประเภทของกีฬา กฬี าสาํ หรบั นกั เรียน
2. จัดหาอุปกรณสําหรับกีฬาใหเพียงพอ เหมาะสม 3. มชี มรม/ชมุ นมุ /กลมุ จดั กจิ กรรมออกกาํ ลงั กาย
กับสถานที่และดูแลตรวจสอบ ซอมแซม อุปกรณใหอยูใน กีฬา และนนั ทนาการในโรงเรยี น
สภาพดี
3. จัดใหมีครู บุคลากรหรือนักเรียนดูแลเรื่องความ
ปลอดภัยในการเลน กีฬา
4. จัดกิจกรรมสงเสริมการออกกําลังกายเพ่ือกระตุน
ใหนักเรียน และบุคลากรในโรงเรียนเห็นความสําคัญและ
ออกกําลังกายเปน ประจํา

60 ‹Ù × Ø

แนวทางการดาํ เนนิ งาน �วั �ว� ดั
การบรหิ ารกายหนา เสาธงชว งเชา และออกกาํ ลงั กาย
หลงั รับประทานอาหารกลางวันหรอื ชวงเยน็ หลังเลกิ เรยี น
จัดกิจกรรมใหนักเรียนและบุคลากรในโรงเรียน
ไดออกกําลังกายเพ่ือสุขภาพอยางนอยวันละ 60 นาที
สัปดาหละ 5 วัน
จัดชวงเวลาวางใหนักเรียนและครูไดออกกําลังกาย
รวมกนั อยางนอ ยสปั ดาหล ะ 1 วนั
5. สงเสริมใหมีการจัดตั้งชุมนุม/ชมรมออกกําลังกาย
เชน ชมรมลลี าศ ชมรมมวยไทย ชมรมแอโรบคิ ชมรมเดนิ /วง่ิ
ชมรมเชียรลีดเดอร ฯลฯ
6. เปดโอกาสใหช ุมชนมีสวนรว มทํากิจกรรม เชน
- เชิญชวนผปู กครอง ชุมชนเขา รว มกจิ กรรมกีฬา
- จัดกีฬาเชื่อมความสามัคคีระหวางโรงเรียน

กับชุมชน เชน กีฬาสี กีฬากลุม กีฬาตําบล
กีฬาอําเภอ กีฬาตานยาเสพติด กีฬาเยาวชน
ฯลฯ
7. จัดกิจกรรมออกกําลังกายสําหรับเด็กที่อวน ผอม
เต้ีย โดยมีรูปแบบเฉพาะปญหา ควบคูกับการจัดการ
ดา นโภชนาการ

2. การพฒั นาสมรรถภาพรางกาย 4. นักเรียนไดรับการทดสอบสมรรถภาพ

ความสมบรู ณแ ขง็ แรงทางดา นรา งกาย นอกจากประเมนิ ทางกายตามเกณฑก ารทดสอบทไี่ ดร บั การยอมรบั
จากภาวะการเจริญเติบโตยังสามารถประเมินไดจากการ อยา งนอยปล ะ 1 ครัง้
ทดสอบสมรรถภาพทางกาย โดย 5. นกั เรยี นมสี มรรถภาพทางกายผา นเกณฑ
1. โรงเรียนจัดสภาพแวดลอมท่ีสงเสริมสมรรถภาพ มาตรฐาน
รางกาย 3 ดาน ดงั นี้ 6. ใหคําปรึกษาแกนักเรียนที่ไมผานเกณฑ
ดา นความอดทนของระบบไหลเวยี นโลหติ และ ทดสอบสมรรถภาพทางกายและติดตามความ
หายใจ เปนกิจกรรมเพ่ือความสมบูรณของระบบหัวใจ กาวหนา
และระบบหายใจ โดยออกกําลังกายทุกวันๆ ละอยางนอย
60 นาที ตอเน่ืองหรือแบงเปนชวงๆ ละ 10 นาที เชน
การวิ่งเลน วายนํ้า ปนจักรยาน ฟุตบอล วอลเลยบอล
เทเบิลเทนนสิ แบดมินตัน ยมิ นาสติก ฯลฯ

Ù‹ Í× 61

âØ

แนวทางการดาํ เนนิ งาน ��ว��วด�
ดานความแข็งแรงและอดทนของกลามเน้ือ
เปนการฝกตานแรงเพื่อสรางความแข็งแรงของกลามเนื้อ
โดยออกกําลังกายอยางนอย 3 วันตอสัปดาห (8-10 ครั้ง
ตอ ชดุ /1-2 ชดุ ตอ วนั ) เชน การดนั พนื้ ยกนา้ํ หนกั เลน โหนบาร
ฯลฯ
ดานความออนตัวของกลามเนื้อ เปนการ
ยดื -เหยยี ด เพอื่ สรางความสมบรู ณพรอมของการเคล่ือนไหว
ของขอ โดยออกกําลังกายอยางนอย 3 ครงั้ ตอสัปดาห เชน
การนั่งงอตวั ไปขางหนา ฯลฯ
การจัดกิจกรรมออกกําลังกายสําหรับเด็กที่มีปญหา
อว น ผอม เต้ีย มีรูปแบบเฉพาะปญ หา ควบคูกับการจดั การ
ดา นโภชนาการ ตวั อยา ง เชน เดก็ อว นควรเลอื กออกกาํ ลงั กาย
ชนิดท่ีมีการแบกรับน้ําหนักตัวนอย หรือแรงกระแทกตํ่า
เพื่อหลีกเล่ียงการบาดเจ็บของขอตอ ไดแก การเดิน
ปนจกั รยาน การออกกาํ ลังกายในน้าํ ฯลฯ
2. มีการทดสอบสมรรถภาพทางกายของนักเรียน
ทุกคนอยางนอ ยภาคเรยี นละ 1 ครง้ั
3. แจงผลการทดสอบใหนักเรียนทราบทุกครั้ง
เพอ่ื กระตุนใหนกั เรียนเอาใจใสต อสขุ ภาพของตนเอง
4. สงเสริมนักเรียนกลุมปกติใหมีการออกกําลังกาย
เปนประจํา และแกไขกลุมที่ไมผานการทดสอบ โดยให
คําแนะนําและจัดกิจกรรมเสริมที่คํานึงถึงสรีระรางกาย
และภาวะสขุ ภาพของนกั เรยี นแตล ะคน
5. ตดิ ตามความกาวหนาดวยการทดสอบซํา้

ผลที่ไดรบั

1. นักเรยี นและบุคลากรในโรงเรยี นมกี ารออกกาํ ลังกายเปนประจํา

2. มชี มรมกฬี า ตามความสนใจของนักเรยี น บุคลากรในโรงเรยี นและชมุ ชน

62 Ø

‹Ù ×

องคประกอบที่ 9
การ��ค� ําปรก� �าแ�ะสนับสนนุ ทางสงั ค�

ความหมาย

การใหคําปรึกษาและสนับสนุนทางสังคม หมายถึง การสงเสริม สนับสนุน ชวยเหลือในรูปแบบตางๆ
เพื่อปองกันและแกไขปญหาทางกาย จิตใจ และพฤติกรรมของนักเรียน โดยความรวมมือของผูเกี่ยวของ ไดแก
ครู ผูป กครอง บุคลากรสาธารณสุขและชุมชน

วัตถปุ ระสงค

1. โรงเรยี นมีการเฝาระวัง และประเมนิ สถานการณป ญ หาของนกั เรียน
2. โรงเรยี นมรี ะบบดแู ลชวยเหลือนกั เรยี นอยางตอเนอ่ื งและทันเหตกุ ารณ

แนวทางการดาํ เนินงาน ตัว��วัด

แนวทางการใหคําปรึกษาและการสนับสนุนทางสังคม 1 ครูประจําช้ันคัดกรองและสามารถระบุ

มดี งั น้ี นักเรียนทม่ี ปี ญ หาได

1. ครูที่ปรึกษา/ครูประจําชั้น ทําความรูจักนักเรียน 2. นกั เรยี นทมี่ พี ฤตกิ รรมเสยี่ งหรอื คดั กรองอยู

เปนรายบุคคล โดยศึกษาจากขอมูลในกิจกรรมเย่ียมบาน ในกลมุ เสยี่ งและกลมุ ทม่ี ปี ญ หาไดร บั การเฝา ระวงั

การพูดคุย สอบถามนักเรียน ผูปกครอง หรือการประเมิน และชวยเหลือเบ้ืองตน

ดว ยเครอื่ งมอื ตา งๆ เพอื่ ใหร จู กั และคนุ เคยกบั นกั เรยี นมากขน้ึ 3. โรงเรยี นมกี จิ กรรมชว ยเหลอื นกั เรยี นเฉพาะ

จนเกิดความไววางใจ รายทมี่ ปี ญ หายงุ ยากซบั ซอ นโดยการประสานงาน

2. วิเคราะหผลการประเมินและจัดกลุม (กลุมปกติ ขอคําปรึกษาจากเครือขาย บุคลากรสาธารณสุข

กลุมเสี่ยงและกลุมมีปญหา) เพื่อการวางแผนใหคําปรึกษา หรือผูเกย่ี วของ

หรือจัดกิจกรรมสงเสริมในกลุมปกติ และดูแลชวยเหลือ 4. นักเรียนท่ีมีปญหาเกินขีดความสามารถ

กลมุ เสย่ี งและกลมุ มีปญ หาอยางเหมาะสม ของโรงเรยี นไดร บั การสง ตอ เพอื่ ชว ยเหลอื /รกั ษา/

3. การจัดกิจกรรม หลากหลายรูปแบบตามความ บําบดั

เหมาะสม เชน 5. นักเรียนท่ีมีพฤติกรรมเส่ียงและมีปญหา

3.1 ประชมุ ผปู กครองทง้ั ระดบั โรงเรยี นและชน้ั เรยี น ที่ไดร ับการชวยเหลือหรือสง ตอ ไดร ับการตดิ ตาม

เพ่ือใหครูและผูปกครองไดมีโอกาสพูดคุยแลกเปลี่ยนความ และดูแลตอเน่อื งจากครู

คิดเห็นและรวมกันหาแนวทางสงเสริม หรือแกไขท้ังท่ีบาน

และทีโ่ รงเรียน

‹Ù × 63

Ø

แนวทางการดําเนินงาน �ว� ��ว�ด

3.2 โรงเรียนมีสถานท่ีใหนักเรียนไดทํากิจกรรม 6. โรงเรยี นมบี คุ ลากรหรอื บรกิ ารใหค าํ ปรกึ ษา

เสรมิ หลกั สูตรตามชวงวยั เชน ดา นสขุ ภาพจติ หรอื ปอ งกนั พฤตกิ รรมเสย่ี ง สาํ หรบั

* ชมรม/ชุมนุมในระดับประถมศึกษา นกั เรยี น

จดั กจิ กรรมทส่ี อดคลอ งกบั สาระวชิ าเพอ่ื ฝก ทกั ษะ

* ระดับมัธยมศึกษา นักเรียนมีมุมเพ่ือนใจ

วัยรุน กจิ กรรมเพ่อื นชว ยเพือ่ น ชมรม To be Number One

หรอื ชมรมอน่ื ๆ เพอ่ื ใหน กั เรยี นไดพ ดู คยุ ปรกึ ษาและชว ยเหลอื

ซง่ึ กันและกัน

4. กรณีที่ปญหามีความซับซอน โรงเรียนประสานงาน

ขอคําปรึกษาจากเครือขาย บุคลากรสาธารณสุข หรือ

ผูเกยี่ วขอ งเปน เฉพาะราย

ผลที่ไดรับ

นักเรียนมีการปรับตัวที่ดี มีพฤติกรรมเหมาะสม อยูในสังคมไดอยางมีความสุข และนักเรียนกลุมเสี่ยง

และมีปญ หาไดรบั การชวยเหลือ

64 ‹Ù × Ø

องคประกอบที่ 10
การสง� เสร�มสุ��า�บุค�ากร�น�รงเรย� น

ความหมาย

การสงเสริมสุขภาพบุคลากรในโรงเรียน หมายถึง การสงเสริมใหครูและบุคลากรทุกคนในโรงเรียน
สนใจดูแลตนเองใหมีสุขภาพแข็งแรง มีพฤติกรรมสุขภาพท่ีเหมาะสมและเปนแบบอยางที่ดีแกนักเรียน
ผปู กครองและชุมชน

วัตถุประสงค

โรงเรียนมกี ารจดั สภาพแวดลอ มในโรงเรียน และมกี จิ กรรมสงเสริมสขุ ภาพสําหรับครูและบคุ ลากร

แนวทางการดําเนนิ งาน ตัว��วดั

การสงเสริมสุขภาพสําหรับครูและบุคลากรใน 1. ผูบริหาร/ครู/บุคลากรในโรงเรียน มีการ
โรงเรยี น มีแนวทางการดําเนนิ งาน ดังน้ี ประเมินสุขภาพอยางนอยปละ 1 คร้ัง และ
1. สนับสนุนใหครูและบุคลากรทุกคนในโรงเรียน นําขอมูลไปใชในการจัดกลุมบุคลากรตามภาวะ
ไดรับการประเมินสุขภาพตนเองและตรวจสุขภาพประจําป สุขภาพ (กลมุ ปกติ กลมุ เสยี่ ง และกลมุ พบโรค)
อยางนอ ย ปละ 1 คร้ัง 2. บคุ ลากรกลุมเสี่ยงและกลุม พบโรค ไดรบั
2. มกี ารเผยแพรข อ มลู ขา วสารหรอื มสี อื่ ดา นสขุ ภาพ บรกิ าร ปรกึ ษา/แนะนาํ ดานสขุ ภาพ โดยบุคลากร
เผยแพรในโรงเรยี น สาธารณสขุ
3. ครูและบุคลากรเขารว มกจิ กรรมดานสุขภาพโดย 3. บุคลากรไดรับขอมูลขาวสารเร่ืองสุขภาพ
- ทดสอบสมรรถภาพรา งกายทกุ ป อยา งนอยสปั ดาหละ 1 ครงั้ (จากทุกแหลง ขอ มูล
- ออกกําลงั กายเปนประจาํ เชน โทรทัศน เสียงตามสาย หนงั สอื พิมพ)
- การจดั สถานท่ที ํางานใหน า อยู 4. บุคลากรในโรงเรียนรวมกิจกรรม
ดานสงเสริมสุขภาพท่ีจัดขึ้นเพื่อสงเสริมหรือ
แกไ ขปญหาสขุ ภาพ เชน กจิ กรรมออกกาํ ลังกาย,
สง เสริมโภชนาการ, นันทนาการ ฯลฯ

ผลที่ไดร บั

ครูและบุคลากรในโรงเรียนเปนแบบอยางที่ดีดานสุขภาพ สามารถดูแลและแกไขปญหาสุขภาพของตนเอง

ไดอ ยางเหมาะสม

‹Ù × 65

Ø

66

ก. แบบสอบถามการประเมนิ
โรงเรียนสง่ เสรมิ สขุ ภาพตามองค์ประกอบที่ 1-10
ข. แบบรายงานและแบบประเมินทใ่ี ชใ้ นการประเมิน
โรงเรยี นส่งเสริมสุขภาพ
ค. นิยามศัพท์และขอ้ แนะนำ�ในการดำ�เนนิ งาน
โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพ

67

ก. แบบสอบถามการประเมิน
โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพตามองคป์ ระกอบที่ 1-10

68

������� 1

��������������
“���������� ��������������� ���������������� �”

����� ������� 1 �����������������
��� ����� �� 4 บุคลากรในโรงเรยี นทราบนโยบายหรอื กิจกรรมที่เกีย่ วกบั การสงเสรมิ สุขภาพ
��� ����� �� 5 ผูป กครองทราบนโยบายหรือกจิ กรรมทเ่ี กี่ยวกบั การสง เสรมิ สุขภาพ
��� ��� �� �� 6 นักเรยี นทราบนโยบายหรือกิจกรรมทเ่ี กย่ี วกับการสง เสรมิ สขุ ภาพ

��� ������������ ���������
1. ผูตอบแบบสอบถามมี 3 กลุม คือ นักเรียน บุคลากรในโรงเรียน (ครู และบุคลากรอื่นๆท่ีไมใชครู)

และผูปกครอง
2. ผปู ระเมินสมุ ตัวอยาง ดังน้ี

2.1 โรงเรียนระดับประถมศึกษา ใหสุมตัวอยางนักเรียนชั้น ป.4 ข้ึนไป กระจายทุกระดับช้ัน
ประมาณ 20 คน

2.2 โรงเรียนระดับมัธยมศึกษา สุมตัวอยางนักเรียนชั้น ม.1-ม.6 กระจายทุกระดับช้ันประมาณ
20 คน

2.3 บุคลากรในโรงเรยี น 10 คน (โรงเรียนที่มบี ุคลากรไมครบ 10 คน ใหสอบถามทุกคน)
2.4 ผปู กครองนกั เรยี น 10 คน (ควรประสานงานกับโรงเรยี นไวกอ น)
3. เกณฑก ารวิเคราะห
3.1 กรณีที่ผูตอบแบบสอบถามระบุ “กิจกรรม” แทนการระบุนโยบาย ใหผูประเมินตรวจสอบโดย

การเทยี บเคยี งกบั นโยบายของโรงเรียน
3.2 ผูตอบตองตอบถูกไมนอยกวา ครึ่งหน่งึ ของนโยบายฯ จึงจะถือวา “ทราบ”
3.3 รวมจาํ นวนผตู อบท่ี “ทราบ” เพอ่ื คํานวณรอยละ

69

2

�������������� “�������������������� ����������������������”
������� ����������� �.4 – �.6 ���������� ���� �.1 – �.6

������������������� ������ ����� �������������� ��������������� ������� ������������
1. ขณะนนี้ กั เรียนกําลังศึกษาในชัน้ .........................................................................................................
2. นักเรยี นทราบหรอื ไมวา โรงเรยี นไดจ ดั กิจกรรมตา งๆ มากมายเพื่อสขุ ภาพทด่ี ขี องนักเรยี นและทกุ คน

ในโรงเรยี น
( ) ไมทราบ (ไมต องตอบคําถามขอ 3)
( ) ทราบ
3. นโยบาย หรือ กจิ กรรมทีเ่ กี่ยวกบั สุขภาพในโรงเรยี นของนักเรยี นมอี ะไรบาง
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3

....................�......�......�......�......�......�......�......�....�......�....�....��......�......“......�......�....�....�......�......�....�....�......�� ....�......�......��......�....�......�....�......�� ....�..�......�......�� ....�......��......�......�....�........�......�....�.....�...�......�....�..�.....��.....�......”..................................
............................................................�...��..�...�...�� ...�..��....�..�...�..�...�..................................................................

............................................................................................................................................................
���.�..��...��..�...�..�...�...�..��..�...�..�..�...�� ..�..�...�..��...�..�...�..�..�..�...�.�...�� ...�..�..�� ......................................................................................
1. ท..า...น...ท..ร...า..บ...ห...ร..ือ...ไ.ม...ว..า...โ.ร...ง..เ.ร..ีย...น...ไ..ด..จ..ั.ด..ก...ิจ..ก...ร..ร...ม..ต...า..ง..ๆ....ม...า..ก...ม...า..ย..เ..พ...่ือ...ส..ุข...ภ...า..พ...ท...ี่ด..ีข...อ...ง..น..ั.ก..เ..ร..ีย..น...ท...่ีเ..ป...น

บ..ุต...ร..ห..ล...า..น..ข...อ..ง..ท..า..น....แ...ล..ะ..ท...ุก..ค...น..ใ..น..โ..ร..ง..เ.ร..ีย..น.............................................................................................
.(....)..ไ..ม..ท...ร..า..บ....(.ไ..ม..ต..อ...ง..ต..อ..บ...ค...าํ ..ถ..า..ม..ข...อ ...2..)................................................................................................
( ) ทราบ
2. นโยบาย หรอื กิจกรรมทเ่ี กย่ี วกบั สุขภาพในโรงเรียนตามท่ีทา นทราบมีอะไรบาง
.............................................................................................�...�..�...�..�...�...�� ...�...��..�..�..��..�...�..��..�...��..�...�..�..�..��...�..�...�� ....
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
70 ............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

4

������������� � “���������������������������� ������������� �”
������� ��� ������������� � ����������

������ �� ������������� ����� ��������������
1. ทา นทราบหรอื ไมวา โรงเรียนของทา นไดกําหนดนโยบายตางๆ เพอื่ สุขภาพทดี่ ีของนกั เรยี นและทุกคน

ในโรงเรียน
( ) ไมท ราบ (ไมต องตอบคาํ ถามขอ 2)
( ) ทราบ
2. ขอใหท า นระบุนโยบาย (หรือกจิ กรรม) ตา งๆ ท่ีเกยี่ วกับสุขภาพของโรงเรยี นมาตามท่ีทานทราบ
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

�������������� ���� ��������� ����

71

5

������� 4

������������� �
“���������������������������������������������� ��”

����� ������� 3 ����������������� ��������������� ��
�������� �� 3 นกั เรยี นมีความพงึ พอใจตอ โครงการรวมระหวางโรงเรยี นและชมุ ชน
������ �� �� 4 ประชาชนมคี วามพงึ พอใจตอโครงการรว มระหวางโรงเรยี นและชมุ ชน

��� �������� ������� ������
1. ผูตอบแบบสอบถามมี 2 กลมุ คอื นักเรยี น และประชาชน (ผูปกครอง และ สมาชิกอนื่ ในชมุ ชน)
2. ผปู ระเมินสุมตวั อยาง

2.1 นักเรียนประมาณ 20 คน (ระดับประถมศึกษาสุมนักเรียนช้ัน ป.4 ขึ้นไป ระดับมัธยมศึกษา
สุม นกั เรียนกระจายทุกระดับชน้ั )

2.2 ผปู กครอง และ สมาชิกอืน่ ในชมุ ชน 10 คน
3. เกณฑก ารวเิ คราะห

3.1 คะแนนเตม็ 15 คะแนน
3.2 คะแนนระหวาง 8 – 15 คะแนน หมายถึง “พงึ พอใจ”
3.3 คะแนนนอ ยกวา 8 คะแนน หมายถึง “ไมพ ึงพอใจ”
4. รวมจาํ นวนผูตอบ “พงึ พอใจ” เพือ่ คาํ นวณรอ ยละ

��������������� ��� ������ ������� “�������”
รอ ยละ 80 ขึ้นไป 16 – 20 คน

รอ ยละ 70 – 79 12 – 15 คน

นอ ยกวา รอ ยละ 70 1 – 11 คน

��������������� ��� ������������ “��� ����”
รอยละ 60 ขนึ้ ไป 6 – 10 คน
รอยละ 50 – 59 5 คน
นอ ยกวารอ ยละ 50 0 - 4 คน

72

6

������������� � “�������������� ���������� ������������������������”

ผตู อบแบบสอบถามคือ ( ) นกั เรยี น
( ) ผูปกครองนกั เรยี น
( ) สมาชกิ ในชุมชน (ไมไดเ ปนผปู กครอง)

���������������������������������� ������ ���������� ���������������� � ������� �����

��� ���� ��� ������� ��� � ������� ��� ������
(3) (2) (1) ���� ����
1. ขาพเจารูสึกพอใจกิจกรรมท่ีเก่ียวกับสุขภาพ
ของโรงเรียน ¦ª¤‡³Âœœ

2. ขาพเจารูสึกพอใจท่ีครูและคนอ่ืน ๆ ในชุมชน
(หมบู า น) ใหค วามรวมมือกันในการดูแลสุขภาพ
นกั เรยี น

3. ขา พเจารสู ึกพอใจท่ีเห็นนักเรียนใหความรวมมือ
ทํากิจกรรมดานสุขภาพท่ีโรงเรียนทํารวมกับ
สมาชกิ ในชุมชน

4. ขาพเจารูสึกพอใจที่สมาชิกในชุมชน (หมูบาน)
ของเราใหความรวมมือและสนับสนุนกิจกรรม
สขุ ภาพของโรงเรียน

5. ขาพเจารูสึกพอใจกิจกรรมสุขภาพท่ีโรงเรียนทํา
รวมกับชุมชนเพราะนําไปใชไดจริง ๆ ในชีวิต
ประจําวัน

������� ��������� �������� ��� ��� ���������������
การแปลคาคะแนน ( ) พงึ พอใจ ( ) ไมพ ึงพอใจ

73

7

������� 3

��������������
“�����������������������������������”

������������ 4 ������ ��� ����������������������� ��� ��� ���
��� ����� �� 4 นกั เรยี นมคี วามพึงพอใจตอบรรยากาศภายในโรงเรยี น
��� �������� ���� ��� ������
1. ผปู ระเมนิ สุมตวั อยางนักเรยี น 20 คน

1.1 โรงเรียนประถมศึกษา สุมตัวอยางนกั เรยี นชั้น ป.4 ขนึ้ ไป
1.2 โรงเรยี นระดับระดับมัธยมศกึ ษาสุมนกั เรียนกระจายทกุ ระดับชั้น
2. เกณฑก ารวิเคราะห
2.1 คะแนนเตม็ 18 คะแนน
2.2 คะแนนระหวา ง 9 – 18 คะแนน หมายถงึ "พึงพอใจ"
2.3 คะแนนนอ ยกวา 9 คะแนน หมายถงึ "ไมพ ึงพอใจ"
3. รวมจํานวนผูตอบ "พึงพอใจ" เพ่ือคาํ นวณรอยละและใหค ะแนนตวั ช้ีวัด ดังน้ี

��������������� ��� ������������� “�������”
รอ ยละ 70 ขึ้นไป 14 – 20 คน
รอ ยละ 60 – 69 12 – 13 คน
นอ ยกวารอ ยละ 60 0 – 11 คน

74

8

�������������� “�������������� �������������������� �” ��� ���� ������� �

1. เกย่ี วกับผูตอบแบบสอบถาม
ขณะนีน้ กั เรียนกําลงั เรยี นอยูช้ัน ......................................................................

2. ตอไปน้ีเปนคําถามเกี่ยวกับ "ความรูสึกตอโรงเรียน" ขอใหนักเรียนตอบตามความรูสึกจริง ๆ เพราะ
คําตอบที่ไดจะไมเกี่ยวกับการใหคะแนนสอบของนักเรียนแตอยางใด ขอใหทําเคร่ืองหมาย √ ลงใน
ชองท่ตี รงกบั ความคิดเห็นของนกั เรยี นมากทีส่ ุด

��� ���� ��� ������� ��� � ������� ��� ������
(3) (2) (1) ��������

��� ����� ���������� ���������� ��������.........

1. ครูของเรารบั ฟงความคิดเห็นของนักเรียน

2. ครูใหโอกาสนักเรียนรวมตัดสินใจในเรื่องตางๆ

ของโรงเรียน

3. นกั เรยี นมีความรักใครป รองดองกนั

4. นักเรียนกับครูมีความสัมพันธท่ีดี (นักเรียนกลาที่
จะพูดคุยกบั คร)ู

5. ครลู งโทษนกั เรยี นอยา งมเี หตุผล

6. สภาพแวดลอ มของโรงเรยี นนาอยู

¦ª¤‡³Âœœ

�������� ������ ���� �����������

������� ��� ������ ( ) ไมพ ึงพอใจ
การแปลคาคะแนน ( ) พงึ พอใจ

75

9

������� 4

������������� � “��� ��� ����������� �”

����� ������� 6 ������������������
���������� 1 นกั เรียนไดร ับการฝกทกั ษะในเรือ่ งตอ ไปน้ี

x นักเรียนประถม 9 เรือ่ ง
x นกั เรยี นมธั ยม 7 เร่ือง

��� ���������������������
1. ผูประเมินสมุ ตวั อยางนกั เรยี น 20 คน

1.1 โรงเรียนประถมศึกษา สมุ ตัวอยา งนกั เรยี นชั้น ป.4 ขนึ้ ไป กระจายทุกระดบั ชั้น

1.2 โรงเรียนมธั ยมศกึ ษาสุมนกั เรยี นชั้น ม.1 – ม.6 กระจายทุกระดับช้ัน
2. แจกแบบสอบถามใหตอบ โดยช้ีแจงวา การตอบคาํ ถามไมเก่ยี วกับคะแนนวชิ าสขุ ศกึ ษา

3. รวบรวมแบบสอบถาม และสรุปผล
4. คํานวณคา รอยละของผูทีต่ อบวา "เคย" ไดร บั การฝกทกั ษะแตล ะเรอ่ื ง

����� ���������� ���������������������� “���”
รอยละ 80 ขึน้ ไป 16 – 20 คน

รอ ยละ 60 – 79 12 – 15 คน

นอ ยกวา รอยละ 60 0 – 11 คน

76

10

�������������� “��� ���������������”
��� ���� ��� ���� ������ ���������� (�.4 – �.6)

��������� ใหอานคําถามทั้ง 9 ขอ แลวคิดวานักเรียนเคยไดรับการฝกฝนจากโรงเรียนหรือไม

ถาเคยใหทําเครื่องหมาย ‫ݱ‬ในชอง "เคย" ถาไมเคย ใหทําเคร่ืองหมาย ‫ݱ‬ในชอง
"ไมเคย" ขอใหนักเรียนตอบตามความคิดเห็นของนักเรียน (การตอบคําถามน้ี
ไมเกี่ยวกบั การใหคะแนนวิชาสขุ ศกึ ษาของนกั เรียน)

��� ��� ������� ���� ������ �����
��� ������
��� ������������ �� ��������������� ��������� ���� � � ��� ����� �������� �
1. การดแู ลรกั ษารา งกายใหส ะอาด
2. การลางมือใหส ะอาด
3. การเลอื กซื้ออาหารท่มี ปี ระโยชนต อรางกาย
4. การหลีกเลี่ยงไมซอ้ื อาหารที่มสี ารอันตรายตอ รางกาย
5. การหลีกเลย่ี งสารเสพตดิ
6. การปอ งกันอุบตั ิเหตุ อบุ ัตภิ ยั
7. การหลีกเลย่ี งการพนัน การเทีย่ วกลางคนื
8. การจดั การอารมณต นเอง (การควบคุมอารมณตนเอง)
9. ความปลอดภัยจากอนั ตรายตางๆ และจากการถูกลวงละเมิดทางเพศ

�������� ��� ��� ���������������

77

11

�������������� “��� ��� ����������� �”
��� ���� ��� ���� ������ ��� ��

��� ������ ใหท ําเครอ่ื งหมาย √ ในชองท่เี ปนจริงตามความคดิ เห็นของนกั เรียน
(การตอบคําถามน้ีไมเกีย่ วกับการใหค ะแนนวิชาสขุ ศึกษาของนักเรียน)

��� ��� ����������� ������ �����
��� ������
��� ����� ��������� ���������������������������� � � �����������������
1. การเลอื กซ้ืออาหารที่มปี ระโยชนต อรา งกาย
2. การไมรบั ประทานอาหารท่มี ีสารอนั ตรายตอ รา งกาย
3. การหลีกเล่ียงสารเสพตดิ
4. การปอ งกนั อบุ ตั เิ หตุ อบุ ัตภิ ยั
5. การหลกี เลย่ี งการพนนั การเที่ยวกลางคืน
6. การผอ นคลายความเครียด
7. การหลีกเลยี่ งการมเี พศสัมพนั ธก อนวัยอนั ควร

�������� ��� ��� ���� �����������

78

12

������� 5

�������������� “��������������� ���������������”

������������ 7 �������������������������
��� ����� �� 8 (����� ����������) นกั เรยี นมคี วามรูในการเลือกรับประทานอาหารทีม่ ี คณุ คาถกู หลกั

โภชนาการและความปลอดภยั
������ ���� 5 (����� ��� ����� ��) นกั เรยี นมคี วามรใู นการเลอื กรบั ประทานอาหารทมี่ ีคุณคา ถูกหลกั

โภชนาการและความปลอดภัย
��� ��� ��������� ��� ������
1. การประเมินวานักเรียนมีความรูในการเลือกรับประทานอาหารท่ีมีคุณคาถูกหลักโภชนาการ และ

ความปลอดภัยหรือไม ถาโรงเรียนมีผลการทดสอบจากระบบการเรียน การสอนไวแลวในรอบป
ทผี่ านมาใหนํามาใชไ ด แตถ า โรงเรยี นไมม ผี ลการทดสอบ ใหใ ชแ บบสอบถามน้ใี นการประเมนิ
2. ผปู ระเมินสุมตัวอยา งนักเรียน 20 คน
2.1 โรงเรียนประถมศึกษา สุม ตัวอยางนกั เรยี นชัน้ ป.4 ข้นึ ไป กระจายทุกระดบั ช้ัน
2.2 โรงเรียนมัธยมศึกษา สมุ ตวั อยางนกั เรยี นช้ัน ม.1 ขึน้ ไป กระจายทุกระดับชัน้
3. แจกแบบสอบถามใหต อบ โดยชแ้ี จงวา การตอบคาํ ถามไมเ กีย่ วกับคะแนนวิชาสขุ ศึกษา
4. เกณฑก ารวเิ คราะห
x นักเรียนแตละคนตอ งตอบถกู 8 ใน 10 ขอ ขน้ึ ไป จึงจะถอื วานกั เรียน "มคี วามรู" ในการเลือก

รับประทานอาหารทมี่ ีคณุ คา ถกู หลกั โภชนาการและความปลอดภัย
5. รวมจาํ นวนผูต อบท่ี "มคี วามร"ู เพอ่ื คํานวณรอ ยละ

79

13

��������� “��������������� ���������������”
�������������� ���� �.4 – �.6 ��� �.1 – �.6

��� ������ ใหนักเรียนเขยี นชื่ออาหารทคี่ วรรบั ประทาน และไมควรรับประทาน อยางละ 5 ชือ่
พรอมบอกเหตผุ ล (คาํ ตอบไมเ กีย่ วกบั คะแนนสอบวิชาสขุ ศกึ ษาหรอื วชิ าอ่นื ๆ)

����������� ����������� ����� �
1.
2.
3.
4.
5.

�������������� ����������� ����� �
1.
2.
3.
4.
5.

�������� ��� ��� ���������������

80

14

������� 6

แ�บ�บ�ส�อ�บ�ถ�า�ม�เรอ่ื“ง� �“�ก�า�� ร�ร�ับ�ป�ร�ะ�ท�า�น�อ�า�ห”าร”

����� ������� 7 �������������������������
��� ������� 6 (����� ����������) นกั เรียนไดรับประทานอาหารครบ 5 หมูท กุ วัน
���������� 4 (�������� ����� ��) นกั เรียนไดร บั ประทานอาหารครบ 5 หมูท กุ วัน
��� ���������������������
1. สุมตัวอยางนักเรียน 20 คน

1.1 โรงเรียนประถมศึกษา สมุ ตวั อยา งนักเรียนช้นั ป.4 ขึน้ ไป กระจายทุกระดับชัน้
1.2 โรงเรยี นมธั ยมศึกษาสุมนักเรยี นช้นั ม.1 ขนึ้ ไป กระจายทกุ ระดับช้ัน
2. แจกแบบสอบถามใหทําพรอ มกนั
3. เกณฑก ารวเิ คราะห
x นักเรยี นแตล ะคนตองตอบ "ทุกวนั " ในทกุ ขอคาํ ถาม จึงจะถือวา "รับประทานอาหารครบ 5 หมู"
4. นําจํานวนนักเรียนที่ "รับประทานอาหารครบ 5 หมู" ท้ังหมดมาคํานวณคารอยละ (จากจํานวน
เต็ม 20)

81

15

��������� “������ �����������”
������� ��� ���� �

ใหพิจารณาอาหารที่นักเรียนรับประทาน ใน 1 สัปดาหที่ผานมา แตละประเภทไดรับประทาน
บอยแคไหน โดยทําเครือ่ งหมาย √ ลงในชอ งวา ง

���� ����� ������ ��������� �������� � ��� ����� ���� �����
4-6 ���� 1-3 ���� �������� �

1 ����

1. ข า ว – แ ป ง (เ ช น ข า ว ส ว ย

ขาวเหนียวนึ่ง กวยเต๋ียวเสนเล็ก

เสนใหญ บะหม่ี เสนหมี่ วุนเสน

ข น ม จี น ข น ม ป ง มั ก ก ะ โ ร นี

ขาวโพดสุก มนั เทศสุก เผอื กสกุ )

2. ผกั ทกุ ชนิด

3. ผลไมท ุกชนิด

4. เนื้อสัตว (เชน เนื้อสัตวตาง ๆ ไข

เตาหู น้ําเตาหู ถ่ัวเมล็ดแหง เชน

ถว่ั เขยี ว ถั่วดํา ถ่วั ลสิ ง ถ่วั แดง)

5. นมและผลิตภัณฑจากนม (เชน นม

ทุกชนิด ผลิตภัณฑที่มีนมเปน

สวนประกอบ ไดแก เนยแข็ง

โยเกิรต นมเปรี้ยว นมอัดเม็ด

นมถั่วเหลือง (ไมใชนมถั่วเหลือง

สูตรเจหรือน้ําเตาหู) ไอศกรีมท่ีมี

นมผสม เครื่องดื่มรสช็อคโกเล็ตที่

มนี มผสม)

82

16

������� 7

แ�บ�บ�ส�อ�บ�ถ�า�ม�เร“ื่อ�ง� “��ก��า�ร�ส�ง่ ��เส�ร�� มิ �ส�ขุ�ภ�า�� พ�บ�ุค�ล��า�ก�ร�ใ�น�โ�ร�� ง�เร”ียน”

����� ������� 10 �������������������� ������������� �
��� ������� 1 บุคลากรในโรงเรียนมีการประเมินสุขภาพอยา งนอ ยปละ 1 ครัง้
�������� �� 2 บคุ ลากรไดรบั ขอมลู ขาวสารเรือ่ งสขุ ภาพอยางนอยสัปดาหล ะครั้ง (จากทุกแหลง ขอมูล)
������ �� �� 6 บุคลากรในโรงเรยี นรวมกจิ กรรมดา นสงเสรมิ สขุ ภาพที่จัดขน้ึ ตามแผนงานของโรงเรยี น
��� ���������������������

1. ผูตอบแบบสอบถามคือ บุคลากรในโรงเรียน ไดแก ครู และบุคลากรอ่ืน ๆ ที่ไมใชครู เชน
นักการภารโรงเจาหนาที่ธุรการ

2. ผูประเมนิ สุมตวั อยา งบคุ ลากรประมาณ 10 คน เพอื่ ตอบแบบสอบถาม
3. บุคลากรบางคนไมสะดวกที่จะตอบแบบสอบถาม ใหใชว ธิ สี ัมภาษณต ามแบบสอบถาม

83

17

�������������� “�������������������� ��������������”
������� ��� ������������� �

ผูต อบแบบสอบถามคือ ( ) ครู
( ) บคุ ลากรสายธุรการ
( ) นกั การภารโรง

��� ������ ���� ����������� ������ ���������� � ����� ���� ������������� ����

��� ��� ��� ���� ��
1. ในปท ี่ผานมาทานไดประเมินภาวะสขุ ภาพของตนเอง หรือตรวจสุขภาพประจาํ ป

2. ทานไดรับทราบขอมูลขาวสารเก่ียวกับสุขภาพ (เชน จากโทรทัศนหนังสือพิมพ
เสยี งตามสาย กจิ กรรมเผยแพรใ นโรงเรยี น) อยางนอยๆ สปั ดาหละคร้งั

3. ทุกครงั้ ที่โรงเรยี นจัดกิจกรรมเกยี่ วกับสุขภาพ ทา นจะตอ งเขารวมกจิ กรรมเสมอ

�������� ��� ������������������

84

18

�������� ����
��������� “����������� ��� ������ ������������� �”

(����� ������� 10)

���������� ��� ��������� �������� ��� ��� ���� �������

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (��)

1. บุคลากรในโรงเรียน ެ 3 ใน 4 ขน้ึ ไป
มี ก า ร ป ร ะ เ มิ น
สขุ ภาพอยา งนอย ެ ค รึ่ ง ห รื อ
มากกวาปละ
1 ครง้ั

ެ นอ ยกวา คร่ึง

ެ ไมม ี

��� ���� ��� ��� �

��������������� ��������� �� “��”�
x สดั สว น 3 ใน 4 ขึ้นไป 8 - 10 คน
x ครึง่ หนงึ่ หรือมากกวา
x นอยกวาครงึ่ 5 – 7 คน
x ไมมี
1 – 4 คน

0 คน

��� ��� ���� ������������ �������� ��� ��� ���� ��� ��� �

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (��)

2. บุ ค ล า ก ร ไ ด รั บ ެ ทกุ คน

ขอมูลขาวสารเรื่อง ެ 2 ใน 3 ข้ึนไป
สุขภาพอยางนอย ެ 1 ใน 3 ข้ึนไป
สปั ดาห ละครั้ง ެ ไมมี

85

19

��� ������� ����

����� ���������� ����������� “��”�
x ทกุ คน 10 คน
x สดั สว่ น 2 ใน 3 ขึ้นไป
x สดั สว่ น 1 ใน 3 ข้นึ ไป 7 – 9 คน
x ไมม่ ี
3 – 6 คน

0 – 2 คน

�������� �� ������������ �������� ��� ��� ���� �������

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (��)

3. บุคลากรในโรงเรยี น ެ 3 ใน 4 ข้ึนไป

ร่วมกิจกรรมดาน ެ ค รึ่ ง หหรรื ื อ
ส่ ง เ ส ริ ม สุ ข ภ า พ มมาา ก กกวว่ า่ ปา ี
ท่ี จั ด ขึ้ น ต า ม ปลีละะ 11 คครรั้ง้ัง
แผนงานของ
โรงเรียน ެ นอยกว่าครง่ึ
ެ ไม่มี

��� �� �� ��� ��� �

����� ���������� ��������� �� “��”�
x สดั ส่วน 3 ใน 4 ขนึ้ ไป 8 - 10 คน
x ครงึ่ หน่งึ หรือมากกว่า
x นอยกวา่ ครงึ่ 5 – 7 คน
x ไมม่ ี
1 – 4 คน

0 คน

86

����� ������� 9 ������� ��������������� ���� ������ ��
ต�ัว�ช�้ีว�� ดั �ท�ี่�5����น1ัก0เรยี น�ส�า�ม�า�� ร��ถ�ป�� ร�ึก��ษ�าเ�พ�ือ่ �น�� /��พ�อ �แ�ม� �/�ญ��า�ต�� พิ�่ีนอง / ครู ทกุ คร้งั ท่มี ปี ญ หา
ตัวชีว้ ัดที่ 3 การสูบบหุ ร่ใี นบรเิ วณโรงเรยี น
�ต�วั �ช��วี้ ัด�ท��่ี 5���� ก1า0รดืม่ �เค�ร�อ่ื�ง��ด��ื่ม�แ��อ�ล��ก�อ�ฮ�อล�ใ��น�บ�ร�ิเว�ณ��โ�ร�ง�เร��ยี ��น�

ตัวช้ีวัดท่ี 3 แกบาบรแสสบูบอบบบหุสถรอาใ่ี บนมบถตราวั เิมวชตณวี้ ัวโดั รชตงว้ีเา่รดั งียตๆน่า งปๆระปกรอะบกดอ้วบยดข้วอ้ยคขำอ้ ถคาำ�มถทามี่เกทย่ี ีเ่ วกขยี่ ว้อขง ้อง
ต�วั�� ช�้วี��ัด�ท�ี่�5�� ����ก�า��รด�มื่��เ�คร��ื่องดกืม่ ับแกออบัลงกคออป์งฮครอป์ะลกรใะนอกบบอรทเิบว่ ี 5ณท ่ีโ65ร ง,7เ6ร ยี,9น7 แ,ล9ะแ 1ล0ะ 10

1. ผูประเมนิ สมุ ตวั อยางนักเรียน 20 คน
��� �1��.�1�โ�ร�� ง�เร�ีย��น�ป�� ร�ะ�ถ�ม�ศ��กึ ษา สมุ ตัวอยา งนกั เรียนชนั้ ป.4 ขน้ึ ไป กระจายทุกระดบั ชัน้
1. 1ผ.ปู2รโะรเงมเนิรียสนมุ มตธัวยอมยศางกึ นษักาเสรุมยี นัก2เร0ียคนนชน้ั ม.1 ขึน้ ไป กระจายทกุ ระดบั ชัน้
2. 1แ.จ1กโแรบงเบรยีสนอบปถระาถมมใหศตึกอษบาพสรมุ อ ตมัวกอันยาโดงนยกัชเแ้ี รจียงนวชาน้ั กาปร.4ตอขบน้ึ คไปําถกามระไมจเากย่ียทวกุ กรับะคดะบั แชนั้นนวชิ าสุขศึกษา
3. 1เก.2็บโแรบงเบรสียอนบมถัธายมมเศพึกอื่ ษตารสวมุจนคาํักตเรอียบนช้ัน ม.1 ขึ้นไป กระจายทุกระดบั ชั้น
24. แคจํากถแาบมบขสออบ5ถ-6ามเใรห่ือต งอบกพารสอ ูบมบกุหันรโ่ี ดแยลชะแี้ ดจ่ืมงวเหาลกาารอตนอุโบลคมําใถหาไมดไใมนเกกร่ยี ณวีกทับี่เปคนะกแานรนสวูบชิ บาุหสขุรี่ศดกึ ่ืมษเาหลา
3. เกใน็บงแาบนบเลสีย้ องบทถ่จี าัดมนเพอกอื่ เตวรลวาจรคาาํชตกอาบร
45. สครําุปถผามลขเพอื่อใ5ห-ค6ะแเรนื่อนงแตกลาระสขูบอบคุหําถราี่ มแล(1ะดตื่มัวเชห้ีวลัดา) อเชนนุโลขมอใคหําไดถใานมกทรี่ ณ1 ีทจ่ีเําปนนวกนานรักสเูบรีบยนุหทรี่ตดอ่ืมบเห"ใลชา"

ใมนีทงั้งาหนมเลดี้ยง1ท8่ีจคัดนอจกาเกวจลํานราวชนกนาักรเรียนท่ีตอบแบบสอบถามท้ังหมด 20 คน นํามาคํานวณคารอยละ
5. สดรังุปนผี้ รลอ เพยล่ือะใหขคอะงนแักนเนรแียตนลทะไี่ ดขอรับคกําถาราดมแู (ล1เมตอ่ื ัวเชจ้ีว็บัดป)วเยชน= ข(1อ8คXํา1ถ0า0ม)ท÷ี่
210จ=ําน9ว0นนักเรียนท่ีตอบ "ใช"

มีทั้งหมด 18 คน จากจํานวนนักเรียนที่ตอบแบบสอบถามทั้งหมด 20 คน นํามาคํานวณคารอยละ
ดังนี้ รอยละของนกั เรียนทไ่ี ดร ับการดูแลเม่อื เจ็บปว ย = (18X100) 20 = 90

87

21

��������������� ������� (�������������� ���������������� ������)
������� ������� ������ �������� ��

��� ��� �� ��������������������������� ��������������� (����������������������������
����� ���������� ������ ��� �����) ������ ����� ����� � ������� ���� ���

��� ��� ��� ���� �� ������� �� �������������
(���������� /��� ����� )
1. เม่ือไมสบาย หรือมีปญหาสุขภาพตาง ๆ ขณะอยูท่ี
โรงเรยี นนกั เรยี นจะไดร บั การดแู ล รักษา 5/12

2. ฉันแปรงฟนหลังอาหารกลางวันทุกวันโดยใชยาสีฟน 6/3
ผสมฟลูออไรด
7/7
3. ฉนั ไดด ืม่ นมทกุ วัน

4. เมื่อฉันมีปญหาไมวาจะเปนเรื่องอะไรก็ตาม 9/5
ฉันจะไปขอคําแนะนําจาก เพ่ือน พอ แม ญาติ 10/3
พ่ีนอง หรอื ครูของฉันทกุ คร้งั 10/5

5. ต้ังแตเปดเทอมมานี้ ฉันไมเคยเห็นเพ่ือน ครู
ภารโรง หรือคนอื่นๆ สูบบุหรี่ในบริเวณโรงเรียน
(ยกเวนคนที่มาจากขางนอก เพราะเขาไมรูระเบียบ
ของโรงเรียน)

6. ต้ังแตเปดเทอมมาน้ี ฉันไมเคยเห็นเพ่ือน ครู
ภารโรง หรือคนอน่ื ๆ ดมื่ เหลาในบรเิ วณโรงเรียน

88